Mbrojtja 

e Ajrit në
Qytetin e Tiranës 
Lënda: Gjeografi
Klasa: X
Punoi: Zhylien Mamica
 Pikat që do të trajtohen:
• Prezantim i Qytetit të Tiranës

• Historia e Tiranës

• Kultura e Tiranës

• Vlerat Mjedisore të Qytetit të Tiranës

• Degradimi dhe shkatërrimi i tokave në Tiranë

• Mbrojtja e Ajrit në Qytetin e Tiranës

Tirana
Tirana është kryeqyteti i Shqipërisë dhe një nga qytetet më të populluara në vend. Qyteti ka një histori të gjatë dhe të pasur kulturore, dhe është shtëp
ia e shumë prej monumenteve më të njohura të vendit. Tirana është një qytet i bukur dhe i gjallë,
me një numër të madh kafeterive, restoranteve dhe dyqaneve të ndryshme. Qendra e qytetit është e mbushur me ndërtesa të ngjyrosura dhe me arkite
kturë të ndryshme, duke sjellë një atmosferë të veçantë dhe të qeshur për vizitorët.
Tirana është gjithashtu një qytet me një kuzhinë të pasur dhe të shijshme,
me pjata tradicionale si byrek dhe qofte të fërguara, por edhe me oferta të ndryshme kulinarë të botës. Në përgjithësi,
Tirana është një qytet i bukur dhe i gjallë,
me një atmosferë të veçantë dhe të shijshme, dhe është vërtet një vend i bukur për të vizituar dhe për të jetuar.
Historia e Tiranës

