Ψυχική Οργάνωση και Σώμα

Ταυτότητα, το Στίγμα
 Ψυχική Οργάνωση
Μητέρα -τροφός

 Holding (Winnicott) – πρωτογενείς διεργασίες

 Μέσα-Έξω
 Σχήμα σώματος
 Εγώ-μη Εγώ
Αρχαϊκή μητέρα
 Στήθος – πρώτο αντικείμενο
 Μητέρα: μετάλλαξη σωματικών αισθήματων
του βρέφους σε φαντασίωση και εσωτερικό
αντικείμενο, σε ψυχισμό.
 η ανάπτυξη δεν είναι μια ακολουθία βρεφικών
συμβάντων που τα αφήνουμε πίσω σαν ιστορικά
γεγονότα. Είναι μια συνεχής διαδικασία που
εκσυγχρονίζεται σταθερά καθώς οι αναμνήσεις
αναθεωρούνται υπό το φως των βιωματικών
εμπειριών του παρόντος δομώντας την ψυχική
μας ταυτότητα.
 Το σώμα
 Στη μεταμοντέρνα Δύση: σώμα ως περιορισμός και
ως δυνατότητα
 Husserl: το σώμα βιώνεται με μια εσωτερική
αίσθηση και μια εξωτερική οπτική αίσθηση ενός
πράγματος. Η έννοια του σώματος εμπεριέχει ένα
διπλό, που αγγίζει και αγγίζεται, παρέχοντας μια
πρόβλεψη μιας διυποκειμενικότητας βασισμένης στο
εκατέρωθεν άγγιγμα. Ο Χούσερλ αναφέρεται στην
πιθανότητα της ‘‘κοινωνικότητας’’ ως αποτέλεσμα
της διυποκειμενικότητας του σώματος.
 Bion: σώμα βρέφους υπάρχει ως προσύλληψη στο
νου των γονιών πριν γεννηθεί.
 Χάδι τη μητέρας στο δέρμα του βρέφους αποτελεί
το φυσικό όριο του σώματός του βρέφους.
 το ΣΩΜΑ πηγή των ενορμήσεων (έχουν
πηγή, σκοπό, αντικείμενο…σώμα-εκτόνωση-
στήθος)

 Στοματική ενόρμηση – στήθος – ‘σαν να είναι

δικό του’

 το αντικείμενο που αρχικά βιώθηκε ως τμήμα

του ίδιου του παιδιού, αποδεικνύεται ότι
εμφανίζεται με διαλείψεις άρα δεν είναι δικό
του.
 Εικόνα του σώματος
 συνδιαμορφώνεται με την ανάπτυξη και την διαμόρφωση της ψυχικής
ταυτότητας στην πρώτη παιδική ηλικία
 είναι κατεξοχήν ασυνείδητη και αποτελεί τη ζωντανή σύνθεση όλων των
συναισθηματικών εμπειριών του ατόμου
 Η εικόνα του σώματος ως συμβολική και ασυνείδητη μνήμη όλων
των βιωμένων σχέσεων του υποκειμένου, μπορεί να επικαιροποιείται
στο παιδί ‘εδώ και τώρα’
 Lacan: Στάδιο του καφρέφτη…H πρωταρχική ταύτιση του παιδιού με
την ίδια την εικόνα του σώματός του διαμορφώνει και συγκροτεί το Εγώ
(Je), θέτοντας τέλος σε αυτό που ο Lacan ονομάζει φαντασίωση του
τεμαχισμένου σώματος
 Αυτή η εμπειρία του τεμαχισμένου σώματος δοκιμάζεται στον
καθρέφτη, του οποίου η βασική λειτουργία συνίσταται στη συγκρότηση
της ενότητας του καθεαυτού σώματος.
 Το Σώμα του εξαρτημένου
 Δεν αποτελεί ποτέ σχεδόν το αντικείμενο
κάποιας προνομιακής λιβιδινικής επένδυσης
 Το σώμα όχημα εκδραμάτισης μέσω της
συμπεριφοράς
 Στερητικό σύνδρομο…ψυχική-σωματική
στέρηση
 Πόνος…Ψυχικός-σωματικός πόνος
 Η ευχαρίστηση της χρήσης
 Η Σεξουαλικότητα
 Τοξικοεξάρτηση, μορφή αυνανισμού (Freud)
 οιδιπόδεια φάση: το παιδί πρέπει να υπομείνει την απώλεια της
μητέρας ως ερωτικού αντικειμένου ώστε να εισέλθει στη σφαίρα
του συμβολικού μέσω της αέναα μετατιθέμενης επιθυμίας
η αρχέγονη ρίζα της επιθυμίας, της οποίας η ποιότητα είναι
πάντα λιβιδινική, είναι η λύπη, η απώλεια, το πένθος
 Η αποτυχία της διαδικασίας αυτής του πένθους της οιδιπόδειας
φάσης, αφήνει το υποκείμενο ευάλωτο σε αναζήτηση ενός
κυριολεκτικού αντικειμένου ικανοποίησης
 Το σώμα του εξαρτημένου δεν είναι ένα λιβιδινικό σώμα, οι
σωματικές κοιλότητες δεν αποτελούν πεδίο αισθησιακών
ικανοποιήσεων. Είναι ένα πεδίο εκφορτίσεων των ενορμήσεων
 Ακατοίκητο σώμα – σώμα χωρίς ερωτισμό, χωρίς ζωή
 Το Εγω-δέρμα του εξαρτημένου
 ο Δίας τράφηκε από το γάλα
της κατσίκας Αμάλθειας. Μετά
το θάνατό της ντύθηκε το
δέρμα της ως πανοπλία
γεγονός που του επέτρεψε να
κατακτήσει την πρώτη του
νίκη στον πόλεμο απέναντι
στους Τιτάνες. Έτσι, η
Αμάλθεια δεν έδωσε μόνο το
γάλα της στον Δία, αλλά 
επίσης, το ωφέλιμο δέρμα
της, εξασφαλίζοντας καλά τον
ρόλο του αντί-ερεθιστικού
και της ναρκισσιστικής
ασφάλειας και έτσι, τον
βοήθησε ως καλή μητέρα να
ξεπεράσει τους κινδύνους της
ζωής
Francis Bacon,
 δέρμα, ζωτικό όργανο
 Μητέρα-βρέφος…ανταλλαγές αγγιγμάτων που επιτρέπουν την
ατομικοποίηση του υποκειμένου και την ανάδυση της γλώσσας.
 Εγώ-δέρμα: μεταφορικός δεσμός ανάμεσα στο πραγματικό δέρμα, όριο του
σώματος, σύνορο ανάμεσα στο έξω και στο μέσα του ατόμου και στις
φαντασιωτικές δομές, οι οποίες ορίζουν το ατομικό ψυχικό πεδίο

