Hramovska arhitektura

Osnovni arhitektonski elementi i oblici

Predpostavljeni poeci: per-nu, per-ur, zeh neer

Ve postojea oteenja i loa opaanja sa iskopavanja su onemoguila da se forme najranijih hramova i svetilita dokau u originalu. Rekonstrukcije na osnovu likovnih predstava, hijeroglifskih znakova

Per nu (pr-nw): donjoegipatsko svetilite

perur (pr-wr): svetilite

gornjoegipatske boginje Nehbet

zeh-neer (zH-nTr): ator boga

venac (korni)

Ka unutra nagnute stranice

oblica (torus)

Hram T, Doserov kompleks u Sakari

Graevine od trske i drveta; ravni ili zasvedeni krov.

Arhitektonski elementi
Od ovih graevina vode poreklo arhitektonski elementi: venac (korni) Oblica (torus) hekeru-friz
venac hekeru-friz

torus

Pilon
krinja iz Tutanhamonove grobnice
8

Hram
Okruen zidovima od erpia i kamena Orijentacija teoretski istok-zapad. u praksi najee upravno na Nil orijentacija prema drugim zvezdama Osa kretanja prava od ulaza u hram do svetilita

Preovlaujui koncept hrama od Novog carstva

Delovi hrama, po pravcu kretanja: ulaz kapija sa pilonom dvorite jedna ili dve hipostilne dvorane predvorje svetilite Kompleks ukljuuje i pristanite, aleju sfingi i sveto jezero
10

Osnovni delovi hrama A. Aleja sfingi B. Pilon C. Dvorite sa tremom D. Sala sa stubovima E. Svetilite za barku F. Svetilite za statuu/simbol boga E F B

A
D

C
11

Aleja sfingi
Karnak (alejaispred prvog pilona)

Pilon
Sastoji se od dve kule na unutra nagnutih spoljnih zidova i kapije izmeu njih Oblik potie od zeh-neer Prva pojava u Srednjem carstvu Tipina arhitektonska forma Novog carstva ini ulaz u hram, iza njega dvorite Tumai se i kao horizont Dekoracija podvlai motiv odranja harmonije kroz pobedu nad neprijateljem (faraon koji ubija neprijatelja ili lov na divlje zivotinje)
13

Prikaz pilona u grobnici Panehesija, Novo carstvo

Obelisk
Kameni stubac piramidalno oblikovanog vrha (piramidion) Tumaenja: prikaz svetog benbenkamena iz Heliopolisa prikaz zraka sunca Sam piramidion (vrh) i kao pra humka, tj. simbol veitog ponavljanja stvaranja
15

Obelisk

Rekonstrukcija teretne barke Hatsepsut

Obelisk kraljice Hatepsut. Karnak, XVIII dinastija

Karnak, mali obelisk

Luksor hram Amon-Rea

Ispred pilona su postavljani obelisci, statue kralja, u udubljenja na licu pilona stegovi za zastave

Memnonovi kolosi - ispred razruenih pilona (i hrama) Amenhotepa III u zapadnoj Tebi

18

Karnak Amon-Mut-Honsuov hram

Hipostilna sala
(stubovi iz doba Setija i i Ramzesa II)

19

Stub
Drveni stubovi korieni u sakralnoj i profanoj arhitekturi. Oblici kamenih stubova preteno direktno izvedeni iz oblika stubova od biljnih materijala

U Doserovom kompleksu nema stubova, samo stupci, kod kojih je u kamenu oponaan izgled stubova od drveta.
20

Stub
Oblik svenja lotosa ili papirusa, sa odgovarajuim kapitelom (otvoreni ili zatvoreni)

lotos papirus

21

Stub

Hathor-kapiteli

Palmini kapiteli

stub motka za ator

23

Oziris-stub (stubac)

Ramazeum

Karnak Amon-Mut-Honsuov hram

Hipostilna sala maketa (Metropolitan Museum)

25

Svetilite u hramu
Edfu, svetilite hram Horusa: svetilite (IV v. p.n.e.)

Oblik potie od zeh-neer

Kapela za barku (usputna stanica)

"Bela kapela" Senusreta I, XII dinastija, Karnak

Stanica za barku, Amenhotep I, XVIII dinastija, Karnak

Karnak Amon-Mut-Honsuov hram

Barka Tutmesa III u kiosku, ispred pilona hrama. Slika iz XVIII dinastije

28

Sveto jezero
Sveto jezero, Hram Hathor, Dendera, I v.n.e.

Prikaz hramovske bate, grobnica Minaht-a (Kurna, no 87)

Karnak Amon-Mut-Honsuov hram

Sveto jezero

30

Hram
Osnovna koncepcija prepoznatljiva i kod hramova u steni

Hram Ramzesa II u Abu Simbelu

31

Mamisi: porodilite prikazi boanskog roenja.

Od doba ptolemejske dinastije - zasebna graevina u okviru hramovskog kompleksa

Mamisi, Dendera

Hram
U Novom carstvu, hramovi prostorno povezani sa palatom. Posmrtni kompleksi Ramzesa II i Ramzesa III u Medinet Habu su imali male ceremonijalne palate uz prvo dvorite

33

Medinet Habu: palata

34

Hram magacini, radionice, stanovi za svetenike (od erpia)

Magacini hrama Ramzesa II u zapadnoj Tebi

Svetilita i hramovi Sunca

kult pod otvorenim nebom
Ni-user-re, Abu Gurab, V dinastija (zidani obelisk)

Oltar iz istog hrama

Svetilita suncu
Atonov hram u Ehnatona u Karnaku i Amarni velikih dimenzija

37

Rekonstrukcija privatne kapele u Amarni

http://proteus.brown.edu/introtoegypt09/9003

Sveta mesta van hramovskih zidina

sveto drvee peine pra-humke svete udoline u pustinji

Prirodna svetilita
Elefantina, hram Satet

40

Prirodna svetilita: Elefantina, hram Satet

Svetilite u I-II dinastiji

VI dinastija

XI dinastija, XI dinastija, Mentuhotep II XII dinastija, Senusret 41 I Antef Wahanh http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/koptos/compare/elephantine.html#6

Vremenski raspon
Kada su nastali najstariji hramovi i svetilita? svakako pre dinastikog perioda Izgled? prema tradiciji, u obliku koliba od trske, drveta.

 Poslednji egipatski hram? Hramovski kompleks Izide, na ostrvu File , graen u celosti od kamena, zatvoren sredinom VI v. n.e.