I

SEYFETTN MANSALIGL'N ARDINDAN

Prof. Dr. miran Kurtkan Bilgiseven

Seyfettin Manisalgil'i ok ani bir ekilde kaybettik. Kendisi sosyoloji leminin gen fakat deerli mensuplarndan biriydi. Bundan tr ebediyete intikal ederek aramzdan ayrlmasndan duyduumuz znt hakikaten ok byk olmutur. Sosyoloji Konferanslarnn elimizde bulunan 24. saysn hatrasna tahsis ettiimiz Seyfettin Manisalgil 23.2.1957 tarihinde Uak-Karahall'da dnyaya geldi. lk eitimini Ktahya'da Barboros lkokulunda ve orta eitimini Ktahya Lisesinin orta ksmnda yaptktan sonra Vefa Lisesinde okudu ve oradan mezun oldu. Yksek eitimini Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi idare Blmnde yapan Seyfettin Manisalgil 1980 ylnda Fakltemize asistan olarak girdi. 1988'den itibaren yaklak yl boyunca Amerika Birleik Devletleri Wisconsin niversitesinde almalar yapp yurda dnd ve doktora tezini hemen tamamen hazrlam bir durumda iken aramzdan ayrld. Kendisi Sosyoloji'ye derinlemesine vukufuna ilaveten Almancas ve tngilizcesi itibariyle de kuvvetli bir durumdayd. Onun fevkalade gzel saylabilecek pek ok zellikleri vard ki bunlarn banda son derece zeki ve kabiliyetli olma zellii zikredilebilir. Zeks, konumalarnda ve karlkl mzakerelerde hemen farkedilirdi. Doktora tezinin yneticisi olduum iin yaptm baz tavsiyeleri ok iyi idrak ettiini farkederdim. Bu tavsiyelere kendisinin de baz ilveler yapt hallerde bu ilavelerin ne kadar mantkl olduu da derhal farkedilirdi. kinci mspet zellii samimi bir vatansever olmasyd. Milletine candan bal bir insand, ama bu ballk hi bir arln lekeleyebildii bir duygu haline gelmemiti ve gelmesine de imkn yoktu. Onun dengeli ahsiyetine herhangi bir arln nfuz edebilmesi mmkn deildi. Seyfettin Manisalgil'in, bir sosyolog olarak kendisini takdir etmeme yol aan en nemli zellii Sosyaloji'ye ak'Ia bal olmasyd. Zaten bu yzden, vaktiyle mensup olduu ktisad Corafya dalndan Sosyolojiye gemek istemiti. Bu arzusunu bana pek ok defalar at halde nceleri pek fazla nemsemediimi itiraf etmeliyim. Fakat birgn odamda baka misafirler de varken sosyolojik bir konuda belli bir fikri destekleyen

