C

k˛eTyês¡+ 23-3-2009 ABCD 9

M
Y
K

|æ n»jYT≈£îe÷sY
|Á sü TTy˚{ø° s£ D¡ , düs∞¡ ø£sD¡ $<ÛëHê\T |Á |ü +ü #·
Ä]úø£ e´edü\ú qT $HêX¯q+ #˚XÊsTT. ø£q|ü&TÉ ‘·Tqï
yêdüeÔ + qT+&ç >∑TDbÕsƒê\T rdüT≈£îH˚+<äT≈£î
|Á uü TÑÛ ‘ê«\T dæ<+∆ä >± ˝Òe⁄. |Á uü TÑÛ ‘·«s¡+>∑+ |ô q’
sêã+<äT\ s¬ ø£ÿ\ #·|⁄ü Œfi¯ófl Ç+ø± $q|ü&TÉ ‘·÷H˚
e⁄HêïsTT. ‘êeTT ‹]– n~Ûø±s¡+ ˝ÀøÏ eùdÔ
|Á uü TÑÛ ‘·«s¡+>∑ dü+dü\ú qT |ôÁ y’ {˚ ø° ]£ kÕÔeTì j·TT|æm
Ä]úø£ eT+Á‹ |Á Dü uŸ eTTKØ® |Á øü {£ +Ï #ês¡T.Çq÷‡¬sqT‡
|Á sü TTy˚{ø° s£ D¡ ≈£î, $<˚o Vü≤kÕÔ˝À¢ |ô fÒ+º <äT≈£î
j·TT|æm |Á uü TÑÛ ‘·«+ eT÷&ÉT _\T¢\T bÕs¡y¢ TÓ +{À¢
|Á yü X˚ |ô¯ {Ï+º ~. m≈£îÿe |Á uü TÑÛ ‘·«s¡+>∑ dü+dü\ú qT |ô <ä›
yÓTT‘·+Ô ˝À |Á sü TTy˚{ø° ]£ +∫q #·]‘Á · _C…|æ
Hêj·Tø£‘«· + ˝Àì mHé&mç |Á uü TÑÛ ‘ê«ì~. Ä]úø£
dü+øå√uÛ≤ìøÏ $s¡T>∑T&ÉT>± C≤rj·T u≤´+≈£î˝À¢
yÓTC≤]{° |Á uü TÑÛ ‘·« yê{≤qT ne÷à\ì dü÷#·q
#˚d+æ ~ ≈£L&Ü _C…|Hæ .˚ |Á |ü +ü #· u≤´+≈£î dü+düÿs¡D\
ø=qkÕ–+|ü⁄>± ÄsY{dÏ ,æ dæ+>∑sπ DÏ, düV‰ü sêh
|Á uü TÑÛ ‘·« s¡+>∑ dü+dü\ú düe÷~Û ø√dü+ yÓm’ dt |Á uü TÑÛ ‘·«+
2006 ˝À õy√ HÓ+ 5 C≤Ø #˚d+æ ~. n|ü⁄Œ&ÉT e∫Ãq
‹s¡T>∑Tu≤≥T‘√ <ëìï s¡<Tä › #˚d+æ ~. á |Á uü TÑÛ ‘ê«\T
@$ ‹]– n~Ûø±s¡+ ˝ÀøÏ e∫ÃHê, |Á uü TÑÛ ‘·« s¡+>∑
dü+dü\ú ≈£î |Á eü ÷<ä+. M{ÏøÏ |Á ‘ü êïe÷ïj·T |Á uü TÑÛ ‘ê«\T
eùdÔ |Á uü TÑÛ ‘·«s¡+>±ìï ø±bÕ&ÉTø√e&É+ ‘˚*ø£.
e÷≥\T r|æ ` #˚‘·\T ø£s¡≈£î :
ªªÄ]ú ø £ e÷+<ä ´ + H˚ | ü < ∏ ä ´ +˝À eTq Ä]ú ø £ e´edü ú ≈ £ î
dæús¡‘ê«ìï, ‹]– |ü⁄+E≈£îH˚ X¯øÏÔì Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ
dü+düú\T ø£*Œ+#êsTT.µµ
ªªÄ ìs¡íj·T+ $y˚#·q‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï<äì s√Es√E≈£L
s¡TEee⁄‘·T+~.µµ
(u≤´+≈£ î \ C≤rj· T ø£ s ¡ D ô|’ Ç+~sê >±+BÛ #˚ d æ q
ìs¡íj·T+)
Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\T $\TyÓ’q$
ªÁ|üsTTy˚≥Tµ bÕ\T ø±≈£L&É<äT :
2007`08 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+
( u≤´+≈£î\T, Çq÷‡¬sqT‡>±≈£î+&Ü)
ø√≥¢ s¡÷.
ìø£s¡ ˝≤uÛÑ+ ` 91,140
y˚‘·Hê\ _\T¢ ` 64306
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ #Ó*¢+∫q
&ç$&Ó+&ÉT¢, |üqTï\T ` 166000
]»s¡T«\T, $T>∑T\T ` 4,86,000
$<˚o e÷s¡ø£ ì\«\
düeTTbÕs¡®q ` 74283
ô|≥Tºã&ÉT\T ` 1,34,000
≥s√ïes¡T ` 10,81,000
O<√´>∑T\T ` 15,70,000
yÓ’mdt Á|üuÛÑT‘·«+ ` Jy√ 5
 eT÷&√ <äX¯ Á|ü|ü+#· u≤´+≈£î dü+düÿs¡D\ neT\T
ø√dü+
 Ç∫Ãq ‘˚B 18`07`2006.
 2006`07 ˝À ÄsY{Ïdæ Á|üsTTy˚{°ø£s¡D,
2007`08 ˝À dæ+>∑πsDÏ Á|üsTTy˚{°ø£s¡D.
 ÄsY{Ïdæ˝À 34,784, dæ+>∑πsDÏ˝À 25,808 eT+~
‘=\–+|ü⁄
 nìï dü+düú˝À¢ ø£*|æ 65 y˚\ eT+~ì Ç+{ÏøÏ
ø£yÓ÷&ç{° e÷¬sÿ{Ÿ
|üPsê«|üsê\T
` ¬øm˝Ÿ|æ
n+‘·sê®rj·T Á<äe´ dü+øå√uÛÑ+ H˚|ü<∏ä´+˝À
Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ô|ò’HêHé‡ e÷¬sÿ{Ÿ kÕúq+˝À ø£yÓ÷&ç{°
e÷¬sÿ{Ÿ (düs¡T≈£î\ e÷¬sÿ{Ÿ) ô|≥Tºã&ÉT\ Á|üyêVü‰*ï
$X‚wü+>± Äø£]¸düTÔqï~. n_Ûeè~∆#Ó+~q <˚XÊ˝À¢ ø£yÓ÷&ç{°
e÷¬sÿ{Ÿ yêDÏ»´+ kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ ≈£î ◊<äT¬s≥T¢ ô|’ã&ç ñqï~.
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ ˝≤>∑H˚ düs¡T≈£î\ e÷¬sÿ≥T¢ ô|≥Tºã&ç<ës¡T\≈£î
˝≤uÛ≤\ kÕúesê\j·÷´sTT. n+‘·sê®rj·T Á<äe´dü+øå√uÛÑ+˝À
Á|ü|ü+#· Ä]∆ø£e´edüú eT÷\T>∑T\qT |”*Ãq ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ
&Ó]y˚{Ïyé\T ø£yÓ÷&ç{° ÁfÒ&ç+>¥˝Àì ø£yÓ÷&ç{° &Ó]y˚{Ïyé\
ÁbÕ‹|ü~ø£H˚ ªªô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ ÇH√ïy˚wüHé‡>±µµ
Ä$wüÿ]+#·ã&ܶsTT.
düs¡T≈£î\ Áø£j·T$Áø£j·÷\ Á|üÁøÏj·TqT ø£yÓ÷&ç{° ÁfÒ&ç+>¥
n+{≤s¡T. ÁfÒ&ç+>¥ »]π> ÁbÕ+‘êìï ø£yÓ÷&ç{° e÷¬sÿ{Ÿ
n+{≤s¡T. e÷¬sÿ{Ÿ #·]Á‘·˝À düs¡T≈£î\ e÷¬sÿ{Ÿ X¯‘êu≤›\
‘·s¡ã&ç |ü⁄sê‘·qyÓTÆq~.
düs¡T≈£î\ yêDÏ»´+ ÁbÕ<Ûä$Tø£ <äX¯˝À ÄVü‰s¡|ü<ësê∆\T,
Ç‘·s¡ düs¡T≈£î\ yêDÏ»´+ø√dü+ neTàø£+<ës¡T¢, ø=qT>√\T<ës¡T¢
n+<ä]ø° nqT≈£L\yÓTÆq ÁbÕ+‘·+˝À ø£*ùdyês¡T.
edüTÔe÷s¡ø£eTT ‘·sê«‘· &ÉãT“ #·˝≤eTDÏ˝ÀøÏ e∫ÃHêø£, &ÉãT“
#Ó*¢+∫ düs¡T≈£î*ï rdüT¬øfi‚fl Á|üÁøÏj·T düs¡«kÕe÷q´+>±
ˇø£ |üø£ÿq k˛ìj·T >±+BÛ á e÷≥\T #Ó|ü⁄‘·T+&É>±H˚, eTs√|üø£ÿ j·TT|æm ñ+&˚~. á $<ÛëHêH˚ï Á|üdüTÔ‘·+ ªªzesY ~ øö+≥sY ÁfÒ&ç+>¥
Á|üuÛÑT‘·«+ bÕs¡¢yÓT+{À¢ Çq÷‡¬sHé‡ dü+düÿs¡D\ _\T¢\T Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~. @Á|æ˝Ÿ 1 qT+&ç (z.{Ï.dæ.) ˝Ò<ë kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥µµ n+≥THêïs¡T. ‘·sê«‘·
Á|üsTTy˚≥T u≤´+≈£î˝À¢ $<˚o ô|≥Tºã&ç yê{≤qT 74 XÊ‘êìøÏ ô|+#·{≤ìøÏ dæ<ä∆yÓTÆ+~. ø±\+˝À eTT+<äT <Ûäs¡qT ìs¡ísTT+#·Tø=ì ˇ|üŒ+<äø±\
Ç~ qj·Te+#·q. |ü]$T‹ nq+‘·s¡eTT q>∑<äT #Ó*¢+∫ düs¡T≈£î*ï kÕ«BÛq+
#˚düTø=H˚ Á|üÁøÏj·T e∫Ã+~. BìH˚ ªªbòÕs¡«sY¶ ÁfÒ&ç+>¥µµ >±
