ΛΥΚΕΙΟ ΚΥΚΚΟΥ Β΄ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2019-2020

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

4ος ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ:
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ – ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΙΔΕΩΣΗ – ΒΙΑ – ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Επιμέλεια Υλικού:
Νίκη Ορφανίδου
Μαρία Πολυκάρπου
Γεωργία Γαλάζη
Παναγιώτα Χαραλάμπους
Γεωργία Λάρκου – Σάββα

1η | σ ε λ ί δ α
 Κείμενο 1ο : Η αξία του ομαδικού αθλητισμού
σύμφωνα με τον Νίκο Καζαντζάκη
Ο Νίκος Καζαντζάκης επισκέφθηκε την Αγγλία το 1939 στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις αναφέρθηκε και στην επίσκεψη του στο πανεπιστήμιο του Ήτον
(φημισμένο κολλέγιο), όπου οι φοιτητές ασχολούνταν και με ομαδικά αθλήματα:κρίκετ, λεμβοδρομίες,
τένις, ποδόσφαιρο. Στο απόσπασμα έχει διατηρηθεί η πρωτότυπη ορθογραφία.
Τα σπορτ και οι κλασσικές σπουδές είναι στο Ήτον οι δύο παράλληλοι αδελφωμένοι δρόμοι
της αγωγής. Όχι όμως τα αθλήματα τα ατομικά- ακόντιο, πήδημα, δίσκος- αλλά τα ομαδικά:
λεμβοδρομίες, κρίκετ, τένις και ποδόσφαιρο.
Τα ομαδικά παιχνίδια υπηρετούν ένα μεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να υποτάξεις την
ατομικότητα σου σε μια γενική ενέργεια. Να μην νιώθεις ότι είσαι άτομο ανεξάρτητο, παρά
μέλος μιας ομάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι μονάχα την ατομική σου τιμή παρά ολόκληρη
την τιμή της ομάδας όπου ανήκεις: σχολή, πανεπιστήμιο, πόλη, Έθνος. Έτσι, από σκαλοπάτι
σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι μπορεί να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές, αφιλόκερδες κορυφές
ενέργειας.
Μαθαίνεις ακόμα, πολεμώντας στην ομάδα, και τούτο το σπουδαιότατο: πως για την νίκη ένα
στοιχείο είναι απαραίτητο ο αρχηγός. Να υποτάζεσαι σε αυτόν, να πειθαρχείς, να ξέρεις να
υπακούς, αν θες, όταν θα έρθει η στιγμή σου, να ξέρεις και εσύ να προστάζεις. Έτσι μονάχα
μπορούν να δημιουργηθούν οι αρχηγοί άξιοι και οι οπαδοί πρόθυμοι - δηλαδή μια
πειθαρχημένη στρατιά ικανή υλικά και ψυχικά, να κυριαρχήσει στον κόσμο. Στα σπορτ δεν
γυμνάζεις το σώμα σου μονάχα, γυμνάζεις πάνω από όλα την ψυχή σου. «Στα τερραίν του
Ήτον , είπε πολύ σωστά ο Ουέλιγκτον1, κερδήθηκε η μάχη του Βατερλώ».
Στα ομαδικά αθλήματα μαθαίνεις να είσαι έτοιμος, να συγκρατιέσαι, να περιμένεις την
κατάλληλη στιγμή, να θυσιάζεις τις ατομικές χαρές η προτίμησες για τα συμφέροντα της
ομάδας. Μαθαίνεις να προσαρμόζεις τις ατομικές ιδιότητες σου στις ανάγκες του συνόλου,
να εκμεταλλεύεσαι όσο μπορείς, για την νίκη τα ελαττώματα και τα προτερήματα σου. Με
την μέθοδο αυτή μονάχα μπορείς να ασκηθείς για το μεγάλο παιχνίδι αργότερα, της
δημόσιας ζωής.
Για να φτάσεις στο υψηλό αυτό κορύφωμα της άσκησης πρέπει καλά να ξέρεις τον εαυτό
σου, να ξέρεις τον διπλανό σου, να ξέρεις και oλάκερη την ομάδα όπου ανήκεις. Κι όχι
μονάχα αυτό. Να ξέρεις και την αντίπαλη σου ομάδα. Να μην την περιφρονείς να την
σπουδάζεις με αμεροληψία και σέβας, να ξέρεις καλά τις αρετές και τις δυνάμεις της, για
να οργανώσεις ανάλογα και συ τις αρετές και τις δυνάμες σου και να μην χάσεις το παιχνίδι.
Κι ακόμη, τούτο το σημαντικότατο, που αποτελεί το πιο κρυφό, το πιο πανανθρώπινο τέρμα
του παιχνιδιού: να ξέρεις πως και η αντίθετη ομάδα κατά βάθος δεν είναι αντίμαχη,
συνεργάζεται μαζί σου, γιατί χωρίς αυτή δεν θα υπήρχε παιχνίδι.
Ότι αγνότατα ηθικό μπορεί να μας μάθει το παιχνίδι είναι τούτο: Ο ανώτατος σκοπός του
παιχνιδιού δεν είναι η νίκη παρά από ποιους δρόμους, με ποια προπόνηση, με τι
πειθαρχία, ακολουθώντας αυστηρά τους νόμους του παιχνιδιού να μάχεσαι για την νίκη.
Έτσι που κοίταζα στο ήσυχο δειλινό τους ωραίους εφήβους του Ήτον, άλλους με τα γαλάζια
και άλλους με τα άσπρα κασκέτα τους να πολεμούν λυγεροί, συγκεντρωμένοι, έτοιμοι με τον
ανάλαφρο κραδασμό του λιγνού ατσαλένιου σπαθιού, προσπαθούσα να βρω τους
θεμελιακούς νόμους της άσκησης. Βρήκα τέσσερεις:
1) Ν΄ασκείς το σώμα και την ψυχή ως άτομο, ανεξάρτητο από την ομάδα
2) Ν΄ασκείς το σώμα και την ψυχή ως άτομο μέσα στην ομάδα την δική σου
3) Ν΄ ασκείς το σώμα και την ψυχή αναφορικά με την άλλη ομάδα
4) Ν΄ασκείται αλάκερη η μια ομάδα αναφορικά με την άλλη ομάδα

Η ζωή είναι παιχνίδι σαν το τέννις, σαν το γκολφ. Δεν παίζεις μόνος σου, παίζεις με

1
Άγγλος στρατηγός, γνωστός για τη νίκη του επί του Ναπολέοντα στη μάχη του Βατερλό

2η | σ ε λ ί δ α
άλλους. Έχεις ευθύνη απέναντι σε όλους τους συντρόφους σου, όλοι σου οι σύντροφοι έχουν
ευθύνη απέναντι σου. Άτομο και ομάδα είναι ένα. Το παιχνίδι έχει νόμους. Όποιος θέλει να
παίζει, οφείλει να ξέρει τους νόμους αυτούς και να τους σέβεται. Αν δεν ξέρει τους νόμους, ή
αν δεν θέλει να τους σέβεται δεν είναι άξιος να λάβει μέρος στο παιχνίδι. Μέσα στον κύκλο
που χαράζουν οι νόμοι είναι απόλυτα λεύτερος. Κανείς, μήτε ο Βασιλιάς, δεν έχει δικαίωμα
να επέμβει. Μπορεί οι νόμοι αυτοί να είναι παλιωμένοι η στραβοί η αυθαίρετοι, δεν έχει
σημασία. Το σπουδαίο είναι, και αυτό γυμνάζει την ψυχή του ανθρώπου, να τους υπακούς.
Δεν πρέπει να ντρέπεσαι πως νικήθηκες, πρέπει να ντρέπεσαι μονάχα όταν έπαιξες κακά και
για αυτό νικήθηκες ή - και αυτό είναι το χειρότερο - πρέπει να ντρέπεσαι όταν νίκησες
παίζοντας κακά ή άτιμα. Το fair-play, να το ανώτατο χρέος. Να παίζεις καλά το παιχνίδι, είτε
φουτμπολ είναι είτε πόλεμος είτε ολόκληρη ζωή. Αυτή είναι η πρώτη αυστηρότατη εντολή
στον εγγλέζικο δεκάλογο. «Να’ σαι δυνατός και να παίζεις τον άντρα». Κάνε το χρέος σου αυτό
και μην σε μέλλει για τίποτε άλλο. Αν πετύχεις, αν αποτύχεις, αυτό έχει μονάχα πρακτική
όχι ψυχική σημασία. Έκαμες το χρέος σου. Τι άλλη αμοιβή θες;
Αν περιμένεις οποιαδήποτε αμοιβή, αν εργάζεσαι για να ικανοποιείς όχι εσωτερικές σου
επιταγές παρά για να πλερωθείς, είσαι μιστοφόρος δεν είσαι πολεμιστής. «Όποιος δεν βρίσκει
την ανταμοιβή μέσα του είναι σκλάβος. Η λαχτάρα να αρέσει σε άλλους τρικυμίζει τις πέντε
αίστησες του ανθρώπου»….
Πηγή: Νίκου Καζαντζάκη, Ταξιδεύοντας: Αγγλία

Ασκήσεις:
Α.Κατανόηση περιεχομένου:
1. α) Να εξηγήσετε τι διδάσκουν τα ομαδικά αθλήματα σύμφωνα με τον Νίκο Καζαντζάκη.
β) Να καταγράψετε κάποιες από τις αξίες του αθλητισμού που -κατά τη γνώμη σας-
εφαρμόζονται και στη ζωή.
2. «Δεν πρέπει να ντρέπεσαι πως νικήθηκες, … πρέπει να ντρέπεσαι όταν νίκησες παίζοντας
κακά η άτιμα.». Να σχολιάσετε την άποψη αυτή του συγγραφέα.
3. Να εντοπίσετε δυο τρόπους πειθούς στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου.
Να γράψετε ένα μέσο πειθούς για τον κάθε τρόπο.
4. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο κείμενο, λαμβάνοντας υπόψη τις βασικές του ιδέες.
5. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με
αναφορά σε συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα. Να αξιολογήσετε την
καταλληλότητα σε σχέση με τον σκοπό του συγγραφέα.
Β. Μορφή κειμένου
1. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της όγδοης (8ης) παραγράφου («Η ζωή…υπακούς»). Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
2. Να εντοπίσετε ποια σύνταξη κυριαρχεί στο κείμενο (ενεργητική ή παθητική) και να
δικαιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα.
3. Να δώσετε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις, διατηρώντας
τον γραμματικό τους τύπο:
-να την σπουδάζεις με αμεροληψία και σέβας
-μια πειθαρχημένη στρατιά ικανή υλικά και ψυχικά, να κυριαρχήσει στον κόσμο
4. Να αναλύσετε τη λέξη «αμεροληψία» στα συνθετικά της.
5. Να δώσετε ένα παράγωγο ουσιαστικό και ένα παράγωγο επίθετο για το ρήμα
«προσαρμόζω».