II mdafaa tarz beni ok etkiledii iin kendisini aramza almak gerektiini idrak ettim ve dilekesini yazmasn syledim. O nakil dilekesini yazd, ben "uygundur" erhini vererek imzaladm. Seyfettin bylece Sosyoloji ile resmen de ban pekitirmi oldu. Seyfettin Manisahgil, kl krk yaran bir ilim adam titizliine sahipti. Bundan tr herhangi bir fikri uzun boylu dnp tanmadan hemen benim seyivermek onun yapaca i deildi. Tabii bu mspet zellii bir bakma menfi bir sonu yaratt ve doktora tezini bitirebilmesi gecikti. Bu geikmeden tr ok zldm iin baz defalar kendisini zorluyor ve - "Haydi Seyfettin, artk u tezini bitir" diyordum. Fakat her seferinde bu zorlaym karsnda bana yle cebap veriyordu: -"Hocam, iyi bir ey yapmak istiyorum". Onun ilm titizliini bildiim iin, bu cevap karsnda srardan vazgemek zorunda kalyordum. nk baz maddi menfaatlerini de geiktirmek bahasna osa bile gerekten iyi bir ey yapmay isteyecek kadar ilmi n plana alacak bir ahsiyet yapsna sahip olduunu ok iyi biliyordum. Gerek ilim adamnn bakalar ile didiecek vakti yoktur. Seyfettin de hayat boyunca hi kimse ile mcadele etmedi. Bir evlilik tecrbesi yaam ve ei ile anlaamadklar iin ayrlmak zorunda kalmt. Fakat hi bir gn einin veya kendi meslekdalarndan herhangi birinin arkasndan ekitirdiine ahit olmadm. lim bir nevi cmertliktir. nk ilim adam, en kymetli eyini, yani vaktini, mrn ilme verir. Bu cmertlik Seyfettin Manisalgil'de dier hususlarda da gze arpyordu. Yurt dndan ber geliinde, "cam sakz oban armaan"diyerek hediyeler getirirdi. Gani bir gnl sahibi idi, cmertlik onun gnlnn taa derinliklerine ilemi bir zellikti. Bir ilim adam, hem ok zeki ve kabiliyetli, hem bilgiden yana zengin durumda ise, ilm kskanlk onun gnlnde asla yer tutamaz. Seyfettin de, yurt dndan her geliinde orada satn ald kitaplar er beer kmeler halinde getirir, benim masamn stne yar -"Hocam, bu kitaplarn istediiniz blmlerinden istediiniz kadar fotokopi ektirin" derdi. "Ya hoca bunlar benden daha iyi kullanrsa, benden nce yorumlayarak kendi fikirleri ile de yourup, gzel eserler meydana getirirse, ben bundan zararl kmaz mym?" dncesi asla zihnini megul etmezdi. nk, o kendisi de yorum kabiliyetine sahip, zeki bir elemand ve "her yiitin bir yourt yiyii vardr" sznn ilm eserlerden farkl ilim adamlarnca deiik istifadeler salanmas asndan ifade ettii mnnn ne olduunu ok iyi idrak edebiliyordu. Seyfettin Manisahgil gerek ahlk gzellii gerek zek zenginlii bakmndan ok eyler vaad eden bir potansiyel kabiliyetti. Az yaad. "Ya otuzbe, yolun yans eder" diyen airimizi yalanc karrcasna otuzbe yanda kendi mr ylunu bitiriverdi. mr uzunluunun sbjektif ve objektif idrakleri birbirinden farkldr. Herkes (isterce doksan yanda olsun) kendi mrn sbjektif anlamda ok ksa bir mr olarak idrak eder. nk, en uzak hatralar bile adet dnk olaylar gibidir. Fakat bir insann mr hakkndaki objektif takdirler ok daha salam kriterlere dayanr. Seyfettin Manisahgil gibi, ok verimli olabilecek kabiliyetler 90 yama kadar da

m
yaasalar onlarn lmne zlmek gerekir. Sultan Veled, Maarif adl eserinde iyi ahlkl, kabiliyetli, verimli ihtiyarn arkasndan, o ok sevilen bir kii olduu iin zlmek gerektiini yle mdafaa eder. "nk ihtiyar, daha akll, daha bilgilidir, ahlk daha gzeldir ve daha ok olgunlamtr. Alamak, sevilen bir eyden ayrlmaktan doar. O elden giden ey, ne kadar gzel ve kymetli olursa, acs da o lde (byk) olur" . Onun iin diyoruz ki, Seyfettin Manisalg uzun yllar yaayp daha sonra lseydi, objektif olarak onun mrn insanlar yine de ksa bulacaklard.
(1>

Fakat, byk bir kabiliyet potonsiyeline sahip olup da onu ortaya koymaya vakit bulamadan, gen yata aramzdan ayrlanlar da rnn veremeden solup giden bitkiler gibi bizi hayflandrr. Yunus bundan tr btn insanoullann ekinlere benzetir ve kiminin yetiip rn verdiini, kiminin ise rnn veremeden yokolup gittiini yle anlatr:

Miskin demolanan benzetmiler ekincie Kimi biter, kimi yiter, yere tohum sam gibi. Genlik yllarnda lp gidenleri gk ekin (yeil filiz) halindeyken biilen ekinlere benzeterek onlara nasl iinin yandn anlatan Yunus, sanki bizim Seyfettin Manisahgil'in ardndan duyduumuz znty dile getirmektedir:

Bu dnyada bir nesneye yanar iim gynr zm Yiit iken lenlere, gk ekini bimi gibi

(1)

Suttan Veled, Maarif, ark-lslm Klasikleri, MEB yaym, eviren; Meliha Anbaraolu, Basmevi stanbul, 1991, sf, 261-262 Yunus Emre Divan, Derleyen; Abdlbaki Glpnarl, bul, 1971, sf. 53

Milli Eitim

(2)

Altn Kitaplar Yaym, Alttn Matbaas,

istan-