7 тақырып.

Қазақстан
Республикасында білім беруді
дамытудың негізгі
тенденциялары

Лектор:
педагогика ғылымдарының докторы,
профессор
Ұзақбаева Сахипжамал Асқарқызы
 Жоспар:

1. Қазақстанның білім беру

саясатының негізгі бағыттары
2. 12 жылдық білім беру –
қазақстандық білім беруді
модернизациялаудың маңызды
бағыты
3. Ұлттық идеяның білім беруді
дамытудағы мәні.
 Қазақстандағы білім беруді модернизациялау
(4 кезең)

1991-1999 2000-2004 2005-2010 2011-дан

(бірінші кезең) (екінші кезең) (үшінші кезең) (төртінші кезең)

Білім беру Білім беру Стратегиялық Білім беру

саласындағы жүйесінің бағытта жүйесін
заңдар мен модернизаци дамуы модернизация
нормативтік- ялануы, лау мен
құқықтық мазмұнының дамытудың
негіздің жаңаруы негізгі
құрылуы бағыттарының
айқындалуы
Бірінші кезеңде (1991-1999):
 Жеке меншік жаңа типті кәсіби мектер мен арнайы орта кәсіби оқу орындары ашылды.
 Мемлекеттік емес жоғары оқу орындарының саны артты.
 1992 ж. Қазақстан менеджмент, экономика және жобалау университет (КИМЭП) ашылды
 Жоғары білім беру стандарты бекітілді.
 Барлық жоғары оқу орындары (мемлекеттік, мемлекеттік емес) білім берудің бірыңғай
жүйесі бойынша жұмыс жасады.
 «ҚР Білім туралы Заңы» қабылданды; (1993ж.)
 Үздіксіз білім берудің деңгейлері құрылды: мектепке дейінгі тәрбие және оқыту; жалпы
орта білім беру, жоғары білім беру; жоғары білімнен кейінгі кәсіби білім беру және т.б.

Екінші кезеңде (2000-2004):

 ЕНТ (ҰБТ) ендірілді.
 Мектепке дейінгі мекемелер саны көбейді.
 Жалпы білім беретін мектептер мен шағын жинақты мектептер саны артты.
 Бастауыш және орта кәсіби білім беретін мекемелер көптеп ашылды және т.б.
 Шетелдерде «Болашақ стипендиясыменоқыту» бағдарламасы қабылданды.
Үшінші кезеңде (2005-2010):
 «ҚР Білім туралы Заңы» жаңа редакцияда қабылданды.
 Дарынды балаларды үш тілде оқытатын арнайы мектептер ашылды.
 Кадрлар даярлаудың үш сатылы моделі ендірілді: бакалавриат → магистратура →
докторантура (PhD).
 «Назарбаев университеті» ашылды.
 9 жоғары оқу орнына ұлттық статус берілді.
 ҚР-ның 2011-2020 жылдары білім беруді дамытудағы Мемлекеттік бағдарламасы
бекітілді және т.б.
Төртінші кезеңде (2011-бастап ...):

 2011 жылы білім мен ғылым жүйесінің құқықтық негізі толығымен жаңарды.
 «Білім туралы» Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
 Бірқатар заңдар қабылданды: «Ғылым туралы», «Назарбаев университетінің
статусы туралы», «Назарбаев зияткерлік мектептері» ашылады және т.б.
 Білім беру жүйесін модернизациялау мен дамытудың басты бағыттары (2011-
2020) қарастырылды.
 Көптілді және үш тілді меңгеру мәселесі жүзеге асырылды.
 «Үш тұғырлы тіл» бағдарламасы кезеңдеп жүзеге асырылды.
 Қазақстан Республикасының 12 жылдық жалпы орта білім беру
тұжырымдамасы қабылданды (2017 жылы).
 «Педагог мәртебесі туралы» Заң қабылданды және т.б.
 Білім беру жүйесін модернизациялау және дамытудың басты бағыттары (2011-
2020) қарастырылады.
 Көптілді және үш тілді меңгеру мәселесі жүзеге асырылды.
 «Үш тұғырлы тіл» бағдарламасы кезеңдеп жүзеге асырылды.
 «Педагог мәртебесі туралы» Заң қабылданды және т.б.
 Тәрбие жұмысы
Білім беру жүйесін Білім беру жүйесін және жастар
қаржыландыру модернизациялау саясаты
және дамытудың
басты бағыттары
(2011-дан)
Педагог мәртебесі Жоғары және
жоғары оқу
орнынан кейінгі
білім беру
Білім беру
менеджменті

Электронды Мектепке Техникалық

оқыту дейінгі Орта білім және кәсіби
«E-learning» тәрбие және беру туралы білім беру
оқыту
 Тілді дамытудағы мемлекеттік бағдарламаны
жүзеге асыру кезеңдері

2011-2013 жж. 2014-2016 жж. 2017-2020 жж.

