Του νεκρού αδερφού

Γενικά χαρακτηριστικά των παραλογών

Είναι συνήθως πολύστιχα ποιήματα με αφηγηματικό και επικολυρικό
χαρακτήρα. Από την άποψη αυτή πλησιάζουν και συγγενεύουν πολύ με τα ακριτικά
τραγούδια. ρισμ!νες μάλιστα "ορ!ς τα όρια ανάμεσά τους είναι δυσδιάκριτα
Αντλούν την υπόθεσή τους από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους# από νεότερες
παραδόσεις# από διά"ορα# δραματικού χαρακτήρα, κοινωνικά περιστατικά# από
την ιστορική μνήμη# ή !χουν υπόθεση εντελ$ς πλαστή.
%αρουσιάζουν !ντονο το παραμυθικό- εξωλογικό στοιχεο
Επειδή ο α"ηγηματικός τους τρόπος δεν είναι όπως στα !πη# ιδιαίτερα
λεπτομερειακός# αποσιωπ$νται όλες οι ασήμαντες λεπτομ!ρειες# με αποτ!λεσμα τη
διήγηση να προσλαμ&άνει !να χαρακτήρα γοργότητα!.
'ια"!ρουν ριζικά από τα άλλα α"ηγηματικά δημοτικά τραγούδια# γιατί το θ!μα τους
παρουσιάζει !ντονο το στοιχείο της δραματικότητα!.
%ολλ!ς παραλογ!ς ανάγουν την αρχική τους προ!λευση σε πολύ παλιούς
αρχαιοελληνικούς μύθους
Εισάγουν το διάλογο μετα(ύ "υσικ$ν προσ$πων αλλά και συμ&ατικ$ν )πχ.
πουλι$ν*
"τοιχεα πλοκή!
• + αποστολή προ(ενητάδων από !να μακρινό τόπο !ρχεται να διαταρά(ει την
ευτυχία της οικογ!νειας. 'ημιουργεί πρό&λημα ανάμεσά τους# καθ$ς οι
απόψεις της οικογ!νειας# που παρουσιάστηκε ενωμ!νη και ευτυχισμ!νη στους
προηγούμενους στίχους διχάζονται. ,ε το στοιχείο του προ(ενιού αρχίζει η
#δ$ση% του μύθου )η πλοκή της υπόθεσης ως το σημείο που η ευτυχία ή η
δυστυχία του ήρωα κορυ"$νεται*
• Από το διάλογο μάνας - .ωσταντή προκύπτει !να πολύ σημαντικό στοιχείο
για την πλοκή του μύθου/ ο όρκο! του &ωσταντή. + αντίδραση της μάνας#
που θεωρεί την παρουσία της Αρετής απαραίτητη στις σημαντικ!ς στιγμ!ς της
οικογ!νειας# αναγκάζει τον .ωσταντή να κατα"ύγει στον όρκο για να την
πείσει να δ$σει τη συγκατάθεσή της στο προ(ενιό. + δ!σμευσή του αυτή
είναι που θα δ$σει λύση στο αδι!(οδο στο οποίο "τάνει η α"ήγηση# όταν οι
συμ"ορ!ς που !πλη(αν την οικογ!νεια ά"ησαν τη μάνα μόνη# χωρίς καν!να
ηθικό στήριγμα και χωρίς τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με την κόρη της.
• 0ο στοιχείο της συμ"οράς# του θανατικού, δίνει άλλη τροπή στο μύθο της
υπόθεσης# δια"ορετική από αυτή που περίμενε η πρακτική λογική του
.ωσταντή# τονίζοντας το ευμετά&ολο της ανθρ$πινης τύχης. 1υνιστά
επομ!νως περιπ$τεια μ!σα στην όλη σύνθεση του ποιήματος# α"ού
μετα&άλλει την κατάσταση της οικογ!νειας από την ευτυχία στη δυστυχία. 0ο
τυχαίο αυτό γεγονός λειτουργεί και σαν στοιχείο πλοκή!'
• + κατάρα αποτελεί το σημαντικότερο στοιχεο τη! πλοκή!# καθ$ς είναι
αυτή που δίνει $θηση στην υπόθεση# που μετά το θάνατο του .ωσταντή
κινδυνεύει να περι!λθει σε αδι!(οδο. 2ωρίς το στοιχείο της κατάρας ο
.ωσταντής δε θα αναγκαζόταν να (ανα!ρθει στη ζωή για να επιστρ!ψει την
Αρετή στο σπίτι της. Αποτελεί 3ανακάλεμα4# κάλεσμα του νεκρού .ωσταντή
στη ζωή. .αι γι5 αυτό ο ποιητής διακόπτει την α"ήγηση για να παρεμ&άλλει
την κατάρα σε ευθύ λόγο# για να τονίσει τη σημασία της στην πλοκή του
μύθου. + κατάρα αποτελεί στοιχεο εσωτερική! οικονομα! του μύθου#
γιατί συντελεί $στε το α"ύσικο γεγονός της !γερσης του νεκρού να αποκτήσει
!να ισχυρότερο αίτιο# που κάπως το δικαιολογεί# με αποτ!λεσμα να το
αποδεχτούμε ως κάτι το "υσικό# ή τουλάχιστον αισθητικά αναγκαίο.