3η | σ ε λ ί δ α
Κείμενο 2ο: Το αθλητικό γένος των Ελλήνων και το αγωνιστικό
ιδεώδες

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των αρχαίων Ελλήνων είναι το αγωνιστικό

τους πνεύμα. Βαθιά ριζωμένο στην ελληνική φυλή. Η συνεχής δοκιμασία, η επιμονή για
βελτίωση, για την κατάκτηση του καλύτερου είναι συνδεδεμένη με τον χαρακτήρα του
Έλληνα, υπάρχει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, δένεται με τη θρησκεία του,
διαμορφώνει τους μύθους του, εκφράζεται στα ιδεώδη του. Η έντονη αγωνιστική διάθεση
του γένους των Ελλήνων εκδηλώνεται σ’ όλες τις μορφές της ζωής του. Εντάσσεται στις
πολεμικές πράξεις, θεμελιώνει την παιδεία του, γίνεται επιθυμία για άθληση του σώματος,
προικίζει με υπεροχή το πνεύμα του, υπάρχει στη φιλοσοφία του, η οποία θεωρεί ως
πρωταρχική αξία τον άνθρωπο και την ολοκλήρωσή του. Η φράση «πάντα να αριστεύεις και
να υπερέχεις από τους άλλους» είναι κληρονομιά που δίνεται από τους γεροντότερους στους
νέους και μετατρέπεται σε ιδανικό, το οποίο θα προσπαθήσουν να φτάσουν με πράξεις και
οι θεοί. Όλος ο ελληνικός κόσμος προσπαθεί για την επίτευξη ενός «άθλου» αναπτύσσοντας
τη μέγιστη σωματική και πνευματική δύναμη, επιστρατεύοντας όλες τις αρετές του. […]
Το πάθος των Ελλήνων για την άμιλλα βρίσκει διέξοδο στους αθλητικούς αγώνες. Οι
μυθικοί ήρωες, όπως και οι θεοί που παίρνουν μέρος σ’ αυτούς, βρίσκουν και καθιερώνουν
τα αθλήματα. Πρώτος ο Ιάσων καθιερώνει το πένταθλο, ενώ ο Απόλλων εισάγει την πυγμή.
Γι’ αυτό η ίδρυση των πανελλήνιων αγώνων ανάγεται σε κάποιο θεό που αγωνίστηκε να
κερδίσει τον ιερό χώρο, όπως ο Δίας πάλεψε με τον Κρόνο για την Ολυμπία ή ο Απόλλωνας
με τον Πύθωνα για τους Δελφούς.
Η εξιδανίκευση* της άθλησης πρωτοπαρουσιάζεται στα ομηρικά έπη. Σ’ αυτά
περιγράφεται η συμπεριφορά των αθλητών κατά τη διάρκεια των αγώνων και διαφαίνονται
τα ιδανικά τους. Από τους ομηρικούς χρόνους η άμιλλα μετατρέπεται σε αρετή. Ανήκει στα
κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού των Ελλήνων και θα μπορούσαμε να πούμε
ότι αυτοί είναι οι πρώτοι «ευρέτες» της. Μιλώντας για την ελληνική άμιλλα δεν εννοούμε τον
ανταγωνισμό που κάθε αγωνιζόμενος αναπτύσσει προς τον αντίπαλό του. Ο ανταγωνισμός
για τους αρχαίους Έλληνες είναι αντιπαλότητα, ενώ η άμιλλα, ο συναγωνισμός, αποτελεί
αρετή. Ο Ησίοδος στο έργο του εντάσσει την άμιλλα στην καθημερινή ζωή, περιγράφοντας
τον ανθρώπινο μόχθο. Τη συνδέει με την ειρηνική ζωή περιγράφοντας σκηνές αθλητικές
δίπλα σε στιγμές του τρύγου και του θερισμού. […]
Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια εκφράζουν ένα πνευματικό ιδεώδες με δύο κύρια
χαρακτηριστικά, το ιδεώδες της φυσικής δύναμης και της πνευματικής. Αυτά τα δύο
χαρακτηριστικά συνυπάρχουν αρμονικά στην περαιτέρω πορεία του ελληνικού πολιτισμού.
Αυτή η αρμονική συνύπαρξη και ανάμειξη της ηθικής, φυσικής και πνευματικής αρετής
γίνεται το ύψιστο αγαθό του κλασικού πνεύματος, που οδηγεί στη δημιουργία του άριστου,
του καλού και αγαθού νέου. Και σε όλη την πορεία της ιστορίας του ο Έλληνας απέδειξε ότι
διατηρεί στο κύτταρό του την αγωνιστική του διάθεση για την πραγματοποίηση του
καλύτερου.
Έλση Σπαθάρη, Το Ολυμπιακό Πνεύμα, εκδ. ADAM, Αθήνα, 2000 (Διασκευή)

* εξιδανίκευση:το να θεωρείται κάποιος ως ιδανικός ή ιδεώδης

4η | σ ε λ ί δ α
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ – ΜΟΡΦΗΣ:

1. Να αποδώσετε το περιεχόμενο του κειμένου σε περίληψη 120-140 λέξεων, με σκοπό να

ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το θέμα αυτό. Το κείμενό σας θα δημοσιευτεί στην
εφημερίδα του σχολείου.

2. Η συγγραφέας στην 1η παράγραφο υποστηρίζει ότι «ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των
αρχαίων Ελλήνων είναι το αγωνιστικό τους πνεύμα». Να εξηγήσετε ποια σημασία έδιναν οι
αρχαίοι Έλληνες στο αγωνιστικό πνεύμα, σύμφωνα με τη συγγραφέα.

3. Να εξηγήσετε τι σημαίνουν οι λέξεις «ανταγωνισμός» και «άμιλλα» για τους αρχαίους

Έλληνες σύμφωνα με τη συγγραφέα.

4. Να εντοπίσετε και να γράψετε τα δομικά μέρη της 1ης παραγράφου («Ένα από τα κύρια
… τις αρετές του»).

5. Να γράψετε ένα (1) τρόπο και ένα (1) μέσο πειθούς, που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στη 2η
παράγραφο («Το πάθος των Ελλήνων … τους Δελφούς»). Να δικαιολογήσετε την απάντησή
σας με στοιχεία από την παράγραφο.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:

Όλες οι λέξεις, που δίνονται, βρίσκονται υπογραμμισμένες στο κείμενο.

1. Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω προτάσεις, αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με

συνώνυμες, χωρίς να αλλάξει ο γραμματικός τους τύπος:

α) Η συνεχής δοκιμασία …
β) … εκδηλώνεται σ’ όλες τις μορφές της ζωής του.
γ) … προικίζει με υπεροχή το πνεύμα του …
δ) … προσπαθεί για την επίτευξη ενός «άθλου» …

2. Να ξαναγράψετε τις πιο κάτω προτάσεις, αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με

αντώνυμες, χωρίς να αλλάξει ο γραμματικός τους τύπος:

α) Εντάσσεται στις πολεμικές πράξεις …

β) … γίνονται το ύψιστο αγαθό του κλασικού πνεύματος

3. α) Να αναλύσετε στα συνθετικά τους τις λέξεις πανελλήνιων, φιλοσοφία.

β) Να γράψετε τρεις (3) σύνθετες λέξεις που έχουν το ίδιο πρώτο συνθετικό με καθεμιά
από αυτές.

4. Να γράψετε ένα (1) παράγωγο ουσιαστικό και ένα (1) παράγωγο επίθετο για το καθένα
από τα πιο κάτω ρήματα (να διευκρινίσετε ποιο είναι το ουσιαστικό και ποιο είναι το επίθετο στο
φύλλο απαντήσεών σας).