Мемлекеттік тілдің
Мемлекеттік тілді қоғамдық өмірдің барлық
Тілдердің нормативті- меңгеру және басқа саласында сұранысқа ие
құқықтық және тілдерді сақтау болу деңгейін
әдіснамалық негізін саласындағы жаңа мониторинг жүйесі
арқылы белгілеу,
дамытуға бағытталған технологиялар мен нәтижесін бекіту:
іс-шаралар кешені әдістерді ендірудегі Мәселен, мемлекеттік
жүзеге асырылады. практикалық іс- тілді меңгеру 2014 - 20%,
шаралар кешені 2017 - 80%
жүзеге асырылады. 2020 - 90% жету
болжанып отыр.
Қазақстан Республикасында қабылданған 12-жылдық жалпы орта
білім беру ТҰЖЫРЫМДАМАСЫНА тоқталсақ:

• Тұжырымдама Қазақстан Республикасының «Білім

туралы» Заңына; «Қазақстан Республикасын дамытудың
стратегиялық даму жоспарына»; Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың мемлекеттік
бағдарламасына, «Қазақстан экономикалық, әлеуметтік,
саяси жаңғырудың қарқынды жолында» атты Жолдауына,
Болоньедегі Еуропа елдері білім Министрліктерінің
кеңесіне ЮНЕСКО–ның үздіксіз білім беру ұсыныстарына
сәйкес әзірленді.
• Тұжырымдаманың мақсаты — 12 жылдық мектеп
жағдайында Қазақстан Республикасының жалпы орта
білім беру жүйесін жаңарту жолдары мен дамыту
стратегиясын айқындау.
 Тұжырымдама төмендегі бөлімдерден тұрады:

• Әлемдік және отандық тәжірибелерге сүйене отырып, 12 жылдық жалпы

орта білім беруге көшуді негіздеу.
• 12 жылдық жалпы орта білім берудің мақсаты мен күтілетін нәтижелері.
• Жалпы орта білім беру құрылымы.
• Білім беру мазмұнын жаңартудың негізгі бағыттары.
• Білім беру процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері.
• Педагогикалық кадрлар.
• Білім беру барысында қол жеткен нәтижелерді бағалау жүйесі.
• Жалпы орта білім беру жүйесін басқару.
• 12 жылдық жалпы білім беру тұжырымдамасын жүзеге асыру шарттары.

12 жылдық білім берудің басты мақсаты: өзінің және қоғамның мүддесі

үшін белсенділік таныта білетін, өзгермелі ортада өмір сүруге бейім,
бәсекеге қабілетті және құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту
және қалыптастыру.
Жалпы орта білім беру құрылымы Жалпы орта білім беру құрылымы

Жалпы орта білім Негізгі бағдары – оқушының өзін-өзі тануға

1 беру (1-4 кл.). Оқуға 6 мүмкіндік беру, оқуға талабына, білігін
саты жастан қабылданады. қалыптастыру, танымдық қызығушылығын
арттыру және т.б.
Оқу мерзімі – 4 жыл.

Негізгі бағдары – Жалпы білім алуға жағдай

Жалпы орта білім
2 беру (5-9 кл.).
жасап, адамдар арасындағы және этностық
қатынастар мәдениетін, тұлғаның біртұтас
саты Оқу мерзімі – 5
көзқарасын қалыптастыру, теориялық ойлау
тәсілдері мен ғылыми таным әдістерін меңгеруге
жыл. ықпал ететін оқу әрекетін ұйымдастыру және т.б.

3 Негізгі бағдары – оқушылардың оқуын

Жалпы орта білім жалғастыруға, өмірде өзін-өзі танытуына
саты беру (10-11 кл.). ықпал ету, қызығушылығына сәйкес
әлеуметтендіруге бағдарланған бейінді
Оқу мерзімі – 2 жыл. оқытуды іске асыруға жағдай жасау және т.б.
 ҰЛТТЫҚ ИДЕЯ – этностық, діни,
мәдени және өзге де қауымдастықпен
біріккен адамдар тобының ұжымдық
жады, мақсат-мұраттары мен арман-
мүдделерінің, дүниетанымының және
көзқарастары мен құндылықтарының
кешенді жиынтығы.

(Б.Төлепберген)
 «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы
(2003) үш кезеңде жүзеге асырылы.
Бірінші кезең – (2004-2006).
Мақсаты – рухани және білім беру саласын Бағдарламаны
дамыту, елдің мәдени мұрасының сақталуы жүзеге асыру
мен тиімді пайдаланылуын кезеңдері
қамтамасыздандыру.

Екінші кезең – (2007-2009).

