Het sprookje van Muziek in Leiden

Het blijft tobben met de moderne muziek in Leiden. En dat nu al dik twintig jaar – want zo
lang worden we nu al afgescheept met mooie woorden, afgewisseld door zeer lange stiltes.
Het resultaat is minimal music, oftewel tijdelijke locaties met allerlei beperkingen, rechtsza-
ken aan je broek en grote gaten in de programmering. En van tijd tot tijd roept er altijd wel
weer iemand: “Maar ik snap het niet, jullie kunnen daar toch wel blijven zitten of gewoon
naar een ander pand?” En dan begint de hele discussie weer van voren af aan.

er waren eens 7 podia

Het Leidse Vrijetijdscentrum (LVC) is in de jaren 70 gevestigd in een voormalig schoolgebouw. Reeds in de jaren
80 werden investeringen, van laad- en losfaciliteiten en geluidsisolatie tot en met regulier onderhoud, door de ge-
meente afgeschoven op het op handen zijnde Sleutelproject, inmiddels berucht onder de naam Aalmarktproject.
Dat is een plan om het centrum op te waarderen teneinde nog meer winkelketens aan te trekken. Het is er nog
steeds niet van gekomen. Wel werden van het beloofde kavel vierkante meters afgesnoept om er woningen tegen-
aan te realiseren (zogeheten ‘kostendragers’). Dat is vragen om problemen, want men heeft nu al met boze buren
te kampen. In Leiden, de dichtstbevolkte stad van Nederland, is dat nu eenmaal vaste prik. De dekking voor het
nieuwe LVC was en bleef slechts 1 miljoen gulden.

In dezelfde periode als het LVC ontstonden op studentenverenigingen jazzclub HotHouse en folkclub Horus. Hun
expertise groeide met de jaren, maar de faciliteiten bleven daar ver bij achter – om niet te zeggen achterwege – en
zo bleven zij aangewezen op een nomadisch bestaan. In 1981 werd de Leidse Vereniging van Popmuzikanten
(LVP) opgericht. Ze hadden oefenruimtes en een bar en waren gelukkig – tot ze in 1997 van de gemeente een
zaal in de schoot geworpen kregen. Het nieuwe gebouw voldeed al niet aan de eisen, o.m. qua isolatie, maar tot
overmaat van ramp werd er toen ook nog een appartementencomplex direct tegenaan gebouwd. Daarnaast kon
de organisatie de exploitatie niet aan, waardoor een structureel gat van fl 50.000,- ontstond, op conto van Stichting
Het Muziekhuis. Dan hebben we nog Cultureel Centrum de X die in 1992 begon met het programmeren van o.a.
wereldmuziek in de gekraakte Rexbioscoop, maar daar enkele jaren later weer uit moest. Ze werden gastvrij bin-
nengehengeld door het Volkshuis, onderdeel van de Leidse Welzijnsorganisatie, en riant gehuisvest in de bezem-
kast. Later kregen ze weliswaar een eigen barruimte, maar na de uit de klauwen gelopen verbouwing van het mo-
numentale pand ging de huur bijna 4 x over de kop. Exit de X. De naam van het zevende stiefkind tenslotte luidt
Made in Leiden (modern gecomponeerd).

prins charlatan

We zijn inmiddels aangeland in het jaar 2000 (de tijd gaat snel), de periode waarin een zekere Alexander Pechtold
de scepter zwaaide als wethouder van cultuur en de nota ‘Muziek in Leiden’ het licht zag. Deze kondigde de komst
van ‘profielen’ voor 4 kernpodia aan, waaronder LVC èn de kleine podia, die in een op handen zijnde cultuurnota
nader uitgewerkt zouden worden. De kleintjes kregen domicilie aangeboden in het reeds genoemde Muziekhuis
en een bruidsschat van fl 150.000,- (1 ton voor akoestische aanpassingen en een halve voor het ‘gat’) en daarmee
zou een en ander uitgroeien tot de Melkweg van Leiden. De commissieleden van de raad, inmiddels wijzer dan
dat, lieten weten dat het huiswerk over moest. De nota werd niettemin geaccordeerd en wacht nog steeds op uit-
werking. Pechtold was een gladde goochelaar, zijn motto was “ik gooi gewoon een balletje op”. Hij heeft die ton
ook nog aan de X aangeboden als ze maar naar het Muziekhuis zouden verkassen. Ze deden het – maar hebben
het geld pas onlangs voor zichzelf weten te verzilveren.