5η | σ ε λ ί δ α
Κείμενο 3ο: Πρωταθλητισμός: μια παρεξηγημένη έννοια

Δεν μπορεί, κάποιους

γνωστούς θα έχετε γύρω σας
(ή ακόμα κι εσείς οι ίδιοι)
που πηγαίνουν τα παιδιά
τους να κάνουν κάποιο άθλημα. Είτε ατομικό, είτε ομαδικό. Στο μυαλό τους έχουν, ή μάλλον
έχουμε γιατί είμαι μεταξύ αυτών, καταρχήν να κάνουν τα παιδιά μας αθλητισμό. Σχολικός
αθλητισμός ουσιαστικά δεν υφίσταται, οπότε το κενό αυτό έρχονται να το καλύψουν τα
σωματεία. Στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μας μπορεί κάποιοι να ονειρευόμαστε διακρίσεις για
το παιδί μας. Από την άλλη κάποιοι μπορεί να λένε «Εγώ δεν θα αφήσω τα παιδιά μου να
κάνουν πρωταθλητισμό» ή «Καλός ο αθλητισμός, αλλά όχι ο πρωταθλητισμός». Πώς όμως
διαχωρίζονται αυτά τα δύο;
Καταρχήν αν θέλαμε να ορίσουμε τον πρωταθλητισμό θα λέγαμε ότι δεν είναι τίποτε άλλο παρά
αθλητισμός με αγωνιστικούς στόχους. Αυτός που κάνει απλά αθλητισμό έχει σκοπό να
βελτιωθεί ο ίδιος (π.χ. να μάθει να κολυμπάει, να φτιάξει ωραίο σώμα, να βελτιώσει τη φυσική
του κατάσταση). Αυτός που κάνει πρωταθλητισμό έχει στόχο να βελτιωθεί ο ίδιος έτσι ώστε να
ανταγωνιστεί άλλους και να διακριθεί. Ένας υποψήφιος για ολυμπιακό μετάλλιο κάνει
πρωταθλητισμό. Όμως κι ένας πιτσιρικάς που έχει βάλει στόχο την κατάκτηση μεταλλίου στο
παιδικό ή στο περιφερειακό πρωτάθλημα κάνει επίσης πρωταθλητισμό. Σε διαφορετική
κλίμακα αλλά οι βασικές αρχές είναι οι ίδιες.
Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση από τον αθλητισμό στον πρωταθλητισμό; Όχι πάντως κατά
δήλωση από τη μια στιγμή στην άλλη. Γίνεται σταδιακά και υπό προϋποθέσεις. Για τα παιδιά
που ξεχωρίζουν μετά τα πρώτα στάδια, αρχίζει από τους προπονητές μια ολοένα και πιο
συστηματική προπόνηση. Στα παιδιά αυτό αρέσει, γιατί όταν είναι καλοί σε κάτι αυτό το κάτι
αυτόματα τους ελκύει, έχουν κίνητρο να το κάνουν. Το ίδιο ισχύει και για τους γονείς. Μέχρι
εδώ ουδέν μεμπτόν. Το μεμπτόν κατά τη γνώμη μου αρχίζει όταν οι προπονητές (καμιά φορά
και οι γονείς) αρχίζουν να θεωρούν ότι οι νεαροί αθλητές είναι μόνο αθλητές. Όταν δεν
λαμβάνουν υπόψη τους τις άλλες δραστηριότητες των παιδιών που είναι και πιο σημαντικές
(σχολείο, ξένες γλώσσες κλπ). Επίσης η πρώιμη, υπερβολική πίεση για επιτυχίες σε παιδιά,
έχει ως αποτέλεσμα να τα «καίει» και σωματικά αλλά και συναισθηματικά.
Η διαχείριση λοιπόν της κατάστασης αυτής και η εύρεση της ισορροπίας είναι το κλειδί για να
απολαύσουν τα παιδιά τις ευεργετικές επιδράσεις του αθλητισμού και του πρωταθλητισμού.
Μεταξύ των πολλών αυτών ευεργετημάτων θα ξεχώριζα τις εξής:
• Για τα σημερινά παιδιά που στον ελεύθερο (;) χρόνο τους δεν μπορούν πλέον να παίξουν
μπάλα ή κυνηγητό στη γειτονιά, αλλά μόνο να παίξουν στο computer και στο playstation, ο
αθλητισμός είναι το καλύτερο αντίδοτο στην αρρώστια της εποχής, την παιδική παχυσαρκία.
• Ίσως πουθενά αλλού ένα παιδί δεν μαθαίνει καλύτερα το «Τα αγαθά κόποις κτώνται». Μπορεί
να ξεγελάσει τον μπαμπά ή τη μαμά ή το δάσκαλο στο σχολείο, αλλά όχι την μεζούρα και το
χρονόμετρο που δεν λένε ποτέ ψέματα. Η επιτυχία δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα γνωριμίας,
«μαγκιάς», διορισμού ή κληρονομιάς (όπως συμβαίνει πολλές φορές στην κοινωνία μας), αλλά
μόνο ιδρώτα.
• Το παιδί μαθαίνει ότι και η ήττα και η αποτυχία είναι μέσα στο παιχνίδι. Αυτό που δεν είναι
στο παιχνίδι είναι η παραίτηση.
• Η διαχείριση του άγχους είναι ένα άλλο σημαντικό μάθημα. Πριν τους αγώνες ή κατά τη
διάρκεια τους, το άγχος είναι πάντα παρόν και σιγά-σιγά το παιδί μαθαίνει να το διαχειρίζεται.
• Μαθαίνει στην αυτοπειθαρχία που είναι προίκα για όλη του τη ζωή.
• Όταν πρέπει να χωρέσει αρκετά πράγματα στο χρόνο του ήδη από την μικρή ηλικία, το παιδί
μαθαίνει να μην αφήνει τον χρόνο του να πηγαίνει χαμένος. Κάθε ώρα τηλεόρασης που
υποκαθιστά ο αθλητισμός είναι χρυσάφι.
• Αν επικεντρωνόμασταν στα ομαδικά αθλήματα θα κατέγραφα κι άλλες ευεργετικές επιδράσεις
(π.χ. η έννοια της κοινής επιτυχίας, το «εγώ» που υποτάσσεται στο «εμείς», η αλληλεγγύη κ.ά. ).

6η | σ ε λ ί δ α
 Ο πρωταθλητισμός λοιπόν, είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Κάνω πρωταθλητισμό δεν σημαίνει
βγαίνω πρώτος, αλλά δίνω τον καλύτερο εαυτό μου για να βγω πρώτος. Πρωταθλητισμός δεν
σημαίνει «νίκη με κάθε τίμημα» και δεν σημαίνει σώνει και καλά «αποκλειστική απασχόληση»,
όπως πιθανώς πιστεύουν πολλοί. Μην φοβόσαστε λοιπόν, όταν ακούτε τη λέξη
«πρωταθλητισμός». Μην αφήνετε τα λίγα αρνητικά να υπερκαλύπτουν τα πολλά θετικά. Απλώς,
μπροστά στη λέξη να βάζετε πάντα το επίθετο «ισορροπημένος».
Η ζωή είναι γλιστερός δρόμος. Ο άκριτος πρωταθλητισμός είναι σαν ένα γρήγορο, ελαφρύ
αυτοκίνητο, χωρίς καλά φρένα που ταξιδεύει σ’ αυτόν. Πάει γρήγορα, αλλά όχι με ασφάλεια.
Αντίθετα, ο ισορροπημένος πρωταθλητισμός είναι σαν ένα στιβαρό αυτοκίνητο με ABS, γεμάτο
αερόσακους. Μπορεί να μην κόβει συχνά πρώτο το νήμα, αλλά πάντα τερματίζει. Τι θα
προτιμούσατε εσείς για το παιδί σας;

Ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.protagon.gr/epikairotita/sport/

Ημερομηνία ανάρτησης: 17/01/2011
Ημερομηνία ανάληψης αρχείου: 25/07/2017

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
1. Να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί:
Θέμα κειμένου

Πομπός κειμένου

Δέκτης κειμένου
Χρόνος
δημοσίευσης
Σκοπός κειμένου
Άρθρο/ Επιστολή/ Ομιλία- Εισήγηση/ Δοκίμιο
Κειμενικό Είδος
(Υπογραμμίστε το σωστό)
Κειμενικός τύπος Περιγραφή/ Αφήγηση/ Επιχειρηματολογία
(Υπογραμμίστε το σωστό)

2. Αφού διαβάσετε ξανά τη 2η παράγραφο, να συγκρίνετε τις έννοιες: «πρωταθλητισμός» και

«αθλητισμός». Να απαντήσετε σε 50 - 70 λέξεις.

3. Αφού διαβάσετε την 3η παράγραφο, να απαντήσετε α) για ποιους λόγους κάποια παιδιά χάνουν
την ισορροπία στη σχέση τους με τον αθλητισμό, σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου.
β) Να αναφέρετε δύο (2) επιχειρήματα του συντάκτη σε 40-60 λέξεις.

4. Να σημειώσετε το Σ για κάθε σωστή πρόταση και Λ για κάθε λανθασμένη πρόταση από αυτές
που ακολουθούν:
α. Το παιδί με τον αθλητισμό μαθαίνει να μην παραιτείται.
β. Το παιδί με τα ομαδικά αθλήματα προτάσσει το «εγώ» του.
γ. Το παιδί με τον αθλητισμό μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος του σε κάθε
δραστηριότητα της ζωής του.
δ. Το παιδί συνειδητοποιεί ότι ο χρόνος είναι πολύτιμος και τον διαχειρίζεται με σύνεση.

5. Να προτείνετε ενδεικτικούς πλαγιότιτλους για τις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου.

6. Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου ως προς τα ακόλουθα:

α. δηλώνει την προσωπική θέση του συγγραφέα του κειμένου;
β. είναι ελκυστικός, ώστε να προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη;

7η | σ ε λ ί δ α
 7. Τι δηλώνουν τα σημεία στίξης στο πιο πάνω κείμενο; Να αντιστοιχήσετε κάποια από αυτά με
αυτό που δηλώνουν στον παρακάτω πίνακα:
α. κάποιους γνωστούς θα έχετε γύρω σας 1η παρ. … ειρωνικό σχόλιο
(ή ακόμα κι εσείς οι ίδιοι)
β. «Εγώ δεν θα αφήσω τα παιδιά μου να 1η παρ. ... συμπληρώνει τα λεγόμενά του ο
κάνουν πρωταθλητισμό» συγγραφέας
γ. «καίει» 3η παρ. … αυτούσια λόγια κάποιου άλλου
δ. στον ελεύθερο (;) χρόνο 1ο σημ. …μεταφορά
ε. δραστηριότητες που είναι και πιο 3η παρ. ….επεξήγηση
σημαντικές (σχολείο, ξένες γλώσσες κλπ.)

8. Ποιο ύφος υιοθετεί ο συγγραφέας στο πιο πάνω κείμενο;

Να σημειώσετε √ δίπλα από τη σωστή απάντηση. Στη συνέχεια, να εντοπίσετε στοιχεία μέσα από το
κείμενο που τεκμηριώνουν την απάντηση που σημειώσατε ως σωστή.
Επιστημονικό Επίσημο Λαϊκό Οικείο Προφορικό Λόγιο

Το ύφος του κειμένου χαρακτηρίζεται …………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

9. Να αναγνωρίσετε τον τρόπο και το μέσο πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας του
κειμένου στην 3η και την τελευταία παράγραφο. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με
αναφορές στο κείμενο.
Τρόπος πειθούς Μέσο πειθούς Συγκεκριμένες αναφορές
3 παράγραφος:
η

«Πώς γίνεται…
συναισθηματικά»
Τελευταία
παράγραφος:
«Η ζωή… παιδί
σας;»

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΜΟΡΦΗΣ - Α. ΔΟΜΗ- ΜΟΡΦΗ

1. Με ποιες διαρθρωτικές λέξεις επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ:
Διαρθρωτική λέξη Τι δηλώνει;
α. της 1ης και 2ης παραγράφου;
β. της 3ης και 4ης παραγράφου;

2. Αφού εντοπίσετε στο κείμενο τις πιο κάτω διαρθρωτικές λέξεις, να τις αντιστοιχίσετε με τη
σχέση που δημιουργούν μεταξύ των περιόδων:
α. «Όμως» 2η παρ. … προσθήκη
β. «Επίσης» 3η παρ. …αντίθεση
γ. «λοιπόν» 5η παρ. … συμπέρασμα
δ. «Αντίθετα» 6η παρ. … αντίθεση

3. Να αναγνωρίσετε τα δομικά μέρη της 3ης παραγράφου «Πώς γίνεται … συναισθηματικά».

Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

4. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου «Η ζωή… το παιδί σας;».
5. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

8η | σ ε λ ί δ α
 6. Να αναφέρετε δύο (2) χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους, στο οποίο εντάσσεται το πιο
πάνω κείμενο.
Χαρακτηριστικά του είδους:
Κειμενικό είδος:
1.
………………………
2.

Β. ΓΛΩΣΣΑ
Β. 1. Για ποιον λόγο, πιστεύετε, επιλέγει ο συγγραφέας τη λογική – αναφορική λειτουργία της
γλώσσας; Να δώσετε δύο (2) παραδείγματα από το κείμενο.

