ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΝΝΟΙΑΣ
Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο,
ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση
σε Αθλητικοί Αγώνες αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι .
Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο οποίος αντικατοπτρίζει τη
δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην αρχαία Ελλάδα, ο
αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό
χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική
εκπαίδευση .Ωστόσο σημαντική είναι η στρωματική διάσταση του Αθλητισμού στο πέρασμα
του χρόνου. Η γενική τάση ήταν ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα τα κατώτερα κοινωνικά
στρώματα να ασχολούνται με τα «λαϊκά παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα ανώτερα
κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή αθλήματα» όπως είναι η ιππασία, η ξιφασκία. « Ο πόθος
του Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν να εντάξει τον Αθλητισμό σε μια σφαιρική, παιδαγωγική και
ανθρωπιστική προοπτική. Ο Αθλητισμός δεν ήταν, κατά την άποψη του, αυτοσκοπός, αλλά
ένα μέσο στην υπηρεσία του πολίτη». Ωστόσο στο σημείο αυτό πρέπει να διαχωριστεί η
έννοια της άθλησης από την έννοια της άσκησης . Η άσκηση γίνεται άθληση όταν αποκτάει
ανταγωνιστικό χαρακτήρα, για παράδειγμα ένας που τρέχει στο δρόμο κάνει άσκηση,
ωστόσο εάν έχει κάποιον αντίπαλο ώστε για το ποιος θα τερματίσει 1ος ή ακόμα και αν
ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό ,με το χρονόμετρο κάνει άθληση. Επίσης πρέπει να
προστεθεί και η έννοια της κίνησης, η κινητική δράση.

Ο αθλητισμός μπορεί να πάρει 5 μορφές είτε

ως ερασιτεχνικός,
είτε ως επαγγελματικός,
είτε ως μαζικός αθλητισμός,
είτε ως φυσικές δραστηριότητες,
είτε με την μορφή των παιχνιδιών.

Υπάρχουν 3 θεωρίες σχετικά με τη γένεση του αθλητισμού:

1.Όλες οι αθλητικές ασκήσεις έχουν λατρευτικές ρίζες (Carl Diem)
2.Οι σωματικές ασκήσεις είναι φυσική συνέπεια των διαδικασιών της εργασίας και της
παραγωγής (Μαρξιστική άποψη, Wolfgang, Eichel, Gerhard Lukas)
3.Η άσκηση είναι μια εκδήλωση ενστικτωδών κινήσεων ή παρορμήσεων ( Ηθολογία, Konrad
Lorenz, David Sanson, Friedrich Eppensteiner).

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ο "Αθλητισμός" ως έννοια διαμορφώθηκε στους μετά-ομηρικούς χρόνους, καθώς η λέξη αυτή

