ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΜΙΧΑΗΛ ΣΚΟΥΜΙΟΣ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ:

Βουνοτρυπίδου Άννα Α.Μ: 411/2011020

Κιλιμτσίδου Αικατερίνη Α.Μ: 411/2011076
Μαραγκού Νάταλη Α.Μ: 411/2011241
Σαμαντζή Ανθή Α.Μ: 411/2011192
Χατζηαραπίδου Χρυσούλα Α.Μ: 411/2011235
Χριστοφή Δωρίτα Α.Μ: 411/2011254

ΡΟΔΟΣ
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014
ΕΝΟΤΗΤΑ Δ: ΑΕΡΑΣ-ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ
ΠΙΕΣΗ

ΠΕΙΡΑΜΑ Δ5(2): Ο ΑΕΡΑΣ

ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΟΓΚΟ
 ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Μοντέλο επιθυμητής γνώσης

Έννοιες
Αρχές
Εννοιολογικός χάρτης
Αντιλήψεις μαθητών
Πείραμα: Ο αέρας καταλαμβάνει όγκο
Στόχοι
Υλικά
Διαδικασία
Πρόβλεψη
Παρατήρηση
Ερμηνεία
Συμπέρασμα
Σχολιασμός
Διδακτική αξιοποίηση πειραμάτων
 ΕΝΝΟΙΕΣ

 Αέρας: Είναι το μείγμα των αέριων μαζών που υπάρχουν

στη γήινη ατμόσφαιρα. Αποτελείται από αέρια και υγρά,
είναι ρευστό και συμπιεστό σώμα.
 Όγκος (v): Δείχνει πόσο χώρο καταλαμβάνει ένα σώμα
και μετριέται σε κυβικά μέτρα (m³).
 Μάζα (m): Είναι η ποσότητα της ύλης που περιέχει ένα
σώμα και μετριέται σε χιλιόγραμμα (kg).
 Συμπιεστότητα: Είναι η ιδιότητα των υλικών να
μειώνουν τον όγκο τους όταν ασκούνται σε αυτά
πιέσεις.
 ΑΡΧΕΣ

1) Νόμος του Boyle: Ο όγκος (V) που καταλαμβάνει

ένα αέριο είναι αντιστρόφως ανάλογος της πίεσης
(Ρ) που έχει, με την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των
mol (n) και η θερμοκρασία (Τ) του αερίου
παραμένουν σταθερά.
2) Νόμος Charles: Ο όγκος (V) που καταλαμβάνει ένα
αέριο είναι ανάλογος της απόλυτης θερμοκρασίας (Τ),
με την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των mol (n) και η
πίεση (Ρ) παραμένουν σταθερά.
3) Νόµος του Gay Lussac: Ο όγκος (V) ενός αερίου
μεταβάλλεται ανάλογα προς την απόλυτη
θερμοκρασία (Τ), όταν η μάζα και η πίεση του
παραμένουν σταθερές.
 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Αέρας

είναι

Ρευστό
σώμα

Αέρια αποτελείται από

Υγρά
χουν
έ
δε
ν
έχ

Βάρος
ι

ου
α

Ο χώρος
είν

Μάζα
που
είναι καταλαμβ
Συμπιεστά Ορισμέν άνει ένα
ο όγκο σώμα
 ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
Οι μαθητές θεωρούν ότι:

ο αέρας δεν καταλαμβάνει όγκο

ο αέρας αποτελεί άυλη οντότητα

ο αέρας δεν έχει βάρος και μάζα

η μάζα ενός σώματος συγχέεται με τον όγκο

 τα αέρια έχουν χαρακτήρα προσωρινό

ΠΕΙΡΑΜΑ Δ5: Ο ΑΕΡΑΣ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΙ
ΟΓΚΟ

ΒΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: Τοποθετούμε το χωνί

σε ένα γυάλινο μπουκάλι και ρίχνουμε
νερό.
ΒΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Στερεώνουμε
γύρω από το στόμιο του μπουκαλιού
πλαστελίνη, έτσι ώστε να μην βγαίνει
αέρας από το μπουκάλι και ρίχνουμε
απότομα νερό. Παρατηρούμε ότι το
νερό δεν πέφτει.
ΒΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Προσθέτουμε ένα
καλαμάκι μέσα στο μπουκάλι.
Παρατηρούμε ότι το νερό πέφτει.
ΒΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ: Κλείνουμε το
καλαμάκι με το δάχτυλό μας και
παρατηρούμε ότι το νερό δεν πέφτει.
 ΣΤΟΧΟΙ

Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι ο αέρας καταλαμβάνει

όγκο.
Να αναφέρουν οι μαθητές τις βασικές ιδιότητες του
αέρα.
 Nα αντιληφθούν ότι τα αέρια δεν έχουν σταθερό όγκο,
αλλά καταλαμβάνουν τον όγκο του δοχείου που
περιέχονται , δηλαδή μεταβαλλόμενο.
 Nα διαπιστώσουν πειραματικά ότι ο αέρας είναι
συμπιεστός και ελαστικός.
 ΥΛΙΚΑ

