You are on page 1of 27
Ss HARVARD Kennedy School Eas OHNE, KENNEDY SCHOOL OF GOVERNMENT Ecanumin = ing Pro cHUC A (CHUONG TRINH GIANG DAY KINH TE FULBRIGHT $B sour Remedy Sree Cambge, MA 228 “ia Vor Sau, aude. TP. He Cn tion Teriern wosriod Pax oryaabaaia a (ea) 0 403 Fav (00) 902 5108 BAI THAO LUAN CHINH SACH S03! NGUYEN NHAN SAU XA VE MAT CO’ CAU CUABAT ON VIMO. *** KHONG PHO BIEN VA TRICH DAN TRONG VONG 45 NGAY *** Téng quan Bai viét nay duoc thyc hign theo yéu cau cia Chinh pha Viét Nam nhim phan tich cdc thich thie ngin han va dai han d6i voi nén kinh t8 Viet Nam. Chiing t6i két luan ring viée khéi phuc én dinh kinh té vi mé va dua nén kinh té vao vj thé thudn Igi cho ting truéng dai han doi hdi phai tién hinh cai cach mang tinh co edu va can ban. O phan dau, chung 10i so sinh thanh qua kinh té cia Vigt Nam trong ving 20 nam qua véi cde nude khac trong khu vuc. Sy so sinh nay cho thay mOt loat cae xu huéng ding quan ngai mi néu tap hop Iai sé dat ra dau hoi vé tinh bén ving trong con dubng phat trién cita Viet Nam. Phan thir hai cia bai viét xem xét hién trang cla méi trudng kinh té vi mé va dénh gid nhimg chinh sich ca Chinh phi. Két ludn cla chung tdi 14 mac di chinh sich cia Chinh pha da think cong trong vige gidm sir bat én trong ngin han, nhimg yéu kém vé mat co cdu cia nén kinh té Viét Nam van chwra duge giai quyét. Céc gidi phdp méi chi citu chita trigu chtmg chit chua phai la nguyén nhan cia can bénh. Dieu dé c6 nghia la nhitng truc trc gap phai vao dau nm nay sé tai dién mt khi chinh séch ngan sach va tién té lai duge néi long. Vige duy tri tang truéng nhanh khéng thé cd duge néu khéng day manh cOng tic diéu tiét va gidm sat hé théng t8i chin, gidm dau tu céng kém higu qua va p dat ky Judt thi trudmg lén cdc doanh nghigp nha nuéc. Phan thir ba phan tich site khde ctia hé thong ngan hang va mdi quan hé ciia né véi thi truéng bat thir tu, ching t6i nhin vé phia true va xem xét cic thach thire vé mat co cau ma Viét Nam cn phai yugt qua dé dat duge cfc muc tiéu day tham vong da dat ra trong giai dogn 2010-2020. Phin cudi ciing dua ra cdc khuyén nghi vé chinh sich. * iy la bai thir ba duge thye hign trong Khudn khd cia host dng 46i thoai chinh sich vi Chinh phi Viét Nam do BO Ngoai giao diéu phdi. Bai viét do nhém cde nha phan tich chinh cia Trung Harvard Kennedy Chuong tinh Giang day Kinh té Fulbright thy hign, bao gom Nguyén Xun Thanh (thanhnx@fetp.vnn vn), Va Thanh Ty Anh (anhyt@fetp.vnnvn), David Dapice (david dapice@harvard edu), Jonathan Pincus jionathan_pincus@arvard.edu) va Ben Wilkinson (ben_wilkinson@hervard edu). Bai viét dvgc dy trén cdc n edu dirge thie hign véi sw hd trg cia BP Vigt Nam, DFID va UNDP. Néw kiiing deze sve ding chink shite eta Chueeng trinh Vigt Nam tai Tricing Harvard Kennedy thi bai viet nay s@ Kiing dieye pho bién hay trick dén trong thoi han 45 ngiy he tickhi nd diage chuyén cho Chih phi Vige {83% thdo lun ehinh sich 88.3 18 thang § nam 2008 Trang 2/28 Phan |, Nhteng mau thuan vé co cau A. Mét quéc gia, hai cau chuyén? ‘Trong nhimg thang gin day, eée