1

2

GNLDEN ESNTLER:



KRN- KERMde YOLCULUK




BAKARA-SRES




NECDET ARDI


RFAN SOFRASI
NECDET ARDI
TASAVVUF SERS (35)

3
indekiler; Sahife no

N SZ:3
yet-i Kermeler:
(1-6)(6-19)
(7-12)..(20-22)
(13-18)(22-24)
(19-24)(24-29)
(25-30)(29-35)
(31-36)(39-59)
(37-42)(66-88)
(43-48).(81-100)
(49-54)..(101-107)
(55-60)..(108-110)
(61-66)..(111-120)
(67-72)..(121-130)
(73-78)..(131-195)
(79-84)..(196-201)
(85-90)..(204-209)
(91-96)..(210-213)
(97-103)(213-222)
(104-109).(222-227)
(110-115).(228-233)
(116-121).(234-238)
(122-127).(238-246)
(128-133).(247-252)
(134-139).(253-257)
(140-145).(257-263)
(146-151).(264-266)
(152-157).(267-272)
(158-163).(272-279)
(164-169).(280-285)
(170-175).(285-291)
(176-181).(291-298)
(182-187).(299-303)
(188-193).(306-310)


1
4
(194-199).(310-320)
(200-205).(322-326)
(206-211).(326-330)
(212-217).(331-345)
(218-223).(347-351)
(224-229).(352-354)
(230-235).(354-358)
(236-241).(359-361)
(242-247).(362-367)
(248-253).(368-376)
(254-259).(378-397)
(260-265).(402-416)
(266-271).(417-420)
(272-277).(420-424)
(278-283).(425-427)
(284-286).(428-431)





















2
5


BSMLLHRRAHMNRRAHM

Evvel btn okuyucularma bir mr boyu salk,
shhat ve gnl muhabbetleri ve gerek mn da tasavvuf
idrakler niyaz ederim. Bu dnya da en byk kazan
burasn, bu lemi ehdet-i, gerekten mahede ederek
yaayp geirmek ve kendini tanmay bilmek olacaktr.
Krn- Kermde (yolculuk) adl sohbetlerimizin
bazlarn vakit bulduka yazya geirtip daha sonra gene
vakit bulduka kitap haline dntrmek iin almalar
yapmaktayz. Onlardan biri de, mevzuumuz olan,
BAKARA Sresidir. Nihyet vakit bulup onu da, asln
deitirmeden ancak gerektii yerlerde baz ilveler
yaparak, o gnlerdeki yaplan sohbetler mertebesi itibarile
dzenlemeye alacam. inde bir hayli mevzular olan
bu Sre-i erifin zhir btn nrundan bu dnyada iken
yararlanmaya gayret edelim. Cenb- Hakktan bu hususta
her kes iin baarlar niyaz ederim.
Bu Sre-i erif-Bakara Sre-i erifi, epey uzun bir
srede Kasmpaa da ki, Hz. Pirimiz Hasan Hsmettin
Uaki Hz. nin, Trbesi-Derghnda Pazar sohbetleri olarak
yaplmtr, bu yzden de ayr bir hususiyyeti vardr.
Sevgili okuyucum, bu kitabn yazlnda, dzenle-
niinde, baslnda, bastrlnda, tm oluumunda emei
ve hizmeti geenleri sayg ile yad et, gemilerine de hayr
dua et, ALLAH (c.c.) gnlnde feyz kaplar asn. Yarabbi;
bu kitaptan meydana gelecek manevi haslay, evvel
acizane, efendimiz Muhammed Mustafa, (s.a.v.) in ve Ehl-i
Beyt Hazaratnn rhlarna, Pirimiz Hasan Hsamettin


3
6
Uaki Hz. Nin Havla-i Bac Validemizin, Nusret Babamn
ve Rahmiye annemin de ruhlarna, ceddinin gemilerinin
de ruhlarna hediye eyledim kabul eyle, haberdar eyle, ya
Rabbi.
Muhterem okuyucularm; yine bu kitab da okumaya
balarken, nefsin hevasndan, zan ve hayelden, gafletten
soyunmaya alarak, saf bir gnl ve Besmele ile
okumaya balamanz tavsiye edeceim; nk kafamz ve
gnlmz, vehim ve hayalin tesiri altnda iken gerek
mn da bu ve benzeri kitaplardan yararlanmamz
mmkn olamayacaktr.

Gayret bizden muvaffakiyyet Hakktandr.
Terzi Baba Tekirda (19/03/2011) Cumartesi:














4
7
BAKARA SRES

Ez Billhi mine eytanir racm
BSMLLHR RAHMNR RAHM
Daha evvelce baladmz (FTHA-HAMD) Sresini
tamamladktan sonra imdi de neallah bu Sre-i erifi
kitap yazlm haline getirip daha kolay okunabilir bir hale
getirip sizlerin faydasna sunmak zere almalara
baland, Cenb- Hakk bizlere alma hepimize de
anlama gc versin neallah.

j a R
gggggggggggg ya ya a gggggggggggg 2

2-BAKARA SRE- CELLES:

2-el-BAKARA : Medine'de inmitir. 286 (ikiyzsek-
senalt) yettir. Kr'n'n en uzun Sresidir. Adn, 67-71.
yetlerde yahudilere kesmeleri emredilen srdan alr.
Yaln1z 281. yeti Veda Haccnda Mekke'de inmitir. nan-
ca, ahlka ve hayat nizamna dair hkmlerin nemli bir
ksm bu srede yer almtr.
Bizim kraetimiz olan sm kraeti kf olduundan
adetleri kf ahzedilmek evldr. Kelimat alt bin yz yirmi,
harfleri yirmi be bin be yzdr.
Kezlik Reslllah Efendimize bir gn bir melek geldi-
i srada mjde, sana iki nur verildi ki senden evvel hi
bir Peygambere verilmemiti: Fatihatlkitab ve havatimi
Sret-il-bakara diye tebir ettii rivayati sabitedendir. Bu
Srei celilenin lisanmzda umumiyetle en mehur ilmi
5
8
ba elif lm mim yahut byk elif lm mimdir. Asl
ismi hass ikidir. Suretlbakare, sretlkrs. Elif lm ile
elbakare, Beniisrlin bakaresi demek olduundan sade
bakare kelimesinde bu mnya iaret kalmyor. Beniisr
lin ibu bakare kssas yalnz bu Srede zikredilmi oldu-
undan bu isimlemeye sebep olmutur ki bu isimde bakare
kssasnn ehemmiyetine husus bir tenbih vardr. Elkrs
krsiyyi ilh demektir. Bu isim de zam yat olan yet-
lkrsnin bu Srede bulunmasndandr. Bunlardan baka
bu Srenin biri has, biri mterek iki de lkab vardr.
Evvelkisi Senaml kur'an, ikincisi Ezzehradr.
Daha evvelki kitaplarmzdan olan (Bakara) dosya-
snda, (Bakara) ile ilgili olduka geni mevzu vardr dileyen
oraya bakabilir.
Ayrca, Elif, Lm, Mim; ile de ilgili olduka geni
bilgiler (Ftiha Sresi) isimli kitabmzda mevcuttur
dileyenler oraya da bakabilirler.

***************

Besmele burada Ftiha- erifin banda olduu gibi
yet-i Kerme, olmad blm ba oldu.
Nasl ki Ftiha sresi bal bana bir derya, bir umman
ise, Bakara sresinin bandaki be yette bal bana bir
umman, bir deryadr.
'
(1) Elif, Lm, Mim;
* Elif Lm Mm
Baz limler bu harflere huruf-u mukattaa(kati
harfler) demiler yani Hz. Allah ile Hz. Raslullah arasnda
ifredir bunlar demiler ve biroklar hakikatini Allah bilir
diyerek zerinde ok fazla durmamlardr, fakat
6
9
Ehlullahtan bazlarda bunlara deiik mnlar
vermilerdir, en geni anlamda yledir:
Elif: () Ahadiyyet mertebesidir, Elif () meydana
gelmise tecelli olmu demektir, o tecelli de Amdan
kan ilk tecellidir. Ahadiyyet mertebesinin ilk tecellisinin
zellii ise, Cenb- Hakkn halinin orada hviyeti ve
inniyeti (benlii) ynyle biliniyor olmasdr. Nasl ki bizim
nfus czdanlarmz kk fakat hereyimiz onun iinde,
kaynamz iinde, ite Cenb- Hakkn inniyyeti ve
hvviyyetiyle zuhurda olduu yer de Ahadiyyet
mertebesidir. On iki noktadan meydana gelmektedir, bun-
larn yedi tanesi etturu seba (yedi tur) yani yedi nefis
mertebesi , be tanesi hazerat- hamse yani be hazret
mertebesidir.
Lm: ( ) Lhut, Ulhiyyet lemi yani btn bu
lemlerdir. On iki noktadan meydana gelen Elif harfinin
kvrmdr, yani asl Eliftir.
Mim: () Hakkikat-i Muhammedidir. Mim harfi de
ayn ekilde bir gz ve bir kuyruk yaplm Elif harfidir.
Ahadiyet mertebesinin tecellisi Ulhiyyet mertebesi,
Ulhiyyet mertebesinin tecellisi Hakkikat-i Muhamme-
diyyedir, yani hamd mertebesidir.
Elif, Lm, Mimin bu lemlerin ifresi yani lemlerin
koordinatlar olduunu syleyen limler olmutur, bu
sylem u anda henz tespit edilmi deildir fakat bir gn
gelecek bu da tespit edilecektir. Krn- Kermin btn
mnlaryla beraber hereyi ortaya km deildir, zhiri
ilimler yani teknik ilerledike, insndaki bilgi ilerledike,
fezada yeni keifler olduka, Krn- Kermin yetlerinde
okuduumuz yetler iin, evet bu bunu ifade ediyormu
diyerek mahede haline geiliyor, bu sayede bilgimiz
daha da gleniyor. Elif, Lm, Mimin nsn- Kmilin bir
ismi olduu da sylenmitir, dorudur, nk btn bu
lemler insn ismi altnda hlkedildi ve nsn- Kmil
10
7
btn bu lemlerin ald isimdir.
= ' ' - ' ` - , , - , - - - ' '
(2) Zlikel Kitab'u l raybe fiyh, hden lil
mttekyn;
* Bu, kendisinde phe olmayan kitaptr. Allaha
kar gelmekten saknanlar iin yol gstericidir.
Bir ynyle bakldnda kitap drt trldr;
Birincisi, elimizdeki Mushaf- erif,
kincisi, Elif, Lm, Mimin ierisindeki btn
muhteviyat bir kitaptr yani bu harfin ierisinde btn
lhi ilim mevcuttur,
ncs, darda grdmz btn bu
mkevvenat bal bana bir kitaptr. drt kitap derken
bunlar birbirinden ayr drt kitap deildir, birbirlerinin
tamamlaycs veya zeti olan drt kitabmz vardr ve
bunlarn drdnn de verdii mnlar ayndr, birbirine
ztl yoktur.
Drdncs, ise Krn- ntk-konuan Krn
olan nsn- Kmildir.
Zlike, bylece veya bu mns ile Elif, Lm, Mime
atf yapyor,
El Kitabu, ite bu kitap, l raybe fh, ierisinde
phe yoktur. Bu kitaplar hakknda hibir phe yoktur
diyerek Cenb- Hakk daha batan tasdik ediyor yani
elimizdeki kitapta Hakktan geldiine, Hakkn kelm
olduuna dair hibir phe yoktur, Elif, Lm, Miminde
bunun zeti olduuna dair hibir phe yoktur ve
lemlerinde bir kitap olduunda hi phe yoktur ve Elif,
Lm, Mim nsn- Kmilin bir ismi olduundan dolay
nsn- Kmilde bir kitaptr.
Dier bir ynyle bakldnda da kitap iki tnedir
Birincisi, Krn- Smit-Mushaf, (susan Krn), dr.
11
8
kincisi, Krn- Ntk (konuan Krn) dr. Eer bu
iki kitap birbirini tamamlamam olsa ne Krn- Smit
okunur, ne Krn- Ntk okuyabilir yani bu yazl nsha
elimizde olmasa Krn- Ntk bunu nutk edemez,yani
okuyup syleyemez fakat Krn- Ntk yani konuan,
syleyen Krn olmasa, Krn- Smit kapal kalr, perde
arkasnda btnda kalr, mevcudiyeti bir ie yaramaz, onun
iindir ki Krn- Kermin hakikaten okunabilmesi iin
hem Krn- Smit, hem Krn- Ntk gerekiyor. Krn-
Kermi alp okuyoruz, bizim merte-bemiz efl (fiiller)
mertebesi, esm (isimler) mertebesi, sfat mertebesi, zt
mertebelerinden hangisindeyse o mertebeden okuyoruz
yani ondaki mnlar ortaya karabilmek iin, Krn-
Kermi okuyan kiinin mertebesi nemlidir.
Krn- Kermden bir ok hutbeler veriliyor, birok
yazlar yazlyor, bunlar Krn- Kermin aklamalar
olduu halde hepsi neden tesir etmiyor? diye
sorduumuzda bu sorunun cevab onu okuyan ve anlatan
kiilerin mertebeleri itibaryla olduundandr.
Ayn ekilde sohbetlerde de, sohbet yaplyorken drt
kanaldan o sohbetin verilmesi lzm, ki o her kii kendi
kanaln bulsun alacan oradan alsn;
- Sohbette ilk nce ses gidiyor, bu sesin ierinde
- mns ykl
- rhu ykl
- nru ykl
gerek Krn- Ntk olan bunlar sesine ykleyip
karsndakine gnderir, ite ve nefaht denilen hdise,
yani insnlardan aktarlan budur, nk o orada kendinden
konumuyor o anda, Krn-n zt mertebesinden konuu-
yor. Ses mnsn yklenmi olarak ruhu ile kar tarafa
giderse orada hayat meydana getiriyor, sonra bu
yaantnn birde mahedesi gerekiyor, yani kii bunu
alyor, yayor, kendi bnyesinde harman yapyor,
youruyor ve ald bu bilgilerle baknda bir deiiklik
12
9
meydana geliyor, ki yle olmas lzm gelir, bu da o nefha
ierisindeki nrudur, ve bylece deien bak alarmzla
gzmz hakikati gren bir gz haline gelmi olur, aksi
halde bunun dnda bir sohbet olmadka, gzmz ne
nrlanr, ne rhlanr, ne de mnlanr, srekli madde
beden leminde yaayarak, telerde olan bir Allaha
ynelmi oluruz oysa Cenb- Hakk ben telerde deilim
sizinle beraberim diyor fakat ne yazk ki slm lemi olarak
bizler tenzih akidesini n plna almz ve Rabbi lmz
arn zerinde tahtnda oturur hle getirmiiz, tabii ki
Rabbimizin o hli de var fakat Cenb- Hakk bize Ben
sizinle beraberim diyor, (Enfal 8/46.yet)inAllahe meas
sbirin vb. bir ok yetlerde bizimle birlikte olduunu
beyan ediyor.
te Zlikel kitbe l raybe fiyh bu kitap
hakknda bu anlatlan ekliyle phe yoktur, yeter ki biz
bunun byle olduunu idrak edelim, mahede edelim,
sadece lfzen, kelmen deil mnsyla, rhuyla, nruyla
birlikte byle olduunu idrak edelim. Bu kitap yani
anlatlan kitap hidyettir, kimin iin? Hden lil mtte-
kyn; ttika sahipleri iin, saknanlar iin bir hidyettir.
ttika, phelilerden saknma demektir, bu eriat
anlamndaki ittikadr, vahdet yolunda olan kimselerin
ittikas yani ittikann hakikati ise kendi varlnn
beeriyetine dmekten saknmadr yani nefsniyyetine
inmekten saknmadr. Kendi varlndaki hakikati idrak
ettikten sonra tekrar geriye dnp nefsaniyetine,
beeriyetine dmekten saknmadr. lemdeki varlklarn
Hakkn birer zuhurlar olduklarn dnp sonra tekrar
onlarn baka ayr varlklar olduklarn dnmeye
ynelmekten saknmadr, yani varlklara ayr birer kimlik
vermekten saknmadr.
` -' , -, - , - , '' - , - -, , , - ' , - -- , ' - ' - -
(3) Elleziyne yu'minune Bil aybi ve yukymunas
salate ve mimma rezaknahm ynfikun;

13
10
* Onlar gaybe inanrlar, namaz dosdoru klarlar,
kendilerine rzk olarak verdiimizden de Allah yolunda
harcarlar.
O kimseler ki, gaybe imn ederler, namazlarn
dosdoru klarlar ve kendilerine verilen rzklardan da infak
ederler, zhir anlamyla ksaca byle olan yeti biz biraz
daha incelersek;
O kimseler ki, imn ederler; Allahn varlna,
birliine imn ederler, burada imn mertebesinin
hakikatini anlatyor bize, bizler ya Rabbi biz sana inandk
demekle acaba gerekten mmin oluyormuyuz? burada
imnn ekli tarif ediliyor, yuminune Bil aybi derken
oraya B harfini koymam olsa yuminune el aybi
yani gaybe imn ederler olacak, buras ok hassas bir
yerdir ve genellikle farknda olmadan ylece geiliyor, Bil
aybi dendii zaman Arapa gramerde B harfi ile
mnsna geldiinden anlam gaybleriyle imn ederler
Olmaktadr, yani bir kimse kendi gaybini idrak edemezse
lemdeki gaybi hi idrak edemez, netice olarak kendi
gaybini idrak ettii zaman, oradan yola karak lemin
gaybini idrak etmesi mmkn olur, bu nedenle yet-i
Kermede yuminune Bil aybi denmitir.
Kendi gaybleriyle lemdeki gaybe imn ederler;
Kendi ahadetleriyle lemdeki ahadete imn ederler, eer
bizde birimsel varlk olmasa bu lemdeki birimsel varlklar-
la yaamaya uyum gsteremeyiz, uyarlanamayz. Bizdeki
btn, akl, zek,dnce v.b. elle tutamadmz fakat var-
lna inandmz eyler bizde ki gaybtr, biz bunu idrak
eder faaliyete geirebilir ve bu bilinle leme bakarsak
lemin de bir gayb olduunu, bir rhaniyeti olduunu, i
varl olduunu idrak ederiz, yani bu lemin sadece mad-
deden ibaret olmadn bunun bir hakikati, z, gaybi ol-
duunu biliriz. Cenb- Hakk yet-i Kermede
Alimulaybi veehadeti, HuverRahmnurRa-
hym (Har Sresi 59/22), yani O gayb ve ahadet
lemlerini bilir ve O Rahmn ve Rahmdir diyor, demek ki
14
11
bu lemlerin ierisinde madde gzyle tespit edemedii-
miz bir gayb var ve kendimizdeki gaybten yola karak o
gaybi anlamamz ok daha kolay olur. Gaybe imn,
maddeye ahadetlik, biz bu iki hakikati idrak etmi olursak
Rabbimizi de kendimizi de daha iyi anlam oluruz.
Ehed en l ilhe illllah deilmidir bizim
dinimiz ilk art, Ehed ben gryorum, mahede
ediyorum ki, Allahn varlndan baka bir varlk yoktur ve
gayb lemi olarakta imn ediyorum ki o da Allahn
varlndan baka bir ey deildir. O kimseler ki mahede
lemine hit olurlar, gayb lemine de imn ederler, gayb
lemine olan imn kuvvetli bir imn ise o da mahede
gibidir, ahadet gibidir. O kimseler daha nasl kimselerdir.?
yukymunessalte; namazlarn dosdoru klarlar;
Namaz ne demek?
Ayakta dosdoru durmak m?
Secdede en iyi ekilde secde yapmak m?
Rkda en gzel ekilde durmak m?
Bunlarn hepsi olmakla birlikte en doru namaz kiinin
kendi hakikatini idrak ederek Hakkn huzurunda o
dorulukta durmasdr, iyyake nabd ve iyyake
nestain derken, kalbimizde, gnlmzde var olan
dnyalk eylerin nnde duruyorsak o doru bir duru
olmaz, eri bir duru olur, doru duru iin kiinin doru
bilgiye sahip olmas lzmdr ki, o bilgiyle kendi hakikatini
idrak edip Hakkn huzurunda o ekilde dursun,
ve mimm rezaknhm ynfikun;
Ve onlar daha yle hareket ederler ki, biz onlar
rzklandrdk onlarda bu rzklandrdmz eylerden infak
ederler, yani bakalarna verirler. te bu infak bu rzk
maddi rzk olduu gibi ayn zaman da manevi rzktr da,
zten maddi rzk hereye her ynde vermek mmkn
ama mnevi rzk her yerde her zaman herkese vermek
mmkn deildir nk mnevi rzkn zel olarak
15
12
alclarnn olmas lzmdr, nasl ki midesi boalm,
ackm olan kimseye maddi rzk verirsiniz ve onu yer,
mnevi gday, mnevi rzk da ancak mnen ackm
olanlar alr, onlardan talep olur ve onlar kullanabilirler
dolaysyla bu rzk vermek iin alclarn bulmak lzmdr,
isteyemeyen fakirleri bul onlara ver dendii gibi, bu
mny da byle ihtiyac olan seilmi kimselere ver, eer
yol ortasnda yahut belirli toplantlarda nne gelen bu
vahdet rzkndan, tevhid rzkndan vermeye kalkarsan
olmaz, ziyan olur. Mn leminin rzk, efl mertebesin-
den, esm mertebesinden, sfat mertebesinden ve Zt
mertebesinden oluyor, ite bir kimse hangi mertebede ise
o mertebeden alyor rzkn, o dzeyden alyor ve kendi
rhaniyetini o ynden besliyor ve bu rzklarn en gzeli
tabi ki Zt mertebesinden verilen rzktr, sonra sfat, sonra
esm, sonra efl mertebesi gelir.
(S.a.v.) Efendimiz cennet bahelerine uraynz diye
buyurmu, Sahabeyi Kiram ya Raslullah, yeryznde
cennet baheleri var m? diye sormular, Efendimizde var,
cennet baheleri zikir halkalardr demitir, bu iki ekilde
yorumlanyor, biri zikir yaplyorken halka halinde oturup
zikir yapmak, birde zikirde ibadettir, sohbettir, namazada
zikir derler, birde bu sohbetler zikir halkalardr, byle bir
yer grdnzde uraynz onlar cennet baheleridir,
onlarn meyvelerinden yiyiniz demek sretiyle btni
bilgileri bize anlatmak istiyor.
Selhattin Uaki Hazretleride Tuffet-ul Ukide li
vechillh diyor yani rzkn en bereketlisi en hakikisi
Allahn vechi iin yenilen rzktr diyor, ite bunlar meyve,
sebze gibi rzklar olmakla beraber, nk onlarda
yediimiz zaman bize kuvvet verecekler ve ibadetimize
sebep olacaklar, fakat bunlar dolayldr, dorudan doruya
Allahn vechi iin yenen yemek, ite bu vahdet
sofralarndan, tasavvuf sofralarndan yenen, alnan
gdalardr, rzklardr, infaktr yani.

16
13
, - ' , - -, , ' - - - = , ' ' - - - = ' - =`' -
, - , ,
(4) Velleziyne yu'minune Bi ma nzile ileyKE ve
ma nzile min kabliK (E) ve Bil ahreti hm yuknun;
* Onlar sana indirilene de, senden nce indirilenlere
de inanrlar. Ahirete de kesin olarak inanrlar.
Velleyizne; o kimseler ki , yani yukardan beri
belirtilen imn ehli olan kimselerin zelliklerinden biride;
Yuminune Bi ma nzile ileyKE;
Sana indirilene imn ederler, yani Krn- Kermede
imn ederler. Krn- Kermi hakkyla mahede
edebilmek iin iindeki tm mertebeleri bilmi olmak
lzmdr, dolaysyla bu mertebelerin varlna imn
etmekle ona yaklamak mmkndr, onun iin Krn-
Kerme imn ederler diye burada belirtilmitir.
Krn- Kerme yakin halinde olan kimse, onu idrak
etmi olan kimse imn etmez, mahede eder, yani
imnn ilerisine gemi olur, iinde yaar, iinde yaad
ey iinde imn gerekmez, rnein biz bir odann
ierisindeysek, o odada olduumuzu kendimize tekrar
tekrar sylemeye lzum yoktur, nk iindeyiz ve
yayoruz, bu odann varln dnp imn etmemiz iin
dnda olmamz lzm, aklmzda da evet o orada var,
imn ettim ki ben o oda var diye imn gerekir, fakat
odann ierisine girdikten sonra imn odann kapsnda
kalr, ve zten kalmas da gerekir, eer odann ierisinde
isek ve hlen odann iinden bahsediyorsak gzmz
grmyor demektir, ve birine soruyoruz burada u var m
bu var m, bunlarn olmas lzm diye, o da bize evet var
dedii zaman, evet burada olduk diyoruz fakat bakasnn
szyle. Krn- Kermin iinde olan hakikatleri idrak
ettikten sonra imn ihtiyac hissedilmez, kalmaz.
slm dininin hakikati bu, btn lemde Hakkn
varln, lemin iinde olduunu ifade etmesi ehed,
17
14
bunu ilim olarak bilmesi imn, mahede olduktan sonra
imna ihtiya kalmyor fakat imn olmadan mahede
olmaz, imnsz hi birey olmaz.
Bi m nzile ileyKE; sana indirilene derken burada
Efendimizin (s.a.v) hakikatinden bahsediyor, yani ona yle
muazzam bir ey indirilmi ki Zt leminden yle deerli
bir ey indirilmi ki onun deerini siz henz anlamyor
iseniz de onun varlna imn edin, byle bir deer
olduuna imn edin sonrada mahede edin demek
istiyor, imn edin orada kaln demek deil, ite bizim en
zayf taraflarmzdan birisi bu, bir eye imn ettik, kabul
ettik diyerek onu orada brakyoruz, bir daha gerisini
getirmiyoruz, kemlatn tekemml ettiremiyor
ve ma nzile min kabliKE Senden nce indirilene
de imn ederler, yani Tevrata, Zebura, ncile ve
Suhuflara hepsine imn ederler, onlara imn ederler,
nk grmedik, onlarn hakikatini ve indiini kabul
ediyoruz, geri bugn elimizde onlarn nshalar var ama
gereklilik dereceleri pheli, yzde yirmi kadarnn ancak
gerek olarak kald syleniyor, geri kalan tahrif olmu,
bozulmu, fakat biz onlarn bozulmu olanlarna deil
kendi z hallerine imn ediyoruz, ve imn ettikten sonra
Krn- Kerm ierisinde onlar bulup mahede ediyoruz,
nk Krn- Kermin ierisinde btn kitaplar
mevcut, hepsini alm ierisine. Ms (a.s.) dan bahsedi-
yorsa Tevrt- yetlerdir onlar, s (a.s) dan bahsediyorsa
ncili, sevi yetlerdir, brhm (a.s) dan bahsediyorsa
brhm- yetlerdir. Krn- Kermin ierisinde hepsi
vardr ve dier kitaplara imn etmek yeterlidir, aratr-
maya fazla gerek yoktur, varln kabul etmek, Allahn
indinde olduunu kabul etmek ama hakikatinin hepsinin
Krn- Kermin ierisinde olduunu mahede etmek
gerekiyor, ite kendimizi ne kadar tanrsak Krn- Kermi
de, Rabbimizi de o kadar tanm oluyoruz.
ve Bil ahreti hm yuknun; Ahirete de yakn
olarak bakarlar, yakn olarak mahede ederler,
yukinun kurb yaknl deildir, burada ikn var, ma-
18
15
hede demek, ilmel yakn, aynel yakn, Hakkel yakn ite bu
yaknden bahsediyor burada. Bir kimse ilmel, aynel veya
Hakkel yakn olarak hangi mertebede ise ahirete o
pencereden bakar, o gzle bakar o yakn ile mahaede
eder.
Ehlullahtan birine yakn ne demektir diye sormular,
o da cevaben el yakni Hvel Hakk yani yakn efliyle,
esmsyla, sfatyla Hakktr demi, Zt- Ulhiyyetin
gerek varln ta kendisidir yakn. Kurb iki ayr varln
birbirine yaknlamas yani maddi mertebede yakn-
lamas, yakn ise kiinin kendinde olan ortaya
karmasdr, ikilik yok teklik var ve o teklikte gerei
idrak etmek, hakikati idrak etmek yakn halidir. Kiinin
kendinde olan ortaya karabilmesi iin Ysufun kuyudan
kt gibi bir kervana, yani bir kar tarafa ihtiya var,
kar taraf ayna tutacak ki o aynada kendini seyretsin,
kendindekini bulsun, kar taraf sadece ayna olur sadece,
eer o kar tarafta bir ey yoksa aynada bir ey gremez,
o yakn halinin bizde olmas lzm ki aynaya baktmz
zaman biz o yakni grelim yani idrak edelim.
Yakn hali hepimizde var, Cenb- Hakk venefaht
fiyhi min ruhi hepimize bu hitab yapyor sadece belirli
kiilere ruhumdan fledim dierlerine flemedim diye bir
oluum yok, hepimizin hakikatinde bu var, rh ta var, nr
da var, ilim de var hepsi var, hilkatimizde var, ite yakn
bu hilkatte var olan ortaya karmak, kendinde bulmak,
kurbta olan iki ayr eyin birbirine yaklamasnda
btnleme olmaz hep ayr eyler olarak kalrlar, yaklar
yaklar, ok yaklarsa yanarlar varlklar kalmaz daha
fazla yaklaamazlar, varlklar kalmaz nk fakat kendi
iindekini darya karmas ile kendi hakikatini idrak
etmi olur ve bu da yakn hkmdr.
z 1 a a 2 aU
(5) like al hden min Rabbihim ve like hml
muflihun;
19
16
* te onlar Rablerinden (gelen) bir doru yol
zeredirler ve kurtulua erenler de ite onlardr.
like al hden min Rabbihim te hayatlarn
bu ekilde srdren kiilere ne mutlu, hidyet zeredirler,
Rablerinden gelen bir hidyet zeredirler, demek ki
Rabbinden zel bir hidyet gelmezse kiinin kendi
hakikatini bulmas mmkn deildir. Rabbinden zel bir
hidyetin gelmesi ne demektir? Cenb- Hakkn, tevhid ve
vahdet sohbetleriyle Rabbinden bir hidyet getirmesidir,
ve ancak yakn halinde olan bir sohbetten veya yakn
halinde olan bir mahededen veya o mecliste
bulunmakla, o meclisten gemekle Rabbinden bir hidyet
zere olabilirsin.
ve like hml muflihun; te o kimseler felah
bulmu, kurtulua ermi kimselerdir. Kurtulmann ka
trl yolu, idraki var, cehennemden kurtulma bir kurtulu
insnn nefsinden kurtulmas bir kurtulu, dnyadan
ahirete intikal bir kurtulu, ok kurtulu var fakat bu
kurtulularn en kemllisi, en st dzeyde olan kiinin
kendindeki nefsaniyeti ortadan kaldrp Hakkaniyetini
idrak edip, Rahmniyyetine ulatrmas, bundan daha
byk kurtulu olmaz.
Elem nerah leke sadrek; Ve vada'na 'anke
vizrek; (nirah 94/1.2.yet) yani Biz senin gsn
yarmadk m? Srtndaki ykn almadk m?
demesindeki kurtulu, srtmzda nefis ve beeriyet yk
var bizim, dnya yk var srtmzda, benlik yk var, ite
bundan daha ar bir yk yok, bu konuda (S.a.v.)
Efendimiz yle buyurmular; vcudike zenbike yani
senin vcudundan daha byk gnahn yoktur, fakat bir
baka ynden baktmz zaman, sana vcudundan daha
merhametli, faydal olan da bir ey yoktur, bu kullanmaya
baldr ve bunu en gzel ekilde idrak etmemize baldr,
eer bu bedeni nefsimiz istikametinde, benlik ynnde
kullanyorsak bu bizim iin en byk gnahtr, dier
gnahlar bunun yannda hi kalr, nk benlik davasnda
bulunmu oluyoruz ve Allahn huzurunda benlik irktir,
20
17
irkte en byk gnahlardandr. Ne zaman ki belirli
almalarla kendi varlmz idrak ettik, nefsaniyetimizi,
izafi benliimizi ortadan kaldrdk, ite hakiki bnyemize,
venefahtye ulatk , o zaman muflihun onlar, o
kimseler felah bulmu kimseler oluyor.
inne rahmetallahu karibun minel muhsinun
(Araf 7/56.Ayet)te Cenb- Hakk buyuruyor ki, Allahn
rahmeti muhsinlerden gelir yani ihsn sahiplerinden gelir,
en yakn olarak bunlardan gelir. brhm (a.s.)n dedii
gibi nniy vecceht vechiye lilleziy fetaresSemvati
vel Arda Haniyfen (Enam 6/79.Ayet) yani Ben hanif
olarak vechimi semlar ve arzn hlkedicisine dndrdm
ite kimde bu vecih varsa, bunlara ihsn olunuyor,
buradaki ihsn Zt- ihsndr, mal, mlk tarznda ihsnlar
deildir. Bunun daha ilerisi Hel cezul ihsni illel
ihsn(Rahmn 55/60. yet) yani ihsnn karl yine
ihsn deilmidir? diye sorulu cevapl bir mesele ile
anlatlyor, yani sen Allahn rahmetini ne kadar ihsn
edersen et, muhsin olursan ol, o ihsnn karl olarak
sana daha fazlas gelir, bu ihsn da, talip olanlara Cenb-
Hakkkn Zat mertebesini izah etmek, anlatmaktr ve bu
lemde bundan byk ihsn da olmaz, te hml
muflihun kim ki bu ihsnlara sahip oldu ve sahip
olduktan sonrada bakalarna ihsn etmeye balad, ite
bunlar gerekten felh sahibi olan kimseler, kurtulmu
olan kimselerdir. yle bir rnek verirsek, yaadmz
zamanda bir kimse diyelim 1000 tl maa alyor ve o
maala karnn doyuruyor, kurtulmutur, baka bir kimse
2000 tl maa alyor kurtulmu oluyor ve snrl olarak
artann kullanabiliyor, bunlarn yannda sonsuz geliri olan
bir kimse ise kurtulmularn kurtulmuu oluyor, fazlasda
olduundan verici oluyor, ite ilim olarakta kurtuluumuz
byle, insn kendini gnahlardan kurtarr felha erer,
cehennemden kurtarr bu da bir felh fakat biz burada
cennet ve cehennem ehlinden deil Zt ehlinden
bahsediyoruz, nefsimize paye karmak deil kendi
hakikatimizi idrak etmeye alyoruz.
21
18
te Cenb- Hakk ksaca belirttiimiz Bakara
sresinin ba tarafndaki aheser yetleri gzel bir insnn
nasl okumas gerektiini bylece belirtmi oluyor.Buradaki
be yet hazerat- hamseyi ifade ediyor, yani be hazret,
efl lemi, esm lemi, sfat lemi, Zt lemi ve nsn-
Kmil mertebelerinin zn anlatyor, Bakara lgat
mns olarak srn inei anlamna geliyor, srede Ms
(a.s.) n inekle ilgili bir hadisesi getii iin bu ismi
vermiler, eer Bakara kelimesini Trke anlamnda
dndmz zaman Bak-ara, yani bakn arayn, onun
iinde kendinizi diyor ve batan sona bizden bahsediyor
yani insndan bahsediyor, ite bahsedilen bu be yeti
Kerme Kmil nsnda olmas gereken hakikatleri
anlatyor, devamnda zeval diye bilinen insnn hallerini
anlatmaya balyor.
m a m a a a 1 a a V

(6) nnelleziyne keferu sevan aleyhim
eenzertehm em lem tnzirhm la yu'minun;
* Kfre saplananlara gelince, onlar uyarsan da,
uyarmasan da, onlar iin birdir, inanmazlar
nnelleziyne; bu kimselere gelince , keferu
kfrettiler, rttler, perdelediler, hakikatleri kapattlar,
bilerek veya bilmeyerek, sevan aleyhim onlarn
zerine msavidir, eenzertehm em lem tnzirhm
onlar korkutman veya korkutmaman, nk l
yuminun imn etmemilerdir, imn ehli deildirler, bu
yetin zhir yndr, btn ynlerini u anda amak doru
olmaz.
' ' ' ' ' `
'`
22

19
(7) HatemAllahu al kulubihim ve al sem'ihim
ve al ebsarihim aveh* ve lehm azabn azym;
* Allah, onlarn kalplerini ve kulaklarn mhrle-
mitir. Gzleri zerinde de bir perde vardr. Onlar iin
byk bir azap vardr.
Allah onlarn zerine hatmetti, mhr bast ve
kulaklarn mhrledi duyamyorlar, kalplerini mhrledi
ve gzlerini de mhrledi ve gzlerine perde ekti ve onlar
iin iddetli bir azap vardr gelecekte, nk bu lemde
Hakkla birlikte yaadklar halde Hakkn varln
perdelediler, bu perdelemeleri dolaysylada Cenb- Hakk
onlarn kalplerini, kulaklarn gzlerini mhrledi.
b a b 2 b 2 b a 4 b a X
< 2
(8) Ve minenNasi men yekul amenna Billah ve
Bil yevmil hri ve ma hum Bimu'miniyn;
* nsanlardan, inanmadklar hlde, Allaha ve ahiret
gnne inandk diyenler de vardr.
Ve insnlardan bazlar vardr biz Allaha imn ettik
derler ve hiret gnne de imn ettik derler, fakat onlar
imn etmemilerdir, mmin deildirler, sadece azlaryla
lisnen sylerler.
ea b 7a a a a b Y
6 ' b 1 a
(9) Yuhadi'unAllahe velleziyne amenu ve ma
yahdeune ill enfsehm ve ma ye'urun;
* Bunlar Allah ve mminleri aldatmaya alrlar. Oysa
sadece kendilerini aldatrlar da farknda deillerdir.
23
Bunlar Allah aldatmaya alrlar, onlar Allah
20
aldatamazlar ancak kendi nefislerini aldatrlar ve onlar
uursuzdurlar yani idrak edemezler, idrakleri yoktur.
la 7b a a = 2 QP
2 a b b 2 = a
(10) Fiy kulubihim meradun fezadehmllah
merada ve lehm azabn elimn Bima kanu
yekzibun;
* Kalplerinde mnafklktan kaynaklanan bir hastalk
vardr. Allah da onlarn hastalklarn artrmtr.
Syledikleri yalana karlk da onlara elem dolu bir azap
vardr.
Onlarn kalplerinin iinde de hastalk vardr, byle
yaptklar iin Allahta onlarn kalplerinde olan hastal
ziyadeletirir, arttrr, ve onlar iinde elim, can yakc bir
azab vardr, bu dnya hayatn nasl byle bouna
geirmiiz bedavaya geirmiiz diyerek onun
zntsnden onlara elim azab vardr, cehennem azab
olmasa bile bu znt yeter insna, ama onlara bu znt
olmakla birlikte bir de cehennem azab var tabii, Bim
knu yekzibun; Bu kazanm olduklar yznden, yani
inkar etmeleri, kfretmeleri, rtmeleri yznden kazanm
olduklarndan dolay onlarn azablar elim bir azabtr.
` - - - - ` , = ' - - = - ' - - , '' + ' .,
(11) Ve iza kyle lehm l tfsidu fiyl Ard, kalu
innema nahn muslihun;
* Bunlara, Yeryznde fesat karmayn denildiin-
de, Biz ancak slah edicileriz! derler.
Onlara denildii zaman, yeryznde fesat karmayn,
ifsad etmeyin, bozgunculuk yapmayn denildii zaman
onlar imn ederler yani etmi gibi grnrler fakat
24
etmezler, bozgunculuk yaparlar, onlara ite bu ekilde
yeryznde fesat karmayn derler, onlarda bunun
21
zerine; biz bu yaptmz hareketlerimizle ancak salh-
slah etmek iin urayoruz derler.
- , ` ' - - - - ' + - `
(12) El innehm hmlmfsidune ve lkin l
ye'urun;
* yi bilin ki, onlar bozguncularn ta kendileridir.
Fakat farknda deillerdir.
yi biliniz ki, dikkatli olunuz ki onlar mutlak Bozgun-
cu durlar, yani onlar istedikleri kadar biz salh
ehliyiz desinler ama aslnda onlar bozguncudurlar, ancak
u kadar ki onlar bozguncu olduklarn bile bilmezler,
uurlar yoktur, uursuz varlklar gibi yaarlar
` ` '`
` ' ` ` ` '` `
13-) Ve iza kyle lehm aminu kema amenenNas,
kalu enu'minu kema amenessfeha* el innehm
hmssfeha ve lkin l ya'lemun;
* Onlara, nsanlarn inandklar gibi siz de inann
denildiinde ise, Biz de aklszlar gibi imn m edelim?
derler. yi bilin ki, asl aklszlar kendileridir, fakat
bilmezler.
Onlara gerek imn ile imn edin denildii zaman, u
basit insnlar gibi mi imn edelim diyerek imn ehlini
kk grrler, bu basit kimseler, kleler gibi mi imn
edelim diye hakir grrler imn ehlini, yine uyank olun, iyi
bilin ki sefih olan, basit olan, zorda olan onlardr, haciz
olan onlardr, ancak onlar bunu da bilmezler, kendilerinin
deersiz olduklarn bilmezler.
25
' '
' '` ` ' '
22
(14) Ve iza lekulleziyne amenu kalu amenna* ve
iza halev il eyatynihim, kalu inna meakm innema
nahn mstehziun;
* mn edenlerle karlatklar zaman, nandk
derler. Fakat eytanlaryla (mnafk dostlaryla) yalnz
kaldklar zaman, phesiz, biz sizinle beraberiz. Biz
ancak onlarla alay ediyoruz derler.
Onlara imn edin denildii zaman, imn ettik derler
fakat kendi yandalaryla karlatklar zaman, biz onlara
imn ettik dedik fakat biz yine sizinle beraberiz, biz
onlarla imn ettik diyerek alay ediyoruz derler.
'` ` ` ' ' ' ` ` ' '
(15) Allahu yestehziu Bihim ve yemddhm fiy
tuyanihim ya'mehun;
* Gerekte Allah onlarla alay eder (alaylarndan
dolay onlar cezalandrr); azgnlklar iinde bocalayp
dururlarken onlara mhlet verir.
Oysa Allah onlarla alay etmekte ve onlara bu isyanlar
ierisinde belirli bir sre mddet tanmakta Cenb- Hakk
onlara.
` ` ` ' '` `
'`
26
(16) likelleziyneterevd dallete Bilhda*
fema rabihat ticarethm ve ma knu mhtediyn;
* te onlar, hidyete karlk sapkl satn alm
kimselerdir. Bu yzden alverileri onlara kr getirmemi
ve (sonuta) doru yolu bulamamlardr.
te o kimseler ki, bunlar dalletle hidyeti satn
aldlar yani hidyeti verdiler dalleti satn aldlar, onlarn
ticaretleri ne kt bir ticaret oldu, onlar hidyeti de
bulamadlar.
23
` ' ` ' ' '`
` '` '` ' `
(17) Meselhm kemeselillezistevkade naren,
felemma edaet ma havlehu zehebAllahu Binurihim
ve terakehm fiy zulmatin la ybsrun;
* Onlarn durumu, (geceleyin) ate yakan kimsenin
durumuna benzer: Ate tam evresini aydnlatt srada
Allah klarn yok ediverir de onlar gremez bir ekilde
karanlklar iinde brakverir.
Onlarn misalleri, una benzer ki, bir ate yanar yani
bir aydnlk olur, etraf aydnlatr, lamba yanar ,
yandnda etraflarn grrler fakat lamba sner bu sefer
gremezler, Allah onlarn nurunu giderir, o lambay
kapatverir onlar karanla terkeder onlar gremezler,
yollarn bulamazlar.
` ` ` ' '` '` `
18-) Summn bkmn umyn fehm la yerciun;
* Onlar, sardrlar, dilsizdirler, krdrler. Artk
(hakka) dnmezler.
27
Onlar sardrlar, dilsizdirler, krdrler onlar geriye de
dnemezler, geldikleri yere dnemezler, bir yeride
bulamazlar.
` ` ` ' ' ' '
` ` '` ' ` ` '

(19) Ev kesayyibin minesSemai fiyhi zulmatun
ve ra'dn ve berkun* yec'alune esabiahm fiy
znihim minessava'k hazeral mevt* vAllahu
muhytun Bilkfiriyn;
* Yahut onlarn durumu, gkten youn karanlklar
24
iinde gk grlts ve imekle saanak hlinde boanan
yamura tutulmu kimselerin durumu gibidir. lm
korkusuyla, yldrm seslerinden parmaklarn kulaklarna
tkarlar. Oysa Allah, kfirleri epeevre kuatmtr.
Yahut una benzerki onlarn halleri; gkyznde
bulutlar kararm havann haline benzer, o anda bir
imek akar yani o etraf karartm bulutlarn arasndan
bir imek akar az bir sre aydnlanr ortalk ite o
karanlk gecede yldrm akmas gibi onlar bu durumda
korkudan parmaklarn kulaklarna tkarlar o aknlk
ierisinde grltleri duymasnlar diye lmden kaar gibi
korkarlar bu hadise ierisinde, burada imn ehli olmayan
kimselerin ruh hallerini anlatyor ve bunu da gryoruz
tabi biraz insnlarn ilerini sorup aratrdnz zaman
hemen bu aknlk ortaya kyor, nk ne imn var ne
yakin hali var ne mahede hali var ne de kendini tanma
hali var, ite alm olduu beeriyet bilgisi ona bir an
yanan lambann gibi geliyor fakat daha fazla ileriye
gtremiyor ve kararyor, bunun gibi tekrar bir k ve
tekrar bir karanlk ite bunun ierisinde akn olarak
hayatn srdryor, muhakkak ki Allah bu kfr ehlini
28
dahi ihata etmitir sarmtr yani Onun bilgisinin
dahilindedir bunlarn hepsi.
' ` ' ` ` '` '
` ' ' ` ' ' ' ' ` '
'
(20) Yekdl berku yahtafu ebsarehm kllema
edae lehm meev fiyhi ve iz azleme aleyhim
kamu* ve lev aAllahu lezehebe bisem'him ve
ebsarihim innAllahe al klli ey'in kadiyr;
* imek neredeyse gzlerini alverecek. nlerini her
aydnlatnda nda yrrler. Karanlk knce dikilip
kalrlar. Allah dileseydi, elbette onlarn iitme ve grme
duyularn giderirdi. phesiz Allah, her eye hakkyla gc
yetendir.
25
Az daha bu k onlarn gzlerini kr edecekti yani
arada yanan imekler var ya ite bu arada yanan
imekler yani hakikat bilgileri zaman zaman geliyor onlar
aydnlatyor ama devamlarn istemediklerinden yine eskisi
gibi kendi karanlklarna dnyorlar ve ne zamanki o k
parlyor, onun ierisinde bir adm atyor, yryor, o k
tekrar snd zaman yine ayakta akl kalveriyorlar,
karanlkta bir yere gidemiyorlar, eer Allah dileseydi
onlarn duyularn ve grlerini giderirdi alverirdi onlarn
elinden, muhakkak ki Allah hereyin zerine Kadirdir.
` ` ` ` ' ` ` ' ' '
'
29
(21) Ya eyyhenNasu'budu Rabbekmlleziy
halekakm velleziyne min kablikm leallekm
tettekun;
* Ey insnlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan
Rabbinize ibadet edin ki, Allaha kar gelmekten
saknasnz.
Ey insnlar diyerek btn insnlara sesleniyor Cenb-
Hakk, imn ehli yada kfr ehli diye ayrmadan, ibadet
ediniz Rabbinize ibadet ediniz, yani taa, topraa, saa,
sola deil Rabbinize ibadet ediniz, bakn buradada ince bir
hadise var, Rabbinize ibadet ediniz diyor Allaha ibadet
ediniz demiyor, nk buras henz davet mertebesi
olduundan yani terbiye mertebesi olduundan Rabbinize
yani sizi terbiye eden mrebbiyenize yneliniz demek
istiyor.
Va'bud Rabbeke hatta ye'tiyekel yakyn; (Hicr
15/99.Ayet) yani Rabbine ibadet et sana yakin gelinceye
kadar, yakin geldikten sonra Allahna ibadet edeceksin,
Ms (a.s.) mertebesinde Cenb- Hakk kendi lisnyla
Bana ibadet et ya Ms diyerek Zt mertebesine
aryor, burada ise Rabbine ibadet et diyor, Rab,
Rahmn, Hakk, Rahm, Allah, Ahad, Vahid, bunlar hep
Cenb- Hakkn ayr vasflardr hepsi Esm-i lhiyye ama
26

ayr ayr vasflar eer hangi kelimeyi nerede kullanmsa o
kelimenin ifade ettii mn cihetinden orasn aratrma-
mz, anlamamz gerekiyor yoksa hepsi Allahtr diyerek
hepsini Allah ismiyle kullanmamz mmkn olamyor, fakat
bu bahsettiimizde ayr bir gerek yani Rabbta desek
Allahtr, Rahmnda desek Allahtr ama Krn- Kermde
Cenb- Hakk kendisi bunlar ayrdndan bizde o ayrmlar
itibaryla gzetmemiz, idrak etmemiz gerekiyor, Krn-
Kerm Rabb dediyse Rabbn ne olduunu bizim idrak edip
Rabb ifadesini bulup onu tatbik etmemiz gerekiyor.
30
Ey insnlar sizi hlkeden Rabbinize ibadet edin,
o Rabb yle bir Rabbki sizden evvelkileri de hlkeden sizi
de hlkeden Rabbinize ibadet edin, hayalinizde var
ettiinize deil, Yusuf (a.s.) n zindandan karken
arkadalarna syledii tenbihi idrak ediniz;
Ya sahbeyissicni e erbabn mteferrikune
hayrun emillahul Vahdl Kahhar; (Ysuf 12/39.yet)
yani Vahid ve Kahhar olan Allahm daha hayrldr, yoksa
sizin ayr ayr zannetiiniz rablarnz m daha hayrldr ,
te lemlerin Rabbi olan bu Rabbe ibadet edin, her
varln kendini meydana getiren bir Rabbi vardr yani her
Esm-i lhiyye bir Rabtr, bir terbiye edicidir, birde genel
olarak kullanlan Rabb ismi var, ama her Esm-i lhiyye
kendinin meydana getirdii varln Rabbidir yani terbiye
edicisi mrebbiyesidir, ite bu ayr ayr Rablara deilde
gerek lemlerin Rabbi olan o da Vahid ve Kahhar olan
Allaha ynelin diyor ama kii evvel kendi Rabbine
ynelecek onu bulacak ondan sonra Rabbl lemine Vahid
ve Kahhar olana ynelecek, Umulur ki ittika edersiniz yani
saknrsnz.
` ` '
` ' ' '
' ` '
27
(22) Elleziy ce'ale lekml'Arda firaen
vesSemae binaen* ve enzele mines Semai maen
feahrace Bihi minessemerati rzkan lekm* fela
tec'alu Lillahi endaden ve entm ta'lemun;
* O, yeri sizin iin dek, g de bina yapan, gkten
su indirip onunla size rzk olarak eitli rnler karandr.
yleyse siz de bile bile Allaha ortaklar komayn.
O yle bir Rabb ki, yle bir Allah ki, sizin iin kld,
yeryzn dek olarak yayd, siz zerinde gezinesiniz,
31
oradan istifade edesiniz, onu kullanasnz diye yeryzn
size dek olarak yayd, semy da sizin zerinize bina etti
ve o semdan size yamurlar indirdi, su indirdi, o indirdii
su ile arzdan meyveler kartt, bir sr yiyecekler kartt
size rzk olmas iin, Allahtan gayr putlar ittihaz etmeyin,
Allahtan baka eylere ynelmeyin, bu hakikati bildiiniz
halde yani Allahn varln bildiiniz halde Allahtan baka
putlara, Allahtan baka ynlere ynelmeyin.
' ` ` ` ' ' ` `
` ` ' `
` ' '
(23) Ve in kntm fiy raybin mimma nezzelna
al abdina fe'tu Bisretin min mislihi* ved'u
hedaekm min dunillahi in kntm sadikyn;
* Eer kulumuza (Muhammede) indirdiimiz (Krn)
hakknda phede iseniz, haydin onun benzeri bir sre
getirin ve eer doru syleyenler iseniz, Allahtan baka
ahitlerinizi arn (ve bunu ispat edin).
Eer siz bizim indirdiimize phe iindeyseniz,
bunu kfr ehline sylyor, kulumuzun zerine
indirdiimiz bu kitaptan phede iseniz eer o zaman
bunun benzeri bir sre getirin diyor inkr ehline, ve
ahitlerinizi de arn, kim size ahitlik edecekse onlar da
arn Allahtan gayr ne kadar ahidiniz varsa onlar da
28
arn eer sznzde sadksanz, yani bu Allahtan inme
bir kitap deildir, eski peygamberlerin hayat hikyesini
anlatan kitaptr diye bu sznzde sadksanz bir sresinin
bir benzerini getirin diyor Cenb- Hakk .
32
' ` `
`
(24) Fein lem tef'alu ve len tef'alu fettekunna-
ralletiy ve kudhenNasu velhcareh* u'ddet lil
kfiriyn;
* Eer, yapamazsanz -ki hibir zaman yapamayacak-
snz- o hlde yakt insnlarla talar olan ateten saknn.
O ate kfirler iin hazrlanmtr.
Hayr bu ii yapamayacaksnz getiremeyeceksiniz,
ileyemeyecekseniz, o halde ey insnlar saknn, ateten
saknn o ate yle bir ate ki onun yakt insnlar ve
tatr, cehennemin yakt insnlar ve tatr, ite bu kfirler
iin hazrland.
'` ` ` '
` ` ' '`
` ` ' ' '`
` '` ` `
(25) Ve beirilleziyne amenu ve amilussalihati
enne lehm cennatin terciy min tahtihel enhar*
kllema ruziku minha min semeratin rzkan, kalu
hazelleziy ruzkna min kablu ve utu Bihi
mteabihen, ve lehm fiyha ezvacn mutahheratun
ve hm fiyha halidun;
* mn edip slih ameller ileyenlere, kendileri iin;
iinden rmaklar akan cennetler olduunu mjdele.
Cennetlerin meyvelerinden kendilerine her rzk veriliinde,
Bu (tpk) daha nce (dnyada iken) bize verilen rzk!
29
33
diyecekler. Hlbuki bu rzk onlara (dnyadakine) benzer
olarak verilmitir. Onlar iin orada tertemiz eler de vardr.
Onlar orada ebed kalacaklardr.
Ve imn edenleri de mjdele, slih amel ileyenleri
mjdele, muhakkak onlar iin vardr cennetler, onlarn
altlarndan akar, her ne vakit oradan rzklansalar, o
meyvelerden yeseler, cennet ehli cennete gittii zaman
orann rzklarndan yerken yle diyecekler; bu yle bir
rzk ki biz daha evvelde bu meyvelerden yemitik ve
bunlarn benzerleriyle rzklanmtk diyecekler. Dnyada
yenen yiyeceklerin bir ksm oradakilerin aynlar veya
benzerleri, dolaysyla burada yemi olduumuz nimetler
ayn zamanda cennet nimetleri de olmu oluyor, onun iin
yediimiz rzklar cennet rzk olarak dnmemiz lzm.
En byk rzk ve en byk sofra ise vahdet
sofrasdr, vahdet rzkdr, dnyada vahdet ilminin bilgisini
alp burada bu rzklar yiyen kimse cennette de o rzklar
yiyecek yani vahdet lemini cennette de yaayacak,
burada sadece elma, armut v.b. yiyen kimse de orada
sadece elma, armut v.b. eyleri yiyecek, burada kiinin
dzeyi nereye kadar ykselmise cennetteki dzeyi
yaants da o mertebeden olacak, hem akl dzeyinden
hem idrak dzeyinden hem uur dzeyinden olacak, onun
iin ite yukinun yakin ehli olmak gerekiyor. Demek ki
dnyadaki mertebemiz ne ise ahiretteki mertebemizde
aynen yle olacak, eksi mertebeler de byle, art
mertebeler de byle, onun iin cennetin sekiz mertebe
olduu biliniyor ya, bunlarn sekizincisi Zt cenneti yani
kmil insnlarn cenneti diyelim yani gerek kullarn
cenneti, Ya eyyethen Nefsl Mutmainneh; rci'y ila
Rabbiki radyeten mardyyeten; Fedhuliy fiy
'badY; (Fecr 89/27.28.29. yetler) yani Ey
mutmainne, rdiyye, mardiyye nefse ulam kimse
Benim kullarmn arasna gir, bakn zel hitap var burada
ve bu zel hitap mutmainne mertebesinden balyor,
burada birebir balyor, daha evvel ya eyyhen nas
demiti, yani ey insnlar dedi ve genel hitap oldu ama
30
34
mutmainne nefste kiiyi karsna alyor, Rabb kiiyle
konuuyor o kadar yakn, mutmain olabilmesi iinde daha
balarda dediimiz gibi ittika sahibi olmas, yani kendi
varlnn hakikatinin ne olduunu idrak etmesi ve o
bataki be yetin ierisinde belirtilen yukinun yani
yakin haline ermi olmas gerekiyor, ki ona muhatap
olabilsin, ayna olabilsin ve ondan sonra onun arkasndan
razye, marzye mertebesine ulalsn. Benim has
kullarmn arasna gir, Benim cennetime gir, onlarla
birlikte diyor, acaba Allahu Teala hazretlerinin kendi
indinde olan zel cenneti nedir? Dier yedi cennetin
dnda bu sekizinci cennet, madde cenneti deil, Zat
cennetidir, buras Benim cennetim diyor Cenb- Hakk.
Ve o cennetin ierisinde daha neler var, temiz pak
zevceler var, ve orada ebedi kalclardr, bu nimet
cennetlerinde onun iinde kalcdrlar deyince bu kelimeyi
biz taltif kelimesi olarak gryoruz, zhir anlamyla en
azndan yle fakat btn anlamda bakld zaman bu biraz
yerme kelimesi, nk hangi cennetteysen orada ebedi
kalacaksn merteben artk ykselmeyecek demektir, fakat
vahdet ehli, ne cennet ehlidir ne cehennem ehlidir, vahdet
ehli Hakk ehlidir, Dnyay isteyen ahireti talep etmesin,
ahireti isteyen dnyay talep etmesin fakat Allah talep
eden ikisinide talep etmesin, bir baka ifade ile dnya
ehline ahiret haram, ahiret ehline dnya haram, Allah
ehline her ikisi de haram ama bu insn da bir yerde
yaayacak tabi fakat sadece mekan olarak yaayacak
orada kendine sahiplenmi olarak deil ite zaten bu tr
insnlarn hali de yani beere ait olan cennet ve
cehennemde yaayamayan bu insnlarn hali de Cenb-
Hakkn bildirdii gibi Zti cennettir, onlar kendi
maiyetinde kendi evresinde yaatacak.
` ` ' ' ' ` '
` ` ' ` ` ' ` `
35
` ` `
' ` 31
(26) nnAllahe l yestahyy en yadrbe mese-
lenmabeudaten fema fevkaha, feemmelleziyne ame-
nu feya'lemune ennehlHakku min Rabbihim, ve
emmelleziyne keferu feyekulune maza eradAllahu
Bihazameselen, yudllu Bihi kesiyran ve yehdiy Bihi
Allah, bir sivrisinei, ondan daha da tesi bir varl rnek
olarak vermekten ekinmez. man edenler onun,
Rablerinden (gelen) bir gerek olduunu bilirler. Kfre
saplananlar ise, Allah, rnek olarak bununla neyi
kastetmitir? derler. (Allah) onunla biroklarn saptrr,
biroklarn da doru yola iletir. Onunla ancak fasklar
saptrr
Muhakkak ki Allah, kk grmez, bir misal
vermekten ekinmez, Cenb- Hakk kk veya byk
misaller verir ve bu misalleri vermekten de ekinmez, bir
sivrisekle misl vermekten veya daha bynden misl
vermekten ekinmez, bu kklk onun acizlii demek
deildir, imn ehli bu misalleri duyarlar ve bu misallerin
Rablerinden geldiini ve Hakk olduunu bilirler ama
inkarclara kfr ehline gelince onlar derler ki, Allah bu
misalleri vermekle ne murat etti yani bu ufak tefek
kck eylerle nk btn lemleri hlkeden Allah
hlkettiklerinden bir kck sivrisinekle misal veriyor ne
gerei var derler,
ite Cenb- Hakk bu misallerle bir ok kimseleri
hidyete erdirir bir ok kimseleride dallete erdirir,
saptrr, nk alay eder onun kklne bakarak ama
imn ehli o kkteki bykle bakarak Hakkn
bykln grr, ancak fsk u fcur ehli dallette kalr,
imn ehli ise dalalette kalmaz. Sivrisinein kanadn veya
herhangi bireyini misl vermekle Cenb- Hakk, bizim
acziyetimizi ortaya koyuyor, hadi bakalm sivrisinek kadar
36
kk ve o zelliklere haiz bir eyi yapn bakalm grelim
diyor.

32
' ` ` '
` ` ' ` ` ` `
`
(27) Elleziyne yenkudune ahdAllahi min ba'di
miysakhi ve yaktaune ma emerAllahu Bihi en yusale
ve yfsidune fiyl' Ard, like hmlhasirun;
* Onlar, Allaha verdikleri sz, pekitirilmesinden
sonra bozan, Allahn korunmasn emrettii balar (imn,
akrabalk, beer ve ahlk btn ilikileri) koparan ve
yeryznde bozgunculuk yapan kimselerdir. te onlar
ziyana urayanlarn ta kendileridir.
O kimseler ki, ahdlerini bozdular, Yahudilerden
bahsediyor, Allaha ahid verdiler fakat ondan dndler
bozdular ahidlerini, Allahn onlar hakknda verdikleri
emirleri de kestiler, yani yap dediini yapmadlar,
yeryznde bozgunculuk yapmak iin, ite o Allah ile
ahdini kesen bozgunculuk yapan kimselerin sonu hsran
olacaktr.

' ' ' ' ` ' ' '` ` ' ` `
` ' ' `
37
28-) Keyfe tekfurune Billahi ve kntm emvaten
feahyakm, smme ymiytkm smme yuhyiykm
smme ileyhi trceun;
* Siz cansz (henz yok) iken sizi dirilten (dnyaya
getiren) Allah nasl inkr ediyorsunuz? Sonra sizleri
ldrecek, sonra yine diriltecektir. En sonunda Ona
dndrleceksiniz.
Bu yet-i Kermeyi reenkarnasyoncular kendilerine
mesnet yapyorlar halbuki i hi onlarn dndkleri gibi
deildir, Allaha niye kfrediyorsunuz, Allahn hakikatini
niye rtyorsunuz ve siz ller idiniz o size hayat verdi
Sonra sizi tekrar ldrecek sonra size tekrar hayat
33

verecek,sonrada ona dndrleceksiniz. Tefsirciler siz
ller idiniz derken siz daha dnyaya gelmeden yani ana
rahminden evvelki hal olduunu sylyorlar, oysa siz
ller idiniz derken siz demek sretiyle bir varln
olduunu yani yaayan bir varln olduunu fakat l
hkmnde olduunu anlatyor, ve aslna bakarsak ta biz
lyz, yani kendimizi tanyncaya kadar , yamz ka
olursa olsun kendimizi idrak edemediysek, tanyamadysak
l hkmndeyiz, ite lmeden nce lnz dedii,
gerek lmle lmek yani nefsaniyetimizden syrlp ebedi
Hayy ile Hayy olmaktr, siz ller idiniz biz size hayat
verdik yani bu dnyada iken sizi size tanttk, kendi
hakikatinizi idrak ettirdik ve ikinci doula sizi tekrar
hayata getirdik yani rhni hayata getirdik, eer bu beden
bu dnyaya gelmemi olsa ikinci douun olmas mmkn
deil, ite siz gerek mnda dirildikten sonra tekrar sizi
fizik olarak ldreceiz ahirete intikal ettireceiz, maher
yerine getireceiz.
` ' ` ' `
` ' ` ' ` ` `
38
29-) HUvelleziy halaka lekm ma fiyl'Ard cemiy'an
smmesteva ilesSemai fesevvahnne seb'a
Semavatin, ve HUve Biklli ey'in Aliym;
* O, yeryznde olanlarn hepsini sizin iin yaratan,
sonra ge ynelip onlar yedi gk hlinde dzenleyendir.
O, her eyi hakkyla bilendir.
O yle bir Allahki hlketti sizi yeryznde hepinizi
birlikte, sonra istiva etti semay ykseltti ve o semay
tesviye etti, yedi Semavat olarak, ve O hereyi bilicidir.
' `
` ' ` ` ' ` ` ' ' ` `
34
` ' ` ' ` `
30-) Ve iz kale Rabbke lilMelaiketi inniy ca'ln
fiyl' Ard halifeten, kalu etec'al fiyha men yfsid
fiyha ve yesfikddima'e, ve nahn nsebbihu Biham-
diKE ve nkaddis leKE, kale inniy a'lem ma la
ta'lemun;
* Hani, Rabbin meleklere, Ben yeryznde bir halife
yaratacam demiti. Onlar, Orada bozgunculuk
yapacak, kan dkecek birini mi yaratacaksn? Oysa biz
sana hamdederek daima seni tesbih ve takdis ediyoruz.
demiler. Allah da, Ben sizin bilmediinizi bilirim demiti.
te bu yet ve bundan sonra gelen yetler nsn-
Kmilin yetimesi iin evvel bilmesi lzm gelen
hakikatleri bize sralamaya balyor;
Allahn ztndan, Zt leminden yola ktk her
getiimiz yoldan stmze bir elbise giyindik, gaflet
perdesiyle oaldk ve en son en kat elbiseyle beden
elbisesiyle yani toprak elbisesiyle ktk buraya, ktk ama
zt- varlmzn st kapandndan rtldnden biz
39
hakikatimizden ldk yani o anda artk onu uur edemiyo-
ruz, uur edemediimiz iin de ller hkmndeyiz,
Hakkn Zt bizde gaybte kald ve bu dem (a.s.) kssasn
idrak ederek insnn kemlta ermesi demek oluyor.
Ey Habibim o vakti hatrla ki Rabbin bir zaman
meleklere dedi ki, muhakkak ki ben, halk edeceim
var edeceim, yeryznde bir halife;
Daha o anda yeryznde insn yok ama btn yeryz
hayvanlar dahil hazrlanm vaziyette yani insnn yaa-
masna msait bir ortam hazrlanm, ite bu ortamda
yaayabilmesi iin Ben bir halife hlkedeceim dedi.
Bu hadise o zaman olmu, imdi gnmzde ne olacak,
Krn- Kerm her an, her zamana inmi bir kitap deil
mi, kyamete kadar hergn yeni yeni nzil olmuyor mu,
Krn- Kerm her yeni doan kimseye yeni nzil oluyor,
1400 sene evvel nzil oldu ama biz o Krn- Kermden
35
ne kadarn anladysak bize o kadar nzil oldu, duvarda
asl durmu Krn- Kerm nzil olmu demek deildir,
okuyana, anlayana nzil olmu oluyor, ite Krn-
Kermden ka sayfa ka yet idrak ettik isek bizim
Krnmz o kadar, tabi ki Krn- Kermin bize gelmesi
ile iftiharmz ok ve ne kadar zerinde alrsak o kadar o
nimetten o deryadan o kadar alm oluruz,
Krn- Kerm ne zaman okunuyorsa o anda yeniden
nzil olmakta, Allahn varl bitermi ki Krn- Kerm yani
onun kelm bitsin, biz yer yzndeyiz, var olduk, varz
peki o zaman bu yetin yaantsn kendimizde nasl
bulacaz. Kendimizi biraz i leme ekeceiz i, gc, ev,
oluk ocuk ne varsa belirli bir sre iin bunlardan
syracaz kendimizi, tabii dir ki bu ilem fiziken ekilmek
deil dncede syracaz ite bu nedenle sohbete
girecek olan kii sohbete girerken arlklarndan ne varsa
kapnn dnda brakmas lzm, nk onlarla beraber
ieriye girdii zaman yeni birey alamaz, dolu olan bir yere
ne konur ki, bir ey konmaz, onlar brak darda dursun
artk giderken yine yklenirsin.
40
Tefsirlerde genelde ciln kelimesini yaratacam
eklinde alrlar, bu ok yanl bir ifadedir fakat eriat ve
tarikat mertebesinde kullanlr, hakikat ve marifet
mertebesinde yaratma sz olmaz, buradaki anlam da
zten, klma, dilemedir, yaratma bir eyi yoktan var
etmektir, dem (a.s.) yoktan var edilmedi, zten varolan
varlk zuhura kt. Yaratma dediimizde ikilik ortaya
getiriyoruz ve ikilik ortaya getirdiimiz zamanda tevhid,
vahdet hakikatini idrak etmemiz mmkn olmuyor, nk
gzmzdeki gzlk hep bize Biri iki gsteriyor oysa
bunlar Birin zuhurlar ayr bir vahidten zuhura gelen eyler
deil ve bu lemde ne varsa bunlarn en knden en
byne kadar herey Cenb- Hakkn btnnda gizli
iken, yani Ben gizli bir hazineydim bilinmekliimi
istedim hakikatiyle btndan zuhura kmasdr bu
lemlerin. Yaratma demek deil yani kelimeyi yanl kula-
nyoruz ve kolaymza geliyor, cael klmak mnsna
36
dilemek mnsna, namaz klmak gibi yapmay murat
etmek.
Bizim yeryzmz u bedenimizdir herbirerlerimizin
yeryz buras ve Cenb- Hakk sana znden duyurdu ki
ey falan kii diye, bizim zmzden rububiyyet
mertebesinden yle bir hakikat gelecek ki bize ve
meleklere diyecek, peki melekler kim, bizdeki btn
kuvvetler bizim meleklerimiz, ite bu melekler daha ziyade
bizde be farzdan meydana gelen melekler, yani namaz
klmaktan, oru tutmaktan, hacca gitmekten, zekt
vermekten, Kelime-i Tevhidi sylemekten meydana gelen
be ayr melek zmresi, ite bu meleklere dedi ki Ben
yeryznde bir halife hlkedeceim yani sizin beden
yeryznzde Ben kendime ait bir makam meydana
getirmek istiyorum, nasl yeryznde Kbe-i erif var,
Beytullah, ite sizin gnlnzde de bir Beytullah kurmak
istiyorum oraya da halifemi gndereceim.
Tefsirler de zhir hli genel olarak verilen bilgiyi
sadece genel olarak bildiimizde sadece tarihi bir hadiseyi
yaam oluruz ve o ekilde yaadmz zaman Krn-
41
Kermi gerek ynyle anlam olamyoruz, ite onun iin
zten Krn- Kermden tad, lezzet alamyoruz ve hep
telerde olan onun hayat, bunun hayat diye menkbe
olarak anlatyoruz, bizim dmzda bir hdise olarak
anlatyoruz oysa Krn- Kerm bize geldiinden yani z
olarak bize geldiinden, bizi anlatyor bakasn
anlatmyor, Cenb- Hakkn gayesi o zten, bizi bize
anlatmak iin bu Krn- Kermi indirdi, o vakti hatrla
ki diyerek iin znden hakikatinden dnceye
tefekkre aryor, kiinin de nce zhirnden renip
bunu tatbik etmesi gerekiyor ve daha sonra znde,
duymas, hissetmesi, yaamas gerekiyor.
Mny Kendi bireysel varlmza indirdiimiz zaman
yani uhda getirdiimiz zaman veya kendi yanmza
indirdiimiz zaman, hitab dorudan doruya kendimize
aldmz zaman; O vakti hatrla ki, Rabbin senin beden
arznda bir hilfet mertebesi kurmay diledi, meleklere
37
bunu syledi, o zaman kim ki, bunu yayorsa kendindeki
meleklere bunu yaad anda sylyor.
Bunun zerine melekler, dediler ki, orada klacakm-
sn bir halife,? bozgunculuk yapacak, kan dkecek o halife,
biz seni senin hamdinle tesbih ediyoruz ve takdis ediyoruz
yceltiyoruz, meydana getirecein varlk ise isyan edecek,
kan dkecek niye bunu byle yapacaksn acaba, gibi bir
cevaplar vard.
te ne kadar ak ifadeler ki, bizde eriat mertebesi
itibaryla meydana gelmi olan kazanm olduumuz,
namazlarmzdan, orularmzdan, haccmzdan, zektmz-
dan, Kelime-i Tevhidten meydana gelmi olan melekler
grubu Cenb- Hakka diyor ki biz seni takdis ediyoruz, biz
sana ibadet ediyoruz, biz seni yceltiyoruz zten yani
bunun dnda bir varla, oluuma, dnceye gerek var
m? Hem de o kan dkecek bozgunculuk yapacak diyorlar.
Bunun zerine, Cenb- Hakk dedi ki, Ben sizin
bilmediklerinizi bilirim siz meseleyi byle gryorsu-
42
nuz ama sizin bilmediklerinizi Ben bilirim yani bunun
altnda ok daha fazla srlar vardr demek istiyor.
Bir de u yn var iin, melekler nereden biliyorlard
bu bilgiyi yani bozgunculuk yapacak kan dkecek birini, u
kadarn syleyelim bizler yeryznde yaayan yegne
topluluklar deiliz, bizim neslimiz dem (a.s.) dan bala-
yan ve son gelecek insna kadar olan bir nesildir, bizim
gibi dnyann zerinden bir ok nesiller geti bizim
kyametimiz kopacak bizden sonra da bir ok nesiller
geecek ite daha nceki o yaantlardan tecrbeleri olan
zhirdeki melikeyi kirm kan dkecek bozgunculuk
yapacak biri diyor, demek ki insnn son ve belirgin vasf,
bireysel deil tabii genel insnln belirgin vasf, kan
dkmek ve bozgunculuk yapmak, Cenb- Hakkn dedii
Allah diyen kimse kalmaynca yeryznn kyametini
koparrm o gn insnlarn ou daha Allah diyecekler
fakat lfzen Allah sznn zuhuru olan insn kalmayacak
yani dem yani halife kalmayacak yeryznde ve onlarn
38
zerine kopacak kyamet ite melikeyi kirm bunu daha
evvel grdklerinden yine evvelki gibi bir hdise mi olacak
diye soruyorlar, fakat sadece bu deil daha baka ynleri
de var ancak genel olarak bu ekilde dnebiliriz.
'` ` '
' '
(31) Ve alleme AdemelEsme klleha smme
aradahm alelMeliketi fekale enbiuniy BiEsmi
halai in kntm sadikyn;
* Allah, deme btn varlklarn isimlerini retti.
Sonra onlar meleklere gstererek, Eer doru
syleyenler iseniz, haydi bana bunlarn isimlerini bildirin
dedi.
Ve Cenb- Hakk dem'i hlkettikten sonra yani o
beden mlknde demiyet mertebesini Hakkikat-i
43
lhiyyeyi anlayacak veled-i kalbi ortaya getirdikten
sonra, Esm-i lhiyyenin hepsini ona talim etti yani
Doksandokuz Esm-i lhiyyeyi retti, bir baka ifade ile
esm mertebesini retti, kendisinde efl mertebesi vard
ve daha evvelce esm mertebesini bilmiyordu o zat ne
zaman ki belirli bir eitime girdi esm mertebesini bir
baka ifade ile Rabb mertebesini idrak etmeye balad.
Sonra onu arzetti, ortaya getirdi, meleklerin karsna
kard, meleklere dedi ki, bu isimleri bana syleyin, eer
evvelce sylediiniz ite sadksanz bu esmlar bana
syleyin, nedir bunlar diye birer, birer sordu onlara.
dem yani o veled-i kalb denilen Cenb- Hakkn
ztna mazhar olacak, ayna olacak varlk, gnl lemi o
kiide faaliyYete gemeye balad, dem olmas ve halife
olmas o bedende bu yzden oluyor, Cenb- Hakkn zti
tecellisinin mahalli, eer o demiYyet olmasa Cenb-
HaKk zti tecellisini o kiiye yapmaz, nk alc olmad
iin oraya biey vermez, verse de alamaz, o halde alc
cihaz hazrlamak lzmdr, ite Cenb- Hakkn halife
39
dedii, dem dedii bir bakma budur, demde bakn
Allah gibi Elif le balar, ve Srenin bandaki Elif, Lm,
Mim in Elifidir.
demdeki Elif yani Ahadiyet mertebesinin zuhur
mahalli, Dal delildir, yani Hakk yoluna gitmeye dem
delildir, insn- beeriyyet hlinden alp kendi yol
gstericilii ile Ahadiyyet mertebesine ulatrmasdr,
Mim de Hakkikat-i Muhammedidir. Namazda da ayakta
durduumuz zaman Elif oluyoruz, rkya eildiimizde
Dal oluyoruz, secdeye gittiimiz zaman Mim oluyoruz,
ite bunu fiilen yaptmzda biz demiz demesekte eklen
bunu spatlam ve mhrlemi oluyoruz, her gn Krk
defa, ayakta durduumuz zaman brhmiyyet mertebesi,
rkya vardmz zaman Mseviyet mertebesi, secdeye
vardmz zaman seviyet mertebesi, nk yokluk,
fenfillh mertebesi, oturduumuz zaman ise ite bize
kalan oras tahiyyat mertebesi, geri hepsi bizim fakat
asalet olarak tahiyyat mertebesi bizim yani mmet-i
44
Muhammednin, Hakkikat-i Muhammednin mertebesi,
oturduu zaman kii Muhammed ismini yazar bedeni
ekliyle, ba Mim gvde ve ayaklarmz Ha arkada iki
topuumuz yine Mim kollarmzda yanda durduu zaman
Dal ite apak bir Muhammed ve spatl , ahitli fakat
Muhammediyyet mertebesine erimek iin Eliften
gemek gerekiyor, brhmden ve namazdaki ayakta
durutan gemek gerekiyor ve onun devam dem
oluturuyor, demin devam brhmiyyet, Mseviyyet,
seviyyet olarak yukarya doru mircn yapyor ve
Muhammediyyet-i meydana getiriyor.
Muhabbetten Muhammed oldu hasl derler,
Muhammed ismini ne kadar sylersek syleyelim iyi
niyetimizle nihyet sevap kazanrz fakat Muhammed
kelimesinin hakikatini idrak etmedike gerek Muhammed
mmeti olmamz ok zordur, lfzi Muhammed mmeti
beeri, ferdi ve cismni Muhammed mmeti oluruz ama
Hakkikat-i Muhammedinin mmeti olmamz biraz zor, yle
olmamz iin bu hakikatleri idrak edip yaamamz gereki-
40
yor, bir eyin sistemi bilindikten sonra zorluk kalmaz,
bilmeden zor tabi, ite belirli eitimler neticesinde Cenb-
Hakk o Esm-i lhiyyeyi o halife olacak varla idrak
ettiriyor, retiyor onu renen mahalli de onun halifesi
oluyor, aslnda Allahn halifesi u bizim fizik bedenlerimiz
deil aklmzdr, Cenb- hakk aklna hitap ediyor insnn
akl olmayann dinide olmaz, dini olmayann eriati de
olmaz, akl eriat muhafaza eder, eriatte hakikati
muhafaza eder demi Selhattin Uki Hazretleri, yani
eriat olmazsa bu ilerin d hali olmazsa hibir ey olmaz
evvel dardan bu iler salam olarak bilinecek eriat-
Muhammediyyeye tam olarak sarlnacak, slmiyyetin
emirleri zhirde ne varsa onlar bir temel oluturacak, fakat
binay yapan bir usta sadece temeli yapp brakrsa o da
yarm kalr bir ie yaramaz, temel ne kadar salam olursa
olsun stnde bin yoksa bir ie yaramaz ayn ekilde
temel rkse stne yaplan bin da ie yaramaz ve
45
yklr ksa srede, hem temel salam olacak, hem bin,
hem at salam olacak ki kfi bir oluum meydana gelsin.
Esm-i lhiyyenin hakikatlerini kii idrak etmeye
balad zaman onu meleklerle kar karya getiriyor
Cenb- Hakk yani kii de evvelce yapm olduu
fiillerinden meydana gelen kazanlar var melekeler var
yani evvel bizde zhiri ibadetleri yapm olmak sretiyle
meydana gelmi olan melekeler var, melekler var, gler
kuvvetler var, bir oluum var, hi bir oluum bou bouna
deildir.
Bunlar henz uursuz yani dncede deil fiilde olan
kuvvetler, gler ve vaktaki Cenb- Hakk, Ben
yeryznde yani senin varlnda kendime ayna olacak bir
mahal bir varlk hlketmek istiyorum dedi ve onu meydana
getirdi, ite o zaman ona lh- isimleri retiyor yani
aklmza ve ruhumuza bunlar iliyor ve o zaman o insn
da deiik bir oluum meydana geliyor, ite ona ikinci
dou diyorlar, birinci dou kendi ana babalarmzdan
fiziki olarak douumuz ikinci douta byle gnlden
doutur, tarikatta buna veledi kalb yani kalbin olu
41

diyorlar, ite bu kalbin olu bizim gerek oluumumuzdur.
Oradaki o lh- halleri idrak etmi olan o gnl ile diyor o
kuvvetler. Diyorlar ki yeryznde kan dkecek bozguncu-
luk yapacak, peki, kimin kan dklecek, o meleklerin
kendi kan dklecek ve onlar bunu idrak ettikleri iin bu
sz sylyorlar, nk muhabbetullah o bedene geldii
zaman sevap hkm ikinci derecede kalacak sevap her
zaman var yanl anlamayalm fakat akullahn, muhabbe-
tullahn yannda sevap fazla bir ey meydana getirmez
fakat kimde ki, akullah yok muhabbetullah yok o zaman
ona ok sevap lzm nk baka kurtulu yn yok
eksilerden artya gemesi iin iyilikler yapmas lzm fakat
bunlar hep bedensel yani et kemik dzeyinde olan
hadiselerdir fakat insn sadece et kemik deil, iinde
rhaniyyeti var ite bunun meydana kmas iin Ben
46
senin beden yeryznde bir halife meydana getireceim
yani Benim Ztm idrak edecek bir mahal, Beni
anlayacak, Bana ayna olacak bir yer meydana getireceim
diyor, ve bunun zerine bizde daha evvel yapm
olduumuz ibadetlerden meydana gelmi olan melekler,
melek gler, yeryznde yani bu bedende kan dkecek
bozgunculuk yapacak birini mi hlkedeceksin biz zten
sana ibadet ediyoruz, seni takdis ediyoruz seni
yceltiyoruz ne gerek var gibi szle karlk veriyor.
Ne zamanki halifeyi hlkediyor Cenb- Hakk ona
Esm-i lhiye yi retiyor, isimleri retiyor ve o zaman o
fiillerden meydana gelmi olan meleklerle karlatryor o
meleklere diyor ki kendinize ok gveniyorsanz hadi
bakalm demin bilgisine ondaki muhabbetullaha kar
gelin sizi imtihan edelim ve nedir bunlar diye sorduu
zaman, melekler btn Esm-i lhiyyenin farknda
deiller nk gkteki melikeyi kiram dahi Cenb-
Hakkn Sbbuh ve Kudds isminden meydana gelmi
sadece, yani melekler iki ismi biliyorlar daha fazlasn
bilmiyorlar, bunun yannda hangi melek hangi ii
yapacaksa o anda o isimle techizatlandrlyor ii Yapabilme
42


si iin, o da o anda kemldedir fakat kendi ynnden
kemldedir ama dem de Cenb- Hakkn btn Esm-i
lhiyyesi zuhura kyor stnlk sebebi bir ynden bu
zten. te o zaman yani bu isimleri syleyin dedii zaman
dem (a.s.) bnyesinde Doksandokuz esmy ve sonsuz
isimleri idrak ettiinden hepsini saymaya balyor ve o
zaman melekler arp kalyorlar.
Bizde bu mertebe zuhura kmadka ne kendimizi
gerek olarak tanmamz mmkn ne de Rabbimizi ne de
Rahmn ne de Allah ne de Ahadiyyeti bilmemiz mmkn
deil ancak lfzi olarak biliriz ama ne olduunu anlamayz,
hrmet ederiz Krn- Kermi bamza koyarz fakat ne
bunun ne olduunu, ne kendimizin ne olduunu, ne
47
Peygamberimizin (s.a.v) ne olduunu, ne de Allahn ne
olduunu gerek manda bilemeyiz bildiimiz sadece
zhiri bir kulaktan dolma bir bilgidir zde olan bir bilgi
deildir.
Melekler Zat mertebesini bilemezler, mmkn yok,
nk Zat mertebesinin zuhuru halifeye mahsus yani
insna mahsus bir hdise, ve daha evvelce hibir varla
Esm-i Hsnnn tamamnn retilmediini gryoruz
eer Cenb- Hakkn Esm-i lhiyyesinden bir tanesi
eksik olsayd dem (a.s) da halife olmazd.
O gn yle olan bu hdise bugnde aynen devam
etmekte nk bir halife, halifelik mertebesine ulayor
fakat dnyada gyor onun yerine yenisinin yetimesi
gerekiyor bu hdise ve bu eitim hep devam etmekte, u
anda burada ve bunun gibi her sohbette olmakta ve bu
yalnz irfan sohbetlerinde olmakta nakil ve menkbe
sohbetlerinde deil, tabi ki onlar da insn- bir yerlere
gtrrler ve bir gzellik verirler, bir holuk, bir duygu
meydana getiriler ama kendine ulatrmayan sohbet
duygusal sohbettir bizim gayemiz duygular ierisinde
yaamak deil, tabii hi duygusuz olmakta deil duygu-
43


larla birlikte aklla, mantkla, ilimle, uurla yaamaktr irfan
ehlinin yapt i. nsn varlnn en byk Esm-i
lhiyye kayna Selm ismidir, onun iin slm onun iin
teslim onun iin mslman, oradan kaynaklanyor, gnlk
namazda tahiyyatlarn ierisinde selm veriliyor bunlar
sayldnda Doksan drt tane selm sz vardr, be
selmda be vakit namazn her birinin btnyle selmet
olmas, bunu da ilve edince Doksan dokuz tne selm
olur, namazmz klp bunu faaliyete geirdiimizde o gn
ierisinde bize gelecek ne kadar zorluklar varsa yani zorluk
hangi esmdan gelecekse o selmlar kalkan olur, ya
tamamen bertaraf ederler ya da dozunu drrler eer
bu mutlak kaderse az zarar grrz eer kader-i muallak
48
ise hi zarar grmeyiz, bunun yannda mesel Rahmn
esmsndan bir ey gelecekse onu da arttryor.
Cinlerin ve eytanlarn kaynak isimleri Azz, Cebbar
ve Mtekebbir, onlarda bu isimlerden meydana geliyor
yani mahlkatn malzemeleri birka esmdan meydana
geliyor fakat insnn kayna btn Esm-i lhiyyeden
geliyor ite hilfet mertebesine bu yzden sahip olabiliyor
ve oraya ulaabiliyor aksi halde halife olamaz.
` ` ' '`
(32) Kal sbhaneKE l lme lena ill ma
'allemtena, inneKE ENTEl Aliyml Hakkiym;
* Melekler, Seni btn eksikliklerden uzak tutarz.
Senin bize rettiklerinden baka bizim hibir bilgimiz
yoktur. phesiz her eyi hakkyla bilen, her eyi hikmetle
yapan sensin dediler.
Onlar dediler ki, biz seni tenzih ederiz hereyden,
noksanlklardan, noksan sfatlardan, sen bize ne
retmisen biz onu biliriz, onun dnda baka bir ey
bilmeyiz diye melekler acizliklerini orada ifade ettiler.
44
Muhakkak ki Sen hereyi bilirsin hereye almsin ve
hakmsin, hakkyla hkmedersin, hikmet sahibisin diye
acziyetlerini bildirdiler. dem (a.s.) ile melikeyi kirm
karlatklarnda ve melikeyi kirm dem (a.s.)n
kendilerinin ok stnde bir oluuma sahip olduunu
grnce acizliklerini ifade ettiler. te efl mertebesi ile
Zat mertebesinin birbirinden ne kadar ayr olduunu bu
yeti Kermeler bize gsteriyor, genel mn da karlkl
konuma gibi geiyor, lem geniliinde o hdise olmu
fakat bugn bu hdise bu yetler bize ne veriyor bunu
bilmemiz lzm. Bu yetleri ve zhir olarak oluumu
okuyacaz inceleyeceiz ama orada brakrsak biz irfan
ehli deil nakil ehli oluruz ve artl bir bilgiyle, snrl bir
bilgiyle Krn- Kerme bakm ve bu hdiseleri
deerlendirmi oluruz.
49
Nasl ki Cenb- Hakk btn ilerini melekleri
vastasyla grdryor ite bizde de o meleki gler
irfaniyyetin emrine girdikten sonra, biz o meleki gleri
daha iyi deerlendirip daha iyi daha gzel ekilde
kullanabiliriz. badetlerle beraber hilfetin faaliyete
gemesi gerekiyor, insn zerinde hilfet dediimiz eyde
gnl lemidir, gnl mertebesidir, Zt- tecellinin olaca
yer insnn gnldr, bunlar idrak edecei yer ise akldr,
beynidir. Akl czin akl klle ulamas lzm, gnlk
ilerimizde kullandmz akl cz, ki buna akl maata
diyorlar onuncu aklda diyorlar ite bu akl czimiz ile
sevap kazanlyor ancak bu da akl czi yerinde kullanrsak
oluyor, genel olarak insnlara baktmzda akl cz in de
altnda bir aklla hareket ediyorlar, akl cz bunlarn
yannda ok parlak kalyor fakat dinizimiz bu akl czin de
yetersiz olduunu bildiriyor, akl czden yava yava
havalanarak demlik hkmne ship olarak beden
topramza demi hakikatleri indirerek orada onu
gelitirip genileterek feyiz verdirerek akl klle doru yola
karmamz gerekiyor ancak buda irfaniyet yoluyla ariflik
yoluyla olabiliyor ite meselelere byle baktmzda akl
czden meydana gelen melikeyi kirm yani bizdeki
meleki glerin akl klle boyun emeleri gerekiyor,
45
neticedede onu yapyorlar. yetin sonuna Hkim ismini
koymu Cenb- Hakk, Hakkm hikmetle hareket eden
demek, yani Alim, bireyi bilici ama o bili sadece zhir
mns itibaryla oluyorsa hikmet yoktur orada, tabi ki her
ilmin bir hikmeti vardr fakat burada bahsedilen Hakkim
btn bu meselelerin zhiryle, btnyle, haddiyle, matla
ile hikmetlerine ship olan, o ekilde bilen ve bildiren
demektir, ite hikmet hakikatyle bu ileri anlamamz
gerekiyor yani bu ilerin zm ifrelerinden bir tanesi de
Hakkim ismidir yani bu Hakkim isminin zuhuru gerekiyor,
fakat bunu faaliyete geirecek vastalar da gerekiyor.
Her insnda mevcut olan bu Doksan dokuz(99) Esm-
i lhiyye ve smi Azam ile yani btn bu Esm-i lhiyye
yi bnyesinde toplayan halife ile birlikte Yz(100) oluyor
50
ve bu rakamdaki toplam olan (1+0+0=1) (Bir) Ahadiyet
mertebesidir ve Ahadiyet mertebesinin btn bu
mertebelerdeki zuhuru ve tecellisidir ki bu lemleri
faaliyete geiren sfrlar, kendi balarna hi bir ey ifade
etmiyorlarken 1 (Bir) in nne gelince okluu meydana
getirmi oluyor, o sfrlarn oluumu dahi 1 (Bir) in
yuvarlatlm halinden baka bir ey deildir fakat kendi
bana olduundan sfr oluyor, ite bu sfr ortadan
bldmz zaman Kabe kafseyn kar ortaya, tabi o da
iin bir baka yn, ikilik olacak ki muhabbet olsun ama 2
(ki) kendisinin salt olarak 2 (ki) olmad iki adet Bir
(1+1) olduunu idrak ettii zaman o ikilik tesir etmez ve
hakikatine ulam olur.
' ' '` ` ' ' ` ` '
` ' ' ` ' ` ' ' ` '
` '
(33-) Kale ya Adem enbi'hm BiEsmihim,
felemma enbeehm BiEsmihim, kale elem ekul
lekm inniy a'lemu aybesSemavati vel'Ard ve
a'lemu ma tbdne ve ma kntm tektmun;
* Allah, yle dedi: Ey dem! Onlara bunlarn
46

isimlerini syle. dem, meleklere onlarn isimlerini
bildirince Allah, Size, gklerin ve yerin gaybini phesiz ki
ben bilirim, yine aa vurduklarnz da, gizli tuttuklarnz
da ben bilirim demedim mi? dedi.
Bunun zerine Cenb- Hakk melikeyi kirmn bu
szne karlk ey dem o isimlerin hakikatlerini sen
haber ver dedi.
Mertebe-i demiyyet yani kiideki akullah, evkullah,
irfaniyyetin merkezi olan hilfet mertebesi, gnl
51
mertebesi ona syle dedi ve dem (a.s.) da o isimlerin
hakikatlerini bir bir melikeyi kirma anlatt, bunun
zerine Cenb- Hakk buyurdu;Ben size dememimiydim,
muhakkak ki Ben Semavat ve Arz da ne varsa hepsini
bilirim, sizin bilmediklerinizi de akladklarnz da, hepsini
bilirim dedi.
Buraya gelinceye kadar btn hakikat dem (a.s.)n
zerinde dnd halde dem (a.s) dan hibir sz yok,
Cenb- Hakk syle dedii zaman bir ey sylyor fakat
melekler Cenb- Hakk onlara sylemeden sze kartlar
ve faaliyete getiler. Burada ite demin asletini
gryoruz, kendi hakikatini idrak etmesinin nasl olduunu
gryoruz, kendinden bahsetmiyor nk kendinde kendi
yok, kendinde tamamyla Hakkn tecellisi, zuhuru var
Hakkn insn esmsyla demde zuhuru var, bunun
zerine hdisenin devamn yle gryoruz, Ey muhatap
olan kimse kendin de, bir zaman olutur ki kendine
dnerek ben uyum, ben buyum de, istersen ben en kt
insnm de, yeter ki kendini bil, kendine gel kendinde
olduktan sonra eksikliin fazlaln varsa bunlarn hepsi
yoluna girer eitimle meydana kar ama kendinde kendini
kendin olarak bulmadn srece ne yapacaksn ki, elindeki
malzemeyi bilmedikten sonra o malzemeyi nasl
kullanacaksn, hep yaptmz i hayalde bir varlk
tasavvur etmek yani hayali bir st varlk tasavvur etmek
ve bunun arkasndan komak ama Cenb- Hakk ben kulu-
47

mun zannna greyim diyor ve bunlarn hepsini kabul
ediyor biz herhangi bir kimse veya kimseleri incitmek iin
konumuyoruz biz ne sylyorsak kendimize sylyoruz
yeter ki bunlarn hakikatlerini anlamaya alalm bizim
bakasyla iimiz yok, zten irfan ehlinin bakasyla ii
olmaz kendisiyle ii olur, Rabbiyle ii olur, bizim
Rabbimizle iimiz yoksa bakasyla istediimiz kadar
uraalm onu methedelim, bunu kltelim, unu
ykseltelim hep darda, hep daryla uram oluruz
52
ama bize kendimizle uramak lzm nk ne varsa bu
varln iinde var, znde var herbirerlerimizde.
' ` ` ' `
'
(34-) Ve iz kulna lilMelaiketiscudu liAdeme fesecedu
ill iblis* eba vestekbera ve kane minelkfiriyn;
* Hani meleklere, dem iin sayg ile eilin demitik
de blis hari btn melekler hemen sayg ile eilmiler,
blis (bundan) kanm, byklk taslam ve kfirlerden
olmutu.
Yukarda Rabbin melikelere dedi ki diyor burada
ise Biz dedik diyor Cenb- Hakk, Rabbin dedi demiyor,
yukarda bir bakas Rabbin meleklere yle, yle dedi
diye anlatyor eer Rabb konumu olsa Ben Rabb olarak
meleklere dedim ki derdi, ite Krn- Kermde byle ok
enteresan hadiseler var biz bunlar byle zerinden
durmadan aynen okuyup geiyoruz ama Krn- Kermin
z noktalar buralar. Bu yette ifade deiti Biz meleklere
dedik, deme secde edin ve hemen melikeyi kirm secde
ettiler ancak iblis secde etmedi
Bakn dem (a.s.) yine ortada ve ondan hi ses yok
btn hdise onun zerinde dnd halde.
Yukarda Rabbin dedi demesinin sebebi yukarda
rububiyet mertebesinin idraki yani terbiyesi var, burada
48
ise Zt mertebesinin ifadesi var, Biz diyor Cenb- Hakk
sfatlaryla birlikte, rububiyyet mertebesi esm mertebe-
sidir eitim mertebesidir bu ekliyle olaya baktmzda
rububiyyet mertebesi iinde olan bu terbiye gerektiren her
Esm-i lhiyye bir varln Rabbidir yani Esm-i
lhiyyenin oluumu mns itibaryla neyi zuhura getirmi
ve getirecekse o zuhura gelen eyin Rabbi o Esm-i
53
lhiyyedir onun iin Rabblar diye geer ama Rabbl
lemin Zat mertebesi itibariyle ise Birdir.
Her varlk, evvel herbirerlerimiz kendi Rabbi hasmz
idrak etmemiz lzm, btn Esm-i lhiyye mevcut insn
da fakat zel olarak bizi terbiye eden Esm-i lhiyyenin
dozu fazladr bu nedenle de o ismin terbiyesindedir her bir
varlk, yukardaki yette ilk olarak bu Rabbten bahsetti,
bu Rabb Zt mertebesinin terbiyesini verdiinden, yani
demlik mertebesinden eitim verdiinden meleklere
kar stnl oradan o mertebenin, fakat btn bu
eitim alndktan sonra yukardan beri anlatlan bu hdise
ierisinde bir kemlt olumas gerekiyor ve tabidir ki bu
bir gnde, bir sohbette oluacak ey deildir, ancak
olumas iinde bu sohbetlere ihtiya var.
Bu oluum sonras zhir olarak baktmzda d
lemdeki melekler, btn olarak baktmzda bizim
fiillerimizden oluan kuvvetler, Biz o melikeyi kirma
dedik ki yani melekler kendilerinin ne olduunu bildiler
yerlerini rendiler deme secde emrini aldlar nk
kendi hakikatlerini idrak ettiler demlik mertebesinin de
hakikatini idrak ettiler aralarnda ne kadar byk
mesafenin irfaniyetin ilmin olduunu idrak ettiler ve
aldklar emir karsnda dem (a.s.) a secde ettiler veya
etmek zorunda kaldlar biz zorunda demiyelim de
isteyerek ettiler ve dem- hakikatin hakkn verdiler.
Secde dendii zaman Krn- Kermde bir ok secde
yetleri var ve ilk olarak secdeden bu kastediliyor yani
namazdaki secde, namazdaki secde aslnda ok byk
kemlattr, tabii insn ynl olan secde olduundan,
aslnda btn mahlkatn secdesi vardr ve baka trl de
49
olmaz zten. Secde insnn yapabilecei en erefli fiili
hadisedir, nk, insnn en erefli yeri alndr ve ilmi de
buradadr zten yani vahdet ilmi konutuumuz ilim
burada toplanr akl olarak ve gnl olarak ta tabi sadr
ve toprakta bu lemin en gvenilir en salam yeridir,
insn ve btn bu varl besleyen ana malzemedir, ite
54
en erefli yerin en erefli yere dedirilmesi ulatrlmas
ok gzel, ok nzik bir hdisedir ok kemlli bir
oluumdur. Secdeyi biz zannetmeyelim kendimizi aala-
mak iin yapyoruz ama baz mevzularda, baz blmlerde
bu kullanlr yani benliini krmak iin nefsaniyetini amak
iin, kendini zelil edip Cenb- Hakkn nnde eilsin diye
secde edilir denir o da dorudur o mertebede yaayan
kimseler iin irfaniyyet ynnde yaplan secde kadar
arifane ve irfaniyeti gzel ho bir ey yoktur. te
melikeyi kirmn yapm olduu bu secde ile yukarda
belirttikleri dncelerini ortadan kaldrdklarn ve dem
(a.s.) a kranlarn belirtmeleri ile ondaki gzellii idrak
etmeleri ve gzel bir hareket etmi olmalardr neticede.
Ancak iblis secde etmedi,
dem (a.s.) da meydana gelen demi hakikatlerde
melekler olduu gibi eytanlar da meydana geliyor, o da
bir g, bizim bir gcmz nk bizde de Aziz, Cebbar,
Mtekebbir isimleri olduundan ve onlarn zuhur mahalli
iblis ismi verilen eksi gler olduundan, o bizim iimizdeki
iblis bize secde etmedi, iblis ate kaynakl, dierleri nr
kaynakl glerdir.
deme secde etmedi ve etmezde, baka ynyle
edemezde zten, fakat bu mazur grmek deil bu da iin
baka bir yn, iblis kendini nasl mdafa ediyor fizik
oluumuna bakarak ben ateten hlkedildim o topraktan
diyor, dikkat edelim ate yand zaman yukarya doru
kar ve aaya gitmez yani iblis secde edemezdi zten.
(s.a.v.) Efendimiz nasl buyurdu Ben eytanm
mslman ettim diye, bizim de eitim neticesinde bize o
anda secde etmeyen o iblisi dnceleri, gleri, duygular
50
zaman ierisinde eiterek bize itaat eder hle getirmemiz
gerekmekte nk hilfet makam gerekten bir hilfet
makam ise oraya btn tebann uymas gerekli uymaz
ise eer o mlkn dna kmas gerekli fakat iblis
dediimiz o varlk bizim mlkmz de mevcut olduundan
onu dlamamz darya karmamz mmkn olmad-
55
ndan, onu eitmemiz gereklidir. blis dediimiz nefsimizi,
benliimizi idrak etmemiz gerekiyor ki Cenb- Hakkn o
yoldan vermi olduu ne kadar byk ltfu var bizlerin
zerinde, Men arafe nefsehu fekad arafe rabbehu,
onu tandn zaman Rabbin tanrsn diyor, ite nefs
dediimiz o oluumun bir gc bu ibliste mevcut. uray
da iyi anlamamz lazm;
blisin nefsimizdeki mevcudiyeti emmre, levvme,
mlhimenin bir ksmnda, emmrede iblisin zerimizde
iddetli tasarrufuve hakimiyeti vardr, levvmede bu biraz
azalyor, mlhimede yarya dyor, mutmainlie
geldiimiz zaman orada artk iblisin hkm ve iblislik
hkm kalmam oluyor yani iblisliin kendine ait hkm
kalmam oluyor ama bizde iblislik var ve biz onu arif
yapm oluyoruz. Evvelce de meleklerin hocas idi iblis yani
akl alyor ve ilmi var idi, ite biz ona vahdet ilmini
rettiimiz zaman o iblis bizim ayamza kanca
takmyor, kendi enerjisiyle bizi destekliyor, ateiyle
muhabbetiyle bizi destekliyor.
Doksan dokuz Esm-i lhiyyeden Aziz, Cebbar,
Mtekebbir isimleri bizde de mevcut, Aziz azizlenmek,
Cebbar cebren i yaptrmak, Mtekebbir kibirlenmek
gurulanmak, ite bu Esm-i lhiyyenin insndaki
mevcudiyeti iblislik ynn ortaya kartyor eer bu
olmazsa insn eksik olur, iblis darda da var, ierdeki
iblisle dardaki iblis bulutuu zaman i kt Allah
etmesin, yani dardan o gc ald srece bizi dinlemez
Mevln Hz.lerinin buyurduu gibi alt cihetin kapsn
kapatn diyor, ite dardaki iblislerle ierdekinin irtibtn
kesmektir bu kapatma, beslenmesini kesmektir, dardan
g almaynca ierideki gc nasl olsa tkenecektir,
51
dolaysyla ieride o boulur veya isyan etmez hle getirilir
terbiye edilir, o zaman bize o iblis dediimiz gler ok
faydal olur, atetir muhabbete dntrlr o kadar ok
zellikleri var insn zerinde o kadar ok tasarruflar var
ki. blis ismi verilen o varlk daha nce azzl ismi ile
meleklerin hocasyd, iblis telbisten geliyor bilindii gibi o
56
da ikilime dmek demek , bakn dem (a.s.) n azndan
hibir ey duymuyoruz deilmi nk o Zt mertebesinde
bir sembol olarak, kendine ait bir varl yok ki zten
kendinden bir ey ksn ortaya, bir oluum ksn, Cenb-
Hakkn Zti zuhuru olarak yani hilfet mertebesinin
kullancs olarak, Zt mertebesinin zuhuru olarak ortaya
ksn, dierleri yani melikeyi kirm olsun, iblis dediimiz
varlk olsun hepsi esm mertebelerinin zuhurlardr.
te ibliste daha evvelce gizli olan enesi benlii
Cenb- Hakk azck ineyi dokundurunca ortaya
kveriyor, orada tesir ediyor, tecelli ediyor, daha evvelce
mertebede hep meleklerin stnde bir grntde
olduundan, hep melekleri eitici, meleklere retmen
olduundan kendisinin stnde bir varlk yok zannediyor,
onu zora sokacak, ona ters gelecek bir varlk olmadn
dan, sinirlendirecek nefsniyyetini faaliyyete geirecek bir
fiil olmadndan, o nefsaniyet yani Cebbar, Mtekebbir,
Azizlik esms gizliydi onda btndayd yani sadece Alm
vasf var ve Hakkm vasf yok onda, eer Hakkm vasf
olsa bu ileri idrak ederdi zten, hikmetli ileri idrak
ederdi, ne zaman ki Cenb- Hakk ona, deme secde et
emrini verdi ite ondaki Aziz, Cebbar, Mtekebbir esms
faaliyyete geti, ve hayr secde etmem dedi, ite bu
dem (a.s.) n ona Rahmetidir, Cenb- Hakknda
Rahmetidir.
nsn ne kadar allme olsa, ne kadar ilim ehli olsa,
ne kadar ok bilse sonuta kendini tanmad srece
mutlaka yanl yapar, yani ilmini Hakkm ile hikmetle
desteklemesi ve o ilmi irfaniyet ile de faaliyete geirmesi
gerekiyor. Onun iin nefsine arif olan diyor kendisini
bilen demiyor men arefe nefsehu yani nefsine arifse
52
ve kendi varln oluumunu bu koullar iinde tanyorsa,
melektunu yani kendindeki melekliini eytanln,
halifeliini, beeriyetini, topran, ruhunu, bunun nurunu,
kim kendi varln tanyorsa Rabbin ancak o tanr baka
yolu yoktur. stediimiz kadar Rabbim yle Rabbim byle
diyelim bunlar kelmi yani szde olan eylerdir ama
57
demin de dediimiz gibi Allah kulunun zannna gredir ve
onu da kabul eder, iyi niyetinden hepsini kabul eder ayr
ama Cenb- Hakk bunlar byle kabul ediyor diye biz
kendimizin yolunu vuramayz, yolumuzu amamz
gerekiyor nk bizde Cenb- Hakkn vermi olduu yine
bir hakk var ve hilfet hakk var nk yeryznde halife
hlkedeceim diye ok byk ltufta bulunuyor ve dola-
ysyla deer vermi oluyor.
dem (a.s.) kendisi gibi ayr bir varlk, mahlk ve
topraktan madde yapl bir varlk zannetti ve demin
znde Hakkn Zt esmsnn tecellisi olduunu idrak
edemedi, nk kendisinde byle bir vasf olmadndan
baka yerlerde de byle bir vasfn olabileceini dne-
medi, her ne kadar ilim sahibi idiyse de fakat dem (a.s.)
bu hakikatleri znde olarak bildiinden yani zten
kendinde mevcut olduundan bu lemde Hakkn varln
mahede olarak idrak etti, bildi ve yaad, ite melikeyi
kirm, iblis, hayvanlar, maddeler, nebatlar bu hakikat Zt
mertebesi itibaryla bilemediklerinden halife olmay hak
edemediler bu hdiseyi bilen sadece genel anlamyla insn
ve nsn- Kmildir.
Bir baka eye daha dikkatimizi ekelim, insn
serveni yeryznde en geni mn da olan bir varlktr,
insn Cenb- Hakkn Zt mertebesinden efl metre-
besine kadar bir seyir srdrd yani en ltif mertebeden
en kesif, en youn ve elle tutulabilir mertebeye kadar
seyahat etti ve bu dnyada zuhura geldi, melikeyi kirm
ve cinler, sfat mertebesinden, esm mertebesine geldiler
yani bu lemin bu kadar blmn biliyorlar dolaysyla bu
ynden de insn en bala en sonu ihata etmi vaziyette,
bakn bir melek insn gibi vcutlanamyor, ite bu bir
53
kemlttr bizim kemlatmzdr, daha bariz olarak onlar-
dan meydandayz, daha baka, daha deiik haller yapabi-
liyoruz, melekler ancak esm leminde yani ltif lemde
hareket edebiliyorlar, bu leme sinyal olarak bireyler
veriyorlar, nadiren baz kimselere grnyorlar ama
elinizle dokunmak istediinizde eliniz iinden geer.
58
Ve kfirlerden oldu, yani hakikatleri rtt , ama
bireyler biliyor ki rtt.
` ' ' ' ` '