Tegen beter weten in vestigden we onze hoop maar op de cultuurnota1. Eindelijk, na 1440 nachtjes slapen, was
het zover (inmiddels zitten we in 2005). Geen cent extra voor cultuur maar des te meer abstract gezever, zoals de
eis om voortaan aan de speerpunten toerisme en educatie te voldoen – oftewel: een nauwelijks verhuld systeem
van sancties. Nog een geluk dat we niet als basisvoorziening werden aangemerkt ... maar men wilde tegelijkertijd
af van ‘die structurele subsidies’ terwijl alle landelijke subsidies per 2008 stopgezet zullen worden. De wethouder,
tussenpaus Ruud Hessing, verzuchtte dat er niet eens een fatsoenlijk fonds was voor projecten! Dat werd bij gele-
genheid van de eerstvolgende machtswisseling met gulle hand ingesteld ... maar ligt al sinds het aantreden van
zijn opvolger te verstoffen, in afwachting van criteria voor het gebruik ervan.

Wat Hessing ook aan mocht pakken waren de nijpende problemen van het Muziekhuis, dat inmiddels de milieu-
dienst en rechtszaken van boze buren op z’n dak had. ‘De ton van Pechtold’ (€ 45.000,- dus) werd aangevuld met
ècht geld uit de reserve, maar het punt was dat deskundigen hadden verklaard dat er met de zaal, de ‘Qbus’, niets
te beginnen viel. Dat zorgde voor een dwaze uitschieter waarbij Sociëteit de Burcht uit de krant mocht vernemen
dat ze als toekomstige popzaal werden aangewezen. Want de tuinzaal isoleren tot een dB-waarde die de Qbus op
dat moment al had, is natuurlijk water naar de zee dragen. Om het gebrek aan elegantie compleet te maken kwam
ook nog aan het licht dat dit pand, waar allerlei semi-acoustische concerten plaatsvinden en inmiddels HotHouse
zich genesteld had, op de nominatie stond om verkocht te worden!

de onverschillige stiefmoeder

Na al die jaren moeten we helaas constateren dat er zowel geen college als geen raad is gepasseerd die het een
moer interesseert. Je scoort er niet mee en er is dan ook een groot contrast vergeleken met bv. Stadsschouwburg
en Stadsgehoorzaal, die op hun wenken bediend worden met verbouwingen en riante subsidies. De cultuurnota is
geheel toegeschreven naar de speeltjes van het college, met de toevoeging dat er ook nog ‘iets’ moet gebeuren
met een zekere broedplaats, in afwachting van... hé, hoe wist je dat? ‘Verdere besluitvorming’ inderdaad.

Maar ... 2006! Nieuwe ronden, nieuwe kansen. Tot onze grote verbazing kwamen de fractievoorzitters van PvdA
en CDA vlak voor de verkiezingen met een plan voor een grote ‘poptempel’ om de problemen van LVC en de klei-
ne podia in één klap op te lossen. Assepoester toch naar het bal, of was het gewoon een verkiezingsstunt? In elk
geval zaten we op dat moment niet te wachten op zo’n toekomstvisioen, met alle kastanjes die nog in het vuur la-
gen. Het zou opnieuw vertraging betekenen. Het voorstel om er een onderzoek naar te doen werd echter met gro-
te meerderheid aanvaard. Het ijzer was dus blijkbaar heet – maar voor je het weet is de liefde weer bekoeld.

Het leek allemaal mee te vallen. De nieuwe wethouder was een schatje, al bezat hij helaas geen greintje politiek
instinct. Het nieuwe college bleek bereid 11 miljoen voor een nieuw muziekcentrum uit te trekken en tijdens de be-
sprekingen werd zowaar naar onze input geluisterd. En medio 2006 werd de korte termijn-oplossing voor het Mu-
ziekhuis eindelijk beklonken, waarbij er alsnog voor 350.000 aan de zaal vertimmerd zou gaan worden. Maar ja
het werd een keer tijd, want in april had de rechter totale stilte afgedwongen. Wel moest er ook een convenant ko-
men met de buurt. De X mocht in z’n ton kruipen, oftewel verkassen naar een huisje naast de Burcht en aldaar
gaan programmeren.

het luchtkasteel

2007 en alweer enige tijd niks opgeschoten, behalve dat de raad de hakken diep in het zand had geplant omdat
het een paar centen duurder bleek te kunnen gaan worden. Maar in februari kondigde wethouder Jonas aan dat er
in mei een projectvoorstel zou liggen. Grote paniek – vanwaar die haast, terwijl het sowieso nog 7 jaar ging duren?
Maar goed, wij offerden onze vrije tijd wel weer op. Uiteraard konden we weer rekenen op wat dramatiek, want on-
dertussen kwam aan het licht dat het met een aantal paradepaardjes2 van de popmuziek niet zo goed ging. Daar
overheen kwam nog eens het bericht van het fiasco rond de 2e zaal van de Stadsgehoorzaal, dat werd geweten
aan een ‘verdorven bestuurscultuur’. Goh zeg, je zou het toch nooit verwacht hebben ...

