CHƯƠNG 4

TRÍCH LY
 1. Khái niệm

Trích ly là quá trình rút chất hòa tan trong chất

lỏng hay chất rắn bằng một chất lỏng khác.

• Khi trích ly chất hòa tan trong chất lỏng gọi

là trích ly chất lỏng, còn khi trích ly chất hòa
tan trong chất rắn gọi là trích ly chất rắn.
 2. Tính chất quan trọng của DM

Tính hòa tan có chọn lọc nghĩa là dung phải

hòa tan tốt chất cần tách mà không hòa tan
hoặc hòa tan ít các cấu tử khác.
Khối lượng riêng dung môi phải khác xa với khối
lượng riêng của dung dịch.
Dung môi phải có nhiệt dung bé.
Không độc, không ăn mòn thiết bị, không tác
dụng hóa học với các cấu tử trong hỗn hợp,rẻ tiền
và dễ kiếm.
 3. Sơ đồ trích ly chất lỏng

Quá trình trích ly được tiến hành qua 3 giai đoạn:

1. Giai đoạn trộn lẫn 2 lưu thể: dung môi và dung dịch,
cấu tử phân bố chuyển từ dung dịch vào dung môi.

2. Giai đoạn tách 2 pha ra: 2 pha này phân lớp tách ra
dễ dàng.
Pha trích=dung môi +cấu tử phân bố.
Raphinat= phần dung dịch còn lại.

3. Giai đoạn hoàn nguyên dung môi: tách cấu tử phân bố

ra khỏi dung môi.
Dung dòch A+B Dung moâi S

Trích ly

Pha Raphinat Q, Pha trích

B+B(A,S) S+A(B)

Hoaøn nguyeân Hoaøn nguyeân

Dung moâi S

Dung dòch Dung dòch trích

Raphinat B(A)=R A(B)=E
 Ưu điểm
Tách hỗn hợp lỏng bằng phương pháp trích ly phức
tạp hơn chưng cất nhiều. Nhưng trong nhiều
trường hợp thì trích ly chiếm ưu thế tuyệt đối hoặc
là chỉ có trích ly mới có khả năng tách hỗn hợp thành
cấu tử được.
 4. Ứng dụng

1. Quá trình trích ly ở nhiệt độ thường cho nên có thể

dùng để tách các chất dễ bị phân hủy ở nhiệt độ
cao.
2. Trường hợp dung dịch tạo thành hỗn hợp đẳng
phí và dung dịch gồm các cấu tử có độ bay hơi
gần nhau.

3. Khi dung dịch quá loãng thì dùng trích ly tiết

kiệm hơn là chưng cất.
 5. Thiết bị trích ly
5.1. Tháp phun
5.2. Tháp loại có tấm ngăn
5.3. Tháp đệm
5.4. Thiết bị nhiều bậc có cánh khuấy
5.5. Thiết bị loại tháp có gây chấn động
5.6. Thiết bị trích ly ly tâm
5.7. Tháp đĩa
5.8. Thiết bị nằm ngang có cánh khuấy
5.9. Thiết bị thẳng đứng có cánh khuấy
 5.1. Tháp phun và tháp có tấm ngăn

Hình 4.6 Tháp phun1-tháp rỗng;2-bộ phận phun;3-phần chứa;4-ống dẫn;5-pha

nặng
Hình 4.7 Loại tháp có tấm ngăn
5.2. Tháp đệm
 5.3. Thiết bị nhiều bậc có cánh
khuấy

Hình 4.8 Thiết bị trích ly nhiều bậc có cánh khuấy

1-thành thiết bị;2-tấm ngăn;3-trục khuấy;4-pha nhẹ;5-phễu phun;6-pha năng
 5.4. Thiết bị loại tháp có gây chấn
động

Hình 4.9 Thiết bị loại tháp có gây chấn động

1-thành thiết bị;2-píttông;3-đĩa
5.5. Thiết bị trích ly ly tâm
Thiết bị trích ly ly tâm là một thùng hình trụ
quay nhanh trên một trục nằm ngang. Số vòng
quay từ 1500 đến 5000 vòng trong một phút.
Bên trong thùng có tấm ngăn hình xoắn ốc có
lỗ tạo thành rãnh ở trong thùng, pha nặng và pha
nhẹ đi vào thùng qua các rãnh ở trục. Hai pha
chuyển động ngược chiều nhau và cũng đi ra
theo các rãnh ở trục.

• Thiết bị này có hiệu suất trích ly rất cao, dưới

tác dụng của lực ly tâm vận tốc của pha phân tán
cũng như cường độ khuấy trộn được tăng lên
nhiều.
5.6. Tháp đĩa
• Tháp gồm có nhiều đĩa, đường kính lỗ từ 2 đến
9mm, trong tháp này cả hai pha nặng và nhẹ đều có
thể liên tục hay phân tán.

• Tháp này có hiệu suất trích ly khá cao, khoảng

cách giữa các đĩa từ 0.150.6m. Ngoài tháp lưới
người ta còn sử dụng tháp chóp nhưng hiệu suất
trích ly thấp hơn.