Afyon Kocatepe Üniversitesi

Bilgi İşlem Daire Başkanlığı

Linux İşletim Sisteminde
Sık kullanılan Komutları

Uzm.Hasan AKKOÇ
hasan@aku.edu.tr
 touch, echo, cat komutları
Bir çok text editörü ile dosya oluşturulabilir.

touch içi boş bir dosya oluşturur.

hasan@yonca:/etc$ touch dosya
echo <karakter dizisi> "Karakter dizisi"ni
Ekrana yaz.

hasan@yonca:/etc$ echo içi dolu dosya

Bu komut işletilince standat çıkış olan ekrana
"içi dolu dosya" yazar.
Tabi bu çıktıyı ekran yerine bir dosyaya
yazmak istersek;

hasan@yonca:/etc$ echo içi dolu dosya > dosya

Dosyanın içindeki veriyi kaybetmeden üzerine

ekleme yapmak için yine echo komutu kullanabilir
( >> ) işaretini kullanarak yapmalıyız.

hasan@yonca:/etc$ echo son satır >> dosya

cat “named.conf“un içindekilerini ekrana yazar.
hasan@yonca:/etc$ cat named.conf
cd "Dizin"e geçer. (Change Directory)
hasan @yonca:/etc$ cd rc.d

cd .. Üst dizine geçer.

hasan @yonca:/etc$ cd ..
mkdir Dizin oluşturma.(Make Directory)
hasan@yonca:/etc$ mkdir yedek etc dizini altında
“yedek" adında bir dizin oluştur.
hasan@yonca:/etc$ mkdir yedek1 yedek2
Bulunduğumuz dizine yedek1 ve yedek2 dizini açar.

hasan@yonca:/etc$ mkdir –p yedek1/ yedek2

Eğer iç içe bir dizin oluşturmak istersek -p

parametresini kullanmamız gerekir.
rmdir İçi Boş dizin.(Remove Directory)
hasan@yonca:/etc$ rmdir yedek etc dizini altında
“yedek" adındaki boş dizini siler.
cp Dosya kopyalama işlemi yapar.
cp dosya1 dosya2 dosya1'i dosya2'ye kopyala.
cp /home/hasan/ders.txt /home/hasan/yedek
Ders.txt dosyasını /yedek dizini altına kopyala.

tmp$ cp –r /home/hasan/ders /home/hasan/yedek

/home/hasan/ders dizinindeki her dosyayı

/home/hasan/yedek dizininin içine kopyala.
mv Bir dosya ya da dizini taşır.

mv resim.gif /tmp resim.gif dosyasını /tmp

dizinine taşı.
mv ilk.txt son.txt ilk.txt dosyasını son.txt olarak
taşı.
rm Bir dosyayı siler.

rm -f <dosya> Dosyayı silmeye "zorlar".

rm -rf <dizin> Bir dizini ve içindeki alt dizinleri

siler.

rm a* a ile başlayan dosyaları siler.

more komutu;

Linux işletim sistemine bağlı terminallerdeki bir

dosyanın içeriğini bir defada bir sayfa göstermek
suretiyle listeleyen komuttur.Ayrıca bu komut bir
dosya içerisindeki bilgileri ekrana yazar

more <dosya> "Dosya"nın içeriğini ekrana yazdırır.

$ls –al|more Ekrana sayfa sayfa listeleme yapar.

less more komutuna benzeyen bir komuttur.
Dosyaların içeriğini gösterir.More dan farklı olarak
geri ve ileri harekete izin vermektedir.

$less bilgi.txt

bilgi.txt dosyasının içeriğini gösterir.

ls Dosya ve dizinleri göster.
ls /etc / etc altındaki dosya ve dizinleri göster.
ls -l Dosya ve dizinler hakkında geniş bilgi ver.
ls –a Sadece gizli(. İle başlayan) dosyaları gösterir.
Detayı vermez
ls -al Saklı (. ile başlayan) dosyaları da göster.
-rw-r-r- 1 predator user1 2156 jul 20 2003 .
-rw-r-r- 1 predator user1 2246 jul 20 2003 ..
-rw-r-r- 1 predator user1 147 jul 20 2003 .profile
-rwxr-xr- 1 predator user1 186 jul 25 1998 dosya
man-komutlar hakkında yardım verir.

