Εμβόλια και Εμβολιασμοί

Μ. Τσολιά
Καθηγήτρια Παιδιατρικής -
Λοιμωξιολογίας
Επεισόδια οξείας νόσου
322.089 × 103

Αριθμός νοσηλειών
21.055 × 103

Θάνατοι
731.700
 Κόστος νοσηρότητας/ Κόστος Τελικό
θνησιμότητας που εμβολιασμού οικονομικό
προλαμβάνεται όφελος από
τους
εμβολιασμούς
Άμεσο κόστος 402 × 109 107 × 109 295 × 109

Κοινωνικό 1,5 × 1012 121 × 109 1,38× 1012

κόστος
 Χάρη στα εμβόλια εμείς και τα παιδιά μας δεν
υποφέρουμε πια από πολλά λοιμώδη νοσήματα
Τα εμβόλια εξάλειψαν την ευλογιά (1980), η οποία προηγουμένως σκότωνε 5 εκατομμύρια
άτομα ετησίως (1)
Τα εμβόλια εξάλειψαν την πολιομυελίτιδα από την Ευρώπη (2002) και έχουν σώσει 5
εκατομμύρια άτομα από παράλυση παγκοσμίως (1)

Πολιομυελίτιδα Διφθερίτιδα Αιμόφιλος Ιλαρά

ινφλουέντζας τύπου b

1 200 700 000

60 000 2 500
1 000 600 000
50 000
2 000 500 000
800
40 000
1 500 400 000
600
30 000
300 000
400 1 000
20 000 200 000

200 10 000 500 100 000

Μέγιστη συχνότητα 2004 Μέγιστη συχνότητα 2004 Μέγιστη συχνότητα 2004 Μέγιστη συχνότητα 2004
Μείωση περιστατικών των νοσημάτων που προλαμβάνονται με τα εμβόλια μεταξύ
μέγιστης συχνότητας και του 2004 στην Ευρώπη (1)

(1) WHO
(2) WHO Europe, September 2005
 Tα επιτεύγματα του
εμβολιασμού
 Κάθε χρόνο 2-3 x 106 θάνατοι παιδιών αποτρέπονται
παγκόσμια με τους εμβολιασμούς κατά M-M-R,
διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη
 Πολιομυελίτιδα: 8 x 106 περιστατικά παράλυσης
έχουν προληφθεί από τότε που εισήχθη ο εμβολιασμός

 Ιλαρά: μείωση των θανάτων κατά 79% από 546.800

ετησίως at the beginning of the century to 114.900 in
2014
– Υπολογίζεται (WHO for the Measles & Rubella Initiative) ότι
έχουν αποτραπεί 17.1 x 106 θάνατοι από το 2000
(http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2015/measles-vaccination/en/)
Εκρίζωση πολιομυελίτιδας

Χώρες όπου ενδημεί ακόμη η πολιομυελίτιδα (2017):

Νιγηρία, Πακιστάν , Αφγανιστάν
Aφγανιστάν: WPV1, cVDPV1 or cVDPV3 
Νιγηρία: WPV1, cVDPV1, cVDPV2, cVDPV3
Πακιστάν: WPV1, cVDPV1, cVDPV2 or cVDPV3
Τελευταία περίπτωση wild polio type 2 το 1999
Τελευταία περίπτωση wild polio type 3 στη Νιγηρία 2012
2016: OPV διδύναμο (1,3) και όχι πια τριδύναμο
http://polioeradication.org/where-we-work/polio-endemic-countries/
 Επιδημίες ιλαράς στην Ευρώπη 2016-
2017  Σοβαρές επιδημίες ιλαράς
εξακολουθούν να εκδηλώνονται
στην Ευρώπη

 >200 παιδιά πεθαίνουν κάθε

μέρα λόγω ιλαράς σε ολόκληρο
τον κόσμο

 Στόχος Π.Ο.Υ. : εξάλειψη της

ιλαράς, ερυθράς και συγγ.
ερυθράς έως το 2020

 Απαραίτητο: εμβολιασμός με
δύο δόσεις στο 95% των
ECDC Αναφορές ιλαράς Ιουν 2016 – Μάιος παιδιών
2017

https://ecdc.europa.eu/sites/portal/files/
images/Measles_NotRates_Jun2016-
May2017.png
 Ο εμβολιασμός με δύο δόσεις είναι απαραίτητος
ποσοστά εμβολιασμού με 2
δόσεις εμβολίου 2015-6

