Thăm dò chức năng

hô hấp

Ths.Bs Hoàng Đình Hữu Hạnh

Bệnh viện Đại học Y dược Tp HCM
 Mục tiêu

 Tổng quan về TDCN hô hấp

 Kỹ thuật đo Hô hấp ký
 Phân tích kết quả Hô hấp ký
 Các lỗi kỹ thuật hay thường gặp
 Ứng dụng Hô hấp ký
 Phổi học
 Lâm sàng
 Hình ảnh
 Thăm dò chức năng hô hấp
Caùc theå tích phoåi

* Chæ ño ñöôïc vôùi maùy TDCN HH toaøn dieän

Thaêm doø chöùc naêng hoâ haáp
 Cơ bản
 Hô hấp ký

 Các thể tích phổi

 Pha loãng Helium
 Rữa Nitrogen

 Phế thân ký
Thăm doø chöùc naêng hoâ haáp
 Kháng trở đường dẫn khí
 Phế thân ký
 IOS
 Thăm dò chức năng hô hấp
 Khả năng khuếch tán qua màng phế nang
mao mạch
 Khí máu động mạch

 Đi bộ 6 phút
 Thăm dò chức năng hô hấp
 Chuyên sâu
 Khảo sát đường dẫn khí nhỏ

 Khảo sát cơ học hô hấp

 Test kích thích phế quản

 Hô hấp tim mạch gắng sức

 TDCN hô hấp toàn diện
 Hô hấp ký
 Đánh giá sức cơ hô hấp (MVV, Pmax)
 Thể tích phổi
 Kháng lực đường hô hấp ( Plethys + IOS)
 Khuếch tán qua màng phế nang mao mạch
 Khí máu động mạch
 Hô hấp tim mạch gắng sức
Tieâu chuaån Hoâ haáp kyù
cuûa ATS/ERS 2005
 Noäi dung trình baøy

 FVC test
 VC test
 PEF test
 MVV test
Caùc theå tích phoåi

* Chæ ño ñöôïc vôùi maùy TDCN HH toaøn dieän

 Chæ ñònh
 Chaån ñoaùn
. Ñaùnh giaù caùc hoäi chöùng, daáu hieäu baát thöôøng
. Ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc beänh leân chöùc
naêng hoâ haáp
. Tieân löôïng tieàn vaø haäu phaåu
. Tieân löôïng veà tình traïng söùc khoeû tröôùc khi baét
ñaàu moät chöông trình gaéng söùc.
 Theo doõi
. Ñaùnh giaù hieäu quaû caùc lieäu phaùp can thieäp
. Chæ roõ caùc taùc ñoäng cuûa beänh aûnh höôûng leân
chöùc naêng phoåi
 Chæ ñònh
. Theo doõi caùc taùc nhaân toån thöông
. Theo taùc duïng phuï cuûa thuoác
 Ñaùnh giaù söï maát hay phuïc hoài chöùc naêng phoåi
. Ñaùnh giaù caùc beänh nhaân trong chöông trình
phuïc hoài chöùc naêng phoåi.
. Ñaùnh giaù beänh nhaân trong baûo hieåm
. Phaùp y
 Söùc khoûe coäng ñoàng
. Dòch teå hoïc
. Tìm Giaù trò tham khaûo
. Nghieân cöuù laâm saøng
 Choáng chæ ñònh
 Traøn khí maøng phoåi
 Ho ra maùu khoâng roõ nguyeân nhaân
 Gaàn ñaây vöøa môùi phaåu thuaät môû loàng ngöïc vaø
buïng
 Phuï nöõ mang thai 3 thaùng ñaàu vaø cuoái
 Beänh nhaân trong tình traïng beänh caáp tính: hen caáp,
suy tim caáp, COPD caáp …
 Beänh nhaân coù lao phoåi
 FVC test
 Ñònh nghóa
FVC ( Force vital capacity) laø theå tích hít vaøo thôû ra
toái ña moät caùch gaéng söùc.
FEV1 ( Force expiratory volumes in the first second) laø
theå tích thôû ra gaéng söùc trong giaây ñaàu tieân.
PEF (Peak expiratory flow) Löu löôïng ñænh luùc thôû
ra.
 FVC test
 Yeâu caàu thieát bò
+ Maùy coù khaû naêng ño theå tích tích luõy
hôn
15 giaây vaø theå tích lôùn hôn 8 lít (BTPS)
vôùi ñoä chính xaùc trong khoaûng ± 3% hay
(0,05 lít )
+ Toång khaùng trôû phaûi nhoû hôn 1,5 cmH 2O
 FVC test
 Bieåu dieãn
- Maùy neân coù khaû naêng hieän thò cuøng luùc 2 giaõn
ñoà Löu löôïng-theå tích vaø Theå tích-Thôøi gian.
- Ñöôøng bieåu dieãn phaûi coù kích thöôùc nhoû.