$ man rm

rm komutunun kullanımı hakkında bilgi verir.

ln İki dosya ya da dizin arasında sembolik bağ kurar.

$ ln -s /home/yedek /tmp/yedek

Böylece, gerçekte /home altında yer alan yedek dizini,

aynı zamanda /tmp altında da varmış gibi
davranacaktır.
finger komutu;
hasan@yonca:/etc$ finger <kullanıcı> "Kullanıcı“
hakkında ayrıntılı bilgi verir.
hasan@yonca:/etc$ finger ahmet
Ahmet kullanıcısı hakkında bilgi verir.
hasan@yonca:/etc$ finger
o anda sistemde çalışanların bilgilerini verir.
hasan@yonca:/etc$ finger @student.aku.edu.tr
student serverında çalışanlar hakkında bilgi verir.
pwd Üzerinde çalışılan dizini gösterir
(Print working directory).

Kullanıcı dizinler üzerinde hareket ederken zaman

zaman hangi dizin üzerinde çalıştığını öğrenmek
isteyebilir.Bu durumda "pwd" kullanılır.
$ pwd
/usr/sbin
chmod:Dosya izin haklarının değiştirilmesini sağlar.
Değişik kullanım şekilleri vardır.

chmod 755 belge

Belge isimli dosyaya okuma,yazma,çalıştırma izni

verir.

chmod un geniş bir kullanım parametresi vardır.

chown - Bir dosyanın veya dizinin, parametresinde
tanımlı bulunan dosya veya dizin sahibi
parametrelerini değiştirir.
$chown hasan bilgi.dat
Bilgi Dosyanın sahibini hasan isimli kullanıcı yaptık.
-rwxrwxr-x 1 hasan users 5744 oct 15 12:11 bilgi.dat
chgrp -bir dosyanın yada klasörün grup sahipliğini
değiştirmeye yarar.
$ chgrp users bilgi.dat

bilgi.dat dosyasının grup sahibi olarak users verildi.

mount /dev/hd.... Herhangi bir taşınabilir diski mount
edip kullanmanızı sağlar.
$ mount
Tüm mount edilmiş kütük sistemlerini ve bunların
özelliklerini gösterir.

$ mount /dev/cdrom /mnt

cdrom device nı mnt dizinine baglar.
$ mount -r /dev/hd2 /usr /dev/hd2
diskini /usr dizinine sadece okuma amaciyla mount
eder.
wc:Dosyada bulunan satır,kelime veya
karakter sayısını gösterir.

hasan @yonca:/etc$ wc index.html

59 95 1188 index.html
ps:Aktif işlemler hakkında çeşitli bilgileri görüntüler

hasan @yonca:/etc$ ps -ax

ps : Aktif işlemler hakkında çeşitli bilgileri görüntüler.

Bir çok parametresi bulunmaktadır.

$ps
PID TTY TIME COMD
1140 015 0:02 sh
2170 015 0:00 ps
Sistemdeki tüm işlemleri görüntülemek için -e parametresi
kullanılır.
$ps -e
PID TTY TIME COMMAND
0 ? 0:00 swapper
1 ? 2:08 init
0 ? 0:00 rddtya
0 ? 0:00 wrttyb
186 033 0:00 getty
kill:Çalışan süreci durdurmak için singal gönderir.
Bir root kullanıcı herhangi bir süreci kil komuduyla
öldürebilir.Eğer root kullanıcısı değilseniz sadece
kendinize ait işlemleri öldürebilirsiniz.

