4º ESO – ECONOMÍA E EMPRENDEMENTO

UNIDADE 4:O
MERCADO
 ÍNDICE

1. O mercado

2. A demanda

3. A oferta

4. Equilibrio de mercado

5. Estruturas do mercado

6. A competencia perfecta

7. A competencia imperfecta

8. O monopolio

9. Oligopolio

10.A competencia monopolística

11. A distribución da renda nos mercados

 1. O MERCADO.
O MERCADO é un lugar físico ou virtual no que compradores e vendedores intercambian un
ben ou servizo mediante un pago. Podemos falar do mercado da vivienda, café, verduras,
gasolina etc. porque en todos eles se intercambia ese ben en concreto a cambio de un pago.

Elementos chave no mercado

1. Os compradores: Forman a demanda do mercado.

Deciden que cantidade comprar en función do prezo

2. Os vendedores: Forman a oferta do mercado.

Deciden que cantidade ofrecer

3. Os prezos: Xorden a través da negociación entre

compradores e vendedores

3
 1. O MERCADO.
Como funcionan os mercados?

A chave: Os prezos

1. Vendedores e consumidores desexan chegar a un acordo no prezo – Fixarase un

prezo axeitado para ambos.

2. Os prezos son sinais para o mercado – Os consumidores están dispostos a pagar máis
diñeiro por aquilo que máis desexan. Como entenden isto as empresas?

3. Os prezos son incentivos para as empresas – As empresas saben que deben producir
máis de aqueles bens onde os prezos están aumento (existe unha escaseza)

3
 1. O MERCADO.
Neste tema centrarémonos nos mercados competitivos.

Un mercado competitivo é aquel con moitos vendedores e compradores onde

estes non poden influír no prezo. De esta maneira, os prezos non suben
ou baixan por caprichos de unha empresa senon pola oferta e a demanda.

O modelo de oferta e demanda permite entender por

qué os prezos suben ou baixan. Para elo necesitamos
O coñecer 5 claves:

A curva de demanda.
A curva de oferta.
Prezo

Os factores que afectan á oferta e á demanda.

D
O equilibrio de mercado.
Como varía o equilibrio de mercado cando as curvas
de oferta e/ou demanda se desplazan.
3
 2. A DEMANDA.
A DEMANDA DUN BEN é a cantidade de ese ben que están dispostos a adquirir os
demandantes a un prezo determinado. Debe quedar claro que DEMANDA é a intención de
comprar a un prezo determinado.
A táboa e a curva de demanda.
A CURVA DE DEMANDA é a A TÁBOA DE DEMANDA vainos a mostrar
representación gráfica das diferentes canta cantidade de café van tomar os
cantidades de café demandadas polos españois para cada prezo do café.
consumidores para cada prezo. Cantidade de café
Prezo do demandado
DEMANDA café (€) (millóns)
2.00 1,1
1.75 2,00 1,5
1.50 1,75 2,1
1.25 1,50 2,9
1.00
Prezo 1,25 4
0.75 1,00 5,5
0.50 Si el precio sube, la cantidad demanda 0,75 8,2
baja. 0,50
0.25 0,25 13
0.00 0 2 4 6 8 10 12 14

Millóns de tazas de café

 Os factores que inflúen na demanda.
Podemos destacar os seguintes factores que inflúen na demanda:

1. O prezo do bien. Canto maior sexa o prezo de un ben, menor será a cantidade
demandada e viceversa, a menor prezo
maior é a cantidade demandada.
LEI DA
1. A menor prezo, maior é a cantidade demandada e viceversa.
DEMANDA

2. O prezo de outros bens.

Se o prezo de algún ben relacionado co noso aumenta ou diminúe, afectará o prezo
do noso produto

3. A renda. Inflúe na cantidade demandada.

7
Os factores que inflúen na demanda.

4. As preferencias do consumidor. Se os gustos ou preferencias por un ben aumentan,

tamén o fará a súa cantidade demandada (por
exemplo, se os médicos din que tomar café é bo).

5. As expectativas de prezo e renta. O que creemos que sucederá tamén inflúe na

cantidade demandada.

6. O número de consumidores. Cantos máis consumidores hai nun mercado, máis

personas haberá que estén dispostos a comprar un ben.

8
 3. A OFERTA
A OFERTA DE UN BEN expresa o comportamiento dos vendedores. É a cantidade do mesmo
que as empresas desexan vender no mercado a un prezo determinado. Debe quedar claro
que OFERTA é a intención de vender a un prezo determinado

A táboa e a curva de oferta.