(35) Ve kuln ya Ademskn ente ve
zevckelcennete ve kl minha raaden hays
i'tma, ve l takreba hazihiecerate fetekna
minezzalimiyn;
* Dedik ki: Ey dem! Sen ve ein cennete yerlein.
Orada dilediiniz gibi bol bol yiyin, ama u aaca
yaklamayn, yoksa zalimlerden olursunuz.
Yine biz dedik ki Ey dem;
Bakn Cenb- Hakk insna ne kadar yakndan
konuuyor, telerde deil yani kendisi ah damarndan
yaknsa Zt- itibaryla, Ztnda bulunan btn sfat ve
Esm-i lhiyyesi de o varlkta mevcuttur, ite o esmlarn
hepsinin birer terbiye edici zellikleri vardr.
Ey dem skin ol ve otur, sen ve zevcen cennette
oturun ve orada dilediiniz yerden dilediiniz ekilde
istifade edin, sadece u aaca yaklamayn zlimlerden
olursunuz.
Bu yetleri gemite olmu bir hdise olarak
dinlemek gzeldir ama herbirerlerimiz birer dem
olduumuzdan bu yaantlarn kendi zerimizde tahakkuk
etmesini salamamz lzm, madem ki Allahn kuluyuz,
madem ki Hz. Raslullahn (s.a.v.) mmetiyiz, son mme-
tiz, Krn Kermde son kitap olduuna gre ve mmeti
54
Muhammedin erefi btn mmetlerden stn olduuna
gre ve mmeti Muhammed dier mmetlere hit
olacana, Hz. Raslllahta (s.a.v) dier peygamberlere
hit olacana gre ve hit olabilmesi iin bir varln o
iin zne nfuz etmesi, o ii ok gzel bilmesi lzm
59
geldiine gre o halde btn bu hakikatleri kendi
bnyemizde yaamamz gerekecektir, ki seyrimizi
srdrebilelim, demliimizin hakikatini idrak edememi-
sek bundan sonraki mertebeleri idrak etmemiz biraz zor
olacaktr ama hepimiz Allahn kuluyuz o ayr mesele.
Bu lemde deiik mertebelerde yaayan insnlar
var, bu lemdeki insnlarn, slm olan mminlerin hepsi
bir mi? Tabii ki bir deil, olmaz zten, Krn- Kermde
Ar- Alya kadar akl akln stndedir deniliyor, o halde
hibir eyi kesin olarak olmaz, olamaz diye dnmemek
lzm, belki u anda ben anlayamyorum gibi ifadeler
kullanmak daha yerinde olacaktr, yolumuzu kapatmamak
iin ve eer biz bir dncede sbit olursak oradan ileriye
gidemeyiz, ben byle bir ey duymadm ama aratraym
belki dorudur eklinde dnrsek bize daha faydal olur.
slmiyyetin bir asgari mterei vardr bir de
mertebeleri vardr, niye insn tarikat ehli olup ehlllahn
peinden kouyor, ehlllahn dncelerine ulaabiliyor
mu, ehlllahn bir ounu kestiler, nk anlayamadlar,
onun iin dncelere hrmet etmek lzm ve oradan
alan yolu aratrmak lzm.
imdi burada olduka byk meseleler vardr,
yukardaki yetlerde sadece dem (a.s.) dan bahsederken
burada zevcesinden de bahsediyor, nasl oldu bu hdise,
dem (a.s.) tek olarak hlkedildi, kitaplar sol ee
kemiinden kt diye yazyor, tamam bu da dorudur ama
ite nasl kt, dem (a.s.) hangi oluumla meydana geldi
ki onun varlndan ikinci bir varlk ortaya geldi?
Cenb- Hakkn yaklamayn dedii aa hangi
aatr, cennetin ierisinde bir sr aa duruyorken
Adem (a.s.) n milyarca yl mr olsa o aaca yaklama
55
ihtimali ok az bir ihtimalken niye Cenb- Hakk gzne
batrr gibi u aaca yaklama diyor ayrca o aaca
yaklalmayacakt madem Cenb- Hakk niye o aac orada
bitiriyor, kimileri buday dediler, kimileri elma dediler,
deiik vasflar verdiler, Cenb- Hakk byle bir aa
60
olduunu belirtiyor, eer byle bir belirtme olmasa belki
de dem (a.s.) hayat boyunca o aaca yaklaacak deil,
ta ki bir tesadf olsun, ite insn men edildii eye haris
olur derler ya ite o zaman Cenb- Hakkn oraya
yaklamayn demesindeki hususiyet aslnda oraya yaklan
demektir, dikkatini ekiyor eer byle bir hdise olmasa
oraya yaklalmamas gerekse hi onu belirtmez.
ecer olarak belirtilen bu mnnn hakikati nedir,
aa diyor ama hangi aa nevi belli deil, evvel aalar
meyveli ve meyvesiz olarak ikiye ayrlyor ama ne ekilde
olursa olsun aa mutlaka faydaldr, meyvesi olmasa da
gvdesinden, yaprandan, dallarndan istifade ediliyor ve
aacn zellii yaylmas, dal budak salmas, hani Rahmn
sresinde 22. yet Yahrucu minhmell'l velmer-
can; yani onlar denizden inci ve mercan karrlar diyor
ya ite deniz iindeki aalar da mercanlar oluyor
onlarnda deiik yapda olanlar var, imdi burada
ecereden maksat eriat mertebesinde genel anlalan
mnda o aaa yaklamayn diye denilip geiliyor,
tarikat mertebesinde aa konusu biraz daha muhabbetli
olarak deniliyor, ama hakikat mertebesinde bu aaca
yaklamayn denildii zaman bu sendeki dnyaya kar
olan muhabbet aac, yani senin dalbudak salm, btn
vcduna tesir etmi olan dnyaya ve maddeye olan
muhabbetin buna yaklamayn diyor, cennet ve cennetteki
aalar diye belirtilen sendeki Rahmni gzellikler ite
onlarn arasnda bir aa ki dier aalardan farkl bir aa
ve buna yaklamayn yani nefsaniyetinize yaklamayn
diye belirtiyor hakikat mertebesi itibaryla, marifet
mertebesinde ise kendi varlnda bulduun bu lemdeki
hayal ve vehim aacna yaklamayn diyor, ondan kast
kiinin kendinde var olan hayal ve vehmi ve daha evvelki
yette bahsedildii gibi iblis secde etmedi dedii hdise
56
de ite bu insndaki hayl ve vehim, dier kuvvetler
insndaki Rahmn- kuvvetler yani melek ismini verdiimiz
Rahmn- kuvvetler namazdan, orutan, zikirlerden,
tesbihlerden meydana gelmi olan bizdeki Rahmn-
61
kuvvetler onlar dem-i mnya yani demin gnlne
demin hakikatine secde ettikleri halde, demin yine
iinde bulunan o hayal ve vehim gc dolaysyla deme
secde etmemi oldu, ite o aaca yaklamayn dediide
hayal ve vehim aac, meyvesinin belirtilmemi olmas da
bunu gsteriyor, Cenb- Hakk bir ok yerde u meyveyi
veren aalar var, incir var, zm var, hurma var diye
cennetteki meyvelerden bahsederken isim veriyor fakat
burada byle ayrm yaplmadan aa diyor nk
herbirerlerimizde bu aacn oluumu bir baka ekilde,
herbirerlerimizde kendi varlmz itibaryla nasl hayal ve
vehmimiz varsa o ekilde onun meyvesi olduundan
herkeste deiik olduundan sadece aa diye belirtiliyor,
dierlerinden yani Rahmn-i aalardan dilediiniz kadar
yiyin onlarn meyvelerinden yeyin fakat o aaca
yaklamayn diyor, bakn yerseniz demiyor, dierlerini
yeyin diyor buna yaklamadan bahsediyor, bunlardan
yemeyin gibi yeme hususunda bir aklama yok
yaklamayn diyor sadece demek ki yaklamak bir eye
muhabbet etmek ite o muhabbettin kesilmesi iinde
yaklamayn yani uzaklan diye belirtiliyor, ne oluyor o
zaman zlimlerden olursunuz diyor ite dem (a.s.) n
Havva validenin o aaca yaklamas dolaysyla kendileri
de zlimler snfna gemi oluyor o mertebe itibaryla,
zlim zlmden geliyor zlmde karanlktan geliyor yani
cehaletten geliyor bir bakma ite chillerden olursunuz
buna yaklarsanz, neden, nk aldnz bilginiz artk
hayali ve vehmi oluyor demek mnsnda,
nsn tek ynl bir varlk deil, bir erlik taraf var bir
nislk taraf var ite er olarak bir insn hibir ey
yapamyor, nis olarak bir insn hibir ey yapamyor, ikisi
bir varlk onlarn, buna bu gzle bakmamz lzm, dem
(a.s.) n varlnda iki cinsin zellikleri mevcuttu, dem
(a.s) cennette yalnz bana dolayor iken iindeki o kar
57
taraf zlemi balad nk tek varlk olduundan faaliyeti
yoktu, anlayamyordu iinde Havva validemizin hakikatini,
dem akl kll, Havva nefsi kll sol ee kemiinden
62
meydana geldi demesi nefis ynnden, nefis
dnceleriyle birazda hayal ve vehim arlkl olarak
meydana geldiini belirtiyor. dem (a.s.) bir aacn altnda
uykuya dalyor uyand zaman bakyor ki sol taraf yani
nisai zellikleri kendinden ayrlm, dem babamzda iki
cinste mevcuttu, maddi plnda bunun ayrlmas lzm
geliyordu, ikisi de faaliyetlerini bireysel olarak meydana
getirsinler, eer batan Cenb- Hakk dem babamz ile
Havva validemizi ayr, ayr halk etmi olsayd bir daha
birlemesi mmkn olmazd, bir varln iki yn
olduklarndan ayrldlar birletiler bu bylece devam
ediyor, sonra ikisi de birbirine ayna oldular. Cenb- hakk
Adem a.s kendisine ayna olmas iin hlketti, Adem a.s
Havva valideyi zuhura getirdi kendisine ayna olmas iin,
Havva valide ocuklarn zuhura getirdi kendine ayna
olmas iin ite aaya doru bu tecelli ve nuzl olmu
oluyor, imdi Krn- Kermde drt tane nesilden
bahsediliyor,doutan yani;
-dem (a.s.) anasz ve babasz,
-Havva valide anasz babal, yani Akl kll den Nefsi kl
meydana geliyor,
-s (a.s) anal babasz,
-bizler hem anal hem babal olarak meydana geldik.
dem (a.s.) n hilkti de Krn- Kermde deiik
ekilde ifade ediliyor, hangisi doru, Krn- Kermde
elikimi var yoksa, hayr eliki bizde anlayamadmz
iin, bakn birincisi yukarlarda bir yerlerde hlkedilip
yeryzne indirilmesi, ikincisi dnya zerinde bir yaylda
hlkedilip ovaya indirilmesi, Tevrat byle syler,
ncsde biz hayat sudan hlkettik demek sretiyle
tekml belirterek, sudaki yaamdan iki ayakl insna
kadar tekml eden bir yaamn olumas, bir de Biz bir
58
eyi irade ettiimiz zaman ona ol deriz olur ifadesi var ve
buna gre dem (a.s.) n topraktan bir defa da
hlkedildiini aklyor Krn- Kerm.
63
Bunlar inkar etmek mmknm,? mmkn deil peki
tenakuz mu var niye byle nesilden, hlkiyetten
bahsediyor, ite deiik demler zuhura getirilmesi byle
anlatlyor, onun iin beynimizi ok geni tutmamz lzm,
Hakkikati Muhammedi tek bir varlk deil, Hakkikati
Muhammedi btn lemi ihata etmi bir mn ite bu
mn deiik zamanlarda deiik sretlerde zuhura
geliyor, bizim zamanmzdaki bizim Hakkikati Muhamme-
dimiz, Muhammedl Emin adyla ie balad ve zuhura
geliyor ve Hz. Muhammed olarak kemle eriyor, Hakkikati
Muhammedi olarak geni evresi oluuyor evresi derken
kendi gerek varl oluuyor.
Cenb- hakkn ilk haklettii ey Hakkikat-i
Muhammedi, dnya daha ate kresi iken topraa
dnmemiken cinler yayordu zerinde onlar isyan
ettiler Cenb- Hakk azazil komutasnda bir ordu gnderdi
onlar yeryznden uzaklatrd, sonra dnya kabuk
tutmaya balad, Kbe-i erifin olduu yerden donmaya
balad ve bu kabuklama dnyay sard.
' ` ` ` ' `
` '` ' ' ` ` ' ' ` '

(36-) Feezellehmeeytanu anha feahracehma
mimma kna fiyhi, ve kulnehbitu ba'dukm liba'din
advvn, ve lekm fiyl'Ard mstekarrun ve meta'un
ila hyn;
* Derken, eytan ayaklarn oradan kaydrd. Onlar
iinde bulunduklar konumdan kard. Bunun zerine biz
de, Birbirinize dman olarak inin. Sizin iin yeryznde
belli bir sre barnak ve yararlanma vardr dedik.
Cenb- Hakk onlara bu tenbihte bulunduktan ve
sonra onlarda o aaca yaklatklarndan, eytan onlar
59
64
kaydrd hile yapt ayaklarn kaydrd o bulunduklar
yerden, her ikisini de kartt, yani cennetten ayaklarn
kaydrmak sretiyle kartt, o aaca yaklamayn denilen
aaca yaklatklarndan, hayal ve vehim haline
yaklatklarndan, hayal ve vehim kendilerinde ayr bir
varlk olduklar hissini meydana getirdikten sonra Cenb-
Hakkn Ztndan uzaklatlar, ite eytann ayaklarn
kaydrmas Zt mertebesinden onlar efl mertebesine
indirmesi sretiyle oldu.
Bunun zerine Cenb- Hakk onlara buyurdu ki Biz
onlara dedik ki birbirlerinize dman olarak oradan ininiz
dedik yani biribirilerinize dman olarak demesi burada
biri Adem (a.s.) biri Havva validemiz, biri de iblis, ne oldu
burada, tane zellik meydana geldi, bu zellik bize
neyi belirtiyor, neyin hakikatlerini anlatyor;
ininiz nerden inecekler, cennetten yeryzne
inecekler, cennet bahe demek bahedende dz ovaya
inme mnsnda, genel olarak dnyaya inme mnsnda,
burada bu yetin zerinde de ok hassas ekilde
durmamz gerekiyor, inen nedir acaba, nasl bir ini,
mekndan mekna bir inimi, idrakte olan bir ini mi,
dncede yaantda olan bir ini mi, bunlar anlamamz
gerekiyor, ezelde olan bu hdise bugn bizlere neler
veriyor, bugn bizdeki ini nasl bir ini olmas lzm,
nk bu yetler her an taze olduundan yaanmas lzm
geldiinden, her okuyan kiinin o yetteki mertebesini
bulmas gerekiyor ki Krn- Kermi hakkyla okumu
olsun aksi halde Krn- Kermin hayalini okumu oluyor,
gemi peygamberlerin hayat hikyelerini okumu oluyor
ama Krn- Kermden gaye o hayat hikyeleri arasnda
kendi hakikatini bulmasdr.
oluumdan biri dem (a.s.) demi mn yani akl
kll, Havva valide mns ierisinde nefsi kll, dieri de
vehim ve hayal denilen iblis, ite lemlerdeki yaant bu
olguya dayanyor, akl klli nefsi kll ve onlarda devam
eden hayal ve vehim yaants, yukarda bahsedildii gibi
hayal ve vehim kendine daha yakn olan nefsi klle tesir
60
65
ederek yani iblis Havva valideye tesir ederek ve nefsi kll
de akl klle tesir ederek o meyveden yemelerine sebep
oldu, nce Havva valideye hayal ve vehimi sevdirdi, tatl
getirtti, Havva valide de bu hayal ve vehmi akl klle
yneltti Akl kllnde ksa bir sre kendisini oraya
kaptrmasyla o aaca yneltilmi oldular ite bu aacn
hakikatini idrak etmek iin, o aacn meyvelerinden
yedikten sonra o aacn tesiri altnda kalp, o tesirden
dervilik yoluyla kurtulmas iin yeryzne indirildiler, yani
o hakikatler yeryznde yaanmaya balad, buras yani o
varlklarn cennetten yeryzne indirilmesi insnlk
leminin Cenb- Hakkn Zt-i mertebesi ierisinde
hakikatinin insnlk leminde yaanmaya balama sresi
Akl klln birey olarak yeryzne indirilmesi, Nefsi klln
birey olarak yeryzne indirilmesi ve hayal ve vehmin de
birey olarak yani bir sliet kazanarak yeryzne indirilmesi
ve ite bunlarn yeryznde kendi hakikatlerini ortaya
koymaya almalar dolaysyla her de deiik
zellikler ortaya koyduundan atmalara sebep
olacandan bu yaant bu hdise de, bu dnyadaki
hayatn balangc bu yeti Kermelerle bildirilmi oluyor.
Burada dmanlk birey baznda tabii ki en u
noktada oluan dmanlk ama Hakkikat-i lhide ise sfat,
Zt mertebesinde ise bunlarn hepsi ayn kaynaktan gelen
deiik zellikleri olan varlklar olduu da ayr bir gerek
ama bunlarn sahnede sergilenii ve oynan Cenb-
Hakkn varlnda mevcut olan hayali lemin yaanmas
iin, eer cennetteki o hdise olmam olsayd o meyve
yenmemi olsayd bugn hi kimse, insn nevinden kimse
burada yaayamayacak ancak cennette Cenb- Hakkn
Ztnda, Zti varlklar yani melekt leminde meleki
varlklar olarak hayatn srdrecek yeryzne inmemi
olacakt.
Herbirerlerimiz yeryzne inmemi olsaydk dem
veya beer veya halife isimlerini nereden alacaktk,
melikeyi kirm, Cenb- hakk bizim zerimize salt-
selm nereden getirecekti, demek ki dem (a.s,) n o
61
66
meyveyi yemesiyle kendisine bireysel bir hayat verildi,
hayal ve vehim kar ve kendi varl, kendi hakikati
ortaya km oldu, daha evvelce Hakkn varlnda Zat
mertebesi itibaryla cennette hayatn srdryorken ite o
meyveyi yemeleri sretiyle kendilerinde byk deiiklik
meydana geldi.
Buras insnln mn lemindeki geliimini
tamamlama yeridir, Cenb- Hakk dem (a.s.) cennette
kudret elleriyle Cell ve Ceml elleriyle iki cins yani Havva
valide de kendi bnyesinde olarak hlkettikten sonra yani
Akl kll ve Nefsi kll kendisinde mevcut bir ekilde var
ettikten sonra, dem (a.s.) Havva validenin, melikeyi
kirmn, iblisin kemlt devam ediyor, ne zamanki bu
kemlt sresi bitiyor ondan sonra yeryzne tahakkuk
sreci balamak zere gnderiliyor, bakn bunlar ok iyi
anlamamz gerekiyor.
Yeryzne indirilmesi genel mnda byle iken bir u
yn var, bu hdise ile ibliste de baz zellikler ortaya
kyor yani dem ve Havva mnlar ortaya ktktan
sonra, onlar kendisine ayna olduu iin ibliste de kendi
hakikati daha geni bir ekilde ortaya kyor, iblis daha
evvel azazil ismiyle meleklere hocalk yapyorken dem
(a.s.) n karsna getirilip ona secde etmesi emrolunduu
zaman kendindeki benlik iddetle ortaya kyor ve orada
ibliste kemltn tamamlyor, daha evvelce kendisine
byle bir teklif yaplmad iin kendisinde gizli olan benlik,
secde et dedii zaman zuhura kyor, ite ibliste bylece
dem (a.s.) yaants ierisinde kendi yapsnn kemltn
tamamlam oluyor, demek ki orada meyveyi yemek
onlara bizlere zahmet deil Rahmet olmu, ite bu
dervilik srecinde de, genel yaamda da, biz farknda
olsakta olmasakta hep bizlerden ortaya kan hdiselerin
bir hakikati olmu oluyor,
imdi eriat mertebesi itibaryla bu yete baktmz
zaman bunu bylece okuyup geiyoruz yani ezelde olmu
bir hdisenin bilgisini alm oluyoruz, tarikat mertebe-
sindeki ifadesi bunu biraz daha ciddiye alarak biraz daha
62
67
stnde dnerek ama yine ayn tema iinde dnerek
anlalyor, ama hakikat mertebesinde i deiiyor, hakikat
mertebesinde btn bu hdiseleri kii biztihi yaamas
gerekiyor ki, hakikatine ermi olsun gerek yetin gerek
buradaki mnlarn hakikatine ermi olsun, imdi bu ne
demek;
Hakkikat mertebesinde bizim varlmz bizim
dnyamz yani u bedenimiz bizim arzmz, bizim
dnyamz ite hakikat mertebesi itibaryla demi mnnn
cennetten kp u bizim bnyemize inmesi derviliin
balangc dervi olmann ilk art bu, bundan evvel yaplan
zikirler, tesbihler, orular (vs.) kiinin kendi hayalinde,
vehminde yaptndan ibadet unsuru hdiseler oluyor yani
dervilik deil dervilik zannediliyor fakat deil ancak
abidlik veya zkirlik, zikir ehli ve ibdet ehli olmak. Mn
lemi olarak lh- hakikatlerin kendi dnyasna inmesi
yani kiinin dem-i mn olarak kendi arzna inmesi ile
orada dervilik gerekten seyri slka balam oluyor,
bundan evvelkiler buna hazrlk, dem-i mny gnl
lemine indiremedii srece o hep dervi olsa da hayali
dervi olur, ister hfz, ister profesr hoca olsun, hayali
dervi hayali bilgide kald srece hayal ve vehimden
teye de gidemeyeceinden netice olarak hakkyla Hakk
yoluna km olamamakta ancak sevap kazanmakta ve
kendisinde holuklar meydana gelmektedir.
Marifet mertebesi itibaryla ise hakikat mertebesinde
bu ii idrak etmi olan kiinin yani kendi bnyesinde
dem-i kendi dnyasna indirebilmi olan kiinin
demiyyet mertebesini kendisinden sonra gelenlere
dem-i hakikatleri indirmesi, anlatmas da marifetullah,
yani bu yetin marifet mertebesi, kendisine inmi olan
dem-i hakikatleri idrak edip yaadktan sonra bakasnn
demlerini, bakasnn hakikatlerini de kendi topraklarna
indirtebilmektir.
Bu halden evvel kii ne kadar ibadet ehli ne kadar
zikir ehli olursa olsun kendi hayal ve vehminde
yaadndan iblislik hkmnn dna kamamaktadr
63
68
burada unu da belirtelim bu ak bir iblislik deil tabi ki
rtl bir iblislik, iblisin eski hli zere yani eitici, retici
hli zere olan durum ite o halde iken biraz dokunduun
zaman iblis isyan hemen ortaya kar, Rahmetin
ierisinde gazabn, nrun ierisinde zlmetin olduu gibi
bunlarn ortaya karlp, tamamen belirgin hale getirilip bir
daha kiilerin kendilerine zarar veremeyecek hle
getirilmesi gereklidir.
Burada bahsedilen dmanlk eriat leminde kabul
gren dmanlk anlamnda deil, buradaki dmanlktan
kast her varln kendi hakikatini kemlyla ortaya
koymasdr nk bu varlkta deiik zellik olduun-
dan ve bunlarda birbirine dardan bakld zaman zt
hkmnde olduundan dmanm gibi gsteriliyor ite
neticede kii gerek dervi olup bu ztlar birleyip
hakikatinin Hakkikati lhiye ye dayandn idrak ettii
zaman yani Efendimizin (s.a.v.) Ben eytanm mslman
ettim sznn altndaki mny anlad zaman o
dmanlk ortadan kalkyor sonra nk o varlk bu
dnyada birlikte yaamak zorunda ve dman olarak
yaad srece hibir yere varamyor, ne zamanki kendi
benliinde, varlnda bu bar salyor o zaman ilerleme-
sini temin etmi oluyor. Nefsi emmremizi terbiye
edersek bize kar fayda salyor, onun tuttuu av yeniyor
yani mn leminden kendisinin idrak ettii eyler, mn
leminin avlar dncede, duyguda, rya-da veya
muhabbette olsun yakalad ilimler ve bilgiler onun bize
getirdii avlar oluyor, demek ki bir ey yerinde kullanlrsa
o insna ok faydal oluyor, sistemi ierisinde ve yerinde
kullanlrsa, getirdii hayvanlarda eti yenebilir hayvanlar
yani nefsi levvme, yani nefsi emmre eitilirse nefsi
levvmeyi de bize getiriyor, yani anlatmak istediim
sistem bilinirse yol ok kolaylatrlm oluyor.
Ve sizin iin yeryznde belirli bir zamana kadar
istikrarl yaamak vardr;
te insn yeryzne geldii zaman yani Hakkikati
lhiyye, Hakkikati Muhammediye senin beden toprana
64
69
indii zaman o hakikatin senin beden mlknde yaamas
gerekiyor ve tabi ebedi olarak deil, sadece belirli bir sre,
ite bu belirli sre onun kendi hakikatini idrak etmeye
yetecek kadar bir sredir, ne fazla ne eksik, fazla olursa
gereksiz olur, eksik olursa adaletsizlik olur, rnein bir
rencinin niversiteye hazrlanmas yedi sene sryorsa,
onu senede hazrlanmaya zorlamak ona hakszlk olur,
ama sre on seneye uzatlrsa o da gereki olmaz, ite
bugn ahir zaman mmetinin Hakkikati lhiyyeye
ulaabilmesi iin 60-70 yllk mr ierisindeki bir sre
yeterli oluyor, eski insnlarn mrleri niye daha ok
uzunmu, nk onlarn akl geliimleri ve srtleri 20.
asrn yani ahir zaman mmetinin gibi seri olmadndan,
hakikatleri daha yava anladndan onlarn hayatlar ar
ekim gibi ar sreler ierisinde cereyan etmi, ama
bugnn insn- hereyi daha iyi ekilde, daha kolay
ekilde anladndan ve bu srede kendisine yeterli
olduundan ve hir zaman yaants da skntl bir yaam
olduundan daha fazla dnyada zorlanmasn insnolu
diye sresi bu kadar olarak tespit edilmi oluyor, ite
bizimde yeryznde bu yaadmz sre ierisinde bu
hakikatleri fiil mertebesi ierisinde renmemiz, sonra
esm mertebesi ierisinde renmemiz, sonra sfat
mertebesi sonra Zt mertebesi ierisinde renmemiz
gerekiyor, daha baka ifadeyle evvel eriat mertebesi
itibaryla bunun genel bilgisini almamz gerekiyor, sonra
tarikat mertebesi ierisinde o muhabbeti almamz
gerekiyor, o muhabbetle yani o muhabbetten aldmz
enerji ile de Hakkikat mertebesine ulap bunlar biztihi
kendi bnyemizde yaantya geirmemiz gerekiyor,
marifet mertebesinde de bu kendi bnyemizde yaadmz
zellikleri kar tarafta yaatmaya almamzdr.
Cenb- Hakk ezelde kendisinin hakikatini yaamasn
madde leminde murat ettii iin bu ilk Regaibti, bunun
hakikatini dem ve Havva ismiyle zuhura getirmeyi diledi,
onlar cennetine yerletirdi, sonra eytan isimli nc bir
varln onlar kaydrmasyla bu mnlarn yeryznde
zuhura kmalarn murat etti, onlar belirli bir seyir
65
70
ierisinde yeryzne indirdi ve artk bu varlklarn yery-
znde oalp bu mnlar daha geni bir ekilde kendi
bnyelerinde yaamas gerekti, ite imdi bu yeryzndeki
yaam srecine geiliyor yukardan buraya kadar gelen
cennetteki oluum yani cennetteki o varlklarn kemle
ermeleri ve onlarn kendi kemlleri ile birlikte yeryzne
indirilmeleri safhasdr.
` ` ` ` ` ` ' ` ` `
(37) Fetelkka Adem min Rabbih kelimatin
fetabe aleyhi, inneHU HuvetTevvaburRahym;
* Derken, dem (vahy yoluyla) Rabbinden birtakm
kelimeler ald, (onlarla amel edip Rabbine yalvard. O da)
bunun zerine tvbesini kabul etti. phesiz O, tvbeleri
ok kabul edendir, ok balayandr.
Telkki ettirildi yani retildi deme Rabbinden baz
kelimeler ve o kelimelerle de kendisi tvbe etti yani
cennetten yeryzne indirildikten sonra o meyveyi
yediklerinden dolay Cenb- Hakka tvbe ettiler,
muhakkakki O tvbeleri kabul edicidir, merhamet edicidir.
deme telkki ettirildi, demin varlnda Havvada
mevcut, bakn eytana telkki ettirildi demiyor yoksa
hepsine birden telkki ettirildi derdi, nk iblis zten bu
kelimeleri syleyecek durumda deil yani zr dileyecek
durumda deil ve zrde dilemiyor, niye dilemedii de
baka blmlerde kendisince de belirtiliyor, nk ben
ateten o topraktan hlkedildi dolaysyla ben ondan daha
stnm ona secde etmem veya etmedim gibilerden
mazaret beyan ettiinden bu telkki ona ettirilmedi, imdi
bu kelimeler neydi? Rabben zalemn enfsen ve in
lem tafir len ve terhamn leneknenne minel
hasiriyn;(Araf 7/23.Ayet), yani Dediler ki: "Ey
Rabbimiz! Biz nefsimize zulmettik, eer bizi
balamaz ve bize rahmetinle muamele etmezsen
muhakkak ziyana urayacaklardan oluruz!" Cenb-
Hakk onlara bu kelimeleri idrak ettirdi ey dem bunlar
71
66
syleyin dedi. Rabbl lemiynin onlara telkki ettirdii bu
duay onlarda beer lisnyla sylediler yani mn
leminden gelen bu lh- kelm beer lisnyla zuhura
getirdiler, ite insnn ilk istifar bu, yeryznde
insnolunun yapm olduu ilk istifar budur, bizler de
gerek dem, dem-i mn olmay diliyorsak yapacamz
ilk istifar budur, yamz ka olursa olsun, kendi
varlmzn hakikatini idrak ettiimiz veya edebildiimiz
gn demlik safhas balam oluyor ve bu istifar
ekmemiz gerekiyor, nk o zaman idrak ve uurla
nefsine zulmettiini anlyor kii.
Nefsine zulmetmek ne demek? Cenb- Hakk cennet
te gerek varl itibaryla kendisine lh-i vasflarn
tamamn vermi olduu halde onlar hayal ve vehim
hkm ierisinde aaca yaklatklarndan lh-i hakikat-
lerine zulmetmi oldular, Allaha zulm deil kendilerinde
bulunan lh-i hakikatlerine, hakikati demiyyeye zulmet-
mi oldular, dolaysyla bunu idrak ederek, nefsimize
zulmetmi olduk dediler.
Bu blme yukardan beri baktmz zaman cins
varlk gryoruz, insn cinsi, melek cinsi ve cin cinsi.
Melekler konuuyor, cin konuuyor ama demin hi sesi
kmyor, dem btn hdise olduktan ve yeryzne
indikten sonra en sonunda zulmettik diyor, btn hdise
onun zerinde dnd halde dem (a.s.) kendi
bireyselliinden hibir sz koymuyor ortaya, nk kendini
bildiinden ve kendini tandndan yani kendindeki btn
oluumlarn lh-i sretler olduunu bildiinden, lh-i
varln kendisindeki zuhuru olduunu idrak ettiinden
yani, zten kendisi olmadndan ortada kendisinden bir
ses kmyor ve en sonunda Cenb- Hakk Biz ona telkki
ettirdik demek sretiyle bu hakikatleri belirtmi oluyor.
dem (a.s.) ve Havva vlide Cenb- Hakkn
Ztndan sfat lemine, oradan esm lemine getikten
sonra efl leminde yani dnyada zuhura gelmekle
bireysellik mertebesi kazandklarndan, mn leminden
kaym oluyorlar ve kendi nefislerine zulmetmi olduklarn
72
67
burada beyan ediyorlar. Bu meseleye zhir ynden
baktmzda bu beyan her ne kadar zr dzeyinde ise de
buradaki kelimeler aslnda bir hakikatin ifas olmu oluyor
yani eriat mertebesinden bakldnda zr mahiyetinde
ama hakikat mertebesinden bakldnda bir mertebenin
ortaya kartlmas mahiyetinde yani burada abdiyyet
mertebesinin balangcn gryoruz, yeryznde
beeriyetinin hayata geirilii oluyor, dolaysyla buradaki
biz nefsimize zulmettik mns bireysel olarak kiilerin
kimliklerini tanmas ve o kimliklerin faaliyete getiini
idrak etmeleridir. dem (a.s.) ve Havva valide dediimiz
akl kll ve nefsi klln burada birlikte yaamalarnn
neticesinde meydana gelen ocuklar da onlarn fiilleri
olmu oluyor
` ` ` '
' '` ' ' ' `
(38) Kulnehbitu minha cemi'an, feimma
ye'tiyennekm minniy hden femen tebi'a hdaye
fela havfn aleyhim ve la hm yahzenun;
* nin oradan (cennetten) hepiniz. Tarafmdan size
bir yol gsterici (peygamber) gelir de kim ona uyarsa,
onlar iin herhangi bir korku yoktur, onlar
zlmeyeceklerdir dedik.
Biz onlara dedik ki, hepiniz oradan ininiz Nasl?
Daha evvelki yette dman olarak inin dedik derken,
burada dmanlk lfzn kaldrp sadece hepiniz birden
oradan ininiz dedik, diyor.
niniz sznn zerinde biraz durmamz gerekecek,
ininiz dedii zaman, hani Krn- Kerm nzil oldu, ite
bu da inme mnsna olduundan acaba bu nzul veya
ihbitu ne demek ve burada bir de hepiniz birlikte
deniliyor, bunu byle demesiyle dem neslini belirtiyor,
73
dem (a.s.) n ahsnda btn insnlk leminin yeryzne
indirilmesi, cennetten yeryzne indirilmesi ite bizler
68
herbirerlerimiz dem (a.s.) n birer kopyalaryz, Nis
sresinin banda halekakm min nefsin vahdetin ve
haleka minha zevceha ve besse minhma ricalen
kesiyran ve nisaen yani sizi tek nefsten hlkeden,
ondan zevcesini hlkeden ve ikisinden bir ok kadnlar ve
erkekler hlkeden diye belirtmesi bunun balangcyla
olmu oluyor.
Ancak benden size gelecektir bir hidyet, kim ki ona
tabii olursa, ite ona korku yoktur onlar gelecekte
mahzunda olmayacaklardr, dahada aarsak;
Ancak siz yeryznde babo brakldnz
zannetmeyin , yeryzne indirildiniz ama orada sizinle
kimse ilgilenmeyecek bizden koptunuz demek deil,
bizden size bir hidyet gelecektir, ite bu hidyet eriat-
lhiyye yani Allahn hukukunu Allahn hakikatlerini
ortaya koyacak olan kimselerin gelmesi, o camiann
iinden, bunlar peygamberler, veliler, limler, rifler,
Cenb- Hakk benden gelecektir diyor ve Ztndan
bahsediyor.
Eer Cenb- Hakk dem (a.s) n varlnda cennetten
yeryzne indirmi olduu btn insn nesline kendi
varlndan kendi hakikatini idrak ettirecek varlklar
gndermemi olsayd yeryznde yaayan insnlar
bireysel akllaryla bireysel zanlaryla kendi kendilerini
idare etmeye alacaklard, akl cz ile hareket etmeye
alacaklard ve bu akl cznde akl kll bulmas
mmkn olamayacandan insnlk lemi ok byk bir
kargaa ierisinde olacakt, Cenb- Hakk insnlk lemine
zaman zaman peygamberleri o peygamberlerle beraber
kitaplar, kitaplar peygamberlerden sonra aklayc
evliyaullah ve rifleri, limleri gndermesi Benden
hidyet, yani akl kllden akl cze yneticilik retmesi,
akl cze akl klle nasl ulalr onu retisini getiren
kimseler, hidyet olmu oluyor.
74
'` ` ' `
` 69
(39) Velleziyne keferu ve kezzebu Biayatina,
like ashabnnari hm fiyha halidu
* nkr edenler ve yetlerimizi yalanlayanlara
gelince, ite bunlar cehennemliktir. Onlar orada ebed
kalacaklardr.
nsnn lh- varlktan ayrlp yeryznde bireysel
varlk olarak yaama srecini belirttikten sonra Cenb-
Hakk mevzuu deitirerek tam kartn vermeye balyor
bu yeti Kerme de, O kimseler ki kfrettiler, inkr ettiler,
hakikati lhiyye yi rttler ve yalanladlar yetlerimizi,
iaretlerimizi, hakikatlerimizi, ite o kimseler cehennem
ashabdr, onlar onun ierisinde ebedi kalcdrlar.
O kimseler dedii, biraz yukarda cemian yeryzne
ininiz dedii insn neslinin baz blmleri, nk hepsi
demiyor bazlar diyor, bazlar bilerek rtt bazlar
bilmeyerek rtt, onlar kendi varlklarnn hakikati
lhiyyenin zuhuru olduunu idrak etmediler, bu ynde o
hidyet edicilere yol gstericilere ulamadlar veya
ulatlarsa da o yaanty ortaya koymadlar veya gayret
gstermediler gaflette kaldlar dolaysyla kendi
varlklarnda olan hakikati lhiyyeyi bylece gafletleri
yznden rtm oldular ite kfr demek yani rtmek
demek budur.
Herbirerlerimize Cenb- Hakkn dem (a.s.) n
vasfna vermi olduu zellikler gemi durumda
olduundan onun asleten olan peygamberlii bizde
vekleten mevcuttur fakat bizim peygamberliimiz
mhrlenmemi peygamberliktir. Peygamberlik Cenb-
Hakkn hakikatini en geni ekilde ortaya koyan varlk
demektir, herbirerlerimiz kendi hakikatimizi ne derecede
ortaya koyabiliyorsak peygamberliimiz o derecededir
yalnz bu genele amil deil tabii ki kiinin kendi
bnyesinde yaamas gereken bir eydir, nk Ben
75
yeryznde bir halife hlkedeceim hususuyla
herbirerlerimiz halife hkmndeyiz, cinsiyet fark
gzetilmeksizin herbirerlerimiz, kimimiz akl klln halifesi
70
yiz kimimiz nefsi klln halifesiyiz onun iin kendi
varlklarmz kk grmeyelim, kendi hakikatlerimizi ok
iyi idrak edelim, biz hakikatten Cenb- Hakkn bu lemde
semi olduu zuhur mahalleriyiz, semi olduu
varlklarz diyelim ite bunlarn ierisinde kendi hakikatini
rtm olanlar, ortaya karamam olanlar gaflette
kalm, hayal perdesi arkasnda kalm, vehim ve hayalin
perdesinde kalm beer akl czi ile hayatn srdren
kimseler bilseler de bilmeseler de ehli kfr hkmndedir
isterse ayrca ismi mslman olsun fakat bunlarn zhirde
yaplan ileri slmi olduundan onlar gaflette de olsalar
eriat Muhammediyyeye uyduklarndan kurtarrlar,
cennet ehli olurlar, nk fiilleri var ve onlardan baka ey
istenmez, efl mertebesi itibaryla yaplan slmi fiilleri
yerine getirdiklerinden onlar kfr hkmnden kar imn
ehli olarak sylenir ama bu zhirdedir, bu zhir ehlinden
de zten btni hkmler aranmaz. Zhirde dahi slmi
hukuku tatbik etmeyen din ddr, slmi olup imn ehli
olan fakat fiilleri eksik olanlarnda ayr bir durumu var,
imn olduundan yine kfr hkmne girmez ama ne
imn var ne herhangi bir slmi fiili var bunlar fiilleri
yapmadklar iin kendilerinden o fiil kmadndan onu
rtm hkmnde oluyorlar ve bu yeti Kerme de onlara
hitap ediyor.
rtmekle kalmadlar birde yalanladlar ayrca, inkr
ettiler, tekzib ettiler, hayr byle bir ey yoktur biz
inanmayz dediler hatta daha da ileriye gittiler, ite o
kimseler ate ehlidirler, zten hayal ve vehmin tesiri
altnda kaldklarndan kendileri atee dnm varlklardr,
her ne kadar bu dnyada toprak, hava, su olarak
gzkselerde onlardaki anasr- erbaadan olan ate stn
geldiinden, hayal leminde kendi bireysel lemlerinde
yaadklarndan zten bu dnyada atee dnmlerdir,
ite onun iin ashabnnar diyor eer bu dnyada
76
ashabuturab olsalar ashabnnar kelimesi onlar iin
sylenmemi olur, yani bu dnyada biz ne isek ahirettede
halimiz o olacak eer kendi varlmz nr etmisek hiret
71
tede nr varlklar olarak kacaz. Onlar orada ebedi
olarak kalclardr, onlarn orada kendi kanaatleri ate
mereb zere olduklarndan ebedi olarak o ate ierisinde
kalacaklardr. Diyor ya cehennemde ate yok, herkes
ateini buradan gtryormu,
Bir gn Behll Dn hazretleri, st ba toz toprak
iinde uzun bir yolculuktan gelmi olmann belirtileri ile
Harun Reidin huzuruna kt. Harun Reid sordu:
-Bu ne hal Behll, nereden geliyorsun?
-Cehennemden geliyorum ey hkmdar.
-Ne iin vard cehennemde?
-Ate lazm oldu da ate almaya gittim.
-Peki, getirdin mi bari?
-Hayr efendim getiremedim. Cehennemin bekileriyle
grtm, onlar Sanld gibi burada ate bulunmaz,
atei herkes dnyadan kendisi getirir dediler
bu ne derece dorudur bilinmez fakat belirli bir ey
anlatyor, cehenneme gitmedik bilmiyoruz fakat orada ate
olduunu sylyorlar, tabi ki sylenen haberler neyse
hepsine inanyoruz, bunlar tabi ki baz gerekleri ifade
etmek zere ortaya konan hadiselerdir, ama dier taraftan
da haberlerde cehennemin mmin kullar zerinden
geerken ona yalvardda belirtiliyor Ey mmin
zerimden abuk ge senin nrun benim ateimi
sndrecek diyor, demek ki bir insn daha burada iken
kendisinde mevcut emmre ateini, hayal ve vehim ateini
sndrrse onun cehennem nesini yakacak, nra
dntnden cehennem onu yakamaz zten, nr
cehennemi sndrr, cehennem ate unsuridir, kayna
madde lemindendir, Nr Rahmnidir, tabi ki Rahmn-i
olan cismn-i olan eyi rter,
77
' ' ' ' ' ` '
' ` ' ` ' '
72
(40) Ya beniy isrlezkru n'metiyelletiy
en'amt aleykm ve evfu Biahdiy ufi Biahdikm ve
iyyaye ferhebun;
* Ey srailoullar! Size verdiim nimeti hatrlayn.
Bana verdiiniz sz yerine getirin ki ben de size verdiim
sz yerine getireyim. Yalnz benden korkun.
Bakn Krn- Kerm dem (a.s.) dan ald, onu
yeryzne indirdi, hl ehlinin hallerini anlatt yani
kurtulua erenlerin hlini anlatt bunlarn arasnda da
ksack bir cmle ile bir yet ile cehennem ehlinin halini
anlatt bundan sonra tarihi bir srece giriyor;
Bundan 4500 sene evvel yaam ve halen nesilleri
devam eden o kavmin ilk zamanlardaki halini anlatyor
burada, yani beni srlin ilk zamanlardaki hlini anlatyor
oraya hitap ederek Yahudilere sesleniyor, imdi biz bunun
sadece onlar anlattn dnrsek eksik dnrz,
yanl deil eksik dnrz, 4500 sene evvel yaam
Yahudi kavminin hayat hikyesinden bize ne, eer Krn-
Kerm sadece ondan bahsediyorsa bu bir tarihi bilgi olur
sadece, ama Krn- Kerm herbirerlerimize geldiinden
ve her an her devirde taptaze olduundan bugn bu yet-i
Kermeler bizim hakkmzda bize ne diyorlar bize ne
veriyorlar bunu bilmemiz lzm ki ona gre bu yetlerde
de biz amel sahibi olalm, bu yetlerle amel edelim, eer
bu yetler bize gelmemi olsa sadece o kavme ait olmu
olsa biz bu yetlerle amel edemeyiz, amel edemediimiz
zaman ve bu yetlerin Krn- Kermin muhtelif yerle-
rinde byle ifadeleri olduundan oralar bizi ilgilendir-
memi, dolaysyla onlar bizim olmam, bizim kitabmzn
dnda olmu olur, byle bir ey dnemeyeceimizden,
Krn- Kermin iindeki yetlerin hepsi (s.a.v.)
Efendimizin ahsnda bize geldiinden Krn- Kerm her
78
birerlerimize ayr ayr nzil olmakta. Krn- Kerm 23
senede nzil oldu ama kyamete kadar bu nzuln
srdryor, u anda dahi u okuduumuz yetlerle nzil
oluyor, Krn- Kermin 1400 sene evvel nzil olup
duvara aslmasyla i bitmedi, her yeni gelen nesile bunlar
73
aktarlyor, aktarldka nzul devam ediyor, eer bir
eyin nzul devam etmemi olsa zten onun hkm
gemi bitmi olur yani eski kitaplar hkmne girmi olur,
Krn- Kerm kyamete kadar bki olduundan dolay her
yeni gelen nesile ve halihazrda yeryznde bulunan nesile
her an nzil olmakta kim aarsa, gnn herhangi bir
vaktinde at an orada nazil olmakta gerek fiili, gerek
kelmi, gerek mn itibaryla kim ne kadarn nasl idrak
ediyorsa o ekilde ona nzil oluyor, isterse mnsn
anlasn veya anlamasn okuyorsa yznden veya ltin
harfleriyle okuyorsa yle nzil oluyor, lfzi olarak nzil
oluyor ama mnsn anlyorsa veya yanndaki erhini
okuyorsa kendi dilinden o ekilde nzil oluyor demektir.
te Ya beni srl hkm bize ne veriyor, bugn yani
mslmanlarn hangi dzeyinden, hangi mertebeden
bahsediyor, bunlar bilmemiz gerekiyor ki ona gre amel
edelim, bu yetlerle amel edelim aksi halde bunlarn
hakikatini bilmediimizden amel edemeyiz, sonra bunlar
mteabih yetler hkmnde kaldndan dokunmamak
gerekiyor, dokunmadn eyde senin maln deildir, ama
Krn- Kerm Cenb- Hakktan bize mutlak hell,
Peygamberimizden (s.a.v) hediye, ismi stnde ikrm,
Ztn ikram ve Ztn sofras bunun tamam sofra tamam
Mide sofras, sadece bir sresi deil, ite bu Mide
sofrasn da en geni ekilde yiyebilen, idrak eden,
hazmedebilen mmet-i Muhammedtir, zten Krn-
Kermde son kitap, en keml kitap olduundan son
mmete yani ehli keml mmete gnderilmitir,
dolaysyla ierisinde bahsedilen herey bizim bir
mertebemizden bahsetmektedir, nk mslmann
gerek hayat, gerek bir ehli tarik, yol ehlinin hayat
Krn- Kermin banda bahsedildii gibi demi
79
hakikatleri idrak ederek ihbitu hkmnden esad
hkmne ykselmesi demektir, yani miracn yapmaktr
ite bizim skntmz veya zorluumuz dier dinlere kar
burada, onlar sadece kendi peygamberlerinin dzeyini
yaarlar o ilmi bilirler ama bir mslmann Krn-
Kermde belirtilen 28 peygamber arasnda toplanm olan
74
Allaha giden yoldaki btn mertebeleri bilmesi gereklidir,
ve slmn ierisindeki frkalamalarn sebebi de budur,
nk her frka kendi bulunduu mertebeden slm
anlamakta, yaamakta ve ne yazk ki kendi dndaki
frkay kfrne varncaya kadar ileri gitmekte ite burada
ok yanlm oluyoruz, burada ok insafl davranmamz ve
ok ho grl davranmamz gerekiyor nk slmiyet-i
bir snr ierisinde alpta oraya hapsetmek yani slmiyyet
sadece bu kadardr demek slm-i ilimleri bilmemekten
veya artl kaytl bir hayat yaamaktan meydana
gelmektedir, nk Cenb- Hakkn Ztn belirli bir ynde
belirli bir ekilde snrlamak mmkn deildir, Esm-i
lhiyye btn mertebelerde mevcut olduundan Cenb-
Hakkta Esm-i lhiyyesiyle, sfatlaryla btn mertebe-
lerde zuhurda olduundan bu mertebelerin herhangi birini
dlamak ok gereki olmaz dncesindeyiz.
nce beni srl kelimesini bilmemiz lzm, bu lkab
Yakub (a.s.) a ait, brni lgatnda Yakubun karl
abdullah ve saffetullah mnsna geliyor, Yakub (a.s) ayn
batnda doduu kardeiyle ekimeye girmi, ailenin,
kabilenin reislii konusunda, kim daha evvel dnyaya
geldiyse o daha byk oluyor ve reiste o oluyormu, fakat
hangisinin nce doduunu unutmular, aralarnda bu
konuda ihtilf knca kardei artk Yakub (as.) n canna
kasdeder hle geliyor yani bu kadar ileriye gtryor ii,
bu nedenle Yakub (a.s.) oradan g etmek zorunda kalyor
bir baka ehirdeki akrabalarnn yanna, giderkende
yakalanmamak iin ve scaktan korunmak iin gece yol
alm, gece yryene isr diyorlarm, bu durumda ey
beni srl gece yryen saf ve temiz kullarmn ocuklar
demek oluyor, bunlar kim? tabi ki bizleriz hepimiz yani
80
gece kalkpta tesbihlerini, ibadetlerini, mirac namazlarn,
teheccd namazlarn, zikirleri yapp gecenin bir blmn
uyank geirenler demek, ite yet-i Kermenin zhiri
Yahudi neslinden bahsediyor ama hakikati mns z
Krn- Kerm bize geldii iin Muhammedi olduumuz
iin Msevyiyet mertebesinin hakikatini bize anlatyor,
nk beni srl genelde Msevi kavmine deniyor, ite biz
75
Mseviyyet mertebesine ulatmz zaman yani gerek
tevhid-i esmya ulatmz zaman bu hkm bize geerli
olmu oluyor yaants geerli olmu oluyor yani daha
evvelcede geerli yani batan itibaren geerli, kim ki,
dervi oldu gece ibadetlerini yapmaya balad bu yetin
hkmne girmi oluyor hitap onlara zel olarak gelmi
oluyor, imdi bu hitapla beraber Cenb- Hakkn onlara
verdii ltuflar neler, burada byk ltuf var; Ey beni
srl size verdiim nimetimi hatrlayn diyor, burada zhiri
olarak bakld zaman ben- srle verilen nimet onlarn
yaadklar sre ierisinde dnyann en stn varlklar
olmas peygamberlerin, kitaplarn onlarn iinden gelmesi
dolaysyla onlarn stnl bu, yaadklar devirde dier
kavimlerden olan stnl ite, onlarn akl yaplar akl
seviyeleri dier mmetlerden daha stn olduu iin
peygamberler onlardan kyor ve kitaplar onlarn
ierisinden geliyordu,
Benim size verdiim bu nimetlerimi hatrlayn, o
nimetler yle nimetler ki ben o nimetleri sizin zerinize
verdim, daha sonraki yetlerde gelecek bu Ben sizi
lemlerin zerine tafdil ettim diyor, ben- srl hkmnde
olanlara, Mseviyyet mertebesinde, kii Mseviyyet
mertebesine ulat zaman daha evvelki mertebelerin
stne seni karttm diye bir mjdede bulunuyor, imdi
bu ne demek daha evvelce seviyyet ve Muhammediyyet
mertebeleri yeryzne nzul etmezden evvel yeryznde
en stn mertebe makam- Mseviyyet, ite onlara o gn
yle hitab ediyorken, bir dervie de seni evvelki
mertebelerin stne karttm yani Mseviyyet metre-
besine seni ykselttim demek istiyor ama bugn artk
81
Muhammediyyet mertebesi yeryznde yaandndan o
gnn hkm ile bu gnn hkm daha deiik olacan-
dan, Mseviyyet mertebesi bugn en st mertebe deil o
mertebelere giden yolda belirli bir aama belirli bir yol hli
demektir bu durumda.
Bakn art geldi; Benim ahdimi yerine getirin diye,
yani sizden bir ahid almtm o ahdi yerine getirin diyor,
76
yani sizi insn olarak hlkettim bunun hakikatini yerine
getirin, yani bunun gereini yerine getirin demek, sizi
belirli ekilde imtihan ettim, ediyorum bu imtihanlardan
gemek iin aln, gayret edin, ezelde Bana vermi
olduun bir ahid vard bunu yeryznde yerine getirin,
zuhura getirin elest bi Rabbikm bu ahdi yerine getirin,
Esm-i lhiyyeyi sizin zerinize verdim bu ahdi yerine
getirin, abdiyyet,kulluk ynnden onun hakikatlerini
meydana karn Benim sizinle olan ahdim bu, o halde
sizde ahdinizi ifa edin, o zaman bende ahdimi yerine
getireyim, yani sizi cennetime koyaym, ama bu cennete
yerletireyim demek fiziksel mn da olan bir hadise deil,
eriat ehline gre madde ynyle cennette yaamak rahat
bir hayat srmek ama hakikat ve irfan ehline gre cennet
Cenb- Hakkn Ztndaki yaamdr, nasl cennette
kusursuz bir yaam var , ite mn ynyle Hakkn
Ztnda yaamakta byle bir yaamdr.
Ve benden korkun, yani bu ahdi yerine getirmezseniz
benden korkun, benim size emnet ettiim lh-
emanetleri yerine getirmez, zuhura karmazsanz o
zaman benden korkun, daha dnyadayken, hayat
elinizdeyken benden korkun yoksa bir fiili yaptktan sonra
korkmak hibir ey ifade etmiyor, ite bunu batan
yapanlar iin de yukarda bahsettii gibi onlara korku
yoktur yani Cenb- Hakktan batan korkanlara korku
yoktur, sonradan korkanlara korku vardr Allah etmesin.
Burada dikkat edelim saknn, ittika edin demiyor,
korkun diyor, bir bakma ittika da korkmak mnsnadr.
82
` ` ` '
` `
(41) Ve minu Bima enzelt msaddikan lim
me'akm ve la teknu evvele kfirin Bihi ve l
teteru Biayatiy semenen kaliylen, ve iyyaye
fettekun;
* Elinizdeki Tevrat tasdik edici olarak indirdiimize
77
(Kurana) imn edin. Onu inkr edenlerin ilki olmayn.
yetlerimi az bir karla deimeyin ve bana kar
gelmekten saknn.
Ve devam ediyor ben- srl mertebesinde olanlara
veya genel imn ehline; mn ediniz, tasdik edici olarak
gelmi olan Krn- Kerme imn ediniz ben- srle bu
hitab hep devam ediyor, ve sizinle birlikte olan yani
Tevrt- erifi tasdik edene, imn ediniz, sakn a olmaynz
kfr ehlinin evvelleri;
yle dnelim bir dervi Mseviyyet mertebesine
yani tevhid-i esm mertebesine ulat, Ms (a.s.) n
hayat bildiiniz gibi tarikat hayatnn hakikatidir, Ms
(a.s) n hayatn incelediimiz zaman gerek tarikat ehlinin
yaamas gereken btn safhalar onun ierisinde mevcut,
ite burada demek istiyor ki sen tarikat ehli olduun halde
hakikat ve marifet mertebelerine de imn et yani nk
ulaamadn daha oralara, ulaamadn iin varln kabul
et ulamaya al, imn ehli ol yani oralarn inkr etme,
bulunduun yer tarikat mertebesi ise tarikatta kalpta
daha yukarlara kmaktan kendini alkoyma mnsna,
yani hedef gsteriyor hakikat ve marifet mertebelerini yani
bak elindekini tasdik edici olarak gelen Krna imn et,
daha henz anlayamadn halde ama, varln bildiin
iin ona imn et, nk orada Mseviyyet mertebesinde
Krn- Kermi Zt mertebesi itibaryla anlamak mmkn
deil, eer anlamak mmkn olsayd Ms (a.s.) a Krn-
83
Kerm inerdi Tevrat inmezdi, Krn Zt demek Krn
Kerm Ztn ikrm demek, furkan sfat demek furkan-
kerim sfatlar mertebesinin ikrm demek, Tevrat ise
kelime anlam olarak haberi daha uzaa ulatran
mnsna yani Esm-i lhiyye mertebesi, daha evvelce
peygamberler kendi kavimlerine geldiinden evreye mil
olmadndan Tevratta genileme balyor, ncil ise mjde
demek kendinden sonra gelecek olan (Ahmed) adnda
peygamberin geliini mjdelemek mnsna. Bir kii
devaml olarak tarikat mertebesinde kalrsa kendisine
zulmetmi oluyor Hakkikat-i lhiye ye zulmetmi ve bu
78
yete ters dm oluyor. Ksaltmayn deitirmeyin,
yetlerimizi, az bir pahaya deere;
Cenb- Hakk insnoluna burada ne byk hitab ta
bulunuyor ama ne yazk ki biz, herbirerlerimiz genelde ok
kk deerlere Cenb- Hakkn yetlerini satp
deitiriyoruz, nedir bunlar, Cenb- Hakkn evvela enfsi
yetleri var bizim zerimizde, ve darda yetleri var ve
yette Krn demek olduuna gre, herbirerlerimiz
Cenb- Hakkn yetlerindeniz yani Zti iaretlerindeniz.
Senriyhim ayatiNA fiyl afak ve fiy enfsihim
hatta yetebeyyene lehm enneHUl Hakk(Fussilet
41/53.Ayet) yani Biz onlara hem ufuklarda ve hem
kendi nefislerinde delillerimizi-yetlerimizi, gstere-
ceiz ki, Kr'n'n hakk olduu kendilerine aka
belli olsun.
Diyor Cenb- Hakk, gstereceiz diyor ama daha
evvel gzkmyormuydu, gzkyordu da biz onu idrak
edeceiz mnsnda yani mevcut olan kendi zerimizde
zuhura karacaz, ite kendinde var olan Allahn
yetlerini sen idrak edemediinden, onlar aa
karamadndan, onlar ok basit yerlerde kullandndan
yani dnyalk ilerde nefsni menfaatler zerinde
kullandndan bunun karlnda senin aldn ey ok az
olduundan ve onlar geici olarak burada kullandndan
Allahn yetlerini ok az bir deere sattnz, deitirdiniz
84
ne yazk ettiniz, baka bir yerde bunda bahsederken fe
bi'se ma yeterun; (Al-i mran 3/187.Ayet) yani bu ne
kt bir alveritir diyor.
O halde Benden saknnz, Cenb- Hakk dolayl olarak
Allahtan korkun diyor, burada Benden saknnz diyor,
saknmaktan maksat;
eriat mertebesinde, zhiri varlmz korumak
yani beden mlkn rtmek, gnahlara ve haramlara
bakmamak sretiyle saknmak korunmaktr.
Tarikat mertebesinde, Cenb- Hakkn dnda
79
baka eylere muhabbet etmekten saknmak, kime ki
muhabbet ettiyse bu varlkta, Hakk sevgisinin stnde ite
ittikasn yapmam demek olur, varlklar iinde kime veya
neye yapt muhabbet Hakkn muhabbetinin altnda ise
onun ittikas dorudur,
Hakkikat mertebesinde, ittikasna geldiimizde
ittika kendi varlnda lh- varln olduunu bilip,
mahede edip bunu unutmaktan ittika edecek yani kendi
nefsaniyetine dmekten saknacak, ikilie dmekten
saknacaktr.
Marifet mertebesinin, ittikas, bu yaanty kar
tarafa da aktaracak, bildirecek ekilde hareket etmesi,
yani kendisinde mahede ettii zellii darya da
mahede ettirmesi, tabi bunu aktarmas iin yle bir
gnl bulmas gerekiyor onu bulduu anda bunu faaliyete
geirmesi gerekiyor.
` ` ' ' `
(42) Ve l telbislHakka Bilbatli ve tektml-
Hakka ve entm ta'lemun;
* Hakk batlla kartrp da bile bile hakk gizlemeyin.
Ve Hakk batl ile rtmeyin veya kartrmayn veya
Hakkn stne batl elbisesini rtmeyin, Ve kul cael
85
Hakku ve zehekal batl (sra 17/81.yet) yani Hakk
geldi batl zil oldu hkmyle bu yetin hkm insnlarn
zerinden kaldrlm oluyor.
Bu yetin mertebeler itibaryla mnlar da yle;
eriat mertebesinde bamza gelen emirlerin Hakk
zere gelmi olmalar,
Tarikat mertebesinde kendi bnyemizde Hakkn dnda
muhabbet ettiimiz eylerin gidip Hakk muhabbetinin
oraya gelmesi.
Hakkikat mertebesinde ise daha evvelce kendimizde var
zannettiimiz beeri benliimizin ortadan kalkp kendi
80
varlmzda lh- hakikatin zuhura gelmesi, zuhura
gelmesi derken baka yerden baka bir eyin gelmesi
gitmesi deil zten bizde mevcut olan o zelliin
hatrlanmas, meydana kartlmas, daha evvelce btl bir
hayat yayorken yani kendi nefsimiz ile birlikte yayorken
nefsimizden kurtulup Hakkani yaant bizde gerekletii
zaman bu yet hakikat mertebesi itibaryla gereklemi
oluyor,
marifet mertebesi, kendimizde bulduumuz bu
yaanty lemde de seyretmeye baladmz zaman bu
yetin marifet mertebesi gereklemi oluyor. Bir baka
ifade ile vehim ve hayal hkmnn gidip lh- hakikatin
ortaya kmas, zten onlar ortada fakat bizim uurumuza
gelmesidir.
Hakkda gizlemeyin, siz bunu bildiiniz halde,
Bir dervi belirli bir sre belirli bir hakikatleri idrak ettikten
sonra tekrar beeriyetine benliine derde benliiyle
yaamaya balarsa bu yetin hkm altna girmi oluyor
nitekim birok yol ehlinde bunlar gryoruz. Bilinli olarak
yapldnda byle olduu gibi dier bir ekilde yani bu
hakikatleri ortaya karamadmz iin gizlemi oluyoruz
bu da bilinsiz olarak yaplan i, fakat bunun bilinli veya
bilinsiz yaplmas kiiyi onun hkmnden kurtarmyor.
86
` ` ` ` ' `
(43) Ve ekymusSalate ve atuzZekate verke'u
ma'arraki'yn;
* Namaz kln, zekt verin. Rk edenlerle birlikte
siz de rk edin.
Ve namaznz dosdoru kln,
slmiyyetin ilk oluumunu buradada grmekteyiz,
slmiyyetin ilk oluumunda fiili farz yaklak 12 sene
sonra olmaya balad, eriat ahkm Medine devrinde
hkm olmaya balad, ondan evvelki devreler hep eitim
devresiydi, ilim devresi, bilgi devresiydi, fiil devresi oniki
81
sene sonra kt slmiyyette biz bunu gz ard ederek, ilk
mslman olana hemen zorluyoruz hemen namaz
klacaksn, oru tutacaksn, abdest alacaksn tamam bu
slmn emri be farz ama bu kiinin evvel bilin-
lendirilmesi lzm ona ilk evvel namaz tavsiye
edeceimiz zaman nce daha iddetli olarak ilmi tavsiye
edeceiz, kendisini bilmesini tavsiye edeceiz ve ona biraz
sre tanyacaz, Cenb- Hakkn sistemi bu, bakn burada
nce ittikay syledi, Hakk batl kartrmamay syledi,
Hakk ucuz pahaya satmamay belirli, ilim hakikatini idrak
etmesini syledi ite ondan sonra fiiliyata geiyor, ite
sistem aynen byledir.
Eer o insn Cenb- Hakk bilmek konusunda biraz
yol katetmemise klaca namaz zten sr bir eyden
teye gitmeyecektir, nk namaz o kadar muhteem bir
oluum ki, birka defa eilip yatmak kalkmakla o i yerine
gelmi deil ancak ekli yn yerine gelmi olur, o kiide
onu belirli bir sre yaptktan sonra sknt gelecek ve
zorlanacaktr , muhabbetle yapm olsa da zorlanacaktr,
nk onun hakikatine nfuz etmedii iin onu zden
yapma olgunluuna ulaamayacaktr, ama evvel ona
onun bilgisi verilirse ve daha sonra hareketleri verilirse o
daha kalc olur ki, Cenb- Hakkn sistemi de budur zten.
87
Hira danda Efendimize (s.a.v) kra kraat et, oku
denmesi ilmi gsteriyor, Efendimiz (s.a.v) defa
okuyamam diyor o zaman nasl okunacann yolunu
gsteriyor Rabbinin ismiyle yani Rab mertebesinden
rububiyyet mertebesinden balayarak oku, nk ondan
evvel efl mertebelerini dier peygamberler getirdi zten,
Rabb kelmnn hakiki mnsn idrak etmedike ve elimizi
kaldrdka hep hayali Rabbimize ynelmi oluruz Rabbi
hasmza ynelmi oluruz. Rabbi has, her insn- hkm
altnda tutan Esm-i lhiyyeden bir tnesi, Rabbi has
demek baka bir Rab deil, her esm bir Rabtr yani
terbiye edicidir, her varlk kendinden bir aama sonrakini
terbiye eder, her varlk birbirinin Rabbidir terbiye
edicisidir, anne baba ocuunun Rabbidir terbiye edicisidir,
brhm (a.s.) bir gn annesine sormu Rabbin kim diye,
82
baban olum, diye cevap vermi, babamn Rabbi kim
demi, annesi Padiah demi, bu sefer padiahn Rabbi
kim diye sorunca annesi ben o kadarn bilmem diye onu
cevapsz brakm, maaradan ilk defa bir gece darya
kartld zaman grd gkyz manzarasndaki en
parlak yldza benim Rabbim bu diyor, daha sonra ay
knca bu daha byk benim Rabbim bu diyor, sabah olup
hepsi kaybolup gne knca bu sefer benim Rabbim bu
diyor ne zaman ki akam olup gnete kayboluyor , benim
Rabbim bu da deil, byle batp kanlardan Rab olmaz
diyor olsa olsa benim Rabbim btn bunlar meydana
getiren Rabbl Erbabtr diyor ve oraya ulayor ve kendini
oraya yneltiyor.
Ysuf (a.s) da zindandan karken Ya sahibeyis-
sicni e erbabn mteferrikune hayrun emillahul
Vahdl Kahhar;(Yusuf 12/39.Ayet) yani "Ey zindan
arkadalarm! Ayr ayr rabler mi daha hayrl, yoksa
Vhid-l Kahhar olan Allah m?" diyerek, orada gerek
zindan arkadalarna, gerek bizim gnl zindanmzdaki
Esm-i lhiyyeye seslenerek ve hayal ve vehmimize
hitaben farkl farkl edindiiniz Rablar m daha hayrldr
yoksa tm bunlar meydana getiren Rabbl Erbab m daha
88
hayrldr diyerek byk bir ders veriyor, varlmz da
tersiri daha fazla olan esm bizim Rabbi hasmzdr yani
grevlidir bizde ite biz bunlar tarik,hal, hakikat mertebesi
yoluyla idrak ettiimizde, ki gerek tarikat budur zten
yani Rabbl hastan, Rabbl Erbaba ynelmemizdir.
Esm-i lhiyyenin herhengi biri bizim zerimizde tesirde
iken o Esm-i lhiyyeyi geip cmi isim olan Allah ismine
ulamamz gerekiyor yani Allah isminin hakiki mnsna
ulamamz gerekiyor.
Zt ismine nk bizim kaynamz oras eer Esm-i
lhiyyedeki Rab mertebesinde kalrsak esm dzeyinden
feyz alm oluyoruz, oras da Hakk, Hakktan gayr deil
ama esm yani isimler mertebesi, tarikat mertebesi, orada
kalp hayatmz o dzeyde srdrdmz srece zulm
ehli olmu oluyoruz, onu ap hakikate, hakikatten
83
marifete gememiz ve marifetullahta gerek Allah tanyp
abdullah olmamz gerekiyor, (s.a.v) Efendimizin birinci
vasf abdHu, Hunun kulu Huda Zt ismi, abduHu ve
rasluHu diyor, dikkat edelim risleti arkadan geliyor
evvel abdiyyeti geliyor. Esm-i lhiyyeyi en geni
ekilde bu lemde zuhura karmas onun abdiyyeti,
kulluu yani, herbirerlerimiz Esm-i lhiyyenin ne
kadarn ortaya karabilirsek Allahn o kadar kuluyuz, ite
herbirerlerimiz Zt mertebesi itibaryla oraya ulamamz
gerekiyor ki, Rabbl Erbab denilen yere yani merkeze
ulamak diyelim.
Bu hakikatleri idrak ettikten sonra klnan namaz
gerek abdiyyet mertebesinde olan namazdr ki o
mertebede lh- varlnla yani senin kendi varlnla yani
Cenb- Hakkn vermi olduu varlnla lh- varln
nnde huzura durmak olur, ki ite gerek namaz bu ve
bunu namazn dnda dncende faaliyete geirdiin
srece salat- daimun zeresin.
ok gzel bir ifade var Eraeyte menittehaze
ilhehu hevahu (Furkan, 25/43.Ayet) yani Hevasn
lh edineni grdn m? Burada lh ve Rabb edinmesi
89
lh- deil beeri mn da yani kim nefsniyyetine
dmse akl- kllden haber almyorsa yani Krn
Kermin hkmnn dna kyorsa benim aklm bana
yeter diyorsa hani bat da var ya akln lh edinenler ve
akl en byk varlk zannedenler, biz aklmzla uurumuzla
buluruz doruyu yaarz diyenler ve lh- hitaba kulak
tkayanlar yani akl kllden gelen bilgileri kabul etmeyip
akl cz ile hakikatleri aramaya alanlar ite bunlar kendi
nefislerini ilah edinen kiiler.
nsanlar deiik yaplardadr, herbirerlerimize Rabbin
anlat desek herbirimiz deiik ifadelerle anlatrz, bir
insnn lh- kaynaktan ald bilgiler var, Rahmani olan
bilgiler var bu bilgilerde iki ynldr, biri artlanm
olarak ald yani snrl olarak ald bilgiler, bir dieri,
gerek kaynandan hakikatinden snrsz olarak ald
bilgiler, ite bizim eksikliimiz bu lh- kayna ok snrl
84
kullanmamzdan kaynaklanyor. Akl kl bizde olduu
halde, bat ise akl czn gelitirip, kullanarak bizden
daha fazla akln kullanm oluyor, ne ac bir hadisedir bu
ve bizler onlardan meded umuyoruz, onlarn kanunlarn
alp tatbik etmeye alyoruz, bu durum bizim elimizdeki
hukuku hakkyla deerlendirememizden kaynaklanyor,
eksiklik bizim tatbikatmzda.
Bu ekilde kendinde hayal ve vehmi rabb, lh
edineni grdn m? Diyor.
Bizim Rabbi has diye bahsettiimiz bu Rabbin dnda,
bu Rabbi has Cenb- Hakkn Esm-i lhiyyesinden, biz
Rabbi hasmz bile gitsek yine onlardan ok stnz nk
Rabbi hasn asl Rabbl Erbabta, Esm-i lhiyye sfata
bal sfat ztna bal ama bizim yolumuz o kadar ak o
kadar engin o kadar usuz bucaksz ki, Rabbi hasnda
kalma Vhid ve Kahhar olan Rabbl Erbaba ula diyor,
Cenb- Hakk.
li menil Mlkl yevm* Lillhil Vahidil
Kahhar(Mmin 40/16.yet) yani Bugn Mlk kimindir?
Vhid ve Kahhar olan Allahndr
90
te bizim bu yetin hkmn bu dnyada
yaamamz gerekiyor. Bugn mlk kimindir dedii genel
olarak yaanacak hdise, ahirette kyamet kopup ortada
hi bir varlk kalmaynca Cenb- Hakk kendi varlnda
kendine seslenecek Bugn mlk kimindir diye ve ortada
kimse kalmadndan yani Cenb- Hakk ortadaki varlklar
Vhid ve Kahhar ismiyle kaldrdktan sonra, Vhid ve
Kahhar olan Allahndr diye cevap verecek, ite bu o gn
olacak hdise, fakat bu hdisenin bugn bizlerde olmas
lzm nk yetin enfsi tahakkuku var, bunlar olmazsa
tam bir dervilik hayat ortaya gelmez. Kendinin dnda ne
varsa etkisiz hle getirmesi demek, kendimizin dnda ne
varsa, ztmzn dnda ne varsa, kendi varlmzda iinde
olmak zere ortadan kaldrmamz gerekiyor demektir. Ne
zaman ki Kahhar esms biz de zuhura kt yani bizim
hayali ve vehmi var zannediimiz varlmz ortadan
85
kaldrd ve biz salt Nur olarak, salt ruh olarak kaldk nefsi
emmre, levvme, mlhime diye bieyler kalmad,
kaldysa da bunlar olumlu ynde kullanmaya baladk ve
onlarn kendilerine ait bir faaliyet sahalar kalmad, ite
orada o gn bizde bu hdise tahakkuk etti demektir yani
kyametimiz kopmu oldu.
ekimus salate dedii bu hdisedir ayaa kalk
Allahn huzurunda, lh-i varln olarak ayaa kalk
demek, beeriyet kabrinden kurtul ve ayaa kalk hakiki
benliinle ibadetini yap, namazn kl demektir. Kyamette
o demek ya zten, kyam et, ayaa kalk, ite Vhid ve
Kahhar olan Allah biz de zuhur ettii zaman geri o her
zaman var da, biz idrak ettiimiz zaman nk yok olan
bir ey zten olmaz eer biz lemde varsak hayali veya
gerek olarak, Allah muhakkak biz de mevcuttur, biz
Onun Hayy ismiyle hayattayz, Onun Rahmn ismiyle
rahmetteyiz Onun Subti sfatlarnn hepsi bizde mevcut,
Cenb- Hakkn bizler kk birer zuhurlaryz, Esm-i
lhiyyenin de zuhurlaryz, halife bu demek ite, Cenb-
Hakkn Esm-i lhiyyesinin o varlkta zuhurda olmas
onun vekili olmas demek, yalnz bizde onun numunesi var
91
kendisin de sonsuzu var, Mevln Hz.leri bu hdiseyi yle
anlatyor manav dkkannn nnde tezgahlar vardr ve
her rnden birer ikier kg.vardr, bu demektirki bunlarn
devam ieridedir, ite insn tabiri cizse lh- varln
mostrosudur yani gz nne getirmi olduu sretidir,
eklidir, numunesidir, eer ibiz bu hakikatimizi idrak
etmezde kendimizi ayr varlk olarak zanneder, yaar ve
dnyadan gidersek yukardaki yetin hkm altna girmi
oluyoruz ne yazk ki yani btl ile Hakk rtm oluyoruz,
bu hakikatleri darda deil evvel kendimizde aratrp
idrak etmemiz gerekiyor ve ite o zaman bizim
kymetimiz kopmu oluyor Bugn mlk kimindir
sorusuna cevab kendi varlnda ve kendi varlda
kalmadndan, baka bir deyile nefsaniyeti kalmadn
dan yine senden konuan Hakk olacak lillhil
Allahndr, nasl Vhid ve Kahhar olan. Allah kalr o
86
bedende ve o bedeninde kyameti kopmu olur. te bu
halde gnde be defa namazn klan kimse zel olarak
Cenb- Hakkn huzuruna Zt mertebesi itibaryla eriat,
tarikat, hakikat, marifet ve nsn- Kmil mertebelerini
temsilen be defa girdiinde Cenb- Hakkn huzurunda
zel olarak durur, namaz aralarnda da hususi olarak durur
nk o zaman gnlk ilerini de yapar oradaki ruhsatla
ama akl ve gnl Hakkta olduundan yine namaz iinde
sayldndan salt- dimn olur, bir be vakit namaz
var, bir salt- vusta-ara namaz, var birde salt- dimn
var yani kendi hakikatinin gereiyle hayatn srdrmesi .
Ve zekatlarnzda verin,
Zekt ne demektir, temizleyici demek, Cenb-
Hakkn sana ltfetmi olduu bu bilgileri kar tarafa da
aktararak ondaki benlik, nefis, hayal ve vehim kirlerinden
onu temizlemek senin zektndr, mnevi zektndr, ilmi
zektndr, para vs. eyler vermek malnn zektdr, tabi ki
evvel kendini temizlemen arttr.
Ve rk edicilerle beraber rk ediniz;
92
Kendi banza olmuyor, nk kendi banza
yaptnz zaman bu i taklitilik olur yani tam hakikatine
ermeden yaplm olur, bu ileri daha evvelce renmi
bilen kimselere uyarak evvel rk ediniz. Rk Mseviy
yet mertebesidir, kyam brhmiyyet mertebesi, secde
seviyyet mertebesi, tahiyyat Muhammediyet mertebesi
dir, ve tahiyatta oturan kii duru ekliyle Muhammed
yazmaktadr, ba Mim ayaklar Ha topuklar yine iki
tane Mim kollarda Dal okuduumuz zaman
Muhammed (s.a.v.) yazar haliyle ve ekliyle, sadan da
baksak ayndr, soldan da baksak ayndr, ite namaz
ierisinde kiinin btn bu seyri sluku yaam olmas
gerekir.
Burada neden Mseviyet mertebesinden yani rkdan
bahsetmi, nk hakikat-i Mseviyyeyi idrak etmilere
ulan evvel diyor ve rknun hakikatini idrak edin,
rkda hayvanlk mertebesini yani hayvani gdalarn
87
hakikatini idrak edin. O hayvanlar yemek sretiyle onlar
bizim vcudumuza intikal ediyor daha evvel nebat
halindeyken nce hayvana sonra da kendisini yiyen
insnn varlna ulam oluyor, (bunlar tabii olarak
yapyoruz ama ok enterasan yaantlar iindeyiz ve
artlanm olduumuzdan bunlar bize ok basit sradan
hadiseler geliyor), ite bu gdalar bizde dnceye,
dnce mnya, mn da Nra ulatndan, biz mn
olarak Hakkn huzurunda durduumuz zaman ve o
mnlar okuduumuz zaman Cenb- Hakka ulatryoruz
onlar, mirac ettiriyoruz, biz farknda olmadan onlarn
mirac, kanal mirac yolu oluyoruz ceml ceml cem ile
fetholdu ebvabl Hda demiler yani efl leminin cemi
tevhidi, esm leminin cemi tevhidi , sfat leminin cemi
tevhidi ve ebvvabl Hd Zt leminin cemi fetih oldu,
cemlerle fetholunur ancak ve Mirac- erif meydana gelir,
te sofraya konan eitli trl yiyecekler insnda
cem oldu, biz onlardan aldmz gda ile dua ettik,
konutuk, azmz alt, gzmz alt, aklmz fikrimiz
alt ve bunlar bizden bir Nr olarak kelm- lh- olarak
93
kt azmzdan, bylece onun yeri Zt mertebesi Hakkn
huzuru ite onlar bize bir taraftan gda oluyorken, biz
onlarla hayatmz srdryorken, onlar da bizden
menfaatlenerek Hakkn huzuruna km oluyorlar, biz
onlar mirac ettirmi oluyoruz, ite eskilerin krnty dahi
ziyan etmemeleri bu hakikate dayanyor, o krnt yere
dt zaman artk bir daha kimbilir ne zaman mden,
nebat, hayvan aamasna girecek sonra ibadet yapan bir
insn onu yiyecek sonra miracn yapacak ka sene
geecek, bakn basit grdmz hadiseler ne kadar
mhim meseleler oluturuyor, ite biz farknda olmadan
gaflet ehli olsakta sylediimiz szler hakikat olduundan
onlar bizde miraclarn yapyorlar, ne yazktr ki insnolu
baka varlklar mirac ettirirken kendisi sfliyatta kalyor
gafletinden, ite ilk nce kendi miracmz hakkyla yapp
onlarn miraclarn da daha kemlli yaptrmamz gerekiyor.

88
` ` ` ' ' '
'
(44) Ete'murunen Nase Bilbirri ve tensevne
enfsekm ve entm tetlunelkitabe, efel ta'klun;
* Siz Kitab (Tevrat) okuyup durduunuz hlde,
kendinizi unutup bakalarna iyilii mi emrediyorsunuz?
(Yaptnzn irkinliini) anlamyor musunuz?
nsanlara emir mi ediyorsunuz? Bilbirri iyilikle mi
emrediyorsunuz? unu yapn bunu yapn gibilerden, kendi
nefislerinizi unutuyorsunuz da insnlara yle edin, byle
edin diye ahkm m kesiyorsunuz diyor, siz kitab
okuduunuz halde.
Bunlar tefsirlerde beni srlin limlerine sylyorlar
yani onlara hitab diye sylyorlar tabi o gn onlara iken
bugn herbirerlerimize, hem onlar kapsamna alyor hem
hepimizi, hani bazen yle ahkm keseriz ya, hi yeri ve
94
ilgisi olmad halde, sen neden namaz klmyorsun v.b.
gibi, sen kendin yapyorsan yap, bakasn ne dnyor-
sun, bu ekilde yapan kiinin hayatna bakyorsunuz yap
dediklerinin hi biri ortada yok.
Daha hala akletmeyecekmisiniz, Krn- Kerm birok
yerde bu tr tavsiyelerden bahsediyor .
` '` '
(45) Veste'ynu BisSabri vesSalati, ve inneha
lekebiyratn ill alelhai'yn;
* Sabrederek ve namaz klarak (Allahtan) yardm
dileyin. phesiz namaz, Allaha derinden sayg
duyanlardan bakasna ar gelir.
Cenb- Hakktan bir ey isteyeceiniz zaman sabr ve
saltla isteyin yani hem namaz ehli hem ibadet ehli olun
hem de bu ii sabrla yapn, hemen aceleci olmayn,
muhakkak ki bu byk bir itir yani zorlu bir itir, sabr ve
89
namazla istemek nefislere zor gelir ancak u kimselere
kolay gelir ki huu zerine olan kimselere bu ii huu ile
yapan kimselere kolay gelir, huu ehlinden maksat Cenb-
Hakkn o varl kaplam olmas, yani Kahhar isminin
zuhura gelip kendi varlnda hibir ey kalmam olmas
ve lh- varln onu sarm olmas yani batln gidip
Hakkn orada btn varlyla mevcut olmas, ite byle
olduktan sonra o i ona kolay gelir.
nsnn Cenb- Hakktan en byk talebi ne olmas
gerekir diye dnrsek, herbirerlerimize gre bu talebin
ncelii vardr, neye ihtiyac varsa onu ister ama Cenb-
Hakkn gerek kullarnn ilk arzusu likullah, ona mlki
olmay ister, Ey kulum ite byle bir ey istiyorsan evvel
namazna devam edeceksin ve bunu sabrla bekleyeceksin,
bu her ne kadar baz zuhurlar iin mesel Mudil isminin
zuhurlar iin zor ise de muhakkak bu ar bir i ise de,
huu ehli iin zor deil kolaydr.
95
Tarikat demek yol demek, ksa ve dzgn yol demek,
oyalamadan gtren yol demek eer bir insn bir yolda ise
hangi vastaya binerse binsin, o yolda gidiyorsa mutlaka
manzaras deiecektir yani gittiini farkedecektir eer bir
kii ben tarikat ehliyim diyorsa ve manzarasnda deiiklik
yoksa o kii tarikat ehli deil oturak ehlidir, isterse o
kendisini gidiyor zannetsin, ls budur.
Biz Hakk yolunda yrmeye baladmz zaman
karmza gelecek baz merhaleler, durak yerleri vardr, o
duraklara geldiimiz zaman bize diyecekler ki sen u
duraa geldin buradan u duraa gideceksin diyerek hedef
gsterecekler, yol gsterecekler, fakat tarikat ehli yola
kendisi gidecek, eyhi onu bir yere gtremez fakat ne
yazk ki ok yanl anlalan hadiselerden birisidir bu ,
eyh gerek bir eyh ise yolunu gsteriri hedef gsterir kii
kendi greini kendi yapar, Krn- Kermde Ve l
teziru vaziretun vizre uhra (Fatr 35/18.yet) yani
kimse kimsenin gnah ykn yklenmez herkes kendi
ykn yklenir diyor, onlar sadece yol gsterir, ne yazk
ki biz onlar ok bytyoruz gzmzde, bytyoruz
90
derken hakszlk ederek bytyoruz bu konuda eyhler
umaz derviler uurur diye bir sz vardr, tabi bu kt
niyetten deil muhabbetinin okluundan her dervi kendi
eyhini ok yksek grr, bir eye gereinden fazla deer
verildiinde o deer dnyada veya ahirette sonradan
yerini bulamyorsa insnn urayaca hayal krkl ne
kadar byk olur, bunu nlemek iin imdiden gerekleri
tespit etmek zorundayz.
slmiyyetin drt mertebesi var eriat, tarikat,
hakikat, marifet, Efendimiz devrinde bunlarn hepsi bir
arada yaanyordu, bunlarn ayr ayr belirtilmelerine gerek
yoktu nk bunlar yaanyordu birlikte ne zaman ki,
mslmanlar zenginlemeye baladlar, genel ibadetlerde
gevemeler balad ve sadece fiillerin yapld bir hle
dnmeye balad, 200-300 sene sonra slm dinini
tekrar canlandrmak iin Cenb- Hakk belirli yrelerde
baz byk insnlar meydana getirdi, 6.7 ve 8. asrlar
96
sanki yeryznden evliya fkrd, irfan ehli, arifler byk
pirler fkrd, bunlarn hepsi ite bu hakikatleri yani slmi
ana gc, i bnyedeki gc ortaya karmak iin yeniden
sistemletirdiler, ve buras eriat, buras tarikat, buras
hakikat, buras marifet diye belirttiler ite o bilgiler bugn
bizlere gelmi oluyor, biz de onlar bugn hep birlikte
aktarm olacaz inallah, bizden sonrakilerde kyamete
kadar devam edecek bu Kevser havuzundan meydana
gelen nehri aktmak zorundayz, mecburuz buna baka bir
ey yapacak halimizde yok zten aksi halde o Kevser
rmann kesilmesi bize ok byk ykler getirir ahirette.
eriat mertebesinin eiticileri imamlar, hocalar,
niversitelerdeki retmenler, tarikat mertebesinin eitici-
leri mrit denilen eyh efendiler, hakikat mertebesinin
eiticileri arifler, marifet mertebesinin eiticileri arifibillh
lardr.
Bir insn arifibillhtr marifet mertebesinden eitir,
hakikat mertebesinden eitir, tarikat mertebesinden eitir,
eriat mertebesinden eitir, ama bir eriat mertebesindeki
profesrn bildii kadar snneti farz bilmez fakat yine de
91
o mertebenin hakkn verir yeteri kadar, ama bir imam
efendi tarikat mertebesinden ders veremez, hi veremez
nk ne yeridir ne hlidir, ders vermeyi bir yana brakn
hatta inkr eder nk kendi mertebesini o mutlak
mertebe zanneder, ite demin dediimiz gibi slmiyet-i
eksik anlaymzn neticesi bu, eriat mertebesini yerine
getirerek, namazn tam klarak orucunu tam tutarak
slmiyet-i tam olarak yaadn zannederler bu da ham
hayalden baka bir ey deil, tabi hi yapmamaktansa bu
kadar yapmak az bir ey deil onu kk gryor deiliz
ama slmiyyetin namaz, orucu o deil, ibadeti o deil, o
et kemiin ibadeti benim ibadetim deil, bunun ibadetini
yaptryoruz da kendi ibadetimize gelince ihmal ediyoruz
bizim gerek varlmz zmz, ruhumuz, hakikatimiz,
ite buraya ulamak iin tarikat mertebesine ulamak
gerekiyor yani eriat mertebesini tatbik eden kimse
burann yaantsnn yetersizliini idrak ettii zaman ki
97
onlar da o mertebenin iinde olanlarn bazlar yani ok az
bir ksmdr, onlar nce tarikat mertebesine geebiliyorlar.
eriat mertebesinin grevi aslnda tarikat
mertebesine eleman yetitirmektir, burada brakmak deil
insnlar, buradan alp, eitip hedef olarak yukarsn
gstermektir, peki tarikat mertebesinde ne oluyor, burada
muhabbetullah meydana geliyor, Allah sevgisi, yalnz
buradaki sevgi nefsani sevgi ile kark olduundan
tamamen net, bariz bir sevgi deildir, fakat eriat
mertebesine gre ok gzel bir yaantdr, nk eriat
mertebesinde kuruluk, kabalk vardr, kldm namaznm
bakas bana lzm deil der biter gider i, tarikat
mertebesindeki muhabbeti oluturanlar ise eyh
efendilerdir, onun varlnda, esmlarnda ekilmesiyle
insnda bir letafet meydana gelir, ama burann tehlikesi
bu nedenle kendini stn grmesi ve farknda olmadan
benliinin artmasdr, hele birde kisve meraklsysa daha
da artar, eyh efendilerin buradan ders vermeleri dier
btn mertebeleri biliyorlar ve ders veriyorlar demek
deildir, bizim hatamz tarikat mensubu bir eiticinin lh-
varla ulatraca zannnda bulunmamzdan kaynaklan-
92
yor, ve bunlar ondan beklemekle o kimselere hakszlk
ediyoruz, eyhlerin grevi hakikat mertebesine eleman
hazrlamaktr, tarikat mertebesi ierisinde dndrp
durmak deildir, hakikat mertebesinin grevide marifet
mertebesine insn yetitirmektir, ama Hakkn nian
olmad gibi bu ariflerinde nian olmaz, bir arif hakikatten
arif olduu zaman hibir kaytla kaytlanmaz, nk tm
kaytlar kendisinde toplar, bir ynn yolcusu yani tek
ynn yolcusu olmaz.
` ` ` ` ' '` '
98
(46) Elleziyne yezunnune ennehm mlku
Rabbihim ve ennehm ileyhi raciun;
* Onlar, Rablerine kavuacaklarn ve gerekten Ona
dneceklerini ok iyi bilirler.
O kimseler ki, onlar Rablarna mlki olacaklarn
zannederler, mit ederler, yani zannederim, mit ederimki
ben Rabbime kavuacam diye, iyi niyet ierisindedirler,
ve muhakkak ki onlar Rablarna dneceklerdir, yani sabr
ve saltla namazlarn klanlar ve sabrla isteyenler ve
huu iinde olan kimselerin yani gerek tevhid ehli olan
kimselerin, zannettikleri, arzu ettikleri ey Rablarna
mlki olmaktr. Zhiri olan baz kitaplarda Allaha ahirette
mlki olaca yazldr, o da dorudur hayal ve vehim
iinde olan kimseler iin fakat irfan ehli Rablerine ahirette
deil burada mlki olurlar, en azndan onu zannederler,
onu isterler eer zten burada Rabbine ulaamayan kimse
ahirette gerek Rabbine ulaamaz kendi hayalindeki
Rabbine ular, nk Rabbe kavuma yeri burasdr,
ahiret deildir. Yaadmz u dnya o kadar muhteem
ve mbarek bir yer ki, beer kelimesi bunu anlatmaya
yetmiyor ne yazk ki, ama syleyenden dinleyen rif dedii
gibi, insn kendi bnyesinde beer lisn yetmese bile
gnl lisn onun ne olduunu aklar daha yaklak bir
ifade ile.
Ve muhakkak ki onlar Rablarna ulaacaklardr diyor,
93
demek ki huu ile, sabr ile ve namazla, burada namazdan
kast btn ibadetler, sabrdan kast yaam ierisinde
bamza gelen her trl olgular, huuda bunlarn
yaplmasna sebep olan bizdeki lh- enerji, bu nereden
kaynaklanyor, yaptmz zikirlerden, sohbetlerden,
ektiimiz tesbihlerden bunlar meydana geliyor.
Yalnz burada dikkat eken bir ey daha var,
mlaku Rabbihim onlar Rablarna mlaki olacaklardr
diyor, Allaha mlki olacaklardr demiyor, niye, nk
buras tarikat mertebesi itibaryla olduundan burada Rab
kelimesi ve mns geerlidir, Rabbl Erbab, Rabbe
99
ulatktan sonra ancak Allaha ulamak mmkn olur, ite
buras tarikat mertebesinin hakikatidir, hakiki tarikatn
mensubu bu mertebede buraya ular, nk Efendimiz
(s.a.v) yle buyurdu men arefe nefsehu fakat arefe
rabbehu yani kim ki nefsine arif olduysa Rabbine arif
oldu, nsn- Kmil adl eserinde Abdulkerim Ciyli Hz.leri
diyor ki: Nefis rububiyet zatndan meydana gelmitir, yle
olduu iin bir buday tanesini tanyan kimse o ekmei
tanm olur, bir buday baan bilmi olan kimse o
tarlay bilmi olur.
Bunlar biz beer kafasyla dinlediimiz iin hayali bir
bilim vermekten te gemiyor, ama Cenb- Hakkn
murad lhsi ierisinde sabrla, namazla, huu ile eer
bunlar gerekten ciddi olarak yapm olsak ve bizi
yneten kii bu hallerden daha evvelce gemi ise her iki
taraftada kabiliyet varsa kiinin bu lemde Rabbine
ulamamas mmkn deil tabi ki Cenb- Hakkn murad
lhsi ierisinde, ve kaderi lhsi iinde fakat kiinin
benim kaderimde bu yokmu diyerek bunlar bir kenara
brakmas doru bir hareket olmaz, acaba kaderinde
varmdr, yokmudur onu kesin olarak bilmek mmkn
deildir, Cenb- Hakktan iyi niyet zere herbirerlerimizin
kaderinde Rabbe mlki olma ihtimali olduundan, her
insn douta slm ftrat zere hlkedildiinden, slm
da Cenb- Hakkn Ztnn zuhuru olduundan, gerek
ifadesi olduundan, herbirerlerimizde kendi mertebesi
94
itibaryla Rabbine ulamas ihtimali mutlaka vardr,
dolaysyla biz bu hakikatleri almadan, kenara brakrsak
onun sorumlusu tabi ki bizler yani beeri ynmz olmu
olacaktr, onun iin takdiri lh- var veya yok biz
elimizden geleni yaptktan sonra Cenb- Hakkn varm
gibi de ahirette ona mkfat vermesi mmkn nk iyi
niyet art hereyde.
Kiinin Rabbine dnmesi biz istesekte istemesekte
mutlaka meydana gelecek olan bir hdisedir, yalnz burada
acaba kim hangi Rabbe dnecek? Herkes tesiri altnda
olduu Esm-i lhiyyeye dnecek, Cenb- Hakkn
100
Doksan dokuz olarak belirtilen ama sonsuz sayda isimleri
vardr ve her bir isim bir Rabb yani terbiye edicidir, o
esmnn ercevesi ierisinde de o esmya bal varlklar
var, ite her ne varsa bu lemde o Rabbine dnecek, Mudil
isminin zuhuru olan dalel ehli Mudil ismine dnecek yani o
Rabbe mlki olacak, Hakk isminin tecellisinde olan
kimseler Hakk esms olan o Rabbe dnecek fakat bunlar
ayr ayr Rablar deil, Rabbl Erbabn kendine ait zuhurlar
veya gleri zten byle olmasa bu lemdeki bu sistem
yrmez karmakark olur, her Esm-i lhiyye kendine
ait zuhurlar kontrol eder, tedbir eder, melekleri vastasyla
bu ileri yaptrrlar, yani netice bir ey nereden
kaynaklanmsa kaynana dnecek.
En kemlli olan ve kendini bilen kimseler yani bu ii
bu dnyada idrak etmi olan kimseler ise bu zorlama
hkm altna sokulmadan kendileri diyecekler ki inn
lillhi ve inn ileyhi rciun (Bakara,2/156.Ayet) yani
muhakkak ki biz Allah iiniz ve Ona dncyz
inn dediimiz zaman kendini bilen insnlar demektir ,
bakn burada Allah iiniz demenin de bir ok ifadeleri
vardr yani Allah bizden Zt-i zuhurunu yapmakta onun
iiniz biz demek bu ifade ve anlalmas zor ve beer
idrakinde olanlarnda kabullenmesi kolay deildir, ama gel
gr ki hakikatte budur yani Zt mertebesinden bakld
zaman yetin ifadesi Ey o mertebeye ulam olan
kullarm ben sizden Zt-i tecellimi yapmaktaym ama
95
bunu evremizdekiler bilir yada bilmez, ve ileyhi
raciun bakn burada Allaha dneceiz diyor, konumuz
olan yette ise Rablarna dneceklerdir diyor, demek ki
mertebeleri itibaryla birinin dnecei yer Rabb Esm-i
lhiyyesi ve oradan sonraki ulamla Allaha dnecekler
fakat dierleri dorudan doruya Zt ehli olduu iin Biz
Allah iiniz Allaha dneceiz diyorlar.
Muhiddini Arabi Hz.lerinin Lbb l lbb isimli,
kitabndan;
101
Cennet ehli cennete vardklar zaman Cenb- Hakk
onlara Ztndan Azamet ve Kibriya perdesini kaldrarak
tecelli edecek, ve onlara Ben sizin Rabbinz deilmiyim
diyecek, onlarda: hayr sen bizim Rabbimiz deilsin
diyecekler ve ok az secde edecek, dierleri secde
etmeyecek, ikinci defa yine Cenb- Hakk onlara Ztndan
Azamet ve Kibriya perdesini kaldrarak tecelli ettiinde
Ben sizin Rabbinz deilmiyim diye onlar yine hayr
diyecekler yine az bir zmre evet sen bizim Rabbimizsn
diyerek secde edecek, nc defa yine az bir kimse secde
edecek, secde etmeyenlere Cenb- Hakk buyuracak ki, Ey
kullarm sizinle Rabbiniz arasnda bir iaret var m dedii
zaman onlar evet diyecekler ite o zaman Cenb- Hakk,
cennet ehlinin herbirerlerinin kafalarndaki slietlenmi
Rablar ekliyle onlara tecelli ettiinde, evet sen bizim
Rabbimizsn diye hepsi secde edecekler,
Bizler Cenb- Hakk srekli tenzih mertebesinde
dndmzden ve hep o haller ile grdmzden
baka bir tecellide olduuna akl erdiremediimizden baka
ileri baka bir Allah varmta o yapyormu gibi
dndmzden tebihi mertebeleri, yaantlar ona
maledemiyoruz, dier mahlkata malediyoruz o zamanda
dier mahlkata mstakil vcut vermi oluyoruz ite bu da
gizli irkin en by olmakta, buna ramen Cenb-
Hakkn yine Hads-i erifte Ben kulumun zann gibiyim
diye bildirmesi de kullar yani bizleri bu ykten kurtarm
oluyor. Cenb- Hakkn Zt-i ekliyle idrak edilip kendi
hakikati lhiyyesi ierisinde rifane bir ekilde bilinmesi,
96

birde beeriyyet snrlar ierisinde hayal ve vehim olgusu
ierisinde Cenb- Hakk anlamak var, ite beeriyyet
snrlar ierisinde bilmek avamn hli, Zt-i ekliyle idrak
edip rif olmak hassl haslarn hlidir, eer biz bu ekilde
kendimizi beeriyet erevesi iinde brakarak Cenb-
Hakk idrak etmeye alrsak az ok yanlg ierisinde
oluruz, cennet ehli de olsak neticede hayal ehli olmu
oluruz ama biz yani mmeti Muhammed hayal ehli olarak
102
getirilmedi yeryzne, mmeti Muhammedin btn
mmetlere ahit bir mmet olabilmesi iin btn bu
mertebeleri idrak edip dier mmetlerin halini izah etmesi
gerektii iin, bu irfan ve idrake ulamas gerekmekte aksi
halde biz mmeti Muhammedin hayalperestleri ve zhiri
zuhurlar olmu oluruz, geri o da eski mmetlerin zhiri
zuhurlarna gre ok stn bir eydir ama niye elimizde
sonsuz bir imkn var iken onu beer snrlar ierisinde
kullanalm, bize ok yazk olur ve bize yakan bir ey de
olmaz nk mmeti Muhammed mmetlerin en stn
en gzelidir fakat ne yazk ki bizler bu hakikatleri
bilemediimiz iin veya gayret etmediimiz iin ve ok
acdr ki mmeti demden bile gerideyiz.
demi mmet olmak iin demi hakikatleri idrak edip
ve nefaht fihi min ruhi yetini bizim yeryzmz
olan beden mlkne indirmemiz gerekiyor ki o bizde
faaliyete gesin, o tohum bizdeki yerini bulsun, biz ve
nefahty gnlmze ekemediimiz iin demi hakikat
bizde yeerip aa olup brhmiyyet, Mseviyyet
seviyyet, ve Muhammediyyet kemlatna ve meyvesine
ulaamyoruz ne yazk ki.
Btn bunlar beer ve akl cz idraki ierisinde
anlamaya altmz ve o kalp ve ereve ierisinde
kaldmz iin kendi hakikatimize ulaamyoruz, bizim yle
bir i bnyemiz var ki (s.a.v.) Efendimizden verese olarak
gelen, o kadar muhteem bir i bnyemiz var ki, hani
Cenb- Hakk Hads-i Kudsde Ben yerlere gklere
97
smam mmin kulumun gnlne sarm dedii sr da,
aslnda sr da deil biraz kafasn, gnln altran kimse
kendinde bu almn olduunu grr, dardan baktmz
zaman biz kendimizi kk bir lem olarak grmekteyiz
aslnda Hz. Ali Efendimizin lem-i Ekbersin dedii gibi o
hle ulamamz gerekmektedir yani insn btn olarak
btn bu lemlerden byk bir lem ama zhir olarak
baktnda 70-80 kg. arl, 1,70 mt civar ortalama boyu
olan bir kk maddecik ve biz kendimizi byle
grmekteyiz, ama ite bu kk madde dediimiz bizim
103
asli varlmz deil, bakn dikkat edelim asli varlmza
giri kapsdr bu beden, eer bu bedenlerimiz olmasa
mn leminede geiimiz olmaz, bu bedenimiz bizim
zhir lem ile btn lem arasnda berzahtr, kapdr yani
bizler iin, onun iin ill ull elbab ancak kmil akl
sahipleri, bir baka ifadeyle kap sahipleri bu ileri idrak
eder diyor.
Her beden Cenb- Hakkn Esm-i lhiyyesinin
zuhur ettii bir kapdr, herkes bir Esm-i lahiyyesinin
kaynadr, kim ki bunu idrak ettiyse ull elbabtr, her
kapy o kapnn gerektirdii anahtar takarak aar yani
karsna gelen her kiiyi ayn anahtarla amaz nk her
anahtar her kilidi amaz, onun iin elhlullah baz
durumlarda senin kilidin falan kimsede git o asn der,
onun ihtisas o esm zerine olduundan oradan ona
hitab ve ulamas daha kolay ve daha gereki olur.
Rabbin bilen eriat mertebesi itibaryla bu sz lfzi olarak
syler, tarikat mertebesi itibaryla bu szn hakikatini
huu duygular ierinde syler, hakikat mertebesinde artk
hakikate eritiinden ve beeriyeti orada kalmadndan,
duygular da orada izale olduundan kendisini orada bulur,
marifetullah mertebesi itibaryla onun Rabbi lh-i olan
Allah esmsdr, Yusuf (a.s.) zindandan karken Ya
sahbeyissicni e erbabn mteferrikune hayrun
emillhul Vahdl Kahhar;(Yusuf 12/39.Ayet) yani "Ey
zindan arkadalarm! Ayr ayr rabler mi daha hayrl,
yoksa Vhid-l Kahhar olan Allah m?" diyerek bize o
kadar byk yol ayor ki, buradan gir ve btn Esm-i
98
lhiyye saltanatn seyret, her an, taptaze.
' ' ' ' ` '
` '
104
(47) Ya beniy isrilezkru n'metiyelletiy
en'amt aleykm ve enni faddaltkm alel lemiyn;
* Ey srailoullar! Size verdiim nimetimi ve (bir
zamanlar) sizi cmle leme stn kldm hatrlayn.
Cenb- Hakk, bu mertebenin hakikati olan kavme
hitab ederek yani tarikat mertebesinin hakikatini
yeryznde yaayan kavim olarak, yani ilk defa yaayan
kavim olan beni srle Hz. Ms (a.s) n hayat hikyesini
okuduumuz zaman, tabi eer bunu gerekten okuyor isek
ve kendi bnyemizde tatbik edebiliyor isek, biz o zaman
ite gerek tarikat ehliyiz, s (a.s) n hayatn idrak edip
kendimizde tatbik edebiliyorsak biz hakikat ehliyiz,
Muhammed (s.a.v) Efendimizin hayatn idrak edip
yaayabiliyorsak o zaman biz marifetullah ehliyiz ve ite o
zaman ancak varis-i Muhammediyiz yoksa ben
Muhammediyim demekle lfzi olarak Muhammedi
olunmuyor ancak tabii olarak olunuyor, yani ondan sonra
dnyaya geldiimiz iin onun mmeti ierisine o erefe
nail olmu oluyoruz ama zamanlamay biz yapmadan
Cenb- Hakkn ltfuyla, peki, biz almadan namazla,
sabrla, huu ile bu hayat yaamadktan sonra biz nasl
mmeti Muhammed olacaz, buna mirasyedi deniyor,
ama mirasyedi de abuk biter, insn retici olmal ki veya
rettiinde toplayc olmal ki rezerv olsun bitmesin.
Ey gece yryen kullarm size verilen nimetimi
hatrlayn, eer bu sadece beni srle verilmi olsayd
eer o 4500 sene evvel olup bitmi olan hadisenin bugn
zikredilmesine gerek yoktu, olsa bile o tarihi bir hadise
olurdu.
Cenb- Hakkn bu kavme verdii o kadar byk
nimetler var ki, ite onlar Mseviyyet ismi altnda tarikat
99
mertebesinde yaayan kimseler, isterse bu hristiyanlardan
olsun ama hakikileri tabii ki, sadece bize ait deil, o
nimetler yle bir nimetler ki ben o nimetleri sizin zerinize
verdim yani tarikat mertebesinde yaayan kimselerin
zerine verdim o nimetleri. Ben sizi lemlerin zerine
105
ykselttim, lemlerden kast o gnk Mseviyyet
mertebesi itibaryla hangi leme ykseltilmise o lemler
ve onun altndaki lemler yani eriat mertebesinin stne
ykselttim demek, Hakkikati Muhammedi lemlerine de
ykselttim demek deil, btn lemlerin zerine
ykselttim demesi Mseviyet mertebesi itibaryla geldii
iin daha evvelki peygamberlerin mertebelerinden sizi ste
karttm demek yani eriat mertebesinin zerine karttm
demek burada, Muhammedi mertebesi daha burada yok
ama bu hl eski hle gre ok byk bir nimettir.
' ' ' `
` ` '` ' `
(48) Vetteku yevmen la tecziy nefsn an nefsin
ey'en ve l yukbelu minha efaatn ve l y'haz
minha adln ve la hum yunsarun;
* yle bir gnden saknn ki, o gn hi kimse bir
bakas adna bir ey deyemez. Hibir kimseden herhangi
bir efaat kabul olunmaz, fidye alnmaz. Onlara yardm da
edilmez.
yleyse saknn, ittika edin, yle bir gnden ki hi, bir
ey deitirilemez, alnp satlamaz ve orada hibir
efaatte kabul edilmez, tabii Allahn efaat ettirdii
kimseler ayr, onlardan hibir fidye alnmaz yani o gn
insnlara ne bir yardm edecek ne efaat edecek kimse
vardr, o gnden saknn, Cenb- Hakk burada btn bu
tarikat hakikatinin bir ksmn anlattktan sonrada
hayatnz byle srdrn ve banza gelecek o hadiseler
gelmeden saknn, yani gerei neyse bunun gereini
uygulayn .