quan chite Viét Nam 4a t6 ra quan ngai vé cdi ma ho cam nhan rang cé sy khac biét vé ¥ kién trong cOng déng céc nha phan tich chinh sach quéc té vé thyc trang va trién vong ting trudng trong tong lai cia nén kinh te ndi dia. Noi chung, nhimg y kién nay roi vio hai nhém. Nhom “lac quan’” cho ring Viet Nam dang trong thi ky ting truéng kinh t8 nhanh chéng va bén vimg ké tir dau thap nién 90. Trong pial doan 17 nam tinh tir 1991, tang truéng GDP theo gid cé dinh dat tor 46 binh quan 7,6%/nam. Véi toc 6 nay, cir mdi 10 ndm nén kinh té Iai tang gap doi vé quy m6. Vai sit phan phdi thu nh§p duge duy tri khé én dinh, ting trudng nhanh da dan toi mot két qua mang tinh lich sir I tinh trang nghéo Kho d@ gidm manh. Vigt Nam cing da thu hat duoc luong vén dau tur tryc tiép nude ngoai khéng 16 va duge nhiéu nha dau tur coi T& noi hip din di véi cdc doanh nghigp theo dudi chién luge “Trung Quée cong mot”. Quan diém cia nhing ngudi lac quan Khéng pha la khong 6 co s6 va ¢6 thé tro thénh hign thy trong thoi gian dai han. Nhém thit hai, trong 46 6 ching t6i, ¢6 thé duge coi lam nhém “hign thyre chi nghia”. Chiing ti khéng bao git’ coi minh 18 nhém “bi quan” vi ching tdi tin rang Vigt Nam hoan toan 6 thé dat duge muc tiéu tré thinh mOt xa di phén vinh va hién dai. Mac di cong han nhimg thanh tyu va tiém nang 1én lao cla Vigt Nam, chiing t6i nhan thay e6 nhting Khiém khuyét nghiém trong trong co cau hién tai cia nén kinh té. Trién vong tang trong ciia Viét Nam phy thuge thiét yéu vio vige cde nha Hanh dao quéc gia c6 duuge quyét tam i gidi quyét nhimng thch thite nay. Trong moi cude thao ludn vé chién luge phat trién ciia Vigt Nam, diém quan trong can ho la Viet Nam van 1a mOt nudc nghéo khi so véi hau hét céc quéc gia lang giéng cua minh, Cin et véo ude tinh gan day nhat cia ADB, thu nh§p binh quén dau nguoi tinh theo ean bing site mua (PPP) cia mét ngudi dan Vigt Nam trung binh chi bang 2/3 so véi In-d6-né-xi-a va 1/3 so v6i Thai-lan. Noi cach khac, Viét Nam van cén dang 6 vao nhing giai doan dau cia qua trinh phat trién kinh té. Thach thite déi di cdc nha hoach dinh chinh séch IA tao ra cdc diéu kign cn thiét dé duy tri va c6 thé gia ting nhjp do tang truéng kinh té trong khi van dam bao én dinh gid ca va phan phéi thu nh@p thuan loi Mét trong 6 it cae Igi thé cia ngudi di sau trong tang truéng kinh té Id co hdi hoc hoi cde kinh nghigm thanh cOng cing nhu that bai cia cée nude ling giéng. Dé danh gid hié trang cia Viét Nam trong khuén khé cia cac mye tiéu dai han, ta cin phai so sinh véi rnhimg giai dogn tang truéng kinh té nhanh chong trong qué khit ma cc quéc gia Dong A di dat duge, Mac dii mdi noi déu di theo con dug phat trién ciia riéng minh, hinh thanh béi lich str, van héa, méi trudng quéc té va mot loat cac yeu t6 khdc, cde nude thanh cng 18a) tndo luan chinh sich sb 3 16 thang 9 nam 2008 Trang 3/28 ddu c6 nhimg dc tinh chung nhét dinh, Bang 1 so sénh cde nude 1én trong khu vue ASEAN céng voi Han Quéc va Dai-loan2 Cac giai doan duge chon lua dé dai dign cho hai thap ky ma méi quée gia di dat duge