A CURVA DE OFERTA é a A TÁBOA DE OFERTA vainos a mostrar
representación gráfica das diferentes canta cantidade de un produto van
cantidades de un produto ofertadas ofertar as empresas para cada prezo.
polas empresas para cada prezo. Prezo de unha
taza de café (€)
Cantidade de café
demandado
(millóns de tazas)

OFERTA 6,6
2.00 2,00
Se o prezo sube, a
1.75 cantidade 6,1
1.50 ofertada aumenta. 1,75

1.25
1.00
Precio
5,5
0.75 1,50
0.50
0.25 4,8

0.00 1,25

0 2 4 6 8
4
Millóns de tazas de café 1,00
17
Os factores que inflúen na oferta.
Podemos destacar os seguintes factores que inflúen na oferta:
1. O prezo do ben. Canto maior sexa o prezo de un ben, maior será a cantidade ofertada,
e viceversa, a menor prezo menor é a cantidade ofertada.

LEI DA
OFERTA 1. A maior prezo, maior é a cantidade ofertada e viceversa.

2. O prezo de outros bens sustitutivos na produción. Un sustitutivo na produción é

un produto diferente que a empresa pode
producir cos factores que ten (producimos café, pero poderíamos producir patacas). A maior
prezo do sustitutivo menor oferta do outro ben.
2. A maior prezo de un sustitutivo na produción, menor oferta do outro ben (e viceversa).

3. Os prezos dos factores productivos. Se diminúen os prezos dos factores que se

usan para producir un ben, producir será máis barato e a oferta aumenta.

3. A menor prezo dos factores produtivos necesarios para producir un ben, maior oferta.

18
4. A tecnoloxía. Se a tecnoloxía que se usa para producir un ben mellora, producir será máis
barato e a oferta aumenta.

4. Unha mellora da tecnoloxía provoca un aumento da oferta.

5. As expectativas de beneficio. Se as empresas consideran que se vai gañar máis

diñeiro co produto nun futuro, a oferta aumenta.

5. A maiores expectativas de beneficios das empresas, maior é a oferta.

6. Cambio de número de produtores. Se máis empresas entran a producir no

mercado, a oferta aumenta.

6. A maior número de produtores, maior é a oferta.

19
 4. EQUILIBRIO DE MERCADO

NO PUNTO DE EQUILIBRIO (E)

O a cantidade que se produce
Precio 2
1.8 (cantidade ofertada), coincide coa
1.6 que os consumidores queren
1.4 comprar (cantidade demandada).
1.2 Punto de
Precio de
equilibrio 1 E equilibrio Decimos que no prezo de
0.8 equilibrio o mercado “vacíase”,
0.6
D (cómprase xusto o que se
0.4
0.2 produciu)
0
0 2 4 6 8 10 12
Cantidad de 14
equilibrio Millones de tazas de café

Mentras no hai cambios nos factores distintos ó prezo que inflúen na oferta
e a demanda, o prezo de equilibrio manterase en 1 euro e a cantidade de
equilibrio manterase en 4 millóns de tazas de café.

31
 Por que o prezo se manterá no equilibrio?
Para entendelo, vexamos que ocorre se o prezo fora maior ou menor ó equilibrio.

EXCESO DE DEMANDA = ESCASEZA EXCESO DE OFERTA = ABUNDANCIA

Precio 2 O Precio 2 Exceso de oferta O

1.75 1.75
1.5 1.5
1.25 1.25
1 E 1 E
0.75
0.75 0.5
D D
0.5
Exceso de demanda 0.25
0.25 0
0 2 04 6 8 10 0 2 4 6 8 10
Millones de tazas de café Millones de tazas de café
Si o prezo é menor ó Si o prezo é maior ó
de equilibrio (0,75€) de equilibrio (1,50€)

Os consumidores Os productores Os consumidores Os productores

queren comprar queren vender queren comprar queren vender
máis menos menos máis

Xorde ESCASEZ (EXCESO DE DEMANDA) Xorde ABUNDANCIA (EXCESO DE OFERTA)

32
 Actividade resolta 3. Equilibrio Molino Pizza.
A empresa “ E L M O L I N O ” vende porcións de
pizza e aquí abaixo tes as súas táboas de oferta e de
demanda.
CANTIDADE CANTIDA
PREZO DEMANDAD PREZO DE
A (PIZZAS) OFERTAD
A El molino
4 100 (PIZZAS)
3 150
4 400
2 225
3 320
1 300
A)Dibuxa en unha gráfica a curva de oferta
2 e demanda.
225 Cal é o punto de
equilibrio? Que indica este equilibrio de mercado?
1 80
B)Que situación nos encontramos no prezo de 3 euros?, Que debe ocurrir para
alcanzar o equilibrio?
C)Que situación nos encontramos ó prezo de 1 euro?, Que debería ocurrir
para alcanzar o equilibrio? 36
 Actividade resolta 3. Equilibrio Molino Pizza. SOLUCIÓN

A) Dibuxa nuhna gráfica a curva de oferta e demanda. Cal é o punto de

equilibrio? Que indica este equilibrio de mercado?

