ÖĞRETİM MODEL VE

KURAMLARI
 JOYCE VE WEİL, ÖĞRETME MODELİNİ
ŞÖYLE TANIMLAMIŞTIR:

• Eğitim programını şekillendirmede,

öğretim materyallerini düzenlemede,
sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi
yönlendirmede kullanılabilen model ya
da planlar” (Aktaran; Senemoğlu,
2005).
Okulda Öğrenme (Carroll)
•  Sınıfta hızlı ve yavaş öğrenenler vardır.

•  Her öğrenciye ihtiyaç duyduğu kadar ek

ZAMAN verilirse herkes öğrenebilir.

•  Öğretmen merkezli
Okulda öğrenmenin zamanla ilişkilendirilebilen beş
temel ögesi:
Yetenek

Fırsat

Sebat (Sabır)

Öğretimden yararlanma yeteneği

Öğretimin niteliği
• Yetenek: Öğrenme için gerekli zaman olarak
tanımlanmaktadır.
• Öğretimden yararlanabilme becerisi: Öğrencinin bir
öğrenme birimini öğrenebilmesi için hazır oluşu.
• Sebat/Sabır: Öğrencinin gönüllü olarak öğrenmeye harcadığı
zaman.
• Fırsat: Öğrenme için öğrenciye verilen zaman.
• Öğretimin niteliği: Öğretimin öğrenci yeteneğinin
gerektirdiği kadar sürmesi.
TAM ÖĞRENME MODELİ (BLOOM)

Bu modele göre bir sınıftaki öğrencilerin başarılı

olmaları onların yetenek düzeylerine değil,
öğretimin niteliğine ve onlara yeteri kadar zaman
tanımaya bağlıdır.
Modelin ana değişkenleri öğrenci nitelikleri,
öğretim hizmetinin niteliği ve öğrenme
ürünleridir.
Tam Öğrenme (Bloom)
•  Yeterli şartlar sağlanırsa herkez her şeyi
öğrenebilir.
•  Öğrenemeyen öğrenci yoktur,
öğretemeyen öğretmen vardır.
•  Bir ünite tam olarak öğrenildikten sonra
diğerine geçilir.
Tam Öğrenme
•  Tüm öğrenciler istenilen seviyeye
ulaşmadan sonraki üniteye geçilmez.
•  Hızlı öğrenenler yavaş öğrenenleri
beklemek zorunda kalır.
•  Bireysel farklar göz ardı edilir.
Tam Öğrenme (Bloom)
 Tam Öğrenme
Kuramındaki
Değişkenler

Öğrenci Nitelikleri Öğretim Hizmetinin Öğrenme Ürünleri

Niteliği

Bilişsel Giriş Duyuşsal Giriş İpuçları Katılma Pekiştirme Dönüt/ Düzeltme

Davranışları Özellikleri
ÖĞRENCİ NİTELİKLERİ

Bilişsel giriş davranışları: Belli bir dersin ya da

ünitenin öğrenilmesini kolaylaştıran ya da
mümkün kılan ön öğrenmelerdir.

Duyuşsal giriş davranışları: Öğrenenin öğretilen

öğrenme birimine ilgisidir. Burada akademik
özgüven başarıyı en çok etkileyen faktördür.
Duyuşsal giriş özellikleri başarıdaki değişimin %
25’ini açıklamaktadır.
ÖĞRETİM HİZMETİNİN NİTELİĞİ
• İpuçları: Öğrenciye neyi, niçin, ve nasıl
öğreneceğini gösteren mesajların tümüdür ve
başarıdaki değişimin % 14’ünü açıklar. İpuçları;
• Öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmalı,
• Bilişsel ve duyuşsal giriş davranışlarına uygun olmalı,
• İçinde yaşanan sosyo-kültürel özelliklere uygun olmalı,
• Kazandırılmak istenen davranışı yapmasını sağlamalı.