hasan @yonca:/etc$ kill –9 105

105 Pid numaralı işi keser.

du Komutu (Diskin Kullanımı)
Sistem yöneticisi zaman zaman disklerin nasıl
kullanıldığını öğrenmek isteyecektir.Özellikle aşırı
büyüyen dosyalar ve dizinleri belirlemesi, sistem
yönetimi açısından önem taşımaktadır.Diskin
kullanımı hakkında özet bilgiler sağlamak amacıyla
du komutundan yaralanılabilir.Bu komut aşağıda
gösterildiği gibi tanımlanmaktadır.
$ du
1 ./personel/data
46 ./personel/programlar
48 ./personel
$_
df komutu;
Bir disk üzerindeki mevcut kapasite ve bos alanlarin
miktarin ögrenmek amaciyla kullanilir
$ df
/ (/dev /ds000 ): 22104 blocks 14590 i-nodes /disk0
(/dev /ds001 ): 24288 blocks 39359 i-nodes /disk1
(/dev /ds002 ): 106240 blocks 39798 i-nodes /disk2
ping (Packet internet groper):
Bir network bilgisayara ICMP(Internet Control
Message Protocol) echo paketi gönderir ve geri dönen
paketleri bildirir.
$ ping yonca.aku.edu.tr –t
PING yonca.aku.edu.tr: (193.255.51.100): 56 data bytes
64 bytes from 128.116.1.5: icmp_seq=0 ttl=255 time=2 ms
64 bytes from 128.116.1.5: icmp_seq=1 ttl=255 time=2 ms
64 bytes from 128.116.1.5: icmp_seq=2 ttl=255 time=3 ms
64 bytes from 128.116.1.5: icmp_seq=3 ttl=255 time=2 ms
telnet <makina> telnet bağlantısını açar.
hasan@yonca:/etc$ telnet student

passwd Şifreyi değiştirir.

who Sistemde kimlerin bulunduğunu söyler.

date :sistem Saatinin değiştirilmesi

$ date –s “10:00”

$ date -S "Thu Now 26 10:00:00 EET 2002"

Dosya sıkıştırma işlemleri;
tar komutu;
$ tar –cf yedek.tar /tmp/
tmp dizinindeki dosyaları yedek.tar isimli dosyaya
sıkıştırır.
-c create -f dosya ismi
$ tar –xf yedek.tar
yedek.tar dosyasını açar.
-x (extract)
-r parametresi daha önceden oluşturulmuş bir
arşiv dosyasına eklenebilirlik özelliği verir.
-v hangi dosyaların açıldığını görebilmek için
kullanılır.
gzip dosya sıkıştıma programı;
$ gzip yedek
Yedek dosyası sıkıştırılmış hale gelir. Dosya adı
ve uzantısı yedek.gz olur.

Not: yedek.tar.gz türündeki dosyaları açmak için

$ tar –zxf yedek.tar.gz komutu yardımıyla açılır.
Bu dosya daha önceden tar ile arşivlenmiş ve gzip
ilede sıkıkıştırılmış. Tek adımda bu dosyayı açmak
yukarıda yaptığımız gibi olur.
Bir dosyayı aynı anda hem tar ile arşivşemek, hemde
sıkıştırmak için
-c ve –f parametrelerine z eklemek lazım.

$ tar –zcf yedek.tgz belgelerim/

find Dizin tarama;
$ find <dizin ismi> -name < aratılan>
$ find /home/hasan/ -name belge.txt –print

Hasan dizini altında belge.txt dosyasını arar.

$ find . –name “*.html”
Bulundugumuz dizinden itibaren arama yapar.
find / -name belge.txt –print
Tüm dizinlerde belg.txt dosyasını arar.
Kullanıcı Hesabı Açmak

adduser komutuyla;

$ adduser ogrenci

Kullanıcı Hesabı Silmek

userdel komutuyla;
$ userdel ogrenci

reboot sistemi yeniden başlatmamızı sağlar .

Komut Anlatımının sonu !!

www.aku.edu.tr/sunu