https://ecdc.europa.eu/en/publications-data/measles-cases-country-august-
2017-and-vaccine-coverage-1-september-2016-31-august
ECDC: Περιστατικά ιλαράς από 01/06/2016 έως 08/2017 και ποσοστά
εμβολιασμού με 2 δόσεις εμβολίου ιλαράς 2015-6
ECDC: Περιπτώσεις και θάνατοι από
ιλαρά στην Ευρώπη 2016-2017
(13/09)
Χώρα Θάνατοι Αρ. Σύνολο 2016-7:
2016-2017 περιστατικών Περιπτώσεις >19.000 - Θάνατοι
(2017) 44
(έως 7/2016 έως 7/2017 (12 μήνες)
13/09/17)
Ν=12.439 περιπτώσεις στην
Ρουμανία 34 (22) 9.104 (1/1/16 Ευρώπη
έως 13/09/17)
Ιταλία 3 (3) 4.487 (2017)
Βουλγαρία 1 (1)
Γερμανία 1(1)
Πορτογαλία 1(1)
Γαλλία 1(1)
Ισπανία 1(1)
ΗΝ. 1(0)
Βασίλειο https://ecdc.europa.eu/en/news-events/epidemiological-
Σύνολο 43 (30) update-measles-monitoring-european-outbreaks-15-
 Ενημέρωση για τη νόσο – τι προκαλεί,
επιπλοκές, θνητότητα
Δεν πρόκειται για ήπιες «παιδικές
αρρώστιες»...
Η σοβαρότητα της ιλαράς....
Είναι η ιλαρά μια ήπια νόσος της
παιδικής ηλικίας ή σοβαρή νόσος με
επιπλοκές και υψηλή θνητότητα;;

Επιπλοκές 30%
Νοσηλεία: 25% των παιδιών < 5 ετών

Πνευμονία 6%
Εγκεφαλίτιδα 1:1000 → νευρολογικές επιπλοκές
25%
→ θάνατος 15%
Θάνατος: 1-3:1000

Υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα 1:100.000

(1μήνα έως 27χρόνια μετά, μ.ο. 7
χρόνια) http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/index.html
Η πρόσφατη επιδημική έξαρση ιλαράς
στην Ελλάδα
Δηλωθέντα κρούσματα έως 07 Δεκ 2017, σύνολο Ν=690

Νοσηλεία: 54%
Επιπλοκές εμφάνισαν 87/690 (12,6%):
εγκεφαλίτιδα 2
πνευμονία 41
κερατίτιδα 4
βρογχίτιδα 11
ΟΜΩ 21
ήπια ηπατική διαταραχή 7
Θάνατοι: ν=2 (Ανεμβολίαστο βρέφος Roma με δυστροφία,
έφηβος 17 ετών Roma με εγκεφαλίτιδα)
Τα κρούσματα αφορούν κυρίως ανεμβολίαστα παιδιά Roma και
νέους ενηλίκους 25-44 ετών μεταξύ των οποίων πολλοί
επαγγελματίες υγείας
 Η επιδημία ιλαράς στην Ελλάδα 2017-2018
Το 2018
Ν=2291 κρούσματα
(Σύνολο 3251 κρούσματα)
Νοσηλείες 1.482 κρούσματα(64,7%)

Επιλοκές
πνευμονία, ωτίτιδα κερατίτιδα,
ηπατική διαταραχή, εγκεφαλίτιδα
Θάνατοι
Γυναίκα 35 ετών – 1 δόση εμβολίου
Ανδρας 18 ετών, ανοσοανεπάρκεια
 Βασικές αρχές εμβολιασμών
• Ζωντανοί –εξασθενημένοι
μικροοργανισμοί:
– Iλαράς, Eρυθράς, Παρωτίτιδας (measles-
mumps-rubella, MMR)
– Ανεμευλογιάς (Varicella, V)
– Ροταϊού
– Φυματίωσης (BCG)
– Γρίπης : μόνο το χορηγούμενο με ψεκασμό
– Πολιολυελίτιδας : Sabin (Oral Polio Virus , OPV)
 Βασικές αρχές εμβολιασμών
• Αδρανοποιημένη τοξίνη:
– διφθερίτιδας, τετάνου
• Αδρανοποιημένος ολόκληρος
μικροοργανισμός:
– ολοκυτταρικό κοκκύτη
• Αδρανοποιημένος ιός:
– Πολιομυελίτιδας (enhanced Inactivated Polio
(eIPV vaccine)
– Ηπατίτιδας Α
 Βασικές αρχές εμβολιασμών
Εμβόλια που περιέχουν κάποια συστατικά των μικροοργανισμών
Εμβόλιο Σύσταση

Ηπατίτιδας Β Ανασυνδυασμένο αντιγόνο επιφανείας HBsAg

Γρίπης Split virion
Αιμοσυγκολλητίνη και νευραμινιδάση

HPV Ιόμορφα σωματίδια (Virus-like particles, VLPs)

από επιφανειακή πρωτεΐνη (LP1)

Εμβόλια μηνιγγίτιδας: Επιφανειακός πολυσακχαρίτης

Haemophilus influenzae b συζευγμένος με
Πνευμονιοκόκκου Πρωτεΐνη : CRM197 ή TT ή dT
Μηνιγγιτιδοκόκκου
Μηνιγγιτιδοκόκκου Β Πρωτεΐνες της επιφάνειας του
μικροοργανισμού
Τρόπος χορήγησης των εμβολίων
 Τρόπος χορήγησης των
εμβολίων