• Katılım: öğrencinin kendine sağlanan işaretlerle

belli bir düzeyde açık ya da örtük olarak etkileşmesi
ve davranışı kazanana kadar bu çabayı
sürdürmesidir. Başarıdaki değişimin % 20’sini
açıklar.
• Pekiştirme: İstenen davranışın tekrar edilme
sıklığını artırarak güçlendirmeyi ve
sürdürülmesini sağlamak için kullanılan
uyarıcılardır.
• Dönüt ve düzeltme: Öğrenciye öğrenmelerinin
doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında verilen
mesajlar bütünüdür.
 TAM ÖĞRENME MODELİNİN
UYGULANMASI

• Hedef davranışlar ve hangi ünitelerde

kazandırılacağının belirlenmesi (Belirtke
tablosu)
• Öğrencilerin bilgi düzeylerinin Bilişsel Giriş
Davranışları testi ile belirlenmesi.
• BGD testinde belirlenen eksik ön koşul
davranışlar için “Tamamlama Eğitimi”
yapılması.
• Ünitede kazandırılması planlanan davranışların
kazanımına yönelik “Öğretim Etkinlikleri”
yapılması.
• Ünitede yer alan bütün davranışlar (15- 30
davranış) kazandırıldıktan sonra izleme
değerlendirmesi yapılması.
• İzleme değerlendirilmesi sonucunda belirlenen
tam öğrenme ölçütüne (%75- %90) ulaşmayan
öğrenciler için “Ek Öğrenme- Öğretme
Etkinlikleri” yapılması.
• Ek öğrenme eğitimine tabi tutulanların “Panel
izleme Testi” ne alınarak tam öğrenme ölçütüne
ne kadar ulaştıklarının belirlenmesi
• Öğrenciler tam öğrenme ölçütüne ulaştıktan
sonra izleyen üniteye geçilmesi
 TAM ÖĞRETİM MODELİ

Öğrenemeyenler Bazı Ek Öğrenme Aktiviteleri

- Evde ek öğretim (ödev ya da proje)

- Okulda ek öğretim
-Küçük gruplarla öğretim
-Bire bir öğretim
- Programlı ve bilgisayarlı öğretim
- Akademik oyunlarla öğretim
- Ek kaynak ve yardımcı kitaplarla öğretim
- Farklı bir yöntemle tekrar öğretim

Tamamlama işlemlerinden öğrencilerin tam öğrenme ölçütüne

ulaşıp ulaşmadıkları belirlendikten sonra yeni üniteye geçilir

15.01.2023 www.rizeegitim.com
 TAM ÖĞRETİM MODELİ

MODELİN OLUMLU YÖNLERİ

• Her öğrencinin kendi hızında ilerlemesine imkan tanır.
• Her öğrenciye ihtiyaç duyduğu zaman verilir.
• Öğrenciler arasında eşitliği sağlar.
• Öğrenme ürünleri izleme testleriyle sürekli olarak
değerlendirilir.
• Süreç öğrencilerin düzeyine göre ayarlanabilir.
• Öğrencilerin başarı düzeylerinde olumlu etki yapar.
• Aşamalı öğrenmede sonraki öğrenmelerde süre kısalır.

15.01.2023 www.rizeegitim.com
 TAM ÖĞRETİM MODELİ

• MODELİN OLUMLU YÖNLERİ

• Öğrencilerin özgüvenlerinde artış
• Öğrenci bir sonraki ünite için gerekli giriş
davranışlarını-becerilerini kazanmış olur.
• Öğretmenin öğretim için daha iyi hazırlanmasını sağlar.

15.01.2023 www.rizeegitim.com
 TAM ÖĞRETİM MODELİ

MODELİN
SINIRLILIKLARI
 Daha çok zaman gerekebilir
Hazırlıkların çokluğu.
Öğretmen açısından uygulama zorluğu
Tüm öğrenciler aynı hızda ilerleyemez.
Yeniden öğretim yapıldığında çok çeşitli öğretim
araçları gerekir.
Her bir ünite için farklı testler-sınamalar gereklidir.

15.01.2023 www.rizeegitim.com
15.01.2023 www.rizeegitim.com
 Öğretim hizmetinin niteliğini belirlemede önemli bir yeri
olan "ipucu, pekiştirme, katılım, donüt ve düzeltme" hangi
öğrenme modelinin temel öğeleridir? (2007)
A) İş birliğine dayalı öğrenme
B) Anlamlı öğrenme
C) Tam öğrenme
D) Buluş yoluyla öğrenme
E) Beyin temelli öğrenme