• ( λύση) τελευταίος στίχος με το θάνατο μάνας και κόρης κλείνει το μύθο
του ποιήματος "τάνοντάς το στο δραματικό του κορύφωμα. + λύση που
δίνει ο ποιητής είναι αισθητικά επιτυχημ!νη# α"ού υπαγορεύεται από τον ίδιο
το δραματικό χαρακτήρα του είδους που καλλιεργεί# της παραλογής. Αλλά
κρίνεται επιτυχημ!νη και επειδή κατορθ$νει να οδηγήσει στην υψηλότερη
δραματική !νταση τα συναισθήματα των ακροατ$ν. .αμιά άλλη λύση δε θα
μπορούσε να μας οδηγήσει σ5 αυτή την !νταση των συναισθημάτων που μας
δημιουργεί ο θάνατος των δύο ηρωίδων. ακροατής ζ$ντας όλη τη
δραματικότητα της ανθρ$πινης τύχης και "τάνοντας στη μεγαλύτερη !νταση
των συναισθημάτων του# "τάνει τελικά στην κάθαρση# στη λύτρωση# στην
ψυχική ανακού"ιση# που είναι το αποτ!λεσμα της μαγείας που δημιουργεί η
υψηλή ποίηση.
*φηγηματικ$! τεχνικ$!
*φηγηματική παράλει+η και περλη+η) . + παρουσίαση της συμ"οράς από τον
ποιητή γίνεται σε καταιγιστικό ρυθμό# αίσθηση που επιτυγχάνεται με τη
συμπύκνωση της δράσης και την απο"υγή λεπτομερει$ν. 1το σημείο αυτό
χρησιμοποιούνται από τον ποιητή οι α"ηγηματικ!ς τεχνικ!ς της $λλει+η!# καθ$ς δε
γίνεται καθόλου λόγος για τη ζωή των ηρ$ων για !να μεγάλο χρονικό διάστημα# και
της α"ηγηματικής περλη+η!# καθ$ς γεγονότα μεγάλης διάρκειας καλύπτουν μόνο
λίγους στίχους. ι τεχνικ!ς αυτ!ς επιταχύνουν τη δράση.
,πι-ράδυνση) 0ο τα(ίδι της επιστρο"ής# σε αντίθεση με το τα(ίδι του
.ωνσταντίνου# δίνεται με περισσότερη χρονική διάρκεια# χωρίς όμως να χαλαρ$νει ο
γοργός ρυθμός του ποιήματος. 1κοπός του διαλόγου ανάμεσα στα δύο αδ!ρ"ια είναι
να επι&ραδύνει τη λύση του μύθου# εντείνοντας την αγωνία των ακροατ$ν.
%αρακολουθούμε λοιπόν με το διάλογο μια τεχνική επι-ράδυνση! τη!
αφηγηματική! οικονομα!' ,ε το διάλογο αυτό αποκαλύπτεται σταδιακά από την
Αρετή η κατάσταση του .ωσταντή.
.ιάλογο!/ %ολλ!ς "ορ!ς ο α"ηγητής σταματά να διηγείται την ιστορία του με τη
δική του "ωνή και δίνει το λόγο στους ήρω!ς του. 0ότε λ!με ότι !χουμε διάλογο. +
λειτουργία του διαλόγου είναι πολλαπλή/
α* σπάει τη μονοτονία της α"ήγησης και χαρίζει ποικιλία στο λόγο.
&* ηθογρα"ούνται άμεσα τα πρόσωπα/ από αυτά που λ!νε αντιλαμ&ανόμαστε
καλύτερα τις ιδιότητες του χαρακτήρα τους# την προσωπικότητά τους# τα
συναισθήματά τους.
γ* προσδίδουν στο λόγο δραματικότητα και /ωντάνια# α"ού με τους διαλόγους
είναι σα να !χουμε τα πρόσωπα να δρουν μπροστά στα μάτια μας.
δ* μ!σα από τους διαλόγους προωθεται )προχωράει* συχνά η υπόθεση
1το ποίημα διάλογος ή μονόλογος χρησιμοποιείται σε κάποιες κρίσιμες στιγμ!ς#
δίνοντας !τσι περισσότερη ζωντάνια και δραματικότητα/ ο όρκος του .ωσταντή# οι
κατάρες της μάνας. διάλογος Αρετής 6 .ωσταντή# χρησιμοποιείται για να
σκιαγρα"ηθεί η ψυχολογική κατάσταση της Αρετής. Αποτελεί όμως ταυτόχρονα και
επι&ράδυνση# εντείνοντας την αγωνία των ακροατ$ν. Επιπλ!ον# προωθεί την
υπόθεση# καθ$ς μ!σω του διαλόγου σταδιακά αποκαλύπτεται στην Αρετή η
πραγματική κατάσταση του .ωσταντή.
,ξωπραγματικό 0 φανταστικό στοιχεο
7να από τα χαρακτηριστικά των παραλογ$ν είναι ότι παρουσιάζουν !ντονο
παραμυθικό 6 ε(ωλογικό στοιχείο. 1το ποίημα 3 του νεκρού αδερ"ού4 το ε(ωλογικό
στοιχείο παρουσιάζεται από τη στιγμή της !γερσης του νεκρού .ωνσταντίνου. 15
αυτό κυρίως συντελεί η παρουσία του νεκρού# αλλά και τα υλικά στοιχεία που
χρησιμοποιεί ως μ!σα για το τα(ίδι του/ το σύγνε"ο το κάνει άλογο# το άστρο
χαλινάρι και στην πορεία του !χει για σύντρο"ο το "εγγάρι. 1το "ανταστικό κόσμο
του ποιήματος εντάσσεται επίσης η περίεργη νυχτερινή πορεία της ζωντανής και του
πεθαμ!νου# καθ$ς και τα πουλιά που μιλούν και αποκαλύπτουν &αθμιαία στην Αρετή
την πραγματική κατάσταση του .ωσταντή.