Β.2. Ο λόγος του συγγραφέα στο πιο πάνω κείμενο είναι μικροπερίοδος ή μακροπερίοδος; Αφού
απαντήσετε, να δώσετε δύο (2) παραδείγματα και να δικαιολογήσετε τη χρήση του από τον
συγγραφέα σε σχέση με το ύφος και τον σκοπό του συγκεκριμένου κειμενικού είδους.
Β.3. Στην 6η παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το σχήμα λόγου της
παρομοίωσης (πχ: τρέχει σαν λαγός).
α. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε δύο (2) τέτοια παραδείγματα στον πίνακα που ακολουθεί.
β. Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με τη χρήση της παρομοίωσης;

Παρομοίωση
1ο :……………………………………………………………………………………………
2 :……………………………………………………………………………………………
ο

Ο συγγραφέας πετυχαίνει:…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

Γ. ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
1. Αφού διαβάσετε το πιο κάτω απόσπασμα του κειμένου,
α. να υπογραμμίσετε τα ρήματα
β. σε ποιο ρηματικό πρόσωπο βρίσκονται;
γ. για ποιον λόγο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το κάθε ρηματικό πρόσωπο;
«Δεν μπορεί, κάποιους γνωστούς θα έχετε γύρω σας (ή ακόμα κι εσείς οι ίδιοι) που πηγαίνουν τα παιδιά
τους να κάνουν κάποιο άθλημα. Είτε ατομικό, είτε ομαδικό. Στο μυαλό τους έχουν, ή μάλλον έχουμε
γιατί είμαι μεταξύ αυτών, καταρχήν να κάνουν τα παιδιά μας αθλητισμό…. Στο πίσω μέρος του
εγκεφάλου μας μπορεί κάποιοι να ονειρευόμαστε διακρίσεις για το παιδί μας.»…. «Μην φοβόσαστε
λοιπόν, όταν ακούτε τη λέξη «πρωταθλητισμός».

Ρηματικό πρόσωπο Λόγος χρήσης από τον συγγραφέα

2. α. Να αναγνωρίσετε τη σύνταξη της πρότασης που ακολουθεί.

β. Τι πετυχαίνει με αυτήν ο συγγραφέας;
γ. Αφού αναγνωρίσετε τη σύνταξη, να τη μετατρέψετε στην άλλη μορφή.
«Μην αφήνετε τα λίγα αρνητικά να υπερκαλύπτουν τα πολλά θετικά.»

Σύνταξη: …………………………………………Ο συγγραφέας πετυχαίνει …………………………………

Μετατροπή σύνταξης: …………………………………………………………………………………………

9η | σ ε λ ί δ α
Δ. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
1. Να αντικαταστήσετε τις πιο κάτω υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου με μία συνώνυμή τους:
Τις λέξεις μπορείτε να τις εντοπίσετε στο διπλανό κρυπτόλεξο
(οριζόντια, κάθετα ή διαγώνια).

α. Σχολικός αθλητισμός ουσιαστικά δεν υφίσταται …

β. …έρχονται να το καλύψουν τα σωματεία …
γ. … έχουν κίνητρο να το κάνουν.
δ. … η εύρεση της ισορροπίας είναι το κλειδί για να
απολαύσουν τις ευεργετικές επιδράσεις του αθλητισμού …
ε. Σε διαφορετική κλίμακα αλλά οι βασικές αρχές είναι ίδιες.
στ. Πώς γίνεται αυτή η μετάβαση από τον αθλητισμό στον
πρωταθλητισμό;
ζ. … αρχίζει από τους προπονητές μια ολοένα και πιο
συστηματική προπόνηση.
η. … είναι το καλύτερο αντίδοτο στην αρρώστια της εποχής…

2. Να αντικαταστήσετε τις πιο κάτω υπογραμμισμένες

λέξεις του κειμένου με μία αντώνυμη τους.
Τις λέξεις μπορείτε να τις εντοπίσετε στο διπλανό
κρυπτόλεξο (οριζόντια, κάθετα ή διαγώνια).

α. … να μην αφήσει τον χρόνο του να πηγαίνει χαμένος.

β. Επίσης η πρώιμη, υπερβολική πίεση για επιτυχίες σε
παιδιά…
γ. Σε διαφορετική κλίμακα αλλά οι βασικές αρχές είναι ίδιες.
δ. … η εύρεση της ισορροπίας είναι το κλειδί για να
απολαύσουν τις ευεργετικές επιδράσεις του αθλητισμού …
ε. …έρχονται να το καλύψουν τα σωματεία …
στ. … ώστε να ανταγωνιστεί άλλους και να διακριθεί.
ζ. το παιδί μαθαίνει ότι και η ήττα και η αποτυχία είναι μέσα
στο παιχνίδι.

3. α. Να καταγράψετε το πρόθημα των πιο κάτω λέξεων

β. να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη με αυτό το πρόθημα.
π.χ. Πρόθημα Νέα λέξη
καταγράφονται κατά καταστρέφω
Πρόθημα Νέα λέξη
υπερκαλύπτουν
αποκλειστική
συστηματική
μετάβαση
επιτυχία
υφίσταται

4. Από ποιο ρήμα παράγεται η καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις;
Λέξη Ρήμα παραγωγής
μετάφραση Π.χ. μεταφράζω
Λέξη Ρήμα παραγωγής Λέξη Ρήμα παραγωγής
μετάβαση πίεση
δήλωση παραίτηση
απασχόληση αποτυχία

10η | σ ε λ ί δ α
5. Να γράψετε ένα παράγωγο ουσιαστικό και ένα παράγωγο επίθετο για καθένα από τα παρακάτω
ρήματα: Πχ:
Παράγωγο Ουσιαστικό Παράγωγο Επίθετο
ακολουθούν ακολουθία ακόλουθος

Παράγωγο Ουσιαστικό Παράγωγο Επίθετο

καλύψουν
ανταγωνιστεί
αρχίζει
θεωρούν
ακούτε
φοβόσαστε
μαθαίνει

6. Nα αποδώσετε τις πιο κάτω αρχαίες φράσεις στη νέα ελληνική με τη βοήθεια έντυπου ή
ηλεκτρονικού λεξικού.
Αρχαία ελληνική φράση Απόδοση στη νέα ελληνική γλώσσα

ουδέν μεμπτόν
τα αγαθά κόποις κτώνται

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

1. Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω κείμενο, να γράψετε την περίληψη. Tο κείμενό σας
πρόκειται να δημοσιευτεί στη στήλη της μαθητικής εφημερίδας «Αθλητισμός και Υγεία».
(120-140 λέξεις)

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΕΣ Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Κ Ε Σ ΕΡ Γ Α Σ Ι Ε Σ:

1. Η GOOGLE επιθυμεί να δημιουργήσει ένα σήμα, το οποίο να προβάλλει

τον αθλητισμό. Μπορείτε να δημιουργήσετε ένα τέτοιο
σήμα; Η διπλανή εικόνα ίσως σας φανεί χρήσιμη!

2. Να αξιοποιήσετε τη διπλανή εικόνα/φωτογραφία προκειμένου να

δημιουργήσετε την πρόσκληση για ένα τουρνουά (διαγωνισμό) καλαθόσφαιρας
στο σχολείο σας, με την οποία θα προσκαλείτε τους μαθητές των σχολείων της
πόλης σας.

11η | σ ε λ ί δ α
Κείμενο 4ο : Η Αθλητική Παιδεία σε κρίση
 Το κείμενο αποτελεί μέρος του εκπαιδευτικού Υλικού, που είναι αναρτημένο στην
Ιστοσελίδα του Υ.Π.Π.Α.Ν. για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας.
Ο αθλητισμός που παρέχεται από το ελληνικό σχολείο σήμερα, αντί να συνιστά ένα
συστατικό στοιχείο της γενικής εκπαίδευσης, όπως συνέβαινε στην αρχαιότητα, αντιθέτως
συνιστά έναν επιμέρους, συμπιεσμένο και, ως εκ τούτου, αποστερημένο παράγοντα
αγωγής. Οι γυμναστικές δραστηριότητες αποτελούν μια σχεδόν εκμηδενισμένη παιδευτικά
δράση ή, αλλιώς, ένα πάρεργο, ασύνδετο με την υπόλοιπη εκπαιδευτική διαδικασία. Ο
μηχανισμός του ελληνικού σχολείου, πλήρης από άποψη χρόνου αλλά όχι και ουσίας,
αποσπά εξολοκλήρου, κυριολεκτικά ρουφάει τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών,
εφαρμόζοντας ένα στατικό, μονότονο και μη λειτουργικό πρόγραμμα μαθημάτων.

Μια συγκριτική ματιά με τα αντίστοιχα σχολεία της δυτικής Ευρώπης δείχνει πόσο τα
τελευταία υπερτερούν των ελληνικών ως προς τη ζωντάνια ή τη δράση τους και, γενικά, ως
πηγές δημιουργίας. Ειδικότερα, όσον αφορά στο αθλητικό τους σκέλος, ο μεγάλος χρόνος
στο συνολικό πρόγραμμα που διατίθεται προς το σκοπό αυτό στα περισσότερα ευρωπαϊκά
σχολεία ενισχύεται με γυμναστικά όργανα, άρτιους χώρους, εξοπλισμένα γυμναστήρια,
κολυμβητήρια και γήπεδα, στα οποία οι μαθητές αποθέτουν τη σωματική τους ενέργεια. Η
αθλητική δραστηριότητα, ως εκ τούτου, στα πιο πολλά σχολεία της Ευρώπης, δεν αποτελεί
κάτι αμέτοχο της συνολικής εκπαίδευσης, αλλά μια συνέχεια της καθημερινότητας των
μαθητών. Η εκμάθηση της κολύμβησης, για παράδειγμα διδάσκεται ως υποχρεωτικό
μάθημα ενταγμένο στο πρόγραμμα του σχολείου.