Löu löôïng- Theå tích Theå tích – Thôøi gian

 FVC test

Taéc ngheõn coá Khí pheá

Bình thöôøng Haïn cheá
ñònh hoâ haáp thuûng
treân
 FVC test
 Ñònh chuaån
Toái thieåu ñoøi hoûi phaûi:
1. Löu tröõ caùc keát quaû cuûa ñònh chuaån
2. Coù nhöõng taøi lieäu laøm baèng chöùng khi
sửa chöõa hay thay ñoåi coù theå chaáp nhaän
3. Khi thay ñoåi phaàn meàm hay ñóa cöùng phaûi
ghi roõ ngaøy thaùng
4. Khi thay ñoåi thieát bò hay ñòa ñieåm caàn
phaûi ñònh chuaån laïi tröôùc khi thöïc hieän test
 Test FVC
Baûng toùm taét ñònh chuaån cuûa thieát bò

Chu kì toái thieåu Hoaït ñoäng

Theå tích Moãi ngaøy Ñònh chuaån baèng oáng 3 lít

Ñoä hôû Moãi ngaøy Khoâng ñöôïc thoaùt quaù 30ml

trong 1 phuùt
Volume Moãi quí Duøng oáng bôm 1 lít
linearity
Flow linearity Moãi tuaàn Thöïc hieän ít nhaát vôùi 3
ngöôõng khaùc nhau.
 FVC test
 Thao taùc
Coù 3 pha trong khi ño FVC
1. Hít vaøo heát côõ, ngöng < 1giaây (1-2 giaây)
2. “Thoåi” ra heát côõ
3. Tieáp tuïc thoåi ra cho ñeán khi heát hôi (6
giaây ôû ngöôøi lôùn, 3 giaây ôû treû con )
 FVC test
 Thao taùc ño FVC
- Kieåm tra ñònh chuaån
- Chuaån bò moïi thöù, giaûi thích cho beänh nhaân
- Röõa tay
- Höôùng daãn beänh nhaân
- Laøm bieåu dieãn
- Thöïc hieän treân beänh nhaân
- Thöïc hieän laïi ít nhaát 3 laàn
 FVC test
 Ño FVC cho treû em
- Treû em khoaûng 5 tuoåi thì coù theå hôïp taùc thöïc
hieän test
- Kyõ thuaät vieân phaûi ñöôïc huaán luyeän ñaëc bieät
- AÙnh saùng, nhieät ñoä, ñoà chôi phuø hôïp vôùi
tuoåi, höôùng daãn ñôn giaûn, coå vuõ khoâng ñe doïa
seõ giuùp treû deã daøng thöïc hieän test hôn
- Test neân ñöôïc thöïc hieän ôû tö theá ngoài
 FVC test
 Ñaùnh giaù trong quaù trình thao taùc
- Tieâu chuaån cuûa baét ñaàu test
. EV (extrapolation volume) < 5% FVC hay <0,15 lít
- Tieâu chuaån keát thuùc test
. Thoåi ra >6 giaây vaø < 15giaây
. Giaõn ñoà Theå tích-Thôøi gian coù theå tích thay ñoåi nhoû
hôn 0,025 lít trong 1 giaây
- Moät soá Tieâu chuaån coäng theâm
. Khoâng ho
. Khoâng coù Vasalva
. Khoâng hôû mieäng hay khoâng taéc ngheõn ôû oáng ngaäm
 FVC test
 Toùm taét caùc tieâu chuaån cuûa thao taùc ño FVC
- Tieâu chuaån giöõa thao taùc
. Khoâng ho trong thôû ra giaây ñaàu
. Khoâng coù Vasalva
. Khoâng keát thuùc quaù sôùm
. Khoâng coá gaéng heát söùc
. Khoâng bò hôû
. Khoâng taéc ngheõn oáng ngaäm
. EV < 5% FVC hay < 0,15 lít
. Thôøi gian ‘thoåi’ ra >6 giaây ( treû em 3 giaây)
hay coù plateau ôû giaõn ñoà Theå tích -Thôøi gian
 FVC test
Sau khi thöïc hieän 3 laàn ño chuùng ta seõ choïn :
. 2 keát quaû lôùn nhaát cuûa FVC cheânh leäch
khoâng quaù 0,15 lít hay 5%
. 2 keát quaû lôùn nhaát cuûa FEV1 cheânh leäch
khoâng quaù 0,15 lít hay 5%
Neáu ñaït ñöôïc caû 2 tieâu chuaån treân, keát thuùc test
Neáu khoâng :
. Laøm laïi cho ñeán khi ñaït 2 tieâu chuaån treân
hay
. Coá gaéng thöïc hieän test 8 laàn hay
. Beänh nhaân khoâng theå tieáp tuïc
 FVC test
 Tieâu chuaån cho moät soá chæ soá
- FEV1/FVC vaø FEV1/VC choïn tæ soá naøo coù maãu
soá hôïp lyù hôn.
- FEF25-75% : ñöôïc ño vôùi ñoä chính xaùc ± 5% hay ±
0,2 lít / giaây
- FIF50% : ñöôïc ño vôùi ñoä chính xaùc ± 5% hay ± 0,2 lít
/ giaây
 Test hồi phục – Test giãn phế quản
 Chỉ định khi có hội chứng tắc nghẽn
 Làm ít nhất ở lần đầu tiên
 Ý nghĩa:
 ACO
 Dự hậu
 Trị liệu
Big boy
Big boy
 Test giaõn pheá quaûn
 Chuaån bò beänh nhaân
- Khoâng duøng SABA trong voøng 4 giôø
- Khoâng duøng LABA trong voøng 8 giôø
- Khoâng huùt thuoác laù trong voøng 1 giôø
 Phöông phaùp
- Sau khi coù 3 laàn ño ñaït chuaån
- Lieàu duøng albuterol/salbutamol vôùi toång lieàu laø
400mcg, coù theå duøng ipratropium bromide vôùi toång
lieàu laø 160mcg
- Thôøi gian chôø > 10 phuùt
- Duøng MDI coù spacer seõ haáp thu töø 10 -20%
 VC test
 Ñònh nghóa
VC (vital capacity) laø theå tích thay ñoåi khi hít toái ña
vaø thôû ra heát möùc, ñôn vò lít.
 Yeâu cầu thieát bò
Theå tích coäng doàn > 30 giaây
Coù ñöôøng bieåu dieãn caû 2 thì hít vaøo vaø thôû ra
cuøng luùc
 VC test
 Thao taùc
- Höôùng daãn beänh nhaân caùch thôû
- Beänh nhaân phaûi ñöôïc hít vaøo heát möùc roài thôû
ra heát möùc cho ñeán khi ñaït tieâu chuaån thôû ra moät
caùch töø töø, nheï nhaøng, khoâng caàn gaéng söùc.
- Quaù trình hít vaøo vaø thôû ra töø 5-6 giaây.
 VC test
 Tieâu chuaån trong quaù trình thöïc hieän
- Gioáng FVC test
- Khoâng ñöôïc hít vaøo quaù chaäm
 Tieâu chuaån giöõa quaù trình thöïc hieän
- Neáu cheânh leäch 2 keát quaû quaù 5% hay 0,15 L, xeùt
tôùi tieâu chuaån coäng theâm ñeå löïa choïn.
- Soá laàn thöïc hieän khoâng quaù 4 laàn
- Thôøi gian nghó giöõa 2 laàn thöïc hieän > 1 phuùt
 Choïn keát quaû
- Choïn keát quaû coù VC lôùn nhaát
 PEF test
 Ñònh nghóa
PEF laø löu löôïng cao nhaát ñaït ñöïoc khi gaéng söùc
thôû ra toái ña.
 Yeâu caàu thieát bò
- Ñoä chính xaùc trong khoaûng  10% (20ml/giaây)
- Taàng soá ñaùp öùng trong khoaûng  5%
- Toång khaùng löïc < 2,5cmH2O
 Thao taùc
- PEF phuï thuoäc söï gaéng söùc, do ñoù beänh nhaân