t6e dé ting trxéng GDP nhanh nat cia minh. Néi céch khac, chit dinh cia ching tdi ld so sinh cée giai dogn thanh cong ela cae quoc gia, chir khéng phai la thinh qua tung binh cia ho Thanh tich xude khdu. Day la nén tang trong quan diém cia nhom lac quan. Thyc sy, quoc gia duy nhat trong mau cia ching t0i co toc d@ tng trudng xuat khau binh quan cao hon Vigt Nam la DAi-loan trong thoi ky 1963-1982. Trong mot giai dogn ngan, Vit Nam da tré thanh quéc gia xuat khdu én céc mat hang so cp nhwr gao, cd phé, tiéu, cao su va thiy san, Xudt khdu ede sin phdm céng nghigp nhe (quin do, gidy dép va dé ndi that) tng téc nhanh chéng sau nim 2000 va sau thoi diém thyc thi Higp dinh Thuong mai Song phuwong vi Hoa Ky. Viée gia nhap WTO sé gitip Vigt Nam phat huy tiép thanh céng nay vi mé rong sang nhtmg nganh hang va thj trudng méi. Xuat ciing tang lén nhanh chéng trong giai dogn sau 1999. Phan Ion cc don vi xudt khau ngoai dau khi cia Viét Nam la doanh nghiép tu nhin nhé va doanh nghigp nude ngoai. Cie doanh nghiép nha nuée (DNNN) chwa dat duge nhieu thanh céng vé xuat khdu Bang 1: So sénh cdc giai doan tang tréng (t6c d6 tang hay ty Ié binh quan nam) Tang Hésé Tang = Tang Cancan FDI Tan: GDP ICOR viéc xuat thvong GDP chis (%) lam (%) khau mai/GDP — (%) gia CPI (%) (%) (%) Viet Nam 1991-2007 76 35 24 201 669 59 128 Han Quéc 1989-1988 84 28 32 192 358 0,5 12,1 Ma-lay-xia 1977-1996 7.4 4,9 36m" 15 209 43 © 38 Thai-lan 1976-1995 81 36 30 139 412 11 59 Dai-loan 1963-1982 98 29 34 9 271 -2,26 - - e-xi-a 1977-1996 7,2 2.8 29 48 28 09 96 54 23 33 69 18 -__102 Ngudn: Tinh toan tir Co sO da liéu Chi sO phat tin thé gidi cua Ngan hang ThE gidi, ngoai trir sO igu tang truing viée lam ldy tur ADB va [COR tir Théng ké tai chinh Quéc té cilia IMF. S6 ligu CPI cua Viét Nam do Téng cuc Théng ké cong bé. ? Mac di vé co edu, Trung Quéc 06 nhiing tong ding véi Viét Nam, quy md qué len eta nén kinh té nay gay ra miu kho kn cho vige so sin. Xing-ga-po cing khong duye dua vio do 1d mgt qube gia 8 thi (khong €@ dan 38 néng thon) va céc co quan nha nude etia Xing-ga-po khdng céng bo so ligu vi m6 dé so sénh cho t6i tan thap nign 80. ‘Bai tho ludn chinh sch 6 3 18 thang 9 nam 2008 Trang 4128 Tao viée lam, © tiéu chi nay, két qua cia Vigt Nam 18 tuong doi Kem, 3 Nhiéu nha phan tich trong nude 4a binh ludn vé su “tng truong khOng t20 vise lam” cua Vigt Nam trong hig nam qua, chi ra su bat c&n ximg gitta mot mat la ting trugng nhanh chéng vé thu nhép, xuat khdu va mat kia 18 tang, truéng cham chgp vé cau lao dng. Trong mau cua ching t6i, khong c6 nucée nao c6 tbc 46 gia ting vige lam thdp hon Viet Nam vao giai doan ting truéng nhanh nhat cita ho. Ngay cA Phi-lip-pin voi téc do tang truéng GDP ikhigm ton 5,4% trong giai doan t6t dep nhat cia minh cing tao ra vige lam nhanh chong hom so voi Vigt Nam trong hai thap ky qua. Do nén kinh te Vigt Nam phai tgo ra it nhat mot trigu vige Lam méi mOi nim chi dé hap thy lao dong méi, cdc khu vue co thé thu hit ca lao déng tré cing nhu da co tudi vio nhiing nghé cé nang suat cao hon cn phai dat tc 