Μήκος βελόνας:
Νεογνά 16mm
Βρέφη < 12μην 25mm (μηρός)
Νήπια και παιδιά 16-25mm (δελτοειδής)
Ενήλικες 25mm (δελτοειδής)
Ενήλικες > 70 kg 25-38 mm (δελτοειδής)
Ενήλικες υπέρβαροι 38 mm (δελτοειδής)
 Τρόπος χορήγησης των
εμβολίων
• Μεσοδιάστημα εμβολιασμών
– Μόνος περιορισμός: ζώντες εξασθενημένοι μικροοργανισμοί
χορηγούνται ταυτόχρονα ή με μεσοδιάστημα 28 ημερών
– Αδρανοποιημένα: με οποιαδήποτε χρονική απόσταση
– Εάν καθυστερήσει μια δόση: συνεχίζουμε από το σημείο
διακοπής ( δεν χρειάζεται επανάληψη του σχήματος)
– Δεν εμβολιάζουμε νωρίτερα από τις ενδεικνυόμενες ηλικίες ή με
μικρότερα μεσοδιαστήματα
• Ταυτόχρονη χορήγηση:
– Δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των εμβολίων –δεν
επηρεάζεται η ανοσιακή απάντηση – δεν αυξάνονται οι
ανεπιθύμητες ενέργειες
– Χορήγηση στο ίδιο άκρο δυνατή με απόσταση 2cm
 Ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια
των εμβολιασμών
Επιβαρύνεται το ανοσιακό σύστημα των παιδιών με το μεγάλο αριθμό των
εμβολιασμών;
Δεν επιβαρύνεται το ανοσιακό σύστημα (μπορεί να αντιδράσει σε > 106
αντιγόνα! Τα εμβόλια εκθέτουν τον ξενιστή σε μικρότερο αριθμό αντιγόνων σε
σύγκριση με τη φυσική λοίμωξη

Αριθμός Αριθμός
αντιγόνων στο αντιγόνων μετά
εμβόλιο φυσική λοίμωξη
Haemophilus 2 50
influenzae b (πολυσακχ/
της+ πρωτεΐνη)
Κοκκύτης 2-5 3000
Ηπατίτιδα Β 1 4
 Ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια
των εμβολιασμών

 Θειoμερσάλη: τα εμβόλια που

χρησιμοποιούμε σήμερα δεν περιέχουν
θειμεροσάλη
 MMR και αυτισμός: δεν υπάρχει καμιά
συσχέτιση
 Εμβόλια και αυτοάνοσα νοσήματα: δεν έχει
αποδειχθεί συσχέτιση
 Εμβόλια και σκλήρυνση κατά πλάκας:δεν έχει
αποδειχθεί συσχέτιση
 Βασικές αρχές εμβολιασμών
• Ιογενής λοίμωξη με χαμηλό πυρετό (37.5ο C)
επίσης δεν αποτελεί λόγο αναβολής
• Έμετος μετά από χορήγηση
– OPV επαναλαμβάνεται εάν έμετος εντός 10 ΄
– Εμβόλιο ροταϊού: δεν επαναλαμβάνεται
• Ο θηλασμός δεν επηρεάζει τον εμβολιασμό
• Κύηση της μητέρας: τα εμβόλια χορηγούνται
κανονικά
Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών για παιδιά
και εφήβους
 Εμβόλια κατά διφθερίτιδας και
τετάνου

Περιέχουν:

• Τοξοειδές τετάνου
• Διφθεριτική ανατοξίνη
 Εμβόλιο κατά του κοκκύτη
• Παλαιότερα ολοκυτταρικό εμβόλιο
(ολόκληρος μικροοργανισμός)
• Σήμερα: ακυτταρικό εμβόλιο
– Περιέχει (2-5 από τα παρακάτω συστατικά)
• Τοξίνη κοκκύτη (pertussis toxin, PT)
• Νηματοειδή αιμοσυγκολλητίνη (Filamentous
hemagglutinin, FHA)

• Περτακτίνη (Pertactin)
• Fimbriae 2 and 3
Bordetella pertussis: σχηματική αναπαράσταση
 Εμβόλια κατά διφθερίτιδας –
κοκκύτη-τετάνου
• DTwP: παλαιότερο με ολοκυτταρικό
κοκκύτη
• DTaP: τριπλό για βρέφη με ακυτταρικό
κοκκύτη
• Td: διπλό διφθερίτιδας-τετάνου για
εφήβους και ενηλίκους (> 7 ετών)
• Tdap: τριπλό για εφήβους και ενηλίκους με
ακυτταρικό κοκκύτη (χ 1 μόνο δόση)
 Πολυδύναμα εμβόλια
για παιδιά
• Infanrix Hexa (GSK) και Hexyon (Sanofi Pasteur MSD)
DTaP + Polio + HBV+ Hib
• Infanrix IPV Hib (GSK) και Pentavac (Sanofi Pasteur
MSD)

