Нормаль үлестірім (Гаусс

үлестірімі).
14-сабақ
12.4.2.9 кездейсоқ шаманың нормаль үлестірімі
туралы ұғымды түсінеді;

12 сынып
Оқу мақсаттары:
12.4.2.9 кездейсоқ шаманың нормаль
үлестірімі туралы ұғымды түсінеді;

Сабақ мақсаты:
оқушылар нормаль үлестірімнің
анықтамаларын, қасиеттерін және
ережелерін біледі (Гаусс үлестірімі).
 Ықтималдықтар үлестірімінің келесі түрі –
нормаль үлестірімі. Нормаль үлестірімі - ықтималдықтар
үлестірімі ішінде ең кең тараған ықтималдықтар
үлестірімі, оның практикалық есептердегі қолданыс
ауқымы кең. Нормаль ықтималдықтар үлестірімінің
биномдық үлестірім мен Пуассон үлестірімдерінен негізгі
айырмашылығы - ол дискретті емес, үзіліссіз шамаларға
қолданылатын ықтималдықта үлестірімі.

Ерлер мен әйелдердің бойының өсуі, өлшеу қателіктері

және басқа да көптеген қатынастар нормаль үлестірім
арқылы модельденеді.
 Суретте адам бойының ұзындығы (Х) үшін нормаль
үлестірімнің қисығы берілген.

Қалыпты үлестірім -
симметриялы
үлестірілудің кейбір
𝑓 (𝑥 ) идеал түрі

180 см Бойы (см())

Таралудың бұл түрі бар айнымалы нормаль үлестірімге
ие деп айтылады.
 Егер стандартты ауытқу
𝑓 (𝑥)

үлкен болса, деректер

неғұрлым шашыраңқы,
сондықтан кездейсоқ
таңдалған шама орташа
мәнге жақын болуы
ықтималдығы төмен
болады

Нормаль үлестірім екі параметрмен сипатталады:

Орташа мән және орташа квадратты (стандартты)
ауытқу .
Егер 𝑋 айнымалысы «Нормаль үлестірілген" болса,
жазамыз:

Х кездейсоқ ... үлестірілген.... …орташа мәні µ

шамасы... және стандратты
ауытқуы σ болатын
нормаль үлестірім
заңдылығы
𝑿 𝑵 (𝝁,𝝈 ) 𝟐
бойынша...

Х орташа мәні 160 см және стандартты ауытқуы 10 см

кездейсоқ таңдалған адамның бойын білдіреді.

𝑋 𝑁 ( 160
? , 10 2
)
1 Анықтама. Орташа мәні  = 0 және орташа квадраттық ауытқуы  = 1
болатын нормаль үлестірімді стандартты нормаль үлестірім деп атайды.
Стандартты нормаль үлестірімді кездейсоқ шаманы Z деп белгілейді.
2 Анықтама. Стандартты нормаль үлестірімнің теңдеуі келесі түрде болады
1
1  x2
y e 2

2 .
.
3 Анықтама. Стандартты нормаль үлестірімнің қисығы Гаусс қисығы деп аталады.
4 Анықтама. Гаусс функциясы деп аталатын математикалық функция келесі
формуламен сипатталады:

 х   2
1 
y e 2 2

 2
 𝑓 (𝑥 )
Нормаль үлестірімді қолдану
үшін айнымалы үздіксіз
? болуы
керек

170 см 180 см 190 см Рост в см ()

Дискретті айнымалы үшін барлық ықтималдықтардың

қосындысы 1 болуы тиіс.
Үздіксіз айнымалы үшін:
ықтималдық графигінің астындағы
? аудан 1 болуы тиіс.

𝑃 (170<𝑋<190) табу үшін, біз істеуіміз керек:

осы мәндер арасындағы аумақтың
? ауданын табу.
 Бағалаңыз ?
𝑓 (𝑥 )
Адам бойы үздіксіз шама
болғандықтан, біреудің
? бойы 200 см
болу ықтималдығы шексіз кем.

170 см 180 см 190 см Рост в см ()

y осі — ықтималдық тығыздығы, яғни «бірлік үшін

ықтималдық», гистограммадағы жиілік тығыздығына
ұқсас, мұндағы y мәні – график бойынша тығыздық
аймағындағы жиілікті көрсетеді. Ықтималдық
тығыздығын көрсету үшін емес, қолданылады.
 𝑓 (𝑥 )

𝜇 − 𝜎 𝜇+ 𝜎 Рост в см()

Қисықсызықтың орташа мәннен бір стандартты

ауытқу қашықтығында бүгу нүктелері бар, яғни

нормаль үлестірім симметриялық, яғни «орта мән»

= «мода» = «медиана»
https://ru.khanacademy.org/math/probability/normal-distributions-a2/normal
-distributions-a2ii/v/ck12-org-normal-distribution-problems-empirical-rule
«үш сигма» ережесі

≈68% деректер орташа

мәннен бір стандартты
ауытқу шегінде.
≈95% деректер екі
стандартты орташа
ауытқу шегінде болады.
≈99.7% деректер
орташадан үш
стандартты ауытқу
шегінде.
 12.1А Ықтималды модельдер.