46 tang truéng nhanh chéng. § tigu théng ké vé vige lim chi ra mau thuan chinh yéu trong chién luge phat trién cla Vigt Nam. Néi mét cdich dom gidn, Khu vire nhét mede khong tao ret duoc nhiéu vige lam, rnhung lai chiém gan mt mia gid tri ddw tur doanh nghigp. Trong khi d6, khu vue tu nhan, hign dang tgo ra dugc vige lim, Iai chi yéu bao gdm nhimg doanh nghigp nhé véi co cau van yéu kém, gap khé khan trong vige ting truvng dé tro thanh cfc doanh nghiép vita va ton vi khé tigp can durge dat dai va vén vay ngén hing* Thu hit FDI. DSi voi nhimg ngudi lac quan, sw hap din vén FDI cia Vigt Nam 1a thanh 16 then chét cho sy thanh céng hign tai va trién vong trong tuong lai. Mac di: mét so nha phan tich mic sai lam khi tp trung vio phan tich von FDI dang ky thay vi von thye hign, hung ding l& déng von thye hign cd mite cao trong thai KY phat trién bong bong & chau ‘A vio thap nign 90, dat ty 1@ binh quan ti 4% GDP ttr 2000 dén 2006 va con ca hon nia trong nim 2007-2008. Céc doanh nghigp ¢6 von diu tw nude ngoai d& dong val tr dong Tore xuat Khdu hing edng nghigp che bién, din dau vé may mic, da gidy va cée nganh hang thim dung lao dong khée. Tuy nhién, nhur trinh bay trong Bang 1, si 1g thude vio FDI cia Vigt Nam la trong 461 khdc thong, Trong khu vyc, chi cb cic quéc gia a6 thi va Ma-lay-xia la ¢6 mite d6 Ig thude vio FDI tvong ty.” Su phy thude vio FDI cua Vigt Nam cing la mot trong nhimg nguyén nhan cua thém hyt thuong mai trign mign trong khi co tng truéng xuat khdu nhanh chong. Mac @ii nhidu doanh nghiép FDI di theo hudng xuat khau, hogt dong san xuat cia ho cing tham dung nhap khau. Cac nha sin xuat giay dép 3 Do thigu ving mot diu tra lye long lao dng mang tinh dai dign & Vigt Nam, vie do luing thay doi vé lao ding dang tim vige trong cdc khu vye Khe nhau mot cich tn edy ty nén She RPE. HE tro vé tai chinh va KF thugt dé cai thign cdc dieu tra hign hitu phai la uu tién eta Chinh phi ‘cfc nha tai try do tm quan trong cia ‘vin a2 lao dong — viée lim doi voi gidm nghéo va tang truémg kinh té. Tir sé ligu hign 06, viée lam trong khu ‘vue néng nghigp khong cé thay ‘nam 1990, trong khi hu hét su tng tring vigc lam la 6 kh wre ‘cong nghigp va dich vy. Cac khu vue “hign dai” nay 6 tdc do tang trusne vige lam 5,7%lnim. Nong nghiép hién chiém khoang mOt nira s6 vige lim. * Viet Nam c6 mot 0 it cdc doanh nghigp tw nhan, kinh doanh nhi vao cde méi quan hé tét, Tuy nhién, khéng thé néi nhigu vé cic doanh nghigp may ngoat init vige ho cing ¢6 duge kha ning tiép cn thuan Igi voi ede hep dong ciia Chinh phi, dat dai vi von nhur cic DNNN: 5 Suri thude vio FDI cua cdc quéc gia dé thi Ia diéu d iu. Vie Ma- j-a 1g thude nang né vio FDI cing phan inh sy yéu kém ea nén kinh té ni dia. Nhimng wi din 50 nbd vi thi nguyén thién nhign d®i oe, Ma- Fay-xi-a d3 dat duge tbe dB ting rung cao va n din gid ed trong mbt thdi Ky di, Nhung nr nam 2000, tée 45 tang truréng chi dat mite binh quan 5%/nim {Bai thdo ludn chin sch 6 3 48 thang $ nam 2008 Trang $128 nhap khdu may khdu, nguyén ligu da dé xudt khdu giay. Doanh nghiép