DINAS PENDIDIKAN

SMP NEGERI 3 LAWANG

ULANGAN KENAIKAN KELAS
TAHUN PELAJARAN 2007 / 2008

Mata Pelajaran : Bahasa Daerah

Kelas : VII ( TUJUH )
Hari, tanggal : Kamis, 19 Juni 2008
Waktu : 60 Menit

PETUNJUK UMUM:
1. Tulis nama, kelas, nomor peserta Anda pada lembar jawab.
2. Arsirlah atau hitamkan huruf A, B, C, dan D yang menurut Anda merupakan jawaban yang paling tepat.
3. Gunakan pensil 2B, dan penghapus karet yang baik.
4. Apabila ingin mengganti jawaban hapuslah jawaban tersebut dengan karet penghapus dan arsir /
hitamkan jawaban yang benar.

Dipun simak ingkang setiti, slajengipun dipun pilih satunggal wangsulan ingkang paling leres !

ARYA DAMAR

Ing pulo Medura ana nom-noman mudha taruna , gagah prakosa sing senengane dolan menyang alas. Ora
awan ora bengi, ora ngetung cedhak apa adoh, saben dina Arya Damar – arane nom-noman mau – sabeng alas. Wis
kenceng karepe, golek senenge ati ing alas. Ora ngganggu gawe tangga-tanggane, tinimbang mung ngekep dhengkul
aneng omah.
Sasuwene aneng alas, pinuju padhang bulan, Arya Damar nginep ing alas. Senajan gedhe atine, supaya ora
diganggu kewan galak, mula Arya Damar turu ing dhuwur uwit.
Wengi iku lagi liyer-liyer Arya Damar ngrungu swara wadon padha guyon sajak bungah banget. Nanging yen
ditilingake kanthi temenan, swara mau cat krungu cat ora. Pancen wis wengi tur sepi, mula swara apa bae senajan adoh
panggonane bisa keprungu ing alas iku. Arya Damar ketarik atine. Saya gedhe tekade kanggo meruhi sapa lan apa sing
kedadeyan ing wengi padhang bulan, ing tengah alas kuwi.
Arya Damar banjur menek luwih dhuwur. Padhang rembulan, mula bisa ndeleng endi-endi. Wusana Arya
Damar ngerti ing endi asale swara wadon sing padha ngguyu-ngguyu, cekikikan iku. Arya Damar mudhun alon-alon.
Tumuju ing sendhang ing tengah alas iku. Ati-ati banget anggone nyedhaki sendhang, ndelik ing grumbul supaya ora
dingerteni.
Arya Damar saya nyedak, ing sendhang ana wong wadon ayu-ayu padha adus lelumban karo gojegan. Arya
Damar mindhik-mindhik lan njupuk sandhangan siji digawa ndhelik.
Ora suwe keprungu jago kluruk. Sing padha lelumban kaya dielingake yen wis suwe olehe parisuka. Kabeh
enggal mentas banjur nganggo sandhangane lan mabur menyang langit. Ana siji widodari ora bisa bali mabur. Anggone
nggoleki nganti kesel. Atine sedhih nganti ambruk lan nangis.
Krungu tangise, Arya Damar banjur nyedhaki lan aweh pitulungan. Diwenehi sandhangan supaya ora
kadhemen. Dewi Nawang Wulan banjur dijak mulih menyang omahe. Sajak wis pasrah marang lelakone, mula Dewi
Nawang Wulan mung manut bae. Tekan omah, desane Arya Damar dadi rame. Tangga teparone padha teka. Padha
kepingin weruh lan nyatakake, yen Arya Damar oleh bojo tur ayu banget.
Anggone mangun bebrayan, kaparingan anak siji, lanang lan bagus. Arya Kedhot arane. Bareng rabi, Arya
Damar ora nate kekurangan sandhang apadene pangan. Uripe guyub rukun, tata tentrem, sarwa kecukupan…….