δεν συναντάται ούτε στην Οδύσσεια ούτε στην Ιλιάδα. Πιθανότατα, η έννοια διαμορφώθηκε
με την καθιέρωση των ιερών ολυμπιακών αγώνων. Ο αθλητισμός υπό αυτήν την μορφή είναι
καθαρά αγωνιστικός κάτι βέβαια που αλλάζει με την πάροδο του χρόνου και την κατάργηση
των Ολυμπιακών Αγώνων το 392/93 μ.Χ. Ο αθλητισμός θα επανεμφανιστεί αργότερα στις
αρχές του 19ου αι. στη Μεγάλη Βρετανία ως Sport. Εντούτοις, η λέξη sport είναι γαλλική και
χρονολογείται από την εποχή του Μεσαίωνας Μεσαίωνα. Ήταν ταυτόσημη με το παιχνίδι
και τη διασκέδαση. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι καθιέρωσαν πρώτοι τους αγώνες δρόμου, βάδην
και την πάλη, περίπου 3.000 χρόνια π.Χ. Η Ελλάδα όμως στάθηκε η αληθινή κοιτίδα του
αθλητισμού, γιατί εκεί ο αθλητισμός πήρε τη μορφή του ελεύθερου ανταγωνισμού και της
ευγενικής άμιλλας. Στην Αρχαιότητα, ιεροί αγώνες θεωρούνταν μόνο οι στεφανίτες, οι
αγώνες δηλαδή που είχαν ως έπαθλο τον κότινο. Χαρακτηριστική είναι η φράση του γιου του
Πέρση πολέμαρχου Αρτάβανου, Τριταντέχμη: "Παπαί, Μαρδόνιε, κοίους επ’ άνδρας ήγαγες
μαχησομένους ημέας, οι ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται, αλλά περί αρετής", όταν
λίγο μετά τη νίκη τους στα χρόνια των Περσικών Πολέμων, οι Έλληνες τελούσαν την 7η
Ολυμπιάδα. Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 776 π.Χ., για να κατευνάσουν οι
Έλληνες την οργή των θεών και να τους ευχαριστήσουν για τις ευεργεσίες τους. Για τη λαϊκή
αντίληψη, με τους αγώνες αυτούς θα κέρδιζαν την εύνοια των θεών. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες
ετελούντο κάθε τέσσερα χρόνια στον ιερό χώρο της Ολυμπία Ολυμπίας. Ο αθλητής που
κέρδιζε στους Ολυμπιακούς Αγώνες το στεφάνι της αγριελιάς, ξαναγύριζε θριαμβευτής στην
πατρίδα του, και οι συμπατριώτες του γκρέμιζαν σ' ένα σημείο τα τείχη της πόλης, για να
περάσει από κει ο νικητής -ενέργεια καθαρά συμβολική, που σήμαινε πως η πόλη που
αναδείκνυε Ολυμπιονίκες δεν είχε ανάγκη από τείχη για να προασπίσει την ασφάλειά της
.Από τον 4ο αιώνα π.Χ., και κατά την περίοδο της Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας, οι αθλητικοί αγώνες εκφυλίστηκαν και μεταβλήθηκαν σε αιματηρούς
αγώνες του Ρωμαϊκού Ιπποδρόμου. Οι αγώνες αυτοί ήταν αιματηρές συγκρούσεις
μονομάχων, που τους έφερναν αντιμέτωπους μέσα σε τεράστια στάδια. Ακολουθεί μία
εποχή, μετά τον 8ο αι. μ.Χ., όπου ο αθλητισμός ήταν μόνο για τους ευγενείς. Το πιο
σημαντικό άθλημα ήταν οι έφιπποι ιπποτικοί αγώνες μέχρι θανάτου. Οι αντίπαλοι,
χωρισμένοι σε δύο ομάδες, ρίχνονταν καταπάνω ο ένας στον άλλον, χωρίς να τηρούν
κανένα αγωνιστικό νόμο ή κανόνα. Στο 12ο αι. μ.Χ., οι άνθρωποι άρχισαν να αγωνίζονται
μεταξύ τους με πιο ειρηνικό τρόπο. Πετούσαν μεγάλες σφαίρες, όπως ρίχνουν σήμερα βάρη.
Οι σφαίρες που πετούσαν ήταν από στουπί, τυλιγμένες με δέρμα προβάτου, και τις έριχναν
καταπάνω στον τοίχο. Στην αρχή τις πετούσαν με γυμνό χέρι, σιγά-σιγά όμως η σφαίρα αυτή
άλλαξε μορφή. Από τον 16ο αι., όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι ρακέτες, οι πρωτόγονες εκείνες
σφαίρες αποτέλεσαν τις σύγχρονες μπάλες του τένις. Με την παγκοσμιοποίηση ο αθλητισμός
πήρε διαστάσεις οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές. Δημιουργήθηκαν οι κανόνες και
κανονισμοί των αθλημάτων, οι λίγκες, καθώς και οι εξειδικεύσεις στον τομέα του
αθλητισμού. Τα ΜΜΕ είναι σαφώς ο μοχλός για την παγκοσμιοποίηση του αθλητισμού, ενός
προϊόντος μοναδικού καθώς μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους ανεξαρτήτως διακρίσεων. Με
την παγκοσμιοποίηση αυξάνεται ο αριθμός των αθλητών και των αθλουμένων,
δημιουργούνται νέοι κυβερνητικοί και μη οργανισμοί, ενώ βελτιώνονται και οι αθλητικοί
αγώνες. Ως οργανισμοί είναι τα Σωματεία, οι Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες, οι
Ομοσπονδίες, τα Τμήματα Αμειβομένων Αθλητών, η Εθνική Ολυμπιακή Επιτροπή, η Γενική
Γραμματεία Αθλητισμού, καθώς και Σύνδεσμοι προπονητών, διαιτητών και κριτών.

ΚΕΙΜΕΝΟ: «Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ»

Πρώτη παιδική ηλικία: Από τη στιγμή της γέννησής τους, πριν βγάλουν τους πρώτους τους ήχους
και γέλια, τα μωρά αρχίζουν να εξερευνούν. Αγγίζουν και κρατούν, προσπαθούν να φθάσουν και
κουνούν, αρπάζουν και γεύονται ανακαλύπτοντας τον κόσμο όχι μόνο μέσα από τα μάτια τους και τα
αυτιά τους αλλά με τα χέρια, τα πόδια και το στόμα τους. Παίζουν. Τα παιδιά που παίζουν είναι
απασχολημένα συνέχεια - κάνοντας νέες παρατηρήσεις, ρωτώντας και απαντώντας σε ερωτήσεις,
κάνοντας επιλογές και διευρύνοντας τη φαντασία και την δημιουργικότητά τους. Το παιχνίδι δίνει στα
παιδιά το ερέθισμα και τη σωματική δραστηριότητα που χρειάζονται για να αναπτύξουν τον εγκέφαλό
τους για την μελλοντική τους εκπαίδευση. Μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά εξερευνούν, εφευρίσκουν και
δημιουργούν. Αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και τρόπους σκέψης, μαθαίνουν πώς να
αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους, να βελτιώνουν τις σωματικές τους ικανότητες και να
ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους και τις ικανότητές τους. Το παιδικό παιχνίδι αποτελεί τα ισχυρά
θεμέλια για μια ζωή μάθησης.

