Kurumsal Kaynak Planlama Fikret Coskun Tez

T.C.
KAHRAMANMARA ST MAM N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS LETME ANAB L MDALI
Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)
Fikret CO KUN
YKSEK L SANS PROJES
KAHRAMANMARA UBAT-2007
T.C. KAHRAMANMARA ST MAM N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS LETME ANAB L MDALI
Dan man: Do. Dr. smail BAKAN
Fikret CO KUN
YKSEK L SANS PROJES
KAHRAMANMARA UBAT-2007
ii
KAHRAMANMARAST MAM N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS LETME ANAB L M DALI

Fikret CO KUN YKSEK L SANS PROJES
Bu Proje 08/02/2007 Tarihinde A a daki Jri yeleri Taraf ndan Oy Birli i ile Kabul Edilmi tir.
Do.Dr. smail BAKAN DANI MAN
Do.Dr. Sami TABAN YE
Yrd.Do.Dr. Mustafa TA LIYAN YE
Yukar daki imzalar n ad geen retim yelerine ait oldu unu onaylar m.
Do.Dr. Haluk ALKAN

Enstit Mdr
Not: Bu tezde kullan lan zgn ve ba ka kaynaktan yap lan bildiri lerin, izelge, ekil ve foto raflar n kaynak gsterilmeden kullan m , 5846 say l Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hkmlere tabidir.
iii
KAHRAMANMARA ST MAM N VERS TES

SOSYAL B L MLER ENST TS LETME ANAB L M DALI ZET YKSEK L SANS PROJES

Fikret CO KUN DANI MAN: Do. Dr. smail BAKAN Y l: 2007 Jri Sayfa: 41
: Do. Dr. smail BAKAN : Do.Dr. Sami TABAN : Yrd.Do.Dr. Mustafa TA LIYAN
Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning), kurumun tm departmanlar n n faaliyetlerini tek bir bilgisayar sistemi alt nda toplar ve tm departmanlar n ortakla a ayn veri taban n payla mas na olanak sa lar. Bu sayede, ihtiya duyulan tm bilgiler ortak bir veritaban nda al anlar n hizmetine sunulur. Klasik sistemlerde her departman di erlerinden ba ms z olarak ayr ayr kendi bilgisayar sistemlerine sahipken ERP bu farkl l klar btnle ik bir yaz l m mimarisiyle ve tek bir veritaban n kullanarak al acak ekilde birle tirir. Bylece firma iindeki e itli departmanlar kolayl kla bilgiyi payla abilir ve birbirleriyle ileti im kurabilirler. Firma faaliyet ve amalar na gre uyarlanacak bu btnle ik yap yakla me er ba arile kurum bnyesinde kurulur ve uygulan rsa ilerleyen zaman iinde kuruma getirileri olduka yksek olacakt r. Anahtar kelimeler: Kurumsal Kaynak Planlama, Malzeme htiya Planlamas , Tam Zamanl retim, Tedarik Zinciri Ynetimi, letme Zekas , retim Kaynaklar Planlama, Modl, M teri/Hizmet Veren.
INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES DEPARTMENT OF BUSINESS ADMINISTRATION KAHRAMANMARA ST MAM UNIVERSITY ABSTRACT

