KLASIFIKACIJA SEDIMENTNIH STENA

Sedimentne stene
Mehaničke sedimentne stene
Breča Konglomerat Peščar Glinac Šejl Laporac

Šljunak Pesak Mulj (vlažni)

Glina
Pesak Prah
0,05
Mehanički i biomehanički krečnjak,(kalcit CaCO3)

Oolitički Fosilni
Krečnjak Krečnjak Kreda

Sedimentne stene sa kristalnom I mikrokristalnom strukturom

Hemijske sedimentne stene

Krečnjak, CaCO3
Rožnac, SiO2
Halit, NaCl
Gips, CaSO4· 2H2O
Organske sedimentntne stene

Treset,
Ugalj
 Dijagenetski procesi II

Precipitacija: dodatak
Kompakcija pritiskom cementirajućih materija
izvan vode nevezanim sedimentima
Kompakcija Cementacija Fini Grubi
Mulj Pesak Šljunak Organska materija

Vode
Pritisak Pritisak Pritisak Pritisak
Temperatura Temperatura
Prah i laporac 90-120 °C 90-120 °C
Mulj i šeil
Glina i Glinac
Vode

Peščar Nafta i gas

Litifikacija Šeil Konglometrat Ugalj
 Klasifikacija Sedimentnih Stena
Mehaničke sedimentne stene:
Pesak Prah i glina

Konglomerat Peščar Šeil

Hemijske sedimentne stene:

Okean Evaporacija Kristalizacija

Krečnjak
Gips
Halit
Silvit

Organske sedimentne stene:

biljke i životinje Ugalj

Uginuće i
depozicija
biljnih
ostataka
 Konglomerat
Šejl-60%minerala
glina+20%feldspata+20%kvarca

Mehaničke stene

Peščar
Breče
Konglomerati
Peščari
Šejl-60%minerala glina+20%feldspata+20%kvarca Arkoza-krupnozrni peščar nastaje
mehaničkim trošenjem granita i gnajsa

Šejl-60%minerala glina+20%feldspata+20%kvarca

Kreda-organogeni krečnjak od skeleta

mikroorganizama foraminifera Siltit-praholiki sediment (kvarc,feldspati,liskuni i glina)
 Hemijski i biohemijski sedimenti

Krečnjak Gips

Organogeni
krečnjak

Halit Čert-silicijski sediment

 Aragonit
Kalcit

Dolomit
 Gips

Halit

Silvin

Halit na kalcitu
Zaliv u Kaspiskom moru Kara –Bogaz -Goluma do 28% soli, Crveno more oko 4%, Mrtvo more oko 26%, Veliko
jezero u Utahu 27%soli.
 Bigar, siga ili sedra, je hemijska sedimentna stena i pripada grupi karbonatnih stena.
• Nastaje oko hladnih izvora. Karakteristačan je zbog toga što je šupljikav.
• Bigar je monomineralna stena, što znači da je izgrađen od samo jednog minerala, kalcita-CaCO 3
• Struktura mu je kriptokristalasta, dok je njegova tekstura šupljikava.
• Kada je kompaktan i trakaste građe, naziva se travertin.

• Nastaje oko hladnih izvora, izlučivanjem kalcijum-karbonata iz zasićenog vodenog rastvora

kalcijumhidrogen-karbonata.
• Šupljikava tekstura javlja se zbog toga što se kalcit taloži oko biljaka, a nakon njihovog izumiranja zaostaju
šupljine.
• Prema mestu postanka, bigar može biti:
jezerski, rečni, izvorski

Bigar-plovućac
Bigar-plovućac nastaje pored vodopada, izvorišta
1. Tokom Miocena, Morski sedimenti
Sredozemno more
je postalo plitka vodena
površina, što je bila dobra 2. Ulivanje
baza za formiranje vode 3. Evaporacija 4. Ulivanje slatke vode
iz okeana Vode je bilo ograni;eno
sedimentnih stena

Ulivanje malih
količina
Evaporacija slatke vode

Slana voda iz Kristali gipsa Sedimenti nastali

otvorenog okeana i halita evaporacijom
morske vode

5. Gips I halit prvi kristališu

Organogeni krečnjaci različite staroposti

mladji
mladji

stariji stariji
Oolitični krečnjaci - kuglaste tvorevine u čijem se
centru nalazi zrno peska ili odlomak fosila zaodenute
krečnjakom CaCO3

Fosil školjke u krečnjaku

Mladje venačne planine izgradjene od
krečnjaka
Krečnjaci
 Fosili

Treseti
Ugljevi
 Dijatomejska zemlja-je siliciski sediment Gejzir na Islandu
od ljušturica algi dijatomeja

Gejzirit
Limnokvarcit-slatkovodni sediment SiO 2
Stalagmiti Stalaktiti
Pećinske zavese
 Sedimentne stene u procesu obrazovanja
zemljišta
• Na sedimentnim stenama formirano je
75% zemljišta
• U odnosu na magmatske i metamorfne
stene sedimentne stene su najpoviljnije za
obrazovanje zemljišta
• Najpovoljniji su mehanički sedimenti les,
glinci laporci (sitnije teksture i bogatiji
glinom su bolji od ostalih sedimenata)
Magmatske stene Sedimentne stene Zemljišta

Slika 2. Promene sadržaja minerala koje nastaju pri raspadanju magmatskih

stena kada se od njih stvaraju sedimentne stene i zemljište.
(uzorci zemljišta su od 0 do 100cm dubine).
Zemljišni
profili i
Zemljište

horizonti Stene
 Profil mineralnog zemljišta
se uglavnom sastoji iz 2 ili više
horizonata:
A horizont: Površinski humusno-akumulativni
horizont zemljišta. On ima maksimalan sadržaj
organske materije.

B Horizont: Nalazi se ispod A horizonta.

On je promenjen i obogaćen mineralnim
sastojcima (koji su u njemu nastali ili su
isprani iz A horizonta).
C Horizont: je relativno nepromenjen
matični supstrat-regolit
 Zemljišni profil

Horizonti
Maljen - Eutrični silikatni koluvijalni nanos nastao taloženjem produkata
raspadanja neutralnih i bazičnih silikatnih stena i zemljišnog materijala, nastalog
od tih supstrata.
Tara - distrično smeđe
zemljište na peridotitu
Povlen - Distrično smeđe zemljište
Suvobor – distrično smeđe zemljište
Fluvisoli na pesku
Les Titelskog brega
 Smonica na jezerskim
sedimentima
Černozemi na lesu
Ritska crnica na lesu
Fluvisol kod Bajine Bašte
na nanosima Drine
Fruška gora - rendzina na laporcu
 Fruška gora – rendzina na litotamnijskim krečnjacima

Litotamnije su inače crvene morske alge koje imaju oklop od

krečnjaka i pored korala, predstavljaju najveće graditelje čvrstog
kopna. U najstarijoj fazi Panonsko more (pre oko 15 miliona
godina) je bilo plitko i toplo sa odlikama sličnim Jadranskom i
Sredozemnom. Pored mikro i makro flore bilo je bogato i mikro i
makrofaunom (ježevi, puževi, školjke) veličine i do 20 cm. Od
njihovih izumrlih ostataka nastali su litotamnijski krečnjaci.
 Ranker na
serpentitnitu

Fruška gora
Napušten rudnik krečnjaka kod Rakovca – Beli majdan
 Rendzina

Krečnjak

Vulkanski tuf
Fruška gora - rudnik trahita Tara - zemljište na peridotitu
Gajnjača – eutrično smeđe zemljište
Crvenica – terra rossa
Tresetište u Banatu kod Gaja