Παιδιά σχολικής ηλικίας: Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, αποκτούν νέες δεξιότητες και αναπτύσσουν
τις υπάρχουσες ικανότητές τους. Σκαρφαλώνοντας, τρέχοντας, πηδώντας, αναπτύσσουν περισσότερο και
δυναμώνουν το σώμα τους. Ολοένα και πιο κοινωνικοποιημένα, μαθαίνουν τις πιο τυπικές δεξιότητες
της ζωής. Τα παιχνίδια με κανόνες και το τυπικό ομαδικό παιχνίδι παίζουν σημαντικό ρόλο στο να
βοηθούν τα παιδιά σχολικής ηλικίας να αναπτύσσουν τις σωματικές τους δεξιότητες και να εξασκούν τη
συνεργασία, την αμοιβαία κατανόηση και τη λογική σκέψη. Μαθαίνουν να παίζουν με τη σειρά με τους
συμπαίκτες τους, να μοιράζονται, να σέβονται τους συνομήλικους τους και να εκτιμούν τους κανόνες

.Έφηβοι: Η αναζήτηση της ταυτότητας αποτελεί το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο των εφήβων. Ως
αναζητητές ενός μεγάλου αγνώστου, οι έφηβοι πειραματίζονται με νέες συμπεριφορές και δοκιμάζουν
δυνατότητες. Με τη σωστή καθοδήγηση, αναπτύσσουν τις δεξιότητες που χρειάζονται για να γίνουν
υπεύθυνοι και σωστοί ενήλικές.Ο οργανωμένος αθλητισμός και η σωματική αναψυχή προσφέρουν
στους εφήβους ευκαιρίες για αυτό-έκφραση, σημαντική σε αυτή τη διαδικασία ανακάλυψης. Βοηθούν
τους εφήβους να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας, διαπραγμάτευσης και ηγετικότητας και να
δοκιμάσουν και να βελτιώσουν τις ικανότητές τους κάτι που αυξάνει την αυτοπεποίθηση. Δίνουν στους
νέους ένα τρόπο δεσμού με τους ενήλικές και μεταξύ τους δημιουργώντας ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ.
Μέσα από τον αθλητισμό, την αναψυχή και το παιχνίδι, τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν να ασκούν
την κρίση τους και να αποκτούν κριτική σκέψη κατά την επίλυση προβλημάτων. Προάγουν το πνεύμα
φιλίας, αλληλεγγύης και δίκαιου παιχνιδιού, διδάσκοντας την ομαδικότητα, την αυτοπειθαρχία, την
εμπιστοσύνη, το σεβασμό προς τους άλλους, την ηγετικότητα και τις δεξιότητες αντιμετώπισης
δυσκολιών. Απαραίτητα για τη διασφάλιση ότι τα παιδιά θα γίνουν υπεύθυνοι και σωστοί ενήλικες,
βοηθούν τους νέους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά τους και τους
προετοιμάζουν για να αναλάβουν ηγετικό ρόλο μέσα στις κοινότητές τους.

ΕΠΙΔΙΩΚΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ: Παιδιά και έφηβοι συχνά παραμερίζονται εξ αιτίας σωματικής ή
νοητικής αναπηρίας ή εξ αιτίας του ότι ζουν σε περιοχές που μαστίζονται από φτώχεια, βία και ένοπλες
συγκρούσεις ή διότι είναι κορίτσια. Χάνουν όχι μόνο την απλή χαρά του να περνούν ευχάριστα τα
παιδικά τους χρόνια αλλά και ανεκτίμητες δεξιότητες που μπορεί να φέρει η συμμετοχή στον αθλητισμό
στη ζωή τους. Συχνά είναι τα ίδια παιδιά που μένουν εκτός γηπέδων που μένουν και εκτός σχολείου. Ο
αθλητισμός μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό μέσον για την προώθηση της ισότητας για όλους. Ο
αθλητισμός βοηθά τα παιδιά με αναπηρία να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση που μπορούν μετά να
εφαρμόσουν σε άλλους τομείς της ζωής τους. Όταν η προσοχή τους είναι συγκεντρωμένη στο να βάλουν
ένα γκολ ή ένα καλάθι, οι ικανότητες των παιδιών αποκτούν σημασία, όχι οι αναπηρίες. Όταν
συνδυαστεί με πληροφόρηση για την υγεία, ο αθλητισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διδάξει
κοινότητες σχετικά με τρόπους πρόληψης αναπηριών και να τονίσει τη σημασία του εμβολιασμού, της
σωστής διατροφής και της χρήσης ιωδιούχου αλατιού. Ο αθλητισμός μπορεί να βοηθήσει να κορίτσια
και τις νεαρές γυναίκες να διεκδικήσουν τη θέση τους στην κοινωνία. Μπορεί να προσφέρει στα
κορίτσια, που συχνά βρίσκονται κάτω από τρομερή πίεση να ξεκινήσουν σεξουαλική δραστηριότητα και
γέννηση παιδιών νωρίς, μια ευκαιρία να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή τους. Μπορεί να
βοηθήσει τα κορίτσια να αποκτήσουν σεβασμό για το σώμα τους και να αναπτύξουν αυτό-εκτίμηση. Τους
επιτρέπει να δημιουργήσουν φιλίες. Διδάσκει στα κορίτσια την αυτάρκεια, την προσωπική αυτονομία και
την ηγετικότητα. Αμφισβητώντας το στερεότυπο ότι τα κορίτσια είναι πιο αδύναμα από τα αγόρια, ο
αθλητισμός εκθέτει τα κορίτσια σε γυναικεία πρότυπα κάνοντας τους στόχους σε άλλους τομείς της ζωής
τους να φαίνονται εφικτοί.

ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ: Σε καιρούς πολέμου, μετά από πόλεμο και σε έκτακτες ανάγκες, ο
αθλητισμός, η αναψυχή και το παιχνίδι μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά και τους εφήβους μια
αίσθηση ελπίδας και κανονικότητας. Βοηθούν τα τραυματισμένα παιδιά να μάθουν να εντάσσουν την
εμπειρία του πόνου, του φόβου και της απώλειας. Βοηθούν στην επούλωση των ψυχικών τραυμάτων
δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον που κάνει τα παιδιά και τους εφήβους να μπορούν να
εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να αναπτύξουν την αυτό-εκτίμησή τους, την αυτοπεποίθησή τους
και την εμπιστοσύνη. Ο αθλητισμός, ιδιαίτερα η συμμετοχή σε ομάδα ή σύλλογο, μπορεί να προσφέρει
σε πρώην παιδιά στρατιώτες μια σημαντική αίσθηση ένταξης, απαραίτητης για την επανένταξή τους
στην κοινότητά τους. Ο αθλητισμός είναι μια διεθνής γλώσσα που μπορεί να βοηθήσει στη γεφύρωση
διαφορών και στην προώθηση σημαντικών αξιών απαραίτητων για μια διαρκή ειρήνη. Αποτελεί ένα
ισχυρό μέσο για την εκτόνωση της έντασης και της δημιουργίας διαλόγου. Στο γήπεδο, οι πολιτισμικές
διαφορές και οι πολιτικές ατζέντες δεν υπάρχουν. Τα παιδιά που ασχολούνται με τον αθλητισμό βλέπουν
ότι η συναναστροφή είναι εφικτή χωρίς τη βία ή την εκμετάλλευση. Οι παίκτες συναναστρέφονται στα
πλαίσια κανόνων. Ένας διαιτητής κρίνει τις σωστές ενέργειες κατά τη διάρκεια του αγώνα. Οι ποινές
υπάρχουν για να τιμωρούν παραβάσεις και να διατηρούν την φιλικότητα μεταξύ των αθλητικών
αντιπάλων.

(ΠΗΓΗ: UNICEF)

ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Αρνητικές πλευρές:

- Συρρίκνωση του κλασσικού ιδεώδους.

- Μεταβολή της άμιλλας σε αθέμιτο ανταγωνισμό, του αθλητή σε είδωλο.
- Αποβλέπει στον πρωταθλητισμό.
- Ενισχύει το τοπικιστικό πνεύμα
- Καλλιεργεί την ιδιοτέλεια και τη χρησιμοθηρία
- Αποσκοπεί στη νίκη με θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο
- Προσφέρει παθητική ψυχαγωγία (εκτόνωση)
- Καλλιεργεί το φανατισμό, τον ατομικισμό, τη βία
-Εξυπηρετεί κερδοσκοπικά συμφέροντα

Που οφείλεται η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού σήμερα:

1. Το γενικότερο υλιστικό πνεύμα της σύγχρονης εποχής: κερδοσκοπία, δωροδοκίες και