100
106
` ' ` ` ' ' '` '` ` ` `
' ' ' ' ` ' ' ` ` `
(49) Ve iz necceynakm min li fir'avne
yesumunekm suel'azabi yzebbihune ebnaekm ve
yestahyune nisaekm, ve fiy zlikm belun min
Rabbikm azym;
* Hani, sizi azabn en ktsne uratan, kadnlarnz
sa brakp, oullarnz boazlayan Firavun ailesinden
kurtarmtk. Bunda, size Rabbinizden (gelen) byk bir
imtihan vard.
O vakti hatrla ki biz size kurtulu verdik, demek
ki zamanlarmz arasnda baz zamanlar var ki Cenb-
Hakk o zaman ierisinde bize kurtulu necat veriyor, ite
biz hep Hakk istikametinde olduumuz zaman o necat bize
hangi saatlerde gelmi ise o saati yakalayabiliriz ama Hakk
yolunda olmazsak herhangi bir zamanda necat- lhiyye
kurtulu vesilesi bize gelir ise de biz orada olmadmz iin
bizi bulamaz gider ve o rahmette bakasnn olur ama biz
kendimizde olduumuz srece, kendi evimizde olduumuz
srece evimize birisi gelse kapy alsa ierde
olduumuzdan o misafiri hemen ieriye alrz o necat
kullanrz.
Burada Cenb- Hakk Biz kurtardk sizi diyor, zaman
ve mekn tesinde olan bir Allah bu kelimeyi konuur mu
hi! Peki bu firvn ve ilesi ne yapyorlard, size
ktlklerle azab ediyorlard, yani nefsi emmre senin
veled-i kalp olan gnl evldna azab ediyordu, onu rahat
brakmyordu, sizin erkek evltlarnz kesiyordu ve kz
ocuklarnz brakyordu, bakn ne kadar ak bir ifade,
erkek ocuklar firvnun kesmesi, yani nefsi emmrenin
kesmesi ne demek? Kiide meydana gelen veled-i klb
olan erkek evld yani lh- ilimleri kesiyordu ve
kendinden meydana gelen hayal ve vehim kzlarn
brakyordu, ite bu erkek evltlar nefsi emmre
tarafndan kesildii srece kiinin erkek bir evlda sahip
107
101
olup onu kendisine vris etmesi mmkn deil, kzlar
oaldka hayal ve vehmi artm oluyor insnn, ite
erkekten kast lh- hakikatleri idrak etmek, kzdan
kastta hayal ve vehmi anlamak, bizdeki nefsi emmre de
Hakkla ilgili olan eyleri keser, gerek irfaniyyet sohbetini
dinletmez uykuyu getirir keser, gaflet getirir mni olur
yani ama dnyevi eylerin yolunu aar, daha ok onu
dinletmeye alr. te bu o mertebe sahipleri iin
Rabbinden azm bir belyd bu.
' ' ' ` ' ' '
`
(50) Ve iz ferakn Bikml bahre feenceynakm
ve arakna le fir'vne ve entm tenzurun;
* Hani, sizin iin denizi yarm, sizi kurtarm,
gzlerinizin nnde Firvn ilesini suda bomutuk.
Yine o vakti hatrlaki, size denizi yardk, onu da
hatrlayn, yine size necat verdik sizi kurtardk firvn ve
evresindekileri boduk, sizde bakp seyrediyordunuz bu
hdiseyi, Biz yaptk bu ileri; te bakn nefsi emmrenin
yani firvnun lm yeri buras, lm yeri derken
hkmnn kalkt yer buras, bir insn balangta eriat
mertebesinde de olsa, tarikat mertebesinde de olsa nefsi
emmresi firvn gibi nnde dikiliyor ama ne zaman ki
Mseviyyet mertebesinden bir Hdi-Hidyet gelecek, bir
kurtarc gelecek, bunlarda ilham, idrak ve uurun geldii
zamanlar ite, bunun iinde onun talepisi olmak lzm,
Kzldeniz olduu sylenen denizi yardk demesinden
maksat, hayalinde varettiin hayal denizi, beeriyetinle,
akl czinle meydana getirdiin hayal denizi, insnolunun
burasn amas mmkn deil, ta ki Hakktan bir necat
gelecek, bir kurtulu gelecek, bir Ms gelecek ve asasyla
vuracak, oradan Oniki yol alacak.
108
Her tarikatn yolu kendine gre ayr bir yol demektir,
yeter ki o tarikat isminin ifadesi olan gerek yolunu bilmi,
bulmu olsun ve o yoldan gitmi olsun yoksa o yolun
102
kendisine almamas mmkn deildir, eer yol
almyorsa ya dervite aksaklk vardr ya Msda aksaklk
vardr fakat Ms gerek Ms ise o yolu aar mutlaka ve
dervite gerek bir dervise Msnn at yoldan geer
eer geilmiyorsa eksiklii aramamz gerekiyor.
Firavunu ve evresini, orada gark ettik, boduk,
sizde bakp duruyordunuz;
Beni srl Msrdan ktktan sonra firvn onlar
gnderdiine piman oldu ve arkasndan ordusuyla birlikte
geldi, nlerinde deniz arkalarnda firvn ve ordusunun
olduunu gren Yahudiler ardlar, panik yapmaya
baladlar, Ms (a.s.) bu durumda Rabbinden niyaz etti,
Cenb- Hakkta ona elindeki sy suya vur dedi, Ms
(a.s.) On iki defa muhtelif yerlerde asasn suya vurunca
On iki yol ald (Not: burada alan denizin dibindeki
kumlar dnyada gnei bir defa grd ve sonra deniz
tekrar kapand)
Cenb- Hakk o suyu yle bir hle getirmiki, o su
aldktan sonra buz dolabnda donan su gibi donup
kalm, effaf bir ekilde ve alan On iki yoldan giden beni
srlin hepsi birbirini grmler, kalpleri mutmain olsun,
huzurlu olsun diye bu ekilde olmu, beni srlin son ferdi
bu yoldan karya getikten sonra firvn ve ordusu oraya
ulam, fakat girme cesaretini gsterememiler, su
kapanr diye, fakat o anda Cenb- Hakk Cebrl (a.s.) bir
ksran zerinde suya gndermi, firvnun altndaki at
ksra grr grmez o da onun arkasna taklm yoksa
firvn kendi isteiyle oraya girmi deil, at stnde
firvnu gtryor, arkasndaki orduda firvn gidiyor diye
onun arkasndan yola giriyorlar, ne zaman ki btn ordu
denize giriyor, o anda su stlerine kyor, firvn suya
batp boulmak zereyken ben Msnn Rabbine imn
ettim diyor L ilhe illllah diye fakat o kabul edilmiyor
109
tabi mahedeli olduu iin, bir mddet sonra btn ordu
suyun dibinde kald halde firvnun cesedi suyun stne
kyor, buradaki hikmet u, zhir olarak bile olsa Kelime-i
Tevhidi syleyen bir kii mutlaka fayda salar. Nefsimizde
103
ayn ekilde, ne zaman ki biz kendimize ait yolu bulup
hayal ve vehmin dna kacaz, Ms gelecek yani bizi
gtren kimse olan irfan ehli, arifibillh bize yol aacak biz
o yola girdiimiz zaman yani hayal ve vehmin dna
kmaya baladmz zaman, nefsi emmrenin asl hayale
dayandndan o kendi anasna ulap kendi anasnda
boulmu olacak, fakat Kelime-i Tevhidi telffuz ettii iin
bizde hayatn srdrecek ama gerei olarak, ite ondan
sonra karya getiimizde o bize yardmc olacak, bizi
arkamzdan kovalamayacak, elimizden tutup yanmzda
yardmc olacak ineallah, ite o mertebe itibaryla gerek
tarikat ve yaants budur.
Ve sizde buna bakp duruyordunuz; sanki bu oyunlar
baka bir yerde oynanyormu gibi, bizler de cesedimiz
zerinde oynanan, duygularmz zerinde oynanan bu
oyuna aklmz itibaryla bakp duruyoruz, seyrediyoruz, ite
nefsini bilen demek bu fiilleri itibaryla, duygular itibaryla,
akl itibaryla kendini tanyabilmi olan kendi nefsini bilen
kimse demektir bu da bizim akl klden gelen o
mertebedeki zuhurumuz veya temsilci tarafmz, ite o
bakp duruyor seyrediyor nk mahede ehli.
` ' ' ' ' ' ` `
` '
(51) Ve iz va'adna Musa erbe'yne leyleten
smmettehztml'cle min ba'dihi ve entm
zlimun;
* Hani, biz Ms ile krk gece iin szlemitik. Sizler
ise onun ardndan (kendinize) zulmederek bir buzay
tanr edinmitiniz.
110
Ey kulum, ey Habibim, ey tarikat ehli veya ey okuyan
kii, o vakti hatrla ki biz szlemitik, vadelemitik yani
bir tarih tespit etmitik Ms ile Krk gn Krk gece olarak,
dier yetlerde bu durum biz Otuz gn vadelemitik daha
sonra On ilve ettik Krka kardk diyerek anlatlyor, bu
da u demek;
104

Tur dana kt zaman Ms (a.s.) otuz gn gndzleri
orulu, geceleri ibadet halinde geiriyordu ve bu durum
nefis teskiyesine yeterli olmad, tarikat mertebesi
itibaryla, Cenb- Hakk bu nedenle on gn daha ilve ettik
diyor ve son on gnde Tevrat- erifi almas var, her gn
bir Suhuf, dokuz Suhuf verildi bunlarn yedi tanesi mermer
taa yazlm, iki tanesi Nurdand, ite o iki tane nurdan
olan levhalar mmetine aamad Ms (a.s.) nk onlar
hakikat mertebesinin izahlaryd, tarikat mertebesinde
olanlar onu alamayaca iin onu s (a.s.) a brakt,
sadece yedi levhay aklad.
Ms (a.s.) bu krk gn iin giderken kavmini kardei
Harna teslim etti, sonra onlar ne yaptlar, bir buzaya
yneldiler ve zulm ehli oldular.
` ' ' ` ' `
(52) Smme afevna ankm min ba'di zlike
le'allekm tekrun;
* Sonra bunun ardndan kredesiniz diye sizi affetmitik.
Sonra sizden bu gnah affettik, o gnah iledikten
sonra, bylece umulur ki, bu ie kredersiniz, demek ki
tarikat mertebesinde olan bir kimse zaman zaman eski
haline dnebiliyor nk tarikat mertebesinde kendi
nefsaniyetinin baz gleri olduu iin zaman zaman
dnebiliyor yani daha orada aya salam basm deildir.
` ' ' ' ` '
111
(53) Ve iz ateyna MuselKitabe velFurkane
le'allekm tehtedun;
* Hani, doru yolu tutasnz diye Msya Kitab
(Tevrat) ve Furkan vermitik.
Ve Biz Msya kitab verdik, ve Furkan verdik, umulur ki
siz bunlara bakmak sretiyle yolunuzu bulursunuz yani
105
hidyete erersiniz yani bunlarn iinde olan Hd ismini alp
o yoldan gidersiniz, Burada unu bilmek lzm ki, tarikat
mertebesinde olan bir kiiye de kitap gelebiliyor, kitaptan
kast ilhamlar yani tarikat mertebesi, Mseviyyet
mertebesi itibaryla gelen ilhamlar, yeri gelmiken bu
ilhamlarn kayna nasldr ona da bakalm;
Ms (a.s.) doduktan sonra firavun ve ailesi ona
bakyorlar, yani Ms (a.s.) nefsi emmrenin kucanda
byyor. Ms (a.s.) a firvnun muhabbet etmesi, ve
elkayt aleyke mehabbeten minnY (Taha,20,39
yet) yani Kendimden bir muhabbet ilka ettim yetinde
dedii gibi, ite bu muhabbet Ms (a.s.)n znde oldu-
undan, ondan meydana gelen gzellik Asiye Hatunuda,
firvnu da cezbetti ve siye Htun umulur ki bu evimize
nee getirir, evlat edinelim dedi. O gne kadar Ms
(a.s.) ahsnda rivyetlere gre Krkbin ocuun kesildii
ifade ediliyor, fakat bunlarn herbiri ayn zamanda Ms
(a.s.)a g, kuvvet oldu, yani Ms (a.s.) firavn karsna
kt zaman tek bir fert olarak kt ve duasnda Kale
Rabbirahliy sadriy (Th,20/27.Ayet) yani Rabbim
sadrm genilet dedi ve kendisi iin kesilen o ocuklarn
gcyle gitti firvnun karsna, firvn tek kald aslnda
orada, Ve iz ateyna Msel Kitabe dedii bu aslnda,
kendisi namna nefsi emmre tarafndan kesilmi gibi
grlen o bilgiler yani o ocuklar topland ve bir kitap
halinde Ms kemle erdii zaman kendisine verildi ve
bunun zhirdeki ismi Tevrat oldu. Tevrat haberi uzaa
ulatran tevriyyet demektir, daha evvelki peygamberler
sadece kendi kavimleri iine geliyorken, Ms (a.s.) daha
geni kavimlere getirildi, ite eriat mertebesi itibaryla
112
kendi bnyende yaptn faaliyetler, fiziki almalar,
tarikat mertebesine girdiin zaman daha da geniler, yani
i bnyende daha derinlere doru genilemeye balad
zaman o tevriyyet olur, ite bunu verdik diyor.
yetin dier ynden ifadesi ise Ms (a.s.)n
ahsnda, tarikat ehline ben gnlmden bir muhabbet ilka
ettim yani Ztmdan Ben ilka ettim diyor Cenb- Hakk,
106
venefaht veelkayt bakn ayn ey yani Ben
ruhumdan verdim dedii gibi Ben muhabbetimden
verdim diyor. dem (a.s.) a ruhundan veriyor bu
ruhaniyetin daha ok faaliyete gemesi iin, daha geni
sahay kaplamas iin Mseviyyet mertebesinde bir de
muhabbet ekleniyor.
Ve Furkan verdik, buradaki Furkandan kast
Mseviyyet mertebesine kadar gelen bilgileri birbirinden
ayrmak ve farkl hallerde tatbik etmek demek, demiyyet,
Nhiyyet, drisiyyet, daha sonra brhmiyyet bilgisi yani
tevhidi efl ve Mseviyyet bilgisi olan tevhidi esm bilgisi.
Bunlarn da farkllklarn verdik, yani sana kadar her
mertebenin bilgisini ayr ayr verdik hem mcmel olarak
Tevratta verdik, hem de bu mertebelerin hakikatlerini ayr
ayr izah ederek verdik demektir,
Bizdeki Furkanda Mseviyyetten sonra seviyyet ve
Muhammediyyet mertebelerini de sana ayr ayr anlattk
demek, bizdeki Furkan yani Krnn Furkan, mertebeleri
ayran demektir, eer yle bir ey olmasa herey birbirine
karr, hangi mertebede hangi ilim geerli olur bilinmez,
yani hangi hastala hangi ila verilecek bilinmez, ite
Furkan bu meseleyi yerlerinde kullanmaktr.
Umulurki bu toplu olarak verilen kitap ve ierisinde
ayr ayr mertebeleri olan kitapta yerinizi bulursunuz da
Hidyete erersiniz, tarikat mertebesi itibaryla.
113
' ' ' ' ' ' ` `
' ' ' ` ' ' '
` ` ' ' ' ` ` ` `
(54) Ve iz kle Ms likavmih ya kavmi
innekm zalemtm enfsekm Bittihazikml'cle
fetubu ila Bariikm faktulu enfsekm, zlikm
hayrun lekm nde Bariikm, fetabe aleykm*
inneHU HUvetTevvaburRahym;
* Ms, kavmine dedi ki: Ey kavmim! Sizler,
107
buzay ilh edinmekle kendinize yazk ettiniz. Gelin
yaratcnza tvbe edin de nefislerinizi ldrn (kendinizi
dzeltin). Bu, Yaratcnz katnda sizin iin daha iyidir.
Bylece Allah da onlarn tvbesini kabul etti. nk O,
tvbeleri ok kabul edendir, ok merhametlidir.
Ms (a.s.) kemle erdikten sonra kavmine hitap
ediyor, yani bizdeki gnl Mseviyyet mertebesine ulat
zaman kendi esmsna yani kavmine hitap ediyor,
Muhakkak ki siz buzaya yneldiiniz iin nefsinize
zulmetiniz diyor.
' ` '
` ' ` `
(55) Ve iz kultm ya Ms len nu'mine leke
hatta nerAllahe cehreten feehazetkmssa'kat ve
entm tenzurun;
* Hani siz, Ey Ms! Biz Allah aktan aa
grmedike sana asla inanmayz demitiniz. Bunun
zerine siz bakp dururken sizi yldrm arpmt.
114
` ` ` ' ' ' '
(56) Smme be'asnkm min ba'di mevtikm
le'allekm tekrun;
* Sonra, kredesiniz diye lmnzn ardndan
sizi tekrar dirilttik.
` ' ` ` ` '
` '` ` '
`
(57) Ve zalleln aleykmlamame ve enzeln
aleykmlmenne vesselva* klu min tayyibati ma
rezaknakm* ve ma zalemuna ve lkin kanu
enfsehm yazlimun;
* Bulutu stnze glge yaptk. Size, kudret helvas
ile bldrcn indirdik. Verdiimiz rzklarn iyi ve gzel
108
olanlarndan yiyin (dedik). Onlar (verdiimiz nimetlere
nankrlk etmekle) bize zulmetmediler, fakat kendilerine
zulmediyorlard.
' ' ' '
' ' ' `` '
'` `
115
(58) Ve iz kulnedhulu hazihilkaryete feklu
minha hays i'tm raaden vedhullbabe scceden
ve kulu httatn nafir lekm hatayakm* ve
senezidlmuhsiniyn;
* Hani, u memlekete girin. Orada dilediiniz gibi,
bol bol yiyin. Kapsndan eilerek tevazu ile girin ve
htta! (Ya Rabbi, bizi affet) deyin ki, biz de sizin
hatalarnz balayalm. yilik edenlere ise daha da
fazlasn vereceiz demitik.
Ve secde ederek o ehre girin Kudse, ve Sen bizim
hatalarmz mafiret et diyerek ve secde ederek giriniz
eer bunu yaparsanz Biz de size ihsnmz arttrrz.
` ' ` '` '
` ' ` ` `
(59) Febeddelelleziyne zalemu kavlen
ayrelleziy kyle lehm feenzelna alelleziyne zalemu
riczen minesSemai Bima knu yefsukun;
* Derken, onlarn iindeki zlimler, sz kendilerine
sylenenden baka ekle soktular. Biz de haktan
ayrlmalar sebebiyle, o zlimlere gkten bir azap indirdik.
Bunlar bu sz deitirdiler, yani Cenb- Hakkkn
onlara ve kulu httatn nafir lekm htta (Ya Rabbi,
bizi affet) deyiniz dedii cmledeki htta kelimesini
httai hamra ya evirmiler yani Ya Rabbi bize krmz
buday ver diye evirmiler ve ehre yle girmeye
kalkmlar yani secde etmekten imtina etmiler,
109
onlar iin denildi, byle yaptklar iin o zulmedenlerin
stne indirdik, gkyznden bir ktlk, bir pislik indirdik
onlarn zerlerine, daha nceleri onlara gkyznden
nimet gelirken yapm olduklar ters bir olaydan dolay bu
sefer pislik indirdik zerlerine deniyor, bozgunculuk-
larndan dolay, bu szden sonra Kuds- erife
116
giremiyorlar, Cenb- Hakk yasaklyor onlara ve krk sene
sahralarda dolayorlar, bu krk sene ierisinde
hntaihamra talebinde bulunanlar vefat ediyorlar ancak
onlardan sonra yetien genler Kuds- erife giriyorlar.
` ' ' ` ' '
` '` ` ' '
'` ` ` ' ' '
(60) Ve izisteska Ms likavmih fekulnadrib
Bi'asakelhacer* fenfecerat minhsneta arete
aynen, kad alime kll nasin merabehm* klu
verabu min rizkllahi ve l ta'sev fiyl' Ard
mfsidiyn;
* Hani, Ms kavmi iin su dilemiti. Biz de, Asan
kayaya vur demitik, bylece kayadan on iki pnar
fkrm, her boy kendi su alaca pnar bilmiti. Allahn
rzkndan yiyin, iin. Yalnz, yeryznde bozgunculuk
yaparak fesat karmayn demitik.
Yine o vakti hatrla ki, Msrdan ktktan sonra kavmi
Msdan su talep etti, Msda kavmi iin su talep etti
Cenb- Hakktan, ama bu olay Kuds- erife giri
hadisesinden nce olan bir olay ; Biz dedik ki Msya
asan u taa vur! ve oradan On iki kaynak, On iki gz
olarak fkrd akmaya balad, ve insnlar nereden su
ieceklerse o yerlerini bildiler, On iki kaynaktan kan
sudan hangi spta yani sllaye hangi kaynak ayrlmsa
oradan itiler sularn, birbirlerinin sularndan imediler,
ite hangi mertebenin insn- kayna nereden ise oradan
suyunu almakta ve ayrca dier bir ifade ile bir tarikat
yolcusu On iki dersin neresinde ise suyunu o anda o
110
mertebe ierisinden almaktadr. Yiyiniz, iiniz Allahn
rzkndan, yalnz yeryznde bozguncu olarak
yrmeyiniz, yani ben tarikat ehliyim diyerek kendinden
117
aalarn hor grme, bozguncu olarak gitme, kendi
halinde devam et.
` ` ' ' ` '
` ' ` ` '
' ` ' ' `
' ` ` ' ' ' ` ' `
' ' ` ` '`
` ' `
` '
(61) Ve iz kultm ya Ms len nasbire al
ta'amin vahdin fed'u len Rabbeke yuhric len
mimma tnbitl'Ardu min bakliha ve kssiha ve
fumiha ve adesiha ve besaliha* kle etestebdilunel-
leziy huve edna Billeziy huve hayrn, ihbitu msran
feinne lekm ma seeltm* ve duribet aleyhimz-
zillet velmeskenet ve bau Biadabin minAllah*
zlike Biennehm kanu yekfrune Biayatillhi ve
yaktlunenNebyyiyne BiayrilHakk, zlike Bim
asav ve knu ya'tedun;
* Hani, Ey Ms! Biz bir eit yemee asla
katlanamayz. O hlde, bizim iin Rabbine yalvar da, o
bize yerden biten sebze, kabak, sarmsak, mercimek,
soan versin demitiniz. O da size, yi olan dk olanla
deitirmek mi istiyorsunuz? yle ise inin ehre!
stedikleriniz orada var demiti. Bylece zillet ve
yoksulluk onlar kaplad. Onlar, Allahn gazabna uradlar.
Bunun sebebi, onlarn; Allahn yetlerini inkr ediyor,
peygamberleri de haksz yere ldryor olmalar idi. Btn
bunlarn sebebi ise, isyan etmek ve ar gitmekte
olularyd.
118
111

O vaktide hatrla ki siz Msya demitiniz, ya Ms biz tek
yemee sabredemeyiz artk; hani gkyznden helva ve
bldrcn eti gelmiti ya, bunlar belirli bir sre yedikten
sonra bu bize yetmez dediler, Rabbine bizim iin dua et
bizim iin yeryznden sebze, salatalk, kabak, sarmsak,
mercimek ve soan karsn, biz bunlar istiyoruz diyorlar.
Sizin iin hayrl olana sizin iin dk olan m tercih
ediyorsunuz, talep ediyorsunuz, deitirmek mi
istiyorsunuz dedi Ms (a.s.) o zaman Msra dnp gidin
sizin istedikleriniz orada var, benim peimde ne
duruyorsunuz, ben sizinle neden urayorum. Bakn ite
tarikat mertebesi itibaryla almalarda zorlanmaya
balayan kiinin hali bu, eer yle bir ey istiyorsan git
firvnun yani nefsinin hkm altna gir, ite ne kadar
ak, bir mddet insn kendindeki muhabbetle bir hz alr
ama gereki almalar balad zaman ve bir mddette
yol ald zaman veya bir mddet alt zaman bu iler
kendisinde zorlanmaya yolaar ve ka yerleri aramaya
balar, geri tam muhabbet ehli iin bunlar olacak eyler
deildir, muhabbet ehli yoluna devam eder bunlara hi
bakmaz, bldrcn etini bulmu onu yer, helvay bulmu
onu yer, soan, sarmsak istemez, ite soan sarmsak
istemesi kendi tabiat itibaryla kendi nefsaniyeti arl
itibaryla onu geriye eker, eski haline, muhabbetine
eker, eski arkadalar varsa onlar onu ekerler, ve bunu
talep eder gnlnden, tasavvuf sohbetleri ar geliyor
bana, ben gideyim biraz dnya ileriyle uraaym demeye
balad zaman ite bu yetin hkm altna girmitir. O
zaman ona derler ihbitu msran sen Msra git senin
istediklerin orada var, nk onlar yolda tarm
yapamadklar iin Cenb- Hakk onlara gkyznden
nimet verdii halde bu nimeti yemeyip tekrar baka
yiyecekler istemeleri beeriyyet hallerini zlemeleri oluyor
ve tarikat mertebesine bunu bu ekilde bildiriyor Cenb-
Hakk. Mide sresinde havarilerin gkyznden bir sofra
istemeleri ile buradaki fark yledir, havariler kendileri
119
112
sfat mertebesinde olduklar iin Zat mertebesinin zlemini
duyuyorlar ve oradan bilgi istiyorlar, ama Mseviler
kendilerinde esm mertebesi olduu halde efl
mertebesine geriye dn istiyorlar arada byk fark var,
ite tarikat ehlinden burada kayan gider Msra, kalanda
neticede Kuds- erife girer.
Rabbine dua et dedii, kendi Rabbi ile onu
btnletirebilirse dnmyor artk, btnletiremezse
dnyor. Bunun zerine onlarn zerine zillet vuruldu, bu
dnyada zelil olmak zerlerine vuruldu, ite bunun zerine
Kudsten kovuldular, dnyann her bir tarafna daldlar
ve bu zillet daha halen srmekte zerlerinde. Ve byle
yapmakla Allahn gadabnda satn aldlar, ite Cenb-
Hakk bir kimseye hakiki tarikat yolunu amta o kimseler
ondan geriye dnmlerse Allahn gadabn satn alm
oluyorlar, nk Cenb- Hakk onlara o kadar byk bir
yol am o kadar byk ihsnda bulunmu ki bu ihsn
reddetmek tabi ki gazaptan baka bir eyle telfi edilemez.
te bu Allahn yetlerini inkr etmekten,
kfretmekten byle oldu, ve haksz yere de peygamberleri
ldrdler, ak olarak Zekeriyya (a.s.) Yahya (a.s.) ve
zeyir (a.s.) ldrdler ve bilinmeyenlerde var, bugn
peygamber ldrmek demek kiide meydana gelmeye
balayan lhi varidat kesmek demek, nefsniyyetiyle onu
kapatmak demek, kamak demek yani. te bylece
bunlar isyan ettiler, taknlk ettiler, hadlerini, hudutlarn
atlar.
, - -' -' ' - -' ' , - ' , - -' , - ' -' -
= + ' '= '' - . - = =` , , ' ''' - ` + - -- =
` + , ' = , = , - = ,
(62)nnelleziyne menu velleziyne Hadu
venNesara vesSabiiyne men amene Billahi
velyevmil'ahri ve amile salihan felehm ecruhm
nde Rabbihim ve l havfn aleyhim ve l hm
yahzenun
120
113
* phesiz, inananlar (Mslmanlar) ile Yahudiler,
Hristiyanlar ve Sbilerden (her bir grubun kendi
eriatnda) Allaha ve ahiret gnne inanan ve slih
ameller ileyenler iin Rableri katnda mkfat vardr;
onlar korkuya uramayacaklar, mahzun da
olmayacaklardr (diye hkmedilmitir).
imdi baka bir mertebeye, baka bir hle geiyor,
ama imn ehline gelince, o kimseler ki imn ettiler;
Mertebe-i demiyetten mertebe-i Muhammediyete kadar
btn bu mertebelerin imn ehli var, men dendii
zaman btn bu mertebeleri kapsamna alyor, biz imn
ehli dendii zaman mslmanlar zannediyoruz sadece.
O imn edenler unlar ki, bunlarn bir ksm
Yahudilerdir yani beni srldir bunlardan imn ehli
olanlar, sadece rsi Yahudilik yetmiyor yani, ve imn ehli
olan hristiyanlar ve sabiiyn yani yldza bakanlar, yldza
tapanlar.
Efendimiz (s.a.v.) diyor ki Benim mmetimin
hangisine baksanz yolunuzu bulursunuz, nk onlar
gkyzndeki yldzlar gibidir, birde Yusuf (a.s.) Ben
ryamda on bir yldz, ay ve gnein bana secde ettiklerini
grdm dedii yldz var. Yldzn hakikatini idrak etmi
olanlar Ven necmi iza heva(Necm,53/1.yet) bu heva
yldzn da idrak etmi olanlardr.
Sabiiyn tarihte gemi bir kavim olarakta bilgilerde
bildiriliyor, bunlara dris (a.s.) ve onun devrindekiler de
diyorlar, Babil devrinde yldza tapan kiiler olduu da
syleniyor, fakat burada her ne hal ise biz onlar belirli bir
grup olarak dnmeyelim de, gnl semasnda yldz gibi
parlayanlar diyelim, Kim ki, bunlardan Allaha imn etti,
yani Yahudi olsun, hristiyan olsun, btn peygamberan
mertebesinde yldzlaan kimseler olsun, bunlar Hz.
Peygamber (sa.v.) den nceki devrelerde veya sonraki
devrelerde olsun ncelikle art, bunlardan Kim ki Allaha
imn eder, ahiret gnne imn eder ve slih amel yapar
121
114
ise onlarn Rablarnn yannda karl vardr, hepsinin
Rablar ayr olduu iin hepsinin Rablarnn yannda onlar
iin ayr ayr nimetler vardr. Bunlar iin bugn korku
yoktur ve gelecekte onlar mahzunda olmayacaklardr,
nk onlarn herbirerlerine kendi ait olduu Rablar sahip
kacaktr ve kendi Rablar ynnden mahzun
olmayacaklardr, hepsi dnyadayken o Rablerinden zten
rz olduklarndan, Rablar onlar alacak, ite burada
gereken imn ehli olmak, ahirete inanmak ve slih amel
ilemek
slmiyyetin geniliine bakn, biz hristiyanlar kfr
ehli , Yahudiler kfr ehli diyoruz, sreti Yahudi ve
hristiyan olanlar iin byle ama biz hakikat-i
Mseviyyeden, hakikat-i seviyyeden bahsediyoruz, ki
onlarda imn ehli slm olduklarndan mertebe-i
seviyyetin, mertebe-i Mseviyyetin gerektirdii
ahiretteki karl ne ise onu grecekler, bugnk Msevi
de onu grecektir, fakat bugnk Msevi derken Msevi
grubu olarak bilinenlerin tm deil, slmiyyetin iinde
de Mseviler var, Msevi gruplarn iinde de imn ehli
Mseviler var ite ahirette bunlarn hepsi ayrlp kendi
Rablar itibaryla korkular ve hznleri olmayacak, yeter ki
kendi mertebesi olarak imn etmi olsun ve o mertebenin
gerei slih ameli ilemi olsun, ite btn mesele sistemi
fazla dolatrmadan, kartrmadan, sada solda vakit
geirmeden doru olarak gidip ve sadece bilmekle deil
tatbik etmekle ve iyi niyetle yapabildii kadar yapmal kii,
zten yapamadn da ondan istemiyorlar, bir ara 150
kii tayorsa ona 300 kii bindirmek hakszlk olur, 100
kii binerse de grevini tam hakkyla yapmam olur, ite
biz kapasitemizin ne kadar olduunu bilmediimiz iin
elimizden geldii kadar almamz yapmamz gerekiyor,
ki zami derecede bu lemden istifade edelim, buraya
geliimizin tek hayat ans var onu da deerlendirelim.
' ` ' ' ' `
122
' `
115
(63) Ve iz ehazna miysakakm ve refa'na
fevkakmtture, huz ma ateynakm Bikuvvetin
vezkru ma fiyhi le'allekm tettekun;
* Hani, (Tevrat ile amel edeceinize dair) sizden
salam bir sz alm, Tr dan da tepenize dikmi ve
Saknasnz diye, size verdiimiz Kitab sk tutun, onun
iindekileri dnn (gafil olmayn) demitik.
Yine o vakti hatrlaki biz ben srlden misak
almtk, sz almtk, bu nasl szd, Allaha isyan
etmeyeceiz, adam ldrmeyeceiz, irk komayacaz,
anaya babaya si olmayacaz, hrszlk yapmayacaz
diye sz almtk ama bu szlerinde durmadlar,
durmadklar iinde Tur dan onlarn stlerine ykselttik,
onlar isyan ettikleri zaman veya o buzaya taptklar
zaman Cebrl (a.s.) geliyor Tur dann altna kanadn
sokuyor ve Tur dan ben srl kavminin stne getirip
tutuyor, onlarda korkudan secde ediyorlar ama bir
taraftanda gzleriyle yukarya bakyorlar acaba da
zerimize decek mi dmeyecek mi diye.
Size verdiimiz eyi kuvvetle tutun, size verdiimiz
hakikatleri, yani Mseviyyet mertebesi itibaryla size
verdiimiz Tevrat ve Furkan smsk tutun , zikredin
hatrlayn onun iinde olanlar, umulur ki bylece ittika
etmi olursunuz yani saknm olursunuz.
` ' ` ` ' ' ' ' ' '
`
123
(64) Smme tevelleytm min ba'di zlike, felevl
fadlullahi aleykm ve rahmetuHU lekntm minel
hasiriyn;
* Bundan sonra yine yz evirdiniz. Allahn bol nimeti
ve merhameti olmasayd, herhlde ziyana urayanlardan
olurdunuz.
Sonra yine dndnz, Allahn sizin zerine fadl,
keremi olmasayd, rahmeti olmasayd, mutlaka siz
116
hsranda olanlardan olurdunuz, yani bir tarikat ehli zaman
zaman eksik yaptnda, gerilerde kaldnda eer Allahn
fadl keremi onlarn zerinde olmasayd ve rahmeti
olmasayd hsranda kalrd. Cenb- Hakk fasl keremi,
rahmetiyle ok si olmayanlarnz, inkr ehli
olmayanlarnz geirdi, yolundan gtrd.
'` ' ' ` ' ' '`

(65) Ve lekad alimtmlleziyna'tedev minkm
fiysSebti fekuln lehm knu kradeten hasiiyn;
* phesiz siz, iinizden Cumartesi yasan
ineyenleri bilirsiniz. Biz onlara, Aalk maymunlar
olun demitik.
Ve andolsun ki sizin iinizden bazlar bildii halde
sebt gnn yani cumartesiyi istismar ettiler, Biz onlara
dedik ki, maymunlar olunuz;
Bakn ben isrl ne oyunlar yapm vaktiyle, hal da
yapyorlar, biz seviyyet mertebesinde de Muhammediyyet
mertebesinde de olsak o Mseviyyet mertebesinin hayal
yn var ya ite o hep oyunlar kuruyor fakat gerek
seviyyet mertebesinde olan kimseye tesiri olmuyor,
gerek Muhammediyyette yine hi olmuyor ama o ahlak
itibaryla yapmaya devam ediyor, ite burada ben isrlin
dinlenme gn, sebt gn olan cumartesi gn o gn
124
onlara almak yasak, ancak onlarn iinde deniz
kenarnda yaayp balklkla geinen bir topluluk varm,
onlar bir hile yapp denizin birka metre ierisine bir havuz
amlar, denizden bir balant yapp kapak koymular, o
kapa cuma akamndan ayorlarm, geceden sabaha
kadar deniz suyuyla beraber balklarda havuza
doluyorlarm, cumartesi geince de kapa
kapatyorlarm, daha sonra bu balklar kolayca o
havuzdan yakalyorlarm, ite byle bir hile-i erriye
yaptklar iin Cenb- Hakk onlara hor ve hakir
maymunlar olunuz diyor ve tefsirlerde yazd gibi o ehir
117
ahalisinin tm maymun oluyorlar, ite tarihte kaytl
olarak maymundan olan insn yok ama insndan dnen
maymunlar var.
Demek ki insnlarn bir hayvanlk mertebesi var ve
insna czip gelen daha ok hayvanlk mertebesinde
yaamak, meleklik mertebesi de var insn da o da belirgin
ama daha az kimselerde, ounlumuzda hayvanlk
mertebesi zuhurda, ite d grnlerimiz her ne kadar
insn slietinde ise de i bnyemizdeki hakiki halimiz ne
ise bizim gerek kimliimiz o, kimimiz ihtiras peinde
kouyoruz, kimimiz hrszlk peinde kouyoruz, hrszlk
derken unun bunun maln deilde kendi malmz
alyoruz, kendi nefsimiz alyor ve hatta kendi ynnde
kullanyor, hepimiz baka ahlktayz ite bu ahlk bizim
insnlk ynmzden daha ar basyorsa biz o hayvan
kimlii zereyiz, Cenb- hakk bu hakikati belirtmek iin
bunlar sylyor.
Ahirette trl toprak kaynakl mahlk olacak,
ahirette cinler de olacak, ruhlar da, melekler de yani bir
ok varlk olacak maher de ama toprak kaynakl tr
olacak, bizi ilgilendiren onlar, bunlar;
*dnyada hayvan olarak yaam ahirete hayvan
olarak intikal etmi,
*dnyada insn olarak yaam ve ahirete insn
olarak intikal etmi, ve
125
*bu ikisi aras yani dnyada insn sretinde yaam
ahirete hayvan olarak intikal etmi, yani kendi asli varl
zere intikal etmi olanlar.
imdi herbirerlerimizin biz dnyaya gelirken Cenb-
Hakkn murad- ilhisi ile Her insn slm ftrat zere
doar ebeveyni onu hristiyan veya msevi yapar
denildii ekilde, slm ftrat zere hlk olunduumuz iin
bizim zhir varlmz insn slieti, ite bizim dnya yaam
sreci ierisinde hangi tarafa doru meylimiz artmsa yani
hangi mahlkun kimliini almsak arlkl olarak o bizim
118
kimliimiz oluyor, yani biz ona dnm oluyoruz,
kimimiz meleki yne gidiyoruz melek hvviyyetini
oluturuyoruz, kimimiz hayvani mertebeye doru gidiyoruz
onu oluturuyoruz, kimimiz de gerek insn hkmne
ulayor ve halife hkmn oluturuyoruz kendimizde,
bunlarn iinde en ar hayvan cinsinden birini ifade eder
hale gelmemiz dnya ierisinde.
Efendimiz (s.a.v), insn hangi hal ile yaamsa o
hal ile lr, hangi hal ile lmse o hal ile mahere kalkar,
dirilirdiyor. Biz burada kendi gerek varlmz idrak
edememisek ve biz de mevcut olan eyi Msra gidin
hkmyle nefsaniyetimize kaptrmsak, nefsaniyetimizde
hangi hayvann ftrat zere hareket etmise ahirette o
hayvan sretinde kalkacaz, nk o bedeni mn
oluturduundan, bizdeki mn ne ise o sliet o vcdu
oluturacak, mn o zuhuru oluturacak, ahiretteki bede-
nimizide o mn oluturacandan o slietlerle kalkacaz.
Maherde adaletle hareket edilip hayvanlar
birbirlerinden haklarn aldktan sonra onlara Toprak olun
denilecek ve onlar o anda toprak olacaklar, onlarn hireti
yok, ama dnyada insn olarak, insn slietinde yaam
olan kiiler ahirete hayvan sretiyle geldiklerinde ya
leyteniy knt turaba; (Nebe,78/40.Ayet) "Keke
toprak olsaydm!" temennisinde bulunacaklar, bunun
dnda dnyada insn olarak yaam insn asaletine
yakr ekilde hayatlarn srdrm olanlarda insni
126
muameleye tabi olacaklar ama biraz gnahlar varsa
cehennem de gnahlarn ekecekler, eer cennet ehli
iseler kendi mertebelerine gre cennetlerine gidecekler,
irfan ehlide Zat cennetine kendi yerine gidecek, Hakkn
indine gidecek bylece o hayatta bitmi olacak, ite bu
yetten maherin btn halinin anlatlmas mmkn
oluyor.
Burada Sebt gn Allahn gn demektir, Allahn
gn de kyamet gnnn sahibi demektir, cumarteside
onlarn Allaha ibadet etme gnleri, ibadette din demektir,
119
yani din gnnn sahibi derken, bizim yaadmz zaman
ierisinde ne kadar vaktimiz Allah ile gemise ite o
vakitlerin sahibi Allahtr, o da dindir, yani din gnnn
sahibi, burada dinden kast zamandr, onun dnda geen
gnleri nefsimiz kapmsa, nefistir o zamanlarn sahibi,
vaktimizin ne kadarn Allah iin ne kadarn nefsimiz iin
kullanyor isek bizim zerimizde sahip olan o dur, ite
bunlar cumartesi gnn nefsleri iin kullandklarndan
ziyan ettiler, hayvan oldular, burada maymun diye
belirtiliyor, nk maymun en byk takliti, bizler de
ibadetlerimizi taklidi yapyorsak hayali veya nefsani bir
kar iin yapyorsak maymundan baka bir ey deiliz bu
dnya da.
Cuma gn de bizim gnmz olduuna gre bizler
haftann btn gnlerini Cuma etmek zorundayz, Cuma
cem etmek demek, toplamak demek, Hakkn zaman
zaman dnya ii giren o dakikalarn hep Rabbimizle
birlikte olup, Cuma etmemiz gerekiyor, Cuma da bayram
olduundan mminler olarak her gnmz bayram
etmek, her gecemizi de kadir gecesi etmek zorundayz,
durumundayz ve bu imknda bizde vardr.
` ' ' '
127
(66) Fece'alnaha nekalen lima beyne yedeyha
ve ma halfeha ve mev'zaten lil mttekyn;
* Biz bunu, hem onu grenlere, hem de sonra
geleceklere bir ibret ve Allaha kar gelmekten saknanlara
da bir t kldk.
Bunu bir nakil olarak kldk, msl olarak, benzeyi
olarak yaptk maymun oluumlarn, nde olanlara da
arkada olanlara da yani o gn yaayanlar iin ve sonra
gelecek olanlar iin bir ibret vesilesi yaptk, ittika sahipleri
iinde bir uyar bir nasihat yaptk.

120
` ' ' ` ` ` ' `
' ` ` `
(67-) Ve iz kale musa likavmihi innAllahe
ye'murukm en tezbehu bekareten, kalu
etettehzna huzuva* kale e'uz Billahi en ekne
minelcahiliyn;
* Hani Ms kavmine, Allah, size bir sr kesmenizi
emrediyor demiti. Onlar da, Sen bizimle eleniyor
musun? demilerdi. Ms, Kendini bilmez cahillerden
olmaktan Allaha snrm demiti.
O zamanlar beni srl arasnda yle bir hadise olmu;
Yahudi zenginlerinden birini ldrp iki kyn arasna
koymular, o gnlerdeki anlaya gre de, maktul hangi
yerleim birimine yaknsa ktilin o yerleim biriminden
olduuna karar verilir ve ktilin kimlii onlardan
aratrlrm. te bunu bilen ktil cesedi tam iki kyn
snrna brakm, iki kyde bulunanlarda bize yakn
deildir, size yakndr diyerek neredeyse aralarnda
kavgaya balayacaklarm, bunun zerine sorunu zmek
zere Ms (a.s.)a geliyorlar.
128
Ms (a.s.)da onlara Rabbim bana bir inek(bakara)
kesin onun bir uzvuyla (dili veya kuyruu ile) lye vurun
o dirilecektir diye bildirdi diyor, sonra onlar inei kesip,
bir uzvuyla lye vuruyorlar ve l diriliyor, dirildikten
sonra beni yeenim ldrd diyerek tekrar lyor.
ldrlen kii evli deilmi ve ocuklarda yokmu,
kardeinin bir ocuu varm, o da mirasn bir an nce
kendisine kalmas iin amcasnn canna kastetmi,
imdi o inee gelelim, btn vasflar belirtildikten
sonra, inei aramaya balyorlar ve beni srl kyleri
arasnda o vasfta bir tek inek buluyorlar, bu inek kimindir
diye aratrdklar zaman, inein shibi, gen bir delikanl
kyor, meerse gencin babas gen yata vefat eden
mmin bir Yahudi imi, vefat ettiinde ocuk kkm,
121
ve sahip olduu kk bir buzas varm, komular ve
yaknlar vastasyla, buza yava, yava bym, onu
ayra salmlar, kendi kendine bysn diye,
evresindekilerde bunu bildii iin o salma bir inek olarak
ayrda bym ve grenlerde ona bir ey yapmamlar.
ocuk byd zaman bu sana babandan kalma
mirastr, al artk ondan faydalan diyerek inei kendisine
vermiler. Bu genci bulup inei bize sat bunu diye teklifte
bulunduklarnda gen satmam, o babamn hatras
demi, bunun zerine ok srar etmiler ve sonunda gen
satarm ama derisi dolusu altn isterim diyor, ite yette
ve ma kdu yef'alun-az daha vaz geeceklerdi dedii yer
buras, nk bu para ok geliyor gzlerine, fakat neticede
ilerinden atak, ibitirici birka kii kyor ve sonunda
gencin isteini kabul edip inei alyorlar.
Bura da bir baka hikmet var ki o da, Cenb- Hakk
mmin kuluna byle bir ynden nimetlerde bulunuyor,
eer beni srl daha batan yani Cenb- Hakkk onlara bir
inek kesin dediinde yani inek hakknda hibir zellik
mevzubahis deilken, istenilen sradan bir inek iken,
nk orada inein kendisi deil uzvu lzmd, onlar belki
ii atlatrz diye bir sr soru sordular, fakat bu onlarn
bana i at, peki bu bizim bamza ne i aacak imdi;
129
Evvel mhim olan u, bir ey yap dedii zaman onu
yapmaya almal yani eyhi bir dervie bir ey syledii
zaman, dervi olabildiince onu yapmaya almal fazla
teferruatna girmemeli, neden, niin, olur mu, olmaz m
vb. gibi akl yrtmeden, ne isteniyorsa mmkn olduu
ekilde yapmaya bakmas lzm, o anda beeri aklyla bir
eyler dnrse, o zaman unu da yapver, derler yani
daha byk ykler biner srtna.
Bakara sresine ismini veren yete gelmi
bulunuyoruz, bakar bilindii gibi inek demek veya eti
yenebilen hayvan cinsinden demek. Bu olay mhim olmal
ki koskoca bir sreye isim olmu, Bakara Sresi Krn-
Kermin en uzun sresi, okumaya balayacamz bu
yetler bir hdiseyi hikye ederek bize anlatyor, biz ler bu
122
hikyenin ierisinden almamz gereken ne zellikler var
onlar anlamaya alalm, yoksa buradaki gaye yaklak
3500 sene evvel yaanm bir hdiseyi Krn- Kermde
sadece tekrar etmek deil, onu tekrar etmekle birlikte
onun hakikati bizlere neler veriyor onu almamz lazm, biz
bunlar alrsak Krn- Kermden yararlanm oluruz
yoksa okuduklarmz sadece tarihi bir vesika olarak
okumu oluruz.
Musa bir zamanlar kavmine yle bir sz syledi,
muhakkak ki Allah size bir inek kesmenizi emrediyor, dedi
Bunun ncesinde beni srl Ms (a.s.)a bir olguyla
geldi, Ms (a.s.) bunun zerine onlara bu cevab verdi,
yetlerin devamnda bunu anlayacaz. Onlarda bunun
zerine Ey Ms sen bizimle alay m ediyorsun diye
cevap verdiler, Ms (a.s.) da cahillerden olmaktan
Allaha snrmdedi, yani onu chillikle suladlar, nasl
bir ile bize geliyorsun gibi.
Levvme mertebesinin hakikatine gelmi bulunuyoruz.
Ey derviler, ey mslmanlar o vakti hatrlayn Ms
(a.s.) n kavmiyle olan bir konumas vard.
130
Burada Mseviyyet mertebesi itibaryla meseleye
bakmamz gerekiyor, Ms kavmi demek tenzih
mertebesinde yaayan insnlar ve onun altndakiler
demektir, tenzih ise Cenb- Hakk telerde zannedip
arayp bulmaya almaktr.
Ms (a.s.) kavmine Allah size bir inek kesmenizi
emrediyor dedi ,
Burada kesilmesi istenen inek ile kastedilen nefsi
levvmedir, bu basama atlamadan kii teki
basamaklara geemez. Mn lemindeki basamaklarn
aras, bildiimiz basamaklarn aras gibi zplayarak alacak
gibi deildir, ancak yaayarak, tahakkukla almas
gerekir. Burada inein (bakarann) yani nefsi levvmenin
kesilmesi emrediliyor, demek ki daha nce nefsi emmre
123
kesilmi olmas lzm ki, bakara emrediliyor, bunun
zerine kavim yani bizdeki nefsi mlhimenin evham taraf
(ilham taraf deil), sen bizimle alay m ediyorsun diyor,
levvame nefiste evham olduu iin, kendindeki vehmin
ortadan kalkmasn istemiyor, bunun zerine Ms (a.s.)
ok gzel bir cevapla cahillerden olmaktan Allaha
snrm bu bendeki ilim, Hakkikat-i lahiyye ilminden
baka bir ey deildir eer bu sz bana isnad ediyorsanz
ben cahillerden olmaktan Allaha snrm, size anlatmaya
altm ilim tenzih mertebesinden gelen lh-i bilgidir,
bu ilmin dna kmaktan ve cahil olmaktan Allaha
snrm, diyor.
` ` ` ` ` '
'
131
(68-) Kald'u len Rabbeke ybeyyin len ma
hiye, kale inneHU yekul inneha bekaretn la
faridun ve la bikrn, avann beyne zalike, fef'alu ma
t'merun;
* Bizim iin Rabbine dua et de onun nasl bir sr
olduunu bize aklasn. dediler. Ms yle dedi:
Rabbim diyor ki: O, ne yal, ne krpe, ikisi aras bir
srdr. Haydi, emrolunduunuz ii yapn.
Ms (a.s.) yle dedikten sonra, onlar peki o zaman,
bizim iin Rabbine dua et, nasl bir inektir bunun
mahiyetini bize beyan etsin diye kar teklifte bulundular,
yani Ms (a.s.) Ben cahillerden olmaktan Allaha snrm
deyince iin ciddiyetini anladlar ve dediler ki, nasl bir inek
ki, bunun mahiyetini bize bir daha anlat, Rabbine o dua
ettikten sonra Rabbim der ki dedi, muhakkak ki o inek ne
ok gentir nede ok yaldr, ite byle bir ikisinin
arasdr, o halde emir olunduunuz eyi ileyin dedi onlara
Ms (a.s.). Dier ynyle bunu kendimize alalm;
Hdiseyi anlatan bizdeki akl- kll, kavimde bizdeki
glerimizdir. Kendimizi dervi olarak dndmzde,
Allahn cmi esms bu sahneyi biz de de oluturuyor ve
124
mertebe-i Ms ve bize bal glerde bizim kavmimiz
oluyor, bizdeki gler o inei keseceiz ama hangi
almalarla, hangi sistem iinde o inei keseceiz bunun
yolunu gster diyorlar. Beden mlknde, beden
sahrasnda bu oyun oynanmaya balyor artk, o gn beni
srl sahrasnda oynanm, bugn kendi varlmzda bu
oyun oynanyor.
O bir bakaradr, ne yaldr ne ok gentir, burada
derviin halini anlatyor, evvel bir dervite bakaralk
olmas lzmdr, yani bir derviin inek ahlknda olmas
gerekir, nk o mbarek hayvan (baz insnlarn ona
tapt ekilde deilde, vericilii ekliyle) bize stn verir,
etini verir, derisini verir, kemiini verir yani hereyini verir
ve biz bunlarn hepsinden faydalanrz ve nne bir avu
ot, bir avu saman koyarz o bunu alr bembeyaz tertemiz
132
biz iecek olarak bize iade eder, hibir ey beklemeden,
sabahtan akama kadar ie koarz, onu kullanrz, btn
zorlu ilerimizi ona yaptrrz, bir derviin de bu halde
olmas gerekiyor, hi bir ey beklemeden hep fayda, hep
fayda temin etmesi gerekiyor, ite inein vasflarndan biri
bu ekilde rneklenmi.
Ayrca beni srl Msrdayken Msrllar inee
tapyorlard, putperestlik hkm ayr olarak, inee
tapmalarnn sebebi iyi niyete dayanyor aslnda, btn
ihtiyalarn inek tarafndan giderdiklerinden onu put
edinmiler, hrmet babndan tazim ediyorlar, ite byle bir
varln kesilmesi emredildii iinde biraz acaiplerine gitti
onlarn, baka bir ey kes denilseydi belki onu hi
dnmeden keseceklerdi.
Bizde de nefsi emmremiz terbiye edilmezse bir lh
hkmndedir, beeriyet hkmde bizde olduundan onu
kesmemiz biraz zorlayor, yani duygularmz, hissiyatla-
rmz, benliklerimiz, varlklarmz hep bu inek hkm
altnda toplanm ve onun kesilmesi gerektiide burada
akca belirtiliyor, eer o inek kesilmeden orada braklrsa,
bizim yerimiz oras olur ve o mertebede kalrz ve kendi
hakikatlerimizi de idrak edememi oluruz. Yol devam
125
edecek, yolcuda ne yal olacak, ne gen olacak, ocuk
olursa akl bu ilmi almaya yetmez, bula ermi olacak kii
en azndan tasavvuf hakikatlerini idrak edebilmesi iin,
kendini tanyabilmesi iin, ok yal olursa, bu ilere ok
ge balam olursa onunda belirli bir hayat anlay vardr
ve ondan syrlmas zor olur ama bunun istisnalar her
zaman vardr o ayr konu, fakat genel olarak bu ikisi aras
bir kemlde olmas lzmdr, O halde fazla sorup
soruturmayn hemen bu ii yapn, beeriyet ineini kesin.
` ` ` ' ` ' `
` ` '
133
(69-) Kald'u lena Rabbeke ybeyyin lena ma
levnha* kale inneHU yekul inneha bekaretn
safrau, fak'un levnha tesrrnnazriyn;
* Onlar, Bizim iin Rabbine dua et de, rengi neymi?
aklasn dediler. Ms yle dedi: Rabbim diyor ki, o,
sapsar; rengi, bakanlarn iini aan bir srdr dedi.
Beni srl kavmi tatmin olmad ve tekrar dediler ki,
Rabbine dua et, bunun rengi nedir bize onu da bildirsin
Ms (a.s.) dedi ki Muhakkak ki Rabbim der ki, o
yle bir inektir, sar bir inektir, rengide parlaktr, ayrca o
inee bakanlar srur bulurlar, holanrlar, zerinde hibir
alacas yoktur.
Kavim yani nefsi mlhime ve onun vehim yn, onun
hakknda bize biraz daha malmat ver, rengi nasl olacak
diye soruyor, ve ii zora komak istiyor, fakat bu seferde,
kendine zorluk kartyor. Rengi nasl olacak, diye sormas,
demek ki, bir renklenme hadisesi de var orada, levvme
nefse gelince kii emmreye gre biraz gzellemi oluyor,
emmre nefiste ben yaparm, ben ederim derken, burada
niye yaptm, niye ettim, keke yapmasaydm diye znt
duyar ve tevazu sahibi olmaya balyor ve rengi de
gzellemeye balyor, ayrca kendisinde olumaya
balayan lh- muhabbet ile de rengi sararmaya balar,
ve onu gren kii kendisinden emin olur artk, bakanlar
126
srur bulur, holanr ondan. Bazen birisi gelir yannza,
ona bakarsnz ve bundan bana zarar gelmez diye iinize
kanaat gelir, fakat baka birisi gelir, nefsi emmrenin
iddeti ve irkinlii ierisinde olduu iin, bu sefer ondan
uzaklamaya alrsnz nk adeta zarar gelecei aikar
gibidir.
Renginin parlak olmas ise yapm olduu
zikirlerinden, oraya gelinceye kadar yapm olduu
iyiliklerden kendisinde bir parlama meydana gelmitir.
zerinde hibir alacas olmayacak, yani o mertebenin
vahdet rengine brnm olacaktr,
134
Bakara 2/138 yet SbatAllah* ve men ahsen
minAllahi sbaten- Allah boyas! Allah boyas ile
boyanm olmaktan gzel ne olabilir!
te daha burada balyor bu yet, ve burada sar
renkten bahsediyor, yalnz bu boyama ii yzeysel bir
hadisedir, onu syrdnz zaman altndaki rengi kar,
sngerin suyu emdii gibi zamanla kiinin btn varlna
Hakkn varlnn en derinine kadar siryet etmesi lzm
ki, kesildiinde de yine vahdet renginin iinden kmas
lzmdr ama evvel st dz, przsz renk olacak ki,
ardndan ierisi dz renk olsun
` ` ' ' ` ` `
` '` `
(70-) Kald'u lena Rabbeke ybeyyin len ma
hiye, innelbekara teabehe aleyn ve inn
inaAllahu lemhtedun;
* Bizim iin Rabbine dua et de onun nasl bir sr
olduunu bize aklasn. nk srlar, bizce, birbirlerine
benzemektedir. Ama Allah dilerse elbet buluruz dediler.
Yine yetinmiyor beni srl kavmi ve tekrar, bizim iin
yine Rabbine dua et onun mahiyetinden bize biraz daha
haber versin, bizde bu zelliklerinden onu bulalm ve
muhakkak inaAllah biz onu bulup doru yola ularz yani
127
bu mesele hakknda doru yolu buluruz. Geri onlar zora
koulduka kouluyor ama bize de malmat kyor, yani
levvme nefsin zelliklerinden bahsedilmi oluyor, bakn
onlarda inaAllah diyorlar eer buradaki inaAllah
demeselerdi zten o inei bulupta kesecek halleri yoktu,
kesemeyeceklerdi nk nefisleri onlar hep vazgeire-
cekti, onun neticesindede balarna ok byk kavgalar
musibetler, gelecekti. ok ilerinde, zlerinde bulunan
Allahn dilemesi ni lisnen bile olsa sylemelerinden
dolay Cenb- Hakk onlara bu fiili gete olsa iletti.
135
` ' ' `
` '
` `
(71-) Kale inneHU yekul inneha bekaretn la
zeluln tsiyrul'Arda ve la teskylharse,
msellemetn liyete fiyha* kall' ANe ci'te
BilHakk, fezebehuha ve ma kdu yef'alun;
* Ms yle dedi: Rabbim diyor ki; o, ift srmek,
ekin sulamak iin boyundurua vurulmam, kusursuz, hi
alacas olmayan bir srdr. Onlar, te, imdi tam
dorusunu bildirdin dediler. Nihyet o sr kestiler.
Neredeyse bunu yapmayacaklard.
Bunun zerine Ms (a.s.) tekrar Rabbine danyor,
muhakkak ki O der, yani Rabbim der, o yle bir
bakaradr yeryzn sabanla srmek iin boyundurua
koulmamtr ve ekinleride sulamak iin dolaba
balanmamtr, bylece alacasz bir inektir bunun
zerine onlar ite imdi bize Hakk olarak geldin, yani bu
kadar izahat bize yeter dediler, hemen onu buldular ve
kestiler, yalnz az daha bu ii yapmayacaklard
vazgeeceklerdi, bu i zor diye, ama aralarndan birka
kt, hadi artk uzatmayn bu kadar soru yeter gelin unu
hemen bulalm, keselim dediler, buldular ve kestiler ama
pahas onlara biraz ar oldu.
Burada derviliin ok gzel zelliklerinden Bahsediyor
128
boyundurua girmemitir yani artlanmalar ierisine
girmemitir, dervi mutlaka bu byledir, yledir diye
kesin deerlendirmede bulunmamaldr, boyundurua
girmesi hr dnememesi demektir.
Ark evirmemi, ekin sulamam olacak, bugn
derviliin genel olarak tarikatlarda grlen hadiseleri
bunlardr, boyundurua koulmak ve ekin sulamak,
136
eyhler o kadar ykseltiliyor ki dervite bu artk kesin bir
izgi haline yani boyunduruk haline geliyor, eyhten
kurtulmas mmkn olmuyor hereyi onda buluyor, tabi ki
her yolun bir eitim sistemi olacak o konu ayr, fakat
Hakkn yerine haa o kiiler getirilmi oluyor ve bizde
putperestlik yok derken o kiinin ahsnda putperestlii
icad etmi oluyoruz, rnein gnde binlerle belirtilen ok
fazla rakamlara ulaan zikirler ekiliyor, bunlarda hep
kendi yerinde dnp durmalar sonucunu douruyor, o
yk ekecek, o dolab evirecek takati kalmyor, hem o
ekilde artlanm oluyor bunun yannda boyunduruk
altna girerekte artlanyor.
En byk eksiimiz gnn yaantsna bu fiilleri
uyduramamaktan kaynaklanyor, o gnn artlarn
bugnn insnna yaptrmaya alyoruz fakat olmuyor,
btn o hkmler yani eriat, tarikat, hakikat, marifet var
fakat sistemini deitirerek kullanmak gerekiyor, nk
hkmlerin deil, sisteminin hkm gemi, ama bunlar
dzgn bir ekilde nasl yaplr ayr konu, yeri gelmiken
baz eyleri tespit iin sylyoruz.
Biz kendimizi kabirden karmaya alyoruz, beden
kabrinden karmaya alyoruz, bu iin eitimi diyerek
kendilerini toprak altna ve kabirlere sokanlar var,
Hz.Resullullah (sav) toprak altnda bulmad ki Rabbini
mirata buldu, biz onun mmetiyiz ve mirac ehliyiz toprak
ehli deiliz ki biz, bizim sistemimiz dervi odakldr yani
bu ii sen kendin yapacaksn, kimse kimsenin iini yapmaz
kendi iini kendin yapacaksn.
Yeryzn srmemi, demesinin bir baka zelliide
kendi beden mlkn fazla kartrmayacak, yeryz
129
demek bizim varlmz bizim kendi dnyamz, srerek
bunu fazla kartrmayacaz, eelememi olacaz, ve
sulamam olacaz, nk bu nefsi emmre, nefsi
levvme topran srp, kartrp sularsak iyice azar, biz
onlar beden ve nefis yolunda deil Hakk yolunda
kullanacaz.
137
Ve alacasz olacak, yani muhabbetinde bir fiske kadar
acaba ve phecilik gibi eyler olmayacak, ne mal, mlk,
ne ana-baba, ne oluk-ocuksevgisi, bunlar tabiki olacak
ama Allah sevgisinin altnda olacak.

` ' ` ` ` ' ` '
(72-) Ve iz kateltm nefsen feddare'tm fiyha*
vAllahu muhricn ma kntm tektmun;
* Hani, bir kimseyi ldrmtnz de suu birbirinizin
stne atmtnz. Hlbuki Allah, gizlemekte olduunuzu
ortaya karacakt.
Ve devam ediyor bunun sebebini anlatyor imdi, hani
siz bir nefsi ldrmtnz, onun hakknda tereddte
pheye dmtnz, Allah muhakkak ki sizin
gizlediklerinizi ortaya karr.
Burada katledildii sylenen nefs, emmre, levvme,
mlhime (v.b.) mnsna deil, insn kasteden nefs
kelimesi, yani siz iinizde mevcut olan insn tarafnz
kesmitiniz, yani hkmsz hale getirmitiniz.
Bakn oul olarak kullanlyor, siz yapmtnz diyor
yani herkesin varlnda bu tecelli etmi gibi, yani
herbirerlerimiz bu hkmn ierisindeyiz, yle diyelim, biz
henz nefsi levvmeyi kesememi iken, bize evhamda
gelir ilhami yoldan dncelerde gelir ve insni hakikatler
gelir gnlmze, ama siz bunlar kesmisiniz diyor, nefsi
emmrenin, levvmenin iine gelmedii iin, byle bir
zamannz vard ve bu hususta mnakaaya dmtnz,
elikiye dmtnz, muhakkak Allah sizin
gizlediklerinizi ortaya kartr yani bunu niye yaptnz
130
samimiyyetinizin derecesi nedir, Allah bunu bilir ve ortaya
kartr.
138
' ` '` ' ` ` ' ' `
' '
(73-) Fekulnadribuh Biba'dha* kezlike
yuhyillahulmevta ve yuriykm ayatihi le'allekm
ta'klun;
* Srn bir paras ile ldrlene vurun dedik.
(Denileni yaptlar ve l dirildi.) te, Allah lleri byle
diriltir, dnesiniz diye mucizelerini de size byle
gsterir.
Biz onlara dedik ki, o kesilen bakarann bir uzvuyla
len kiiye vurun, Allah ite bylece lleri diriltir,
umulurki Allahn bylece murat etmi olduu yetlerde
akl edersiniz.
Yani bakn Cenb- Hakk burada dorudan doruya
devreye giriyor ve Biz dedik ki diyor, az evvel Rabbine
sor ey Ms diye Rabtan bir konumayla balad sonra
Allah gizlediklerinizi ortaya kartr dedi bakn hep Allah
ve Rabbi dolayl konumayla anlatan bir oluum var,
burada ise Cenb- Hakkk bizzat kendi Ztndan Biz
dedik ki diyor, baz parasyla vur dedik, sonra bakn
yine bakas anlatyor, ite bylece Allah lleri diriltir
diyor, ayn hadiseyi bakn ka mertebeden anlatyor, ite
tek dze anlatmakla bunun iinden klmaz, onun iin
klmyor zaten, bakn ka mertebe, rububiyyet mertebesi
var, Ulhiyyet mertebesi var, Ahadiyyet mertebesi var,
Biz diyor Cenb- Hakk sfat- subtiyyesi ile birlikte
ifadeleri var, ayn hikye ierisinde ka mertebeden
mevzuat var.
Baz paralaryla vur dedik, Ms (a.s.) mam vur
demi, yoksa kavminden birisine mi vur dendi, kime dedii
belli deil, sonuta inei kestiler dili veya kuyruu ile o
lnn stne vurdular, yani bizde lm olan o bilginin
stne kuyruu veya diliyle vurdular o bizdeki bilgi tekrar
131
139
meydana kt, tekrar dirildi, burada diliyle vurulduunu
dnrsek daha uygun olur nk dil kelm ifadesi
olduundan o da ondan ald ilhamla konumaya balad,
ve beni nefsi mlhime, nefsi levvme, nefsi emmre
ldrd diye haber verdi ve tekrar ld, nk o ilim
mertebesini grd iini grd.
Ayn ekilde s (a.s.) amuru ald eline ve bir ku
sretinde yapt, ona fledikten sonra o umaya balad,
burada Cenb- Hakk biizniHi yani Benim iznimle
umaya balad dedi.
Burada da Allahn bizatihi izniyle konumaya balad,
demek ki zaman zaman Cenb- Hakk baz mahallerde Zti
tecellisini ortaya getiriyor ve Zti tecellisi, Zti kudreti
ortaya geldiinde de biz zannediyoruz ki o ii oradaki kii
yapt, hayr, Allahn oradaki rol veya ii oynamas vardr.
Enfal 8/17 ve ma rameyte iz rameyte ve
lkinnAllahe rema-attnda sen atmadn, atan
Allah't
yetinde belirtilen hadise orada meydana geliyor, s
(a.s.) fledii zaman orada fleyen Allahn kendisiydi, ite
burada da vuran Allahn kendisiydi, Zti tecellisinin falan
kiiden zuhura gelmi olmasdr, niye s (a.s.) her zaman
ku sretinde amuru yappta uuramyor BiizniHi olduu
iin, Zt tecellisi meydana geldii zaman uabiliyor, ite
ayn hadise burada da var, Biz dedik ona vur diye, Allah
bir eye kn ol dedii zaman o ey hemen olur.
Ve Allah lleri byle diriltir, yani bir sebep hlkeder
lleri diriltir, bizde lm olan insnlk hakikati bir kelm-
lh- tarafndan vurulduu zaman, vurmak ill ki bir
maddeyi baka bir maddeye vurmak deildir, kelm lisan
ile de vurmak olur, yani onu uyandrmak olur, nefha-i
lh-yeyi oraya gnderdii zaman, bakn fledim, nefesim
aynaya vurdu deriz orada bir darp yok ama oraya
ulamas var, kimde ki Hayy Esm-i lhiyyesinin zuhuru
varsa kar tarafa o Esm-i lhiyyeyle vurduu zaman
orada mutlaka yeni bir hayat meydana gelir. Ne zaman ki
bir azdan Allahn kn emri ortaya geliyor ite o l
132
140
kalpleri ancak bu kelm diriltir, ite kii byle bir nefha-i
lhiyyeye ulaamazsa onun ebedi hayat bulmas
mmkn deildir, kendine ulamas yeniden varolmas
mmkn deildir, Sad 38/72 ve nefaht fiyhi min
rhi hadisesinin bir zelliide budur,
Umulur ki siz akledersiniz, yani muhakkak, kesin
olarak yle yapn, byle yapn deilde, dnerek,
alarak, aratrarak umulur ki bu hale ularsnz denmek
isteniyor.
' ` ` ` ' ` '
` ` `
` ` ` ` ` ` `
' ` ` ' '
(74-) Smme kaset kulbkm min ba'di zlike
fehiye kelhcareti ev eedd kasveten, ve inne minel
hcareti lem yetefecceru minhl' enhar* ve inne
minha lema yeakkaku feyahruc minhlma'* ve
inne minha lema yehbitu min hayetillh* ve
mAllahu Biafilin amma ta'melun;
* Sonra bunun ardndan kalpleriniz yine katlat; ta
gibi, hatta daha kat oldu. nk ta vardr ki, iinden
rmaklar fkrr. Ta vardr ki yarlr da iinden sular kar.
Ta da vardr ki, Allah korkusuyla (yerinden kopup) der.
Allah, yaptklarnzdan hibir zaman habersiz deildir.
Yukardaki hdise olutuktan sonra ldrlm olan
kii dirildi ve beni yeenim ldrd dedikten sonra
tekrar bki lemine dnd ve ktilin ortaya kmasyla
beni srlin arasnda o zor devir kapanm oldu, mesele
aydnland iin rahatlyorlar fakat bir mddet sonra;
Sizlerin kalpleriniz katlat,
141
Hakk yolunda giden bir kimse belirli aamalara
geldikten sonra o mevzular zerinde rahatlar ve nefsi
emmreyi, nefsi levvmeyi atm diyerek rehavete kaplp
133
almalarn srdrmezse, daha ileriye gitme abalarnda
bulunmazsa bu yeti Kerme onun zerinde faaliyete
geer.
Onlarn kalpleri talar gibi oldu, hatta tatan daha kat
oldu,
Bir kimse belirli bir tarikat ahkmn yaadktan sonra
eitli sebeplerle orada kaldysa ite onun kalbi katlat ve
talar gibi oldu, hatta tatanda daha kat oldu,
Maide 5/115 KalAllahu inniy mnezzilha
aleykm* femen yekfr ba'd minkm feinniy
azzibhu azaben l azzibhu ehaden minel
lemiyn;
Allah buyurdu ki: "Kesinlikle Ben, onu sizin
zerinize indireceim, fakat ondan sonra sizden kim
inkr ederse, ona yle azap edeceim ki, lemlerden
hibirine byle azap vermedim
sresinde dedii gibi, kii bu halde olacana sadece
eriat ehli olarak kalmas daha iyidir, bu kii gnl
leminde ki yolculua hi kmasn, yolculua karsa da
bunu gtrmeye gayret etsin, gtremiyorsa hi olmazsa
bulunduu yerdeki yumuakln muhafaza etsin.
O talar katdr ama, onlardan bazs vardr ki onlardan
nehirler kar,
Kendisi ta olduu halde iinden kaynaklar kar, tatr
ama su kaynar ierisinden, dardan bakarsn ta gibi
grrsn ama ierisinde kaynak vardr, bir taraftan taa
benzetiyor bir taraftanda tatan daha katdr, kasvetlidir
diyor nk talarn hi olmazsa zellikleri vardr,
ierisinden su kar.
Yine o talardan bazlar vardr ki gnein scaklndan
atlar, yarlr arasndan sular akmaya balar, ama o
insnlarn kalbi bundandan katdr tatan da katdr, nk
su kmaz ierisinden bir ey kmaz.
142
Yine o talardan vardr, Allahn hayetinden yere
yuvarlanrlar, kendiliinden deil, nk Allahn tabii
biimde onlara olan tecellisidir bu, yani tabiat ad altnda
134
onlara olan tecellisidir, yamur yad yumuatt, gne
kuruttu atlatt, ite tabii iradi olarak Allahn tecellisi bu
yamur, gne, rzgar vastasyla oluyor.
Allah bu yaptklarnzdan gafil deildir.
imdi burada bakn drt trl tatan bahsetti; biri
kaskat olan ta, insnn kalbini yani inkr ehlinin kalbini o
talara benzetti yani hi verimsiz olan talara benzetti, ite
bizim kalplerimizde byle olmasn, tatan kat olmasn, ta
olursa bile iinde zemzem rma gibi nehirler kaynasn
veya o kadar deilse bile kevser rma aralarndan szsn
veya bizim ta gibi olan bamzn stnden yere
yuvarlansn baz bilgiler, yani tevazu haline dnsn.

**************************************

NOT: Bakara Sresi (67/74) yet-i Kermeleri
iinde geen, yukarda zetle bilgi verilen bu hikye
hakknda daha evvelce (34) no,lu (34-Bakara inek
hikyesi) bir hikye bir ok yorum isimli dosya
olarak genel bir alma yapmtk, ilgisi olmas
dolaysyla o almann son blmn de buraya
almay uygun grdm, vakit bulur tamamn da
okuyabilirseniz neallah her iki ynden de faydal
olur dncesindeyim.

BSMLLHRRAMNRRAHM:

Epey uzun bir almadan sonra, buraya kadar
dzenleyerek aktarabildiimiz bakara hikyesi hakknda
mailler den gelen yazlar imdilik sonlandrm olmaktayz.
Eer vaktimiz olsa idi bundan ok daha fazlas oluabilirdi.
Ancak bu kadarnn da kfi derece de mevzuu hakknda
143
bilgi oluturduu dncesiyle yeterli grdm. lgilenip
zaman ve emek sarfeden, e dost akraba ve evltlarmza
gerekten teekkr ederiz. Ve sizlerle gerekten iftihar
135
etmekteyiz.
Zamanmz dnyasnda byle bir alma ve bu
tevhd-i idraklere ulam bir topluluk olduunu zannetmi-
yorum.
Btn ehli slm guruplarnn hepsi kendi mertebeleri
itibariyle kendi kemllerindedir bundan hi phe yoktur.
Ancak! bu ayr bir konudur ve zten bizim de bir iddiamz
yoktur. Bu tr almalar kiinin kendini ve Rabb-i ni
bilmesi O na rif olmas ynnden faydal olacak
almalardr kansndaym. te bu yzden bu tr
almalar zaman, zaman yapmaktayz bilindii gibi bu
dosya-kitap onlarn nc-sdr. Cenb- Hakk emei
geenlerin hepsinden rz olsun, okuyanlar da en geni
biimde faydalandrsn neallah.
Okuyanlar farknda olacaktr, yukarda ki yorumlar
arasnda bizim seneler evvel stanbul Kasmpaa da Hz.
Pirimizin derghnda yapm olduumuz (Bakara Sresi)
sohbetlerinden ilgili yet-i Kermelerin yorumlarn kayda
alp kendilerine gre yorumlamlardr. Belki bu kaytlar
tekrar olmu gibi gelse de, hepsi ayr, ayr ve
birbirlerinden habersiz iyi niyetle yaplan almalar
olduundan hepsini de dosya ya aldm, Cenb- Hakk
herkesin almalarn kabul etsin neallah.
Btn bunlardan sonra, mevzuu hakknda yukarda ki
bilgiler yeterli olmakla beraber, benden de birka satr
yorum beklenecei dncesi ile fazla da vaktim
olmadndan zetle, bu yazlanlara bende birka satr
ilve edip konuyu sonlandraym istedim, neallah.


****************

144
Bu hikye yi daha baka bir biimde incelemeye
alalm. Evvel hikyenin iinde geen ve hikyenin
zerlerinde dnen varlklar-kimlikleri tesbit etmeye
alalm.
136
(1) Alah-u Tel Hz. Leri: Ulhiyyet mertebesi:
(2) Rabb, Rubbiyyet mertebesi:
(3) Ms, (a.s.) Rislet mertebesi:
(4) Ms, (a.s.) n kavmi:
(5) Bakara, boazlanmas istenen inek:
(6) Slihlerden ihtiyar bir zt:
(7) Bu ihtiyar ztn bir olu:
(8) Bu ihtiyar ztn Allaha emnet edilmi
gen bir buza:
(9) Bu ihtiyar ztn Allaha emnet edilmi
gen bir buza: snn derisi dolusu altnla alnmas.
(10) htiyar zengin adam:
(11) htiyar zengin adamn mal:
(12) htiyar zengin adamn yeenleri:
(13) htiyar zengin adamn ldrlmesi:
(14) Bakarann zebh-kesilmesi
(15) Bakarann zebh-kesilmesi Daha sonra
bir uzvu ile maktle, darb-vurulmas:
(16) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi:
(17) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi,
daha sonra tekrar lmesi:
imdi bu mertebeleri zetle anlamaya
alalm.
(1) Alah-u Tel Hz. Leri: Ulhiyyet mertebesi:
Ulhiyyet, mertebesinin yle bir tarifi vardr,
evvel onu hatrlayalm.

145
Ulhiyyet: (Tm olarak bu varln gerek
yzleri ile kendi mertebelerinde korumaa Ulhiyyet
ad verilir.)
137
Bu ifadeye gre, yukarda belirtilen btn vasflarn
kendi mertebeleri itibariyle koruma ve hayat veren
kaynaklarnn Ulhiyyet mertebesi olduu aktr. Hl byle
olunca btn bu mertebelerin Ulhiyyet hakikatleri iinde
olduu da aktr.
(2) Rabb, Rubbiyyet mertebesi:
Rubbiyyet, mertebesinin de yle bir tarifi
vardr, evvel onu da hatrlayalm.
Rubbiyyet: (Btn varlklara verilen isimlerin
zuhur ettii mertebelerin ismidir.)
Ayn zamanda (Esm-ul Hsn) isimler mertebesidir.
Ayrca (Nru lh-) mertebesidir. Varlklar burada bir
btn olarak ltif varlklaryla mevcutturlar ve efl
leminin btn zuhura gelecek varlklar son zuhur
kaynaklarn buradan almaktadrlar. efiyyet-ikilik
burada balamaktadr.
(3) Ms, (a.s.) Rislet mertebesi:
Ulhiyyet ile Abdiyyetin arasnda bir iletiim
kprsdr, ve Ulhiyyet ten gelen haberleri abdiyyet
Efl mertebesi, ynyle kavmine ulatrmasdr.
(4) Ms, (a.s.) n kavmi:
Zhiren birey insnlar, btnen ise O nun kendi
varlnda, yn- stesinde mevcud Esm- gleridir.
(5) Bakara, boazlanmas istenen inek:
Genelde tabiat-dnyadr, zelde ise nefsi levvme
mertebesinde olan slik tir. Ayrca hikyede ki, inektir.
(6) Slihlerden ihtiyar bir zt:
Mseviyyetin tenzh mertebesi itibari ile gizli
velsidir.
(7) Bu ihtiyar ztn bir olu:
146
Zhiren fizki olu btnen ise veled-i klb klbinin
oludur.
138
(8) Bu ihtiyar ztn Allaha emnet edilmi
gen bir buza:

Btnen ve genelde htiyar zt, zhirde yalanm
olan bu tabiat lemidir. lk balang ilkbahar mevsimi
gen buzadr. Kemle ermi bakara-inek ise her trl
meyvelerin ve gdalarn kemlde olduu karlksz sunulan
hasat zamandr. Zhiren ise bilinen zhiri buzak tr. Bu
her iki mertebe de kn o souk gnlerinde gerek tabiat
gerek gen buza olarak, Ulhiyyet mertebesine
tekrardan geri dnlmek zere, emnet edilmitir. Zhir
isminden btn ismine gemesidir.
(9) Bu ihtiyar ztn Allaha emnet edilmi
gen bir buzasnn derisi dolusu altnla alnmas.
Btnen, zhir lemde tabiat ismini verdiimiz bu
arzn st olan, yer kabuunun bir deri gibi, arz sarmas
ve kn iindeki deerlerin gizli kalmas, bahar gelince
iindeki deerlerin yava, yava ortaya kmasyla genlik
devresini yaamaya balayan dnya yaz olunca da
olgunlaarak derisi dolusu sar altn derecesinde olan
hububatlar ile deer kazanmasdr. te bu dnya tabiat
da bizden adeta hibir ey istemeden kabuunun
derisinin iinde, znde ne varsa hepsini ihtiya
sahiplerine karlksz sunmasdr. Ancak bu bakara nn
byle deer bulmas Slih bir ihtiyar n, yani bu
hakikatleri idrak etmi vel bir ihtiyarn olmas
gerekmektedir. Bu hususlar ancak onun elinde deer
bulmaktadr.
(10) htiyar zengin adam:
htiyar zengin adam, iinde, hazinesinde her eyin
mevcd olduu yal dnyadr, dier ynyle, birey olan
hikyenin bahsettii kimsedir. Nefs-i emmrenin kendine
tand geici azz ve mlik sfatlarnn Hakksz nefsi
kullanldr.
147
(11) htiyar zengin adamn mal:
139
htiyar zengin adamn mal tabiattr. azz ve
mlik sfatlarnn nefsi emmre ynl varisidir. Dier
ynden kendi benliidir.

(12) htiyar zengin adamn yeenleri:
htiyar zengin adamn yeenleri: Sonbahar ve ktr.
Dier taraftan fizk, kardeinin ocuklardr. Dier ynden
nefsi kahhar isminin, kin, gadab, ihtiras gibi
yeenleridir.
(13) htiyar zengin adamn ldrlmesi:
htiyar zengin adamn ldrlmesi: Tabiatn
katledilmesi, azz ve mlik sfatlarnn sahipsiz kalmas
ve bunlarn ele geirilme isteidir. Dier taraftan hikye de
geen ihtiyar kiinin ldrlmesidir.
(14) Bakarann zebh-kesilmesi
Bakarann zebh-kesilmesi birey olarak nefs-i
levvme nin kesilmesi, dnyaln kesilmesi, dnya
arzularnn kesilmesi, ve hikye iinde geen inein
kesilmesidir.
(15) Bakarann zebh-kesilmesi Daha sonra
bir uzvu ile maktle, darb-vurulmas:
Kuyruu veya dili, ile vurulmas. Kuyruu tabiatn
meltemi, dili ise hayat veren ssdr. Ayrca bakarann
bahsedilen uzuvlardr.
(16) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi:
htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi: Sonbahar
da lmeye balayan, ktan sonra tekrar dirilmeye
balayan tabiattr. Dier ekliyle fiziki lnn dirilmesidir.
Nefsi emmrenin, lm annda kendisini ldrene kar
olan kininin dirildiinde ldreni bildirmesidir.

(17) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi,
daha sonra tekrar lmesi:
148
140
Daha sonra tekrar lmesi, tabii seyrinde olan
tabiatn k gelince tekrar btn lemine, iine dnmesidir.
Dier ekliyle fiziki lnn dirilmesi daha sonra kendini
ldreni bildirip, tekrar asl haline dnmesidir diyebiliriz.
te bu da gsteriyor ki; hirette kim, kime bir ey yapm
ise gizli kalm ne varsa hepsi aa kacaktr.
Buraya kadar zetle belirtmeye altmz hikye de
ki, kimlikler bunladr. imdi bu kimlikleri daha geni bir
ynde yet-i Kermelerden takib ederek yolumuza devam
edelim.

****************

Bu Sre-i erfenin, ve bakara kelimesinin
yukarda ki, yazlarda zellikleri olduka geni bir ekilde
ifade edilmilerdi, dileyen tekrar bakabilir. Yenilemeye
lzum grmedim.
Hdisenin getii zaman, yet-i kermelerin
ifadesiyle, Ben- srl-in Msrdan ktktan uzun seneler
sonras yerleik dzene getii devirlerde vuku bulduu
anlalmaktadr.
Bilindii gibi, Ms (a.s.) ve mertebe-i Mseviyyet
tenzh ve zhiren tam, gerek bir yol-tarik-tarikat
mertebesi yaantsdr. Geri Krn- kerm de geen
btn mevzularn iinde btn mertebeler eriat, tarkat,
hakikat, marifet vardr, fakat zhiren ifade ettii mlar ne
ise zhirde o esas zere kabul edilirler. Gene bilindii
zere, Ms kavminin ismi vardr.
Birincisi: Ben- srl. srl oullar Yani, gece
yreyenin oullar mnsnadr. Bilindii gibi bu lkap
kendilerine Yakub (a.s.) tarafndan gece yolculuu (sr)
yapt iin kalmtr. (Bakara/2/122) ve benzeri yet-i
Kermelerle bildirilmitir. Bu hususlardan dier
kitaplarmzda bahsettiimiz iin daha fazla vaktinizi
almayaym, dileyenler oralara ve Krn- Kermde ki
yerlerinden aratrabilirler. r yorum olarak, Bu ve
149
141
benzeri yet-i kermelerin ifadeleri ok mnidardr. Bu
durumda olanlar tenzh mertebesi itibariyle lemlerin
zerine ykselmi olmaktadrlar.
(2/122) (Ya ben srlezkr nimetillet en
amt aleykm ve enn feddaltkm alel lemne.)
(2/122.) Ey srl Oullar!.. Size ihsan etmi
olduum nimetimi ve sizi lemler zerine stn klm
olduumu hatrlaynz.
kincisi: Yahdler. Bilindii gibi (Yakb) (a.s.) n
byk olunun ismi (Yahuda) olduundan, mensbiyyet
ynnden bu ismi almlardr ve tam bir rk- ifade
etmektedir.
(2/62) (..Vellezne hd vennasra..)
(2/62.) ...Yahdlerden ve Hristiyanlardan
ncs: Msevlerdir. Bu isim ise Ms (a.s.) a
tb olanlarn isimleridir. Ben- srl sznn iinde ise
hem rk ve hem de Ms (a.s.) a mensbiyyet vardr. Ve
buna kavm denmektedir.
(2/67) (Ve iz kle ms likavmihi)
(2/67) Bir vakit de Ms kavmine demiti.....
Evet bu ksa giriten sonra yava, yava yolumuza
devam edelim.
Genelde btn yet-i Kermeler de olduu gibi
bunlarnda, eriat, tarikat, hakikat, marifet
mertebelerinden izahlar vardr. Mealler de olan zhiri
ifadeler eriat mertebesindendir ve genele olan ifadelerdir.
Bunlarn daha ak ve dikkatli olarak hikye ve duygular
tarikiyle anlalmas, tarikat mertebesindendir.
Hikyelerde geen varlklarn kendilerine ait olan
esm isimlerin ve sfatlarnn hakikatlerini idrak edip o
ynde anlalmalar, hakikat mertebesindendir. Ve btn
bunlarn hepsini asllarn bozmamak sretiyle btn
mertebeleri itibariyle idrak etmek ise marifet
mertebesindendir. Ancak bunlar anlayabilmek iin olduka
iyi bir rfaniyyet eitiminin alnmas lzm gelmektedir.
150
142
**************

BSMLLHRRAHMNRRAHM:


Bakara Sresi: (2/67-74) yetleri. Meali erifi:

(ve iz kle Ms likavmih innellahe
yemrukm en tezbehu bakaraten kl
etettehzne hzven kle ezbillhi en ekne
minel chiln.)
(2/67) Bir vakit de Ms kavmine demiti:
Allah size bir bakare boazlamanz emrediyor, ay
dediler: Bizi elence yerine mi koyuyorsun? Dedi:
yle chillerden olmamdan Allaha snrm.
Bir vakit de Ms kavmine demiti: Bir vakti ve
o vaktin iinde geen hadiseleri daha iyi anlayabilmek iin,
yn vardr. (1) haylen de olsa hadisenin getii
zamana dnmek, (2) veya o zamn kiinin yaad
zamna getirmek, bunlar kiinin hadisenin iine girip
kendini Krnda bulduu ve yaamaya alt efl
leminde olan ynleridir. (3) Veya zamnn olmad
esm ve sfat mertebesinde olan ltif yndr. te
byle bir vakitte Ms kavmine bir ey demiti
Allah size bir bakare boazlamanz emrediyor
Yukarda belirtildii zere, btn mertebelerin koruyucusu
ve ihtiyalarnn gidericisi olan Ulhiy yet mertebesinden,
Rislet-haberci mertebesine indirilen ve oradan kavme
haber verilen bilgi ile ne yapacaklar ak olarak bildiriliyor
idi. Bu emir ise bir bakara (inein) kesilmesi idi.
Her mertebe itibari ve her slikin anlay ile bu
hakikatlerin ve bu inein baka baka izah ve anlaylar
vardr. Bunlardan bir ksmn anlamaya alalm. Yukarda
da ksmen izaha alld gibi, zhiren mealler dn-i
resmi olarak yani genel kabul gren izah gerektirmeyen
151
143
muhkem eriat ve tarikat mertebeleri ynleri dir,
aralarndaki fark tarikat mertebesinin biraz daha duygusal
yaklamdr. Hakkikat mertebesi itibari ile ise bahsedilen
hadiseyi veya hadiseleri uhden kendi nefsinde
yaamaktr.
Bu hadiseyi gerek mn da aslna yakn ekilde
yaayabilmek iin en az Mseviyyet mertebesi itibari ile
kiinin, (Hazart- hamse) be hazret mertebelerinden
(Tevhid-i esm) isimlerin birlii mertebesi idrakine
ulam olmas lzmdr. Buradaki idrak udur. Bu halin
daha iyi anlalabilinmesi iin, belki biraz uzayacak ama!
(rfan mektebi) isimli kitabmzn dokuzuncu, tevhd-i
esm blmn ilve etmeyi uygun buldum. Blmn
iinde bahsedilen hususlar iinde hadiseyi yaamak her
halde daha kolaylaacaktr midindeyim, idrak etmeye
alanlara Cenb- Hakk gayret kuvvet sabr, nasib etsin
neallah.


DOKUZUNCU BLM

TEVHD- ESM

Tevhid-i Esm: simlerin birlii,
anlamndadr.
Makam: Tenzih dir.
Zikri: Ya VAHD dir.
lemi: lemi Melekt tur, lemi
ervah, lemi hayal de denir.
Peygamberi: MS (a.s.) dr.
Lkab: Kelimullah dr.
Kelimesi: L mevcude illllah dr,
yani, mevcud olan ancak, ALLAHdr.
152
144
Seyr-i: Seyr-i illlah ALLAHa
seyr dir.
drki: Bu mertebenin uuru ile ileriye doru
gitmee gayret etmesidir.
Krn- Keriym; Bakara Sresi (2/115) yetinde
bu mevzua iaret vardr.

r a m b b l a ' a QQU
a a a 6 a u
Velillhil meriku vel maribu fe eynema
tvellu fesemme vechullah, innellahe vasiun aliym.
Melen: 115. Dou da, bat da Allah'ndr.
Nereye dnerseniz Allah'n vechi oradadr, phe
yok ki Allah Tel'nn rahmeti genitir, o hereyi
bilendir.
Hli: Bu mertebenin hli ile hallenmektir.
Krn- Keriym; Rahmn Sresi; (55/26-27)
yetlerinde bu hale iaret vardr.

7b b 3 RV
7a a 45 va 2 u j RW
Kll men aleyhe fenin ve yebka vech
Rabbike zlcelli vel ikram
Melen: Varlk leminde bulunan her KMlik
fanidir, ancak yce ve ikram sahibi Rabbnn
VECH, varl bakidir.
Yaants: Tevhid-i Esm ya varan kiinin sfat
tevhid mertebelerini daha ince bir sezi ile idrak etmeye
balamasdr.
153
145
Kii, Tevhid-i efalde, fiilleri birlemiti, bu defa
fiilleri meydana getiren isimleri birlemesi gerektiini
anlamaya balamasdr.
Her fiilin (ESML HSN) ALLAH n gzel
isimlerinden birinin zuhur yeri ol- duunu kavrar. Bu
makamn anahtar ve ykselticisi (VAHD) ismidir,
iaretini ehli bilir. Mridinin himmeti iraddr.
Hakkikat mertebesi nin devamdr.
Bu hususta ksa bilgi sunmaa alalm.
Bu mertebe de kii daha evvelce, Tevhid-i efalde
grd fiil birliini bu defa fiilleri meydana getiren ve
onlara KMlik veren SM lerde grp (ESML HSN)
ALLAHn gzel isimleri ni birlemeye alacaktr. Epey
gayret isteyen bu idrak ve yaam da Hakkn yardm ile
olgunlatrlr.
Kii de varln ve fiillerin kaynann (ESM LEM)
olduu bilinci yerleince bu yaam kiiyi (TEZH)i bir
yaama doru gtrr. Gerek (TENZH)i noksan sfat-
lardan arndrma bu mertebeye ulaan kimseler
yapabilir.
Taklidi (TENZH)den tahkiki (TENZH)e ancak
bu mertebenin ilmi ve anlay ile gemek mmkndr.
Gerek bir (TENZH) anlayna ermenin tek art ise,
evvel kiinin kendi gerek varln tahlil ederek dnce
ve anlaynda ki noksanlklar gidererek gerek bir (LH)
anlay ile (TENZH)i hakikatleri idrak ederek, (TENZH)
etmesi mmkn olabilecektir.
Aksi halde yaplan lfzi ve hayali tenzihlerle
(ALLAH) (c.c.) lh hakknda (unu yapar, veya, bunu
yapmaz,) gibi hayali anlaylarla O nun hakknda hkm
vermek olur ki; bu da ne edebe ne gerek ilme ve ne de
nezaket kurallarna uymayan bir davran olmu olur.
Bu mertebe ilk olarak gerei itibarile MS (a.s.)
ma ve ondan da Beni sril kavmine verilmitir. Ancak
onlar daha ziyade madde ve paraya dkn olduklarndan,
bu hakikati idrak edememiler, madde de aramlar ve
154
146
neticede maddeperrest olmulardr.
Dou da bat da Allahndr, nereye dnerseniz
Allahn isimlenmi vechi orasdr diye buyuran kelm
ilhi bu mertebeyi ok ak bir ekilde anlatmaktadr.
Bu mertebede slik Vahid ismi ile birlikte L
Mevcude ll Allah kelimesini frsat bulduka
ekmelidir.
Gzken her ey ve oluan her fiil bir esmnn
zuhurudur idrkine ulaan kii Sratullah
Marfetullah Allah bilgisi yolunda epey menzil alm
demektir.
Varlk leminde bulunan her kimlik fnidir,
ancak yce ve ikram sahibi Rabbnn varl
bakidir. Kelm lhisi bu mertebenin kemlini
anlatmaktadr.
Bu mertebede bir hayli alma neticesinde
varlklardaki zaf Kimlikler der ve onlarn yerini
Cell ve kram sahibi olan Allahn gzel isimleri,
Esml Hsn alr.
Daha evvelce varlklarnn kendine ait olduu
zanedilen isimler dm, gerek, yerine konmu olur.
Aslnda gerek zaten, yerindedir, fakat bizdeki yanl bilin
ve uygulama yerini dorusu ile deitirmi olur.
Bu mertebenin kemli Fen-i Esm yani izfi
isimlerin fen (son) bulmasdr. Bir baka deyile kendi
varlnda ve darda grd, hissettii her varln
Allahn
gzel isimlerinden meydana geldiini bilmesi ve Onu
btn noksanlklardan mutlak Tenzih ederek
yaamasdr.
Mertebe-i Mseviyyetin tahsil yeri ve
mertebesi, eymen vadisinin hakikati de burasdr.
Nefs-i Sfiye ye kadar sren seyr, Srat-
Mstakm tevhd-i ef-l den sonra devam eden seyr ise
Sratullahtr.
155
147
Krn- Keriym; r Sresi; (42/53) yetinde bu
hale iaret vardr.

b pa a b a a a US
a m a a a 6a
Sratillhillezi leh mfissemavati ve m
filardi el ilellahi tesrul umur
Melen: 53. O Allah'n yoluna ki, gklerde ne
varsa ve yerde ne varsa hep O'nun dur. Agh ol!
Btn iler Allah'a dnp varacaktr.!.
Bu bahsi de burada bitiriyoruz, daha fazlasn
tadarak yaamak temennisiyle. gayret bizden, yardm ve
muvaffakiyyet Allahdan dr. (c.c.)
Bu mertebede de yaplacak zikir deiikliini ksaca
belirtmee alalm. Bu mertebenin zellii, faki mn
da Tevhid idrkine doru yol almaa devam etmektir.
Derse balarken ekilen (700) adet Kelime-i
Tevhid (100) adet daha eksiltilerek (500) e
drlecek, verilen saylar da Esmlara devam edilecek,
yine verilen sayda VAHD zikrine devam edilecek
Sonra. (100) adet bu mertebenin kelimesi olan (l
mevcude illllah) ilve edilecek. Daha sonra bu
mertebenin idrki ve hli ni ifade eden yetleri en
az (33) er defa ektikten sonra yine ihls bir fatiha
okuyup Peygamber Efendimiz (s.a.v.) min ehli beyt
hazaratnn rhlarna hediye eyleyip, o gnk dersimizi
bitirmi oluruz.
Ancak, dersimiz daha ileride ise bu duay son
dersimizin sonun da yaparz dierleri de byle devam
eder.
Bu mevzuda daha geni bilgi alt peygamber isimli
kitabmzn Ms (a.s.) blmnde gelecektir. Fakat en
verimli eitim yolu sohbettir.
156
148
Kelime-i Tevhid kitabmzn, Tevhid-i Esm,
blmnde de bu mevzu ile ilgili bilgiler vardr oraya da
baklabilir.

**************

Allah size bir bakare boazlamanz
emrediyor,
Bu mertebede bir hayli alma neticesinde
varlklardaki zaf Kimlikler der ve onlarn yerini
Cell ve kram sahibi (55/27) olan Allahn gzel
isimleri, Esml Hsn alr. Diye yukarda ifade
edilmiti.
Bilindii ve yukarda da bahsedildii gibi bir
mertebede inein dnya olduunu ve bu dnya y nefs-i
emmre kendi istikametinde kulland iin onun ortadan
kaldrlmas gerektiinin emri lh- ile bildirilmesi mutlak
srette kesilmesi lzm geldiidir.
Dier taraftan, bakara-inek, Genelde tabiat-
dnyadr, zelde ise slikin nefs-i levvme mertebesinde
olan nefsidir, ve onu, yani nefs-i levvme anlayn
kesmesi-zerinden-ahlkndan kaldrmas gerekmektedir.
Mlhime nefse geip, levm ederek bu bakaray ne kadar
ok beslemiim diye piman olup zebh-boazladktan-
Hakka krbn ettikten sonra her parasn bakalarna
fayda salamak zere datmasdr. Aslnda boazlanmas,
sesinin kesilmesi dolays ile ahlknn hkmsz hle
getirilmesidir. Ayrca hikyede ki, inektir. O devirde Ms
(a.s.) n kavminin bu hdise ile daha henz Emmre,
levvme ve bzlarnn da mlhime mertebesinde olduu
anlalmaktadr.
Yukarda bahsedildii gibi imdi isterseniz bu hli
izfi olarak yaamak iin ister siz, o gnlere gidin
isterseniz o halleri bu gnlere getirin, getirin ki, ne
denmek istendii daha iyi mahedeli anlalm olsun.
157
149
Ms (a.s.) ise onlara zhiren, hem kavminin
mertebesinden ve hemde talepleri zerine kendi
mertebesinden haber vermektedir. Fakat onlar hdiseyi
ancak ve sadece kendi izf mertebelerinden anlamaya
altlar, gerek Mseviyyet mertebesini anlayamadlar.
Gerek Mseviyyet mertebesini ise Hakkikat-i
Muhammed- mensubu olan irfan ehli anlamtr,
diyebiliriz. nk onlar hakikat-i Muhammediyye zere
olan ilm-i lhiyyenin cmi ismiyle cem olmu varisleridir.
Dier taraftan hakikat-i Muhammed- mertebesi
itibariyle izaf mn da ayn zamanda (Esm-ul Hsn)
isimler mertebesidir. Ayrca (Nru lh-) mertebesidir.
Varlklar burada bir btn olarak ltif varlklaryla
mevcutturlar ve efl leminin btn zuhura gelecek
varlklar son zuhur kaynaklarn buradan almaktadrlar.
efiyyet-ikilik buradan balamaktadr. Bu mertebe de
bir hayli alma neticesinde varlklardaki zaf Kimlikler
der ve onlarn yerini Cell ve kram sahibi (55/27)
olan Allahn gzel isimleri, Esml Hsn alr. Diye
yukarda ifade edilmiti.
Bilindii gibi Esml Hsn mtekbil-karlkl-
zt isimlerden meydana gelmitir, Cell- ve ceml-
isimler olarak ikiye ayrlrlar. Cell- isimler fil-etken,
tesir-messir olanlar. Ceml- isimler ise mefl-etilgen-
tesir alan isimlerdir. te bu yzden lh- rahmet ve ikram
(Cell) kaynakl olan Cemlinden gelmektedir. Ve bu
hakikat hakikat-i cmia olarak btn lemi kaplamtr.
Hakkikat-i lhiyye de Ulhiyyet mertebesi fil, sfat-
hakikat-i Muhammed- mertebesi mefldr.
Bir sonraki tecelli ve nzlde, Hakkikat-i
Muhammed- sfat-cebert mertebesi fil, esm-melekt
mertebesi mefl dr.
Daha sonraki tecelli ve nzlde de, esm mertebesi
fil, ehadet mertebesi ise mefl-etilgen tesir edilen ve
esml hsnnn znde bulunan btn hakikat ve
zuhurlarnn bu yolla meydana kt-zuhur ettii efl-
ehadet lemidir.
158
150
Btn bu tecell ve zuhurlar Ulhiyyetin ztnda
bulunan lmi lhiyyenin silsileten bir sistemler manzmesi
olarak lemde, lem ismini alarak zuhura kmasdr.
Seyrimizi bu idrakle yaptmz zaman bu lemde,
grebileceimiz ancak yet-i Kermelerdeki gerek
hakikatlerle bu anlaylar olur.
Velillhil meriku vel maribu fe eynema
tvellu fesemme vechullah, innellahe vasiun aliym.
Melen: (2/115. Dou da, bat da Allah'ndr.
Nereye dnerseniz Allah'n vechi oradadr, phe
yok ki Allah Tel'nn rahmeti genitir, o hereyi
bilendir.
Kll men aleyhe fenin ve yebka vech
Rabbike zlcelli vel ikram
Melen: (55/27) Varlk leminde bulunan
her KMlik fanidir, ancak yce-Cell ve ikram sahibi
Rabbnn VECH, varl bakidir.
Yer yznde de aslnda hayat bu iki hl ile devam
etmektedir, herhangi bir varlk bir mertebede fil-etken-
er- Akl- kl hkmnde iken, dier bir mertebe de mefl
etilgen retken-dii-Nefs-i kl olmaktadr. Ve hayat-
dnyeviyye ve tabiat dediimiz beer olarak iinde
yaadmz bu sistemin asl da bu dnmlerdir. Yukarda
ksaca bahsettiimiz gibi bu dnya tabiat lemi bu yzden
izf-tebih- mn da Ceml etilgen bakara-inee
benzetilmitir. Eer yet-i kerme devam ederek birde bu
hakikatleri daha geni mn da fail-etken ynnden de
belirtmek isteseydi belki de Ben- srlden (Bakara-
inein) karl- fil ve etkeni olan (sevr-kz) de
kestirmek isteyecekti. te iin hakikat-i olarak iri ynde
bu blmde bunlarda vardr, ve daha da neler vardr. Biz
yine yolumuza devam edelim.
ay dediler: Bizi elence yerine mi
koyuyorsun?
Yani bizlerle alaym ediyorsun? nk taleb ettikleri
ey hakknda kendilerine iletilen eyle bir balant
159
151
kuramadlar, ayrca bir hikmete dayanr diye de
dnemediler. nk gerek mn da peygamberlik ve
Kelmullah mertebesinden haberleri yok idi. Kendilerine
sylenenin Hakkn sz deil beer Msnn sz
olduunu ve onlarla elendiini zannederek iin
ciddiyyetinin farknda olamadlar. Ayrca Msr adetlerinden
kendilerinde kalma bakara-inein nefislerinde ki kutsall
idi. Ve bu yzden Peygamberlerini kavmiyle elenen bir
kii zannettiler. Bu hal ise tam mn etmeyen sreta mn
etmi gibi grnen kiinin hlidir. te dervilikte de bu
haller geerlidir gerek dervi ile sadece merak ve sret,
dervii olanlarn arsnda ki fark ta budur.
Dedi: yle chillerden olmamdan Allaha
snrm.
Bilindii gibi (cehl-cehlet) iki trldr biri, riflerin
yannda-indinde olan kendinde ve btn lemde hzr olan
Hakk (ilm ve irfn-) olarak mahede ederek. Kiinin
kendi nefsinden chil olmasdr.
Dieri ise, gafillerin yannda-indinde olan (vam- ve
beeri) olandr.
rfn- olan medih edilir, beer- olan zemmedilir-
ktlenir.
Aralarnda ki fark ise. rfn- olan ve Hakkn indin
de medih edileni. kendinde ve btn lemde hzr olan
Hakk (ilm ve irfn-) olarak mahede etmesi kiinin
kendi nefsinden chil olmasdr. Yani kendi varln
kaybedip Hakkta bki olmasyla nefsinin chili olmasdr.
Zt- mutlak emnetini ite bu (cehl) (33/72) chillere
yani nefsinin chili, Hakkn rifi olan Rahmn sret-i
zere zuhur eden evliyasna yklemitir.
Dieri ise gafillerin yannda-indinde olan (vam- ve
beeri) olandr. Bu ise kendinde ve btn lemde hzr
olan Hakktan (cehl-cehlet) tir. te bu kimseler gerek
chillerdir.
te Ms (a.s.) tenzh mertebesi zere olan nefsinin
chili ve Hakkn rifi idi. Kavmi onu kendileri gibi Hakkn
160
152
chili zannettiler ve bizimle eleniyormusun? dediler.
Bunun zerine, yle chillerden olmamdan Allaha
snrm. Dedi yni ben chilim amma nefsimin
chiliyim sizin dndnz gibi Hakkn chili deilim,
diye ak olarak kavmini ikaz etmitir. Ve bu yzden
Allaha snrm. ismi Cm olan Allah ismine
snmtr. nk sadece Allah ismi kapsamna girenler
nefislerinden tam chil olabilirler, dier esmlarn kapsam
altnda olanlar ise o esmnn ihatas-kapsam kadar
nefislerinden childirler.
(2/68) (Dediler; bizim iin rabbine dua et nedir
o? Bize beyan etsin, dedi: Rabbim yle buyuruyor:
Bir bakare ki ne yal ne gen, ikisi ortas bir din,
haydi emrolunduunuz ii yapn.)
Dediler; bizim iin rabbine dua et nedir o? Bize
beyan etsin,
Bu talep zerine byk bir aknla den kavm
kendilerinden istenen ey hakknda ayrca byk bir
tereddte dtler. Bir taraftan hadisenin aa kmasn
isterken dier taraftan adeta hi ilgisi olmayan ve tatbiki
de kendi nefs- anlaylarna gre mmkn olamayacak bir
emirle karlatlar. Ve bu yzden nefisleri ynnden acze
dtler. Tekrar vahyi lhiyye ye rc-dndler ve
oradan yardm istediler.
Bilindii gibi Ben- srlin (Rabb) "yhv" (Yahve)
yahova dr. Buradaki ifadeye gre Msnn kavmi
Rabblaryla irtibat kuramamlar veya bir oklar
inanmamlardr ki; Ms (a.s.) a rabbine dua et
talebinde bulunmulardr.
NOT= Aada (Yahve) hakknda internetten alnan
kk zet bir bilgiyi de faydal olur dncesiyle ilve
etmeyi uygun buldum.

************
-Yahve brnice bir kelimedir. "yhv" kelimesinin
okunuudur. Tevratta Allahn ELOHM le birlikte en
161
153
ok geen isimlerinden biridir. Arapa ve branice karde
Sam dillerdir. Kuvvetli bir ihtimalle, ELOHM, Arapa
ALLAHUMME! (Allahm!), YAHVE ise YA HUVE
(YA H!) mnsna gelir.
-Msevlerin bir ksm bu kelimeyi bir nevi sm-i
azm gibi telkki edip, bazlar batn olmak zere bir ok
mnlar yklemilerdir. Bu sebeple, belli bir makama
gelmeden bu kelimeyi telaffuz etmeyi bile uygun
grmyorlar. Bunlara gre, bu isim, Allah ismi gibi
cmi/kapsaml zel bir isimdir.