dign tir nhap khau Tinh kién dé lap rap o Vigt Nam. Day la nhiing hoat déng dau tu rat dang khich I¢ trong béi canh Viet Nam can tao nhiéu vigc lam dé dap img lye higng lao déng dang ting lén cia minh, nhung bin than cic doanh nghiép FDI st khéng tao ra duge nhieu thing div thuong mai hay sy phat trién cOng nghip theo chiéu siu. Tham chi, do céc doanh nghigp dau tu nude ngoai con nhap khau may méc thiét bj, téc dng rong cita ho t6i can cfin thurong mai c6 thé la ém trong trung han. Day khéng phi !& mot lép luén phan doi FDI do nhing doanh nghigp nay tgo ra nhieu Igi ich khéc cho nén Kinh té, trong d6 ¢9 vie lam, chuyén giao cong ngh@ va ky nang, tiép cn thj trudmg nude ngoai va mo hinh quan ly tién tin. Nhumg nhimg loi ich nay phy thude rat nhiéu véi cdc moi lién két gia FDI va doanh nghigp trong nurde. Céc tr ngai d6i voi su tang trong cia khu vyc tu nhdn trong nutée da Lam han ché sur phat trién cia nhiig nganh phy tro von hudng loi nhigu nhat tir nhing lién két nay. Hon thé nita, néu khong cé moi quan hé vimg chic va lau dai voi cae nha cung img ndi dia, céc doanh nghiép nurdc ngoai sé cé it dng co 6 lai Vigt Nam mot khi chi phi lao dng va nhiing chi phi khdc ting lén.° Hiéu qué déu ne, Vigt Nam dang King phi nhiing lwong vén khong 16. Cae nha kinh thuong ky vong suat sinh Igi bién cia vén & nhing nude c6 thu nhap thap nhwr Viét Nam s2 cao hon nhimg nude giau do vén khan hiém hon lao dong. Nhung theo nhu Bang 1, Vigt Nam nim trong sé nhimg nude sir dung vén kém higu qua nhat trong mau, Chi e6 Ma-lay-xi-a, quée gia da lang phi hang ty d6-la vao céc doanh nghigp that bai eta nha nude va trg cap cho cae doanh nghigp c6 quan hé chinh tri 1 66 chi so ICOR cao hon. Han Qué, néi tiéng véi nhiig tap doan 1én, thim dung vén, c6 chi s6 ICOR thap hon nhiéu trong giai dogn dau cia thoi ky ting truéng kinh té nhanh. Néu ta tap trung vao thoi gian gan day ké tir 2000, thi lugng von Viét Nam can dau tr dé tgo ra m6t don vj tang trudng con cao hon nita, 6 mite 4 den 5. Nguén géc ca nhimg dot bat n vé gid c6 thé durge truy dén su kém higu qua trong sit dung von cia quéc gia. Nhu da dé cp trong cic bai thdo lugn chinh sach trude, ting truéng clia Vigt Nam duge thiic ddy boi daw ne thay vi xuat khau. Vige sir dung von kém higu qua lam tréi bude nguén lye quée gia va kim phat sinh ng, trong khi khong tao duge sur gia tng tong tmg vé ning suat. Viée chi tiéu manh cho nhting dy dn kh6ng tao ra gid trj lam gia tang nhu cau nhap khau va day lao dng vao nhiing hoat déng khéng gop phan thie day nang suat binh quan. Khéng nén xem lam phat gia 6 Vigt Nam chit yéu 1a két qua khOng trénh khoi cia sir gia tang gid hang hoa toan cau hay mét that bai chi xay ra mot ln trong hoat dng quan ly ding von nude ngoai chay vio. Lam phat gié o Vigt Nam 1a két cue ca vige dau tur véi long vén khdng 16 nhumg khong gép phan la gia tang sin lugng quéc gia. © Vao thang 7, Sony théng bio ké hoach déng cia nha may lip rip. Ly do dura ra la theo quy dink cia WTO, \Vigt Nam s x6a bo din cu ciu thué bio ho von lim cho vige nhip khdu linh kign