συναλλαγές ανάμεσα στους παράγοντες.
2. Οι αθλητές χρησιμοποιούν αναβολικές ουσίες που αλλοιώνουν τα φυσικά τους
χαρακτηριστικά και εξαφανίζεται έτσι η άμιλλα (Ανταγωνιστικότητα)
3. Ο αθλητικός τύπος κατασκευάζει αθλητές-βεντέτες (είδωλα) που προσφέρουν θέαμα
απλώς και γίνεται πεδίο ανταλλαγής βωμολοχιών, καταρρακώνοντας την έννοια της
αξιοπρέπειας του αθλητή και του φίλαθλου – αναγνώστη.
4. Κατασκευάζει οπαδούς «χούλιγκανς» που φανατίζονται και οδηγούνται στη βία.
5. Ο αθλητής γίνεται αντικείμενο αγοροπωλησίας και τα αποτελέσματα προσχεδιάζονται.
Αίτια βίας στα γήπεδα:

1. Φανατισμός (θεώρηση των γεγονότων από στενή οπτική γωνία).

2. Επιθετικότητα (εκτόνωση της σωρευμένης επιθετικότητας του φανατισμένου
φιλάθλου).
3. Ανεργία (Στρεβλή διοχέτευση της ενεργητικότητας του άνεργου ατόμου).
4. Καταναλωτισμός: «Τα πρότυπα και οι αξίες σαρώνονται από την εντέλεια της
καταναλωτικής κοινωνίας και από τα μοντέλα του ευδαιμονισμού» - Έλλειψη
ιδανικών, προτύπων, και αξιολογικών προσανατολισμών, ιδεολογική σύγχυση.
5. Επαγγελματισμός: Η διάδοση φημών για εξαγορές ποδοσφαιριστών και για αθέμιτες
συναλλαγές εξαγριώνουν τους φιλάθλους.
6. Ναρκωτικά (το γήπεδο λειτουργεί ως χώρος εκτόνωσης).
7. Απολιτικοποίηση (Προτίμηση του γηπέδου από την ενεργό συμμετοχή στα πολιτικά
πράγματα).
Προϋποθέσεις για να υπηρετεί ο αθλητισμός το κλασσικό ιδεώδες:

1. Εξυγίανση: Αποδέσμευση από συμφέροντα, υλικές εξαρτήσεις όχι αντικείμενο

συναλλαγών και κερδοσκοπίας.
2. Συνειδητοποίηση αθλητών, υπευθυνοποίηση τους: Να γίνουν πρότυπα για τους
νέους, όχι είδωλα.
3. Δημιουργία αθλητικών κέντρων ώστε να γίνουν πόλος έλξης των νέων δίνοντάς τους
δημιουργική διέξοδο.
4.Άμιλλα → παραμερισμός των συμφερόντων:
- Οι αθλητές με τη στάση τους μπορούν να περάσουν μηνύματα συναδέλφωσης και
αγάπης στον κόσμο.
- Μπορούν να προσφέρει πρότυπα για δημιουργική προσπάθεια και αγωνιστικότητα.
- Οι αθλητές μπορούν να γίνουν εργάτες της ειρήνης, να φέρουν σ’ επαφή λαούς με
διαφορετική κουλτούρα, ιδεολογία και αξίες.
 ΧΟΥΛΙΓΚΑΝΙΣΜΟΣ
O όρος «χούλιγκανς» συνώνυμος στη χώρα μας με τη βία στα γήπεδα,
χρησιμοποιείται για να διακρίνει ορισμένα άτομα, συνήθως νεαρής ηλικίας, που ο τρόπος
ζωής και η κοσμοθεωρία τους γενικά και ειδικότερα ορισμένες ενέργειες τους, που συχνά
ξεφεύγουν από τα πλαίσια της νομιμότητας, προκαλούν την αρνητική αντίδραση της
μεγάλης μάζας του κοινωνικού συνόλου.
Αν ο όρος χούλιγκαν, παρθεί τοις μετρητοίς, σκιαγραφεί τον νεαρό ταραξία των γηπέδων που
με εκδηλώσεις βίας, συχνά αξιόποινες, ενσαρκώνει έναν αντικοινωνικό τύπο. Κάτι τέτοιο
όμως σε όποιον κι αν συμβαίνει, δεν δικαιολογεί την καθιέρωση αυτού του όρου που χωρίζει
τους φιλάθλους μιας δημοκρατικής πολιτείας σε δύο κατηγορίες, τη συντριπτική πλειοψηφία
και τη μειονότητα που στιγματίζεται με αυτή τη λέξη.
Το φαινόμενο ατόμων και ομάδων που κινούνται στο κοινωνικό περιθώριο είναι παλιό και
συνοδεύει τις κοινωνικές εξελίξεις των κρατών ανεξάρτητα από το πολίτευμα που έχουν.
Ειδικότερα, το φαινόμενο των χούλιγκανς έγινε αισθητό στη Δυτική Ευρώπη κατά τη
δεκαετία του ’70 και «εισήχθη» και στη χώρα μας (…)
Οι αιτίες είναι διάφορες.
Θα μπορούσε να πει κανείς σε πρώτη φάση ότι είναι οι κακές οικονομικές συνθήκες
και το συνακόλουθο συχνά χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ατόμων αυτών. Κακές
οικονομικές συνθήκες και ειδικά υποαπασχόληση και ανεργία γεννούν συναισθήματα
πικρίας κι οδηγούν μερικές φορές σε μια μοιρολατρική αντιμετώπιση της ζωής που τρέχει,
συχνά όμως και σε επιθετικότητα αφού τα αποθέματα ενέργειας που στραγγίζει η
καθημερινή εργασία στον άνθρωπο μένουν ανεκμετάλλευτα και αναζητούν μια διέξοδο.
Δυστυχώς μια τέτοια διέξοδος είναι συχνά οι αξιόποινες πράξεις βίας.