Нормаль үлестірім
15 сабақ

12.4.2.10 нормаль үлестірімнің

ықтималдығын табуда кестені қолданады;

12 сынып
Оқу мақсаты:
12.4.2.10 нормаль үлестірімнің
ықтималдығын табуда кестені қолданады;

Сабақтың мақсаты:
оқушылар нормаль үлестірім
ықтималдығын табады.
 – мәні орта мәннен жоғары болатын стандартты
ауытқулар саны.
Қандай да бір
популяцияның IQ
деңгейінің үлестірімі .
p(x)

IQ Z
100 ?0
130 ?2
85 -1
?
165 4.333
?
100 IQ () 62.5 -2.5
?
Стандартты нормаль үлестірім бар кездейсоқ
шамасы, берілген санынан кіші мәндерді
қабылдайды, яғни .

Ф(z) функциясының мәні,

фигураның 𝑧 нүктесінен
сол жақтағы және осімен
шектелген бөлігінің
ауданына тең

-ке қарама қарсы мән үшін:

 Нормаль үлестірім кестесі, нәтиже z санынан кіші
болуының ықтималдығын көрсетеді.

IQ «IQ130-дан кем
болуының
ықтималдығын IQ ()
білдіреді».

𝑧 =1
𝑧 =0 𝑧 =2
100 115 130

𝑃 ( 𝑍 <2 ) =0.9772
?
Кездейсоқ шама ықтималдығын кесте көмегімен табу.

1 2

𝑧 =− 0.3 𝑧 𝑧
𝑧=− 0.3
? ?

3 4

𝑧 =1 𝑧 𝑧
𝑧 =− 2
? ?
?

?
 12.1А Ықтималды модельдер.

Нормальды үлестірілген кездейсоқ

шаманың берілген интервалға
түсу ықтималдығын табу.
16-сабақ
12.4.2.11 нормальды үлестірілген кездейсоқ
шаманың берілген интервалға түсу
ықтималдығын табады;
12 сынып
Оқу мақсаттары:
12.4.2.11 нормальды үлестірілген
кездейсоқ шаманың берілген интервалға
түсу ықтималдығын табады;

Сабақ мақсаты:
оқушылар нормаль үлестірімнің
ықтималдығын табады.
𝑋 – кездейсоқ таңдалған адамның IQ деңгейінің
көрсеткіші. Табыңыз: .

z=0
𝑃 (96<𝑋<112) ?

IQ ()
96 100 112
𝑋 – кездейсоқ таңдалған адамның IQ деңгейінің
көрсеткіші. Мұндағы
Нормаль үлестірім кестесін қолданып табыңыз:

?
Топтық жұмыс
Белгілі бір жастағы қыздардың бойының орташа
мәні 144,0 см және стандартты ауытқуы 5,0 см
болатын нормаль үлестірім арқылы модельдеуге
болады деп болжай отырып, кездейсоқ таңдалған
қыздың бойы үшін ықтималдықты табыңыз:
i. 150 см-ден кем;
ii. 146 см-ден артық;
iii. Кем дегенде 136 см;
iv. 140 см-ге дейін.
Автоматты токарь орташа диаметрі 2.00 см және
орташа квадраттық ауытқуы 0.005 см болатын
бөлшектерді шығаруға арналған. Нормаль үлестірім
заңдылығы қолданылады. Техникалық қызмет
көрсету компаниясы, егер ол шығаратын
бөлшектердің үлгілері орташа диаметрі 2.01 см-ден
асатын немесе 1.99 см-ден аз болса, машинаны
техникалық қызмет көрсету және түзету үшін
тоқтатуды ұсынады.
1) Егер нұсқауларға сәйкес 2.00 см орнатылса,
машинаны тоқтату ықтималдығын табыңыз.
2) Егер машина орташа диаметрі тым үлкен, атап
айтқанда 2.02 см болатын бөлшектерді шығара
бастаса, машинаның жұмысын жалғастыру
ықтималдығы қандай?
15 жастағы үлдар тобының бойы, Х кездейсоқ
шамасы, орташа мәні 161 см ал стандартты ауытқуы
4 см болатын нормаль үлестірім заңдылығына
бағынады.

1) Х кездейсоқ шамасының ықтималдық

тығыздығының функциясын табыңыз және оның
графигін салыңыз.
2) Өндіріс көлемінде бойы 152-ден 158 см-ге
дейінгі ұлдарға арналған костюмдердің қандай
бөлігін осы жас тобы үшін қарастыру керек?
3) Кездейсоқ шама X үшін, үш сигма ережесін
тұжырымдаңыз.