Fikret CO KUN Supervisor: Prof. Dr. smail BAKAN Year: 2007 Jury Pages: 41
: Prof. Dr. smail BAKAN : Prof. Dr. Sami TABAN : Assoc. Prof. Dr. Mustafa TA LIYAN
The Enterprise Resource Planning (ERP) software attempts to integrate all functions in different departments onto a single computer system and also to provide shareing same database by all departments in the company. Thanks to this way, all data, needed by different departments, can be served on the same database. In classical way the departments seperately has its own computer system, free from other departments. But ERP combines different depatments together into a single, integrated software program that runs off a single database. So, various departments in company can easily share information and communicate with each other. That integrated way, launched according companies aim and functions, will have a huge payback if companies install and execute the software properly. Key words: Enterprise Resource Planning, Material Requirement Planning, Just in Time Production, Supply Chain Management, Business Intelligence, Manufacturing Resource Planning, Module, Client/Server.
ii
NSZ Kahramanmara St mam niversitesi letme Blmnde yapm oldu um yksek lisans renimimin sonu blmn te kil eden i bu proje al mas nda esas amac m uygar medeniyetler seviyesine ykselme hedefinde azimle ilerlemekte olan lkemizin kurum ve kurulu lar n n, teknoloji a n n son yeniliklerine ayak uydurabilmelerini sa lama yolunda, en son uygulamalardan biri olan Kurumsal Kaynak Planlama konusunda fikir sahibi olmlar n sa lamak, ve bnyesine de Kurumsal Kaynak Planlamayi kurmak isteyen kurulu lara izlenecek yol hakk nda bilgi vermektir. Kurumsal Kaynak Planlama al mas nda faydalan lan di er kaynak eser ve al malar n de erlendirilmesi neticesinde i letmeler iin en nemli rekabet unsurlardan birisinin kaliteli bilginin h zl payla m oldu u sonucuna var lm t r. nk Kurumsal Kaynak Planlaman n en temel amac ndan biri de ulu nderAtatrkn de belirtti i gibi Az zamanda ok ve byk i ler yapmak oldu u verimlilik prensibidir. De i en rekabet unsurlar a s ndan konu ele al nd nda bu prensibi gzard eden kurulu lar n ba ar s zl klar ya ad grlmektedir. lkemiz bilindi i zere geli mekte olan lkeler kategorisinde bulunmaktad r. Muass r medeniyetler seviyesine ula lmas iin rnek ald m z geli mi toplumlardan ok daha fazla al lmas gerekmektedir. Bu al malar n amac na ula abilmesi iin izlenecek yolun en do ru yol olmas gerekmektedir ki muass r medeniyetler seviyesine ula labilsin. Kurumsal Kaynak Planlama, kr amac gden ya da gtmeyen tm kurulu lar n faaliyetlerini kontrol alt na alabilmesi ve en ileri otomasyon uygulamalar ndan biri olmas nedeniyle geli mitoplumlarda h zla yay lmaktad r. lkemizde de kk ve byk lekli tm i letmlerde uygulanabilir olmas ve bu hizmeti sa layan birok yerli yaz l m firmalar bulunmas nedeniyle i letmelerin bu uygulamadan ve geli melerden haberdar edilmesi nem arzetmektedir. Bu al mada Kurumsal Kaynak Planlaman n geli imini ve konuyla ilgili yerli ve yabanc firmalar incelenmi tir. Dnya ap nda en yayg n ve en geli mi uygulama olan SAP R/3 program mdlleri zerinden sistemin yap s ve i levi incelenerek k t kaynaklar n etkin kullan m ve verimlili in artt r lmas konusunda Kurumsal Kaynak Planlaman n gereklili ine de inilmi tir. Sonu blmnde ise ilk zamanlar olduka maliyetli olan ve sadece ok byk lekli firmalar iin uygun olan Kurumsal Kaynak Planlama yaz l mlar n n art k kk lekli firmalar iin de uygun oldu u ve k sa srede yap lan harcamalar kar layaca konusundaki gr ler yans t lm t r. ncelikle bu konuda ara t rma yapmam iin beni te vik eden ve al man n haz rlanmas nda benden maddi ve manevi deste ini esirgemeyen sayg de er hocam Do. Dr. smail BAKANa, sonsuz te ekkrlerimi arzederim. Yksek lisans e itimimde herzaman bana destek olan, her konuda k tutan say n Do.Dr. Adnan EL K ve ellerinde bulunan kaynaklarla, verdikleri manevi desteklerle ara t rmam destekleyen Yrd.Do.Dr. Nusret GKSU, Yrd.Do.Dr.Mustafa TA LIYAN, Yrd.Do.Dr. Salih
iii
YE Le, Ara t rma Grevlileri Ali Samed ULU, Serkan AH N ve tm niversite al anlar na te ekkr ediyorum. al mam n yaz m a amas nda fikirleriyle beni destekleyen e im Esra CO KUNa ve e itim hayat m boyunca benden maddi ve manevi deste ini hibir zaman eksik etmeyen karde im Bekir CO KUNa sonsuz te ekkrlerimi sunuyorum. Fikret CO KUN
iv
NDEK LER ZET ... I ABSTRACT .... II NSZ ... III NDEK LER ... V KULLANILAN KISALTMALAR. VII EK LLER L STES ..... VI 1. G R .... R ? ............................................ 2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED 2.1. TANIMI VE ZELL KLER ... 2.2. ERPN N GEL M . 2.2.1. Malzeme htiya Planlamas (MRP: Matrial Requirement Planning).. 2.2.2. Kapasite htiya Planlamas (CRP: Capacity Requirement Planning). 2.2.3. retim Kaynaklar Planlamas (MRP II: Manufacturing Resources Planning) ............................. 2.2.4. Da t m Kaynaklar Planlamas (DRP: Distribution Resources Planning) . 2.3. ERPN N TERC H ED LME NEDENLER ..... 3. ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR 3.1. SAP ... 3.2. CANIAS ERP ... 3.3. CYBERSOFT ... 3.4. MATR S B L M TEKNOLOJ LER 3.5. OYTEK (OYAK TEKNOLOJ B L M ve KART H Z. A. .).. 3.6. PAZAR PAYLARI .. 4. MODLER YAPININ RNEK ZER NDE NCELENMES (SAP R/3de Bulunan Modller) . 4.1. FI - Mali Muhasebe (Financial Accounting). 4.1.1. Temel Fonksiyonlar 4.1.2. NEW GENERAL LEDGER (Yeni Mali Muhasebe Sistemi) . 4.2. CO - Maliyet Muhasebesi ve Kontrol (Controlling).. 4.3. TR - Nakit Ynetimi (Treasury) ve Elektronik Bankac l k (E-Banking) . 4.3.1. Nakit Ynetimi (Treasury) .. 4.3.2. Elektronik Bankac l k (E-Banking) . v 1 3 3 4 4 5 6 6 7
9 9 10 12 14 15 15
17 18 18 19 19 20 20 21
4.4. PP - retim Planlama (Production Planning) ... 4.5. MM - Malzeme Ynetimi (Materials Management) 4.6. SD - Sat ve Da t m (Sales & Distribution) ... 4.7. QM - Kalite Ynetimi (Quality Management) . 4.8. WM - Depo Ynetimi (Warehouse Management) ... 4.9. PM - Bak m ve Onar m (Plant Maintenance) ... 4.10. CS - M teri Servisi (Customer Service) .. 4.11. HR - nsan Kaynaklar (Human Resources) .................. ? . 5. ERP NEDEN GEREKL 5.1. ERP Kullan m na Gemek in Karar Kriterleri .. 5.2. ERP Yat r m Maliyetleri ................. 5.3. Firma le i ..... 5.4. htiyalar ... 5.5. ERP Uygulamalar n n Ba ar s zl k Nedenleri .. 6. SONU ... KAYNAKLAR .... ZGEM
21 23 24 25 27 28 29 30 32 32 33 34 34 35 37 38
vi
KULLANILAN KISALTMALAR APO BS BT BW CRM CRP DRP EDI ERP JIT KOB MRP MRPII ROI SCM SRM TCO Y2K : Advanced Planner and Optimizer leri Planlama ve Optimizasyon : Bilgi Sistemleri : Bilgi Teknolojileri : Business Information Warehouse Bilgi Deposu Ynetimi : Customer Relationship Management - M teri li kileri Ynetimi : Capacity Requirement Planning - Kapasite htiya Planlama : Distribution Resource Planning - Da t m Kaynaklar Planlamas : Elektronik Data Interchange - Elektronik Veri De i imi : Enterprise Resource Planning - Kurumsal Kaynak Planlama : Just in Time Production - Tam Zamanl retim : Kk ve Orta Byklkteki letmeler : Material Requirement Planning - Malzeme htiya Planlama : Manufacturing Resource Planning - malat Kaynaklar Planlamas : Yat r m Getirisi - Return on Investment : Supply Chain Managment - Tedarik Zinciri Ynetimi : Supplier Relationship Management - Tedariki li kileri Ynetimi : Total Cost of Ownership Toplam Sahip Olma Maliyeti : Bilgisayar sistemlerinde ya anan 2000 y l problemi
vii
EK LLER L STES ekil 2.1 - ERP Sisteminin Kronolojik Geli imi ........... 5 ekil 2.2 - ERP Kurma Sebepleri ve Beklentiler 8 ekil 4.1 - ERPnin Temel Modlleri ve Genel Yap s . 17 ekil 4.2 - SAP R/3 Kalite Kontrol Prosesi 27
viii
G R
Fikret CO KUN
1. G R Uluslararas literatrde Enterprise Resource Planning, k saca ERP, olarak adland r lan ve bu al man n ana konusunu te kil eden sistemler Trke kaynaklarda genelde iki adla an lmaktad r: letme Kaynaklar Planlamas , Kurumsal Kaynak Planlama. Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri kr amac gden ya da gtmeyen her trl kurumda kullan labilmektedir. Kurumsal Kaynak Planlama terimi k saca tan mlanacak olursa, kurumlar n tedarikten, da t ma kadar tm i srelerini btnle ik bir veri/bilgi ynetim sistemi deste iyle ynetmesini sa layan genikapsamlve modler yap ya sahip btnle ik bir yaz l m paketidir. lkemizde ve dnya ap nda olduka byk bir pazar pay na sahip olan bu yaz l m paketinin reticisi konumunda olan kk ve byk apl yzlerce firma faaliyet gstermektedir. Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinde sorgulanan sonular n do rulu u; Ana veri giri lerinin ayn verinin ba ka blmlerde tekrarlanmadan (duplikasyon) girilmesine, Tm srelerin en do ru ekilde girilmesine ve gncelli inin korunmas na, Sreklilik arzeden operasyonel giri lerin srekli olarak kontrol edilmesine, Bilgi sistemi hiyerar isinin (retim ynetimi, d tedarik, stoklama, sat nalma, sat ve da t m, vb.) gelece i grerek gereki esnek ve en az dzeltme gerektirecek bir yap da kurulmas etkenlerine ba l d r. Tm bunlar n yap lmas i in en ba ndaki faaliyet analizinin, en do ru ekilde yap lmas n gerektirir. Aksi halde, planlama a amas nda yap lan stratejik hatalar ana verilerin tekrardan sisteme tan t lmas gibi nemli maliyet, zaman ve i gc kay plar na yol aabilir. K sacasERPnin kurulaca kurulu un sisteme detaylve sa l kl bir ekilde tan mlanas ok byk nem arz etmektedir. Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin en nemli zelli i, co rafi olarak farkl blgelerde bulunan fabrika, tedariki firma ve da t m merkezleri faaliyetlerinin e gdml olarak planlanabilmesi, yksek dzeyde bilgi entegrasyonu ve yksek dzeyde ileti im kabiliyeti sa lamas d r. nternet sayesinde sa lanan bu entegrasyon yurt d ba lant lar gere iyle kresel boyutlara ta nmaktad r. Farkl birimler aras nda yatay elektronik bilgi de i im h z n n yksekli i Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin nemini artt ran temel unsurlardan biridir. Client/Server (M teri/Hizmet veren) bilgi i lem teknolojisi, hiyerar ik, da t lm ve ili kisel veri taban , standart sorgulama dilleri, farkl lkelerdeki tesisler veya bu lkelerle olan ili kiler nedeni ile ok dilli kullan m, 4.ku ak programlama dili kullan m , a k sistem mimarisi, uygulama programlar na grafiksel ba lantkurabilme, personel, bak m, kalite vb. ok say da uygulamay kapsamas , raporlama esneklikleri, farkl retim yap lar na (stok iin veya sipari e gre retim) uyum gsterebilme yaz l mlar nda bulunmas gereken di er zelliklerdir. zelikle m teri/sunucu teknolojisi, Kurumsal Kaynak Planlama endstrisinin ykselmesine yard m eden nemli bir etkendir. Bylelikle, verinin hangi noktada oldu u nemli olmaks z n kresel boyutta veriye ula lmas ve kullan lmas mmkn hale gelmektedir. Kresel boyutta tasarlanan Kurumsal Kaynak Planlama veri taban tek bir noktadan kullan labilmektedir. nternet sayesinde bir fabrikada yarat lan teknolojik bilgiden di er fabrikalar an nda yararlanabilmektedir. Yine bir blgedeki 1
G R
Fikret CO KUN
yeni tedariki firman n zellikleri di er blgelerdeki fabrikalarca da bilinir hale gelmektedir. Tm stoklar (zellikle yedek para ve hammadde) merkezi olarak de erlendirildi inden stok optimizasyonu daha etkin olarak gerekle tirilebilmektedir. Bilgi i lem teknolojisi ba dndrc bir geli im iindedir. letmelerde bilgisayar kullanmayan hibir eleman b rakmayacak biimde geli me srmektedir. Kurumsal Kaynak Planlamada veriler, genellikle farklyerlerdeki veri tabanlar na da t lm durumdad r. Bu veri tabanlar bir ebeke sistemi ile birbirlerine ba l olmak durumundad r. Kullan c n n grmek istedi i veri/verilerin nerede oldu unu bilmesi gerekmemekte, sistem istenilen verileri istenilen formatta kullan c n n hizmetine sunmaktad r. Bu ili ki Client/Server (M teri/Hizmet veren) yap s ile ok daha etkin bir hale getirilmektedir. Bu yap da iki program ayn anda al maktad r. Client taraf nda hizmet iin istekte bulunulmakta, Server taraf nda ise bu isteklere cevap verebilmektedir. Dolay s yla m teri n tarafta isteklerde bulunurken arka tarafta server istenilenleri gerekle tirmektedir. Client/Server yap s tasar m, mhendislik, atlye veri takibi, tezgah ykleme gibi uygulamalarda byk h z ve esneklik sa lamaktad r. Kurumsal Kaynak Planlama da t lm veri tabanlar sayesinde, yani fiziksel olarak farklyerlerde bulunan veri tabanlar aras ndaki entegrasyonu ile, kullan c ya istedi i veriyi istedi i anda verebilecek ekilde kurulabilmekte, veri tabanlar da tek bir i lem ile gncelle tirilebilmektedir.
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R? 2. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R? 2.1. TANIMI VE ZELL KLER
Fikret CO KUN
ERP'nin ne oldu u konusuna akademik ba lamda zerinde anla lm genel kavramlar bulunmaktad r ancak, tan m zerinde tart malar srmektedir. ERP kavram iin de i ik a lardan bakarak farkl tan mlar yapmak olanakl olsa da en genel ekliyle, bir irkette sregelen tm bilgi ak n n btnle imini sa layan ticri yaz l m paketleri olarak tan mlanabilir (Rajagopal, 2002). ERP kavram na farkl ekilde bak labilir: (Umble, Haft, ve Umble, 2003), Bilgisayar yaz l m eklinde al n p sat labilen ticri bir mald r, Bir kurumun tm sre ve verilerini tek bir geni kapsaml ve btnle ik yap alt nda toplayan bir geli im amac d r, srelerine zmler sunan bir altyap n n anahtar esidir. ERP, Kurumsal Kaynak Planlamas (Orjinal ad yla Enterprise Resource Planning-ERP) i letmelerde mal ve hizmet retimi iin gereken i gc, makine, malzeme gibi kaynaklar n verimli bir ekilde kullan lmas nsa layan btnle ik ynetim sistemlerine verilen genel add r. Kurumsal ERP uygulamalar lkemizde de ba lang y llar nda MRP/II olarak kullan ld n da gz nnde bulundurursak yakla k 15 y ll k gemi i vard r. (http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, 11.12.2006) Bu sistemler adland r l rken "Kurumsal" kelimesinin kullan lmas n n sebebi, kapsamlar n n belirli bir hizmet veya rn retmeye ynelik faaliyet gsteren kurumlar n tm fonksiyonlar niermesidir. ERP sistemleri btnn, bu btn olu turan paralardan daha byk oldu u felsefesi zerinde kurulmu tur. Bu felsefeden yola k larak meydana getirilen ERP sistemleri, kurumlarda daha nceleri ayr ayr ele al nan i levleri birbirine ba l bir ekilde kurumun amalar n yerine getirmek iin al an paralar olarak ele al r ve bundan faydalanarak kurumlardaki her trl kayna n ( ilik, Malzeme, Para, Makine) verimlili ini en st dzeye ula t rmayamalar. (Yegl, 2002). ERP sistemlerinin tan mlay c zellikleri hakk ndaki genel kan lar u ekilde zetlenebilir: Tm sektrleri hedef alan ve kurulumu esnas nda zelle tirilebilen standart yaz l m paketidir. Di er paketlere k yasla zelle tirmeye ok daha msait yap ya sahiptir. nk, hedef sektr tan mlanmam olan bu standart paketler kurulum esnas nda kurumun zel ihtiyalar na gre zelle tirilebilmelidirler. Bir veri taban ynetimi yaz l m , ara katman yaz l m (middleware) ya da bir i letim sisteminden ziyade ERP bir uygulama yaz l m d r. Hem ana verileri hem de i srelerine ait verileri tutan btnle ik bir veri taban d r. Temel i sreleri hakk nda zm nerileri sunar. Birok kurumsal i levi desteklemeyi hedeflemesinden dolay yksek oranda i levsel bir yap ya sahiptir. ERP rn paketleri dnya genelinde, lkelerden ve blgelerden ba ms z zmler sunmak zere tasarlanm t r. ERP paketleri, lkeden lkeye farkl l k gsteren
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?
Fikret CO KUN
muhasebe i lemleri, zel biimli belgeler olu turulmas (teklifler, faturalar vs.) ve insan kaynaklarynetimi gibi i levleri lkesel gereksinimlere uygun bir ekilde yerine getirirler. Temel ERP rn paketi dnya le inde kullan msa lamaya yeterli i levselli i iermesi sayesinde baz sektrleri de il tm sektrleri hedefler. ERP yaz l mlar ndi erlerinden ay ran bir zellik de ERP paketlerinin tedarik ynetimi, sipari ynetimi ve deme i lemleri gibi, tekrar eden ve srekli olan i srelerini destekliyor olmalar d r. Bu paketler sadece pazarlama, rn geli tirme ve proje ynetimi gibi d k seviyede yap land r lm ve dzensiz olan i levler zerinde yo unla mazlar. (Klaus ve di erleri, 2000). 2.2. ERPN N GEL M Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin tarihsel geli imini incelemek iin i entegrasyonu kavramlar n n geli im srecine bakmak gerekir. ERP kavram n n, Malzeme htiya Planlama (MRP - Material Requirement Planning) ve retim kaynaklarPlanlama (MRP II - Manufacturing Resource Planning) terimlerinden tredi i varsay lmaktad r. MRP malzeme ihtiyac n daha etkin bir biimde hesaplamak iin geli tirilmibir sistemdir. Bu sistem sonradan geni letilerek, sat planlama kapasite ynetimi ve izelgeleme gibi i levleri de kapsayan MRP II sistemi geli tirilmi tir. MRP II o zamanlar, etkin imalat planlama iin bir sonraki ad m olarak grlmekle birlikte, firmalar, karl l k ve m teri memnuniyeti gibi amalar n sadece retim de il tm i letmeyi ilgilendiren kavramlar oldu unu anlamakta gecikmemi ve finans, sat , da t m ve insan kaynaklar i levlerinin de dahil oldu u sistemlere ihtiya duyulmaya ba lanm t r. (Yegl, 2002). Kurumsal Kaynak Planlamas(ERP), 1990ly llar n ba lar nda, kurumlara ynelik bir zm arac olan Malzeme htiya Planlaman n (MRP) ihtiyalar yeterli lde kar lamamas sonucunda ortaya km t r. Geli im srecinde gelinen nokta ile ERP zmleri, orta ve byk lekli kurumlar ba ta olmak zere, retim ve ticaret sektrndeki kurumlar n geri planda yer alan Sipari Ynetimi, Finansal Muhasebe, Stok Kontrol, Depolama ve Da t m, Aktif Kaynaklar Ynetimi, nsan Kaynaklar gibi blmleri ile n planda yer alan Sat ve Pazarlama, Elektronik Ticaret ve Tedarik Sistemlerinin bir arada fonksiyonel organizasyonunu sa lam t r. (http://www.biymed.com/pages/erpprg.htm, 11.12.2006). MRP ve MRP II sistemlerinin devamolarak bnyesine CIM ve DRP sistemlerini de katarak geli en ve tm i letme kaynaklar n n modler yap dan olu an ERP sistemi fikrinin ortaya k n n kronolojik bir zeti ekil 1de verilmi tir. ERPnin kapsam nve ierdi i i levleri daha iyi anlamak a s ndan yukar da adgeen kavramlar a klamak uygun olacakt r. 2.2.1. Malzeme Planning) htiya Planlamas (MRP: Manufacturing Requirement
1960'l y llarda bilgisayarlar n ticari i letmelerde yayg nla maya ba lamas ile ilk kurumsal retim ynetim sistemi, malzeme ihtiya planlamas MRP (Manufacturing Requirement Planning) yaz l mlarkullan lmaya ba lad . lk MRP yaz l mIBM taraf ndan geli tirilmi tir. lk a amada malzeme a alar ve stoklar kapsayan sistem
Fikret CO KUN
DRP
MRP
MRP II
MRP II
ERP
CIM
1960
1970
1980
1990
2000
ekil 2.1 - ERP Sisteminin Kronolojik Geli imi (Alt nkeser, 1994). gittike geli erek 1980'li y llarda retim i letmelerinin retim ile do rudan ilintili faaliyetleri (sat nalma, retim planlama ve kontrol, muhasebe, stok ynetimi.) kapsar hale geldi ve retim kaynaklar planlamas : MRP II (Manufacturing Resource Planning) ad nald . 1990'ly llarda ynetim sistemleri yaln z retim sektrn de il tm sektrleri (telekomnikasyon, perakande, medya, sa l k, kamu....) tm faaliyet birimlerini (sat sonras servis, bak m onar m, insan kaynaklar , duran varl k ynetimi...) kapsar hale geldi ve kurumsal kaynak planlamas ERP (Enterprise Resource Planning) ad nald . 2000'li y llar n ba nda zellikle internet ve a rmerkezleri kanallar n kullanarak i letme d unsurlarla da btnle en ERP sistemleri, m teri ili kileri ynetimi (CRM), tedarik zinciri ynetimi (SCM) ve i letme zekas (BI) kavramlar nda kapsayarak ERP II konseptine geni lediler. lk a amada yaln zca malzeme tedari i fonksiyonuna sahip olan yaz l mlar gnmzde i letmelerin tm blmlerinin birbiri ile entegrasyon ierisinde al mas n hedefler olmu tur. (www.logo.com.tr, 11.12.2006). MRP basite, son rn iin haz rlanan ana retim izelgesini rn a ac bilgisi yard m yla gerekli para ve malzeme izelgesine evirerek sat n alma ve imalat emirleri haz rlayan bir envanter ynetim tekni i olarak tan mlanabilir. MRP sistemi ana retim izelgesinden hangi son rnlerin ne zaman ve hangi miktarlarda retilmesi gerekti ini renir. rn a ac bilgilerinden yararlanarak bir son rn iin gerekli olan paralar ve miktarlarhesaplar. Bu bilgileri envanter durumu ile kar la t r r, retim ve temin srelerini de kullanarak paralar n ne zaman ve ne kadar sipari edilece ini belirler. (Acar, 1991). 2.2.2. Kapasite htiya Planlamas (CRP: Capasity Requirement Planning) MRPdeki a k atlye emirleri ve planlanm sipari ler bu sipari leri zaman periyodunda i saatleri olarak i merkezlerine ykleyen CRP iin birer girdidir. CRP k sa veya orta dnemde MRP ile retilen malzeme plan n gerekle tirmek iin gerekli olan spesifik i gc ve tehizat kaynaklar nmiktarsal olarak belirler. Daha sonra gerekli kapasite, potansiyel a r veya az yklemeleri belirlemek iin mevcut kapasite ile kar la t r r. (Yeti , 1993).
Fikret CO KUN
2.2.3. retim Kaynaklar Planlamas (MRP II: Manufacturing Resource Planning) MRP-II (Manufacturing Resource Planning) retim yapan bir irketin malzemetezgah-para-insan gibi kaynaklar n n egdm iinde kullan lmas n sa lamak iin geli tirilmi bir yntemdir. MRP-II ayn zamanda kendi ierisinde bir entegre sistemdir ve tercih edilen yntem ERP al mas ile tamamen benzerdir. Tan m itibar ile MRP-II metodolojisi a rl kl olarak retim yapan sektrlerde kullan ld iin, yayg n bir yanl kan ile iki de i ik yntem varm gibi alg lan r. retim yapan firmalarda genelde izlenen s ra a a daki gibidir. Bu sre boyunca, haz r olunduka SCM, CRM, MES, FCP gibi uygulamalarda sisteme ekleniyor olabilir. (Yegl, 2002). Gnmzdeki MRP II sistemleri firma dzeyinde sat ynetimi, retim planlama ve kontrol, sat nalma gibi faaliyetleri ynetebilmektedir. MRP II paketlerinin yetersiz kald di er noktalarda ise ek modller ya da entegre al abilen paketler devreye girmi tir ancak bu firma dzeyinde kalm t r ve firmalararas bilgi ileti imini sa layamam t r. Kreselle menin do al bir sonucu olarak de i ik co rafi blgelerdeki i faaliyetlerinin da t k veri tabanlar ve kresel entegrasyon yoluyla ynetilmesi nem kazanm ve ERP olgunluk a na girmi tir.(http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html, 11.12.2006). letmeler malzeme kayna n n yan s ra i gc, makine ve para kaynaklar n da enetkin bir ekilde planlamak ve kontrol etmek zorundad r. retim Kaynaklar PlanlamasMRP sistemati ine ba lolarak sz konusu kaynaklar n da e gdml olarak planlanmas ve kontroln gerekle tiren bir yakla md r. Esas itibariyle MRP II malzeme ihtiya planlamas n yan s ra, makine ve i ilik kayna na ynelik olarak da kapasite planlamas al malar n ierir. (Tanya , 1994) 2.2.4. Da t m Kaynaklar Planlamas (DRP: Distribution Resource Planning) Da t m KaynaklarPlanlamas (DRP - Distribution Resource Planning) MRPden esinlenerek envanterin da t m nda optimizasyon sa lamaya al an bir yntemdir. Literatrde ilk kez 1975 y l nda Kanadada bulunan Abbott laboratuarlar nda kullan lm t r. (Greene, 1987). Da t m Kaynaklar Planlamas (DRP - Distribution Resource Planning) MRPden esinlenerek envanterin da t m nda optimizasyon sa lamaya al an bir yntemdir. Da t m Kaynak Planlamas sistemi u kriterleri dikkate alarak al r; Ta ma aralar ve tehizatlar , Ykleme/indirme alan , Depolama alan ve hacmi, rnlerin birbirine gre ta ma ve depolama zellikleri, Ta madaki tonaj Zaman k s tlar . (Yegl, 2002). DRP, periyotlar boyunca da t m depolar n n gereksinimlerinin projeksiyonunu yapar ve ana depodan planlanm sipari ler olu turur. DRP; retim kapasitesinin ve stoklar n etkin bir ekilde tahsis edilmesini sa lamak, m teri servis dzeyini
Fikret CO KUN
ykseltmek ve stok yat r mlar nd rmek iin, retim ve da t m yneticileri taraf ndan ihtiya duyulan bilgi ak n sa lar. (Yegl, 2002). 2.3. ERP N N TERC H ED LME NEDENLER ak sreleri ve zmleri birbirlerinden farkl olan ok say da blmn tek bir platform ve veritaban n kullanarak btnle ik bir yap da entegrasyonu ile gvenilir, sa l kl , h zl bilgi payla m kurum iindeki operasyonlar n ba ar ile sonulanmas a s ndan son derece nemlidir. Bu sistem btnl kurumsal kaynak verimli inin sa lanmas , iperformans n n art r lmas , blmler arassa l kl veri al veri i ile verilecek kararlar n h zl ve do ru al nmas na yard mc olarak hizmet ve rn kalitesini art racakt r. ERP uygulamalar kurum ii entegrasyonun yan nda, operasyonlar n kurum s n rlar d nda geen k s mlar n da destekler. Btnlk ve devaml l k arzeden bu sreleri ERP zmlerinin genel zellikleri olarak ele al rsak: ERP uygulamalar , kurumun btnnde ilgili departmanlar n i ak n dzenler. ERP uygulamalar entegre yap lardan meydana gelir. ERP uygulamalar birbiriyle uyumlu al abilen departman ve operasyonlara gre geli tirilmi modler yap lardan meydana gelir. ERP uygulamalar sadece kurum ii zmleri sa lamakla kalmaz, kurumun s n rlar n a an, farkl blgelerdeki tesislerine, m terilerine, i ortaklar na ve tedarikilerine kadar uzan r. Malzeme, makine, i i gibi tm kaynaklar n en verimli ekilde kullan lmas n n sa lanmas ve buna ba lolarak maliyetlerde azalma hedeflenir. De i ken retim ko ullar na h zltepki verebilme, dolay s yla rekabet gcnn artt r lmas hedeflenir. Kalitenin ve izlenebilirli in sa lanmas Her a amada maliyetlendirmeye imkan tan mas Simlasyon zelli i sa lamas . Verilen m teri hizmetlerinin kalite ve memnuniyetini art rmas . Tm seviyelerde h z ve disiplinin sa lanmas . Kurum ynetimin karar verme srelerini h zland rarak, kurum iinde kontrol yetene inin geli mesini sa lamas d r. (http://www.ias.com.tr/erp/erp.html, 11.12.2006). Firmalar n ERP'yi tercih etmeleri iin 5 nemli neden vard r; Entegre Finansal Bilgiler Entegre M teri Sipari Bilgisi Standardizasyon ve malat lem H zlar n n Artmas Stoklar optimizasyonu K Bilgilerinin Standardizasyonudur. (http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, 11.12.2006). Fortune 500 listesindeki dnyan n nde gelen byk irketleri ile ok ba ar l i birli i yapan SAPnin kurulumunu gerekle tirdi i m terilerinin yar s ndan fazlas n (%58) kk ve orta lekli i letmeler olu turmaktad r. Endstrisinde 31 y ll k kapsaml bilgi birikimiyle SAP, eldeki k s tl bte ve kaynaklar en etkili biimde kullanman n