Πέρα όμως απ’ ορισμένα είδη εγκληματικότητας στα οποία υπό προϋποθέσεις οδηγεί
ορισμένα άτομα η οικονομική ανέχεια, η βία στα γήπεδα και στους χώρους γύρω από αυτά,
είναι αναμφισβήτητα μια μορφή εκτόνωσης των απωθημένων που υπερβαίνει κατά πολύ
τα όρια του αποδεκτού. Κι αυτό, γιατί ανέκαθεν τα γήπεδα ήταν χώρος εκτόνωσης
των απωθημένων των εργαζομένων όλων των κοινωνικών τάξεων, εκτόνωση που ήταν
αναγκαίο αντιστάθμισμα μιας κοπιαστικής εβδομάδας. Το πέρασμα όμως από την απλή
εκτόνωση στη βία δείχνει ότι ο χώρος του γηπέδου αξιολογείται και βιώνεται από
ορισμένα άτομα εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι από τη συντριπτική πλειοψηφία των
φιλάθλων. Ο λόγος ίσως πρέπει να αναζητηθεί και στην υπερβολική, κατά κάποιο τρόπο,
προβολή και προώθηση του ποδοσφαίρου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Έτσι ορισμένα άτομα φτάνουν στο σημείο να ανάγουν την ομάδα της οποίας είναι οπαδοί σε
υπέρτατη αξία, για την οποία προβαίνουν και σε δαπάνες, συχνά δυσανάλογες με τις
δυνατότητές τους. Η προσήλωση τους αυτή μεγιστοποιείται στα πλαίσια του group, εν
αναμονή τελέσεως του αγώνα και η συχνά περισσή, ενέργειά τους εκτονώνεται με τους
γνωστούς σε όλους μας τρόπους (…)