phaûi “thoåi” nhanh, maïnh ñeå ñaït giaù cao nhaát.
- Thöïc hieän ít nhaát 3 laàn
 PEF test
 Ñaùnh giaù trong quaù trình thöïc hieän
- Ngaäm oáng thoåi cho thaät toát, khoâng ñöôïc ngaäp
ngöøng.
 Ñaùnh giaù giöõa quaù trình thöïc hieän
- Neáu 2 keát quaû lôùn nhaát caùch nhau quaù 40 l/phuùt
thì quyeát ñònh baèng tieâu chuaån coäng theâm
- 95% ngöôøi khoâng taäp luyeän seõ giaûm PEF khoaûng
40ml/phuùt
- Test ñöïôc thöïc hieän khoâng quaù 5 laàn
 MVV test
 Ñònh nghóa
MVV laø theå tích toái ña coù theå thôû trong 1 khoaûng
thôøi gian ( 12 -15 giaây)
 Thieát bò
- Bieân ñoä- Taàng soá ñaùp öùng trong khoaûng  10%
( töø 0-4 Hz), löu löôïng tôùi 12 lít/giaây
- Ñoä chính xaùc trong khoaûng  10%
 MVV test
 Thao taùc
- Giaûi thích cho beänh nhaân
- Höôùng daãn beänh nhaân thöïc hieän test
- Cho beänh nhaân thôû bình thuôøng ít nhaát 3 phuùt,
sau ñoù beânh nhaân hít vaøo vaø thôû ra nhanh, maïnh
heát möùc coù theå trong 12 giaây.
- Taàn soá thôû töø 90 -110 laàn
 MVV test
 Ñaùnh giaù trong quaù trình thöïc hieän
- Tieâu chuaån vaøng ñeå chaáp nhaän keát quaû laø
xaáp xæ khoaûng 50% VC
- Taàn soá thôû khoaûng 90 laàn, khoâng nhaän keát
quaû neáu taàn soá nhoû hôn 65 laàn
 Ñaùnh giaù giöõa quaù trình thöïc hieän
- Thöïc hieän ít nhaát 2 laàn.
- Keát quaû 2 laàn khaùc bieät khoâng quaù 20%
 Choïn keát quaû
- Choïn keát quaû coù MVV lôùn nhaát, neân in theâm
taàn soá thôû trong baùo caùo.
- Ta coù MVV/ (40xFEV1) = 0,8
 Caùc thoâng tin khi phaân tích
Hoâ haáp kyù
 Các loại giãn đồ
 Thể tích – Thời gian
 Lưu lượng – Thể tích
 Các thông tin
 Thể tích phổi
 Sức cản đường dẫn khí
 Đường hô hấp trên
 Các kết luận
 Hội chứng hạn chế
 Hội chứng tắc nghẽn:
 Đường hô hấp dưới
 Đường hô hấp trên
 Caùc chæ soá hoâ haáp kyù
Viết tắt Tên Trị số
(S)VC Slow Vital capacity (L): Dung tích sống chậm > 80%
FVC Forced vital capacity (L): Dung tích sống gắng > 80%
sức
FEV1 Forced Expiratory Volume during 1st second: > 80%
Thể tích thở ra gắng sức trong giây đầu
FEV1/VC Chỉ số Tiffeneau > 70%
FEV1/FVC Chỉ số Gaensler > 70%
FEF25-75 Forced expiratory flow during the middle half of > 60%
FVC: lưu lượng thở ra khoảng giữa của dung
tích sống gắng sức
PEFR Peak expiratory flow rate: lưu lượng thở ra đỉnh > 80%
MVV Maximal voluntary ventilation > 60%
 Phân tích một Hô Hấp Ký
1. Có đúng kỹ thuật không ?
- Có ít nhất 03 lần gắng sức chấp nhận được
- Trong 03 lần gắng sức chấp nhận được có ít
nhất 2 kết quả lặp lại được