15.01.2023 www.rizeegitim.com
 Bloom'un tam öğrenme modeline
göre, aşağıdakilerden hangisi "belli bir
zaman içinde öğrenciyi etkileme
gücünde olan dış koşullar"dan biri
değildir? (2005)
A) Dönüt (geribildirim)
B) Önkoşul öğrenmeler
C) İşaret ve açıklamalar
D) Pekiştirme
E) Düzeltme
B
15.01.2023 www.rizeegitim.com
Yapılandırmacılık
•  Öğretimden çok öğrenme ön plandadır.
•  Herkes kendi bilgi ve anlamlarını bireysel
olarak oluşturur.
•  Öğrencilere sadece temel beceriler
kazandırılır, öğrenciler kendileri üst
düzey öğrenir.
Bu kuram ; Ausubel’in öğrenmeyi
etkileyen en önemli etken
öğrencinin mevcut bilgi
birikimidir, yeni öğrenilen
bilgiler bunlar üzerine inşa edilir
şeklinde ifade edilen düşüncesi
üzerine odaklanmıştır.
15.01.2023 www.rizeegitim.com
 BU DÜŞÜNCEYE GÖRE; ÖĞRENCİ ÇEVREYLE ETKİLEŞİM
SONUCUNDA YENİ KAZANDIĞI BİLGİLERİ DAHA ÖNCEDEN SAHİP
OLDUĞU BİLGİLERLE KARŞILAŞTIRARAK YORUMLAR VE ANLAMLI
HALE GETİREREK ZİHNİNE YERLEŞTİRİR.

15.01.2023 www.rizeegitim.com
Yapılandırmacılık
 Öğretmenin Rolleri Öğrencinin Rolleri

 Rehberdir.  Öğrenmeyi öğrenir.

 Bireysel farkları dikkate alır.  Araştırır ve sorgular.

 Yaşantı ve materyal  Birincil veri kaynaklarına

zenginliği sunar. ulaşır.

 Hazırbulunuşluk oluşturur.  Öğrendiklerini ilişkilendirir.
 İpucu ve dönüt kullanır.  Özgün ürünler ortaya koyar.
 Öğrencisiyle öğrenendir.  Öğrendiklerini yaşamda

kullanır.
 Geleneksel Görüş
Bilgi, bireylerin dışındadır
ve öğretmenlerden
öğrencilere aktarılır.
Öğrenciler duyduklarını ve
okuduklarını öğrenirler.
Öğrenme daha çok
öğretmenin iyi anlatmasına
bağlıdır.
Öğrenme, öğrenciler
öğretilenleri tekrar ettiği
zaman başarılı olur.
15.01.2023 www.rizeegitim.com
Yapılandırmacı Görüş
Bilgi, kişisel anlama sahiptir.
Bireysel olarak öğrenciler
tarafından oluşturulur.
Öğrenciler kendi bilgilerini
oluştururlar. Duyduklarını ve
okuduklarını önceki
öğrenmelerine ve alışkanlıklarına
dayalı olarak yorumlarlar.
Öğrenme, öğrenciler kavramsal
anlamayı gösterebildiklerinde
başarılıdır.
15.01.2023 www.rizeegitim.com
Yapılandırmacılık
 Uygulanmakta olan ilk ve ortaöğretim
programlarının temelini yapılandırmacılık kuramının
oluşturduğu belirtilmektedir.
Yapılandırmacılık kuramına göre hareket eden bir
öğretmenin, sınıfında aşağıdakilerden hangisini
yapmaması beklenir? (2009)
A) Çeşitli testler kullanarak öğrencilerin hazırbulunuşluk
düzeylerini belirleme
B) Öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi olmadıklarını
varsayma ve derse temel kavramları öğreterek başlama
C) Yeni bir konu ya da üniteye başlarken öğrencileri
hedeften haberdar etme
D) Öğrencilere proje çalışmalarında ve işbirliğine dayalı
etkinliklerde daha fazla rol verme
E) Öğrencilerin görüşlerini ve bakış açılarını dikkate
alarak dersi planlama
B
15.01.2023 www.rizeegitim.com
 2005'te uygulamaya konulan ilköğretim programlarının
dayandığı belirtilen' yapılandırmacı (oluşturmacı)
öğrenme yaklaşımı için aşağıdakilerden hangisi
doğrudur? (2008)
A) Öğretmen, bilgileri yapılandırarak sistematik bir biçimde
Öğrenciye sunmalıdır.
B) Bilginin nasıl yapılandırılacağını ve nasıl kulanılacağını,
ders kitapları ve öğretmen kılavuzları ayrıntılı olarak
anlatmalıdır.
C) Öğrencilerin, önceden öğrendikleri bilgileri zaman zaman
tekrar edip hatırlamaları önemlidir.
D) Öğrenciler, öğretmenden, öğretim araçlarından ve
kitaplardan öğrendikleri bilgileri gerektiği zaman ve
kendilerinden istendiğinde bir düzen içinde sunmalıdır.
E) Bilişsel etkinlikler içinde öğrenilen yeni bilgiler eski
öğrenilenlerle birlikte yorumlanır, geliştirilir ve
sentezlenir.
E
15.01.2023 www.rizeegitim.com
5E Modeli –Yapılandırmacı modelin
adımlarıdır/süreçteki aşamaları
I. Giriş: Dikkat çekme – Güdüleme – Ön bilgileri
hatırlatma
II. Keşfetme: Öğrenciler kaynaklardan veriler toplar.
III. Açıklama: Keşfedilenler kullanılarak tanım ve
çıkarımlara ulaşılır.
IV. Derinleştirme: Öğrenilenleri ilişkilendirme – Yeni
örnekler bulma – Bilgiyi yeni bir durumda kullanma
V. Değerlendirme: Ürün ve süreç değerlendirilir. Öz ve
akran değerlendirme yapılır.
Çoklu Zekâ (Gardner)
•  Birden çok zekâ türü vardır.
•  Birey tüm zekâ türlerine sahip oalrak
doğar. (Bireysel farklar vardır.)
•  Zekâ boyutları geliştirilebilir.
•  Zekâ türleri arasında dinamik bir ilişki
vardır.
• GARDNER’A GÖRE ZEKÂNIN ÖZELLİKLERİ:

1.Her insan kendi zekâsını arttırma ve geliştirme yeteneğine sahiptir.

2.Zekâ sadece değişmekle kalmaz, aynı zamanda başkalarına da
öğretilebilir.
3.Zekâ insandaki beyin ve zihin sistemlerinin birbirleriyle etkileşimi
sonucu ortaya çıkan çok yönlü olgudur.
4.Her insan, çeşitli zekâ alanlarının tümüne sahiptir.
5.Her insan zekâ alanlarından her birini belli bir düzeyde
geliştirebilir.
6.Çeşitli zekâ alanları, genellikle bir arada belli bir uyum içinde
çalışırlar.
15.01.2023 www.rizeegitim.com
Mantıksal / Matematiksel
Hesaplama yapma
Akıl yürütme
Problem çözme
İlişkilendirme yapma
Sözel / Dilsel
Okuma
Dinleme
Yazma
Konuşma
Ezber yapma
Dil öğrenme
Görsel / Uzamsal
Resim yapma
Şekil, şema, grafik oluşturma
Renkleri kullanma
Görsel hafıza
Zihinde canlandırma
Yön bulma
Müziksel / Ritmik
Sesleri ve notaları ayırt etme
Müzik aleti çalma
Beste yapma
Bedensel / Kinestetik
Zihin – kas koordinasyonu
Vücut hareketleri
Jest ve mimikler
Sosyal / Kişilerarası
İletişim kurma
Grupla çalışma
Liderlik
Empati kurma
Öze dönük / İçsel
Öz eleştiri yapma
Kendini tanıma
Bireysel çalışma
Günlük tutma
Doğacı
Bitki ve hayvanları tanıma
Doğal olaylara duyarlı olma
Doğada vakit geçirme
Varoluşsal
Varlığın gerçekliğini ve kaynağını
sorgulama
Hayatın anlamını bulmaya çalışma
Çoklu Zekâ (Gardner)
•  Öğretmenler öğretim sürecini
çeşitlendirmeli ve zenginleştirmelidir.