Fikret CO KUN
yolunu arayan, retim gcyle kresel rekabette geri kalmadan bymeyi hedefleyen ve verimlili i en st seviyeye karmak isteyen farkllekteki her i letmeye zg zmler sunmaktad r. (http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/ index.epx 11.12.2006). Kurumlar n ERP kurmaya iten etmenler ve kurumlar n ERP sisteminden beklentileri ekil 2de a klanm t r.
Bask lar : - De i im - E-altyap ihtiyac - Kreselle me - Da n k co rafi yap Strateji : - Sreleri yile tirme Strateji : - Verilere kolay eri im
Durum : - Karma k, da n k Bilgi Sistem altyap s
Faaliyetler : - Btnle ik ERP Sistemi seimi
Olas faaliyet : - ERPnin zelle tirilmesi
stenen Etki : - Maliyette azalma stenen Etki : - M teri kat l m stenen Etki : - Stratejik karar verme
Etki : - Bak m ihtiyac olan bir sistem
ekil 2.2 ERP Kurma Sebepleri ve Beklentiler (Hagman, 2000).
ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR 3. ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR
Fikret CO KUN
letmelerin kurumsal sistem geli tiricilerinin yollar na nd rmalarsrpriz de ildir. Ba ar lbir ERP projesi uzun dnemde bir firmaya milyonlarca dolar kazand rabilir. 1997 y l nda ERP sistemlerinin sat n al nmasiin 10 Milyar Dolar harcanm t r. Bu miktar ilgili dan man mliyetleri de eklendi inde belirgin bir ekilde artmaktad r. Bu pazar n, yap lan ara t rmalar sonucunda, 2000 y l nda %34.5 ve 2003 y l nda da %32 byd grlm tr. 2001 y l nda ya anan ekonomik yava lama bu proje talebini yava latm t r, ancak ekonomi dzeldike ERP sistemlerine olan talep yeniden ykselecektir.(Baskak, 2003). Dnya ap nda 100n zerinde irili ufakl ERP yaz l m paketi reticisi olmas na ra men bunlar n byk o unlu u kk lekli firmalar hedef almaktad r ve ilerinde Byk Be olarak an lan; SAP-AG, Oracle, J.D. Edwards, Peoplesoft ve Baan firmalar toplam olarak dnya ap ndaki ERP pazar n n yakla k %60 nellerinde tutmaktad rlar. Bu rakamlar de i ik ara t rma irketlerine gre farkl l k gsterse de genelde birbirine yak nd r ve SAP firmas pazarda tart mas z lider konumdad r. SAP, R/3 ile pazara koydu u a rl nweb tabanlyeni rn olan MySAP ile devam ettirmektedir. Trkiyeye bakt m zda da SAPnin lider durumda oldu u grlmektedir. Kendi iddias na gre SAP, Trkiyedeki 500 byk firmadan 200ne hizmet sa lamaktad r. (www.sap.com/turkey/news, 12.01.2007). Bu blm lkemizde faaliyet gsteren yaz l m firmalar n n internet sitelerinden derlenmi tir. 3.1. SAP SAP, merkezi Walldorf, Almanya'da bulunan, Avrupa'n n en byk yaz l m irketidir. SAP, 1972 y l nda beeski IBM al antaraf ndan Systemanalyse und Programmentwicklung ("Systems Analysis and Program Development") adalt nda Mannheim, Almanya'da kurulmu tur. SAP' n rnleri kurumsal kaynak planlama ERP sektrnde yer almaktad rlar. irketin ana rn olan SAP R/3'deki "R" gerek zamanl ("Realtime") veri i leme zelli ini, 3 rakamise veritaban , uygulama sunucusu ve istemciden olu an seviyeli uygulama mimarisini simgeler. R/3, R/2'nin ard l d r. irket taraf ndan geli tirilen di er rnler APO (Advanced Planner and Optimizer), BW (Business Information Warehouse), CRM (Customer Relationship Management), SRM (Supplier Relationship Management) olarak zetlenebilir. Son olarak irketin yeni bir teknoloji platformu olarak SAP NetWeaver' kullan ma sundu u bilinmektedir. Dnya ap nda 120'den fazla lkede, 27.000'den fazla irkette, 91.500 konumda kullan lan ve 12 milyondan fazla son kullan c s olan SAP' n merkezi halen Walldorf'dad r. (http://www.sap.com, 12.01.2007). Tek ve birle ik bir sat stratejisi nedeniyle ok miktarda SAP R/3 dan man na ihtiya duyulmaktad r. Alt byk dan manl k irketi SAP n iorta durumundad r. Yo un talep SAP dan manlar n n saatlik cretlerini olduka yksek seviyeler karm t r. SAPnin lokomotif rn olan SAP R/3 1992 y l nda kt ve bir ok dalgas 9
ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR
Fikret CO KUN
yaratm t r. SAP R/3 tipik bir endstrinin her ihtiyac nkar layan olay yaratacak fonksiyonellikte; sat &da t m, malzeme ynetimi, retim planlama, finansal muhasebe, kontrol, proje ynetimi, proses kontrol, kalite ynetimi gibi modllere sahip olarak piyasaya km t r. SAPnin ba ar s n s rr sa lam, kaliteli ve olgunla m bir rn, kuvvetli bir Ar-Ge deste i, teknoloji esasl de il proses esasl yakla m olmas , dan man ve bilgi teknolojisi firmalar yla olan i ortakl klar , stratejik sat , z sermayelerini yaz l ma ve e itime kontroll olarak ay rmalar d r. Byk global bir irketin fonksiyonel ihtiyalar n kar layabilecek yeterliliktedir. (http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, 12.01.2007). 3.2. CANIAS ERP CANIAS ERP yaz l m btnle ik, sektr ba ms z, farkl yap lardaki firmalara uygun, ieri inde hibir k s tlama olmayan ve uzun y llar n tecrbesi ile geli tirilmi kapsaml ve dnya le inde bir kurumsal kaynak planlama zmdr. letmenizdeki i leri ok daha kolay ve az maliyetle etkin bir ekilde ynetebilmenizi sa lamak iin tasarlad m z CANIAS ERP kurumunuzun tm birimlerini koordine eden dinamik ve btnle ik yap s yla i sreleri iyile tirir, gncel ve gvenilir bilgi sa layarak, yneticilerin do ru veriler nda h zl karar almalar na imkan verir. CANIAS ERP Almanya, Avusturya, Fransa ba ta olmak zere toplam 9 lkede 6 dilde kullan lan tek Trk ERP yaz l m d r. Standart yap s nda lojistik, retim ve kapasite kontrol, muhasebe ve finans, fiili maliyetlendirme, m teri ili kileri ynetimi, insan kaynaklarynetimi, dokman ynetimi, bak m ynetimi, EDI (Elektronik Veri Transferi) ve kurumsal karneler (Balanced Score Cards) gibi modlleri ierir. nce d nlerek ortaya kar lm altyap s kullan m kolayla t r r, dan manl k ve e itim masraflar n minimuma indirir ve ok k sa srede kurulum imkan verir. (http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007). IAS Yaz l m n geli tirdi i 6 dilde ve 9 lkede aktif kullan lan tek Trk kurumsal kaynak planlama yaz l m CANIAS ERP, 2005 y l nda Trkiyede % 80, yurtd nda da % 60 oran nda bym tr. Ziylan, Penti, Matra , Elit ikolata, Karamanc Holding, Ece Banyo, rosan, Olimpia, Timpeks, Kap Sistemleri, BPO, Do uVana, zkan Makine, Torun Bak r, Y ld z, Meyteks, Nassetti ve Piramid Medikal de 2006ya CANIAS ERP ile giren firmalard r. Sektrlerinin ncs olan 20 irket daha 2005in son aylar nda, tamam Trkiyede, Trk mhendisleri taraf ndan geli tirilen kurumsal kaynak planlama yaz l m CANIAS ERP'yi kullanma karar alm t r. IAS Yaz l m bu firmalar n kat l m yla Trkiyede 2005 y l byme oran %80 olarak gerekle mi tir. Ayakkab , deri sektrnde Ziylan Ayakkab (Polaris, Kinetix,Torex, Flo, Flogart) ve Matra Deri, tekstil sektrnde Penti ve Meyteks, oto yan sanayinde BPO, Olimpia Oto Camlar ve Y ld z, medikal sektrde Nassetti ve Piramid Medikal, seramik sektrnde Ece Banyo, g da sektrnde Elit ikolata,
10
Fikret CO KUN
mobilya sektrnde rosan ve Timpeks, in aat sektrnde Karamanc Holding, Do u Vana, zkan Makine ve KapSistemleri, metal i leme sektrnde Torun Bak r kurumsal kaynak planlama yaz l mtercihlerini yaparak 2006ya CANIAS ERPye kat lan firmalard r. (http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, 12.01.2007). Uluslararas alanda rekabetin gn getike daha da artt gnmz artlar nda irketler, i srelerini optimize etmek, maliyetleri kontrol alt nda tutmak ve evik bir yap ya kavu mak iin teknoloji kullanmay bymede en nemli unsur olarak gryorlar. zellikle son y llarda ya anan ekonomik krizler sonras nda, i letmeler iin kaynaklar n do ru kullan lmas , isrelerinin takibi ve karar alma srecinde her faktrn neminin artmasda firmalar ERP yaz l maray na ynlendirdi. . (http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, 12.01.2007). CANIAS ERP, her lekteki i letmenin, sektr ve irket gereksinimleri ve i srelerine gre dizayn edilebilen, esnek, Java tabanl , platform ba ms z, parametrik, entegrasyon zelli ine sahip, a k kaynak kod, hem operasyonlar izleme amac na hem de karar alma srecine ynelik bir bilgi sistemi sunmaktad r. Tamam Trkiyede, Trk mhendisleri taraf ndan geli tirilen CANIAS ERP kurumsal kaynak planlama yaz l m , Avrupada da Pek ok firma taraf ndan tercih ediliyor. 2005 y l iin tahmin edilen %5 civar bir byme oran na sahip olup, dnya ERP yaz l m pazar nda IAS Yaz l m, 2005 y l nda yurt d nda ise %60 gibi yksek bir oranda byme kaydetmi tir. (http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007). ERP kurumsal kaynak planlama yaz l milk kurulumda sistem ihtiyacve nceliklere gre olu turulabilir ve geli ime paralel olarak sisteme yeni modller a amal olarak al nabilir, CANIAS ERP Tm Modlleri; TEMEL UYGULAMALAR BAS - Destek Tablolar ve Temel Veriler SYS - Sistem Ynetimi WFC - Ak Ynetimi DEV - TROIA Yaz l m Geli tirme Aralar RN TASARIMI BOM - rn A alar Ynetimi ROU - Rota Bilgileri Ynetimi CAL - Standart rn Maliyetlendirme SATIVE M TER L K LER SAL - Sat Ynetimi CRM - M teri li kileri Ynetimi SRV - Servis Ynetimi EXP - hracat Ynetimi SATINALMA YNET M PUR - Sat nalma Ynetimi VER - Fatura Kontrol MALZEME YNET M
11
ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR INV - Envanter Ynetimi QLT - Kalite Kontrol MRP - Malzeme htiya Planlamas RET M YNET M PRD - retim Planlama ve Kontrol CAP - Kapasite Planlama ve leri izelgeleme PRC - Fiili (Aktivite Bazl ) Maliyetlendirme F NANS VE MUHASEBE FIN - Genel Muhasebe ASS - Demirba Muhasebesi BUD - Bte Ynetimi COS - Maliyet Merkezleri Muhasebesi NSAN KAYNAKLARI YNET M HCM1 - Personel Ynetimi HCM2 - nsan Kaynaklar Ynetimi D ER MODLLER MNT - Bak m Ynetimi DOC - Dokman Ynetimi EDI - Elektronik Veri Transferi CLB - Collaborator BSC - Kurumsal Karneler OLP - OLAP (http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, 12.01.2007). 3.3. CYBERSOFT
Fikret CO KUN
Gnmzn kurumsal i dnyas nda, byk ve orta lekli firmalar bir ikilemle kar kar ya bulunuyorlar: Stratejik hedeflerini gereklemek ve karl l klar n devam ettirebilmek iin kurumlariinde etkin kontroller uygulamak zorundalar. Di er taraftan, geli im ve yenilik giri imlerini srdrmek iin esnekliklerini de korumak zorundalar. Bu ikilemi, daha da zm zor bir problem olarak adresleyen ise, bu ihtiyalargerekle tirirken, maliyetlerin de kontrol edilmek zorunda olunmas d r. (http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html, 12.01.2007). Genel olarak, Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) zmleri, kurumlar n kar kar ya kald klar bu ikilemi zmek ad na uygulanmaya al l yor. Ancak, gnmz ERP zmlerinin ortak problemi olan, kapsanan verinin iinden k lamayacak kadar karma k ve fazla olmas sorunu, kurumlar n ikilemlerini zmek bir tarafa ne yaz k ki daha da katlayabiliyor. Mevcut ERP yaz l mlar , daha da fazla i alan n n ihtiyalar na cevap vermek ad na, kullan c lara seilmesi ve ynetilmesi gittike zorla an lde fazla alternatifler sunmaktad rlar. Bu seim ve ynetim karma as , beraberinde, uygulama projelerinden itibaren ba ar s z olmu , son kullan c lar taraf ndan iselle tirilememi bir ok ERP uygulamas getirmi tir. META grubunun 1999 Fortune 500 listesindeki 63 irket aras nda yapt ara t rmaya gre her uygulamada ortalama
12
Fikret CO KUN
1,5 milyon dolar zarar sz konusudur. Ortalama uygulama sresi iin 23 ay bulmu ve bu sre iinde 10,5 milyon dolar uygulamaya, 2,1 milyon dolar da iki y ll k bak m masraflar na harcanm t r. Bu ortalama de erler ERP uygulamalar nda ba ar dan ok ba ar s zl n sz konusu oldu unu vurgulamaktad r. (http://www.cs.com.tr/iletisim.html, 12.01.2007). Cybersoft, I3 Kurumsal Kaynak Planlama paketini kurumlar n ERP uygulama projelerinde kar la t klar bu tr problemleri gz nnde bulundurarak geli tirmi tir. I3 (Innovation & Integration & Intelligence - Yenilik & Entegrasyon & Zeka), temel i gereksinimlerinizi kar lamaya ynelik, geli meye ve yenilenmeye a k, Internet altyap s sayesinde etkin i birli ini destekleyen bir Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) zmdr. I3 yaz l m , kurumlara, hem operasyonel, hem de stratejik seviyelerdeki gerek-zamanl i ihtiyalar n kar lamak konusunda zmler sunmaktad r: sa lar. I3, Web tabanlbir uygulamayla, son kullan c lara etkin ula abilme imkan
I3 uygulanm ve kan tlanm tecrbelerin rndr. Kurumsal pazarda uygulanm referanslar bulunmaktad r. I3'n sundu u esneklik ka t zerinde de ildir. I3 kurulum projesinde, geri dn m zor kurulum kararlar yla kurumunuzun gelecek al ma eklini ba lam olmazs n z. I3, gere inden karma k ekranlarla son kullan c lar n kafas kar maz. Geli tirilmiolan modlleri, paket olarak kullan c lara sunulmakla beraber, uygulama s ras nda al nan kararlar do rultusunda ekranlar sadele tirilebilir ve/veya geli tirilebilir. I3, mevcut modllerinin yan s ra, yeni modllerin geli tirilmesi ve uygulamaya eklenmesi iin uygun arayzler sunmaktad r. Yap lacak her trl geli tirme, kurumunuzun i ihtiyalar do rultusunda olacakt r. I3, kurumunuzun mevcut, kurulu sistemleri ve/veya kurum d sistemlerle rahatl kla entegre olabilir, onlarla konu abilir. I3, Cybersoft taraf ndan Trkiye'de geli tirilmi tir. Geli tirilmesi s ras nda Trkiye'nin yasal dzenlemeleri ve mevzuat gereksinimleri gz nne al nm t r. Kresel i gereksinimlerinizi kar laman za yard m ederken, yerel ko ullarla da problemsiz entegrasyonlar olu turman za destek olur. Cybersoft taraf ndan geli tirilmiolan, lkemizin ilk Yaz l m retim Band AURORA zerine in a edilmi olmas sebebiyle, I3'n kullan c lar na sundu u ekstra avantajlar da bulunmaktad r; I3, Servis Temelli Mimari (Service Oriented Architecture - SOA) kullan larak geli tirilmi tir I3, donan m, veritaban , uygulama sunucusu ba ms zd r. Bu zellikleriyle, kurumunuzun mevcut yaz l m ve donan m yat r mlar n korur ve en etkin biimde kullan r I3, etkin nbelle e alma ve proxy mekanizmalarsayesinde a trafi inizin optimum olarak kullan lmas na yard m eder I3, HTTPS d nda zelle tirilebilen gvenlik modelleri sayesinde uygulaman z n gvenlik ihtiyalar na cevap verebilir I3, iyi tan mlanm bir veri gei i stratejisi tan mlar I3, ok-dilli (multi-language) kullan c deste ine sahiptir
13
Fikret CO KUN
I3, hem laser hem de matris yaz c lar zerinden tm rapor bas m ihtiyalar n za cevap verir. Bu temel avantajlar sayesinde, I3 Kurumsal Kaynak Planlama yaz l m , kurumlar n ERP uyarlama projesinin Toplam Sahip Olma Maliyetini (Total Cost of Ownership - TCO) azaltmalar na ve Yat r m Getirisini (Return on Investment - ROI) en h zl ekilde alabilmelerine olanak tan maktad r. I3, temel olarak Finans Ynetimi, Malzeme Ynetimi, nsan Kaynaklar Ynetimi ve Evrak Takibi Uygulama Sistemlerinden olu maktad r. AURORA'n n sundu u yaz l m geli tirme altyap s n n gc ile, I3, mevcut uygulama sistemleri d nda, kurumunuzun i ihtiyalar do rultusunda yeni uygulama sistemlerinin ve alt modllerin geli tirilebilmesi iin ok uygun bir geni leme imkan sunar. (http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html, 12.01.2007). 3.4. MATR S B L M TEKNOLOJ LER Ki isel bilgisayarlar n al ma hayat na girmesiyle veri saklamak, rapor haz rlamak ve analitik hesaplamalar yapmak belirli aralar sayesinde elektronik ortama ta nm t r. Byk sistemlerdeki hantall k kullan c y k s tlarken ki isel bilgisayarlar ve bu bilgisayarlarla kullan c lar n hayat na giren yaz l m aralarzgrlk kap s n aralam t r. (http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, 11.12.2006). Yap sal olmayan bilgi sistemleri irketlerde bilgi adac klar n n olu mas na yol am t r. Birbirleri ile ili kili olarak al an birimler teknolojiye ra men birbirlerinin rettikleri verilerden rahatl kla faydalanamam t r. Bu bilgi sistemlerinin entegre edilmesi ve mkerrer bilgi giri lerinin ortadan kald r lmasfikri kaynak planlama paketlerini ortaya karm t r. retim takip sistemlerinden, mali sistemlere ticari srelerin her a amas na otomasyon yaz l mlar girmeye ba lam t r. Bu entegrasyon srecinde bir irketin birimlerinin en verimli ekilde bilgi payla mas mant bilgi kaynaklar n n ok dikkatli bir ekilde ynetilmesini zorunlu k lm t r. Yaz l mlar ve bilgi sistemleri geli ip bilgi retimini entegre hale geldike irketlerin ba ar s n n birbirleri ile uyumlu al an tan mlanm isrelerine sahip birimlerden geti i anla lm t r. Sre dan manl ve kurumsal kaynak planlama (ERP) yaz l mlar n n birlikte hareket etmesinin ka n lmaz bir gerek oldu u anla lm t r. (http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, 11.12.2006). Matris Bili im Teknolojileri, ERP Yaz l mlar n irketlerin ihtiyalar na gre konumland r p zelle tirilmesini sa larken irketlere sre dan manl hizmetlerini de sa lamaktad r. Bu sayede irketlerin yaz l mla gelecek disipline uyum sa lamas daha h zl gerekle mektedir. ERP projelerinin ba ar s ; m teri olan kurumun hizmet veren firma ile kurdu u ortakl kla do ru orant l d r. Matris Bili im Teknolojileri bilimsel metodlarla olu turmu oldu u proje ynetim organizasyonuyla bu ortakl ktaki payla m en st dzeyde tutmaktad r. (http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, 11.12.2006).
14
Fikret CO KUN
3.5. OYTEK (OYAK TEKNOLOJ B L M ve KART H Z. A. .) OYTEK, ERP uyarlamalarve alternatif zmler konusundaki faaliyetler dan manl k, entegratrlk ve uyarlama olarak ana ba l kta toplanmaktad r. Dan manl k faaliyetleri erevesinde, m terinin yap s ve ihtiyalar incelenerek en uygun zm nerilmektedir. ncelemenin devam nda haz rlanan rapor ile gereksinim duyulan modller, bu modllerin gerektirdi i uygulamalar, donan m ihtiyac ve zel yaz l m gerektiren hususlar belirlenir. al man n sonucunda en uygun zm paketi ile birlikte bir proje plan haz rlanarak m teriye sunulur. (http://www.oytek.com.tr/erp.asp 11.12.2006). Entegratrlk faaliyetleri, dan manl k faaliyetlerini takip eden bir sretir. M teri taraf ndan onaylanan proje plan kapsam nda birden fazla d kurum ve kaynak kullan larak projenin uyarlanmas gerekiyorsa, ncelikle kurumsal i ortaklar n n zmleri bir araya getirilerek bir zm olu turulur. ortaklar n n zmlerinin yeterli olmad durumlarda yurt iinde ve yurt d nda en uygun zm bulunup sisteme entegre edilir. Bu tr projelerde projenin anahtar teslimi ve sonras ndaki tm bak m ve garantisi ile nc irketlerle ilgili btn sorumluluk OYTEK'e aittir. (http://www.oytek.com.tr/erp.asp, 11.12.2006). Uyarlama srecinde ise i orta m z M CROSOFT'un ERP zm olan Microsoft AXAPTA uyarlamalar OYTEK kadrolar taraf ndan gerekle tirilmektedir. ERP zmleri; temel uygulamalar, muhasebe ve finansal uygulamalar, retim, sat , sat n alma, SCM, MRP, stok, lojistik, maliyet muhasebesi ve CRM ba l klar alt nda grupland r lmaktad r. Ayr ca OYTEK bnyesinde geli tirilmi olan ve ba ka partner'lar n sunamad add-on yaz l mlar m z ile rn standart uygulaman n tesinde bir kalite izgisine ta m bulunmaktay z. Bu add-on yaz l mlar m zdan ba l calar Maliyet Muhasebesi, Bte, Kredi Ynetimi, Risk Ynetimi ve Teminat Takibi, Bak m, Sat nalama Onay ve hale Ynetim Sreci, Kalite Kontrol, Mal Kabul, Kantar Entegrasyonu ve imento sektrne zel Haz r Beton uygulamalar (VURU KAN) ile entegrasyon ba l klar ile sunulmaktad r. (http://www.oytek.com.tr/erp.asp, 11.12.2006). 3.6. PAZAR PAYLARI Gartner verilerine gre ERP dnya pazar nda 2002 itibar ile; SAP Oracle PeopleSoft Sage J.D.Edwards Lawson Navision Great Plains/Solomon Invensys (BaaN) IFS % 22, % 8, % 8, % 4, % 3, % 3, % 3, % 3, % 2, % 2 pazar pay na sahiptir.
15
Fikret CO KUN
Uluslararas ara t rma irketi Gartnerin verilerine gre 2000 y l nda dnya ap nda ERP pazar n n hacmi 8.98 milyar dolard r. Dnyada 2002 y l nda % 9 oran nda klen pazar, 2003 y l nda yeniden canlandve yakla k 9.5 milyar dolarl k bir bykl e eri ti. 2004 y l sonu tahminleri ise 9.7 milyar dolar civar ndad r. (http://tr.wikipedia.org/w/index.html, 11.12.2006). Dnyada klme e iliminde olan ERP pazar Trkiyede doyuma ula mad ndan byk bir byme potansiyeline sahiptir. Trk pazar 2000 y l nda 20 milyon dolar, 2002 y l nda ise 25 milyon dolar hacme eri ti. 2003 y l nda bu rakam bak m anla malar yla birlikte yakla k 30 milyon dolar olmu tur. (http://tr.wikipedia.org/w/index.html, 11.12.2006).
16
MODLER YAPININ RNEK ZER NDE
Fikret CO KUN
4. MODLER YAPININ RNEK ZER NDE NCELENMES(SAP R/3de Bulunan Modller) ERP sistemlerinin en nemli zelliklerinden birisi de modler bir yap ya sahip olmas ve kurumlar n, ihtiyalar na gre kendilerine uyan modlleri bnyelerine monte etmeleridir. Modller birbirlerinden ba ms z kurulabilseler de hepsi birbiriyle btnle ik bir yap iinde i levlerini yerine getirirler. Bir modldeki veriler di er bir modl iin girdi olarak kullan labilmektedir
NSAN KAYNAKLARI
F NANS ve MUHASEBE
DESTEK MDLLER
NSAN KAYNAKLARI
DESTEK MDLLER
TEDAR K LER SATIve DA ITIM STOK ve MALAT
M TER LER
M MAR ENDSTR YEL ZMLER
ekil 4.1 ERPnin Temel Modlleri ve Genel Yap s (Mabert ve di erleri, 2001). ekil 3te verilen yap da firma ii isistemi ERP ile kontrol alt na al n rken, firman n tedarikileri ve m terileriyle olan ili kileri de ERPye entegre edilen Tedarik Zinciri Ynetimi (SCM - Supply Chain Management) ve M teri li kileri Ynetimi (CRM - Customer Relationships Management) sistemleri ile sa lanmaktad r. Bu sistemin bir arada kullan m i dnyas n n son zamanlar nda gndemini olduka me gul etmektedir. (Yegl, 2002). ERP, sat srecinde tam kontrol sa lar ve sat uygulamalar tekliften faturaya kadar tm belge ak nynetmeyi sa layacak uygulamalar ierir. M teri verileri sayesinde belgelerin olu turulmas ok h zl ve hatas z olmaktad r. Sistemdeki yetki tan mlamalar , uyarkodlarve fiyatland rma politikalarsayesinde sat ekibinizin al ma kurallar tan mlan r. Bylece sat srecinde tam kontrol sa lanabilir.zetle: M terileri daha iyi tan mak M teri ihtiyalar n nceden belirlemek Talep de i imini yak ndan takip etmek
17
MODLER YAPININ RNEK ZER NDE Sat organizasyonunuzu organize etmek M teri memnuniyetini artt rmak M teri sadakatini artt rmak M teri odakl bir irket olmak
Fikret CO KUN
M teri ili kilerinde daha ba ar l olmak gibi faydalar vard r. (http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, 14.01.2007). ERP sisteminin modllerini incelemek iin ERP piyasas nda en ok ad geen ve pazardaki pay en byk irket olan SAPnin u an piyasada en ok kullan lan rn SAP R/3 paketinin modlleri incelenecektir. Projenin bu blm SAP yaz l m firmas n n internet sitesinden derlenmi tir. (http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, 18.12.2006). 4.1. FI - Mali Muhasebe (Financial Accounting) Mali Muhasebe Modl di er tm SAP modlleri ile e zamanl entegrasyona sahip bir uygulamad r. Firman z n i tigal konusu ne olursa olsun parametrik yap s sayesinde tm ihtiyalar n za cevap verecek ve ileride olu abilecek ihtiyalar n z da kar layabilecek ekilde tasarlanm t r. Konvansiyonel anlamda bir muhasebe sistemi olman n ok tesinde bir ok yeni yakla m iinde, standart fonksiyonlar olarak kullan ma sunmaktad r. Yerel olarak Trkiye'de kullan labilirli i ve mevzuata uygunlu u ba ms z denetim firmalar taraf ndan denetlenmive kabul edilmi tir. Gerek anlamda bir ERP sistemi zerinde al an, Trkiye'deki en yksek kurulum say s na sahip muhasebe uygulamas d r. 4.1.1. Temel Fonksiyonlar FI-GL (General Ledger) : Genel Muhasebe FI-AP (Accounts Payable) : Sat c lar Muhasebesi FI-AR (Accounts Receivable) : M teriler Muhasebesi FI-AA (Asset Accounting) : Sabit K ymetler muhasebesi Legal Consolidation: Konsolidasyon Special Ledgers: zel Defterler Funds Management: Bte Ynetimi Travel Management: Seyahat Masraflar Ynetimi Bu temel fonksiyonalite kapsam nda uygulaman n baz stnlkleri a a daki ekilde say labilir ; Gerek Zamanl Entegrasyon Yerel Mevzuata Uygunluk ok para birimli muhasebe (TRL ve iki ek para birimi ile ayn anda) Enflasyon Muhasebesi Geni raporlama olanaklar Onaylanm yerelle tirme Yal n ve kullan m kolay muhasebe sistemi Mali tablo analizleri ve Yasal raporlar Esnek ve iste e ba l geli tirlebilir raporlama aralar Kur Farklar , Reeskont, Faiz Hesaplamalar , Mutabakat Programlar , Kapan i lemleri gibi birok otomatik i sreleri
18