ré hon ld nhgp khdu sin phim cuéi cing. Cling c6 tin 8 nhiéu hogt dong sin xuat khae ciing sé lam tong tr, Nhimg nha may lip rap nly thuGe vio “dyt song thir nhit” cia hoat dng dau te nude ngodi trong dau thap nién 90, Xu hung nay cho iém thir nhat la Sony va cdc nha sin xuat khée tin ring ho cé thé sin xudt sin phim cita minh & noi Khic Gu hon. Thir hs, sau gin hai thip kj, Vigt Nam van khong thé phat trién durge efe doanh nghigp phi te vva-cung tmg mi néu ¢6 thi sé gid chin duge cde nha sin xudt nude ngoai nay. Bai thdo tua chin sach 88.3 1B thang 9 nem 2008 Trang 6 128 B, Mau thuan chinh Phan tich & trén cho thay ring mac di Vit Nam a dat durge nhiéu thinh twu cho t6i nay, vin con céc yéu t6 thye su gay quan ngai. Yeu t6 quan trong nhat la Vigt Nam khéng phan bé von mét ch higu qua. Cée d6 thi dudi day minh hoa ban chat cla vin dé nay. Mac di thua kém khu vue ngoai quéc doanh vé tao viée lam va ting nang suat, khu vue quée doanh tiép tuc hap thy gén nira gia tri dau tu. Theo s6 ligu diéu tra doanh nghiep gan day nhat, khu vue quée doanh 43 gidm lye lugng lao dong di 7% trong nam 2007. Khu vue nay cfing tgo ra it gid tr] xudt khdu, ngoai trit khong sin. Mac di cde DNNN khong tao ra nhigu gid trj xuat khau, ho lai lim tang tham hyt thuong mai do nh§p khéu may méc va sin phdm trung gian, Va mc dit ho c6 thé bdo cdo 1a kinh doanh ¢6 lai, nhung loi nhugn ciia it nhat la cc DNNN quy mé Ién sé khong con néu bj bude phai tra cho vén va at dai theo gid thi trudng va bi bude phai ban trén thj truémg canh tranh thay vi thi trong bi kiém soat, Hinh 1. So sanh két qué: khu vue nha nude, tu nhdn, nuoc ngoai 100% 2 8% 3 com e B 40% Fam 0%, a8 39338 ng wring doa th a2 es ‘Ngudn: Didu tra doanh nghiép cac nam Bai thd luda chinh sach sb 3 18 théng 9 nm 2008 Trang 7/28 Hinh 2 so sénh ting trudng céng nghigp trong 8 thang dau nam 2008 voi ciing ky 2007. Trong khi Khu vue quée doanh dong gép dudi 10% vao tng truréng theo gid c6 dinh, Khu vue ngoai quéc doanh va FDI déng g6p moi khu vue t6i 45%. Nhung Khi xem xét t6i phia ti san, thi ty trong ciia khu vue quoc doanh Ién t6i gan mot phan hai.’ Mét s6 ngudi 6 thé lap ludn ring ly do cde DNNN khéng déng gép nhiéu vao ting truéng 18 vi ho phai thyc hién ca céc myc tigu kinh té lan x hoi, vi dy nhur cung cap dign hay nhién ligu o mite gid thip. Mgc dit nhimg myc tiéu 46i khang nhau nay diing 1a mot trong nhiing ly do lam giém Igi nhugn cho DNNN, nhung chic chin khéng phai 1a ly do duy nhat. Hon thé nita, goi y chinh sdch cia Ip ludn nay 1a cde khoan tre gia dé thyc hign myc tiéu xa hdi phai duge hogch dinh mét cdch 16 ring va minh bach, thay vi ngam an trong hoat dong kinh doanh cia DNNN va céng ching khéng duge biét r3. Tinh minh bach va tréch nhigm gidi trinh cang tro nén quan trong khi cac DNNN da dang héa sang céc linh vue nim ngoai hogt déng kinh doanh ndng cét dé tim kiém Igi nhugn trong ede Tinh vue khéng lién quan nh tai chinh va bat 49ng san. Hinh 2. Tang truéng san long céng nghiép khéng ké dau khi, thang 1-8 nam 2008 so véi cuing ky 2007 (Nghin ty