•  Farklı yöntem, teknik, materyal ve

değerlendirme metodları kullanılmalıdır.
Politikacıların, Öğretmenlerin, liderlerin ve psikologların
ihtiyaç duyduğu tartışma, görüşme yapma, Öğretme ve
toplantı düzenleme gibi etkinliklerde, bireyi başarılı
kılmada öncelikli rol oynayan zekâ alanı aşağıdakilerden
hangisidir? (2009)

A) Sosyal
B) Dilsel
C) Öze dönük
D) Görsel
E) Mantıksal

15.01.2023 www.rizeegitim.com
 Çoklu zekâ kuramının ortaya koyduğu bilgileri dikkate
alarak mesleğini sürdüren bir öğretmen, bu kuramın
gereği olarak aşağıdakilerden hangisini yapmaya özen
gösterme­lidir? (2008)
A) Dersi sunuş biçimine öğrencilerin alışması için çaba
göstermelidir.
B) Öğrenciler, hazırbulunuşluk düzeylerine göre bir
araya getirilerek gruplanmalıdır.
C) Öğrencilerin kavrayabilmeleri için konuları tekrar
tekrar anlatmalıdır.
D) Farklı öğretim yöntem ve teknikleri kullanmaya
çaba göstermelidir.
E) Öğrenme gerçekleştiğinde pekiştireç vermelidir.

D
15.01.2023 www.rizeegitim.com
 Canlılarla ilgili kitapları okumayı seven, oyun
oynarken, ders çalışırken yalnız olmayı
tercih eden ve açık hava ortamlarında
yapılan yürüyüşlerden hoşlanan bireyin çoklu
zekâ kuramına göre hangi zekâ alanlarının
daha baskın olduğu söylenebilir? (2008)
A) Öze dönük ve doğacı
B) Doğacı ve mantıksal
C) Mantıksal ve sözel
D) Sözel ve öze dönük
E) Öze dönük ve müziksel

A
15.01.2023 www.rizeegitim.com
Programlı Öğretim (Skinner)
•  Öğretim bireyselleştirilir.
•  Bireysel öğretim materyalleri hazırlanır.
•  Bireysel materyaller edimsel koşullanma
ilkelerine göre düzenlenir.
•  Bir birim öğrenilmeden diğerine
geçilmez.
Programlı Öğretim (Skinner)

Edimsel Koşullanma İlkeleri

Küçük adımlar
Etkin katılım
Kademeli ilerleme
Başarı (Pekiştireç)
Anında düzeltme
Bireysel hız
 KÜÇÜK ADIMLAR İLKESİ :

Öğretilecek içerik mümkün olduğu kadar küçük parçalara

ayrılarak öğrenciye sunulmaktadır. “Adım” ya da “birim”
olarak isimlendirilen bu küçük bilgi parçaları basitten
karmaşığa doğru sıralanır. Öğrencinin ilerlemesi küçük
adımlarla olmaktadır.
 ETKİN KATILIM İLKESİ :

Programla öğrenci arasında sürekli bir etkileşim vardır. Her

bilgi ünitesi bir ilerleme aşaması oluşturur. Program öğrenciye
her küçük adım(birim)da bilgi sunmanın yanında, bu bilginin
öğrenilip öğrenilmediğini kontrol amacıyla devamlı soru
yöneltir ve öğrencinin bu sorulara cevap vererek etkin katılımı
sağlanır.
 KADEMELİ İLERLEME İLKESİ :

Sunulan bilgi basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan

soyuta, ve birbirinin önkoşulu olarak sunulmalıdır.
 BAŞARI İLKESİ :

Yöneltilecek sorular öğrencinin cevaplandırabileceği güçlük

derecesinde ve sunulan bilgiyle ilgili olmalı, ipuçları
verilmelidir. Hata ve başarısızlıktan kaçınılmalıdır. Öğrenci
hep başarmak zorundadır.
 ANINDA DÜZELTME İLKESİ :

Öğrenciye, vermiş olduğu cevapların doğru olup olmadığı

hakkında anında geri bildirim verilir. Böylece öğrenci bir
sonraki adıma (birim) geçmeden önce, bir önceki adımın
sorusuna vermiş olduğu cevap konusunda bilgi sahibi olur.
Anında kontrol pekiştirmenin temel ögesidir.
 BİREYSEL HIZ İLKESİ :

Öğrenci için zaman bakımından bir sınırlama yoktur. Her

öğrenci kendi hızına göre ilerler. Böylece, çabuk ilerleyen
öğrenciler, yavaş ilerleyenleri beklemek zorunda kalmaz. Bu
“bireysel hız” sayesinde, öğretimin bireyselleştirilmesi
sağlanmış olmaktadır.