Fikret CO KUN
stn denetleme olanaklar Ayr nt l ve her ihtiyaca cevap verebilecek yetkilendirme Tm i srelerini kapsayabilecek nceden denenmi senaryolar Denenmi ve onaylanm bir muhasebe uygulamas olmas d r.
4.1.2. NEW GENERAL LEDGER (Yeni Mali Muhasebe Sistemi) SAP, 5.0 srmnden ba layarak yeni bir muhasebe altyap s na gemi tir. Bu yap NEW GENERAL LEDGER (Yeni mali muhasebe sistemi) olarak adland r lmaktad r. Yeni mali muhasebe prensibi ile tek bir hesap plan kullan larak firmalar n hem yasal hem de ynetimsel raporlamalar n ayn anda alabilmeleri amalanm t r. Bu raporlar Trk Liras olarak al nabildi i gibi farkl para birimleri cinsinden de al nabilir.

Paralel defterler ile e itli muhasebe standartlar na gre ok boyutlu raporlama imkan bulunmaktad r ( UMS, US GAAP vb). Hem yasal hem de ynetimsel raporlamalar iin ezamanlolarak defter gncellemeleri yap labilmektedir. Mali muhasebe ve Maliyet muhasebesi gerek zamanl olarak entegredir. Raporlama alanlar geni letibilir yap dad r (firmaya zg alanlar ile). Ynetim muhasebesi amal olarak blm raporlamas imkan bulunmaktad r. Kolay kullan labilir ve esnek ara t rma raporlar sunmaktad r.
4.2. CO - Maliyet Muhasebesi ve Kontrol (Controlling) irketler finansal tablolar ile hissedarlara e itli analiz aralar sunarlarken kendi yneticilerine karar verme srelerinde yard mc olacak e itli raporlar retmek ister bunun en kolay yolu ise SAP R/3 gibi entegre al an bir kurumsal kaynak planlamas paketinin ilgili modln kullanmakt r. CO (Controlling) modl ynetime karar verme ve i analizi sreleri iin gerekli olan operasyonel bilgileri toplamak iin e itli aralar sunar ayr ca isrelerinin analizi, koordinasyonu ve optimizasyonunu kolayla t r r. Fiili veriler ile planlanan de erlerin kar la t r lmas da bu modl dahilinde incelenmektedir. Genel Gider Kontrol (CO-OM), rn Maliyetlendirme (CO-PC), Karl l k Analizi (CO-PA) en nemli CO bile enleridir. R/3 CO Bile eni etkin bir kontrol iin gerekli tm fonkisyonlara sahiptir. CO-PA (Karl l k Analizi) ve EC-PCA (Kar Merkezi Muhasebesi) gelirlerin ve kar n farkl yntemlerle (rn grubu, m teri vb.) analiz edilmesi ve hangi sat kanallar n n ya da hangi rn gruplar n n ya da hangi sat kanallar nda hangi rn gruplar n n ne kadar karl oldu unu belirlemek ya da i letme iindeki bir blmn karl l n belirlemek iin kullan l . CO-OM (Genel Gider Kontrol) i letme faaliyetlerinden kaynaklanan giderler ile ynetim giderlerinin ayr nt l analizi iin kullan labilir ve genel giderlerimizi nas l azaltabiliriz bu bile en arac l ile sorusunun cevab iin gerekli bilgiler sa lar. CO-PC (rn Maliyetlendirme) bile eni ise rn maliyetlerinin belirlenmesi ve dnem sonunda olu an fiili maliyetlerin mali muhasebeye aktar lmasve retilen
19
Fikret CO KUN
rnn retim maliyetinin belirlenen e itli ayr mlara gre ne kadar oldu unun hesaplanmasiin kullan l r, ayr ca ayrpara biriminde stoklar n de erlenmesi yap larak stok maliyetlerinin belirlenen para birimlerinde nas l de i ti i izlenebilir. Tm bunlar n yan nda sto a retim, sipari zerine retim ya da hizmet retimi senaryolar n n tamam iin zel zmler geli tirilmi tir. 4.3. TR - Nakit Ynetimi (Treasury) ve Elektronik Bankac l k (E-Banking) 4.3.1. Nakit Ynetimi (Treasury) Nakit Ynetimi modlnde firmaya ait likit de erler, k sa dnemli alacaklar ve k sa dnemli borlar bir zaman cetveli zerinde raporlanmaktad r. A a daki kalemler tipik bir rapor taban n gstermektedir. Kasa Mevcutlar Banka Mevcutlar Verilen deme Emirleri Yat r m Hesaplar M teriler Senet ekler Krediler Sat c lar Yukar daki kalemler FI (Mali muhasebe) modlnden otomatik olarak beslenir ve e zamanl olarak gncellenir. Bu kalemlerin yan s ra Nakit Ynetimi uygulamas , aynzaman cetveli zerinde gstermek zere lojistik modlleri olan SD (Sat Da t m) ve MM (Sat nalma) modlleri ile de entegrasyona sahiptir. Nakit Ynetimi bu modllerden henz faturalanmam ve teslimat yap lmam sat sipari lerini ve henz faturasgirilmemive teslim al nmam sat nalma talepleri ile sat nalma sipari lerini okur ve olas nakit giri leri ve k lar olarak raporlar. Nakit Ynetimi raporlamaszerinde bu entegrasyonlar haricinde ayr ca, manuel giri ler de yap labilmektedir. Bu manuel giri ler takvim zerine post-it yap t r lmas rne i ile en iyi ekilde betimlenebilir. rne in ; denecek Geici Vergi denecek KDV denecek Muhtasar denecek Maa denecek Temet giri leri ile takip edilebilir. Bu ekilde tahakkuku olmad halde firman n Nakit pozisyonuna etki edebilecek giri ve k lar kay t alt na al n r ve nakit pozisyonunda problem olmas engellenir. Nakit Ynetimi yukar daki fonksiyonalitelerin yan s ra Nakit Dviz pozisyonunu da gsterir. Sadece Trk Lirasolarak de il tm para birimleri cinsinden yukar da belirtilen analizleri yapar. Bu ekilde rne in, firma e er belli bir dviz cinsinden yeterli rezerve sahip de ilse ve bu dviz cinsi zerinden k lar beklemekteyse, firma, bunu nceden grp dviz pozisyonunu buna gre ayarlayabilir
20
Fikret CO KUN
Nakit Ynetimi tm bu raporlamay firma ihtiyac na gre dan manlar m z taraf ndan uyarlanan hiyerar ik seviyeler zerinden gsterir. 4.3.2. Elektronik Bankac l k (E-Banking) Bu kapsamda firmalar, bankalardaki hesaplar n n, gnlk elektronik ekstrelerini SAP sistemlerine otomatik olarak i leme imkan na kavu abilirler. Konu olan uygulama, uluslararas bir veri de i im format olan ve Trkiyedeki hemen hemen tm muteber bankalar n m terilerine sa lad MT940 format ile sa lanmaktad r. Bankalar gnlk olarak MT940 dosyalar nfirma ile mutab k kald klar veri iletim yolu ile (Mail, FTP, nternet Bankac l , vs.) gnderirler. SAP gelen dosyay direkt olarak muhasebele tirir. Bu uygulama ile ay sonlar nda, ki iler taraf ndan manuel olarak yap lan ve ok vakit alan Ekstre Kontrol Ekstre Mutabakat gibi adland r lan i ler ortadan kalkar. Banka hareketlerinin ayn s muhasebemizdeki banka hesaplar na yans r. Bu kapsam n yan s ra periyodik olarak yap lan, SAP otomatik deme program n n deme listeleri de bankaya elektronik ortamda gnderilebilir. Ayr ca yo un ek kullan m n n oldu u durumlarda ek i lemleri de elektronik ortama ta nabilir. 4.4. PP - retim Planlama (Production Planning) retim kaynaklar n etkin ve verimli bir ekilde kullanarak, retim ve planlama srelerinin sa l kl ve koordineli bir ekilde yrtlmesi, SAP R/3 zm paketinde lojistik srelerinden biri olan PP modl ile gerekle tirilmektedir. retim planlama modl, Kesikli retim, Proses Tipi retim ve Seri retimi destekleyecek yap dad r. Bir rn veya bile en grubunu olu turan bile enlerin detaylresmi olarak olu turulan rn a alar , bir rn retmek iin uygulanacak i lemleri, bu i lemlerin s ralamas n , gerekle tikleri i yerlerini ve gerekli sreleri bar nd ran iplanlar yard m ile retim ve planlama faaliyetleri gerekle mektedir. Bir malzemeye ili kin birden fazla (alternatif) rn a ac kullan labilir. rn a alar nda saklanan veriler, retim planlamas n n e itli alanlar iin nemli bir temel olu turur. Bu veriler iplanlamas nda i lem planlamas n n ve retim yneltiminin temelini olu turur. retim sipari ynetiminde, para haz redimi rn a alar arac l yla planlan r. Ayr ca rn a alar ; M teri sipari inde giri yard m olarak Rezervasyonlarda ve mal k nda giri yard m olarak rn maliyet hesaplamas nda, rn ili kili malzeme kullan m masraflar n n hesaplanmas nda kullan l r. irketlerin en nemli faaliyetlerinden olan Planlama faaliyetlerinin yrtlece i yap y da PP modl iinde ele almak mmkndr.
21
Fikret CO KUN
Malzeme/maml ihtiya planlamasyapabilmek iin sistemde e itli ad mlar mevcuttur. Bunlardan ilki Sat ve Operasyon Planlamas d r (Sales and Operations Planning - SOP). Program planlama planl birincil ihtiyalar n (retim programlar n n) yarat ld bir fonksiyondur. Sistemde bu a amadan sonra ya benzetim amal olarak Long-Term Planning -Uzun Dnemli Planlama ya da Material Requirements Planning - Malzeme htiya Planlamas veya Master Production Scheduling - Ana retim Planlamas opsiyonlar vard r. Sat ve operasyon planlamas nda sistem rn ihtiyalar na ynelik olarak, sat a ezamanl , hedef stok dzeyine gre veya hedef stok yeterlili ine gre retim planlamas yaparak bu planlar versiyonlar alt nda saklayabilir. Ayn zamanda son rn baz nda kapasite kullan m oran n da gsterir. retim plan , SOP nin standart yap s d nda, Esnek Planlama (Flexible Planning) ile de haz rlanabilir. Burada ama irket yap s na uygun bilgi yap larolu turarak planlaman n gerekle mesini sa lamakt r. rne in; planlama dneminde yer alan m teri sipari leri, bte rakamlar , retim sipari leri gibi parametreler planlama tablosuna dahil edilerek, mevcut duruma en uygun ve gerekli esneklikte retim plan n n yap lmas sa lanabilir. Program planlama SOP'den, Esnek Planlama'dan veya herhangi bir harici sistemden versiyon baz nda retim plan n devralabilece i gibi kendi mensnde de bunlar yeniden yaratabilir. Program planlamas (planl birincil ihtiya yaratma) sonucu olu an planl birincil ihtiyalar MRP, MPS ve Uzun Dnemli Planlamada kullan l r. Planl birincil ihtiyalar versiyon baz nda simlatif amal kullan m iin saklanabilmektedir. retim program nda versiyonlarbirbirinden farklmalzemeler yer alabilir; bu versiyonlar etkin/etkin de il konumunda olabilir. Ayn zamanda birok versiyon etkin, bir ba ka deyi le MRP a s ndan nemli olabilir. Malzeme ihtiya planlamasile ana retim planlamasaras nda kapsam fark vard r. Planlama a s ndan kritiklik ihtiva eden malzemeler ana verilerinden tan t larak ana retim planlamas kapsam na al n r ve sistem MPS ko umunda sadece bu malzemeleri planlar. MRP ko umu sonucunda sistemde d ar dan tedarik edilecek malzemeler iin teslimat planlar ve sat nalma sipari leri ieriden tedarik edilecek malzemeler iin de retim sipari leri yarat l r. Ayr ca i yeri kapasitesi baz nda kapasite kullan m bilgisini de verir. SAP sisteminde, e itli planlama stratejileri desteklenmektedir. Bunlardan baz lar ; Depoya retim Sipari zerine retim Parti bykl ne gre retim Son montaj ile n planlama Son montaj olmadan n planlama Planlama A ile n planlama Bile en grubu dzeyinde n planlamad r.
22
Fikret CO KUN
Uzun dnemli planlama; y ll k sat nalma szle melerine esas olacak ikincil ihtiya adetlerini elde etmek ve kapasite k s tlar ngrerek problem yaratmayacak MRP'i al t rabilmek iin kullan l r. Uzun dnemli planlama yapabilmek iin nceliklikle planl birincil ihtiyalar ile ili kilendirilmi senaryo yarat lmasgereklidir. LTP bu yarat lan senaryoya gre al t r l r. PP modlnn di er bir konusu da retim ynetimi ve kontroldr. Planlama sonucu kan planlsipari lerin retim sipari ine dn trlmesi ile retim sreci tetiklenir. retim sipari i planl sipari ten ba ms z da a labilir. retime gemeden nce retim yerine zg belirli kriterlere gre, malzemeler iin kullan labilirlik kontrol yap larak, retim sipari terminleri kontrol alt na al n r. letmelerde retim kontrolnn amac , retim planlamas ile gerekle en retim sonular n kar la t rarak bir de erlendirme yap lmas n sa lamakt r. retim planlar ve gerekle en retim sonular aras nda bir sapma olmas durumunda gerekli dzeltme i lemi yap l r. Kapasite de erlendirme ve dengeleme de retim ynetimi iinde ele al nacak di er bir konudur. Belirli kriterlere gre, belirli vardiya programlar na gre retim ve/veya planl sipari lerin i yerlerinde olu turduklar kapasite ykleri incelenebilmekte gerekli durumlarda belirli dengelemelerle kapasite ykleri da t labilmektedir 4.5. MM - Malzeme Ynetimi (Materials Management) SAP R/3 malzeme ynetimi modl, bir i letmenin malzeme ihtiya planlamas sat nalma, stok ynetimi, lojistik fatura ynetimi srelerini kapsar. ak na dayal i leme i levleriyle tm sat nalma proseslerini optimize eder. Otomatik sat c de erlendirmesine olanak sa lar, kesin envanter ve depo ynetimiyle tedarik ve depolama maliyetlerini d rr, fatura kontroln kapsar. Bir i letmede sat nalma faaliyetleri malzeme ihtiya planlamasile ba lar. Malzeme ihtiya planlamasprogram al t ktan sonra ihtiyalar belirlenerek, bu ihtiyalar n kar lanmasiin tedarikiler belirlenir ve teklif talepleri olu turularak sat c dan fiyat teklifleri al n r. En iyi fiyatveren sat c ya siparia l r. Mallar n gelmesiyle depo giri i ve fatura giri i i lemleriyle sre tamamlanm olur. Bu ba lamda, srecin etkin ve verimli bir ekilde i lemesini sa layan SAP R/3 MM modlnn fonksiyonlar n a a daki ekilde zetleyebiliriz: Tketime dayal malzeme ihtiya planlamas Malzeme htiya planlamas ile olu an ihtiyalar n belirlenmesi Sat c yla olan szle melerin yap lmas Teklif taleplerinin olu turulmas ve tekliflerin de erlendirilmesi Sat c seimi Sat c de erlendirme Sipari onaylama prosedr Sat nalma sipari i i lemleri Fason,konsinye,bedelsiz sat nalma sreleri
23

