ФЬЮЧЕРС ЖӘНЕ ОНЫҢ

ТҮРЛЕРІ
ОРЫНДАҒАНДАР:
1. БАУЫРЖАНҚЫЗЫ ӘСЕЛЬ
2. БЕКТЕМІР НҰРДАУЛЕТ
3. МАНГАЗОВА БАЛЖАН
4. СЕРІК АБДУЛАЗИЗ
 ФЬЮЧЕРС ДЕГЕН НЕ?

• ФЬЮЧЕРС АҒЫЛШЫН ТІЛІНЕН

АУДАРҒАНДА БОЛАШАҚ
Фьючерс — бұл белгілі бір тауарды көрсетілген баға
бойынша болашақта жеткізу үшін жасалатын келісім- ДЕГЕНДІ БІЛДІРЕДІ, ӨЙТКЕНІ
шарт. Фьючерстік келісім-шартты сатып алушы БОЛАШАҚ - КЕЛІСІМ-
тауарды белгіленген мерзімде сатып алып, ал сатушы, ШАРТТЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ ДЕ
өз кезегінде, — тауарды белгіленген мерзімде сатуы ОСЫ.
керек. Міндеттемелердің екеуі де фьючерсті жасасу
кезінде белгіленген баға бойынша болашақта, нақты
мерзімде орындалатын, белгілі бір тауардың
стандартты мөлшеріне қатысты.
БАСҚАША АЙТСАҚ, ЯҒНИ БҰЛ ФЬЮЧЕРС АЛДЫН-АЛА КЕЛІСІЛГЕН КҮНІ ОРЫНДАЛУЫ ТИІС - БҰЛ ФЬЮЧЕРС
КЕЛІСІМ-ШАРТТЫНЫҢ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫНДА КӨРСЕТІЛЕДІ. КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРДЕ КЕҢІНЕН ҚОЛДАНЫЛАТЫН
ТАУАРЛАР ЕҢ КӨП ТАРАЛҒАНЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. БҰЛ КЕЛЕСІ ТАУАРЛАРДЫҢ ФЬЮЧЕРСТЕРІ:
• ГАЗ МҰНАЙ
• БЕНЗИН
• АЛТЫН Фьючерстердің түрлері
• АСТЫҚ Фьючерстер екі түрлі болады:
• ВАЛЮТА 1. жеткізілетін
• БОЛАТ 2. жеткізілмейтін
• МАҚТА
• АҒАШ

Біріншісін негізінен экономиканың нақты секторына қатысушылар пайдаланады. Мысалы,

фермерлер фьючерстк келісім-шартты өз тауарын болашақта ұтымды баға бойынша сату үшін
жасайды. Сатып алушыларға фьючерстер шикізатты өңдеу үшін кепілді түрде сатып алу үшін керек.
Осылайша тараптар нарықтың күтпеген жағдайынан сақтанады. Екінші түрін трейдерлер бағаның
ауытқуынан пайда алу үшін қолданады, мұнда мәселе нақты сатып алу туралы емес. Мысалы,
трейдер, бір баррель үшін 48 доллардан мұнай фьючерсін сатып алып, егер бағасы 56 долларға дейін
көтерілсе, барреліне 8 доллардан пайда көреді. Бағасы 40 долларға дейін түссе, сол 8 доллардан
айырылып қалады. Трейдерге сатып алған жағдайда тауарды сақтаудың немесе тасымалдаудың,
басқа да іс-әрекеттерді жасаудың қажеті жоқ, тек тінтуірмен бірнеше рет басса жеткілікті.
 ФЬЮЧЕРСТЕРМЕН САУДА ФЬЮЧЕРСТІК
БИРЖАЛАРДА ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛАДЫ, КЕҢ
ФЬЮЧЕРСТЕРМЕН ҚАЙДА ТАНЫМАЛ ТАУАР ЖӘНЕ ФЬЮЧЕРСТІК БИРЖАЛАР
МЫНАЛАР:
САУДАЛАЙДЫ?

• Нью-Йорк тауар биржасы — NYMEX

(New York Merchantile Exchange)
• Чикаго мерзімді тауар биржасы — CBOT
(Chicago Board of Trade)
• Чикаго тауар биржасы — CME (Chicago
Mercantile Exchange)
• Лондон халықаралық мұнай биржасы —
IPE (International Petroleum Exchange)
• Лондон қаржы фьючерстерінің
халықаралық биржасы — LIFFE (London
International Financial Futures Exchange)
• Лондон металдар биржасы, түсті
металдардың ірі халықаралық нарығы —
LME (London Metals Exchange)
 ФЬЮЧЕРС САУДАСЫ: ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Фьючерстермен сауда процесі Форекстегі сауда процесіне ұқсас. Фьючерстік
нарықтарда техникалық және іргелі талдаудың принциптері ұқсас, сол индикаторлар
мен графиктер, сондай-ақ ордерлерді орнату ережесі жұмыс істейді. Сонымен қатар,
бастапқыда бұның бәрі фьючерстермен сауда үшін жасалған, өйткені олар Форекс
нарығынан әлдеқайда бұрын пайда болған. Бірақ фьючерстік сауданың бірнеше
маңызды ерекшеліктері барын есте ұстау керек:

ВАЛЮТА ЖҰБЫ ФОРЕКСТЕ МӘҢГІ-БАҚИ АШЫҚ

ТҰРУЫ МҮМКІН, ЯҒНИ, БІРДЕ ФУНТТЫ
ФЬЮЧЕРСТІҢ КОДЫ БІРНЕШЕ
ДОЛЛАРҒА САТЫП АЛЫП, ПОЗИЦИЯНЫ ӨТЕ
ҰЗАҚ - ТІПТІ АЙЛАР БОЙЫ ЖӘНЕ ЖЫЛДАР БӨЛІМНЕН ТҰРАДЫ. БЕЛГІЛЕУДЕГІ
БОЙЫ ҰСТАУҒА БОЛАДЫ. АЛҒАШҚЫ СИМВОЛДАР ТАУАРДЫ
ФЬЮЧЕРСТЕРТЕРМЕН ОЛАЙ ЕТУГЕ
КӨРСЕТЕДІ (АЛТЫН, МҰНАЙ,
БОЛМАЙДЫ. ФЬЮЧЕРСТІК КЕЛІСІМ-ШАРТТЫҢ
АЯҚТАЛАТЫН КҮНІ БАР. ЕГЕР СІЗ ПОЗИЦИЯНЫ МАҚТА ЖӘНЕ Т. Б.), КЕЛЕСІ
ӨЗІҢІЗ ЖАППАСАҢЫЗ, ОНДА ОЛ ФЬЮЧЕРСТІК СИМВОЛДАРДА ФЬЮЧЕРС
КЕЛІСІМ-ШАРТ АЯҚТАЛҒАН КҮНІ ЖӘНЕ СОЛ ЖЕТКІЗІЛЕТІН АЙЫ ЖӘНЕ ЖЫЛЫ
САҒАТТА СОҢҒЫ БАҒА БОЙЫНША МӘЖБҮРЛІ
ТҮРДЕ ЖАБЫЛАДЫ. СІЗ ФЬЮЧЕРСТІК КЕЛІСІМ- КӨРСЕТІЛГЕН. МЫСАЛЫ, NGQ0 -
ШАРТ УАҚЫТЫНЫҢ АЯҚТАЛАР КҮНІН ГАЗҒА ФЬЮЧЕРСТІ БІЛДІРЕДІ: (NG
ҚАДАҒАЛАП ЖӘНЕ НЕҒҰРЛЫМ КЕЙІНГІ — NATURAL GAS), Q — ТАМЫЗ
КЕЛІСІМ-ШАРТҚА ДЕР КЕЗІНДЕ АУЫСУЫҢЫЗ
КЕРЕК.
 ФЬЮЧЕРСТІ ҚАЛАЙ САТЫП
АЛАДЫ?

ЕГЕР ӘЛІ КҮНГЕ ДЕЙІН БРОКЕРДЕ СІЗДІҢ ШОТЫҢЫЗ

БОЛМАСА, ОНДА ЕҢ АЛДЫМЕН СОНЫ АШЫП, ТАҢДАП
АЛҒАН ФЬЮЧЕРСТІ САТЫП АЛУ ҮШІН ҚАЖЕТТІ СОМАНЫ
АУДАРУ КЕРЕК. САТЫП АЛЫНҒАН КЕЛІСІМ-ШАРТТАР
АРЗАНДАЙТЫН ЖАҒДАЙДА АҚША БИРЖА ҮШІН ӘЛДЕБІР
САҚТАНДЫРУ ҚЫЗМЕТІН АТҚАРАДЫ.

Таңдап алған биржаға қарай және ненің — мұнай, алтын және т.

б. базалық актив болып табылатынына қарамастан, депозиттік
шотта фьючерстің негізіне алынған базалық активтің толық
құнынан екіден он пайызға дейін құрайтын сома болуы керек.
Кепілдік қамтамасыз етудің мұндай сомасын есептеу (кіріс
маржасы) SPAN — осы базалық активтің баға өзгерістерін талдау
нәтижесінде құрылған әмбебап әдістеме бойынша жүргізіледі.
 ФЬЮЧЕРСТІК КЕЛІСІМ-ШАРТТАРМЕН САҚТАНДЫРУ

Фьючерстік келісім-шарттармен сақтандыру — бұл

тауар бағасының өзгерісінен сақтандыруға қабілетті,
сақтандырудың жиі ұшырасатын түрі. Оның нәтижесі
тәуекелдерді азайту ғана емес, ықтималды пайданы
қысқарту болып табылатынын білу керек.
Сақтандырудың екі түрі бар:

САТЫП АЛУМЕН САҚТАНДЫРУ САТУМЕН САҚТАНДЫРУ

(ОНЫ СОНДАЙ-АҚ САТЫП (САТУШЫНЫҢ ХЕДЖІ, ҚЫСҚА
АЛУШЫНЫҢ ХЕДЖІ НЕМЕСЕ ҰЗЫН ХЕДЖ) ТАУАРДЫ НАРЫҚТА САТУДЫ
ХЕДЖ ДЕП АТАЙДЫ) САТЫП БІЛДІРЕДІ, БОЛАШАҚТА
АЛУШЫҒА БОЛАШАҚТА ЫҚТИМАЛДЫ ҚОЛАЙСЫЗ
БАҒАЛАРДЫҢ ЫҚТИМАЛДЫ ӨЗГЕРІСТЕРДЕН (БАҒАНЫҢ
ҰЛҒАЮЫНАН САҚТАНДЫРУДЫ ҚҰЛДЫРАУЫ) САҚТАНДЫРУ
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН ФЬЮЧЕРСТІ МАҚСАТЫНДА МЕРЗІМДІК
САТЫП АЛУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ АСПАПТАРДЫ САТУ ЖҮЗЕГЕ
АСЫРЫЛАДЫ.
 ФЬЮЧЕРСТЕРДЕ ҚАЛАЙ ТАБЫС ТАБУҒА
БОЛАДЫ?
• ЕГЕР СІЗ ФЬЮЧЕРСТЕРДЕ ТАБЫС ТАПҚЫҢЫЗ КЕЛСЕ, ОНДА СІЗГЕ ОНЫ ТӨМЕНДЕТІЛГЕН БАҒАМЕН САТЫП АЛЫП, ӘРИНЕ,
ҚЫМБАТЫРАҚ САТУ КЕРЕК, НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА АЛАСЫЗ. СОДАН КЕЙІН, БАҒАСЫ ТӨМЕНДЕГЕНДЕ ОСЫ КЕЛІСІМ-ШАРТТЫ
ТАҒЫ БІР РЕТ САТЫП АЛУҒА БОЛАДЫ, СОДАН КЕЙІН ҚАЙТАДАН САТЫП, ПАЙДА ТАБУҒА БОЛАДЫ.
• БҰЛ ПРИНЦИП КЕҢІНЕН ТАНЫМАЛ, СОЛ БОЙЫНША АКЦИЯЛАР, ОБЛИГАЦИЯЛАР, ВАЛЮТА, ОПЦИОНДАР СИЯҚТЫ БАСҚА ДА
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ АСПАПТАРДА ТАБЫС ТАБАДЫ.
• ОРЫНДАУ КҮНІНЕ БАРЫНША ЖАҚЫНДАТЫЛҒАНЫ ФЬЮЧЕРСТІК КЕЛІСІМ-ШАРТТАР ЕҢ ТИІМДІСІ БОЛЫП САНАЛАДЫ.
ОЛАРДЫҢ ӨТІМДІЛІГІ ЖОҒАРЫ ЖӘНЕ КӨПТЕГЕН ТРЕЙДЕРЛЕР СОЛАРҒА НАЗАР АУДАРАДЫ. МҰНДАЙ ФЬЮЧЕРСТЕРДІҢ
БАҒАСЫ ШЫНАЙЫҒА ЖУЫҚТАТЫЛҒАН ЖӘНЕ БАҒАНЫҢ КҮРТ СЕКІРІСІ БОЛА ҚОЙМАЙДЫ.
• ФЬЮЧЕРСТІК КЕЛІСІМ-ШАРТТАРДЫ САУДАЛАУ БІР ҚАРАҒАНДА ҒАНА ӨТЕ КҮРДЕЛІ ЖӘНЕ КЕРЕМЕТТЕЙ БОЛЫП КӨРІНЕДІ. ІС
ЖҮЗІНДЕ СІЗ ЖҮЙЕЛІ ТҮРДЕ ЖҰМЫС ІСТЕП, НАРЫҚТЫ, ОНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН БІЛСЕҢІЗ, ОНЫҢ БАСҚАША КӨРІНЕРІ АНЫҚ.
КЕЗ-КЕЛГЕН АСПАПТЫ САУДАЛАУ — ТҰТАС БІР ҒЫЛЫМ ЕКЕНІН ҰМЫТПАҢЫЗ. СОНДЫҚТАН, КІТАП ОҚЫҢЫЗ, КУРСТАРҒА
БАРЫҢЫЗ, ВЕБИНАРЛАРҒА ҚАТЫСЫҢЫЗ, ЗЕЙІН ҚОЙЫҢЫЗ, БАЙҚАП КӨРІҢІЗ — СОНДА СІЗДІҢ ҚОЛЫҢЫЗДАН БӘРІ КЕЛЕДІ.
СӘТТІЛІК ТІЛЕЙМІЗ!