DTaP + Polio + Hib

• Infanrix Tetra (GSK) και Tetravac (Sanofi Pasteur MSD)
DTaP + Polio

Polio : eIPV (στελέχη 1,2,3)

Hib: PRP+TT
 Πολυδύναμα εμβόλια
για εφήβους

Tdap + Polio
• Boostrix Polio (GSK)
• Repevax (Sanofi Pasteur MSD)
 Συγκέντρωση αντιγόνων στα εμβόλια
κατά του κοκκύτη
Αντιγόνα Infanrix Boostrix Hexyon, Repevax
Hexa, Tetravac
Infanrix
Tetra
PT (μg) 25 8 20, 25 2,5
FHA (μg) 25 8 20, 25 5
Pertactin (μg) 8 2,5 - 3
FIM2+3 (μg) - - - 5
D (Lf) 30 IU >2 IU 30 IU >2 IU
T (Lf) 40 IU >20 IU 40 IU >20 IU
 Δεδομένα Π.Ο.Υ. : τα διεθνή προγράμματα εμβολιασμού
είχαν ως συνέπεια τη μείωση της επίπτωσης του σοβαρού
κοκκύτη
1980: 2009:
•Περίπου 2 εκατομμύρια περιπτώσεις •Περισσότερες από 106,000
•Εμβολιαστική κάλυψη 26 % περιπτώσεις
•Υψηλή εμβολιαστική κάλυψη (89%)

Vaccination coverage (%)

(3 primary DTP doses)
Number of
cases

Ο υπολογισμός της επίπτωσης επηρεάζεται από διαφορές στον ορισμό της

περίπτωσης νόσου, διαγνωστικές μεθόδους και μέθοδο επιτήρησης .

WHO. Vaccine-preventable diseases: monitoring system. IVB; 2010 http://whqlibdoc.who.int/hq/2010/WHO_IVB_2010_eng.pdf

Αύξηση των περιπτώσεων κοκκύτη στις Η.Π.Α.
Θάνατοι από κοκκύτη στις Η.Π.Α.
Η επιδημιολογία του κοκκύτη στην
Ελλάδα
2004-2012

www.keelpno.gr
 Λόγοι αύξησης του κοκκύτη I

1. Καλύτερη γνώση και

αναγνώριση της νόσου
2. Νέες διαγνωστικές μέθοδοι
3. Μείωση της ανοσίας με την
πάροδο του χρόνου
4. Το ακυτταρικό εμβόλιο
παράγει κατώτερη ανοσία
5. Γενετικές μεταβολές της
Cherry JD NEJM 2012; Pollard G Vaccine 2012
Bordetella pertussis
 Λόγοι αύξησης του κοκκύτη II

6. Ανεπαρκής συμμόρφωση στον

εμβολιασμό ορισμένων ομάδων
πληθυσμού (πχ Roma, αντι-
εμβολιαστικό κίνημα)

7. Ανεπαρκής χρήση του

εμβολίου μεταξύ εφήβων και
ενηλίκων με αποτέλεσμα να μην
Cherry JD NEJM 2012; Pollard G Vaccine 2012
αναπτύσσεται συλλογική ανοσία
 Μετάδοση του κοκκύτη

Μετάδοση

Προστασία από τον εμβολιασμό Μείωση της ανοσίας Μειωμένη φυσική ανοσία

0 2μηνών Παιδιά Έφηβοι Ενήλικοι

Βρέφη

Συμπτώματα μακροχρόνια,
Επιπλοκές μη ειδικά, η διάγνωση
Θάνατος διαφεύγει

Adapted from Hewlett et al. N Engl J Med 2005;352:1215–22. Wendelboe et al. Pediatr Infect Dis J 2005;24:S58–S61
Μείωση της ανοσίας κατά του κοκκύτη μετά 5 δόσεις DTaP

Σχετικός
κίνδυνος

Tartof SY et al. Pediatrics 2013

 Ενήλικες και ανεμβολίαστα παιδιά και έφηβοι μπορούν
να μεταδώσουν τη νόσο στα βρέφη
Αρχικός εμβολιασμός και
αναμνηστική πριν το σχολείο
Βρέφη <6 μην

Μετάδοση
κοκκύτη

Αναμνηστική
δόση εφηβείας
Μειούμενη ανοσία 1,2,3

1 Wirsing von König CH, et al. Lancet Infect Dis 2002;2:744–50. 2 Wood N et al. J Paediatr Child Health 2008;44(4):161-65.
3 Edelman K et al. Clin Infect Dis 2007;44:1271–77.
 Η στρατηγική “cocooning”
(κλοιός προστασίας)

Άνοσο άτομο

Επίνοσο παιδί
Άτομο που έχει μολυνθεί
Ciarrocchi et al, XII Conferenza Nazionale di Sanità Pubblica, 2011
Εμβολιασμός κατά του κοκκύτη