Fikret CO KUN
D ardan hizmet sat nalma Yoldaki mallar n takibi Mal hareketlerinin planlamas , giri i ve grntlenmesi Malzemelerin miktar ve de er baz nda ynetimi Stok ynetimi Mal hareketleriyle muhasebe hesaplar n n otomatik gncellenmesi Sat c fatura kontrolu Tedariki ile elektronik veri transferidir.
4.6. SD - Sat ve Da t m (Sales & Distribution) Gnmzn rekabeti pazar ortam nda, m teri hizmetlerini geli tirmek, sipari ten sevkiyat ve faturalamaya kadar geen sreyi azaltmak, da t m srelerini h zland rmak ve da t m maliyetlerini d rmek byk nem kazanm t r. SAP R/3 Sat ve Da t m (SD) modl esnek ve fonksiyonel yap s sayesinde, sektr ve firma fark gzetmeksizin, her trl sat ve da t m srelerinizi destekleyerek size rekabet avantaj sa lar. SD modlnn fonksiyonlar ndan baz lar unlard r: Fiyatland rma ve ko ullar Kullan labilirlik kontrol ve ihtiya aktar m Kredi ve risk ynetimi Teklif ve teklif takibi M teri szle meleri Prim ve indirim anla malar Sipari i leme zel sipari trleri (Kredi kart , pe in sat vb.) Teslimat plan D ticaret ve gmrk i lemleri Sevkiyat i lemleri Ambalajlama ve iade edilebilir ambalajlar n takibi Nakliye ve nakliye planlama i lemleri Faturalama i lemleri Sat deste i ve kampanya ynetimi Bilgi sitemi ve analizler rn kataloglar n n haz rlanmas ve takibi Rakiplerin ve rakip rnlerin takibidir. SAP R/3 Sat & Da t m (SD) modl, oklu irket, oklu dil ve oklu para birimiyle i lem yap labilmesi sayesinde, herhangi bir dilde yapt n z i lemlerin farkl lkelerdeki irketleriniz ve ortaklar n z taraf ndan yerel para birimi ve dilde grlmesine olanak sa layarak ileti iminizi kolayla t r r ve s n rlar n daha kolay a lmas n sa lar. SAP R/3 Sat & Da t m (SD) modl, farkl isrelerinizi en iyi ve h zl ekilde yapabilmenizi olanak sa lar. Srelerinizi geli tirmenize ve de i tirmenize yard mc olur.
24
Fikret CO KUN
Esnek fiyatland rma yap s sayesinde en kompleks fiyatland rma senaryolar n z dahi tan mlayabilmenizi sa lar. Sat ekibinizi kompleks listelerle u ra maktan kurtararak onlara as l i leri olan sat ve m teriye hizmeti gerekle tirebilmeleri iin zaman yarat r. Sat ncesi etkinliklerinizi, kampanyalar n z planlaman za yard mc olurken m terileriniz, rakipleriniz ve pazar hakk nda detaylbilgiler tutabilmenize olanak sa lar. Sat srecini kendi rn numaran zla yapabildi iniz gibi m terilerinizin kendi numaras yla yrtmenize olanak sa lar. M terinizin malzeme numaras n , m teri malzeme bilgi kayd nda tutarak sipari giri lerinizde ve sevkiyatlar n zda m terinizin malzeme numaras ngirerek sipari girebilmenize, sevkiyat yapabilmenize olanak sa lar. Tedarikilerle ve m terilerle ileti imde elektronik bilgi transferi ok nemli bir yer te kil etmektedir. EDI ile gelen bilgilerin sat srecini tetiklemesini sa layarak srelerinizi h zland r r. Ayr ca RF cihazlar ve di er depo sitemleri ile entegrasyon iin gerekli alt yap y sunarak sat srelerinizin otomasyonuna olanak sa lar. SAP R/3 Sat & Da t m (SD) Sat Bilgi Sistemi her trl sat i lemlerinizden bilgi toplaman za, bu bilgileri ihtiyac n za gre raporlaman za ve analiz etmenize olanak sa lar. E zamanl bilgilere ula arak gerekli operasyonel ve stratejik kararlar zaman nda alman za yard mc olur. Malzeme ynetimi ve finans modlleriyle entegre yap ssayesinde sipari giri iyle tedarik ve retim srelerinizi otomatik olarak tetikler ve gerekli muhasebe kay tlar n n e zamanl olarak olu mas n sa lar. Kredi ve risk ynetimi srelerinin yrtlmesi ve denetlenmesinde byk bir esneklik sa layarak, kredi riskinizi kontrol etmenize olanak sa lar. R/3 SD modl sat ve da t m srelerinde parti numaras (batch) takibine olanak sa layarak, m teriye istenilen zellikte rn gnderilmesini garanti alt na al r. Konfigre edilebilir malzemeler ile siparigiri ine olanak sa layan R/3 SD modl, konfigrasyon editr sayesinde konfigre de erleri kolayl kla girmenizi sa lar. 4.7. QM - Kalite Ynetimi (Quality Management) irketlerde kalite ynetim sistemleri kurulurken, piyasa ihtiyalar na, irketlerdeki faaliyet proseslerine ve kalite ynetimi i levlerinin di er uygulamalarla entegrasyonuna dikkat etmek gerekir. TQM (Toplam Kalite Ynetimi) uygulamak istendi inde kapsamlbir kalite ynetim sistemi hedeflenmektedir. Dolay s yla irketlerin QM sistemlerinde, sektrlerine ba l olarak farkl talepler sz konusu olabilir. rne in: VDA (Alman Motor Sanayi Federasyonu)
25

