 Valorizacijom se utvrđuje turistički potencijal

(vrednovanje prostora i sadržaja) date

destinacije, sa aspekta ocene mgućnosti za
turističko privređivanje

 Kod turističkih vrednosti se razlikuje:

 Upotrebna vrednost, koja je u vezi sa atraktivnosti
motiva (korisnošću i retkošću)
 Tržišna vrednost – turistička ponuda ima karakter
robe i koja se kao takva valorizuje na tržištu
Podrazumeva kvalitativnu i kvantitativnu objektivnu
ocenu vrednosti turističkih motiva
Oni motivi koji dobiju najvišu vrednost mogu
očekivati i najveću turističku tražnju pa se istima daje
prioritet
Predstavlja postupak ocenjivanja prostora i objekata i
pojava u njemu kao mogućnosti za turističko i
privredno –turističko aktiviranje
 Da bi atraktivna svojstva turističkih motiva dobila
tržišni oblik vrednosti kroz turističku ponudu,
neophodno je sprovesti postupak turističke
valorizacije

 Centralna pitanja turističke valorizacije su:

 Procena moguće turističke posete
 Analiza turističkih potreba (npr. Kongresni centri)
 Neophodna postupnost i sistematičnost realizacije
postupka turističke valorizacije

 Vrši se na bazi istraživanja:

 Od opšteg ka posebnom
 Iz literature ka terenskim opservacijama
 Iz prošlosti ka budućnost
Najvažniji kriterijumi turističke valorizacije :
 Stepen atraktivnosti turističkih motiva,
 Razvijenost saobraćajne infrastrukture,
 Nivo opremljenosti turističkih lokaliteta i centara,
 Obim ostvarenog prometa
1. Interni faktori (označavaju specifična svojstva i
vrednost svakog turističkog resursa ponaosob):
Stepen iskorišćenosti turističkog resursa
 urbanizacija,
 infrastruktura,
 oprema i turističke usluge
Inherentne karakteristike turističkog resursa
(predstavljaju one atraktivnosti resursa na kojima se
bazira njihova turistička vrednost)
2. Eksterni faktori (elementi koji omogučavaju turističko korišćenje motiva na datom
prostoru):

 Pristupačnost resursa (izražena odgovarajućom infrastrukturom

koja omogućava pristup datom resursu)
 Blizina emitivnih centara
 Specifičnost turističkog resursa (utvrđuje se poređenjem sa
drugim resursima istog tipa)
 Značaj resursa (određuje se na osnovu obima turističke tražnje
orijentisane ka datom resursu)
 A. Stepen korišćenja turističkog resursa
 B. Inherentne karakteristike turističkih resursa
a.) Urbanizacija
 Vrši se procena vrste, kvaliteta i stepena postojeće
opremljenosti resursa.
 Kad je reč o vrsti opreme treba razlikovati turističko
opremanje, mešovito i neturističko opremanje (npr. suvenirnice,
studentski domovi )
 U pogledu kvaliteta opreme pravi se distinkcija između:
dobrog kvaliteta (kvalitetna arhitektura i urbanizam,
prijatan izgled celine), srednjeg kvaliteta (prihvatljiv
izgled zgrada i celine), loš ili nikakav kvalitet (oprema
koja stvara neprijatan utisak o celini, zapostavljen
urbanizam, nizak arhitektonski kvalitet objekata i
slično.)
 Stepen urbanizacije se meri u tri nivoa: visok, srednji,
slab.
b.) Infrastruktura
 Kada je reč o infrastrukturi treba voditi računa o
sledećim elementima prilikom procene:
 karakteristike urbane i transportne infrastrukture
(dobra, srednja, slaba) (gradski prevoz, rent-a-bike, brod?..)
 nivo ponuđenih usluga (visok, srednji, nizak),
 nivo ponude u odnosu na potrebe tražnje (visoka,
srednja, slaba)
c.) Turistička oprema i usluge
Procena se vrši na osnovu njihovog kvantiteta i
kvaliteta:
 postojeći smeštajni objekti (hotelski i vanhotelski
smeštaj),
 komplementarna turistička ponuda (restorani,
kafeterije, noćni klubovi, zanatstvo, sportovi,
turističke agencije)
 turističke usluge (informacije, komercijalizacija,
transport)
 Ove karakteristike se odnose na one unutrašnje osobine
resursa koje čine osnovu njegove turističke vrednosti.

 eksperti WTO-a navode određene karakteristike koje se

odnose na jedan tip prirodnog i jedan tip antropogenog,
kulturnog resursa:
 Plaže

Veličina plaže (širina, dužina),

Veličina aktivne zone plaže,
Veličina zone odmora,
Topografija plaže (ravna, stenovita, npr.),
Kvalitet peska, šljunka i uopšte podloge i tla,
Sigurnost plaže (talasi, plima, dubina vode, struje, virovi, itd.),
Nivo zagađenja vode,
Postojeća morska fauna,
Mikro-klima i temperatura vode tokom različitih perioda godine,
Kapacitet,
Stepen korišćenja plaže (visok, srednji, slab, nikakav),
Pejzažna vrednost plaže (lepota pejzaža je bitna za sve turističke resurse, a kada je reč o
plažama znatno su atraktivnije one koje su okružene stenama, planinama, ostrvima i bujnom
se procenjuje na
vegetacijom od ravnih plaža bez planinskog zaleđa i vegetacije)
četiri nivoa: visoka, srednja, slaba, nikakva.
 Istorijske zgrade i spomenici