Vergetelheid leek wederom ons lot te moeten zijn. Het ten langen leste verbouwde Muziekhuis werd gebonden
aan een convenant3 waarbij men om middernacht de deur achter zich in het slot dient te trekken – de LVP4 heeft
het in eerste instantie niet willen ondertekenen. De Burcht werd, ondanks alle smeekbedes, verkocht aan een
woekeraar, zodat m.i.v. 2010 weer huurproblemen te verwachten zijn voor HotHouse en de X. Alsof dat nog niet
genoeg was sneuvelde het lekkere linkse college en daarmee bleef de tempel in het rijk der fabelen steken.

En het was nog wel zo’n goed plan... Duur? Wat is duur? Begraafplaats Rhijnhof is voor 14 miljoen verfraaid (en
alweer afgestoten); het is goddelijk mooi geworden, alleen jammer dat zowat geen levende ziel daar ooit neer-
strijkt. Men wil koste wat het kost een fietsenkelder onder het Stadhuisplein à raison van 5,3 miljoen (plus 350.000
jaarlijks voor de exploitatie) – terwijl het parkeren van je fiets slechts één van de vele behoeftes is die je in het ge-
droomde muziekcentrum zou kunnen stillen. Ik bedoel, waar hebben we het over?! We hebben het over een plek
waar je als muzikant zowel kunt oefenen als optreden, waar je als consument kunt kiezen uit voorhoede-muziek
en mainstream en alles daar tussenin. En die gerund wordt door vrijwilligersorganisaties die beseffen dat professi-
onaliteit uit hele andere dingen zou moeten blijken dan uit het creëren van een hoop ‘overhead’, voor wie m.a.w.
de kwaliteit centraal staat. Konden we dat van de overheid ook maar zeggen!

Men heeft hier altijd maar de mond vol over ‘de stenen’, dat we daar toch zeker geen geld in moeten gaan steken.
Dat is een foute gedachte – het moet zijn: niet in de stenen alleen. De taak van de lokale overheid is faciliteren, en
het zou al heel mooi zijn als men daarbij de vijf O’s binnen de perken zou houden (onvolledig, onzorgvuldig, ontij-
dig, onjuist en onbehoorlijk). Want je wil niet weten hoeveel alle plannenmakerij al gekost heeft – het is nl. niet dat
men niet om zich heen heeft gekeken: in de loop der tijd zijn 28 lokaties op geschiktheid onderzocht. Op een ge-
geven moment moet je die knoop doorhakken, want niets-doen is niet alleen geen optie, het is het stomste wat je
doen kan. (Wat dacht je van derving? Niet de onze: Aalmarktpartner MAB5 claimt jaarlijks, wegens renteverlies en
vertragingskosten, zowat evenveel als de afschrijving van dat muziekcentrum zou bedragen!!) Met de inhoud be-
moeien? Ik zou bijna zeggen: alsjeblieft niet! De inhoud, die moet je in de eerste plaats weten te waarderen.

open einde?!

Hèhè, het verhaal is eindelijk verteld. - Maar het is nog niet afgelopen! Ze leefden nog niet lang en gelukkig.
Ja, daar kan ik ook niks aan doen. Voorlopig staat het paleisje er nog niet. Dit is het sprookje van de betrouwbare
overheid, waarbij er allerlei verwikkelingen zijn maar vrijwel niets gebeurt. Er wordt gefluisterd dat dit college zal
gaan bouwen, maar je herkent het stramien van deze city myth toch zo onderhand wel? Net als bij Sjeherazade in
1001 Nacht blijkt het, net als het spannend wordt, weer tijd om te gaan slapen. Wordt vervolgd ... ooit.
1
Cultuurnota: http://www.lvp-site.nl/ALV2007/Gemeente_Leiden_Cultuurnota_2006-2008.pdf
2
Tempelvrees: http://eurodusnie.nl/landelijk/tempelvrees-4.html
3
Convenant: http://www.lvp-site.nl/ALV2007/Convenant_definitief.pdf
4
Timmeren aan je eigen galg: http://eurodusnie.nl/leiden/timmeren-aan-je-eigen-galg-2.html
5
Muziekcentrum LVC woedend over voorgenomen verhuizing: http://www.sleutelstad.nl/cgi-bin/news/gen1.pl?
action=artikel&id=14283