Ph©n biÖt khÝ chÊt víi tÝnh c¸ch c¸ nh©n.

VËn dông
thùc tÕ
Mçi ngêi ®Òu cã khÝ chÊt vµ tÝnh c¸ch riªng. Trªn thùc
tÕ cã thÓ cã nh÷ng suy nghÜ cho r»ng khÝ chÊt vµ tÝnh c¸ch
lµ mét vµ mét sè ngêi do biÓu hiÖn cña khÝ chÊt mµ bÞ ®¸nh
gi¸ sai lÖch thµnh b¶n chÊt cña hä. KhÝ chÊt vµ tÝnh c¸ch
®Òu lµ nh÷ng thuéc tÝnh t©m lý cña con ngêi mang tÝnh
phæ biÕn, æn ®Þnh, bÒn v÷ng, ®Æc trng vµ næi bËt.
1. KhÝ chÊt lµ toµn bé nh÷ng ®Æc tÝnh t©m lý riªng
thÓ hiÖn cêng ®é, tèc ®é, nhÞp ®é cña t×nh c¶m ®îc thÓ
hiÖn ra bªn ngoµi b»ng cö chØ, ®éng t¸c, s¾c th¸i t×nh c¶m
chung cña con ngêi. KhÝ chÊt cña mçi ngêi bÒn v÷ng, æn
®Þnh vµ thÓ hiÖn trong c¸c ®iÒu kiÖn rÊt kh¸c nhau lµm cho
hµnh vi cña mçi ngêi mang mÇu s¾c xóc c¶m. C¬ së h×nh
thµnh khÝ chÊt lµ kiÓu thÇn inh hng phÊn hay øc chÕ. KhÝ
chÊt biÓu hiÖn mét sè ®Æc ®iÓm bÒ ngoµi cña hµnh vi,
kh«ng biÓu hiÖn chÝnh kiÕn, quan ®iÓm, n¨ng lùc con ngêi,
kh«ng quyÕt ®Þnh sù tiÕn bé cña con ngêi trong ho¹t ®éng
nµy hay ho¹t ®éng kh¸c nªn kh«ng cã khÝ chÊt tèt vµ khÝ
chÊt xÊu. Mçi lo¹i khÝ chÊt ®Òu cã nh÷ng ®iÓm tèt vµ ®iÓm
h¹n chÕ nhÊt ®Þnh: nh÷ng ngêi cã kiÓu khÝ chÊt cêng ®é
m¹nh, hng phÊn m¹nh h¬n øc chÕ vµ linh ho¹t sÏ lµ nh÷ng ng-
êi nãng n¶y, khã kiÒm chÕ, dÔ ch¸n c«ng viÖc nhng thÝch
øng c«ng viÖc míi cã sù m¹o hiÓm; nh÷ng ngêi cã kiÓu khÝ
chÊt cã cêng ®é m¹nh, c©n b»ng vÒ qu¸ tr×nh hng phÊn vµ
øc chÕ nhng kh«ng linh ho¹t sÏ lµ ngêi chËm ch¹p trong suy
nghÜ, t×nh c¶m, khã thÝch nghi m«i trêng míi, hîp c«ng viÖc
mang tÝnh æn ®Þnh lÆp ®i lÆp l¹i nhng dÔ trë thµnh ngêi
nguyªn t¾c vµ b¶o thñ. Nh÷ng ngêi cã kiÓu khÝ chÊt cã cêng
®é m¹nh, c©n b»ng hng phÊn vµ øc chÕ vµ linh ho¹t lµ
nh÷ng ngêi nhanh nhÑn, s«i næi, ho¹t b¸t, nãi n¨ng m¹ch l¹c
th«ng mih, s¸ng t¹o, thÝch ®æi míi, thiÕt lËp quan hÖ dÔ
dµng nhng thêng lµ ngêi hÊp tÊp, véi vµng, chãng ch¸n vµ
®«i khi thiÕu chiÒu s©u. Nh÷ng ngêi cã kiÓu khÝ chÊt cêng
®é yªó, øc chÕ m¹nh h¬n hng phÊn vµ kh«ng linh ho¹t lµ ngêi
hay lo l¾ng, khã ®æi míi, khã thay ®æi nhng l¹i nh¹y c¶m,
s©u s¾c.