**************

NOT= Belki rastlantdr diyebiliriz ama yle kck
bir karlatrma yapabiliriz. yle ki! Yukarda (Yahve-
Yahova) olarakta sylenen ismin asl "yhv" bu harflerden
meydana gelmektedir ve say deeri de (12) dir. Dier
taraftan bu harflerin sondan baa okunmas ise (VHY-
VaHY) dir ve yine saysal deeri (12) dir. Demek ki
(Yahve-Yahova) Allah-n kendisi deil kelm sfatyla
tecelli eden gizli sesi, (VHY-VaHY) dir. (7/143
risletimle ve kelmmla seni setim.) te bu yzden
(Lentern (7/143) sen beni gremessin) dir. te gene bu
yzden o mertebe gr- mahede deil, sadece duyu-
kelm mertebesidir.
(ncil) Yuhannaya gre: Bab-1 sayfa (205) te yle
bir ifade vardr.
KELM, bata var idi, ve Kelm Allah nezdinde idi,
ve Kelm Allah idi. O balangta Allah nezdinde idi. Her
ey onun ile oldu. Ve olmu olanlardan hibir ey onsuz
olmad. Hayat onda idi, ve hayat insnlarn nuru idi.
Dier nciller de ise byle bir anlay dahi yoktur.
Grld gibi ncilde tarif edilen Allah sadece
kelm sfatyla ve onu da ok kstl bildirmektedir. Onlarn
aslnda, Allah bilgileri en yksek olarak kelm sfat
162
154
ynyledir. O da Rububiyyet mertebesi itibariyle olan Rabb
(Yahve) anlaydr ki, Allah bilgileri kelm ynnden bu
kadardr. nk Ms kelimullah, (Allahn sesini duyan)
s kelimetullah, (Allahn bir kelimesi) dir. Krn
kelmullah ise Allahn btn szleridir. Muhammed
(s.a.v.) ise kendisine ilk verilen (cevmil kelm-Btn
kelimelere cmi) Esml Hsn nn sahibi olduudur.
Kendileri bu hakikat-i dahi idrak edemedikleri iin, Ms
(a.s.) dan kendileri iin dua etmesini istemilerdir.
bizim iin rabbine dua et Bu talepte iki yn
vardr ve ikisi de mahfiyyettir. Birincisi mertebe-i
Mseviyyet-tenzhte, mahviyettir, bu durumda kavmi
(Fen-i Ms) Ms da fn olduklarndan kendilerinden bir
ey syleyemezler, bu halde Ms (a.s.) dan vekil olarak
bizim iin rabbine dua et isteinde bulunurlar.
kincisi ise nefs-i emrelerinde mahfiyyettir ki
tmden nefs-i emmrelerinin hkm altna girip gerek
lh- ve dem- kimliini unut-maktr. Bu hl ise nefs-i
emmrenin kulu olmaktr, kul olann ise kendine ait iradesi
olamayacandan, biz ciz kimseleriz, bizim iin
rabbine dua et demek sretiyle farknda olmadan, nefs-
i emmreleri ile inkr ettikleri, vahyi lhiyye ye zarureten
teslim olup hkmne rz olacaklarn ifade etmilerdir.
te onlarn, bizim iin rabbine dua et talebi ikinci
blmde ifade edilen nefs-i emmrelerinin talebidir.
nedir o? Bakara Msr adetlerinden kendilerinde
kalma bakara-inein nefislerindeki kutsall idi. Bunu
kesmek nasl olurdu? Biz bu hususta acze dtk. Bir
tarafta vahyi lh ile Kelimullah lsnndan gelen ak
emir, dier tarafta, Msrn ve nefs-i emmrelerinin lh-
olan bakarann (APS) zebh-kesilmesi, nasl bir
durumdur, Bize beyan etsin, aklasn biz ardk
kaldk dediler.
Ms (a.s.) dedi: Rabbim yle buyuruyor:
Kavminin talebi zerine gnl leminden Rabbi ne
ynelerek ald cevap zerine,. Bir bakare ki ne yal
ne gen, olmamas lzm geldiini bildirmesi zerine
163
155
kavmi, nihyet kendilerinden istenen bakarann deime-
yeceini ve belirtilen vasfta olmas lzm geldiini
anladlar.
Yukarda bakara nn deiik mertebelerden tantm
yaplmt, tekrar onlarn bir ksmn hatrlamaya alalm.
Bir bakma bakara bu tabiat lemidir. lk balang ilkbahar
mevsimi gen buzadr. Kemle ermi bakara-inek ise
her trl meyvelerin ve gdalarn kemlde olduu
karlksz sunulan hasat zamandr. Zhiren ise bilinen
zhiri buzak tr. Bu her iki mertebe de kn o souk
gnlerinde gerek tabiat gerek gen buza olarak,
Ulhiyyet mertebesine tekrardan geri dnlmek zere,
emnet edilmitir. Zhir isminden btn ismine gemesidir.
Keml diye bilinen nokta, balangcn sonu, sonun
da balangcr. ne yal ne gen, Yani her bir varln
orta kemlde ki hlidir. Tabiat gen yani, ilk baharn ilk
aylar, son baharnda yal, son aylar olmayacak, (12)
ayn ortas olan haziran (6) c ay ve evresi olacaktr ki,
hasatn en bol olduu zamandr. Buna karlk (bakara-
inek) tr varlklarn keml yaamlar (12-13) yalardr.
Yal olarak (18-20) yalarna kadar yaasalarda (12-13)
yandan sonra ihtiyarladkarndan sahibine yk getirdikleri
iin o yalarda kesilirler ve en verimli olan devreleri
tabiatta da olduu gibi (6) ya evresidir ve deeri bu
yzden ok fazladr.
Dier taraftan bir dervite bu hakikatleri idrak
edebilmesi iin, genlik- ocukluk, veyahud yallk
ihtiyarlk halinde olmamaldr. Ancak bu husus kabiliyyet
meselesidir ki, istisn olarak nice ilerlemi yanda slik
olup ileri derecelere ulam kimseler vardr. Hatt
bazlarn tantabilirim ama yeri olmad iin gerek
grmedim.
Ancak bu hususta kck bir hatram ilve edeyim.
Bir gn yalla doru yol alm iki zat gelmiti, slik
olmak istiyorlard, tesdf bu ya ikisinin de ismi ayn idi.
Konumalarndan ok samimi ve arzulu olduklarn
156
164
kendilerinde gerekli kabiliyetlerinin olduunu da grdm
ve yapmalar lzm gelen eyleri tarif ettim, btn
grevlerini tamamen ve sadkane yerine getiyor idiler.
Aradan epey bir muddet getii halde yollarna
devam ediyorlar idi, ancak ilerinden birinin benlii
olduka ar olduu anlalyor idi ve bundan kurtulamyor
idi. Anlay gzel fakat yaantsnda bu halini aamyor idi.
Derslerinin dnda kendisine her gn ekmek zere bir
tesbih de (101) adet Trke olarak (ben yokum, ben
yokum) vird-i ni vermi idim samimi olarak bu virde epey
bir zaman devam ettikten sonra kendisinde bu hususta
deiiklikler olmaya balad ve o benlik yk yava yava
srtndan indi. Aradan epey zaman getikten sonra, bir gn
bana, eer o vird-i bana vermeseydiniz ben bu halden-
benlikten kutulamazdm demitir. te bu hadise yaanm
bir tecrbedir. Onun bakaras biraz yal kesilmi idi.
ikisi ortas bir din, haydi emrolunduunuz ii
yapn.)
kisi ortas, yukarlarda balirtildii gibi, dnyann-
tabiatin senenin (6) c ay civar. Bakara-inein de (6) c
ya civar. Slikin yaklak (30) ya civarlar. yn- sbite
hakikatlerinin almas ise Cell ve Ceml aras
yaantnn aa kmas zamandr. Diyebiliriz.
Hangi mertebe de olursa olsun, bu hlin mutlak
mn da yaplmas g-revidir. emrolunduunuz ii
yapn mir olan bu hkm yerine getirme-mek mmkn
deildir. Zten ister istemez yerine getilmitir.
(2/69) (Bizim iin dediler: Rabbine dua et,
rengi ne imi bize beyan etsin, Rabbim, dedi, yle
buyuruyor: Bir bakare ki sapsar, rengi bakanlara
srur verir.)
Bizim iin dediler: Rabbine dua et, Yukarda
da belirtildii gibi. Bu talepte de iki yn vardr ve ikisi de
mahfiyyettir. Birincisi mertebe-i Mseviyyet-tenzhte,
mahviyettir, bu durumda kavmi (Fen-i Ms) Ms da
fn olduklarndan kendilerinden bir ey syleyemezler, bu
157
165
halde Ms (a.s.) dan vekil olarak bizim iin rabbine
dua et isteinde bulunurlar.
kincisi ise nefs-i emmrelerinde mahfiyyettir ki
tmden nefs-i emmrelerinin hkm altna girip gerek
lh- ve dem- kimliini unutmaktr. Bu hl ise nefs-i
emmrenin kulu olmaktr, kul olann ise kendine ait iradesi
olamayacandan, biz ciz kimseleriz, bizim iin
rabbine dua et demek stiyle farknda olmadan, nefs-i
emmreleri ile inkr ettikleri, vahyi lhiyye ye zarureten
teslim olup hkmne raz olacaklarn ifade etmilerdir.
te onlarn, bizim iin rabbine dua et talebi ikinci
blmde ifade edilen nefs-i emmrelerinin talebidir.
rengi ne imi bize beyan etsin, Bu hususta
mracaat eden kavmin szcleri, ellerinde kyas ve
llerin olmas iin bakarann rengini de renmek
istemilerdir. Bilindii gibi renk herhangi bir eyin
tannmasnda ok nemli bir iarettir. Ve her rengin
kendine gre de ifadeleri olduu mlmdur. Bakaralar da
deiik renklerde olduundan daha iyi tannmas iin,
burada da bu zellikten istifade edilmek istenmitir. Bu
sorunun zerine Rabb na, Vahye ynelen Ms (a.s.)
Rabbndan gelen cevab yle aklamtr.
Bilindii gibi bakara tr hayvanlarn renkleri siyah,
beyaz, bej, siyah beyaz, kerm, ve az miktarda sar
renklidirler. te bunlarn iinden.
Rabbim, dedi, yle buyuruyor: Bir bakare ki
sapsar,
Tasavvufta, renklerin deiik ifade ve mnlar
vardr, bizim seyrimizde. Nef-i emmnin rengi gri
tonlardr. Nefs-i levvme de krmz, nefs-i mlhime de
yeil, mutmeinne de beyaz, nefs-i rdyye de (sar,)
nefs-i merdyye de siyah, nefs-i sfiye de renksizliktir.
Tabiatta ise en baskn renkler (yeil ve sardr)
yeil balangta hamla, sar ise netice de kemle
iarettir. Ancak yeil olmadan sar olmaz.
158
166
Dnyada da en deerli ve en geni kullanm sahas
olan sar altndr. Ve yine dnya da en geni mn da
sar buday baaklar ve benzeri ziri rnlerdir.
Dnya y aydnlatan gne sardr. Mnda sarnn kemli
brhimiyyettir, belki tesadftr diyeceksiniz amma,
rts siyah olan, Kbe-i Muazzamann karsnda onun
aynas olan Makam- brhm sar dr. Akn sars,
korkunun sars vardr. Ms (a.s.) Tr danda iken
yaplan buza heykelide sardr. Yunus emre sar iee
sormu onu konuturmutur.
Hazret-i li (k.a.v.) efendimizden! Bir kimse sar
pabu giyerse, kederi (cer) olur, alr. Dedii, Beyzavi,
Ebussuud ve Medarikin ifadelerindendir. Denmitir.
Biraz dikkatlice kendimizi incelediimizde de,
kendimizinde bir zamanlar bu sar rengin hkm altnda
olduumuz zamalarmz hatrlamamz zor olmayacaktr
kansndaym. Acaba u anda bile nefs ve benlik ineimizin
rengi hangi tonda bunun farkndamyz. neimiz baka bir
renkte ise daha henz o inek kurbn edilmeye hazr bir
inek olmadndan buna bile lyk olamayacaktr. Kurbn
edilecek inek, yani nefsi varlmzn bile bir asleti olmas
gerekmektedir, o da sar renktir. te bu yzden onu dier
renklerden arndrp sarartmak iin o rengin oluumunu
salayacak ilmi ledn bilgileri ile onu beslememiz
gerekecektir.
imdi birazda internetten aldmz sar renk
hakknda ki bilgileri faydas olur midi ile ilve etmeye
alalm.
************
SARI : Sar zek , incelik ve pratiklikle ilgilidir.
Toplumsal yaam ve birlikte almay yanstan bir
anlam vardr. Geiciliin ve dikkat ekiciliin
semboldr. Dikkat ekiciliinden dolay dnyada
taksiler sardr. Sar ayrca hzn ve zlemin
rengidir. Sonbaharn tm hznl gzelliinde onun
her rengini izlemek mmkndr.
159
167
SARININ ZHNSEL VE DUYGUSAL ZELLK-
LER:
(Tamamlayc rengi: MOR)

YKSELEN ZELLKLER: Spektrumun scak renkleri
arasnda en hafif ama en fazla kozmik gc olan sar renk
,Gnee en ok benzeyen renk oluu ile,insna umut
duygusu veren bir potansiyeldir.Parlak,neeli ve heyecan
ykl bir gce sahiptir.Hrs ve iddiay simgelerken
zgrle en dkn renktir.Ak grll ve ilham
simgeler. Parlak bir renk oluu ifade, bilgiyi ve bilgelii n
plna karr. Entelektel bir bak ve yneticilik duygular
ile de i ie yaar. st mantal zekay ne geirir, mant
simgeler.

KAYBOLAN ZELLKLER: Sar rengin olumsuz
zellii, ykcla yol aabilmesidir. Aldatma, iki yzllk,
kindarlk negatif ynlerinin en belirginleri arasnda yer alr.
Derin bir karamsarla, zihinsel depresyona sebep
olabilecek zellikleri de bnyesin de tar. Sinir sistemi
bozukluu ve ani fraksiyonlara sebep olur.

FZKSEL ETKLER: Sinir ve kas sistemini salar.
Dolam sistemini doru yolda altrarak kalbin daha
rahat almasnda yardmc olur. Karacier ve safra
kesesinin almas gibi baz vcut fonksiyonlarnda
yardmc olur. mide sularnn salglanmasn salar. Sar
renk hibir akl ve zihin hastasna tavsiye edilmemelidir.
---------------------------------------------

Sar: Psikolojik olarak olumluluk ve canllk zellikleri
vardr. Fizyolojik olarak sinirsel bozukluklara iyi gelir.
------------------------------
lham kayna sar: Sarnn parlak, neeli ve
sevecen etkisinin umut alad belirlendi. Sar, ilham
verici zelliiyle zihinsel karkla da yol aabilir. Mutfak
160
168
iin ok uygundur. alma odalarnda kullanlmamaldr
nk zihni bulandrp karkla yol aar. Dinlenme
amal ortamlarda da nerilmez.
Parlak sar da uyarc bir renktir, fakat kalp atn
ve kan basncn arttrsa da krmznn etkisine ulaamaz.
Sar hafzay arttrabilir ve beyinsel aktiviteleri gelitirebilir
ama dikkat edilmesi gereken en nemli unsur, eer fazla
kullanlrsa sinirlilik yapabilir. En uygun tonu daha
yumuak ve daha az younluktaki tonudur.
----------------------------
Sar, parlak limon sars gz en ok yoran renktir.
Bu parlak renkten yansyan k gzleri ar derecede
uyarr ve rahatszla yol aar. Ayn zamanda sar renk
metebolizmay hzlandrr. Oday parlak sarya boyarsanz
bebeklerin alamasna ve byklerin sinirlenmelerine yol
aarsnz. Ayrca sar sayfal not defteri ve bilgisayar
ekrannda sar renkli arka fon pek iyi bir fikir deildir;
beyninizi uyararak konsantrasyonu arttrabilir fakat
gzleriniz iin zarar vericidir.
Sar, az miktarlarda kullanldnda parlaklk ve
scaklk hissi verir. akacl, aydnl, yaratcl,
samimiyeti ve hayata kar rahat bir tutumu simgeler.
Tpk gneli bir gn gibi davet ekicidir. Sar gne
gibidir: kendinizi iyi hissetmek iin orda olmasn istersiniz
ama gznzn iine girmesini istemezsiniz.
Sar, rengin pek ok farkl tonu vardr. Saf sar
btn dier tonlar arasndaki en neeli ve gneli olandr.
Fakat bir para koyulam haline bakmak daha keyiflidir.
Soluk sar dikkati, rmeyi, hastal, kskanl ve
hilekrl simgeler. Sar sz konusu olduunda seilen ton
olduka nemlidir.
Sar, geiciliin ve dikkati ekiciliin ifadesidir. O
yzden taksiler sardr. Dikkat eksin ve geici olduu
bilinsin diye. Araba kiralama irketleri de logolarnda sary
kullanrlar. Ayrca bu yzden dnyada hibir banka
ambleminde sary kullanmaz. Parann geici deil, kalc
161
169
olmasn isterler.
Sar, pek ok dinde lh- varl simgeleyen bir
renktir.

NOT= Yukardaki cmlenin ylece deitirilmesi
lzm gelecektir. nk dnya da balangtan beri sadece
tek din vardr O da slmdr. Dier dinler ifadesi ile
belirtilmek istenen ey ise onlarn slm dini iinde birer
mertebe olduklardr. T.B.
-----------------------------
SARI: Bulac Hastal artryor, nee verir,
tanry artryor, cana yakndr, bakalarn dikkatini
ekmeye alr, ilgiyi kendine ekmeyi istiyor, ferahlatc
zellii var, sr saklayamaz, bir arzunun bitirilmesi endiesi
yoktur. Nee, hareket, kendini beendirme, n plnda.
Dzensizlik ieriyor. almalar ile harikalar yaratabilir,
ama dzeyli deildir. zgrle uutur, yapt iten zevk
almay psikologlar sar ile ifade etmiler.
-----------------------------
Sar loblu insnlar:
Beyninin sa st alan insnlar. Sar lob yaratc
zeky simgeliyor. Yaratc lobu ar basanlar, toplumun
genelinin duygu, dnce ve davrannn tesinde hayat
alglayan, verileri yorumlayan insnlar. Sarlar farkl
tasarmlar, yaratclklar olan insnlardr. Onlarn
davranlar, dnceleri farkl olduu iin duygularn da
farkl yaarlar. Sarlar risk alrlar. Hayal kurarlar,
yaratcdrlar, problem zerler ve ilikilerde problem
zc olurlar. likilere yatrm yaparlar.
-----------------------------
SARI RENK:
Barsak, akcier hastalklarna ve ekere kar.
Vcuttaki sar renk merkezi dzenli alan kimseler akl
banda, mantk sahibi ve ince kiiler dir. Eer bu renkle
uyum halinde bulunan chakra dzensiz alyorsa bu
162
170
ahslarda bencillik duygusu artar. Sahtekarca davranlar
farkedilmeye balar. Sar renk merkezinin dzensizlii
akcier, karacier, barsak ve mide hastalklarna,
ekere, zihinsel yorgunluklara ve kabzla sebeptir. Sar
renkle ilgili tedavi uygulanrken inli uzmanlar altn, krom,
nikel, bakr, inko gibi metallerin tedavi edilen kiilerin
zerinde bulundurulmasn tavsiye ederler. Yine sar renk
ile yaplan tedavi srasnda u gda maddelerinin yenilmesi
tavsiye edilir: Kavun, msr, muz, limon, kabak, sar renkli
tohumlar ve sebzeler.

-----------------------------

Evet sar renk hakknda internetten aktardmz bu
bilgiler her halde yeterli olmutur. te btn bunlardan
dolay: rengi bakanlara srur verir. Yukarda, nefs-i
rdiyyenin renginin sar olduunu ifade etmitik iaretinin
bir ksm da gne ve altndr, te bu mertebeye ulaan
slikte olan temizlik ve parlaklk bakanlara srr verir.
imdi burada bir hususu izh etmemiz gerekecek.
Zuhuratta bakara tr hayvanlarn kesildii mertebe
(nefs-i levvme) mertebesidir, rengi itibari ile ise yukarda
da belirtildii gibi, (nefs-i rdiyye) dir, denmiti. O halde
bahsedilen bakara da iki mertebe vardr. Biri ii, eti yenen
hayvanl itibari ile, (nefs-i levvme,) dieri ise, d rengi
itibari ile (nefs-i rdiyye) mertebesidir. Bu bakara Kesilipte
ii altnla doldurulduunda ii de (nefs-i levvme) likten
kurtulup. i d (nefs-i rdiyye) mertebesine
dnecektir.

Belki biraz daha uzayacak ama yeri gelmiken faydal
olur dncesiyle yine (rfan mektebi) kitabmzdan
(nefs-i rdiyye) blmn ilve etmeyi uygun buldum.

******************
163
171
BENC BLM

NEFS-i RDYE

Nefs-i Rdiye: Raz olan nefs, kaytsz artsz her
eyden raz olan nefs anlamnda dr.
Zikri: Ya HAY dr.
drki: Bu mertebenin uuru ile ileriye doru
gitmee gayret etmesidir.
Krn- Keriym; Fecr Sresi; (89/27-28) yetinde
bu mevzua iaret vardr.
> a 1 a b n a b RW

a 2 a ua RX
(Ya eyyethennefslmutmeinnet (27)
(ircii ilRabbi ki rdiyeten.....(28)

Melen: Ey nefs-i mutmeinneye eren kii.
Rz olarak, Rabbi ne dn.
Hli: Bu hlin hli ile hllenmeye almaktr.
Krn- Keriym; Bakara Sresi; (2/153) yetinde bu
hle iaret vardr.
j b 2 a na a a a b a b QUS
2b a a a 6 a
(Ya eyyhellezine amenstein bissabri
vesselti, innellahe meassabirin.)
Melen: Ey imn edenler sabr ve namazla
164
172
yardm dileyin. ALLAHu Tel muhakkak ki
sabredenlerle beraberdir.
Yaants: Nefs-i Rdiyenin iki yz vardr. Biri
Mutmeinneye, dieri Merdiyye ye bakar. Bana gelen her
hle rza gstermeye alr. Byk cehd iinde olur.
Tevekkl hli ok gelimitir. Hakkn rzasn
kazanamamaktan kokar.
Nefs-i Rdiyenin belirgin ahlk ve sfatlar unlardr.
Ahlk ho grdr.Tevekkl, sabr, teslim, rza, hlidir.
Tezekkr, tefekkr, korku, fiilidir. Keramet sevgisi,
melekt kefi, zevkidir.
Rengi: Sardr. Bu makamn anahtar ve ykselticisi
HAY ismidir.Mridinin him- meti iraddr.
Tarikat mertebesi nin devamdr.
Bu hususta ksa bilgi sunmaa alalm.
Daha evvelki almalar ile slik, Mutmein olarak
Rabbna dn hitabna mazhar olma mertebesine
ulam idi. Buna karlk slik de vechini tam mns ile
Rabbna dndrp (lebbeyk) buyur y Rabbi emret;
demiti. Bu defa Rabb onu, ey Mutmeinne nefs RZI
olarak Rabbna dn hitabna mazhar eder. Bu hitab
duyan Hakk yolcusunun ii zorlar. nk bu mertebe,
Rabbnn rzasn kazanma mertebesidir ve burada baz
imtihanlarn olmas da pek tabiidir.
Cenab Hakk burada HAY ismi ile yeni bir hayat
verdii kuluna bylece, yeni g-ler de vermi olur. Bu
glerin yardmyla slik, nne kan engelleri daha kolay
geebilir. Bu mertebede KABZ (darlk) ve BAST (genilik)
hali daha belirginleir. Geilmesi olduka zor olan bu
mertebede ALLAH (c.c.) kullarna yardmc olsun.
Burada her trl bedeni, mali, ve aile fertlerine
gelen skntlarla imtihan olan slik, ayrca evreden gelen
insnlarn ezalarna da katlanmak zorunda kalr. Btn
bunlara Rabbndan gelen ve onun rzasn kazanmak iin
sabretmesi gereken haller olarak isyan etmeden
kabullenmesi, kendisini bu zor durumdan kurtaracaktr.
165
173
Krn- Keriym; Bakara Sresi; (2/156) yeti de bu
zellie dikkat ekmektedir.

b a a b =j n 2b a aa a QUV
6 ua a b a
(Ellezine iza esabethm musibetn kl inn
lillhi ve inn ileyhi racin)
Melen: O kimseler ki; kendilerine bir musibet
isabet ettii zaman biz ALLAH nz O na
dndrleceiz derler.
Yukarda belirtilen yet-i Kerme de mevzuumuza
ok yakndan k tutmakla beraber, daha bir ok
hususlara dikkat ekmektedir.
(Ey imn edenler sabr ve namazla yardm
dileyin, ALLAH (c.c.) muhakkak ki sabredenlerle
beraberdir.)
Kiinin her hangi bir iinde muvaffak olabilmesi iin
iki mhim sebebin sabr ve namaz olduu yukarda ki
yet-i Kermede ak olarak belirtilmitir. Bu gayretlerle
yoluna devam edenlerin yannda ALLAHn (c.c.) olduu da
ak olarak ifade edilmektedir.
Gerekten ciddi bir anlayla meseleye bakldnda,
bamza gelebilecek hadiseler karsnda ne kadar gl
yardmclarmz olduu kolayca anlalacaktr.
ALLAHn (c.c.) gerekten yannda olduunu iten
inanarak bilen ve o gayret ile yoluna devam eden kiinin
baarsz olmas adeta mmkn deildir.
Bunlar ve benzeri dier bir ok yet-i Kermeler de
belirtilen hkmleri yerine getirmee alan slikler
olduka zorlanrlar. Bylece birimsel benliklerinden
soyutlanmaa alrlar. Balarna gelen eylerden ikyet
etmemee gayret ederler. Dier insnlara mmkn olan
en ince ho gr ile muamele etmee ve herkesi
166
174
kendilerinden stn grmeye alrlar. Bu anlay idraki
iinde olan slik-e Rabbi Ey huzur bulmu mutmeinne
nefs, raz olmu olarak bana dn, emrini verince; o
da emret ya Rabbi, dilediin ekilde muamele et.
(Kahrnda ho ltfunda ho) der ve bu arada (hotur
bana senden gelen, ya hilati yahud kefen; ya gonca gl,
yahud diken) szlerini terennm etmee balar.
Bylece epey zaman hayatn Rabbn dan gelen her trl
hle raz olarak srdren slik = 2b a ' 2
(2/155) sabredenlere mjdele yeti ile
cevap verilir, ve bu mertebeden de ALLAHn yardm ile
epey oramalardan sonra.
a 2 a ua RX (89/28) Raz
olarak Rabbna dn emriyle geirtilir.

Yine bu mertebeye bir misal olmak zere brhim
(a.s.) mn Krn- Keriym de geen ko hikyesini
melen vermee alalm neallah faydal olur.
Krn- Keriym; Sfft Sresi; (37/100-111)
yetlerinde yle bildirilmektedir.
100 - (brhim (a.s.)Rabbim bana slihlerden
olacak bir ocuk ver, dedi)
101 - Biz de ona hilim sahibi bir oul mjdeledik.
102 - O kendisinin yan sra yrmeye balaynca
dedi ki: Ey oulcuum,
dorusu Ben, ryada iken seni boazladm
gryorum. Bir bak ne dersin?
O da dedi ki: Babacm, sana emrolunan yap.
neallah beni sabredenlerden bulursun.
103 - Bylece ikiside teslim olunca, babas;
olunu aln zere yatrd.
104 - Biz ona yle seslendik: Ey brhim.
167
175
105 - Sen rya y derekletirdin. Muhakkak ki
biz ihsn edenleri bylece mkfatlandrrz.
106 - Muhakkak ki bu, apak bir imtihand.
107 - Ve ona fidye olarak byk bir krbnlk
verdik.
108 - Ve sonra gelenler arasnda ona (iyi bir
nm) braktk.
109 - Selm olsun brhime.
2a 5 QPY
(selmun al brhm.)
110 - te biz iyi davrananlar byle mkfat-
landrrz.
111 - O, muhakkak ki, mmin kullarmzdand.
yet-i Kermelerde de grld gibi krbn edilme
teebbsnn brhim (a.s.) mn hangi olu zerinde
cereyan ettii ismen bildirilmemitir. Bu yzden geiik
rivyettler vardr.
slm limlerinin byk bir ounluunun bu
husustaki kanaati, krbn edilme giriiminin smil
(a.s.) zerinde olduu yolundadr.
Muhyiddin-i Arab ve bazlar ise krbn edilme
giriiminin shk (a.s.) zerinde olduu yolundadr.
Tevratta da krbn edilmek istenenin shk (a.s.)
olduu yazldr.
Bu hususun Krn- Keriym de isim belirtilmeksizin
ifade edilmesinde byk hikmetler olduu aktr.
Beytullahn tamirinde ise brhimin (a.s.)
yardmcsnn smil (a.s.) olduu ak olarak ifade
edilmitir. Yeri geldiinde tekrar bakacaz.
Krbn-lk hadisesinde isim belirtilmemesinin sebebi
hakknda ki indi kanatimiz, udur ki; eer bu hususta
isim belirtilmi olsa idi, kimin ismi belirtilmi ise sadece o
168
176
yoldan gelenlere bu eitimin verilmesi gerekecek, dier
ismin yolundan gelenlere ise bu eitim verilemiyecek ve o
yolun seyr-u slk-u bu mertebede kesilmi olacak idi.
brhim (a.s.) iki dall bir kk aatr. Bir dal
brhimiyyetten Muhammediyyeye, bir dal ise
shkiyyetten Beni srile Mseviyyet ve iseviyyette
uzanmaktadr.
Kk ayn olduundan dallarn ve meyvelerininde ayn
olmas tabiidir. Ancak sonradan u dallara yaplan deiik
a kalemleri ile olan mdahaleler bozuk fikir
meyvelerinin yetiip oalmalarna, bylece de farkllklara
sebeb olunmutur.
Hl byle olunca her iki daldan da yola kan
sliklerin, hi olmassa bu mertebeye gelinceye kadar ayn
eitimi almalar gerekmektedir. Ancak shkiler bu
hikyeyi sadece kendilerine ml ederler fakat gerek
hakikatinden pek haberleri olmadndan uygulamalar
gereki olamamakta ve kendileri bu hakikatten
faydalanamamaktadrlar.
Yaam ve idrki olduka zor olan bu mertebeden
gemeyi Cenb- Hakk oraya ulaanlara fazla zorluk
karmadan nasib etsin. Gayret yolcudan. Yol verme
Hddendir.

**********
Bylece hedefi, Nefs-i Merdiyye olan gnl ehli
ar, ar, daha emin admlarla yoluna devam eder.
Bu mertebede zikirlerde kk bir deiiklik yapmak
yerinde olacaktr. yle ki;
Buraya gelinceye kadar ilve olarak ekilen ara
yetlerin (idrk-i ve hli) geen derslere ait olan larnn
ekimlerinin yeterli olmalarndan dolay braklmas yerinde
olacaktr.
Bu mertebenin zikri olan HAY esms verilen sayda
ekildikten sonra, yukarda belirtilen idrki ve hli ni
169
177
ifade eden yetlerin en az (33) er defa ekilmesi bu
mertebe nin daha iyi yaanmasna yardmc olacaktr.
Ayrca; dier bir tavsiye olarak, yukarda (109) uncu
yet-i Kerme de belirtilen (selmun al brhim)
szlerini en az bu dersini tamamlayncaya kadar
lisanlarnda vakit bulduka (vird etmeleri) tekrarlamalar
slikler iin yerinde olacaktr.
Bu almalar yapldktan sonra yine ihls bir ftiha
okuyup Peygamber Efendimiz (s.a.v.) min ve ehli beyt
hazartnn rhlarna hediye eyleyip, o gnk dersimizi
bitirmi oluruz. Ancak dersimiz daha ileride ise bu
duay son dersimizin sonun da yaparz, dierleri de byle
devam eder.

****************

Biz yine yolumuza devam etmeye alalm.

(2/70) Dediler: Bizim iin rabbine dua et nedir
o bize beyan etsin, nk o bakare bize kark
geldi/hangi sr olduunu kestiremedik. Bununla
birlikte biz-Allah dilerse onu elbette buluruz.
Dediler: Bizim iin rabbine dua et nedir o bize
beyan etsin,
Yukarda da ifade edildii gibi burada da ayn
mnda ki yet-i kerme tekrar edilmektedir. Birincisi
ilmel yakn ikincisi aynel yakn ncs ise hakkal
yakn mertebesi itibariyledir. Daha evvel kendilerine
yaplan izahlar yeterli gelmemi daha baka iaretler
aramaktadrlar.
nk o bakare bize kark geldi/hangi sr
olduunu kestire-medik.
zerlerinde musallat olan hayal ve vehim onlar bir
trl rahat brakmyor zora sokarak belki vaz geiririm
170
178
diyerek, onlara vesvese veriyor idi bu yzden hep soru
retiyorlar idi. Bununla birlikte biz-Allah dilerse
onu elbette buluruz. Dediler. Grld gibi burada
hitab deimektedir. nk daha evvelce Msnn Rabb
na derlerken, bu defa (neallah) Allah dilerse
dediler ve ksmen de olsa teslimiyyetlerini ifade etmi
oldular. Zten bakaray kesebilmelerine de bu ifadeleri
sebeb olmutur. Yani bu isteklerini ylece (Allah)n da
istei haline gelmesini istemilerdir.
(2/71) Rabbim, dedi: yle buyuruyor: Bir
bakare ki ne koulur arazi srer, ne de ekin sular,
salma, hi alacas yok, ite dediler, imdi hak ile
geldin, bunun zerine o bakareyi boazladlar, ki az
kald yapmyacaklard.
Rabbim, dedi: yle buyuruyor: Bir bakare ki
ne (koulur) koulmak tan murat, o devirlerden azda
olsa gnmze kadar da gelen hayvanlarn kas gcnden
yararlanlarak i yaptrmak iin boyunlarna taklan
boyunduruk ismi verilen bir ara ile, fiziki olarak araba
yrtmektir. Ve bir de mnev olarak kii nefsinin hkm
altna girip bu bedenini bakara sn nefis boyunduruuna
kaptrmasdr. Birde yan- sabite itibariyle ksm bir
lh- boyunduruk-koulma (emri ird) vardr ki, ancak
kii bundan sorumlu deildir ve kurtulmas da mmkn
deildir, ve zaten kurtulmaya gerek te yoktur. nk bu
husus kiinin i bnyesinde ki dengelerini kurmak iindir.
Gerek Fizki bakara gerek o mertebe bulunan nefs ve
beden bakaras byle bir artlanmlklar ierisine
girmemi bakasnn mal olarak kle hkmne dmemi
olmaldr.
Ne arazi srer, Bilindii gibi arazi srmek, daha
ok, rn almak iindir ite bu iler nefs-in yararlanmas
iin yaplyorsa aslnda gelecekte onun felketi olacaktr.
Ve beden arzn da, daha derinlerine inip nefs tohumlarn
ekmemek iin beden arzn da srmemitir.
Ayrca kii kendini bilmedii sre iinde kendi
varlnda mevcud olan Allah-n Esm-l hsnasn kendine
171
179
ait olarak zannedip kendi mlk gibi esm-i nefsiyye
anlay ile kullanmaktadr, ilerini bu anlayla
yrtmektedir. te Allah-n isimlerini bylece kendi nefsi
iin kullanmas onlar nefs- mn da yarmas ve
srmesidir. te byle bir yarma ve srme yaplmam
olmas lzmdr. Arazi srmemi olmas Esm-i lhiyyenin
gerek mn da kendi istikametinde Hakk olarak
kullanlmas gereinin artn hatrlatmaktadr.
ne de ekin sular, Yukarda bahsedilen hususlarn
ayn ekilde nefs-i iin gerek toprak arz da, gerek beden
nefs arz iin sulamama, hakknda da geerli olmas
gerekmektedir,
salma, hi alacas yok, Zhiren bakaraya
baknca tamamen sar kark hibir baka rengi yok
olacak, beden bakarasnn da byle olmas gerekmektedir.
Nefs-i rdiyye de olan slikin de ite byle gnl Hakktan
tam bir raz olmu olarak hayatn srdrm olmasdr,
eer bir para neden niin gibi sorular olursa sar rengi
baka nefs renkleriyle karm olur. Bu da istenmemektir.
ite dediler, imdi hak ile geldin, Btn
hkmler meydana knca ve daha baka pheli bir ey
kalmaynca sorularna makul cevap bulan kavm bu
hadiseden mutmain olunca istenilenden rz (nefs-i
rdiyye) olarak imdi hak ile geldin, yani imdi Hakk
esms ile geldin. Bu lemlerin hakikati btn Hakk, zhiri
ise halktr. imdi aklmz erdi dediler.
bunun zerine o bakareyi boazladlar,
Bundan evvel Ms (a.s.)
Tur danda, Tevrt- erf-i almak iin Rabbi nin
huzuruna knca kavminin iinde bulunan Smir isimli bir
kuyumcu tarafndan altndan yaplan (icl) bir buza
heykelene tapmaya balamlard. Tur dandan inen Ms
(a.s.) onlarn bu halini grp yanl yaptklarn kendilerine
bildirmek iin o buza heykelini atae atp yakm idi. Ve
bu ekilde olan hadiseden ibret alnsa idi daha sonra
meydana gelen bakara hadisesi olmayabilirdi. Ben- srl
burada bir bedel ve bakara hadisesinde de bir byk bedel
172
180
demek zorunda kalmazlard. lk buzay (icl) Ms (a.s.)
atee atarak ldrm-yok etmi, bakaray ise zor da olsa
kavmi ldrm-boazlamtr. te bir slikte levvme
mertebesinde olan nefsini kesip Hakka krbn ettikten
sonra Cenb- Hakkta onu derisi dolusu altnla doldurup
mlhime, mutmeinne ve rdiyye mertebelerine doru
yoluna devam ettirir.
(cl) buza hadisesi Krn- Kerm (2/92) o
buzaay (tanr) edinmitiniz. (2/93) yreklerinde
o uzaay iirildiler-buza sevgisi yreklerine
iirildi.
te bu ve benzeri yet-i Kermeler Ben- srlin
iinde bulunduu rh halinin hakikatini ak olarak ifade
etmektedir. Uzun sre yaklak (400) sene kadar, bu sre
ierisin de Msrllarn bakara kltrnden ne kadar ok
etkilendikleri ak olarak grlmektedir. nsanlarn
artlanmlk ve alkanlklarndan kurtulmas olduka zor
olmaktadr. Bu yet-i Kermelerin kendi genel seyri iinde
ok daha geni izahlar vardr, yeri olmad iin bu kadarla
brakyoruz, daha ok aratrmak ve bilgi almak isteyenler
tefsirlere bakabilirler. te onlar da bu zorluklar yznden,
ki az kald yapmyacaklard. Onlar iin ve bir slik
iinde gerekten bu ii yapmak olduka zordur. Bu i
ancak bir rif tarafndan ynlendirilerek tatbik ettirilebilir,
ite Ms (a.s.) da onlarn rif bir (Rasl) leri idi buzay
kendi yok etti, bakaray ise kavmine tavsiyeleri ile tantt,
buldurdu ve yok ettirdi. te bizde de Krbn bayramnn
hakikati, nefs bakarasnn Kmil bir mrit-rifin telkin ve
slikin kendi irade gcn oluturmasyla, zhir de inek-
bakarasn btn da ise nefsi levvme bakarasn krbn
ettirmesi dir. Gerek krbn bayram da budur.
Zhiren ise bakara kesilir kyma ve ete dntrlr,
daha sonra onu ibadet ehli bir kimse yer ondan ald gda
ile namaznda (rk) eder ve orada Sbhane Rabbiyel
azm) diyerek Rabbi ni tenzhi ynden tesbh eder, ve bu
haliyle eklen bakara sretindedir ama kendisi aslen
insndr. Ve ahsnda (hay) olan bakaray Hakkn
173
181
huzuruna nsn ekliyle karmtr, nk onun bir
uzvunu yemi o bakara kendisinde fni olup ona g
kayna ve dilinde dua ile tesbih olmu bakara, insn
mnsna intikl ederek onun varlnda Mirc etmitir.
te bu yzden Bakara ondan (rz batnen de sar)
olmu, onu bnyesinde gizleyerek Mirac ehli olmasn
salayan insn da (merzi) rz olunmulardan olmutur.
Namazn bilindii gibi drt mertebesi vardr, bunlar
kyam, rk secde, ve kde-tahiyyattr. Kyam
brhmiyyet, rk Mseviyyet, (2/43) ve rk
edenler ile beraber rk ediniz. secde seviyyet,
kde-tahiyyat ise Muhammediyyettir. Dier taraftan,
kyam Hakkn huzurunda bitkilerin insn tarafndan
temsilcilii, rk hayvanlarn temsilcilii. secde mdenlerin
temsilcilii, kde-tahiyyat, ise insn olunun, namaz
klann kendinin temsilciliidir. Grld gibi Bakara ile
insn olunun birliktelii gnmzde de olduu gibi
ezeldir. Ve ayr iki gibi grlen aslnda tek olan bir
yaantdr. Ayrca insna balarda hayvn- ntk
konuan hayvan denir. Bu mertebesi itibariyle onlarla
mterek deerdeyiz ve ortak pek ok deerlerimiz vardr.
Ancak nsnn bu halinden gerek kendi asl haline-
mertebesine, ykselmesi gerekmektedir. Bunun ilk
aamas hayvn- ntk konuan hayvan dan (nefs-i
ntka-konuan nefse) oradan, (nsn- ntka-konuan
nsna) oradan, (Krn- ntka-konuan Krna)
ulalmas gerekmektedir. te genel olarak bakara
Sresinin Mseviyyet mertebelerinin de bulunduu nsn-
Kmil-in mertebeleridir.

**************
Yukarda da belirtilmiti ama hatrlama babnda gene
belirtilen kaynak-tan ilgili blm (zhiri olarak) ilve
edelim.
Ba-ka-ra, yarmak, ayrmak, izah etmek ve
aratrmak, anlamnda Arapa bir fiildir. El-bakara
ise, manda, sr, inek, dve, kz (tosun)
174
182
anlamnda Arapa bir isimdir.(1)
Sr cinsine bakara denilmesinin hikmeti ise
gemite ve halen (!) bu hayvanlarn tarm
sektrnde iftilik yaparken topra srp
yarmasdr. (2)
Tasavvuf ilminde Bakara, ile ekme kabiliyeti
kazanan ve sfli arzulardan kurtulmaya elverili
hale gelen nefis anlamndadr. (3)
BAKARE, bakar n mennesi veya mfredidir.
Bakar mandaya dahi amil olmak zere sr cinsinin
ismidir. Binaenaleyh bakare erkek veya dii sr, yani bir
inek veya bir kz, bir dve veya bir tosun veya bir manda
olabilir, erkeine bkr, bakr, beykur, bkur dahi denilir,
bakr yarmak demek olduundan bu hayvan dahi topra
srp yarmak iin kullanlmas itibarile bu isim verilmitir.
Hikye olunuyor ki salihlerden ihtiyar bir ztn bu
evsaf hiz bir buzas ve bir de ocuu varm, ihtiyar bu
buzay bir ormana gtrm ve Allaha emanet ederek
brakm, Yarab, bunu ocuum byynceye kadar sana
emanet ediyorum demi, sonra ihtiyar vefat etmi, ite o
buza da bylece himyei ilhiyye de bym, bu srada
ocuk da yetimi ve bu hdise vak olmu idi, araya,
araya bunu buldular ve derisi dolu altn ile satn
aldlar. Yukardaki beyan zerine kestiler. Ve halbuki
kesmiye yanamyorlard.
Bu ii gzlerinde o kadar bytmlerdi. Ve bunun
iin Hazreti Msy mtemadiyen sual ile taciz ediyorlard,
hatt bazlar bu ii krk sene srklediklerini rivyet
etmilerdir. Nihyet ilh zorlama ile emri yerine getirdiler,
balangcnda sradan bir bakareyi kesip iin iinden
kabilecek idiler, fakat pek ziyade uzak ve byk bir i
zan ettiklerinden dolay bu hadise kendilerine pek pahalya
mal oldu ki etraflca dnebilenler iin ibu Bakare
kssasnn incelikleri ve hassas ifadeleri pek ok ibretlerle
dop doludur.
Sh:385
175
183
Bunun iin umumi srette ihtar edildikten sonra yine
Beni srle htaben bu emrin aciz brakan bir neticesi u
ynyle zikir buyuruluyor:
Meali erifi:
(2/72) Ve o vakit bir kimse katletmitiniz de
hakknda biribirinizle atm, stnzden
atmtnz, halbuki Allah sakladnz karacakt.
Ve o vakit bir kimse katletmitiniz Yukarda
vakitten yle bahsedilmiti tekrar hatrlamaya alalm.
Bir vakit de Ms kavmine demiti: Bir vakti ve o
vaktin iinde geen hadiseleri daha iyi anlayabilmek iin,
yn vardr. (1) haylen de olsa hadisenin getii
zamana dnmek, (2) veya o zamn kiinin yaad
zamna getirmek, bunlar kiinin hadisenin iine girip
kendini Krnda bulduu ve yaamaya alt efl
leminde olan ynleridir. (3) Veya zamnn olmad
esm ve sfat mertebesinde olan ltif yndr. te
byle bir vakitte Ms kavmine bir ey demiti.
Ancak burada ki, hitap o hitaptan farkldr, o vakitte
Ms kavmine yapmas gerekeni, sylemi bize de Krn-
Kerm vastasyla Hazret-i Muhammed (s.a.v.) in
lisnndan bu gerekler iln edilmi-edilmektedir. Burada
ise, Ms (a.s.) yoktur. kavmi ve Allah vardr, ayrca
bunlar anlatan ismi verilmeyen. (Allah sakladnz
karacakt.) Diye (Ahadiyyet) mertebesinden, lisn-
Muhammed- kaynandan bilgi vardr. Bu hakikati
grmemiz gerekmektedir. Bu ve benzeri yet-i Kermeler
zt yetlerdir ve ifadeleri ok deiiktir. Eer bu yet-i
Kerme Ulhiyyet mertebesinden olsa idi yle olmas
gerekecekti. (Ben olan Allah sakladnz
karacam) oysa ifade, bir baka lisandan belirtilmekte,
(Allah sakladnz karacakt.) ekliyledir. te yet-i
Kermelere bak amz bu tr ifadeleri dikkate almamzla
daha da zenginleecektir, inancndaym. Burada bir husus
daha vardr, eer siz sylenenenlerin hi birisini de
yapmasanz, Allah (c.c.) hadiseyi gene de ortaya
karacakt. Diye ak olarak belirtilmektedir. imdi
176
184
hadiseyi kendi seyri iinde biraz daha yaklatralm.
Rivyet olunuyor ki ilerinde htiyar ve gyet zengin
bir adam varm, bunun bir olu ve bir ok da yeenleri,
yani biraderzadeleri bulunuyormu, yeenleri bu zengin
amcalarnn mirasna konmak iin onun bir tek olunu
gizlice ldrmler, ondan sonra da cenazesini kapya
koyarak barp armaa ve katilini aramaa, cinyeti
unun bunun zerine atmaa kalkmlar, katilin
bulunamamas hasebile netice olarak byk bir fitne
km idi.
Yukarda da zetle ifade edilmeye allan, hikyede
belirtilen.
(10) htiyar zengin adam:
htiyar zengin adam, iinde, hazinesinde her eyin
mevcd olduu yal dnyadr, dier ynyle, birey olan
hikyenin bahsettii kimsedir. Nefs-i emmrenin kendine
tand geici azz ve mlik sfatlarnn Hakksz nefsi
kullanldr.
(11) htiyar zengin adamn mal:
htiyar zengin adamn mal. Tabiattr. azz ve
mlik sfatlarnn nefsi emre ynl varisidir. Dier
ynden kendi benliidir.
(12) htiyar zengin adamn yeenleri:
htiyar zengin adamn yeenleri: Sonbahar ve ktr.
Dier taraftan fizk, kardeinin ocuklardr. Dier nefsi
ynden kahhar isminin, kin, gadab, ihtiras gibi
yeenleridir.
(13) htiyar zengin adamn ldrlmesi:
htiyar zengin adamn ldrlmesi: Tabiatn
katledilmesi, azz ve mlik sfatlarnn sahipsiz kalmas
ve bunlarn ele geirilme isteidir. Dier taraftan hikye de
geen ihtiyar kiinin ldrlmesidir. Ancak kendileri iin ise
dnya da (1,000/2/96) sene yaasalar lm arzu
etmezler.
177
185
(2/96) (Ve and olsun ki onlar. nsanlarn ve
mriklerin hayata en dkn bulacaksn. Her biri
arzu eder ki bin sene yaatlsn. Halbuki yaatlmas
onu azaptan uzaklatrc deildir. Allah Tel ise
onlarn neler yaptklarn hakkyla grcdr.)
hakknda biribirinizle atm, stnzden
atmtnz, Kendi kitaplarnda (10) emirin iinde
bulunan (ldrmeyiniz) hkmne ramen, o kiiyi kendi
birey hkmleriyle nefsi menfeat salamak ve amcalarnn
miraslarnn hepsi kendilerine kalmas iin ldrmlerdi.
halbuki Allah sakladnz karacakt. Allah
(c.c.) ltif ve habir ismi ile her eyden haberdardr, nk
zten her yerde ve her eyle de beraberdir. Bu yzden
nerde ve ne zaman kimin ne yaptn kii saklasa da gene
kendisi bilir ve bir ekilde ortaya kartr bura da
kartmazsa da gelecek lemde her eyi ortaya
karacaktr.
(2/73) Onun iin dedik ki o bakaranen bir
parasile o maktule vurun, ite byle Allah lleri
diriltir ve size yetlerini gsterir gerek ki
akllanasnz.
Onun iin dedik ki o bakaranen bir parasile o
maktule vurun,
Yukarda da belirtildii zere nihyet Ms kavmi
belirtilen zelliklerde olan bakaray bulup kestiler ve
kendilerine onun bakarann bir parasile o maktule
vurun, dendi. Onlarda maktle dili veya kuyruu ile
vurdular maktl dirildi ve lisana gelip beni amca ocuklar
yeenlerim ldrd dedi ve tekrar eski l haline dnd.
Zhiren bu ifadeler yeterli iken btnen dnen beyinler
iin yeterli deildir, ve zerinde de olduka durulmas
gerekmektedir. Bu hadise de iki sessiz biri hareketli biri de
mir, hkm veren bir de dava edilenler olmak zere be
mertebe vardr.
ki sessizden biri ldrlen maktl, dieri ise kesilmi
bakaradr. Hareketli olan vur emrini yerine getirecek olan
178
186
fail kiidir. Dieri mir-hkm veren Allahtr. Dieri ise
mehul sanklar dava edilecek olanlardr. Grld gibi
ortada, biri insn sretli dieri hayvan sretli olmak zere
bu dnya artlarna gre iki l vardr. Hayret edilecek
udur. Eer hayvan diriltmek iin insnn bir uzvu ile
hayvana vurulmas istenseydi. Zhiren bu daha uygun
olurdu nk insnlk mertebesi hayvanlk mertebesinden
stndr ve onu diriltmesi akla daha yakndr. Ancak
istenen hayvann bir uzvu ile insna vurulup hayvan
vastasyla insnn diriltilmesidir ki, mertebe olarak bu
mmkn deildir. Pek o halde yet-i Kerme hkmnn
de yanl olmas mmkn olamayacana gre, bize den
bu hakikatleri idrak etmeye almak olacaktr.
yle bir aratrma dncesiyle bu vadide yola
kabiliriz. Elimizde bir insn cesedi birde bakara-hayvan
cesedi vardr. Bunlarn ikisinin de sahipleri ihtiyar yal
kimselerdir. htiyarn biri Slih dnya mal olarak tek
bakaras vardr, dieri ise, dnyann zenginidir. Slih
ihtiyarn Allaha emanet edilmi olan bakaras kesilmi,
dier yal dnya zenginin ise kendi ldrlmtr. te
iin z buradadr, yleki!
Yukarda da ksaca bahsettiimiz gibi:
(6) Slihlerden ihtiyar bir zt:
Mseviyyetin tenzh mertebesi itibari ile gizli
velsidir.
Daha henz buza, nefsi levvme mertebesini ifade
ediyor iken Allahn Ztna emanet edilmi ve onun
terbiyesine teslim edilmi olan buza yava yava esm-i
lhiyyenin eitli gdalar ile ilim mersnda yetimeye
balam ve nihyet gelierek levvvmeden sonra
mlhime, mutmainne, ve rdyye mertebesine ulam
sahibinin bereketiyle Hay ve an olan bir dervi
hkmne girmitir. Dardan baklnca bakara ama z
itibari ile rdiyye (rza) mertebesinin zikri olan gerek
(HAY) hayat sahibi olmu ve bu esmnn hkmne girmi
onun taycs olmutur. Dier taraftan.
179
187
(10) htiyar zengin adam:
htiyar zengin adam, iinde, hazinesinde her eyin
mevcd olduu yal dnyadr, dier ynyle, birey olan
hikyenin bahsettii kimsedir. Nefs-i emmrenin kendine
tand geici azz ve mlik sfatlarnn Hakksz nefsi
emmre ynyle benlik zere kullanldr.
Grld gibi bu ihtiyar zengin adam dnyay ve
nefs-i emmreyi temsil etmektedir. Onun varl da ayn
eydir yani kayna nefs-i emmredir. Ve nefs-i emmre
ise vahi hayvandr. Kendisinde her trl vahi ve yrtc
hayvan ahlk mevcuttur. Daha ok bilgi almak isteyenler
(rfan mektebi) kitabmzn ilgili blmne bakabilirler.
Krn- Kermde bu tr varlklara (kel enm belhm
edal) (onlar srler gibidir belki daha aadrlar, 7/179)
ekliyle ifade edilmektedirler. Hl byle olunca, dardan
baklnca, bakara hayvan, fakat znden hakikatinden
baklnca ise hayat sahibi Hakktan rz olmu bir
mertebedir. lm olan ise insn, zhiren insn sretinde,
ama znden baklnca yrtc bir hayvandr, asl olan ise i
bnyedeki hkmdr. O halde sreta insn grnmde
olan yal adam, hayvan, hayvan grnmnde olan
bakara ise gerek insn bir mndr. Hl byle olunca ise
sorun yoktur insn mertebesi hayvan mertebesini diriltir.
Kullanlan uzva gelince kuyruk olma ihtimli vardr
ve onun izahlar da var ise de fazla uzatmamak iin bu
uzvun dil olduunu dnmek daha tercih edilecek
yndr diyebiliriz. Bilindii gibi dil kelm sfatnn zuhur
mahallidir ve yerine gre hem ldrr hemde diriltir. Ac
sz, nefs-i emmrenin sz, gaflete drp ldrr, ama
hay olan nefs-i rdyyenin sz kendi dirilii gibi kar
tarafda diriltir. te l olan insn sretinde ki nefs-i
emmre hayvanna diri ve hay isminin zuhuru olan bakara
sretindeki nefsi rdiyyenin dili ile vurulduunda ona hay
esms ile hayat verip diriltmitir. Bu diriltmede bir darp,
vurma vardr ve bu gnk hayat veren kalb masajlarnn
da ilk bildirilen kaynadr, diyebiliriz.
180
188
Kiinin kendi l bedenini de gnlne kelime-i tevhid
diliyle devaml vurmas onun da l olan hayatn diri bir
hayata evirecektir. Ve dier zikirlerde l olan kalpleri
dirilmektedir. ite byle Allah lleri diriltir ve tabii
ok daha baka ekiller ile de diriltir. ve size yetlerini
gsterir Kelm sfat nasl ki dirilik veriyor ise basar
sfatda fak ve enfste Allah-n yetleri-iaretlerini
grmeyi temin eder. Bylece marifetullah bilgisi artm
olur. Bu yollardan faydalanarak, gerek ki akllanas-
nz. Cenb- Hakkn bizler hakknda ki temennisine
teekkr edip gerekten (Akl- kl) ile akllanmaya gayret
edelim, en ok ihtiyacmz olan ey de budur. Gerek
temiz, ar, duru, nefs tozlaryla kirlenmemi bir akl sahibi
olamaya alalm.
imdi yeri gelmiken bir eye daha dikkat ekmeye
alalm. Bilindii gibi Krn- Kermin en byk Sresi
zhiren (Bakara) bir hayvan ismiyle, ifade edilmitir. Sizce
de bu dndrc deilmidir.? O halde burada var olan
hakikatleri gene onun kendi iide arayp bulmamz
gerekecektir.
Zhiren bir hayvan ismiyle bildirilen Sre-i erifenin
banda (hurufu mukattaa) elif, lm, mim remzi ile
muhteem bir hli yani nsn- Kmil-i phesiz olarak
ifade etmektedir. Banda nsn- Kmil-i ifade eden bu
hakikat-i nasl bir bakara-hayvan isminin iine alrz? Diye
tabii bir dnce hasl olabilir. te gerekten dndrc
olan da bu hldir. Cenb- Hakkn iinde de ise yanllk
olmyacana gre bu iin bir hakikati olduu aktr.
te bu en uzun Sre-i erifenin isminin (bakara)
olmas bir bakma Bakara remzi ile ifade edilen mnnn
(nsn- Kmil olma yolunda ki balang aamalarnn
mertebelerini, yaantsn ve hakikatlerini bildirmesi dir.

(Fss-l Hikem, A. A. Konuk erhi, cild 4 lyas fass
s. 63) te.

181
189
**************
Kim ki, lyas (a.s.) n hikmetine vkf olmak isterse,
aklnn hkmnden, yani semdan nefs ve duygular
mahalline, yani arza tenezzl etsin ve (hayvn- mutlak)
olsun. Yani eya da tasarruf hususunda akl snrlandrlm
olmayp varidat- Rahmniyye ye boyun een hayvan gibi
olsun. T ki akllar emr-i tasarrufta tasarruf iinde
snrlandrlm bulunan (sakaleyn.) Yani ins ve cinin gayr
olan her bir (dbbe) nin, yryen mahluk-debelenen)
kefettii ey, ona da alm olsun. Ve bu bir makamdr
ki, lyas (a.s.) n rhniyyeti onda mahede olunur. Ve
bu inkiaf-alm zamannda makm- hayvniyyetle
tahakkukun nasl olduu bilinir.

***************
te daha yukarda bahsedilen (Hay ve an) n bir
bakma da hakikat-i budur, gerek hayattr, ve Bakara
temsili bu yzden Sre-i erife ye yakan gerek bir
isimdir. Ayrca (sar bakara) bir baka ynden de gene
nsn- Kmilin zhiren de remzi- iaretidir. Eskiden
olduu gibi gene de dnyann yk bakarann stndedir.
Eskiler (boa burcu) hakknda dnya kzn boynuzu
stnde durur dedikleri de budur. Yani dnyann btn
ykn eker demektir ki, nsn- Kmilin vasfdr. nk
(nsn- kmil) zhiri ve btn ile hakikat-i ilhiyye zere
mahlktur) ve tecelli-i lhiyye esm ve sfat btn
mertebeleri itibariyle nsn- kmilin zerine yklenmitir.
te bu yzden de bakara derisi dolusu altndr. i,
dolusu ise Allahn bitki hayat tabiat merasndan
gdalanmaktadr. Ve rettii ise ettir, bu ise gene gerek
mn da nsn- Kmilin gdasdr. Onun eti bitkiden, bitki
de bilindii gibi madenden topraktandr. Toprak ise
hikmettir, rettii her ey bir hikmete dayanmaktadr.
Maden yani toprak mndan meddeye btndan zhire
karken Hakka en yakn olan mertebedir. te bakara
ismi ve mns batan sona her mertebesi itibari ile nsn-
Kmil-i anlatmaktadr, ve Sre-i erifeye isim olmas
182
190
yakm ve yerli yerince de olmutur.
Bu hakikat zere Krn- Kermde zhiren hayvan
ismi verilmi baka Sreler de vardr ite onlarn da hepsi
bu ve benzeri hakikatler zere kendilerine has nsn-
Kmil-i anlatmaktadrlar. Ki! O nun Kitabnn (Sre)
Sretlerine nsn- kmilin bir Sreti olarak isim
almlardr. Biz yine kaldmz yerden devam edelim.
Hdise dier bir ekliyle de.
(16) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi:
htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi: Sonbahar
da lmeye balayan, ktan sonra tekrar dirilmeye
balayan tabiattr. Dier ekliyle fiziki lnn dirilmesidir.
Nefsi emmrenin, lm annda kendisini ldrene kar
olan kininin dirildiinde ldreni bildirmesidir.
(17) htiyar zenginin, maktl-lnn dirilmesi,
daha sonra tekrar lmesi:
Daha sonra tekrar lmesi, tabii seyrinde olan tabiatn
k gelince tekrar btn lemine, iine dnmesidir. Dier
ekliyle fiziki lnn dirilmesi daha sonra kendini ldreni
bildirip, tekrar asl haline dnmesidir diyebiliriz. te bu
da gsteriyor ki; ahirette kim, kime bir ey yapm ise gizli
kalm ne varsa hepsi aa kacaktr.
(2/74) Sonra bunun arkasndan kalbleriniz
katlat, imdi onlar talar gibi hatt daha
duygusuz, nk talarn ylesi var ki iinden
nehirler kaynyor, ylesi var ki atlyor da barndan
sular fkryor ve ylesi var ki Allahn hayetinden
yerlerde yuvarlanyor, sizler ise neler yapyorsunuz
Allah gafil deil.
Sonra bunun arkasndan kalbleriniz katlat,
Aradan bir mddet getikten sonra gnlk tabii nefs-i
emre yaantnza gaflet halinize dndnz de kalplariniz
hassasiyetini kaybederek hissizleerek kaskat oldu,
insnln kaybetti.
183
191
imdi onlar talar gibi hatt daha duygusuz,
Tamamen maddeleen ben srlin ounluunun kalbi
insnlk duygularn ve rahmetini kaybedince ok acmasz
kat, ta kalpli oldular. nk talarn ylesi var ki
iinden nehirler kaynyor, Bu yet-i Kermeler ile
misalen talarn iki zellii olduu anlatlyor. Biri
tamamen nefsi benlii dieri ise zellii ile ilh- benlii
ifade etmektedirler. Dier ifade ile talar iki ynyle
insnlarda tebih etmektedirler. Ta gibi ve hatt daha
kat olanlar, nefs-i benlik zere yaayan insnlardr. Dieri
ise lhi benlik zere yaayan, rifi Billh olan nsn-
Kmillerdir.
(2/60) (sn o taa vur) denildiinde vurulan
tatan (12) kaynak fkrd ve her sbt blk, kendine
ayrlan kaynandan sularn itiler. Aslnda dier ynden
bu da o gnn nsn- Kmili olan Ms (a.s.) n gnl
da idi. Ancak buraya bir aklk getirmemiz
gerekmektedir. yle ki; (12) kaynak-mertebe hakikat-i
Muhammediyye ye aittir. Her ne kadar zhiren alan
kaynak (12) ise de aslnda en st mertebe olarak (9) dur.
nk Mseviyyet (9) zere kurulu ve yukarda da ifade
edildii gibi (9) uncu (tevhid-i esm) mertebesidir. Yani
(9) uncu kaynaktan sonras iin onlarda btn mertebesi
yoktur (9) dan sonras hep (9) merebindedirler. Hl
byle olunca, saylar yle olur. (9-10) (9-11) (9-12) dir.
Daha sonra gelecek olan s mertebesi (10)
Muhammediyyet mertebesi ise (11-12-13) tr, ite
kaynan (12) olmas sonradan gelecek mertebelerin nc
habercileridir.
te kendilerinden (12) kaynak zuhura gelen
kmmeln-Kmil riflerin gnl dalardr. Karlarna
hangi mertebeden slik gelse hepsini ilhiyyat kayna
sular ile ilim sususluklarn bol bol giderirler.
ylesi var ki atlyor da barndan sular
fkryor Bu ifade de, de rif-i billh-n gerektiinde
btn mertebeleri bir azdan meydana getirebileceini
ifade etmekdir.
184
192
ve ylesi var ki Allahn hayetinden yerlerde
yuvarlanyor,
(59/21) Eer bu Kur'an bir da zerine
indirmi olsa idik elbette onu Allah'n hayet-
korkusundan ba emi, para para olmu
grrdn ve biz o mislleri insnlar iin veriyoruz, t
ki, dnversinler.
(7/143) Rabbim!. Bana varln gster sana
bakaym. -Cenab' Hakk da- buyurdu ki: Sen beni
katiyyen gremezsin. Fakat daa bir bak, eer
yerinde durabilirse sen de beni grebilirsin. Hemen
Rab'bi daa tecelli edince onu para para etti. Musa
da baygn bir halde dp kald. Vaktaki, ayld, dedi
ki: Seni tenzih ederim, sana tvbe ettim ve ben imn
edenlerin ilkiyim.
(7/154) Ne zaman ki Ms'dan o fke dindi.
Levhalar alverdi ve onun nshasnda: Rablerinden
korkanlar iin bir hidyet ve bir rahmet olduu
yazlm bulunuyordu. Bilindii gibi Ms (a.s.) a gelen
levhalar, yedisi ta zerine yazl, ikisi de nrdan idi. Bu
ikisini kavmine aklayamad sadece ta zerine yazlm
olanlar aklayabildi. Onlar ise s (a.s.) aklad nk
onlar Rubbiyyet ve kudret hkmlerini belirtiyor idi.
Bunlar ve benzeri ifadeler dalar ve talar hakknda
verilen bilgileri aklamaktadrlar dileyenler kendileri de
kendi kaynaklarndan inceleyerek daha geni bilgilere
sahip olabilirler.
Btn bu gerek lh- bilgilerden sonra. sizler ise
neler yapyor-sunuz Allah gafil deil. nk her an
btn lem gzetim altndadr, bu yzden Allah (c.c.)
lemde ve gnllerde, gizli aikr ne varsa ilmi ilhiyyesi
ile bilmektedir. Ayrca lem zhir ismiyle zten kendisidir.
Kendisi kendisinde olan ise, kendisini tabii ki, bilir. Yeterki
biz bunlarn byle olduunu ak bir mahede ve
irfaniyyet ile bilelim. Rabb mzdan bu ve benzeri zt-
mahede seyirlerini rica ederiz. (Rabb zidn ilm)
185
193
te ey Beni srl siz Hazreti Ms gibi bir
Peygamberi liann hayatnda byle bir cinyet yapm,
biribirinizle muhasameye kalkm idiniz Allah teal ise
sizin byle gizleye geldiiniz cinyetleri meydana
karacakt. Bunun iin siz muhaseme ederken biz
azman dedik ki zebh edilmi olan bakarenin bir
parasile o maktul nefse vurun ite Allah byle akl-
hayale gelmez bir sebeple lleri diriltir. Bundan
anlalyor ki bakarenin bir parasn maktule vurduklar
zaman maktul bir hayat eseri gstererek canileri haber
vermi ve bu suretle o gizli cinyet meydana karak niza
Sh:387
ve fitne de bastrlmtr. Demek ki bakarann kesilmesi
emrinin neticesinde llerin dirilmesine misl ve hit
verecek byk bir mucize zuhur etmitir.
Artk ller dirilir mi imi diyerek bas badelmevti
ldkten sonra dirilme inkr etmemelidir. Allah teal
byle akllarn ihata edemiyecei her hangi bir sretle
lleri diriltir. Ve aklnz kemale ersin, hatrlayasnz ve
tedbirli olasnz diye size yetlerini, delillerini de gsterir.
Siz lenlerin dirilmesini akla muhalif gibi zannedersiniz,
halbuki bu zan, akldan deil, akln noksanndan gelir. Zira
ilk hayat benzersiz kuran, balatan lh- kudretin, ikinci
hayat ina edememesi iin hi bir sebep yoktur. Akl bunu
ncelikle kabul etmek lzm gelir, akl, geri kyas iin
daima bir misal arar, lkin ilk hayat da misal olmak zere
kfidir. Bylece bunu idrak edemiyenler iin de
Peygamberlere byle bakare kssas gibi icazkr misaller
gsterilmitir. Yukarda saika-yldrm kssas da dier bir
misal idi ki biri genel dieri ferddir. Binaenaleyh bakare
kssasn Beni srle gsterilen bir bas badelmevt
ldkten sonra dirilme misali olarak tasavvur etmek
lzmgelir.

**************
186
194
Yeri gelmiken buraya yukarda bahsedilen (Nefs-i
levvme) mertebesini de merak edenler iin bulunmas
kolay olsun diye (rfan mektebi) isimli kitabmzdan ilve
eldim neallah bilmeyenlere faydal bilenlerede tekrar
olur.

***************

KNC BLM

NEFS- LEVVME

Levm etmek; ekitirmek, zemmetmek, paylamak,
serzeni telln-mak, pimanlk duymak, anlamnda dr.
Zikri: YA ALLAH tr.
drki: Bu mertebenin uuru ile ileriye doru
gitmee gayret etmesidir.
Krn- Keriym, Enbiya Sresi, (21/87) yetinde bu
mevzua iaret vardr.

> bz j o a a a a pb a b
7 b a o a
Fend fizzlmti en lilhe ill ente
sbhaneke inni knt minezzlimiyn.
Melen; Karanlklar iinde senden baka ilh
yoktur, sen mnezzehsin, dorusu ben zalimlerden
oldum, diye niyaz etmiti.
Hli: Bu mertebenin haliyle hallenmeye almaktr.
Krn- Keriym; Kymet Sresi; (75/1-2) yetinde
bu hle iaret vardr.
187
195
$= a 2 a Q

aa 1 b 2 a R

L uksim bi yevmil kymeti. (1)
Ve l uksim binnefsillevvameti. (2)
Melen: Kymet gnne ve pimanlk eken
nefs-e yemin ederim.
Yaants: Nefs-i levvmenin biri emmreye, dieri
de mlhimeye bakan iki yz vardr. Ehli hayvandr. Davul
nnde oynar, krsi dibinde alar. Kendini beenmi olup,
er kaynadr, ham sofudur.
Nefs-i levvmenin belirgin ahlk ve sfatlar;
cehalet, hamlk, kzgnlk, gybet, levm, ok yemek, ve
seks dir.
(HAVF ve RECA) (korku ve mit) arasnda
yaar.
Bu mertebeden kurtulup ykselmenin anahtar, (y
ALLAH) ( c.c.) ismi Celli dir. Mridinin slike yapm
olduu bu telkinle zikre balar, nrunu, srrn ve halini
mahede edinceye kadar almalarna devam eder.
Rengi: Kzldr. Mridinin himmeti iraddr.
eriat mertebesidir.
Bu hususta ksa bilgi sunmaa alalm.
Bu dnya leminde bula eren ve (nefs-i aali)
tesirinde olan kimse, yukar da bahsedilen biimde
almalarn srdrdke yava, yava manen
glenmee balar.
Nefs-i emmrede kendine hakim olamayan yapm
olduu her ite, oh olsun, ne iyi yaptm, diyen ve
pimanlk duymayan kii, (nefs-i levvme) ye ulanca,
188
196
az da olsa uurlanmaya ve pimanlk duymaya balar.
Yapt dk ileri her ne kadar henz daha
durduramaz ise de, ancak yanllklarnn farkna varr.
Kendi kendine piman olur.
Bir daha yapmamaya gayret eder. Byle byle irdi
g toplamaya balar. Eski hareketler firenlendike
ktlkler azalr ve artk yaplmaz hale gelir.
Kii yava yava zerindeki (emmre nefs-in)
hakimiyetinden kurtulmaya balar. Ancak burada yine
tehlike vardr. nk (nefs-i levvme) bir yzden
ieriye, yani (nefs-i mlhime) mertebesine bakyor ise
de bir yzden de eski mertebesi olan da dnk (nefs-i
emmre) ye bakar. Himmetini yceltirse ieriye doru
ilerler. Eer eksiltirse darya doru gidip eski haline
dner.
Her ne kadar bu mertebe dtan ikinci daire ise de
aslnda ok mhim bir mertebedir. Baln karnnda
karanlklar iinde kalan ve oradan kmaa alan
Yunus (a.s.) gibi niyaz eder ve iinde bulunduu (nefs)
mertebesinin karanlndan kurtulup, zikrin nru ve
sohbetin feyzi ile aydnlanmaa alr.
yette; Kymet gnne ve pimanlk eken
nefse yemin ederim, diye buyuran Cenb- Hakk, acaba
kymet ile nefs-i levvme yi niin birlikte zikretmitir?
Demek ki; Hakk Tel Hz. nefs-i levvmeye o kadar ok
deer veriyor ve bizim dikkatimizi ok ak olarak bu
istikamete ekmek istiyordur.
Birimsel kiiliinin gelimesi iin bu mertebe de
yzn (nefs-i mlhime)ye eviren kimsenin oraya
ulatnda, (nefs-i levvme) si nin kymeti kopmu olur.
Bylece onun ahlkndan kurtulur, kendine ve Hakka
doru bir daire daha yaklam olur.
Yukarda bahsedilen yet-i Kerme de, Yunus (a.s.)
hayatndan bir blm ksaca anlatlmaktadr.
Lkab Znnun (Nun sahibi) olan Yunus peygamber,
189
197
uzun nasihatler ve vaazlar neticesinde slah olmayan
kavminden midini keserek bireysel akl- ile hareket
ederek bulunduu kasabasndan hicret etmee karar
vererek yola kar. Nihyet bir suyun bana geldiinde,
karya gemek zere bir gemiye biner, fakat btn artlar
yerinde olduu halde gemi hareket etmez.
Bunun zerine kaptan gemide bir gnahkr olduuna
ve bu yzden geminin hareket edemediine karar vererek,
bunu iln ettirir. Bu hadise zerine, gemiden suya atlayan
Yunus (a.s.) m yutan yunus bal, onu midesinde bir
mddet dolatrdktan sonra sahilde bir kenara karr.
Baln midesinde; karanlklar ierisinden, (l ilhe
ill ente sbhaneke inni knt minezzlimiyn.)
Duasn okuyarak, Rabb nn affna nail olur.
Bu hadise bizlere Hakk yolunda ok byk tecrbeler
kazandrmaktadr. Evvel bir kimsenin ald grevini kendi
aklna gre karar vererek brakmamas gerektiini.
Dara dtnde Rabbna snmay.
Her zaman Rabb ndan mit var olmay.
Bana gelen hadiselerden ibret almay.
Kendini eletirmeyi ve varsa, yaplan yanllklardan
pimanlk (levm) duymay. Ahdine vefay ve daha bir ok
ibretleri bildirmektedir.
Yunus (a.s.) baln midesinde iken karanlk
ierisinde idi.
Biri kendi varlnda mevcud!
(1) Nefs-i levvme karanl:
(2) Baln midesindeki karanlk:
(3) Suyun iinin karanl:
te bir Hakk yolcusu slik de, balarda bu
karanlk ierisinde dir de, farkn da bile deildir. Ayrca
yaayan her insn da, bilsin bilmesin, fikren ve fiziken
dahi bu hkm iindedir. nsn- insn yapan kendinde ki
ilhi akl ve bilintir.
190
198
Bu akl, nefs-i benlii tarafndan kaplandnda birinci
karanlk ierisinde dir. Vcd varl da bunlar
kapladndan ikinci karanlk ierisindedir. Vcd varln
da nasl ki; suyun, iindekilerini kaplad-sard gibi,
oksijen deryas kaplayp sarmaktadr. Bu da nc
karanlktr.
te bu karanlklardan kurtulmak iin, (Znnun)
lkab- n faaliyyete geirmek gerekecektir. ( ) z sahip
() nn Nr-u lhi ve kudret nun-u dur. Nun nra
dnnce kudret, ortaya kar. Melike-i kiram nrdan dr
ve Hakkn btn ilhi kudret ve sfatlaryla her mahalde
faaliyettedirler, ulaamadklar hibir zerre ve mahal
yoktur.
Genelde yaadmz hayat dahi Znnunun
hayatndan baka bir ey deildir. Hava dediimiz
(oksijen) deryas her tarafmz istil etmi ltif bir
denizdir. Vcud varlmz yunus baldr, aklmz olan
gerek kimliimiz ise o baln karnnda yani (batn- n da)
btnn da dr, ve sadece bedenler yaanan hayatlar aynen
bu karanlk hkmnde dir. Tek fark bizim dikey,
balklarn yatay geziyor olmalardr.
Bu halde iken bireysel dini grevlerini ihmal edip
onlardan uzaklaarak hakikat-i ilhiyyeden hicret etmek,
aynen Yunus (a.s.) mn o gnk haline dmek olur ki;
nefis bal her birerlerimizi hemen yutarak kendine yem
yapar ve bir mr boyu beden balmzn iinde onunla
birlikte, o nun esiri olarak yaar gideriz de haberimiz bile
olmaz.
in asl ise nefs yunusumuzun iinden kp o na
hakim olup eitmekle bir ok yararl ilerde kullanp ondan
istifade etmeyi renmek bizlere ok ey kazandracaktr.
te, Cenb- Hakk bu hakikatleri bizlere Krn-
Keriyminde (Znnun) Yunus (a.s.) mn hayatndan kk
bir blm halinde hikye ederek habibinin lisanndan
bizlere ulatrarak ltfetmitir.
191
199
Faydal olur dncesiyle, yeri gelmiken bu hadise
hakknda kk bir hatramda ilve edeyim.
Sayn; muhterem hocam, Ahmed Elita ile tefsir
derslerimizi okurken Yunus (a.s.) mn bu faslna gelince,
kendinin Krn- Azimandan daha evvelce derledii
(10) soruyu sormutu, onlardan bir tanesi de; (tabutuyla
gezen kii kimdir?) idi, az sonra sorusunu yine kendisi
cevaplayarak, dnya da tabutuyla gezen tek kii Yunus
(a.s.) dr, diyerek ilve etmiti. ALLAH (c.c.) lh raz
olsun.
Kymet kelimesi genel anlamda dnyann sonu,
kyametin kopmas diye ifade edilirken, zel anlamda ise
(KIYAM-ET) yani ayaa kalk anlamnda dr. Ayaa
kalkmak ise, iki trldr. Biri fiziki mn da, yatmak veya
oturmaktan kalkmak, dieri ise akl ve uurda ayaa
kalkmak, yani uurlanmak, gafletten uyankla
ynelmektir.
te bu durum da olan kimse, eski yaptklarndan
pimanlklar duyarak kendini levm etmesi ile akl
mahiyette kyam, etmektedir. Bylece nefsinin hkmnde
olan akl- czn den, akl- klle doru yola kmas o
mertebenin gerek kym-et i dir.
Bylece beklenen genel kymet gelmeden, kendi
bireysel kym-eti ni koparm ve vaktiyle hesabn,
kitabn da grm olur.
hirette ise belki insnlarn ou kendilerini levm
edeceklerdir. Gnahkrlar, gnahlarndan piman
olacaklar iin, iyiler ise neden daha iyi olamadklarndan
piman olup kendilerini levm edeceklerdir.
Bu ve benzeri hallerden bizleri vaktiyle uyaran
Cenb- Hakk, Kymet Sresi 1-2 yetlerinde ki;
ikazlaryla bamza gelebilecek olumsuz hadiselerden
bizleri yemin ederek korumaa almaktadr. Bu
almalar sonun da idrak ykselmesi yolunda bir merhale
daha alm olur. ALLAH (c.c.) seyr halinde olanlara
gayret ve kuvvet versin.
192
200
Bu mertebenin zikri olan ALLAH esms verilen
sayda ekildikten sonra yukarda belirtilen idrki ve hli
ni ifade eden yetlerin en az (33) er defa ekilmesi bu
mertebenin daha iyi yaanmasna yardmc olacaktr.
Bu almalar yapldktan sonra yine hls bir
Fatiha okuyup Peygamber Efendimiz (s.a.v.) min ve ehli
beyt hazaratnn rhlarna hediye eyleyip, o gnk
dersimizi bitirmi oluruz.
Ancak dersimiz daha ileride ise bu duay son
dersimizin sonunda yaparz dierlerine de byle devam
ederiz.

***************

Nihyet epey uzun ve yorucu bir almadan sonra
hamdolsun bakara dosyas-kitabn da bitirmi bulunuyoruz
Cenb- Hakk okuyanlara en geni mn da fayda salasn
iinde yazs bulan dost karde ve evltlarmza da daha
geni idrak ve anlaylar nasib etsin neallah.

Terzi Baba; (16/01/2011) Pazar Tekirda:

***************

Zt- Mutlan, bakara yetleri ile kelm sfat ve
raslnn lisanndan tebih mertebesi itibarle bizlere
ulatrd bu hikyeden bu kadarla bahsederek imdilik
sona erdirelim. Aslnda bu ve benzeri misl yollu
hikyelerin hakikatlerinin sonu yoktur her mertebede
baka bir yz gsterir. imdilik bu kadarn gnl ve
gzlerinize armaan ederek, Bakara Sresinin devamnda
olan yet-i Kermelerle yolumuza devam edelim. Cenb-
Hakk ilmi lh- yolunda hepimize kolaylklar nasib etsin.
193
201
'` ` ' ' ` ` ` '
` ' ` ` ` ` ` ` ' '
(75-) Efetatme'une en yu'minu lekm ve kad
kne feriykun minhm yesme'une kelmAllahi
smme yharrifunehu min ba'di ma' akaluhu ve hm
ya'lemun;
* imdi, bunlarn size inanacaklarn m umuyorsunuz?
Oysa ilerinden birtakm, Allahn kelmn dinler, iyice
anladktan sonra, onu bile bile tahrif ederlerdi.
Zannediyormusunuz ki size imn edeceklerini, onlarn
iinden bir frka vardr Allahn kelmn duyarlar onu tahrif
ederler, okuduktan dinledikren sonra, bildikleri halde ve
ona akllar erdii halde Tevrat tahrif ediyorlar,
deitirerek okuyorlar.
' '` ` '
` `
` ` ` ' ' ` ' '
(76-) Ve iza lekulleziyne amenu kalu amenna*
ve iza hla ba'duhm ila ba'din kalu
etuhaddisnehm Bima fetehAllahu aleykm
liyhaccukm Bihi 'nde Rabbikm* efela ta'klun;
* Onlar imn edenlerle karlanca, man ettik
derler. Birbirleriyle ba baa kaldklarnda da yle derler:
Rabbinizin huzurunda delil olarak kullanp sizi
sustursunlar diye mi, Allahn (Tevratta) size bildirdiklerini
onlara sylyorsunuz? (Bu kadarck eye) akl erdiremiyor
musunuz?
Onlar mslmanlarn yanna geldikleri zaman
amenna, biz de imn ettik derler gya aldatp
mnafklk yaparlar, onlar birbirlerinin yanna geldikleri
yani kendilerinden bir kimselerle karlatklar zaman,
202
derler ki, Allahn sizin zerinize at eyleri onlara
sylyormusunuz yani Tevrattaki baz hakikatleri onlara
194
sylyormusunuz diye bazlar bazlarna byle takaza
ederler, Rabbinizin yannda onlarn eline delil vermek iin
yani Krnda sizin sylediiniz eylerin benzerleri
Tevratta da vardr diye onlara niye sylyorsunuz,
sylemeyin diyorlar,eer sylerseniz onlarn eline delil
vermi oluyorsunuz diyerek bunu yapmayn diyorlar
birbirlerine, bu kadarn akletmiyormusunuz diyorlar yani
Kurn ve slmiyyet onlarn zerine gemesin diye.
'` ` ` ` ' ` ` '
(77-) Evela ya'lemune ennAllahe ya'lemu ma
yusirrune ve ma yu'linun;
* Onlar bilmiyorlar m ki, Allah onlarn gizli tuttuklarn
da bilir, aa vurduklarn da.
Onlar bilmiyorlar m, muhakkak ki, Allah onlarn
gizlediklerini ve sakladklarn ve aa kardklarn da
bilir.
'` ' ` ` ' ` ` '`
(78-) Ve minhm mmiyyune la ya'lemunel-
Kitabe ill emaniyye ve in hm ill yezunnun;
* Bunlarn bir de mm takm vardr; Kitab (Tevrat)
bilmezler. Onlarn btn bildikleri bir sr kuruntulardr.
Onlar sadece zanda bulunurlar.
Onlardan bir grup daha vardr, onlar mmidir kitaptan
nasipleri yoktur, yani Tevrat bilmezler, kendilerine ne
bildirilmise ne emanet edilmise onu bilirler ancak ve
zanlarna gre hareket ederler, ite bir dervite Museviyet
mertebesinde ilim olarak kendisi okumasn bilmiyorsa
bakalar tarafndan aktarlacak bilginin hkm altna
girecek veya mahkumu olacak, en azndan latin harfleriyle
okumasn bilmek lazm ki hi olmazsa mealinden alsn.
203
Arapasn bilmiyorsa, Ltin harfleriyle okumasn
bilmiyorsa sadan soldan ne duyuyorsa yani kendisine ne
bildiriliyorsa onu bilecek ve onu da kendi zann ierisinde
kabul edecek ayrca yani hayalinde bir ey oluturacak,
onun iin mutlaka okuma yazmann gerekliliini bu yet
belirtiyor. 195
` ' ' ' ' `
`
` ` ` '` ' ' ' ` ` ` '

(79-) Feveyln lilleziyne yektubunelKitabe
Bieydiyhim smme yekulune haza min 'ndillahi
liyeteru Bihi semenen kaliylen, feveyln lehm
mimma ketebet eydiyhim ve veyln lehm mimma
yeksibun;
* Vay o kimselere ki, elleriyle Kitab yazarlar, sonra
da onu az bir karla deimek iin, Bu, Allahn
katndandr derler. Vay ellerinin yazdklarndan tr
onlarn hline! Vay kazandklarndan dolay onlarn hline!
Yazklar olsun ki, kitab gizleyene;
O gn Tevrat iin sylenmi olan bu yet bugn
Krn iin sylenmitir, biz bunu daha yakna alp
kendimize ekelim ve yle diyelim;
Gnl kitabn okumayanlara yazklar olsun, gnl
kitabn kapatanlara yazklar olsun, Feveyln ite bu
kelime ok ar bir kelimenin, maher de bu kelimenin
muhataplarndan olmayalm.
Elleriyle gizleyenlere, elleriyle yeni kitap yazarlar ve
bu Allahn yanndandr derler, nefsinden ald eyi bu
ekilde syler ve hem Allaha iftira eder, hem ilme iftira
eder.
Onun yapt alveri yle bir alveri oldu ki, ne
kadar az bir deere satt, yani Tevrat yazarken kendi
204
kafalarndan bireyler uyduruyorlar ve bu Allahn indinden
gelen gerek Tevrattr diyerek isteyene veriyorlar.
Tekrar onlara yazklar olsun ki elleriyle yazdklarna da
ve kesbettiklerine, kazanlarna yazklar olsun, onlarn
kazandklarna zten yazk olur.

196
` '` ` ` ` '
' ` ' ` ` ' ` '
(80-) Ve kl len temessenennaru ill eyyamen
ma'dudeten, kul ettehaztm 'ndAllahi ahden felen
yuhlifAllahu ahdeHU em tekulune alAllahi ma l
ta'lemun;
* Bir de dediler ki: Bize ate, sayl birka gnden
baka asla dokunmayacaktr. Sen onlara de ki: Siz
bunun iin Allahtan sz m aldnz? -Eer byle ise, Allah
verdii szden dnmez-. Yoksa siz Allaha kar
bilemeyeceiniz eyleri mi sylyorsunuz?
Yine bunlar derler ki biz yaptmz bu ilerden dolay
cehenneme de girsek bu fazla uzun srmez ya bir hafta ya
bir ay ya bir gn kalrz gibi zannederler, ilerinde bir
cehenneme girme olgusu var ama kendi kendilerini
aldatarak elbette bize ate temas etmez, biz cehenneme
girmeyiz, girersek bile belirli gnler iinde gireriz diye
dnrler.
Onlara de ki Habibim Allahn yanndan bir ahidmi
aldnz ki byle konuuyorsunuz diye sor onlara, cehennem
temas etmez dedikleri ite byle basit bir dnce iinde
sanki nden pazarlk yapmlar diyetini demiler,
miktarn da almlar, kesinletirmiler gibi konuuyorlar,
ite nefsi emmare bunu sylyor, bizdeki nefsi emmare de
byle ite, cehennem olsa ne olacak, u olsa ne olacak, bu
olsa ne olacak, kim gitmi ki, gelen varm ki, bizde
gidelim, zaten bundan sonra toprak olup gideceiz kim bizi
diriltecek diyorlar.
205
Mutlak ki Allah o verdii ahdinden dnmez, eer Allah
size bir ahid verdiyse tamam o ahde gvenin o ahdinden
dnmez, cennet ehli cennete, cehennem ehli cehenneme
girdii zaman her ikisine de sorulacak Ey cehennem ehli
size vaad edileni buldunuzmu diye, onlarda evet, bulduk
diyecekler, sonra cennet ehline sorulacak Allahn vaadine
ulatnz m, buldunuz mu onlarda bulduk diyecekler,
197
onun iin Allah vaadinden dnmez diyor. Yoksa Allahn
zerine bilmediiniz szlerimi sylyorsunuz.
` ' `
'` ` ' `
(81-) Bel, men kesebe seyyieten ve ehatat Bihi
hatyetuhu felaike ashabnnar* hm fiyha halidun;
* Evet, ktlk ileyip suu benliini kaplam (ve
bylece irke dm) olan kimseler var ya, ite onlar
cehennemliklerdir. Onlar orada ebed kalacaklardr.
Bel yani Evet dikkat ekmek iin dnn
mnsnadr burada, kim ki bir gnah kazandysa ite
onun o kazand onu sarar yani ihata eder, ite o kimse
cehennem ashab olur, onun ierisinde kalcdr.
` '` ` '
`
(82-) Velleziyne amenu ve amilussalihati like
ashablcenneti hm fiyha halidun;
* man edip salih ameller ileyenler ise cennetliklerdir.
Onlar orada ebed kalacaklardr.
Ama imn ehline gelince, salih ameller ileyenlere
gelince onlar cennet ashabdr, onlarda orada kalcdr.
206
' ' ` ` '
' ' '`
` ` ` ` ' ` ' '
` '`
(83-) Ve iz ehazna miysaka beniy israiyle la
ta'bdune illAllahe ve Bilvalideyni ihsnen ve
ziylkurba velyetama velmesakiyni ve kulu linnasi
hsnen ve ekymusSalate ve atuzZekate, smme
tevelleytm ill kaliylen minkm ve entm mu'ridun;
* Hani, biz srailoullarndan, Allahtan bakasna
198
ibadet etmeyeceksiniz, anne babaya, yaknlara, yetimlere,
yoksullara iyilik edeceksiniz, herkese gzel szler
syleyeceksiniz, namaz klacaksnz, zekt vereceksiniz
diye sz almtk. Sonra pek aznz hari, yz evirerek
sznzden dndnz.
O vakti hatrla ki sz almtk beni srlden, Allahtan
baka hibir eye ibadet etmemek iin ve Anne, babaya
ihsnla muamele edeceksiniz, yakn akrabalara, yetimlere,
miskinlere, insnlara gzel sz sylemek iin sz almtk,
namaznz kln, zekatlarnz verin diye sz almtk, btn
bunlardan sonra siz dndnz, ancak sizin iinizden az bir
ksm bunlar yapt.
Beni srl derken gece yryenlerin ocuklar yani
dervilerden Cenb- Hakk sz almtr, ne zaman? Biat
ettikleri zaman, yani kii bulua erip slmiyetin zhir
hkmlerini yerine getirmeye balad vakit vermi oluyor
biatn, bu birinci biat, birinci misak sz tutmak
mnsna, yani Cenb- Hakka kar slmi fiileri ilemeye
balayan kimse bunlar szlemi oluyor, ahidlemi
oluyor, ben bunlar yapacam diye, buradaki misak tarikat
dzeyi misak, beni srl tarikat mertebesinin karl
207
olduundan tarikat mertebesindeki misak yani szn
tutmak.
Bunlarn banda gelen sz la tabdune illAllahe
Allahtan baka hibir eye tapmamak, yani Onun dnda
hibir eye muhabbet beslememek, bu da sadece fiili
olarak ban secdeye koymak eklinde tapmak deil,
kiinin neye muhabbeti varsa ona tapyor demektir, bu
muhabbet olmayacak m, gyet tabi olacak ama Allah
sevgisinin altnda olacak, hereyin dzeyi kendi boyutunda
olacak, en stte Allah muhabbeti olacak.
Anne ve babasnada gzellikle muamele edecek, bu
zhir ifadesi , btn ifadesi olarak tarikat mertebesinde
kiinin bal olduu yer onun ebeveynidir, validesidir yani
ruh annesi ruh babasdr, bunlara ihsnda bulunacak yani
varsa mridine ihsnda bulunacak, eriat mertebesinde
anne babasna bireyler vermek, yemesini imesini
199
dzenlemek, tarikat, hakikat mertenesinde ise
marifetullah idrak etmeye almak, mahede halini
idrake almak, ihsn neydi? Her ne kadar sen
imdilik grmyorsanda Rabbinn seni grdn
dnerek ibadet etmek eriat mertebesinde ihsnn
balangc, tarikat merftebesinde valideye ihsnda
bulunmak, valideyi marifetullah hkm ierisinde lh-
varln zuhuru olarak mahede etmek yani hakikati
lhiyyenin orada zuhuru olduunu idrak etmek.
Yakn akrabalarna ihsnda bulunmak, zhir olarak
kiinin kardeleri v.b. yakn akrabalardr, btn olarak yol
ehli, yol kardeleri yakn akrabalar, belki slle olarak
deiik ynlerden geliyoruz ama btni olarak yakn
akrabalar hkmndeyiz.
Yetimlere ihsnda bulunmak, yani babas olmayanlara
ihsnda bulunmak, yani herhangi bir yola intisab etmemi
kiilere yolu tarif etmek, onlar da yol ehli yapmak, ihsn
alp muhsin olmasna yardmc olmak.
Ve miskinlere ihsnda bulunmak, fakir az bir mal ile
en alt seviyede yaayan kimse, fakat miskin hibireyi
208
olmayan kimse demek, miskinin stnde bir ulu var o
kadar, zhir olarak byle, fakat btnda skn ehli demek,
sakinlemi, skut etmi, nefsinden kurtulmu sakin olmu
kiiye miskin denir.
nsanlara gzel szler sylemekle misak aldk, durup
duruken kimseye barma, kar taraf sana baryorsa bile
sen yine yumuaklkla hareket et ki, bu daha beni srl
mertebesinde olan bir eydir.
Namazlarnz dosdoru kln, bakn bu yetle namazn
beni srle farz olduu net olarak belirtilmitir, ve
zektlarnz verin. Sonra siz dndnz, sizden az bir ksm
bu ahidleri tuttu, dierleriniz szlerinden ayrldnz.
Yukardan aaya Cenb- Hakk nem srasna gre
evvela Allaha itaati ve ibadeti, ondan sonra valideye
ihsn, ondan sonra yakn akrabaya ihsn, ondan sonra
yetimlere ihsn ondan sonra miskinlere ihsn, insnlara
200
gzel sz sylemeyi, namazlar dosdoru klmay, zektlar
vermeyi hkm olarak beni srlden sz ald.
` ' ' '
` ' ' ' ` ' `
(84-) Ve iz ehazna miysakakm la tesfikune
dimaekm ve la tuhricune enfsekm min diyarikm
smme akrartm ve entm tehedun;
* Hani, Birbirinizin kann dkmeyeceksiniz, birbirinizi
yurtlarnzdan karmayacaksnz diye de sizden kesin sz
almtk. Sonra bunu bylece kabul etmitiniz. Kendiniz de
buna hl ahitlik etmektesiniz.
Ve yine o vakti hatrlayn ki sizden misak almtk,
biraz evvel beni srlden alnan misak anlatt, burada da
Krn Kerm geldiinde yaayan insnlara hitap ederek
ve meseleyi daha yaklatrarak sizden misak aldk diyor,
evvelce beni srlden misak almtk derken, bu sizden
misak aldk hitab her devirde kim okuyorsa onadr ve bu
209
misak onlardan alnm demektir, eriat mertebesi
itibaryla namaza baladmz zaman bir ahid vermi
oluyoruz.
Bunu hakikat mertebesi olarak dnrsek;
Sizden birbirlerinizin kanlarn dkmemeniz iin misak
aldk yani insn ldrmeyin diye sizden misak aldk,
birbirlerinizi yaadnz yerlerden uzaklatrmayn diye,
bunlar olduu gibi kabul etmitiniz ve ayn zamanda buna
ahittiniz, Ya Rabbi biz misakmz verdik szmz verdik
bunu yerine getireceiz diye.
Esas kan dklmemesi gereken ey bizim btnmzda,
nefsi emmre ynyle bir kann dklmesi lzm ama
burada insnn kannn dklmemesinden bahsediyor, bu
mertebeye gelen kii emmre, levvme, mlhime
mertebelerini am olacandan buradaki kan dkme
bunlarn kann dkme deil, daha yukarlarda oluan ilmi
hakikatleri ldrme hakknda, yani onlar ldrmeme
yaatma hakknda, her bir hakikat her bir Esm-i
201
lhiyyenin bizim zerimizdeki faaliyetini ortaya
kartmazsak onu atl yaparsak onun kann dkm
oluruz, mesela Rahmn esmsnn gerektirdii fiilleri
yapmazda bizdeki Rahmniyyeti ortaya karmazsak,
Rahmnn kann dkm oluyoruz, Hdi esmsnn
yaantsn ortaya getiremezsek, Hdi esmsnn kann
dkm oluyoruz ama bu mertebelere gelmeden daha
Mudil esmsnn kann dkm olmamz gerekiyor, bizim
Cehil esms, Gafil esms gibi esmlarn kann dkmemiz
gerekiyor, eer kan dklmemesi gerekenlerin kann
dkersek melikeyi kiramn dem (a.s.) iin syledii kan
dkecek birinimi hlkedeceksin szn hakl karm
oluruz, onun iin bizi Hakka ulatracak her yapy
yaatmamz gerekiyor yani bilgiyi marifeti yaatmamz
gerekiyor.
Size faydal olan ve yarayacak olan Esm-i lhiyyeyi
bedeninizden karmayn, orada kalsn ve faaliyet sahas
bulsun, mesela Rahmn esms birine rahmet edecek
210
diyelim, biz onu o anda kullanmadmz zaman onu
yerinden karm oluyoruz.
Sonra siz bunlar yapmay kabul ettiniz ve ahittiniz bu
hadiseye, btn yetlerin btni ynlerinin mutlaka
stmzde yaants vardr, ama zhir olarak baktmzda
eitli olaylardan bahsediliyor yani bizden deilde bizim
dmzdaki eylerden ilim olarak bahsediyor grnr,
fakat aslnda btni olarak bizi muhatap almaktadr o
zaman ite bizim yerimizi bulmamz gerekiyor.
` ` ' ' ` `
'` ' ` ' '
' ' ` ` ` '` ` ' '` `
` ' '
' ` ` ` ' `
' ` `
(85-) Smme entm halai taktlune enfsekm
ve tuhricune feriykan minkm min diyarihim*202
tezaherune aleyhim Bil'ismi vel 'udvani, ve in
ye'tukm sara tfaduhm ve huve muharremn
aleykm hrachm* efetu'minune Biba'dlKitabi ve
tekfurune Biba'din, fema ceza men yef'al zlike
minkm ill hzyn fiylhayatiddnya* ve
yevmelkyameti yuraddune ila eeddil'azab* ve
mAllahu Biafilin amma ta'melun;
* Ama siz, birbirinizi ldren, iinizden bir kesime
kar ktlk ve zulmde yardmlaarak; size haram
olduu hlde onlar yurtlarndan karan, size esir olarak
geldiklerinde ise, fidye verip kendilerini kurtaran
kimselersiniz. Yoksa siz Kitabn (Tevratn) bir ksmna
inanp, bir ksmn inkr m ediyorsunuz? Artk sizden bunu
yapann cezas, dnya hayatnda rezil olmaktan baka bir
211
ey deildir. Kyamet gnnde ise onlar azabn en
iddetlisine uratlrlar. nk Allah, yaptklarnzdan
habersiz deildir.
Sonra sizler sz verdiiniz halde nefislerinizi
ldrdnz, zhirde birbirinizle sava yapp ldrdnz,
btnda kendi nefsinizde var olan lh- hakikatleri
ldrdnz, yani bask altna aldnz ve sizde nefsi emmre
ste kt ve bu da sizi yukarda verdiiniz ahidlerden
geriye dndrd.
Ve iinizden bazlar bazlarnz yerinden kard, srd
yani , onlar ibadet ehlidir yle yapyorlar, byle yapyorlar
diyerek, onlarn hicret etmesine sebep oldunuz yani bizde
faaliyette olmas gereken Esm-i lhiyyeyi hkmsz
brakp bizim adeta dmza karm olduk, beden
mlknden ihrac etmi olduk.
Onlarn zerlerine geldiniz dmanlk ve su ile ve
bazlar yine esir olarak size geldi, onlar yerlerinden
karmak haramken onlar esir edip karlnda fidye
aldnz, kitabnda bazlarn inanp, bazlarn inkar m
ediyorsunuz, iinizden kim ki byle ilerse yani nefislerinizi
ldrmeyin dendiinde ldrrlerse, onlar yerlerinden
kartrlarsa, onlarla sava ederlerse, esir alrlarsa, fidye
isterlerse iinizden kim bunlar yaparsa dnya hayatnda
203
rezil olur ve kyamet gnndede iddetli azaba atlr, ama
Allah yaptklarnzdan gafil deildir, nk herkesle
beraberdir.
` ` ` ` `
'` ` ` `
86-) laikelleziyneteravl hayateddnya Bil'ahreti,
fela yuhaffef anhml' azab ve la hm ynsarun;
* Onlar, ahireti verip dnya hayatn satn alan
kimselerdir. Artk bunlardan azap hi hafifletilmez. Onlara
yardm da edilmez.
212
te o kimseler, satn aldlar ahiret ile dnya hayatn
satn aldlar, yani ahireti sattlar dnya hayatn aldlar,
buradaki hayat n plana kardlar ahiret ile ilgili olan
hkmleri braktlar.
Bir Hakk yolcusunun da nefsini satp ahireti almas,
ruhunu almas lzmdr, ancak bunlar ruhunu satp nefsini
alm oldular yani ruhani ilere meyletmeyip onlar bir
tarafa brakp dnya ile ilgili olan ksmlar n plna
kardlar ve ziyan ettiler.
Onlarn azablar hafifletilmez ve onlara gelecekte yardmda
olunmaz;
Bir ey hergn stste ylrsa belli bir sre sonra
arl artar ite bu arlk onun zerinde devaml vardr,
bu onun zerinden hafifletilmez artk, ancak dnyadayken
yukarda bahsedilen ileri yaparsa bunu kendisinin
kaldrmas mmkndr dier lemde bunlarn kaldrlmas
mmkn deildir.

' ` ' ' ' ` ` '
` '` ` ' '
` ` ' ` ' ` `
' ' ' ' '
204
(87-) Ve lekad ateyna MuselKitabe ve kaffeyna
min ba'dih BirRusuli ve ateyna Iysebne Meryemel-
beyyinati ve eyyednahu Biruhlkuds* efekllema
caekm Rasln Bima l tehva enfskms-
tekbertm* feferykan kezzebtm ve ferykan
taktlun;
* Andolsun, Msya Kitab (Tevrat) verdik. Ondan
sonra ard arda peygamberler gnderdik. Meryem olu
saya mucizeler verdik. Onu Ruhul-Kuds (Cebrail) ile
213
destekledik. Size herhangi bir peygamber, hounuza
gitmeyen bir ey getirdike, kibirlenip (onlarn) bir ksmn
yalanlayp bir ksmn da ldrmediniz mi?
Andolsun ki Biz Msya kitab verdik, ve ondan sonra
da peygamberle takviye ettik ve Meryem olu sya da
verdik,
Burada Msa (a.s.) a sadece verilen bir kitaptan
bahsediliyor dier yerlerdeki ifadeleriyle birlikte yani
Furkan verdik, Hikmeti verdik, Tevrat verdik, Kitab
verdik diye drt ayr zellikten bahsediyor, burada sadece
hatrlatma olarak kitaptan bahsetmi,
Bilindii gibi MSdan kast (Mim) Hakkikat-i
Muhammedi, (Sin) insn, yani Hakkikati Muhammediyeyi
idrak etme yolundaki insn demek,
Sa (Ayn) ve (Sin)de gren gz mnsna, ama
sadece kendi varlnda gren, lemlerin varlnda deil,
Meryemolu sya beyan verdik yani aklamay verdik
diyor, yani Hakkikati Muhammedinin kendi varlndaki
oluunu, nsn- Kmilin kendi varlnda Hakkikat-i
lhiyyenin olduunu aklamay ona verdik ve onu Kudsi
Ruh ile de teyid ettik, destekledik, bakn bu s (a.s)
hakknda belirtilen zel bir yet, ruhl kudsi ile
desteklemesi demek burada venefaht fihi min ruhi
ruhumdan fledim denilen mertebeden farkl bir mertebe
vardr, sadece dem (a.s) a flenen ruhla kalmyor bir
baka ruh ekleniyor, burada belirtilen Ruhi Kudsi Hakkikat-
i Muhammedinin Zat mertebesi itibaryla kendisinde aa
kmas, yani venefahtnn zerinde kudsi bir oluumu
205
belirtiyor, mukaddeslii belirtiyor, ite bu mertebe ilk defa
s (a.s.) a veriliyor, o gne kadar gelen dier
peygamberlerden stnl o, ite kim seyri slkta bu
mertebeye gelirse ona verilmi oluyor Ruhl Kuds, ite
bunlarn babalar yok, babalk grevi dorudan doruya
Ulhiyyetten geliyor, Meryem ana var sadece, yani nefsi
kll mertebesi var, bu mertebeye gelmek iin Kudds
esmsnn yaatlmas gerekiyor, ki o mukaddesiyet kiide
faaliyete geebilsin.
214
Size ne zaman bir peygamber gelse, nefsinizin
istemedii bir ey getirse, siz ona kar gururlanrsnz,
yani namaz kl diyor nefsin istemiyor, oru tut diyor nefsin
istemiyor, zekt ver diyor nefsin istemiyor.
Risalet mertebesinden size bir haber gelse, iinizden
veya dnzdan, gerek kelm ile gerek hissiyatla, duyguyla
bir Rasl gelse, bunu gnle melek getirir mn leminden
o ltif lemden onu alr gnlne getirir Cebrl (a.s)
vastasyla getirir, Cebrl (a.s.) a bal grevliler
araclyla, bir sz vardr senin sn gelir giderde senin
haberin bile olmaz , nk gnl kapn kapal, biz
kapmz hem ierden hem dardan aalm yani ierden
gelen yeni bilgileri darya kartalm, dardan aldmz
bilgileride ieriye sokalm, dardan alnan kesb kazanma
eklinde, ieriden gelen vehb hibe eklinde yani Cenb-
Hakkn hibesidir, esas ilim budur, hadis-i erifte dendii
ekilde muhakkak darya danlacak fakat en son fetvay
gnlne danarak, gnlnden alman lzm en salam bu
olur, yanlrsan ben yanldm dersin, fakat kendine
danmadan sadece bakasnn sylediiyle aldn bir
karar yanl olursa ok sknt verir
inden bir ses kalk namaz kl der, o anda eitli
bahanelerle onu ertelediin anda o haberciyi ldrdn ite,
bir daha da sana gelmez, buna misafir-i gaybi yani gayb
leminden gelen misafir diyorlar, mn ile gelen bilgilere,
ieriye girer ilgi gsterilmezse bir dahada gelmez, ara ne
zaman bulursun artk.
Siz gurur, kibir yaptnz, bu tasavvufta ok mhim bir
206
meseledir, tasavvufta belirli bir yol alm kimseler, biz bu
yollar getik senelerdir yapyoruz, bize namaz, oru lzm
deil getik onlar dedikleri zaman aynen bu yetin hkm
altna giriyorlar ite, ona iinden kalk ezan okunuyor
dendiinde, o biz getik onlar tekrar ilkokulam dneceiz
der,
inizden bir frka yalanlad, bir frkada katletti, ldrd.
215
` ` ' ` ` `
(88-) Ve kalu kulubna ulf* bel
le'anehmllahu Bikfrihim fekalylen ma yu'minun;
* Kalplerimiz muhafazaldr dediler. yle deil.
nkrlar sebebiyle Allah onlar lnetlemitir. Bu yzden
pek az imn ederler.
Yine onlar dediler ki, bizim kalplerimiz perdelidir,
Mutlak ki Allahn onlar zerine kfrleri yznden lneti
vardr, onlarn ierisinden az bir ksmda mmindir, imn
ehlidir.
Burada ne kadar ak sylyorlar, bir insnn ben
uyum ben buyum demesi iin onun onu bilmi olmas
lzm ki ayrabilsin, bizim kalplerimiz perdelidir diyen kii
bunu uurla sylyor demektir ve bu ilerin perde
olduunu ayracak perde yapsna sahip, ite buradaki en
byk perde, nefislerinin perdesi, kendi varlklar
kendilerine perde oluyor, bize Rasl geldii zaman o
Rasln haberini hi aratrmadan sadece nefislerine
uymad iin yapmayp inkr ediyorlar, onun
istikametinde faaliyet gstermiyorlar bu da yine
benliklerinden kaynaklanyor, beeri benlikleri reddediyor,
bunu uur st sylemi olsa zten bu duruma dmez
yani hem biliyor hem de gafletinden hkmn yerine
getiremiyor, bunu aacak enerjiyi retemiyor, tehisi
doru yapyor ama tedaviyi yapamyor.
Bizim kalplerimiz perdelidir demekle Hakkn varln
kendi varlklarnn altna indirmi oluyorlar, kendinde var
olan lh- hakikatleri bir tarafa brakyor ve nefsiyle
207
rtyor, byle yaptklar iinde Allahn lneti onlara vacip
oluyor. Onlarn arasndan az bir kimse imn ettiler, yani
perdeyi kaldrabildiler kendi varlklarnda lh- varln
olduunu idrak ettiler, bunu yaantya sokamasalarda
imn yollu yaptlar.
216
'` ` ` '` '` `
` ` ` ` ' ' `
' `
89-) Ve lemma caehm Kitabn min 'ndillahi
musaddikun lima me'ahm ve knu min kabl
yesteftihune alelleziyne keferu* felemma caehm
ma 'arefu keferu Bihi, fela'netullahi alelkfiriyn;
* Kendilerine ellerindekini (Tevrat) tasdik eden bir kitap
(Kuran) gelince onu inkr ettiler. Oysa, daha nce (bu
kitab getirecek peygamber ile) inkrclara (Arap
mriklerine) kar yardm istiyorlard. (Tevrattan) tanyp
bildikleri (bu peygamber) kendilerine gelince ise onu inkr
ettiler. Allahn lneti inkrclarn zerine olsun.
Ne zamanki onlara Allahn indinden bir kitap geldi, ve
onlarda olan tasdik eden bir kitap geldi, yani Zat
mertebesinden bir kitap geldi, sfat, esm mertebesinde
olan kitab yani ellerindeki Tevrat ve ncili tasdik edici
olarak geldi.
Zat mertebesinden yani en st mertebeden geldi ve
alttakilerinde hakkn korudu, onlar kaldrmad yani
hkmsz etmedi, onlarda hkmsz olan insnlarn iine
koyup kartrdklar yazlardr, yoksa Tevratn asl
Krnda mevcut, ncilin asl Krnda mevcuttur bunlar
ortadan kalkmaz, Ms diye okuduumuz yetler Tevrat
yetleridir, yani Krn Kerm hangi peygamberden
bahsediliyorsa onun kitabndan bahsediyordur, Krn
Kerm cemi kitap olduu iin hepsi iinde mevcuttur,
dem (a.s.) dan bahsediyorsa ona verilen Suhuflardr
onlarn hakikatidir, brhm (a.s.) dan bahsediyorsa ona
verilen Suhuflar v.b. ve bunlar o mertebede olan kiilere
208
de hkmdr, tabi insnlarn sonradan ilveleri hepsine
kart iin hepsi bir tarafa braklyor, onlarn zleri
217
itibaryla, zleri iinde olarak Krn kalyor ortada ve
Krnn ierisinde de hepsi vardr.
Bu kitabn doru kitap olduunu bildikleri halde inkar
ettiler, nk onlarn kitaplarnda Krn gibi bir kitabn ve
Efendimiz (s.a.v) gibi bir peygamberin gelecei zten
belirtiliyordu, geldii zaman bunu anladlar fakat siyasi
olarak baz eyler ellerinden gidecek diye inkr ettiler.
Burada da Allahn lneti kfr ehli zerine olsun deniyor.
` '` ' `
' ` ' ` ` `
`
(90-) Bi'semeterav Bihi enfsehm en yekfru
Bima enzelAllahu bayen en ynezzilAllahu min
fadlihi al men yea min badihi, febau Biadabin
al adab* ve lilkfiriyne azabn muhiyn;
* Karlnda nefislerini sattklar eyi kskanlklar
sebebiyle Allahn, kullarndan dilediine ltfuyla indirdii
vahyi inkr etmeleri ne ktdr! Bu yzden gazap stne
gazaba uradlar. nkr edenlere alaltc bir azap vardr.
Ne kt alveri yaptlar bu ekilde kendi nefisleriyle,
Allahn indirdiini inkr etmek sretiyle, Allahn fazl
kereminden onlara indirdikleri ey hakknda ne kt
alveri yaptlar, Allahn diledii kullarnn zerine
indirdii eyi ekemediler ve ne kt alveri yaptlar,
onlar gazap zerine gazap satn aldlar ve hor hakir edici
gazap ta kfirlerin zerine oldu.

` ` '` '
` ` ` ` '`
' `
218
209
(91-) Ve iza kyle lehm aminu Bima enzelAllahu
kalu nu'minu Bima nzile aleyna ve yekfrune Bima
veraehu ve huvelKakku musaddikan lima me'ahm*
kul felime taktlune enbiyaAllahi min kabl in
kntm mu'miniyn;
* Onlara, Allahn indirdiine (Krna) imn edin
denilince, Biz sadece bize indirilene (Tevrata) inanrz
deyip, ondan sonra geleni (Krn) inkr ederler. Hlbuki
o, ellerinde bulunan (Tevrat) tasdik eden hakk bir
kitaptr. De ki: Eer inanan kimseler idiyseniz, daha nce
niin Allahn peygamberlerini ldryordunuz?
Allahn onlarn zerine indirdiine imn edin denildii
zaman, bizim zerimize indirilene imn ederiz derler ve
arkadan gelen kitab inkr ederler, yani Tevrata imn
ederler Krn inkar ederler deniyor, inzal olan
kendilerinde var olan tasdik ettii halde inkr ederler.
De ki ey Habibim, Allahn peygamberlerini niye
ldrdnz o zaman, ite Tevrata inanmak yani esm
lemindeki hakikatleri iyi anlamadklarndan, Esm-i
lhiyyeyi iyi anlamadklarndan peygamberleri ldrdler,
kendilerine o mertebede gelen risalet hakikatlerini
kesmiler, kestikleri iin zaten hep zhirde kalmlardr.