2. Kết quả có bình thường không (Pred ± 20% )

Theo LLN (Lower Limit of Normal)

3.Thuộc loại rối loạn nào ?

 Caùch phaân tích Hoâ haáp kyù
Hội chứng hạn chế

 Hoäi chöùng haïn cheá

 FVC hay VC lôùn nhaát > 80% - Bình thöôøng
 60% <FVC hay VC lôùn nhaát < 80% - Haïn cheá nheï
 40% < FVC hay VC lôùn nhaát < 60% - Haïn cheá Trung bình
 FVC hay VC lôùn nhaát < 40% - Haïn cheá naëng
 Caùch phaân tích Hoâ haáp kyù
Hội chứng tắc nghẽn

 Hoäi chöùng taéc ngheõn:

 Định tính :

- FEV1/FVC <70% hay

- FEV1/SVC < 70%
Hay
- FEV1/FVC < LLN
- FEV1/SVC < LLN
 Caùch phaân tích Hoâ haáp kyù
Hội chứng tắc nghẽn
Sự tiến triển
 FEV1 : giảm 20 – 30 ml/năm

 Bất thường: 50 – 100 ml/năm

Tiên lượng
 FEV1 > 1,25 lít – 50% - 10 năm

 FEV1 > 1,00 lít – 50% - 05 năm

 FEV1 < 1,00 lít – 50% - 02 năm
Dương tính giả với người lớn tuổi
FEV1/FVC = 0,70
Âm tính giả ở người trẻ
FEV1/FVC = 0,70
 Caùch phaân tích Hoâ haáp kyù
Hội chứng tắc nghẽn