2. TÝnh c¸ch bao gåm mét hÖ thèng th¸i ®é cña c¸
nh©n ®èi víi hiÖn thùc kh¸ch quan vµ ®îc thÓ hiÖn ra bªn
ngoµi th«ng qua mét hÖ thèng hµnh vi t¬ng øng cña c¸ nh©n
®ã (kh«ng ph¶i mäi hµnh vi ®Òu thÓ hiÖn tÝnh c¸ch) vµ in
dÊu vµo t c¸ch, hµnh ®éng cña chÝnh hä. TÝnh c¸ch quyÕt
®Þnh nh÷ng tÝnh chÊt lu«n lu«n thÓ hiÖn b¶n chÊt cña c¸
nh©n (trõ mét sè trêng hîp ngoaÞ lÖ) thÓ hiÖn th¸i ®é ®îc
h×nh thµnh trªn c¬ së quan ®iÓm, nhËn thøc lËp trêng, t×nh
c¶m vµ ®éng c¬ cña hä. TÝnh c¸ch kh«ng ph¶i lµ bÈm sinh,
nã ®îc h×nh thµnh phô thuôc vµo m«i trêng tù rÌn luyÖn, vµo
ho¹t ®éng giao tiÕp cña c¸ nh©n, vai trß, vÞ trÝ kh¸c nhau
cña c¸ nh©n trong gia ®×nh, x· héi. Ban ®Çu chØ ®îc h×nh
thµnh thãi quen, dÇn dÇn thãi quen ®ã ®îc lÆp ®i lÆp nhiÒu
lÇn trë thµnh tÝnh c¸ch. TÝnh c¸ch bao gåm 2 nhãm (1)
nh÷ng nÐt trÝ tuÖ, ý trÝ vµ c¶m xóc: Quy ®Þnh phÇn lín th¸i
®é t¬ng øng víi hiÖn thùc xung quanh, kh¶ n¨ng vµ sù s½n
sµng híng hµnh vi cña m×nh theo ®óng nh÷ng nguyªn t¾c,
nhiÖm vô nhÊt ®Þnh vµ biÓu hiÖn th¸i ®é cña con ngêi tríc
hiÖn thùc kh¸ch quan (2) xÐt vÒ mÆt quan hÖ gi÷a con ngêi
víi con ngêi tÝnh c¸ch thÓ hiÖn t©m lý chung cña c¸ nh©n vµ
th¸i ®é cña hä ®èi víi ngêi kh¸c, víi b¶n h©n, víi lao ®éng, víi
c«ng viÖc cña m×nh ®ã chÝnh lµ nh÷ng nÐt cã ý nghÜa
quan träng bao gåm t tëng, môc ®Ých, nguyªn t¾c, tÝnh
trung thùc, tÝnh tÝch cùc, kû luËt, nh©n ®¹o, nh¹y bÐn, tèt
bông, cëi më s¸ng t¹o, kiªn tr× yªu lao ®éng, tù träng, khiªm
tèn, tù hµo, tiÕt kiÖm…
Mét sè nÐt tÝnh c¸ch nµy lµ tÝch cùc cña c¸ nh©n, mét
sè nÐt kh¸c l¹i lµ tiªu cùc; lßng tù hoµ lµ tÝch cùc nhng nÕu
qu¸ tù hµo mµ kiªu c¨ng, tù phô l¹i lµ tiªu cùc…
TÝnh c¸ch lµ b¶n chÊt cña con ngêi in dÊu lªn hµnh vi
nªn hiÓu biÕt tÝnh c¸ch cña mçi ngêi sÏ cho ta dÔ dµng nhËn
biÕt ®îc tríc c¸ch xö sù cña mét ngêi trong mét t×nh huèng
cô thÓ nµo ®ã ®Ó cã thÓ giao viÖc hîp lý vµ hiÖu qu¶. TÝnh
c¸ch cña mçi ngêi ¶nh hëng rÊt lín ®Õn nh©n c¸ch vµ cuéc
®êi, sù nghiÖp cña hä v× vËy ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng tÝnh c¸ch
con ngêi ph¶i th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, cã thêi gian,
thö th¸ch vµ tham kh¶o ý kiÕn ngêi kh¸c. §¸nh gi¸ ph¶i thËn
träng v× nh÷ng nÐt tèt, xÊu cña tÝnh c¸ch ®an xen nhau
trong mçi ngêi. Kh«ng nªn ®Þnh kiÕn tèt xÊu vÒ con ngêi v×
qu¸ tr×nh thay ®æi tÝnh c¸ch l©u dµi vµ ph¶i thËt kiªn tr×,
bÒn bØ.
HiÖn tîng t©m lý lµ nh÷ng xóc c¶m, t×nh c¶m, ý nghÜ,
trÝ tëng tîng, thãi quen, phong tôc vµ c¸c qu¸ tr×nh, tr¹ng
th¸i, thuéc tÝnh t©m lý cña mçi con ngêi vµ c¸c nhãm x· héi
diÔn ra trong ®êi sèng hµng ngµy g¾n chÆt víi hµnh vi ho¹t
®éng vµ c¸c mèi quan hÖ cña hä.
 Con ngêi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi bëi vËy
b¶n chÊt cña hiÖn tîng t©m lý ngêi ®îc thÓ hiÖn nh sau:
1. T©m lý ngêi lµ sù ph¶n ¸nh vµ thÓ hiÖn sinh ®äng
hiÖn thùc kh¸ch quan vµo n·o ngêi th«ng qua chñ thÓ: trong
®êi sèng x· héi cã rÊt nhiÒu lo¹i ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch
quan ®Òu lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi· hai hÖ thèng vËt chÊt vµ
kÕt qu¶ lµ ®Òu ®Ó l¹i dÊu Ên trªn c¶ hai hÖ thèng vËt ch¸t
®ã. T©m lý còng lµ mét sù ph¶n ¸n0h nhng kh«ng ph¶i lµ sù
ph¶n ¸nh mét c¸ch cøng nh¾c, sao nguyªn nh c¸c ph¶n ¸nh
kh¸ch (sinh häc, x· héi) mµ t©m lý ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch
quan vµo hÖ thèng vËt chÊt ®Æc biÖt, cao nhÊt cña vËt chÊt
lµ n·o ngêi ®Ó l¹i h×nh ¶nh ®Æc biÖt díi d¹ng tinh thÇn,
t©mlý mét c¸ch s¸ng t¹o vµ sinh ®éng. Mçi ngêi kh¸c nhau
cña sù ph¶n ¸nh kh¸c nhau vÒ cïng mét hiÖn thùc kh¸ch
quan, thËm chÝ ngay cïng lµ mét ngêi nhng ë nh÷ng t©m
tr¹ng kh¸c nhau th× sù ph¶n ¸nh t©m lý cña hä còng kh¸c
nhau vÒ hiÖn thùc kh¸ch quan do hoµn c¶nh sèng, m«i trêng
sèng, cÊu t¹o n·o, cÊu t¹o gen kh¸c nhau, møc ®é tÝch cùc
ho¹t ®éng, giao tiÕp, lµm viÖc vµ häc tËp kh¸c nhau.