` ` ' ' ' ' ` `
`
(92-) Ve lekad caekm Musa Bilbeyyinati
smmettehaztml'cle min ba'dih ve entm
zalimun;
* Andolsun, Ms size ak mucizeler getirmiti de,
arkasndan sizler nefislerinize zulm ederek buzay ilh
edinmitiniz.
219
Andolsun ki Ms size ak beyanlarla geldi, sonra siz
buzaya yneldiniz ve bylece zalimlerden oldunuz, Ms
(a.s.) n getirmi olduu ak hakikati inkr ettiniz,
210
nefsinize yneldiniz, daha bata Allaha ibadet edin diye
sz aldk onlar buzaya ibadet etmeye baladlar,
ahidlerini bu ekilde bozdular.

` ' ' ' ` '
' ' ` '
' ' ` ` ' ` `
` ' '
(93-) Ve iz ehazna miysakakm ve refa'na
fevkakmtTur* huz ma ateynakm Bikuvvetin
vesme'u* kalu sem'na ve asayna ve ribu fiy
kulubihimul'cle Bikfrihim* kul bi'se ma
ye'murukm Bihi iymanukm in kntm mu'miniyn;
* Hani, Tru tepenize dikerek sizden sz almtk,
Size verdiimiz Kitaba smsk sarln; ona kulak verin
demitik. Onlar, Dinledik, kar geldik demilerdi.
nkrlar yznden buza sevgisi onlarn kalplerine
sindirilmiti. Onlara de ki: (Tevrata beslediinizi iddia
ettiiniz) imnnzn size emrettii ey ne ktdr, eer
inanan kimselerseniz!
Burada yine misaktan bahsediyor, bakn ka defa
Ms (a.s.) n kavminden Cenb- Hakk sz alyor.
Sizden misak aldk, ve Tur dan sizin zerinize
ykselttik, size verdiim o eyi smsk tutun ve size
anlatlanlar dinleyin, demek ki Mseviyyet mertebesi
daha henz kulak mertebesidir, dinleme mertebesidir,
lh- hakikatleri dinleme, alma, biriktirme mertebesi
darya kar mertebesi deildir, kpnn altnda delik
220
olursa sen kp dolduramazsn, onlarn ieride durmas
lzmdr, ite tarikat mertebesi kiinin hayatnda ilim alma,
ilim doldurma zamandr, Hazmi Babam bize yle derdi,
olum iki tarafl bir heybe al ve boynuna geir, bir gz
nde bir gz arkada olsun, gnlk kullanacaklarn ne,
daha sonra kullanacaklarn arkaya koy, daha sonra
211
kullanrsn derdi. Dediler ki, duyduk ve isyan ettik,
isyann uurundalar yani, ite bunun iin beni srl
lnetlenip binlerce sene srgn hayat yaadlar. Ve bu
isyanlar, kfrleri yznden onlarn kalplerine buza
muhabbeti sevdirildi. Onlara de ki, ey Habibim, yaptnz
i ne kt itir, siz gerekten imn ehli iseniz imn ehli
gibi almsanz ne kt bir itir bu, ite buna da mnafk
deniyor, yani dyla ii baka, baka olana.

` ` ` ` `
' ' `
(94-) Kul in knet lekmddarul'ahret indAl-
lahi halisaten min duninNasi fetemennevlmevte in
kntm sadikyn;
* De ki: Eer (iddia ettiiniz gibi) Allah katndaki
ahiret yurdu (cennet) dier insnlar iin deil de, yalnz
sizinse ve doru syleyenler iseniz haydi lm temenni
edin!
Onlara de ki ey Habibim ahiret hayat sadece sizin iin
ise, dier insnlardan ayr olarak, lm temenni edin o
zaman.
Tarikat mertebesinde dervie lazm olan burada
gerekten ahireti temenni ediyorsa nefsin lmn istesin
yoksa ahirete gidip bireysel olarak ortadan kalkmay deil.

` ' ' ` ` '
221
(95-) Ve len yetemennevhu ebeden Bima
kaddemet eydiyhim* vAllahu Aliymun Bizzalimiyn;
* Fakat kendi elleriyle nceden yaptklar iler
yznden lm hibir zaman temenni edemezler. Allah, o
zalimleri hakkyla bilendir.
Onlar ebediyen lm temenni etmezler, elleriyle
yaptklar yznden, bakn burada da uurlanma var,
212
ahidlerini bozduklarn biliyorlar, eksi yaptklar ileri
biliyorlar, Allah zlimleri bilir.

' '` `
' ` ` ` ` ` ' '` `
' ` ` `
(96-) Ve letecidennehm ahrasanNasi al
hayatin, ve minelleziyne erek yevedd ehadhm
lev yu'ammeru elfe senetin, ve ma huve
Bimuzahzihhi minel'azabi en yu'ammer* vAllahu
Basyrun Bima ya'melun;
* Andolsun, sen onlarn, yaamaya, btn
insnlardan; hatta Allaha ortak koanlardan bile daha
dkn olduklarn grrsn. Onlarn her biri bin yl
yaamak ister. Hlbuki uzun yaamak, onlar azaptan
kurtaracak deildir. Allah, onlarn btn ilediklerini grr.
Sen onlar dnya hayatnn zerine hrsl grrsn,
hatta irk iinde yaayanlardan bile, ve onlar en az bin
sene yaamay isterler, yeryznde bin sene de kalsalar
azaba yine deceklerdir, muhakkak ki Allah onlarn
amellerini grcdr.

222
' ` ` ` ` `
` ` ` ' ' ` `
(97-) Kul men kne advven liCibriyle feinnehu
nezzelehu al kalbike Biiznillahi musaddikan lima
beyne yedeyhi ve hden ve bra lilmu'miniyn;
* De ki: Her kim Cebraile dman ise, bilsin ki o,
Allahn izni ile Kuran; nceki kitaplar dorulayc,
mminler iin de bir hidyet rehberi ve mjde verici
olarak senin kalbine indirmitir.
De ki ey Habibim kim ki Cibrile dman olursa, bilsin
213
ki, muhakkak ki o, Allahn izniyle senin kalbine indirdi,
ellerinde olan tasdik edici ve mminlere hidyet olucu ve
mjde olan.
Yani Cebrl (a.s.) a dost ol ona gnl kaplarn a
mnsna, Cebrl ne demek,? Cebrl ilim hakikatinin
younlam zelliidir, yani ilm-i lhinin younlam,
belirginlemi bir zuhur mahallidir, ve btn bu lemdeki
bilinler, bilgiler ona baldr, o yalnz bir varlk deil
emrinde saylamayacak kadar ok grevli melekleri vardr,
onlar her kiinin ne kadar bilgiyi almaya gayreti varsa, o
gayretli olanlara o bilgileri ulatryorlar.
Rislet grevi bir bakma, Allahn Rasl evvel bir
mertebeden bir mertebeye yani btni risaletten zhir
risalete geiriyor hakikatleri, sonra Hz.Peygambere(s.a.v)
getiriyor, Hz.Peygamberde onu insnlara ve cinlere
ulatryor, bu Allahn izniyle oluyor (Biiznillhi), senin
kalbine Zti hakikatleri indiriyor demek, ite vehb
dediimiz hadise bu ama vehbe ulamak iin kesbi
oluturmak lzmdr, almak lzmdr, yani atei
yakacaksn, stne yemei malzemeyi koyacaksn o artk
pimeye balayacak, pime senin elinde deil, ite burada
piirme vehb, hazrlama kesbtir, piirme hadisesini yapan
ate oluyor burada, sen istediin kadar atei a tencerede
223
malzeme yoksa o tencere atr atr yanar, yani vehb ie
yaramaz orada kesb ile birlikte olmas lzmdr.
Ayrca tasdik edici olarak, yani sendeki Mseviyyet,
seviyet mertebesi itibaryla idrak ettiin hakikatleride
tasdik edici, nk onlarda bir evvelki mertebeden yine
Cebl (a.s.) vastasyla geldi, ama zhirden geldi, ama
btndan geldi, Hdi ismi yoluyla geldi ve mjde olarak
geldi, mminler iin geldi, aslnda bu geli btn varlklara
fakat dierlerine gelenler hidyet ve mjde yoluyla deil,
mminlere ancak hidyet ve mjde yoluyla. Senin
varlnda ey Habibim benden baka bir varlk yoktur diye
mjdeliyor ve senin varln benim Hdi esmm ile hidyet
yolundadr.

214
' ` ` ` ` `
` `
(98-) Men kne advven Lillahi ve Melaiketihi ve
Rusulihi ve Cibriyle ve Miykle feinnAllahe advvn
lilkfiriyn;
* Her kim Allaha, meleklerine, peygamberlerine,
Cebraile ve Mkile dman olursa bilsin ki, Allah da inkr
edenlerin dmandr.
Kim ki Allaha dman oldu ve Meleklere dman oldu,
Peygamberlere dman oldu, ve Cebrl ile Mikl (a.s.) a
dman oldu muhakkak ki Allahta kfirlerin dmandr,
Ne kadar byk ihtar, Allaha dman olmak kendi
nefsini ilh edinip kendi nefsinde znde hakikatinde olan
inkr etmek demektir, yani beeriyeti n plna karp
lh- hakikati baskda tutmak yani ierde tutmaktr.
Ve Meleklere dmanlk, sende bulunan btn Esm-i
lhiyyeyi Rahmni ynde deil de nefsni ynde
kullanmaktr.
224
Ve Ruslihi, sana gelen haberlere dman olmak,
btndan gelen haberlere, misafirlere dman olmaktr.
Ve Cibriyle, sana gelen ilimlere bilgilere dman
olmandr.
Ve Mikile, sana gelen rzklara dman olmandr.

' ` ` '
(99-) Ve lekad enzelna ileyke ayatin beyyinatin,
ve ma yekfuru Biha illelfasikun;
* Andolsun, biz sana apak yetler indirdik. Bunlar
ancak fasklar inkr eder.
Andolsun ki,
Burada yeminden maksat ek ve phe olmasn ki ,
kuvvetli olarak belirtiyor Cenb- Hakk
215
Biz indirdik sana, yetleri ve ak beyanlar indirdik, bu
hakikatlar ancak fasklar inkr eder.
Biz indirdik sana, tabi burada ilk muhattab Hz.
Peygamber (s.av.), fakat Hz.Peygamber (s.a.v) zhir
olarak u an yeryznde yok, fakat herbirerlerimizin
mmeti Muhammed olmas hasebiyle btn bizde, btni
bizde ise zhir de o demektir artk, ekil o ekil deil ama
mn itibaryla herbirerlerimiz Hakkikati Muhammedinin
birer ualaryz, yani birer zuhur mahalleriyiz, ayrca Zat
mertebesi itibaryla haviyiz Hakkikati Muhammediye
hepimizi, kendimizi kk grmeyelim, o kadar ak
diyorki, Biz indirdik, sana, buna artk ne ifre lzm ne
anahtar lzm, dinlemesini bilmek lzm, duymak lzmdr.
Ak yetler indirdik, beyanlar indirdik, yet nedir,?
Krn, Krnda zten Zattr, Zat anlatan aklayan
beyenlar indirdik herbirerlerinize ayr ayr.
Dardan gelen bir indirmede deil aslnda, sizin
yapnza indirdik, yapnza koyduk, ite senin ta kendin
lh- yetten baka bir ey deilsin diye ak olarak
225
sylyor, yetler diyor yani Allah Telnn deiik
ynleriyle bilgileri, tek de deil bir ok bilgileri size
indirdik, kalbinize indirdik diyor, ve bunlarn izahlar olarak
beyanlar.
eriat mertebesi itibaryla eri bilgiler olarak btn
insnlara geldi,
Tarikat mertebesi itibaryla velilere geldi, yani
muhabbetullah mertebesinden velilere geldi ,
Hakkikat mertebesi itibaryla Rasllllah (s.a.v.) in
varislerine geldi,
Marifetullah Zat mertebesi itibarylada
Hz.Raslullahn ahsna geldi,
Demek ki her mertebede olan kimseye o mertebenin
gerei ve hakikati itibaryla inmekte, bu ne muhteem bir
hadisedir.
Efendimize (s.a.v.) gelen Zat mertebesi tabii o
216
mertebe kapsam itibaryla btn mertebeleride kapsam
na alyordur, onun varislerine sfat mertebesi itibaryla ve
onlarn varislerine yani velilere tarikat mertebesi itibaryla,
mmet-i Muhammedede eriat mertebesi itibaryla,
Cenb- Hakk biztihi kiiye sana u geldi diye hitap
ediyor.
yetlerimi indirdim, yet iaret demektir, iaretlerimi
indirdim, Ulhiyyet iaretlerini indirdim, Allahlk
iaretlerini indirdim, demektir, bir yette Safa ve Merve
Allahlk iaretleridir deniyor ayrca Allahn iaretle-
rindendir, diye de geer ama esas Ulhiyyet iaretlerin-
dendir, demektir.
Ve ak beyanlar olarak, yani ek phe olmayan, hi
izah gerektirmeyen, zerinde tereddtlere mahal
olmayacak ekilde ilimler indirdik size, hakikatler indirdik
deniyor, ite kim hangi mertebede ise Cenb- Hakkn
ilhamn ve idrakini o yaad mertebeden o yaad
dzeyden alr yalnz burada tabii ki bir eitim sz konusu,
ald eyin ilham m, evham m olduunu bilsin, eer tam
226
kendine gveni yoksa ald bilgiyi sormas lzmdr, iime
yle yle bir his geldi, bunun hakikati nedir diye bir l
almas lzmdr, belirli bir yerlere gelmise zten kendisi
onun ilham m, evham m olduunu ayrabilir.
u ksack yetin ierisinde insnn i bnyesi itibaryla
o kadar muhteem bir yaam sistemi var ki, hayrettir.
Fasklar bunun byle olmadn byle bir ey
olamayacan sylerler ve bu hakikati inkar ederler, fask
bozguncu demektir, senin varlndaki lh- hakikatleri
kendi nefsine maletmek sretiyle hakikatin bozguncular,
ite kendi varlnn hakikatini bozduu iin gelen hakikat
bilgilerini bozmu oluyor, inkr ediyor, dolaysyla
kendisine bu bilgiler ulaamam oluyor, nk kendisi, bu
sistemi inkr ettii iin kendine bu kapy kapatm oluyor.

'` ` ` ` ` ' ` `

217


(100-) Evekllema ahedu ahden nebezehu
feriykun minhm* bel ekseruhm la yu'minun;
* Onlar ne zaman bir antlama yaptlarsa, ilerinden
birtakm o antlamay bozmad m? Zaten onlarn ou
imn etmez.
Onlarn herbirerleri ahid yaptklar zaman onu
bozarlar, onlarn ou imn ehli deildir, yani insn ne
zaman bir ahid yapsa mesel insn kendi kendine bir ok
kere ahid yapar ahd eder, namaz klacam, orucumu
tutacam, u hali yle yapacam iime daha dikkatli
bakacam diye kendi kendine ahid yapar, fakat farknda
olmadan bu ahdi Hakkla yapar, geri burada beni srlin
gemi ahidlerini bozmasndan da bahsediyor ama
bugnde bizim kendi zerimizde bu olay geerlidr.

227
'` ` '` ` '` ` `
`
` ' '` ' `
(101-) Ve lemma caehm Rasln min 'ndillahi
musaddikun lima meahm nebeze feriykun
minelleziyne utlKitab* KitabAllahi verae zuhurihim
keennehm la ya'lemun;
* Onlara, Allah katndan ellerinde bulunan Kitab
(Tevrat) dorulayc bir peygamber gelince, kendilerine
kitap verilenlerden bir ksm, sanki bilmiyorlarm gibi
Allahn Kitabn (Tevrat) arkalarna attlar.
Onlara bir Rasl geldi, ellerinde olan tasdik edici
olarak; Elimizde bulunan salam baz lh- bilgiler var,
doru lh- bilgiler ve bize yeni bir ilham geldii zaman o
lh- bilgileri tasdik edici olarak geliyor, ite Krn
Kermin Tevrat, ncili tasdik ederek gelmesi bu yolladr.
218
Onlar onu bilmiyormu gibi KitabAllahi arkalarna attlar,
bunlarn hepsi yaanan hadiselerdir.

' ` ` ` `
` ` ` ' ` ` ' ` '`
` ` ' ' `
' ` ' ` `
' ' ' ` ` ` ' `
228
` ` ' '` ` '` ` `
`
' ' ` ' '`
` '
(102-) Vettebe'u ma tetlueyatynu al mlki
Sleymane, ve ma kefere Sleymanu ve
lakinneeyatyne keferu y'allimunenNasesshr* ve
ma nzile alel melekeyni Bibabile harute ve marut*
ve ma y'allimni min ehadin hatta yekula innema
nahn fitnetn fela tekfr* feyete'allemune
minhma ma yuferrikune Bihi beynelmer'i ve
zevcihi, ve mahm Bidarryne Bihi min ehadin ill
Biiznillah* ve yete'allemune ma yedurruhm ve la
yenfeuhm* ve lekad alimu lemeniterah ma lehu
fiyl' ahreti min halak* ve le bi'se ma erav Bihi
enfsehm* lev knu ya'lemun;
* "Sleymann hkmranl hakknda eytanlarn (ve
eytan tynetli insnlarn) uydurduklar yalanlarn ardna
dtler. Oysa Sleyman (by yaparak) kfre girmedi.
Fakat eytanlar, insnlara sihri ve (zellikle de) Babildeki
Hrt ve Mrt adl iki melee ilham edilen (sihr)i
retmek sretiyle kfre girdiler. Hlbuki o iki melek, Biz
ancak imtihan iin gnderilmi birer meleiz. (Sihri caiz
grp de) sakn kfre girme demedike, kimseye (sihir)
retmiyorlard. Bylece (insnlar) onlardan kii ile karsn
birbirinden ayracaklar sihri reniyorlard. Hlbuki onlar,
219
Allahn izni olmadka o sihirle hi kimseye zarar
veremezlerdi. (Onlar byle yaparak) kendilerine zarar
veren, fayda getirmeyen eyleri reniyorlard. Andolsun,
onu satn alann ahirette bir nasibi olmadn biliyorlard.
Kendilerini karlnda sattklar ey ne ktdr! Keke
bilselerdi!
229
Sleymann mlknden de eytanlara tabi oldular,
demek ki insnn stne bir devre geliyor Sleymanlk
mertebesi devresi ve bu devre eytanlarn, cinlerin ve
nefsin en iddetli olduu bir devre, Ms (a.s.) hayatnda
da sihirlerle ok uralyor ya, Sleyman (a.s.) devrinde
sihirbazlk st dereceye km, Ms (a.s.) devrinde de
ok sihirbaz varm, sihirden kast hayal, vehimdir, zhiri
olarakta incelemek lzmdr, fakat biz btni olarak ne
ifade ediyor ona bakalm.
Sleyman kfr ehli olmad, bunu kendimize vurursak
Hakkikat-i Muhammedinin o devredeki hali Sleymanlk
mertebesidir, onun karsnda olan eytanlarda ondaki
hayal ve vehimdir, bir ara hayal ve vehim o kadar artm
ki, mlknden karmak zorunda kalm Sleyman (a.s.)
eytanlar, vesveselerle bir sr bozgunculukla Sley-
manlk mertebesini yerinden oynatmlar, Sleymanlk
mertebesi bunlarla byk mcadele verdikten sonra onlar
emri altna alm olacaktr.
Lkin eytanlar kfr ehli oldular, yani hayal ve
vehmin yapt eylerin hepsi geersiz hkmlerdir.
nsanlara sihir talim ediyorlard, retiyorlard, sihir
bir bakma hayali bilgiler demektir, tabii bunun ayr bir ilim
olduu ve insnlar zerinde tesiri olduuda bilinen bir
gerektir.
ve m nzile alel melekeyni Bibabile harute ve
marut, buradaki ma y deiik ekilde yorumluyorlar,
bir bakma indirmedim mnsna m y nehyedici,
kaldrc olarak yorulmluyorar, dier ynden vasl,
birletirme iin yorumluyorlar.
Hrt ve Mrt isimli iki melek insnlarn isyanlarna
220
bakarak Ya Rabbi bizi yeryzne indir biz insnlar gibi
isyan etmeyiz demiler, Cenb- Hakkta onlara insnlarda
nefis var sizde nefis yok, siz insnlar gibi yaayamazsnz
demi, o zaman bize de nefis ver diyorlar ve Cenb- Hakk
onlar insn sretinde ve insn duygularyla techiz edip
yeryzne indiriyor ve ikisini de Babile kad yapyor,
230
bunlar bir mddet gzel, gzel adeletle hareket ediyorlar,
bir mddet bu ekilde hayatlarn srdrdkten sonra,
bunlara kocasndan ayrlmak zere bir hanm geliyor, fakat
bakyorlar ki eran ayrlmas mmkn deil, kadnn
deiik yaklamlar sonucu, kadnn isteini kabul edip,
melek olduklar halde fiillerini bozuyorlar, ite nefis
olmadktan sonra istediin kadar yapmam etmem de, ama
nefis var ise o duruma gelince ona hakim olmak byk
meseledir, Hrt ile Mrt bu snav kaybettiklerinden
dolay Cenb- Hakkn onlar ayaklarndan kyamete kadar
asl tutaca syleniyor.
Oysa biz sadece fitneyiz, o halde kfir olmayn
demedike, hi kimseye bir ey retmezlerdi, kar
kocann arasn aacak eyleri retiyorlard, yani sihir
retiyorlard.
Allahn izni olmakszn onlar ne yaparlarsa yapsnlar
hi kimseye zarar veremezler, buras ok mhim bir
meseledir, kimse kimseye bir zarar veremez, ancak Allah
izin verirse veya takdiri yle dzenlenmise, ancak olur
diyelim. Onlar kendilerine faydas olmayan fakat zarar
veren eyleri reniyorlard.
Andolsun ki onu satn alanlarn ahirette bir nasibi
olmaz, onlar nefislerine ne kt bir eyi satn aldlar, eer
bunu bilselerdi.

'` ' '` ' ' '
` '
221
(103-) Ve lev ennehm amenu vettekav
lemesbetn min 'ndillahi hayrn, lev knu
ya'lemun;
* Eer onlar imn edip Allahn emirlerine kar
gelmekten saknm olsalard, Allah katnda kazanacaklar
sevap kendileri iin daha hayrl olacakt. Keke bilselerdi!
231
Muhakkak onlar imn etseler, saknsalar, Allahn
indinden onlara hayr gelirdi eer bilmi olsalard.

` ' ` '

(104-) Ya eyyhelleziyne amenu la tekulu ra'na
ve kulunzurna vesme'u ve lilkfiriyne azabn eliym;
* Ey imn edenler! Rin (bizi gzet) demeyin,
unzurn (bize bak) deyin ve dinleyin. Kfirler iin ackl
bir azap vardr.
Ey imn edenler, rin demeyin unzurna deyin,
inkr edenlere elim azab vardr, Sahabeyi Kiram Hz.
Rasullullaha bizi gzet, bize dikkat et, bizi yalnz bamza
brakma mnsna gelen rin derlermi, rin
obanlk mnsna da geliyormu, yani biz sryz sen
bizi muhafaza et gibi, Yahudiler rin kelimesini ahmak
anlamna gelecek ekilde kullanp hakaret ettikleri iin
onun yerine unzurna deyin ve dinleyin denmitir, kfr
ehline yani o kelimeyi kendine gre deitirenlere de
byk azab vardr.
Mseviyet mertebesinde dinleme vard, burada
mahededen dinlemeye geiyor, unzurna bize nazar et,
hibir mmet peygamberinden byle bir talepte bulunmu
deildir , bana bak demesi, ben sana bakyorum dolay-
syla sende bana bak demektir, burada rabta vardr,
mahede vardr, yani senin hakikatini bize naklet
mnsndadr, sende ne varsa bize bunu aktar bizde de
bu alsn ve biz bunu anladk m? anlamadk m? diye
konumaya baladmz zaman bizi dinle de, dnd-
222
mzde dorumuyuz, yanlmyz, yanlsak yanl olduu-
muz yeri dzelt diye ierisinde ifade vardr.
Cenb- Hakk peygamberinizden nazar isteyin diye
tavsiyede bulunuyor. Bu nazar ise Nr-u Muhammed- dir.
232

` ` ` ' ' ` ` `
` ` ' ` ` ` ' '` ' ` '
' `
(105-) Ma yeveddlleziyne keferu min ehlilKitabi
ve lelmrikiyne en ynezzele aleykm min hayrin
min Rabbikm* vAllahu yahtassu BirahmetiH men
yea'u, vAllahu zlfadlil azym;
* Ne Kitab ehlinden inkr edenler ve ne de Allaha
ortak koanlar, Rabbinizden size bir iyilik gelmesini
isterler. Oysa Allah, rahmetini dilediine tahsis eder. Allah,
byk ltuf sahibidir.
Ehli kitaptan olanlar ve yine mrikler senin zerine
ineni sevmezler, istemezler, Allah rahmetini dilediinin
zerine tahsis eder, Allah Fazl ve Azimdir.

' ' ' ` ' ' ' '
' `
(106-) Ma nensah min yetin ev nnsiha ne'ti Bi
hayrin minha ev misliha* elem ta'lem ennAllahe al
klli ey'in kadiyr;
* Biz herhangi bir yetin hkmn yrrlkten kaldrr
veya onu unutturur (ya da ertelersek), yerine daha
hayrlsn veya mislini getiririz. Allahn gcnn her eye
hakkyla yettiini bilmez misin?
Biz yetlerden bazlarn nesh ederiz yani hkmlerini
kaldrrz veya unuttururuz, onun yerine ondan daha
hayrlsn getiririz veya benzerini getiririz, bilmezmisin
223
233
Allah herey zerine kadirdir. Bu hkm duyan kfr ehli,
bu nesh etme olayn alay konusu yapmlar, halbuki bu
yerli yerinde bir yettir ve byle de olmas lzm gelir,
onlar ise Allah bir yeti koymusa onu kaldrmaz diyorlar,
niye yapsn bunu diyorlar, halbuki onlar dnmyorlar
ncil ile birlikte Tevratn bir ok yetleri neshedildi, Krn
ile birlikte ncil ve Tevratn bir ok yetleri neshedildi,
eer nesih hadisesi olmasayd Tevrat gelir kalrd baka
kitaba gerek kalmazd yani yeni hkmlere gerek
kalmazd, tabi onlar her gelen yeti kendi istikametlerine
gre yorumladklarndan byle dnmlerdir.
imdi biz onlar bir tarafa brakp gelelim kendimize,
bizde her mertebeye getiimiz zaman bir nesih olmas
lzmdr, kaldrlmas lzmdr, kaldrlmas lzmdr derken
o yetin tamamen hkmszl deil ondan sonra
onunla birlikte gelen yetin hkm altna girmek yani
sonraki mertebedeki yetinde tatbikatn yapmak, daha
evvelce o yeti kendi bnyemizde tatbik edemezken ki o
zaman bizce o yet mteabih yet hkmnde idi, ne
zaman ki bizde muhkem yet hkmne geti ite o zaman
bir evvelki grevli olduumuz yet veya mertebesinde
olduumuz yet Nsh yeti hkmne geiyordur.
Btn bu yetler eriat, tarikat, hakikat, marifet
mertebeleri ierisinde olduundan, eriat mertebesi dahil
btn uygulamasn yapacaz. Yeni bir yet diyor,
Krn Kermin ierisinde zten bunlarn hepsi mevcut
gelmitir, ama yaam sistemini oluturmamz gerekiyor.
Bakara sresi 186.Ayette Ve iza seeleke badiy
anniy feinniy kariyb, uciybu da'vetedda' iza deani,
yani Ey Habibim kullarm senden Beni sorduklarnda Ben
onlara yaknm ve dua ettikleri zaman dualarna icabet
ederim diyor ve imnn tenzih yaantsndaki mertebesini
anlatyor, fakat ve nahnu akrebu ileyhi min hablil
veriyd; (Kaf,50/16.Ayet) yani ah damarnzdan
daha yaknm dedii zaman bir nceki yetin hkm
kalmyor, fakat kalmyor diye de bu Kran Kermden
tamamen kartlm deildir, kim hangi merteye gelirse o
224
234

mertebede onun iin o geerlidir, o daha yukarlara
ktnda o yet grevini yapm olur, mesela daha sonra
feeynema tvellu fesemme VECHULLAH (Bakara,
2/115.yet) yani Nereye baksan Allahn vechini
grrsn yeti ise daha yukarlardan bahsediyor, ilk
yetin hkm artk burada o kii iin gemez. Bu husus bir
irfaniyyet anlaydr, ve zeldir.
Allah hereye kadirdir, yani sen u mertebedesin ve
mr boyu orada kalacaksn deildir, Allahn kudreti
vardr seni oradan geirir, sende stne deni yap, yani
dilerse senin neshini ordan veya burdan yapar, burada
hristiyanlar ile aramzdaki farka gelelim, hristiyanlarda
mesheden yani temizleyen mnsna Mesih vardr, bizde
ise nsih vardr, kendi varlnn nefsinden arnmas,
nefsaniyetini tamemen ortadan kaldrmaktr, nk
slmiyette hem nefis var, hem de Allah vardr, zten hi
olmayacak bir eydir.

` ' ' ' ` ` ` ` ' `
` '
(107-) Elem ta'lem ennAllahe leHU
mlksSemavati vel Ard* ve ma lekm min dunillahi
min veliyyin ve la nasyr;
* Bilmez misin ki, gklerin ve yerin hkmranl
Allahndr. Sizin iin Allahtan baka ne bir dost, ne de bir
yardmc vardr.
Bilmezmisin semavat ve arzn mlk Allahndr,
Dier ifade ile yani btni olarak semavat ve arz
Allahn zuhuru iindir, eer bu lem olmasa bu varlklar
olmasa Allahn zuhuruda olmaz, Allahn tannmas
bilinmesi de olmaz, yani bu lemler ayr bir varlk Allah
telerde ayr bir varlk deil, zamanmzda galakside dier
yerlere gitmek u an iin imkn dahilinde olmasa da
235
225
bunlar olmayacak iler deil, bunlar ahirette olacak iler,
ahirette cennet ehlinin yapaca iler olacak, o gnk
madde bedenimiz orann sistemine gre olacak
u anda biz dnyada toprakta yaadmzdan dolay
buraya uyum salamas iin toprak bedenimiz vardr,
ahirette cennet denilen yer nasl bir malzemeden
yaplmsa bize, o malzemeye uyacak bir beden verile-
cektir, cennetler aras seferlerden bahsediliyor, st
katlardakiler alt katlara inecekler deniyor, bu katlar
bildiimiz anlamda apartman kat gibi deildir, ite Allahn
mlk ok genitir, Allahn sonu olmad gibi mlknnde
sonu yoktur, btn varlkta srekli zuhurdadr, bu lem
her an lp diriliyor, bu i her an olumakta, ite Cenb-
Hakk Zti tecellisini yani btn efali, esms, sfat, Zatyla
birlikte btn bu lemlerde zuhura getirmitir, bunu kim
anlar kim idrak ederse ite o rif insndr o dnyann en
byk ilmine sahiptir, bunun dndaki btn ilimler kabirle
birlikte son bulacaktr, ebedi kalacak olan ilim bu ilim
olacaktr yani Hakk bilme, Hakk tanma ilmi, Hakkn ne
olduunu idrak etme ilmidir.
Sizin iin olmaz, Allahtan gayr bir veli ve yardmc da
olmaz, burada Velinin Allah olduunu sylyor, demek ki
bir kimsede lhi varlk tezahr ettii zaman o ancak
gerek Veli olabiliyor, bunun dndakilerin hepsi halkn
velisidir.
Veli dost demektir, ama ayrca tarikat mertebesinde ki
veli anlay Hakka yaklam olanlar demektir, Veli
Allahn isimlerinden bir isimdir, eer bir kimse kendi
hakikatinde Allahn varln idrak ederse o da Veli
esmsnn zuhuru oluyor, yani Veli Allahn Ztnn zuhur
ettii mahal demektir, Evliya ise Allahn Zatnn daha sk
oradan zuhur ettii mahal demektir, yani daha ksa
srelerle Ulhiyetin orada zuhura geldii mahal demektir,
tabi bunlar, Zti Velilerdir bunun dnda efal, esm, sfat
velileri de vardr, efal Velisi brhm (a.s.) mertebesinden
Velilie ulam demektir, zten Veliliin ilk basama
orasdr, ondan evvelkiler abdiyet mertebesidir.
236
226
' ` ' ` ' ' ` `
`
` '
(108-) Em triydune en tes'elu Raslekm kema
sile Musa min kablu, ve men yetebeddelil kfre Bil'
imni fekad dalle sevaessebiyl;
* Yoksa daha nce Msnn sorguya ekildii gibi, siz
de peygamberinizi sorguya ekmek mi istiyorsunuz? Her
kim imn kfre deiirse, o artk doru yoldan sapm
olur.
Yoksa siz de daha nce Msya sorulduu gibi
peygamberinize sorular m sormak istiyorsunuz , kavmi
Ms (a.s.) dan bilgi alma ynyle sorgu deil de onun
boluklarn aramak, kk drmek iin soru sormular,
sizde bu niyetle mi soru soruyorsunuz? diyor yet-i
Kerme de.
Kim imnn kfr ile deitirirse o ne kt bir dallet
yoluna gitmitir.

' '` ` ' ' ` ` ` '
' ` ` ` ' ` '`
` ' ` ` ' '
237
(109-) Vedde kesiyrn min ehlil Kitabi lev
yeruddunekm min ba'di imnikm kffara*
haseden min ndi enfsihim min ba'di ma tebeyyene
lehmlHakk* fa'fu vasfehu hatta ye'tiyAllahu
BiemriH, innAllahe al klli ey'in kadiyr;
* Kitap ehlinden birou, hak kendilerine belirdikten
sonra dahi, ilerindeki kskanlktan tr sizi, imnnzdan
sonra kfre dndrmek isterler. Siz imdilik, Allah onlar
hakkndaki emrini getirinceye kadar affedin, hogrn.
phesiz Allah, gc her eye hakkyla yetendir.
227
Ehli kitaptan bir oklar imnnzdan sonra sizi kfre
dndrmeyi arzu ettiler, yani kitap ehli, yalnz kitap ehlinin
batllar tabi, gerek kitap ehli bunu istemez.
Kendi nefislerinden olan hasetlerinden dolay, size
Hakk geldikten sonra, yani sizde Hakkn zuhuru olduktan
sonra onlar kendi nefislerinde buna hased ettiklerinden,
kendilerinde hayal ve vehim olduundan yani Hz.
Peygamberin (s.a.v) mmetine Hakkn varl kendi
zerlerine geldiinden buna hased ettiler ve imndan
sonra kfre dnmelerini arzu ettiler.
O halde sen onlarn bu hallerine bakma, onlar affet ve
hogr Allahn emri onlarn zerine gelinceye kadar, yani
onlara nasl davranlaca emri gelinceye kadar onlar
hogr ve affet yani imdilik bir ey yapma deniyor,
muhakkak ki Allah herey zerine kadirdir.

` ` ` ` ` ' '`
' ` ` `
238
(110-) Ve ekymus Salate ve atuzZekate, ve ma
tukaddimu lienfsikm min hayrin teciduhu
indallah* innAllahe Bi ma ta'melune Basyr;
* Namaz dosdoru kln, zekt verin. Kendiniz iin
her ne iyilik ilemi olursanz, Allah katnda onu
bulursunuz. phesiz Allah btn yaptklarnz grr.
Namazlarnz dosdoru kln, zektlarnz verin,
nefisleriniz iin ne takdim etmiseniz yani ne
gndermiseniz kendi nefisleriniz iin hayrdan yana
Allahn yannda onu bulacaksnz.
Sizin iin, bedeniniz iin, ruhunuz iin demiyor,
nefisleriniz iin ne takdim etmiseniz Allahn yannda onu
bulacaksnz, yani bugn ne gndermisek u anda nereye
gittiini bilemiyoruz ama o gnderdiiniz eyleri Allahn
yannda bulacaksnz deniyor, muhakkak ki Allah sizin
amellerinizide grcdr, nerden gryor, bizim
228
Yaptmz yine bizden gryor, bizim gzmzden bizden
bizi gryor yani bir baka gzle bir baka yerden bakarak
deil.

' ` '
'` ` ' ' '`

(111-) Ve kalu len yedhulel cennete ill men
kne huden ev nesara* tilke emaniyyhm* kul
hatu brhanekm in kntm sadikyn
* Bir de; Yahudi ve Hristiyanlardan bakas Cennete
girmeyecek dediler. Bu, onlarn kuruntular! De ki: Eer
doru syleyenler iseniz (iddianz ispat edecek) delilinizi
getirin.
239
Yahudi ve Nasraniler dediler ki, elbette cennete
giremeyecekler, Yahudi ve hristiyanlarn dnda kimse
cennete giremeyecek dediler, ite bunlar onlarn
kuruntulardr,
De ki, ey Habibim eer bu sznzde doru iseniz
delilinizi getirin.
Ancak Muhammediyyet daha gelmemi yani kii
Muhammediyet mertebesine ulaamam, ancak gerek
Msev ise yani, srliyyet mertebesinde ise tarikat
mertebesindedir, nasara ise hakikat mertebesindedir,
slmn iide olan bunlar, cennete gireceklerdir. Ancak
bunlarn dnda olanlarn kuruntulardr diyor zhir olarak.

'` ` ` ' ' ' ` ` ' ` `
' '` ' ' '

229
(112-) Bel men esleme vechehu Lillhi ve huve
muhsinun felehu ecruhu 'inde Rabbihi, ve la havfn
aleyhim ve la hm yahzenun;
* Hayr, yle deil! Kim ihsn derecesine ykselerek
zn Allaha teslim ederse, onun mkfat Rabbinin
katndadr. Artk onlara korku yoktur, onlar
zlmeyeceklerdir.
Hayr iyi bilin ki kim ki vechini Hakka teslim ettiyse
ona ihsn olunur, yani sen cenneti unu bunu brak bu
hakikate bak, cennete girmenin ba artn sylyor.
Vechin vechi ihsn olunur, yani vechin hakikati ihsn
edilir, sen kendi vechini nefsaniyetine sahip karmadan
Hakka teslim ettiin zaman. Bu vechi ihsn olur.
Burada yine bir varlk var, fakat ite o zaman o vecih
Benim vechimdir, ey kulum diye sana ihsnda bulunuyor.
Onun karl Rabbinin indindedir yani bu ilmin
hakikati Rabbinin yanndadr.
240
Sen kendi hakikatini anlamak istiyorsan evvela vechini
Hakka teslim edeceksin, yani zannn teslim edeceksin
aslnda, bu vecih zten Hakkn vechidir ama kii daha
evvelce bunu kendi vechi olarak zannediyordu, kim ki
bunu kendine sahiplikten karacak Hakka teslim edecek o
zaman ey kulum o zten benim vechim Ben sendeyim, sen
Bendesin ite bu hakikati ona anlatacak ve bunun karl
diyor vechini teslim etmenin hakikati Rabbinn yanndadr
yani Zti bir oluumdur deniyor efal, esm, sfat deil
Ztnn yanndadr bunun karl, bunun hakikati.
te hakikat byle olunca onlarn zerlerine korku
yoktur, korku nefsinin stne vardr, hayalinin korkusu
vardr, hayalini, nefsini vechini Hakka teslim etmisen
sende zten bir ey kalmam ki neden korkacaksn,
korkmak varsa korkan var demektir.
Onlar gelecekte mahzunda olmayacaklardr, yaptklar
ilerin tam karl bulacaklardr, Zat yolundan, vecih
yolundan gidemeyenler biraz hsranda olacaklardr fakat
hi bu ileri yapmayanlarn yannda onlar gene de bir
230
eylere sahip olacaklardr.
Zti zuhurun hakikatini idrak edenlerin yksek dereceleri
ve ne kadar hzl yol aldklarnn ak ifadesi burada vardr.
Bu hususta daha geni bilgi (6 Peygamber 3 brhm a.s.)
isimli kitabmzda verdr dileyen oraya bakabilir.

' ` ` '
'` ' ` ` '
' '` ' ` ' ` ' ' ` '

(113-) Ve kaletil yehud leysetinnesara al
ey'in, ve kaletinnesara leysetilyehud al ey'in ve
241
hm yetlunel Kitab* kezlike kalelleziyne la
ya'lemune misle kavlihim* fAllahu yahkm
beynehm yevmel kyameti fiyma knu fiyhi
yahtelifun;
* Yahudiler, Hristiyanlar bir temel zerinde deiller
dediler. Hristiyanlar da, Yahudiler bir temel zerinde
deiller dediler. Oysa hepsi Kitab okuyorlar. (Kitab')
bilmeyenler de tpk bunlarn syledikleri gibi demiti. Artk
onlarn aralarnda uyuamadklar davada, kyamet
gnnde hkm Allah verecektir.
Yahudiler ile hristiyanlarn birbirleri ile satamalar
var, hani daha nce Yahudiler ile hristiyanlar sadece
cennete girecek demilerdi burada ise Yahudiler dediler ki
Nasraniler herhangi bir ey zerinde deiller yani ellerinde
salam bir delil yok bo eydedir dediler, bunun zerine de
Nasraniler dediler ki Yahudiler herhangi bir ey zerinde
deillerdir yani salam yol zerinde deiller diye
birbirlerini karlkl ortadan kaldrmaya altlar.
Ayrca onlar kitabda okuyorlard, byle olduu halde
birbirlerini hkmsz brakmaya alyorlar, bylece bu
ilmi bilmeyenlerde byle dediler, muhakkak ki Allah
231
zerinde ihtilfl olduklar eyler hakknda kyamet gn
onlarn arasnda hkmedecektir.

` ` ` ' ` ` ' `
'
' ` '` ' '` '`

(114-) Ve men azlem mimmen menea
mesacidAllahi en yzkera fiyhesmuHU ve se'a fiy
harabiha* laike ma kne lehm en yedhuluha ill
242
haifiyn* lehm fiyddnya hzyn ve lehm fiyl
ahreti azabn azym;
* Allahn mescitlerinde onun adnn anlmasn yasak
eden ve onlarn yklmas iin alandan kim daha
zalimdir. Byleleri oralara (eer girerlerse) ancak korka
korka girebilmelidirler. Bunlar iin dnyada rezillik,
ahirette de byk bir azap vardr.
Allahn mescidlerinde ibadet etmek isteyenleri oraya
gitmekten alkoyandan daha zlim kim olabilir, hakikati
Mseviyye, hakikati seviyye, hakikati Muhammediyyeye
ynelen kimseleri oralardan evirenlerden daha zlim kim
olabilir, ktil olmaktan, hrszlk yapmaktan, ana babay
ldrmektende nde geliyor, daha zalim kim olabilir
deniyor bu hususta, demek ki insnlarn bilmeden yaaa
sende hocalardan m oldun, brak gel bu akam uraya
gidelim vs. diyerek kiilerin camiye, mescidlere gitmesine
mni olmalar halinde ondan daha zulmedici bir kimse
tasavvur edilemez denmektedir.
Gnlmzde de Hakka teslimiyet yoksa nefsimiz bize
mni oluyorsa o nefis o kadar zlim bir nefis ki, onun
zulmnden nasl kurtulacaktr insnolu?
Orada, mecidler de Allahn ismini zikretmekten ve
onlarn harap olmasna alan kimselerden daha zlim kim
olabilir. Allahn mescidlerine girmek demek, Cenb-
232
Hakkn emsiyesi altna girmek demektir, cmiler
kubbelidir ya, ite oraya girmek demek Hakkn emsiyesi
altna girmek demektir, orada isminin zikredilmesi yani
esm-i hsnnn kendi hakikatini idrak etmesi, ve o
mescidlerin yklmas ise bir bakma kendi bedeninin harap
olmas demektir, iki, sigara v.b. ile mescidini harap
etmen demektir.
Onlar oraya korka korka girmeli, onlar iin dnyada
rezillik vardr, ahrettede byk azab vardr.

243
` ` ` ' ` '

(115-) Ve Lillahil meriku vel marib feeynema
tvellu fesemme VECHULLAH, innAllahe Vasi'un
'Aliym;
* Dou da, Bat da (tm yeryz) Allahndr. Nereye
dnerseniz Allahn yz ite oradadr. phesiz Allah,
ltfu geni olandr, hakkyla bilendir.
Dou yerleri Allah iindir, Allahn zuhuru iindir, bat
yerleri de Allah iindir, nereye bakarsanz Allahn bir
isimlenmi vechi vardr, Allah ilmiyle hereyi kaplamtr
ve Alimdir.
Bu tasavuf konularnda ok kullanlan bir yet-i
Kermedir. Bu yete eriat mertebesinden baktn zaman
baka ifadesi, tarikat, hakikat, marifet mertebelerinden
baktn zaman baka izah vardr, bu yet aslnda sfat
mertebesinin asln belirtiyor ama onun ierisinde tabi Zat
mertebesi de vardr.
Ben sende Hakkn vechini gryorsam bende bir taraf
olduuma gre sende bir taraf olduuna gre sende bende
Hakkn vechini gryorsun demektir, burada bakn ve
grn asl mhimdir, kii hangi mertebede ise bu yeti o
mertebeden mahede eder ama gerekten Ulhiyet
mertebesinde ise Hakk mertebesinde ise btn varlklarda
233
Hakkn vechini grr, kendinde de Hakkn vechini grr
tabi btn lemde Hakktan baka bir varlk olmadn da
mahede eder.
te bu ilim ynnden vasidir, bu ilim btn lemi
sarmtr, yani bunu bildin mi btn kinat bilirsin
demektir.

244
` ` ` ` ` '
` '
(116-) Ve kalttehazAllahu veleden sbhaneHU,
bel leHU ma fiysSemavati vel Ard* klln leHU
kanitun;
* Allah, ocuk edindi dediler. O, bundan uzaktr.
Hayr! Gklerdeki ve yerdeki her ey Allahndr. Hepsi
Ona boyun emitir.
Onlar Allah ocuk edindi dediler, Onu bu gibi
durumlardan tenzih ederiz.
te burada Zt itibaryla kadim tenzih-i vardr, Allah
varlkta olmaktan tenzih ederiz, yani beeri vasflardan
tenzih ederiz deniyor, ama tebih mertebesinde
baktmzda ise bu yetin izah baka trldr , semavat
ve arzn mlkiyeti Onun iindir yani Onun zuhuru iindir
ve ne varsa onun iin baemitir, zten kendinin zuhur
yerleridir hepsi ve Ztna boyun emilerdir, efal, esm,
sfat mertebesinden zuhura gelmise Ztna boyun
emilerdir, nasl ki bir kiinin yapt i onun aklna boyun
emitir yani ztna boyun emitir, emir ztndan geliyor
ve o fiiller zatnn emrine uymak sretiyle zuhura gelmi
oluyor, yani zerindeki hkmranln kabul etmi oluyor.

' ` ` ` '
`
234
(117-) Bedi's Semavati vel Ard, ve iza kada
emran feinnema yekul lehu kn feyekn;
* O, gkleri ve yeri rneksiz yaratandr. Bir ie
hkmetti mi ona sadece ol der, o da hemen oluverir.
Semalar ve arz benzersiz hlkedendir, bireyin
olmasn dilerse ol der ve olur, burada btn lemlerin
245
oluumunu anlatyor, O bir program yapt zaman onu
uygulamas iin ol der, o da hemen olur.

' ` ` ` ' ` '
' '` ` ' ' ` ` '
` '
(118-) Ve kalelleziyne la ya'lemune lev la
ykellimunAllahu ev te'tiyna yetn, kezlike
kalelleziyne min kablihim misle kavlihim* teabehet
kulubhm* kad beyyennel 'Ayati likavmin yuknun;
* Bilmeyenler, Allah bizimle konusa, ya da bize bir
mucize gelse ya! derler. Bunlardan ncekiler de tpk
byle, bunlarn dedikleri gibi demiti. Onlarn kalpleri
(anlaylar) birbirine benziyor. Biz yetleri, kesin olarak
inanacak bir toplum iin akladk.
Hakkikat-i lhiyyeyi bilmeyenler dediler ki ne olurdu
Allah bizimle kelm etseydi ya da bize bir yet getirseydi
daha evvelkilerde bu szn benzerini sylemilerdi.
Halbuki Allah herkesle her zaman konumakta, ite
bunu bilmeyenler Allah onlarla konutuu halde ne olur
Allah bizimle konusayd veya bize bir yet gnderseydi
derler, halbuki Allahn kelmlar, yetleri ierisinde en
byk yet kendileri olduu halde, bunu bilmezler.
Baka bir ynden bakarsak; Mseviyyet mertebesinden
daha aada yaadklarndan ve Hakkn kelmn duymak
iinde Mseviyyet mertebesine ulamak lzm geldiinden
Hakkn kelmn duyamyorlard. te gaflet ehli ile irfan
ehlinin hali, arasndaki fark budur, gaflet ehli gznn
235
nndekini grmyor nk telerde aryor onu, ama irfan
ehli hereyi gerei ynyle deerlendirdiinden Allahtan
baka bir ey grmyor, ehlullahtan birine Allah grmek
mmkn m diye sormular o da grmemek mmkn
246
m? diye cevap vermi ama onu grmek iin gz lzm,
grene demiler ya, kre ne!
Onlarn kalpleride birbirlerine benziyordu, aslnda Hz.
Peygamberden (s.a.v.) sonra gelenlerin ilimde ncekiler-
den ileri olmalar lzmdr, ama kendilerini hazrlayp,
almadklarndan kalpleri eskilere benziyor deniyor.
Andolsun ki biz yakn ehline yetlerimizi aklarz , ite
burada gerek Muhammediler devreye girmi oluyor. kn
ehli kendi varlklarnda lh- varl mahede ederek,
yani Hakkikat-i lhiyyeyi kendilerinde bularak idrak
ederek hayatlarn srdrr, Cenb- Hakk, ite biz bunlara
hakikatleri aarz diyor yeter ki kii o kanala balanabilsin,
kanala balandktan sonra o faaliyyete geiyor.

' ' ' '

(119-) nna erselnake BilHakk beiyran ve
neziyran, ve la ts'el an ashabilcehym;
* phesiz biz seni hak ile; mjdeleyici ve uyarc
olarak gnderdik. Sen cehennemlik olanlardan sorumlu
tutulacak deilsin.
Muhakkak ki biz seni gnderdik, Hakk olarak
mjdeleyeci ve ikaz edici olarak, yani Hakk esmsnn
zuhuru olarak gnderdik ite o zaman sen mjdeleyici
oldun, ben de olan bu Hakk esms sizlerde de vardr diye
mjdeledin.
Ve bu hakikati idrakten gaflette olmayn diye ikaz edici
olarak gnderdik. Ve cehennem ehlinden de sen sorumlu
deilsin, sen mjdeci olup ikazn da yaptktan sonra
onlardan sen sorumlu deilsin, senin grevin bu
hakikatlar bildirmektir, tatbik eden eder, etmeyen etmez .
236

247
'` ` ` '
` ' ` ' ' ` ` `
'
(120-) Ve len terda ankelyehud ve lennesara
hatta tettebia milletehm* kul inne hdAllahi hvel
hda* ve leinitteba'te ehvaehm ba'delleziy caeke
minel lmi, ma leke minAllahi min veliyyin ve la
nasyr;
* Sen dinlerine uymadka, ne Yahudiler ve ne de
Hristiyanlar asla senden raz olmazlar. De ki: Allahn
yolu asl doru yoldur. Sana gelen ilimden sonra, eer
onlarn arzu ve keyiflerine uyacak olursan, bilmi ol ki,
Allahtan sana ne bir dost, ne bir yardmc vardr.
Yahudiler ve nasara senden asla rz olmazlar sen
onlarn milletine tabi olmadka, yani sen onlarn hkm
altna girdiin zaman ancak senden rz olurlar ve seni
kabullenirler. Sende Hakkikat-i Muhammedi varken o
kemlat bir tarafa brakp kendinden aadaki derecelere
inip onlarn hkm altna girermisin, girmessin tabii, ama
onlar kendilerini en stte zannettiklerinden Hakkikat-i
Muhammediyeyi idrak edemediklerinden kendileri gibi bir
varlk zannettiklerinden, o mertebenin de kendi hkm
altna girmesini istediler, onlar son peygamberin (s.a.v) in
hkm altna girmediler ve bu yzdende slmiyyete raz
olmadlar.
De ki ey Habibim hidyet yolu ancak Allahn yoludur,
ne Yahudilerin ne Nasranilerin,
Eer sana hakiki ilim gelmi iken sen onlarn
hevalarna tabi olursan yani hevalar dedii kendi
uydurduklar din hkmlerine tabi olursan veya ayn
ekilde kim byle yaparsa, senin iin Allahtan sana veli ve
yardm olmaz, Hakkikat-i lhiyye kendisine aldktan
sonra kim ki hevasna tabi olursa Allahtan ne bir dost ne
de bir yardmc bulunur, ne kadar byk bir ihtar.
248
237
` ` ' ` ' `
' ` ` ` '
(121-) Elleziyne ateynahml Kitabe yetlunehu
Hakka tilavetih* laike yu'minune Bihi, ve men
yekfr Bihi felaike hml hasirun;
* Kendilerine kitab verdiimiz kimseler, onu gerei
gibi okurlar. te bunlar ona inanrlar. Onu inkr edenlere
gelince, ite onlar ziyana urayanlarn ta kendileridir.
Kime ki kitap verilmise ve Hakk olarak verilen o
kitab Hakk zere okursa yani iindeki Hakkikat-i
lhiyyeyi aarak okursa ite o kimseler ona imn etmi
olurlar yani hakikati onlara alm olur, kim ki onu inkr
ederse ite onlar hsran ierisinde olacaklar, hsran bir
bakma hasret demek, yani bu hakikatlere hasret
kalacaklar, ebedi olarak bir daha ulaamayacaklar.

' ` ' ' ' '
' `
(122-) Ya beniy srlezkru n'metiyelletiy
en'amt aleykm ve enniy faddaltkm alel
lemiyn;
* Ey srailoullar! Size verdiim nimetimi ve (bir
zamanlar) sizi cmle leme stn tuttuumu hatrlayn.
Ey gece yryenlerin ocuklar sizin zerinize verdiim
nimetimi hatrlayn. zellikle gece yryenlerin yani gece
namazlarn klanlarn, zikirlerini yapanlarn zerine
zellikle verdim ve sizi lemlerin zerine tafdil ettim,
lemler demek mertebeler demek, yani her mertebenin
zerine. Kii nerede yayorsa oras onun lemidir, i veya
d bnyesi farketmez, muhabbetinde, aklnda, fikrinde
nerede yayorsa, ama Ben size btn bunlarn stnde
249
zel bir mertebe verdim diyor Cenb- Hakk, bu da
mmet-i Muhammede en stn mertebeyi verdim
demektir.
238
' ` ' '
` ' ` ` '`
(123-) Vetteku yevmen la tecziy nefsn an
nefsin ey'en ve la yukbelu minha adln ve la
tenfe'uha efaatn ve la hm ynsarun;
* Kimsenin kimse namna bir ey demeyecei, hi
kimseden fidye alnmayaca, kimseye efaatin (aracln)
yarar salamayaca ve hi kimsenin hibir taraftan
yardm gremeyecei gnden saknn.
O gnden ittika edin, yani yle bir gn gelecek ve siz
o gn gelmeden hayatnz dzenleyin.
Bir nefis dier bir nefis iin ceza grmez, kimse kimse
iin ceza grmez ancak herkes kendi cezasn eker,
Ondan bir karlkta istenmez o gn, o anda ona
efaatte fayda vermez yani kimse kimseye efaatte
edemez, tabi istisnalar hari genel olarak ifade ediyor
burada, yardm da alamazlar, ne kadar byk ihtar var
burada, o halde o gn gelmeden, hakkyla yaamay
becermemiz, tatbik etmemiz gerekiyor.

` ` ' ' ` ` `
` `
'
(124-) Ve izibtela brahyme Rabbhu
Bikelimatin feetemmehnne* kale inniy calke
250
linNasi imama* kale ve min zrriyyetiy* kale la
yenalu ahdiyzzalimiyn;
* Bir zaman Rabbi brahimi birtakm emirlerle
snam, brahim onlarn hepsini yerine getirmi de Rabbi
yle buyurmutu: Ben seni insnlara nder yapacam.
brahim de, Soyumdan da (nderler yap, ya Rabbi!)
demiti. Bunun zerine Rabbi, Benim ahdim (verdiim
239
sz) zalimleri kapsamaz demiti.
Burada brhmiyyet mertebesinin hakikatlerini
amaya balyor,
Rabbi brhmi baz kelimelerle imtihan etti, o da
onlar tamama erdirdi yani imtihanlar kazand, bunun
zerine Cenb- Hakk seni insnlara imam kldm dedi,
bunun zerine brhm (a.s.) Benim zrriyetimden de
imamlar getir dedi, zrriyetimin hepsi demedi
zrriyetimden de imamlar getir dedi, ve zlimler hari dedi
Cenb- Hakk.
brhm a.s drt ey ile imtihan olmutu.
le namaznn vaktine ve drt rekat olmasna sebep
budur ki ,
1- Hz. Allah c.c brhm (a.s.) a kou gndererek olu
smli krbn etmekten kurtard zaman bir le vakti
idi, brhm (a.s.) n imtihan olduu eylerden biri olunu
krbn etme meselesidir, ki bir le vaktinde olduu iin
le namazn brhm (a.s.) n hrmetine klyoruz.
2- Kfirler puthanelerin haline ne oldu, btn putlar
krp baltay byk putun boynuna kim ast dediler, bunu
yapsa yapsa Azer olu brhm yapmtr dediler ve ona
ok eziyet ettiler, brhm (a.s.) btn bu eziyetlere
tahamml etti.
3- Nemrut brhm (a.s.) atee att Hakk Tel atei
glistan eyleyip onu kurtard.
4- Msra gittiinde hane-i saadetlerine kfirler ok
cefa ve eziyet ettiler, Hakk Tel onlar koruyup cefa ve
eziyet edenlerin ellerini kuruttu.
251
brhm (a.s.) bu drt zorluktan kurtulduu iin drt
rekat namaz kld, le namaznn hikmet-i sebebi budur.
Muhiddin-i Arabi Hz.leri Fususul Hikemde kelime
hakknda yle demitir Her bir kelime delalet eyledii
mnnn o srette taayynnden baka bir ey deildir ve
mn o sretin ruhudur, brhm kelimesi Allah Telnn
240
bu lemde zhir olan kelimelerinden bir kelimedir ve
brhm kelimesinin ifade ettii mn Ruhu brhmiyedir,
ki o da onun Rabbi has olan ismi btndr
brhm, brni, lisnnda Ebrahem yani halkn
babas demektir, ite kelime-i brhmiye halkn babas
mnsna ve bu da onun Rabbi has ismi ve tevhid-i
efalinde balangc, halkn babas olmas hasebiyle, halkn
babas deyince biz insnlardan oluan halkn babasn
anlyorsakta, hlkedilmilerin babas demektir, baba da
kaynak olduundan ve kendisinin Cenb- Hakkn verdii
bir ltufla Hall olmasndan, Hakkn dostu olmasndan
btn lemin, Esm-i lhiyyenin kendinden ktnn
ifadesi olmakta orada fakat sadece tevhid-i efal
ynndendir, tevhid-i esm, sfat, Zat deil, ite brhm
(a.s.) bu hakikati kendisi ortaya kardndan yani onunla
baladndan bu hakikat yani tevhid-i efal hakikatinin,
evveli olmas sretiyle bu mertebenin bana tescilini yap
demek istiyor, btn bu hakikatleri idrak eden brhm
(a.s.) bu imtihan kazand.
brhmiyyet mertebesi tevhid yolunda, nemli bir
aamadr bizim Sekizinci dersimiz olan brhm (a.s.) n
hakikatinde Cenb- Hakk orada Senriyhim ayatiNA
fiyl afak ve fiy enfsihim hatta yetebeyyene lehm
enneHUl Hakk (Fussilet,41/53.Ayet) yani btn bu
varln mutlaka Hakk olduunu ok ak olarak sana
bildireceiz deniyor, tabi onunla birlikte o mertebede
olan btn slma da bildirilmi oluyor , ite bu hakikatler
olutuktan sonra,
Muhakkak ki Ben seni insnlara nder klacam,
252
Bu hakikati lhyyenin nderi olarak ben seni kldm,
bu makamn imm- olarak setim, Hakkikat-i
Muhammediyenin balangc bu ve bunu anlamadan
oralara gemek mmkn deildir, yani dem olmadan,
dris olmadan, Yakup olmadan, brhm olmadan ne Ms
olabilirsin ne s olabilirsin mmkn deildir, lfz olarak
olduunu zannedersin ayrca, onun da hukuku vardr,
241
hirette o mertebeden yerine getirilir o ayrdr, o ehli
gafletin halidir, irfan ehlinin halinin, lfzi deil idraki
olmas gerekmektedir, irfan ehline de zten bu yakr.
brhm (a.s.) a kadar gelen sre bedeni almalardr
yani bireysel olarak bedeni temizleme almalardr,
ksmen nefsini bilme almalardr fakat brhm (a.s.) da
fze devri balar artk, bambaka bir sistem ve esas olarak
tarikat burada balyor ve sonra Ms (a.s.) da tarikatn
tatbikat balyor, brhm (a.s.) mertebesi eriat
mertebesinin hakikatidir, Ms (a.s.) ise tarikat
mertebesinin hakikati ve yaantsdr fakat brhmiyyet
olmazsa oraya hazrlanma da olmaz.
Derviin ilk grevi evvel gnahlarn ortadan
kaldrmak sonra kendini ortadan kaldrmaktr, nk
kendisi ortada var olduu srece kendini gryordur ve
len terani yaftasn grr, ite bir insn bu halde yani
kendi var olduu halde zikrini yapyorsa, yani nefsiyle zikir
yapyorsa o kii ban hi kaldrmadan kyamete kadar
zikir yapsa Rabbine ulaamaz ve ayrca o kadar da
uzaklar nk benlii artar, gafleti artar. Zikir yapmak
iin irfaniyet gereklidir, kelimeleri ezbere tekrar etmek
deildir, zikirin kelime mns anmak, hatrlamaktr,
sadece tekrarlamak deildir, neyi hatrlamaktr kendi
varlnda mevcut olan senin henz ulaamadn,
karamadn, meydana getiremediin eyleri o zikirle
ortaya karmak, zuhura getirmektir, ite zikir bu grevi
grmyorsa o tekrardan ibaret olur, gzel zikir yapan bir
insnn birinci yn ile gnahlarnn temizlenmesi, ikincisi
ile de kendi varlnn ortadan kalkmasdr. Bylesi
253
mmkn iken bu zikri nefsani ynde arttrmak onun
nefsaniyetini arttrmaktan baka bir eye yaramaz.
Duygusallnn ve hayalinin artmas, sonuta bunlarn
artmasyla kendini o kadar bytyor ve kendini
bytt lde farknda olmadan Rabbin kltyordur
ve bu Rabbe yaklamak deil uzaklamaktr, ama kii
sevap kazanr o ayr itir, bizim iimiz Hakk mahede
etmektir, Hakk mahede etmeden cennette olunsa ne
242

olacak, Rabbin yoksa eer, hurilerin iinde olunsa da ne
olacaktr.
Ama Rabbin seninleyse nerede olursan ol oras senin
iin cennetten daha l cennettir, burada nefs menfaat
deil lh- muhabbet gereklidir. Zten Muhammediyyet
mertebesinde olana da o yakr.
Zikrin, yani hatrlamann ok daha harekete getii
yer brhmiyyet mertebesi, onun iin tevhid yolunda
hakikat-i brhmiyyeyi idrak etmeyen kimse ondan daha
ileriye gidemez, geemez.
Dnyaya kim gelirse, slm camias ierisinde fiilen
mmet-i Muhammede dahil olsa da, btn leminde
mmet-i Muhammed olabilmemiz iin bu seyri seyran
etmemiz gerekiyor, tatbik etmemiz gerekiyor, yani fizik
olarak dnyaya gelmemiz bizim mmet-i Muhammed
olmamza yeterli deildir, sri olarak yetiyor, ama o erefi
haketmek lzmdr ki, hirette gittiimizde biz neler
karmz diye pimanlk duymayalm.
Cenb- Hakk imam yaptm dedikten sonra Allahn
huzurunda brhm (a.s.) n bir mertebesi oldu, bir
ahsiyeti oldu ve konuma hassasn buldu kendisinde, bu
ok mhim bir meseledir, evet Efendim deyip brakabilirdi.
lh- irade zuhur etti kendisinde, az eymidir bu, ve
zrriyetimden bazlarnn da bu mertebeyi ihdas etmesini
istiyorum dedi, ite kim ki hakikat-i brhimiyyeti idrak
ediyorsa onun bu mbarek duasnn ltfu altna girmi
oluyor, onun tbii oluyor yani brhm (a.s.) n o
254
duasndan bizde ltuf kazanyoruz, o gnk dua bugn
bizlere de yaryor, yolu am oluyor nk bu dua olmasa
o imamln tahakkuku devam etmez sadece kendinde
kalrd. Bu konutuumuz hle yani imamla, Cenb-
Hakk, zlimler ulaamaz dedi, zlim zulmetmek demek,
zulmde karanlk demektir, karanlk gaflet, gaflette perde
demektir. Yani Cenb- Hakk, perdeli olanlar bu hakikate
ulaamaz diyor.
243
' ' ` '
' ' `
' ` ' `
` `
(125-) Ve iz cealnel' Beyte mesbeten linNasi ve
emna* vettehzu min makami brahyme msalla*
ve ahidna ila brahyme ve smayle en tahhira
Beytiye litTaifiyne velAkifiyne verRkke's Scud;
* Hani, biz Kbeyi insnlara toplant ve gven yeri
klmtk. Siz de Makam- brahimden kendinize bir namaz
yeri edinin. brahim ve smaile yle emretmitik: Tavaf
edenler, kendini ibadete verenler, rk ve secde edenler
iin evimi (Kbeyi) tertemiz tutun.
Yine biz kldk ki Beyti toplanma ve emniyyet yeri
insnlar iin;
Beyt demekle Beytullahtan Kbe-i eriften
bahsediliyor ama neden sadece Beyt diyor da zel
isimlerini belirtmiyor, nk gnlden bahsediyor ve her
iki tarafada uyarlanmas iin Beyt deniyor, burada
bahsettii Beyt aslnda brahim a.sn gnldr, makam-
brhmiyetteki gnldr, orasn sana toplanma yeri
yaptk, yani nefsaniyetinden uzaklap mminlerin, tevhid
ehlinin ve sohbet ehlinin topland yer olarak bildirdik
diyor, sana gnl ve de emniyet yeri olarak bildirdik,
255
gnlne girersen emniyette olursun, vesveselerden,
cinlerden, ktlklerden hereyden emniyette olursun.
Biz o Beytin yannda da Makam- brhmi musalla
yeri olarak tespit ettik, yani mertebeyi namaz yeri olarak
tespit ettik, onun iin brhmiyyet mertebesi ayakta
durma mertebesidir, namazn birinci mertebesidir.
Ve ahid aldk, brhm ve smlden, bakn burada
shakn sz yok, nk shakn sllesinin Kbesi
Kuds- erif, esm ve sfat mertebesi, brhm ve sml
kolundan gelecek olan Hz. Raslullahn Kbesi buras
olduu iin brhm ve sml burayla grevlendirildi.
244
Beyti temiz tutmalar iin onlardan ahid aldk, genel
anlamda Kbe-i erif, zel de ise gnl evini temiz tutmak
iin yani Tevhidten baka bir ey oraya koymamak iin,
tavaf edenler iin temizledik evresini, etturu seba, yedi
turu yapanlar iin, yani hem de bunun ilmini verdik onlar
temizledik, gnle girenler yani zhirle uramayp i
bnyede alanlar, rk ediciler ve secde ediciler iin.

` ' ' ` ` ' ` '
' ` '
` ` ` ` ` ` '
(126-) Ve iz kale brahym Rabbic'al haza
beleden aminen varzuk ehlehu mines semerati men
amene minhm Billahi vel yevmil ahr* kale ve men
kefera femetti'uhu kaliylen smme adtarruhu ila
azabinnar* ve bi'selmesyr;
* Hani brahim, Rabbim! Bu ehri gvenli bir ehir
kl. Halkndan Allaha ve ahiret gnne imn edenleri her
trl rnle rzklandr demiti. Allah da, nkr edeni bile
az bir sre, (bu geici ksa hayatta) rzklandrr; sonra onu
256
cehennem azabna girmek zorunda brakrm. Ne kt
varlacak yerdir oras! demiti.
brhm burasn emin belde kl ve onun ehlini
rzklandr, meyvelerinden, diye dua etti kim ki onlarn
iinde Allaha ve ahiret gnne imn ederse,
Cenb- hakk dedi ki bunlar kfr ehli dahi olsalar
onlar da rzklandracam orada, sonra onlar azaba
atacam onlarn ulaacaklar yer ne kt bir yerdir.
brhm (a.s.) ailesi Krn Kermde vlen
aileden bir tanesidir, l-i mrn ve Hz. Raslullahn
ailesiyle birlikte, Ms (a.s.) ve Meryem anann babas
mranm, bu ikisi mran aileleri, ve bu mertebeleri ittihaz
ettiinden brhm (a.s) ve Hz. Rasullullahn ailesi, ite
tahiyyata oturduumuz zaman onlarn zerine rahmet,
245
selmet diliyoruz nk nmze bu kadar byk nimetler
amlar bizde o nimetlerin kranesi olarak onlar
kranla hatrlyoruz.

` ` ' ' ` ' ` '
` ` `
(127-) Ve iz yarfeu brhyml kavade minel
Beyti ve smyl* Rabbena tekabbel minna* inneKE
ENTEsSemi'ul 'Aliym;
* Hani brahim, smail ile birlikte evin (Kbenin)
temellerini ykseltiyor, Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur!
phesiz sen hakkyla iitensin, hakkyla bilensin
diyorlard.
Ey Habibim, ey okuyan kii, o vakti hatrla ki,
Dn imdi yum gzlerini bugn o gndr ayn
zamanda, o mertebeyi de bugn insnlar yayorlar,
brhm, sml ile birlikte Beytin duvarlarndan bir ksmn
ykseltiyordu, ite yum gzlerini seyret, a ufkunu.
257
brhm (a.s.) n orada olduu devrede bir tufan bir
frtna olmu ve Kbenin temelleri o ekilde ortaya
km, ite ondan sonra o temeller zerine Kbe
duvarlarn ykseltiyorlar, her birerlerimizin daha nce Nuh
tufannda yklm olan gnl duvarlarmz makam-
brhmde toparlamamz gerekiyor, dzeltmemiz
gerekiyor, ite ykseltiyor dedii o, yerden kurtaryor
artk, ykseltiyor ii ama bunu sml ile yapyor daha
evvel ki hadisede sml (a.s.) krban edilmiti, burada
sml (a.s.) rol deitirmi oluyor, mertebe-i sml
insnda faaliyete gemeye balyor yani bu da
Muhammediyetin hazrlklar yaplyor demektir, yani gnl
Kbesinin tamamlanmas iin.
brhm (a.s.) a sml yardm etmemi olsayd bu
hakikatler zuhur etmez ok baka ynlere giderdi, bir
zamanlar kesilmesi emredilen sml (a.s.) yani krban
edilmesi gereken sml (a.s.) aslnda sml (a.s.) krbn
246
edildi, nk orada niyet nemliydi fakat Hz. Raslllahn
(s.a.v) gelmesine sebep olacandan sml denen zuhurun
yaamas gerekiyordu ama brhm (a.s.) n gnlndeki
sml muhabbetinin zlmesi, atlmas gerekiyordu, ite
brhm (a.s.) gnlndeki evlt muhabbetini kesti orada
bitirdi ve bitirdikten sonra bu imtihan kazand.
Burada bir sr daha vardr ki, o da, Hz. Peygamberin
(s.a.v) ocuklarnn kk yata vefat etmeleri srrdr;
Cenb- Hakk acizmiydi, yaatamazmyd onun
ocuklarn, ki kk yata ald elinden. Hz. Rasllllahn
erkek ocuu olmasayd eer, sadece kzlar oluyor diye
yani o gnlerdeki anlay zere onda eksiklik var diye
dnlecekti,
Hz.Raslllahn (s.a.v) erkek ocuklar yaasayd ve
byselerdi onun anna yakan bir evlt olmas iin en az
kendi deerinde, hatta kendisinden stn olmas gereke-
cekti, fakat Hz. Raslllahtan sonra onun kemlatnda
birisi gelemeyeceinden onun erkek ocuklar, dnyaya
geldiler fakat kk yata vefat ettiler.
258
Ey bizim Rabbimiz yaptmz bu ii bizden kabul eyle
diye dua ediyorlard irfaniyetlerini de gstermek sretiyle,
muhakkak ki Sen duyucu ve bilicisin diyerek bu hakikati
de sylyorlard, bizim dualarmz, yaptmz bu ii bizden
kabul eyle, zten Sen bunu hem duyucusun, hem de
yaptmz bilicisin, diyerek Cenb- Hakkn o vasflarn
da bildirip, bu ii yapmak sretiyle. irfaniyetlerini de or-
taya koyuyorlard.

' '` ' ` '` ` ` `
' ' ` ` ` `

(128-) Rabbena vec'alna mslimeyni leKE ve min
zrriyyetina mmeten mslimeten leKE, ve erina
menasikena ve tb aleyna* inneKE ENTEtTevvabur
Rahym
247
* Rabbimiz! Bizi sana teslim olmu kimseler kl.
Soyumuzdan da sana teslim olmu bir mmet kl. Bize
ibadet yerlerini ve ilkelerini gster. Tvbemizi kabul et.
nk sen, tvbeleri ok kabul edensin, ok merhametli
olansn.
Rabbimiz bizi senin hakikatini idrak eden iki mslman
eyle, zrriyetimizden de byle devam ettir.
te buradaki duadan da daha evvel geen yetlerdeki
dualardan da bizlerin nasibi var u anda, mslman
olmamzn byk sebebi bunlarn dualardr,
Ve bize gster yani biz mahede ehli olalm, hac
hakikatlerinin, yani hac nasl yaplacak bize gster, nasl
hac olunur bunu bize ret diyorlar ve bu yaptmz
ileride bizden kabul et, gnahlarmzdan tevbelerimizi
kabul eyle Sen tevbe edenlere merhamet edicisin, bu
yette de belirtildii gibi haccn hakikatleri daha brhm
(a.s.) dan balyor, yani o gn onlar bunun sri eklini
259
yapyorlard yani tevhidi efal mertebesindeki halini,
Muhammediyyetin yolu da buradan aldndan dorudan
doruya smliyetten Muhammediyyete geiyor.
brhmiyyet kknden iki dal oluuyor biri sml
dieri ishak, shaktan gelen tam tepeye kadar ulamyor
seviyyet dalnda kalyor ama smlden gelen dal Hz.
Raslullah (s.a.v) ile tam zirveye ulayor, oradan da
aaya sarkarak seviyet mertebesini tutup onu yukarya
ekiyor, eer Muhammediyyet gelmese seviyyet o
paralelde kalacak, yani zirvenin altndaki mertebesinde
kalacak.

` ' ' ` ` ` ` ` ' ' '` `
` ` ' `
(129-) Rabben veb'as fiyhim Raslen minhm
yetlu aleyhim ayatike ve yallimuhml Kitabe
velHikmete ve yzekkiyhim* inneKE ENTEl Aziyz'l
Hakkiym;
248
* Rabbimiz! lerinden onlara bir peygamber gnder;
onlara yetlerini okusun, kitab ve hikmeti retsin ve
onlar her ktlkten arndrsn. phesiz, sen mutlak g
sahibisin, hkm ve hikmet sahibisin.
Yine dualarna devam ediyorlar, Ey Rabbimiz onlarn
ierisinden peygamberlerde kar, yani yaptmz bu ileri
bakalarna da izah edelim, ulatralm, haberdar edelim
ya da bu gce sahip olan kimseleri kar, senin yetlerini
onlarn zerine okusunlar. O devre itibaryla hakikat-i
brhmiyyetin ne olduunu onlara anlatsnlar daha sonra
gelenler de kendi mertebesi itibaryla Allahn yetlerini ve
neticede Hz. Rasllllah (s.a.v) ile de btn hakikatleri
onlara anlatsnlar, bakn burada Hz. Raslllaha (s.a.v.)
bile duas vardr.
Kitab talim ettirsinler ve hikmeti de talim ettirsinler ve
onlar temizlesinler, yani bireysel varlklarn temizlesinler
260
ki kendilerinde Hakkn varlndan baka bir varlk yoktur
diye bilsinler, muhakkak ki Sen Azizsin ve hakkyla
hkmedensin.

` ' ` ' `
` ` ' ' ` `
(130-) Ve men yarabu an milleti brahyme ill
men sefihe nefseh* ve lekadstafeynahu fiyd dnya*
ve innehu fiyl ahreti le mines salihyn;
* Kendini bilmeyenden baka brhmin dininden kim
yz evirir? Andolsun, biz brhmi bu dnyada sekin
kldk. phesiz o ahirette de iyilerdendir.
Ancak kendi nefislerinde sefih olanlar brhmin
hakikatlerinden yz evirir, yani kendi nefsine dnenler
oradan yz evirirler, Cenb- hakk onu dnyada seti, o
ahirette de salihlerden olacak, ahiret dedii, bir bakma
dnya sonras ahrettir, bir bakma kendi nefsinden
temizlenme sonras ahrettir ki; o zaman salh ehli olunur.

249
' ' ` ` ` ` ' '
(131-) z kale lehu Rabbuhu eslim, kale eslemt
liRabbil Alemiyn;
* Rabbi ona Teslim ol dediinde, lemlerin Rabbine
teslim oldum demiti.
Rabbi ona, o vaktide hatrla ki, Rabbi teslim ol dedi,
brhm (a.s.) da lemlerin Rabbine teslim oldum dedi.
Bu kadar kesin bir biimde, daha evvelce bu
hakikatleri nefsiyle birlikte yayorken artk kendi
varlnda Hakkn varlndan baka bir ey olmadn
idrak ettii zaman teslim oldu, ite Muhammediyyet
yolunda olan bir derviin bu yeti Kermeyi en keskin bir
261
ekilde yaamas gerekiyor ki yol alabilsin, nk
brhmiyet mertebesi bunu gerektiriyor.
dem (a.s.) dan balayarak brhm (a.s.) a kadar
gelen sredeki almalar fiziksel, bireysel almalardr,
yani nefis teskiyesi, nefsini temizleme kendini bilmeye
doru ynelen almalardr, brhm (a.s.) mertebesiyle
birlikte ve ondan sonraki devreler artk Allah tanma
mertebeleri yani marifetullaha ynelme, hazerat- hamse
almalardr, ite buradaki teslimiyyet olan sendeki
varlk Benim varlmdr, Bana artk kendini teslim et
demesidir, sadece elbisesiyle, cesediyle deil btn
varlyla teslim olmasdr, eer ksmen teslim olmu olsa
yine kendinde benlik meydanda olur, teslim etmedii
ynyle benliktedir, ite buras ok ak ve kesin olarak bir
Hakk yolcusunun bu mertebede ne yapmas lzm geldiini
ak anlatyordur.
brhm (a.s.) bu emri ald zaman hibir ekilde
itiraz etmeden hemen teslim oldum diyordu, ama
lemlerin Rabbine yani Rabbl Erbaba teslim oldum
diyordu, Rabbl hasa teslim oldum demiyordu, daha
evvelki mertebeler de kii Rabbl hasna ynelmekte, yani
kiinin kendisini kontrol eden Esm-i lhiyyeye
ynelmektedir,
250
brhm (a.s.) mertebesinde ise, kii kendi varln Hakka
zten teslim ettiinden bu Esm-i lhiyye onun zerinde
tahakkuk etmi oluyor nk varlk Hakka teslim edilmi
oluyor ve dolaysyla o salt bir varlk olarak, cesetsiz bir
uur olarak Hakka varln teslim etmi oluyor.
Kii kendi nefsaniyyetini Hakka devrettii iin Cenb-
Hakk ona o Esm-i lhiyyenin hakikatini giydiriyor ve bu
mertebe de hullet olarak ve halil ismini alyor.
Bir kiinin zerinde bir elbise varsa ona elbise
giydirmezler ama o kimliini o elbisesini teslim ettikten
sonra Cenb- Hakk ona lh- bir kimlik vermeye balyor,
ite hullet dedii bu dostluk elbisesini giydiriyor, ve ondan
sonra ayr ayr esmlar onun zerinde tesir etmiyor, klli
esmlar yani Rabbl Erbabn mertebesi onda tesirata
262
balyor, zten brhm (a.s.)n nceki dnemlerinde kan
yldzlara, aya, gnee, bunlar benim Rabbim deildir,
demesin de hep o mertebeye ynelme vardr.

` ' ` ' ` ` ` '
` ` ` `
` '`
(132-) Ve vassa Biha brahymu benihi ve
Ya'kub* ya beniyye innAllahestafa lekmdDiyne
fel temutnne ill ve entm mslimun;
* brhm, bunu kendi oullarna da vasiyet etti,
Yakub da yle: Oullarm! Allah, sizin iin bu dini (slm)
seti. Siz de ancak mslmanlar olarak ln dedi.
brhm ve Yakub ocuklarna vasiyet ettiler.
Demek ki baz eylerin sonraki nesillere vasiyet
edilmesi gerekiyormu, yaamlarnda kolaylk salansn
diye, Ey oullarm muhakkak Allah sizin iin bu dini seti,
sakn ha lmeyiniz, lnz ancak mslman olarak lnz.
Hitab zerinde ok durulacak bir mevzudur.
251
' ' ' '
` ` ' ' ` ` '
' ' '
` '` ` ` '
(133-) Em kntm hedae iz hadara Ya'kubel
mevt, iz kale libenihi ma ta'bdune min ba'diy*
kalu na'bd ilaheke ve ilhe abaike brhyme ve
263
smayle ve shaka ilhen vahden* ve nahn leHU
mslimun;
* Yoksa siz Yakubun, lm deinde iken
ocuklarna, Benden sonra kime ibadet edeceksiniz?
dedii, onlarn da, Senin ilhna ve atalarn brahim,
smail ve shakn ilh olan tek bir ilha ibadet edeceiz;
bizler Ona boyun emi mslmanlarz. dedikleri zaman
orada hazr m bulunuyordunuz?
Siz niye bunlar yanl olarak yorumluyorsunuz, lm
annda siz oradamydnz, onlarn hallerini grdnz m.?
Bizim de bu yetten hissemizi alp mslman olarak
lmemiz gerekiyor fakat kiiler biz zten mslmanz ve
yle lyoruz diyorlar, o onlarn Mslmanl, bize lzm
olan gerek mslmanlktr, gerek mminliktir, gerek
slmlk, gerek slm, teslim, salim, Selm esmsnn
icab ettirdii haldeki bir teslimiyet ve bir gzellikle en az
bu mertebe iin dnyadan ayrlmamzdr.
ocuklar dediler ki, senin lhna ve brhmin ve
smlin ve shakn tek olan lhna ibadet edeceiz diye
sz verdiler, ite biz bunun iin mslmanlarz dediler,
yani dedelerimizin lh- olan Rabbl Erbaba ibadet
edeceimiz iin mslmanlardanz dediler.

' ` ' ' ' `
' `
252
(134-) Tilke mmetn kad halet* leha ma
kesebet ve lekm ma kesebtm* ve la ts'elune
amma knu ya'melun;
* Onlar gelip gemi bir mmettir. Onlarn
kazandklar kendilerinin, sizin kazandklarnz sizindir. Siz
onlarn yaptklarndan sorumlu tutulacak deilsiniz.
Bunlar bir mmetti getiler, ne kazanmlarsa onlarn
oldu, sizde ne kazanrsanz sizin olacak, onlarn
264
amellerinden size sorgu sual olunmaz, siz ancak kendi
amelinizden sorumlusunuz.

' ` ' ' `
`
(135-) Ve kalu kunu huden ev nesara tehtedu*
kul bel millete brahyme Haniyfen, ve ma kne
minel mrikiyn;
* (Yahudiler) Yahudi olun" ve (Hristiyanlar da)
"Hristiyan olun ki doru yolu bulasnz dediler. De ki:
Hayr, hakka ynelen brahimin dinine uyarz. O, Allaha
ortak koanlardan deildi.
Onlardan sonra gelenler siz Yahudi veya Nasrani
olunuz ki hidyet bulunuz dediler, ocuklarndan sonra
gelenler, babalarn, dedelerinin verdikleri sz ne ynlere
evirdiler, ite bizde evvela brhm dini zere hayatmz
srdrrken ondan nceki devrelere dnersek yani belirli
bir idrake ulatktan sonra tekrar beeriyetimize dnersek
bu hkme girmi oluruz, yalnz burada bir eye dikkat
etmek lzm, Yahudi olunuz derken mmeti
Muhammedden ve seviyyetten evvel gelmi olanlar
gerekten Yahudi yani Msevi olmularsa o zaman
kendilerini kurtarm oluyorlar veya Hristiyanlk geldiinde
Hristiyan olun doru yolu bulun cmlesi geerliydi.
De ki ey Habibim, brhm milleti Haniftir, yani
253
tevhid-i hakikinin balangc, lekesiz muhavvid, ite
tasavvufun balangc burasdr. Ve onlar irk ilemediler,
nk varln Hakka teslim ettiinden tek kald, Hakkta
Hakk olarak kald.

265
' '
' ' '
` ` '
` '` ` ` ' '` ` ' ` ' ` `
(136-) Kulu amenn Billhi ve ma nzile ileyn
ve ma nzile il brahyme ve smyle ve shaka ve
Ya'kube velEsbat ve ma utiye Ms ve Iysa ve ma
utiyen Nebyyune min Rabbihim* l nferriku beyne
ehadin minhm* ve nahn leHU mslimun;
* Deyin ki: Biz Allaha, bize indirilene (Kurana),
brahim, sml, shak, Yakub ve Yakuboullarna
indirilene, Ms ve sya verilen (Tevrat ve ncil) ile
btn dier peygamberlere Rablerinden verilene imn
ettik. Onlardan hibirini dierinden ayrt etmeyiz ve biz
ona teslim olmu kimseleriz.
Bu ifade edilen kimseler Krn Kerm geldikten sonra
Allaha imn ettik, ve bize inene de imn ettik yani
Krna imn ettik, bizden evvel brhme inene de imn
ettik, smle de imn ettik ve shaka da ve Yakuba ve
onlarn torunlarn da kabul ettik, Msya ita edilene de,
sya verilene de imn ettik, peygamberlerine de imn
ettik, onlarn hi birini ayrmadk, ite biz onun iin
mslmanz, yani Selm esmsnn zuhur mahalliyiz
dediler.
Bunlarn anlatlmas herbirerlerinin mertebeleri
itibaryla yaantlarnda anlatm oluyor,
Mslman demek, varlnn hakikatini idrak eden,
btn peygamberan mertebelerini kendi halinde yaayan
idrak eden demektir.
254
Yukardan itibaren verilen brhm (a.s.) hakkndaki
yet-i Kermelerin daha geni izahlar, (6 Peygamber 3
266
brhm a.s.) isimli kitabmzda mevcuttur, burada
sohbet metnine uygun, zet olarak geiyoruz, okuyup
dinleyenlere geni idrakler diliyorum. T.B.

' ' ` ' '`
` ` ` ` ` ` `
(137-) Fein amenu Bi misli ma amentm BiH
fekadihtedev* ve in tevellev feinnema hm fiy
kak* feseyekfiykehmllahu ve HUves Semi'ul
'Aliym;
* Eer onlar byle sizin imn ettiiniz gibi imn
ederlerse, gerekten doru yolu bulmu olurlar; yz
evirirlerse onlar elbette derin bir ayrla dm olurlar.
Allah, onlara kar seni koruyacaktr. O, hakkyla iitendir,
hakkyla bilendir.
Eer sizin gibi imn etseler onlarda doru yolu bulur,
eer dnerlerse onlar uzaklamlardr, ister inansnlar
ister inanmasnlar Allah yeter, zten onlarn varlklarnda
Allahn varlndan baka bir ey olmadndan O hereyi
grc ve duyucudur.

` ` ' ' ` ' ' '
(138-) SbatAllah* ve men ahsen minAllahi
sbaten, ve nahn leHU abidun;
* Biz, Allahn boyasyla boyanmzdr. Boyas
Allahnkinden daha gzel olan kimdir? Biz ona ibadet
edenleriz (deyin).
Bu yeti Kerme de tasavvufta ok kullanlr,
Allahn boyas, Allahn boyasndan daha gzel
boya olur mu,
Bu boyann da mertebeleri var, yle dnelim, daha
255
267
nce ok kereler boyanm bir duvar, boyac geliyor ve
tek renk boyuyor, grnt de bakldnda bu tek renktir
ama biraz derin izdiiniz zaman altndan eski boyas
kar. Tevhidin balangc olan bu oluum, tevhid-i efal
yani fiillerdeki birlii ifade etmektedir, o boya kat kat
srlecek ve artk iine nfuz etmeye balayacak, yani
duvarn iine zne doru nfuz edecektir, tabi ki,
ncesinde mutlaka st boyanacaktr.
Evvel eriat- Muhammediyyeye uymak, onunla bir
nizama intizama dzgnle girmek, ondan sonra o
tevhidi gnlne indirmek ve kendi varlnda nefsaniyetinin
renkliliinin gitmesi ile oraya lh- rengin zne kadar
gelmesi ta ki lh- hakikatin kendi hakikatine ilemesi,
neticesinde de orada Allahn tevhid vahdet rengi olumu
olacaktr.
Onun iin biz abidlerdeniz, abd demek zhiri
mslmanlktan da ileri bir hdisedir, mslmanm demek
bir bakma genel ifade olmasna kar abd zel bir ifade
olmaktadr, kelime-i tevhidte abduHu ve rasluHu diyor,
Efendimizin (s.a.v.) abdiyyeti risaletinin nnde
geliyor, abd demek, biz bunu direk olarak kul hkmnde
eviriyoruz oysa gerek abd varlnn tamamn Hakka
vermi kendinde hibir zerre kadar kimliinden bir ey
kalmam olandr ve artk onda faaliyette olan lh- varlk
orada tecelli etmektedir, hakiki abdiyyet bu, ve ismi
ubudet demektir.
Hz. Rasllllahn kendine ait bir varl olmadndan
orada tamamen zuhurda olan Zati lh- en geni mn da
zuhurda olduundan onun yapt btn fiiller abdiyyettir.
Yani gerek abd, bu hakikati ve kendisinde olan lh-
hakikatleri de darya iletmesi yani kendinden bakalarna
iletmesi de rislettir fakat evvel abdiyyet olacaktr,
abdiyyet olmadan ubudet olmaz ubudet olmadan
buraya ulalamaz ve risalet olmaz.

256

268
` ' ` ` ` ' '
` ` ` ` ' ' '
(139-) Kul ethaccunena fiyllahi ve HUve
Rabbuna ve Rabbkm* ve lena a'maluna ve lekm
a'malkm* ve nahn leHU muhlisun;
* Onlara de ki: Allah hakknda m bizimle tartp
duruyorsunuz? Hlbuki O, bizim de Rabbimiz, sizin de
Rabbinizdir. Bizim ilediklerimiz bize, sizin iledikleriniz
size aittir. Biz Ona gnlden balanm kimseleriz.
Mcadelemi ediyorsunuz, Allah hakknda bize delil mi
getiriyorsunuz, O hem sizin Rabbinz hem bizim Rabbimiz
dir.
Baz Hristiyanlar deiik ekilde Allah anlatp
tantmaya alyorlar, mslmanlar da Allah Krn-
Kermde bahsedilen Allahtr diyorlar, ite bunun zerinde
ekiiyormusunuz O hem sizin Rabbinz, hem bizim Rabbi-
mizdir diyor.
Sizin amelleriniz size bizim amellerimiz bize, siz
isterseniz beeriyetinizle yaayn biz lh- varlkla
yaayacaz ve hayatmz byle srdreceiz. te biz
onun iin ihls ehliyiz, hlis muhlis tevhid ehliyiz.

' ' ' ' ' ` '
` ` ' ' ' ` ` ` '
` ` ' `
269
(140-) Em tekulune inne brhyme ve smyle
ve shaka ve Ya'kube velEsbata knu huden ev
nesara* kul eentm a'lem emillahu, ve men azlem
mimmen keteme ehadeten ndehu minAllah* ve
mAllahu Biafilin amma ta'melun;
* Yoksa siz, brhm de, sml de, shak da, Yakub
ile Yakuboullar da Yahudi, ya da hristiyan idiler mi
diyorsunuz? De ki: Sizler mi daha iyi bilirsiniz, yoksa
257
Allah m? Allah tarafndan kendisine ulaan bir gerei
gizleyen kimseden daha zlim kimdir? Allah,
yaptklarnzdan habersiz deildir.
Yoksa siz, muhakkak ki brhm ve sml ve shak ve
Yabub ve oullar Yahudi ve Hristiyanlard m diyorsunuz
yoksa, onlar yukarda da anlatld gibi mminlerdi
mslmanlard hepsi, Ey Habibim onlara de ki siz Allahtan
daha iyimi biliyorsunuz bu ileri.
Yeryznde tek bir din vardr, o da slm dini, dem
(a.s.) dan balayp Hz. Raslllahta kemle eren fakat
ayr kitaplar geldii iin onlar ayr ayr din zannetmiler,
oysa onlar din deil slmn iinde olan mertebelerdir.
Allahn indinde doruyu gizleyenden daha zlim kim
olabilir, yani slma Yahudi, Hristiyan diyenlerden daha
zlim kim olabilir deniyor. Ms dini, s dini, terimlerini
kullanmak sretiyle bizim limlerimiz de bu sulamann
altna giriyor. Allah sizin yaptklarnzdan gafil deildir.

' ` ' ' ' `
' `
(141-) Tilke mmetn kad halet* leha ma
kesebet ve lekm ma kesebtm* ve la ts'elune
amma knu ya'melun;

270
* Onlar gelip gemi bir mmettir. Onlarn
kazandklar kendilerinin, sizin kazandklarnz sizindir. Siz
onlarn yaptklarndan sorumlu tutulacak deilsiniz.

Onlar bir mmetti getiler kazandklar kendine oldu,
sizin kazandklarnz da size oldu. Siz onlarn yapm
olduklarndan sorumlu deilsiniz.

258
` ' '` `
' ` ' `
'`
(142-) Seyekulssfeha minenNasi ma
vellahm an kbletihimlletiy knu aleyha* kul
Lillahil meriku velmarib* yehdiy men yeau ila
sratn mstekym;
* Birtakm kendini bilmez insnlar, Onlar
(mslmanlar) ynelmekte olduklar kbleden eviren
nedir? diyecekler. De ki: Dou da, Bat da Allahndr.
Allah, diledii kimseyi doru yola iletir.
Sefih, kt kimselerden bazlar dediler ki, kblenizi siz
ne iin deitirsiniz.?
Mslmanlar be vakit namaz farz olmazdan evvel
sabah akam Kbeye doru namaz klyorlard, sonra
namaz farz olunca kble Kudse dndrld fakat
Efendimiz (s.a.v) nne Kbeyi alp Kudse doru
namaza duruyormu, Medineye hicret edilince bu imkn
corafi olarak mmkn olmuyor ama, gnlnden hep kendi
kblesine dnme arzusu geiyormu.
Sefih kimselerden maksat Hakkikat-i lhiyyeyi idrak
edemeyen kimseler, eer bu hadise olmasayd insnlarn
bir anda mslman olmalar mmkn olmayacakt, evvel
bir insnn brhmiyyet mertebesinde yani efal
271
mertebesin de kblesi Kbedir, fakat esm mertebesine
ykseldii zaman Mseviyyet-kelmi-ilmi tenzh hakika-
tini idrak etmesi lzmdr, buraya geldiinde onun kblesi
zhiri olarak her ne kadar Kbe olsa da z hakikati olarak
Kudstr, yani Mescidil Aksa ve sfat mertebesi itibaryla
yine oraya dnlr, nk Kuds erif, Kuds mukaddes
yer demektir, yani lhi varln kuds, mukaddes olan
halidir, ama ne zamanki bu mertebeleri de ayor kii,
ancak o zaman gerek kblesine yani Zat mertebesine
dnm olabiliyor, eer bu mertebeleri yaamam olsa idi
Zat mertebesinin hakikatini de idrak edemez idi.
259
Zahir olarak eriat mertebesin de bu mertebeleri idrak
edemediimizden zannediyoruz ki hakiki mslman olduk
ve yzmz Kbeye dndk oysa yzmz farknda
olmadan nefsimize dnktr.
Onlara yle de ki, douda batda Allahndr.
O kimi dilerse doru yol zere hidyet eder, bu
meselelere bir efal mertebesinden bakmak vardr bir de
Zat mertebesinden bakmak vardr.
Bu hususta daha geni bilgi (Feth Sresi) isimli
kitamzda mevcuttur dileyen oraya bakabilir.

` '
' ' ` `
` ` ` ' ' ' `
' ` `
` ' ` ` `
(143-) Ve kezlike cealnakm mmeten vesetan
litekunu hedae alenNasi ve yekunerRasl
aleykm ehiyda* ve ma cealnel kbletelletiy knte
272
aleyha ill lina'leme men yettebi'urRasle mimmen
yenkalib al akbeyh* ve in knet lekebiyraten ill
alelleziyne hedAllah* ve ma knAllahu liyudy'a
iymanekm* innAllahe BinNasi leRauf'un Rahym;
* Bylece, sizler insnlara birer ahit (ve rnek)
olasnz ve Peygamber de size bir ahit (ve rnek) olsun
diye sizi orta bir mmet yaptk. Her ne kadar Allahn
doru yolu gsterdii kimselerden bakasna ar gelse de
biz, ynelmekte olduun ciheti ancak; Resle tabi
olanlarla, gerisingeriye dnecekleri ayrd edelim diye kble
yaptk. Allah, imnnz boa karacak deildir. phesiz
Allah, insnlara ok efkatli ve ok merhametlidir.
Ve bylece sizi orta mmet kldk;
260
Dengeleyici bir mmet kldk mnsna, terazide iki kefe
vardr ama orta yeri denge noktasdr ve aa veya yukar
kann ls oradan belli olur, ite ortay gzeten veya
hkm veren bir yere sizi koyduk demek isteniyor.
nsanlarn zerine ahit olasnz diye sizi gznnde
olan bir mmet olarak hlkettik, Peygamberi (s.a.v) de
sizin zerinize ahit olarak kldk, Cenb- Hakkn mmet-i
Muhammede vermi olduu en byk ltflardan biri de
budur, orta mmet yapmas yani onu ahadet mmeti
yapmas, eer mmet-i Muhammed en kemlde bir
mmet olmam olsayd Cenb- Hakk bu ahitlik
hadisesini onlarn zerine yapmazd.
Gemi mmetlere mslmanlar ahit olacak, nk
onlarn mertebelerinden getikleri iin onlarn halleri
ortaya getirildii zaman yani yapm olduklar ibadetler ve
amel defterleri ortaya getirildii zaman, bu doruydu bu
yanlt diyerek onlarn yaptklarna ahit olacaklar, bilirkii
hkmnde olacak ahirette mmet-i Muhammed, bilirkii
olmas iinde o hadisenin tamamna kiinin vkf olmas
lzmdr.
Peygambere (s.a.v) kim tabi olacak diye mmeti
imtihan etmek iin kbleyi deitirdik, bizlerin de, bizden
ncekilerin de, bizden sonrakilerin de imtihan vardr, kii
273
hakiki tarikatta srat- mstakym zere hayatn
srdryorsa, ona sen imdi esm mertebesindesin
Muhammediyet mertebesi biraz dursun dendiinde
bakalm onu dinleyip itaat edecek mi, bilelim yani fiile
ortaya ksn, Peygamberlerine (s.a.v.) tabi oldular m
olmadlar m, ahirette biz bilmiyorduk demesinler kendi
fiillerini kendileri ortaya koysun bizde bunu grelim.
Bu olduka zor bir itir, yani Kbeden Kuds erife
dnmek zor gelir biraz ancak Allahn hidyet verdii
kimselere bu kolay gelir, Allah onlarn imnlarn da
ziyadeletirir.
Muhakkak ki Allah Rauf ve Rahimdir.
261
` ' ' ' '
' ' ' ' ' ` `
` ` ' ` ` ` ` ' '
` ' `
(144-) Kad nera tekallbe vechike fiys Semai,
felenvelliyenneke kbleten terdaha* fevelli vecheke
atralMescidil Haram* ve hays ma kntm fevellu
vucuhekm atrehu, ve innelleziyne utlKitabe
leya'lemune ennehlHakku min Rabbihim* ve
mAllahu Biafilin amma ya'melun;
*(Ey Muhammed!) Biz senin ok defa yzn ge
doru evirip durduunu (vahiy beklediini) gryoruz.
(Merak etme) elbette seni, honut olacan kbleye
evireceiz. (Bundan byle), yzn Mescid-i Haram
ynne evir. (Ey Mslmanlar!) Siz de nerede olursanz
olun, (namazda) yznz hep onun ynne evirin.
phesiz kendilerine kitap verilenler, bunun Rabblerinden
(gelen) bir gerek olduunu elbette bilirler. Allah, onlarn
yaptklarndan habersiz deildir.
274
Mutlak biz senin yzn semaya evirdiini gryoruz,
elbette seni raz olduun kbleye dndreceiz.
Yznz artk Mescidil Harama dndrn, bu yetle
kii Zat mertebesine gemi oluyor, yani efal, esm, sfat
mertebelerini bitirip Zat mertebesine intikl ediyor, bunlar
evvela ilmen kelime olarak bilmek gerekiyor sonra da
yaama intikal ettirmek gerekiyor.
Bu hdise bir Bert gecesinin sabahndan sonraki
gnde meydana gelmitir, Bert gecesinin hakikatlerinden
biri de ite budur, len veya ikindi namaznn esnasnda
bir sra kadar bir cemaat varm ve namaz srasnda bu
yet gelince olduklar yerde dnmlerdir, bylece Kuds
erif kble olarak balanan namaz Mescidil Haram
kblesinde tamamlanm olmaktadr.
Nerede olursanz olun artk yznz oraya dndrn,
262
yani Zat mertebesine dndrn.
Kendilerine kitap verilen o kimseler kesin olarak
bilirler ki o Rablerinden bir Hakktr.
Allah onlarn yaptklar amellerden gafil deildir.

' ' ' ' ` `
` ` ' '` '
' ' ` ` ' ' '

275
(145-) Ve lein eteytelleziyne utlKitabe Biklli
yetin ma tebiu kbletek* ve ma ente Bitabi'n
kbletehm* ve ma ba'duhm Bitabi'n kblete
ba'din, ve leinitteba'te ehvaehm min ba'di ma
caeke minel lmi, inneke izen le minezzalimiyn;
* Andolsun, sen kendilerine kitap verilenlere her trl
mucizeyi getirsen de, onlar yine senin kblene uymazlar.
Sen de onlarn kblesine uyacak deilsin. Onlar birbirlerinin
kblesine de uymazlar. Andolsun, eer sana gelen bunca
ilimden sonra onlarn arzu ve keyiflerine uyacak olursan, o
takdirde sen de mutlaka zalimlerden olursun.
Sen onlara her trl yetleri de gstersen yani
iaretleri de getirsen onlar senin kblene tabi olmazlar yani
Yahudiler ve Nasraniler, nk onlar esm ve sfat
mertebesin de olduklarndan kbleleri Kudstr.
Sen de onlarn kblesine tabi olacak deilsin, nk
Zat mertebesi olduundan geriye dnmezsin.
Onlardan bazlar bazlarnn kblesine tabi olurlar, eer
ilim sana geldikten sonra sen onlarn hevalarna tabi
olursan yani hakikat sana geldikten sonra sen tekrar
onlarn eski hevalarna tabi olursan, muhakkak ki
zlimlerden olursun, nefsine zulmedenlerden olursun,
nk Zat mertebesine yol almken sen tekrar gider
efal ve esmlarla megul olursan sen zlimlerden olursun.
263
` '` ' ' ` ' ` ` '
` '` ` ` ' '`
(146-) Elleziyne ateynahml Kitabe ya'rifunehu
kema ya'rifune ebnaehm* ve inne feriykan minhm
leyektmunelHakka ve hm ya'lemun;
* Kendilerine kitap verdiklerimiz onu (Peygamberi)
oullarn tandklar gibi tanrlar. Byle iken ilerinden
birtakm bile bile gerei gizlerler.
276
Kendilerine kitap verilen kimseler kendi ocuklarn
tandklar gibi Peygamberi (s.a.v.) tanrlar, onlarn
arasndan bir grup bildikleri halde hem kendilerinde hem
darda. Hakk gizlerler.

'` ` ` `
(147-) ElHakku min Rabbike fela teknenne
minel mmteriyn;
* Hakk (ancak) Rabbindendir. Artk, sakn pheye
denlerden olma!
Hakk senin Rabbindendir, sakn phecilerden olma.

` ` ' ' ' '
` `
' `
(148-) Ve likllin vichetn huve mvelliyha
festebikul hayrat* eyne ma teknu ye'ti
Bikmullahu cemiy'a* innAllahe al klli ey'in
Kadiyr;
* Herkesin yneldii bir yn vardr. Haydi, hep
hayrlara koun, yarn! Nerede olsanz Allah hepinizi bir
araya getirir. phesiz, Allahn gc her eye hakkyla
yeter.
264
Btn yzler iin bir yn vardr ve hayrl ilerde
yarn, nerede olursanz olun Allah sizi bir araya toplar,
muhakkak ki Allah herey zerine Kadirdir, yani sizi
dnyada da toplar, kyamette de toplar.

277
' ' ' ' ' `
` `
' ` `
(149-) Ve min hays haracte fevelli vecheke
atralMescidil Haram* ve innehu lelHakku min
Rabbike, ve mAllahu Biafilin amma ta'melun;
* (Ey Muhammed!) Nereden yola karsan k,
(namazda) Mescid-i Harama doru dn. Bu, elbette
Rabbinden gelen gerek bir emirdir. Allah, sizin
ilediklerinizden asla habersiz deildir.
Ve nereden karsanz kn Mescidil Haram tarafna
yznz dndrn, bu size Rabtan bir Hakktr, Allah
sizin yaptklarnzdan gafil deildir.

' ' ' ' ' '
' ` ` '
` ` ` ' ' ` '`
' ' ' ' ` ' '` ' ` '
(150-) Ve min hays haracte fevelli vecheke
atral Mescidil Haram* ve hays ma kntm fevellu
vcuhekm atrehu, li ella yekne linNasi aleykm
huccetn, illelleziyne zalemu minhm fela
tahevhm vahevniy ve litimme n'metiy aleykm
ve leallekm tehtedun;
* (Ey Muhammed!) Nereden yola karsan k, yzn
Mescid-i Harama doru evir. (Ey mminler!) Siz de
265
278
nerede olursanz olun, yznz Mescid-i Harama doru
evirin ki, zalimlerin dndaki insnlarn elinde (size kar)
bir koz olmasn. Zalimlerden korkmayn, benden korkun.
Bylece size nimetlerimi tamamlayaym ve doru yolu
bulasnz.
Nereden karsanz kn yznz Mescidil Harama
dndrn, oraya dnn ki, sizin zerinize delil olmasn,
yani Mseviler Hristiyanlar kiminiz o tarafa kiminiz bu
tarafa dnyorsunuz diye sizinle alay etmesinler, onlardan
zulmeden baz kimselerden korkmayn, Benden korkun,
Bende sizin zerinize olan nimetimi tamamlayaym,umulur
ki bylece hidyeti, doru yolu bulmu olursunuz.

' ` ` ' ' ' ` ' '
` ` `
` ' ' ` ` `
(151-) Kema erselna fiykm Raslen minkm
yetlu aleykm ayatina ve yzekkiykm ve
yallimkml Kitabe vel Hikmete ve yallimkm
ma lem teknu ta'lemun;
* Nitekim kendi aranzdan, size yetlerimizi okuyan,
sizi her ktlkten arndran, size kitap ve hikmeti
reten, ayrca bilmediklerinizi de reten bir peygamber
gnderdik.
Sizden bir peygamber gnderdik, yetlerimiz size
okur, ve size kitab talim eder ve hikmeti talim eder, yine
sizin bilmediiniz eyleri size retir, size byle bir
peygamber irsal ettik gnderdik deniyor.
Bu Rasl bata Raslllah (s.a.v.) olmak zere btn
mslmanlara gelmi olan bir Rsl, ama bunu
zelletirirsek, iinizde znzde bir peygamberlik
mertebesi sizde vardr, herbirerlerimize Zat mertebesi
279
itibaryla Cenb- Hakk byle bir irsal, rsl, bir melek
veya bilgi gnderir, Zat mertebesine ulald zaman, sizin
266
iinizden size bir zuhurat, kemlat, idrak gelir, bizim
yetlerimizi size o makamdan okur, yani artk kendi
kendinize yeni dnceler retirsiniz yeni lh- bilgiler
almlar olur siz de, ve bu ekilde sizi temizler paklar,
benliinizden, nefsaniyetinizden paklar ve kitabn
hakikatlerini size talim ettirir ve kitabn ierisinde mevcut
hikmetleri size bildirir, bilmediiniz eyleri ilham
vastasyla size talim eder, retir diyerek burada tam
tasavvufun hakikatinden bahsediliyor.

` ` ` ' '
(152-) Fezkruniy ezkrkm vekruliy ve la
tekfurun
* yleyse yalnz beni ann ki ben de sizi anaym. Bana
kredin, sakn nankrlk etmeyin.
O halde Beni zikredin, size bu kadar nimetler verdiim
iin beni zikredin, Bende sizi zikredeyim, yani siz Beni
kendi lisannzla zikredin Bende sizi kendi lisanmla
zikredeyim, o zaman Ben sizde zuhura gelmi olacam
sizin varlnz ortadan kalkm olacak, ite bu hale de
kredin, sakn ha bunu inkr etmeyin, perde ekmeyin bu
hle ve kendinizi tekrar gaflete drmeyin.