Tirana ka një histori të pasur dhe të larmishme që shtrihet mbi dy mijë vjet. Qyteti u
themelua në shekullin e 17-të nga Sulejman Pashë Bargjini, një sundimtar lokal i cili
ndërtoi një xhami, një banjë dhe një treg në zonë. Në shekullin e 19-të, Tirana u bë
një qendër e rëndësishme e tregtisë dhe tregtisë, dhe shumë nga ndërtesat më ikonike
të qytetit u ndërtuan gjatë kësaj kohe. Në fillim të shekullit të 20-të, qyteti u pushtua
nga Perandoria Osmane, dhe më vonë nga Italia gjatë Luftës së Dytë Botërore. Pas
luftës, Tirana u bë kryeqyteti i Republikës Popullore të Shqipërisë së sapoformuar
dhe kaloi një periudhë industrializimi dhe urbanizimi të shpejtë. Në vitet 1990, pas
rënies së komunizmit, Tirana përjetoi një periudhë rritjeje dhe modernizimi të
shpejtë, me shumë ndërtesa të reja dhe projekte infrastrukturore që po ndërtoheshin.
 Kultura e Tiranës
Tirana është kryeqyteti i Shqipërisë dhe njihet për përzierjen e saj unike të
ndikimeve kulturore nga periudha të ndryshme të historisë. Trashëgimia
kulturore e qytetit është një përzierje e traditave osmane, italiane dhe
shqiptare, të cilat kanë lënë gjurmë në arkitekturën, kuzhinën dhe artet e
qytetit. Qyteti është shtëpia e një numri muzeumesh, galerish dhe teatrosh
që shfaqin trashëgiminë e pasur kulturore të vendit. Tirana është gjithashtu
e njohur për skenën e saj të gjallë muzikore, me një larmi zhanresh nga
muzika tradicionale popullore deri tek pop-i dhe rock-u modern. Kuzhina
tradicionale e qytetit është një përzierje e shijeve mesdhetare dhe
ballkanike, me një shumëllojshmëri pjatash që janë sa të shijshme dhe
ushqyese. Diversiteti kulturor dhe historia e pasur e qytetit e bëjnë atë një
destinacion popullor për turistët që vijnë për të përjetuar përzierjen unike të
traditës dhe modernitetit që është karakteristikë e Tiranës.
Qendra e Tiranës në skicën e realizuar
nga arkitekti italian Armando Brasini.
Një propozim që nuk u miratua.
Vlerat Mjedisore të Qytetit të Tiranës
 Flora e Tiranës
Në territorin e Bashkisë Tiranë janë identifikuar rreth
655 lloj bimësh, shifër që përfaqëson rreth 20% të
florës në gjithë Shqipërinë, çka do të thotë, që
territori i Tiranës ka një numër dominant të llojesh, në
raport me sipërfaqen e përgjithshme.
Bimësia në përqindje më të lartë është e përhapur në
territorin kodrinor dhe malor. Ndër rrisqet që cënojnë
florën veçojmë moszbatimin e kritereve teknike gjatë
procesit të grumbullimit të bimësive, kullotja dhe
zjarret si dhe mungesa e informimit dhe sensibilizimit
të komunitetit. Kjo pasuri natyrore duhet vlerësuar
dhe menaxhuar mbi baza tekniko-shkencore, pasi
konsiderohet si vlerë e veçantë, prandaj shihet
domosdoshmëria studimit dhe inventarizimit të
bimëve mjekësore, eterovajore, e tanifere në shkallë
bashkie.
 Fauna e Tiranës
Fauna vlerësohet e pasur me shumë lloje dominante që paraqesin nje trashëgimi të rëndësishme në
nivelin kombëtar dhe ndërkombëtar. Pas ngritjes së bazës të të dhënave, inventarizimit, u vu re se
mesatarja e 2/3 të llojeve që gjenden në Shqipëri ndodhen edhe në arealin e Bashkisë së Tiranës
(tabela).
Siç shihet në tabelë, 133 lloje janë të përfshira në Librin e Kuq të Shqipërisë, që konsidorohen të
mbrojtura dhe në rrezik zhdukjeje.
Në hapësirën e Bashkisë së Tiranës janë 23 lloje me interes global ruajtje, duke përfshirë 14 lloje
gjitarësh, 3 lloje zvarranikësh, 2 lloje amfibësh dhe 4 lloje insektesh. Pothuajse 2/3 e llojeve me
status përkujdesje globale janë gjitarët, 7 prej të cilëve janë lakuriq nate, banorë të shpellave. Kjo
evidenton rëndësinë e Shpellës së Zezë (Pëllumbasit) si vendstrehimi kryesorë i lakuriqit të natës.
Shpendët që gjallojnë në Tiranë vlerësohen si të larmishëm, rreth 143 lloje, prej të cilëve 77 janë të
përhershëm, 38 janë verues dhe 7 janë shtegëtarë. Nga ta 84 lloj shpendësh janë të lidhur me pyjet,
ndersa 59 lloje konsiderohen si shpend  jopyjor.
Ndër gjitarët më të përhapur konsiderohen: ujku, kaprodhi, derr i egër, ariu, lepuri, etj. Nënvizojmë,
se ndër vite, nuk ka patur sjellje miqësore ndaj kafshëve nga komuniteti vendor dhe publiku. Ndër
rreziqet kryesore të faunës në hapësirën e rrethit të Tiranës mbeten vrasja dhe përndjekja e kafshëve,
gjuetia, copëzimi dhe humbja e habitatit, kullotja, zjarret, veprimtaritë industriale si dhe aktivitete të
pa licensuara.
 Degradimi i tokës - është rezultat i veprimeve të shkaktuara nga
njeriu që shfrytëzojnë tokën, duke shkaktuar rënien e dobisë,
biodiversitetit, pjellorisë së tokës dhe shëndetit të përgjithshëm.