Αντιθέτως, στην Ελλάδα η ζωντάνια και το αθλητικό ενδιαφέρον μαθητών και μαθητριών
έχει, σύμφωνα με σχετική έρευνα, βαίνοντας από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο και το Λύκειο,
τάση φθίνουσα. Η αυθόρμητη κινητικότητα, η πηγαία αγωνιστικότητα, μη βρίσκοντας
διέξοδο στα σχολικά προγράμματα, εξασθενούν από τον αυστηρό αποκλεισμό της
κίνησης, και, γενικά, από την έλλειψη ανταπόκρισης του σχολείου στις ανάγκες των
παιδιών για παιχνίδι, δραστηριότητα και έκφραση. Όχι μόνο δεν υπάρχει στο ελληνικό
σχολείο «αθλητική παιδεία» ή καλλιέργεια της «διά βίου άσκησης», αλλά διαπιστώνεται
στέρηση, ακόμη και παρεμπόδιση, της φυσικής διάθεσης του νέου για κίνηση. Τα
περισσότερα σχολικά κτίρια δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ούτε καν για την ύπαρξη ενός
απλού σκάμματος. Όχι μόνο απουσιάζουν οι ευπρεπείς συνθήκες για την αρμονική
ένταξη του αθλητισμού στο σχολείο, αλλά, αντιθέτως, οι μαθητές συχνά αντιμετωπίζονται
σαν γέροι…

Η σωματική καθήλωση στα δημόσια σχολεία και την ελληνική κοινωνία είναι
προκλητική, άδικη και ασύμφορη, όμως η ίδια αυτή κατάσταση αντί να βελτιώνεται, τείνει
να παγιωθεί. Σε λίγο τα παιδιά δε θα μπορούν να ανέβουν μια σκάλα ή θα βαριούνται
μια απλή μετακίνηση, βουλιάζοντας στην πολυθρόνα της ακινησίας. Ο νέος έχει απολέσει
την επαφή με τη φύση και το σώμα του, ενώ χάνει και τη δυνατότητα να συνδέει αυτά τα
δύο μεταξύ τους, ολισθαίνοντας σε μια έλλειψη χρησιμότητας και, τελικά, στην αχρησία
των σκελών και των μερών του σώματός του. Το αμάξι μεταφέρει παντού το βαρύ και
πλαδαρό σώμα, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής υποκαθιστά το παιχνίδι, η ασφυκτική και
αφύσικη πόλη αντικαθιστά την αλάνα. Στο σπίτι, στο γραφείο, τα μηχανήματα
υποκαθιστούν την χρήση των χεριών και των ποδιών. Από τις φυσικές δραστηριότητες της
πρωτόγονης κοινωνίας, η δυτική κοινωνία και ο τεχνολογικός πολιτισμός αντικατέστησαν το
ανθρώπινο σώμα με τη μηχανή.
Κωνσταντίνα Γογγάκη, «Ο πολιτισμός του σώματος ως πνευματικός απόηχος
της Ολυμπίας και η αποσπασματικότητα του σύγχρονου αθλητισμού», περ. Φιλολογική, τεύχ. 107

12η | σ ε λ ί δ α
Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Α.1. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το πιο πάνω κείμενο; Να τεκμηριώσετε την άποψή
σας, παραθέτοντας δύο χαρακτηριστικά αυτού του είδους, από το κείμενο.

Α.2. Να γράψετε σε μία φράση το θεματικό κέντρο, το οποίο πραγματεύεται ο συντάκτης

του κειμένου.

Α.3. Να δώσετε έναν άλλο τίτλο στο παραπάνω άρθρο.

Α.4. Να προτείνετε ενδεικτικούς πλαγιότιτλους για τις πιο κάτω παραγράφους του
κειμένου:
i) πρώτη (§1η) («Ο αθλητισμός … μαθημάτων»)
ii) δεύτερη (§2η) («Μια συγκριτική ματιά … σχολείο»)
iii) τέταρτη (§4η) («Η σωματική … μηχανή»)

Α.5. Να δώσετε δύο (2) χαρακτηρισμούς για το ύφος του κειμένου και να το
αξιολογήσετε σε σχέση με τον σκοπό της συντάκτριας.

Α.6. Ποιος είναι ο ρόλος των εισαγωγικών στο απόσπασμα: « ...Όχι μόνο δεν υπάρχει στο
ελληνικό σχολείο «αθλητική παιδεία» ή καλλιέργεια της «διά βίου άσκησης», αλλά
διαπιστώνεται στέρηση, ακόμη και παρεμπόδιση, της φυσικής διάθεσης του νέου για κίνηση..»,
της τρίτης (§ 3ης) παραγράφου του κειμένου;

Α.7. Ποια είναι η βασική θέση της αρθρογράφου και με ποιον τρόπο και ποιο μέσο
πειθούς τη στηρίζει στη δεύτερη (§ 2η) και τέταρτη (§ 4η) παράγραφο του άρθρου; Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο.

Α.8. Που έγκειται, σύμφωνα με την αρθρογράφο, η διαφορά στο σχολικό αθλητισμό
ανάμεσα στα σχολεία της Δυτικής Ευρώπης και της Ελλάδας; Να παρουσιάσετε σε μια
παράγραφο 60 - 80 λέξεων την εικόνα του σχολικού αθλητισμού στην Κύπρο.

Α.9. «Ο μηχανισμός του ελληνικού σχολείου, πλήρης από άποψη χρόνου αλλά όχι και ουσίας,
αποσπά εξολοκλήρου, κυριολεκτικά ρουφάει τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, εφαρμόζοντας
ένα στατικό, μονότονο και μη λειτουργικό πρόγραμμα μαθημάτων»

Να αναφέρετε δύο (2) παραδείγματα από τη σύγχρονη σχολική σας πραγματικότητα, που
επιβεβαιώνουν την παραπάνω θέση της αρθρογράφου.

Α.10. Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω κείμενο, να γράψετε

περίληψη έκτασης 120 – 140 λέξεων. To κείμενό σας πρόκειται να
δημοσιευτεί στη στήλη της μαθητικής εφημερίδας «Σχολικός Αθλητισμός και
Νέοι».

Β. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Β.1. Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της τέταρτης (§4ης) παραγράφου («Η σωματική
καθήλωση … μηχανή»).
Β.2. Να προσθέσετε μία δική σας πρόταση - λεπτομέρεια στην τέταρτη παράγραφο (§4η)
παράγραφο, χωρίς να αλλοιώσετε το νοηματικό της πλαίσιο.

13η | σ ε λ ί δ α
Β.3. Να προσθέσετε μια δική σας πρόταση κατακλείδα στην πρώτη παράγραφο (§1η).

Β.4. Να αναγνωρίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της τρίτης (§3ης) παραγράφου. Να

τεκμηριώσετε την απάντησή σας, με στοιχεία από την παράγραφο.

Β.5. Με ποια γλωσσικά στοιχεία επιτυγχάνεται η συνοχή στη δεύτερη (§2η) παράγραφο του
κειμένου; Να αναφέρετε δύο (2) στοιχεία.

Β.6. Α) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε δύο σημεία στην τέταρτη (§4η) παράγραφο στα
οποία χρησιμοποιείται αναφορική γλώσσα Β) Για ποιο λόγο η συντάκτρια επιλέγει τη
λογική - αναφορική λειτουργία της γλώσσας στο κείμενο;

Κείμενο 5ο: Η εικόνα του σύγχρονου αθλητισμού, Δήμος Χλωπτσιούδης

Στον τομέα του αθλητισμού τα πάντα έχουν εμπορευματοποιηθεί. Οι αθλητικοί αγώνες

έχουν γίνει θέαμα που αποδίδει εκατομμύρια στα τηλεοπτικά κανάλια που τους
προβάλλουν, στους χορηγούς και στις διαφημιστικές εταιρίες που προβάλλονται από την
τηλεόραση και από τους ίδιους τους αθλητές. Γενικά, ο αθλητισμός μαζί με την τηλεόραση,
τα περιοδικά και τον κινηματογράφο, θα λέγαμε ότι είναι το όπιο του λαού. Σήμερα η
θρησκεία δεν πουλάει. Ο αθλητισμός όμως πουλάει […] Οι αθλητές είναι ζωντανές
διαφημίσεις εταιριών που τους χρηματοδοτούν με τις επιγραφές των ρούχων τους. Οι
μεγάλοι αθλητές συμμετέχουν σε διαφημίσεις κερδίζοντας τεράστια ποσά.
Από τις Η.Π.Α. ξεκίνησε η λογική του αθλητή-νικητή. Έτσι, δε δίδεται καμία σημασία στη
συμμετοχή σε κάποιο αθλητικό γεγονός, αλλά στη νίκη. Άλλωστε, η νίκη αποφέρει στον
αθλητή μυθικά κέρδη που ο περισσότερος κόσμος τα βλέπει μόνο στα όνειρά του. Ο
αθλητισμός έχει καταντήσει πρωταθλητισμός και οι αθλητές…επαγγελματίες! Η
εμπορευματοποίηση του αθλητισμού ξεκίνησε κυρίως στα ρωμαϊκά χρόνια, στα οποία
εμφανίζονται οι επαγγελματίες αθλητές! Από τα μέσα του 20ου αιώνα οι αθλητές
προπονούνται σε σύγχρονα αθλητικά κέντρα με ένα επιτελείο επιστημόνων, όπως γυμναστές,
ψυχολόγοι, διαιτολόγοι, αθλητίατροι, φυσιοθεραπευτές κ.τ.λ. Επίσης, έχουν στη διάθεσή
τους σύγχρονα μηχανήματα προπόνησης, όπως τα εργομετρικά. Γενικά, ο αθλητισμός
σήμερα είναι επιστήμη. Οι αθλητές, όμως, γίνονται ντοπαρισμένα άλογα. Για παράδειγμα,
αθλητές προπονούνται όλη τη μέρα και τρώνε βάσει διαιτολογίου, αποφεύγοντας κάθε
κατάχρηση και αφιερώνουν το χρόνο τους μόνο στον αθλητισμό, αντί για παράδειγμα να
διασκεδάζουν στον (ανύπαρκτο) ελεύθερο χρόνο τους, όπως οι συνομήλικοί τους.
Το χειρότερο είναι ότι πολλοί αθλητές χρησιμοποιούν αναβολικές ουσίες που είναι
δύσκολο να ανιχνευτούν με τους συνήθεις εργαστηριακούς ελέγχους. Το σίγουρο είναι ότι
παίρνουν αμινοξέα και άλλες ουσίες, που διαταράσσουν το ισοζύγιο του αζώτου στον
οργανισμό τους και εκθέτουν τον εαυτό τους σε ηπατικές και εγκεφαλικές διαταραχές,
καθώς και σε διαταραχές του ασβεστίου. Τα αναβολικά προκαλούν υπερχολιστεριναιμία,
που μπορεί να καταλήξει ως και σε έμφραγμα, ενώ τα διεγερτικά μπορούν να προκαλέσουν
μέχρι και αρρυθμίες. Τέτοιες ουσίες παίρνουν πολλοί νέοι που πηγαίνουν στα γυμναστήρια,
για να αποκτήσουν γρήγορα όγκο και να φαίνονται σωματώδεις. Ειπώθηκε ότι το κίνητρο
του σημερινού νέου για να γυμναστεί είναι οι εικόνες των καλλίγραμμων αθλητών, που
προβάλλονται από τα Μ.Μ.Ε., τον κινηματογράφο, τα διαδίκτυο και τα περιοδικά. Όμως, ο