Fikret CO KUN
FDA (US Food and Drug Administration) GMP (Good Manufacturing Practices)
Bu taleplerle birlikte Kalite Ynetimi sistemlerine ili kin standartlar n da d nlmesi gerekir, rne in: ISO 9000 QS 9000 Kalite ynetimi modl temel olarak kalite planlama, kalite denetimi ve kalite kontrol fonksiyonlar n ierir. Kalite Ynetimi modl bir rnn hammaddelerinin tedari inden, rnn sat ve kullan m na kadar tm proseslerde rol oynar. Bu ynden Kalite Ynetimi malzeme ynetimi, sat da t m, retim, bak m onar m ve maliyet modlleri ile entegre al r. Kalite Ynetimi bile eni her SAP kurulumuyla sunulur ve yaln zca uygulama sistemlerinde etkinle tirilmesi gerekir. SAP sistemindeki Kalite Ynetimi modln ba ka SAP modlleri olmadan al t rmak mmkndr fakat bunun nko ulu; gerekli ana verilerin (rne in malzeme ana verileri, sat c ana verileri ya da m teri ana verileri) bak m n n yap lmas d r. Kalite ynetimi modl ile kalite kontrol planlar , rneklemeler, dinamik de i im kurallar gibi ana verilerinin ynetilmesinin yan s ra a a daki i levleri de gerekle tirmek mmkndr; Kalite kontrol sonular kontrol partisi denilen bir belgenin zerinde saklan p ilgili malzeme iin retime gnderme, bloke etme, hurdaya atma gibi aksiyonlar kullan m karar arac l ile al nabilir. Kalite kontrol sonular na gre dzenleyici nleyici faaliyetler iin dkman haz rlanabilir, i ak arac l ile haz rlanan dkmanlar ilgili ki ilere ynlendirilebilir. Tedarikiler ve malzemeler iin kalite dzeyi takibi yap labilir. M teriye zg kalite kontrol kriterleri m teri kalite bilgi kayd kullan larak ynetilebilir ve kalite ynnden m teri memnuniyeti sa lanabilir. Tedarik a amas ndan sat ve da t m a amas na kadar rn kalitesini do rulayan sertifikalar yarat labilir. Tm test ekipmanlar n n kalibrasyonu yap labilir. Kalite sipari leri kullan larak kalite kontrol srecinde olu an masraflar kaydedilebilir. Lojistik tedarik zincirinin tmnde kaydedilmi olan kalite verilerinin analizi ve de erlendirmesi yap labilir. Kalite ynetimi modl kalite kontrol cihazlar ile entegre edilerek kontrol sonular n n otomatik kayda al nmas sa lanabilir. Kalite ynetimi ve parti ynetimi kullan larak kalite kontrol sonular n n malzeme partisi zerine akmas sa lanarak mamulden hammaddeye izlenebilirlik sa lanabilir, stoklar kontrol sonular na gre s n fland r labilir.
26
MODLER YAPININ RNEK ZER NDE Kalite kontrol prosesi temel olarak a a daki gibi yrmektedir:
Fikret CO KUN
NEDEN
Mal Hareketi Sipari ler Son Tarih
Kontrol ne ba lat r
KONTROL N TALEP
Kontrol Partisi Kontrol Talimat
Ne ve ne kadar kontrol edilmeli
KONTROL
Kontrol sonular nedir Kalite Kontrol
KARAR
Kullan m Karar
Mallar ne iin yap labilir
ekil 4.2 - SAP R/3 Kalite Kontrol Prosesi Kalite Ynetimi modl irketler iin e itli dzeylerde avantajlar sa lar, rne in: Di er lojistik modlleri ve kalite ynetimi entegrasyonu sayesinde kontrol sonular n n tedarik, retim, sat ve da t m srelerine etkisinin sistem taraf ndan otomatik olarak yrtlmesi (rne in; red karar nda ilgili ki ilere eposta gnderilmesi) Bak m nceden yap lm kalite testleri, kontrol yntemleri, rneklendirme, kontrol planlar gibi anaverilere eri im Proseslerde standartla ma ak arac l ile bilgi ak n n otomasyonu Proseslerin izlenmesi ve kalite bildirimlerinde dzeltme grevlerinin uygulanmas yoluyla proseslerde iyile tirme. Kontrol ana verileri ile planlama deste i 4.8. WM - Depo Ynetimi (Warehouse Management) Depo ynetim sistemi, SAP Sistemine ve i letme iindeki malzeme ak na entegre olmudurumdad r. rne in; stok ynetiminde mal girikayd yap ld nda,
27
Fikret CO KUN
WM stok dzeyinde art olur. Mal giri kayd nedeniyle, WM sisteminde malzemenin depolanmas gerekti ini kullan c ya bildiren bir i lem ba lat l r. SAP Depo Ynetimi sisteminin sa lad olanaklar belirtmek gerekirse; Bir ya da birden ok retim yerinde, depo adreslerine kadar hemen her dzeyde e itli depo alanlar (yksek raf deposu, blok stok alan , sabit adres deposu vb.) ieren karma k depo yap lar n n ynetimi. Depo lemleri zleme Program , Kaba Yk Tahmini, Zaman Performans ve Teslimat zleme gibi aralarla Planlama ve zleme. Mal giri i, mal k , stok nakli gibi tm mal hareketlerinin depolama ve depodan karma stratejileri kullan larak ve mnferit malzemelerin zellikleri dikkate al narak i lenmesi. Do rudan Radyo Frekans deste i. WM sistemi ve otomatik kontrol sistemleri aras ndaki veri aktar m n n kontrol. eklinde s ralanabilir. WM sistemi, a a daki i levleri sa layan di er SAP sistemleriyle ba lant l d r: WM sistemindeki tm mal hareketleri Stok Ynetiminde kaydedilen verileri etkiler Kalite ynetimi sisteminde kontrol partisi i lemleri. PP/PI sistemleriyle ba lant l malzeme tedariki. SD sevkiyat sisteminde teslimat i lemleri. Nakliye sisteminde kalemlerin i lenmesi. Seyyar terminaller kullanarak nakil sipari i i lemleri. Te vik cretleri iin nsan Kaynaklar 'na veri iletilmesi. SAP sisteminde olu turalabilecek depo yap lar yla irketlerin depo-raf srelerini entegre bir ekilde takip etmeleri mmkn olmaktad r. 4.9. PM - Bak m ve Onar m (Plant Maintenance) SAP R/3 bak m-onar m modl, bir i letmede yap lan tm bak m onar m i lemlerinin kay t alt na al nmas n , takip edilmesini, planlanmas n ve maliyetlerinin kontrol edilmesini kapsar. Bak m onar m, irketin bir paras d r ve di er i letme alanlar ile ok say da ba lant ya sahiptir. Maliyet muhasebesi, malzeme ynetimi, retim planlama vb. modller, bak m-onar m modlnn ba lant halinde oldu u ba l ca modllerdir. Bak m-onar m modl dahilinde organizasyonlar mekansal, teknik veya i levsel olarak ekillendirilebilir. Nesneler bu organizasyon yap s ierisinde hiyerar ik olarak s n fland r labilir. Bak m onar m modl kapsam nda; Kesinti bak m onar m , Dzeltme amal bak m onar m, nlem amal bak m onar m, Tamir edilebilir yedeklerin yenilenmesi, gibi birok bak m onar m tr gerekle tirilebilir ve bu ekilde bak m onar ma ihtiya duyan nesnelerin;
28

