Глава 4.

Претприемачка креативност:
Индивидуални и организациски
карактеристики
 Суштина на креативноста

• Креативност - способност да се развиваат нови идеи, нови

начини на гледање, поврзување и комуницирање на
врските помеѓу проблемите и на можностите

• Иновативност - способност да се применуваат, да се

маркетираат и комерцијализираат новите идеи

• Креативноста е да се размислува за нови работи, а

иновативноста да се реализираат новите работи
 Сопственик на пицерија бара од своите
вработени да предложат начини за
зголемување на продажбата:
• Вработен 1: Да го зголемиме
рекламирањето преку медиумите
• Вработен 2: Промотивни активности на
одредени локации во форма на бесплатни
закуски за луѓето
Креативно • Вработен 3: Да ја преуредиме
размислување внатрешноста на пицеријата со потопол и
попријатен амбиент
• Вработен 4: Промена на локацијата во
строгиот центар на градот
• Вработен 5: Продажба по порачка и
испорака на пиците до домовите
• Вработен 6: Збогатување на изборот на
нови вкусови на пиците
 Сопственикот на пицеријата (претприемачот)
тргнува во реализација на идејата за
продажба по порачка и испорака на пиците
до домовите:
• Инвестира од сопствените заштеди и
позајмува пари од роднини
• Набаува нова печка, купува велосипеди и
мотоцикли, вработува нови луѓе
• Дава широк публицитет на новата идеја
Иновативност
Претпремачот една креативна идеја ја
преточил во иновација (со чинот на
инвестирање, реорганизирање и
оспособување на бизнисот за продажба по
нарачка и испорака до домовите).
Да се биде креативен не е исто што и да се има
креативна работа (дизајнирање, маркетинг,
рекламирање...)

Што ова значи?

Како го поврзувате со вашето работно место?

Храброст за прифаќање на неконформистички

гледишта...Што ова значи за вас?
 • Секоја од хемисферите на мозокот се
специјализираат за извршување на определени
функции.
• Левата хемисфера е одговорна за линеарно,
вертикално односно логично размислување
Извори на – На еден логичен заклучок се надоврзува друг,
креативноста па трет...
• Десната хемисфера е одговорна за
калеидоскопско размислување
– Се ефектуира низ множество слики и
впечатоци, кои брзо доаѓаат и одминуваат и
создаваат шаренило и разновидност
– Размислувањето е неконвенционално,
несистематизирано, неструктурирано
• Креативноста бара да се размислува
неконвенционално, често несистематизирано, да
се поставува прашањето дали постои друг начин
ан разрешување на проблемот, секогаш да се
бараат алтернативни решенија
 • Креативноста се состои од две различни
когнитивни способности:

• Дивергентното размислување ја
ДИВЕРГЕНТНО И претставува човечката способност за
КОНВЕРГЕНТНОТО препознавање врски помеѓу неповрзани
РАЗМИСЛУВАЊЕ делови од информации и составување
неочекувани комбинации од овие
информации кои водат до генерирање
мноштво на нови и оригинални идеи.

• Конвергентното размислување пак, се

однесува на поаналитички начин на
размислување кое се фокусира на
потесен опсег на познати информации со
цел да се детектира единствено
конвенционално решение.
Кумулативен процесен
модел за различната
улога на дивергентното
и конвергентното
размислување низ
претприемничкиот
процес
 Процес на креативно размислување
• ФАЗА 1: ПРЕТХОДНО ИСКУСТВО И АКУМУЛАЦИЈА НА ЗНАЕЊЕ
– Се истражува и се собираат информации
– Екстензивно се пребаруваат и читаат материајли, разговарање со
други од областа и пошироко, посета на професионани асоцијации, се
посетуваат семинари и работлници,

• ФАЗА 2: ПРОЦЕС НА ИНКУБАЦИЈА

• Се случува после интензивното акумилирање на информации и
знаење
• Се случува кога се вршат активности неповрзани со проблемот на
истражување (возејќи автомивил, косејќи ја требата, листајќи весници
или социјални медиуми, во бањата, дури и кога се спие)

• ФАЗА 3: СОЗДАВАЊЕ НА ИДЕЈАТА – ИСКУСУВАЊЕ

• Идејата се ,,раѓа” неочекувано, еурека фактор
• Често пати луѓето ја сметаат само оваа фаза како чин на креативност

• ФАЗА 4: ОЦЕНКА И ИПЛЕМЕНТАЦИЈА НА ИДЕЈАТА

– Идејата се разработува во нејзин подетална и финална форма
– Се врши нејзино тестирање пред да се имплементира
– Претприемачот се едуцира во областа на бизнс планирање и
различните аспекти на бизнисот како што се финанси, марктинг,
продажба
– Советување со приајтели и советници
 • Личноста
– лични карактеристики,
мисловни особини, навики и
биографски настани

Аспекти на
• Процесот на креативно
изучување и размислување
разбирање на – фази и стратегии

креативноста • Фактори од средината

– организациската клима и
култура кои го олеснуваат и
или го попречуваат
креативното размислување
 • Персонални карактеристики
– Страст кон нови можности, фокусирани
кон акција наместо кон бесконечни
Индивидуални анализи, стимулираат мрежи на
контакти, независност, упорност
карактеристики
на креативна
личност • Когнитиви (ментални) способности
– Прибирање на податоци, креативност,
интелигенција, толкување, давање
смисла на нештата, решавање проблеми

• Биографски фактори:
– Семејство, етничко потекло, религија,
– Образование и работно искуство
– Разбирање на можностите
– Конструирање на можноста
– Истражување на податоци
– Конципирање на проблемот

– Генерирање идеи
Процесот на
– Креирање на можни опции за решавање на
проблемот, искористување на можноста креативно
– Користење на разни алатки: бреинсторминг, размислување
тим-билдинг, латерално размислување,
design thinning, ефектуивно размислување (фази и
стратегии)
– Планирање на акција
• Креирање на решение прифатливо за
пазарот и стеикхолдерите
• Развивање на прифатливост на решението
(потмомагачи и отпорност на промените)
 Дали можностите се наоѓаат или
создаваат?