• Εμβολιασμός με Tdap συνιστάται για όλες

τις έγκυες (….και έφηβες) σε κάθε
εγκυμοσύνη κατά το τρίτο τρίμηνο της
κύησης
 Πρόσφατες συστάσεις για την πρόληψη
του κοκκύτη

• Εμβολιασμός όλων των παιδιών σύμφωνα με το πρόγραμμα

• Εμβολιασμός όλων των εφήβων 11-12 ετών με Tdap
• Παιδιά 7-10 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί κατά του κοκκύτη
μπορούν να εμβολιαστούν με Tdap
• Όλοι οι ενήλικοι (ακόμη και >65 ετών):
μια δόση Tdap πρέπει να χορηγείται αντικαθιστώντας μια δόση Td
που χορηγείται ανά δεκαετία
• Μετά από τραυματισμό: χορήγηση Tdap (και όχι Td) σε εφήβους και
ενηλίκους
• Δημιουργία «κλοιού προστασίας» (coccooning) γύρω από τα βρέφη
• Εμβολιασμός όλων των εγκύων σε κάθε κύηση

MMWR 2006;55(RR03):1-34; ΑΑP Pediatrics 2011; MMWR

2012;61(25):468-70 MMWR 2013; 62(7):131-135
Αντενδείξεις εμβολιασμού με DTaP

• Απόλυτες
– Αναφυλακτική αντίδραση μετά προηγούμενη δόση
– Εγκεφαλοπάθεια μη γνωστής άλλης αιτιολογίας εντός
7 ημερών από τον εμβολιασμό
Χορήγηση DTaP με προφυλάξεις
– Εξελισσόμενη νευρολογική διαταραχή, σπασμοί μη
ελεγχόμενοι, βρεφικοί σπασμοί (προσωρινή αναβολή)
– Υπερπυρεξία (≥40.5οC)
εντός 48 h μετά
– Επεισόδιο υποτονικό προηγούμενο
εμβολιασμό
– Συνεχές κλάμα διάρκειας ≥ 3h
– Σπασμοί εντός ≤ 3 ημερών από εμβολιασμό
– Αντίδραση Arthus μετά προηγούμενη δόση εμβολίου
τετάνου (αναβόλή εμβολίου τετάνου για 10 χρόνια)
– Guillain Barrée εντός <6 εβδομάδων από εμβόλιο
τετάνου
– Μέτρια ή σοβαρή οξεία νόσος με ή χωρίς πυρετό
 ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΠΟΛΙΟΜΥΕΛΙΤΙΔΑΣ:
Ορόσημα

 Ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι 600.000 παιδιά πάθαιναν

παράλυση κάθε χρόνο την περίοδο πριν την κυκλοφορία των
εμβολίων.

 1940-1950: η χειρότερη επιδημία πολιομυελίτιδας

στην ιστορία.
 1955: Εμβόλιο Salk: Αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας
(IPV) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ.
 1961: Εμβόλιο Sabin: Πόσιμο εμβόλιο πολιομυελίτιδας
από ζώντες εξασθενημένους ιούς (OPV) κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ.
 1982: Παραγόμενο σε κύτταρα Vero, ενισχυμένο αδρανοποιημένο
εμβόλιο πολιομυελίτιδας (eIPV) κυκλοφόρησε στην Ευρώπη.

Όλα είναι τριδύναμα, περιέχουν

στελέχη polio 1, 2 και 3
 Η πολιομυελίτιδα έχει εξαφανιστεί
από την Ευρώπη…
• Τα ορόσημα στο σχέδιο εξάλειψης της
πολιομυελίτιδας παγκοσμίως
 1988: 350 000 περιστατικά σε πάνω από 125
χώρες και έναρξη του σχεδίου εξάλειψης της
πολιομυελίτιδας από τον Παγκόσμιο
Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)
 1994: Περιοχή Αμερικής του ΠΟΥ= πρώτη
περιοχή που πιστοποιήθηκε ως ελεύθερη
πολιομυελίτιδας
 2000: Περιοχή Δυτικού Ειρηνικού του ΠΟΥc
 2002: Περιοχή Ευρώπης του ΠΟΥ
 2012: Ο αριθμός των περιστατικών έχει
μειωθεί κατά 99%.
Μόνο 3 χώρες παραμένουν ενδημικές στην
πολιομυελίτιδα: Νιγηρία, Πακιστάν,
Αφγανιστάν
 Η ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ

Εξάλειψη πολιομυελίτιδας

Η Πολιομυελίτιδα είναι μία πολύ

μολυσματική νόσος που προκαλείται από
ένα ιό. Μία στις 200 λοιμώξεις οδηγεί σε μη
αναστρέψιμη παράλυση (συνήθως στα
πόδια).