1. Nom-noman sing bengi rino seneng saba alas yaiku ...

a. Joko Tole b. Arya Damar c. Cindhe Laras d. Arya Kendhot

2. Arya Damar anggone mbangun bebrayan karo Dewi Nawangwulan kaparingan anak siji lanang, yaiku ...
a. Joko Kendil b. Joko Tole c. Arya Kedhot d. Arya Wirna
3. Piweling apa kang ana crita Arya Damar ?
a. Widadari yen adus ing bumi c. kudu jujur lan bisa dipercaya
b. kudu tresna marang kewan d. Dadi uwong ora perlu jujur
4. Dongeng Arya Damar iku padha karo utawa meh padha karo dongeng ....
a. klething kuning b. Malin kundhang c. Joko Tarub d. Bajul Segara

5. Manut dedongengan ing Medura, ratu-ratu ing Medura iku saka anak turune ....
a. Kencana Ungu b. Sawunggaling c. Aryo kendhot d. Gajah Mada

6. Dongeng iku kalebu crita rakyat kang diwarisna kanthi cara ....
a. lisan b. Bathin c. meguru d. Langsung

7. Crita dongeng iku bisa kagolongake ......sebab mujudake ekspresi budi dayaning manungsa kanthi basa tulis lan lisan,
sarta ngemu kaendahan :
a. sastra b. Klenik c. laporan d. Geguritan

8. Dongeng iku penting banget kanggo ndidhik lan mulang, sebab ing dongeng iku akeh ....
a. matrane b. Jopa-japune c. pitutur becik d. Gorohe

9. Dongeng kang kalebu legenda umpamane ....

a. Timun Mas b. Kancil lan baya c. keong mas d. Asal-usul Surabaya

10. Dongeng kang awujud fabel, umpamane ....

a. timun mas b. Joko bodho c. kancil lan baya d. Surabaya

11. Sadurunge wawancara sing kudu digatekake .....

a. alat rekaman b. tema lan tujuwan c. kancane d. buku lan tas

12. Kegiatan wawancara iku nduweni tujuan golek …..

a. rekaman b. pawarta lan katrangan c. tema d. pawarta

13. Tumrap wong jawa tindak-tanduk, ngomong, nganggo klambi iku ana ….
a. tata kramane b. panggonane c. unggah-ungguhe d. carane

14. Bu, aku njaluk pamit arep mulih. Basa kramane sing bener manut unggah-ungguh yaiku …
a. Bu, kula nyuwun pamit badhe kondur c. Bu, kula nedhi pamit ajeng kondur
b. Bu, kawula nyuwun pamit badhe manthuk d. Bu, kula nyuwun pamit badhe wangsul

15. Tuladhane basa ngoko lugu yaiku ….

a. aku duwe pithik telu kabeh lemu-lemu c. panjenengan apa arep tindak mas ?
b. panjenengan dalemipun pundi ? d. kula ajeng kesah ten medunten

16. Panganggone basa iku ana loro, yaiku ….

a. tulis-tinulis b. lisan-tulis c. tulisan lan wacan d. dongeng lan crita

17. Nggunakake basa tulis kanggo ngandakake pesen utawa kabar bias uga liwat …
a. telpon b. layang c. radio d. majalah

18. Rita arep nilpun Bulike, arep matur yen ibuke ora sida tindak Solo, menyang daleme bulike mau. Ukarane Rita ing
tilpun sing becik yaiku ….

a. Helo ? Iki Bulik ya ? Lik Ibu ora sida nang Solo, ora sida nang omahe bulik.
b. Helo, ? Bulik inggih ? dikengken Ibu criyos nek mboten sida kesah teng Solo, teng griyane bulik.
c. Hi….hi….hi Bulik ta ? He…he…he…Ibu ora sida lik, arep nang Bali timbang nang omahe sampeyan.
d. Helo ? Bulik niki Rita. Ngaturi pirsa Ibu mboten siyos tindak Solo. Boten siyos teng dalemipun Bulik.

19. Pak kula mangke badhe ….. Arema ing stadion Kanjuruhan pareng nggih ?
Tembung kang pas kanggo jangkepi ukara ing duwur yaiku …
a. nonton b. nyawang c. mirsani d. ningali
20. Tuladhane basa ngoko alus yaiku ….
a. Ton, bukumu iku lebokno tas c. mbenjing kula wangsul enjing
b. panjenengan apa wis dhahar d. sinten ingkang kagungan buku punika

21. Amargi infeksi flu Burung, kathah ayam ingkang ….

a. tilar donyo b. pejah c. seda d. matek

22. Basa kang digunakake nalika wawancara kudu manut ….

a. nara sumbere b. sing ngutus c. unggah-ungguh d. kang wawancara

23. Para siswa kudu bisa mapana dhiri pribadine manut ing panggonan, wektu lan swasanane, sifat iku jenenge ….
a. empan papan b. mapan empan c. papan dhiri d. papan becik

24. Panganggone tembung pitakon ing ukara ngisor iki kang bener yaiku ….
a. sinten reginipun computer punika mbak ? c. Ing pundit salak pondok sakilonipun ?
b. punapa rawuhipun Mas Daru ? d. kados pundit caranipun nanem apel ?