 Phân độ
 FEV1 > 80% - Taéc ngheõn nheï
 60% <FEV1 < 80% - Taéc ngheõn nheïï

 40% < FEV1 < 60% - Taéc ngheõn trung bình

 FEV1 < 40% - Taéc ngheõn naëng

 Ñaùp öùng thuoác giaõn pheá
quaûn
 Tieâu chuaån ñaùp öùng thuoác
 FVC hay VC hay FEV1 caûi thieän > 12% vaø lôùn hôn 200ml
 PEF caûi thieän lôùn hôn > 20%
 Ví duï 1
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 6.00 120%
FEV1 3.96 4.80 121%
FEV1/FVC 79% 80% 101%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
 Ví duï 2
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 3.00 60%
FEV1 3.96 3.00 76%
FEV1/FVC 79% 100% 127%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
 Ví duï 3
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 1.80 36%
FEV1 3.96 1.78 45%
FEV1/FVC 79% 99% 125%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
D. Khoâng ñaït tieâu chuaån
 Ví duï 4
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 3.20 64%
FEV1 3.96 0.89 22%
FEV1/FVC 79% 28% 35%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
D. Khoâng ñaït
chuaån
 Ví duï 5
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 4.45 89%
FEV1 3.96 3.00 76%
FEV1/FVC 79% 67% 85%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
D. Khoâng ñaït
chuaån
 Ví duï 6
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 5.00 100%
FEV1 3.96 3.79 96%
FEV1/FVC 79% 76% 96%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
D. Khoâng ñaït
chuaån
 Ví duï 7
Pred Actual %Pred
FVC 5.00 5.00 100%
FEV1 3.96 3.47 88%
FEV1/FVC 79% 69% 87%

A. Bình thöôøng
B. Taéc ngheõn
C. Haïn cheá
D. Khoâng ñaït
chuaån
Bình thường
Bình thường
Hen
Hen
COPD
COPD
COPD
 HỘI CHỨNG TẮC NGHẼN
(OWL)

O. Bên ngoài phế quản

 Phá hủy nhu mô phổi làm giảm lực kéo giãn nở
phế quản
 Bị hạch hay khối u đè ép

 Phù quanh phế quản

 HỘI CHỨNG TẮC NGHẼN
(OWL)
W. Do thành phế quản
 Dày lên trong viêm phổi, viêm phế quản do phì
đại tuyến này
 Co thắt cơ trơn trong suyễn

 Viêm: COPD, viêm phế quản mạn, suyễn

 Xơ, sẹo: COPD

 HỘI CHỨNG TẮC NGHẼN
(OWL)
L. Do bên trong lòng ống phế quản
 Bít tắc do quá nhiều chất tiết:
 Viêm phế quản mạn
 Hen suyễn

 COPD

 Phù phổi

 Hít phải vật lạ

 Ứ đọng chất tiết hậu phẫu

Hạn chế
Hạn chế

Pleural
Aveolar
Interstitial
Neuromuscular
Thoracic cage
 Hội chứng hạn chế (PAINT)
P. Bệnh màng phổi:
 Tràn khí màng phổi

 Tràn dịch màng phổi

 Dày màng phổi

 Hội chứng hạn chế (PAINT)
A. Bệnh Nhu mô phổi
 Sarcoidosis
• Viêm phổi quá mẫn
• Xơ phổi do:
 Thuốc: busulfan (K), nitrofurantoin (AB),
amidarone (chống loạn nhịp), bleomycin (K),
thuốc chống K khác
 Oxygen liều cao  ngộ độc, hóa xơ
 Paraquat: xơ phổi nhanh, tử vong
 Xạ trị vùng phổi
• Bệnh collagen: Systemic sclerosis
(scleroderma), Lupus đỏ, Viêm
khớp dạng thấp Xơ phổi
• Lymphangitis carcinomatosa
 Hội chứng hạn chế (PAINT)
I. Xơ phổi mô kẽ lan tỏa
N. Bệnh cơ thần kinh: sốt bại
liệt, hội chứng Guillain-
Barré, xơ bên teo cơ,
nhược cơ nặng, teo cơ
T. Bệnh lồng ngực
 Vẹo cột sống
 Ankylos Spondylitis Gù, vẹo cột sống
viêm cột sống dính
khớp
LỢI ĐIỂM
 Tính toán tự động
 Chính xác, nhanh chóng, nhưng phải bảo đảm
đường cong đạt tiêu chuẩn
 Không tích tụ khí
 Vận động, MVV
 Dễ làm sạch
GIỚI HẠN
 Không chính xác bằng hô hấp ký thể tích – thời gian
khi đo thể tích
 Rất phụ thuộc vào người đo và đối tượng
 Một vài trị số có biến thiên lớn: FEF25-75
 Không đặc hiệu cho từng bệnh hô hấp
Chaân thaønh caùm
ôn