 Όταν ανέλαβε δράση η Πρωτοβουλία για

την Παγκόσμια Εξάλειψη της
Πολιομυελίτιδας, η νόσος ενδημούσε σε
περισσότερες από 125 χώρες στις 5
ηπείρους, οδηγώντας σε παράλυση
περισσότερα από 1000 παιδιά ημερησίως

 Σήμερα η νόσος ενδημεί μόνο στη

Νιγηρία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν
(2012) με γύρω στα 200 περιστατικά ετησίως
type 2: eradicated since1999
type 3: none since 2012
 Πρέπει να διατηρηθεί υψηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης με
εμβόλιο IPV στον πληθυσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ακαθόριστη
περίοδο για τους ακόλουθους λόγους:

 Ο φυσικός ιός δεν έχει εξαλειφθεί σε ορισμένες περιοχές

 Κίνδυνος μετάδοσης του ιού της πολιομυελίτιδας στους

ταξιδιώτες

 Ακαθόριστη περίοδος για την εργαστηριακή απομόνωση του

ιού

 Μεγάλης διάρκειας ασυμπτωματική έκκριση του ιού της

πολιομυελίτιδας σε άτομα με ανοσοανεπάρκεια
 Αντενδείξεις εμβολιασμού με IPV

• Απόλυτες
– Αναφυλακτική αντίδραση μετά προηγούμενη
δόση

• Χορήγηση IPV με προφυλάξεις

– Κύηση
– Μέτρια ή σοβαρή οξεία νόσος με ή χωρίς
πυρετό
Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών για παιδιά
και εφήβους 2019
 Οι συνέπειες της λοίμωξης από τον ιό της
ηπατίτιδας Β: παγκόσμια δεδομένα

 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί παγκόσμια 1

 450 εκατομμύρια άνθρωποι είναι χρόνιοι φορείς 2
 500,000 – 1 εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο 1
 Προκαλεί το 80% των περιπτώσεων πρωτοπαθούς
ηπατοκυτταρικού καρκίνου3
 Δεύτερο κατά σειρά συχνότητας αίτιο στην πρόκληση καρκίνου μετά
τον καπνό3
 Μεταξύ πασχόντων από χρόνια ηπατίτιδα Β 15–25% πεθαίνουν
από χρόνια ηπατική νόσο4

1. Lavanchy, J Viral Hepat 2004; 11: 97–107; 2. Wands, N Engl J Med 2004; 351: 1567–70;
3. WHO, WHO/CS/CSR/LYO/2002.2: Hepatitis B; 4. CDC, Viral hepatitis B fact sheet, 2007
 ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β:
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΣΤΑ ΝΕΟΓΝΑ

Εκτίμηση της έκβασης της HBV λοίμωξης στα νεογνά

Λοίμωξη από HBV

Ασυμπτωματική
Συμπτωματική
90-95% 5-10%

Χρόνια φορία HBV

70-90%
Ίαση Ίαση
Χρόνια Ηπατική νόσος
30-50%

Θάνατος : Κίρρωση Θάνατος:

Πρωτοπαθές Ηπατικό Καρκίνωμα

Grosheide & Van Damme, Communicable Diseases Series No. 1, 1996.

S-TR-2,Rev3, 20/04/12
 Μετάπτωση σε χρονιότητα

• Περιγεννητική μόλυνση 90%

• σε ηλικία 2-3 χρόνων 40-70%
• σε ηλικία 4-6 χρόνων 10-40%
• σε ηλικία>5 χρόνων 6-10%

• 0ι πρώϊμες λοιμώξεις που μεταπίπτουν σε

χρονιότητα έχουν 25% δια βίου κίνδυνο
κίρρωσης/ηπατοκυτταρικού καρκίνου, ενώ το
αντίστοιχο μέγεθος για μεγαλύτερες ηλικίες
είναι 15%

Bosch FX, et al. Gastroenterology 2004

 Λοιμώξεις ιδιαιτερότητες στην παιδική ηλικία:

α) κάθετη μετάδοση από τη μητέρα στο νεογνό

μόλυνση 70-90% των νεογνών

β) ο κίνδυνος μετάπτωσης σε χρονιότητα είναι

αντιστρόφως ανάλογος της ηλικίας μόλυνσης

γ) η ανταπόκριση στη θεραπεία είναι πιο

περιορισμένη
 Η μόλυνση σε μικρή ηλικία συμβάλλει:

1) στη διατήρηση της δεξαμενής των χρόνιων

φορέων του HBV

2) επειδή η διάρκεια της χρόνιας νόσου είναι

μεγαλύτερη, είναι αυξημένος ο δια βίου
στατιστικός κίνδυνος απώτερων επιπλοκών
 Παραγωγή εμβολίου ηπατίτιδας Β
Hepatitis B
surface antigen (HBsAg)
HBsAg gene

Hepatitis B Isolated Insertion Multiplication Purified Vaccine

virus HBsAg into of yeast HBsAg
gene yeast cells

Saccharomyces cerevisiae (GSK)

ή Hansenula polymorpha (Hexyon, SP-MSD)
Stephenne, Vaccine 1990; 8 (Suppl.): S69–S73
 Η επιτυχία του εμβολίου της ηπατίτιδας Β : μείωση
της συχνότητας της οξείας λοίμωξης (Η.Π.Α.)