 Το βρέφος περιτυλιγμένο από τις μητρικές φροντίδες. Μέσα σε αυτό το

αυθεντικό "δέρμα με δέρμα, σώμα με σώμα" με τη μητέρα, σχηματίζεται μια
ενδιάμεση φάση, η οποία σκιαγραφείται από τη φαντασίωση ενός κοινού
δέρματος της μητέρας και του παιδιού, ικανού να προστατεύει από τις
εξάρσεις των ερεθισμών.

 Από τη μια μεριά η μητέρα (θα λέγαμε η εξωτερική στρώση του Εγώ-δέρμα),
από την άλλη πλευρά το παιδί (θα λέγαμε η εσωτερική στρώση του Εγώ-
δέρμα).

 Σταδιακή απόσταση επιτρέπει την δημιουργία του ατομικού Εγώ-δέρματος

του βρέφους.

 Όπως ακριβώς το δέρμα εμπερικλείει όλο το σώμα, το Εγώ-δέρμα

εμπερικλείει όλον τον ψυχικό μηχανισμό.
μια βιολογική αναγωγή
 Το απόλυτο αντικείμενο είναι το μητρικό
στήθος, μαζί με την αισθητηριακή ικανοποίηση
που φέρνει το κράτημα, η φωνή και η οσμή της
μητέρας. Αυτό το περιέχον αντικείμενο
βιώνεται κυριολεκτικά σαν δέρμα.
 ανεπάρκεια στην επαφή με το αντικείμενο =
αποτυχία δόμησης Εγώ-δέρματος
 ανάπτυξη μιας μορφής «δεύτερου
δέρματος» - υποκατάστατου δέρματος.
 Βασικές λειτουργίες Εγώ Δέρματος
 Κλινικό παράδειγμα
 Τα σημάδια της χρήσης

 Piercing και τατουάζ στους εξαρτημένους

 Κοψίματα – καψίματα – αποστήματα:
σημάδια οδύνης, μια αφήγηση χωρίς λόγο.
 Τομή – από έξω προς τα μέσα - στιγμιαίο
τραύμα που οριοθετεί
 Πληγή εσωτερική – εξωτερική – το
φετιχοποιημένο τραύμα
 Κλινικό παράδειγμα
 Κοινωνική διάσταση – Το στίγμα
 Διπλή αντανάκλαση της εξάρτησης
 Ατομικό Κοινωνικό
 Τελετουργική παράβαση του απαγορευμένου
 Σημάδια της χρήσης – ένταση
συμπεριφορικού στοιχείου
 Αποκοινωνικοποίηση
 Τοξικομανιακό άδυτο – εκατέρωθεν
διχοτομήσεις
 Η έννοια του αποδιοπομπαίου