` ` ` '` '
`
280
(153-) Ya eyyhelleziyne amenste'ynu
BisSabri vesSalati, innAllahe ma'asSabiriyn;
* Ey imn edenler! Sabrederek ve namaz klarak
Allahtan yardm dileyin. phe yok ki, Allah sabredenlerle
beraberdir.
Ey imn edenler sabrla ve salt ile namaz ile isteyin,
muhakkak ki Allah sabredenlerle beraberdir, aslnda Allah
her zaman her yerde herbirerlerimizle beraberdir, hangi
267
hl ve eriat ierisinde olursak olalm yeter ki biz bunu
idrak edelim, ite sizinle beraberim demesi bu hakikati
idrak edin, anlayn Ben sadece o mertebe de deil btn
mertebelerde sizinle beraberim ancak bunu bilirseniz siz
de bunu yaam olursunuz.

' ' ` '
` `
(154-) Ve la tekulu limen yuktelu fiy sebiylillahi
emvat* bel ahyan ve lkin la te'urun;

* Allah yolunda ldrlenlere ller demeyin. Hayr,
onlar diridirler. Ancak siz bunu bilemezsiniz.
Sakn Allah yolunda lenlere ller demeyesiniz, onlar
hayattadr siz onlar uur edemezsiniz.
Burada zhir mnda ehitlerden bahsediyor ama
btn mnda ve daha geerli bir mn ile nk herkes
savata ehit olmaz ama mahede ehli olur, ilim yolunda
mahede ehli olur, ehit demek, mahede, ahit olan
mnsnadr, insn savaa girmeden nefis savanda da
ehit olur ite gerek ehitte onlardr.
Efendimizin (s.a.v.) Kk savatan byk savaa
gidiyoruz diyerek byk sava olarak nefis savan
belirtmi ve onun da bir mr boyu sreceini sylemitir,
281
ite kendi halini Allaha teslim etmi olan ve kendi
varlnda lh- varl idrak etmi olan kimse mahede
ehli olduundan ehit hkmndedir, ahit hkmndedir.
Her ne kadar kendi varlklarn teslim ettiklerinden l
hkmn de iseler de siz onlara ller demeyiniz, mutlak
onlar hayattadr ve siz onlarn yaantlarn idrak
edemezsiniz, nk onlar lh- varlkla birlikte
yaamaktadrlar, ta ki oraya ulancaya kadar onlar
anlayamazsnz.

268
' ' ' ` ` `
`
(155-) Ve leneblvennekm Biey'in minelhavfi
velcu ve naksn minel emvali vel enfsi
vessemerat* ve beirisSabiriyn;
* Andolsun ki sizi biraz korku ve alkla, bir de mallar,
canlar ve rnlerden eksilterek deneriz. Sabredenleri
mjdele.
Burada daha bataki almalara geiyor, siz herhangi
bir eyle imtihan olmadan bu dnyadan gideceinizimi
zannediyorsunuz diye kiinin bireysel haline dnerek
almalarn neler olmas gerektiini kayda alyor.
Korku ile alk ile mallarnzn noksanl ile nefisleriniz
ile yani bedenlerinizle ve mallarnzn eksiklii ile imtihan
olunmadan bu dnyadan gideceinizimi zannediyorsunuz,
eer hangimiz bunlarn noksanlnda zlyorsak, ok
sklyorsak demek ki bizim daha beeriyetimiz var ki,
benliimiz olduundan ve benliimize de o eksiklikler zarar
verdiinden zntye sebep oluyor, demek ki daha
kemle erememiiz.
Bunlar evvela sabrederek dayananlar sen mjdele,
ite gayret ettii zaman Allah ayn zamanda onlarla
beraberdir.
282

' ` `
(156-) Elleziyne iza esabethm msybetn kalu
inna Lillahi ve inna ileyhi raciun;
Onlar; balarna bir musibet gelince, Biz phesiz
(her eyimizle) Allaha aidiz ve phesiz Ona dneceiz
derler.
O kimseler ki, kendilerine bir musibet isabet ettii
zaman, mutlak biz Allah iiniz ve yine biz mutlak Ona
dneceiz derler.
269
Tasavvuf hakikatlerinden nemli bir hakikat daha
ortaya gelmekte, muhakkak biz Allah iiniz, btn
insnlar byle der demiyor, baz insnlar var ki bir zorlukla
karlatklarnda bunu kolaylatrmak iin, biz Allah
iiniz, yani Allahn zuhur mahalliyiz demek istiyor ve
yine biz Ona dneceiz, yani bu dnyaya geldik bir
beeriyet elbisesi giydik ama bizim aslmz ruhen Hakktr
ve Ona dneceiz, ksa bir sre sonra bu beeriyetimizden
kacaz, derler.
Bu kimseler ayn zamanda ibadet ehli olup hep kbleye
Kbeye dnktrler, ite sadece ekil olarak dnmek
yeterli deildir onun bireysel varlkta da inklb, zuhuru
gerekiyor.
Burada evvel bir gruptan bahsediyor, genel olarak
mminler ya da mslmanlar demiyor, musibetten zhiri
olarak sknt veren eyler anlalyor fakat hakikat
mnsyla Hakktan gayr ne isabet etmise irfan ehline o
musibettir, isterse zarar verici hadise olmasa da, gerek
szle gerek fiille Hakkn dnda ne ulamsa hepsi
musibettir. Yni isabet etmitir.
Sonra dediler ki biz Allahn zuhurlaryz, nk bir
kimsenin kendi kendine bir kimlii yoktur, kendi kendine
yaam imkn da yoktur, hi bireyi yoktur, ite insnda
devam ede gelen bir tecelliler manzumesi vardr ve bu da
283
lh- tecelliyattan baka bir ey deil, biz insnlar byle
ayakta tutan da bu lh- tecellilerin devamllk zere
olmasdr, bu tecelliler kesildii anda buna lm denilen
hadise olumaktadr.
Btn insnlara olan tecelliler ile irfan ehline olan bu
tecelliler arasndaki fark yledir; irfan ehli bunlar bilerek
mahede eder, yani gelen hayat aknn Allahn Hayy
esmsndan geldiini bilerek yaar, dierleri ise bunun
farknda olmadan gaflette bir yaam ierisinde olduklar
halde, irfan ehli kendilerinde oluan hayatn ve dier
oluumlarn Allahn Esm-i lhiyelerinin zuhuru olduunu
bilerek dnerek bu sz sylerler, ve irfaniyetleri
ynnden muhakkak biz Allah iiniz, yani Allahn zuhur
270
yerleriyiz derler.
nsn denilen varlk olmam olsayd Allahn lh-
kemlt zuhura kmazd, lemlerde madeniyat
mertebesinden, bitkilerde nebatat mertebesinden kt,
hayvanlarda hayvanat mertebesinden kt ve insnlarn
meydana gelmesi bu lh- tecellilerin zuhura kmasyd.
nsn olmasayd Cenb- Hakkn ne Ztn tanmak
mmkn olacakt, ne de mahede etmek, ite bir takm
kimseler dediimiz irfan ehli bildiler ki, muhakkak ki; biz
yine Ona dneceiz, yani Zat leminden geldik, efal,
esm, sfat mertebelerini yaadk, Vahidil Kahhar
hkmyle bizdeki btn bu Esm-i lhiyye kahrolacak
Vahid ve Kahhar olan Allah kalacak yani ileyhi dedii
hviyet-i mutlakadr, Onun hviyetine dneceiz, yani
Allaha dneceiz, nk oradan geldik , burada bir sret
gsterdik, Ona dneceiz, lmle, ite bu lm zaruri
lmle yapmadan evvel ihtiyari lmle yapmamz bize ok
eyler kazandracaktr, eer zaruri lmle buradan
gidersek kendimizi ve bu hakikatleri bilememi olacaz
ama ihtiyari lmle lp bugnden Ona dnebilirsek,o
zaman hibir sorunumuz kalmam olacaktr, lmeden
nce lnz Hdis-i erifinde de belirtildii gibi lrsek
ite bugnden ona dnm oluyoruz, nk artk fizik
bedenimiz diye bir ey kalmam oluyor, kalmam derken
284
bu fizik bedenin var yine yayor ama artk onu da Allahn
tecellisi olarak gryorsun kendine ait bir varlk olmadn
anlyorsun nk Hdis-i erifte vcudike zenbike
vcudunu sen vcut olarak bildiin srece sana ait bir ey
olarak bildiin srece bu senin en byk gnahndr,
bundan daha byk gnahn olamaz diyor.

' ' ` ` ` ' ' ` `
` '`

271
(157-) like aleyhim salevatun min Rabbihim
ve rahmetn ve like hml mhtedun;
* te Rableri katndan rahmet ve merhamet
onlaradr. Doru yola ulatrlm olanlar da ite bunlardr.
te onlarn zerine Rablerinden bir salvat vardr,
Rablerinden gzellikler vardr bu kimseler iin, daha bu
dnyada iken ve bunlara rahmet vardr, ite bu kimseler
hidyeti bulmu yani Hdi isminin tecellisinde olan ve
herbirerleri kendilerinin mehdileri olan kimselerdir, kendi
varlklarnn, vcut mlkiyyetinin mehdileri kendileri
olmulardr, genele olan Mehdiyi beklemek yerine sendeki
Mehdiyi ortaya karman senin iin ok faydal olacaktr.

' ` ` ` ' ' '
` ' `
` ' `
285
(158-) nnesSafa velMervete min eairillah*
femen haccel Beyte ev'temera fela cnaha aleyhi en
yettavvefe Bihima* ve men tetavve'a hayren
feinnAllahe akirn Aliym;
* phesiz Safa ile Merve, Allahn (dininin)
nianelerindendir. Onun iin her kim hac ve umre niyetiyle
Kbeyi ziyaret eder ve onlar da tavaf ederse, bunda bir
gnah yoktur. Her kim de gnlnden koparak bir hayr
ilerse, phesiz Allah onu bilir, karln verir.
Safa ve Merve tepeleri Allahn iaretlerindendir, yani
bir baka ifade ile Allahlk iaretlerindendir, nasl ki kii
ikmet ettii yerden gidip hac oluyor sonra tekrar asli
vatanna dnyor ite onun gibi, Safa mutlak safiyet
demektir, kendi safln idrak etmesi kiinin Safa tepesine
kmasdr, safiyete ermesi, Merve de mrvettini, kendi
hakikatini idrak etmesi, iyiliklerini gzelliklerini idrak
etmesidir.
Safadan Merveye doru balayan bir seyir vardr, bir
272
de Merveden Safaya doru bir seyir vardr, Safadan
Merveye gitmek Akl Kllden Nefsi Klle nzul etmek,
inmek, Merveden Safaya gitmek ise Nefsi Kllden Akl
Klle ynelmektir.
Safa ve Mervede yazlan satrlardan birka cmle:
SAY'DE DNCE
Hac niyetiyle MEKKE'ye gelen kii.
Ravzay ziyarettir hemen ilk ii.
Kimse durduramazki bu gidii.
Yaradana kar gelmek olur mu?

Sonra gidilir K'beye balar tavaf.
Dnerler arrlar Yarab af, af.
Trl renkli nsanlar olur bir tuhaf.
Hakkn huzurunda renk ayrm olur mu?
286

Tavaftan sonra hemen geilir Saiy'e.
Safa in yrnr ileriye.
Az sonra karsn safada tepeye.
Nereye ktn bilmemek olur mu?

SAT gnlnde huzur ve safa halidir.
Srrn saflamas baka halidir.
Fe ise Hakkta fani olmaktr.
Bu hali duymamak bilmemek olur mu?

Saiy iin Safadan karsn yola.
Hzl yrnr yolda verilmez mola.
Yeil direklerde yaplr hervele.
Hervelenin asln bilmemek olur mu?
273
Nihayet varlr karda Merveye.
Bazlar yrrler geerler ileriye.
Dnlmez balanan bu iten geriye.
Mervenin asln bilmemek olur mu?

Mim Makam Muhammeddir iyi anla.
R rahmettir dalmadan hemen topla.
Vav ile verilir ltf geri kalma.
Bu ltuflar toplamamak olur mu?

Birinci aftta nefsi Emmareden ka.
Gnlnden man lemine bir kap a.
Varlna aldn nurlar sa.
Bu nurlar hi bilmemek olur mu?
287

kinci aftta Levvameden uzakla.
Gznde olsun her zaman akan ya.
Bunlar kendine hl yap yava yava.
Kl'den gemeden hale ermek olur mu?

nc aftta Mlhimeden'de ge.
Gnlnde doacak huzuru ltfu se.
Man leminin kaplarn a.
Kapy amadan girmek olur mu?

Drdnc aftta Mutmainneye yakla.
Ruh ilen Nefsini ediver karde.
Srrna olurlar ikiside yolda.
Sulh yapmadan hakka varmak olur mu?
274
Beinci aftta gelir Radiye hali.
Gzn a bu halleri karma bali.
Korkma sakn devam et olmassn deli.
Korku ile yaplan tamam olur mu?

Altnc aftta kabul olur amelin.
Durmadan Hakk syler gnln ve dilin.
Hakk iin alr alr verir elin.
Bu el dil gnl Hakktan gayr olur mu?

Yedinci aftta sondur yaplan Saiy.
Gnln dinle sana senden gelir Vahiy.
Yaptklarn anladnsa ya Ehiy.
Cell ve Ceml zuhurunda perde olur mu?
288

Merve tepesinde biter Saiy'nin sonu.
komak drt yrmek sandnsa onu.
Tekrarlama yeniden bu lhi oyunu.
Suret ehlinin yapt ey olur mu?

Yeil direklerde yaplr Hervele.
Kudretini izhardr iyi bil hele.
Byle gzel hl bir daha gelmez ele.
Bu halleri suretten sanmak olur mu?

Saiy'nin SE'si bilki Sekine halidir.
Her eyde Sknet ve huzur iledir.
Burada hitap gz ile gnledir.
Gzsz ve gnlsz bu iler olur mu?
275
Saiy'nin Ayn' gren gzdr bakana.
O gzlerden gnle bakan bakana.
Man leminde glleri kokan kokana.
Yaklamayp uzak durmak olur mu?

Saiy'nin ye'si Yakiyn ehli olmaktr.
Hakk her yerde ve kendinde bulmaktr.
Srr tevhide hem Vahdete dalmaktr.
Bu hallerde lpte kalmak olur mu?

Ey can bu haller Sret ehli iindir.
Suret ehli bilmez gei niindir.
Yaradan gstermi en gzel biimdir.
Bu hallere gaflet ilgisizlik olur mu?
289

Bunlar hakikat ve marifet mertebelerinde yaplan say,
bir de eriat mertebesinden yaplan say vardr, bilindii
gibi say Safa ve Merve tepeleri arasnda yaplan gidi
geli, eriat mertebesi sadece oradaki fiilleri fiziki olarak
yerine getirmekten ibarettir, tarikat mertebesinin yaants
itibariyle oraya gittiin zaman oradaki gidi. Gerek tavaf
gerek say defas koularak hzl admlarla yaplyor tabii
olarak hkm byle, eriat mertebesinde bunun niin
yapld bilinmez ama yaplr, tarikat mertebesinde yaplr
ve niye yapld da bilinir, birinci gidi nefsi emmreden
kamak uzaklamak yani, geriye dn nefsi levvmeden
kamak, nc gidi nefsi mlhimeden kamak koarak
gitmek, bundan sonraki drt gidi geli sakin sakin yava
yava yaplmakta nk o mertebeler orada oturmakta,
artk insnn zerinde ve nefsaniyetten fazla bir ey
kalmamaktadr, mutmainne de tatmin olmu olarak
huzurlu, radiye de yine orann rzal zerine, mardiyye de
rzalanm olarak safiyede de kendi safiyetini idrak ederek,
276
ite bu safiyeye ulatktan sonra hakikat mertebesinde
gerek Safaya ulalm oluyor, hakikat mertebesi de
oradan balyor.
Kim ki Beyti hac ederse ve umreyi de yaparsa onun
zerine gnah yoktur ve bu iyi bir i olmu olur yani iyi bir
ibadet olmu olur.
Hac bilindii gibi Hakkikat-i lhiyyede Cemlllah
seyirdir, umre ise Hakkikat-i Muhammediyede Hakkikat-i
Muhammediyeyi seyir, ite bunlarn ikisinide yaparsan
gnah olmaz yani Hakkikat-i Muhammediyeyi de idrak
edersen Hakkikat-i lhiyyeyi de idrak edersen bu su
unsuru olmaz hatta ok daha iyi olur.
Ve bunu byle yaparsa daha hayrl olur, yani ikisini de
yaparsa, bakn ikisine de ayr bir kimlik veriliyor, yani
Hakkikat-i lhiyyeyi Hakkikat-i Muhammediyyenin
ierisinde gizlemiyor, iki mertebeninde hakkn veriyor,
eer umre yani Hakkikat-i Muhammediye mertebesi
olmasayd Hakkikat-i lhiyyenin kapsam ierisinde
290
kalacak ve kendi ahsiyetini o mertebenin zelliini ortaya
koyamayacakt. Bunun bir baka ifadesi de Hz.
Raslullahn (s.a.v) Medineye gnderilip yani Zat
mahallinde kp, kendi bayran amas dolaysyla iln
etmesi, eer Hz.Rasllllahn kabri Kbe-i erifte olsayd,
ikinci derece ziyaret yeri olurdu ve Kbenin glgesinde
kalrd ama Cenb- Hakk ona bir muhtariyet verdi yani
Hakkikat-i Muhammediyyeye kendi Habibine bir saltanat
verdi, onun iin Medine ehrini ona tahsis etti ve orada
onun bayra dalgalanyor, Kbe-i erifte de Ulhiyyet
bayra dalgalanyor, ite kim bu iki hakikatin zelliinide
idrak ederse tetavve yapm olur yani en gzelini
yapm olur.
Muhakkak ki Allah kredenleri bilicidir, eriat
mertebesi itibaryla kredenleri bilir, aslnda buradaki
ifade kendisi kredicidir demek, ite kim bu hakikatleri
idrak etti onlar ok byk krandalardr zaten.
277
` ' ` ` `
` ` ` ` ` ` `
(159-) nnelleziyne yektmune ma enzelna
minel beyyinati velhda min ba'di ma beyyennah
linNasi fiyl Kitabi laike yel'anhmullahu ve
yel'anhmlla'nun;
* ndirdiimiz apak delilleri ve hidyeti Kitapta
aklamamzdan sonra onlar gizleyenler var ya, ite onlara
hem Allah lnet eder, hem de btn lnet etme
konumunda olanlar lnet eder.
Ama u kimselere gelince onlar kendilerine gndermi
olduumuz hidyetleri ve beyan ettiklerimizden ak
bilgilerden bazlarn gizlediler.
Yukarda beyan edilenleri ve aa karanlar anlatt,
burada da kendilerine kitap verilenlerden bunlar rtenleri
anlatyor.
291
te Allahn lneti o kimselerin zerinedir hatta lnet
edilen kimselerin dahi lneti o kimselerin zerinedir, ne
kadar byk bir ihtar, bunlar nefsi emmreleriyle yaayan
kimselerdir.

` ' ` ` ' ` ' '
` ` ` `
(160-) llelleziyne tabu ve aslehu ve beyyenu
felike etub aleyhim* ve enetTevvabr Rahym;
* Ancak tvbe edip durumlarn dzeltenler ve gerei
aka ortaya koyanlar (lnetlenmekten) kurtulmulardr.
nk ben onlarn tvbelerini kabul ederim. Zira ben
tvbeleri ok kabul edenim, ok merhamet edenim.
Ama bunlardan bazlar tvbe ettiler ve hallerini slah
ettiler ve beyan ettiler, ite o kimselerin tvbeleri kabul
edilir, Bende tvbelerini kabul ederim ve merhamet
ederim, diyor Cenb- Hakk kendi azndan.
278
'` ` ` ' ' '
'
(161-) nnelleziyne keferu ve matu ve hm
kffarun like aleyhim la'netllahi vel Meliketi
venNasi ecmeyn;
* Fakat yetlerimizi inkr etmi ve kfir olarak lmlere
gelince, ite Allahn, meleklerin ve btn insnlarn lneti
onlarn stnedir.
O kimselerki inkrlar zere ldler, ite Allahn lneti
onlarn zerinedir, meleklerin ve insnlarn hepsinin lneti
onlarn zerinedir.

292
` ` '` ` ` ` `
(162-) Halidiyne fiyha* la yuhaffef anhml
azabu ve la hm ynzarun;
* Onlar ebed olarak lnet iinde kalrlar. Artk ne
kendilerinden azap hafifletilir, ne de yzlerine baklr.
Onlar o lnet ierisinde kalacaklardr, yani cehennem de
kalacaklardr, onlarn azab hafifletilmez, onlara baklmaz
artk, onlarla kimseler ilgilenmez.

` ` '` ` ' ` `
(163-) Ve ilhkm lh'n Vahd* l ilhe ill
HUverRahmanurRahym;
* Sizin ilhnz bir tek ilhtr. Ondan baka ilh
yoktur. O, Rahmndr, Rahmdir.

' ' ` `
` ` ' '
' ' ' ' ` `
279
` ` ` ' ` '
` ' ' '
293
(164-) nne fiy halks Semavati vel Ard
vahtilafilleyli vennehari vel flkilletiy tecriy fiylbahri
Bima yenfe'unNase ve ma enzelAllahu mines Semai
min main feahya Bihil'Arda ba'de mevtiha ve besse
fiyha min klli dabbetin, ve tasryfir riyah
vessehabil msahhari beynesSemai vel Ard le
ytin li kavmin ya'klun;
* phesiz, gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile
gndzn birbiri ardnca geliinde, insnlara yarar
salayacak eylerle denizde seyreden gemilerde, Allahn
gkyznden indirip kendisiyle lm topra dirilttii
yamurda, yeryznde her eit canly yaymasnda,
rzgrlar ve gkle yer arasndaki emre amade bulutlar
evirip evirmesinde elbette dnen bir topluluk iin
deliller vardr.
Muhakkak ki semavat ve arzn hlakediliinde, gece ile
gndzn ihtilf etmesinde, deniz ierisinde giden
gemilerde, insnlara faydas olur, Allahn gkyznden
indirdii suda, onunla yeryzne hayat verir, ldkten
sonra, ve her trl gezen dolaan hayvanlar yeryzne
yaymasnda, rzgarlar yrtmesinde ve bulutlar teshir
etmesinde, sema ve arz arasnda yetler vardr, akleden
kavimler iin.
Bakn bu saylan eylerin hepsi yettir, yet ise Kran
demektir, yani bu lemde grdmz ne kadar ey varsa
hepsi yet ve bunlarn hepsi de Krndr grdmz
btn bunlar, bunlarn byklerine bilindii gibi sre
deniyor.
Burada afaktaki yetler saylyor;
Semavat ve arzn hlkediliinde yetler var, btn bu
lemler yok iken semavat ve arz neredeydi ve bu semavat
ve arz dediimiz ey ne kadar geni bir alan kaplam ki
daha en son gelimi cihazlarla dahi sonunun bulunup
280
ulalmas mmkn deil, ekli bilinmeyen bir fezada
yayoruz, ve zerine bastmz yeryz dahi tam olarak
bilinmi deil, imdi zhirde bunun byle oluu gibi bir de
294
btnda oluu var, semavat bir bakma bizim gnl
lemimizi, i lemimiz, hani Kudsi Hdiste Ben yere ge
smam mmin kulumun gnlne sarm diyor, bizim i
lemimiz bizim fezamz nasl bir lem nasl bir oluumdur,
vel Ard ve yeryz, beden mlkmz arzmz nasl bir
arzdr acaba buraya insn daha indirebildik mi, demi
yeryzne ayak bastrabildik mi, cennetten buraya indire-
bildik mi, Havva ile buluturabildik mi, ocuklarn
meydana getirebildik mi?
Gece ile gndzn ihtilf etmesinde yani yer
deitirmesinde, gece ile gndz neden oluyor? Gece ile
gndz diye bir ey yok aslnda, gnein ve dnyann
dnmesi sretiyle arkada kalan ksma gece ve dier ksma
gndz diyoruz, demek ki bunlar hepsi izafi, sonradan
meydana gelen eyler, ite bizde eer yle Yz km kadar
yukarya karsak ne gece ne gndz kalyor hep mavi bir
karanlk kalyor, sonsuz bir varlk, lem kalyor ite
gecenin ve gndzn olmad bir yere ulatmz zaman,
o anda zaman da kalmadndan, yani le, ikindi, akam
(v.s.) gibi namaz da kalmyor, o zaman kalktm yattm,
ge kaldm hkmde kalmyor ama ancak kii oraya
ulat zaman, kendi vahdetine tekliine ulat zaman
oluyor. Bu beden bizde olduu mddete bu ekle fiilen
fiziken ulamamz mmkn deil ama gnlden ulamamz
mmkn, gece ile gndzn gelmesi demek bir bakma
beeriyet halindeyken seni nefsaniyetinin sarmas gece
yani nefis karanlna dmen gece, gndz de akl
aydnlna kman ve bu birbirini izleyerek, devam ederek
yaanyor, hakikat ynnden baktmz zaman gece
fenfillh yani kiinin kiiliinin ortadan kalkmas ve de
lemin ortadan kalkmasdr, gndz Bakbillh Hakkta
baki olmak, hereyin meydana kmas gibidir.
Deniz iinde giden gemiler, o geminin o arlyla suyun
zerinde durmas nasl oluyor? te Cenb- Hakk nsn
281
olu na yle bir akl vermi ki, ite bizde bu vct gemisini
Muhammediyyet deryasnda ne kadar gzel yzdrrsek
ondan faydalanm oluyoruz.
295
Allahn semdan indirdii suyla yani yamurla
ldkten sonra yeryzne hayat vermesi, demek ki
gkyznden yeryzne yamur inmese yeryz kuruyup
kalacak, te bizim de gnl lemlerimize inen Allahn
Zatndan lh- yamurlar olmasa, vahdet yani hayat sular
olmasa bizde lp gideceiz, yani kuruyup gideceiz, ite
hep lh- tecelliyat hayat suyu bizi hayatta tutuyor, bizde
zaman zaman beeriyetimize dnp lyoruz ama yeni
gelen tecellilerle lh- varlmz idrak edip tekrar
diriliyoruz.
Her trl hareket eden hayvanlar da yayd yeryzne,
yani beden mlkmze de trl trl nefsani varlklar
yerletirdi, bunlarda birer iarettir.
Ve rzgrlarn nne bulutlar katarak sem ve arz
arasnda gnderdi ki nerede neyin ihtiyac varsa ona
yadrmak iin, ite bunlar Cenb- Hakkn hep
rahmetinden ve onun yetlerinden yani iaretlerindendir.

` ` '` ` ` `
' ` ` ` ' `
` ` ` `
(165-) Ve minen Nasi men yettehz min
dunillhi endaden yuhbbunehm kehubbillh*
velleziyne amenu eedd hubben Lillah* velev
yerelleziyne zalemu iz yeravnel azabe ennel kuvvete
Lillahi cemiy'an, ve ennAllahe ediydl azab;
* nsanlar arasnda Allah brakp da Ona ortak koanlar
vardr. Onlar, Allah severcesine severler. Mminlerin
Allaha olan sevgisi daha gl bir sevgidir. Zulmedenler
azaba urayacaklar zaman btn kuvvetin Allahn
olduunu ve Allahn azabnn pek iddetli olduunu bir
bilselerdi! 282
296
Kim ki Allahtan gayri putlar ittihaz ettiyse, baka
eylere ynelmise onlar Allah seviyor gibi sevmilerse,
mminlerde Allah iddetle sevdiler.
Eer sen o zlimleri grm olsan yani Allahtan
gayrini seven, putlara ynelen kimseleri grm olsan,
onlar azab grdkleri zaman sen onlar grm olsan,
muhakkak ki btn kuvvet Allahndr, Allahn azabda ok
iddetlidir.

` ` ` `
` ' `
(166-) z teberraelleziynet tbiu minelleziy-
nettebeu ve raevl azabe ve tekattaat Bihiml
esbab;
* Kendilerine uyulanlar o gn azab grnce,
kendilerine uyanlardan uzaklaacaklar, aralarndaki btn
balar kopacaktr.
Allahn azabnn iddetli olduunu keke bilselerdi,
nitekim kendilerine uyulanlar azab grnce uyanlardan
uzaklaacaklar ve aralarndaki balar kopacaktr.

` ' ` ` '` ` `
` ` `
` ' ' '` '
297
(167-) Ve kalelleziynet tebeu lev enne lena
kerraten feneteberrae minhm kema teberrau
minna* kezlike yriyhimullahu a'malehm
haseratin aleyhim* ve ma hm Bi hariciyne
minennar;
* Uyanlar yle derler: Keke dnyaya bir
dnmz olsayd da onlarn imdi bizden uzaklatklar
gibi, biz de onlardan uzaklasaydk. Bylece Allah, onlara
283
iledikleri fiilleri pimanlk kayna olarak gsterir. Onlar
ateten kacak da deillerdir.
Uyanlar, keke bizim iin dnyaya bir dn olsa da
bizden uzaklatklar gibi bizde onlardan uzaklasak derler,
hani dnyada kim kimin peinden gitmise onlarda azabn
karsna getirildikleri zaman nasl bir zor halde olacaklar
ve o kendilerine uyulanlar uyanlardan kaacaklar ahirette,
yakalarna yapp hesap sormasnlar diye, uyanlar,
dnyadaylen onlarn pelerinden gittik ama tekrar geriye
dnsekte bir daha onlarn pelerinden gitmesek, yanl i
yapmasak derler, bylece Allah onlara hasretini ekecek-
leri ilerini gsterir, onlar cehennemden kmayacaklardr.

` ` ` ' ` `
` ` ` ' ` '
(168-) Ya eyyhenNasu klu mimma fiyl Ard
halalen tayyiben, ve la tettebiu hutuvatieytan*
innehu lekm advvn mbiyn;
* Ey insnlar! Yeryzndeki eylerin hell ve temiz
olanlarndan yiyin! eytann izinden yrmeyin. nk o
sizin iin apak bir dmandr.
Ey insnlar yeryznde hell ve temiz eylerden
yeyin, yani nefsi emmre yoluyla gelen bilgileri deil de
lh- hakikat yoluyla gelen bilgileri edinin, ruhani gda
bakmndan, maddi gda bakmndanda kazancnz yiyin
298
yani alp rppta haksz yere kazandnz eylerden
yemeyin, sakn ha eytann arkasndan gitmeyin onun
arkasndan admlarn izlemeyin, muhakkak ki o sizin iin
ak bir dmandr.

' ` ` ' `
` '

284
(169-) nnema ye'murukm Bissui vel fahai ve
en tekulu alAllahi ma la ta'lemun;
* O, size ancak ktl, hayszl ve Allaha kar
bilmediiniz eyleri sylemenizi emreder.
O size mutlaka emreder, ktl, fuuhyat size
emreder, yani eytanla arkadalk edersen, Allaha kar
bilmediiniz eyi sylemenizi emreder, yani Allahn
hakknda yanl bilgilerle konumanz emreder.

` ` ` ' ' ` `
' ' '` ' ` '
(170-) Ve iza kyle lehmttebiu ma enzellAllahu
kalu bel nettebiu ma elfeyna aleyhi abaena* evelev
kne abahm la ya'klune ey'en ve la yehtedun;
* Onlara, Allahn indirdiine uyun! denildiinde,
Hayr, biz, atalarmz zerinde bulduumuz (yol)a
uyarz! derler. Peki ama, atalar bir ey anlamayan, doru
yolu bulamayan kimseler olsalar da m (onlarn yoluna
uyacaklar)?
Kt yolda olanlara yani eytana uyanlara, Allahn
indirdiine tabi olun eytanlara tabi olmayn denildii
zaman, o kimseler derler ki, babalarmz o fiilleri yapar
halde bulduumuz eye tabi oluruz derler, onlarn babalar
299
bir ey akledemeyen kimseler olsalarda m yine siz
babalarnza tabi olacaksnz ve hidyet ehli olmadklar
halde onlarn yolunda m gideceksiniz.

` ` ` '
'` ` ` ` ' '`
(171-) Ve mesellleziyne keferu kemeselilleziy
yen'ku Bi ma l yesmeu ill duaen ve nidaen,
summn bkmn umyn fehm la ya'klun;
* nkr edenleri imna aran (peygamber) ile inkr
285
edenlerin durumu, barp armadan baka bir ey
duymayan hayvanlara seslenen (oban) ile hayvanlarn
durumu gibidir. Onlar sardrlar, dilsizdirler, krdrler.
Bundan dolay anlamazlar.
O kfirlerin misali una benzer ki, ona birisi haykrr o
duymaz, yani birisi ona seslenir, sesleneni duymaz, duyar
ama bir sesleni olarak bir nida olarak duyar, ylece
ilgisini ekmeyen bir ses gibi duyar, nk sardrlar,
dilsizdirler, krdrler ve onlarn akllar da yoktur, hani
bazen mesel Ezn- Muhammedi okunuyorken ilgili
olanlar onu dinlemeye hazrlanp vaktini tespit etmeye
alrlar fakat bazlar sabah, akam ezan okunur o
nameyi duyar ama hi bireyin farknda deildir, sesleri
duyarlar ama onlarda bir ilgi uyandrmaz, bilgi
uyandrmaz, zhir ifadesi bu olduu gibi btni ifadeleri de
vardr, sardrlar, dilsizdirler, krdrler, akllar yoktur o
halde bunlar insn vasfn kaybetmilerdir, nk bunlarda
insn insn yapan zellikler, atl olduundan bunlarn
halleri zten tabii bir zulmet ierisinde olmaktr.

300
` ' ` `
` ` ' ` ` '
(172-) Ya eyyhelleziyne amenu klu min
tayyibati ma razaknakm vekru Lillahi in kntm
iyyah ta'bdun;
* Ey imn edenler! Eer siz ancak Allaha kulluk
ediyorsanz, size verdiimiz rzklarn iyi ve temizlerinden
yiyin ve Allaha kredin.
Ey imn edenler, yiyiniz temiz pak eylerden, size
vermi olduumuz rzklardan, yani size vermi olduumuz
rzklarn temizlerinden yiyin.
Demek ki bir ok rzk var ama temizleri diye ifade
edilen bir ayrm var siz o temizlerinden yiyin mnsnda.
Evvel burada nemli olan btni rzk mahede
etmektir, btni rzk tespit etmek yani, sizi rzklandrdk
286
derken btni rzklarn temizlerinden sein nk btni
diye belirtilen bir ok rzk var ki onlarnda ierisine irk
karmtr, yani bir sr dini hkmler var fakat vahdet
hkmyle izah edilmediinden yani kimlikler ile benlikler
ile izah edildiinden, meseleye bakta ikilik olduundan
irk hkmnde oluyordur, ite bu irk hkmnde olan
bilgileri almayn demek isteniyor, tayyib demek temiz
tevhid bilgisi demektir, eer ibadet ediyorsanz Allaha
kredin.

` ' ` ' ` ' '
` ' ' ` '
`
301
(173-) nnem harreme aleykml meytete
veddeme ve lahmel hnziyri ve ma hille Bihi li
ayrillah* femenidturre ayre ban ve la adin fel
isme aleyhi, innAllahe afur'n Rahym;
* Allah, size ancak le, kan, domuz eti ve Allahtan
bakas adna kesileni haram kld. Ama kim mecbur olur
da, istismar etmeksizin ve zaruret lsn amakszn
yemek zorunda kalrsa, ona gnah yoktur. phesiz, Allah
ok balayandr, ok merhamet edendir.
Sizin zerinize lm hayvann eti, kan, domuz eti ve
Allahn isminin dnda kesilenler haram klnd, eer bir
kimse zorda kalrsa lmeyecek kadar bahsedilen eylerden
yemesinde gnah yoktur, ama nefsini doyuruncaya kadar
deil, lmeyecek kadar, muhakak ki Allah rtc ve
merhamet edicidir.
Sizin zerinize haram klnd,
lm hayvan eti, imdi eti yenen hayvanlar var
yenmeyen hayvanlar var ve eti yenmeyen hayvanlar vahi
hayvanlardr. l eti demek ne demek,
ve la tecessesu ve l yateb ba'dukm ba'da*eyuhbbu
ehadkm en ye'kle lahme ehyhi meyten fekerihtmuh
287
(Hucurat, 49/12. yet) yani tecesss etmeyin, baznz
baznzn gybetini yapmasn! Hi sizden biri lm
kardeinin etini yemekten holanr m?
te burada gybet yapmayn deniyor, hayvandan
bahsediliyor, ite bu ekilde ekitirme yapan kimseler
daha henz nefsi emmre mertebesinde olduklarndan her
ne kadar beer gibi gzkseler de hayvanlk mertebesin-
delerdir, ite bu kiinin mnen eti yenmez.
Kan, kan iilmiyor, iinden boalsn diye sonuna kadar
aktlyor, nk kan nefsi emmrenin hayatn salyor
bedende, nefsi emmrenin yaantsn salyor veya fizik
bedeninin yaamn salyor ki o da hayvanlarda nefsi
emmrenin yaantsn salyor, nefsi levvmenin de
yaantsn salyor, ite nefsi emmre ne yenir ne de iilir
nefsi levvmenin ise eti yenir kan iilmez. Damarlarda
302
dolayor ya ite damarlarda dolarken sana g kuvvet
veriyor ve emmrelii o gcyle yaptryor yani kan
vastasyla bu nedenle o iilmez,
Ama insna ihtiya halinde damardan veriliyor nk
azdan alnd zaman mide yoluyla vcut onu alyor,
orada yapsnda deiiklik oluyor ve insn yapsna baka
trl tesir ediyor, o can km bir hayvann kan oluyor,
fakat canl insndan alnan kan dorudan doruya damara
verildiinde vcudun baka taraflarna tesir etmeden
hemen damarlarda dolamaya balyor yani deiik ynl
bir faaliyet sahas ve hayat veriyor.
Domuz eti yemek, zten bu bilinen bir ey, ierisinde
bir ok hastalklara yol aan virsler olmasndan ve ayrca
btni olarak bakarsak, bir kimse ok domuz eti yerse bu
domuzdaki yaant lkaydilik olduundan ve pisliklerle de
beslendiinden sahiplenme duygusunu atyor stnden
kiinin, yani eine kar sahip olma duygusunu azaltyor,
ite batnn aile sisteminin bozulmasnn en byk tesiri
domuz eti yemelerindendir, nk kskanl kaldrp
tabiiletiriyor.
Allahn isminin dnda kesilen bir hayvann da eti
288
haram isterse eti yenen hayvanlardan olsun, keserken
bata Allah iin demek gerekiyor onun sonrasnda dier
niyetler edilebilir,
Ama zaruret varsa aln ok fazla rtmeyecek
ekilde yedii zaman onun zerine gnah yoktur.

` ` ` `

' ` ` ` ` ` ' ` ' `
'`
303
(174-) nnelleziyne yektmune ma enzelAllahu
minel Kitabi ve yeterune Bihi semenen kalylen,
laike ma ye'klune fiy butunihim illen nara ve la
ykellimhmllahu yevmelkyameti ve la
yzekkiyhim* ve lehm azabn elim;
* Allahn indirdii kitaptan bir ksmn gizleyip onu az
bir bedel ile deienler (var ya); ite onlar karnlarna
ateten baka bir ey doldurmuyorlar. Kyamet gn Allah,
onlarla ne konuacak, ne de onlar artacaktr. Onlar iin
elem dolu bir azap vardr.
u kimseler ki Allahn kitaptan indirdiklerini gizlerler
ve bunlar ok az bir crete satarlar, Tevrat yazarlarken
yle yaparlarm, diyelim zekt Yzde On olarak
belirlenmi kitapta, zenginler geliyor onu biraz dr
dediklerin de, kitab yazanlar onlardan biraz sebeplenip
onu deitiriyorlarm, ite bu kimseler karnlarna ateten
baka bir ey koymazlar, o aldklar paralar atetir,
yedikleri zaman atee dner.
Allah onlarla kelm etmez konumaz, kyamet
gnnde, yani yzlerine baklmaz ve onlar temizlenip
paklanmazlar yani gnah kirlerinden temizlenmezler, onlar
iinde ok can yakc elim azab vardr.
Kitaptan indirdiini gizlerler, bu ne demektir,
289
almalarnda geveklik gsterenler iinde bu ayrca, i
bnyede Allah onlara ilham ediyor ki kalk unu yap, bunu
yap diye onlarn gelen bu lh- ilhamlar geri plna
brakarak yani gizleyerek, yaplmas gereken fiilleri ortaya
karmamalar Allahn indirdiini gizleme mnsnadr, o
gelenler de Ulhiyyet kitabndan Zat mertebesinden bir
iarettir.
te yapmas lzm gereken eylerin yaplaca sre
ierisinde baka bir eyle megul olduundan bunu almas
lzm gelirken satt ve onlar ald, bu ald ey ne kadar az
bir paha, yani o ok deerli eyi terketti onun karsnda
ok az bir deer ald, ite bu aldyla yedii ey ateten
baka bir eyde olmad.
304
Ve Allah bunlarla kelm etmez, nk batan onlara
kelm etti, unu yap bunu yap diye lh- kelmn bildirdi,
o kii burada onun kelmn reddetti, ahirette artk onunla
kelm etmez, kelm etmenin yolu burada, ite herkes
kendi yolunu kendisi kapatyor veya kendisi ayor.
Onu temizleyecek hibir ey de yoktur ahirette, onlar
iinde ok can yakc azab vardr, pimanlk azab, vicdan
azab, midesini zten ate doldurmu olduundan ate
iinden balyor.

` ` `
'` '
(175-) likelleziyneteravd dallete Bil hda
vel azabe Bil mafirati, fema asberahm alennar;
* te bunlar hidyeti verip sapkl, balanmay
verip azab satn alanlardr. Onlar atee kar ne kadar da
dayankldrlar(!)
Onlar hidyeti verdiler yerine dalleti aldlar, mafireti
verdiler azab aldlar, bu alverii burada yaptlar ve o
aldklar mal gtrdler ahirete, atee ne kadar da
sabrldrlar, yahut nasl sabredeceklerdir, ne kadar
sabredebilirler.
290
` ` `

(176-) Zlike Bi ennAllahe nezzelel Kitabe Bil
Hakk* ve innelleziynahtelefu fiyl Kitabi lefiy ikakn
beyd;
* Bu (azab) da, Allahn, Kitab hak olarak indirmi
olmas (ve onlarn bunu inkr etmesi) sebebiyledir. Kitap
konusunda anlamazla denler ise derin bir ayrlk
iindedirler.
305
te bylece Allah Hakk olarak kitab indirdi, kim ki
kitapta ihtilfa dt, onlar uzak bir ayrla dtler.

' ` ` ` ' `
' ' ` `
' ` ` '
` ` ` ` `
` ' ' `
` ` `
` ` `
(177-) Leysel birra en tvellu vcuhekm kbelel
merik vel maribi ve lakinnel birra men amene
Billahi vel yevmil ahri vel Melaiketi vel Kitabi ven
Nebyyiyn* ve atelmale al hubbih zevil kurba vel
yetama vel mesakiyne vebnes sebiyli ves sailiyne ve
fiyrrikab* ve ekamesSalate ve atezZekate vel
mufune Bi ahdihim iza ahedu* vas Sabiriyne fiyl
be'sai ved darrai ve hynel be's* laikelleziyne
sadeku* ve laike hml mttekun;
* yilik, yzlerinizi dou ve bat taraflarna
evirmeniz(den ibaret) deildir. Asl iyilik, Allaha, ahiret
gnne, meleklere, kitap ve peygamberlere imn
291
edenlerin; mala olan sevgilerine ramen, onu yaknlara,
yetimlere, yoksullara, yolda kalma, (ihtiyacndan dolay)
isteyene ve (zgrlkleri iin) klelere verenlerin; namaz
dosdoru klan, zekt veren, antlama yaptklarnda
szlerini yerine getirenlerin ve zorda, hastalkta ve savan
kzt zamanlarda (direnip) sabredenlerin tutum ve
306
davranlardr. te bunlar, doru olanlardr. te bunlar,
Allaha kar gelmekten saknanlarn ta kendileridir.
Birr, yilik yapmak sadece yle yapmak deildir,
yzlerinizi douya veya batya evirmek ebrar
mertebesine ulamak yani Birr deildir, yeterli deildir,
Birre ulamak Allaha imn etmek, ahirete imn etmek,
meleklere imn etmek, kitaba imn etmek, peygamberlere
imn etmek, malndan vermektir ama sevdiin maldan
vermektir, yakn akrabana, yetimlere, miskinlere, yolda
kalanlara, dilencilere, ve klelere bunlara yardm etmen
gereklidir, namazn dosdoru klmaktr, zektn
vermektir, ahd ettiin zaman ahdini ifa etmektir, zorda ve
skntda sabretmektir.
te bunlar tasdik etmilerdir ve doru kimselerdir,
ite bunlar ittika sahipleridir, nceki yette belirtilen
hallere dmemek iin daha dnyada iken bu hallere
yapmak lzm geldiini yeti Kerme belirtiyor, yani Birr
olmak iin sadece yznz Kbeye veya Mescidil Aksaya
dnmeniz yeterli deildir deniyor, bu gerekli ama bunun
arkasndan da saylanlarn yaplmas gerekiyor.
Meleklere bir genel olarak imn vardr, bir de
meleklerin hakikatini idrak edip btn lemde zuhura
gelmi olan hadiselerin herbirinin her an bir melek
tarafndan var edildiini hayata karldn ve bu
meleklerin de Allahn gcnden kuvvetinden baka bir ey
olmadn dnerek, btn bu lemin lh- varln
gcyle ortada olduunu ortaya geldiini bylece anlamak
vardr. Melek diye belirtilen eylerin kendi balarna ayr
birer varlklar deil, Allahn Esm-l Hsnasnn zuhura
getirdii kuvvetlerden baka bir ey olmadn ok kolay
anlayabiliriz, melek kuvvet demek zaten, onun iin bir
292
yamur tanesini dahi onun vekil olan esms alr yere
indirir, yani Allahn gcyle o olur, dnn imdi, Allahn
o kadar ok melekleri var ki insn aklyla ne saymak ne de
hesap etmek mmkn deildir, nerede ne meydana
gelecekse annda onun meleini hlkediyor orada ve o
melek, o g onu zuhura getiriyor, kimin kafasnda ne
307
kadar bir anlay program varsa o melei o ekilde
hlkediyor, yani kendi meleini kii kendisi hlkediyor,
ama Allahn melekleri Allaha gre hlkediliyor.
Kitaplara imn, bu genel kitaplar olduu gibi
herbirerlerimize gelen ilim kitaplardr da.
Yakn akraba ne demek, herbirerlerimiz birbirimizin
yakn akrabalaryz ve ayrca Allahn akrabalaryz, ehlullah
Allah ehli demektir, Allah sohbetinin olduu yerde onun
Beyti vardr, yani Allahn evinde Allahn sohbetini
yapmaktayz, Allah ehliyiz, yani ehlullah hkmnde, ite
Allaha yaknlmz gnlden, iten, ne kadarsa
kurbiyetimiz o kadardr, uzakta olanlara deil de bunlara
ver deniyor, kurbiyette olanlara Hakka krbn olanlara,
krbn bilindii gibi ayn zamanda yaknlk demektir.
Ve yetimlere, yetim babasz olan demek, yani seviyet
mertebesinde olanlara da ver, nk sen Muhammediyyet
mertebesindesin deniyor.
Miskinlere ver, miskin skin olan, sknette olan
demektir, yani kendisine ait hibir varl olmayan kimse,
fakir belirli baz eyleri olan, ama zor hayat yaayandr,
miskin ise zhirde kendine ait hibir eyi olmayan,
btndada nefsaniyeti olmayan demektir, ite ona kendinin
hakikatini vermek lzm, lh- hakikati ona vermek
lzmdr.
Ve yolda kalanlara da yardmc olmak, bunlar talebeler
de olabiliyorlar, zhiren byle olduu gibi btnen de Hakk
yolunda olan kimseler demektir, yani mnevi yol ehli
olanlara da yardm edin, ki esas yardmda bu oluyor, zhiri
yaplan yardm ancak dnyadki ihtiyacn gidermek iin
olan bir yardmdr, ama btni yol ehline yaplan yardm
ebedidir.
293
Dilencilere, onlarda, zhir olarak bildiimiz fakirler olup
dilenenlerdir, birde Hakkn gani kapsnda fakr ile
dilenenler yani lh- ilme talip olanlardr, lh- ilmi
dileyenlerdir. Bu avami mn da dilenmek deilde murat
etmek mnsnadr.
308
Ve klelere, geri zamanmzda zhiri klelik fiilen
kalkm gibi ama aslnda bu klelik gnmzde ok daha
ar bir ekilde srdrlyor, imdi maddenin klesiyiz,
kimse bizi tutup bir yerlere gtrp susuz yere, hapse
atmyor ama madde yle bir boazmza sarlm ki bizi
kendi istikametine doru alabildiine koturarak
gtryor, ite bu tr nefis klelerine, onlara kendi
hakikatini anlatmakta onlar hrriyete kavuturmaktr,
fakat para vermek sretiyle deil, kendisini kendisine
tantmak sretiyle, nefsinin kleliinden kurtarmak
sretiyledir.
te bunlar yapmas lzmdr ve namazn dosdoru
klmas lzmdr, yani namazn hakikatini tamamyla yerine
getirmektir, eriat mertebesinde kulluk hkm ierisinde
namazn en gzel ekilde, tarikat mertebesinde
muhabbetin en gzel ekliyle, hakikat mertebesinde
kendini tanyarak en gzel ekilde, marifet mertebesinde
Allahn tanyarak en gzel ekilde ikme etmesi lzmdr,
ikme demek bu, kaim olma, hangi mertebede ise o
mertebenin hakkyla orada kaim olma ve ahlkyla orada
kaim olmadr. Cmide herkes namazn bir baka trl
klar, bir baka trl dnce ierisinde bir baka yapda
klar fakat namazn asl deimiyor, tabii kii fiilini
deitirse de namazn asl deimiyor.
Zektn vermesi lzmdr, maddi zektn verdii gibi
btni zektn vermesi lzmdr, yani ilmin zektn
vermesi lzmdr.
Ahd ettii zaman ahdini yerine getirmesi, yani bir eye
sz verdi ise ister yazl olsun ister olmasn szn yerine
getirmesi gereklidir.
Zorda ve darda kald zaman sabretmesi, hemen
294
feryat fign etmemesi, mitsizlie dmemesi lzmdr.
te bu kimseler tasdik etmilerdir, doru kimselerdir,
hakikat olan kimselerdir, ite bunlar ittika sahibidirler.
Yukardan beri saylan zellikler kimde varsa bunlar
ebrar zmresindendir, yznz sadece douya veya
309
batya evirmeniz ebrar deil bu yukardan beri saylan
hasletler kimin zerindeyse onlar ebrardandr, ebrar
tarikat mertebesinin kemlatdr, tenzih mertebesinin
kemlatdr.

` ` ` ` ` '
` ' ` ` '
` ' ' ' ` ` '
' ' ' ` ` ` ' ' '
`
(178-) Ya eyyhelleziyne amenu ktibe
aleykml ksasu fiyl katla* el hurru Bil hurri vel
abdu Bil abdi vel nsa Bil nsa* femen ufiye lehu
min ahyhi ey'n fettiba'un Bil ma'rufi ve edan
ileyhi Bi ihsn* zlike tahfiyfn min Rabbikm ve
rahmetn, femen'teda ba'de zlike felehu azabun
eliym;
* Ey imn edenler! ldrlenler hakknda size ksas
farz klnd. Hre kar hr, kleye kar kle, kadna kar
kadn ksas edilir. Ancak ldren kimse, kardei
(ldrlenin vrisi, velisi) tarafndan affedilirse, akln ve
dinin gereklerine uygun yol izlemek ve gzellikle diyet
demek gerekir. Bu, Rabbinizden bir hafifletme ve
rahmettir. Bundan sonra tecavzde bulunana elem dolu bir
azap vardr.
Ey imn edenler, katlde zerinize ksas yazld, eer
sizden hr olan birisi ldrlmse bunun ksas, diyeti
ldren taraftanda hr kiinin ldrlmesidir, eer
295
kullardan kar taraftan bir kulun ldrlmesi, eer
Kadnsa kendi cinsinden birisinin katledilmesi ama kim ki
310
bir kardeini bu halden affederse ve bunun karlnda da
maddi bir diyet ile o katl den vazgeilmise iyilikle onu
yerine getirin ve onu gzellikle eda edin.
ldrlen haksz yere ldrlm olursa kar taraftan
diyeti olarak ldrn diyor dengeyi kuruyor, ama idam
cezas katli nlyor, kii bilirse birini ldrdnde kendisi
de lecek o zaman cesaret edemiyor, ite ktal de hayat
vardr dedii budur, nk o zaman iki taraf da kurtaryor.
Bu size Rabbinizden bir hafifletme yani kolaylatrma
ve rahmettir, Cenb- Hakk kesin olarak, diyet olarak,
ksas yapn demiyor, iinizde affederseniz bu daha iyi olur
ve bu size, bu ekilde hkm karmas ve affedilmesini
indirmesi Rabbinizin rahmetidir.
Kim ki bu akdi yaptktan sonra dnerse onun zerine
ok can yakc bir azab vardr.
imdi bunu kendi nefsimize, bireysel varlmza
alalm, diyelim ki bizden hr bir dnce kt ama
nefsimiz geldi o dnceyi ldrd, yani o dndmz
eyi bize yaptrtmad, iletmedi, mesel kalktk namaz
klacaz dedik, ama nefsimiz nmze kt bunu bize
yaptrtmad, biz uurlandk hakkmz aradk ve
nefsaniyetin zerine o arlkta nefsin yapmak istedii eyi
biz ona yaptrtmadk, mesel nefsimiz ben gezmek
istiyorum dedi biz aklmzla hayr bunun ksas vardr ben
de seni gezdirmeyeceim diyoruz.
Krn- Kermin btni mnda bize en ok lzm olan
taraflar buralardr, kendi bnyemizdeki yaantnn
tahakkukunu salamaktr, yoksa dardaki hdiseleri artk
kanunlar takip ediyorlar, darya zten bir ey diyecek
halimiz yoktur, henz beeri eriat ve hukuklar
kurulmamken bunlara gre hkm ediliyordu, yetin
hkm btnen bizlerde geerlidir, kendi bnyemizde
geerlidir, bizim kulluk tarafmz faaliyete geecei zaman
nefsimiz bize bunu yaptrtmazda o saatleri bize ldrtrse
296
bizim o vakitlerimizi katletmi olur, o zaman biz de ona
ayracamz blmn bir ksmn almak hakkmzdr, yani
311
onu bir miktar skmak veya cezalandrmak hakkmzdr,
ite bu da ksasta hayat oluyor, ve nefsimizde bir daha
kabaramyor nk bana gelecek olan eyi biliyor.
Kadna karllk kadn dediimizde, bizim aklmzdan
yeni bir bilgi dou yaptysa, s olarak dou yaptysa
ama nefsimiz bu doua mani olduysa o zaman bizde
onun yapaca doua mani olacaz ve o da bizim
hakkmz olmu olacaktr.

' ' '
(179-) Ve lekm fiylksas hayatn ya ulil'elbabi
leallekm tettekun;
* Ey akl sahipleri! Ksasta sizin iin hayat vardr.
Umulur ki (bu hkme uyarak) korunursunuz.
Sizin iin ksasta hayat vardr, ey akl sahipleri, umulur
ki bylece saknm olursunuz yani daha sonra banza
gelecek nefsinizle aranzda olacak byk eylerden
bylece de kurtulmu olursunuz.

' ' ' ` ` '
' ` ` '
(180-) Ktibe aleykm iza hadara ehadekml
mevt in terake hayra* elvasyyet lilvalideyni vel
akrabiyne Bil ma'ruf* hakkan alel mttekyn;
* Sizden birinize lm gelip att zaman, eer geride
bir hayr (mal) brakmsa, anaya, babaya ve yakn
akrabaya meru bir tarzda vasiyette bulunmas -Allaha
kar gelmekten saknanlar zerinde bir hak olarak- size
farz klnd.
Yine yazld ki sizin zerinize, lm annda kiinin
yannda hazr bulunan kimseler varsa, lm annda olann
297
312
vasiyet etmesi ve yanndakilerinde onun vasiyetini
yazmas sizin iin hayrdr ve bu size grev olarak verildi,
yani kaleme alnd diye sizin zerinize grev verildi,
vasiyetini validesi iin yazabilir ve akrabalarna yazabilir,
ittika sahiplerinin zerine bunlar iyilikle yazlr.
lm ne demektir evvel onu bilmek lzmdr, Muti
kable ente muti yani lmeden nce lnz halinde olan
kimse sadece lm deinde deil her an lm
halindedir, ite o anda deil yaarken lm olanlarnda
vasiyeti vardr, vlidesi iin yani anne babas iin ve
yaknlarna, bizler hepimiz fizik olarak deilsekte akrabayz
ve birbirlerimizin vlideleriyiz ve u anda yaptmz i
yette belirtilen itir.
Vasiyet ne demektir, malndan faydalandrmak, biz
burada hepimiz birbirimizin mnevi malndan
faydalanyoruz, yet u anda tatbikte, sokaktaki adam bu
ahiret malndan faydalanamyor nk vlide ve akraba
hkmne girmiyor, esas olarak bizimle gidecek olan ve o
ine deliinden geecek olan mal budur, ayrca bu ittika
sahiplerine byle yazmak haktr.

` ` ` ` ` ` ` ` ` '

(181-) Femen beddelehu ba'de ma semiahu
feinnema ismhu alelleziyne ybeddilunehu,
innAllahe Semiun Aliym;
* Her kim iittikten sonra vasiyeti deitirirse, gnah
ancak onu deitirenlerin boynunadr. phesiz Allah
hakkyla iitendir, hakkyla bilendir.
Kim ki bunlar duyduktan sonra deitirirse onu
deitirmesinden dolay zerine ok byk gnah vardr,
Allah ise onlarn yaptklarn Duyucu ve Bilicidir.


313
298
'` ' ' ' ` ' '
` `
(182-) Femen hafe min musn cenefen ev ismen
feasleha beynehm fela isme aleyh* innAllahe
afurun Rahym;
* Vasiyet edenin hataya meyletmesinden ve gnaha
girmesinden korkan bir kimse, (taraflarn) aralarn
dzeltirse ona hibir gnah yoktur. phesiz Allah, ok
balayandr, ok merhamet edendir.

Kim ki vasiyet edenin hata yapmasndan ve
gnahndan korkarsa, onlarn aralarn slah edin, bu slah
almalarnz zerine size gnah yoktur, muhakkak ki
Allah Gafur ve Rahmdir.

` ` ` ` '
' ' '
(183-) Ya eyyhelleziyne amenu ktibe
aleykmusSyamu kema ktibe alelleziyne min
kablikm leallekm tettekun;
* Ey imn edenler! Allaha kar gelmekten
saknmanz iin oru, sizden ncekilere farz klnd gibi,
size de farz klnd.
Ey imn edenler, sizin zerinize yine yazld, sizden
evvelkilerin zerine yazld gibi, oru yazld, umulur ki
ittika edersiniz.

Oru neydi? Nefis mcadelesi, sizden ncekilere
yazld gibi, buradan anlyoruz ki, Yahudilere de,
314
Hristiyanlara da oru yazld, Ms (a.s.) Tur danda krk
gn oru tuttu, s (a.s.) da oru tutard.

299
` '` ` '` ` ' `
` ` ' ` ' ` `
' ` ' ' ' ' ' ` ` ` `
(184-) Eyyamen ma'dudat* femen kne minkm
merydan ev al seferin feddetn min eyyamin
har* ve alelleziyne yutykunehu fidyetn taamu
miskiyn* femen tetavvaa hayran fehuve hayrun
lehu, ve en tesumu hayrun lekm in kntm
ta'lemun;
* Oru, sayl gnlerdedir. Sizden kim hasta, ya da
yolculukta olursa, tutamad gnler saysnca baka
gnlerde tutar. Oruca gc yetmeyenler ise bir yoksul
doyumu fidye verir. Bununla birlikte, gnlden kim bir
iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse) o kendisi iin
daha hayrldr. Eer bilirseniz oru tutmanz sizin iin daha
hayrldr.
Belirli gnlerde size oru yazld, eer iinizden birisi
hasta veya seferde ise sonraki gnlerde o tutamad gn
kadar tutar, takatleri olmayan o kimseler tutamayacak-
larsa fakiri doyuracak kadar fidye versinler, ama kim ki
hem orucunu tutar hem de fidye verirse onun iin daha
hayrl olur, ama sizin fidye vermektense oru tutmanz
daha hayrldr, nk fidye verince paran veriyorsun oru
tutarken cannla mcadele ediyorsundur.

` ' ` ` ' ` `
' ` ' ` ` '`
315
'` ` ' ` ` ` '` ` `
` ` ` ` ` ` '`
` ' '

(185-) ehru Ramadanelleziy nzile fiyhil
Kur'nu hden linNasi ve beyyinatin minel hda
300
velFurkan* femen ehide minkm ehre
feddetnmin eyyamin uhar* yuriydullahu Bikml
ysra ve la yuriydu Bi kml usr* ve li tkmill
ddete ve li tkebbirullahe al ma hedakm ve
leallekm tekrun;
* (O sayl gnler), insnlar iin bir hidyet rehberi,
doru yolun ve hak ile batl birbirinden ayrmann apak
delilleri olarak Kurann kendisinde indirildii Ramazan
aydr. yle ise iinizden kim bu aya ularsa, onu orula
geirsin. Kim de hasta veya yolcu olursa, tutamad
gnler saysnca baka gnlerde tutsun. Allah, size kolaylk
diler, zorluk dilemez. Bu da sayy tamamlamanz ve
hidyete ulatrmasna karlk Allah yceltmeniz ve
kretmeniz iindir.
Ramazan ay yle bir ay ki, onun ierisinde Krn
indirildi, yol gsterici, hidyet olarak insnlar iin, ve ak
ak beyanlar getirdi hidyetten yana ve farklar anlatma
yolunda izahlar getirdi.
Krnn bir ismi beyyine, yani beyanlar, aklamalar,
Yzondrt sresi blm vardr, ite her bir blm
beyyine, yani aklamalar, dier bir ismi hidyet yani
kiilere hidyet kazandran Hakk yolunu doru yolu
gsteren ve dier bir ismi furkan, farkl mertebeleri
anlatan, farkl farkl mertebeleri birbirinden ayrarak
anlatan.
316
Kim ki iinizden bu ay grrse hemen oru tutsun,
eer hasta veya seferde ise ondan sonraki gnlerde o
gnler kadar orucunu tutar ve tamamlar.
Allah size kolaylk diler size zorluk dilemez, eer bu
mddeti tamamlad zaman Allah tekbir etsin, Allah
yceltsin, umulur ki bylece krnz yapm olursunuz.

` ' `
` ' ` ' '` `

301
(186-) Ve iza seeleke badiy anniy feinniy
kariyb* uciybu da'vetedda' iza deani, felyesteciybu
liy vel yu'minu Biy leallehm yerudun;
* Kullarm, beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki),
gerekten ben (onlara ok) yaknm. Bana dua edince, dua
edenin duasna cevap veririm. O hlde, doru yolu
bulmalar iin benim davetime uysunlar, bana imn
etsinler.
Ey Habibim kullarm senden Beni sorduklar zaman,
muhakkak ki Ben onlara yaknm de, Rahmnn,
Kahharn, Fettahn kullar deil Allahn kullar deniyor,
Ben bunlara yaknm demesi, Zat mertebesinde onlara o
kadar yakn ki, onlardan ayr deilim, ancak buradaki
zuhurlarmz sebebiyle birer elbise giydiimizden biraz
uzak kalm gibiyiz, ama Ben onlara ok yaknm diyor,
zleri mahiyetleri itibaryla, Beni ardklar zaman Ben
onlara icabet ederim, yani Bana dua ettikleri zaman Ben
onlarn dualarna uyarm, Allahn sz bu, daha tesi var
m?
Efendim istedim istedim bir trl olmad deniliyor, ya
duan da bir yanllk var ya da istediin eyin sana
verilmesinin zaman gelmemitir, eer o anda istediin
eyi Cenb- Hakk sana vermi olsa istediin duan da
zamanlaman yanl olabilir o sana zarar verir, o zaman
317
sabrla bekleyeceksin ama yrekten istenecek, hakkyla
istenecek, sadece lisandan sylersen o zaten ulamyor
demektir.
O halde sende Bana icabet et yani , Ben ona icabet
ederim ama o da Bana icabet etsin deniyor art budur,
yani Benim tekliflerime uysun Ben de ona istediini
vereyim, Allahn seni sevdiinin ls, sen Onu ne kadar
seviyorsan Oda seni o kadar seviyordur, peygamberine
muhabbetin ne kadarsa onun da muhabbeti sana o
kadardr.
Ve Bana imn et, ite bu yoldan umulur ki reit
olursun, fizik olarak bulu ana gelince insn reit
oluyor, bu et kemiin rt sen istesende istemesende
302
belli bir sre ierisinde o rte ulayor beden, ama esas
rt mn lemindeki rte ulamaktr, red olmak, bu da
akl- klle ulamakla akln en gzel ekilde kullanmakla
mmkn olabilmektedir.

` ` ' ` ` ' ' ' '
' ' ` ` ` ' ' '
' ` ` ` ' ` '
` ` ` ' ' ` ' '
` ` ` '
' ` ` ` '
` ` ` ` ` ` ` ` '`

318
(187-) hlle lekm leyletesSyamirrefes ila
nisaikm* hnne libasun lekm ve entm libasun
lehnne, alimAllahu ennekm kntm tahtanune
enfsekm fetabe aleykm ve afa ankm* fel' ANe
bairuhnne vebteu ma ketebAllahu lekm* ve
klu verebu hatta yetebeyyene lekml haytul'
ebyedu minel haytl'esvedi minel fecr* smme
etimmusSyame ilelleyl* ve la tbairuhnne ve
entm akifune fiyl mesacid* tilke hududullahi fela
takrebuha* kezlike ybeyyinullahu ayatihi linNasi
leallehm yettekun;
* Oru gecesinde kadnlarnza yaklamak size hell
klnd. Onlar, size rtdrler, siz de onlara rtsnz.
Allah, (Ramazan gecelerinde hanmlarnza yaklaarak)
kendinize zulmetmekte olduunuzu bildi de tvbenizi kabul
edip sizi affetti. Artk elerinize yaklan ve Allahn sizin
iin yazp takdir etmi olduu eyi arayn. afan aydnl
gecenin karanlndan ayrt edilinceye (tan yeri
aarncaya) kadar yiyin, iin. Sonra da akama kadar
303
orucu tam tutun. Bununla birlikte siz mescitlerde itikfta
iken elerinize yaklamayn. Bunlar, Allahn koyduu
snrlardr. Bu snrlara yaklamayn. Allah, kendine kar
gelmekten saknsnlar diye, yetlerini insnlara bylece
aklar.
Size hell klnd, oru gnlerinin gecesinde,
hanmlarnza yaklamanz, onlar sizin rtnzdr ve sizde
onlarn rtssnz, muhakkak ki Allah bilir nefislerinize
hata yaptnz, tevbe edin ve Oda sizi affetsin, yani
insnlar nefisleriyle hata yapabilirler Allahta bunun byle
olduunu bilir ama siz bu hatay yaptktan sonra hemen
tevbe edin, Oda sizden bunu affetsin.
Oru tuttuunun gnn gecesi ne demek? Kendi
varlnda ittika halindeyken gndz halini yayoruz, yani
Allahn varlnn seninle birlikte olduunu idrak ederek
yaadn srece zten orutasn demektir, fiilen yemek ye
istersen, btnen oruta ve ihramdasn demektir ayrca,
ite bu dnceden kp beeriyetine dndn zaman
319
gece olmu demektir, nefsaniyetine gemi olursun yani
nuraniyetinden zulmaniyete gemi oluyorsun isterse gn
gndz olsun, o gn baka bir gn gece baka bir gece,
ite byle bir halde yemekte imekte bahis yoktur, yani
kadna yaklamayn dedii akl kllden nefsi klle
yaklamanzda mahsur yoktur yani belirli bir eriat
ierisinde nefsimizle yaamakta mahsur yoktur, ite
zaman zaman nefsi kll de yaamanz akl klln
perdesidir.
Kara iplikten beyaz iplik aydnlanncaya kadar fecr
vaktinde yiyiniz, eski zamanlarda saat yoktu, zaman
haber verecek top yoktu, l veriyor beyaz iplikle siyah
iplik ayrlncaya kadar yani hava biraz lo oluncaya kadar
yiyip iiniz diyor, yalnz bu elimizdeki makara ipi deil
ufuktaki bir iplik izgisi, ufuktaki siyah izgi yukarda kalr
beyaz izgide aadan kmaya balar, gnein klar
maya balar, gecenin karanl stte siyah bir izgi
yapar, ite bu belirgin hale gelinceye kadar, yiyin iin,
buna fecri sadk, fecri kazibte diyorlar, o zaman akama
304
kadar orucunuzu tamamlayn.
Gndz vakti orulu olduunuz srece bir ey yiyip
imeyin deniyor, yani Zat mertebesinde bulunuyorsan
eer, gndz Zat mertebesidir, lh- varln sendeki
tecellisi zuhurudur, bu mertebede bulunuyorsan zten
sfatla, esmyla, efalle iin yok, yani yiyecekle, iecekle
iin yok, zten orulu hkmndesin, Zat mertebesi
itibaryla, Zati varlndayken vcut kesafetinden
kurtulduun iin yemeye imeye ihtiya yoktur, yeme
ime orada szkonusu deildir.
tikafta iken kadnlarnza yaklamayn, bunun
gecesinde de gndznde de, mescitlerde, bu Allahn
snrlardr, bunlar amayn.
tikfta olmak devaml Hakkla birlikte olmak demektir
yani kendi beeriyetini am Hakkla birlikte olmak, o
zaman Hakkla birlikte olduunda nefsni herhangi bireye
yaklama demektir, senin gerek ein aslnda kendi
nefsani varlndr yani Akl kll hakiki varln nefsi kll ise
320
bedenindir ite nefsi klle itikafta iken yaklama yani
nefsani bir arzuna yaklama tabii bunun ierisine ele olan
hallerde zten giriyor, ama o ayr bir konu olduu halde
orada snrlanan sadece o deil yani itikafta olduun
srece kendi varlndaki nefsine dnk iler yapma,
nefsine ait iler yapacaksan zten itikfta deilsin, itikf
iinde olsan da, itikaftan kyorsun.
te bylece Allah yetlerini aklar, insnlar iin
umulur ki onlar saknrlar.

' ' ` '
'`
' ` ' '

305
(188-) Ve la te'klu emvalekm beynekm Bil
batli ve tdlu Biha ilelhukkami lite'klu ferykan
min emvalinNasi Bil ismi ve entm ta'lemun;
* Aranzda birbirinizin mallarn haksz yere yemeyin.
nsanlarn mallarndan bir ksmn bile bile gnaha girerek
yemek iin onlar hkimlere (rvet olarak) vermeyin.

' ' `
` ` ` ` ` ` ' '
' ' ' `` `
321
(189-) Yes'eluneke anil ehilleti, kul hiye
mevakytu linNasi velHacc* ve leysel birru Bi en
te'tl buyute min zuhuriha ve lakinnel birra
menitteka* ve'tl buyute min ebvabiha*
vettekullahe leallekm tflihun;
* Sana, hillleri soruyorlar. De ki: Onlar, insnlar ve
hac iin vakit lleridir. yilik, evlere arkalarndan
girmeniz deildir. Ama iyi davran, takva sahibi (Allaha
kar gelmekten saknan) insnn davrandr. Evlere
kaplarndan girin. Allaha kar gelmekten saknn ki
kurtulua eresiniz.
Ey Habibim senden hilli soruyorlar, De ki, insnlarn
vakitlerini bilmesi ve hac vakitlerini bilmesi iindir, zhiren
byledir.
Gkyznn varl yldz, ay ve gne, bunlar
nedir zerimizde ne tesirleri vardr ve ifadeleri nelerdir,
bunlar bilmemiz lzm.
Yldz bir mnda bizim nefsni varlmzdr, nefs
yldz, ven necmi iza heva (53/1) da bahsedilen bizim
nefis yldzmzdr, ite nefis yldz bizde olduu srece aya
ynelmemiz mmkn deildir, nk beeriyyet yldz bizi
aydnlattndan, bizi ihata etmi olduundan, ay
tutulmu olmaktadr, yamyordur, evvel bu beeriyyet
yldznn perdelenmesi ve sndrlmesi lzmdr, veya
306
yerinden indirilmesi lzmdr ki; insn yldzdan sonra
gelen aydan nurunu almaya balasn, yani Hakkikat-i
Muhammediden faydalanmaya balasn, aksi halde her
yapt i, ibadet dahi olsa nefsinden kaynaklanan i
hkmndedir yani yldzndan nk insn kendi
yldzndan baka eye itibar etmez yani nefsaniyetinden
baka eye itibar etmez ta ki bunun eitimini alncaya
kadar, ite yaplmas lzm gelen ey beeri yldzn
aslnda lh- yldza evirmek, lh- yldza evirdikten
sonra da orada kalmaz ilerisini ister, oradan da aya ular,
ite oraya ulaana ait bu yet, yldzndan kurtulduktan
sonra bu hill, bu ay nedir diye sormaya balyor ama
kendisinde beeriyet yldz d srece aya ulaamad
322
iin onunla ilgilenemez, sormaz yani Hakkikat-i
Muhamme-diyyeyi aratrmaz, dilinde, lisnnda
Muhammed(s.a.v) kelimesi vardr ama lfzdir, Allah
kelimesi nasl azmzda lfz olduu gibi Muhammed
kelm da yle azmzda lafzidir.
Yldzl bir tarafa ektiimiz zaman, bakn vakitlerdir
deniyor o bize hakikat seyrimizdeki vakitleri gsteriyor,
ite ne zaman ki iimizde yava yava Nr-u Muhammed-
domaya balyor o zaman bizim vakitlerimiz zuhura
kmaya balyor yani seyrimiz faaliyetlerimiz meydana
kmaya balyor, ama bunun olmas iinde Regaib gecesi
gerekiyor, Regaib gecesinden sonra Mevld gecesi, ite
Mevld gecesi bu hillin domas hkmndedir, sonra o
hilal yava yava geniliyor, bedir halini alyor sonra yava
yava yine eski haline dnyor ama o bedir halini
muhafaza ettii iin kii oradan gnee geiyor, bedir
yava yava ekiliyor nnden nk artk gneten n
almaya balyordur, yani Hakkikat-i lhiyyeye ulayor,
brhm (a.s.) n maaradan kpta bunlar anlatmas bu
mertebenin ifadeleri ve bunlarn zhiri ifadelerinden
btnna geerek, son olarak brhm (a.s.) n dedii gibi
benim gerek Rabbim bunlar var edendir diyerek tahkiki
imna ulalyor ve hayatnn dier safhalarnda bunun
yaants kendisinde zuhura kyordur.

307
Ve hacc yani iin kemlat belirtilmektedir.
(Necm-yldz) hakknda daha geni bilgi (53 Necm-
yldz Sresi) (37) nolu kitabmzda mevcuttur, dileyen
oraya bakabilir.
yilik evlerinize arkalarndan girmek deildir, ancak
iyilik saknmakla olur, siz kendinizi ebrardan zannediyor-
sunuz ama kapdan girme denildii halde siz arkadan
giriyorsunuz, bu berr iyilik deil, ancak berr ittika ile olur
yani ieriye girme dediyse, hibir taraftan girme.
Yani trl, trl nefsni dncelerle kendi beden
evinize yanl yollardan girmeyin, girerseniz kapsndan
323
girin, beden mlknn kaps kulaktr, ama ilim malnn
kapsdr, yani beden malna girecek ilmin kaps kulaktr,
ama buraya nefsni ynden baka kaplardan da giri
vardr, o da bir ok yerden, sadrndan olur, beyninden
olur, hislerinden olur, gzlerinden olur, ite yeti Kerme
bunu belirtiyor, varlnza, beden mlknze, kapnn
dndan baka yerden bir ey girmesin. Bylece Allahtan
ittika edin felh bulursunuz.

' ` ` ` '
'` ` `
(190-) Ve katilu fiy sebiylillahilleziyne
yukatilunekm ve la ta'tedu* innAllahe la yuhbbul
mu'tediyn;
* Sizinle savaanlara kar Allah yolunda siz de
savan. Ancak ar gitmeyin. nk Allah ar gidenleri
sevmez.
Sizi ldrenleri sizde ldrn, yan izmeyin, Allah yan
izenleri yani grevini hakkyla yapmayanlar sevmez, bu
yet her ne kadar zhir savatan bahsediyorsa da, bugn
belirtilen ekilde sava yoksa, bu yet dyormu
hkmden deil tabi, mslmann sava her zaman
vardr, nefsiyle vardr, evreyle vardr, duygularyla vardr,
308
mslmann sava biter mi hi, nk nefis ona srekli
saldryor, ne kadar onu terbiye etsede o hep saldryor
mutlaka bir boluunu aryor ve oradan saldryor.
Allah yolunda ldrnz, nefsinizin menfaati iin deil,
seni Allah yolunda engelleyen eyleri ortadan kaldr, en
azndan kenara at, eer sen onu ldrmezsen o seni
ldrecek, bu bir gerek, biraz bo braktmz anda
kendimizi o neyse bize kardan saldran, nefsimiz hangi
ynden saldryorsa saldracak ldrecek yani o ksm, ama
ite bizim ona mni olup bizim onu ldrmemiz gerekiyor,
Allah yolunda, bu ii hafife almayn, bakn kim size doru
324
ynelmi hakknz gasp etmek istiyor, onu hemen
nnzden ekin diyor, snrlama yok, imdi biraz fazla
olacak ama, ana, baba, e, karde, mal, mlk, dnya ne
varsa sizi Hakktan ayran bunlarn hepsini kenara ekmek
gerekiyor, tabi burada lm kadar iddetli eyler olmazda,
en azndan mni olmayacak hale getirmek lzmdr en
azndan ikna ederek, nnden ekildii zaman, o ite l
hkmndedir, mni olmad takdirse yaasn, onun zarar
Hakk yolunda sana mani olduu iindir, belki uzun sreler
ekemezsin ama o istikamette olacaksn en azndan ve
neticede onu sevdirerek o kendisi ekilecek zaten ite bu
da bir mcadele, bu da bir ldrme hkmndedir. Bir
bakma ldrmeden kast, hkmsz brakmaktr.

' ` ' '` ` ` '` ` ' '`
' '` `
` ' '` '
(191-) Vaktluhm hays sekftmuhm ve
ahricuhm min hays ahrecukm vel fitnet eedd
minel katl* ve la tkatiluhm ndelMescidil Harami
hatta ykatilukm fiyh* fein katelukm
faktluhm* kezlike cezal kfiriyn;
* Onlar nerede yakalarsanz ldrn. Sizi kardklar
yerden (Mekkeden) siz de onlar karn. Zulm ve bask,
309
adam ldrmekten daha ardr. Yalnz, Mescid-i Haram
yannda, onlar sizinle savamadka, siz de onlarla
savamayn. Sizinle savarlarsa (siz de onlarla savan)
onlar ldrn. Kfirlerin cezas byledir.

' ` `
325
(192-) Feinintehev feinnAllahe afurun Rahym;
* Eer onlar (savatan ve kfrden) vazgeerlerse,
(unu iyi bilin ki) Allah ok balayandr, ok merhamet
edendir.

'` ` `
'`
(193-) Ve katiluhm hatta la tekne fitnetn ve
yekned diynu Lillah* feinintehev fela udvane ill
alezzalimiyn;
* Hibir zulm ve bask kalmayncaya ve din yalnz
Allahn oluncaya kadar onlarla savan. Onlar savamaya
son verecek olurlarsa, artk dmanlk yalnz zalimlere
kardr.

` ` ' ` ` '
` ' ' ' '
` ` ' '' ' '
`
(194-) Eehrlharamu Biehrilharami vel
hurumatu ksas* femen'teda aleykm fa'tedu aleyhi
Bi misli ma'teda aleykm* vettekullahe va'lemu
ennAllahe maalmttekyn;
* Haram ay, haram aya karlktr. Hrmetler (sayg
310
gsterilmesi gereken eyler) ksas kuralna tabidir. O hlde
kim size saldrrsa, size saldrd gibi siz de ona saldrn,
(fakat ileri gitmeyin). Allaha kar gelmekten saknn ve
326
bilin ki, Allah kendine kar gelmekten saknanlarla
beraberdir.

' ' ' '
'` ` ` `
(195-) Ve enfiku fiy sebiylillahi ve la tlku Bi
eydiykm ilet tehlketi ve ahsinu* innAllahe
yuhbbul muhsiniyn;
* (Mallarnz) Allah yolunda harcayn. Kendi kendinizi
tehlikeye atmayn. yilik edin. phesiz Allah iyilik edenleri
sever.

'` ` ` ' ' ' ' ' '
' ' ` ' '
` ` ` ' ` ` '
' ' ` ' ' `
` '` ` ' ' ' ''
' ` ` ' '
` ' ' '
` ` ` ' '

(196-) Ve etimml Hacce vel Umrete Lillah* fein
uhsrtm femesteysera minel hedy* ve la tahliku
rusekm hatta yeblal hedy mahlleh* femen
327
kane minkm merydan ev Bihi ezen min re'sihi
fefidyetn min Syamin ev Sadakatin ev Nskin,
311

feiza emintm*femen temettea Bil
Umreti ilel Hacci femesteysera minelhedy*femenlem
yecid feSyam selaseti eyyamin fiyl Hacci ve
seb'atin iza
raca'tm* tilke aeratn kfiretn, zlike li men lem
yekn ehlhu hadril Mescidil Haram* vettekullahe
va'lemu ennAllahe ediydl kab;
* Hacc da, umreyi de Allah iin tamamlayn. Eer
(dman, hastalk ve benzer sebeplerle) engellenmi
olursanz artk size kolay gelen krbn gnderin. Bu
krbn, yerine varncaya kadar balarnz tra etmeyin.
inizden her kim hastalanr veya bandan rahatsz olur
(da tra olmak zorunda kalr)sa fidye olarak ya oru
tutmas, ya sadaka vermesi, ya da krbn kesmesi
gerekir. Gvende olduunuz zaman hacca kadar umreyle
faydalanmak isteyen kimse, kolayna gelen krbn keser.
Kurban bulamayan kimse hacda, yedisi de
dndnz zaman (olmak zere) tam on gn oru tutar.
Bu (durum), ailesi Mescid-i Haram civarnda olmayanlar
iindir. Allaha kar gelmekten saknn ve Allahn
cezasnn etin olduunu bilin.
Allah iin, Hacc tamamlayn.
Hac bilindii gibi slmn ierisinde hem bedenen hem
malen yaplan ibadetlerdendir, ibadetler deiik ekilde,
olmaktadr sadece mlen yaplan ibadetler vardr, sadece
bedenen yaplan ibadetler vardr, hem bedenen hem
mlen yaplan ibadetler vardr, Mesel zekt vermek
mlen, oru tutmak bedenendir, ama hac hem mlen hem
bedenen yaplan bir ibadettir, evvel hac ne idi onu
dnmemiz lzmdr, yani hac kelimesinin ifade ettii
mn ne idi,? ksaca yle zetleyebiliriz, (Hakkikat-i
lhiyye de Cemllllah seyir) dir, hac bir yolculuk, ve
seyri slkta bir yolculuktur, ite hac demek hakikati lh-
328
ye de Cemalullah seyir, sliklere yol ehline bunlar, hacc
tamamlayn deniyor, byle bir emir vardr.
Hac zhir olarak Kbe-i erifi ziyaret etmek, btn
olarak nsn- Kmili ziyaret etmektir, nc olarakta
312
nsn- Kmili kendi bnyesinde bulabilmektir, en mhim
olan hacta budur ite, ama dier haclar yapmadan bu
hacc yapmak mmkn deildir, geri zhir Kbe-i erifi
ziyaret etmeden btni hacc yapmak mmkndr ama
eksik kalr, oradaki o yaanty grmedikten sonra kii
sadece bulunduu yerde yapt hacc tek tarafl bir hac
olmu, btni bir hac olmu olur sadece, ama zhir ile
btn birbirlerinden ayr eyler olmadklar iin onu da
yapmas, ite hacc tamamlayn demesi bu ynylede
ayrca.
Umreyi de ayn ekilde, umre Hakkikat-i
Muhammediyede Hz. Muhammedi (s.a.v.) seyirdir, yani
bir bakma d lemdeki nsn- Kmili seyirdir.
Allah iin olacak bunlar, bir ilaAllah yani Allaha
doru gidi iin bir ifade ile ama baka bir ifade ile Allah
ve Raslullah kendinde bulman ve Ulhiyyet mertebesini
idrak etmen iin, sadece gezip dolaman iin deildir.
Eer herhangi bir ekilde bu oluumdan
engellenirseniz, evre mni kar, aile mni kar, i mni
kar, belirli bir ekilde seyri slktan engellenirseniz,
geici olarakta olsa bu hallerden mahrum olmamak iin
kolaynza gelen bir krbn gnderin, diyelim gece derse
kalkamadk, veya kalktkta yarm kald gcmz buna yetti
samimi olarak, ite o hac yerine geen hedy krbn,
krbn diyor bakn, krbn demek can demek, mal
demiyor krbn diyor, ite her bir Hakk yolu yolcusunun,
nefsi emmresi, levvmesi, mlhimesi hangi ahlk
zereyse ve hangisini bomak kolay geliyorsa onu hediye
olarak gndersin yani zorlamyor ne kadar kolaylk
gsteriyor, o yoldan hi olmazsa krbiyyet salasn diye,
bazlarmza byk gelen bir ey dierlerimize kk gibi
gelir veya tam tersi, ite kendi mcadelesi neye yetiyorsa
onu gndersin deniyor.
329
Ban tra etmesin, hediye krbn yerine ulancaya
kadar, krbnn yerine ulamas demek krbiyyet halinin
yani kiinin lh- varla mmkn olduu kadar yakn
ulamas demektir, ite oraya ulamadka kendisinde
313
Hakkikat-i lhiyye zuhura kamayacandan kendisindeki
beeriyyet grntlerini noktalamasn kesmesin, daha
henz, nk o beeriyyeti iinde yaamak zorunda hem
Hakka ulaamad hem de beeriyyetini tamamen keserse
iki bolukta kalacak, ne Hakka ulam olacak ne de
nefsinde kalm olacak, ite hediyeniz Hakka ulancaya
kadar banz tra etmeyin, ne zaman Hakka ulaacak o
zaman satan murat nefsani uzantlar, onlar o zaman tra
edebilir.
Kim ki iinizden seyri slk yolunda hac yolunda
hastaland veyahut ba ard, skld herhangi bir eyden
bunun karlnda fidye versin, fiili grevlerini veya lfzi
kelm dualarn yapamadysa bunun karlnda fidye
versin yani oru tutsun veya sadaka versin veya hediye
krbn gndersin Hakka, burada oru sadece bedeni
ibadet, sadaka mali ibadet krbnda mali ibadet yani hem
cannla hem malnla mcadele etmen gerektii anlalyor,
dier ynden oru tutmak nefsani hallerimizi muhafaza
altna almak, sadaka vermek sretiyle de verici olmak yani
seyri slkun bir ok ynleri olduunu biri olmazsa dieri
yaplr ekliyle kolayln gsteriyorlar.
Umreden faydalanmak istiyorsanz engellemeler
kalktnda umreden faydalanbilirsiniz, hacca kadar, yani
Hz.Raslullahn hakikatini idrak etmeye alabilirsiniz.
Yine kolaynza gelen bir krbn gnderiniz.
Kim ki bunu bulamad yani krbn gnderemedi, oru
tutsun, hac gnleri ierisinde gn, yedi gnde
dndkten sonra oru tutsun, gn oru tutmak, birincisi
haccn hakikatlerini ilmel yakn olarak idrak etsin, ikincisi
aynel yakn, ncs hakkel yakn olarak, ite kendinde
var olan bu duygu ve bilgileri oru tutmak sretiyle
btnna alsn, btnnda olan zellikleri de zhire karsn,
yani bu hakikatleri ilmel, aynel, hakkel yakn olarak idrak
330
etsin ve dndkten sonrada yedi gn oru tutsun yani
nefsi emmresi, levvmesi, mutmainnesi, mlhimesi,
mardyyesi, razyesi, safiyesi ynyle oru tutsun ve

314
bunlarnda hakikatlerini ortaya karm olsun.
On olur ve Kmil bir oluum meydana gelmi olur,
birden dokuza kadar olan saylar tek haneli saylar, ve
onlarda bir hkmndedirler nk birin iki tanesi iki olur
ve dokuza kadar benzer ekildedir ama nne bir sfr
geldii zaman kesret balyor, on rakkamnda tek haneli
saylar bitiyor oklu saylar balyor, Kmil olmas burada
ite hem vahdet var hem kesret var, nndeki sfr arkaya
koyduumuz zaman hibir ey ifade etmiyor, ite btn
saylarn asl bir ve o da Ahadiyet mertebesidir ve o da
oniki noktadan meydana geliyor, birin nne hilik
konulduu zaman bu lemdeki varlk ve okluk ortaya
km oluyor, ka sfr koyarsanz koyun netice deien bir
ey olmuyor okluun ifadesini gsteriyor.
Bu oluumlar Mescidil Haramn dnda yaayan
kimseler iindir, Mescidil Haramn iinde yaayan kimseler
iin ne byle bir zorunluluk vardr ne de bir oluum vardr
ne de bir gerei vardr, nk o oluumlar onlar daha
evvelce yaptklar iin Mescidil Haram ashab olmulardr,
yani Kbe sakinleri olmulardr, onlarn artk bunlar
yapmas gerekli deildir, ancak bu yollardan geilecei iin
ve orann sakinleri olanlarda bu yollardan bu faaliyetlerden
getikleri iin daha evvelce yaptklarndan tekrar
yapmalarna gerek yoktur.
te Allahtan bylece ittika edin, saknn , her
mertebede saknma baka baka, irfan ehlinin ittikas
gnlnn bir nebze dahi olsa Hakkn dndaki eylerle
megul olmas veya gnlnn beeriyetine dnmesi veya
Hakktan gafil olmas, ite onun ittikasn bozan bu hal olur
bundan saknn yani varlnzla birlikte olduumu
unutmaktan saknn, ancak insn bunun bilincinde olarak
beeriyetini yaayabilir yine dnyevi yaantsn
srdrebilmesi iin o ayr konudur , bakarsnz o gaflet ehli
331
gibi gzkr ama iinden Hakk ile dndan hlk iledir,
ittikas bozulmaz.
te bunu mutlak byle bilin ki Allahn karl ok
iddetlidir, kim ne yaparsa onun karln grecek, cennet
315
fiili ileyenin cezas-karl cennet, cehennem fiili
ileyenin cezas cehennemdir, muhabbet ehlinin cezas
muhabbettir,Hel cezaul ihsni illel ihsn (Rahman,
55/60.yet) hsnn karl ancak ihsndr.
ediydl kab demesi, kiinin Rabbine olan
muhabbeti ne kadar iddetli ise Rabbinin muhabbeti de
ona o kadar iddetli olur.

` ` '` ` `
` ' ' ` ` ` ' '
` ' ` ` ` '
(197-) ElHacc ehrun ma'lumat* femen ferada
fiyhinnel Hacce fela rafese ve la fsuka ve la cidale
fiyl Hacc* ve ma tef'alu min hayrin ya'lemhllah* ve
tezevvedu feinne hayrez zadit takva* vettekuni ya
ulil elbab;
* Hac (aylar), bilinen aylardr. Kim o aylarda hacca
balarsa, artk ona hacda cinsel iliki, gnaha sapmak,
kavga etmek yoktur. Siz ne hayr yaparsanz, Allah onu
bilir. (Ahiret iin) azk toplayn. Kukusuz, azn en
hayrls takva (Allaha kar gelmekten saknma)dr. Ey
akl sahipleri, bana kar gelmekten saknn.
Hac bilinen aylardadr, btn ynyle sadece burada
belirtilen aya mahsus deil, kim ki Hakkikat-i lhiyye
seyrini senenin hangi aylarnda yapabiliyorsa, onun hac
gnleri oras olur, nsn- Kmil nerede bulunuyorsa oras
onun Kbesidir onu ziyaret ettii zaman haccdr, hangi
332
saatlerde, hangi gnlerde, hangi aylarda gidebiliyorsa
onun hac mevsimi ite o zamanlardr.
Kim ki hacca niyetlendi, artk kadna yaklamasn, yani
nefsaniyetine yaklamayacak o arada, yaklarsa Ulhiyyet
hakikatleri kendisinde meydana gelmez, beeriyetinden
kurtulamaz.
Yalanclk yapmasn, yalanclktan kast gerekli eyin
316
dnda baka kelmlar konumasn, nefsinin varln
ortaya koymasn nk nefsi batan baa yok ve yalan,
nefsimiz dzmece bir hadise ite nefsimizden
konutuumuz srece yalan sylemi oluruz, sylediimiz
ey doru dahi olsa, kavga, sava yapmasn, kavga
yapmas iin kiinin evvel karsnda muhatap bulmas
lzm ama hacta yani gnlde olan kimse karsnda
Hakktan baka bir muhatap bulamayacandan, Hakkla
da kavga etmeyeceinden nk kendisi de ayn
olduundan, dolaysyla fiillerini ortadan kaldrmas
gerekiyor, bunlar yerine getirmezse hac olmas mmkn
olmuyor.
Hayrdan ne ilerseniz Allah bunlarn hepsini bilir, nasl
bilir, zten yaptn hereyi Onunla birlikte yaptndan
sylesen de sylemesen de Onda bunlar var olduundan
bilir. Yolda hazrlk yapn, azn hayrls takvadr, kitap m
okuyacaz zikir mi yapacaz, verilen talimatlar m yerine
getireceiz, gece mi kalkacaz, teheccd, nafileler mi
klacaz, oru mu tutacaz, bunlarn hepsi azk yani
yolculukta bize lzm olan azk, hem bu lemdeki seyrimizi
tamamlamak iin hem de btna aktarlacak yani ahiret
sonras yaama aktarlacak o yolculuunda az bunlardr,
kimin dersi nerelerdeyse oradaki dersini yapmas ruhunun
azn hazrlamas, aklnn, irfannn azn hazrlamasdr.
Ey Kmil akl sahipleri benden saknn diyor Cenb-
Hakk bizatihi kendi kelm ve bu kelm da Zat
mertebesinden gelen kelm nk Ben, kayna Ztndan
douyor, Benden korkun demiyor yalnz, korku baka
saknma baka, saknma korkuyu ierisine alyor ama
korku deil, saknmak demek kiinin kendi varlnn
333
hakikatini unutmaktan saknmas veya bunu nakletme-
mekten saknmasdr, geri o her zaman olmaz, zaman,
zemin ve mahal msait olacak ki, karndaki de alc
olacak, o ekilde bulduunuzdada vermemekten saknn,
Kmil akl dedii akl kll sahipleri, ulul elbab bir bakma
bab kap demek olduuna gre kap sahipleri, Esm-i
Hsnnn her birisi bir kapdr, Hakka gtren, Hakkn
sarayna girilen bir kapdr, kimin kabiliyeti, karakteri neye
317

uygunsa o kapdan ieriye alnr, baka trlde Hakkn
mahremiyetine giri yolunu bulmak kesinlikle mmkn
deildir, bahenin kapsna kadar getirirler, etrafndan
dndrrler, ama ieriden biri gelip kapya amadkca
ieriye girilmesi mmkn deildir, tabii ieriye alnmazdan
ncede o kapda o kiilerin bir hayli beklemesi lzmdr, ki
sbit kadem olduklarn belli etsinler, bir Hakk yolcusunun
da srarla Hakkn kapsnda, ehlllahn kapsnda
beklemesi lzmdr ki ull elbab o kapdan onu ieriye
alsn.

` ' ' ' '` ' ' ` ` ` ' '
` ` `
' ` ' `
(198-) Leyse aleykm cnahun en tebteu
fadlen min Rabbikm* feiza efadtm min Arafatin
fezkrullahe ndel Me'aril Haram* vezkruHU kema
hedakm* ve in kntm min kablih le minaddalliyn;
* (Hac mevsiminde ticaret yaparak) Rabbinizin ltuf
ve keremini istemekte size bir gnah yoktur. Arafattan
ayrlp (sel gibi Mzdelifeye) akn ettiinizde, Mear-i
Haramda Allah zikredin. Onu, size gsterdii gibi
zikredin. Dorusu siz onun yol gstermesinden nce
yolunu armlardan idiniz.
334
Rabbinizin ltfundan talep etmeniz size gnah olmaz
yani Rabbinzden Rabbinzn mahremiyetine girmeyi
istemeniz sizin iin gnah saylmaz, belkide sevap ismiyle
belirtirsek yapacanz en byk itir diye altnda izgide
vardr.
Arafattan indikten sonra, Allah zikredin Mearil
Haramda, Arafattan inmek ne demektir,? Arafat bilindii
gibi haccn farzdr, Arife gn akam ezanna kadar
Arafatta olmayan kiinin hacc olamyor, tekrarlamas
318
gerekiyor, Efendimiz (s.a.v) hac Arafattr demitir zten,
dierleri onun teferruatlar, Arafata kmak demek, ehli
Araf yani Araf ehli olmak demektir, arifede bilici mnsna
ya, ertesi gnn bayram olduunu, mutlak olarak Rabbe
vusl olduunu bildiren gn mnsnadr, Krn-
Kermde de Araf sresi var, orada araf ehlinden
bahsediyor, diyor ki cennet ile cehennem arasnda bir tepe
vardr, orada bir takm erler vardr, cennetlikleri ve
cehennemlikleri simalarndan tanrlar, ne cennete konur
onlar ne cehenneme konurlar, sevaplar yok ki cennete
girsinler, gnahlar yok ki cehenneme girsinler, nk
beeriyetleri kalmam, araf olmular, ite Arafata kmak
demek, dnyada iken cennet ve cehennem arasndaki araf
mahalline kmak demek hakikati itibaryla, ite kim ki
oraya sadece sreti deil sreti yani hakikati ile de btn
ile de ktktan sonra kendisinde meydana gelen lh-
tecellilerin hepsiyle birlikte onlar varlnda toplayarak
Allah zikretsin, Mearil Haramda, gayriye yasak olan bir
yerde, ite Hakkikat-i lhiyyeyi idrak etmi olan bir kii
haremdir, o kiinin gnl haremdir, kendisi oradan kmaz,
ama bakasna haramdr, neden ehlullah kolay kolay
tanyamazlar, nk haramdr onlarn btnnn tannmas
ve tantlmas, gayriye haramdr, eer biz araf ehli
olmusak gerekten, Mearil Haram bize harem,
dierlerine haramdr, yani ancak evresinde dolaabilirler,
ite sen kendi hakikatini kaybetmeden Ulhiyyet
mertebesi itibaryla Mearil Haramda zikrini yap, yani
oradaki hakikatleri idrak et, onu da zikret, zikirden maksat
335
o hakikatlerin ortaya kmasdr, yani Arafattaki
hakikatlerini oradada yaa diye anlayabiliriz.
Onu zikret, Arafatta ve Arafata karken neler
retmise gzellikle zikredin. te siz daha evvelce bu
hadiselerden haberdar deildiniz, ne zaman ki bir nsn-
Kmile yolunuz dt, ondan bunlar aldnz, eitildiniz
bunlar unutmayn yani krnz eda etmekten geri
durmayn diye altnda ikaz var.

319
' ' ` ` ' ` ` `
`
(199-) Smme efydu min hays efadanNasu
vestafirullah* innAllahe afurun Rahym;
* Sonra insnlarn akn ettii yerden siz de akn edin
ve Allahtan balanma dileyin. phesiz Allah ok
balayandr, ok merhamet edendir.
Yukarda Araf ehlini anlatt ama bu insnlarla birlikte
bakalar da vardr, ve orada her mertebeden inen insnlar
vardr, kimileri muhabbet ile inmekte kimileri zorlandm,
yoruldum, dncesiyle inmekte kimileri eriat
mertebesinden dualarm yaptm diyerek gnl huzuruyla
inmekte, kimileri sadece yorulmu olarak beeriyetiyle
inmektedir, yani bir sr mertebelerden ini vardr, bir
ehlullahn yani araf ehlinin iniini zel olarak anlatyor
ondan sonra dierleriyle beraber sizde inin ve Allaha
istifar edin, oralarda dier insnlarn kelmyla boa
geirdikleri vakitler iin lzumsuz dncelerde bulunduk-
lar iin Arafatta o vakitleri hakkyla deerlendiremedikleri
iin istifar edin ama sretiniz itibaryla sizde onlara
benzediiniz iin ellerinizi ap istifar edin, ama onlarn
gnl lemi tabii daha bakadr, bu istifar genel insnlar
iin istifardr, ama araf ehli iin cezbe-i lh-yye ile
kr hkmndedir, yani herkes bir eyler yapsn orada
demek isteniyor, ama krde ikilik deil mi dersek, o
336
kr ikilik mnsnda olan bir kr deildir, yine
gnlnden gnlne, yani kendinden kendine olan bir
kr, teekkr gibidir.
Muhakkak Allah Gafurdur rter her trl gnahlar ve
sendeki hakikati lh-yyeyi de rter ve Rahimdir, bir
bakma merhamet sahibidir, bir bakma da ehli muhabbete
zel olarak muamelesi vardr.

' ` ' ` ' ` ' '
320

' ` ` `
(200-) Feiza kadaytm menasikekm
fezkrullahe kezikrikm abaekm ev eedde zikra*
feminenNasi men yekul Rabbena atina fiyddnya
ve ma lehu fiyl ahrati min halak;
* Hac ibadetinizi bitirdiinizde, artk (cahiliye
dneminde) atalarnz andnz gibi, hatta ondan da
kuvvetli bir anla Allah ann. nsanlardan, Ey Rabbimiz!
Bize (vereceini) bu dnyada ver diyenler vardr. Bunlarn
ahirette bir nasibi yoktur.
Hac hkmlerini yerine getirdikten sonra tekrar Allah
zikredin, yle zikredin ki, babalarnz zikrediyormu gibi
zikredin yahut daha iddetli zikredin.
Babadan kast akl kll olduundan, akl kl
mertebesinde Allah zikrettiiniz gibi zikredin, bir baka
ifade ile Arafatta zikrettiiniz gibi dndkten sonrada
zikredin, oraya kp araf ehli olduktan sonra kii dnyann
neresinde olursa olsun yine araf ehlidir ve hkm aynen
stnde geerlidir, bir ey eksilmez, ite bu hakikati
unutmadan oradaki gibi zikredin hatta daha iddetli
zikredin nk akl kll dahi hakikati lh-yye den
almaktadr yani akl klln stnde hakikati lh-yye
337
mertebesinden zikredin dndkten sonra, imdi o
sfrlanma normalde Arafatta oluyor, doduktan sonra
kemle ermi ekliyle.
nsanlardan bazlar Rabbimiz dnya da bize ver
derler, sadece dnyalk isterler yani maddi kazan isterler,
ahiretten onlara bir nasip yoktur, onlar istediklerini dnya
ihtiyalarn giderme yolunda isterler, ahiret iin
istemezler, ite onun iin ahirette onlarn bir nasibi olmaz
nk buradan bireyler hazrlayp gndermediler.
Ahiretten kast lm olduuna gre lmde iki trl
olduuna gre biri zdrari biri ihtiyari lm, zdrari yani
zorunlu lmle yani mutlak Allahn iradesiyle ldkleri
321
zaman, ahirette yani lm sonras kendilerine bir nasip
yoktur eer ihtiyari lmle lecek olsalar onlar iin byle
bir ey sz konusu deildir, derviler ihtiyari olarak burada
lrler yani nefislerinden lrler, hangi yata ldyse
ondan sonraki yaamlar onlar iin artk ahiret hayatdr,
ahir bir sonraki aama demektir, mutlaka kabre girmek
deildir, kylerde hayvanlarn akamlar girdii ahr
denilen yer onlarn akam kapanacak yerleri demektir ya,
yani otlamaktan gelecekler sonrasn orada geirecekler,
ahiret genel olarak bahsedilen anlamda deil, belirli fiillerin
bir sonraki aamas onlarn ahiri demektir, ite dervilerin
ahiri kendi nefislerinden getikleri gndr, onlar
kendilerine dnyada verilen nimetlerdende faydalanrlar.

` ` ` `

(201-) Ve minhm men yekul Rabbena atina
fiyddnya haseneten ve fiyl ahrati haseneten vekna
azaben nar;
* Onlardan, Rabbimiz! Bize dnyada da iyilik ver,
ahirette de iyilik ver ve bizi ate azabndan koru diyenler
de vardr.
338
Ve yine insnlardan bazlar vardr ki onlar da: Rabbimiz
bize dnyada ver gzellikler, ahirettede yine gzellikler ve
bizi cehennem azabndan koru, bu duay yapan insnlar,
Zhirden baktmzda eriat mertebesindedir, biraz daha
can gnlden yaparsa bu duay tarikat mertebesinden
olmu olur.

` ` ` ` ` '`
(202-) laike lehm nasybn mimma kesebu*
vAllahu Seriy'ul hsab;
* te onlara kazandklarndan bir nasip vardr. Allah,
hesab pek abuk grendir.
322
` ` '` ` ` ' '
' ' ` '
` ' ' '
(203-) Vezkrullahe fiy eyyamin ma'dudat*
femen teaccele fiy yevmeyni fela isme aleyhi ve men
teahhara fela isme aleyhi limenitteka* vettekullahe
va'lemu ennekm ileyhi tuherun;
* Sayl gnlerde Allah ann (telbiye ve tekbir getirin).
Kim iki gn iinde acele edip (Minadan Mekkeye)
dnerse, ona gnah yoktur. Kim geri kalrsa, ona da
gnah yoktur. Bu, Allaha kar gelmekten saknanlar
iindir. Allaha kar gelmekten saknn ve onun huzurunda
toplanacanz bilin.
Allah belirli gnlerde zikredin, bunlar terik
tekbirleridir, Krbn bayram arifesinin ikindisinden sonra
balayan terik tekbirleri, Allahn muhabbeti o gnlerde
Kbe-i erif ve civarnda ve Arafatta ok byk ekilde
zuhura geliyor hem madde leminden hem btn
leminden, oraya gidilir dikkat edilirse orada zikir (v.b.)
339
yaplamaz, oras al yeri deil veri yeridir, yani bu una
benzer stnze herey yayor, siz emsiyeyi stnze
tutmu Ya Rabbim bana unu ver bunu ver diyorsunuz, ne
isteyebilirsiniz ki, ne kadar isteyebilirsiniz ki, senin
istediinde, istediin eylerin stnde hesap edilemeyecek
kadar ok eylerde veriliyor, bunlar byle verilirken sen
bunlar reddetmi yani emsiye am oluyorsun, sen
yoksun ki orada duay kim yapacak sonra, yapamazsn
gerekte, ne dua edebilirsin ne de baka bir ey
yapabilirsin, ite o sayl gnlerden maksat birisi bu,
sadece zhir itibaryla birisi bu, orada kimin istidat ve
kabiliyeti ne yndeyse o ynde art oluyor ona da dikkat
etmek gerekiyor, eitim almadan oraya gitmise yani
gnlk yaants iinde oraya gitmise orada ald ey
yine gnlk yaantsndaki art oluyor, irfan ehli dnyay
isterken dnya vastasyla Hakk istiyorum der.
323
te o gnlerden kasdedilen eylerden biri bu o gn
herkesin gnlnde o muhabbet oluuyor, gerek bireysel
olarak, gerek yerden arzdan arzn muhabbeti ykseliyor,
gk ehlinin semavatn muhabbeti ykseliyor, artk
bireyselliinden bir ey yapmas sz konusu deil kiinin
orada, dier anlamda Arafattan kast nsn- Kmil
olduundan ne zaman ona ulamsan, ne zaman bir
nsn- Kmil ile irtibat kurmusan ite o senin belirlenmi
zamanlarndr, biz hayatta isek hac farz, bu gnl haccn
yapmak zorundayz
trl eyyam oldu bu durumda,
Birisi genel olarak orada buluulan,
Birisi kiinin seyri slku annda muhabbet ettii yere
ulamas, gitmesi,
Birisi de sadece kendi ahsnda, kendi varlnda Hakkla
birlikte olduunu idrak ettii zaman onun hacc yani
Arafat bunu ne kadar aklnda tutarsa o kadar hac sresini
devam ettiriyor hkmnde olur.
Umrenin sresi daha genitir, nk orada Hz.
Raslllahn lemlere rahmeti vardr, yani vesile olmas
340
vardr, haccn kapsn yle aralamak var, baka bir ifade
ile hac hakikatini yaamann orada provas vardr, eitimi
vardr, nce umreye sonra hacca giden kii ne kadar rahat
hac yapyor, direk hacca gittii zaman ok zorlanyordur.
Minada kalma gnleri, drt gn orada bulunmak
gerekiyor, eer o kadar kalamazda iki gece kalrsa biraz
acele ederse onun iin bir su tekil etmez, bu iki
gnnden birisi daha evvelce Arafatta yaanan hadisenin
Arafattan sonra gelen nc durak eytan talama yeri
Minada gnn biri fenfillh, biri bakbillh, yani orada
hem fenfillh hem bakbillh haliyle oturduun zaman
dnebilirsin diyor.
Ama bunu e de kartrsan yine gnah yoktur, sevap
vardr, bunun ncs yapmak hem fenfillh hem
bakbillh haliyle tekrar oradaki oluumu yaamak yani
eytanlar talamak, eytan talamakta, kii Arafata kp
324

eytanlar darya att zaman bir daha kendisine
gelmesinler diye uzaktan talamaktr, o talardan da
yedier tane atlyor, her nefis mertebesinden bir tane
atmak zere oluyor.
Muhakkak ki siz ona dndrleceksiniz, harolacak-
snz, yaplmas gereken btn bu ileri hakkyla yapn, bu
ileri yaparken gaflete dmekten saknn, irfan ehli iin bu
yet zaten tahakkuk etmi bir yettir, toplandnz hkm
vardr, dierleri iin kii kendi hakikatini ne kadar idrak
etmise topland mertebede o dzeyden olacaktr,
burada Cenb- Hakk uzak bir varlk olarak mahede
edenler, bir komutann nnde toplanan bir cemaat gibi
toplanlacan zanneder, kimileri emirler ile zorla
toplanlacan zanneder ki, yle de olacak isyan ehli iin
toplanma, dierleri muhabbet ehli olarak kendileri gelip
toplanacak fakat kendini bilen insnlar zaten bugn
Hakkta toplandklarndan onlar iin bir beis olmayacak, bir
baka ifade ile o mertebede olanlar cemaat olarak
toplanacaklar, bu cemaatten ayr bir cemaat olarak, nk
onlar daha dnyada iken haroldular, toplandlar yani
341
idrak ve uurlarnda Hakkn varlnn kendilerinde
olduunu idrak ederek ilmi bir toplant yaptlar veya
tahkiki yani muhakkak bu iin byle olduunu idrak ederek
kendi varlnda Zat mertebesi itibaryla btn lemi
topladlar.