15
≥20 yrs
100,000 population

12–19 yrs
Incidence per

10 <12 yrs

0
1990 1995 2000 2005
Year

UMV, universal mass vaccination Mast, et al. MMWR Recomm Rep 2006; 55 (RR16): 1–25
 Αποτελεσματικότητα του εμβολίου HBV σε
ενδημικές περιοχές
Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ταϊβάν: Αποτελέσματα

JAMA Sep 2013

 ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Β ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

• Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες μέσης ενδημικότητας (επιπολασμός

φορέων περί το 3%), αλλά υπάρχουν ευρείες πληθυσμιακές και
γεωγραφικές διακυμάνσεις.

Από διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει επιπολασμός ηπατίτιδας Β

• σε υγιείς αιμοδότες <1%,
• σε παιδιά 1.9% (Δ. Αττική)-3.7% (Μακεδονία)
• σε εγκύους 4.5% (Αθήνα)-3% (Μαγνησία)
• 12% σε τσιγγάνες
• σε μετανάστες από χώρες Α. Ευρώπης και Βαλκάνια μέχρι και
20%

Annual Meeting of Hepatitis B European Board. Minutes, Athens 2008

Annual Meeting of Hepatitis B European Board. Minutes, Athens 2008
 Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β
(έφηβοι 11-19 ετών)

ΙδιοσκεύασμαΔοσολογικό Οδός
σχήμα χορήγησης

Engerix 10 μg (0,5 ml) IM

(GSK) 0, 1, 6 μήνες

HBvax PRO 5 μg (0,5 ml) ΙΜ

(Sanofi Pasteur MSD) 0, 1, 6 μήνες
 Εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β

 ΟΧΙ έλεγχος αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό

εκτός εάν:

 αυξημένη πιθανότητα για λοίμωξη από ιό ηπατίτιδας Β

επαφή με άτομο HBsAg+,
αιμοκάθαρση
ιατρονοσηλευτικό προσωπικό,
ανοσοκατασταλμένοι με κίνδυνο έκθεσης
 Αντενδείξεις εμβολιασμού κατά HBV

• Απόλυτες
– Αναφυλακτική αντίδραση μετά προηγούμενη
δόση

• Χορήγηση HBV με προφυλάξεις

– Βρέφη με βάρος <2000g
– Μέτρια ή σοβαρή οξεία νόσος με ή χωρίς
πυρετό
H 2η δόση του εμβολίου MMR σε ηλικία 24 έως 47 μηνών ή οποτεδήποτε αρκεί
> 1 μήνα μετά την πρώτη
Η 2η δόση ανεμευλογιάς επίσης σε ηλικία 24-47 μηνών ή ≥ 3 μήνες μετά την 1η
Συγχορήγηση MMR-V: μικρή αύξηση της συχνότητας πυρετού και πυρετικών
σπασμών με τη συγχορήγηση μετά την 1η δόση (όχι μετά τη δεύτερη)
•Priorix -Tetra (σε ηλικίες 12-23 μηνών),RR: 1.99, 95% confidence interval
[CI] 1.30–3.05)
•ProQuad (σε ηλικίες 12-23 μηνών), RR: 2.0 (CI = 1.4–2.9)

Mc Donald SE et al. CMAJ 2014

Marin M et al. MMWR 2010 (59:RR-3)
Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών 2019
 Αντενδείξεις εμβολιασμού με MMR
• Απόλυτες
– Αναφυλακτική αντίδραση μετά προηγούμενη δόση
– Kύηση
– Ανοσοανεπάρκεια

• Χορήγηση ΜΜR με προφυλάξεις

– Θρομβοπενία ή ΙΘΠ
– Χορήγηση παραγώγων αίματος
– Έλεγχος Mantoux
– Μέτρια ή σοβαρή οξεία νόσος με ή χωρίς πυρετό
 Εμβολιασμός κατά της ανεμευλογιάς
Συστάσεις της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής

 Συστήνεται η χορήγηση δύο δόσεων εμβολίου

ανεμευλογιάς σε όλα τα παιδιά
12 μηνών έως 12 ετών (με διαφορά 3 μηνών)
Προτείνεται: 1η δόση 12 έως 15 μηνών
2η δόση 4 έως 6 ετών
 Άτομα ηλικίας 13 ετών (έφηβοι και ενήλικοι) που δεν
έχουν ανοσία στην ανεμευλογιά πρέπει να
εμβολιάζονται με δύο δόσεις του εμβολίου (με
διαφορά  4 εβδομάδες).
 Όσοι έχουν εμβολιασθεί με μία δόση πρέπει να
κάνουν και δεύτερη δόση.
Committee on Infectious Diseases, AAP Pediatrics 2007;120:221
ACIP, MMWR 2007 56(RR04):1-40
 Εμβολιασμός κατά της ανεμευλογιάς
Ιδιοσκεύασμα Σύσταση Δοσολογικό Οδός
σχήμα χορήγησης