ªªã\yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±ìï ì]à+#ê+. <˚X¯ nedüsê\qT n$ rs¡TkÕÔsTT. e´eVü≤]düTÔHêïs¡T. 17e X¯‘êã›+˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï>±
n_Ûeè~∆ Á|üj·T‘êï\≈£î dæús¡‘·«+ ø£*ŒdüTÔHêïsTT.µµ »bÕHé˝À bòÕs¡«sY¶ ÁfÒ&ç+>¥ <ë«sê _j·T´+ yê´bÕs¡+ »]π>~.
` ã&Ó®{Ÿ Á|üdü+>∑+˝À Ä]úø£ eT+Á‹. düeTTÁ<äe÷sêZ\T ø£qT>=ì HÍø±j·÷qeTT <ë«sê
n≥Te+{Ï Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±ìï >∑‘· 5 dü+e‘·‡sê\T>± Á|üsTTy˚{°ø£]+#ê\ì n+‘·sê®rj·T yêDÏ»´+ yÓTT<ä˝…’Hêø£ düs¡T≈£î\T ˝Ò≈£î+&ÜH˚
j·TT|æm Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üj·T‹ï+∫+~. yêeT|üøå±\T n&ÉT¶ø√e&É+‘√ n~Ûø±sêìï HÍø£˝À¢ e#˚à ì]›wüº düs¡T≈£î\≈£î ì]∆wüº <Ûäs¡*ï Ksês¡T#˚ùd
` k˛ìj·÷ >±+BÛ ø±bÕ&ÉTø√{≤ìøÏ yÓqøÏÿ ‘·–Z+~. ˇ|üŒ+<ë\T e#êÃsTT. á ˇ|üŒ+<ë\T uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À düs¡T≈£î\
yêDÏC≤´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q$. M{ÏH˚ ªª|òüP´#·sY ˇ|üŒ+<ë\Tµµ
nHêïs¡T. bòÕs¡«sY¶ ˇ|üŒ+<ä+˝À düs¡T≈£î\T e∫ÃHêø£ ˇ|üŒ+<ä+
Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ Çq÷‡¬sqT‡ ø£+ô|˙\T πøs¡fi¯ yêeT|üø£å Á|üuÛÑT‘·« bÕ\q ñ+≥T+~. |òüP´#·sY‡ ˝À düs¡T≈£î\T sêø£ eTT+<˚ ˇ|üŒ+<ä+
m˝Ÿ◊dæ (ø√≥¢ s¡÷.) õ◊dæ ( ø√≥¢ s¡÷.) $es¡+ 2005`06 2006`07 2007`08
ñ+≥T+~.
dæã“+~ 1,15,000 70,000 ˝≤uÛ≤\T e#˚à ø£yÓ÷&ç{° ÁfÒ&ç+>¥˝À düs¡T≈£î\qT $$<Ûäs¡ø±\T>±
ô|≥Tºã&ç 5 550 Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\T 12 23 27
eØZø£]+#ês¡T. ã+>±s¡+, yÓ+&ç, bÕ¢{ÏqyéT yÓTT<ä˝…’q
ÄdüTÔ\T 804000 79000 qcÕº\T e#˚à ˝ÀVü‰\qT $\TyÓ’q ˝ÀVü‰\T>±qT (Áô|wüdt yÓT≥˝Ÿ‡), ìøÏ˝Ÿ,
$T>∑T\T 16000 2794 Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\T 30 19 15
sê–, n\÷´$Tìj·T+ yÓTT<ä˝…’q ˝ÀVü‰\qT eTÚ*ø£
˝ÀVü‰\T>± (uÒdt yÓT≥˝Ÿ‡), >√<ÛäTeT, C§qï, _j·T´+, q÷HÓ\T,
q÷HÓ –+»\T yÓTT<ä˝…’q düs¡T≈£î\qT e´ekÕj·÷<Ûë]‘·
Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ u≤´+≈£î\T 2007`08 düs¡T≈£î\T>±q÷ (ÄÁ>√ uÒdt&é ø£yÓ÷&ç{°dt), ø±|ò”, ø√ø˘,
ø√≥¢ s¡÷.
|ü+#·<ës¡ ˝≤+{Ï düs¡T≈£î\qT Ç‘·s¡ düs¡T≈£î\T>±q÷ (kÕ|òtº
ô|≥Tºã&ÉT\T 15,527 ø£yÓ÷&ç{°dt), Á≈£L&é ÄsTT˝Ÿ, Hê´#·Ts¡˝Ÿ >±´dt, >±´k˛*Hé \qT
&çbÕõ≥T¢ 2453867
Ç+<Ûäq düs¡T≈£î\T>±q÷, Äe⁄\÷, >=Á¬s\T, |ü+<äT\T
n&Ü«qT‡\T 1797505 yÓTT<ä˝…’q Jyê\qT Jyê\ düs¡T≈£î\T>±q÷ (˝…’yé kÕºø˘
ìø£s¡˝≤uÛÑ+ 27079
ø£yÓ÷&ç{°dt) $uÛÑõ+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì düs¡T≈£î\
O<√´>∑T\T 748711 ( 2005) ÁfÒ&ç+>¥˝À Á≈£L&é ÄsTT˝Ÿ, ã+>±s¡+, yÓ+&ç\ ÁfÒ&ç+>¥
n‘·´~Ûø£+>± ñ+~.
Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±ìï ø±bÕ&çq yêeT|üøå±\T yêeT|üø£å sêh Á|üuÛÑT‘ê«\T ` Á|ü‘ê´e÷ïj·÷\T kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥/zesY ~ øö+≥sY ÁfÒ&ç+>¥, mπøà ‡+õ
Ä<Ûë]‘· ÁfÒ&ç+>¥ nH˚ ¬s+&ÉT |ü<ä∆‘·T˝À¢ düs¡T≈£î\ ÁfÒ&ç+>¥
 _ôV≤#YÇj·T˝Ÿ , _mdtmHém˝Ÿ, Hê˝Àÿ, HÓ’y˚© *>∑ïsTT{Ÿ ø±s=ŒπswüHé e+{Ï ˝≤uÛ≤\T  u…+>±˝Ÿ, πøs¡fi¯, Á‹|ü⁄s¡ sêÁcÕº\ yêeT|üø£å Á|üuÛÑT‘ê«\T ˝≤uÛ≤\T e#˚à @ ˇø£ÿ ñ+≥T+~. nø£ÿ&çø£ø£ÿ&˚ »]π> ÁfÒ&ç+>¥ qT kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥ >±
e#˚à Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\qT Á|üsTTy˚{°ø£]+#ê\qï j·TT|æm Á|üj·T‘êïìøÏ #Óø˘. sêh Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ dü+düúq÷ Á|üsTTy˚{°ø£]+#·˝Ò<äT. ô|’q #Ó|ü⁄Œ≈£îHêï+. áÁ|üÁøÏj·T˝À e´ekÕj·T<ës¡T&ÉT, ÁuÀø£sY,
 ô|q¸Hé Á|üsTTy˚{°ø£s¡D _\T¢≈£î ¬s&é dæ>∑ï˝Ÿ  qcÕº\T e#˚à 16 Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\qT u…+>±˝Ÿ˝À |ü⁄qs¡T<ä›]+#·>±, ]f…Æ˝Ÿ/ {À≈£î yê´bÕs¡düTÔ&ÉT uÛ≤>∑kÕ«eTT˝…’ ñ+{≤s¡T. yêfi‚fl
 u≤´+øÏ+>¥, Çq÷‡¬sHé‡ s¡+>∑+˝À $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ç yê{≤\ ô|+|ü⁄ πøs¡fi¯˝À |ü]ÁX¯eT\ XÊK øÏ+~øÏ e#˚à 15 Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\qT ˝≤uÛ≤\ uÛ≤≥ düs¡T≈£î\<Ûäs¡\qT ìs¡ísTT+#·Tø=ì <Ûäs¡ #Ó*¢+∫ düs¡T≈£î*ï
ì\T|ü⁄<ä\ |ü{Ϻ+#ês¡T. &Ó*eØ rdüT≈£î+{≤s¡T. e÷¬sÿ{Ÿ j·÷s¡T¶\T, e÷˝Ÿ‡,
 $e÷HêÁX¯j·÷\ Á|üsTTy˚{°ø£s¡D eTT+u≤sTT, &Ûç©¢\‘√H˚ dü].  qcÕº\‘√ e⁄qï @ ˇø£ÿ Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düúq÷ Á‹|ü⁄s¡ Á|üuÛÑT‘·«+ eT+&û\T, dü+‘·\T, ]f…Æ˝Ÿ ôVA˝Ÿùd˝Ÿ e÷¬sÿ≥T¢
 C≤rj·T u≤´+≈£î\T, Çq÷‡¬sHé‡ ø£+ô|˙\ Á|üsTTy˚{°ø£s¡D≈£î e´‹πsø£‘· eT÷dæy˚j·T˝Ò<äT. kÕe÷q´+>± kÕŒ{Ÿ ÁfÒ&ç+>¥≈£î kÕúesê\T. Çø£ÿ&É
 j·TT|æm Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·eT eT<䛑·T MT<ä Ä<Ûës¡|ü&É{≤ìï Ädüsê>± rdüT≈£îqï

