ATP VE METABOLİZMA

ÖMER YANIK
BURSA ANADOLU KIZ LİSESİ
2021
 ATP (Adenozin trifosfat)
• Adenin bazı ile riboz şekerinin birleşmesiyle adenozin oluşur.
• Adenozin ile fosfatın birleşmesiyle adenozin monofosfat (AMP) oluşur.
• Adenozin monofosfat ile fosfatın birleşmesiyle adenozin difosfat (ADP) oluşur.
• Adenozin difosfat ile fosfatın birleşmesiyle adenozin trifosfat (ATP) oluşur.
• ATP nükleotit yapılıdır.
• ATP nin yapısında bulunanalar:
– Adenin bazı,
– Riboz şekeri (5 C lu),
– Üç fosfat grubu,
– Yüksek enerjili kimyasal bağ
•ATP su ile hidrolize edildiğinde ADP ve bir fosfat oluşur ayrıca 7300 kalorilik
bir enerji açığa çıkar.Bu enerji hücresel reaksiyonlar için enerji kaynağını
oluşturur.
Genel Özellikleri
• Yalnız hücre içinde üretilir.
• Yalnız hücre içinde tüketilir.
• Depolanamaz. Üretilir ve tüketilir.
• Hücreden hücreye gönderilemez.
• Enerji dönüşümlerinde görev alır.

Enerjinin Döngüsü
• ATP deki enerjinin esas kaynağı güneştir. Üreticiler güneşin ışık enerjisi fotosentezle önce ATP de depolar.
• ATP nin sentezine fosforilasyon denir. Fosforilasyon için gerekli enerji,
– fotosentez,
– solunum
gibi olaylarla sağlanır.
• Bu ATP lerdeki enerji sonra da glikozda kimyasal bağ enerjisi olarak depolanır.
• Tüketiciler, üreticilerden aldıkları glikozlardaki enerjiyi doğrudan
kullanamaz. Glikozu solunumda kullanarak besinin kimyasal
bağ enerjisini ATP de depolar. Sonra ATP de hidroliz edilerek açığa çıkan enerji biyolojik işlerde kullanılır.
Canlılar arasındaki enerji dönüşümleri

•Bitkiler ve hayvanlar arasın

da besin alışverişi sırasında
enerji aktarımı gerçekleşir.

•Heterotrofların hücrelerinde
açığa çıkan enerjinin
kaynağı ototrofların fotosen
tezle ürettikleri Glikozdur.

•Tüm enerji döngüleri

sırasında bir miktar enerji
kaybolur yani entropi
artar.
• ATP sentezine fosforilasyon denir. Canlılarda 3 farklı yöntemle ATP sentezi gerçekleşir.

1.Sübstrat düzeyinde fosforilasyon: Organik sübstratta bulunan bir fosfat grubunun enzimler aracılığı
ile ADP’ye aktarılmasıdır.Tüm canlılarda gerçekleşir.

2.Oksidatif fosforilasyon:Organik moleküller yıkılırken uzaklaşan elektronlar Elektron taşıma sistemi(ETS)

ile taşınır ve sağlanan güçle ATP sentezlenir.Oksijenli ve oksijensiz solunumda bu şekilde ATP sentezlenir.

3.Fotofosforilasyon(Fotosentez):Klorofili olan hücrelerin ışık enerjisinden yararlanarak suyun

elektronlarını kullanarak , ETS yardımıyla ATP sentezlenmesidir. Yeşil bitkiler , bazı protistler, algler be bazı
bakteriler bu şekilde taptıkları ATP yardımıyla CO2 den organik madde sentezlerler.
•ATP sentaz protein kompleksi
hidrojen iyonlarının akışıyla güç
sağlayan bir değirmen gibi çalışır.

•Bu kompleks ökaryotların mitokondri

ve kloroplast zarları , prokaryotların
ise plazma zarında yer alır.

•ATP sentazın dört parçasının her

biri çok sayıda polipeptid alt
biriminden oluşur.

VİDEO
 METABOLİZMA
•Canlılardaki kimyasal tepkimelerin tümü metabolizma olarak adlandırılır.

•Büyük moleküllerin daha basit bileşiklere parçalanması süreçleri

karabolizma denir. Buna karşılık daha basit moleküllerden daha karmaşık
moleküllerin enerji harcanarak kurulması olayı da anabolizma adını alır.

•Bir madde birlikteliğinde cereyan eden enerji dönüşümlerinin incelenmesi

termodinamik olarak adlandırılır.Bir termos içindeki sıvı kapalı sistem olarak
değerlendirilir.Kapalı bir sistem çevreden izole olmuştur.Enerji bir açık
sistem içinde sistem ile çevresi arasında aktarılabilir.Canlılar açık sistemler
olarak bilinir.

•Termodinamiğin birinci yasasına göre evrenin enerjisi sabittir.Enerji

aktarılabilir ve dönüştürülebilir, ancak yeniden yaratılamaz ya da yok
edilemez.

•Her enerji aktarımı ya da dönüşümü evreni daha düzensiz hale getirir.Buna

entropi denir.Birçok durumda entropi artışı sistemin organize yapısındaki
fiziksel bozulmayla kendini gösterir.Buna termodinamiğin ikinci yasası denir.
 Canlılar serbest enerji harcayarak yaşarlar

•Serbest enrji bir sistem içindeki sıcaklığın düzenli olduğu durumdaki iş

yapabilen enerjidir.Canlılar sadece çevreden kazandıkları serbest enerjiyi
harcayarak yaşayabilirler.
G = H – TS G= Serbest enerji H= Sistemin toplam enerjisi
S= Sistemin entropisi T= Kelvin birimi cinsinden mutlak sıcaklık

•Kendiliğinden meydana gelen bir olayda sistemin serbest enerjisi azalır.

•G = G son durum - G ilk durum Serbest enerji değişikliklerine göre kimyasal

reaksiyonlar ekzergonik ve endergonik olarak ikiye ayrılır.

•Ekzergonik tepkime net olarak serbest enerji salınmasıyla sürer.Ekzergonik

tepkime için G= - negatifdir.
C6 H12O6 + 6O2  6CO2 + 6H2O

G = - 686 kcal/mol( -2870 kj/mol)

•Endergonik tepkime çevresinden enerji alan tepkimedir.Bu tip tepkime

çevresinden serbest enerji depoladığı için G pozitifdir.Bu tür tepkimeler
kendiliğinden süremez.Fotosentez için gereken enerji G= + 686 kcal/mol dür.
•Ekzergonik tepkimeler: Dışarıya enerji veren reaksiyonlardır..Yeni oluşan moleküllerin enerjisi
başlangıçtakilerden daha düşüktür. Örneğin solunum ve fermantasyon tepkimeleri.

•Endergonik tepkimeler:Yeni oluşan moleküllerin enerjileri başlangıçtakilerden daha fazladır. Bu

enerji dışarıdan alınmıştır.Örneğin Karbonhidrat , protein sentezi , fotosentez gibi.