Varivax , ζων εξασθενημένος 12 μην. – 12 ετών ΥΔ

(Sanofi Pasteur, MSD) ιός που λαμβάνεται 2 δόσεις με
Varilrix μετά από καλλιέργεια μεσοδιάστημα
(GSK) του ιού σε ανθρώπινα  3 μήνες
διπλοειδή κύτταρα
 13 ετών
2 δόσεις με
μεσοδιάστημα
4 – 8 εβδομάδες
Priorix Tetra MMR + ανεμευλογιά 12 μην. – 12 ετών ΥΔ
(GSK) 2 δόσεις
Pro Quad (Sanofi Pasteur MSD)
 Μείωση της θνητότητας από ανεμευλογιά στις
Η.Π.Α. μετά την εφαρμογή του εμβολιασμού

Έναρξη
Varivax (1995)

Μεταξύ 1990-94 και 2005-07: μείωση θανάτων κατά 97% σε παιδιά και εφήβους 0-20 ετών,
κατά 96% σε άτομα ως 50 ετών και κατά 88% σε όλες τις ηλικίες

Marin M, et al. Pediatrics 2011

 Γιατί είναι απαραίτητες οι δύο δόσεις
του εμβολίου ιλαράς;
Νόσος Ορομετατροπή Αποτελεσματικότητα Διάρκεια
μετά από 1 δόση εμβολιασμού % (εύρος) ανοσίας
Διάμεση % (εύρος)
1 δόση 2 δόσεις 1 2
δόση δόσεις
Ιλαρά 96 (84–100) 93 (39–100) 97 (67– ≥11 ≥15
100) χρόνια χρόνια

Ερυθρά 99 (95–100) 97 (94–100) - ≥16 ≥15

χρόνια χρόνια

Παρωτίτιδα 94 (89–97) 78 (49–92) 88 (66-95) ≥10 ≥15

χρόνια χρόνια
Centers for Disease Control and Prevention. Prevention of Measles, Rubella, Congenital
Rubella Syndrome, and Mumps, 2013. MMWR 2013;62(No. RR-4):9
 MMR: Συστάσεις για εμβολιασμό

•Εμβολιασμός με ιλαρά απαραίτητος :

 Εμβολιασμός όλων των παιδιών >1 έτους
 Επίνοσοι ενήλικοι ιδιαίτερα, ιδιαίτερα όσοι ζουν σε
ιδρύματα χρονίως πασχόντων
 Επίνοσοι μαθητές/φοιτητές
 Επίνοσοι ταξιδιώτες σε ενδημικές περιοχές
 Όλοι οι υγειονομικοί πρέπει να έχουν απόδειξη
εμβολιασμού με δύο δόσεις του εμβολίου
•Εμβόλιο ερυθράς απαραίτητο :
 Οροαρνητικές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και

Green book 2006

Ιστορικό εμβολιασμού κατά M,M,R στην
Ελλάδα

• Έναρξη εμβολιασμού 1971- MMR το 1975

• Εισαγωγή ιλαράς στο ΕΠΕ 1981 στην ηλικία των 15
μηνών
• Εισαγωγή M-M-R στο πρόγραμμα το 1989
• Εισαγωγή β΄ δόσης στα 11-12 έτη το 1991
• Η β΄ δόση στα 4-6 έτη 1999
 Προσοχή στην χορήγηση!!

• Άτομα με σοβαρή νόσο με ή χωρίς πυρετό

• Ιστορικό θρομβοπενίας ή ITP

• Mantoux οποιαδήποτε στιγμή πριν, ταυτόχρονα ή 4-6 εβδ

μετά τον εμβολιασμό

• Δεν είναι αντένδειξη το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό

πυρετικών σπασμών (όμως δεν χορηγείται MMRV)

• Ιστορικό αλλεργίας στο αυγό: δεν αποτελεί αντένδειξη –

εμβολιάζουμε χωρίς αλλεργιολογικό έλεγχο/παραπομπή

McLean, ΗQ et al. MMWR 2013;Vol62, No4

Μη ειδικές συνέπειες του εμβολιασμού κατά ιλαράς:
ανοσοτροποποιητική δράση του ιού και θνητότητα
από άλλα λοιμώδη νοσήματα (Mina MJ Science 2015)
Μη ειδικές συνέπειες του εμβολιασμού κατά ιλαράς:
ανοσοτροποποιητική δράση του ιού και θνητότητα
από λοιμώδη νοσήματα (Mina MJ Science 2015)

Ιλαρά: η έννοια της ανοσιακής

αμνησίας