14η | σ ε λ ί δ α
σημερινός νέος δεν έχει ως σκοπό την απόκτηση κάλλους μέσα από τη γυμναστική. Σκοπός
του είναι να επιδειχθεί στους άλλους.
Ο εγωισμός και η ωραιοπάθεια φαίνεται και από τα σύγχρονα γυμναστήρια που είναι
γεμάτα με καθρέφτες, στους οποίους οι νέοι συνεχώς κοιτούν και θαυμάζουν το σώμα τους.
Οι γυμναστές λένε ότι έχουν τους καθρέφτες για να γίνεται σωστά η άσκηση από τον
αθλητή. Όμως, στην αρχαία Ελλάδα που δεν υπήρχαν στα γυμνάσια (γυμναστήρια)
καθρέφτες, οι Έλληνες νέοι είχαν τέλεια σώματα, παρόλο που δεν είχαν τα σύγχρονα
μηχανήματα γυμναστικής. Επίσης, τα γυμναστήρια σήμερα είναι μεικτά, δηλαδή αθλούνται
άνδρες και γυναίκες μαζί. Στην αρχαία Ελλάδα τα αγόρια γυμνάζονταν μόνα τους […] υπό
τους αρμονικούς και χαλαρωτικούς ήχους των αυλών που έπαιζαν αυλητές. Στα σημερινά
γυμναστήρια η δυνατή μουσική τα κάνει να μοιάζουν με κέντρα διασκέδασης.
Πηγή: Δήμος Χλωπτσιούδης, Έκφραση Έκθεση Γ΄Λυκείου, κριτήρια αξιολόγησης

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α. Κατανόηση περιεχομένου:
1. Να γράψετε περίληψη του πιο πάνω κειμένου σε 120-140 λέξεις. Το κείμενό σας
πρόκειται να δημοσιευτεί σε στήλη του περιοδικού του σχολείου σας.
2. Να καταγράψετε και να εξηγήσετε δύο τρόπους με τους οποίους η σύγχρονη
εμπορευματοποίηση επηρεάζει αρνητικά τον αθλητισμό σύμφωνα με το κείμενο.
3. Να εντοπίσετε τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην πρώτη (1η) και
την τέταρτη (4η) παράγραφο και να αναφέρετε ένα μέσο πειθούς για τον κάθε τρόπο. (Να
παραθέσετε και τα αντίστοιχα σημεία από το κείμενο).

Β. Μορφή κειμένου:
1. Να βρείτε τα δομικά μέρη της τρίτης (3ης ) παραγράφου του κειμένου.

2. Να εντοπίσετε μία φράση με μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία στην πρώτη

παράγραφο του κειμένου. Να εξηγήσετε τι προσδίδει στο κείμενο η
μεταφορική/συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας.
3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις πιο κάτω υπογραμμισμένες λέξεις,
χωρίς να αλλάξετε τον γραμματικό τύπο των λέξεων:
- …η νίκη αποφέρει στον αθλητή μυθικά κέρδη
- …αναβολικές ουσίες που είναι δύσκολο να ανιχνευτούν
- Ο εγωισμός και η ωραιοπάθεια φαίνεται και από τα σύγχρονα γυμναστήρια

4. α) Να αναλύσετε τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους.

β) Στη συνέχεια να γράψετε μία παράγωγη λέξη με το δεύτερο συνθετικό της κάθε μίας
από αυτές:
- χρηματοδοτούν
- εμπορευματοποίηση
- σύγχρονα

15η | σ ε λ ί δ α
 Κείμενο 6ο: Αθλητική ιδέα

Με τα ιδανικά του αθλητισμού, με τους Ολυμπιακούς αγώνες, οι Έλληνες πρόβαλαν

παγκόσμια τις αξίες και τις αρετές που είναι καθολικές, πανανθρώπινες. Πνεύματα
πρακτικά και καρδιές ελεύθερες δίδαξαν, με τον αθλητισμό, μερικές από τις σημαντικότερες
αξίες του πρακτικού βίου. Την αγωνιστική αρετή, την κοινωνική συνεργατικότητα, την ηθική
συντροφικότητα. Νους υγιής σε σώμα υγιές. Προσδιόρισαν έτσι την πνευματική ακεραιότητα
με τη σωματική ακμή ως τα πρωταρχικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Γι’ αυτό και στις αθλητικές τους βραβεύσεις απέκλεισαν το ειδικό υλικό αντάλλαγμα. Το
αγωνιστικό έπαθλο ήταν ένα κομμάτι αγριελιάς. Ο κότινος. Σύμβολο βαρύτιμο κι
αντιπροσωπευτικό αυτής της ίδιας της αθλητικής κοσμοθεωρίας, που από τη θέση και
φύση της αποκλείει την ταπεινή υλική συναλλαγή και δοκιμασία των συμφερόντων.
Ο αθλητισμός υπήρξε για τους Έλληνες μια πανάρχαια αρετή ειρήνης και αδελφοσύνης.
Όλες οι ελληνικές πόλεις διέθεταν στάδια και γυμναστήρια και σε πολλές περιοχές
γινόντουσαν αθλητικοί –γυμνικοί αγώνες σε τακτικές χρονικές περιόδους, αλλά και έκτακτα
με διάφορες αφορμές. Το υψηλό αυτό ιδανικό ο Μέγας Αλέξανδρος το ταξίδεψε ως τα
πέρατα της οικουμένης. Σε κάθε τόπο που κατακτούσε, ένα από τα πρώτα του μελήματα
ήταν η ίδρυση αθλητικού σταδίου, θεάτρου και βιβλιοθήκης. Θεωρούσε και τα τρία
θεμελιακές βάσεις του πολιτισμού.
Γεμάτη η Ελλάδα των αιώνων από αθλητική αγωνιστικότητα, με κορυφαία της εκδήλωση
τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Την Πανελλήνια συνάντηση στίβου που γινόταν κάθε τέσσερα
χρόνια στη Ιερή Άλτη, στο κέντρο της Πελοποννήσου, την πρώτη Πανσέληνο μετά το θερινό
ηλιοστάσιο. Περίπου στα σημερινά μέσα Ιουλίου, που γίνονται και οι σύγχρονοι
Ολυμπιακοί αγώνες. Πριν από την έναρξη της Ολυμπιάδας ενάμιση περίπου μήνα,
«κήρυκες ειρηνοφόροι» γύριζαν ολόκληρη την Ελλάδα και διαμηνούσαν την περίφημη
«Ολυμπιακή εκεχειρία». Την ειρήνη που αποτελεί τη βασική ιδέα και προϋπόθεση του
αθλητισμού. Μαζί κήρυσσαν και την παύση των δικαστικών αγώνων και διώξεων. Έτσι 40
μέρες πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες και 40 μέρες μετά δε γινόταν καμιά εχθροπραξία
ούτε δίωξη πολίτη για χρέη ή πολιτικά δικαιώματα.
Η αθλητική ιδέα εκφράζει πλήρως την ειρηνική άμιλλα που καλύπτει όλο τον κοινωνικό
βίο, θεμελιώνει τον ανταγωνισμό στο στίβο ως μια ειρηνική έκφραση της έμφυτης τάσης του
ανθρώπου να αγωνίζεται για τη νίκη. Τονίζει την ηθική και τίμια διεκδίκηση της νίκης στην
κοινωνία, που πάντα ωθεί τους ανθρώπους στον ανταγωνισμό για την επιτυχία. Εξυψώνει
ισότιμα την πνευματική και σωματική ανάπτυξη. Οργανώνει με την άθληση και τη
γυμναστική τη διάπλαση του σώματος, που αποτελεί και μια μόνιμη φροντίδα για την
αδιάκοπη βελτίωση του ανθρώπινου είδους. Ανεβάζει, τέλος, τον άνθρωπο στον ηρωισμό
της αρετής, που αποτελεί και την ωραιότερη δόξα του.
Δ. Σιατόπουλος, Αθλητική ιδέα και κοινωνική αρετή (διασκευή)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ - ΜΟΡΦΗΣ:

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120-140 λέξεις. Το κείμενό σας πρόκειται να
δημοσιευτεί στη στήλη της ηλεκτρονικής εφημερίδας του σχολείου με θέμα «Αθλητισμός».

2. Να γράψετε ποιο ήταν το αντάλλαγμα για τις νίκες των αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην
αρχαιότητα. Αυτό συνεχίζει να συμβαίνει και στις μέρες μας; Να σχολιάσετε.

16η | σ ε λ ί δ α
3. Στην 5η παράγραφο ο συγγραφέας αναφέρεται στην προσφορά της αθλητικής ιδέας στη ζωή μας.
Ποιες είναι, κατά τον συγγραφέα, οι θετικές επιδράσεις της αθλητικής ιδέας στη ζωή μας; Να
απαντήσετε με δικά σας λόγια.

4. Να γράψετε ένα (1) τρόπο και ένα (1) μέσο πειθούς, που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στη 4η
παράγραφο («Γεμάτη η Ελλάδα … πολιτικά δικαιώματα»). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας
με στοιχεία από την παράγραφο.

5. Να εξηγήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στην 4η παράγραφο («κήρυκες ειρηνοφόροι»,

«Ολυμπιακή εκεχειρία»).

6. Να εντοπίσετε και να γράψετε τα δομικά μέρη της 1ης παραγράφου («Με τα ιδανικά … της
ανθρώπινης ύπαρξης.»).

7. Να γράψετε ένα πλαγιότιτλο για την 3η παράγραφο («Ο αθλητισμός … του πολιτισμού.»).

8. Να γράψετε τον τρόπο ανάπτυξης της 3ης παραγράφου («Ο αθλητισμός … του πολιτισμού.»)
και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ:

Όλες οι λέξεις, που δίνονται, βρίσκονται υπογραμμισμένες στο κείμενο.

1. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις, χωρίς να αλλάξει ο γραμματικός
τους τύπος:
α) έπαθλο β) άμιλλα γ) αδιάκοπη δ) βελτίωση

2. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις, χωρίς να αλλάξει ο γραμματικός
τους τύπος:
α) απέκλεισαν β) θερινό γ) έναρξη δ) μόνιμη

3. Να αναλύσετε τη λέξη «κοσμοθεωρίας» στα συνθετικά της μέρη και να γράψετε δύο (2) λέξεις
(απλές ή σύνθετες) με το πρώτο και δύο (2) με το δεύτερο συνθετικό της.