10˝À

n<˚ eTq sêh+˝À 24 dü+düú\qT eT÷dæy˚XÊs¡T. 32 ì ≈£î~+#ês¡T. 9 bòÕs¡«sY¶ ÁfÒ&ç+>¥ ≈£L&Ü ø=+‘·y˚Ts¡≈£î »s¡T>∑T‘·T+~.
|ü+|æ+#ê\ì Á|üuÛÑT‘·«+ Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~. yêeT|üøå±\T ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ s¡+>±ìï, Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\qT ø±bÕ&ÜsTT. mπø‡ ä+õ Ä<Ûë]‘· ÁfÒ&ç+>¥˝À n‘·´~Ûø£+>±
 sêh yê´|æ‘·+>± ô|\T¢_øÏq e´‹πsø£‘·‘√ Ä>∑düTº nyÓT]ø± ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ dü+øå√uÛÑ+ eTq ô|ò’Hêì¸j·T˝Ÿ s¡+>∑+ô|’ |ü&É≈£î+&Ü Á|üsTTy˚{°ø£]+#·ã&ܶsTT. Ç+‘·≈£î eTT+<äT e⁄qï πøs¡fi¯ ø±+Á¬>düT Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£L&Ü 21
14q Jy√ s¡<äT›. #·÷XÊsTT. Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\ eT÷dæy˚‘·≈£î Ä<˚XÊ\T Ç∫Ã+~. b˛sê{≤\‘√ yÓqøÏÿ ‘·–Z+~.

nyÓT]ø± >±j·÷\T e÷H˚<Óqï&ÉT?
düC≤® Á|ükÕ<é
nyÓT]ø±˝À d”Hé e÷]+~. ìqï{Ï <ëø± uÛÑ÷‘·\
dü«s¡Z+>± |æ\eã&˚ Ä <˚X¯+ Ç|ü&ÉT uÛÑ÷ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
n‹ô|<ä› n>±<Ûä+>± ]ø±s¡T¶ ¬øøÏÿ+~. Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ+, e÷+<ä´+
<ä]$T˝≤ Ä <˚X¯+ nH˚ø£ s¡+>±˝À¢ ∫‹øÏb˛sTT+~. nH˚ø£
n+XÊ˝À¢ n~ ø√\Tø√˝Òì $<Ûä+>± <Óã“‹+~. n+<äT˝À
eT#·TÃ≈£î ø=ìï...
ObÕ~Û

Ä]úø£ e÷+<ä´+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq 13 es¡Tdü HÓ\˝À¢ 36
\ø£å\ O<√´>±\T b˛j·÷sTT.

ˇø£ÿ Ä{ÀyÓ÷u…’˝Ÿ s¡+>∑+˝ÀH˚ 2 \ø£å\ 40 y˚\
O<√´>±\T b˛j·÷sTT.

Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ô|<ä›yÓ’ q eT÷&ÉT Ä{ÀyÓ÷u…’˝Ÿ
ø£+ô|˙\ neTàø±\T 39% qT+&ç 55% ìøÏ
|ü&çb˛j·÷sTT.

‘·j·÷Ø s¡+>∑+˝À O<√´>±eø±XÊ\T 60@fi¯¢ ø£ìwüºkÕúsTTøÏ
|ü&çb˛j·÷sTT.