O Como vemos, o equilibrio ocurre

Precio 4
con un prezo igual a 2. Nese punto o
3
mercado vacíase, xa que a cantidade
demandada e a cantidade ofertada
coinciden (225 pizzas)
2 E

1 D

0
0 50 100 150 200 250 300 350
400

15
 Actividade resolta 3. Equilibrio Molino Pizza. SOLUCIÓN

B)Que situación nos encontramos no prezo de 3 euros?, Que debe ocurrir

para alcanzar o equilibrio?
Hai un exceso de oferta de 170 pizzas. Xa que a esos prezos a cantidade
ofertada sube a 320 e a demanda baixa a 150. É dicir, 170 pizzas se quedan
sen vender e se perden. A empresa debería baixar o prezo a 2 euros para
vender ese exceso de oferta.

C)Que situación nos encontramos ó prezo de 1 euro?, Que debería ocurrir

para alcanzar o equilibrio?
Hai un exceso de demanda de 220 pizzas. Xa que a esos prezos a cantidade
ofertada baixa 80 e a demanda sube a 300. Por tanto 220 clientes quédanse
sin atender. A empresa debería subir o prezo a 2 euros xa que ten clientes
de sobra.
16
 5. AS ESTRUCTURAS DO MERCADO
Os mercados dos diferentes produtos son moi diferentes entre si porque teñen
diferentes características. Algunhas destas características son:

1. Número de vendedores 2. Diferenciación de produto

Hai mercados con ... e outros con

Hai mercados ... e outros produtos moi produtos moi
con moitos con poucos diferentes... parecidos.
vendedores... vendedores

3. Existencia de barreiras de 4. Existencia de información

entrada perfecta
Hai mercados ... e outros onde é Hai mercados ... e outros onde
onde hai barreiras fácil entrar a onde hai moita hai pouca
para entrar... vender. información... información.

3
 5. AS ESTRUCTURAS DO MERCADO
MERCADOS As empresas
COMPETITIVOS NON poden
(Competencia
influir nos prezos
perfecta)

Segundo a combinación
das 4 características:
1. Número de vendedores
2. Diferenciación de produto
3. Barreiras de entrada
4. Información

MERCADOS NON As empresas SÍ

COMPETITIVOS poden influir nos
(Competencia
prezos
imperfecta)

4
 6. A COMPETENCIA PERFECTA
COMPETENCIA PERFECTA: Estrutura de mercado na que todas as empresas son prezo-
aceptantes e por tanto ningunha delas podrá influir no prezo. Como veremos, esto leva a un
uso EFICIENTE dos recursos.
Para que un mercado se encontre en competencia perfecta débense dar 4 supuestos:

1. Hai moitos compradores e

2. Os produtos son homoxéneos,é
vendedores, polo que as empresas son
dicir son idénticos ou moi parecidos.
prezo-aceptantes.

3. Hai liberdade de entrada e saída. 4. Existe información perfecta.

Calquera pode empezar ou deixar de Coñécense os prezos e cantidades
producir sen grandes costes. vendidos no mercado.
5
 Exercicio de clase 1.
Indica cales dos supostos de competencia perfecta, poderían cumplir os
seguintes mercados:
Trigo Gasolina

Restaurante Refrescos de cola

s

2
 7. A COMPETENCIA IMPERFECTA
OS MERCADOS NON COMPETITIVOS son aqueles que NON cumplen todas as condicións
necesarias que vimos en competencia perfecta. Agora as empresas si poderán influir no
prezo.
Por que as empresas agora si poden cambiar o prezo de mercado?

Agora temos un número máis pequeno de

empresas no mercado, polo que calquer
variación na súa oferta é importante.

Como hai poucas empresas, estas

poden crear abundancia si
Abundancia Prezo
deciden producir máis, ou Si hai...
escaseza si deciden producir Escaseza Prezo
menos, e por tanto influir nos
prezos.
21
Tipos de competencia imperfecta.

MONOPOLIO
 Unha única empresa produce o total do que se vende en dito
mercado, é dicir, posee unha cuota de mercado do 100% e ten
unha capacidade alta para influir no prezo.

OLIGOPOLIO
• Hai unhas poucas empresas que se reparten todo o mercado onde
veremos como, en ocasións, chegan a guerras de prezos e en
outras cooperan para obter máis beneficios.

COMPETENCIA MONOPOLÍSTICA
• Hai moitas empresas no mercado que nos ofrecen produtos
diferentes. Como veremos, canto máis diferentes consigan ser,
máis poderán influir no prezo e gañar máis beneficios.

13
 8. O MONOPOLIO
Características do monopolio.
O MONOPOLIO é o caso extremo de competencia imperfecta, unha única empresa abastece
todo o mercado de un produto. Ademais, non ten sustitutivos cercanos, é dicir, é complicado
encontrar un produto que satisfaga esa mesma necesidade.
Como só hai unha empresa, o monopolista vai poder influir no prezo.
Pero, de que depende que poda subir máis ou menos o prezo?