2. T©m lý ngêi mang b¶n chÊt x· héi vµ cã tÝnh lÞch sö:
T©m lý cã tõ hiÖn tîng kh¸ch quan hiÖn thùc nµy bao gåm c¶
c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ x· héi trong ®ã yÕu tè x· héi cã vai trß
quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña t©m lý con ngêi bëi
t©m lý con ngêi lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng giao tiÕp trong
m«i trêng x· héi lµ kinh nghiÖm x· héi lÞch sö loµi ngêi biÕn
thµnh c¸i riªng cña mçi ngêi th«ng qua ho¹t ®éng vµ giao
tiÕp x· héi, chÝnh v× thÕ mµ t©m lýngêi mang b¶n chÊt x·
héi. T©m lý ngêi chÞu sù chÕ íc cña m«i trêng x· héi nªn khi
m«i trêng x· héi thay ®æi t©m lý con ngêi còng thay ®æi
theo, ngay c¶ khi b¶n th©n mçi ngêi cã sù thay ®æi th×
t©m lý cña hä còng thay ®æi theo.
ChÝnh v× t©m lý ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan nªn
khi xem xÐt con ngêi ph¶i chó ý ®Õn m«i trêng, ®iÒu kiÖn
vµ hoµn c¶nh sèng cña hä, nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn hä…
§ång thêi t©m lý còng mang tÝnh chñ thÓ thÓ hiÖn ë chç b¶n
th©n mçi ngêi lµ ngêi cã thÓ hiÓu ®îc t©m lý cña m×nh tèt
nhÊt v× thÕ kh«ng nªn ¸p ®Æt ý chÝ c¸ nh©n m×h lªn ngêi
kh¸c qu¸ nhiÒu mµ cÇn t«n träng nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng
cña mçi ngêi ®Ó ph¸t huy nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ®ã mét
c¸ch tèt nhÊt.
Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng qu¶n lý. Nh÷ng ®Æc
®iÓm nµy
gióp cho cho c«ng t¸c cña anh/chÞ?
Ho¹t ®éng qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng qua l¹i mét c¸ch tÝch
cùc gi÷a chñ thÓ vµ ®èi tîng qu¶n lý qua con ®êng tæ chøc,
lµ sù t¸c ®éng ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh t©m lý vµ hµnh
®éng cña c¸c ®èi tîng qu¶n lý, l·nh ®¹o cïng híng vµo viÖc
hoµn thµnh nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh cña tËp thÓ vµ x· héi.
Ho¹t ®éng qu¶n lý cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
1. Ho¹t ®éng qu¶n lý lµ mét ho¹t ®éng phøc t¹p võa lµ
khoa häc võa lµ mét nghÒ thuËt vµ cã tÝnh nghÒ nghiÖp cao:
* Qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng cã tæ chøc, cã ®Þnh híng cña
chñ thÓ lªn c¸c kh¸ch thÓ nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Þnh tríc.
Lµ mét tiÕn tr×nh thu vµ nhËn th«ng tin lu«n cã chñ thÓ
qu¶n lý vµ ®èi tîng qu¶n lý. Lµ mét qu¸ tr×nh lu«n n¨ng
®éng, biÕn ®æi, võa lµ khoa häc võa lµ nghÖ thuËt vµ g¾n
liÒn víi quyÒn lùc.
* Qu¶n lý lµ ho¹t ®éng phøc t¹p v×: LÜnh vùc cña qu¶n
lý diÔn ra thêng xuyªn, liªn tôc, phong phó, ®a d¹ng vµ cã
quan hÖ nhiÒu chiÒu trªn-díi, vÜ m«- vi m«, quan hÖ ngang
cÊp ®ang xen, liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau víi
nhiÒu ®Æc ®iÓm t©m lý phøc t¹p kh¸c nhau vµ b¶n th©n
nh÷ng quan hÖ ®ã còng phøc t¹p cã c¶ quan hÖ chÝnh thøc
vµ kh«ng chÝnh thøc… lµm cho ho¹t ®éng qu¶n lý cïng mét
lóc ®ãng rÊt nhiÒu vai kh¸c nhau mang tÝnh tæng hîp ®Ó
®iÒu phèi, ®iÒu hoµ c¸c c«ng viÖc, lîi Ých t¹o nªn sù æn
®Þnh vµ thÝch øng cao cña tæ chøc, x· héi… Ho¹t ®éng qu¶n
lý lµ mét khoa häc, nã ®ßi hái ph¶i nhËn thøc vµ vËn dông
®óng quy luËt, n¾m v÷ng ®èi tîng, cã th«ng tin ®Çy ®ñ
chÝnh x¸c, cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn vµ ph¶i tu©n theo c¸c quy
luËt kh¸ch quan, ph¶i dùa trªn nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n lý
khoa häc. §ång thêi qu¶n lý cßn lµ mét nghÖ thuËt v× kü
n¨ng l·nh ®¹o, qu¶n lý ®îc x©y dùng trªn c¬ së tri thøc vµ
kinh nghiÖm cña ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý lµ nghÖ thuËt hoµn
thµnh c«ng viÖc th«ng qua viÖc sö dông con ngêi trong tËp
thÓ, sö dông c¸c kü x¶o, thñ thuËt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c mèi
quan hÖ nhiÒu chiÒu nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt. L·nh ®¹o,
qu¶n lý kh«ng cã c¸ch thøc vµ ®Þnh híng thèng nhÊt, tuú
thuéc vµo t©m lý trÝ tuÖ, häc vÊn, häc vÊn, tµi n¨ng, tèt
chÊt, t¸c phong vµ kinh nghiÖm cña mçi ngêi mang tÝnh linh
ho¹t vµ s¸ng t¹o. Mçi ngêi cã mét thñthuËt ®Æc thï riªng ®Ó
hoµn thµnh c«ng viÖc.
