DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

ELIZA, BEHARTSUA BEHARTSUEN ALDE

1. Frantsisko Asikoa
2. Aldatzen, otoitz egiten eta erromes dabilen Eliza
3. Gatazkek astindutako Eliza
4. Artea: Gotikoa
5. Behartsuari laguntzeko beste une batzuk
6. Gose nintzen eta jaten eman zenidaten
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

1. Frantsisko Asiskoa
• 1182. urtean jaio Asisen.

• Familia onekoa, ikasketarik ez zaio inporta

• Helburua ondo pasatzea
• 1202. urtean guda baten atxilotua. Bokazio aurkitzen du.
• Jainkoaren deia entzuten du. Elizak konpondu, gaixoak zaindu. Pertsonen
Eliza sortu behar du
• Bere dirutza uzten du. Bere inguruan taldea sortu ebanjelioa aldarrikau eta
gaixoen eta behartsuen zainketarako. Ebanjelio, senidetasuna eta desjabetza
bizi eredua.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

1. Frantsisko Asiskoa
• Diakonatoa bakarrik.
• Fraideek lan egin. Lanik ez, limosna eskatu.
• 1209 Fransikotarren ordena jaio.
• 1226 hil zen.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

2. Aldatzen, otoitz egiten eta erromes

dabilen Eliza
•Monasterioen berrikuntza
Erdi Aroan Benediktarren garrantzia erlijioan eta gizartean (ebanjelioa aldarrikatu,
nekazariei lurra landu irakatsi eta kultura klasikoaren zaintzaileak.
Poterearen gehiegiekirekietan erori. Dirutzak, jaun feudalak.
Erreforma beharra: Cluny abadia 910. urtean. San Benitoren
erregela berreskuratu. Ohiturak kanporatu. Arte
erromanikoa zabaldu.

Citeaux edo Cisterreko abadia. Clunykoek

errakuntzak. 1098 Clunyko hasierako zorroztunera bueltatu. 1115
Claravaleko monasterioa ireki, europan oso garrantzitsua.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

2. Aldatzen, otoitz egiten eta erromes

dabilen Eliza
• Eskeko ordenak
Ebanjelioaren idealara bueltatu. Heresiak hedatu, landetako apaizek ezin dute
hirietako behartsuak lagundu. Eskeko ordenak sortu.
Santo Domingo Guzman (dominikoak), San Frantsisko Asiskoa, San Agustin
(agustindarrak), Karmelitak … ebanjelioa aldarrikatu eta lan intelektuala.
Limosnetatik lortu dirua.
• Erromesak
Arte, erlijiotasuna eta kultura hedatzeko garrantzitsuak erromesaldiak
erlijioan.
Erlijio arrazoiengandik, leku santuetara egindako bidaia.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

3. Gatazkek astindutako Eliza

Gurutzadak
Islamaren hedapena, ondorioak: kristau herrien eta ekialdearen arteko
harremanak apurtu, erromesen arazoak.
Aita Santuak ete erregeek gerrara joan ziren. 1099 kristau
Jerusalen hartzea lortu zuten, baina Islamak berreskuratu zuen
geroago.
Aita Santuaren boterea indartu zuten. Ekialdearekin merkatal bide berrriak
zabaldu zituen.
Ekialdeko zisma
Latindarra eliza eta greziar elizaren arteko alde handiagotu.
Arrazoiak: politikoak, kulturalak, erlijiosoak…
1054. urtean zisma eman zen. Eliza ortodoxoaren sorrera.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

3. Gatazkek astindutako Eliza

Mendebaldeko zisma
XIV. mendean. Hiru Aita Santu. Italiar bat aukeratuta, frantsesak haserre
beste bat aukeratu haientzat. Kontzilio baten, saiatzen dira bat aukeratzen, baina
aurrekoak ez dute atzera egiten. Italiarra eta frantsesa hiltzerakoan, beraien
ondorengokoak ez dute ianrtzen kargua.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

4. Artea: Gotikoa
XIII eta XIV. Mendean. Bertikaltasuna, argia beiretegiak, arrosa
lehioak, pinakuluak, arbotanteak. Katedrala, eta zisterreko abadiak.

Katedralak
Lerdentasuna, beirateak.
Erromanikoaren eboluzioa, errealitatearen imitazioa, burgesen gustuak.

Unibertsitateak, kulturaren pizkundea

Kristau-kultura bultzatu eta zabaldu Erdi-Aroan.

Kantu gregorianoa
Erdi aroan sortu, salmoetan oinarrituta. Normalean latineraz.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

4. Artea: Gotikoa
Arkitektura
arku zorrotza, gurutze ganga, kontrahormak, arrosa-lehioak, kapera txikiak,
absidea handitu, deanbulatorioa

Eskultura
bi eskultura mota: erliebea (kapitelak, portaleak apaitzen) eta mukulu biribila
(edozein lekutik ikus daitekeen eskultura).
Erlijio gaia.Gehien bat: Jesukristo eta amabirgina. Eskultura
adierazgarriagoa.

Pintura
Taularen gainean, erretaulak
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

5. Behartsuari languntzeko beste une batzuk

Jesuiten erredukzioak
Erredukzioa = elkarte. Jesuiten lana. Misio lekuetan elkartu.
Indiarrak babesteko kolonietatik.

Karismak pobreenen zerbitzura

Elkarte, erakunde ugaritu behartsuen alde. Modernatitatea ez dira gai
miseria, gosea eta pobrezia amaitzeko.
Elizak ekimen ugari boluntarioen bidez. Zenbait erlijo ordenak badute
behartsuei laguntzeko botoa
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

5. Behartsuari languntzeko beste une batzuk

San Bizente Paul
Apaiza. Landeetako jendeen miseri ezagututa behartsuei langutzera
gidatzen du bizitza. Nekazariak, atxilotuak, giaxoak,edadetuak,esklabuak…
Erlijio ordenak sortu: karitateko alabak, Pauldar anaiak, bizentarrak

Teresa Calcutakoa
Karitateko misiolariak sortu, behartsuei laguntzeko.
 DBH 4 ERLIJIO KATOLIKOA

6. Gose nintzen eta jaten eman zenidaten

Jesus eta behartsuak
abegizko jarrera.
Berri ona iragarri, parekotzat jjotzen ditu behartsuak, behartsuengana
hurbildu.

Aita Santuen erradikalismoa

Lurra guztiontzako, beraz aberastasunak = injustuak. Aberatsak soberan
dutena, pobreena.

Elizak behartsuen alde lan

Jesus lana jarraitu beharra, Berri Ona aldarrikatu. Gosea, miseria,
bidegabekeria, bazterkeriaren kontra lanik garrantzitsuena.