 Ένα χωνί
 Ένα γυάλινο μπουκάλι ρετσίνας ή μπύρας των
0,5 λίτρων
 Πλαστελίνη
 Ένα καλαμάκι
 Νερό
 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Α) Τοποθετούμε το χωνί στο στόμιο του

μπουκαλιού και ρίχνουμε νερό.
Β) Με τη βοήθεια πλαστελίνης σταθεροποιούμε
το χωνί στο στόμιο του μπουκαλιού, και
προσπαθούμε να γεμίσουμε το μπουκάλι με νερό.
Για να φανεί το αποτέλεσμα, ρίχνουμε απότομα
πολύ νερό στο χωνί.
Γ) Στη συνέχεια τοποθετούμε μέσα στο χωνί ένα
καλαμάκι.
ΠΡΟΒΛΕΨΗ
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
Το νερό πέφτει μέσα στο μπουκάλι

Τοποθετώντας την πλαστελίνη ανάμεσα στο

χωνί και στο στόμιο του μπουκαλιού, το νερό
δεν πέφτει μέσα στο μπουκάλ

Βάζοντας το καλαμάκι μέσα στο χωνί, το νερό

πέφτει κανονικά. Ενώ όταν κλείσουμε το
καλαμάκι το νερό δεν πέφτει στο μπουκάλι
 ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Το αποτέλεσμα αυτό προκύπτει, γιατί βάζοντας

την πλαστελίνη ανάμεσα στο χωνί και στο
στόμιο του μπουκαλιού ο αέρας εγκλωβίζεται
μέσα στο μπουκάλι.
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ο αέρας καταλαμβάνει όγκο

 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 1
Αρχικά για να πετύχει το πείραμά μας πρέπει να
προσέξουμε:

 Να κλείσουμε καλά το στόμιο του μπουκαλιού με την

πλαστελίνη, ώστε να μην βγαίνει ο αέρας που υπάρχει
μέσα στο μπουκάλι

 Το νερό πρέπει να χυθεί απότομα στο χωνί

 Το χωνί να μην έχει μεγάλες εγκοπές

 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 2
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ
ΠΕΙΡΑΜΑ

1) Το φούσκωμα του μπαλονιού 2) Οι σαπουνόφουσκες

 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 3

ΠΑΡΕΜΦΕΡΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

1) Το βαμβάκι που καταδύεται χωρίς να βρέχεται

 2) Το μπαλόνι που δεν φουσκώνει στο μπουκάλι

Ένα πλαστικό μπουκάλι

Ένα πλαστικό μπουκάλι με

τρύπες
 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ 1

ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

1η: Έναυσμα ενδιαφέροντος

Γιατί το νερό δεν πέφτει στο μπουκάλι όταν
έχουμε τοποθετημένη πλαστελίνη στο στόμιο
του μπουκαλιού;
2η: Διατύπωση υποθέσεων
Ο αέρας καταλαμβάνει όγκο
Ο αέρας δεν καταλαμβάνει όγκο
3η: Πειραματισμός
Πραγματοποιούμε το πείραμα.
4η: ∆ιατύπωση / Καταγραφή Συµπερασµάτων
Τι συμπεραίνετε; Ποια από τις δύο παραπάνω
υποθέσεις ισχύει;
5η: Εφαρµογές / Γενίκευση
Αναφέρουμε προτάσεις και δραστηριότητες για
τον όγκο του αέρα.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ 2
ΦΑΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

1η: Προσανατολισμός. Υπάρχει αέρας μέσα σε ένα άδειο

μπουκάλι;
2η: Ανάδειξη ιδεών. Τι νομίζετε ότι θα συμβεί σε κάθε
περίπτωση ρίχνοντας νερό στο μπουκάλι;
3η: Αναδόμηση ιδεών. Ελέγξτε τι θα συμβεί σε κάθε
περίπτωση.

4η: Εφαρμογή των ιδεών. Δοκιμάστε το ίδιο πείραμα

χρησιμοποιώντας λάδι αντί για νερό, μια κολλητική ταινία
αντί για πλαστελίνη και ένα στενό βάζο αντί για μπουκάλι.

5η: Ανασκόπηση των αλλαγών στις ιδέες. Συγκρίνετε τις

αρχικές και τις νέες αντιλήψεις σας. Έχει αλλάξει η άποψή
σας; Αν ναι, τι σας έκανε να αλλάξετε γνώμη;
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Paul G. Hewitt, (2010). Οι έννοιες της φυσικής.

Σωτήρης Σπ. Παππάς, (2000). Τα πειράματα στο δημοτικό σχολείο και το γυμνάσιο με
απλά μέσα.

Στέργιος Πελλής, (2012). Η βιβλιοθήκη της φυσικής. Διαθέσιμο στο

http://physiclessons.blogspot.gr/2012/09/gay-lussac.html

Παναγιώτης Κουμαράς, (2002). Οδηγός για την πειραματική διδασκαλία της

φυσικής. Διαθέσιμο στο
http://blogs.auth.gr/koumaras/files/2014/04/1.pdf

Βικιπαίδεια, ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια. Διαθέσιμο στο:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF
%82
 Ε ΥΧ ΑΡ ΙΣ ΤΟ Υ Μ Ε
ΣΑΣ
Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η
ΓΙΑ ΤΗΝ
ΣΑΣ!!!