` ` ` ` ' ` '`
` `
(204-) Ve minenNasi men yu'cibke kavlhu fiyl
hayatid dnya ve yhidllahe al ma fiy kalbihi ve
huve eleddl hsam;
* nsanlardan ylesi de vardr ki, dnya hayatna
ilikin szleri senin houna gider. Bir de kalbindekine
(Sznn zne uyduuna) Allah ahit tutar. Hlbuki o,
325
dmanlkta en amansz olandr.
Yine baz insnlar vardr ki, dnya hayatnn sz ve
ondan bahsedenlerin sz onlara ho gelir, cezbeder yani
onlar ve onlar kendi kalplerinde olan bu tr dnceye
Allah ahit koarlar, bunlar hasmlarn en azlsdr.

' '` ` '
` ' ` `
(205-) Ve iza tevella sea fiyl Ard li yfside fiyha
ve yhlikel harse vennesl* vAllahu la yuhbbl
fesad;
* O, (senin yanndan) ayrlnca yeryznde
bozgunculuk yapmaa, ekin ve nesli yok etmee alr.
Allah ise bozgunculuu sevmez.
Burada Cell, Cebbar, ve Kahhar tecellisinin baz
zelliklerini ortaya getiriyor, kendi bana kalp yeryznde
342
faaliyet gstermek iin kotuunda orasn bozmak iin
koar, insnlar ekinleri ve nesli helk etmek iin alr,
nesilden maksat insnlarn fikir yapsn bozmak, Allahta
yeryznde bozgunculuk yapanlar sevmez.

` ` ` ` ` ` '
`
(206-) Ve iza kyle lehttekllahe ehazethl
zzet Bil ismi fehasbhu cehennem* ve le bi'sel
mihad;
* Ona Allahtan kork denildii zaman, gururu onu
daha da gnaha srkler. Artk bylesinin hakkndan
cehennem gelir. O ne kt yataktr!
Ona Allahtan ittika et, sakn denildii zaman, onu
beeri izzeti yani nefsaniyeti, benlii tutar, onun yeri de
cehennem olur, o da ne kt bir dntr.
326
` ' ' `

(207-) Ve minenNasi men yeriy nefsehbtiae
merdatillah* vAllahu Raufn Bil bad;
* nsanlardan ylesi de vardr ki, Allahn rzasn
kazanmak iin kendini feda eder. Allah, kullarna ok
efkatlidir.
Yine insnlardan bazlar vardr, nefsini satar, verir
yani Allahn rzas karlnda, bu mertebenin de deiik
zuhur mahalleri vardr, en kemlli olarak kendi hakiki
benliini satt yani rzas ile yerine verdi, Ztn ald
diyebiliriz, kendi hakikiki benliini, ki o da zten Onun,
Ona verdi, orada artk esm-i lh-yyeden bahis yok
Zatndan bahsediliyor, burada ulamak iin gsterilen bir
mertebeden bahsediliyor.
343
Muhakkak ki Allah gerek kullarna ok Rauftur,
merhametlidir, merhametlidir derken beeri anlamda bir
merhamet deil lh- anlamdadr.

' ` ` `
' ` ` ` ` '
(208-) Ya eyyhelleziyne amendhulu fiys silmi
kffeten, ve la tettebiu hutuvati eytan* innehu
lekm advvn mbiyn;
* Ey imn edenler! Hepiniz topluca bar ve gvenlie
(slma) girin. eytann admlarn izlemeyin. nk o,
size apak bir dmandr.
Ey imn edenler, buradaki imn gerek imn tabi ki
lafzi imn deil, imn dahi okluk hkmnde ama
slmiyyet bu okluu en aza indiren bir sistemdir, ondan
nce seviyyet, ok tanrdan ancak e indirebilmitir, Hz.
Raslllah dahi bunu ancak ikili anlatabilmi, teklii yani
vahdeti ikili kapdan girerek anlatabilmitir.
327

Bireysel varlmz asndan bakarsak, imn edenler,
kiinin varlnda bulunan Hd ismine tabi olan gler
mnsnadr, kendi aranzdaki zelliinizi bozmayn hep
birlikte bar halinde olun, bnyenizdeki bu Esm-i
lhiyyeleri birlikte kullanp aralarnda zt gibi olanlar da
bar iinde kullannz, hayal ve vehmin ayak izlerine tabi
olmayn, peinden gitmeyin, muhakkak ki o sizin iin ak
bir dmandr, nk size verdii vehim, hayal ve
vesvesenin mesnedi yoktur, doru gibi gsterir ama
aslnda hepsi botur ona tabi olmayn.
eriat mertebesi itibaryla kavgay brakn, bara
dahil olun,
Tarikat mertebesi itibaryla dargnl, ksknl
brakn muhabbet ehli olun,
344
Hakkikat mertebesi itibaryla Cenb- Hakkta
bulunan zt esmlar artk birbirinden ayrmayn hepsini
toplayn, onlar birletirici olun,
Marifet mertebesinde onlar sizin malnzdr, sizde
zuhura ksnlar yani karde olarak bark olarak ksnlar,
ayr, ayr hkmler olarak deil.
eytann admlarna tabi olmayn, yani sizdeki heva ve
hevese nefsaniyyetinize bireyselliinize kendinizden zuhur
edecek oluumlara, dnclere, deerlendirmelere
hibirine tabi olmayn.

' ` ' ` ` ' ` `

(209-) Fein zeleltm min ba'di ma caetkml
beyyinatu fa'lemu ennAllahe Aziyzn Hakkiym;
* Size apak deliller geldikten sonra, eer yine de yan
izerseniz, bilin ki Allah, gerekten mutlak g sahibidir,
hkm ve hikmet sahibidir.
Eer size beyanlar geldikten sonra kayarsanz, bir yn
328
itibaryla size ak beyanlar, yani dardan Krn- Kerm
gibi, Hads-i erif gibi, ehlullahn szleri gibi doru szler
geldikten sonra kayarsanz, muhakkak ki Allah sizin
zerinizde Aziz ve Hakmdir.

` ` ` ` `
` ' ` ` ` '
345
(210-) Hel yenzurune ill en ye'tiyehmllahu
fiy zulelin minel amami vel Melaiket ve kudyel
emr* ve ilAllahi turceul umur;
* Onlar (byle davranmakla), bulut glgeleri iinde
Allahn (azabnn) ve meleklerin kendilerine gelmesini ve
iin bitirilmesini mi bekliyorlar? Hlbuki btn iler Allaha
dndrlr.
Allahn gelmesini mi bekliyorlar bulutlardan meydana
gelmi glgeler ierisinde ve meleklerinde gelmesini mi
bekliyorlar ve iin kaza edilmesini mi bekliyorlar,
muhakkak ki btn iler Allaha dncdr.
Ehli gaflete burada hitap vardr, bulutlardan glgeler
demek, glge bilindii gibi ak olmayan, yani kiinin gnl
leminde byle kasvetli olduu zamanlarda Allahn
kendilerine geleceini mi bekliyorlar, ite herbirerlerimizin
gnllerinde nefsniyyetten meydana gelmi bulutlanma-
lar olursa bu gnle Allahn ve meleklerin gelmesi szko-
nusu olmaz. Melekler kendisine mana leminden gelen
glerdir, Allahn gelmesi demek ise bizatihi Cenb-
Hakkkn kendisinde tecelli etmesidir.
Allaha dnmek her mertebe olanlar iin ayr, ayr bir
dn olacaktr, kendini ayr kabul eden yahut inkarc
olanlar zorla dndrlecek, civarda olan daha kolaylkla
dndrlecek, ne kadar uzakta olursa ipi o kadar sert
ekilerek zorla dndrlecektir, ama daha burada iken
fiillerini, isimlerini, sfatlarn Hakka dndren kiinin, zt
itibaryla da Hakka dnmesi daha bu lemde tahakkuk
ettiinden hirette artk onun iin dndrleceksiniz diye
329
birey kalmyor, ite biz daha burada iken bu dnme
hkmn rci'y il Rabbiki (Fecr,89/28) yani
Rabbine dn! yetinden o emri alarak bu ihtarlar
gelmeden evvel biz dnm olalm inallah, yani aslmz
bilmi, bulmu olalm.

346
` ` ' ' ' ' ` ` ` '
` ` ` '
(211-) Sel beniy israiyle kem ateynahm min
yetin beyyinetin, ve men ybeddil n'metAllahi min
ba'di ma caeth feinnAllahe ediydl kab;
* srailoullarna sor; biz onlara nice ak mucizeler
verdik. Kendisine geldikten sonra kim Allahn nimetini
deitirirse, (bilsin ki) phesiz Allah, cezas pek etin
olandr.
Sor srloullarna bakalm, onlara nice, nice yetler
geldi, ak beyanlar olarak, bu beyanlardan kast kitaplar,
yani beni srle nice, nice kitaplar verildi ve nice, nice
mucizeler verildi ve bu mucizeler de yet hkmnde, biz
de o devreyi yaadmz sre ierisinde yani beni srl
yani tarikat devresini yaadmz devre ierisinde Cenb-
Hakkn bizlere de yani o mertebede olanlara nice, nice
yetler verdik hkm geerli oluyor, ama biz Msevi
olarak deil o mertebenin gerei oradan geerken bunlar
bize veriliyor, ite dem (a.s.) dan balayan bir seyir
ierisinde peygamberlere Cenb- Hakk neler ltfetmi ise
ayn eyler bize de ltfedilerek bu malzeme ile Hakkikat-i
Muhammediyyeye doru gidiyoruz, eer bataki malze-
meleri alp kullanamazsak, onlardan yararlanamazsak,
Hakkikat-i Muhammediyyeye doru olan yolculuumuz
yarm kalr, gcmz yetmez, bilgimiz yetmez, onlardan
aldmz bilgilerle, o bilgileri stste koyarak, basamak-
larn ykselterek nihayet Hakkikat-i Muhammediyyeye
ulam oluyoruz.
Aksi istikamette kullanld zamanda ok byk cezas
330
vardr, aslnda Allah azab edici deildir, buradaki azab
pimanlk azab bir bakma, o kadar byk ltuflar verildii
halde bu ltuflar yanl yolda yanl ekilde kullanld iin
ebedi menfaatini karmas onun iin en byk azab
oluyor.
347

` ` ` ' ` `
' ` ` ' ` ' '` '

(212-) Zyyine lilleziyne keferul hayatd dnya
ve yesharune minelleziyne amenu* velleziynettekav
fevkahm yevmel kyameti, vAllahu yerzuku men
yeau Bi ayri hsab;
* nkr edenlere dnya hayat ssl gsterildi. Onlar
imn edenlerle alay etmektedirler. Allaha kar gelmekten
saknanlar ise, kyamet gn bunlarn stndedir. Allah,
dilediine hesapsz rzk verir.
Kfirlere dnya hayat sevdirildi,
Kahhar esms nefsini ortadan kaldrmak iin
kendisine verildii halde, o Kahhar esmsn nefsaniyetine
zarar veren eyleri kaldrmak iin kullanyor yani tam ters
ynde kullanyor, niin bunu yapyor, nk kendisine
hayal ve vehmi hayat ters gsteriyor, vehmin asl zaten
yoku var, var yok gstermek, vehmin btn sanat, oyunu
bu, lemlere baktn zaman bu lemleri var gsteriyor,
Allah yok gsteriyor, yani telere atmak sretiyle yok
gsteriyor, tam tersini gsteriyor yani, dnyay n plna
aldrarak sslyor.
Ve onlar imn ehli ile alay ettiler,
Mudil ismi ile zuhurda olanlar Hdi ismi ile zuhurda
olanlarla alay ettiler, Hdi ismiyle zuhurda olanlarn
dardaki grntlerinin daha basit olmasndan yani
dnyada ziynetlere, sslenmelere pek fazla nem
331
vermediklerinden, fakat tekiler evlerini barklarn,
kendilerini ok sslediklerinden, dierlerini hakir
grmelerinden dolay mminlerle alay ettiler.
348
Ayn eyleri kendi nefsimizdede dnebiliriz, nefsi
emmre Hdi ismiyle zuhurda olan bizim z kimliimizi
hakir grmekte o mertebede, ite biz nefsi emmreyi,
levvmeyi ortadan kaldrdmzda zaman, btni mnda
yaptmz almalarla Hdi esmsnn, Selm esmsnn
aa kmasn temin ettikten sonra artk o hayal ve
vehmin bizim zerimizde yani Mudil esmsnn bizim
zerimizde tesiri kalmadndan, dolaysyla kfr hali
bizde olumadndan, kfr ehli olan bizim varlmzdaki
nefsi emmre yok olduundan artk stnlk iddia edecek
bir varlkta kalmaz, ve sekine hasl olur, srekli huzur hali
olur.
te o kimseler yani Hdi ismini Mudil isminin stne
geirmi olanlar, Rahmn ismini Kahhar, Cebbar isminin
stne geirmi olanlar ve Selm ismiyle daha ziyade
hareket etmi olanlar ite bunlar ittika ehli, yani saknanlar
olur, o kimseler kyamet gnnde insn hayal ve vehme
gtrecek esmlarn stndedir, yani o ekilde yaayan
zuhurlarn stndedir, bugne alrsak, kim ki kendi
hakikatinin lh- varlktan baka bir ey olmadn idrak
etti, ite o zaman onun yani nefsinin daha bu dnyada
iken kyameti kopmu oldu.
Bir kimsesinin kendi lh- varln idrak etmesi ve o
ekilde kyama kalkmas yani aklda kyama kalkmas,
yoksa kii bedeniyle kyama kalksa ne olur, yatsa ne olur,
akl eer yatyorsa yani yatay bir bilgi ierisindeyse onun
ki ancak cesedinin kyam olur, bu da ok bir ey ifade
etmez daha sonra yine der, ite aklmzda, fikrimizde
gerek benliimizde kyam ettiimiz zaman bu bizim
kyametimiz olmu oluyor ve daha bu lemde kyamet
kopmadan bizim kyametimiz kopuyor, bize gre kyameti
kbra ama genele gre kk kyamet oluyor, ite onlar
daha bugn burada dierlerinden stn oluyor, yani hayal
ve vehim ile yaayanlarn bu kimseler stndedirler.
332
Allah kimi dilerse hesapsz rzklandrr, Esm-i lhiyyeden
neye ihtiyac varsa o kiinin, o esm ynnden onu
349
rzklandrr, kiide Kahhar ismi nefsini helk etmeye
yetmiyorsa, onun gcn arttrr.
Cenb- Hakkn genel olarak men kimlikten
maksad btn varlk , her varlk bir men madde ynden
baktmzda her varlk ey ismini almakta, ve her eyde
de bireysel olmasa da mahalli bir akl vardr, yani bir
kimlik vardr, kendi bnyesi kadar bir uuru vardr, ite
byle baktmz da btn lemlerdeki varlklar, men
hkmndedir, men kelimesindeki mim Hakkikati
Muhammedi, nun Kudret nuru, Hakkikati Muhamme-
diden Kudret nuru ile doan varlk demektir men
kelimesinin asl, ite btn lem byle olduuna gre
men yeau demesi, herhangi bir kimse zerinde dileme
deil, btn lemde genel olarak dilemesidir, ancak bunlar
efal, esm mertebesi itibaryla genel dilemesidir, birde bu
dileinin ierisinde zel olarak diledikleri vardr, ite bu
yet bir bakma zele hitap ediyor, bir bakma genele
hitap ediyor, senin beeriyetinle ne kadar alman olursa
olsun, bununla bir vastalandrmadr, yani sebepler
hlkederek almaya yneltir, bir de almalardan sonra
kendi ba olan tecelliler ile Zat mertebesinden o
kimseleri rzklandrr.

` ` ` ` ` `
' ' ` `
' ` ` ` `
` '` '
` ' `
'`

350

333
(213-) KnenNasu mmeten vahdeten
febe'asellahn Nebyyiyne mbeiriyne ve
mnziriyn* ve enzele mealhml Kitabe Bil Hakk
liyahkme beynenNasi fiymahtelefu fiyh* ve
mahtelefe fiyhi illelleziyne utuhu min ba'di ma
caethml beyyinat bayen beynehm*
fehedAllahulleziyne amenu limahtelefu fiyhi minel
Kakk Bi izniH, vAllahu yehdiy men yeau ila sratn
mstekym;
* nsanlar tek bir mmetti. Allah, mjdeciler ve
uyarclar olarak peygamberler gnderdi ve beraberlerinde,
insnlarn anlamazla dtkleri eyler konusunda,
aralarnda hkm vermek zere kitaplar hak olarak
indirdi. Kendilerine apak yetler geldikten sonra o
konuda ancak; kitap verilenler, aralarndaki kskanlk
yznden anlamazla dtler. Bunun zerine Allah
imn edenleri, kendi izniyle, onlarn hakknda ayrla
dtkleri geree iletti. Allah, dilediini doru yola iletir.
nsanlar bata tek bir mmeti idi,
Btn alemde insnlar bir mmetti, tek mmetti,
balangcmzda zaten tek insn olarak, yani Adem a.s
olarak tekti ve bir mmet idi ve bizlerde cennette idik,
Adem Babamzn kuvvesinde yani btnnda, onunla
birlikte yeryze indirildik, ite cennette iken Adem
Babamzn varlnda dnyaya geldiimiz zaman, insnlar
tek bir mmettir, onun iinde zaten.
men katele nefsen Bi ayri nefsin ev fesadin fiyl Ard
fe keennema katelen Nase cemiy'a(Maide,5/32.yet)
gerei tek bir kiiyi ldrmek, btn insnlar ldrmek
gibidir deniyor.
Drtlk:
Sar bir mekn ire bin dem olu,
Smaz bin lem ire bir dem olu,
Cismine bakp aldanma sakn ha!..
351
ki cihan varl bir dem olu.
334
Eer sana sen olmak istersen ifa,
AK ol ak ol aka eyle vefa,
Baka yok ancak byle bulunur safa,
Aksz yaamas mmkn m? bizlerin.

Sar bir an ire, bin Adem mr,
Smaz bin an ire, bir Adem mr,
Vaktine bakp azdr, deme sakn ha!..
Btn nsanlardaki, bir Adem mr.

Kemlin kemlidir bunca kemalt,
Kalr sanma geer nice nice halt,
Bu gn de kendini bulamaz isen hey hat,
Kimseye tan etme yarn sakn sen.

Btn bu lemdeki insnlar hepsi bir insnn deiik
terkipler ile deiik esmlarla zuhura gelmesinden baka
bir ey deildir genel anlamda, ve bir bakma nsn-
Kmilde buna diyorlar.
Ayrca biz kendi bamza zel olarak bir mmetiz,
mmet ana demek ya, biz bal bana bir insnz ve bir
insn btn insnlar temsil edecek gtedir, nk btn
insnlarda mevcut olan Esm-i lhiyye, bir insnda
mevcuttur, btn Esm-i lhiyyenin de bizde olan
mevcudiyeti nedeniyle her esmy bir insn olarak zuhurda
kabul ettiimizde, bir insn hepsini temsil edecek
oluumda olmaktadr, yani onun tek grnmesi kendi
iindeki okluu bertaraf etmiyor, ite vahdette bu demek,
bizim iimizde ne kadar okluk varsa, bunlarn tm insn
meydana getiriyor, Ne var lemde o var demde dedii
gibi btn varlkta ne varsa insnda hepsi mevcuttur.
352
Allah bunlarn iinden peygamberler kard,
335
Herbirerlerimizde Doksandokuz esm vardr, bu ana
esmlar bizim mmetimizdir, yle derler ki cennette bir
insn yetmi ekilde, adette yaayabilecek, gzkebilecek,
biri asli varl olduu halde Yetmi ayr yerde tecellisi
olacak.
te bizdeki bu Doksandokuz esmnn iinden Hdi
ismini haberci olarak kard, dier esmlara hidyet ehli
olarak, ikaz edici ve mjdeleyici olarak dier isimlere
kar, Hdi ismindeki hakikati ve Selm ismindeki hakikati,
kendindeki selmeti izah edici, Hdi isminin hakikatini izah
edici, Cmi isminin hakikatini izah edici, Allah isminin
hakikatini izah edicidir.
Peygambelerin Allah esmsnn hkim olmasn
salayacak bilgiyi getirmesi nk peygambeler Allah
esmsndan geliyor, Allah esms Hdi esmsn hidyeti
olarak gnderiyor, hani dem (a.s.) cennetten indikten
sonra feimma ye'tiyennekm minniy hden femenittebea
hdaye fela yedllu ve la yeka;(Taha,20/123.yet) yani
Benden size hidyetiler gelecek, kim onlara tabi olur ise
o sapmaz ve aki olmaz gibi bir ikazda bulunuluyor, ite
mjdeci olan o Hdi esms diyor ki senin varlnda Allah
esms da var, Cmi esms da var bunu belirtiyor ve
bunlar ortaya kar diyor yani Rezzak isminin peinde
ihtiyacn kadar ko, nefsin iin onun peinde koma ve
benzeri ekilde bir ok isimler iin byledir.
Onlarla birlikte kitab indirdi, Hakk olarak,
Allah esms Hdi esmsna Krn indirdi yani zati
hakikatleri indirdi, ve bunu dier isimlere mjdeledi ve
ikaz etti, Allah esmsnn gerektirdii faaliyeti zerinizde
gsterin, beeriyetinize, nefsinize kul olmayn diye ve bil
Hakk Hakk olarak, gerek olarak Hakk esms ile, bu ne
demektir, kendi varlnzda oluan hereyin btl deil
hakk olduunu bilin, ve Hakk olduunu belirtmek zere,
HalekAllahus Semavati vel Arda bil Hakk
(Ankebut,29/44) yani Semavat ve arz Hakk olarak
353
hlketti ite bizim semavatmz da burada arzmz da
buradadr, arzmz bunun d semavatmz bunun ii,
336
bunlar Hakk olarak hlketti yani kendi varlna baktn
zaman bunu bir beer, et kemik yn zannetme bu
dorudan doruya Hakktr, sende bu lemin iinde
olduuna gre, bu lemlerin hepsi Hakk olarak
hlkedilmise, bizde bunun dnda kalamayz ki, istesekte
kalamayz.
Bizdeki Esm-i lhiyyenin arasn bulmak, zt isimleri
birbirleriyle uzlatrmak, Hdi ile Mudil gibi, aslnda
bunlarn ayr eyler olmadklarn, kullanmlarndaki
yanllktan dolay ayrlk ortaya ktn, Kahhar ve
Cebbar ile Rahmann ayr eyler olmadn, bunlarn
birbirlerinin tamamlaycs olduunu anlatmak sretiyle
bunlarn arasn bulmak iin peygamberler geldi, ite onun
iin kim ne kadar zt ismi kendi bnyesinde birletirebilirse
Allah o derece anlam olur. Bizdeki Esm-i lhiyyelerin
ayr eyler olmadklarn birbirlerinin yardmclar
olduklarn onlara bildirmesi, yani bizdeki faaliyet sahasna
bunlar tahakkuka geirmesi o insnn skn ierisinde
olmasn salar, baz insnlar kendi iinde kavgaldr, ne
yaplsa eksi grr, ama btn varlklarn Esm-i
lhiyyenin bir zuhuru olduunu idrak ettii zaman artk
onda sulh, skun meydana gelmi olur, ite slam o zaman
balyor, gerek slm yani, Selm esms orada, yani
artk Selm esms terbiye ediyor, onun verdii gzellikle
gzel bir insn oluyor, o zaman Kahharn, hayal ve
vehmin, Cebbarn, Azizliin stnden gitmesiyle slim,
ho bir insn olur.
Aralarndaki hrs, kin yznden bu ihtilaflarn onlar
devam ettirdi,
Yukarda anlatld gibi Esm-i lhiyyeyi kullanama-
dklar iin ihtilflar srd gitti,
mn eden kimselere Allah hidyet etti, ihtilaf ettikleri
konulardan Allahn izniyle kurtuldular, yani Allah onlara
Hdi ismiyle tecelli ettiinden hakikati lh-yyeyi idrak etti
imn edenler, imn edenden kast, kendi varlklarnda
354
ilerin Allahn izniyle olduunu idrak etmeleri yani kendi
varlklarnda var olann Allahn olduunu idrak etmek imn
337

ehli olmaktr, kendi varlklarndakinden gaflette olanlarda
varlklarndakinin Allahn olmadn zannedenler yani
perdeliler ise ehli kfrdr, ite imnlar olmazsa Allah
onlara Hdi ismiyle deil Mudil ismiyle tecelli ediyor,
aradaki fark budur.
Muhakkak ki Allah hidyet eder dilediine,
Dilediinden kast, ehli Zattr, nk Zti tecellisinin
zuhurlar olduu iin diledii onlardr, Allahn diledii ise
ne byk bir ltuftur, Allahn dilemesi demek onun
mahbubu demektir, yani habibi demektir.
Doru yola erdirir,
Doru yoldan kast Allah esmsna giden yoldur, yani
neticede Allaha ulalan yoldur, biraz daha aarsak
neticede Allahla ulaan yoldur, bu bahsedilen sratullah
yoludur. Srat mstakim kiinin kendi varlnda Hakk
bulmas, sratullahta kendi varlndan lemlerdeki Allahn
varln bulmak, kendindeki doru yolu bulamazsa dier
dardaki, hazerat- hamsedeki doru yolu bulmas hi
mmkn deildir.

' ` ' ' ' ' `
` ` ` ` ` ` '
` ' ` ` ` `
' `
(214-) Em hasibtm en tedhull cennete ve
lemma ye'tikm mesellleziyne halev min kablikm*
messethml be'sau veddarrau ve zlzilu hatta
355
yekulerRasl velleziyne amenu meahu meta
nasrullah* ela inne nasrAllahi kariyb;
* Yoksa siz, sizden ncekilerin bana gelenler, sizin
de banza gelmeden cennete gireceinizi mi sandnz?
338
Peygamber ve onunla beraber mminler, Allahn yardm
ne zaman? diyecek kadar darla ve zorlua uramlar
ve sarslmlard. yi bilin ki, Allahn yardm pek yakndr.
Yoksa siz zannettinizmi ki, hemen cennete dahil
olacaksnz, sizden evvelkilerin bana gelenler sizin
banza gelmeden, cennete gireceinizimi zannettiniz,
Zhir anlamda byle, derviler iinde, gnl lemine
hemen kolayca gireceinizi mi zannettiniz, bu imtihanlar-
dan gemeden, bu incelmeden gemeden, bu eitimden
gemeden.
Cennet ehli ok nezaket sahibi olan insnlar demektir,
yani her ynyle tertemiz pir-i pak insnlar demektir,
nk orann vasfndan sz ederken orada bozulmu sz
duyamazsn diyor yani avami kelimeler duyamazsn
deniyor, o kadar gzel ltif bir lisan olacak ki cennet
ehlinin ite bu hale gelebilmesi iinde bir eitim gerekiyor,
nezaket eitimi, letafet eitimi gerekiyor, ite bu eitimde
Esm-i lhiyyenin eitimidir yani kendi kelmnn
eitiminin neticesi ve Cenb- Hakkkn kelm sfatnn
orada zuhura gelmesidir, hem ho edecek hem ikaz
edecek kelmlar olacak orada yani ho ederek bireyler
verecek yoksa krp dkerek deil.
nsn burada Mudil esmsnn tesirinde olursa cennet
ehli olamaz zaten nk nezaketi yok bir sefer,
kendisinde eksi olan esmlar artya geirmesi iin bir
alma, bir eitim gerekecektir.
Onlar skntlar, zorluklar tuttu ve zelzeleler tuttu,
sarsntlar tuttu, peygamberle olanlar o kadar zorlandlar ki
Allahn yardm nerede kald diye sormaya baladlar,
bunun zerine, cevap olarak; iyi biliniz ki Allahn yardm
yakndr, bunu byle idrak edin.
356
te bizim bedenimizi ve varlmz hastalk ve sknt
tutacaktr, fiziksel hastalklar bedenimize olacak, i
bnyemizde de baz hastalklar olacaktr. Esm-i lhiyye
den her bir cell esmnn bu vcdu kendi istikametinde
kullanmaya almas bnyedeki hastalklardr, o kadar ok
339
hastalk vardr, bu ierdeki hastalk bedenle harekete
geiyor, eer Esm-i lhiyye terbiyesinde iseniz bu
hastalklarnz sizden geer.
Zhirdeki yersarsntlar olduu gibi, bu hakikatleri
idrak etmeye baladka kii bir sr zelzele geirir, eski
kurulmu binalarn, yani hayali ve vehmi slm binalarnn
odalarnn ve blmelerinin yklp yerine, Selm esmsyla
temeli atlan yeni bir binann olumas gerekiyordur, eski
binalar yani eski bilgiler yerinde durduu srece yeni
bilgilerle o arsa zerine, yani varlmz zerine yeni bina
kurulmas mmkn deildir, her bir zelzele beyinde ve
gnlde olan bilgi inklplar, eskiden artlanma zerine
dizilen tulalar, bireylerin kt zannedilen hayal ve
vehim binalar yklp yerine Selm esmsyla salam bir
binann kurulmasdr, fakat Mevln Hz.lerinin syledii
gibi eer yenisini kuramayacaksan eskisini ykma, yani
kiinin eski ilim binasnn yerine, ona ok daha salam
yeni bir bina kuramayacaksan brak o eski binasnda
otursun, hi olmazsa o elinden gitmesin, ama yenisini
kurabileceksen tereddt etme eskisini yk.
lim yoluyla olduu gibi bir de muhabbet yoluyla olan
zelzeleler vardr, daha evvelce kii gaflette iken, kendisine
Ysuf (a.s.) a uzatlan ip gibi bir ip uzatlrsa ve o ipi
tutarsa, yani kendinde lh- muhabbet ortaya gelirse,
kuyu iindeki kapallktan, kabzdan karda muhabbet ehli,
ak ehli olursa ite o zaman gnlnde nefsani zelzeleler
kopmaya balar, bylece nefsaniyet gider o muhabbetle
yanar kl olur, eski bina gidince de yerine yenisini koyar,
ite bu almalar ierisinde kii biraz acele eder, yani
bunlar bamdan biraz abuk gesin ister, o zaman sorar
Nebisine, yani dervi ise kendisini gtrene sorar, ne
zaman bitecek bu ile? diye, hani Allahn yardm
357
nerede? diye sorar, o da der ki iyi bil ki muhakkak ki
Allahn yardm yakndr, bunun hesabn sen deil o bilir
diye, daha temkinli, daha ihtiyatl, daha mitli olarak
yoluna devam ettirir.

340
` ' ' ' '`

` ' ' ` '
(215-) Yes'eluneke maz yunfikun* kul ma
enfaktm min hayrin felil valideyni vel akrabiyne vel
yetama vel mesakiyni vebnissebiyl* ve ma tef'alu
min hayrin feinnAllahe Bihi 'Aliym;
* Sana Allah yolunda ne harcayacaklarn soruyorlar.
De ki: Hayr olarak ne harcarsanz o, ana-baba, akraba,
yetimler, fakirler ve yolda kalmlar iindir. Hayr olarak ne
yaparsanz, gerekten Allah onu hakkyla bilir.
Sana soruyorlar ki neyi infak edeyim, bir bakma talep
ediyorlar, sual sormak talep etmektir bir bakma, buradan
u da anlalyor ki Sahabeyi Kiramdan bazlar belirli bir
tevhid anlayna gelmiler, biz bunlar sarfedebilirmiyiz,
bizden sonra bakalarna da anlatabilirmiyiz gibi altnda
btn mns var.
nfak etmesi iin kiinin ister zhirde ister btnda
biraz bir yerlere gelmi olmas lzmdr, kii hangi mertebe
ye gelmise bir mertebe aasn kendi mertebesinden
infak edebilir. Zhir olarak ise kimin cebinde paras varsa
bir ksmn infak edebilir, ama yoksa neyi infak edecektir.
Ey Habibim, onlara de ki btn olarak sen hakikatinden
infak edebilirsin.
Burada dardan bir yerden Cenb- Hakktan Kl
hitab geliyorsa da aslnda o onu kendi hakikatinden
kartyor, ve burada artk belirli bir kemlatn ortaya
358
kmas vardr, Efendimiz (s.a.v) artk Hakkikat-i
lhiyyenin bir ok zelliklerini anlatmaya balyor yakn
evresine, ve onlara sizlerde bunlar yakn evrenize
aabilirsiniz diyor, yava yava, ve seyri slkun
terbiyesini ve seyrini gsteriyor.
Hayrdan infak edin.

341
Bir baka yette sevdiiniz eylerden infak etmedike
berre ulaamazsnz diyor.
Kimlere, nasl, ana-babaya, yaknlara, yetimlere,
miskinlere ve yol olanlarna yardm edilir, yani infak
edilir, btni ksmna gelelim.
Validemiz,
Btnn zhir yani mns btn fiili zhir olarak,
kiinin elini tuttuu eyhi ve eyhinin hanm,
btnn btn ise akl kll ve nefsi klldr ite bunlara
buna infak edilecektir.
Akl kll ile nefsi kll bizim gerek zmzn anas-
babasdr, onlara yardm etmemiz nasl olur diye
dnrsek, yle ki; Onlarn bizdeki varlklarn daha
kesin olarak ortaya karmak ve haklarn vermek yani
daha ok almak, aksi halde gereken ilgiyi ve bilgiyi
almaz isek bu bilgiler bizde btnda kaldndan yardm
etmemi oluruz. nfak bu, kendi gcnden, almandan
infak yani alman ile onlar zuhura karmak, ilminin,
bilginin nafakasn vermektir.
Kiide birde akl kll ile nefsi klln stnde akl evvel,
zat mertebesi vardr, ve bunlar bizde olduundan nefsi kll
olan annene infak et, yani nefsi kll olan annene Hakkikat-
i lhiyyeyi sen anlatmaya al, akl kll olan babana da
yardmc ol.
Yaknlarna, akrabalarna.
insnda Allah ismi olduundan Cmi ismi olduundan,
Allah esms da btn Esm-i lhiyyeyi tmyle
kapladndan dolay Allah esmsndan her esmnn hissesi
359
vardr, ite kiide bulunan esm mertebesi, esm-l hsn
mertebesi de kaynan sfattan alyor, Allah mertebe-
sinden, Ulhiyyet mertebesinden alyor.
Yukarda Zat mertebesinden sfat mertebesine olan
tecelliyi gsterdi, buradada sfat mertebesinden esm
mertebesine olan tecelliyi gsteriyor, ve onun faaliyetini
anlatyor. Diyelim ki bizden Ltif esms zor kyor yani
342
tam Ltif bir hle ulaamyoruz, biraz baz kabalklarmz
oluyor, ite Allah esmsyla Ltif esmsna verilen destek
Ltif esmsn daha glendirmi oluyor, veya Kahhar
esms bizden biraz fazla kyor, Allah esmsyla onu
denge ierisine almamz, o akrabamza yardm etmemiz
olur.
Zhir olarak ise kim kendi evresinde bir iki kelime
sylyorsa iyi niyetiyle o onun infakdr.
Yetimlere.
zhir olarak yetim babas olmayan demek, btn
olarak ise, bir kimsenin belirli bir seyri varsa, seyir
esnasnda akl kll olan babas Hakka intikal etmise,
derviler bota kalmlarsa, kendilerine yardm edecek
kimse kalmamsa, ite o yetimlere de infak et diyor,
onlarnda elinden tur, yardmc ol, babalk yap.
Ve Miskinlere.
Fakir, en alt dzeyde belirli bir mal olan fakat zekt
veremeyecek dzeyde olan kiiye denir, Miskin ise hi
bireyi olmayan kimsedir, fakr tamam olunca kii miskinlik
haline geer, fakr olann biraz mal vardr, yani benliinde
biraz zellikleri vardr ama bunlarda kalmaynca yani
varl kalmaynca orada Allah zuhur eder, fakr tamam
olunca o Allahtr demilerdir. Miskinlik Ulhiyyet
mertebesinin orada sknette olmas, yani skin olmas,
kendi nefsaniyetinden krnt kalmadndan skin olmu-
tur, Hakk orada vardr fakat zuhura kmamtr, kendi
benliinde, fakrn kemlatnda ise Hakkn orada zuhura
kmas vardr, aralarnda ki, fark buradadr.
Yol olanlarna.
360
Tarikat yolunda giden kimseler yolda biraz
tkezlenmi ise yolda kalmlarsa onlara da yardm edin
deniyor, yani Hakka giden yolda kim olursa olsun, ne
ekilde olursa olsun, yeseluneke yani senden talep
ediyorsa, hepsine yardm edilsin mnsnadr.
Hayrdan ne ilediyseniz, muhakkak ki O, Allah
ilediiniz hereyi bilir, zten heryerde kendi mertebesi
343
itibaryla zuhurda olan kendisidir, Allah esmsyla btn
bu ilerin stnde ve Alm esmsyla da esm mertebe-
sinden bu ileri bildiini yani kendisinin bu ilerin iinde
olduunu bylece gstermektedir.

` ' ' ` ` ' '
' ` ` ' ` ' ' ` ` ` '
` ' '
(216-) Ktibe aleykml ktalu ve huve krhn
lekm*,ve asa en tekrahu ey'en ve huve hayrun
lekm,ve asa en tuhbbu ey'en ve huve errun
lekm* vAllahu ya'lem ve entm la ta'lemun;
* Sava, hounuza gitmedii hlde, size farz klnd.
Olur ki, bir ey sizin iin hayrl iken, siz onu ho
grmezsiniz. Yine olur ki, bir ey sizin iin kt iken, siz
onu seversiniz. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Sava sizin zerinize yazld.
Bakn hi ka yoktur, bu kadar kesin olarak yazld
deniyor, o sizin iin kerih yani zor bir ey gzkr, ama
yazld, yapmazsanz da siz bilirsiniz yani, bu sava zhir
olarak madde mertebesinde yaplan bildiimiz savalar,
ama bizim iimiz o sava deil, yeri geldiinde onu da
yaparz oras ayrdr, bu sava kendi zmzdeki nefis
savadr, nefsi emmre, levvme, mlhime sava olacak,
361
geri nefsimizle boumak zor gzkr ama size bu
yazld, yani hemde ezelde, mzide programda yazld.
Kim hangi mertebede ise savan oradan srdryor,
nefsi emmre mertebesinde ise kendisindeki eksi hayvani
gleri atmakla, kesmekle, yoketmekle urayor,
levvmede ise o yapmay brakt eksi eyleri bir daha
yapmamak iin savayor, nefsi yaptrmaya alyor o
yapmamaya alyor, yaparsa da yine yaptm diye kendi
kendini suluyor, mlhime mertebesinde ise alm olduu
ilhamlar arasndan gelen evhamlar birbirinden ayrmaya
344
alyor, mutmainne mertebesinde kendisine gelen
zorluklara kar direnmeye alyor ve meseleleri kendi
gnlnde daha tatmin edici hle getirmeye alyor, sava
olmazsa orada duramaz zten, reKbet ykselmeyi
ilerlemeyi salyor.
Umulur ki sizin kerih grdnz ey sizin iin
sonunda hayra dnr, nefis sava size zor gelsede ama
bunu yaptktan sonra bu sava size hayra dnr, hayr
getirir size, siz savamamay kendinize sevgili grrsnz,
yani savamayp, gezmeyi, dolamay kendinize muhabbet
edersiniz, bu ho gelir ama arkasndan da banz dara
girer.

' ' `
` ' ` '
` ' ` `
` ` ' ' ` ' ' ' '
' ` ` ` '` '
` ' ' ` '`
362
(217-) Yes'eluneke ani ehril harami ktalin
fiyh* kul ktalun fiyhi kebiyr* ve saddn an
sebiylillhi ve kfrn Bihi velMescidil Harami ve
hrac ehlihi minhu ekberu indAllah* velfitnet
ekberu minel katl* ve la yezalune yukatilunekm
hatta yeruddukm an diynikm inistetau* ve men
yertedid minkm an diynihi feyemut ve huve kfirun
fe laike habitat a'malhm fiyddnya vel ahireti, ve
laike ashabnnari, hm fiyha halidun;
* Sana haram ayda savamay soruyorlar. De ki: O
ayda sava byk bir gnahtr. Allahn yolundan
alkoymak, onu inkr etmek, Mescid-i Haramn ziyaretine
engel olmak ve halkn oradan karmak, Allah katnda
daha byk gnahtr. Zulm ve bask ise adam
345
ldrmekten daha byktr. Onlar, g yetirebilseler, sizi
dininizden dndrnceye kadar sizinle savamaya devam
ederler. Sizden kim dininden dner de kfir olarak lrse,
ylelerin btn yapp ettikleri dnyada da, ahirette de
boa gitmitir. Bunlar cehennemliklerdir, orada srekli
kalacaklardr.
Sana haram olan ayda savamay soruyorlar. De ki o
ayn ierisindeki sava byktr, yani o ayda sava
yaparsan ok byk ktlktr, haram olan ay, yani hac
aydr.
Hac Zatllah ziyaret oluyor, ite bizim gnlmzde
hakikati lh-yye zuhura kmsa, bizler mahiyyun-ay
yzller olmusak artk o gnlde sava yapmak
haramdr, yani o muhabbet ierisinde tekrar nefsi
emmreye, levvmeye (v.b.) dn, onunla sava yapmaya
bala, bu yasak. Harem-i erife girilmise, ki ancak
onlardan temizlenmi olarak oraya girmek mmkndr,
ihramla girmek mmkndr, baka trl girilemiyor, emin
beldeyi oluturmusan oradaki savan artk bitmitir, ama
hem lisnen emin beldedeyim diyorsun hem de savan
varsa bu yasak bunu yapma, o zaman o aya ulamamsn
demektir, o aya ulamadn iinde sava yapabilirsin.
363
Allahn yolundan dndrlmek, bir srat- mstakim
vardr birde sratullah vardr, srat- mstakim yeryznde
nefis mertebeleri itibaryla fizik bedenin yani o
mertebedeki akln dzenli olarak hareket etmesi ve kiiyi
belirli bir yere getirmesi, onun bittii yerde sratullahn
balamasdr.
Mescidil Haram ehlini oradan ihrac etmek, kartmak,
Allahn indinde yine ok byk gnahtr, bir kimsenin
gnl leminden darya kmasna sebep olacak baz
teviklerde bulunmak gibi bu da byk gnahlardandr.
Fitne ldrmekten daha byk sutur, gnahtr.
Ve bu hl ierisinde ebedi kalc olur.

346
` ` `
' ` ' '
` `
(218-) nnelleziyne amenu velleziyne haceru ve
cahedu fiy sebiylillhi laike yercune rahmetAllah*
vAllahu afur'un Rahym;
* man edenler, hicret edenler, Allah yolunda cihad
edenler; phesiz bunlar Allahn rahmetini umarlar. Allah,
ok balayandr, ok merhamet edendir.
u imn edenler ki hicret ettiler.
Hicret iki trl oldu, bazlar zorlanarak hicret
ettirildiler, bazlar da kendi istekleriyle bulunduklar
yerden Hz.Rasullullahn bulunduu yere hicret ettiler.
Oturduumuz yerde dahi muhacir olabiliyoruz nefsi
emmreden levvmeye, levvmeden mlhimeye hicret
etmek sretiyle veya zhirden btna, btndan zhire
hicret etmek sretiyle bu hicret hadisesini bnyemizde
yayoruzdur.
364
Dervi te zten her an Kbeyi erife ulancaya kadar
muhacirdir, mcahedesi olmayann mahedesi olmaz
demileridir.
Ve cihat ettiler, Allah yolunda, yine Zat esms, yani
Zti seyirde cihat ederler,
te onlar Allahn rahmetini umarlar, bu cihatlar
yapmak sretiyle, Allahn rahmeti zhirden de geliyor
btndan da geliyor, her taraftan her ekliyle geliyor,
gzmzn grmesi, kulamzn duymas hep onun
rahmeti ama bu rahmetlerin iinde bir de lh- rahmet
vardr ki, talebimiz, ricamz o olsun, yani kendi zatmzn
hakikatini idrak etmektir, ite en byk ummak budur,
nk Allahtan iyi eyler umulur, Allaha kt eyler isnat
etmek olmaz, geri btn lemdeki fiiller onun fiilleridir
ama nezaketen yorumu baka trl yapmamz gerekiyor,
347
hakikati bizim btnmzda kalacaktr.
Allah (c.c.) Gafur, rtc ve Rahm, merhamet
edicidir, Allah tecellisi olduu zaman onun ilk yapaca ey
rtmek, rttnz gizledikten sonra da ihsnda
bulunmaktr, neyi rtyor, gnahlarn rtyor,
beeriyetini rtyor ve kendi Rahmniyyetini arkasndan
ortaya getiriyor, ki rtldkten sonra altndan bireyin
kmas lzmdr yoksa sahne kapanrsa hibir ey olmaz.

' ' ` '
` ` ` ` '
` ' ` ` ` ` `
365
(219-) Yes'eluneke anil hamri vel meysir* kul
fiyhima ismn kebiyrun ve menafiu linNas* ve
ismhma ekberu min nef'hima* ve yes'eluneke ma
z yunfikun* kulil afv* kezlike ybeyyinullahu
lekml ayati leallekm tetefekkerun;
* Sana ikiyi ve kumar sorarlar. De ki: Onlarda hem
byk gnah, hem de insnlar iin (baz zhir) yararlar
vardr. Ama gnahlar yararlarndan byktr. Yine sana
Allah yolunda ne harcayacaklarn soruyorlar. De ki:
htiyatan arta kalan. Allah, size yetleri byle aklyor
ki dnesiniz.
kiyi ve kumar da soruyorlar senden, bunu nefsi
emmre, levvme arasnda gidip gelenler soruyor,
kmadklar iin oradan, bu yaptmz iler bize zarar
verir mi vermez mi diye onu soruyorlar.
De ki Ey Habibim her ikisi de byk gnahtr, ancak
insnlara kk bir faydasda vardr, ama onun vermi
olduu ktlk daha byktr,. Kumar ve iki hakknda
gelen ilk yetler bunlar, son yette belirtildii gibi bunlar
birden kesmi olsayd, mslmanlardan alk olanlar
birden kesemeyeceklerdi, evvel bu yet geldi, bir ksm
mslmanlar braktlar ama bazlar devam etti,
348
arkasndan bir yet daha geldi, imeyenler ienlerden
hayrldr hkmyle yine bir ksm daha brakt, en sonunda
btn bunlarn hepsi haramdr hkm gelince hepsi
kesildi. nsann tabiat bu ite bir eyi bir anda kesemiyor,
yava yava kesilebiliyor, geri bazlar vuruyor ba
kesiyor hemen ama hepsini birden kesemiyor yava yava.
Dier ynne gelelim, kumar ve iki seni rhni
varlndan karyor ise, nefsni ekilde sarho ediyorsa,
yani senin nefsinde daha ok kalmana sebep oluyorsa,
lh- varlna gemene mani oluyorsa, byk gnah,
yalnz buradaki iki araben tahura olursa o zaman i
deiiyor. Kumarda mn itibaryla nefsiyle oynad
kumar, yani nefsini baedemedii anda hile ile ortadan
kaldrmas, nefsi diyor ki bana unu ver (v.b.) isteklerde
bulunuyor, dur acele etme sonra gideriz diye oyalyor onu,
366
sonra tam tersi oluyor, namaz klmaya kalkyor nefsi
oyalyor onu bu sefer, zarar faydasndan daha ok.
Biz hala muhabbet ateiyle yandm, nefsimi yle
aldattm gibi daha hep oralarda isek orada kalmamz bize
daha ok zarar veriyor oradan gememiz gerekiyor, yoksa
Zat mertebesine ulaamyoruz, bu bahsedilen yer efal
mertebesi ile esm mertebesi aras, sfat mertebesine
geildii zaman zten bunlar terkedilmi oluyor.
Tekrar bakn ne infak edelim diye soruyorlar, De ki Ey
Habibim, artann infak edin deniyor, evvel ihtiyacnz
ayrn artann infak edin deniyor, elinizdekinin hepsini
infak ederseniz daha bunun sonras vardr, yeni gn
gelecek kazantan artan yani her yeni gnde gelen lh-
tecelliler geldike yenileyerek kalann infak edin deniyor.
Bylece Allah yetlerini size beyan eder, yani
Ulhiyyet mertebesi yolunda yrnen iaretler bunlar,
yaplacak tatbikatlarn ekillerini, oluumlarn, kimliklerini,
nasl ve niceliklerini anlatyor, ite bunlarda yettir.
Umulur ki siz bunlar tefekkr ederseniz, ite Cenb-
Hakkn bizim zerimizde kanaat bizim bunlar
anlayabileceimiz ynndedir, ama umarm ki alrsnz
da kolaylkla bunlar anlarsnz deniyor.
349
` '` ' '
` ` ' ` ' '` ' ' '`
` ' ' ` '
(220-) Fiyddnya vel ahireti, ve yes'eluneke anil
yetama* kul slahun lehm hayrn ve in
thalituhm fehvankm* vAllahu ya'leml mfside
minel muslh* ve lev aAllahu lea'netekm*
innAllahe Aziyz'n Hakkiym;
* Dnya ve ahiret hakknda dnesiniz, diye byle
yapyor. Bir de sana yetimleri soruyorlar. De ki: Onlarn
367
durumlarn dzeltmek hayrldr. Eer onlara karp
(birlikte yaar)sanz (sakncas yok). (Onlar da) sizin
kardelerinizdir. Allah, bozguncuyu yapc olandan ayrr.
Allah, dileseydi sizi zora sokard. phesiz Allah mutlak
g sahibidir, hkm ve hikmet sahibidir.

' ` ` ` ` ` `
` ` ' ' ' ` `
` ` ' ` ' ' ' ' ' ` '
` ' ` ` ` `
` '`
(221-) Ve la tenkihul mrikati hatta y'minn*
ve le emetn m'minetn hayrun min mriketin
velev a'cebetkm* ve la tnkihul mrikiyne hatta
yu'minu* ve le abdn m'minn hayrun min
mrikin velev a'cebekm* laike yed'une ilennari,
vAllahu yed'u ilel cenneti vel mafirati Bi izniH, ve
ybeyyin ayatihi linNasi leallehm yetezekkerun;
* man etmedikleri srece Allaha ortak koan
kadnlarla evlenmeyin. Allaha ortak koan kadn hounuza
gitse de, mmin bir cariye Allaha ortak koan bir
kadndan daha hayrldr. man etmedikleri srece Allaha
350
ortak koan erkeklerle, kadnlarnz evlendirmeyin. Allaha
ortak koan hr erkek hounuza gitse de; imn eden bir
kle, Allaha ortak koan bir erkekten daha hayrldr.
Onlar atee arrlar, Allah ise izniyle, cennete ve
balanmaya arr. O, insnlara yetlerini aklar ki,
t alp dnsnler.

368
' ' `
` ` '` '` `` `
' ' ` ` ` ` ` ` ` `
` `
(222-) Ve yes'eluneke anilmehyd* kul huve
ezen fa'teziln nisae fiylmehyd ve la takrabuhnne
hatta yathrne, feiz tetahherne fe'tuhnne min
hays emerakmullah* innAllahe yuhbbut
Tevvabiyne ve yuhbbul mtetahhiriyn;
* Sana kadnlarn ay hlini sorarlar. De ki: O bir
ezadr (rahatszlktr). Ay hlinde kadnlardan uzak durun.
Temizleninceye kadar onlara yaklamayn. Temizlendikleri
vakit, Allahn size emrettii yerden onlara yaklan.
phesiz Allah ok tvbe edenleri sever, ok
temizlenenleri sever.

' ` ` ' ' ' ' ' '
` ` ` ` '
(223-) Nisakm harsn lekm* fe'tu harsekm
enna i'tm* ve kaddimu lienfusikm* vettekullahe
va'lemu ennekm mulakuh* ve beiril mu'miniyn;
* Kadnlarnz sizin ekinliinizdir. Ekinliinize
dilediiniz biimde varn. Kendiniz iin (gelecee hazrlk
olarak) gzel davranlar takdim edin. Allaha kar
gelmekten saknn ve her hlde onun huzuruna
varacanz bilin. (Ey Muhammed!) Mminleri mjdele.
351
369
` ' ' '` ' ` '
` '
(224-) Ve la tec'alullahe urdaten lieymanikm en
teberru ve tetteku ve tuslihu beynen Nas* vAllahu
Semi'un 'Aliym;
* yilik etmemek, takvaya sarlmamak, insnlar
arasn slah etmemek yolundaki yeminlerinize Allah siper
yapmayn. Allah, hakkyla iitendir, hakkyla bilendir.

` ' ' ` ` `
` ' `
(225-) La yuahzkmllahu Bil lavi fiy
eymanikm ve lkin yuahzkm Bi ma kesebet
kulubkm* vAllahu afur'un Haliym;
* Allah, sizi kastsz yeminlerinizden dolay sorumlu
tutmaz, fakat sizi kalplerinizin kazand (bile bile
yaptnz) yeminlerden sorumlu tutar. Allah, ok
balayandr, halmdir. (Hemen cezalandrmaz, mhlet
verir.)


` ` ' ` ` ' ` '
`
(226-) Lilleziyne yu'lune min nisaihim terabbusu
erbeati ehur* fein fau feinnAllahe afur'un Rahym;
* Elerine yaklamamaa yemin edenler iin drt ay
bekleme sresi vardr. Eer (bu sre iinde) dnerlerse,
phesiz Allah ok balayandr, ok merhamet edendir.

370

352

` ' `
(227-) Ve in azemttalaka feinnAllahe Semi'un
'Aliym;
* Eer (yemin edenler yeminlerinden dnmeyip
kadnlarn) boamaya karar verirlerse (ayrlrlar). Biliniz
ki, Allah hakkyla iitendir, hakkyla bilendir.


' ` ` ` ` `
` ` ` ` ' ` ` ` ` '
` ` ` ` ' ` '
` ' ` ' ` ' ` `
(228-) Vel mtallekatu yeteRabbesne Bi
enfsihinne selasete kuru'* ve la yehllu lehnne en
yektmne ma halekAllahu fiy erhamihinne in knne
yu'minne Billahi vel yevmil ahr* ve bulethnne
ehakku Bi raddihinne fiy zalike in eradu slaha* ve
lehnne misllleziy aleyhinne Bil ma'ruf* ve lirRicali
aleyhinne deracetn, vAllahu Aziyz'n Hakkiym;
* Boanm kadnlar kendi kendilerine ay hli
(hayz veya temizlik mddeti) beklerler. Eer Allaha ve
ahiret gnne inanyorlarsa, Allahn kendi rahimlerinde
yarattn gizlemeleri onlara hell olmaz. Kocalar bu sre
iinde barmak isterlerse, onlar geri almaa daha ok hak
sahibidirler. Kadnlarn, ykmllkleri kadar meru
haklar vardr. Yalnz erkeklerin kadnlar zerinde bir
371
derece fark vardr. Allah, mutlak g sahibidir, hkm ve
hikmet sahibidir.


353
` ' ' ' ` ' '
' ` ' ` ` ` ' `
` ` ' ` ` ` ` ' '
` ` ` ` ' ` ` `
' ` ` `
(229-) EtTalaku merretan* fe imsakn Bi
ma'rufin ev tesriyhun Bi ihsn* ve la yahllu lekm
en te'huzu mimma ateytmuhnne ey'en ill en
yehafa ella yukyma hududAllah* fein hftm ella
yukyma hududAllahi fela cnaha aleyhima
fiymeftedet Bihi, tilke hududullahi fela ta'teduha* ve
men yeteadde hududAllahi felaike hmz zalimun;
* (Dn yaplabilecek) boama iki defadr. Sonras,
ya iyilikle geinmek, ya da gzellikle brakmaktr.
(Evlilikte) taraflarn Allahn belirledii lleri
koruyamama endieleri dnda kadnlara verdiklerinizden
(boanma esnasnda) bir eyi geri almanz, sizin iin hell
olmaz. Eer onlar Allahn belirledii lleri
gzetmeyecekler diye endie ederseniz, o zaman kadnn
(boanmak iin) bedel vermesinde ikisine de gnah
yoktur. Bunlar Allahn koyduu snrlardr. Sakn bunlar
amayn. Allahn koyduu snrlar kim aarsa, onlar
zalimlerin ta kendileridir.

372
_ - - _ - = - - - ' . = - ` ' + - '= ' ` ' + - ' = ' - , = '=
= ' = - , ' - + , ' = ' - = ' - '' - = = ' - '' - = ' -, - ,
, - ' , , - ' ' + - , - ,
(230-) Fein tallekaha fela tehll lehu min ba'd
hatta tenkha zevcen ayrehu, fein tallekaha fela
cnaha aleyhima en yeteracea in zanna en yukyma
hududAllah* ve tilke hududullahi yubeyyinuha li
kavmin ya'lemun;
354



* Eer erkek karsn (nc defa) boarsa, kadn,
onun dnda bir baka kocayla nikhlanmadka ona hell
olmaz. (Bu koca da) onu boad takdirde, onlar (kadn ile
ilk kocas) Allahn koyduu lleri gzetebileceklerine
inanyorlarsa tekrar birbirlerine dnp evlenmelerinde bir
gnah yoktur. te bunlar Allahn, anlayan bir toplum iin
aklad lleridir.

' ` ' ` ` ' ` ` `
` ` ` ` ` ' ` ` ' ` '
` ` ` ` '
` ' ' ' ' '
' ` ` '
(231-) Ve iza tallaktmn nisae febelane
ecelehnne feemsikhnne Bi ma'rufin ev
serrihuhnne Bi ma'ruf* ve la tmsikhnne draren
lita'tedu* ve men yef'al zlike fekad zaleme
373
nefsehu, ve la tettehzu ayatillahi hzva* vezkru
n'metAllahi aleykm ve ma enzele aleykm minel
Kitabi vel Hikmeti yezukm Bih* vettekullahe
va'lemu ennAllahe Bi klli ey'in 'Aliym;
* Kadnlar boadnz ve onlar da bekleme srelerini
bitirdikleri zaman, ya onlar iyilikle tutun yahut iyilikle
brakn. Hakklarna tecavz edip zarar vermek iin onlar
tutmayn. Bunu kim yaparsa kendine zulmetmi olur.
Sakn Allahn yetlerini elenceye almayn. Allahn
zerinizdeki nimetini, size t vermek iin indirdii Kitab
ve hikmeti hatrlayn. Allaha kar gelmekten saknn ve
bilin ki Allah her eyi hakkyla bilendir.

355
' ` ` ` ' ` ` `
` ' ' ` ` ' ` ` '
` ' ' ' ' ` ` '
` ` ' ' ` '
(232-) Ve iza tallaktmnnisae febelane
ecelehnne fela ta'duluhnne en yenkhne
ezvacehnne iza teradav beynehm Bil ma'ruf*
zlike yuazu Bihi men kane minkm yu'min Billahi
vel yevmil ahri, zlikm ezka lekm ve ather*
vAllahu ya'lemu ve entm la ta'lemun;
* Kadnlar boadnz ve onlar da bekleme srelerini
bitirdikleri zaman kendi aralarnda akln ve dinin
gereklerine uygun olarak gzellikle anlatklar takdirde,
eleriyle (yeniden) evlenmelerine engel olmayn. Bununla
iinizden Allaha ve ahiret gnne imn edenlere t
verilmektedir. Bu, sizin iin daha hayrl ve daha temizdir.
Allah bilir, siz bilmezsiniz.

374

` ` ' ' '` ` ` ' ' ' '
` ` ' ` ' ` ` ' ` ` '
'` ` ` '
'
' ' ` ` ` ` ` ' ' '
` ' ' ` ' ' ' ` ' '
' ` ` '
(233-) Vel validatu yurd'ne evladehnne
havleyni kmileyni limen erade en ytimmerredaate
ve alel mevludi lehu rizkuhnne ve kisvethnne Bil
ma'ruf* la tkellef nefsn ill vs'aha* la tudarre
356
validetn Bi velediha ve la mevludn lehu Bi veledihi
ve alel varisi misl zlik* fein erada fisalen an
teradn minhma ve teavrin fela cnaha
aleyhima* ve in eradtm en testerdu evladekm
fela cnaha aleykm iza sellemtm ma ateytm Bil
ma'ruf* vettekullahe va'lemu ennAllahe Bi ma
ta'melune Basyr;
* Emzirmeyi tamamlamak isteyenler iin- anneler
ocuklarn iki tam yl emzirirler. Onlarn (annelerin)
yiyecei, giyecei, rfe uygun olarak babaya aittir. Hibir
kimseye gcnn stnde bir yk ve sorumluluk teklif
edilmez. -Hibir anne ve hibir baba ocuu sebebiyle
zarara uratlmasn- (Baba lmse) miras da ayn eyle
sorumludur. Eer (anne ve baba) kendi aralarnda danp
anlaarak (iki yl dolmadan) ocuu stten kesmek
isterlerse, onlara gnah yoktur. Eer ocuklarnz (bir
stanneye) emzirtmek isterseniz, rfe uygun olarak
375
vereceiniz creti gzelce dediiniz takdirde size bir
gnah yoktur. Allaha kar gelmekten saknn ve bilin ki,
Allah, yapmakta olduklarnz hakkyla grendir.


` '` ' ` ' ' `
` ' ' ' ` ` `
' ` ` ' `
(234-) Velleziyne yteveffevne minkm ve
yezerune ezvacen yeterebbasne Bi enfsihinne
erbeate ehrin ve ara* feiza belane ecelehnne
fela cnaha aleykm fiyma fealne fiy enfsihnne Bil
ma'ruf* vAllahu Bi ma ta'melune Habiyr;
* inizden lenlerin geride braktklar eleri, kendi
kendilerine drt ay on gn (iddet) beklerler. Srelerini
bitirince artk kendileri iin meru olan yapmalarnda size
bir gnah yoktur. Allah, yaptklarnzdan hakkyla
haberdardr.
357

' '` ' ' ` ' '
` ' ` ' ` ` ` ` `
` '` ' ` ` ` '
` ` ' ' ` ' ` ` '
` ' ` ` ' `
(235-) Ve la cnaha aleykm fiyma arradtm
Bihi min htbetin nisai ev eknentm fiy enfsikm*
376
alimAllahu ennekm setezkrunehnne ve lkin la
tvaduhnne sirran ill en tekulu kavlen ma'rufa*
ve la ta'zimu ukdeten nikah hatta yeblal Kitabu
eceleh* va'lemu ennAllahe ya'lemu ma fiy
enfsikm fahzeruh* va'lemu ennAllahe afur'un
Haliym;
* (Vefat iddeti beklemekte olan) kadnlara kendileri ile
evlenmek istediinizi st kapal olarak anlatmanzda veya
bu isteinizi iinizde saklamanzda sizin iin bir gnah
yoktur. Allah biliyor ki, siz onlara (bunu er ge mutlaka)
syleyeceksiniz. Meru szler sylemeniz dnda sakn
onlarla gizliden gizliye buluma ynnde szlemeyin.
Bekleme mddeti bitinceye kadar da nikh yapmaya
kalkmayn. unu da bilin ki, Allah iinizden geeni
hakkyla bilir. Onun iin Allaha kar gelmekten saknn ve
yine unu da bilin ki Allah gerekten ok balayandr,
halmdir. (Hemen cezalandrmaz, mhlet verir.)

` ' ' ` ` ' ` ` ` '
` ` ` ` ` ` ` ` ' ` ` `
'` ` '



358
(236-) La cnaha aleykm in tallaktmn nisae
ma lem temessuhnne ev tefridu lehnne
feriydaten, ve mettiu'hnn* alel musi kaderuhu ve
alel muktiri kaderuh* metaan Bil ma'ruf* Hakkan
alel muhsiniyn;
* Kendilerine el srmeden ya da mehir belirlemeden
kadnlar boarsanz size bir gnah yoktur. (Bu durumda) -
eli geni olan gcne gre, eli dar olan da gcne gre
377
olmak zere- onlara, akln ve dinin gereklerine uygun
olarak mta verin. Bu, iyilik yapanlar zerinde bir bortur.

` ` ` ' ' ' ` ` ` ' ` `
' ' ' ' ' '
` ' ` ' ' ' `
` '
(237-) Ve in tallaktmuhnne min kabli en
temessuhnne ve kad feradtm lehnne feriydaten
fensf ma feradtm ill en ya'fune ev ya 'fuvelleziy
Bi yedihi ukdetn nikah* ve en ta'fu akrabu
littakva* ve la tensevl fadle beynekm* innAllahe
Bi ma ta'melune Basyr;
* Eer onlara mehir tespit eder de kendilerine el
srmeden boarsanz, tespit ettiiniz mehrin yars
onlarndr. Ancak kadnn, ya da nikh ba elinde
bulunann (kocann, paylarndan) vazgemesi baka.
Bununla birlikte (ey erkekler), sizin vazgemeniz takvaya
(Allaha kar gelmekten saknmaya) daha yakndr.
Aranzda iyilik yapmay da unutmayn. phesiz Allah,
yaptklarnz hakkyla grendir.

' ' , -, _ = - , ' ` -' , ' -' _ ' = , = ' = , - -'
(238-) Hafizu ales Salevati ves Salt-l Vsta ve
kumuLillahikanitiyn
359
*Namazlara ve orta namaza devam edin. Allaha
gnlden boyun eerek namaza durun.
Namazlarnz muhafaza edin, yani be vakit
namazlarnz kln, buna ilveten Salt-l Vstaya da
devam edin diyor, bylece Allah iin boyun bkn.
378
Be vakit namaz kim nerede olursa olsun her
mertebede farz, eriat mertebesinde fiziksel olarak farz,
tarikat mertebesinde fizik farziyetiyle birlikte bu sefer
tarikat mertebesindeki farziyeti stne geliyor, yani Esm-
i lhiyyeyi idrak ederek namaz klmas gerekiyor, eer bir
kimse bunlar am ise sfat mertebesinde ise
fiil+esm+sfat mertebesi itibaryla namazn eda etmesi
gerekiyor, nk bu bedeninde bir kr vadrr, yani
fiziksel namaz asli namaz, herey onun stnde duruyor,
evvel kabuk ortada olacak ki iindeki mnlar alsn. Zat
mertebesine ulam ise efal, esm, sfat ve Zat mertebesi
ile birlikte namazn klacak, nsn- Kmil olmusa klaca
namaz da kendisi bilir, btn mertebeleriyle birlikte klar.
Bir kimse eriat ehli olarak hayatn srdryorken
ilerlemesi gerekiyor ve esm mertebesine geliyor, esm
mertebesine geldiinde oradan sfat mertebesine gemesi
gerekiyor, ite Salt-l Vsta bir bakma esm
mertebesinde klnan namazdr, geri zhir olarak
bakldnda bir ksm limler gndz ile gece arasnda
olduu iin sabah namazdr, bir ksm limler le ile
akam arasnda olduu iin ikindi namazdr demilerdir.
Bir kimse efal leminin namazn icra ediyorken iinde
esm leminin namazn da icra ediyorsa, sfat leminin de
namazn icra ediyorsa Zat lemine getii zaman
Salten Daimeten hkmne getiinden, Salt-l
Vsta o zaman grevini yapm oluyor, eer Salt-l
Vstay faaliyete geiremezsek sfat mertebesine
ykselemiyoruz demektir zellikle burada belirtilen budur.
Namazn ilk hakikati kyam, sonra rk, sonra secde,
sonrada tahiyyattr.

360
' ` ' ' ' `
` ' ' `
379
(239-) Fein hftm fericalen ev rkbana* feiza
emintm fezkrullahe kema allemekm ma lem
teknu ta'lemun;
* Eer (bir tehlikeden) korkarsanz, namaz yaya
olarak veya binek zerinde kln. Gvenlie kavuunca da,
Allah, daha nce bilmediiniz ve onun size rettii
ekilde ann (namaz normal vakitlerdeki gibi kln).

' ' ` ` ' ` ` '
' ' ' ' ' ' `
` ` ` '`
(240-) Velleziyne yteveffevne minkm ve
yezerune ezvacen, vasyyeten liezvacihim metaan
ilel havli ayra hrac* fein haracne fela cnaha
aleykm fiy ma fealne fiy enfsihinne min ma'ruf*
vAllahu Aziyz'n Hakkiym;
* inizden lp geriye dul eler brakan erkekler,
eleri iin, evden karlmakszn bir yla kadar geimlerinin
salanmasn vasiyet etsinler. Ama onlar (kendiliklerinden)
karlarsa, artk onlarn meru biimde kendileri ile ilgili
olarak ilediklerinden dolay size bir gnah yoktur. Allah
mutlak g sahibidir, hkm ve hikmet sahibidir.

` ` ` '
(241-) Ve lil mtallekati metaun Bil ma'ruf*
Hakkan alel mttekyn;
* Boanm kadnlarn rfe gre geimlerinin
salanmas onlarn hakkdr. Bu, Allaha kar gelmekten
saknanlar zerinde bir bortur.

361
380
` ` ` ' ' ' `
(242-) Kezlike ybeyyinullahu lekm ayatihi
leallekm ta'klun;
* Dnesiniz diye Allah size yetlerini byle
aklamaktadr.

' ' '` ' `
' ` '` ' ` ` ` ` `
` `
(243-) Elem tera ilelleziyne harecu min diyarihim
ve hm lufn hazerel mevt* fekale lehmllahu
mutu smme ahyahm* innAllahe lezufadlin
alenNasi ve lkinne ekseranNasi la yekrun;
* Binlerce kii olduklar hlde, lm korkusuyla
yurtlarn terk edenleri grmedin mi? Allah, onlara ln
dedi, sonra da onlar diriltti. phesiz Allah, insnlara kar
ltuf ve ikram sahibidir. Ama insnlarn ou
kretmezler.
O kimseleri grmedin mi ki, diyarlarndan kartlr
onlar, lm korkusuyla yerlerinden kartlrlar, geri
burada gemiteki bir hadiseden bahsediyor ama her
gemi bir andan her gelecekte bir andan olumaktadr.
Tefsirlerde bunlarn Kuds eriften kartlan Yahudiler
olduu syleniyor, dier ynyle baktmzda kendi
varlmzda bulunan hakikati lh-yyeyi nefsi
emmremiz, levvmemiz bulunduu yerden lm
korkusuyla kartmaya alyor.
Allah (c.c.) onlar iin lnz dedi, kendilerinde var
olan bireysellikleri itibaryla ldrd, sonra onlara yine bir
hayat verdi, ebedi hayat verdi, kendindeki Hayy
esmsnn zuhurunu onlarda kemliyle meydana getirdi,
381
ama bu Allahn ldrmesiyle oldu ancak, evvel onlarda
lm korkusu vard fakat kamakla lmden
362
kurtulamadlar ve Allah onlar ldrd, yani kendi
varlklarnn lmesine raz olmadlar, kimliklerinin ortadan
kaybolmasna raz olmadlar, ama onlarn yapamad eyi
Allah yapt ve onlar beeriyetlerinden ldrd.
Allah insnlar zerine fazl sahibidir, onlarn
beeriyetlerini alr mefta haline sokar, sonra da onlara
hakiki hayat verir. Ancak insnlarn ou kretmezler,
kymetini bilmezler.

` ` '
(244-) Ve katilu fiy sebiylillhi va'lemu
ennAllahe Semi'un 'Aliym;
* Allah yolunda savan ve bilin ki, phesiz Allah
hakkyla iitendir ve hakkyla bilendir.
Allah yolunda katledin, ldrn, neyi ldrn, kendi
iinizde Allah yolunun dna sizi kartmaya alan gleri
ldrn, ve iyi bilin ki muhakkak ki Allah sizin yaptnz
eyleri duyucu ve bilicidir.

` ' ` ` ` ' ` `
` ' ' ` ' ` `
(245-) Menzelleziy yukridullahe kardan hasenen
feyudafehu lehu ad'afen kesiyreten, vAllahu
yakbidu ve yebsut* ve ileyhi trceun;
* Kimdir Allaha gzel bir bor verecek o kimse ki,
Allah da o borcu kendisine kat kat desin. (Rzk) Allah
daraltr ve geniletir. Ancak Ona dndrleceksiniz.
u kimseler ki, Allaha bor verirler, hemde gzel bir
bor vermek sretiyle bor verirler, Allahta o borcu
382
derken onun iin onu katlar, oaltr ve oaltarak ona
iade eder, muhakkak ki Allah kabz eder yani skar veya
bast eder yani geniletir, herey neticede ona dnecektir.
Menzelleziy derken burada bir tahsis var, yani baz
363
kimseler var ki, bu kimselere Cenb- Hakk Zti ve ahsi
varlk verdiini belirtiyor evvela. Bor vermek iin kiinin
kendi z varl olmas lzmdr, daha evvel Hakkn verdii
ama kendilerine tahsis edilmi oluumlar vardr, gzellikler
vardr, o ldkten sonra yeni bir hayatla yeni bir mlk
kendilerine verilmi oluyor, o mlknden o malzemesinden
de yine Cenb- Hakk bor alyor, daha sonra da o borcu
fazlasyla dyor, daha st mertebeleriyle.
Zahiri mn da Cenb- Hakk baz kimselere mal mlk
vermi onlarda maddi mn da infak ederek Allaha bor
vermi oluyorlar, nk o verdikleri yerler Allahn kullar,
dolaysyla Ona rci oluyor, bir yandan onun verdii
maldan infak ederken bir bakma da imtihan oluyoruz,
yani verenler de imtihan edilmi oluyor, bakalm
verebilecek mi onun hakkn ayrabilecek mi diye.
Btn olarak, o kimseler ki Benim Kelmma
sahiptirler, Ben onlara Kelmmdan verdim, onlar ki
Benim Hayatma sahiptirler, Hayatmdan onlara verdim,
hemd e asli mallar olarak verdim, Ztmdan da onlara
verdim, yleyse Benim malmdan infak et, yani senin
malndan infak et nk sana ait artk o bizatihi, zat olarak
senin zatnn mal , ondan infak et, ama o neticede yine
Bana dnecektir.
Ona dnecektir diyor, buradaki ifadeyede dikkat
etmek lzmdr, Allaha veya Rahmna dnecektir
demiyor, ileyhi Ona dnecektir, buradaki O iaret
zamiri olduundan burada ifade edilen Allahn Ztdr,
nk herey hakikati itibaryla Allahn Ztndan meydana
geldiinden hangi hadise ve i olursa olsun Allaha
dnecektir, yani Ulhiyyet mertebesine dnecektir, aslnda
her an dnmektedir de, bizler farknda deiliz.

383
` ' ' '
' ` ` ' ' '

364
` '
' ' ' ` ' `
' ` '` `
(246-) Elem tera ilel melei min beniy israiyle min
ba'di Musa* iz kalu li Nebyyin lehmb'as lena
meliken nkatil fiy sebiylillh* kale hel aseytm in
ktibe aleykml ktalu ella tukatilu* kalu ve ma
lena ella nukatile fiy sebiylillhi ve kad uhricna min
diyarina ve ebnaina* felemma ktibe aleyhiml
ktalu tevellev ill kaliylen minhm* vAllahu
Aliym'n Biz zalimiyn;
* Msdan sonra srailoullarnn ileri gelenlerini
grmedin mi (ne yaptlar)? Hani, peygamberlerinden
birine, Bize bir hkmdar gnder de Allah yolunda
savaalm demilerdi. O, Ya zerinize sava farz klnd
hlde, savamayacak olursanz? demiti. Onlar,
Yurdumuzdan karlm, ocuklarmzdan uzaklatrlm
olduumuz hlde Allah yolunda niye savamayalm diye
cevap vermilerdi. Ama onlara sava farz klnnca
ilerinden pek az hari, yz evirdiler. Allah, zalimleri
hakkyla bilendir.
Msdan sonra beni srlin ileri gelenlerini grmedin
mi?
Bizler yoktuk o zaman fakat bizlere Cenb- Hakk
grmedin mi diye soruyor, bu durumda ya biz oraya
gideceiz veya o hdiseyi buraya getireceiz burada
384
yaayacaz. Gr meselesi kiinin ahsna ait bir hdise
olduundan evvel bu hadiseyi kendinde grmedin mi?
O zaman beni srl mertebesinin ne olduunu o
mertebenin ileri gelenlerinin ne olduunu bilmemiz
lzmdr, beni srl Mseviyyet mertebesi olduuna gre,
Mseviyyet mertebesi itibaryla bizde olan baz tenzihi
bilgiler, yani Allah kendi bireysel varlnda deilde
telerde dnmek, ite bu anlayn ileri gelen yaplar,
Esm-i lhiyyenin deiik ifadeleri. Msdan sonra yani
365
Mseviyyet hakikatinden sonra ne demek, beni srl
hakikati o kiide alm ama en yksek mertebesine
ulatktan sonra o kii biraz gerilemi, demek ki tenzih
mertebesinde baz tenzihi dncelerimiz vardr, Allah
deiik ekillerde mahedeli deil gaybi deerlendirme-
lerimiz var, bu hakikati sen bil, mahede et deniyor.
Ms (a.s.) dan sonra gelen kavmi, Nebilerine yle
dediler: Bize bir Melik, nder kar, biz onunla birlikte
Hakk yolunda savaalm dediler.
Bunun zerine o Nebi dedi ki, istediiniz ey banza
gelir de ya isyan ederseniz, onlarn habercisi Hdi ismi o
mertebe itibaryla onlara hidyeti gtren, lim ismi onlara
ilim gtren, fi ismi efaat eden, ifa veren gibi.
Mseviyyet mertebesi biraz pheye dt zaman
yani Hakkn gerek kimliini oturtamadndan henz bir
yerlere, hayalde dolatndan, bunu gerek kimliine
oturtmak iin bize bir nder gnder de onunla birlikte
savaalm, dncede,tefekkrde savaacaklar kendilerine
kar olan dnceleri ortadan kaldrmak iin savaacaklar,
Halim esms da dedi ki siz bunu talep ediyorsunuz ama
ya zerinize sava yazlrsa yani ileriye geebilmeniz iin
sizin zerinize sava yazlacak diyor, yazlnca ya daha
ileri gitmek iin nefsinizle savamazsanz.?
Onlarda biz Allah yolunda niye savamayalm dediler,
bizi yurtlarmzdan kardlar ve ocuklarmzdan, dier
isimleri geride brakalm Allah esmsnda savaalm, dier
isimlerin eksik taraflar iin alalm onlar yerine
385
oturtalm, o eksik Esm-i lhiyye bizi yerimizden kard,
biz mertebe-i Msda bunlar kazanmken, Msdan
sonra gevedik biraz, bundan dolay bizi diyarmzdan
kardlar, niye sava etmeyelim tekrar eski halimizi
bulmak iin dediler, Mseviyyet mertebesi itibaryla bizde
tecelli eden ilimleride kardlar yani tam gaflete
drdler.
Ne zaman ki zerlerine sava yazld, szlerinden
dndler, onlardan az bir ksm szlerinde sadk kaldlar, o
366
Esm-i lhiyyenin arasndan ancak bir ksm sadk oldu
szlerinde. Muhakkak ki Allah zalimleri bilicidir, yani
nefsine zulmedenleri bilir.

` '` ' ' ` '`
` ` ' ' ` ` ` ` ` ' `
` ' ` ` ' ` ' '
` ' ` ` ` ` `
(247-) Ve kale lehm Nebyyhm innAllahe kad
bease lekm Tlte meliken, kalu enna yeknu lehl
mlk aleyna ve nahnu ehakku Bil mlki minhu ve
lem y'te seaten minel mal* kale innAllahastefahu
aleykm ve zadehu bestaten fiyl lmi vel cism*
vAllahu y'tiy mlkeHU men yea'* vAllahu Vasi'un
Aliym;
* Peygamberleri onlara, Allah, size Tltu hkmdar
olarak gnderdi dedi. Onlar, O bizim zerimize nasl
hkmdar olabilir? Biz hkmdarla ondan daha lyz.
Ona zenginlik de verilmemitir dediler. Peygamberleri
yle dedi: phesiz Allah, onu sizin zerinize
(hkmdar) seti, onun bilgisini ve gcn artrd. Allah,
mlkn dilediine verir. Allah, ltfu geni olandr,
hakkyla bilendir.
386
Nebileri onlara dedi ki: "Muhakkak ki Allah, Tlt'u
sizin iin Melk olarak seti." Tlt uzun demek, boyu uzun
olduu iin yle diyorlarm, biz buna tul diyelim yani
sizin zerinize yeni doular seti, yeni doulara tabi
olursanz sizi karanla eken Esm-i lhiyye aydnlanr ve
kurtulursunuz.
Dediler: "Nasl olur da o bizim zerimize mlk sahibi
olur? Biz mlkmze ondan daha ok hak sahibiyiz.
stelik mal ynnden de fakirdir dediler,
Nebi dedi ki Muhakkak ki onu sizin zerinize Allah
seti, ve hem ilimde hem cisimde onu ziyadeletirdi, Huyu
367
seti, nk o stnde Huyu tayor, siz belki mal
tayorsunuz hammalln yapyorsunuz ama, ite nefsi
emmrenin bunlar oyunlardr, her yerde ben stnm
diyor. Allah mlkn dilediine verir, muhakkak ki Allah
genitir ilmiylede hereyi kaplamtr.

` ` ` '` ` '` ` `
` ` ` ' ` ` ' ` ` `
` ' `
(248-) Ve kale lehm Nebyyhm inne yete
mlkiH en ye'tiyekmt tabutu fiyhi sekiynetm
min Rabbikm ve bekyyetn mimma terake alu
Musa ve alu Harune tahmilhl Melaiket, inne fiy
zlike leyeten lekm in kntm mu'miniyn;
* Peygamberleri onlara yle dedi: Onun
hkmdarlnn alameti, size o sandn gelmesidir. Onda
Rabbinizden bir gven duygusu ve huzur ile Ms
ailesinin, Hrn ailesinin geriye braktndan kalntlar
vardr. Onu melekler tamaktadr. Eer inanm
kimselerseniz, bunda phesiz sizin iin kesin bir delil
vardr.
387
Nebileri onlara dedi ki; onun mlknn iareti yani
kelmla kabul etmediniz ama fiilli spat, ona tabut
verilmesidir, tabut sandk mnsna, nk Mseviyyet
mertebesi itibaryla lmeden nce lnz cmlesini
yayor Tlt ve Mseviyyet idrakiyle dirilmi.
O tabutun iinde onlar iin bir sekine vardr.
Sekine dem (a.s.) n varoluuyla balyor, dem
(a.s.) lh- mertebe olarak ilk insndan sz edilen
makamdr, ondan evvel insndan, muhabbet ehlinden,
peygamberden bahsedilmiyor nk yoktu, bu hakikatleri
idrak etmeye balayan ilk iaret ilk yettir, ayrca Allahn
o gne kadar yeryznde varettii en byk yet olan
dem (a.s.) n zuhura kmas, ve ona skn cennette
368
skin ol demesi Benim Zat cennetimde yani Allah esms
iinde btn Esm-i lhiyye ile birlikte skin olun
demektir, bu beeriyetindeki sknet deil Allahtaki
varlyla skin ol Ulhiyyetinle birlikte orada sknet
halinde ol, demektir ve bu ilk sknettir daha sonra dem
(a.s.) ikinci olarak kendindeki hakikati farkettiinde bu
sefer kendinde skin oluyor, dem esms iinde sknet,
dem (a.s.) dan sonra her mertebenin kendi iindeki
sekinesi olumaya balyor, demin ilk zuhuru Havvann
kendisinden kmas, Havva ile beraber oalmaya
baladnda isimleri ve zuhurlar artmaya balyor.
Allahtan gelen, tabutun iine girmi olan Tlt tam bir
Mseviyet sekinesi halidir, seviyet sekinesi yani secde
halindeki sekine ondan sonra geliyor, Muhammediyet
mertebesindeki sekine daha baka,"HU"velleziy enzeles
sekiynete fiy kulubil mu'miniyne liyezdadu iymanen
mea imnihim(Fetih sresi 48/4.yet) yani
mnlarnn kat kat artmas iin, imn edenlerin
kalplerine sekine indiren "O"dur! te bu
Muhammediyet mertebesinin mmetine gelen sekinedir.
Bu sekine mminlerin kalbine indirildi, imn yoluyla
indirildi, ve o imnlar sekinenin gelmesiyle ikna
dnt.
388
Efendimizin (s.a.v.) kendisine gelen ilk sekine Hira
danda iken gelen kra hitabdr. Efendimiz (s.a.v)
orada ok karmak dnceler ierisindeydi, btn
varln hakikatini idrak etmi, fakat bunu tasdik edecek
bir merci olmadndan tereddt ierisindeydi, bir melek
vastasyla kra hitabnn gelmesi onun gnlne
sekinenin inmesi oldu, ilk sekine orada geliyor daha
sonraki sekine Mirac- erifte oluyor daha sonraki sekinesi
Kadir Gecesinde oluyor ve namazdaki tahiyyat sekinenin
son halini oluturuyor.
Ve iinde bakiye vardr yani gemiten kalanlar vardr,
Ms ve Hrun ailesine ait o sekinenin yani sandn
369
iinde terekeler vardr, o ailedeki asalet de miras olarak
ona aktarm. Sandn ierisinde Tevratn nzil olduu
levhalar, Ms (a.s.) n asas ve elbisesi, Tih sahrasnda
yedikleri helva ve Hrn (a.s.) n sar olduu rivyet
edilmitir.
Ayrca da onu melekler tarlar,
Buras rububiyyet mertebesi itibaryla olduundan
melekler tayor, yani meleki gler, ve Clta kar
gelmesi o glerle oluyor.
Dier ynyle bakarsak bu mertebede olanlara daha
evvelce manevi miras olarak kalan eyleri elden
kardktan sonra iyi niyetleri dolaysyla gk leminden
yardmn gelmesi, kendileri gaflete dm olsalarda
ilerinde iyi niyet olduundan Cenb- Hakk onlara yardm
ediyor. ite bylece iaretlerdir bunlar, eer gerek
mminler iseniz. Not: Sekine hakknda geni bilgi (Feth
Sresi) isimli kitabmzda mevcuttur dileyen oraya
bakabilir.
, '' = . - ' - ' , ' - - - '' ' , - = '' - - + - -
- ' - = , ' - - - , ' -- - - = - ` - -
`, ' ` - - , - - - - , - = , - ' , - ' = ' - ' + - -
- -' , '' - , , - ' ' - ,- = , '' = - , , ' ' -' ' = `
389
', ' - - '' , ` - + - , - = , ' - , ` - - - ' =
, -' -' _ - '' ''

(249-) Fe lemma fesale Tltu Bil cunudi, kale
innAllahe mbteliykm Bi neher* femen eribe
minhu feleyse minniy* vemen lem yat'amh
feinnehu minniy ill menterafe gurfeten Bi yedih*
feeribu minhu ill kaliylen minhm* felemma
cavezehu huve velleziyne amenu meahu, kalu la
takate lenel yevme Bi calute ve cunudih*
kalelleziyne yezunnune ennehm mulakullahi kem
370
min fietin kaliyletin alebet fieten kesiyraten Bi
iznillah* vAllahu meas Sabiriyn
* Tlt, ordu ile hareket edince, phesiz Allah, sizi
bir rmakla imtihan edecektir. Kim ondan ierse benden
deildir. Kim onu tatmazsa ite o bendendir. Ancak eliyle
bir avu alan baka. dedi. lerinden pek az hari, hepsi
rmaktan itiler. Tlt ve onunla beraber imn edenler
rma geince, (geride kalanlar) Bugn bizim Clta ve
askerlerine kar koyacak gcmz yok. dediler. Allaha
kavuacaklarn kesin olarak bilenler (rma geenler) ise
u cevab verdiler: Allahn izniyle byk bir toplulua
galip gelen nice kk topluluklar vardr. Allah,
sabredenlerle beraberdir.
Tlt askerleriyle birlikte yola kt.
Dedi ki: Allah sizi bir nehir ile snayacak. Kim ki, o
sudan ierse benden deildir, kim ki ondan imezse ancak
o bendendir, bir avu kadar ierse bunda mahsur yoktur.
Nehir iki blgeyi ayran yer mnsnadr, su hayat
veriyor, fazla iilince nefsi emmreyi arttryor, yani
cismni bedenini arlatryor, onun iin az bir miktar
imeye izin veriliyor, yani bedenimizin ihtiyac olduu
kadar malzeme kullanmamz mahsurlu deildir fakat fazla
olan ne varsa hepsi mahsurlu, zararldr.
390
Askerlerin byk ounluu ondan itiler,
dayanamadlar, az bir ksm imediler veya tavsiye edilen
miktar kadar itiler.
te bu nehir nefsi emmre, levvme mertebesinde
olanlarn nnde geilmesi gereken bir yerdir, kim bu
nehri geerse yolu ileriye doru alm oluyor, bu aslnda
byk bir ltuftur, kk bir imtihanla oray geemezse,
ileride gelecei yerlerde daha zorluk ekecek ve ileriye
geenlere de mni olacaktr, ite burada grnts ayn
olanlarn arasndan has olanlar ayrlm oluyor ve sava
ehli oluyorlar.
O ve sudan az ienler nehri getiler, arkada kalanlar
bugn bizim Clt ve ordusuyla sava etmemiz mmkn
371
deil, takatimiz kalmad dediler, nehri geen grup, Allaha
mlki olacan zanneden kimseler, onlar da dediler ki:
Nice topluluklar vardr, Allahn izniyle az bir kiiyle says
ok topluluklara galip gelirler dediler fakat dierlerinin
nefislerine itimatlar gvenleri olmad iin bugn bizim
sava yapacak halimiz yok dediler.
Az su iipte savaa kanlarn Bedir Ashab- kadar
olduu rivyet edilmi yani 313 kii, bunlar Bedir
Ashabnn ncs, ilk mertebesidir, Bedirde (s.a.v.)
Efendimizin ahsnda bu iler Zat mertebesinden
olumakta idi burada ise esm mertebesi itibaryla
olumaktadr, daha sonra gelecek olan Zat mertebesinin
burada uygulamas balam oluyordu.
Bizimde hayatmzda canmz skan kk sorunlar
kar ite Allahn izniyle bunlarn stne gidilir ve alr ve
insnn morali bozulmaz, ama ne zaman ki kii
nefsniyyetine dnk hayat yaamaya balarsa kk
sorunlarda hemen kaar nedeni de bu nehri geememe-
sidir.
Muhakkak ki Allah sabredenlerle beraberdir, btn bu
lemde Allahn varl olduunu sylediimiz halde, neden
Allah sabredenlerle beraberde bakalaryla deil?
391
Sabredenin sabrnn artmas kendisinde bulunan
isimlere Allah esmsnn hkim olmasndan, muhafaza
etmesinden bu durumda kiide hayal ve vehmi meydana
getirebilecek isimler bastrlm olarak kalyor, bunun
anlalmas ve kiide faaliyete gemesi iin Allah esmnnn
mnsn bilmesi lzmdr.

` ` ` ` ' '
' '` `


372
(250-) Ve lemma berezu licalute ve cunudihi
kalu Rabbena efr aleyna sabren ve sebbit
akdamena vansurna alel kavmil kfiriyn;
* (Tltun askerleri) Clt ve askerleriyle kar
karya gelince yle dediler: Ey Rabbimiz! zerimize
sabr yadr, ayaklarmz salam bastr ve u kfir kavme
kar bize yardm et.
Clt ve askerlerinin karsna ktlar ve Bizim
zerimize sabr yadr dediler, yukardaki yette dedii
Allah sabredenlerdir sznn tahakkukunu istediler,
ayaklarmz salam bastr ve kfirlere kar bize kazanma
gc ver.
Clt, cellt yani Cebbar, Kahhar esmsnn zuhuru,
yeni douu Tltu ldrmeye alyor, yani kendindeki
Cebbar esmsn Hakk yolunda kullanmas gerekirken
onun hakikatini rtp nefsi ynde kulland iin kfr
hkmnde oluyor.

392
` ` ` ` ` ` `
'` ' ` ' ` ` `
` ` ' ' '
(251-) Fehezemuhm Bi iznillahi ve katele
Davudu calute ve atahullahul Mlke vel Hikmete ve
allemehu mimma yea'* ve levla def'ullahin Nase
ba'dahm Bi ba'din le fesedetil Ardu ve lakinnAllahe
zu fadlin alel lemiyn;
* Derken, Allahn izniyle onlar bozguna urattlar.
Davud, Cltu ldrd. Allah, ona (Davuda) hkmdarlk
ve hikmet verdi ve ona dilediini retti. Eer Allahn;
insnlarn bir ksmyla dierlerini savmas olmasayd,
yeryz bozulurdu. Ancak Allah, btn lemlere kar ltuf
sahibidir.
Tltun ordular Cltun ordusunu hezimete
urattlar, Allahn izniyle, Dvut, Cltu katletti, Dvut
373
dava sahibi demektir , ite Tltun ordusunda dava sahibi
olacak, yani tul etmi olduu yerde Allah esmsnn
yolunda dava sahibi olarakta domu olacaktr.
Cltun lmesiyle beden mlknden Cebbar, Kahhar
ismini kartm oluyorlar.
Allah ona mlk ve hikmeti verdi ve diledii eyi ona
talim etti.
Eer Allahn bazlarn bazlaryla defetmesi olmasayd
yeryz fesata urard, Tlt ile Dvut birleip Cltu bu
beden arzndan kaldrmam olsalard orada kargaa
olacakt.
Allah lemler zerine fazl sahibidir.

'` '
393
(252-) Tilke ayatullahi netluha aleyke Bil Hakk*
ve inneke le minel mrseliyn;
* te bunlar Allahn yetleridir. Biz onlar sana hak
olarak okuyoruz. phesiz sen, Allah tarafndan
gnderilmi peygamberlerdensin.
te bunlar Allahn yetleridir, yani Ulhiyyet yolunda
iaretlerdir ve zelliklerdir, Allah esmsna gelen yoldaki
menzil talardr.
Senin zerine bunlar Hakk olarak anlatyoruz.
Rahmn veya Rahm denmiyor Hakk olarak okuyoruz
deniyor, nk btn bu lemler Hakk esms ynnden
var olduundan, Hakk esmsyla kim olduundan ve
lemlerde genel olarak Hakk esmsnn hukuku getii
iin, anlalabilir haliyle bunlar sana anlatyoruz demektir.
Okuyann zerine derken bunun ilk muhatab
Efendimiz (s.a.v.) dir, ondan sonra mmeti ve belirli
mertebelere gelmi olan kimselerdir, anlatan yani okuyan
ise Allah yani Ulhiyyet mertebesidir fakat o mertebenin
Hakk esms zuhuru, bunlar ak seik anlalsn diye,
hereyde lh- tecelli olduundan btn varln Hakkn
374
vermek sretiyle anlatyoruz deniyor.
Muhakkak ki sen Rasllerdensin, buradaki Rasllk
vahiy ile gelen Rasllktr.
Btni rislet devam etmekte, nk btni rislet yani
haberlerin ulatrlmas olmasa artk kyametin kopmu
olmas gerekiyor, dnya yaad srece ve yeni kimlikler
dnyaya geldii srece bu kiilere bunlarn hakikati olan
Ulhiyyet mertebesini, hakikati Muhammedi mertebesini
ulatracak grevliler lzmdr yani eitim devam
edecektir. te bu Rasllk ise ilham yoluyla gelen
Rasllktr.
Kim ki zti mertebeden, hakikati Muhammediyye yani
yaanan bu leme onu indiriyorsa ona Resl denebiliyor,
ama mutlak manada resul deil, peygamberlerden ald
haberleri ulatrc, bu yeti okuyan da bir mrseldir,
zatndan kendi znden tecellilerine, aklna, fikrine bunlar
394
anlatyor demektir, bir insnda deiik mertebeler olmas
sebebiyle zat mertebesi, sfat, esm, efal mertebelerine
bunu anlatm oluyor, bir eyi okumadan, o bize gelmeden
bizim onu faaliyet sahasna dkmemiz mmkn deildir,
sen bir raslsn ve risletini fiiliyatna anlatmak ve bunu
tatbik ettirmek zorundasn ayrca kim kime bir eyler
anlatabiliyorsa o onun habercisi-rasldr.


` ` ` ` ` ` ' '` ' `
` ' ' ' '` '
` ' ` ` ` '` '
' ` ` ` ` '` `
` ' ` `
` ` `


375
(253-) Tilker Rusl faddelna ba'dahm al
ba'd* minhm men kellemAllahu ve refea ba'dahm
derecat* ve ateyna Iysebne Meryemel beyyinati ve
eyyednah Bi Ruh-l Kuds* ve lev aAllahu
maktetelelleziyne min ba'dihim min ba'di ma
caethml beyyinatu ve lakinhtelefu feminhm men
amene ve minhm men kefer* ve lev aAllahu
maktetelu ve lakinnAllahe yef'alu ma yriyd;
* te peygamberler! Biz, onlarn bir ksmn bir
ksmna stn kldk. lerinden, Allahn konutuklar
vardr. Bir ksmnn da derecelerini ykseltmitir. Meryem
olu saya ise ak deliller verdik ve onu Ruhul-Kuds
395
(Cebrail) ile destekledik. Eer Allah dileseydi, bunlarn
arkasndan gelen (millet)ler, kendilerine apak deliller
geldikten sonra, birbirlerini ldrmezlerdi. Fakat ayrla
dtler. Onlardan inananlar da vard, inkr edenler de.
Yine Allah dileseydi, birbirlerini ldrmezlerdi. Lkin Allah
dilediini yapar.
te o Rasllerin bazlarn bazlarndan stn kldk.
Onlardan bazlaryla Allah konutu, buradaki kast
Ms (a.s.) nk Ms (a.s.) a gelinceye kadar Cenb-
Hakk dier peygamberlerle ak eik konumad, vahiy
etti veya Cebrl (a.s.) vastasyla bildirdi.Bazlarn da
derece olarak daha ykseltti.
Meryemolu sya da ak ak bilgiler verdik, onu da
Ruh-l Kuds ile destekledik, teyid ettik.
dem (a.s.) dan s (a.s.) a kadar gelen
peygamberlerde rhtan bahsedilmiyor, sadece dem
(a.s.) da ve nefaht fihi min rhi(15/29) Ben ona
ruhumdan fledim-verdim, burada ise Rh-l
Kudsiden bahsediliyor ve bu husus genel olarak tefsirlerde
Cebrl (a.s.) olarak belirtiliyor. Buradaki Rh-l Kds
Hakkikati Muhammediyi ihtiva eden bilgiler mnsnadr,
yani seviyyet mertebesini Hakkikat-i Muhammediyye
bilgisiyle destekledik demek istiyor, ite seviyyet
mertebesi ilk defa Hakkikat-i Muhammedinin zuhur
376
mertebesi, ona Hakkikat-i Muhammedi mertebesi flendii
iin ismi (s) (Ayn) ve (Sin), (Ayn) gren gz mnsna,
(Sin) de insn mnsna olunca, gren insn yani Cenb-
Hakkk mahede eden insn fakat sadece kendisinde,
olarak, Muhammediler ise btn lemde Allahn varln
mahede ediyorlar feeynema tvell fesemme
Vechullah (Bakara,2/115) Nereye bakarsan Allahn
vechi karndadr yetinde olduu gibi.
s (a.s.) n sadece kendisinde olan tecelliyi ortaya
koymas ise byk bir icad nk o gne kadar hibir
peygamberin lisnndan byle bir ey sylenmi deildi,
hep telerde olan bir Allaha ynelme olmutu, varlnda
396
Allahn varlndan baka bir ey olmadn ilk syleyen
Hz. s ve onun iin mmeti dier peygamberlerden daha
genitir.
s (a.s.) zamannda kendisini anlayan az olduu
halde sonradan hepsini geti nk kendisinde Zti tecelli
vard, cezbediyor, ekiyor idi , nasl Efendimiz (s.a.v) den
Kevser nehri zuhur etmise, oradan mmetine, oradan da
durmadan devam ediyorsa onun cazibesi, hakikati ylece
geiyor. s (a.s.) dan gei duygusallk arlkldr,
Hakkikat-i Muhammediyeden gei ilim arlkldr, onun
iin Muhammediyyet sondur, nk artk denizden aldn
hakikati bilinli olarak tekrar deryaya boaltyorsun ve
sende bir ey kalmyor, varsn ama Hakk olarak varsn,
ortada o kalyor.
Allah dileseydi bilgiler kendilerine geldikten sonra
peygamberlerin ardndan birbirlerini ldrmezlerdi. Fakat
ayrla dtler, kimi inand kimi inkr etti. Allah dileseydi
birbirlerini ldrmezlerdi.
Lkin Allah istediini yapar, yani ayan- sabiteleri
itibaryla btn varlklarn zne hangi esmnn tecellisini
koymusa o esmnn tecellisini ortaya getirecektir, yalnz
burada cebir yoktur, cebir varla kendi aynndan,
znden, ayan- sabitesinden olur, Allah cebretmez.
377
` ' ' ` `
'
` ` ` `
(254-) Ya eyyhelleziyne amenu enfiku mimma
razaknakm min kabli en ye'tiye yevmn la bey'un
fiyhi ve la hulletn ve la efaatn, vel kfirune
hmz zalimun;
* Ey imn edenler! Hibir alveriin, hibir dostluun
ve hibir efaatin olmad kyamet gn gelmeden nce,
397
size rzk olarak verdiklerimizden Allah yolunda harcayn.
nkr edenler ise zalimlerin ta kendileridir.
Ey imn edenler,
Biraz evvel Cenb- Hakkk kendi lisanyla kendini
kendine anlatt halde burada artk arac kullanyor,
Cenb- Hakk diyor ama bunu Cebrl (a.s.) getiriyor.
Size verdiim rzklardan infak edin.
Bu yet efali bir yettir, yani fiil mertebesinde
tahakkuk edecek yetlerdendir, hangi yet nereyi ifade
ediyorsa onu oradan deerlendirmemiz lzmdr ki, ancak
o zaman onu okumu oluyoruz, aksi halde sadasn
dilimizde tekrarlam oluruz, okumak demek yaamak
demek, idrak etmek ve anlatabilmek demektir.
Alveriin olmad, dostluun olmad, afaatin
olmad gnden nce, yani genel kyamet gelmeden
evvel, dier ifadeyle sizin kendi kyametiniz kopmadan
evvel yani bu dnyadan ayrlmadan evvel size verdikleri-
mizden infak edin, kimin ne imkn varsa ondan
olabildiince belirtilen ller ierisinde infak edin
demektir.
lim ehlininde bilgisinden infak etmesi, Hel cezaul
ihsani illel ihsn (Rahman, 55/60.Ayet) yani ihsnn
karl ihsn deilmidir ite grld gibi sen ihsn
yap, eksilecek diye korkma, katlanarak o sana dner
deniyor.
378
Karlkl konuuyoruz, kimimiz konuuyor kimimiz
dinliyoruz, ite bu da bir alveritir, ki bu btn
alverilerden daha mhim olan bir alveritir, orada o
gn bu alveri yok artk, ite o gn gelmeden gnl
alveriine devam edin deniyor.
Orada dostlukta olmaz, nk herkes kendi canna
dt iin kimsenin kimseye bir faydas olmaz, ama
burada ayn ynde hareket edenler orada da ayn ynde
hareket edip gruplaacaklar, burada dostluk kurabilmi-
lerse bu dostluklar devam edecek, yani menei burada.
Bunun diyetide nefsi satp Hakk almak, yoksa bu diyeti
398
daha sonra bize zorla detirler, o zaman bakasndan bor
alma imknmzda yoktur.
Dnyadaki tecelliler kark artlmam olarak geliyor,
peygamberlere dahi gelen tecelli ierisinde phe
olabiliyor, nk dnyann gerei bu, hayal ve vehim
leminde yayoruz. Allahn kendilerine Nur verdii
kimseler gelen tecellileri saf olarak alabilirler, insnlarn
ounluu gelen tecellileri hayal iinde aldklar iin hayali
yorumlar yapld iin kargaal yaantnn iine giriliyor,
nk ilerine nefsi emmre karyor, gelen tecelli temiz,
saf dahi olsa orada kirleniyor, onun iin ite tevhid eitimi
almayan birinin tamamen saf halde olmas mmkn deil,
ama cennette bunlar szkonusu deildir, orada tecelliler
salt, karksz, berrak ve temiz olarak geliyor.
Kfirler ite onlar zlimlerdir, kendilerinde bulunan
Hakkikati lhiyyeyi, Hakkikati Muhammediyyeyi zuhura
karamadklarndan, kendilerini aydnlatamadklarndan
zulmette kaldlar, karanlkta kaldlar yani hayal ve vehmin
tesiri altnda kaldlar ve bunlara perdeli-ehli kfr deniyor.