Arhitektonska vrednost zdanja nezavisno od vremena nastanka

(visoka, srednja, slaba),
Epoha u kojoj je nastalo zdanje (stariji spomenici imaju veću
vrednost od novih),
Stepen očuvanosti zgrade ili spomenika, baziran na proceni
ukupnog izgleda celine (dobra, prolazna, slaba).
Vrednost statua, freski, zanatskih radova i drugih umetničkih
elemenata zgrade (visoka, srednja, slaba).
Mere zaštite, konzervacije, restauracije i kontrole takođe
uvećavaju vrednost resursa.
Permanentne mere zaštite su od velike važnosti jer
omogućavaju očuvanje i održavanje kulturno-istorijskih
spomenika u stanju koji je najatraktivniji za turiste
(oronuli i polusrušeni objekat je manje atraktivan od
renoviranog i održavanog).
A. Pristupačnost resursa
B. Blizina emitivnih centara
C. Specifičnost turističkog resursa
D. Značaj resursa
a.) Pristupačnost resursa
 je posledica odgovarajuće saobraćajne
infrastrukturekoja omogućava da se dođe do njega.

 pristupačnost - ukoliko postoje aerodromi, luke,

železničke pruge i stanice, putevi koji se nalaze u
blizini resursa ili vode do njega

 procena pristupačnosti treba da bude izvršena od

strane specijalizovanih stručnjaka za pitanja
transporta i turizma
b.) Blizina emitivnih centara

 blizina emitivnih centara značajno utiče na obim

turističkih tokova usmerenih ka resursu.

 da bi se procenio ovaj faktor moguće je označiti

koncentrične kružne zone oko ispitivanog resursa
(na 100 km, na 300 km, 500 km, itd.) i zatim
sukcesivno analizirati gradove koji se nalaze u tim
zonama, s tim što će veću vrednost (više bodova)
imati gradovi sa više stanovnika u okviru iste
gravitacione zone.
c.) Specifičnost turističkog resursa
se utvrđuje na osnovu upoređivanja
(komparativne analize) sa drugim resursima iste
vrste i brojem takvih raspoloživih resursa. Ova
procena ima tri nivoa: značajna, srednja i slaba
specifičnost.

d.) Značaj resursa

se procenjuje u zavisnosti od uticaja koji njegov
„imidž“ (predstava) ima na tržištu, odnosno od
obima turističke tražnje usmerene ka njemu i
mogućnosti komercijalizacije koju pruža.
 Najosetljivija grupa kriterijuma za procenu su tzv.
inherentne karakteristike resursa koje se ne mogu
generalizovati, već se za svaki tip resursa moraju
razrađivati posebni kriterijumi (plaža, planina, kulturno-
istorijski spomenik itd.).

 Ono što nedostaje u ovim klasifikacijama je grupa

kriterijuma koja se odnosi na ispitivanje načina
doživljavanja i vrednovanja resursa od strane samih
turista.

 Valorizacija se sve više vrši u funkciji potreba određenih

grupa turista (tržišnih sgemenata), kao i vrsta specifičnih
aktivnosti kojima se oni bave.
 Kriterijumi koje je definisala WTO spadaju u grupu
objektivnih kriterijuma, koje procenjuju turistički
eksperti

 Trebalo bi imati u vidu da je vrednovanje prostora za

turistu, najvećim delom, emotivan i subjektivan doživljaj

 Vršenje efektivnog istraživanja u korist dobijanja

relevantnih informacija na osnovu kojih se vrši
valorizacija:

Spoj objektivnih kriterijuma (stručnjaka i

organizacija) sa subjektivnim doživljajem turiste
 Najpogidnija je komparativana metoda, putem koje
se vrše poređenja:
1) Između matičnih područja i turističkih destinacija
2) Između turistički destinacija međusobno
Na one kojima se vrednuju svi turistički resursi na
određenom prostoru
Na one kojima se vrednuje prostor u zavisnosti od
dominantnih vrsta turizma
Na one koje su orijentisane na vrednovanje različitih
tipova rekreativnih aktivnosti
WTO preporučije izradu tipskih formulara, pomoću
kojih bi istraživači mogli da obave inventarizaciju i
procenu turističkih vrednosti

Rezultati istraživanja prikazuju se numerički, putem

skala vrednosti (poeni, bodovi, indeksi), obično od
jedan do deset
X = A + B + C + D (zbir procene internih faktora)
Y = E + F + G + H (zbir procene eksternih faktora)

A – procena urbanizacije
B – procena infrastrukture
C – Procena opreme i usluga
D - Procena inherentnih karakteristika
E – Procena pristupačnosti
F – Procena specifičnosti resursa
G – Procena blizine emitivnih centara
H – Procena značaja resursa
 Sastoji se u klasifikaciji motiva u više različitih
hijerarhijski poređanih kategorija
 Vršenje rangiranja turističkih motiva na osnovu
njihove ukupne vrednosti
 Turistički motivi i prostorne celine kojima isti
pripadaju se mogu rangirati kao vrednosti
međunarodnog, nacionalnog i lokalnog značaja, što
predstavlja – Važan orijentir za utvrđivanje
prioriteta za razvoj turizma u budućem periodu i
izradu odgovarajućih planskih dokumenata