– Search and select – барај и избери

• Екстерно стимулирани
• Производот/услугата веќе
Изнаоѓање постои на пазарот
можности и
• Се размислува во рамките на
генерирање постојните можности
идеи
– Create and transform – создади и
Ефектуивно
трансформирај
размислување
• Интерно стимулирани
• Се создава производ/услуга кои
не постојат
• Се откриваат неоткриени
можности
 Search and select – барај и избери

Претприемач кој отвора индиски ресторан во Скопје

• Започнува со истражувања па пазарот во доменот на

угостителството во градот
• Се сегментира пазарот и определуваат целните сегменти
• Се прават проценки на потенцијалните стапки на принос
• Многу внимателно се избира локација
• Се проектира ентериерот на ресторанот, кој би им се допаднал на
целните сегменти
• Се обезбедуваат потребните финансики средства
• Се екипира тимот
• Се осмислуваат конкретни маркетинг стратегии (цена, производ,
промоција...)
• Раководење на дневните активности
 – Create and transform – создади
и трансформирај

• Интерно стимулирани

Изнаоѓање
• Се создава производ/услуга кои
можности не постојат

• Се бараат неоткриени можности

https://www.youtube.com/watch?
v=PDrrQN0aOEA&t=117s
 Набљудување (опсервација) на
трендови во екстерното општо
и посебно окружување

Пристапи на Препознавање и решавање на

идентификување проблеми
на можности и
генерирање
бизнис идеи
Пополнување на пазарни
гапови(празнини/непополнети
простори)
 • Економски трендови,
општествени трендови,
Набљудување технолошки достигнувања,
(опсервација) политички активности и
регулаторни измени
на трендови во
екстерното • Трендови, а не минливи
општо краткотрајни модни движења
окружување • Интерконекција помеѓу
трендовите

– Smart телефоните
(општествен, технолошки и
економски тренд)
 Ставовите на
луѓето за здрав
живот
Развојот на интернетот
• Зголемен интерес за здрав живот и здрава храна →
диетална храна, органска храна, ресторани и продавници за
здрави хранливи продукти, фитнес центри, справи за
вежбање за домашна употреба

• Развој на безжичнанта (wireless) технологија → smart

телефони, апликации, GPS навигациски уреди

• Регулаторни промени за заштита на животната средина →

автомобилска индустрија: имплементирање на ISO 14001 ,
производство на автомобили на хибриден и електричен
погон, намалена емисијана штетни супстанци, намалена
потрошувачка на гориво, производство на авто деловите од
рециклирачки материјали
Проблемот со гужвите
во сообраќајот во
големите градови
Пополнување
на пазарни
гапови

Географско пополнување на
пазарни гапови
(производство или
отворање на продавници за
производи кои ги нема во
одредено географско
подрачје)
Пополнување Задоволување на
на пазарни потребите на одделни
гапови пазарни ниша
(специфична категорија
на потрошувачи со
специфични потреби)
Пазарни ниша
Пополнување
на пазарни
гапови
Создавање на нова
категорија на
потрошувачи со
таргетирање на нови
пазарни сегменти
модификација
(прилагодување ) на
постојни производи
Модификации
на јогурт во
пробиотски
пијалак или
пак во
десертна
ужина
 Други извори на можности и
креативност
• Потрошувачите
– Желби, преференции, реакции
• Постојните компании – конкуренцијата
– Производите и услугите на конкуренцијата и можностите за
диференцирање на сопствените призводи и услуги
• Каналите на дистрибуција
– Вработените во различните канали и форма на продажба поради
нивната блискост со потрошувачите и конкуренцијата
• Владата
– Преку процесот и политиките и новите регулативи во одредени
области
• Истражувањето и развојот
– Лабораториите и центрите за истражување и развој на компаниите
Опкружување: создавање поволна
клима за иновации

Климата за креативност и иновации е тоа што промовира

создавање и употреба на нови производи, услуги и
начини на работење.

Поттикнувачката клима за иновации ваквите аутпути ги

создава преку поддршка на развој, асимилирање и
употреба на рзлични пристапи, практики и концепти во
размислувањето и делувањето на човечките ресурси.
 • Доверба и отвореност
• Предизвици и
инволвираност
Фактори кои ја
поттикнуваат
• Поддршка и простор на
климата за идеи
иновации
• Судир и дебата
• Преземање ризици
• Слобода
 • Недостиг на време на вработените поради
зафатеност со тековните активности и
проблеми
• Отсуство на поддршка на вработените од
менаџерите
• Ригидни правила и политики на компанијата
• Песимизмот на соработниците
Бариери на
креативноста Начини за надминување на бариерите на
креативноста, односно креирање на клима во
кои се стимулира креативноста:
• Толерирање на различноста
• Толерирање на различните погледи и идеи на
вработените при решавањето на проблемите
• Не критикување на ризичните па често пати и
чудните идеи