25. Asil karya sastra jawa modern, wujude puisi, ora kaiket ing aturan guru gatra, guru lagu, guru wilangan, kaendahane
mapan ing pilihan tembung lan rerenggan basa kang di gunakake, diarani…..
a. cerkak b. cerbung c. parikan d. geguritan

26. Geguritan “ Tanah Jawa “ karangan Djajus pete iki gatekna !

Lemah sacengkal kaya bis kakehan penumpang sing ngadeg lan sing lungguh.
Kringete kaya dipuh ungkepe, banget nyesekake napas.
Mentala sikut-sikutan lan tegel ngrampas
Geguritan ing duwur gambarake yen pulo jawa iki ….
a. wis sesek, padet, kebak kringet lan ungkep nganti ambegan wae angel
b. subur makmur penduduke mung sethithik
c. kaya bis sing lagi golek penumpang lungguhane akeh sing kosong
d. kaya bis sing akeh penjahate akeh copete

27. Sing digatekake nalika maca geguritan yaiku ….

a. lafal, mimic, kinetic, wirama c. mimik, volume, suara, kostum
b. iringane, wirama, kinetik d. lafal, kinetik, artikulasi

28. Tembung sato iku dasa namane, yaiku …..

a. b. c. d.

29. Rembulan, candra, wulan, padha karo …..

a. b. c. d.

30. Ing ngisor iki dasanama sing bener yaiku …..

a. c.

b. d.

31. Ing kegiatan “Maca cepet” biji paling dhuwur menawa ….

a. wektune cepet, asil tes dhuwur c. wektune suwe asil tes dhuwur
b. wektune cepet asil tes endhek d. wektune suwe asil tes endhek
32. Ing ngisor iki sing nggambarake ukarane wong lagi gumbira yaiku ….
a. Biyuh, ana emas kok sak gajah gedhene ! c. Aja kuwatir mengko aku mesthi teka
b. Hore, adhiku menang maneh ! d. Yen ana luputku, aku njaluk sepura !
33. Tuladhane ukara kanthi intonasi pitakon yaiku ….
a. kula nyuwun pangapunten awit sedaya lepat kulo pak
b. sinten ingkang dereng tepang kaliyan Mas Tomy
c. kula nderek Mas Imron mawon pak
d. Sampeyan sedaya sampun ngantos nindakaken kalepatan !

34. Ing ngisor iki sing kalebu ukara prentah yaiku ….

a. mengko sore aku arep sinau karo Budi c. Yen ora ana alangan aku mesthi teka
b. Bukune jupuken, cepet ! d. Sampeyan apa kenal Bu Asri ?

35. Ing kasusastran Indonesia parikan iku pada karo ….

a. pantun b. puisi c. cerpen d. peribahasa

36. Purwakanthi sing digunakake ing parikan yaiku ….

a. ab – ab, gatra 1 = gatra 3, gatra 2 = gatra 4 c. ab – ab, gatra 1 = gatra 4, gatra 2 = gatra 3
b. ab – ab, gatra 1 = gatra 2, gatra 2 = gatra 4 d. ab – ab, gatra 1 = gatra 2, gatra 3 = gatra 4

37. Kolang-kaling kolak nangka, golek glali gulane kelapa. Welingku mring para mudha, …….
Ukara kang pas kanggo jangkepi parikan ing dhuwur yaiku …..
a. Aja lali sinau lan golek ilmu c. kudu ngabekti marang gusti
b. Negara iki sapa sing duwe d. aja lali watak utama

38. Manuk emprit, mabur telu /…..

a. dicekel siji kari loro c. ngasah arit nganthi landhep
b. dadi murid ya sinau d. sinaua supaya pinter

39.

Kasalin ing aksara latin …..

a. pager alas b. pager klaras c. pager luntas d. panjer alas

40.

Yen kasalin ing akrasa latin ….

a. legene ngemut gula b. ngegine nganut gula c. dadine ngemut gula d. legine semut gula