 * Qu¶n lý lµ mét ho¹t ®éng cña tÝnh nghÒ nghiÖp cao
v×: qu¶n lý ®îc coi lµ mét nghÒ ®Æc biÖt trong x· héi vµ cã
vai trß còng ®Æc biÖt trong x· héi, nã cã ®èi tîng cô thÓ ®ßi
hái ph¶i cã n¨ng khiÕu say mª nghÒ nghiÖp, cã ®µo t¹o vµ
s¶n phÈm cña nã lµ c¸c quyÕt ®Þnh cã ¶nh hëng theo c¶ hai
chiÒu tÝch cùc vµ tiªu cùc tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mçi tæ
vµ cña toµn x· héi. NghÖ thuËt l·nh ®¹o tØ lÖ thuËn víi hiÖu
qu¶ l·nh ®¹o nÕu cao h¬n hiÖu qña lín vµ ngîc l¹i.
2. Ho¹t ®éng qu¶n lý lµ ho¹t ®éng mang tÝnh s¸ng t¹o
cao v×: thùc chÊt qu¶n lý lµ ho¹t ®éng phèi hîp ®iÒu hoµ
ho¹t ®éng cña nhiÒu ngêi ®Ó t¹o nªn sù thèng nhÊt ý chÝ
trong tæ chøc vµ toµn x· héi t¹o ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn c¸
nh©n vµ tæ chøc nh»m khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng cña mçi
ng¬×. Sù s¸ng t¹o cña ho¹t ®éng qu¶n lý thÓ hiÖn trªn nhiÒu
mÆt, trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý
kh«ng m¸y mãc tu©n thñ tr×nh tù tõ ®Çu ®Õn cuèi cña qu¸
tr×nh nhËn thøc, ra quyÕt ®Þnh vµ tæ chøc thùc hiÖn quyÕt
®Þnh qu¶n lý mµ cã tÝnh ¸ng t¹o cao trong tõng bíc cña tõng
giai ®o¹n ®ã.
3. Ho¹t ®éng qu¶n lý mang tÝnh gi¸n tiÕp: ho¹t ®éng
qu¶n lý kh«ng trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho ®¬n vÞ,
c¬ quan vµ cho x· héi mµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng qu¶n lý ®-
îc ®¸nh gi¸ th«gn qua sù ph¸t triÓn cña c¬ quan, ®¬n vÞ ®ã,
ngêi l·nh ®¹o qu¶n lý thùc hiÖn ho¹t ®éng qu¶n lý th«ng qua
viÖc ®iÒu khiÓn t¸c ®éng tíi c¸c thµnh viªn trong tæ chøc,
®¬n vÞ m×nh ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô vÒ chÝnh tÞ –
kinh tÕ – x· héi.
 4. Ho¹t ®éng qu¶n lý ®îc tiÕn hµnh chñ yÕu th«ng qua
giao tiÕp: Ho¹t ®éng giao tiÕp cã mÆt ë tÊt c¶ c¸c kh©u cña
qu¸ tr×nh qu¶n lý cã thÓ thÓ hiÖn giao tiÕp b»ng lêi hoÆc
b»ng cö chØ, th¸i ®é.
5. Ho¹t ®éng qu¶n lý lµ ho¹t ®éng c¨ng th¼ng hay thay
®æi vµ tiªu phÝ nhiÒu n¨ng lîng thÇn kinh vµ søc lùc: ho¹t
®éng qu¶n lý ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn n¾m b¾t, theo dâi
vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc trong mét thêi gian, kh«ng gian vÒ
th«ng tin eo hÑp ®ßi hái ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý ph¶i thay
®æi t©m thÕ, t duy vµ thêng xuyªn suy nghÜ ®Ó gi¶i quyÕt
mäi c«ng viÖc.
T¹i sao nãi l·nh ®¹o võa lµ mét khoa häc võa lµ
mét nghÖ thuËt?
L·nh ®¹o lµ kh¶ n¨ng cña mét ngêi t¸c ®éng, thóc ®Èy, h-
íng dÉn vµ chØ ®¹o ngêi kh¸c ®Ó ®¹t môc tiªu ®· ®Ò ra cña
tæ chøc. L·nh ®¹o ph¶i liªn quan ®Õn ngêi kh¸c (cÊp díi) chÊp
nhËn sù chØ ®¹o cña m×nh (cÊp trªn), kh«ng cã cÊp díi th×
n¨ng lùc l·nh ®¹o kh«ng thÓ biÓu hiÖn vµ nhËn biÕt ®îc. L·nh
®¹o g¾n liÒn víi sù ph©n bæ kh«ng b×nh ®¼ng quyÒn lùc
gi÷a l·nh ®¹o vµ c¸c thµnh viªn, c¸c nhµ l·nh ®¹o kh«ng chØ
chØ ®¹o cÊp díi mµ cßn sö dông ¶nh hëng cña m×nh ®Ó ®ßi
hái cÊp díi thùc hiÖn nh÷ng mÖnh lÖnh cña m×nh.