Degradimi dhe shkatërri Toka po degradohet me shpejtësi në mbarë botën. Sigurimi i

sigurisë ushqimore për një popullsi globale në rritje kërkon burime
tokësore të shëndetshme dhe ekosisteme të lulëzuara.
mi i tokave në Tiranë      Tirana ka përjetuar degradim të
konsiderueshëm të tokës në vitet e fundit, për
shkak të një sërë faktorësh si shpyllëzimi,
urbanizimi dhe industrializimi. Këto aktivitete
kanë çuar në erozion të tokës, humbje të
biodiversitetit dhe ulje të pjellorisë së tokës, gjë që
mund të ketë ndikime negative në mjedis dhe
shëndetin e njeriut.
     Qeveria e Shqipërisë ka ndërmarrë hapa për të
adresuar këto çështje, duke zbatuar politika për
mbrojtjen e burimeve natyrore dhe promovimin e
praktikave të qëndrueshme të përdorimit të tokës. Janë
bërë përpjekje për të ripyllëzuar zonat e degraduara, për
të promovuar bujqësinë e qëndrueshme dhe për të
kufizuar zgjerimin e zonave urbane.
.

     Megjithatë, ka ende shumë punë për të bërë për të trajtuar

degradimin e tokës në Tiranë. Qeveria dhe banorët duhet të punojnë
së bashku për të promovuar praktikat e qëndrueshme të përdorimit
të tokës dhe për të mbrojtur burimet natyrore të qytetit, në mënyrë
që të sigurojnë një mjedis të shëndetshëm dhe të gjallë për brezat e
ardhshëm.
Mbrojtja e Ajrit në Qytetin e Tira
nës
 Ndotja e ajrit është një problem serioz në Tiranë, me

Ndotja e aijrit në Tiranë

nivele të larta të grimcave dhe ndotësve të tjerë që
ndikojnë në shëndetin e banorëve. Burimet kryesore të
ndotjes së ajrit në qytet përfshijnë trafikun, emetimet
industriale dhe djegien e lëndëve djegëse të ngurta për
ngrohje dhe gatim.
Qeveria e Shqipërisë ka ndërmarrë hapa për të trajtuar
ndotjen e ajrit në Tiranë, duke përfshirë zbatimin e
rregulloreve më të rrepta për emetimet dhe promovimin e
përdorimit të karburanteve dhe transportit më të pastër.
Qyteti ka nisur gjithashtu iniciativa për të promovuar
transportin publik dhe çiklizmit, në mënyrë që të
reduktojë numrin e makinave në rrugë.
Pavarësisht këtyre përpjekjeve, ndotja e ajrit në Tiranë
mbetet një problem domethënës dhe nevojiten veprime të
mëtejshme për mbrojtjen e shëndetit të banorëve dhe
përmirësimin e cilësisë së ajrit të qytetit. Është e
rëndësishme që individët të ndërmarrin gjithashtu
veprime, të tilla si zvogëlimi i emetimeve të tyre duke
përdorur transportin publik, çiklizmin ose ecjen në vend
të drejtimit të makinës, dhe duke mbështetur politikat që
promovojnë praktika të qëndrueshme dhe të pastër të
energjisë.
 Mbrojtja e
ajrit në Tiranë

Mbrojtja e ajrit në Tiranë është një sfidë e madhe për qeverinë dhe banorët e qytetit. Niveli i lartë i ndotjes ajrore ka
ndikime negative në shëndetin e njerëzve dhe në mjedisin e qytetit.
Qeveria e Shqipërisë ka ndërmarrë hapa për të mbrojtur ajrin në Tiranë, duke përfshirë rregulla më të rrepta për
emetimet dhe promovimin e përdorimit të karburanteve dhe transportit më të pastër. Në qytet janë ndërmarrë edhe
nisma për të promovuar transportin publik dhe qarkullimin me biçikleta, me qëllim zvogëlimin e numrit të
makinave në rrugë.
Megjithatë, ndotja ajrore në Tiranë mbetet një problem i rëndë, dhe nevojitet veprim më i madh për të mbrojtur
shëndetin e banorëve dhe për të përmirësuar cilësinë e ajrit në qytet. Është e rëndësishme që individët të marrin
veprime gjithashtu, si zvogëlimi i emetimeve të tyre duke përdorur transportin publik, biçikletën, ose duke ecë në
vend të makinës, dhe duke mbështetur politikat që promovojnë praktika të qëndrueshme dhe të pastër të energjisë.