17η | σ ε λ ί δ α
Κείμενο 7ο: Γιατί τα παιδιά παρατούν τον αθλητισμό;

Το 70% των παιδιών παραιτούνται από τα οργανωμένα αθλήματα μέχρι την ηλικία των
13. Κάθε φορά που αναφέρω αυτό το θλιβερό στατιστικό, πλήθος καλοθελητών
εμφανίζονται από το πουθενά για να πουν ότι αυτό ισχύει μόνο για τα παιδιά που δεν
είναι αρκετά ταλαντούχα. Πιστεύω ότι όμως ότι υπάρχουν κάποιοι βασικοί λόγοι που τα
παιδιά εγκαταλείπουν ένα άθλημα.

Κατ’ αρχήν ο αθλητισμός έπαψε πλέον να είναι διασκεδαστικός για τα παιδιά. Στο
πλαίσιο μίας μελέτης που εκπονήθηκε για το πανεπιστήμιο του George Washington το
2014, η ερευνήτρια Amanda Visik πήρε συνεντεύξεις από πολλούς νεαρούς αθλητές και
τους ρώτησε γιατί ασχολούνται με τον αθλητισμό. Εννιά στους δέκα απάντησαν ότι ο
βασικός λόγος που το κάνουν είναι επειδή διασκεδάζουν. Αν όμως οι νεαροί αθλητές σου
δε διασκεδάζουν, σταδιακά θα φύγουν, ανεξάρτητα από το πόσο ταλαντούχοι είναι και
πόσο καλός είναι ο προπονητής ή η ομάδα τους. Οι ενήλικες σπάνια κάνουν οικιοθελώς
δραστηριότητες από τις οποίες δεν κερδίζουν ευχαρίστηση. Γιατί πιστεύουμε ότι τα
παιδιά μας θα το κάνουν;

Επιπλεόν, πολλά παιδιά έχουν πάψει να νοιώθουν ότι η εμπειρία αυτή τους ανήκει.
Χιλιάδες παιδιά αφήνουν τον αθλητισμό και ψάχνουν ένα άλλο χόμπυ, όπου δεν
υπάρχει ένας ενήλικας να κριτικάρει την κάθε τους κίνηση. Φυσικά, αυτό δε σημαίνει
ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για προπόνηση και διδασκαλία, αλλά η σωστή προπόνηση
δεν πρέπει να στερεί την αυτονομία. Αν έχεις αμφιβολίες ρώτα τον εαυτό σου «Γιατί ένας
μέσος έφηβος παίζει βιντεοπαιχνίδια 17 ώρες την εβδομάδα;» Ένας βασικός λόγος είναι
το ότι κανείς δε στέκεται πάνω απ’ το κεφάλι του, κατακρίνοντας την κάθε του κίνηση,
έχοντας επιπλεόν την απαίτηση να ψυχαγωγηθεί από αυτόν. Εσένα θα σε βοηθούσε να
έχεις το αφεντικό σου πάνω από το κεφάλι σου να κατακρίνει την κάθε σου κίνηση στη
δουλειά; Αν όχι, τότε γιατί πιστεύουμε ότι αυτό βοηθάει τους νεαρούς αθλητές;

Κι ακόμα, συχνά οι νέοι φοβούνται να κάνουν λάθη. Οι εξαιρετικοί αθλητές

δημιουργούνται σε περιβάλλοντα όπου δεν φοβούνται να κάνουν λάθη, όπου
ενθαρρύνονται να προσπαθήσουν και να αποτύχουν και καταλαβαίνουν ότι η αποτυχία
είναι ένα απαραίτητο κομμάτι της ανάπτυξης και της προόδου τους. Οι προπονητές και
οι γονείς που συνεχώς σχολιάζουν την κάθε απόφαση των αθλητών, τους αμφισβητούν
ή τους βάζουν τις φωνές τη στιγμή που αυτοί προσπάθησαν να κάνουν ό,τι καλύτερο
μπορούν αλλά τελικά απέτυχαν, αναπόφευκτα δημιουργούν το φόβο που οδηγεί τα
παιδιά μακριά από το άθλημα.

Επιπλέον, σε πολλούς νέους αθλητές αρκετές φορές δεν δίνεται η ευκαιρία να

αγωνιστούν. Αν το παιδί είναι σε μία ομάδα και δεν έχει ποτέ την ευκαιρία να δείξει τι
μπορεί να κάνει σε έναν αγώνα, ή αν του αρνείσαι τη συμμετοχή σε επόμενους αγώνες
εξαιτίας κάποιου λάθους του, θα παραιτηθεί! Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για αυτό πόσο
καλή είναι η ομάδα του ή πόσο διάσημος είναι ο προπονητής του, αν ποτέ δεν του
δίνεται η δυνατότητα να συνεισφέρει στην ομάδα αυτή. H υπερβολική έμφαση στη νίκη
δεν επιτρέπει στα παιδιά να αναπτυχθούν με το δικό τους ρυθμό. Έτσι, όταν οι
προπονητές εστιάζουν μόνο στη νίκη και την ήττα, επιτρέποντας μόνο στους αθλητές που

18η | σ ε λ ί δ α
θα βοηθήσουν την ομάδα να κερδίσει να αγωνισθούν, στην πραγματικότητα
απομακρύνουν από το άθλημα παιδιά που ίσως μακροπρόθεσμα να γίνονταν καλύτεροι
αθλητές.

Συχνή είναι επίσης και η αίσθηση νέων παιδιών ότι δεν έχουν το σεβασμό των
προπονητών τους. Σε μια έρευνα στην οποία ζητήθηκε από παιδιά να απαριθμήσουν τα
πέντε πιο σημαντικά χαρακτηριστικά ενός εξαιρετικού προπονητή, «ο σεβασμός και η
ενθάρρυνση» ήταν το νούμερο ένα. Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω γνωρίσει κάποιον ενήλικα
που να απολαμβάνει την ασέβεια των φίλων, της οικογένειας ή των συναδέλφων του.
Όμως σε αθλητικούς αγώνες δεν είναι ασυνήθιστο να δεις παιδιά να αντιμετωπίζονται με
ασεβή τρόπο επειδή έκαναν κάποιο λάθος. Το κάθε άθλημα απαιτεί δεξιότητες που
χρειάζονται χιλιάδες ώρες και χρόνια προπόνησης για να τελειοποιηθούν κι όμως, συχνά
περιμένουμε το εννιάχρονο παιδί μας να είναι τέλειο κάθε φορά. Όταν τα παιδιά κάνουν
λάθη, πολλοί προπονητές και γονείς τους συμπεριφέρονται τους με έναν τρόπο που δε
θα επέτρεπαν ποτέ ένα δάσκαλο να φερθεί στα παιδιά τους, ή στο δικό τους αφεντικό να
φερθεί σε αυτούς.

Για όλους τους πιο πάνω λόγους, οι προπονητές, οι γονείς και όλοι οι υπεύθυνοι έχουν
την ευθύνη να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που εξυπηρετεί τις ανάγκες, τις αξίες και
τις προτεραιότητες των παιδιών, κι όχι μόνο των ενηλίκων. Μπορούμε να κάνουμε την
αλλαγή! Μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να βρουν ένα εξαιρετικό αθλητικό
περιβάλλον και να τους κρατήσουμε στο χώρο. Αυτό, μπορούμε να το επιτύχουμε
επικοινωνώντας καλύτερα με τα παιδιά μας, ρωτώντας τα τι θέλουν να κερδίσουν από τον
αθλητισμό και φροντίζοντας αυτή η εμπειρία να τους ανήκει. Μπορούμε να το
επιτύχουμε αντιμετωπίζοντάς τα με το σεβασμό που αξίζουν και με το να τους
επιτρέπουμε να αποτύχουν έτσι ώστε να μάθουν και να εξελιχθούν. Μπορούμε να το
επιτύχουμε δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον όπου όλα τα παιδιά μπορούν να
παίξουν. Ας αλλάξουμε το παιχνίδι και θα βγούμε όλοι κερδισμένοι!

Πηγή: http://changingthegameproject.com/why-kids-quit-sports
Μετάφραση, επιμέλεια κειμένου για το gymanst.gr, Χριστίνα Φιλιππάκη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ & ΜΟΡΦΗΣ

1. Να αποδώσετε σε περίληψη 120-140 λέξεων το νόημα του κειμένου. Το κείμενό σας
πρόκειται να δημοσιευτεί στη στήλη της ηλεκτρονικής εφημερίδας του σχολείου σας με
θέμα «Αθλητισμός και νέοι».

2. Να απαντήσετε προφορικά στα πιο κάτω ερωτήματα:

o Ποιο θέμα πραγματεύεται ο συγγραφέας του κειμένου;
o Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο στόχος του κειμένου;
o Να εντοπίσετε το επικοινωνιακό πλαίσιο του κειμένου (πομπός, δέκτης, μήνυμα).
o
3. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το πιο πάνω κείμενο; Να τεκμηριώσετε την άποψή σας,
εντοπίζοντας δύο χαρκατηριστικά του είδους αυτού.

19η | σ ε λ ί δ α
4. «Ο αθλητισμός έπαψε πλέον να είναι διασκεδαστικός για τα παιδιά». Χρησιμοποιώντας την
πρόταση αυτή ως θεματική να γράψετε μια παράγραφο 60-80 λέξεων με αιτιολόγηση
αναπτύσσοντας τη θέση αυτή.

5. Το κείμενο παρουσιάζει διάφορους λόγους για τους οποίους πολλά παιδιά αποφασίζουν
να εγκαταλείψουν τα αθλήματά τους. Σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων να εξηγήσετε ποιον
απ΄ αυτούς τους λόγους θεωρείτε το σημαντικότερο, τεκμηριώνοντας με επιχειρήματα την
άποψή σας.

6. Ποιο τρόπο και μέσο πειθούς εντοπίζετε στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου («Κατ’
αρχήν ο αθλητισμός έπαψε... θα το κάνουν;»). Να τεκμηριώσετε την άποψή σας με στοιχεία
από την παράγραφο.

7. Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία της 5ης παραγράφου («Επιπλέον σε πολλούς αθλητές

... να γίνονται καλύτεροι αθλητές»)

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

8. Να δώσετε ένα συνώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις (υπογραμμισμένες στο κείμενο),
ώστε να μην αλλάξει η σημασία που έχουν στην πρόταση.
(α) εκπονήθηκε
(β) δεξιότητες
(γ) αυτονομία

9. Να δώσετε ένα αντώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις (με έντονα γράμματα στο κείμενο)
(α) ασέβεια
(β) αμφισβητούν
(γ) ενθαρρύνονται

10. Να συμπληρώσετε τον πιο κάτω πίνακα:

ΡΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΕΠΙΘΕΤΟ
εξυπηρετώ
υπερβάλλω
αναπτύσσω

20η | σ ε λ ί δ α
*Αδίδακτο κείμενο που χρησιμοποιήθηκε στις τελικές προαγωγικές εξετάσεις Μαΐου-
Ιουνίου κατά τη σχολική χρονιά 2017-2018, στο Λύκειο Κύκκου Β΄.