>∑èVü≤ìsêàD s¡+>∑+ 1959 kÕúsTTøÏ ~>∑C≤]+~.
Ä]úø£ dü+düú\T

bòÕ˙ïy˚T, Áô|ò&û¶e÷ø˘ yÓTT<ä\Tø=ì y˚\ø=\~ Ä]úø£
dü+düú\T _#êD≤ m‘˚ÔXÊsTT. @<√ s¡÷|ü+˝À Á|üuÛÑT‘·«+
dü]b˛˝Ò<äT.
Á|üC≤<Ûäq+ ` Ä]úø£ e´edüú

Vü‰sY¶ø√sY nyÓT]ø£qT¢ Ç|ü&ÉT uÒ\>±
e÷]b˛j·÷s¡T. mìï n|ü\THêï uÛÑ$wü´‘·TÔ MT<ä
qeTàø£+‘√ eTT+<äT≈£îyÓfi‚¢ kÕ<Ûës¡D nyÓT]ø±
Á|üC≤˙ø£+˝À Ç|ü&ÉT uÛÑj·T+ ‘ê\÷≈£î #Ûêj·T\T
düŒwüº+>± ø£ì|ædüTÔHêïsTT. >∑‘· @&Ü~ 10\ø£å\
eT+~ ªy˚T$Tø£ ‘·≥Tºø√˝Ò+. ~yêfi≤ rùdXʵeTì
|æ{°wüqT¢ ôdüeT]Œ+#·T≈£îHêïs¡T. 2007 ø£+fÒ Ç~
30% m≈£îÿe.

2000`2007 eT<Ûä´ ø±\+˝À 57 \ø£å\ eT+~
nyÓT]ø£qT¢ ù|<ä]ø£+˝ÀøÏ HÓ{Ϻy˚j·Tã&ܶs¡T.

Á|üsTTy˚≥T Ä]úø£ dü+düú\qT q$Tà Á|ü»\T
<ë#·T≈£îqï ]≥¬sà+{Ÿ ùd$+>¥‡ \ø£å\ ø√≥¢ &Ü\s¡T¢
Ç|ü&ÉT n‘ê|ü‘ê ˝Ò≈£î+&Ü Ä$¬s’b˛j·÷sTT.

dü÷ú\C≤rjÓ÷‘·Œ‹Ô 2008 eT÷&Ée
Á‘Ó’e÷dæø£+˝À 3.8% ≈£î |ü&çb˛sTT+~. á 25
dü+e‘·‡sê\ø±\+˝À Ç<˚ ø£ìwüº+.

ˇø£yÓ’|ü⁄ |ü]dæú‹ Ç˝≤ O+fÒ, eTs√yÓ’|ü⁄ ø=~›eT+~
e<ä› dü+|ü<ä b˛>∑T|ü&ç+~. nyÓT]ø± n+‘·s¡Z‘· düØ«düT
¬syÓq÷´ ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ <˚X¯+˝À n‹ô|<ä› |ü~XÊ‘·+
<Ûäqe+‘·T\ #˚‘·T˝À¢ <˚X¯+˝Àì 70XÊ‘·+ dü+|ü<ä
b˛>∑T|ü&çb˛sTT+~.
Á|ü»\ dü+πøåeT+

Y
s¡÷bÕj·T\T>± O+~. Ç~ Á&ÜbÂ{Ÿ‡≈£î <ë]rk˛Ô+~.

yÓ’<ä´$Tø£ÿ&É Çq÷‡¬sHé‡ dü+düú\ <äj·÷<ëøÏåD≤´\ô|’
Ä<Ûës¡|ü&ç O+~. Çq÷‡¬sHé‡ ˝Òø£b˛‘˚ yÓ’<ä´+ <=s¡ø£<äT.
Ç|ü&ÉT Çq÷‡¬sHé‡ Oqïyês¡T ¬sqT´e˝Ÿ
#˚düTø√˝Òø£b˛‘·THêïs¡T. 2000 dü+e‘·‡s¡+ ‘·s¡Tyê‘·
ø±]à≈£î\ y˚‘·Hê\T eT÷&ÉT XÊ‘·+ ô|]–‘˚, Çq÷‡¬sqT‡
50 \ø£å\ eT+~øÏ #˚]+~.
1929˝À dü+uÛÑ$+∫q eTVü‰e÷+<ä´+ Hê{Ï
|ü]dæú‘·T˝‘√ b˛*ùdÔ Ç~ #ê˝≤ rÁeyÓTÆq~.
Bs¡Èø±\eT÷ ø=qkÕ>∑T‘√+~. nyÓT]ø± dü+>∑‹
n≥T+∫‘˚, nyÓT]ø£qT¢ Ç+‘·≈£îeTT+<Óqï&É÷ ˝Òq+‘·
<ës¡TD+>± ∫‹øÏb˛j·÷s¡ì ô|’ >∑D≤+ø±\T #·÷ùdÔ
ns¡úeTe⁄‘√+~. ˇø£ n+#·Hê Á|üø±s¡+ düTe÷s¡T
88\ø£å\ eT+~ Á|üC≤˙ø£+ ns¡ø=s¡ ObÕ~Û‘√ ø±\+
HÓ≥Tºø=düTÔqï |ü]dæú‹.
k˛$j·T{Ÿ s¡cÕ´ ≈£L*b˛sTTq ‘·s¡Tyê‘·
yêwæ+>∑ºHé ne>±Vü≤q ù|]≥ nyÓT]ø± Á|ü|ü+#·+ MT<ä
s¡T~›q Á|üsTTy˚{°ø£s¡D, düs¡∞ø£s¡D, Á|ü|ü+Nø£s¡D Ä]úø£
$<ÛëHê\ ‘ê\÷≈£î >±j·÷*$. á $<ÛëHê\qT
Á|üø£{Ï+∫, ÁbÕs¡+_Û+∫, Á|ü|ü+#· MT<ä s¡T~›q nyÓT]ø±
|ü]dæú‘˚ Ç˝≤ O+fÒ, á $<ÛëHê\H˚ •s√<Ûës¡´+>±
uÛ≤$+∫q ‘·èrj·T Á|ü|ü+#·<˚XÊ\ |ü]dæú‹ @+{Ï? n$
Ç+‘·ø£Hêï <ës¡TD+>± ∫‹øÏb˛sTT O+&Ü*. ˝Ò<ä÷
yêeT|üøå±\T ø±k˛Ô ≈£Lk˛Ô ã\+>± Oqï≥¢sTT‘˚ eTq
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝≤ #êe⁄‘·|æŒ ø£qTï˝§≥ºb˛j·THêï
O+&Ü*.
Çø£b˛‘˚, ‘·q >±j·÷\qT e÷qŒ&ÜìøÏ nyÓT]ø± #˚düTÔqï
Á|üj·T‘êï\T $ø£{Ï+#˚≥T¢Hêïj·Tì Ä]úø£ì|ü⁄DT\T
$eT]ÙdüTÔHêï ˇu≤e÷ ô|&É#Ó$q ô|&ÉT‘·THêïs¡T.
O<ëVü≤s¡D≈£î á eT<Û˚´ Ä <˚X¯+ |üP]Ô s¡ø£åD≤‘·àø£#·s¡´\qT
nyÓT]ø±˝ÀHÓ’Hê nyÓT]ø± kÕe÷q´Á|üC≤˙ø±ì¬ø’Hê
O|üX¯eTq+ ø£*π>˝≤ ˇu≤e÷ #·s¡´\THêïj·÷ n+fÒ n˝≤
≈£L&Ü ˝Òe⁄. n~ Á|üø£{Ï+∫q u…sTT\e⁄{Ÿ bÕ´πøJ nø£ÿ&ç
kÕe÷qT´\≈£î ∫*¢>∑e« ≈£L&Ü \_› #˚≈£Lπsà $<Ûä+>± ˝Ò<äT.
πøe\+ ø±s=Œπs≥¢ qcÕº\ U≤‘ê\qT düe]+#˚+<äT≈£î e÷Á‘·y˚T
|üìø=k˛Ô+~. Ç~ dü+øå√uÛ≤ìï ìyê]+#·ø£b˛>±, dü+øå√uÛ≤ìï
eT]+‘· ˝À‘·T˝À¢øÏ rdüT¬ø[¢ eTVü‰dü+øå√uÛ≤ìï düèwæº+#˚+<äTπø
|üìø=düTÔ+~.
Ç<˚ düeTj·T+˝À #Ó’HêÁ|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£{Ï+∫q OB›|üq
|ü<∏äø£+ <˚X¯+˝À eTÚ*ø£ edü‘·T\T, $<ä´, Äs√>∑´+, >∑èVü≤
ìsêàD+ n_Ûeè~∆ |ü]#˚~>±, ObÕ~Û ø£\ŒqqT eTTeTàs¡+
#˚ùd~>± O+~. Á>±MTD ÁbÕ+‘ê˝À¢ Á|ü»\ ø=qT>√\T X¯øÏÔ
ô|s¡>∑&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq nìï #·s¡´\q÷ nø£ÿ&ç Á|üuÛÑT‘·«+
#˚|ü{Ϻ+~. á dü+<äs¡“¤+>± #Ó’Hê, nyÓT]ø± u…sTT\e⁄{Ÿ
bÕ´πøJ\T, yê{Ï Ä]úø£ |ü]dæú‘·T\T #·÷ùdÔ nyÓT]ø± dü+øå√uÛÑ
ìyês¡D≈£î m+‘· ã\V”≤q+>± düŒ+~+∫+<√ ‘˚*b˛‘·T+~.
(fÒãT˝Ÿ`1).
n+X¯+ #Ó’Hê nyÓT]ø±
OB›|üq|ü<∏äø£+ s¡÷.29\ø£å\ø√≥T¢ s¡÷.35\ø£å\ø√≥T¢
õ&ç|æ s¡÷.120\ø£\å ø√≥T¢ s¡÷.520\ø£\å ø√≥T¢
õ&ç|æ˝À OB›|üq 17.8% 5.1%
õ&ç|æ˝À s¡TDyê{≤ 18.4% 60.8%
õ&ç|˝æ À yêDÏ»´$T>∑T\T/˝À≥T G8% `5.2% C
Bìø° ¬s+&ÉT ã\yÓTÆq ø±s¡D≤\THêïsTT. ˇø£{Ï M

10˝À

Äøχ»Hé n+~+#·ø£b˛‘˚ ã¬øÿ{Ÿ ‘·H˚ï≥T¢HêïsTT. ≥÷´wüHé |ò”E uÛ≤Ø>± ô|]–b˛sTT+~. 60% eT+~ Á|”$Tj·T+ 58%ìøÏ ô|]–+~. #˚|ü&ÉT‘·÷ ôdHÓ{Ÿ˝À _\T¢qT bÕdt #˚sTT+∫+~. ôV≤#Y1_ dü+øå√uÛÑ+ nyÓT]ø±˝À+∫ |ü⁄{Ϻ+~. #Ó’Hê≈£î ãj·T{Ï

n+<äTπø ‘=*<äX¯ 700ø√≥¢ &Ü\s¡¢ u…sTT\e⁄{ŸqT πøe\+ n|üuÛ≤s¡+‘√ &çÁ^ dü]º|òæπø{Ÿ rdüT≈£î+≥THêïs¡T. &çÁ^
Çq÷‡¬sHé‡ ˝Òìyês¡Tá 7 dü+e‘·‡sê\ ø±\+˝À 70 MkÕ\ô|’ Ä+ø£å\T $~Û+∫+~. Çe˙ï ‘·èrj·T Á|ü|ü+#· qT+∫ e∫Ã+~. ¬s+&√~ nyÓT]ø± rÁeyÓTÆq n|ü˝À¢ K
Ä]úø£ dü+düú\ø√düy˚T πø{≤sTT+#ês¡T. ø±˙ n<˚MT bı+~q ˇø√ÿ $<ë´]ú n|ü dü>∑≥Tq 10\ø£å\ \ø£å\T n<äq+>± ô|]>±s¡T. Ç|ü&ÉT M] dü+K´ 4 ø√≥¢ <˚XÊ\qT eT]+‘· >±j·T|ü]#˚+<äTπø |üìø=kÕÔsTT. b˛˙ O+~. #Ó’Hê e÷Á‘·+ nH˚ø£ n+XÊ˝À¢ $T>∑T\T
C 10 ABCD k˛eTyês¡+ 23-3-2009
M
Y fÒãT˝Ÿ`1
K õ&ç|æ˝À OB›|üq\ XÊ‘·+
<˚X¯+ 2008 2009 2010 yÓTT‘·Ô+