Fikret CO KUN
Fiili durumu belirlenebilir, Hedef durumu muhafaza edilebilir, Hedef durumu yeniden olu turulabilir. Nesneler zerindeki lm noktalar ve sayalar n takibi yap labilir. Ayn zamanda nesneler iin standart ar za, neden, grev, i lem vb. kataloglar haz rlanabilir. Belirli periyotlarda dzenli olarak yap lan bak m-onar m faaliyetleri sistemde tan mlanabilir. stenen tarih veya lm de eri geldi inde sistemde otomatik olarak a r lar olu turulabilir. Bu sayede hem hatalar n nne geilmiolur, hem de i gcnden tasarruf sa lan r. Son olarak ise SAP'nin esnek raporlama sistemi ile talepler dahilinde nesnelere, kataloglara, bak m onar m trlerine, maliyetlere vb. birok konuya dair raporlar al nabilir 4.10. CS - M teri Servisi (Customer Service) SAP R/3 m teri servisi modl, bir i letmenin m terilerine verdi i bak m ve onar m hizmetlerinin kay t alt na al nmas n , planlanmas n sa lamaktad r. Ortaya kan maliyetlerin kontroln ve faturalama srecini takip eder. M teri servisi modl, ba ta sat -da t m, maliyet muhasebesi, malzeme ynetimi modlleri olmak zere bir ok modl ile entegre al maktad r. M teri servisi modl dahilinde organizasyonlar; mekansal, teknik veya i levsel olarak ekillendirilebilir. Nesneler bu organizasyon yap s ierisinde hiyerar ik olarak s n fland r labilir. Malzeme ve seri numaras takibi ile nesnelerin takibi kolayla t r l r. M teri servisi modl kapsam nda; Dzeltici bak m onar m Koruyucu bak m onar m Yenileme bak m onar m Montaj bak m onar m vb. gibi birok bak m onar m tr szle meli, szle mesiz, garanti kapsam ierinde yada d ar s nda ele al n p gerekle tirilebilir. Teklif ve faturalama sreleri ise sat -da t m modul entegrasyonu dahilinde gerekle tirilir. Nesneler zerindeki lm noktalar ve sayalar n takibi yap labilir. Aynzamanda nesneler iin standart ar za, neden, grev, i lem vb. kataloglar haz rlanabilir. Belirli periyotlarda dzenli olarak yap lan bak m-onar m faaliyetleri sistemde tan mlanabilir. stenen tarih veya lm de eri geldi inde sistemde otomatik olarak a r lar olu turulabilir. SAP'nin esnek raporlama sistemi sayesinde ise taleplere paralel olarak nesnelere, kataloglara, bak m onar m trlerine, maliyetlere vb. birok konuya dair raporlar al nabilir
29
MODLER YAPININ RNEK ZER NDE 4.11. HR - nsan Kaynaklar (Human Resources)
Fikret CO KUN
SAP nsan Kaynaklar Modl, bir i letmenin i e alma srecinden ba layarak, personel ile ilgili olabilecek tm srelerini ierir. nsan Kaynaklar Modl son derece esnek bir yap da olup, her i letmenin nsan Kaynaklar srelerini ierecek ekilde tasarlanabilir. SAP/R3 nsan Kaynaklar modlnde personelinizin her trl verisini saklayabilir, firma ii ve firma d e itim ve aktiviteleri organize edebilir, bordro ve yasal raporlar n kartabilir, de erlendirmelerini yapabilir, cretlerini ynetebilirsiniz. Kariyer haritalar tan mlayarak kariyer planlar yapabilir, geli im planlamas ile, orientasyon ve di er geli im srelerinizi otomatize edebilirsiniz. SAP R/3 yedekleme planlamas yapman za da olanak tan r. Ayr ca ESS (Employee Self Service) / MSS (Manager Self Service) modllerini kullanarak al anlar n z n insan kaynaklar srelerine etkin olarak kat lmas n sa layabilirsiniz. nsan Kaynaklar Fonksiyonlar : Ba vuru Ynetimi Ba vuru kay tlar n n tutulmas Ba vurular n srelere gre takibi. (mlakat, test, i e alma a amalar ) Ba vuranlar n i e uygunluk analizi Ba vuru ortamlar n n (gazete, kariyergnleri, dan manl k firmalar ) verimlilik analizi Toplu mail / mektup gnderme Personel idaresi ile entegrasyon, mkerrer veri giri inin nlenmesi Personel daresi Personele ait isim - soyisim, foto raf her trl demeleri, zlk bilgileri, SSK ve vergi bilgilerini, sa l k bilgileri ve akla gelebilecek her trl bilgisinin tutulabilmesi letmeye zg alanlar n tan mlabilmesi H zl ve kolay veri giri ekranlar . Organizasyon Ynetimi lerin, pozisyonlar n ve departmalar n tan mlanmas ve raporlanmas Ki ilerin organizasyon emas i lemleri Byme , klme, departman a lmas / kapanmas similasyonlar Zaman Ynetimi al anlar n saatlik ve gnlk devams zl klar n n takibi zin haklar n n ve izinlerinin takibi letmenin ihtiyac na gre online / ofline olarak PDKS (Personel Devam :Kontrol Sistemleri) ile entegrasyon Bordro Muhasebesi letmeye zg bordro hesaplamalar Kanun, Tzk ve genelegelere uygun hesaplama fonksiyonlar Temel, Yan, Ek, Net, Brt her trl demenin bordrola mas letmeye zg tasarlanabilir bordro kt s . Banka Disketlerinin haz rlanmas SSK, kur, al ma Bakanl Raporlar Bordro Muhasebe entegrasyonu, bordro sonular n n muhasebele tirilmesi
30
Fikret CO KUN
Personel Masraf Planlamas demelere, masraf kalemlerine gre personel giderlerinin similasyonu stenen blm / ki i zerinde ektra similasyonlar. E itim ve Toplant Ynetimi irket ii ve irket d e itim katolo unun olu turulmas E itimlerin kaynak planlamas n n yap lmas , (e itmen, malzeme, oda) Kat l mc lar n ( irket ii veya d ) kay t n-kay t i lemleri E itimlerin maliyetlerinin kart lmas E itim/Kat l mc de erlendirmeleri ste e gre e itimlerinin faturalanmas E itim sonucu kazan lan zelliklerin ki ilere aktar lmas Personel Geli imi Nitelik katalo u, niteliklerin i lere, pozisyonlara, ba vuranlara, personele, e itimlere ba lanabilmesi Personel Nitelik Ynetimi Kariyer Haritalar ile kariyer planlar n n olu turulmas Yedekleme Planlamas Geli im Programlar n n Planlamas Personel Performans De erlendirmeleri ESS / MSS al anlar n internet/intranet zerinden Nitelik ynetimi, Performans De erlendirmesi , ana verilerinin gncellenmesi, izin talebi, e itime n kay t yap lmas gibi insan kaynaklar srelerine aktif kat l m Yneticilerin internet/intranet zerinden insan kaynaklarsrelerine aktif kat l m Ba vuru ynetimi modlnn internet ile entegrasyonu. al anlar ve Yneticiler iin nsan Kaynaklar Portal nsan Kaynaklar Bilgi Sistemi Btn nsan Kaynklar sreleri iin standart sistem raporlar Kullan c lar n design edebilece i, ad-hoc query yap lar d r.
31
ERP NEDEN GEREKL ? 5. ERP NEDEN GEREKL ?
Fikret CO KUN
Son on y l ierisinde idnyas n n ve akademik evrelerin gndemine girmi olan ERP kavram henz yeterli geri bildirim elde edilememi olmas ndan tr e itli tart malar da beraberinde getirmektedir. dnyas n n takip etti i yay nlarda kan e itli makaleler ilgin ekilde iki ayr uta yer alabilmektedir. Bir k s m yazarlar, ERPnin ba ar s z olmas durumunda i letmenin yok olma tehdidi alt nda b rakaca n ve byk risk ta d n iddia ederken, Bir k s m yazarlar da ERPnin rekabet gc kazanmak, tedarik zinciri yap skurabilmek, ekonomik imalatsa layabilmek ve m teri ili kilerini kontrol alt nda tutabilmek iin en nemli bile en oldu unu savunmaktad rlar. (Mabert ve di erleri 2001). Gnmzn nemli ynetim metodolojilerinden Balanced Scorecard n da syledi i gibi asl nda tm i letmelerin hedefi finansal parametrelerdeki sonular, k saca karl l k ve verimliliktir. lk bak ta lojistik ynetimi a rl k grnse de ERP yaz l mlar da bu amatan soyutlanamaz. Sonuta ERP yaz l mlar ndaki kompleks yap n n hedefi, karl l k ve verimlilikteki art ile rekabet avantaj n n sa lanmas d r. Bu temel hedef do rultusunda, i letmeleri ERP yaz l mlar almaya ve uygulamaya gtren alt sebepleri yle s ralamak mmkndr; Fonksiyonel anlamda; Sistem Entegrasyonunun sa lanmas An nda do ru ve h zl bilgi toplanmas Toplanan bilginin payla m Yneticinin kritik kararlar alabilmesi Zaman ve kaynak tasarrufu Yat r mlar n ve sermayenin denetlenmesi Pazar pay n n artt r lmas Etkin m teri hizmeti ve ok dillilik Rekabet Avantaj Daha Gl firma ve rn imaj Operasyonel anlamda; Sipari e ve sto a retim ynetim sisteminin etkin al mas Stok maliyetlerinde d rn zlenebilirli i Do ru zamanda, do ru miktarda malzeme ihtiya tespiti ve temini Tedarikileri planlama Do ru ve h zl teklif verme Finansal kaynaklar n yerel para birimi ve dvizli de erlemesi M teri risk analizleri Performans de erlendirme (http://www.marmaraweb.com, 11.12.2006). 5.1. ERP Kullan m na Gemek in Karar Kriterleri ERP kurulumu k sa zaman alacak bir sre de ildir. htiyac n z olan zm kapsam na, irketinizin bykl ne, operasyonel faaliyetlerinizin e itlilik, yo unluk ve iyapma yntemlerinize gre de i ir. 3 ya da 6 ayl k srelerde ERP kurulumu yapt n syleyen firmalar sizi yan ltmamal . Firma kk boyutlarda olabilir veya
32
ERP NEDEN GEREKL ?
Fikret CO KUN
kurulum firman n sadece belirli k sm iin ya da firma sadece finansal modlleri kullanmak isteyebilir. ERP ba ar s iin al anlar n da i yap yntemleri de i tirilmelidir. Bu tr de i imler hite kolay olmamaktad r. E erki i yap yntemleriniz mkemmel olarak sryor (sipari ler zaman nda teslim ediliyor, verimlilik di er tm rakiplerinizden daha yksek, tamamen m teri memnuniyeti elde ediyorsunuz), bu durumda ERP'ye ihtiyac n z olmayacakt r tabiiki. nemli olan ne kadar srece i de ildir, gereki bir yakla mla ERP dn m abalar 1-3 y l gibi ortalama bir zaman alacakt r. Fakat ERP'ye neden ihtiyac n z oldu undan ok, ERP ile i lerinizi nas l geli tirebilece inizi hesap etmelisiniz. (http://www.cio.com/research/erp/ edit/erpbasics.htm, 11.12.2006). ERP yaz l m n n gerekten gerekli olup olmad yat r m maliyetleri, Firma le i, htiyalar, Gelece e ynelik planlar gibi kriterler a s ndan incelenmesi gerekir; 5.2. ERP Yat r m Maliyetleri Bu mukayeseyi rakamsal olarak yapmak, her i letmenin yukar da say lan faydalarne oranda elde etti i ve ERP uygulamas n n maliyeti ile ilgilidir. Bu mukayeseyi her irketin ancak kendi verileri do rultusunda yapabilmesi mmkndr. Burada, ERP uygulamalar n firmaya getirdi i yk(ler) ve toplam uygulama maliyeti iindeki ortalama yzdeleri u ekilde verilebilir : Yaz l m lisans bedeli (%15) E itim (%15) Dan manl k (%15) Donan m / Altyap (%25) Uygulama Ekibi (%15) Rakam ifade etmek gerekir ise, bir ERP uygulamas n n bedeli i letmenin le ine gre 100.000 dolar ile onlarca milyon dolar aras nda de i ebilmektedir. Bu bedel kk lekli firmalarda y ll k cironun %1.5i ile %2si olurken byk lekli firmalarda bu oran %3ten %6ya kadar kabilmektedir. Uygulaman n hayata gemesi ise gene i letmelerin le ine gre 4 ay ile 4 y l aras nda de i mektedir. (Dnya ortalamas 9 ay olarak belirlenmi tir). (http://www.haber1.com/tumhaberler.asp, 11.12.2006). ERP yaz l m n kurulu oldu u donan m zerinde al t r lmas da nemli bir maliyet kalemidir. Bu maliyetin d rlmesi iin firmalar yine iki yol izliyorlar. Bunlardan birincisi AS400 veya NT gibi gibi kullan m maliyeti d k donan m/i letim sistemi ile al mak, ikincisi ve as l nemlisi ise internet zerinden ASP (uygulama zm sa lay s c ) zm. ASP ile kullan c yaz l m ve donan m sat nalm yor bir anlamda kiral yor, internet arac l ile sunucu irkete ba lan p kendisi iin ayr lan ortama ula yor. Uygulamay kiralayan firma ise birok firmaya bu hizmeti verdi inden maliyetleri ok d k, her konuda optimizasyon yapabiliyor. Haz r paketler ve ASP arac l ile kiralama uanda ok yayg n de il ama kk lekli firma pazar n n ERP sat c lar nh zla bu alana ynlendirece i d nlmektedir. ERP maliyetleri konusunda geli me sa lanana kadar kk lekli i letmeler mevcutta kendilerine sunulan somut alternatifler ile ba ba alar. Fakat ne yaz kki muhasebe tabanl yaz l mlar sorunlara (kompleksle en ortam ve verimlilik: maliyetler, kalite,
33
ERP NEDEN GEREKL ? m teri memnuniyeti) tam zm sunamamaktad r. http://www.erpcrm.com/body1.html, 11.12.2006). 5.3. Firma le i
Fikret CO KUN
ERP yat r m nda firman n le i en nemli unsurdur. Bu projede e zamanl kullan c say s leklemede kriter olarak kabul edilmi tir. Kk lekli irketler: 020 kullan c , orta lekli irketler: 20-200 kullan c , byk lekli irketler: 200 ve st ERP yat r mlarorta ve byk lekli irketler iin uygun grlmektedir. (http://www.erpcrm.com/body1.htm, 11.12.2006). Kurumsal kaynak planlamas n n (ERP) dnya ap nda bir retim standard haline gelmesiyle, byk lekli i letmelerin ard ndan kk ve orta boy i letmeler (KOB ) de ERP yaz l mlar na yneliyor. ERP'nin temel avantaj , veriye kolay eri im sa lamas . Bir KOB , rekabette ba ar l olmak iin, neyi nas l ve ne kadar verimli kulland n bilmek durumunda. Bu da ancak tam entegre al an; planlamadan sat a, sevk yattan maliyete kadar her ak n kontrol edilebildi i iyi bir bilgi altyap s yla mmkn. ERP, m teri ili kilerinden retim planlamaya, her noktada kaynaklar en etkin biimde izlemeyi ve buna ili kin birtak m aksiyonlar almay sa l yor. (http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Ite mid=189, 11.12.2006). 5.4. htiyalar htiyalar iki ba l kta, mevcut sistemden memnuniyetsizlik (rekabet gcndeki kay plar) ve gelece e ynelik planlar ile incelenmelidir: Mevcut sistemden memnuniyetsizlik (rekabet gcndeki kay plar): Operasyonlar verimli bir ekilde ynetilebilmekte/izlenebilmekte midir? Faaliyet/birimlerin verimlili i izlenebilmekte midir? Faaliyet/birimler aras entegrasyon kurulabilmi midir? Karar vericiler (st ynetim) ihtiya duyduklar detayda ve s kl kta gncelli ini yitirmemi rapor/verilere ula abilmekte midir? Gelece e ynelik planlar; letmenin i hacminde byme plan var m d r. Bunun paralelinde operasyonlar n n gittike kompleksle mesi beklenmekte midir? letme de i ik sektrlere girmeyi hedeflemi midir? sorular na cevap aramaktad r. Yukar da ERP karar nda dengenin maliyet ile kurulabilece i belirtilmi ti. zetle terazinin bir ucunda ihtiyalar n kar lanamamas n n maliyeti ve di er bir ucunda ise ERP yat r m n n maliyeti bulunmaktad r. ERP yat r m n maliyeti yakla k olarak kart labilmektedir. htiyalar n kar lanamamas n n maliyetinin hesaplanmas iin kurall bir yntem bulunmamaktad r. (http://www.erpcrm.com/body1.htm, 11.12.2006)
34
ERP NEDEN GEREKL ? 5.5. ERP Uygulamalar n n Ba ar s zl k Nedenleri
Fikret CO KUN
ERP sistemlerinin sa lad bu a k yararlara ra men, ideal ko ullarda bile ok masrafl yat r mlar olan bu sistemlerin kurulumu, d ar dan grnd kadar kolay de ildir. ERP sistemlerinin kurulumu, bir yaz l m sistemi kurulumundan ok daha karma k bir i letme organizasyonudur ve zerinde titiz bir al ma yap lmad takdirde byk kay plara yol aabilmektedir. ERP sistem kurulumunun ba ar s z olmas n n nedenleri 10 s n fta toplanabilir: Stratejik hedeflerin net tan mlanmamas st ynetimin sisteme yeterince destek olmamas Zay f kurulum projesi ynetimi Organizasyonun de i ime kat lmamas , destek vermemesi ok iyi bir kurulum projesi ekibinin seilememesi Son kullan c lara yeterli e itimin verilmemesi Veri do rulu unun sa lanamamas Performans ltlerinin organizasyon de i imine destek vermemesi ok merkezlilik konusunun iyi irdelenmemesi Teknik zorluklar (yaz l m iindeki hatalar, eskiden uygulanan sistemlerden kaynaklanan sorunlar ve donan m zorluklar vb.). (Baskak, Ceti li, 2003). ERP uygulamas n n istenilen sonucu verebilmesi iin sistem iinde sa l kl veri giri lerinin mutlaka yap lmasgerekir. Veriler kurumun yap s na uygun belirlenen kriterler nda girilmiyorsa, ilgili zamanlarda, do ru girilmiyorsa, sistemin do ru sonular retmesi beklenemez. rne in, stok takip sorumlusu stok bilgilerini girmiyor yada gecikmeli olarak giriyorsa, gncel stok bilgilerine ula lamaz. Dolay s yla m teri temsilcisi teklif ve sipari a amalar nda istenilen hizmet kalitesini kurumsal m terilere sa layamayacak, teslimatlarda sorunlar ya anacak, finans blm s k nt lar ya ayacak, st ynetim firma ile ilgili dnemsel raporlar sa l kl alamayacak. Sistemin kullan c lar i lerini yapmad klar srece kusursuz bir ERP uygulamas n n dahi ba ar l olma ans yoktur. (http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, 11.12.2006). flas ndan nce 5 milyar dolarl k cirosu ile Amerikan n drdnc byk ila da t m firmas olan FoxMeyerin ERP kurma projesi olan Delta III projesine start verilmesiyle ba layan iflas srecini Judy E. Scott, .The FowMeyer Drugs. Bankruptcy: Was It A Failure Of ERP? adl k sa makalesinde incelemi tir. Bu blm ad geen makaleden al nan bilgilerden derlenmi tir.(Yegl, 2002). Teknolojiyi daha etkin kullanmak iin FoxMeyer, 1993 y l nda Delta III projesini ba latm t r. Yap lan pazar ara t rmas n n ard ndan ayn y l n Aral k ay nda SAP R/3 ERP paketi sat n al nm t r. FoxMeyer, SAP R/3n yan nda ayn zamanda Pinnacle firmas ndan depo otomasyon yaz l m sat n alarak kendisine proje dan man olarak bu iki sistemi entegre etmesi iin Andersen Consulting firmas n semi tir. Delta III projesinin uygulanmas 1994 ve 1995 y llar nda gerekle mi tir. FoxMeyer 1996 y l nda iflas na klam ve 1998 y l nda, firman n ERP sat c s olarak SAPyi ve SAPnin entegrasyonu iin dan man firma olarak da Andersen Consultingi her biri iin 500 milyon dolar deyerek kulland a klanm t r. Pinnacle firmas n n bir st dzey yetkilisine gre projenin ba ar s zl bir otomasyon probleminin ya da ticari
35
ERP NEDEN GEREKL ?
Fikret CO KUN
yaz l m paketinin problemlerinin bir sonucu de il ynetim yanl lar n n bir sonucudur. irketi iflasa srkleyen Delta III projesinin olas ana sebepleri unlar olabilir: Firman n st ynetimi projeye yeterli ba l l ve deste i vermi olsa da e itli raporlardan elde edilen sonulara gre alt kadrolardan (kullan c lar) bir k smbu ba l l k ve deste i gstermemi lerdir. rne in depo otomasyon sisteminin SAP ile entegre edilmesi sonucu i lerini kaybedeceklerini d nen depo i ilerinde byk moral motivasyon sorunlarortaya km ve bunun sonucunda deponun kapanarak mallar n otomasyon uygulanm depoya ta nmas olay bir fiyaskoya dn m tr. iler stoktaki mallara zarar vermi , sipari ler yerlerine ula t r lamam , yeni sistemde birok problemle kar la lm ve yakla k 34 milyon dolarl k bir kay p stok zarar ortaya km t r. Projenin kapsamfirman n bu sistemin ilk uygulay c lar ndan biri olmu olmas ndan tr risk ta makta olmas n n yan s ra projenin ba lamas ndan k sa bir sre sonra firma, niversite Sa l k Sistemi konsorsiyumunun ihtiyalar n kar lamak zere ok genikapsamlbir kontrat imzalam t r. Bu da R/3 i lemleri hacminde ngrlenin ok stnde bir art a yol aarak, teknik altyap da sorunlara sebebiyet vermi tir. Projenin problemlerinden biri de firman n yeterli say da gerekli bilgi ve tecrbeye sahip insan kayna na sahip olmamas ve bu yzden s rt n dan man firma Andersen Consulting.e dayam olmas d r. Firma projenin istendi i biimde yrmedi inin fark na varm olmas na ra men, dan man firma ve sat c ya olan a r ba ml l ndan tr kontrol nas l ele alaca n bilememi tir. Firma st ynetimi, projeye olan a r deste inden tr, do ru noktada do ru ad m at p projeden kademeli olarak vazgeme cesaretini gsterememi tir. Bunlar n d nda say labilecek alt sebepler olsa da, sonu itibariyle ba ar s zl k ve iflas olay ERP sisteminin bir hatas olarak alg lanmamaktad r. Sebepler sistemin uygulanmas ndaki hatalara ve evresel faktrlerin yeterince iyi hesap edilememi olmas na ba l gzkmektedir. FoxMeyer firmas n n iflas etmesi hadisesi ERP kurulumu ve uygulanmas esnas nda nelerin yap lmamas gerekti i konusunda iyi bir rnek te kil etmektedir.
36
SONU
Fikret CO KUN
6. SONU Kurumsal Kaynak Planlama projelerinin ba ar l olabilmeleri iin en nemli husus kurumsal ihtiyalar n, beklentilerin do ru bir ekilde tespit edilmesi ve srelerle ilgili tm verilerin sa l kl bir ekilde sisteme i lenmesidir. Kurulum a amas sisteme gei in en uzun ve en nemli k sm n te kil etmektedir. ERP'yi sadece teknolojik bir uygulama olarak grmeyip kurumun bugn ve gelecekteki tm faaliyetlerini yrtecek btnle ik bir otomasyon sistemi olarak de erlendirmek gerekmektedir. Sistemin karma k yap s , sistem zerinde hatal yap lan bir i lemin, ters hareketlerle dzeltilmeye al lmas yla daha da karma k bir hale gelebilir. Ancak ERP sistemlerinde ka n lmaz sonulardan birisi olan bu durum, sistem talimat ve prosedrlerinin a k ve net bir ekilde tan mlanmas ve uygulanmas yla, hi bir zaman korkutucu sonulara varmayacakt r. Gnmzde rekabet, ulusal s n rlar a arak uluslararas bir konuma ula m t r. Bu ko ullar alt nda rekabet gcn korumak ve geli tirmek isteyen i letmelerin vizyon ve stratejilerini ok iyi belirlemeleri ve spesifik hedefler belirlemeleri gerekmektedir. Zamanla de i en rekabet unsurlar , i letmeleri rn/hizmet kalitelerini art rmaya, pazarda meydana elen de i melere tepki h z n ykseltmeye ve bunlar yaparken de maliyetlerini d rmeye zorlam t r. De i imlere h zl ve ekonomik tepki verebilmek iin, i letmenin tm fonksiyon, sre ve kaynaklar n entegre bir ekilde planlanmas ve kontrol etmesi gerekmektedir. Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri bu zm aray lar ierisinde ok geniboyutlu bir ereve iinde ele al nmas gereken bir konudur. Kalite ynetimi, lojistik ynetimi, mali i ler ynetimi, insan kaynaklar ynetimi, proje ynetimi, otomasyon ynetimi, bilgi kaynaklar ynetimi, karar destek sistemleri ynetimi vb. birbirinden ok farkl disiplinlerden ayn anda yararlanmak zorunda olan ERP sistemleri, olduka iddial hedeflerin temsilcisidir.
37
KAYNAKLAR
Fikret CO KUN
KAYNAKLAR ADAM, E. 1999, Quality Circle Performance, Journal of Management, 17(1) ss.2125. ACAR, N., 1991, Malzeme htiya Planlama, Milli Prodktivite Merkezi Yay nlar No: 323, AIMS Software INC. BASKAK M., Ceti li H., Kurumsal Kaynak Plnlama Nedir? stanbul Teknik niversitesi, letme Fakltesi, Endstri Mhendisli i Blm, Yksek Lisans Tezi RAJAGOPAL, R. 2002, An Innovation Diffusion View of Implementation of Enterprise Resource Planning (ERP) Systems and Development of a Research Models" Information & Management 40 s. 87-114, MI. UMPLE, E.J., Haft, R.R., Umble, M.M. (2003), "Enterprise Resource Planning: Implementation Procedures and Critical Success Factor", European Journal of Operational Research, 146 NY. pp. 241-257. ALTINKESER, H., 1999, Kurumsal Kaynak Planlamas , Y ld z Teknik niversitesi Fen. Bil. Enst. Yksek Lisans Tezi APICS, 2000, ERP Software Comparison Survey Results, corrected version Bay nd r, A., (2000), Using the output of an ERP system in companywide performance analyses, Marmara . Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Tezi YEGL, M. F., 2002 Kurumsal Kaynak Planlama, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Semineri B LGE, T., 1999, A process analysis methodology for ERP implementations, Marmara . Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Tezi DURMU O LU, S., 1994, malat Kaynaklar Planlamas (MRP II), Seminer Notlar HAGMAN, A, 2000, What Will be of ERP?, Project Report, School of Information Systems Queensland University of Technology. KLAUS, K., ROSEMANN, M. ve GABLE, G. G., 2000, What is ERP?, Information Systems Frontiers 2:2, pp. 141-162 MABERT, A. M., SON , A. ve VENKATARAMANAN M.A., 2001, Enterprise Resource Planning: Common Myths Versus Evolving Reality, Business Horizaons, May-June 2001, pp. 69-76 O. CONNOR, J.T, DODD, S. C., 2000, Achieving integration on capital projects with ERP systems, Automation in Construction, 9, pp. 515-424 ZTUNCER, ., 1998, ERP Software A Tool in Reengineering, Marmara . Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Tezi
37
KAYNAKLAR
Fikret CO KUN
ROSS W. R. ve V TALE M. R., 2000, The ERP Revolution: Surviving Versus thriving, Information Systems Frontier SAP Info Development and Technology, (1998), Accelerated SAP Enhancements SCOTT, J.E., The FoxMeyer Drugs. Bankruptcy: Was it a failure of ERP?, The University of Texas TANYA , M., 1994, retim Kaynaklar Planlamas (MRP II) zmlerinin Geli tirilmesi, Hedefleri ve Yararlar , MRP II retim Kaynaklar Planlamas Workshop Bildiriler Kitab , ss.92 TUALP, D., 2000, Development of ERP Post-Implementation Performance Assessment Methodology, ODT Fen Bilimleri Enst. Yksek Lisans Tezi YET , N., 1993, Kapasite htiya Planlamas , TMMOB stanbul ubesi, retim Kaynaklar Planlamas Semineri
http://www.sap.com/turkey/solutions/business-suite/index.epx, Eri im Tarihi: 11.12.2006 http://www.ias.com.tr/erp/erp.html, Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html, Eri im Tarihi:11.12.2006 www.logo.com.tr/ Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.biymed.com/pages/erpprg.htm, Eri im Tarihi: 11.12.2006 http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.html, Eri im Tarihi:11.12.2006 www.sap.com/turkey/news, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.oytek.com.tr/erp. asp, Eri im Tarihi: 11.12.2006 www.sap.com/turkey/news, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.sap.com/ Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.kocsistem.com.tr/tr/default.asp, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.ias.com.tr/solutions/caniaserp.html, Eri im Tarihi: 12.01.2007
38
KAYNAKLAR
Fikret CO KUN
http://www.ias.com.tr/caniaserp.html, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.cs.com.tr/diger/iletisim.html , Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.cs.com.tr/iletisim.html, Eri im Tarihi: 12.01.2007 http://www.matrisbilisim.com/contactform.asp, Eri im Tarihi: 11.12.2006 http://www.matrisbilisim.com/cf.asp, Eri im Tarihi: 11.12.2006 http://tr.wikipedia.org/w/index.html, Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.elsys.com.tr/sitecontent/sapsolutions.asp, Eri im Tarihi:18.12.2006 http://www.geocities.com/akircali/planlama/planlama.html, Eri im Tarihi14.012007 http://www.marmaraweb.com/ Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.cio.com/research/erp/edit/erpbasics.htm Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.haber1.com/tumhaberler.asp Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.erpcrm.com/body1.htm Eri im Tarihi:11.12.2006 http://erpakademi.com/v1/index.php?option=com_content&task=view&id=1035&Itemi d=189 Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.erpcrm.com/body1.htm Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.bilisimterimleri.com/bilgisayar_bilgisi/bolum/8.html Eri im Tarihi:11.12.2006 http://www.ias.com.tr/erp/p-unsuccess_erp.html, Eri im Tarihi:11.12.2006
39
ZGEM 07.12.1978 tarihinde Ankarada do du. lkokulu ankaya Y ld z lkokulunda, Orta Okulu Oyak lk retim okulunda tamamlad . 1992 y l nda girdi i I klar Askeri Lisesinden 1996 y l nda mezun olup ayn y l Kara Harp Okuluna ba lad . 2000 y l nda Kara Harp Okulundan Ordudonat m Te men olarak mezun oldu. Bal kesir Ordudonat m Okulu ve E itim Merkez Komutanl ndaki Subay Temel Kursunu ba ar yla tamamlayarak Topu ve Fze Okulu Ordudonat m Blk komutanl nda greve ba lad . 2003 y l atamalar yla 2nci gvenlik Tugay (Lice/D YARBAKIR)na Ana Malzeme ve Yedek Para Sayman olarak atand . 2005 y l atamalar yla 531 nci lave Depolama K s m Komutan (Narl /KAHRAMANMARA ) olarak atand grevine devam etmekte olan Ordudonat m ste men Fikret CO KUN evli olup, iyi derecede ngilizce bilmektedir. Fikret CO KUN
37