L·nh ®¹o võa lµ mét khoa häc võa lµ mét nghÖ thuËt v×
nh÷ng lý do sau:
1. L·nh ®¹o lµ mét khoa häc v× nã ®ßi hái ngêi l·nh ®¹o
ph¶i cã tri thøc hiÓu biÕt khoa häc vÒ tÊt c¶ mäi mÆt,mäi
lÜnh vùc, nhËn thøc vµ vËn dông ®óng quy luËt, n¾m v÷ng
®èi tîng, cã th«ng tin ®Çy ®ñ chÝnh x¸c, cã kh¶ n¨ng thùc
hiÖn. Nhµ l·nh ®¹o ph¶i nhËn xÐt c¸c sù kiÖnmét c¸ch kh¸ch
quan, g¹t bá nh÷ng t×nh c¶m vµ c¸c gi¸ trÞ kh¸c biÖt. KÕt
luËn c¸c sù kiÖn ph¶i theo nh÷ng nguyªn t¾c râ rµng, theo
c¸c quy luËt kh¸ch quan. trong quèc gia ho¹t ®éng l·nh ®¹o
ph¶i dùa trªn nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n lý l·nh ®¹o khoa häc,
lµm viÖc theo ph¬ng ph¸p khoa häc.
2. L·nh ®¹o lµ mét nghÖ thuËt v×: kü n¨ng l·nh ®¹o,
qu¶n lý ®îc x©y dùng trªn c¬ së tri thøc vµ kinh nghiÖm cña
ngêi l·nh ®¹o. L·nh ®¹o lÊy con ngêi lµm ®èi tîng, t tëng, t t-
ëng, chÝnh kiÕn, t×nh c¶m cña con ngêi lu«n thay ®æi ®ßi
hái nhµ l·nh ®¹o c¶m høng, sù th«ng minh vµ s¸ng suèt ®Ó
“dïng ngêi”, chÝnh lµ nghÖ thuËt khÐo lÐo, nh¹y c¶m vµ s¸ng
t¹o ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc l·nh ®¹o th«ng qua viÖc con
ngêi trong tËp thÓ, sö dông c¸c kü x¶o, thñ thuËt ®Ó gi¶i
quyÕt c¸c mèi quan hÖ nhiÒu chiÒu nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao
nhÊt. L·nh ®¹o, qu¶n lý kh«ng cã c¸ch thøc vµ ®Þnh híng
thèng nhÊt, tuú thuéc vµo t©m lý trÝ tuÖ, häc vÊn, tµi n¨ng, tè
chÊt, t¸c phong vµ kinh nghiÖm cña mçi ngêi mang tÝnh linh
ho¹t vµ s¸ng t¹o. Mçi ngêi cã mét thñ thuËt ®Æc thï riªng ®Ó
hoµn thµnh c«ng viÖc. Ngêi l·nh ®¹o lu«n h¶i t×m tßi nh÷ng
®iÒu míi mÎ, c¸ch thøc l·nh ®¹o sö dông c¸c nguyªn t¾c vÒ l·nh
®¹o mét c¸ch mÒm dÎo, s¸ng t¹o tuú hoµn c¶nh thùc tÕ ®Ó
thu hót ®èi tîng l·nh ®¹o cña m×nh.
Lµ mét nghÖ thuËt nhng nghÖ thuËt l·nh ®¹o tÕ nhÞ
h¬n c¸c nghÖ thuËt kh¸c ë chç nh÷ng hµnh ®éng vµ quyÕt
®Þnh cña ngêi l·nh ®¹o cã ¶nh hëng ®Õn nhiÒu ngêi kh¸c.
NÕu quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng ®óng sÏ tho¶ m·n c¸c lîi Ých
cña tËp thÓ vµ tõng ngêi t¹o ®iÒu kiÖn vµ t¨ng ®éng c¬ lµm
viÖc tÝch cùc cña mçi thµnh viªn tõ ®ã sÏ n©ng cao hiÖu qu¶
ho¹t ®éng cña tæ chøc vµ ngîc l¹i nÕu quyÕt ®Þnh vµ hµnh
®éng cña ngêi l·nh ®¹o nh»m vµo viÖc tho¶ m·n nhu cÇu c¸
nh©n m×nh th× sÏ g©y bÊt b×nh trong tËp thÓ, chia rÏ tËp
thÓ.
Mçi ngêi l·nh ®¹o ph¶i lu«n b×nh tÜnh, s¸ng suèt vµ
trong s¹ch ®Ó tá râ nghÖ thuËt cña m×nh.
§èi víi c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh ®ßi hái nhµ l·nh ®¹o
ph¶i sö dông ®óng uy quyÒn cña m×nh do ph¸p luËt quy
®Þnh nhng còng uû quyÒn cho cÊp díi chñ ®éng ®Ó thùc
hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ph¶i biÕt tæ chøc c«ng viÖc
hîp lý, quan t©m gi¶i quyÕt mèi quan hÖ víi ngêi díi quyÒn,
chó ý kü thuËt truyÒn ®¹t mÖnh lÖnh vµ t©m lý khi giao
tiÕp.

T¹i sao ngêi qu¶n lý ph¶i nghiªn cøu hiÖn tîng tËp
lý tËp thÓ?
VËn dông thùc thÕ?
TËp thÓ lµ mét nhãm ngêi cã tæ chøc, phèi hîp víi nhau
mét c¸ch chÆt chÏ trong ho¹t ®éng v× môc ®Ých chung. Sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tËp thÓ dùa trªn c¬ së tho¶ m·n vµ
kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých chung. T©m lý
tËp thÓ kh«ng ph¶i lµ sù céng l¹i cña nhiÒu t©m kýc¸ nh©n
mµ lµ nh÷ng hiÖn tîng t©m lý n¶y sinh khi hä cïng lµm viÖc
víi nhau, ph¶n ¸nh mèi quan hÖ diÔn ra trong tËp thÓ ®ã
bao gåm nhiÒu hiÒn tîng t©m lý kh¸c nhau nh sù lan truyÒn
t©m lý, d luËn, truyÒn thèng, bÇu t©m lý tËp thÓ, xung ®ét
t©m lý,..Ngêi qu¶n lý ph¶i nghiªn cøu hiÖn tîng t©m lý tËp
thÓ v× nh÷ng lý do sau:
1. Sù lan truyÒn t©m lý trong t©m thÓ cã ¶nh hëng
tÝch cùc vµ tiªu cùc tíi c¸ nh©n vµ tËp thÓ, ®«i khi cã thÓ t¹o
nªn sù ho¶ng lo¹n cña nhiÒu ngêi nªn ngêi qu¶n lý ph¶i chó ý
®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ sù lan
truyÒn t©m lý tiªu cùc, xö lý c¸c hiÖn tîng ho¶ng lo¹n vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho nh÷ng nh©n tè tÝch cùc lan truyÒn t©m lý
tèt.