Si hai moitos sustitutos, o poder de Si hai poucos sustitutos, o poder de

influir no prezo é menor. influir no prezo é maior.
23
 9. O OLIGOPOLIO
1. Poucos vendedores Unhas poucas empresas
dominan o mercado

2.Produtos Hai oligopolios con produtos

diferenciados ou idénticos e outros con
homoxéneos diferenciados

Hai dificultades para que

3. Hai barreiras de
entren novas empresas
entrada
As decisións de unha
4.Hai empresa afectan ás demais
interdependencia de
decisións Ó haber poucas empresas,
teñen capacidade para subir
5. Hai influencia nos os prezos
prezos
22
 10. A COMPETENCIA MONOPOLÍSTICA
NA COMPETENCIA MONOPOLÍSTICA hai moitas empresas que venden un
produto diferenciado.

1. Moitos Cada empresa ten

vendedores moitos competidores

Podemos diferenciar os
2. Produtos produtos por marcas
diferenciados comerciais

Calquer empresa
3. Liberdade de pode entrar a vender
entrada e saída no mercado
4. Hai capacidade para influir Canto máis diferente é
no un produto, máis
prezo poden subir o prezo
31
A diferenciación e competencia monopolística.
A DIFERENCIACIÓN DE UN PRODUTO é o intento de unha empresa de que o seu
produto sexa visto de maneira distinta polos consumidores. Esta diferenciación
pode ser aparente (está solo na mente dos consumidores) ou por diferencias

Podemos distinguir 3 tipos de diferenciación:

1
• DIFERENCIACIÓN DE ESTILO OU TIPO
As empresas diferéncianse a través de estilos distintos
para axustarse ás preferencias dos consumidores.

2
• DIFERENCIACIÓN POR LOCALIZACIÓN
Algunhas empresas están mellor localizadas, o que
lles permite ter maiores prezos.

3
•DIFERENCIACIÓN DE CALIDADE
Algunhas empresas producen produtos de máis
calidade polo que lles poden subir o prezo.
32
Comparación tipos de mercado

COMPETENCIA IMPERFECTA

COMPETENCIA MONOPOLIO OLIGOPOLIO COMPETENCIA

PERFECTA MONOPOLÍSTICA
Non hai: Empresas
Noaceptantes
hay: Empresas Moita: maior Mayor cuanta Pouca: maior
Poca: mayor
prezo-
precio- canta menos más cooperación canta máis
cuanta más
Influencia nos aceptantes. posibilidade de hay entre diferenciación
diferenciación.
prezos: sustitutos empresas.
cercanos.
Unha Poucas Moitas
Número de Moitas. Una. Pocas.
empresas: Bens Muchas.
homoxéneos
Homoxeneidad Bienes Só un ben. Homogéneos o Diferenciados.
e homogéneos. -Control de un factor diferenciados.
- Restricións
do produto: produtivo
- Patentes - Necesidade
- Control natural
- Monopolio de un de inversión
factor productivo. -- Vantaxes
- Superioridade en
Restricciones.
- Patentes. Non hai (excepto
Barreiras de tecnolóxica - custos
Necesidad de pola
entrada: Non hai - Monopolio
natural. inversiones. diferenciación).
Perfecta Imperfecta Imperfecta
- Ventajas en costes.
- Superioridad
tecnológica. 36
 11. A DISTRIBUCIÓN DA RENDA NOS MERCADOS

Como reparte o mercado a renda?

A) A cantidade de factores que posúa cada persoa: traballo, terra e capital

B) A escaseza dos factores

C) A contribución á produción: Aquelas persoas que produzan unha maior cantidade de bens ou
servizos e de maior valor recibirán unha maior renda.

Os traballos máis cualificados están mellor remunerados. O

mercado premia a aqueles que estudan e se esforzan, xa
que se convirten en traballadores máis valisoos e as
empresas páganlle máis diñeiro

31
 11. A DISTRIBUCIÓN DA RENDA NOS MERCADOS

Problemas co reparto da renda

1
A) Aqueles que non poden traballar
Hai persoas ás que o mercado exclúe e
B) Os que non atopan traballo en xeral, ou
non reciben nada de renda
relacionado coa súa cualificación
C) Aqueles cuxo traballo non recibe ingresos

2
A) A herdanza de factores produtivos e de
Non todos nacemos coas mesmas
oportunidades dos nosos proxenitores
oportunidades para conseguir unha
B) A capacidade: Hai persoas que nacen con
boa cualificación que nos de un bo
habilidades altamente valoradas polo mercado
nivel de renda
C) A sorte: problemas de saúde, coidades a
familiares, etc.
31