Το φαινόμενο των χούλιγκανς αντιμετωπίστηκε στην Ελλάδα με διατάξεις που

περιλαμβάνονται στο νόμο 75 του 1975 και προβλέπουν αυστηρές ποινές για πράξεις όπως
επιθέσεις και βιαιοπραγίες πριν, κατά την διάρκεια ή μετά τη λήξη αγώνα εντός ή εκτός των
αγωνιστικών χωρών κατά αθλητών, συνοδών, παραγόντων, οργάνων διαιτησίας και οπαδών
αντίπαλης ομάδας, καθώς και κάθε φθορά ξένης ιδιοκτησίας που είναι συνέπεια των
παραπάνω πράξεων. Προβλέπει επίσης, μεταξύ άλλων, την τιμώρηση εκείνων που
βιαιοπραγούν ή προσβάλλουν την τιμή αθλουμένου ή αθλητικού παράγοντα που εκτελεί
καθήκοντα ή τη δημόσια αιδώ.
Η νομοθετική αυτή πρόβλεψη δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν αποτυχημένη, επειδή το
φαινόμενο – πρόβλημα όχι μόνο δεν υποχώρησε αλλά διαρκώς γίνεται οξύτερο. Γιατί είναι
γνωστό ότι η εκφοβιστική επίδραση που ασκεί η ποινική απειλή και η αυστηρή ακόμη
εφαρμογή της διάταξης και τα δικαστήρια, είναι το ένα μόνο σκέλος της επιτυχίας μιας
ποινικής διάταξης, επιτυχίας που μεταφράζεται σε μείωση έως ελαχιστοποίηση της
εγκληματικότητας. Το άλλο σκέλος βρίσκεται στην προφύλαξη, στα μέτρα δηλαδή
προφύλαξης που κάθε σύγχρονο κράτος πρόνοιας πρέπει να παίρνει για να αντιμετωπίζει
εξάρσεις ενός είδους εγκληματικότητας.
Τα μέτρα αυτά θα μπορούσε να διακρίνουμε σε άμεσα και έμμεσα. Τα πρώτα αποσκοπούν
στην άμεση αντιμετώπιση – συγκράτηση της εγκληματικότητας, ενώ τα δεύτερα δημιουργούν
υποδομή για τη μη εξάπλωσή της και την ελαχιστοποίηση της ήδη υπάρχουσας. Στα πρώτα
περιλαμβάνονται η διακριτική αλλά έντονη παρουσία της αστυνομίας στα γήπεδα και στις
γύρω περιοχές από αυτά καθώς και οι προληπτικοί έλεγχοι υπόπτων.
Τα έμμεσα όμως μέτρα είναι πολύ σημαντικότερα. Για να πετύχουν απαιτείται πολύ
καλή γνώση του αντικειμένου της εγκληματικότητας στην αντιμετώπιση του οποίου
στοχεύουν. Και εν προκειμένω των πράξεων βίας των χούλιγκανς.
Η τέλεση πράξεων βίας δείχνει οπωσδήποτε την αποκοινωνικοποίηση του δράστη, την
απομάκρυνση του δηλαδή από ένα σύστημα αξιών που δίνει την ταυτότητα μια κοινωνίας σε
δεδομένο τόπο και χρόνο. Για να επιτευχθεί η επανένταξη στο κοινωνικό σύνολο,
επανένταξη που συνεπάγεται και τη μη περαιτέρω τέλεση αξιόποινων πράξεων βίας, πρέπει
να εκλείψουν οι αιτίες που οδήγησαν σ’ αυτή.
Ούτε η αυστηροποίηση των ποινών ούτε η σκληρή εφαρμογή των κειμένων διατάξεων από
τα δικαστήρια μπορούν να φέρουν άμεσα αποτελέσματα, λόγω της ιδιαιτερότητας αυτής της
εγκληματικότητας. Αντίθετα, η μικρή έστω μείωσή της προβολής του ποδοσφαίρου και η
εντονότερη προβολή άλλων μορφών αθλητισμού, όπως του στίβου, της κολύμβησης ή της
ελληνορωμαϊκής πάλης, θα φέρει στην αρχή κάποιες αντιδράσεις αφού το ποδόσφαιρο είναι
ένα από τα θεαματικότερα αθλήματα, ενδεχόμενα μάλιστα θα έχει και κάποιο οικονομικό
κόστος, από την άλλη όμως πλευρά πολλοί νέοι θα συγκινηθούν από άλλα αθλήματα και θ’
αποφευχθεί έτσι περαιτέρω ροή ατόμων στα groups αυτά.
Αντεγκληματική εξάλλου προπαγάνδα στους δήμους και κοινότητες της χώρας, κυρίως όμως
στα μεγάλα αστικά κέντρα, μπορεί και πρέπει να γίνει με αφισοκολλήσεις στα κατάλληλα
μέρη, ομιλίες από καταξιωμένα στον αθλητισμό άτομα, κυρίως όμως με την προβολή από τα
μέσα μαζικής ενημέρωσης της ιδιαίτερης απαξίας και των ζημιών που προκαλεί η βία στα
γήπεδα (….)
….Γιατί λοιπόν αυτή η ραγδαία αύξηση του χουλιγκανισμού στη νεολαία και η
απανθρωποίηση της συμπεριφοράς υπολογίσιμης, πλέον μερίδας των νέων;

Οπωσδήποτε τα εισαγόμενα από την αλλοδαπή πρότυπα και η μίμηση αυτών των προτύπων.
Όχι, όμως μόνο και όχι κατά κύριο λόγο. Υπάρχουν βαρύτατες ευθύνες στο εσωτερικό,
ευθύνες δικές μας, που δεν μπορεί, ούτε πρέπει να αποκρυβούν με την τόσο προσφιλή μας
προσφυγή στις ξενόφερτες επιδράσεις. Ας επισημάνουμε μερικές, τις σημαντικότερες.