2. Khi mét hiÖn tîng trë thµnh d luËn trong tËp thÓ th×
søc m¹nh cña nã cßn lín h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc lan truyÒn
t©m lý v× nã lµ tiÕng nãi, sù ®¸nh gi¸ cña sè ®«ng chøa
®ùng sù cìng chÕ t©m lý lín mang tÝnh c«ng khai vµ lan to¶
nhanh. D luËn ®îc coi lµ mét c«ng cô kiÓm tra chÝnh x¸c,
nhanh nh¹y vµ tuyÖt ®èi ë mäi lóc, mäi n¬i, mäi hµnh vi cña
con ngêi nªn ngêi l·nh ®¹o sö dông d luËn nh mét ph¬ng tiÖn
qu¶n lý, gi¸o dôc c¸ nh©n vµ tËp thÓ, kÞp thêi n¾m b¾t d
luËnvµ lµm s¸ng tá d luËn mét c¸ch th«ng minh, ng¨n chÆn
kÞp thêi nh÷ng d luËn kh«ng chÝnh thøc vµ chÝnh x¸c. T¹o
®iÒu kiÖn cho c¸c d luËn ®óng ®¾n lan to¶ nhanh, muèn
vËy ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý ph¶i g¬ng mÉu, trong s¸ch ®¹o
®øc, phÈm chÊt cña m×nh vµ t¹o ®îc d luËn lµnh m¹nh trong
tËp thÓ b¶o ®¶m nguyªn t¾c ch©n thùc vµ nh©n ®¹o.
3. BÇu kh«ng khÝ tËp thÓ ®îc coi lµ mét c¸i nÒn diÔn ra
c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp cña c¸ nh©n, thÊm vµo ý thøc cña
tõng ngêi. T©m tr¹ng cña tõng ngêi ¶nh hëng rÊt lín ®Õn
nh÷ng ngêi kh¸c. Khi trong tËp thÓ kh«ng cã ®îc bÇu t©m lý
lµnh m¹nh th× viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n: lµm lÊy lÖ, lµm qua loa, tranh c·i nhau cã thÓ ë
møc ®é cao. Ngêi l·nh ®¹o, qu¶n lý ph¶i n¾m b¾t ®iÒu nµy
®Ó x©y dùng ®îc bÇu kh«ng khÝ lµnh m¹nh gióp cho c¸c
nhiÖm vô chÝnh trÞ, x· héi ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt th«ng
qua c¸c ho¹t ®éng ch¨m lo c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, chÕ
®é ®·i ngé cho c¸c thµnh viªn vµ ph¶i x©y dùng cho m×nh
mét phong c¸ch l·nh ®¹o hîp lý, cã hiÖu qu¶.
4. TruyÒn thèng tËp thÓ ®îc coi lµ nh©n tè v÷ng ch¾c,
lµ chÊt xóc t¸c hoµ nhËp c¸c c¸ nh©n víi tËp thÓ thµnh mét
chØnh thÓ thèng nhÊt vµ t¹o ra tÝnh ®éc ®¸o cña tËp thÓ
®ã víi c¸c tËp thÓ kh¸c, lµ niÒm tù hµo cña mçi thµnh viªn
nªn ngêi l·nh ®¹o ph¶i lµ ngêi lµm g¬ng vµ coi träng viÖc
gi¸o dôc nh©n c¸ch cho c¸c thµnh viªn.
5. Xung ®ét tËp thÓ lµnh÷ng m©u thuÉn mang tÝnh
®èi kh¸ng n¶y sinh gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh cungf
ho¹t ®éng trong tËp thÓ cã thÓ lµ xung ®ét c¸ nh©n – c¸
nh©n hoÆc c¸ nh©n – tËp thÓ. Xung ®ét cã thÓ tèt, cã thÓ
xÊu nªn ngêi l·nh ®¹o cÇn chó ý n¾m ®îc ®iÒu nµy ®Ó biÕt
c¸ch gi¶i quyÕt, khi nµo th× sö dông xung ®ét, khi nµo th×
lo¹i trõ xung ®ét b¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan, sù nhîng bé cÇn
thiÕt, tÝnh ph©n minh, th¸i ®é thiÖn chÝ, kho¶ng c¸ch, th¸i
®é tù chñ vµ tÝnh mÒm dÎo, linh ho¹t ®èi víi tõng lo¹i xung
®ét th«ng qua c¸c biÖn ph¸p thuyÕt phôc, hµnh chÝnh vµ
chia t¸ch xung ®ét.

Ph©n tÝch n¨ng lùc l·nh ®¹o, phÈm chÊt nµo lµ tèi
quan träng?