` ` ` ' ` ` ` `
`

379
' ` ' ` ` '
' ' '` ' ` '`
` ` ` ' ` `` '
` ` `
255-) Allahu la ilahe ill HUvel Hayy'l Kayyum*
la te'huzuHU sinetn vela nevm* leHU ma fiys
399
Semavati ve ma fiyl Ard* men zelleziy yefeu
ndeHU ill Bi iznih* ya'lemu ma beyne eydiyhim ve
ma halfehm* ve la yuhytune Bi ey'in min lmiH
ill Bi ma a'* vesia Krsiyyhs Semavati vel Ard*
ve la yeuduhu hfzuhma* ve HUvel Alyy'l Azym;
* Allah, kendisinden baka hibir ilh olmayandr.
Diridir, kayyumdur. Onu ne bir uyuklama tutabilir, ne de
bir uyku. Gklerdeki her ey, yerdeki her ey Onundur.
zni olmakszn Onun katnda efaatte bulunacak kimdir?
O, kullarn nlerindekileri ve arkalarndakileri (yaptklarn
ve yapacaklarn) bilir. Onlar Onun ilminden, kendisinin
diledii kadarndan baka bir ey kavrayamazlar. Onun
krss, btn gkleri ve yeri kaplayp kuatmtr. (O,
gklere, yere, btn evrene hkmetmektedir.) Gkleri ve
yeri koruyup gzetmek Ona g gelmez. O, ycedir,
byktr
Ayetel Krsi, Efendimiz (s.a.v) bu yetin okunduu
haneden eytann kaacan, hane halkna sihir ve
sihirbazlarn tesir etmeyeceini bildirmitir. Krnn
seyyidinin Bakara sresi, Bakara sresinin seyyidinin ise
yetel Krsi olduu rivayet edilmitir. te bu yetin
ierisindeki mnlarda olan oluum eytan gibi mahlkatn
ne vesvese vermesine imkn brakmakta ne de varln
oraya uzatabilmektedir.
Allah yle bir Allahtr ki ondan baka ilh yoktur,
ancak O vardr, o Hayy ve Kayyumdur,
Btn varlkta var olann Allahn tecellisinden baka
bir ey olmadn srekli anlatyoruz, eriat, tarikat,
380
hakikat ve marifet mertebelerindeki Allah anlay baka
trldr, biz eriat ve tarikat zerinde fazla durmadan
hakikat ve marifet mertebesindeki Allah anlayn anlamak
zorundayz ki gerek Allaha ulam olalm, aksi halde
hayalimizdeki Allahlar ile uram oluruz ve herkesin
hayalinde ki kurgu baka olduundan dolay, o kadar ok
Allah mefhumu ortaya kar, ite insnlarn Allah hakknda
yapm olduklar ekimeler buradan kaynaklanmaktadr,
herkes kendi itikadna gre bir Allah anlay edinmi ve
400
onun mutlak Allah olduunu savunarak, kar tarafn
yine hayalinden kaynaklanan Allahn kabul etmemektedir
ve herkes kendi Rabbi hasna ynelerek onu lh
tahayyl ettiinden o, ona sevimli gelmekte, onun dnda
baka lh tanmamaktadr.
rfan ehli btn bu dnceleri atktan sonra evvela o
lh- kendinde bulduktan sonra, btn leme yaym
olmas bylece mmkn olmaktadr, Allah herhangi bir
yer ile snrlandrmak Onun geniliine, efaline, esmsna,
sfatna yakacak bir ey deildir, btn bu lemde ne
kadar varlk varsa yani zt btn Esm-i lhiyyenin
Hakkn veren Allah esmsdr, daha sonra yaygn hale
geildike eksiler artlar, iyiler ktler diye ayrmlar ortaya
kmaktadr fakat Allah yle bir Allah ki; ehli kfrnde
Rabbi, ehli imnnda Rabbi, gecenin gndzn, tm
varln Rabbdr, ite byle geni bir mn ierisinde
Allaha baktmz zaman l ilhe illa HU Allahtan
baka lh yoktur, isterse putlara tapyor olsun Allaha
ynelmi olur fakat o kendi Rabbi hasn daha dar ereve
ierisinde grebilir, ama Allahn hkm odur ki kim nereye
ne ekilde muhabbet duyarsa ynelirse o Allahtan baka
bir yere ibadet etmemi olur, zten edemezde, onun kendi
zannnda ben una, buna ibadet ediyorum diye dnmesi
bir ey deitirmez, lemdeki btn varln hakikati
Allahn hakikatinden kaynaklanmaktadr.
Hayy ve Kayyumdur.
Hayy, sfat- subtiyyenin ilk esmsdr, Allaha mahsustur,
btn lemde ne kadar hayat sahibi varsa bu hayatlarn
381
hakikati Hayy esmsna yani Allahn Ztna
dayanmaktadr, hayat olmadn da dierlerinin de olam-
yaca iin Hayy esms baa getirilmitir.
Ve Kayyum, sfat- subtiyyedeki ifadesi, kim-i
binefsihi, kendi nefsiyle kim, baka bir varla muhta
deildir, Zti sfatlardan biri de Kayyumdur.
Onu uyku, gaflet tutmaz,
401
Eer Onu bir an gaflet tutmu olsa bu lemler
birbirinin iine girer karmakark olur btn faaliyet
annda durur nk uyku ve gaflet beeriyet hali olan bir
oluumdur eer Cenb- Hakk bizim fiziksel oluumumuza
bunlar vermemi olsayd biz dinlenemez ve bu yaantnn
sratine uyum salayamazdk. nsn uykuda gibi
grlsede ruhen onun iindeki btnndaki uykuda deildir,
yani madeniyat, nebatat, hayvanat, insnlk rhu, rhu
azam, lh- rh uykuda ve gaflette deildir eer tarlaya
tohumu attmz zaman o nebati rh uykuda olsa o
tohumlarn hepsi karmakark olur ve kmazlar.
Her an Hayy ve Kayyum fakat d uykuda, o da belirli
sreler iin ve ieridekinin darya kmasna sebep
hazrlamak iin, bizimde beeriyetimiz ynyle hcre
sisteminin dinlenmeye ihtiyac vardr, nk bu eya ve
bedenlerimiz Nrun younlam ekli ve bu younlama
srasnda bir arlama oluyor ve bu da beraberinde
dinlenmeyi getiriyor, cesedimiz ynyle mahlk
olduumuzdan, mahlkunda ihtiyalar olduundan, bizde
uykuya, yemeye, imeye muhtaz ama zmz
bakmndan hlik olduumuzdan i bnyemizde uyku ve
gaflet diye bir ey dnlemez fakat beeriyet ynnden
bir gaflet gelirse rhani ynden de gaflette oluruz ama
kendi idrakimiz ynnden biz oluruz, onu tanyamama
ynnden, gerek deerini verememe ynnden gaflette
oluruz, aldmz yanl bilgiler ve artlanmalarmz iinde,
tabiatmz iinde gaflette oluruz.
Biz ondan gaflette olsakta O bizden gaflette deildir,
grdmz ryalarda bir bakma bunun ifadesidir, hatta
gndzden daha etkili olduklar zamanlar oluyor, ite
382
insnda kendi hakikatini idrak ederse i bnyesinin hibir
zaman uykuda olmadn ve gaflette olmadn anlam
olur.
Semavat ve arzda ne varsa Onundur.
Cenb- Hakkkn ne kadar sfat- lhyyesi, Esm-i
lhiyyesi varsa bu lemler onlarn faaliyet sahas
olduundan, zuhur mahalli olduundan, hepsi Allahn
402
tecellisi iindir, eer Allahn tecellisi olmasayd bu
lemlere ihtiyata yoktu, gerekte yoktu ve o zaman Allah
bilmekte mmkn deildi. Allah bilmek ancak tecelli ve
zuhurlaryla mmkndr, ite bu varln yegne sebebi
Allahn isim ve sfatlarnn kemlatyla zuhura kmasdr
ve lem Esm-i lhiyyenin ztlklaryla ayakta durmak-
tadr.
Kim ki efaat edebilir Onun izni olmadan,
Rahmn ve Rahm esmlar kendisinindir nk, ve bu
efaat makamnda Efendimize (s.a.v) vermitir, kim hangi
mertebedeyse efaati kendisine oradan gelir, efaat
demek o varln ihtiyac olan eyi ona vermek demek.
Onun izni de dnyevi ve uhrevi olarak iki ekilde
oluyor, dnyada iken Cenb- Hakk kendi lh- ztnn
zuhur mahallerini insnlara sunmakta, dnyada edilen
yardmlar dnyada kalyor ama ahiretle ilgili yaplacak en
kk bir yardm onlardan daha hayrldr, nk ahirette
kendisine ebedi olarak kullanaca bir sermaye oluyor,
bunu oalttka o kii hiret binasn daha salam olarak
kurmu oluyor, Cenb- Hakkkn Kelm esmsn
ltfetmesi ve kar tarafnda Semi esmsn faaliyete
geirmesiyle bu mmkn oluyor, yani efaat Kelmdan
Semi ye aktarlyor oradan gnle oradan da faaliyet
sahasna gemi oluyor, bu silsile olarak devam ediyor o
kulak gn geliyor gz oluyor, gnl oluyor ondan sonra
kendisi Kelm oluyor ve bu sefer kendisi bakalarna
efaat ediyor, ite bu efaat bir bakma Kevser pnar ve
efaatn en byn ahirette Efendimiz (s.a.v) yapacak,
umarm ki Makam- Mahmud benimdir dedii ekilde,
hamdedilmi makamn sahibi, btn bu lemlerde ne
383
kadar efaati haketmi insn varsa onlaradr.
O bilir iki elinin arasnda olan nedir,
ki elimizin arasnda ne vermisek o verdiimiz
eylerin hepsini bilir, gerek zhir gerek btn, gerek
kendimiz iin, gerek ocuklarmz iin ama Hakk rzas
talebiyle ne verilmise.
403
Ve arkanda ne braktnsa bunlarnda hepsini bilir.
Her yaptmz fiil Onun kontrol altnda ve Onun
hkm olmadan fiili yapamayz biz, ama eksi grnen ama
art grnen fiil olsun Onun tasdiki olmadan yapamayz.
Cenb- Hakk yolunu gsteriyor ve fiili bize brakyor eksi
ise aleyhimize art ise lehimize yazlyor, tasdiki bu ynden
zaten Onun tasdiki olmazsa biz fiil ileyemeyiz.
Onun ilminden hi kimse bir ey anlayamaz.
Mmkn yok, ancak Onun diledikleri Onun ilminden bir
ey anlarlar, dnyalk ilim de olsa ahiretlik ilimde olsa
byledir, herkes deiik ilimlerde ilerliyor, Cenb- Hakkk
insnlara verdii Esm-i lhiyyenin terkibini deiik
deiik yaptndan her insndan tecelli baka trl oluyor,
herbirerlerimiz Hakkikati Muhammedi deryasnda yzen
bedenleriz ve herbirimizin orada yzmesi bir baka trl
olmaktadr, en byk ariflik ilmi, marifetullah ilmidir ve biz
bu ilmi tahsil etmeyi dilesek te tahsil edemeyiz ta ki, bizim
almamz Onun dilemesiyle ancak olur.
Onun krsisi semavat ve arz ihata etmitir.
Konuyla ilgili olarak Abdlkerim Cili, nsn- Kmil
kitab 46.blm
Bilesin ki,
KRS: Cmle fiiliye sfatlarn tecellisinden ibarettir,
KRS: lh iktidarn zuhur yeridir,
KRS: Emrin ve nehyin geerli olduu mahaldir.Halka ait
hakikatlerin meydana kmas babnda; Hakka ait
inceliklerin ilk tevecch KRSde olur.. Hakkn iki
kademi, onun zerine salnmcasnadr..Bu
384
mn dorudur; nk oras: cad (varetme) ve idam
(yoketme) mahallidir..
Tafsilin ve ibhamn meneidir..Zararn ve faydann
merkezidir. Keza, farkn ve cemin de..
404
Birbirine zd gibi gelen sfatlarn zuhur eserleri
KRSdedir.. Hem de tafsil zere..Bu varla gelip kan
ilh emir, ondan gelir..
Ve o, kazann fasl yeridir.Kalem: Onun bakasdr ve
takdir mahallidir. Levh- mahfuz: Yine onun bakasdr;
divan tutulmann, satra getirilip yazlmann mahallidir.
bu ikisinin beyan, inaallah yeri geldiinde yaplacaktr.
KRS iin, bir yet-i Kermede yle buyuruldu: Onun
KRSsi, yeri ve semalar iine almtr.. ( 2/255 )
Yukarda geen yet-i Kerme zerinde biraz duralm..
Burada, bir vsat vardr..
bu vsat iki eittir:
a) Hkm vsat..
b) Vcuda bal ayn vsat..
imdi bu iki vsat biraz daha aalm..
Hkm vsat: Yer ve semalarn, fiiliye sfatlarndan bir
sfatn eseridir..
Bu mnda, KRSnin durumu ise.. btn fiiliye sfatlarn
zuhur mahallidir..
Bylece, manev bir vsat hsl olmaktadr.. Haliyle,
KRS yzlerinden gelen bir yzde. Zira, her grlen yz
ondan gelir ve fiiliye sfatlarndan bir sfat olur..
Vcuda bal ayn vsat: Bunun oluu da, vcudun
tamamiyle, yeri ve semalar, bunlara benzer dier
varlklar kapsamna alm olmas saylr.. Burada anlatlan
vcud, Halka ait mukayyed vcuddur..
Bundan anlatlrken KRS Tabiri kullanlr, kasdm
mukayyed vcudu anlatmaktr..
stteki manay biraz daha aalm, KRSyi bata
385
anlatrken Emrin ve nehyin geerli mahalli olduunu, fiiliye
sfatlarn mahalli olduunu, ilh iktidarn zuhur yeri
olduunu beyan edip syledik, btn bu beyan
edilenlerden murad ise ancak mukayyed vcuddur nk
405
emir alan odur, Yani :Emrin kendisinde geerli olduunu
demek istiyorum, sonra, tecelligh odu; zuhur yeri odur.
NETCE: KRS odur ki, yce Hakk iki kademini ona
atmtr, icadn ve idamn onda yapar..
Helk etme ve selmete karma iini orada yapar, orada,
verir, alr, ykseltir, drr, aziz eder, zelil eder..
Aziz Celil olan Allah sbhandr, btn bunlarn muhafazas
Ona ar gelmez, O Azim ve azamet sahibidir.

Abdlkadir Geylani Hz.lerinin Risale-i Gavsiyesinden
bu blmle ilgili ksmlar:
-Y Gavs- `zm, Allah, gayrndan mnezzeh,
Allah`a yakndr!.."
Her Esm-i lhiyye bir zuhur mahalli olduundan her
varlk birbirine yakn yani isimler ynyle birbirine yakn,
varlkta da Allahtan baka bir ey sz konusu olmadna
gre Allah kendi kendine yakndr ve daha bir bakasda
yoktur, biz varlklar Allahn bir tecellisi olarak bilirsek o
zaten Hakktr ama biz varlklar mutlak budur diyerek
vcut vererek ayrrsak bu irktir.
-Nst ile melekt arasndaki her tavr erat;
melekt ile cebert arasndaki her tavr tarkat;
cebert ile lht arasndaki her tavr da
hakikattr!.."

- Ya Gavs- `zm, hi bir eyde zhir olmadm,
insndaki zhir oluum gibi!..
Bunlar hep vesia krsi ile ilgili meseleler, Cenb-
Hakkkn btn varlkta zuhuru var fakat insnda varoluu,
dierlerinin stne sfat ve zatyla birlikte olmas, dier
386
mahlkatta efali ve isimleri ve bazlarnda sfatlaryla
mevcut fakat insnda efali var, esms var, sfatlar var
ayrca Zat var, ite insnn stnl bu yndendir yani
Zati tecellisi olmas insnda.
406
nnellahe haleke Ademe, ala suretihi
Yani Allah dem'i kendi sreti zerine hlketti."
olarak belirtilen oluumda Cenb- Hakk bize ihtiyacmz
kadarn veriyor, nk fazlasn verse etrafa zararl oluruz.
Bize dnyadayken Cenb- Hakkkn bizdeki tecelli ve
zuhurunu ve ilmini ve zti tecellisini ne kadar anlarsak ne
genilikte vsatimiz olursa ahiretteki gcmz o kadar
olacak ls budur, idrak kapasitemiz ne kadarsa ahirette
bize verecekleri alma sahas o kadar olacak ve cennetin
genilii de o kadar olacaktr. Beer mjdelenen demek,
yani Allahn zti tecellisiyle mjdelenen demek, nasta
nsiyetten yaknlktan geliyor, ite o da bu kapsamn
iindedir ama kelime gerek mnsyla kullanld zaman
bu geerli, gerek mnsyla kullanlmaz ise zhir olarak
srmez bu tecelli fakat btn olarak yine de vardr fakat
faaliyete gemiyordur, gemedii iin beer aar
hkmne tabi oluyor tabii olarak, ama asln idrak etmise
mjdelenen hkm harekete geiyor.
"Sonra sordum Rabbime, dedim ki:
-Hi meknn olur mu?.. dedi ki:
-Y Gavs- `zm, ben meknn meknym!.. Benim
meknm olmaz!.. Ben insnn srrym!.."
Bunlar yani Allaha mekn isnat etmek fiil mertebesi
yoluyladr, Zat- Mutlak ynnden Allahn mekn olmaz
nk oras tenzih mertebesidir ve orada tenzih edilir ite,
fakat Zat- Mukayyed ynnden bu lemler Allahn
mekndr ve bu mekn vareden yine Allahtr. Dardan
Rahmniyyeti ile ltif haliyle sarmtr, cismaniyyete yani
Zhir esmsna dntrm onun hayatiyeti de yine
Hakka ait olduundan oradan da Krsi yapm btn
lemi ve onun ierisinde de kendisi mevcuttur ve efal
mertebesi itibaryla zuhurdadr yani btn bu lemde
387
Allahn ztn mahede ediyoruz ama Zt- Mukayyed
ynyledir, yoksa Allahn Mutlak Ztn bu beynimizle
idrak etmemiz mmkn deildir ve buna bizim
ihtiyacmzda yoktur, olsayd zaten kendi efaatinden
407
ltfundan dolay onu da anlatrd. br lemde lhi- daha
geniliyecektir.
Zt- mukayyed belirli bir program ierisinde kayda
girmesi demektir, herbirerlerimiz kaytlyz, ahirette bu
kayt biraz daha genileyecek ve biz lh- tecellinin
geniine tabi olacaz, yani bu lemler ervesi ierisinde
daha geniini bileceiz orada daha ltif tecelileri greceiz.
Herbirerlerimiz Zt- Mutlaktan meydana gelmi kaytl
zatlarz, herbir ayn kendinde mukayyed olduu halde
aslnda Hakkn varlndan var olduundan o da Mutlak
Zattr, ne kadar kaytl olduunu ifade gerei sylesekte
yinede Hakkn mutlak zatndandr, Cenb- Hakkkn
insnn srrym demesi bu zellikler ierisinde en geni
manada beer ismini verdiimiz o sliette kaytl olarak
zuhura kmasdr.
Ve daha sordum.
-Ya Rabb-i Gavs, hi seni hmil bulunur mu?..
Dedi: -Y Gavs- `zm. NSANI meydana getirdim
beni hmil olmas iin... Ve kinat da, NSANI hmil
olmas iin meydana getirdim!.."
Cenb- Hakk ilk olarak Efendimiz (s.a.v)n programn
yapt halde, yani Hakkikat-i Muhammediye programn
yaptktan sonra tecelli mahalli olan Hz. Muhammed (s.a.v)
i en son zuhura yani dnyaya getirdi ve Efendimizin
(s.a.v) zuhura ktktan sonra yaayabilmesi iin bir mahal
gerekti, Cenb- Hakk efali ve esms ynnden bu
lemleri ortaya getirdi, Rahmn ismiyle balad hlketme-
ye ve btn varlklara rahmeti kendi Rahmniyyetinden
vct vermesi oldu ve o zaman her varlk Onun vcduyla
mevct bulmu oluyor.
Zt-i zuhurunu barndrmak iin evvela efal ve esm
zuhurlarn yapt yani insnn yaamas iin bir mekn
388
yapt, insn da bu lemlerin iinde oturandr ve bu
lemler onun ile deerlenmi oluyor, eer bir mekn ne
kadar gzel olursa olsun, iinde oturan yoksa deerini
408
kimse bilmez yklr, madde olarak kk ve snrl olan
insn mn olarak Allah tayacak gce sahiptir.
"- Ya Gavs- `zm, ne gzel tlibim ve ne gzel
talep edilendir insn. Ne gzel rakptir insn ve ne
gzel merkbtur mkevvinat."
Kime Talip, insna talip ve Benim talip olduum eyde
mutlaka ok deerlidir diyor Cenb- Hakk nk talip
olmak kendi yapsna uygun grmektir.
Rakip, ne gzel binendir insn, lem ve mkevvenat
insnn ne gzel merkubudur, btn bu lemler insnn ne
gzel bindii yerdir, bu cmleyi tek bir insn olarak
dndmz zaman bu mmkn deildir, demek ki
insn vasfyla vasfedilen btn insnlar aslnda bir insndr
ve bizler dem (a.s.) n kopyalaryz. Bu dnya da insnn
btn ihtiyalarn grc oluuyla ne gzel bir taycdr.
Hakkikat-i Muhammediye btn bu lemlere
bindirilmitir eer insn olmasayd bu lemlere ihtiyata
olmayacakt. nsn- Kmil olarak bu leme baktmz
zaman bedensel olarak insn rakip oluyor bu lemler ise
merkub ama insn Hakkikat-i lhiyyeye merkub olmak
iin hlkedildi yani lh- hakikatleri ekmesi iin, lh-
hakikatlerin kendisine bindirilmesi iin ve o zaman Allah
tayan oldu insn, yani Allah rakip insn merkub oldu
mn itibaryla, sonra maddi ynden insn rakip bu maddi
lemler onun merkubu oldu, ite vesia Krsiyyihs
semavati vel ard btn bu lemde hibir boluk olma-
dndan ve her yeri kapladndan her yerde geerlidir.

"- Y Gavs- `zm. nsan srrmdr ve ben O`nun
srrym!!.. Eer, insn indimdeki menziline rif
olsayd, derdi ki, btn nefislerdeki nefs`im; bu
anda mlk yoktur benden gayr!..
Y Gavs- `zm. nsann yemesi, imesi, mekn,
389
hayatta duruu, yayl, konuuu ve susuu, yapt
ii, tevecch ettii ey, gib olduu ey BENM.
Sekni, muharriki ve msekkiniyim!.."
409
"Ve bana buyurdu ki rabbim:
-Ya Gavs- `zm, insnn cismi ve nefsi ve kalbi ve
ruhu ve iitii ve gr ve eli aya ve tamamn
nefsimle izhar ettim. O yoktur, ancak BEN varm!..
ve BEN de onun gayr deilim!.."

Krsi hakknda tefsirlerde sayfalar dolusu izahlar
vardr, biz yle diyelim ki krsi lgat mns olarak
oturulan yer mnsnadr ite btn bu lemler
zerresinden en byk kubbesine kadar hepsi Krsidir.
Cenb- Hakk btn bu varla rakiptir, yani krsisinde
oturmaktadr. lemden kendimize gelelim, en byk
merkub, sekine, insn bedeniyle var edilmi olan nsn-
Kmil yani insnlardr genel olarak nereden bakarsak
bakalm her insnda bir nsn- Kmillik vasf vardr,
kendisi bilsin veya bilmesin, hakiki varl itibaryla Kmil
insndr, fakat kendini bilerek olan kemlat vardr o ayr
konudur, btn bu lemlerin her varl Cenb- Hakkkn
krsisidir, en byk krsi, ve en byk makamda insn
makamdr, semavat ve arzda hem tm olarak hemde
birim olarak ne varsa hepsi krsi hkmnde ve Cenb-
Hakkta bu krsinin rakibi, binicisi hkmndedir.
te bu yetin cinlere veya benzeri varlklara
okunmasnn z burasdr, Allah seninle o kadar
birlikteyse ve ara-boluk diye bir ey kalmadysa araya ne
cin ne insn ne melek ne baka bir ey girer, bu yeti
biraz bilinli olarak okuyan kimseye hi bir ey gelemez,
ne ona ne onun evresine.
Bu kadar izahtan sonra gelinecek nokta udur; Allah,
insnla o kadar birliktedir ki, bu birliktelii anlayan kimse
arada boluk brakmadndan, Onu tenzih edip telere
atmadndan dolay o gelecek olan gler bu yeti
iittikleri zaman burada bize yer yok biz burada lrz,
390
arada skrz, yaayamayz diyerek uzaklam olurlar, bir
mddet girmeye urayor fakat baaramayp gidiyorlar
410
nk artk o yapt hcum insn slietine deil Allahn
zatna olmu oluyor ve o zamanda yanyor ve sokulamyor.
Btn bu alemlerin muhafazas Ona ar gelmez, yk
gelmez;
Yk kiinin kendi varlnn stnde ayr bir varlk
tamasdr, bize bedenimiz yk olarak geliyor mu?
Ykmz tayoruz ve o tadmz ykn farknda
deiliz, ama elimize Be kg.lk fazladan bir yk alsak onun
arln duyuyoruz, yk olduunu hissediyoruz, ite
btn bu lemlerde de var olan Onun varl yani varlk
kendi varl olduundan kendisini ne uyku tutuyor, ne
gaflet tutuyor, ve ne de bu lemleri muhafaza etmesi,
kendisine ar geliyor.
Ve btn bu ileri yapan O ok Ycedir;
Btn bu anlatmlar ierisinde bireyler amaya
alyor isekte Onun hviyeti, Hviyet-i Mutlaktr, Allah
kelimesinin sonundaki Hu Onun hviyetidir, Hu Allah
kelmnn stndeki Ahadiyet mertebesine kadar uzanyor,
Hviyeti btn bu lemleri meydana getiren hakikat,
nniyeti de mn ynnden btn mnlar iine alan
Hakkikat-i lhiyyesidir.
Ve Onun Ycelii Azametli bir Yceliktir, ne kadar
bunu anlatsakta Zat- Mutlak ynnden Onun Yceliini
kavramak mmkn deildir.


` ` ` ` ' ' `
`
` ` '` ' '


391
411
(256-) L ikrahe fid Diyni kad tebeyyenerrd
minel ayy* femen yekfr Bittauti ve yu'min Billahi
fekadistemseke Bil urvetil vska, lenfisame leha*
vAllahu Semi'un 'Aliym;
* Dinde zorlama yoktur. nk doruluk sapklktan
iyice ayrlmtr. O hlde, kim ttu tanmayp Allaha
inanrsa, kopmak bilmeyen sapasalam bir kulpa
yapmtr. Allah, hakkyla iitendir, hakkyla bilendir.
nsann zhirdeki dzen ve almasn belirten
ifadelere geiyor imdi,
Dinde zorlama yoktur, zorlamaya gerek yoktur nk,
zorlama iin en az iki taraf lzmdr.
Rd ortaya geldiinden inkr kalkmaktadr, kerih
grmek diye bir ey ortadan kalkm olmaktadr yani
Hviyet-i Mutlaka artk ortaya kt, hangi devirde okursa
okusun kii bunu o devirle balantl olarak okuyabilir yani
sadece bir devre has deildir.
Bizler imdi kyam devresinde olduumuz iin gerek
ilmi ynden gerekse bireysel yaam ynnden kemlin
kemlini, rtn rtn daha ok grmekteyiz, nk bu
devir rtn ortaya kma devridir, kemlat devri Zati
tecellinin olduu devirdir, bundan sonra artk kyametin
kopmas mmkndr nk bu devir yaanmadka
yeryznde kyamet kopmaz, her ne kadar Bindrtyz
sene evvel Rd tamamlanmtr diye bahsediyorsa da her
devrin rt kendisine gredir. Krn Kerm btn
devreleri kapladndan ayn zamanda bu Rd bugnn
devresine gelecek Rdleri de iine almakta, o gnk
eriat mertebesinin rdn ve kemle gelmesini de
anlatmaktadr.Minel ayy eksiklikten, her trl
noksanlktan artk ayrlmtr, Hakkikat-i Muhammedi
ortaya geldikten sonra artk bunun Rdsz olmas
mmkn deildir.
Kim ki taguta kfreder;
Yukardan beri anlatlan hvviyyet ierisindeki insnlar
taguta kfrederler yani tagutu rterler, artk tagut diye
392
412
bir sorunlar olmaz onlarn, beeri hayalden kaynaklanan
tagutlar kalmadndan, Allaha imn ederse, yani
mmin isminin sahibi olursa ite onlar tagutu ortadan
kaldrrlar.
te onlar sapasalam bir kulba smsk yapmlardr;
O kulb birinci itibaryla Krn Kerm, ikinci itibaryla
Hz. Raslullah (s.a.v) dir. Krn- Kerme insn
dorudan doruya tutunamaz fakat Elimden tut Ya
Raslullah dediimiz zaman Efendimiz (s.a.v) bizim
elimizden tutar, Efendimiz (s.a.v) de Krna
tutunmutur, kendi idraki kendi marifeti yzyle
tutunmutur demek ki Efendimize (s.a.v) tutunan Krn-
Kerme tutunmutur ve Krn- Kerme tutunan da
Allaha tutunmu olur dolaysyla onlarn ne kopmas ne de
herhangi bir eksiklii szkonusu olur. Hz. Raslullaha
gitmek iinde zamann nsn- Kmiline tutunmak
lzmdr,ki zaman zaman ifade ettiimiz gibi tutarsan
tutulursun.
Allah oluan hereyi mutlaka Semi sfatyla
duyucudur, Alm sfatylada bilicidir.

` ` ` ` ` ` `
' ` ` ` ` ` ` `
'` ` ' ' `
(257-) Allahu Veliyylleziyne amenu yuhrichm
minez zulmati ilenNur* velleziyne keferu
evliyahmt tautu yuhricunehm minen Nuri ilez
zulmat* laike ashabn nar* hm fiyha halidun;
* Allah, imn edenlerin dostudur. Onlar karanlk-
lardan aydnla karr. Kfirlerin velileri ise tttur. (O
da) onlar aydnlktan karanlklara (srkleyip) karr.
Onlar cehennemliklerdir. Orada ebed kalrlar.

413
O Allahki imn edenlerin Velisidir;
393
Veli ismiyle Allah orada zuhur etmitir. Veli ismi imn
edenlerde onlar zulmetten Nura karmak iin zuhura
geliyor yani cehlinden akiline karmak iin.
Dnyada en byk zulmet yani karanlk beeri ynde
insnn kendisini var zannetmesi ve kendi beeriyetine
varlk vermesi ve bunu vermekle kendisini ilh edinmi
olmasdr ite bundan byk zulmet olmaz.
Dnya zaten tabiat zulmetinde youn olduundan
bunu da var zannetmek Nra en byk perdedir ve Veli
ismi dnda baka trlde bu zulmetten Nra kmann
imkn ve ihtimali yoktur, hafz ol her gn bir hatim oku,
burasn bin defa oku bunun tahakkuku mmkn deildir
okumann o mertebedeki kazanc neyse onu kazanrsn
oras ayr konudur.
Ama o kfr ehline gelince onlarn velileri de, yol
gstericileri de taguttur;
Onlar yarasalar gibi karanlktan holanrlar Nr onlarn
gzlerini alr ve ite onlarda Nrdan zulmete gtrrler,
tasavvuf eitimi alp daha henz mahedesi olmayan
birisinin eriat ehlinin sohbetine katlmas da ayn eydir.
te onlar ate ehlidir,
Nefsi emmre ateinin ehli bunlardr ite, Nrdan zulmete
denler. Bunu genel mnda dnrsekte ayn eydir,
Cenb- Hakk bizi Nrdan hlketti getirdi bu zulmetin iine
brakt ite bizler zulmette kalrsak zten ate ehli
oluyoruz.

` ' ` ' ` ` ` '
'` ` ` '
414
` ` ` ' '
` '
' ' `
394
(258-) Elem tera ilelleziy hacce brahyme fiy
Rabbihi en atahullahul mlk* iz kale brahymu
Rabbiyelleziy yuhyiy ve yumiytu, kale ene uhyiy ve
umiyt* kale brahymu feinnAllahe ye'tiy Biemsi
minel merik fe'ti Bi ha minel maribi febhitelleziy
kefer* vAllahu la yehdil kavmez zalimiyn;
* Allah, kendisine hkmdarlk verdi diye (marp
bbrlenerek) Rabbi hakknda brahim ile tartan
grmedin mi? Hani brahim, Benim Rabbim diriltir,
ldrr. demi; o da, Ben de diriltir, ldrrm demiti.
(Bunun zerine) brahim, phesiz Allah gnei doudan
getirir, sen de onu batdan getir deyince, kfir arp
kald. Zaten Allah, zalimler topluluunu hidyete erdirmez.
Grmedin mi, o kiiyi, Rabbi hakknda ibrahim ile
mcadele eden kiiyi,
Bunu kendi bnyemize aldmzda, bizde bulunan
Mudill ismi ile Hdi isminin nasl mcadele ettiini
grmedin mi veya yaamadn m, yaamadysan byle bir
hadise var dikkat et, ki Allahn kendisine mlk verdii kii
ayrca bu kii.
Bizim nefsi emmremize Cenb- Hakk bu beden
mlkn vermi, nefsimize vermi kullanalm diye ve nefsi
emmre bu mlk kendine maletmek sretiyle
kullanmakta oysa aslnda verilen bu mlk Hakk yolunda
kullanmas gerekiyordu.
Bu yette olay brhm (a.s.) ile ilgili olduu iin
brhmiyyet mertebesi itibaryla yaanyor, brhmiyyet
mertebesi de Muhammediyet mertebesinin giri kapsdr.
Makam- brhm kapsna ulaamayann Hakkikat-i
Muhammedi kapsna makam- Mahmuda ulamas
415
mmkn deildir, Mirac gecesi dier btn peygamberler
Efendimiz (s.a.v) ile karladklarnda Ho geldin salih
karde derlerken, brahim (a.s) Ho geldin salih oul
diyor, burada nemli bir sr vardr, oul babann srrdr,
onun iin brhmi hakikatleri anlamadan Muhammed-l
mereb olmak mmkn deildir.
395
brhm yle dedi: Benim Rabbim diriltir ve ldrr
Btn lemdeki yaanty iki kelime arasnda
belirtivermi brhm (a.s.) nsn hayata gelecek ve
lecek fakat bu seyir ierisinde bir sr ey meydana
gelecek, yaad bir sre olacak ve bu yaad srede
hayatn ta kendisi, ite bunu belirtmek sretiyle Rabbl
leminin btn yaantsn da ayrca ortaya koymu
oluyor.
Bunun zerine Firavun Bende hayat veririm, ben de
ldrrm dedi,
Nefsi emmre yani Firvn hakknda lm emri olan iki
kiiden birinin ldrlmesini emretti birine de seni
balad dedi ve bunun zerine Bende hayat veririm,
bende ldrrm dedi fakat bu varolan bir hayat zerinde
tesirli olmaktr, kendinden meydana getirmek deildir.
Bizdeki nefsi emmrelerimizde bu ekildedir, nefsi
emmre ynnde hayatmz ynlendiriyorsak hep
ldrmekteyiz ama nefsi safiye ynnde altryorsak o
zaman da Hayy esms bizden zuhura geldiinden hayat
veriyoruzdur, ite ehli irfan ve yukarda belirtilen velyet
hayat veriyorlar, ldrmyorlar, sadece nefsi emmreleri
ldryorlar ki bunun lmesi lzmdr, boulmak zere
olanlar bulunduklar yerden karp hayat veriyorlar, nefsi
emmre ise geici varlna gvenerek Ben de ldrrm,
ben de hayat veririm diyor.
brhm cevap olarak Muhakkak ki Allah gnei
doudan dodurur, sen batdan dodur bakalm, madem ki
ilh olduunu iddia ediyorsun dedi, ite lh-yyat gnei
herbirerlerimize doudan doar.
Bunun zerine o arp kald.
416
Allah zlim kavimlere hidyet etmez, nk o kavim
Mudill ismi zerine olduundan Hdi ismi orada tecelli
etmez.


396
` ' ` ` '
` '` ' ' ` ` ` `
' ' ' ' '

' ' ' '
' '
` ' ` ` ` ' ` ' ` `
' `
(259-) Ev kelleziy merra al karyetin ve hiye
haviyetn al uruiha* kale enna yuhyiy hazihillahu
ba'de mevtiha* feematehullahu miete amin smme
beaseh* kale kem lebist* kale lebist yevmen ev
ba'da yevm* kale bel lebiste miete amin fenzur ila
taamike ve erabike lem yetesenneh* venzur ila
hmarike ve li nec'aleke yeten lin Nasi venzur ilel
zami keyfe nnizha smme neksuha lahmen,
felemma tebeyyene lehu kale a'lem ennAllahe al
klli ey'in Kadiyr;
* Yahut alt stne gelmi (pssz duran) bir ehre
urayan kimseyi grmedin mi? O, Allah, buray
lmnden sonra nasl diriltecek (acaba)? demiti. Bunun
zerine, Allah onu ldrp yzyl l brakt, sonra diriltti
417
ve ona sordu: Ne kadar (l) kaldn? O, Bir gn veya
bir gnden daha az kaldm diye cevap verdi. Allah, yle
dedi: Hayr, yz sene kaldn. Byle iken yiyeceine ve
ieceine bak, henz bozulmam. Bir de eeine bak!
(Byle yapmamz) seni insnlara ibret belgesi klmamz
iindir. (Eein) kemikler(in)e de bak, nasl onlar bir
araya getiriyor, sonra onlara nasl et giydiriyoruz?
Kendisine btn bunlar apak belli olunca, yle dedi:
imdi, biliyorum ki; phesiz Allahn gc her eye
hakkyla yeter.
u insn da lm ve dirilim hakknda size misal
olarak getiriyorum, o kiinin yolu bir ehre
397
dmt, atlar binalarn zerine km bir ehir
grd, insnlar helk olmu, Allah, bu ehir
ldkten sonra bu ehire, bu yaantya nasl can
verecek nasl hayat verecek diye kendi kendine
dnmeye balad.
Bu kiinin zeyr (a.s.) olduu rivyet ediliyor ve
Kuds istila edilip yaklp ykldktan sonra istila edenler
zeyr a.sda ocuklarla birlikte kendi lkelerine
gtrmler ve bir mddet sonra serbest brakmlar,
onlarda Kuds erife geri dnmler fakat ehre daha
gelmeden yksek bir tepeden Kuds erifin halini grnce
buras nasl yeniden yaplanacak diye pheye dyor
zeyr (a.s.)
Buras tasavvufta seyri slk halinde olan bir derviin
halini anlatyor, kendinde daha henz Muhyi ismi meydana
kmam dervii anlatyor.
Dervilikte nefis mertebelerini geerken her geldii
nefis mertebesinde, nceki nefis mertebesinin lm
olduunu grerek kendininde l olduuna hkmederek,
daha henz Hayy ismi ile hayat bulmadndan dolay bu
dervilik seyrinde ben nasl dirileceim diye tefekkr
etmesidir nk Hayatn nasl kazanlacan bilmiyor,
onun iin ya, Allahn bir Veli kuluna rastlayacak veya bu
hakikati kendisine yaatacak veya venefaht y oraya
nefyedecek birisinin gelmesi gerekiyor ki, kendisininde
418
bunu bizatihi olarak yaatmas gerekiyor. km dedii
kendi varlk binasnda nefsinin emmrelik, levvmelik,
mlhimelik mertebesinin km olduu bu ehirde yeni
bir hayatnda yaanmas gerektii ynnde bir dnce
var fakat bunu nasl faaliyete geirecei konusunda bir
bilgisi yok, ite zeyrlik mertebesi bunu bize anlatyor ve
Hayat hakikatinin artk burada meydana gelmesi
gerektiini belirtiyor.
Allah onu da ldrd, yzyl l olarak kald, tekrar
onu diriltti ve sordu Ne kadar kaldn? O da Bir gn
kadar veya bir gnn belirli bir sresi kadar dedi.

398
Yani ne kadar kaldnn farknda olmad, demek ki
dirilmenin art evvel lmekmi, zaten onun iin Tebareke
sresinde Allah nce lm hlketti, sonra hayat
hlketti deniyor, beeriyetimizden lmedike lh-
varlmzla dirilmemiz mmkn deildir yani lmenin
uuruna ereceiz sonra dirilmenin varln bulacaz.
Bizi mnen yeniden diriltecek olan Allahtr, kim de
Hayy esms varsa Cenb- Hakk onun azndan lh-
nefhay gndererek o kiiyi mnen diriltecektir ve baka
trlde dirilmek mmkn deildir. Hayy esms arttr,
Allah Hayy esmsn vesile ederek diriltecek demektir.
Allah dedi:Sen yz sene orada kaldn, yiyeceine bak
ve ieceine bak hi bozulmam, hayvanna bak, bunlar
biz insnlara bir iaret olarak kldk, tekrar bak o hayvann
kemiklerine, nasl onlar birletiriyoruz, nasl onlara et
giydiriyoruz
Demek ki lm zere biraz skin olmamz gerekiyor
yani bu oluum bugn ldn ve yarn dirildin gibi basit
deildir, lm halinin belirli bir sre yaanmas gerekiyor
ki lmde zten bir mahluktur, lm yok olmak deildir ve
bu bahsettiimiz lm rh teslim etmek gibi bir anda olan
bir ey de deildir, rh teslim etmek dediimiz lm ise
hayatn ta kendisi olan tadtr, yok olmak deildir. Zhiri
haytn son noktasdr. Mutlak yokluk deildir.
419
Yaadmz srece bu lmde hep yayoruz, ne
zaman ki Efendimizin (s.a.v) belirttii gibi lmeden nce
ln szn yaar ve Hayy esmsna ularsak ite ondan
sonraki hayat insna cennet olmu olur.
Bakn dervi o kadar lm halinde kald halde ve o
lmn zorluklarn yaad halde Cenb- Hakk seyri
slkta o zorluu kendisine gstermemi oluyor, bize o
hali varlmzda bireysel nefsi duygularmz, hissiyatmz
olmadan kolaylkla geirtiyor sre uzunda olsa ve ite bu
da Cenb- Hakkkn rahmetindendir.
Maher sabah insnlar kabirlerinden kalktklarnda yine
ayn ey sylenecek, yevmen ev ba'da yevm yani
499
normal bir uyku sresi kadar kaldk diyecekler. Burda
belirtilen meyveler bizim zmzde olan lh- rzklar, ite
lh- rzk maddi rzklar gibi olmadndan ne kadar sre
gese bozulmuyor yani o anda bnyemizde onlardan
faydalanamyorsakta daha sonralar faydalanacamzdan
dolay bozulmazlar hakikatleri zere kalrlar. Allahn
verdii zellikler olduundan zaten bozulmas mmkn
deildir, burada yaplacak olan ey bizim bunlar idrak
ederek faaliyete geirmemiz yani yememizdir.
Yaadn bu hadiseyi yet kldk;
yet Krn demek deil midir,? ite bu yaadn
grdn manzara tafsili Krnn ta kendisidir diyor Hz.
Allah. O zaman Krn yoktu Tevrat vard Tevratta
Hakkn kelm olduundan o gnn mertebesinden bunlar
Tevrati yetlerdi fakat biz mmeti Muhammed
olduumuzdan burada artk Krn yetine dnyorlar.
yet iaret, Allahn iaretleri, Sre sretler, demek
olunca yani bunlar Ulhiyyet mertebesine giden yoldaki
iaretlerdir dikkat edin deniyor, zhir baknca Allah ile
eein ne ii var Krnda misal olarak veriyor gibi
denebiliriz demek ki Krn yaayan ve yaanan bir
oluum bir kitap bir hakikattir ki; yaadmz yaptmz
herey Allahn bir yeti, bir iaretidir, yani Ulhiyyet
mertebesinin spatlar oluyor, ayrca tasdiki veya kendi
420
yaamdr. Cenb- Hakk burada hayatn ve lmn ne
olduunu anlatmaya alyor bize ve burada hayvanndan
haber vererek venzur Bak diyor bugn bize u len
hayvanna bak, Nedir bu hayvan, Biz neyin zerine
biniyoruz, tabi ki cesedimizin, nefsi emmremizin zerine
biniyoruz ve cesedimiz bir bakma bu eek gibi aksi olan
nefsi emmremiz onun ahlknda olduu iin lmedike
yani nefsi emmre dediimiz varlmz lmedike kendisi
lyor.
Binei lyor ama yiyecekleri bozulmuyor, nk onlar
lh- ilimler, bunlar ise sretteki oluumlar, bir hadis-i
erifte vcdike zenbike senin vcdundan byk
gnahn yoktur deniyor yani binmi olduun bu
400
bineinden daha byk bir gnahn tasavvur edilemez
deniyor, bu vcduna bir varlk verdiin zaman irki
ortaya getiriyorsun, bu durumda Hakk btn sen zhir
olmu oluyorsun, halbuki tam tersi olmas lzmdr Allah
zhir nefsin btnda yani hkmsz olmas gerekiyor.
Muhiddini Arabi Hz.lerinin dedii gibi Hakkiki hayvanlk
mertebesine inmedike insnlk mertebesine ykselmek
mmkn olmaz buradaki hayvanlktan kast nefsi
emmrenin deil Hayy esmsnn hakikati sende zuhur
etmedike insn olamazsn demektir.
O zaman onun kemiklerine bak;
Kemikten kast iskelet, iskeletten kast bireyin hakikati
yani kuruluudur, bakn lyor ama o kurulu ortadan
kalkmyor nk kullanlmas lzmdr tekrardan eer o
hayvan dirilmemi olsa, yani nefsani varlmz olan ceset,
beeri yap dirilmemi olsa biz hi kalkamayz, teki leme
intikal ederiz, bunun tekrar dirilmesi lzmdr ki, bizi lh-
hakikate gtrsn, bu bizim aracmz bu olmazsa bir yere
gidemiyoruz, bunun oluumunu anlatyor burada emir var,
dikkat et gznn nnde bu hadise oluuyor deniyor,.
Bu dalm iskeleti nasl topluyoruz ve onun zerine
et giydiriyoruz, hareket edebilsin diye;
421
Bundan maksat ilimle belirli bir idrake ulap tekrar
yeni bir hayat vererek onu diriltiyoruz deniyor. O eski
giden gitti artk ve o len nefsi emmreyi artk eski
toprandan yapmyor Cenb- Hakk, sadece kemikleri eski
nk o ana iskelet bozulursa hepsi bozulur ite onun
zerine yeni elbise giydiriyoruz yani yeni bir kimlik
veriyorum sana diyor, ite yeniden diriltmesi budur, dikkat
edin hep bizde olan hadiseler bunlar.
Bunlar aka meydana kt yle dedi: Biliyorum,
muhakkak ki Allah her eye Kadirdir
Allah Kudret esmsyla hereyin zerine Kadirdir.
zeyr (a.s.) Hayat, lim, rade, Kudret sfatnn zuhurunu
grdm diyor ben burada, ve bunu ok iyi anladm diyor.
O zeyir mertebesinde bunu byle idrak ettikten sonra
401

bizler Muhammediyet mertebesinde Allahn her eye
muktedir olduunu ok daha iyi ve ok daha canl ve ok
daha muhabbetli yaamamz gerekiyor.
Cenb- Hakkkn radesi ile lminin ok iyi bilinmesi ve bu
sfat- subtiyyenin bizde yaanmas gerekiyor ki mmet-i
Muhammedin stnde bunlar anlayacak bir hal yok zaten
ne varlklar var ne de bir mevzu var nk bunlar bizim
iin buralara vaaz edilmi eylerdir.
Gemi peygamberlerin pasaj pasaj hikyeleri bizler
iin yolda tabellar gibi, ama yolun sonu deil tabi ki bizim
yolumuz Makam- Mahmud fakat bu tabellar grmeden
de oraya ulamak mmkn deildir, tabelalara dikkat
etmeden hzl gideceim diye gitmek ok salkl olmaz
nk gittiin yeri grmezsin ve o geriye dnte olmaz
ama yolu kendisi mahedeli olarak amsa geriye
dnmesini de bilir.

422
' ' ' ' ` ` '
` ' `
' ` ' ` ` '` ' '` ` ` `
` ' ' ' ` ` ` ' `
(260-) Ve iz kale brahymu Rabbi eriniy keyfe
tuhyil mevta* kale evelem tu'min* kale bel ve lkin
liyatmeinne kalbiy* kale fe huz erbeaten minet tayri
fesurhnne ileyke smmec'al al klli cebelin
minhnne cz'en smmed'uhnne ye'tiyneke sa'ya*
va'lem ennAllahe Aziyz'un Hakkiym;
* Hani brhm, Rabbim! Bana lleri nasl dirilttiini
gster demiti. (Allah ona) nanmyor musun? deyince,
Hayr (inandm) ancak kalbimin tatmin olmas iin
demiti. yleyse, drt ku tut. Onlar kendine altr.
Sonra onlar paralayp her bir parasn bir dan zerine
402
brak. Sonra da onlar ar. Sana uarak gelirler. Bil ki,
phesiz Allah mutlak g sahibidir, hkm ve hikmet
sahibidir.
brhm Rabbine yle konutu;
fade ne kadar ak, vastasz konutu deniyor, melek
araclyla veya bir aala deil demek ki daha
brhmiyyet mertebesinde kelm mertebesi balam
oluyor ve Mseviyyet mertebesinde bu daha ak olarak
grlmeye balyor. Mseviyyet mertebesinde Allahn
kendilerine vermi olduu daha baka ilimlerde ortaya
geliyor, brhmiyyet mertebesinde Rabbi ona Suhuflar
yani sayfalar veriyor ama Mseviyyet mertebesinde kitap
veriliyor.
Rabbim gster;
Bizler de isteyelim, peygamberler istemiler
Rablarndan ve Oda gstermi onlara, brhmin (a.s)
423
Rabbine olan yaknl bizim Rabbimize olan
yaknlmzdan daha uzakt, nk biz Hakkikat-i Muham-
mediyye zere olan varlklarz, hangisi daha yakn?
lleri nasl diriltiyorsun Ya Rabbi bana gster bunu
dedi,
Bir derviin kendi i bnyesinde ne aamalar geirmesi
lzm geldiini gsteriyor, gerek yolunu bulduu zaman
kii bu devrelerden gemesi gerekiyor ki, yaamn
hakikatini idrak etsin. brhm (a.s) da ilk bunu istiyor,
yani lleri nasl diriltiyorsun diyor, zeyir (a.s.) da Hayy
esms zuhura gelmediinden bunun mahcubiyetinde,
brhm (a.s.) ise bu hususta ondan biraz daha ilerdedir
yalnz bunu ayrmak lzmdr, yle ki brhm (a.s.) n bu
en st mertebesi deildir, Buradaki hadise brhmiyyet
mertebesinin kemli deildir, bunlar brhmin, brhm
olmas yolunda katettii derecelerdir, nasl ki her derviin
demiyetten balayarak katetmesi gereken devreleri
vardr ve srekli ileriye gidiyorsa her almasnda her
yaantsnda bir mertebe almaktadr, fakat tabii faaliyette
ise, uyuyorsa istedii kadar uyusun o bir ey deitirmiyor
403

yani her kiinin hayat seyrinde mertebeler olduu gibi her
peygamberinde peygamberlik mertebesinin balangc ve
kemlat vardr, ite brhm (a.s) da genlik yllarnda bu
hadiseyi yayor ve lleri nasl diriltiyorsun? diye
soruyor. Bunun zerine Rabbi cevap olarak diyor ki;
Ya brhm benim lleri dirilttiime sen
inanmyormusun yoksa
Ne kadar gzel karlkl konuuyorlar, Cenb- Hakk
ile btn lemleri vareden yce sltan ile onun meydana
getirdii bir kulun fizik olarak ne hkm olur ki fakat
Cenb- Hakktaki tevazu, tenezzl yani kulunun kendini
anlayacak ekilde kuluna hitap etmesi ve brhmiyyet
mertebesinde o hakikatlerin daha kolay, beer lisnna,
aklna, yaantsna uyum salayacak ekilde bize
aktarlmasdr.
424
brim (a.s.) dedi:Evet, inanyorum, ancak kalbimin
mutmain olmas iin bunu soruyorum, talep ediyorum
Bir kul Allahn karsnda adeta onu eletirecek,
aratracak kadar cesaret gsteriyorsa ve Cenb- Hakkta
bunu kabulleniyorsa, kabulleniyorsa derken herhangi bir
zorlamayla deil ona bu salhiyyeti veriyorsa ite Allahn
insnlara vermi olduu hrriyetin ve imknlarn ne kadar
geni olduunu burada gryoruz, Cenb- Hakk bu
oluumu hazrlyor ve tamam ne istersen sorabilirsin diyor,
bu kadar tevazu ve tenezzl ierisinde yani insnlara
yaklam ierisinde ne muazzam bir hdise, insnda
sradan bir varlk deildir, Cenb- Hakkkn kendisinin
setii, iki eliyle varettii, kendisinin ve kendisinde olanlar
ona hibe ettii bir varlktr onunla konumayacakta kiminle
konuacaktr.
Cenb- Hakk, yapmas gereken eyleri imdi belirtiyor
Kulardan drt tane ku tut, onlar kendine altr, ve
bunlarn kafalarn kopar ve bunlar karmakark et, drt
paraya bl her paray bir dan bana koy, sonra onlar
ar, uarak, koarak sana geleceklerdir dedi.
404

brhm (a.s.) aynen belirtildii gibi drt tane ku alyor,
onlar terbiye edip kendisine altryor ondan sonra
kafalarn koparyor ve onlar yannda tutuyor, dier
ksmlarn parampara ediyor ve onlar kartryor ve bu
karm drde ayrp drt dan bana koyuyor, bunu
yaptktan sonra, Cenb- Hakkkn, ar sana gelecekler
demesiyle btn paralarn bulup brhm a.sa geliyorlar.
Bu kulardan bir tanesinin tavus kuu, birinin horoz,
bir tanesinin karga, bir tanesinin gvercin olduu
tefsirlerde syleniyor. Bu kulardan herbirinin kendine
gre ahlk vardr, ve kendilerinde o ahlklar daha bariz
gzkyor, yani bu kular kendi istikametleri
dorultusunda daha iddetli hareket ediyorlar. Tavus kuu
gurur ve kibirin kemlatn anlatyor, horoz ehvetin
simgesi, ehvet derken sadece anladmz mnda fiili
hadise deil, ehvet u demek herhangi bir eye ne kadar
425
iddetle yneliniyorsa o eye kar onun ehvetidir,
tabiattan veya nefsin istedii eylerden neye iddetle
arzusu varsa ehvettir o ite, Toplu olarak bunlara ehavt
diyorlar, Karga da hrs, tamah hakikati ortaya kyor,
yani nefsimizin hrsn anlatyor, gvercinde dnyaya
muhabbet zellii vardr, nefsi emmre ynnde
kullandn zaman, heva ve hevesi ifade eder.
Kafalarn kopar cebine koy, bunlarn ahlklarn
birbirine kartr, yalnz koparmadan evvel bunlar kendine
altr yani bunlar eit, nefsinin bu ahlklarn evvel eit
diyor sonra kopar, yani eittii zaman zten onlar lm
mnsna giriyor, kendindeki bu ahlklarn kendilerinden
artk km olmas kularn fiili lmyle temsili olarak
gsteriliyor fakat bizim kendi bnyemizde byle bir lm
yoktur, eitilmeleri vardr.
Kafalarn koparmak demek, o bedenden o kafay
artk ayr demektir, yani o kafa o bedene artk eskisi gibi
hkm etmesin, yeni kafa o bedene takldnda yeni bir
ahlk kazanarak o hayvanlar sende bulunsun demektir.
Kendine altr demesiyle eski ahlklarndan onlar
405
uzaklatr senin ahlknla ahlklansnlar. brhm (a.s.)
bunlar yaptktan sonra paralarn drt dan tepesine koy
demesi bizdeki drt anasrdr yani toprak, hava, su, ate,
hava dalar, bunlar bizim vcdumuzda mevcut olan i
bnyemizdeki dalardr, her ne kadar darda bir da gibi
belirtiliyorsa da bizim bnyemizdeki nefsi emmrenin
gdaland dalardr bunlar, Rahmni olarak gdaland-
mz zaman Rahmniyyeti ortaya karyordur.
ar bunlar diyor, daha evvelden bunlar altrld
iin bu sefer geliyorlarken yeni bir kimlik kazarak
geliyorlar ve yeni kafalar yerlerine taklyor ve bu
mahlkat sende yeni bir anlayla faaliyete gemi oluyor,
bu sefer yaptklar iin tam tersini yapyorlar, ahlklar
deitii iin tam tersi ynde faaliyette oluyorlar ve sana
yardmc oluyorlar.
426
Muhakkak ki Allah Azz ve Hakmdir yani azametiyle
btn lemlerde mevcuttur ve bu azametinin ierisinde
yapm olduu hikmetleriylede mevcuttur, her ne
yaplyorsa bir hikmet tahtnda yaplmaktadr.
NOT: Yeri gelmiken bu hususta (rfan mektebi ve
erhi) isimli kitamzdan,mevzu ile ilgli nefs-i mutme-
inne blmnden kk bir ilve aktaralm.

Melen: (2/260) Hani brhim: Rabbim! lleri nasl
dirilttiini bana gster dediinde, inanmyormu-
sun? deyince de, hayr yle deil, fakat kalbim
iyice kansn- mutmein olsun demiti: yle ise drt
ku al, onlar kendine altr,sonra onlar paralayp
her dan zerine bir para koy, sonra onlar ar;
koarak sana gelirler; o halde ALLAHn Azz ve
Hakm olduunu bil demiti.

zet yorum:
Mertebe-i brhimiyyenin, bir mertebesi olan Mutme-
innilik yani mahedeli yaant, bu yet-i Kerme ile
idraklerimize sunulmaktadr, yava, yava incelemee

406
alalm. Bilindii gibi Ull azm peygamberlerden olan
brhm (a.s.) mn hayatnda bizler iin birok rnekler
vardr. Bunlardan biri de (basl badel mevt) ldkten
sonra dirilmedir. Bu ise seyr slk yolunda yaanmas
gereken bir aamadr. Burada ki; lm fen fillh mer-
tebesinde ki klli lm deil mahalli lm ve dirimdir.
brhm (a.s.) llerin nasl diriltildiini grmek
istediini bildirmitir. Bu hususta (Mutmain) olmaya
almakta idi, nk bu muhteem hayatn ba ve sonu
olan iki oluum, dirili ve lm, insnl, uurland ilk
gnlerden itibaren derinden ilgilendirmitir.
brhim (a.s.) dahi bu hususta mahedeli bilgiye
ulamay istiyordu. Bu istei karsnda, Rabb (inanm-
yormusun?) o da evet inanyorum, fakat kalbimin
427
(Mutmein) yani bu hususta gvenle tatmin olmasn
istiyorum demiti.
(yle ise drt ku al, onlar kendine altr.)
Tefsirlerdeki rivayetler bu kularn, (tavus, horoz,
karga, gvercin) olduu yolunda dr. Cenb- Hakkn bu
drt kuu tecrbe iin belirtmesi tabii ki bir ok hikmete
baldr. Bu kularn (Nefs-i Emmre) yi biri ise
(Nefs-i Levvme) yi ifade etmektedir.
Tavus; ss ve zineti, dnya ya ball, gsterii.
Horoz; gazab ve hcum kuvvetini.
Karga; dk adi tabiat.
Gvercin; heva ve hevesi, ifade etmektedir.
te bu hadise kiilerde, genelde var olan bu
tabiatlarn ldrlmesinin gerekliliini ak olarak ifade
etmektedir.
Mutmeinne mertebesine gelirken bu ahlklarn bir
ksmnn zaten geilmi olmas gereken oluumlardr,
ancak burada tekrarlanmas gerekten bu ahlklarn
ldrlme hkm ile mutlak mnda kendi konturolnde
olmasnn gereinin belirtilmesidir.
407
(Onlar kendine altr.)
Yani, onlar eit dk ahlklarn iyiye dntr, sana
faydal ve ehil olmalarn sala, yle bir itaat ehli olsunlar
ki; (sonra onlar parala) dn zaman sana hi bir
ekilde kar gelmesinler.
Tefsirler bu paralanmay genelde, yle anlatrlar.
brhim (a.s.) o kular ald, kafalarn koparp
yannda alkoydu ve bedenlerini para, para ayrp bir
birleriyle kartrd, drde blp drt dan bana koydu.
Tekrar; tefekkr yoluyla zet olarak hadiseyi
incelemeye devam edelim.
Yukarda belirtildii zere, drt kutan ikisi, karga ve
gvercin, gk ehli, tvus ve horoz, ise kanatlar olduu
428
halde yer ehlidirler. Arada srada uu yapsalarda ksa
sreli olur.

Bu drt kuun hayvani ahlklar bizlere bu ynlerden
gelmektedir.
Karga; karanl, nefsi Emmrenin kurduu
pusular, belirsizlii, acabalar, adi dk tabiat l ileri, ve
daha benzeri bir ok eyleri.
Gvercin; heva ve hevesi, Hakka dayanmayan ne
trl bilgi, oluum, yaam ve muhabbet var ise hepsini
ifade etmektedir, bunlar bize havadan yani, hevamzdan
gelmektedir ki; hepsine birden hevaiyyat veya evhamlar
denir, bunlarn hepsi de karanlk ve belirsizliktir, insnn
yalnz bana savaabilecei eyler deildir, bu hallerle
yaayan insanlar mrlerini heva ile heba etmi olurlar.
Tavus; ss, sslenmeyi, dnya ya ball, nefsi
benliin en iddetli ekliyle yaanmasn, nder olup
ynetme arzusunu, her kesten stn grnme abasn, ve
benzeri bir ok eyleri ifade etmektedir.
Horoz; hakknda bilindii gibi, bir sz, darb- mesel,
vardr, deniliyor ya, (her horoz kendi plnde ter)
ite mehur olduu mahlyer plktr, ve buras nefs-i
408
Emmrenin pldr. Kendine gre deerli gibi olan
bu plk onda plk ahlkn da oluturur.
Eer horoz ahlk, kiinin beden plnde hkim
duruma geerse, orada tmee ve orasnn hakimi olmaya
alr, bylece kiinin belirgin ahlk farkna dahi
varmadan o ahlkn zellikleri ile yaamn srdrr hle
gelir.
Bylece kii tevhid eitimi alamazsa, iki ynden
gkten, yani hevadan, yerden, yani nefs-i Emmre den
ald yanl kstaslarla yanl hesaplar yaparak mrn,
yani vaktini yanl yerlerde ve yanl ilerde sonu hsran
olacak bir biimde geirmi olur. Hayat sahibi olan her bir
birey olan bizlerin bu ok hassas meselelerin zne vak-
429
tiyle eilebilmemiz her birerlerimizin lehine olaca
aikrdr.
(Sonra onlar parala.)
Eer onlarn ahlklarnn stmzden gitmesini arzu
ediyorsak yette belirtilen emre uyarak evvel onlar
paralara blmemiz gerekmektedir, yani onlar olduu
gibibtn brakmayp ufaltmamz gerekecektir ki;
faaliyetleri de klsn ve mcadelesi kolaylasn. O
hayvanlarn paralanm kark fakat toplu olan uzuvlarn
kendi adetleri zere drde bl ve onlar (her dan
zerine bir para koy.) yani drt dan stne drt
para koy. Bu dalar kiinin varlnda mevcud (ansr-
erbaa) drt ana unsur yani drt ana madde dir ki;
bunlar da, toprak, su, ate, hava, dr.
Bu unsurlarn ltif ve kesif olmak zere iki zellikleri
vardr, ltif taraflaryla Hakka kesif taraflaryla da nefs-e
hizmet ederler.
Bu drt ana unsurun, dan her birerlerinin zerine
drt kuun kartrlm drt ksmnn konmas bu kularn
btn ahlklarnn drt unsur ile de eit olarak imtizac et-
mesi yani mizalarnn-ahlklarnn hepsinin-hepsinde
dengeli ve itidl zere olacak ekilde bulunmas iindir ki;
her ynden yaplabilecek terbiye ile terbiye edilebilsinler.
409
te bu olu kiinin bu ahlklarna hkim olduunu ancak
bu hkimiyetinin bir eitim neticesinde geliebileceini
bildirmektedir.
(Sonra onlar ar.)
Eiticisi tarafndan gzel eitilmi olan hayvanlar
arldklar zaman hemen gelirler. Onlarn da asllar bize
dayandndan ve balar, yani ayan- sabiteleriprogram-
lar bizim cebimizde-bnyemizde olduundan, biz onlarn
miri ve var edicileri olduumuzdan bizim emrimize
uymak zorundadrlar.
(Koarak sana gelirler.)
430
Eitim gerei paralanm olan o duygular asllarna
bal olduklarndan bulunduklar anasr tepelerinden
arlnca merkeze doru (sy) ederek-koarak-sevine-
rek gelirler ki; tekrar eski ferd varlklarna kavusunlar.
Ancak artk onlar giden kular deil onlarn bedelleri
ve yeni bir ina ile oluan sadece Rahmni taraflar
faaliyyet sahasnda gzkecek varlklar olacaklardr.
Bylece iki ynden, bundan sonra, yerden ve gkten
gelebilecek tehlikeleri haber vererek Hakk yolcusunun en
byk yardmclar olacaklardr.
Tavus; kanatlarn ve kuyruunu atnda gzellii-
nin en kemlli hline ulat gibi Hakk yolcusu slik de
kendi rahmet kanatlarn atnda yle bir gzellie ulap
evresinde olanlar da kanatlarnn altnda korumas ile bu
gzelliin olumasna sebeb olacaktr.
Horoz; mezzinlie balayp daveti olacak ve bylece
kendinde bulunan erlii erginlii ile oalmaya sebeb
olacaktr.
Karga; karanlk yerlerde yaplan fitneleri ve
dmanlklar onlar farknda olmadan kara renginden
istifade ederek aralarna girip o fitnelerden haber vermesi
ve hava deiikliklerinden de haber vermesi bizleri
tehlikelerden korumaa sebeb olacaktr.
Gvercin; ise, Hakk yolcusu slikin gk ve gnl
410
habercisi olacaktr.
Nefs-i Emmre hkmnde bir ok hayvan
grnmnde olan Cenb- Hakkn (Hay) esmsnn
zuhur mahalli o varlklar, Rahmni mnda kullanld
zaman insn oluna ne derece faydal olduu Krn-
Keriym de kk hikyeler halinde bildirilmitir.
te bunlarn drd, tavus, horoz, karga, gvercin,
dir. brhim (a.s.) ile birlikte ifade edilmilerdir. Bu
sretlerde var olan Hay esmsnn zuhurlar bu mertebe
de gerek deerlerine irfaniyetle ulamaktadrlar. Aksi
halde o zuhurlar hep thmet altnda kalp kt rnekler
431
olarak deerlendirilmektedirler ki; ok yanl ve haksz bir
uygulamadr.
Nh (a.s.) epey zaman sularda dolatktan sonra
gvercin i gndererek sularn halinden haber almak
istedi gvercin de bir zeytin dal ile dnd. Bylece
sularn ekilmekte olduu anlald.
Cenb- Hakk. Ms (a.s.) ma asn yere brak
dediinde, as-denek, bir ylan olarak mneccimlerin
rettikleri btn aralarn yuttu gitti.
Yunus bal yunus (a.s.) m bir mddet kendi evinde
misafir etti.
Sleyman (a.s.) mn hd hd kuu ona bilmedii
haberleri getirdi.
Ashb- Kehfin kpei onlarn nbetisi-bekisi
oldu.
Salih (a.s.) mn nakata-devesi tatan karak onun
mucizesi oldu.
Ve lemlerin sultn ile dostuna nbetilik yapan
gvercin ile rmcein ne hikmetli bir i yaptklar
ortadadr.
Gvercinin zelliklerine daha evvelce ksaca
deinmitik, burada ise rmcei anlamaa alalm.
Bilindii gibi rmcek, sinsilii, aa drmeyi, avcl,
ifade etmektedir. rd aa den avlarn sinsice avlar
411
yapm olduu, rm olduu alar, kendi cssesine gre
ok kuvvetl bir rg ipine sahiptir.
Sevr maarasnda ieride iki mbarek kii onlar
avlamaya gelen, darda bir gurup ihtirasl kiiler. zci,
aradklarnn srdrdkleri izlerden maara ierisinde
olacaklarn kesin olarak sylemekte, fakat etrafndakiler
sahnede grdklerini beeri bir anlayla deerlendirdik-
lerinden geree ulaamamaktalar.
te o anda onlara gvercin kendi nefs-i anlaylar
zere hayal ve vehim ile grnd, onlar da hayal ve vehim
ile kyas ettilerinden ieride kimsenin olamyacana ka-
432
naat getirdiler. nk gvercin yuvasnda yumurtalarn
stnde oturuyor idi.
Eer buraya birileri girmi olsayd, gvercinin
korkudan uup giderek orada olmamas gerekecekti.
Halbuki gvercin hi korkmam ve rahatsz olmam idi
ki, yerinde duruyordu.
Ve rmcek; onlara zihnen yle bir oyun oynad ki;
ieridekilere en yakn olduklar bir zamanda onlar-
dardakileri oradan kendi dnce ve istekleriyle uzakla-
trd.
rmcek onlara yle kuvvetli hayal ve vehim a
rd ki; o a ap ieriye ulamalar hi mmkn olmad.
Bu iki kk (Hay) vann-yaayan varln
karakteristik ahlk ve zanlar onlarn o anda btn
benliini sararak orada oluan manzaraya hayal ve
vehimlerinin kendilerine verdii hayali kstas-lmlerle
ieri de kimsenin olamyacana dair oldu. nk ieriye
girilmi olsayd bu rmcek a da maara aznda olmaz
idi. Diye, dndler.
Eer onlar bu vehmi kstas yapmayp, izci nin
tecrbeli szlerini az bir mantkla dinlemi olsalard,
ieriye eilip bakarlar ve ierdekilerini grrler idi.
te eitimin varlklar zerindeki ak durumu bylece
ortaya km olmaktadr.
412
Daha evvelce Nefs-i Emmre hkmyle faaliyyet
gsteren bu duygular eitildiinde, kiiyesahibine ne
derece faydal olduu ak olarak grlmektedir.
Bu tr hikmetlerle:
(O halde Allahn azz ve hakm olduunu bil)
demiti.
Allahn azz izzet sahibi, hakm hikmet sahibi, her
eyi yerli yerinde yapan olduunu bil diyerek, bylece
baz eyleri bildirmek istemiti.
Bu hdise brhim (a.s.) mn ahsnda onun
hayatndan bir blm olarak bizlere sunulmutur.
433
brhim (a.s.) (SR) in yani gece yolculuu nun
seyr- slkun ok mhim makamlarndan biridir. O nun
bir kendine ait yapt seyr- slku vardr, hem de onda
bakalarna rnek bir ok mertebenin yaants da vardr.
Bu hadise ise onun mutmeinnilik mertebesine ulanca
Rabbndan istedii bir talebidir ve ondan da biz lere birer
armaan tecrbe ve yol gstermedir.
Kbe-i muazzama da ki ayak izi de onun takib
edilmesinin gereidir. Ancak o ayak izini takib ederek,
Hakka ulamann mmkn olabilecei ak olarak ifade
edilmektedir.
Bu ulalan Mutmeinnelik, drdnc mertebe ilk
huzur bulunan, belirli denge salanan bir mertebedir.
Ancak her mertebenin kendi iinde kendine ait ayr, ayr
Mutmeinnelik hali vardr.
Eskiden derghlarda slik bu mertebeye ulanca
bana arakiye ismi verilen fes benzeri, krem renkli
bir balk giydirilerek dllendirilir idi.



* * * * * * * *

413
` ` '` ' `
` ` ` ` ` ` ' `
`
434
(261-) Mesellleziyne yunfikune emvalehm fiy
sebiylillhi kemeseli habbetin enbetet seb'a senabile
fiy klli snbletin miet habbetin, vAllahu yudafu
limen yea'* vAllahu Vasi'un 'Aliym;
* Mallarn Allah yolunda harcayanlarn durumu, yedi
baak bitiren ve her baakta yz tane bulunan bir tohum
gibidir. Allah, dilediine kat kat verir. Allah, ltfu geni
olandr, hakkyla bilendir.
Mallarn Allah yolunda infak edenlerin misalleri una
benzer, bir habbe, tohum gibidir, nebat verir o tohum
ekildii yerden, yedi baak verir her bir baakta yz tane
habbe vardr, Allah dilediinin varln arttrr, Allah
herey zerine Vasi yani hereyi kaplamtr ve hereyi
bilicidir.
Burada ki ekirdek, size verdiim muhabbet ekirdei,
tevhid ekirdei yani znze koyduum Ulhiyyet
ekirdei, bunu gnl lemine diktiiniz zaman evvel yedi
tane baak verir, emmre, levvme, mlhime,
mutmainne, rdiyye, mardiyye, sfiye baaklar ve bu
baaklar zerinde en az yzer tane dane vardr.
Yzden kast doksandokuzdur, yznc faaliyeti
meydana getirendir yani bahvandr diyelim yani
Ulhiyyet mertebesidir, btn iler onun kontrolunda
olmaktadr ve her bir nefsimiz zerinde Cenb- Hakkkn
Doksandokuz lh- esmsyla tecellisi vardr, insn nefis
mertebeleri itibaryla bu kadar bereketli bir varlktr ite,
birde be hazret mertebesi ile olan bereketi vardr ve onlar
meyveleri oluturuyor. Burada habbeden bahsediyor,
ekirdekten zden, ama buradaki ekirdekler olmasa o
meyveler olmaz, bunun haslas da tevhid ilmini bilmekle
mmkn ancak aksi halde o ekirdei o tohumu oraya
ekeriz ama nefsi emmre kular gelir o habbeyi oradan
414
yerler ve bizde lh- hakikatler bahesi olumaz .
435
'` ' ` ` ` `
'`
` ' ' '` ' ' ' ' ` '`
(262-) Elleziyne yunfikune emvalehum fiy
sebiylillhi smme la yutbiune ma enfeku mennen
ve la ezen lehm ecruhm nde Rabbihim* ve la
havfn aleyhim ve la hm yahzenun;
* Mallarn Allah yolunda harcayan, sonra da
harcadklarnn peinden (bunlar) baa kakmayan ve
gnl incitmeyenlerin, Rableri katnda mkfatlar vardr.
Onlar iin korku yoktur. Onlar zlmeyeceklerdir de.
Mallarn Allah yolunda karlksz infak edenler ve
sonra bununla eza etmeyen ve minnet ettirmeyenlere
gelince, Rablerinin yannda mkafatlar vardr, karlklar
vardr, onlara bugn iin korku yoktur, gelecektede
mahzun olmazlar.
Bu infak yukarda bahsedilen baaklardan hububat,
ite kim bu hububtndan Allah rzas iin Allah yolunda
infak ederse onlar iin Rablarnn yannda ecir vardr,
mkafat vardr, onlara bugn iin korku yoktur, gelecekte
de mahzun olmayacaklardr.

` ` ' ` '` ' ` `

(263-) Kavln ma'rufun ve mafiratn hayrun
min sadekatin yetbeuha eza* vAllahu aniyy'un
Haliym;
* Gzel bir sz ve balama, peinden gnl krma
gelen bir sadakadan daha hayrldr. Allah, her bakmdan
snrsz zengindir, halmdir (hemen cezalandrmaz, mhlet
verir).
436
415
' ` `
` ` ` ' ` `
' ` `
` ' ' ` ` ` ` '
(264-) Ya eyyhelleziyne amenu la tubtlu
sadekatikm Bil menni vel eza, kelleziy yunfiku
malehu riaenNasi ve la yu'minu Billahi vel yevmil
ahr* femeselhu kemeseli safvanin aleyhi trabn
fe esabehu vabiln feterakehu salda* la yakdirune
al ey'in mimma kesebu* vAllahu la yehdil kavmel
kfiriyn;
* Ey imn edenler! Allaha ve ahiret gnne
inanmad hlde insnlara gsteri olsun diye maln
harcayan kimse gibi, sadakalarnz baa kakmak ve gnl
krmak suretiyle boa karmayn. Bylesinin durumu,
zerinde biraz toprak bulunan ve maruz kald iddetli
yamurun kendisini plak brakt bir kayann durumu
gibidir. Onlar kazandklarndan hibir ey elde edemezler.
Allah, kfirler topluluunu hidyete erdirmez.

' ' ` ` ' ` '`
' ' ' '
' ` ' ' `
437
(265-) Ve mesellleziyne yunfikune
emvalehmb tiae merdatillahi ve tesbiyten min
enfsihim kemeseli cennetin Bi rabvetin esabeha
vabiln fe atet kleha d'feyn* fe in lem yusbha
vabiln fe tall* vAllahu Bi ma ta'melune Basyr;
* Allahn rzasn kazanmak arzusuyla ve kalben
mutmain olarak mallarn Allah yolunda harcayanlarn
durumu, ykseke bir yerdeki gzel bir bahenin durumu
gibidir ki, bol yamur alnca iki kat rn verir. Bol yamur
almasa bile ona iseleme yeter. Allah, yaptklarnz
hakkyla grendir. 416

' ` ` ' ' ` `
' ` ` ` ` `
` ` ` ` ` ` ' '
` ` ' `

(266-) Eyevedd ehadkm en tekne lehu
cennetn min nehylin ve a'nabin tecriy min tahtihel
enharu, lehu fiyha min kllis semerati, ve esabehl
kiberu ve lehu zrriyyetn duafa'*, feesabeha
'sarun fiyhi narun fahterakat* kezlike
ybeyyinullahu lekml ayati leallekm
tetefekkerun;
* Herhangi biriniz ister mi ki, ierisinde her trl
meyveye sahip bulunduu, iinden rmaklar akan, hurma
ve zm aalarndan oluan bir bahesi olsun; himayeye
muhta ocuklar var iken ihtiyarlk gelip kendisine atsn;
derken ba ateli (yldrml) bir kasrga vursun da oras
yanversin? Allah, dnesiniz diye size yetlerini byle
aklyor.

438
` ' ` ' ' `
` ' ` ' ` `
` ` ` ' `
(267-) Ya eyyhelleziyne amenu enfiku min
tayyibati ma kesebtm ve mimma ahrecna lekm
minel Ard* ve la teyemmeml habiyse minhu
tunfikune ve lestm Bi ahziyhi ill en tmidu fiyh*
va'lemu ennAllahe aniyy'n Hamiyd;
* Ey imn edenler! Kazandklarnzn iyilerinden ve
yerden sizin iin kardklarmzdan Allah yolunda harcayn.
Kendinizin gz yummadan alcs olmayacanz baya
eyleri vermeye kalkmayn ve bilin ki Allah, her
417
bakmdan zengindir, vlmeye lyktr.

' ` ` ` ` ` ' ` ` `
` ' ` `
(268-) Eeytan yedkml fakre ve ye'muru-
km Bil faha'* vAllahu yedukm mafiraten minhu
ve fadlen, vAllahu Vasi'un 'Aliym;
*eytan sizi fakirlikle korkutur ve size, irkinlii ve
hayszl emreder. Allah ise size kendi katndan mafiret
ve bol nimet vadediyor. phesiz Allah, ltfu geni
olandr, hakkyla bilendir.

' ` ` ` '
' `
439
(269-) Y'til Hkmete men yeau'* ve men y'tel
Hkmete fekad utiye hayren kesiyra* ve ma
yezzekkeru ill ll elbab;
* Allah, hikmeti dilediine verir. Kime hikmet
verilmise, phesiz ona oka hayr verilmi demektir.
Bunu ancak akl sahipleri anlar.
Allah hikmeti dilediine verir, kime ki hikmet
verilmise o hikmetin iinde ok byk hayr vardr;
Hikmet lfzyla ona ok byk hayr verilmitir,
hikmetin karl hayr oldu burada, hayr dediimiz
zaman btn hayrlar kapsamna almaktadr ve bunu her
kimse hatrlamaz ancak Kmil akl sahipleri bu hikmete
sahip olurlar ve bunu hatrlarlar.
Cenb- Hakk hikmetini btn varlklara vermitir,
burada bahse konu olan ise kim de, zuhura kmtr
demektir. rnein gne nasl kendinden haberi olmad
halde dnyorsa ite bunlar hep bir hikmet dahilinde
oluyor ve Cenb- Hakkkn Kudretiyle oluyordur, hikmetin
en by ise varln kendisinde olan zti hakikatini idrak
418
etmesidir, zti hakikatin en stde insnda zuhur ettiine
gre hikmet sahibi bir insn kendi hakikatini idrak etmi
demektir, ite kime bu hikmet verilmise ona byk hayr
verilmitir dedii budur, bundan byk hayr olmaz.
Btn insnlarda bu hikmet var ve bu hikmeti kim de
Hakkim isminin tecellisi varsa oradan ancak almak
mmkn oluyor yoksa bu hikmeti baka trl almak
mmkn deil, o faaliyeti bilmek hikmet bu bilinen eyi
faaliyete koymak ise hayr oluyor.
Hikmet hakikatine ulamam kimseler bu dnceyi
bu yaanty anlayamazlar, hikmet hakikati kime
verilmise onlar bunu sylerler onlarda ull elbabtr,
diyerek hikmet sahiplerinin lafzlarn sylyor yani
kimliklerini sylyor. Ull elbab Kmil akl sahipleri diye
geer, her insn akl sahibidir, ancak Kmil akl sahibi
bakadr. Ull elbabn baka ynden lgat mns, bab
kap demek olursa, kap sahipleri olur yani Allaha giden
440
yoldaki kaplar ull elbabn elindedir, onlar bulmadan
Allaha ulamak mmkn deildir, kapdan girmeden
binaya ulamak nasl mmkn deilse. Bugn slmiyyetin
hli birazda buna benziyor, yani bu binay gryor ama
hep dnda dolayor, Hakkn kaps olan bu kapda Esm-
i lhiyyedir, Allahn isimleri kendine gelen kapsdr ite
irfan ehli Allahn isimlerinin kaplardr, isimden sfatna,
sfatndan zatna gtrr, nce eyann hakikatini, sonra
kimliklerini bilmektir.

` ` ' ' ` ` ` '
'
(270-) Ve ma enfaktm min nefekatin ev
nezertm min nezrin fe innAllahe ya'lemuh* ve ma
lizzalimiyne min ensar;
* Allah yolunda her ne harcar veya her ne adarsanz,
phesiz Allah onu bilir. Zulmedenlerin yardmclar yoktur.

419
` ' ` `
` ` ' ' ` ' ` ` ' `

(271-) n tbds sadekati fenimma hiye, ve in
tuhfuha ve t'tuhel fukarae fe huve hayrun lekm*
ve ykeffiru ankm min seyyiatikm* vAllahu Bi ma
ta'melune Habiyr;
* Sadakalar aktan verirseniz ne gzel! Fakat onlar
gizleyerek fakirlere verirseniz bu, sizin iin daha hayrldr
ve gnahlarnzdan bir ksmna da keffaret olur. Allah,
yaptklarnzdan hakkyla haberdardr.
441

'` ` ' ' ` ' ` '
' ' ' ' '
` ' ' ' ` '
(272-) Leyse aleyke hdahm ve lakinnAllahe
yehdiy men yea'* ve ma tnfiku min hayrin
felienfsikm* ve ma tnfikune illebtiae vechillah*
ve ma tnfiku min hayrin yveffe ileykm ve entm
la tuzlemun;

* Onlar hidayete erdirmek sana ait deildir. Fakat
Allah, dilediini hidayete erdirir. Hayr olarak ne
harcarsanz, kendiniz iindir. Zten siz ancak Allahn
rzasn kazanmak iin harcarsnz. Hayr olarak her ne
harcarsanz -hi Hakknz yenmeden- karl size
tastamam denir.
Onlarn hidayete ermeleri senin zerine deildir, Hz.
Raslllahn zellii vardr, hiden, mbeiran ve
neziyran, evvel Benim ahidimsin yani Allahn
ehadetisisin, mbeiran tebir edicisin ve neziyran ikaz
edicisin, ancak Allah dilediine hidayet verir, siz ne
sarfetmiseniz sonra o size gelecektir.

420
` ' ` '
` ` ` ' ' ` '
'` ' ' ' `

442
(273-) Lil fukarailleziyne uhsru fiy sebiylillhi la
yestety'une darben fiyl Ard, yahsebhml cahil
aniyae minet teafff* ta'rifhm Bi siymahm* la
yes'elunen Nase ilhafa* ve ma tnfiku min hayrin fe
innAllahe Bihi 'Aliym;
* (Sadakalar) kendilerini Allah yoluna adayan,
yeryznde dolamaya g yetiremeyen fakirler iindir.
ffetlerinden dolay (dilenmedikleri iin), bilmeyen onlar
zengin sanr. Sen onlar yzlerinden tanrsn. nsanlardan
arszca (bir ey) istemezler. Siz hayr olarak ne verirseniz,
phesiz Allah onu bilir.

` ' ` '` ` '
'` ` '
' '` ' ' ' ' `
(274-) Elleziyne ynfikune emvalehm Bil leyli
vennehari sirran ve alaniyeten felehm ecruhm
nde Rabbihim* ve la havfn aleyhim ve la hm
yahzenun;
*Mallarn gece gndz; gizli ve ak Allah yolunda
harcayanlar var ya, onlarn Rableri katnda mkfatlar
vardr. Onlara korku yoktur. Onlar mahzun da olacak
deillerdir.
Bir kiinin infak edecek mal varsa o kii zhiren
zengin demektir ama bir kiinin btnen mal varsa yani
ilmi mal varsa diyelim bunlar gece ve gndz mallarndan
infak ederler, mallarn infak etmelerinin zaman yoktur
mesel gnn herhangi bir saatinde bir sohbet olduunda
maln infak eder.
421

Ayr bir mn ile bakarsak geceden maksat
fenfillhtr, fenfillh ilminden infak eder, gndz
443
bakbillhtr bakbillh ilminden infak eder, tevhid-i lh-
yyenin hakikatini sr olarak ta infak ederler yani herkese
amazlar ehli olanlara aarlar infak ederler.
te onlarn Rabblarnn yannda mkfatlar vardr,
Rabblarnn yanndadrlar ki mkfatlar vardr zten o
infaklar Rabblerinden alrlarda verirler kendi varlklar yok
ki nerden versinler, ite seni vesile ederek veriyorum veya
Cenb- Hakk senden Ben veriyorum diyor.
Rububiyyet mertebesinden bu hakikatleri gizler veya
aklar, onlarn zerine ite korku yoktur, bir varln Rabbi
yanndaysa onun ne korkusu olacak ki, neden korkusu
olacak ki sonra ve gelecekte o mahsunda olmayacaktr,
hadi bugn ii idare ediyor diyelim insnolu, acaba yarn
ne olacak, gelecek ne olacak, ite o kiiye bu da yoktur
deniyor.

` ` ` ` `
` ' '` ` ` ' `
' ` ` ` ' ` ` ` `
` ` ' ` ' '
` '` ` '
(275-) Elleziyne ye'klunerRiba la yekumune ill
kema yekumlleziy yetehabbetuheytanu minel
mess* zlike Bi ennehm kalu innemel bey'u
mislrRiba* ve ehalellahul bey'a ve harremerRiba*
fe men caehu mevzatn min Rabbihi fenteha felehu
ma selef* ve emruhu ilellah* ve men ade felaike
ashabnnar* hm fiyha halidun;
* Faiz yiyenler, ancak eytann arpt kimsenin
kalkt gibi kalkarlar. Bu, onlarn, Alveri de faiz gibidir
422
444
demelerinden dolaydr. Oysa Allah, alverii hell, faizi
haram klmtr. Bundan byle kime Rabbinden bir t
gelir de (o te uyarak) faizden vazgeerse, artk
nceden ald onun olur. Durumu da Allaha kalmtr.
(Allah, onu affeder.) Kim tekrar (faize) dnerse, ite onlar
cehennemliklerdir. Orada ebed kalacaklardr.
Faiz hukuku ok geni bir hukuktur, bugn faizin
hkm nedir, nasl kullanlmas gerekir, bunun ok iyi
anlalmas ve analiz edilmesi lzmdr, en byk
skntlarmzdan birisi budur ve bunu yapacak olan
devlettir, Diyanettir, Diyanet leri ile devlet ileri
gelenlerinin biraraya oturup imn ehli olan ve lkemizin
ounluunu tekil eden bu insnlar bu skntdan
kurtarmalar gerekmektedir fakat ne yazk ki belirli bir
iradeye sahip olamadklarndan hepsi memur
olduklarndan amir olamadklarndan bu hukuku bir trl
dile getiremeyip ele alamayp bu kadar insnn
mesuliyetini zerlerinde tayorlar, oysa her kii kendi
mesuliyetini kendi zerinde tamaldr, hibir detaya
girmeden faiz haramdr diyerek btn mesuliyeti kendileri
yklenmektedirler, tabi ki faiz haram yalnz bunun ekli,
dozu, kullan hali, sistemi, zamann getirdii zellikleri
acaba bu hkm nereye gtryor.

' ` '` ` ` ` ` `

(276-) YemhakullahurRiba ve yurbis Sadekat*
vAllahu la yuhbbu klle keffarin esiym;
* Allah, faiz maln mahveder, sadakalar ise artrr
(bereketlendirir). Allah, hibir gnahkr nankr sevmez.

` ` ` ` `
' ' ' ' ` '` ` ' '` ` '`
445
'

423
(277-) nnelleziyne amenu ve amilus salihati ve
ekamus Salate ve atevz Zekate lehm ecruhm
nde Rabbihim* ve la havfn aleyhim ve la hm
yahzenun;
* phesiz imn edip salih ameller ileyen, namaz
dosdoru klan ve zekt verenlerin mkfatlar Rableri
katndadr. Onlara korku yoktur. Onlar mahzun da
olmayacaklardr.

` ` `
`
(278-) Ya eyyhelleziyne amenttekullahe
vezeru ma bekye miner Riba in kntm mu'miniyn;
* Ey imn edenler! Allaha kar gelmekten saknn ve eer
gerekten imn etmi kimselerseniz, faizden geriye kalan
brakn.

' ' ' ' ` ` '
` ` ` ` ' '
(279-) Fein lem tef'alu fe'zenu Bi harbin
minAllahi ve RasliH, ve in tbtm felekm ruus
emvalikm* la tazlimune ve la tuzlemun;
* Eer byle yapmazsanz, Allah ve Reslyle savaa
girdiinizi bilin. Eer tvbe edecek olursanz,
anaparalarnz sizindir. Bylece siz ne bakalarna hakszlk
etmi olursunuz, ne de bakalar size hakszlk etmi olur.

446
' ' ` ' '`
` ' '

424
(280-) Ve in kne zu usretin fe nezratn ila
meyseretin, ve en tesaddeku hayrun lekm in
kntm ta'lemun;
* Eer borlu darlk iindeyse, ona eli genileyinceye
kadar mhlet verin. Eer bilirseniz, (borcu) sadaka olarak
balamanz, sizin iin daha hayrldr.

` ' ' ` `
` ` '`
(281-) Vetteku yevmen turceune fiyhi ilellahi
smme tveffa kll nefsin ma kesebet ve hm la
yuzlemun;
* yle bir gnden saknn ki, o gn hepiniz Allaha
dndrlp gtrleceksiniz. Sonra herkese kazand
amellerin karl verilecek ve onlara asla hakszlk
yaplmayacaktr.
ttika edin ey mminler, saknn u gnden ki, o gn
Allaha dneceksiniz, yani Allaha dneceiniz gn
gelmeden evvel saknnz, dnyaya, nefsinize meyletmek-
ten saknnz;
Bilindii gibi bu yet-i Kerme son gelen yettir, ve
tavsiye niteliindedir.
Bu yet tavsiye olarak gelen ve btn bu hakikatleri
bnyesinde toplam olarak gelen bir yettir, o gn
gelmeden evvel fiillerinizi gzelce yapn demektir.
Dier ynyle kii tevhid yolundaysa eer, senin
nefsaniyetin senden alnp Rabbine dneceksin, Rab
olacaksn yani beeriyetin kalkacak Rabbine
447
dndrleceksin ifadesi vardr. Sonra ifa edilecektir yani
verilecektir, her nefis neyi kazanmsa kendisine o
verilecektir ve zulm olunmayacaktr.
Hkm dzeyinde gelen bir son yet daha vardr o da
veda haccnda gelen el yevme ekmelt lekm
diynikm (Maide,5/3.) yetidir, bu yet ise Hz.
425
Raslllaha lmnden evvel gelen son hkmi yettir.

448
` ` ' ` ` ` ' ` ` ` ' ` ` ` ' ` ` ` ` ` ` ` ` `
' ' '` ' ' '` ' ' '` ' ' '` ' ' ' '
'` ' ` ` '` ' ` ` '` ' ` ` '` ' ` ` ` ` ' ` ` ' ` ` ' ` ` '
' ` ' ' ' ` ' ' ' ` ' ' ' ` ' ' ' ' ' ' ' ' ' '
` ' ' ` ' ' ` ' ' ` ' ' ` ` ` ` ` ` ` ` ' ` ` '` ' ` ` '` ' ` ` '` ' ` ` '`
' ` ' ' ` ' ' ` ' ' ` ' ` ' ` ' ' ` ` ' ` ' ' ` ` ' ` ' ' ` ` ' ` ' ' `
' ' ' ' ` ' ' ' ` ` ' ' ' ` ` ' ' ' ` ` ' ' ' `
` ' ` ' ` ' ` ' ` ` ` ` ` ` ` `
'` ' '` ' '` ' '` ' ' ` '` ' ` '` ' ` '` ' ` '`
` ' ' ` ` ' ' ` ` ' ' ` ` ' ' `
' ' ' ' ' ` ' ' ' ' ' ` ' ' ' ' ' ` ' ' ' ' ' ` ` ` ` ` ` ` ` `
` ` ' ' '` ` ` ' ' '` ` ` ' ' '` ` ` ' ' '`
' ` ` ' ` ` ' ` ` ' ` ` ' ` ` ` ` ` ' ` ` ` ` ` ' ` ` ` ` ` ' ` ` ` ` `
282-) Ya eyyhelleziyne amenu iza tedayentm
Bi deynin ila ecelin msemmen fektbuh* vel yektb
beynekm ktibun Bil adl* ve la ye'be ktibun en
yektbe kema allemehullahu fel yektb*
velymlililleziy aleyhil hakku vel yettekllahe
Rabbehu ve la yebhas minhu ey'a*, fein knelleziy
aleyhil hakku sefiyhen ev dayfen ev la yestety'u en
ymille huve felymlil veliyyuhu Bil adl* vestehidu
ehiydeyni min Ricalikm* fe in lem yekna
Racleyni feRacln vemreetani mimmen terdavne
mine hedai en tedlle hdahma fe tzekkira
449
hdahmel uhra* ve la ye'be hedau iza ma du*
ve la tes'emu en tektbuhu sayran ev kebiyran ila
ecelih* zlikm aksetu ndAllahi ve akvemu li
ehadeti ve edna ella tertabu ill en tekne ticareten
cnahun ella tektbuha* ve ehidu iza tebaya'tm*
426
ve la yudarre katibn ve la ehiyd* ve in tef'alu fe
hadreten tdiyruneha beynekm feleyse aleykm
innehu fsukun Bikm* vettekullah* ve
yuallimukmllah* vAllahu Bi klli ey'in 'Aliym;
*Ey imn edenler! Belli bir sre iin birbirinize
borlandnz zaman bunu yazn. Aranzda bir yazc
adaletle yazsn. Yazc, Allahn kendisine rettii ekilde
yazmaktan kanmasn, (her eyi olduu gibi dosdoru)
yazsn. zerinde hak olan (borlu) da yazdrsn ve Rabbi
olan Allahtan korkup saknsn da bortan hibir eyi eksik
etmesin (hepsini tam yazdrsn). Eer borlu, akl
ermeyen, veya zayf bir kimse ise, ya da yazdramyorsa,
velisi adaletle yazdrsn. (Bu ileme) ahitliklerine
gvendiiniz iki erkei; eer iki erkek olmazsa, bir erkek
ve iki kadn ahit tutun. Bu, onlardan biri unutacak olursa,
dierinin ona hatrlatmas iindir. ahitler arldklar
zaman (gelmekten) kanmasnlar. Az olsun, ok olsun,
borcu sresine kadar yazmaktan usanmayn. Bu, Allah
katnda adalete daha uygun, ahitlik iin daha salam,
pheye dmemeniz iin daha elverilidir. Yalnz,
aranzda hemen alp verdiiniz pein ticaret olursa, onu
yazmamanzdan tr zerinize bir gnah yoktur. Alveri
yaptnz zaman da ahit tutun. Yazana da, ahide de bir
zarar verilmesin. Eer aksini yaparsanz, bu sizin iin
gnahkrca bir davran olur. Allaha kar gelmekten
saknn. Allah, size retiyor. Allah, her eyi hakkyla
bilendir.

` ' ' ` ` '
` ` ` ' ` ' ` `
450
` ' ` ` ` `
'
(283-) Ve in kntm al seferin ve lem
tecidu katiben ferihanun makbudatn, fein emine ve
me 427
yektmha fe innehu asimn kalbh* vAllahu Bi ma
ta'melune 'Aliym;
*Eer yolculukta olur da bir yazc bulamazsanz, o
zaman alnm rehinler yeterlidir. Eer birbirinize
gvenirseniz kendisine gvenilen kimse emanetini
(borcunu) desin ve Rabbi Allahtan saknsn. Bir de
ahitlii gizlemeyin. Kim ahitlii gizlerse, phesiz onun
kalbi gnahkrdr. Allah, yaptklarnz hakkyla bilendir.

` ` ' '
` ' ' ` ' ` ` ` ` `
` ' `
(284-) Lillahi ma fiys Semavati ve ma fiyl Ard*
ve in tbdu ma fiy enfsikm ev tuhfuhu
yuhasibkm BiHllah* feyafiru limen yeau ve
yuazzibu men yea'* vAllahu al klli ey'in Kadiyr;
* Gklerdeki her ey, yerdeki her ey Allahndr.
inizdekini aa vursanz da, gizleseniz de Allah sizi,
onunla sorguya eker de dilediini balar, dilediine azap
eder. Allahn gc her eye hakkyla yeter.
Semavat ve Arz ve iindekiler hepsi Allahndr.
Semavat ve arzda ne varsa Allah iindir dediine gre
bizde Onun iiniz, Allahn zuhur ve tecellisi iiniz, insnda
zti tecelli, btn mkevvenatta ise efal, esm ve sfat
tecellileri olduu iin. Krsi de, btn bu varlk Hakkn
451
vcdu olmas dolaysyla Hakkn ztnnda hakikatininde
btn bu lemlerde oturmas demektir.
Nefsinizde olanlar ak etsenizde, gizleseniz de Allah
onlarn hepsini hesap eder, aklk, gizlilik diye bir ey yok
aslnda o bizim beeriyetimize gre olan bir hadisedir.
O dilediini mafiret eder dilediinede azab eder, Allah
herey zerine Kadirdir.

428
` ` ` ` ` '
` ` ` ' ` ` `
' ` ' ` '
285-) Amener Rasl Bi ma nzile ileyhi min Rabbihi
vel mu'minun* klln amene Billahi ve MelaiketiH
ve KtbiH ve RusuliH, la nuferriku beyne ehadin
min RusuliH, ve kalu semi'na ve eta'na ufraneke
Rabbena ve ileykel masyr;
* Peygamber, Rabbinden kendisine indirilene imn etti,
mminler de (imn ettiler). Her biri; Allaha, meleklerine,
kitaplarna ve peygamberlerine imn ettiler ve yle
dediler: Onun peygamberlerinden hibirini (dierinden)
ayrt etmeyiz. yle de dediler: ittik ve itaat ettik. Ey
Rabbimiz! Senden balama dileriz. Sonunda dn yalnz
sanadr.
Mirac gecesi Efendimize (s.a.v.) hediye edilen
hediyelerden bir tanesi bu yettir, gerekten muhteem
olan ve bizlerdeki mitsizlii ortadan kaldran mjdeler
ierisinde olan bir yet topluluudur.
Rasl imn etti Rabbinden kendisine inene yani gelen
Kuran Kerme evvela imn ediyor Hz.Peygamber(s.a.v),
mminler de imn etti;
Bu hakikatlere evvela peygamber imn ediyor, yalnz
burada Hz. Peygamberin (s.a.v.) imn ile mminlerin
452
imn arasnda tabi ki fark olacaktr, Hz.Raslullahn
buradaki imn uhud mertebesinde olan yakn imndr,
mminlerin imn ise bildiimiz imndr, ikisinde birlik
olsun diye imn olarak bahsedilmitir.
Ve meleklerine imn ettiler, kitaplarna imn ettiler ve
peygamberlerine imn ettiler.
Bilindii gibi imn Allaha en yaklatrc bir oluumdur,
seviyyet mertebesinde teslis (leme) ile bir ok Roma
ilhlarndan ilha indirdiler, ebi, eba ve ruhl kuds
olarak, slam dini bunu biraz daha ileriye gtrd ve ikiye
429

indirdi, yani telerde olan bir Allaha yaratlm kulun
inanmas ekliyle en aza indirdi ve vahdete geii en
kolaya getirdi. seviyet mertebesi lkten birlie gee-
medi, Mseviyyet mertebesi okluktan, tenzihten teklie
geemedi, bunun yolu Muhammediyetten geti.
mn anlalmas en kolay olan eydir, yani telerde
olan bir Allaha imn, sonra Onunla irtibata gemekte
ikndr, yaknliktir.
Allaha imn yani Zat mertebesine imn, meleklere
yani melekt mertebesine imn, kitaplara imn yani
Allahn ilmine imn, Alm esmsnn zuhuruna imn,
rasllerine imn yani rasllerin tahakkuk sahas efal lemi
olduundan efal lemine imn.
lh- varlktan rislete kadar gelen seyir tenezzl
seyri, ite bu tenezzln getirdii ilim ile madde leminden
tekrar Ulhiyyete uru gerekmekte yani peygamberlerin
beer lemine getirdii kitaplarna imn ederek ve bunun
ierisindeki ilimleri almak zere melekt lemine oradan
sfat ve Zat lemine gemeyi gsteriyor buradaki belirtilen
hadise, evvel buna imn edin, Bu imnla olur, sonra da
yakn ile ikanla olur.
Not: Bu hususta daha geni bilgi Vahy ve Cebrl
isimli kitamzda mevcuttur dileyen orayada bakabilir.
Peygamberler arasnda hi birini ayrmayz;
453
Yalnz baka bir yettede belirtildii gibi her peygamberin
bir mertebesi vardr, bu mertebeleri itibaryla ayrmayz
hepsi Ztmzn bir mertebesini anlatmaktadrlar, eitmen
olmalar dolaysyla hepsi eitmendir.
Mminler duyduk ve itaat ettik dediler;
Yani bu oluumlarn hakikatlerini biz duyduk ve sonra
da itaat ettik dediler.
Ey bizim Rabbimiz bizi Gaffar esmn ile rt,
varlklarmz, beeriyetlerimizi rt ki hakikatimiz ortaya
km olsun ve bylece biz Sana dnm olalm, Sana
430
ulam olalm yani Sana ulamamza mni olan
beeriyetimizi rt hakikatimiz ortada kalsn ve bylecede
sana ulam olalm.

` ' '` `
' ` ' `
` ' ' ` ' `
' ' ' ' '
' '`
(286-) La ykellifullahu nefsen ill vs'aha* leha
ma kesebet ve aleyha mektesebet* Rabbena la
tahzna in nesiyna ev ahta'na* Rabbena ve la
tahmil aleyna sran kema hameltehu alelleziyne min
kablina* Rabbena ve la thammilna ma la takate
lena Bih* va'f anna, vafir lena, verhamna, ente
mevlana fensurna alel kavmil kfiriyn;
* Allah, bir kimseyi ancak gcnn yettii eyle
ykml klar. Onun kazand iyilik kendi yararna,
ktlk de kendi zararnadr. (yle diyerek dua ediniz):
Ey Rabbimiz! Unutur, ya da yanlrsak bizi sorumlu tutma!
454
Ey Rabbimiz! Bize, bizden ncekilere yklediin gibi ar
yk ykleme. Ey Rabbimiz! Bize gcmzn yetmedii
eyleri ykleme! Bizi affet, bizi bala, bize ac! Sen bizim
Mevlmzsn. Kfirler topluluuna kar bize yardm et.
Allah her nefse mutlaka Ulhiyyet mertebesinde
yaayacaksn, zat mertebesinde yaayacaksn diye teklif
etmez, kimisi sfat mertebesinde yaar, kimisi esm
mertebesinde, kimisi efal mertebesinde yaar, nk
gcnn ekecei kadardr, mesel bir uak Beyz mt.ye
kadar havalanabiliyorsa ondan atmosfer zerinde uu
istenmez, istenirse eer o isteyen Rab olmaz, Rab ise onu
istemez.
Hakm esms dolaysyla, burada nefs kelimesine
431
dikkat edersek, insnn hakikati nefsiydi, nefis o kiinin
varldr, ztdr, ama dier anlamda yani emmre,
levvme v.b. anlamnda nefsin faslalardr, gerei
hakikati nefs ifade eder, o nefse verdiimiz g kadar biz
ondan faaliyet isteriz.
Onlarn kazandklar kendilerinedir;
Eksi kazanlar da kendi aleyhlerinedir yani kim ne
yapmsa, burada yapt fiilin bir sonraki aamas ne ise
kendilerinedir.
Ey bizim Rabbimiz bizi hesaba ekme hata
ettiklerimizden ve unuttuklarmzdan dolay;
Unutmadan kast fiili mnda rnein namaz vaktini
unutmak v.b. eylerdir, fakat burada bahsedilen esas
unutma Cenb- Hakkkn bize verdii lh- hakikatleri
unutmaktr, en byk unutma da bu zten ve ittika olarak
bahsedilen ey de budur, gaflete derek yani bunlar
unutmaktr.
Ve byle bir hatamz oldu ise de ondan bizi sorumlu
tutma, deniyor;
Bunu syleyen kii Allahn hakikatinin kendinde
mevcut olduunu biliyor, bunu yayor, fakat bazen gaflete
dp unuttuunda bundan bizi sorumlu tutma diyor, ama
455
hatrnda olup yaad sre daha ok olduu iin o stn
geliyor fakat yine de nezaketi dolaysyla zr diliyor ve
hatalarmzdan dolay diyor, yalnz buradaki hata kasti
hata deildir buna dikkat edelim, elinde olmadan birinden
bir fiil km olabilir ite bundan da bizi sorumlu tutma
diyor, ama hata bilerek yaplmsa zten bu ifadeyi
kullanmaz, cezasna raz olunur.
Rabbimiz bizim zerimize ykleme, bizden evvelkilere
yklediin gibi ar yk ykleme;
yetlerin inii srasnda mslmanlara yeni yeni
hkmler geliyorken bu hkmler ierisinde zorlanmaya
balamlar ve biz bu ileri nasl yapacaz diyerek Hz.
Raslullaha ricaya gelmiler ve bu yetin bu blm o
432
esnada gelmi, maddi mnda Msevi eriatnda daha ar
olan hkmler bizde hafifledi. Bakn o gn yaplan rica
bugnklere kadar fayda salyor.
Dier ynyle bize ykleme dedii, sfat mertebesi
kadar kabiliyeti olan birisine zat mertebesini ykleme Ya
Rabbi ekemeyiz demektir yani hangi mahalde hangi
mertebe itibaryla zuhura gelecekse ite o kadarn ykle.
Eskilere bu ykletildi ama yerine getirilemedi sonlar
hsran oldu, ite bizde bu duruma dmeyelim diye bu
ricada bulunuluyor.
Takatimizin yetmeyecei eyleri de bize ykleme;
Eer bizi beer olarak hlketmisen yani program-
mzda beerlik varsa tamam beer olarak kalalm, Rabbani
grevleri ykleme bize fakat eer bizi Rabbani bir grevle
grevlendirmisen onu da ykle, ierisinde zuhura kar
mns da vardr.
Bizi affet;
yi niyetimizle yapmaya altmz ama yapamad-
mz eylerden bizi sorumlu tutma, affet bizi bunlardan,
burada mhim olan evvel iyi niyettir.
Mafiret eyle bizi.
vct gnahmzdan
456
Ve bize rahmet eyle.
Vcdu Rahmni ile rahmet eylesin deniyor, bizim
beeri varlmza lh- rahmetin gelmesi demek Rahmni
vcd ile vctlandrmas eklinde olursa rahmetin en
by olur. Rahmn sresinde bahsedilen hakikatlerin
yaanmas ona Rahmni vcdun verilmesidir, himmet
etmesi demektir.
Sen bizim efendimizsin.
Efendi mutlak sahip demektir yani biz yokuz Sen
varsn, Efendinin yannda klenin hkm olmaz nk kle
Efendisinde yok olmu demektir, ite biz klelii kabul
ettiimizde Efendi ile var olmu oluruz, ite bu hakikati
idrak ettii zaman.
433
Kfir kavimler zerine Sen bize yardm et.
Efendi olmamz iin bize yardm et, kfir kavim evvel
bizdeki nefsi emmredir, ite o nefsi emmre, levvme,
mlhime kavimlerine kar bize yardm et. Bu yetin
savata sylenecek yet olduunu da sylerler ayrca
eytan, cin vb mahlklara kar da bu yet ok gzel
okunabilir nk bu yetler onlardan daha ltif yani
Allahn lh- Kelmndan Nranilik olduklarndan
onlardan daha sratli hareket ederler.
Sadekallahl azm:
Sbhane rabike rabbil izzeti amma yesfn ve
selmn alel mrseln velhamd lillhi rabbil lemn.

Bylece bu kitabmzda o gnk sylenii ile yazya
dklerek her harfi kontrol edilerek kayda alnmtr,
hatalarmz olmusa bize aittir zr dileriz. Emei
geenlere Cenb- Hakk mkfatn neallah versin.
Rabb- mza sonsuz krederiz.
Gayret bizden muvaffakiyyet Hakktan dr.

Necdet Ard, Terzi Baba Tekirda: (27/06/2011)
457




KAYNAKA


1. KRN VE HADS :
2. VEHB : Hakkn hibe yoluyla verdii ilim.
3. KESB : allarak kazanlan ilim.
4. NAKL : Muhtelif eserlerden, Mesnevii erif,
nsn- Kmil, Fussul Hikem ve
sohbetlemizden mahede ile toplanan ilim.


434

DAHA EVVELCE IKAN KTAPLARIMIZ


(Gnlden Esintiler)


1. Necdet Divan:
2. Hacc Divan:
3. rfan Mektebi, Hakk Yolunun Seyr defteri:
4. Lbbl Lbb zn z,(Osmanlcadan eviri):
5. Salt- Namaz ve Ezan- muhammedide Baz
hakikatler: ngilizce, spanyolca
6. slmda Mbarek Geceler, bayramlar ve
Hakikatleri:
7. slm, mn, hsn, kn, (Cibril Hadsi):
8. Tuhfetul Ukiyye, (Osmanlcadan eviri):
9. Sre-i Rahmn ve Rahmniyyet:
10. Kelime-i Tevhid, deiik ynleriyle:
11. Vhy ve Cebril:
12. Terzi Baba (1) ve Necm Sresi:
13. (13) On ve Hakikat-i lhiyye:
14. rfan mektebi, Hakk yolunun seyr defteri ve
erhi
15. 6 Pey- (1) Hz. dem Safiyyullah (a.s.)
458
16. Divn (3)
17. Kevkeb. Kayan yldzlar.
18. Peygamberimizi rya-da grmek.
19. Sre-i Feth ve fethin hakikat-i.
20. Terzi Baba Umre (2009)
21. 6 Pey - (2) Hz. Nh Neciyyullah (a.s.)
22. Sre-i Ysuf ve dervilik:
23. Demez dosyas
24. 6 Pey-3-Hz. brhm Hallllah- (a.s.)
25. Kle ve incir dosyas:
26. Bir zuhrtn dndrdkleri:
27. Gen ve elmas dosyas:
28. KrndaTesbh ve zikr:

435
29. Karnca, Meml Sresi:
30. Meryem Sresi:
31. Kehf Sresi:
32. stiare Dosyas:
33. Terzi Baba Umre dosyas: (2010)
34. Bakara dosyas:
35. Fatiha Sresi:
36. Bakara Sresi:
37. Necm Sresi:
38. sr Sresi :
39. Terzi Baba (2):
40. l-i mrn:
41. nci tezgh:
42. 4-Nis Sresi :
43. 5-Mide Sresi
44. 7- Araf Sresi :
45. 14-brhm Sresi :
46. ngilizce, Salt-Namaz :
47. spanyolca, Salt-Namaz :
48. Franszca, rfan Mektebi :
49. 36- YSn, Sresi :
50. 76- nsn, Sresi :
51. 81- Tekvir, Sresi :
52. 89- Fecr, Sresi :
53. 95- Tn, Sresi :
459


Mektuplar ve zuhuratlar serisi:

61- 12- Terzi Baba-(1)
62- Terzi Baba-(2)
-------------------------------------------------
nternet dosyalar-
--------------------------
63-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-3-
64-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-4-
65-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-5-
66-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-6-

436

67-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-7-
68-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-8-
69-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-9-
70-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-10-
71-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-11-
72-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-12-
73-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-13-
74-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-14-
75-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-15-
76-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-16-
77-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar-17-
78-Terzi-Baba-Mek-ve-zu-Ke-Kara-bi-dosyas-18-
79-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -19-
80-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -20-
81-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -21-
82-Terzi-Baba-Mektuplar ve zuhuratlar -22-








460











437





NECDET ARDI


Bro : Erturul mah.
Hseyin Pehlivan caddesi no. 29/4
Servet Apt.
59 100 Tekirda.

Ev : 100 yl Mahallesi uur Mumcu Cad.
Ata Kent sitesi A Blok kat 3 D. 13.
59 100 Tekirda


Tel (Bro) : (0282) 263 78 73
Faks : (0282) 263 78 73
Tel (ev) : (0282) 261 43 18
Cep : (0533) 774 39 37

Veb sayfas: Amerika: <http:// necdetardic. org/

Veb sayfas: Amerika: <www.necdetardic.info>

Veb sayfas: Almanya: <www.terzibaba.com>
461

Radyo adresi (form): <terzibaba13.com>
MSN Adresi:
Necdet Ard <terzibaba13@hotmail.com






438