Á<äe´ô|≥Tºã&çøÏ eTT≈£î‘ê&ÉT y˚j·÷*‡+<˚ ¬s+&ç+{Ï˝À @ ‘·s¡Vü‰ |ü]cÕÿs¡ ã]‘Ó–+#êj·Tqï $eTs¡Ù\≈£î

¬øq&Ü
ÁbòÕHé‡
»s¡à˙
Ç+&çj·÷
Ç≥©
»bÕHé
Á_≥Hé
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.4
0.2
1.5
0.7
1.5
0.5
0.2
1.4
1.4
1.3
0.7
2.0
`
0.1
0.4
`0.1
2.7
1.3
3.4
0.5
0.3
2.2
1.5
ø=+&É÷] Ms¡j·T´ e÷sêZìï neT\T #˚j·÷\qï~ neø±X¯+ Ç#˚Ã+<äT≈£î
nyÓT]ø± 1.1 2.0 1.8 4.8
ø±<äT. á ¬s+&ÉT e÷sêZ\ eT<Ûä´ õ`20 j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ\
#Ó’Hê 3.0 4.0 ` 7.0
(◊m+m|òt n+#·Hê\qT nqTdü]+∫)
>∑ &É∫q yês¡+ s√E˝À¢ »]–q 20 <˚XÊ\ Ä]úø£ düeTq«j·T+ kÕ~Û+#·&É+ <ë«sêH˚ Á|üuÛÑT‘ê«\T dæ<ä∆+>± ˝Òe⁄. Ä
eT+Á‘·T\ düe÷y˚X¯+ Á|ü|ü+#· Ä]úø£ dü+øå√uÛ≤ìï
ìj·T+Á‹+#·&ÜìøÏ nedüs¡yÓTÆq #·s¡´\ $wüj·T+˝À m≥Te+{Ï
‘êC≤ dü+øå√uÛÑ+ Á|üuÛ≤yêìï
n<äT|ü⁄˝ÀøÏ rdüT≈£îsê>∑\+. ¬s+&ÉT
düe÷y˚XÊ\T $<Ûä+>± e´eVü≤]+#·&É+ n+fÒ Á|üdüTÔ‘·
bÕ\ø£ bÕغ\T Á|ü‹|üø£å+ kÕúq+˝À
Á|ü|ü+#· <˚XÊ\T m<äTs=ÿH˚ Ä]úø£ düeTdü´\≈£î qj·÷
O<ës¡yê<ä y˚T<Ûëe⁄\T Á|ü‹bÕ~+#˚ @ø£ dü÷Á‘· |ü]cÕÿsê\T
@ø±_ÛÁbÕj·÷ìï kÕ~Û+#·≈£î+&ÜH˚ eTT–dæ+~. qe+ãs¡T˝À eTTK´yÓTÆq |ü]cÕÿs¡ e÷sêZ\ ≈£Ls√Ã{≤ìøÏ dæ<ä∆+ ø±e≥y˚T. á ‘·ø£åD #Ó\¢eqï~ á dü+øå√uÛÑ+ s¡TEe⁄ #˚dæq $wüj·T+. n<˚$<Ûä+>±
»]–q düe÷y˚X¯+˝À nìï <˚XÊ\T ‘·eT ‘·eT Ä]úø£ e´edüú˝À >∑T]+∫ Á|ü|ü+#· ô|≥Tºã&ç<ëØ es¡Z+ sê»ø°j·T ø±s¡D≤ìï |üø£ÿq ô|&ç‘˚ dü+øå√uÛÑ+ rÁe‘·, $düèÔ‘· Ø‘ê´ |ü]o*+∫q|ü⁄&ÉT, ‘êC≤
n<äq|ü⁄ ì<ÛäT\T $&ÉT<ä\ #˚j·÷\ì (|òædüÿ˝Ÿ dæºeTT´˝dt) u≤Vü‰≥+>± |òüTs¡¸D |ü&ÉT‘√+~. ô|≥Tºã&ç<ëØ $<Ûëq+ #·]Á‘· j·÷e‘·÷Ô, dü+øå√uÛÑ+ H˚{Ï s¡÷bÕìøÏ #˚s¡Tø√e{≤ìøÏ mìï eT\T|ü⁄\T
ìs¡ísTT+#ês¡T. ‘·sê«‘· ø±\+˝À $$<Ûä <˚XÊ\T ‘·eT X¯øÏÔ y˚Ts¡ nyÓT]ø± dü÷∫+∫q yÓTT<ä{Ï ‘·s¡Vü‰ nyÓT]ø±, j·T÷s¡|t\ eT<Ûä´ Ä]úø£ e´edüú˝À ‹]–+<√, |ü]cÕÿs¡ e÷s¡Z+ ≈£L&Ü n+‘˚ yÓ’$<Ûä´+‘√ ≈£L&çq<Ó’
OB›|üq |ü<∏äø±\T Á|üø£{Ï+#êsTT. ‘êC≤ n+#·Hê\ y˚Ts¡≈£î |ü]cÕÿsêìï neT\T #˚j·÷\+fÒ Á|üuÛÑT‘·«+ bÕÁ‘· >∑T]+∫q dü+yê<ä+ O+&Ü*. s¡÷fi¯¢ ø£Ás¡ dæ<ë∆+‘·+ #Ó\¢<äT. $$<Ûä $<Ûëq|üs¡yÓTÆq
Á|ü|ü+#· yê]¸ø£ dü÷ú\ O‘·Œ‹Ô˝À ø£˙dü+ ¬s+&ÉT XÊ‘·+ y˚Ts¡ Á|üC≤ <ÛäHêìï $#·Ã\$&ç>± Ks¡Tà kÕ+Á|ü<ëj·T Ä]úø£ $<ÛëHê\≈£î, ø°ì¸j·THé #·s¡´\T e´ekÕÔ>∑‘· e÷s¡TŒ\T düe÷Vü‰s¡+>±H˚ á |ü]cÕÿs¡+
n<äq|ü⁄ ì<ÛäT\T e÷¬sÿ{À¢øÏ $&ÉT<ä\ #˚j·÷*. ø±˙ ~>∑Teq ô|{Ϻ ø£+ô|˙\ qcÕº\ìï+{Ï˙ Ä]úø£ $<ÛëHê\≈£î eT<Ûä´ »s¡T>∑T‘·Tqï O+&Ü*. n+<äTe\¢ >∑‘· eT÷&ÉT <äXÊu≤›\T>± neT\T
Ç∫Ãq |ü{Ϻø£˝À Á|ü|ü+#· Ä]úø£ e´edüúqT XÊdæ+#˚ eTTK´yÓTÆq C≤rj·T+ #˚j·T≥+. <ë+‘√ dü+yê<ëìøÏ ì<äs¡Ùqy˚T. ‘êC≤ dü+yê<ä+ »s¡T>∑T‘·Tqï dü+kÕú>∑‘· düs¡T›u≤≥T¢, dü+düÿs¡D\≈£î ìs¡«#·q+
<˚XÊ\ OB›|üq #·s¡´\T >∑eTìùdÔ $X¯« yê´|æ‘· dü«uÛ≤e+ Oqï dü+øå√uÛ≤ìøÏ ø±s¡D+ nsTTq ≈£L&Ü Ç<˚ rs¡T˝À O+&É≥+ >∑eTHês¡Ω+. e÷s¡Ã≈£î+&Ü á ô|qTeTT+|ü⁄ qT+&ç Á|ü|ü+#· ãj·T≥|ü&É≥+
‘êC≤ dü+øå√uÛ≤ìï ‘·≥Tºø√e&ÜìøÏ dü]|ü&˚ #·s¡´\T ø±eqï ô|≥Tºã&ç<ëØ X¯≈£îÔ\ #˚‘·T\≈£î eT{Ϻ Çø£ÿ&˚ eTs√ düeTdü´ ≈£L&Ü O+~. kÕ<Ûä´+ ø±<äT.
$wüj·T+ düŒwüº+ ne⁄‘·T+~. n+≥≈£î+&Ü #·÷&É≥+ á |ü<∏äø£+ es¡Ôe÷q Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ+ qT+&ç n+<äTe\¢H˚ ø£˙dü+ @Á|æ˝Ÿ˝À »]π> 20 <˚XÊ~ÛH˚‘·\
áH˚|ü<∏ä´+˝À »]–q 20 <˚XÊ\ Ä]úø£ eT+Á‘·T\ kÕsê+X¯+>± O+~. j·T÷s√|æj·THé ãj·T≥|ü&É{≤ìøÏ <˚XÊ\T, Ä]úø£ y˚T<Ûëe⁄\T dü+|üPs¡í kÕúsTT düe÷y˚X¯+˝ÀHÓ’Hê dü+kÕú>∑‘· dü+düÿs¡D˝À¢
düe÷y˚X¯+˝À #·s¡Ã\T Á|ü<Ûëq+>± ¬s+&ÉT n+XÊ\ #·T≥÷º <˚XÊ\ H˚‘·è‘·«+˝À eTT+<äT≈£î e∫Ãq |ü]$T‘· |ü]cÕÿs¡ e÷sêZ\ #·T≥÷ºH˚ rdüT≈£îsêyê*‡q dü+kÕú>∑‘· e÷s¡TŒ\T >∑T]+∫
‹]>±sTT. eT]+‘· ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À OB›|üq |ü<∏äø±\T |ü]cÕÿs¡e÷s¡Z+, Á<äe´ ô|≥Tºã&çøÏ |ü]ÁuÛÑ$TdüTÔHêïs¡T. ˝≤{ÏHé nyÓT]ø± <˚XÊ\T, #·]Ã+#·≈£î+&Ü ‘êC≤ dü+øå√uÛÑ+ qT+&ç ãj·T≥|ü&É≥+
Á|üø£{Ï+#ê\qï~ ˇø£ Á|ü‹bÕ<äq ø±>±, OB›|üq kÕúq+˝À |ü>±Z\T y˚j·T≥+, <ë«sê bÕ≥T, ìã<ä∆‘· ≈£L&Ü O+&Ü*. j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ e+{Ï es¡∆e÷q <˚XÊ\ô|’ ‘êC≤ dü+øå√uÛÑ+ Á|üuÛ≤e+ kÕ<Ûä´+ ø±<äT. dü+kÕú>∑‘· dü+düÿs¡D\ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê˝À¢
ìj·T+Á‘·D≤ e´edüú\T ≈£≥Tº~≥º+ #˚j·÷\qï~ eTs√ ô|≥Tºã&ç<ëØ es¡Z+ $#·Ã\$&ç ‘·Hêìï •øÏå+#·{≤ìøÏ e÷s¡Z+ Ç≥Te+{Ï ìs¡íj·T+ ø√dü+ |ü≥Tºã≥º&É+ yÓqø£ sê»ø°j·T e÷s¡TŒ\T ‘˚e≥+ n+fÒ >∑‘· eT÷&ÉT <äXÊu≤›\T>±
düT\uÛÑeTe⁄‘·T+~. Ç+<äT≈£î sê»ø°j·T ∫‘·Ô X¯ó~∆ ø°\ø£+. dü+|üqï <˚XÊ\ô|’ Oqï+‘· n~Ûø£+>± ˝Ò<äqï $wüj·÷ìï
Á|ü‹bÕ<äq. nyÓT]ø± Á|ü‹ì<ÛäT\T yÓTT<ä{Ï |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ ø±s¡D≤\T ≈£L&Ü OHêïsTT. »s¡à˙‘√ düVü‰ |ü\T <˚XÊ\T n+<äs¡÷ n+^ø£]düTÔHêïs¡T. ø±˙ á <˚XÊ\T Ä $<Ûä+>± nÁ|ü‹Vü≤‘·+>± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï Á<äe´ ô|≥Tºã&ç Ä~Û|ü‘ê´ìï
|ü≥Tºã&ÉT‘·T+fÒ j·T÷s√|æj·THé <˚XÊ\ eTT+<äTqï n+<äT˝Àq÷ |ü\T <˚XÊ\ dü÷ú\ C≤rjÓ÷‘·Œ‹ÔøÏ $T+∫q sêqTqï ˇø£{Ï ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê˝À¢ mìïø£\ìïø£\≈£î
Ä<ëj·÷\T dü+bÕ~+#˚ ãVüQfi¯ C≤‹ ø£+ô|˙\ ø=eTTà\ ì\ã&É{≤ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚dæq Äj·÷ <˚XÊ\ Ä]úø£ $<ÛëHê\qT düyê\T #˚j·T≈£î+&Ü, <ëì ø£qTdüqï\˝ÀH˚ dü+øå√uÛ≤ìøÏ
Á|ü‹ì<ÛäT\T ¬s+&√ ‘·s¡Vü‰ |ü]cÕÿs¡y˚T e÷s¡ZeT+≥÷ yÓfi¯¢qTHêïsTT. á mìïø£˝À¢ bÕغ\T Á|üC≤ dü+πøåeT+, ì‘·´ |ü]o*+#·{≤ìøÏ e÷Á‘·+ dü+|üqï <˚XÊ˝ y˚T<Ûëe⁄\≈£î uÛÒwü»+ |ü]cÕÿs¡+ yÓ‘·ø£ã÷qTø√e≥+ m+&Ée÷$ yÓ+≥ |üs¡T¬>‹Ô
|ü≥Tºã&ÉT‘·THêïs¡T. <˚XÊ\ eTT+<äTqï ‘·ø£åD düeTdü´ á e+#˚+<äT≈£î Á|üC≤kÕ«$Tø£ Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î sê»ø°j·T ∫‘·ÔX¯ó~∆‘√ Jeq düeTdü´\T e~* ô|{Ϻ ø£+ô|˙\qT Ä<äT≈£îH˚+<äT≈£î n&ÉT¶ ek˛Ô+~. ‘êC≤ dü+øå√uÛÑ+ ˇø£ $wüj·÷ìï düŒwüº+ #˚dæ+~. <ëVü≤+ rs¡TÃø√yê\qTø√e≥y˚T ne⁄‘·T+~.