Kurumsal Kaynak Planlama Fikret Coskun Tez

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kurumsal Kaynak Planlama Fikret Coskun Tez

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)

YKSEK L SANS PROJES

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)

Dan man: Do. Dr. smail BAKAN

YKSEK L SANS PROJES

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)

Do.Dr. smail BAKAN DANI MAN

Do.Dr. Sami TABAN YE

Yrd.Do.Dr. Mustafa TA LIYAN YE

Do.Dr. Haluk ALKAN

KAHRAMANMARA ST MAM N VERS TES

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)

Kurumsal Kaynak Planlama (ERP: Enterprise Resource Planning)

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA NED R?

Durum : - Karma k, da n k Bilgi Sistem altyap s

Faaliyetler : - Btnle ik ERP Sistemi seimi

Olas faaliyet : - ERPnin zelle tirilmesi

Etki : - Bak m ihtiyac olan bir sistem

ekil 2.2 ERP Kurma Sebepleri ve Beklentiler (Hagman, 2000).

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR 3. ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

ERP YAZILIM PAZARINDAK F RMALAR

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

TEDAR K LER SATIve DA ITIM STOK ve MALAT

M MAR ENDSTR YEL ZMLER

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

Mal Hareketi Sipari ler Son Tarih

Kontrol Partisi Kontrol Talimat

Ne ve ne kadar kontrol edilmeli

Kontrol sonular nedir Kalite Kontrol

Mallar ne iin yap labilir

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

MODLER YAPININ RNEK ZER NDE

ERP NEDEN GEREKL ? 5. ERP NEDEN GEREKL ?

ERP NEDEN GEREKL ?

ERP NEDEN GEREKL ? 5.5. ERP Uygulamalar n n Ba ar s zl k Nedenleri

ERP NEDEN GEREKL ?

You might also like