Мақсаты – еліміздің тарихи- Үшінші кезең – (200-2011).
мәдени мұрасын зерделеу, Мақсаты – рухани және білім беру
сақтау және қалпына келтіру. салаларын дамытудың ғылыми,
әлеуметтік-экономикалық және
ұйымдастыру-әдістемелік базасын одан
әрі жетілдіру, тарихи-мәдени мұра
объектілерін қорғау және оны тиімді
пйдалану.
 «МӘҢГІЛІК ЕЛ» ҰЛТТЫҚ ИДЕЯСЫНЫҢ ЖЕТІ НЕГІЗІ (2014)

Мәңгілік елдің жеті негізі

Мәңгілік ел – Мәңгілік ел – Мәңгілік ел – Мәңгілік ел – бұл

бұл бұл мемлекет бұл жалпыға ұлттық қауіпсіздік
тәуелсіздік және жоғары ортақ қоғамдық және
және Астана руханилық еңбек қазақстанның
жалпыәлемдік
және аймақтық
проблемаларды
шешуге қатысуы
Мәңгілік ел – Мәңгілік ел – бұл Мәңгілік ел –
бұл жалпыұлттық инновация бұл тарих,
бірлік, негізіндегі мәдениет
бейбітшілік және тұрақты және тілдің
келісім экономикалық бірлігі
даму
 БОЛАШАҚҚА БАҒДАР: «РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ»
БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ АЛТЫ БАҒЫТЫ
Рухани жаңғыру бағдарламасының

Бәсекеге қабілеттілік

Прагматизм
бағыттары

Ұлттық бірегейлікті сақтау

Білімді ғибадат тұту (білімнің маңызын түсіну)

Қазақстанды дамыту эволюциясы

Сананың ашықтығы
«ҰЛЫ ДАЛАНЫҢ ЖЕТІ ҚЫРЫ» мақаласы (2018)
1. «Ұлт тарихындағы кеңістік пен уақыт» – бірінші тарау.
Жеті бағытты қамтиды.

ҰЛТ
ТАРИХЫНДАҒЫ
КЕҢІСТІК ПЕН
УАҚЫТ
 2. «Тарихи сананы жаңғырту» – Екінші тарау,
алты бағытты қамтиды.

Тарихи сананы
жаңғырту

Ұлы даланың
Архив – 2025
ұлы есімдері

Ұлы даланың
Түркі әлемінің Дала фольклоры Тарихтың кино-
ежелгі өнер және
мен музыкасы- өнері мен телеви
генезисі технологиялар
ның мың жылы зиядағы көрінісі
музейі
 Тақырыптың пысықтау сұрақтары
1. Білім беру жүйесін модернизациялау дегенді қалай түсінесіз?
Қазақстанда бұл мәселеге қай жылдан бастап назар аударылды?
2. ҚР «Білім туралы жаңа Заңының міндеттері қандай?»
3. «Қазақстан -2030» стртегиясының басты бағыттарын білесіз бе?
Балабақшаның жағдайы осы бағыттарда қарастырылады ма?
4. 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасының мақсаты мен
міндеттері немен шектеледі?
5. 12 жылдық білім беру қандай Европа елдерінде жүзеге асырылады?
Олардың бір-бірінен айырмашылығы бар ма? Бар болса қандай?
6. «Ұлттық идея» дегенді қалай түсінесіз? Ұлттық идеяның мемлекет
тәуелсіздігін дамытудағы рөлі қандай?
7. «Мәңгілік ел» ұлттық идеясы жеке пән ретінде қай жылы оқу процесіне
ендірілді? «Мәңгілік ел» оқу бағдарламасы мен оқулығының авторлары
кім?
8. Тұжырымдама қандай Заңдар мен қаулыларға, құжаттарға негізделеді?
 Тапсырмалар

1. Қазақстандағы білім беруді модернизациялаудың алғашқы кезеңінде (1991-

1999) жоғары оқу орындарында болған өзгерістерге тоқталыңыз, себебін
негіздеңіз. болды?
2. Білім беру жүйесін модернизациялау мен дамытудың басты бағыттары (2011-
2020) тоқталыңыз. Әрбір бағыттың мақсаты мен міндеттеріне сипаттама
беріңіз.
3. «Үш тұғырлы тіл» бағдарламасының мақсаты мен міндеттерін атаңыз және
олардың бүгінгі таңда қалай жүзеге асырылып жатқанынан түсінік беріңіз.
қандай?
4. Қазақстан Республикасының 12 жылдық орта білім беру тұжырымдамасымен
танысыңыз. Әрбір бөліміне талдау жасап, өзіндік ерекшелігін саралап
көрсетіңіз.
5. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асырылу кезеңдерін
анықтаңыз. Әрбір кезеңде атқарылған жұмыс түрлерін жүйелеңіз. Басылып
шыққан еңбектерді саралап көрсетіңіз.
6. «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында көтерілген мәселелерді жүзеге асыру
бойынша ұсынылған жұмыс жобаларын аныөтап, жүйелеңіз. Әрбір жобаға
өзіңіздің түсінігіңізді негіздеңіз.
7. «Рухани жаңғыру» ұлттық идеясы бағдарламасының бір бағыты бойынша
нақты бір тақырыпта презентация даярлаңыз.
 Әдебиеттер:
• Әбенбаев С.Ш. Педагогика, Алматы, 2018
• Иманбаева С., Таубаева Ш. және т.б.
Педагогика, Алматы, 2017
• Жампеисова К., Хан Н.Н. Педагогика,
Алматы, 2017