Homo Hooliganus*
του Ηλία Γιαννακόπουλου**

1. Ο αθλητισμός στην εποχή μας και στη χώρα μας δεν συνιστά απλά ένα θέαμα
προσφερόμενο για μαζική ψυχαγωγία, αλλά ως κοινωνικό φαινόμενο προσφέρεται και για
κοινωνικό προβληματισμό.

2. Οι ρητορείες για το «πνεύμα» του αθλητισμού κυριαρχούν και το αρχαίο «νους υγιής
εν σώματι υγιεί» προβάλλεται με έμφαση, αποσιωπώντας πως σήμερα απουσιάζει τόσο η
ψυχική όσο και η πνευματική υγεία. Αυτό επιβεβαιώνεται από φαινόμενα όπως ο
επαγγελματισμός, ο χρηματισμός, η διεκδίκηση της νίκης με κάθε μέσο και ο
αρρωστημένος πρωταθλητισμός, τα οποία με τη σειρά τους έχουν οδηγήσει τον αθλητισμό
στον εκφυλισμό του. Ιδιαίτερα, το ενδιαφέρον των σύγχρονων μελετητών εστιάζεται στο
ποδόσφαιρο, που μετατράπηκε σε ποδοσφαιρομανία, η οποία με όρους ψυχιατρικής
αποτελεί φαινόμενο ψυχοπαθολογικό του όχλου, με το οποίο ικανοποιεί τα πρωτόγονα,
πολεμόχαρα ένστικτά του.

3. Η αθλητική βία στα γήπεδα σήμερα τείνει να μετασχηματιστεί σε «κοινωνική αξία»

από κάποιους που ερμηνεύουν αυτήν ως μίαν αντίδραση απέναντι στο πολιτικό και
κοινωνικό σύστημα. Τα πολιτικά, δηλαδή, και κοινωνικά αδιέξοδα επωάζουν την αθλητική
βία, που είναι το επιφαινόμενο και το εποικοδόμημα της κοινωνικής δυσαρέσκειας και
πολιτικής απογοήτευσης.

4. Σε αυτές τις συνθήκες, ο παρορμητισμός των θεατών – οπαδών κυριαρχεί κι

αναπτύσσονται συμπεριφορές ψυχολογίας της μάζας. Σχετικά, ο γνωστός γιατρός και
ψυχολόγος Λε Μπον επισημαίνει: «Τα βασικά χαρακτηριστικά του μέλους της μάζας είναι τα
ακόλουθα: εξαφάνιση της συνειδητής και κυριαρχία της ασυνείδητης προσωπικότητας,
προσανατολισμός σκέψεων και συναισθημάτων προς την ίδια κατεύθυνση, μέσω της
υποβολής και της μετάδοσης και τάση για άμεση υλοποίηση των ιδεών που του έχουν
υποβληθεί. Το άτομο δεν είναι πια ο εαυτός του, αλλά ένα άβουλο αυτόματο». Η θέση αυτή,
άλλωστε, αιτιολογεί με καθαρότητα τη μαζική συμπεριφορά των θεατών – οπαδών ενός
αγώνα ποδοσφαίρου. Έτσι, ο αγώνας ως θέαμα ισοπεδώνει τις πνευματικές ιδιαιτερότητες
και προκαλεί ομοιόμορφα συναισθήματα.

5. Ιδιαίτερα, στους θεατές – μάζα κυριαρχεί το πάθος, το μίσος προς τον αντίπαλο, η
συναισθηματική έκρηξη, το υβρεολόγιο, ο ενθουσιασμός και η απουσία λογικής και
ευπρέπειας. Στο γήπεδο, οι γλωσσικές απρέπειες αποηθικοποιούνται και η αβίαστη
έκφραση κάθε συναισθήματος αποενοχοποιείται από κάθε στοιχείο κοινωνικού
στιγματισμού. Στο γήπεδο, το «μέτρο» στην έκφραση των συναισθημάτων δεν αξιολογείται
θετικά. Στην κερκίδα, ο οπαδός φανατίζεται, εκτρέπεται και χρησιμοποιεί το αθλητικό
γεγονός ως μέσο για την προσωπική του εκτόνωση και επιβεβαίωση. Η άμιλλα δεν
αναγνωρίζεται ως αξία και μετατρέπεται σε αντιπαλότητα και εχθρότητα. Γι’ αυτό και ο
Χουλιγκανισμός ως συμπεριφορά κατέστη συνώνυμος με το γήπεδο.

6. Για τον Homo Hooliganus, η τυφλή προσήλωση σε μια ομάδα εκλαμβάνεται ως

απόλυτη αξία. Αυτό συμβαίνει, επειδή το υποκείμενο του χουλιγκανισμού βιώνει την τυφλή
πειθαρχία στην ομάδα ως μια ιερή υπόθεση, ως μια αναγκαιότητα και καθήκον. Άτομα,
δηλαδή, ψυχολογικά ανασφαλή και πνευματικά ανεπαρκή είναι επιρρεπή στη λατρεία
ιδεών, προσώπων ή ομάδων, γιατί μέσα από αυτήν αναζητούν ένα σταθερό σημείο αναφοράς
προς πλήρωση του εσωτερικού τους κενού. […].

21η | σ ε λ ί δ α
7. Όλα αυτά μας γεμίζουν με θλίψη, αν αναλογιστούμε τις διαπιστώσεις του
Νίκου Καζαντζάκη: «Ο ανώτατος σκοπός του παιχνιδιού δεν είναι η νίκη παρά πώς, από ποιους
δρόμους, με ποιαν προπόνηση, με τι πειθαρχία, ακολουθώντας αυστηρά τους νόμους του
παιχνιδιού, να μάχεσαι για τη νίκη….».
______________________________________________
 Homo hooliganus (λατινικά): άνθρωπος χούλιγκαν

(Διασκευή) http://www.protagon.gr
Ημερομηνία ανάρτησης: 16/4/2018
Ημερομηνία λήψης αρχείου: 11/5/2018
** O Ηλίας Γιαννακόπουλος είναι φιλόλογος

Ασκήσεις Κατανόησης περιεχομένου:

A.I.1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου, έκτασης 120-140 λέξεων. Το κείμενό σας πρόκειται να
δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του Σχολείου σας.

A.I.2. Ο συγγραφέας στην έκτη (6η) παράγραφο αναφέρει: «Για τον Homo Hooliganus, η τυφλή
προσήλωση σε μια ομάδα εκλαμβάνεται ως απόλυτη αξία. Αυτό συμβαίνει, επειδή το
υποκείμενο του χουλιγκανισμού βιώνει την τυφλή πειθαρχία στην ομάδα ως μια ιερή
υπόθεση, ως μια αναγκαιότητα και καθήκον».

Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω απόσπασμα, να αναπτύξετε τεκμηριωμένα τη δική σας
άποψη. (Έκταση: 60 – 80 λέξεις)

A.I.3. Να γράψετε σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το πιο πάνω κείμενο και να τεκμηριώσετε την
απάντησή σας, αναφερόμενοι σε ένα (1) εξωκειμενικό και ένα (1) κειμενικό στοιχείο.

Α.Ι.4. Να εντοπίσετε και να γράψετε έναν (1) τρόπο πειθούς με τον οποίο αναπτύσσεται η
τέταρτη (4η) παράγραφος και να αναφέρετε ένα (1) μέσο πειθούς («Σε αυτές τις συνθήκες, ο
παρορμητισμός … προκαλεί ομοιόμορφα συναισθήματα»).

Ασκήσεις Κατανόησης μορφής

Α.Ι.5. Να αναγνωρίσετε τον τρόπο ανάπτυξης της έκτης (6ης) παραγράφου του κειμένου και να
αιτιολογήσετε την απάντησή σας («Για τον Homo Hooliganus, η τυφλή … του εσωτερικού τους κενού»).

Α.Ι.6. Να εντοπίσετε και να γράψετε τα δομικά στοιχεία της πέμπτης (5ης) παραγράφου του
κειμένου («Ιδιαίτερα, στους θεατές – μάζα … με το γήπεδο»).

Λεξιλογικές ασκήσεις

Α.Ι.7. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω προτάσεων με μία (1)
συνώνυμή τους, ώστε να μην αλλάξει η σημασία που έχουν στην πρόταση ούτε ο γραμματικός τους
τύπος.

α. Ο αθλητισμός στην εποχή μας και στη χώρα μας δεν συνιστά απλά ένα θέαμα προσφερόμενο
για μαζική ψυχαγωγία, αλλά ως κοινωνικό φαινόμενο προσφέρεται και για κοινωνικό
προβληματισμό.

22η | σ ε λ ί δ α
β. Η αθλητική βία στα γήπεδα σήμερα τείνει να μετασχηματιστεί σε «κοινωνική αξία» από
κάποιους που ερμηνεύουν αυτήν ως μίαν αντίδραση απέναντι στο πολιτικό και κοινωνικό
σύστημα.
γ. Η θέση αυτή, άλλωστε, αιτιολογεί με καθαρότητα τη μαζική συμπεριφορά των θεατών – οπαδών
ενός αγώνα ποδοσφαίρου.

Α.Ι.8. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω προτάσεων με ένα (1)
αντώνυμο, διατηρώντας τον γραμματικό τους τύπο.

α. Ο αθλητισμός στην εποχή μας και στη χώρα μας δεν συνιστά απλά ένα θέαμα προσφερόμενο
για μαζική ψυχαγωγία…
β. προσανατολισμός σκέψεων και συναισθημάτων προς την ίδια κατεύθυνση…
γ. Για τον Homo Hooliganus, η τυφλή προσήλωση σε μια ομάδα εκλαμβάνεται ως απόλυτη αξία.

Α.Ι.9. Να αναλύσετε αρχικά τις πιο κάτω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη και στη συνέχεια να
σχηματίσετε με το β΄ συνθετικό μία (1) νέα σύνθετη λέξη.

* ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απαντήσεις να γραφούν στο φύλλο απαντήσεων.

Σύνθετη λέξη α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό νέα σύνθετη λέξη με το
β΄ συνθετικό
υποβολής
εκλαμβάνεται

23η | σ ε λ ί δ α