Биноминалды үлестірім

Оқу мақсаты
◦ 12.4.2.1 биноминалды үлестірім мағынасын түсінеді;
◦ 12.4.2.2 биноминалды үлестірім параметрлерін
анықтайды және биноминалды үлестірімдер кезіндегі
ықтималдықты есептейді;
 Бернулли формуласы
Әрқайсысы екі нәтижеге ие болатын n тәуелсіз
сынақтарды өткізгенде А оқиғасының дәл m рет
орындалуының ықтималдығы келесі формуламен
есептеледі:
nk
Pn ( k )  C p q
k
n
k

мұндағы p - әрбір сынақтағы А оқиғасының

орындалу ықтималдығы
Мысал 1. Ойын сүйегін он рет лақтырғанда 3
ұпайдың дәл екі рет түсу ықтималдығы
қандай?
Шешуі. Үш ұпайдың бір рет лақтырғанда түсу
ықтималдығы 1/6. Сондықтан р=1/6, q=5/6.
сонымен қатар n=10 және m=2 болғандықтан,
Бернулли формуласы бойынша:
2 8
 1   5  10 9 5
8
Р 10 ( 2 )  С     
2
10 .
6 6 2 6 10
Мысал
Әр күн сайын АВС корпорациясының акциялары бір-бірінен
тәуелсіз бір сатыға көтеріледі немесе түседі, сәйкесінше
ықтималдықтары 0,75 және 0,25. Алты күннен кейін
акциялардың бағасы бастапқы бағаға келуінің ықтималдығын
табыңыз.
Шешуі:
6 күнде бастапқы бағаға келу үшін сол уақыт ішінде 3 рет
көтеріліп, 3 рет түсу керек. Ізделінді ықтималдық Бернулли
формуласы бойынша
P6(3) = C36(3/4)3(1/4)3 = 0,13
Бернулли схемасын қанағаттандыратын
тәуелсіз n сынақтарды өткізуде А
оқиғасының кем дегенде бір рет
орындалуының ықтималдығы

мұндағы q=1-p
Мысал 1 .
Тиынды 6 рет лақтырды. Елтаңбаның :
а) 2-ден кем рет; б) кем дегенде 2 рет
түсуінің ықтималдығы.
Шешуі.

6 5
1 1  1   1  1 6 7
a ) P  P 6 ( 0 )  Р 6 (1)     С 6        .
2  2   2  64 64 64

7 57
b ) P ( B )  1  ( P 6 ( 0 )  Р 6 (1 ) )  1   .
64 64
Мысал 2. Жәшікте 20 ақ және 10 қара шар бар. Төрт
шар алынды және алған сайын жәшікке
қайтарылады. Алынған 4 шардың 2-уі ақ болуының
ықтималдығы қандай.
Шешуі. А оқиғасы – ақ шар алынды.

Онда ,

Бернулли формуласы бойынша

Мысал 3. 5 баласы бар отбасында 3 қыздан артық
болмауының ықтималдығын табыңыздар.
Шешуі.
Қыз баланың туылуының ықтималдығы
онда
Отбасында қыз бала жоқ, бір қыз, екі қыз, үш қыз
болуының ықтималдығын тапсақ:
Онда
Х кездейсоқ шамасы n, p >0 (белгіленуі: X ~ B ( n, p ) )
параметрлерімен Биномдық заңы бойынша
үлестірілген деп аталады, егер Х мына: 0, 1, 2, ..., n
мәндерін қабылдап және кездейсоқ оқиғаның
X=m мәнін қабылдағандағы ықтималдығы
Бернулли формуласымен табылатын болса: ,

nm
p ( X  m)  C  p  q
m
n
m

мұндағы q=1-p.
Демек, биномдық заңы бойынша үлестірілген
кездейсоқ шама үшін мына формулалар
орындалады:

M (X )  n p D( X )  n  p  q
n=4, р=1/3 параметрлерімен бином
заңы бойынша үлестірілген
шаманың үлестірім қатарын құр.
 n=4 сынақтарынан алынатын сериялар
қарастырылады. Кездейсоқ шама Х – сынақтар
саны, яғни А оқиғасы орындалуы мүмкін
болатын, 0, 1, 2, 3, 4 мәндерін қабылдай алады.
Сәйкес ықтималдықтар Бернулли формуласы
бойынша табылады.
m 4m
1 2
p ( X  m)  C   
m
4  
 3 3
А оқиғасының ешқандай сынақта (m=0)
орындалмау ықтималдығы :
0 4
1  2 16
p ( X  0)  C       
0
4
3  3 81
А оқиғасының бір сынақта (m=1) орындалу
ықтималығы:
1 3
1 1 2 32
p ( X  1)  C4       
3  3 81
Осы сияқты оқиғаның екі (m=2), үш (m=3) және
төрт сынақта орындалу ықтималдықтары:
2 2
2 1 2 24
p ( X  2)  C 4       
3  3 81
3 1
1  2 8
p ( X  3)  C 43       
3  3 81
4 0
4 1 2 1
p ( X  4)  C 4       
 3   3  81
 Сонымен, Х кездейсоқ шамасының үлестірім
қатары мынадай болады:

Хm 0 1 2 3 4

Pm 16/81 32/81 24/81 8/81 1/81

Ықтималдықтардың қосындысы 1-ге тең екенін

көруге болады.
ЖҰППЕН ЖҰМЫС
 РЕФЛЕКСИЯ
- Не білдім, не үйрендім?
- Не түсініксіз?
- Әлі де немен жұмыс істеу
керек?