Πρώτον: Η κολοσσιαίας κλίμακας εξαχρείωση των ηθών στο δημόσιο βίο της
χώρας. Μια εξαχρείωση, που παρεμποδίζει τη δημιουργία προτύπων αναφοράς, σωστών
προτύπων αναφοράς, των νέων ανθρώπων, τα οποία τους δίνουν υποδείγματα και από τα
οποία μπορεί να «πιαστούν». Βρισκόμαστε κυριολεκτικά μπροστά σε μια κατάλυση του
δημόσιου ήθους, που οδηγεί μαθηματικά το νέο άνθρωπο σε καθολική στάση αμφισβήτησης
και έλλειψης σεβασμού προς κάθε φόρμα ζωής. Αντίδραση «φυσιολογική» όταν αυτοί,
στους οποίους είναι εμπιστευμένες οι αναγκαίες για την διατήρηση της κοινωνικής
ευπρέπειας και συνοχής, φόρμες, τις ποδοπατούν και τις εξευτελίζουν και μάλιστα
απροκάλυπτα και βάναυσα.
Δεύτερον: Η προώθηση μηδενιστικών «μοντέλων» και αντιλήψεων από τους εμπόρους
της ψευδοκουλτούρας, που σερβίρονται ως πνευματικοί και καλλιτεχνικοί «ταγοί» του
τόπου. Τροβαδούροι του τίποτα και για το τίποτα ρίχνουν τους νέους ανθρώπους, στο κενό
και τους αφήνουν ξεκρέμαστους για να τα βγάλουν πέρα σε μια ζωή, που έτσι κι αλλιώς, έχει
γίνει ανοηματική και βαθύτατα αντιφατική.

Τρίτον: Η πρωτοφανής έξαρση της διαφήμισης και της εμπορικής προπαγάνδας, που
εμποδίζει κάθε ρεαλιστική προσγείωση των νέων ανθρώπων στην πραγματικότητα, και τους
κάνει να αισθάνονται ανύπαρκτοι, «κουρέλια», χωρίς αυτά τα «υπέροχα»πράγματα, που
προσφέρουν αφειδώς οι τηλεοπτικές οθόνες

Τέταρτον: Η διάχυτη αντιπνευματικότητα και ανεγκεφαλοποίηση, που ενσαρκώνεται

στην ασύλληπτη χυδαιότητα, που έχει κατακλύσει την αγορά με εκπορνευτικές εκδόσεις, τα
θέατρα με βωμολοχίες, την τηλεόραση με μαγκιά, εκφραστική αθλιότητα, ισοπεδωτικά και
βάρβαρα πρότυπα «επιτυχίας».

Πέμπτον: Η διαβρωτική λειτουργία του Τύπου, ευθύνεται όσο τίποτα γι’ αυτή την
αποθέωση των γηπέδων, του Τύπου, που αφιερώνει σελίδες επί σελίδων στο ποδόσφαιρο με
πελώριες φωτογραφίες και ιδιαίτερη έμφαση στα «φίλαθλα» πάθη και μίση, που ο ίδιος σε
μεγάλο βαθμό καλλιεργεί και προβάλλει. Του τύπου, που θεοποιεί τους «αστέρες» της
μπάλας και στριμώχνει στα «ψιλά»τον κλασσικό αθλητισμό. Του Τύπου, που καθιέρωσε τον
όρο «φίλαθλος» για την περιγραφή αυτών των μαινόμενων και σεληνιαζόμενων ορδών, που
μεταβάλλουν τα γήπεδα σε αρένες και πεδία αιματηρών συγκρούσεων. Τον Τύπο, που
βεβαίως, σ’ αυτή τη γραμμή ακολουθούν επαξίως και τα άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης. …..
Το θέμα βέβαια, δεν είναι απλό. Το μαχαίρι που χώθηκε στα πλευρά του νεαρού θύματος
στην Ομόνοια εκφράζει μια στάση ζωής ή καλύτερα μια στάση έσχατης ασέβειας απέναντι
στην ανθρώπινη ζωή, για την οποία είναι συλλογικά υπεύθυνη ολόκληρη η κοινωνία.
Είναι βαθύτατα λυπηρό το γεγονός, ότι η αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών γίνεται
«ξώφαλτσα» και χωρίς διερεύνηση της διάστασης βάθους, που υποκρύπτεται.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι, ότι δεν συλλαμβάνεται η πολιτική διάσταση του θέματος.
Πολιτική διάσταση και μάλιστα σοβαρότατη με δύο σκέλη:
Το ένα συνιστάται στο γεγονός ότι αυτές οι αντικοινωνικές περιθωριακές ομάδες
λειτουργούν ως υποκατάστατα πολιτικής δραστηριοποίησης και οδηγούν τους νέους σε
απολιτικοποίηση.
Το άλλο αναφέρεται στην ανάπτυξη μιας φασιστικής νοοτροπίας που δεν εκφράζεται μόνο
στην αποθέωση της βίας και της επιθετικότητας αλλά σαν εξαφάνιση της ατομικότητας και
της προσωπικής ευθύνης μέσα στην μάζα.
Και τα δύο αυτά στοιχεία θα πρέπει επίσης πολύ να προσεχτούν από όσους πραγματικά
ενδιαφέρονται για την πορεία και την τύχη του λαού μας στο μέλλον.
Οι λαϊκιστικές «προσαρμογές» για να γινόμαστε αρεστοί στο πεζοδρόμιο, θ’ αποδειχτούν
μακροπρόθεσμα ότι μπορεί να κοστίσουν ακριβά, πολύ ακριβά.