INDIFERENCA E INTELEKTUALVE Bekim Baliqi

Roli i intelektualve n shoqri dhe raporti i tyre me politikn, ka qen dhe vazhdon t mbetet tem e debateve t shumta. Madje ka mendime si t filozofit Pierre Bourdieu i cili intelektualin e prkufizon si t till vetm duke qen i angazhuar n t gjitha sferat e jets shoqrore, kulturore e politike. Sido q t prcaktohet roli i tyre, nj gj sht e sigurte, intelektualt jan ose supozohet t jene zri i arsyes s shendosh t nj shoqrie t civilizuar. Intelektualt nuk kan pushtet vendimmarrs, mirpo bazuar n aftsit argumentuese kan ndikim t fuqishm n politik. Ata nuk ushtrojn pushtet, por n punn dhe profesionet e tyre si dhe me aftsit e njohurit q kan shrbejn pr t mirn e prgjithshme publike. Duke shtjelluar kt shtje mbi Gjermanin e paslufts s dyt botrore, shkrimtari Thomas Mann pohoi se intelektualet gjerman pavarsisht ktij fakti nuk arritn te kundrshtojn e aq m pak t mposhtin marrzirat e nazizmit. Dhe si arsye kryesore pr kt, ai e shihte rezervimin e tyre nga rrjedhat dhe indiferencn nga prgjegjsia politike e shoqrore. Kt lloj distancimi ndrmjet bots intelektuale e artistike dhe asaj politike, Mann e prshkroi me nocionin gjerman Innerlichkeit e q n shqip do t ishte, heshtje dhe mbyllje n boten e brendshme. N nj konstatim te ngjashm disa dekada m von kishte ardhur edhe historiani anglez Thimoty Garton Ash, i cili veprimtarin artistike e intelektuale t gjermant lindor gjat regjimit komunist e prshkroi si migrim i brendshm. Prvoja t tilla lirisht mund t barten edhe te intelektualt e ktyre trevave, te cilt kaluan gjat npr regjime, ku mendimi kritik dhe liridashs ndshkohej n forma t renda e represive. Mirpo, shtrohet pyetja; a jan sot avokatt, msuesit, shkenctart, artistt, gazetart e shkrimtart, apo ajo ka ka mbetur prej tyre, vrtet t lir n veprimtarin dhe reflektimin e tyre, dhe se nga kush tani duhet t friksohen?

Prgjigjet n kto shtje sigurisht mund t jen t shumta dhe t ndryshme, varsisht prej pikpamjeve politike e aftsive t reflektimit kritik. Pavarsisht prgjigjeve n kto dilema, duket se intelektualt e tani ose jan duke vegjetuar n oborret mbretrore t pushtetit apo edhe jan strukur n ekzilet e brendshme e n vet-censur t thelle, sepse mendimet dhe zrat e tyre jan mjaft t zbehta e t rralla. Madje jo rrall her disa marrin edhe rolin e mbrojtsve dhe propaganduesve t ideve politike oroditse. Kujtojm ktu rolin destruktiv e djallzor t akademikve e inteligjencs serbe viteve 1980-ta dhe m von. Se sa sht nj shoqri e aft t gjej kurajo dhe besim n luftimin e padrejtsive, pabarazive dhe marrzive tjera dhe t dal n mbrojtje t liris e t mirs publike, na e demonstron m s miri guximi apo nnshtrimi i intelektualve. Si duket, emigrimi qoft ai i brendshem duke heshtur e qndruar shprfills apo duke u larguar nga vendi mbetet ende mnyra me e rndomt e ballafaqimit me padrejtsit nga ana e intelektualve ton. Prandaj, pr fat t keq dhe jo rastsisht pjesa m e spikatur e historis i detyrohet veprimtaris dhe rolit t emigracionit dhe figurave t anatemuara nga pushtetet e kohs. Pr t mos ndodh edhe n t ardhmen kjo, duhet q intelektualt t japin kontributin e tyre n shoqri e politik, pavarsisht sfidave t shumta.

Nntor 2012