 L·nh ®¹o lµ kh¶ n¨ng cña mét ngêi t¸c ®éng, thóc ®Èy,
híng dÉn vµ chØ ®¹o ngêi kh¸c ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò
ra cña tæ chøc. L·nh ®¹o ph¶i liªn quan ®Õn ngêi kh¸c (cÊp
díi) chÊp nhËn sù chØ ®¹o cña m×nh (cÊp trªn0, kh«ng cã
cÊp díi th× n¨ng lùc l·nh ®¹o kh«ng thÓ biÓu hiÖn vµ nhËn
biÕt ®îc. L·nh ®¹o g¾n liÒn víi sù ph©n bæ kh«ng b×nh
®¼ng quyÒn lùc gi÷a l·nh ®¹o vµ c¸c thµnh viªn, c¸c nhµ
l·nh ®¹o kh«ng chØ chØ ®¹o cÊp díi mµ cßn sö dông ¶nh h-
ëng cña m×nh ®Ó ®ßi hái cÊp díi thùc hiÖn nh÷ng mÖnh
lÖnh cña m×nh. L·nh ®¹o g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh cña c¸c
nhãm, c¸c tæ chøc vµ sù g©y ¶nh hëng cña ngêi l·nh ®¹o
®èi víi nhãm, tæ chøc ®ã.
§Ó l·nh ®¹o, qu¶n lý ®ßi hái p¶i cã n¨ng lùc l·nh ®¹o lµ
tæ hîp nh÷ng thuéc tÝnh ®éc ®¸o cña c¸ nh©n phï hîp víi
nh÷ng yªu cÇu, ®Æc trng cña mét ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh
nh»m b¶o ®¶m viÖc hoµn thµnh cã kÕt qu¶ tèt ho¹t ®éng
cña m×nh. N¨ng lùc l·nh ®¹o ®îc h×nh thµnh bëi nhiÒu thuéc
tÝnh t©m lý kh¸c nhau bao gåm nhãm nh÷ng thuéc tÝnh
t©m lý chung lµ th«ng minh, s¸ng t¹o, n¨ng ®éng, kiªn tr×,
th¸o v¸t (®©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho viÖc h×nh thµnh n¨ng
lùc l·nh ®¹o); vµ nhãm nh÷ng thuéc tÝnh t©m lý chuyªn biÖt
gåm høng thó cña c¸ nh©n, kh¶ n¨ng lµm viÖc cïng vµ th«ng
qua ngêi kh¸c, kh¶ n¨ng quy tô, tËp hîp, t¸c ®éng ®Õn con
ngêi, hiÓu t©m lý con ngêi ®Ó dïng ngêi vµ lan truyÒn t©m
lý cña m×nh sang ngêi kh¸c b»ng cö chØ, hµnh ®éng, ng«n
ng÷...
 * Xu híng c¸ nh©n: thÓ hiÖn môc ®Ých vµ hÖ thèng
thóc ®Èy c¸ nh©n trong cuéc sèng mang tØnh næi tréi vÒ lý
tëng, lËp trêng, tÝnh t tëng vµ ®¹o ®øc.
* Kinh nghiÖm: do tù nhiªn vµ häc tËp, rÌn luyÖn mµ c¸
nh©n tÝch luü t¹o c¬ së thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh n¨ng
lùc l·nh ®¹o.
* C¸c phÈm chÊt c¸ nh©n lu«n lu«n tån t¹i ë mçi c¸
nh©n, trong ®ã nh÷ng phÈm chÊt rÊt quan träng lµ sù linh
ho¹t mÒm dÎo cña trÝ tuÖ ®Ó ph©n tÝch chÝnh x¸c hoµn
chØnh, t×nh huèng hiÖn t¹i ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh phï
hîp. TÝnh kiªn tr× thÓ hiÖn kh¸t väng vµ mong muèn. Kh¶
n¨ng quan s¸t vµ ãc s¸ng t¹o gióp ngêi l·nh ®¹o thu thËp
th«ng tin n¾m ®îc c¸i chung, c¸i toµn diÖn ®Ó hiÓu c¸i riªng,
c¸c côc bé mét c¸ch s©u s¾c, ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®éc
®¸o trong c¸c t×nh huèng x¶y ra.
* Høng thó víi ho¹t ®éng gióp c¸ nh©n chiÕm nh÷ng
®èi tîng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu.
* Kh¶ n¨mg lµm viÖc víi ngêi kh¸c vµ lµm viÖn th«ng
qua ngêi kh¸c chÝnh lµ viÖc biÕt lµm viÖc cïng ngêi kh¸c ®Ó
®¹t môc ®Ých cña m×nh bao gåm kh¶ n¨ng n¾m b¾t t©m
lý cña con ngêi trong tæ chøc m×nh, kh¶ n¨ng thóc ®Èy ngêi
kh¸c ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng ph¸t huy n¨ng lùc trªn lÜnh vùc
c«ng viÖc (chung, riªng vµ hÑp), kh¶ n¨ng giíi h¹n løa tuæi
thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng, tÝnh ®éng c¬ trong t¸c phong c«ng
t¸c...
Trong tÊt c¶ c¸c yÕu tè trªn, kh¶ n¨ng lµm viÖc víi con
ngêi lµ quan träng nhÊt v× tÊt c¶ c¸c phÈm chÊt vµ kh¶ n¨ng
kh¸c ë bÊt kú mét ngêi b×nh thêng nµo còng cã vµ cã thÓ
lµm ®îc. Ngêi l·nh ®¹o lu«n lµm viÖc víi con ngêi nªn cÇn cã
kh¶ n¨ng t¸c ®éng vÒ mÆt t×nh c¶m vµ lý trÝ, tÝnh cëi më
c¸ nh©n, ®ång c¶m vÒ trÝ tuÖ, vÒ xóc c¶m vµ ®éng c¬ víi
cÊp díi cña m×nh, tù ph©n tÝch, quan s¸t, kiÓm tra vµ phª
b×nh m×nh ®Ó lu«n lµ ngêi l·nh ®¹o giái.
(Xem thªm tµi liÖu trang 130-131)

NhËn thøc nh thÕ nµo vÒ uy tÝn cña ngêi l·nh®¹o?

X©y dùng uy tÝn nh thÕ nµo?