y˚T<Û√e\dü\≈£L e÷+<ä´+ <Óã“

mHé$ sêe⁄
Ç+ &çj·THé ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ
(◊◊m+) ˝Ò<ë Ç+&çj·THé ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt
f…ø±ï\J (◊◊{Ï)˝À #·<äe&ÜìøÏ Á|ü‹
Á|ü‹uÛ≤e+‘·T&Ó’q uÛ≤s¡rj·T $<ë´Ø∆ ø£\\T
ø£+{≤&ÉT. ◊◊m+/◊◊{Ï˝À #·~$‘˚ #ê\T q÷{ÏøÏ
q÷s¡T XÊ‘·+ n‘·´~Ûø£ y˚‘·q+‘√ Ä|òüs¡T¢ <˚X¯
$<˚XÊ\qT+&ç ≈£î|üŒ\T‘Ó|üŒ\T>± e#˚Ã$. Ç~
>∑‘·ø±\|ü⁄ yÓ’uÛÑe+>± e÷s¡qT+~. Ç+<äT≈£î
n+‘·sê®rj·T+>± HÓ\ø=qï Ä]∆ø£ e÷+<ä´y˚T
ø±s¡D+ n+fÒ ÄX¯Ãs¡´b˛qedüs¡+ ˝Ò<äT.
nVü≤à<ëu≤<é, u…+>∑fi¯SsY, ø=\ø£‘ê\˝Àì
◊◊m+/◊◊{Ï\ qT+&ç ø√s¡T‡ |üP]Ô#˚düT≈£îì
ãj·T≥≈£îe#˚à ªÁô|òwt Á>±&ÉT´j˚T{Ÿ‡µ≈£î Ä|òüsY #˚dæq
J‘ê\ dü>∑≥T ≈£L&É >∑D˙j·T+>± ‘·–Z+~.
ø±´+|üdt˝À »]π> m+|æø£˝À¢ bÕ˝§ZH˚ $<˚o dü+düú\
dü+K´ |ü&çb˛sTT+~. B+‘√ ªy˚T<Û√ e\düµ
(Áu…sTTHé`Á&ÓsTTHé)>± ù|s=ÿqã&˚ $<˚o neø±XÊ\T
Ä$s¡e⁄‘·THêïsTT. á ø±´+|üdt ôd\ø£åqT¢ ≈£L&Ü
‘·«s¡>±H˚ n+fÒ yês¡+ qT+&ç |ü~s√E\ ˝Àù|
|üP]Ôø±e&É+ >∑eTHês¡Ω+. Ä]úø£ e÷+<ä´+‘√
neø±XÊ\T ‘·>∑Z&É+‘√ y˚T<Û√ e\dü ì*∫b˛sTT+~.
Bìì ø=‘·Ô b˛ø£&É>± mes¡÷ nqfÒ¢<äT. uÛ≤s¡rj·T
ø£+ô|˙\T, Á|ü‘˚´ø£+>± Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+˝À$ ndü\T
|òæsê´<äT #˚j·T&É+˝Ò<äT ≈£L&É.
◊◊m+`nVü≤à<ëu≤<é &Ós¬’ ø£sº Y düMTsY u≤s¡Tyê
e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªù|¢dtyÓT+≥¢ ø√dü+ ø±´+|üdtqT
dü+<ä]Ù+#˚ $<˚o ø£+ô|˙\T ‘·–bZ ˛e&É+‘√, <˚oj·T
ø£+ô|˙\≈£î, eTTK´+>± Á|üuTÑÛ ‘·« s¡+>±ìøÏ #Ó+~q
yê{ÏøÏ $<ë´s¡T∆\T n~Ûø£ dü+K´˝À
\uÛÑ´eTe⁄‘·THêïs¡T. n+‘˚ø±<äT, uÛ≤s¡rj·T
ø£+ô|˙\≈£î $<ë´s¡T\∆ T eT]+‘· n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ
e#êÃs¡Tµ nì nHêïs¡T. ª$<˚o ø£+ô|˙\ |ü≥¢
$<ë´s¡T∆\≈£î e⁄+&˚ yÓ÷Vü≤+ ‘·–Zb˛sTT+~µ nì
u≤s¡Tyê nHêïs¡T. á <Û√s¡DÏ e#˚Ã dü+e‘·‡s¡+ ≈£L&Ü
ø=qkÕ>∑e#·ÃH˚ $XÊ«kÕìï Äj·Tq e´ø£|Ô ]ü #ês¡T.
ª<˚oj·T ø£+ô|˙\qT m+#·T≈£îH˚ <Û√s¡D,Ï n+<äT˝Àq÷
Á|ü‘´˚ ø£+>± Á|üuTÑÛ ‘·« s¡+>∑+˝Àì ø£+ô|˙\qT nH˚~
XÊX¯«‘·e÷ ø±<ë nH˚~ Ä O<√´>±˝À¢ m<äTs¡TÿH˚
düyêfi¯flô|’ Ä<Ûës¡|ü&çe⁄+≥T+~µ nì u≤s¡Tyê
nHêïs¡T. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ nVü≤à<ëu≤<é ø±´+|üdt
ôd\ø£Hå ‡é ˝À bÕ˝§Zqï $<˚o ø£+ô|˙\T 35 XÊ‘·+
e⁄+&É>±, sTT|ü&É~ 15 XÊ‘êìøÏ |ü&bç ˛sTT+~.
Ç<˚ <Û√s¡DÏ ◊◊m+ u…+>∑fiS¯ sY (◊◊m+`_)˝À ≈£L&É
ø£q|ü&+ç ~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ 75 eT+~ $<ë´s¡T\∆ ≈£î
$<˚XÊ˝À¢ neø±XÊ\T e#êÃsTT.
◊◊m+`_ ù|¢dtyÓT+{Ÿ #Ó’sY|üs¡‡Hé kÂs¡yé
eTTKØ® e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªá dü+e‘·‡s¡+˝À $<˚o
ø£+ô|˙\T #ê\ ‘·≈£îÿe>± e#êÃsTT. <˚oj·T
ø£+ô|˙\T eTTK´+>± Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑+ dü+düú\T
m≈£îÿe>± e#êÃsTTµ nì nHêïs¡T. eTs√yÓ’|ü⁄ Hê˝…&ç®
ÇHéø±sYŒ. ¬øq&Ü Ç+&çj·÷ N|òt ˝…]ï+>¥ Ä|ò”düsY,
y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ ì|ü⁄DT\T &Üø£ºsY XË’˝Òwt sƒ¡ø£ÿsY
e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªkÕ<Ûës¡D+>± <˚X¯+˝À n‘·T´qï‘·
y˚T<Ûëe⁄\T ãVüQfi¯C≤‹ dü+düú\T ˝Ò<ë bòÕs¡÷ÃHé
500 ø£+ô|˙\≈£î yÓfi¯‘ês¡T. n<äèwüºeXÊ‘·TÔ, #ê\
ø±\+ ‘·s¡Tyê‘·, yês¡T <˚X¯+˝ÀH˚ e⁄+&ÉuÀ‘·THêïs¡T.
Ç~ πøe\+ ◊◊{Ï\T, ◊◊m+\≈£î e÷Á‘·y˚T
|ü]$T‘·+ ø±˝Ò<äT, <˚X¯ yê´|üÔ+>± e⁄qï ô|<ä›
dü+düú\ìï+{Ï˝Àq÷ Ç<˚ |ü]dæú‹ HÓ\ø=+~µ nì
nHêïs¡T. yêdüÔe+>± #ÓbÕŒ\+fÒ <˚oj·T ø£+ô|˙\T
ôd’‘·+ |üP]Ô kÕúsTT˝À ø±´+|üdt ôd\ø£åHé‡ #˚j·T˝Ò<äT.
n+fÒ $$<Ûä ø£+ô|˙\ qT+&ç e#˚Ã Ä|òüs¡¢qT q÷s¡T
XÊ‘·+ $<ë´s¡T∆\T n+<äT≈£îHêïs¡qTø√e&É+
bıs¡bÕ≥T ne⁄‘·T+~. n+‘·sê®rj·T Á|üU≤´‹
>±+∫q _{Ÿ‡, |æ˝≤ì˝À ôd’‘·+ ø±´+|üdt ôd\ø£åHé‡
Ç<˚ rs¡T˝À O+~. ù|s¡T ‘Ó\|ü&ÜìøÏ nuÛÑ´+‘·s¡+
e´ø£Ô+#˚dæq ˇø£s¡T _{Ÿ‡˝À »]–q ø±´+|üdt
ôd\ø£åH釽À #ê\ ‘·≈£îÿe eT+~πø neø±X¯+
e∫Ã+<äì ‘Ó*bÕs¡T.
eTs√yÓ’|ü⁄ ◊◊{Ï`eTÁ<ëdt &Ó|üP´{° ]õÅkÕºsY
(Åf…Æì+>¥   ù|¢dtyÓT+{Ÿ‡) »j·Tø£sY e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªn~
ì»y˚T, $<˚o ø£+ô|˙\ dü+K´ ‘·>∑TZ‘√+~,
n+<äTe\qH˚ $<ë´s¡T∆\T <˚X¯+˝À
e⁄+&çb˛‘·THêïs¡T. nsTT‘˚, y˚T<Û√e\dü
‘·–Zb˛sTT+<äì eTq+ #ÓbÕŒ\+fÒ eT]ø=+‘·
düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~µ nì nHêïs¡T. á e÷s¡TŒqT
<Û√s¡DÏ>± ìs¡«∫+#·&ÜìøÏ eT] ø=ìï dü+e‘·‡sê\T
|ü&ÉT‘·T+<äì ø=ìï dü+düú\T $X¯«dædüTÔHêïsTT. ‘·q
>∑T]Ô+|ü⁄qT yÓ\¢&ç+#·sê<äH˚ wüs¡‘·Tô|’ Ç+&çj·THé
ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ, ø=˝Ÿø=‘ê
(◊◊m+`dæ) bòÕ´ø£©º düuÛÑT´˝§ø£s¡T e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ªÇ~
neø±XÊìøÏ dü+ã+~Û+∫q~. á dü+e‘·‡s¡+
ù|¢dtyÓT+{Ÿ‡ ø√dü+ ø±´+|üdt\qT dü+<ä]Ù+∫q $<˚o
ø£+ô|˙\ dü+K´ 5 qT+∫ 10 XÊ‘êìøÏ
|ü&çb˛sTT+~. e#˚Ã dü+e‘·‡s¡+ á dü+K´ ‹]–
ô|s¡T>∑T‘·T+~. Bìì ˇø£ <Û√s¡DÏ>±
uÛ≤$+#·ã&É{≤ìøÏ eTT+<äT á e÷s¡TŒ eTs√ ¬s+&ÉT
dü+e‘·‡sê\bÕ≥T ø=qkÕ>∑T‘·T+~µ nì nHêïs¡T.
Ç~ Ç˝≤ e⁄+&É>± ◊◊m+`u…+>∑fi¯SsY
(◊◊m+_)˝Àì Á|ü<Ûëq y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ ø√s¡T‡\
$<ë´s¡T∆\≈£î 100 XÊ‘·+ ù|¢dtyÓT+{Ÿ‡ \_Û+#êsTT.
á ù|¢dtyÓT+{Ÿ Á|üÁøÏj·T ‘=$Tà~ s√E\˝ÀH˚
eTT–dæ+<äì, yÓTT‘·Ô+ u≤´#Y˝Àì 249 $<ë´s¡T∆\≈£î
neø±XÊ\T \_Û+#êj·Tì ◊◊m+`_ Á|üø£{Ï+∫+~.
yÓTT‘·Ô+ $<ë´s¡T∆\˝À 64 eT+~ ªkÕ¢{Ÿ`Js√µ˝ÀøÏ
rdüTø√ã&ܶs¡T. nsTT‘˚ J‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q
$esê\qT yÓ\¢&ç+#·&ÜìøÏ dü+düú
n+^ø£]+#·q|üŒ{ÏøÏ, dü>∑≥Tq J‘ê\ kÕúsTT
‘·–Z+<äì e÷Á‘·+ n+^ø£]+∫+~.
Ä]∆ø£ ‹s√>∑eTq+ ø±s¡D+>± á dü+e‘·‡s¡+
‘·q Á|ü<ëÛ q y˚TH˚CyŸ TÓ +{Ÿ ø√s¡T‡\≈£î edü÷\T #˚ùd
|òE” \qT ô|+#·uÀ<äì ◊◊m+`_ &Ós¬’ ø£sº Y |ü+ø£CŸ
#·+Á<ä ‘Ó*bÕs¡T. 2008`10 dü+e‘·‡sêìøÏ
b˛dtº`Á>±&ÉT´j˚T{Ÿ y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ ø√s¡T‡\ |ò”EqT
s¡÷.2.5 \ø£\å qT+&ç yÓTT<ä{Ï dü+e‘·‡sêìøÏ s¡÷.4
\ø£å\≈£î, ¬s+&√ dü+e‘·‡sêìøÏ s¡÷.5 \ø£å\≈£î
ô|+#·T‘·Tqï≥T¢ >∑‘· dü+e‘·‡s¡+˝À ◊◊m+`_
Á|üø£{Ï+∫+~. ◊◊m+`_ ô|ò’q˝Ÿ ù|¢dtyÓT+{Ÿ
|ò*ü ‘ê\qT Á|üø{£ +Ï #·&ÜìøÏ @sêŒ≥T #˚dqæ $˝Òøs£ T¡ \
düe÷y˚X+¯ ˝À #·+Á<ä sT÷ $esê\qT ‘Ó*bÕs¡T.
Ç˝≤e⁄+&É>± á dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT‘·+Ô 97
ø£+ô|˙\T ù|¢dyt TÓ +{Ÿ‡ø√dü+ bÕ˝§ZHêïsTT. >∑‘·
dü+e‘·‡s¡+ bÕ˝§Zqï ø£+ô|˙\ dü+K´ 66.
ø±´+|üd˝t À ìj·÷eTø±\T »]|æq ô|<ä› ø£+ô|˙˝À¢
uÀdüHº é ø£q‡*º+>¥ Á>∑÷|t, CÒ|” Á>∑÷|t\T 10 Ä|òsü T¡ ¢
#=|üq sTT#êÃsTT. ◊_m+ ø£q‡*º+>¥   ô|òH’ êHé‡
@&ÉT>∑Ts¡T $<ë´s¡T\∆ ≈£î Ä|òsü Y sTTe«>±, uÀùw   bÕ´πøJ\qT ‘·–Z+#·˝Ò<äT. nsTT‘˚ ø£+ô|˙˝À¢øÏ
ø±–ï»+{Ÿ ø£q‡˝…+º ≥T¢ Äs¡T>∑T]øÏ #=|üq neø±XÊ\T
sTT#êÃsTT. ìj·÷eTø±\T »]|æq ô|<ä› u≤´+≈£î˝À¢
kÕº+&És¶Y #ês¡sº ,¶Y nyÓT]ø£Hé mø˘‡Áô|dt, dæ{Ï Á>∑÷|t,
ôV≤#Ymdt_dæ e⁄HêïsTT. u≤´#Y yÓTT‘·+Ô MT<ä 25
XÊ‘·+ eT+~ ø£q‡*º+>¥ dü+düú˝À¢ neø±XÊ\qT
n+^ø£]+#ês¡T. >∑D˙j·T dü+K´˝À Ä|òüs¡T¢
n+<äCdÒ qæ sTT‘·s¡ s¡+>±\T ô|òH’ êHé‡ (29 XÊ‘·+),
e÷¬sÿ{Ï+>¥ (16 XÊ‘·+), »qs¡˝Ÿ y˚TH˚CyŸ TÓ +{Ÿ (16
XÊ‘·+). Á|üuTÑÛ ‘·«s¡+>∑ dü+dü\ú T ô|<ä› dü+K´˝À
ìj·÷eTø±\T »]bÕsTT. ◊◊m+`ø=˝Ÿø£‘ê
(◊◊m+`dæ) á dü+e‘·‡s¡+ ù|¢dyt TÓ +{Ÿ $<ÛëHêìï
10 s√E˝À¢ |üP]Ô#d˚ +æ ~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+‘√ b˛*ùdÔ
á dü+e‘·‡s¡+˝À <˚oj·T y˚‘H· ê˝À¢ dü>≥∑ Tq 23
XÊ‘·+ |ü‘·Hêìï qyÓ÷<äT#˚dæ+~. n+‘˚ø±<äT
O<√´>±\ Ä|òsü T¡ ¢ ≈£L&Ü 10 qT+&ç 20 XÊ‘·+ es¡≈î£
‘·>±ZsTT. á dü+e‘·‡s¡+˝À 86 ø£+ô|˙\T
ø±´+|üdqt T dü+<ä]Ù+#êsTT. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ $õ{Ÿ
#˚dæq ø£+ô|˙\ dü+K´. 107. ◊◊m+`dæ˝Àì
yÓTT‘·+Ô 265 eT+~ $<ë´s¡T\∆ T 10 s√E\bÕ≥T
ø=qkÕ–q ø±´+|üdt ôd\ø£åHé‡≈£î Vü‰»s¡j·÷´s¡T.
ù|¢dtyÓT+{Ÿ Á|üÁøÏj·T m|ü&ÉT eTT>∑TdüTÔ+<√
Á|üø£{Ï+#·ø£b˛e&É+‘√ ø£+ô|˙\ dü+<äs¡Ùq
ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ e⁄+~. á dü+e‘·‡s¡+ dü>≥∑ T yê]¸ø£
y˚‘q· + s¡÷.12.7 \ø£\å T. ø±>± >∑]wü+º >± Ä|òsü Y
#˚dqæ yê]¸ø£ y˚‘q· + s¡÷.60 \ø£\å T. ◊◊m+`dæ
$<ë´s¡T˝∆ À¢ øπ e\+ 29 eT+~πø á dü+e‘·‡s¡+
n+‘·sê®rj·T Ä|òsü T¡ ¢ e#êÃsTT. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+˝À
M] dü+K´ 39. ù|¢dyt TÓ +{Ÿ‡ #Ós’ |Y sü ‡¡ Hé Á|ü|⁄üò ˝≤¢
n–ïôVAÁ‹ e÷{≤¢&TÉ ‘·÷ ªá kÕ] dü>≥∑ T J‘·+ 23
XÊ‘·+ |ü&bç ˛sTT+~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ ø±´+|üdqt T
dü+<ä]Ù+∫q ø£+ô|˙\T á dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·eT
rdüT≈£îH˚yê] dü+K´ e÷Á‘·+ ‘·–bZ ˛sTT+~. Bì‘√
bÕ´πøJ\ô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+~. ù|¢dtyÓT+≥¢ô|’
e÷+<ä´+ Á|üuÛ≤e+ e⁄qï|üŒ{ÏøÏ, >∑D≤+ø±\T
n+#·Hê\qT $T+∫b˛j·÷sTTµ nì nHêïs¡T.

