Ελληνοτουρκικές διαφορές

1974-1980
 Αιγιαλίτιδα ζώνη – εναέριος χώρος
 Αιγιαλίτιδα ζώνη: είναι η ζώνη θάλασσας η παρακείµενη στην ακτή,
πέρα από την ξηρά και τα εσωτερικά χωρικά ύδατα, πάνω στην οποία το
κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία. Η κυριαρχία αυτή εκτείνεται στον
εναέριο χώρο πάνω από την αιγιαλίτιδα ζώνη, το βυθό και το υπέδαφος.

 Τα ελληνικά χωρικά ύδατα εκτείνονται στα 6 ναυτικά μίλια από τη

φυσική ακτογραμμή (ΦΕΚ Α΄ 450, 1936). Σε ορισμένες περιπτώσεις, το
εύρος αυτό μπορεί να είναι μικρότερο από 6 ν.μ., σύμφωνα με την
εφαρμογή του κανόνα της μέσης γραμμής ή συναφείς ρυθμίσεις.

 1982: σύμφωνα με τη σύμβαση του Ο.Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας

κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά του ύδατα στα 12
ν.μ. Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση των Η.Ε.

 Η Ελλάδα έχει αιγιαλίτιδα ζώνη (εναέριος χώρος) και για τις ανάγκες
αεροπλοϊας και αστυνομίας της, πλάτους 10 ν.μ. που καθιερώθηκε με το
Π.Δ. της 6/18 Σεπτεμβρίου 1931 «περί καθορισμού πλάτους χωρικών
υδάτων, όσον αφορά τα ζητήματα της Αεροπορίας και Αστυνομίας
αυτής» (ΦΕΚ Α' 325).
 Υφαλοκρηπίδα
 Η υφαλοκρηπίδα είναι ένας γεωλογικός όρος που αναφέρεται σε τμήμα
του πυθμένα της θάλασσας. Αναφερόμενοι στη νομική υφαλοκρηπίδα,
εννοούμε το θαλάσσιο βυθό και το υπέδαφος πέρα από τα χωρικά ύδατα.

 Η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται σε απόσταση 200 μιλίων από τις γραμμές

βάσεως από τις οποίες μετρώνται τα χωρικά ύδατα.

 Σύμφωνα με τη σύμβαση της Γενεύης για την αιγιαλίτιδα και τη

συνορεύουσα ζώνη (1958), την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου για
την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας της Βόρειας Θάλασσας (1969) και τη
σύμβαση του Ο.Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), τα νησιά έχουν
πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας.
 Το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας
 1973: η Άγκυρα παραχώρησε μονομερώς και χωρίς προειδοποίηση άδεια
στην κρατική τουρκική εταιρεία πετρελαίων για διεξαγωγή ερευνών σε
περιοχές που εντάσσονται στα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

 1975: η ελληνική κυβέρνηση, κατά τη συνάντηση του Καραμανλή με τον

Ντεμιρέλ, προτείνει την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο
της Χάγης. Η Άγκυρα αρνείται, επιμένοντας ότι η διαφορά είναι πολιτική
και όχι νομική.

 Καλοκαίρι 1976: το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος Σισμίκ Ι (Χόρα)

επιχειρεί να διενεργήσει έρευνες στο Αιγαίο. Η Αθήνα προσφεύγει στο
Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

 Δεκέμβριος 1976: η Ελλάδα και η Τουρκία προχωρούν στην υπογραφή

του Πρακτικού της Βέρνης → οι δύο πλευρές συμφωνούσαν να
απόσχουν από κάθε ενέργεια ικανή να προκαλέσει μείζονες περιπλοκές
στο Αιγαίο.
 Flight Information Region (F.I.R.)
 7.12.1944: υπογραφή σύμβασης περί «Διεθνούς Πολιτικής Αεροπορίας»
στο Σικάγο, η οποία προέβλεπε την ίδρυση ενός Διεθνούς Οργανισμού
Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO). Ο ICAO οριοθέτησε τα όρια των
περιοχών ευθύνης για τον έλεγχο του εναέριο χώρου στις χώρες μέλη του
(Flight Information Region – FIR).

 FIR Αθηνών: οριοθετήθηκε στο πλαίσιο των περιοχικών συνδιασκέψεων

αεροναυτιλίας (1950, 1952 και 1958) και καλύπτει ολόκληρο τον
ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο καθώς και διάσπαρτα τμήματα του
διεθνούς εναερίου χώρου. Η Τουρκία αποδέχτηκε τον καθορισμό του
εναέριου χώρου για τον οποίο ήταν υπεύθυνη η Ελλάδα.

 Σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, η Ελλάδα απαιτεί όλα τα αεροσκάφη

(πολιτικά και στρατιωτικά) να υποβάλουν σχέδια πτήσης πριν από την
είσοδό τους στο FIR Αθηνών.
 Το ζήτημα του F.I.R.
 Αύγουστος 1974: η τουρκική κυβέρνηση εκδίδει αυθαίρετα τη «ΝΟΤΑM
714» (ειδοποίηση προς αεροναυτιλομένους), με την οποία προσπαθούσε
να επεκτείνει το χώρο της δικαιοδοσίας της μέχρι το μέσο του Αιγαίου
(δηλαδή εντός του FIR Αθηνών). Η ελληνική κυβέρνηση αντιδρά,
κηρύσσοντας το Αιγαίο ως επικίνδυνη περιοχή («ΝΟΤΑΜ 1157»). Παρά
την παρέμβαση του ICOA, η Άγκυρα αρνούνταν να υποχωρήσει.

 1980: η Άγκυρα ανακαλεί το «ΝΟΤΑΜ 714» και επαναφέρει σε ισχύ το

προηγούμενο καθεστώς. Ωστόσο, η Τουρκία έπαψε να υποβάλει σχέδια
πτήσης για τα στρατιωτικά της αεροσκάφη που πετούν εντός του FIR
Αθηνών.
 Το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία
 Τον Φεβρουάριο του 1975 το Κογκρέσο ανακοίνωσε την αναστολή
παροχής στρατιωτικής βοήθειας (εμπάργκο όπλων) προς την Τουρκία –
απόφαση αντίθετη με τη βούληση της αμερικανικής κυβέρνησης.

 Τον Μάρτιο του 1976 υπογράφτηκε διμερή αμερικανοτουρκική αμυντική

συμφωνία, βάσει της οποίας οι ΗΠΑ θα παραχωρούσαν στρατιωτική
βοήθεια στην Τουρκία $ 1,000,000,000 τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

 Τον Απρίλιο του 1976, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ υπέγραψαν διμερή

αμυντική συμφωνία, βάσει της οποίας καθιερωνόταν η αρχή της
αναλογίας 7 προς 10 στη χορήγηση της αμερικανικής βοήθειας προς την
Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλιζόταν η
ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο.

 Τον Απρίλιο του 1978 ανακοινώθηκε η άρση του εμπάργκο όπλων προς
την Τουρκία.