L·nh ®¹o lµ kh¶ n¨ng cña mét ngêi t¸c ®éng, thóc ®Èy,
híng dÉn vµ chØ ®¹o ngêi kh¸c ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò
ra cña tæ chøc, ngêi l·nh ®¹o lu«n cã ¶nh hëng c¸ nh©n ®èi
víi môc®Ých chung cña tËp thÓ víi mäi ngêi trong tËp thÓ vµ
bªn ngoµi, sö dông ¶nh hëng cña m×nh ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c
ho¹t ®éng v× vËy ngêi l·nh ®¹o cÇn ph¶i cã uy tÝn ®Ó t¹o
¶nh hëng.
Uy tÝn lµ mét hiÖn tîng t©m lý x· héi n¶y sinh trong
quan hÖ liªn nh©n c¸ch trong c¸c tæ chøc, x· héi lµ sù thõa
nhËn chung cã ý nghÜa x· héi vÒ quyÒn uy vµ ¶nh hëng cña
mét c¸ nh©n vµ mét nhãm ng¬× víi c¸c c¸ nh©n vµ nhãm
ngêi kh¸c trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau. ChÝnh lµ sù ¶nh hëng
cña quyÒn lùc vµ søc m¹nh tinh thÇn cña mçi c¸ nh©n, mét
nhãm ngêi ®Õn c¸c c¸ nh©n kh¸c khiÕn hä tin tëng, nÓ phôc
mµ tu©n theo c¸c yªu cÇu cña c¸ nh©n, nhãm ngßi ®ã.
Uy tÝn bao gåm quyÒn uy vµ sù tÝn nhiÖm do b¶n th©n
søc m¹nh tinh thÇn cña c¸ nh©n ®ã ®îc tÝn nhiÖm. QuyÒn
uy sÏ ®a ®Õn sù phôc tïng nhng møc ®é phôc tïng l¹i phô
thuéc phÇn lín vµo møc ®é tÝn nhiÖm cña ngêi phôc tïng ®èi
víi ngêi cã quyÒn uy. Uy tÝn cã vai trß rÊt to lín ®èi víi ho¹t
®éng cña mçi ngêi, gãp phÇn thùc hiÖn qu¸ tr×nh truyÒn
®¹t vµ lÜnh héi kinh nghiÖm x· héi.
Uy tÝn cña ngßi l·nh ®¹o lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai
yÕu tè quyÒn lùc (do ph¸p luËt quy®Þnh hoÆc do tæ chøc
thõa nhËn) vµ sù tÝn nhiÖm cña mäi ngêi ®èi víi b¶n th©n
ngêi l·nh ®¹o. Uy tÝn cña ngêi l·nh ®¹o mét mÆt ®îc h×nh
thµnh trong qu¸ tr×nh giao tiÕp, ho¹t ®éng víi t c¸ch lµ mét
c«ng d©n, mét mÆt chÞu sù quy ®Þnh kh¸ lín cña vai trß lµ
ngêi l·nh ®¹o trong ph¹m vi c¬ quan, tæ chøc. Uy tÝn ngêi
l·nh ®¹o lµ sù thèng nhÊt gi÷a nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c quan
víi nh÷ng nh©n tè chñ quan bao gåm nh÷ng phÈm chÊt vµ
n¨ng lùc cña hä. Cã thÓ ®îc cñng cè vµ n©ng cao trong trêng
hîp t¬ng xøng víi yªu cÇu cña chøc vô vµ ngîc laÞ.
Nh÷ng tiÒn ®Ò t¹o nªn uy tÝn cña ngêi l·nh ®¹o chÝnh
lµ ho¹t ®éng b¶o ®¶m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vµ lîi Ých c¬
b¶n cña ®èi tîng qu¶n lý, ë sù thèng nhÊt c¸c lîi Ých c¸ nh©n,
tËp thÓ vµ x· héi vµ chÝnh sù thõa nhËn cña mäi ngêi víi
phÈm chÊt, n¨ng lùc vµ c«ng tr¹ng cña ngêi l·nh ®¹o ®ã.
Uy tÝn cña ngêi l·nh ®¹o kh«ng chØ lµ phÈm chÊt riªng
cña ngêi l·nh ®¹o mµ lµ tµi s¶n chung cña tæ chøc, c¬ quan
trong mèi quan hÖ víi bªn ngoµi bëi vËy nã cÇn ph¶i bao gåm
c¶ thùc quyÒn ®îc giao phã vµ sù thõa nhËn: PhÈm chÊt,
n¨ng lùc ®¸p øng yªu cÇu chøc tr¸ch ®îc giao, viÖc thùc hiÖn
cã kÕt qu¶ nh÷ng quyÒn h¹n, nhiÖm vô ngêi l·nh ®¹o, sù tÝn
nhiÖm vµ phôc tïng tù nguyÖn cña c¸c ®èi tîng tiÕp nhËn sù
¶nh hëng vµ t¸c ®éng qu¶n lý, sù tin tëng, ®¸nh gi¸ cao cña
tæ chøc vµ ®ång nghiÖp...
(Xem thªm tµi liÖu trang 142-143)
X©y dùng uy tÝn th«ng qua viÖc tù phÊn dÊu, rÌn luyÖn,
gi÷ v÷ng vµ n©ng cao uy tÝn, thùc hiÖn d©n chñ c«ng khai.
Coi uy tÝn lµ ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®¹t môc ®Ých qu¶n
lý, l·nh ®¹o chø kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cuèi cïng. Uy tÝn ng-
êi l·nh ®¹o ®îc x©y dùng vµ n©ng cao trong suèt qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng, trong thùc tiÔn c«ng t¸c tæ chøc vµo c¸c lÜnh vùc
kh¸c.