dü]|ü&Ü, ÄsY{|Ï |æ ˝æ À Hê\T>∑T s√E\≈£î dü]|ü&Ü

m+. y˚DT>√bÕ\sêe⁄
sêh+˝À |ü]ÁXe¯ T\≈£î uÛ≤Ø>± $<äT´‘Y ø√‘·
$~ÛdüTÔqï |ü]dæú‹øÏ πø+Á<ä, sêh Á|üuÛÑT‘ê«\
Bs¡øÈ ±*ø£ $<ÛëHê\T <ë]rXÊsTT. $<äT´‘Y O‘·Œ‹Ô
kÕeTs¡∆´+ #˚s¡Ã≥+, Oqï, ø=‘·Ô>± edüTÔqï
ÁbÕC…≈£îº\≈£î nedüs¡yÓTÆq y˚Ts¡≈£î düø±\+˝À
Ç+<ÛäHê\qT düs¡|òüsê #˚j·T≥+˝À ø=s¡‘·≈£î,
$|üØ‘· C≤bÕ´ìøÏ ø±s¡DyÓTÆq Á|üuÛÑT‘ê«\
$<ÛëHê\T á <äTdæ‹ú øÏ <ë]rXÊsTT. Á|dü Tü ‘Ô +·
s√E≈£î dü>≥∑ Tq <ë<ë|ü⁄ 208 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£
&çe÷+&ÉTqT rs¡TdüT+Ô &É>±, <ë<ë|ü⁄ 22 $T.j·T÷.
y˚Ts¡≈î£ ø=s¡‘· ø=qkÕ>∑T‘·Tqï~. s√E≈£î <Ûsä à¡ ˝Ÿ
O‘·Œ‹Ô 156 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£ , »\ $<äT´‘Y
O‘·Œ‹Ô 24 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£ , HêbòÕ‘Ô √ O‘·Œ‹Ô 11
$T.j·T÷., n<äq|ü⁄ $<äT´‘Y ø=qT>√fi¯ófl 14
$T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£ , øπ +Á<ä $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ˝À Ç‘·s¡
sêÁcÕº\ yê{≤ qT+&ç n<äq+>± rdüTø=+≥Tqï 3
$T.j·T÷.‘√ s√E≈£î 208 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£
&çe÷+&ÉT rs¡TÑ·THêïs¡T. >∑‘· HÓ\ 28q
n‘·´~Ûø+£ >± 215 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£ &çe÷+&ÉTqT,
á HÓ\ 19q n‘·´~Ûø+£ >± 9956 yÓT.yê. y˚Ts¡≈î£
|”ø˘ &çe÷+&ÉTqT rsêÃs¡T. >∑‘· HÓ\˝À n+‘·≈î£
$<äT´‘Y ø=s¡‘· ` O‘·Œ‹Ô ô|+|ü⁄≈£î neø±XÊ\T
eTT+<äT dü+e‘·‡s¡+ n<˚ HÓ\˝À ø£Hêï dü>≥∑ Tq
ø√‘·‘√ ø£*|æ yÓTT‘·+Ô &çe÷+&ÉT, yêdüeÔ +>± r]Ãq
&çe÷+&ÉT 18 XÊ‘·+ ô|]>±sTT. á HÓ\˝À 19e
‘˚B es¡≈î£ dü>≥∑ Tq r]Ãq &çe÷+&ÉT s√E≈£î
208 $T.j·T÷. ø±>±, >∑‘· @&Ü~ Ç<˚ ø±\+˝À
r]Ãq dü>∑≥T &çe÷+&ÉT 182 $T.j·T÷.
e÷Á‘y· T˚ . n+fÒ 8 XÊ‘·+ y˚Ts¡≈î£ ô|s¡T>∑T<ä\
O+~. dü>≥∑ Tq ø√‘·‘√ ø£*|æ yÓTT‘·+Ô &çe÷+&ÉT
Ç<˚ ø±˝≤\˝À s√E≈£î 198.7 $T.j·T÷. qT+&ç
226.16 $T.j·T÷.≈£î (13.8XÊ‘·+) ô|]–+~.
|òÁæ ãe] ∫e] yês¡+ qT+&ç m+&É\T ô|s¡>≥∑ +,
e´ekÕj·÷ìøÏ &çe÷+&ÉT ô|s¡>∑≥+ e\¢
&çe÷+&ÉT nkÕ<Ûës¡D+>± ô|]–+<äì
m|æÁ{≤Hé‡ø√, Hê\T>∑T $<äT´‘Y |ü+|æ˙ ø£+ô|˙\‘√
≈£L&çq Ä+Á<ÁäÛ |<ü X˚ Ÿ $<äT´‘Y düeTq«j·T ø£$T{°
n~Ûø±s¡ esêZ\ n+#·Hê. n<äq|ü⁄ $<äT´‘Y
ø=qT>√\T≈£î, HêbòÕÔ e+{Ï Á|ü‘ê´e÷ïj·T
Ç+<ÛHä ê\‘√ O‘·Œ‹ÔøÏ kÕ<Û´ä yÓTqÆ Á|j ü T· ‘êï\˙ï
#˚XÊø£ ≈£L&Ü s√p <ë<ë|ü⁄ 20 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£
ø√‘· $~Û+#ê*‡ edüTqÔ ï~. >√<ëe]
&Ó˝≤º˝À ì*∫ Oqï ô|’sq¢¡ T ø±bÕ&˚+<äT≈£î Á|uü TÑÛ ‘·«
Ä<˚X+¯ y˚Ts¡≈î£ n<äq+>± 4500 ≈£L´ôd≈£îÿ\
˙{Ïì $&ÉT<ä\ #˚dTü HÔ êïs¡T. á HÓ˝≤Ks¡T es¡≈î£
Ç˝≤ 5 X¯‘· ø√{Ï |òTü q|ü⁄ n&ÉT>∑T\ ({Ïm+dæ) ˙{Ïì
$&ÉT<ä\ #˚dTü HÔ êïs¡T. d”˝sÒ T¡ uÒdHæ ˝é À \uÛ´Ñ eTj˚T´
˙{Ï‘√ e#˚à HÓ\ eT<Û´ä es¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ »\
$<äT´‘Y O‘·Œ‹ÔøÏ neø±X¯+ O+~. n<äq+>± ˙s¡T
e∫à #˚]‘˚ ‘·|Œü Ä ‘·sT¡ yê‘· »\ $<äT´‘Y
O‘·Œ‹ÔøÏ neø±X¯+ O+&É<Tä . n<˚$<Û+ä >±, ì*∫
Oqï ô|’sq¢¡ T ø±bÕ&˚+<äT≈£î ÁoXË\’ + ]»sê«j·Ts¡T
qT+&ç n<äq+>± 25 y˚\ ≈£L´ôd≈£îÿ\ ˙{Ïì
$&ÉT<ä\ #˚dTü HÔ êïs¡T. e#˚Ã HÓ\ 15 qT+&ç
ÁoXË\’ +˝À »\ $<äT´‘Y O‘·Œ‹Ô kÕ<Û´ä + ø±<äT.
e#˚Ã HÓ\ 15 ‘·sT¡ yê‘· Hê>±s¡Tq® kÕ>∑sY qT+&ç
»\ $<äT´‘Y O‘·Œ‹Ô ø√dü+ q~ ‘·÷eTT\ >π ≥¢qT
‘Ó]∫ 49 {Ïm+dæ\ ˙{Ïì $&ÉT<ä\ #˚jT· &ÜìøÏ
Oqï neø±XÊ\qT kÕ>∑T˙{Ï XÊK
|ü]o*düTqÔ ï~.
Á|üdüTÔ‘·eTTqï >±´dt Ä<Ûë]‘· Áô|’y˚≥T
$<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º T HêbòÕqÔ T yê&ç s√E≈£î 5
$T.j·T÷. qT+&ç 7 $T.j·T÷. es¡≈î£ n<äq+>±
O‘·Œ‹Ô #˚dTü HÔ êïsTT. ˝≤´+ø√ ÁbÕC…≈î£ º >±´dtqT
y˚eT–] ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î eT[fl+#·≥+ e\¢ s√E≈£î
<ë<ë|ü⁄ 5.5 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈î£ n<äq+>± O‘·Œ‹Ô
»s¡T>∑T‘·Tqï~. e#˚Ã HÓ\ yÓTT<ä{Ï ‘˚B qT+&ç
õ$¬ø $düÔs¡D ÁbÕC…≈£îº˝À ôV’≤ d”Œ&é
&ûõ˝Ÿ(ôV≤#Ymdt&ç)‘√ s√E≈£î <ë<ë|ü⁄ 4.2
$T.j·T÷. y˚Ts¡≈£î O‘·Œ‹Ô #˚sTT+#ê\ì
‘·\ô|{≤ºsT¡ . n<˚$<Û+ä >±, e#˚à HÓ\ 15 qT+&ç
>ö‘·$T ÁbÕC…≈î£ ˝º À ôV≤#Ymdt&‘ç √ s√E≈£î <ë<ë|ü⁄
9 $T.j·T÷. y˚Ts¡≈£î O‘·Œ‹Ô #˚sTT+#ê\ì
‘·\ô|{≤ºs¡T. ¬ø{Ï|æmdt˝À eT÷&Ó j·T÷ì≥T¢,
${Ï|mæ dt˝À eT÷&ÉT j·T÷ì≥T¢, ÄsY{|Ï |æ ˝æ À
s¬ +&ÉT j·T÷ì≥¢ zesYV‰ü *+>¥ ø±s¡´Áøe£ ÷ìï e#˚Ã
Ä]∆ø£ dü+e‘·‡sêìøÏ yêsTT<ë y˚sTT+#ês¡T. u§>∑TZ
ì\«\qT ô|+#ê\ì m|æC…Héø√qT ø√sês¡T.
${Ï|æmdt, ¬ø{Ï|æmdt\ e<ä› @&ÉT s√E\≈£î
u§>∑TZ ì\«\T e÷Á‘·y˚T OHêïsTT. HêbòÕÔ‘√
n<äq+>± O‘·Œ‹Ô #˚ùd+<äT≈£î ì\«\T #˚j÷· \ì
nìï Áô|’y˚≥T $<äT´‘Y ÁbÕC…≈£îº\qT $<äT´‘Y
düeTq«j·T ø£$T{° ø√]+~. nedüsy¡ TÓ qÆ >±´dt
\uÛ´Ñ yÓT‘Æ ˚ Ç+ø± 1470 yÓT.yê. y˚Ts¡≈î£ kÕú|øü £
kÕeTsê∆´ìï $ìjÓ÷–+#·T ø√e#·TÃ. nsTT‘˚,
ø£ècÕí`>√<ëe] uÒdHæ ˝é À ]\j·THé‡ Ç+&ÉÁddº” t
>±´dt düs|¡ süò ê m|ü⁄Œ&ÉT ÁbÕs¡+_ÛdTü +Ô ~, m|ü⁄Œ&ÉT,
m+‘· y˚Ts¡≈î£ sêh+˝Àì $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î
nedüs¡yÓTÆq >±´dt \_ÛdüTÔ+<äH˚~ Ç+ø±
nì•Ã‘·+>±H˚ O+~. n+‘·sê®rj·T+>± ms¡Te⁄\
<Ûsä \¡ T u≤>± ‘·>≥Z∑ +, e#˚à E˝…,’ Ä>∑dTü \º ˝À
ms¡Te⁄\ nedüs¡+ O+&É≥+ <äècÕº´ πø+Á<ä
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ‘ê‘êÿ*ø£+>± $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ≈£î
>±´dt düs|¡ süò ê˝À ‘=* ÁbÕ<Ûëq´‘· Ç∫Ã, y˚T ∫e]
es¡≈î£ n˝≤ düs|¡ süò ê #˚sTT+#·e#·TÃ. n˝≤ #˚ùdÔ
$<äT´‘Y O‘·Œ‹Ô ô|]– ø=+‘· O|üX¯eTq+
@s¡Œ&ÉT‘·T+~. øπ +Á<+ä n˝≤ #˚dTü +Ô <ë nH˚~
#·÷&Ü*‡ O+~. øπ +Á<ä $<äT´‘Y ÁbÕC…≈î£ \º ˝À @
sêÁcÕºìøÏ øπ {≤sTT+#·ì $<äT´‘Y qT+&ç sêÁcÕºìøÏ
500 yÓT.yê. y˚Ts¡≈î£ øπ {≤sTT+#ê\qï sêh
Á|uü TÑÛ ‘·« $v„|ôÔæ |’ ≈£L&Ü Ç+‘· es¡≈î£ kÕqT≈£L\
düŒ+<äq ˝Ò<Tä .
nìï |Á j
ü T· ‘êï\T #˚dTü HÔ êï+
düTrs¡∆ uÛ{Ñ ≤º#ês¡´, ◊mmdt, dæm+&ç, m|æÁ{≤Hé‡ø√
$<äT´‘Y &çe÷+&ÉTqT rπsÃ+<äT≈£î Oqï
|ü]dæú‘·T\˝À kÕ<Ûä´yÓTÆq Á|üj·T‘êï\˙ï #˚düTÔHêïeTT.
sêh+˝À O‘·Œ‹Ô ne⁄‘T· qï $<äT´‘Yq+‘ê sêh nedüsê\πø Ç#˚à $<Û+ä >±,
sêh+ ãj·T≥≈£î b˛≈£î+&Ü $<äT´‘Y O‘·Œ‹Ô<ës¡T\+<ä]‘√ düeTq«j·T+‘√
ø£èwæ #˚düTÔHêïeTT. Oqï ÁbÕC…≈£îº\‘√ >±´dt, HêbòÕÔ\‘√ O‘·Œ‹Ô
#˚sTT+#·>\∑ T>∑T ‘·THêïeTT. kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· n~Ûø+£ >± >±´dt bı+<ä{≤ìøÏ
¬>sTT˝Ÿ (Ç+&çj·÷) *$Tf…&é, #·eTTs¡T, düVü≤» yêj·TTe⁄ dü+düú
(ˇmHéõdæ)\‘√ düeTq«j·T+‘√ Á|j ü T· ‘êï\T #˚dTü HÔ êïeTT. >¬ sTT˝Ÿ &Ós¬’ ø£sº qY T
ø£*dæ |ü]dæ‹ú ì, >±´dt düs|¡ süò ê ô|+#ê*‡q nedüsêìï $e]+#êqT. |üesY
Áf&Ò +ç >¥ ø±s=ŒπswüH,é $<äT´‘Y mπøä+õ\‘√ ≈£L&Ü m|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT dü+Á~dü÷Ô
kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· m≈£îÿe>± ãj·T≥ qT+&ç $<äT´‘Y ø=qT>√\T≈£î #·s´¡ \T
rdüT≈£î+≥THêïeTT. <˚X+¯ ˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï kÕ]>± ÄHé˝H’… é <ë«sê $<äT´‘YqT
Ç`ùdø£s¡D #˚düTÔHêïeTT. πø+Á<ä $<äT´‘Y ÁbÕC…≈£îº\˝À @ sêÁcÕºìøÏ
øπ {≤sTT+#·ì $<äT´‘Y˝À 500 yÓT.yê. sêÁcÕºìøÏ Çyê«\ì øπ +Á<ëìï
ø√s¡T‘·THêïeTT. $<äT´‘Y $ìjÓ÷>∑+˝À bı<äT|ü⁄ #·s´¡ \qT bÕ{Ï+ #ê\ì
$ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î $v„|æÔ #˚düTÔHêïeTT. πø+Á<ä $<äT´‘Y ÁbÕC…≈£îº\
zesYV‰ü *+>¥ ø±s¡´Áøe£ ÷ìï e#˚à esê¸ ø±˝≤ìøÏ yêsTT<ë y˚j÷· \ì
q#·Ã#ÓbÕŒeTT. dæ+>∑sπ DÏ u§>∑TZ >∑qT\ dü+düú n<äq+>± m|æCH… øé √≈£î u§>∑TZ
düs|¡ süò ê #˚dTü qÔ ï~. C…Høé √ bÕ¢+{Ÿ ˝À&é bòÕ´ø£sº Y 96 XÊ‘êìøÏ ô|’>± ô|]–
s√E≈£î 72 $T.j·T÷. es¡≈î£ ≈£L&Ü <Ûsä à¡ ˝Ÿ O‘·Œ‹Ô #˚dTü qÔ ï~.

