Cümle Bilgisi

YÜKLEM
 Cümlede yargıyı üzerinde taşıyan öge,
yüklemdir.
 Kılış, oluş ve durum yüklem tarafından
karşılanır.

 Yüklem, cümlenin ana öğesidir.

 Diğer öğeler, yüklemin anlamını çeşitli

bakımlardan tamamlamak üzere cümlede yer
alır.
Yüklem, ekle veya eksiz olarak
yargı yüklenmiş bir fiil veya isimdir.
 Uşak'ta sonbahar kısa sürer.
 İçimde en güzel duygular saklı.
 Gökyüzünün başka rengi de varmış.
 Yüklem, genellikle cümlenin sonunda bulunur.

 Ancak bir anlamı öne çıkarma, vurgulama

ihtiyacı, özellikle şiirde ahenk endişesi vb.
sebepler, diğer öğelerin olduğu gibi yüklemin de
yerini değiştirebilmektedir.

 Gülme komşuna, gelir başına.

 Birden kapandı birbiri ardınca perdeler.
 Bir cümlede birden fazla özne, nesne, yer
tamlayıcısı ve zarf bulu­nabilir. Ancak
yüklem tektir. Bir söz dizisi içindeki yüklem
sayısı, cümle sayısını gösterir.

Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,

Bir dakika araba yerinde durakladı.
Halasının yanındaki kadınlar da sarıldılar,
öptüler, söyleştiler, gülüştüler.
 Yüklemin yapısı diğer cümle öğelerinin de
belirleyicisidir. Meselâ yüklemi geçişsiz fiil
veya isim olan bir cümle, nesne almaz.
 Gördüm.
 Kitabı gördüm.
 O kitabı gördüm
 Bana önerdiğin o kitabı gördüm.
 Bana önerdiğin o kitabı dün gördüm.
 Bana önerdiğin o kitabı dün okulun kitaplığında
gördüm.
 Gül yanakları ayva gibi sarardı.
 Bazı cümlelerde yüklem, kelime veya kelime
grubu olarak yer almaz. Böyle cümlelerin anlamı
bağlamdan anlaşılır ve cümle, dinleyenin,
okuyanın muhayyilesinde tamamlanır. Bu
cümleler, kesik cümlelerdir (eksiltili cümle)

Bir nefes dinlenmeden yıllarca koşmak sana,

Aramak her tarafta, bulmamak asla seni.

Çocuk büyümek ister,

Kuş kanatlanmak, çiçek açılmak,
Ağaç boy vermek
 Daha çok karşılıklı konuşmalarda
kullanılan yüklemsiz cümleler de birer
kesik cümledir. Böyle cümlelerde yüklem,
önceki cümleden anlaşılabilir.

-Ne yazıyorsun?
- Bu odada gördüklerimi
İsim veya fiil cinsinden kelime grupları
yüklem olabilir.
Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu.
(yüklem: isim tamlaması)
Dönülmez akşamın ufkundayız.
(yüklem: isim tamlaması)
Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu.
(yüklem: sıfat tamlaması)
 Güzel yüzü, geniş bir gülümseyişle ışıl ışıldı.
yüklem: tekrar grubu

 Diriliş, şaşırtıcı ve düşündürücüydü

yüklem: bağlama grubu

 Bedbahtlar, ölümü düşünmeğe vakit bulanlardır.

yüklem: sıfat-fiil grubu