dü+‘·÷sY ªkÕ|òtº Vü≤´+&釵

nyÓT]ø± >±j·÷\T e÷H˚<Óqï&ÉT?

ø£yÓ÷&ç{° e÷¬sÿ{Ÿ |üPsê«|üsê\T düãT“\qT O‘·Œ‹Ô #˚ùd dü+düú˝À¢
‘·qø£+≥÷ Á|ü‘˚´ø£ >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q
kÕ~Û+∫+~. á ¬s+&ÉT ø±s¡D≤\ e\¢ nyÓT]ø±˝À Á<äe´ø=s¡‘· dü÷|üsY|üesY ôVA<ë≈£î ‘Ós¡|ü&ÉqT+<äì ø=+‘·eT+~ $X‚¢wü≈£î\T Á|üeTTK dü+‘·÷sY Ç{°e˝Ò e÷¬sÿ{À¢øÏ
ø£yÓ÷&ç{° &Ó]y˚{Ïyé\ ÁfÒ&ç+>¥ »s¡T>∑T‘·T+~. H˚|ü<∏ä´+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY kÕ|òtº Vü≤´+&é‡ nH˚ ù|]≥ Vü≤´+&é
@s¡Œ&ç+~. Ç|ü&ÉT n~ ‘·qqT ‘êqT ãj·T≥|ü&˚düTø√yê\Hêï ôd’‘·+ #ÓãT‘·THêïs¡T. Á|üeTTK sê»ø°j·T $X‚¢wü≈£î\T C≤Hé Áπ> bòÕs¡«sY¶ ÁfÒ&ç+>¥, |òüP´#·sY‡ ÁfÒ&ç+>¥\qT ÁfÒ&ç+>¥qT bòÕs¡«sY¶ ø±+Á{≤ø˘º ¬s>∑T´˝ÒwüHé #·≥º+
mø£ÿ&√ ˇø£ <ä>∑Zs¡qT+∫ &Ü\s¡¢qT b˛π>j·÷*. ˝Ò<ë $<˚o Á|üø±s¡+ ªªÄ|òüÈìkÕÔHé, Çsêø˘ j·TT<ë›\T ˇø£ yÓ’|ü⁄, nìï e÷¬sÿ{Ÿ yêwt Áø°+qT Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~. Bìì
ø£yÓ÷&ç{° &Ó]y˚{Ïyé ÁfÒ&ç+>¥ n+{≤s¡T. M{Ï˝À ìùw~Û+∫q~. Á|ü|ü+#·yêDÏ»´dü+düú @s¡Œ&ܶø£ n‘·´+‘· Ä<ÛäTìø£ f…ø±ï\J‘√
e÷s¡ø£Á<äe´+ n~Ûø£+>± ø£*– Oqï #Ó’Hê e+{Ï <˚XÊ\ qT+∫ #·÷düT≈£î+≥T+<äH˚ uÛ≤eC≤\+ Ç+ø=ø£yÓ’|ü⁄ nyÓT]ø±qT ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± qj·÷ñ<ës¡yê<ä $<ÛëHê˝À¢ uÛ≤>∑+>± 2003
nyÓT]ø± n|ü\T ‘Ó#·TÃø√yê*. Á≈£î+>∑BXÊsTT. á |ü]dæú‘·T\T nyÓT]ø± dü÷|üsY |üesY ôVA<ë≈£î ‘·j·÷s¡T #˚XÊeTì Ä ø£+ô|˙ esêZ\T
ÁbÕeTTK´+ bı+~+~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ˝À j·THé.&ç.@. Á|üuÛÑT‘·«+ ø£yÓ÷&ç{° ‘Ó*j·TCÒXÊsTT. $ìjÓ÷>±<ës¡¢
ø±˙ Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T˝À¢ nyÓT]ø±≈£î n|ü Ç#˚Ã+<äT≈£î @ uÛÑ+>∑+ ø£*Z+#·e#·Tõµ.n+‘˚ø±<äT ªÁ|ü|ü+#·eT+‘ê dü+øå√uÛÑ+ ø£yÓ÷&ç{° e÷¬sÿ{ŸqT Á|ü‘˚´øÏ+∫ ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·s¡¢ô|’ ñqï ìùw<Ûëìï m‹Ôy˚dæ+~.
<˚X¯eT÷ eTT+<äT≈£î sêefÒ¢<äT. ô|’>± Ç|üŒ{Ïπø ø=qï nyÓT]ø± Äe]+∫q düeTj·T+˝À #Ó’Hê y√´eT>±eTT\T Äø±XÊìï #·T{Ϻ #˚‘·T\ dü+s¡ø£åD ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£+>±
&Ó]y˚{Ïyé e÷¬sÿ{ŸqT ªªbòÕs¡«sY¶ e÷¬sÿ{Ÿ 2007e dü+ˆˆ˝À eTTHÓïqï&É÷ ˝Òì$<Ûä+>± &ÉãT˝Ÿ Ábıf…ø£åHé‘√ á Áø°+qT
Áf…»Ø u≤+&É¢ô|’ #Ó’Hê e+{Ï <˚XÊ\T Ä+<√fi¯qe´ø£Ô+ #˚düTÔHêïsTT. edüTÔ+fÒ, nyÓT]ø£Hé H˚‘·\T ÁfÒ»Ø U≤∞ ne&É+‘√ yÓ÷ø±fi¯¢MT<ä ø£MTwüHéµµ ìj·T+Á‹düTÔ+~. $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ ÄVü‰s¡ düs¡T≈£î\ <Ûäs¡\T Äø±XÊìï
#Ó’Hê Ç|üŒ{Ï <ëø± s¡÷.34\ø£å\ ø√≥¢ nyÓT]ø± Áf…»Ø u≤+&É¢qT ≈£Ls¡TÃì <˚_]düTÔHêïs¡µì ≈£L&Ü Äj·Tq nHêïs¡T. Bìì ã{Ϻ e´eVü‰sê\T, ÄVü‰s¡+ eT]j·TT Á|üC≤|ü+|æD° n+{Ïq|ü⁄Œ&ÉT ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥
s¡÷bı+~+∫q≥T¢ Ä ø£+ô|˙ C
ø=qT>√\T #˚dæ+~. @ø£<Ûäèe Á|ü|ü+#· Ä]úø£ e´edüú u≤>± ã\V”≤q|ü&ç+<äì eT+Á‹‘·«XÊK Ä<Ûä«s¡´+˝À bòÕs¡«sY¶ ø±+Á{≤ø˘º uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Ä]∆ø£e´edüú˝À ô|<ä›
‘Ó*|æ+~. $ìjÓ÷>∑<ës¡¢qT á Áø°+ M
Y
á |ü]dæú‘·T\˙ï #·÷düTÔ+fÒ nyÓT]ø± Ç|üŒ{À¢ ø√\T≈£îH˚≥T¢ #Ó|üŒe#·TÃ. n+fÒ Ç~ ãVüQfi¯<Ûäèe Á|ü|ü+#·+ @sêŒ≥T≈£î ‘·|üŒø£ Äø£]¸düTÔ+<äì Ä ø£+ô|˙ ÄXÊuÛ≤e+ e´ø£Ô+ #˚dæ+~. e÷¬sÿ{À¢ á
¬s>∑T´˝ÒwüHé #·≥º+, 1952 ≈£î ˝Àã&ç á #·s¡Ã˙j·÷+X¯yÓTÆ+~.
K
ø£ì|æ+#·&É+ ˝Ò<äT. ‘·qT Á|üe∫+∫q $<ÛëHê˝Ò nyÓT]ø±qT dü+πø‘·+>± ≈£L&Ü uÛ≤$+#·e#·TÃ. Á|ü|ü+#·<˚XÊ\˙ï yêwæ+>∑ºHé Áø°+ ¬s+&ÉT y˚πs«s¡T s¡ø±˝À¢ <=s¡T≈£î‘·T+<äì dü+‘·÷sY ù|s=ÿ+~. Bì <Ûäs¡
ø£MTwüHé |üì#˚düTÔ+~. 1960 <äX¯ø£+˝À (ø£yÓ÷&ç{° |òüP´#·sY ÁfÒ&ç+>¥ .... 250 myéTm˝Ÿ u≤{Ï˝Ÿ s¡÷.26 e÷Á‘·y˚T.
qfÒº{À¢ eTT+∫+~. á Ä]úø£ e÷+<ä´+ Á|üuÛ≤e+‘√ nyÓT]ø± $<ÛëHê\qT ‹s¡düÿ]ùdÔ n~ düTkÕ<Ûä´y˚T. j·TT<ë∆\T, Á|üø£è‹ yÓ’|üØ‘ê´\T, ÄVü‰s¡ ø=s¡‘· e#˚Ãyês¡+)