VNB) Nguén: Téng cue Théng ké ‘Trude khi chuyén sang phan chinh ciia bai viet, chiing t6i muén dé cp t6i van dé si Cac théng tin tin é moi mat cita nén kinh té, bao gdm xu thé gid ca, Iuong va vi lam, ngoai thuong, dau tu, tiét kiém va site khée cla khu vue tai chinh, va tinh hinh ti chinh cia cic doanh nghiép 1én nhat, ca nha nude Ian ter nhan, hign rat thigu. Them vio 6, ning lye phan tich nhimg théng tin ma minh c6 cia Chinh phi van cén han ché. Nhimg khé khan lién quan t6i vige tiép cn théng tin va phan tich tgo nhigu chi phi cho nén kinh 12 ma [é ra c6 thé tranh duge. Thit nhat, khi khéng thé theo d3i ngay ca cdc chi 86 kinh té vi mé co ban voi dé chinh x4c nhat dinh, thi vigc hogch dinh chinh sich mgt die DNNN khdng chiém t6i qua 1/3 tin dung ngin hing. nhigu doanh nghigp trong sé nay 06 thé vay ngoai hay vay theo cac co ché dic bigt. Do vay, ty trong thye cia ho trong ting tin dung ngin hing va sin 3 cao hon, Bai thio Iugn chinh sch sO 3 18 thang 9 nam 2008 ‘Trang 8 128 cach himu hiéu tro nén v6 cling kho khan! Thir hai, sie khan hiém th6ng tin tin c@y tgo ra mot thong digp tigu cue t6i eae nha dau tu trong va nude ngodi, nhiing ngudi chic chan se dat ra céu di: ho dang cd ging che dau digu gi? Dieu nay dac biét ding d6i véi hé thong tai chinh, Thi ba, khi théng tin tin e@y khong ¢6 thi thong tin sai léch sé thé chd. Tin don vA tin bia d@t durge fan truyén va duage tin bai vi ngudn thong tin chin thire lai khéng c6 in cay. piu thang nay, Dign din Kinh té Thé gidi xép hang Vit Nam vio thi 49 trong $2 quéc gia vé trinh dé phat trién tai chin, sau tat cf ede nude chéu A 6 trong nghién ctu va chi trén Nigeria mét chit. Vigt Nam xép hang 50 trong 52 quéc gia vé su ving manh cita cae Chuan muc ké tofn, kiém todn va mirc 49 béo vé nha dau tus thir 45 trong 52 vé thong tin tin dung. Chinh phir phai thay duge Hing th trudng céc logi, dic bigt 18 thi trudng tai chinh, chi c6 thé phat trién néu théng tin lién quan t6i cdc digu kign kinh t@, chinh séch, doanh nghigp VA giao dich déu c6 the tigp cm duge. Vige han ché kha nang dit Tigu hay han ché pham vi béo céo tai chinh va kinh doanh cia doanh nghigp hay cla 68g phuong tign théng tin dai ching la gay cén trd 161 hoat dng théng thudng ota nén kinh té a lam gia ting dang ké ri ro King hodng tai chinh. Vige thiét lip Uy ban Gidm sit Tai Thinh Quoc gia c6 thé git gidi quyét van dé nay, nhung chi Khi Uy ban duge lrao thim Guyén thu nh, kiém chimg, cng bé s6 ligu va thye hin ec phén tich Khach quan va nghiém tc dua trén nhimg thong tin dd. PHAN Il. Kinh té vi m6 nam 2008 ‘Trong nhéing thing gin day, Chinh phi Vigt Nam da thyc hign cae bién php Binh én tinh hinh kinh té vi md. N6 lye t y Iudt vé tign té va ngan sich la bude di rat ding cia Chinh pha, igu chinh tang gid nhién Tigu vo lic Tam phat cao mie di: khong phi duge dng dio ngudi din ting ho nhumg la vige Jam edn thiét, Chi trong ngumg,c8p phép cho céc ngin hang méi chimg t6 Chinh phi nhan thay cn phai c6 ky nat néu muén khdi phye kha ning kiém sodt cia minh 46i véi chinh séch tién t@. Tuy nhién, ahtmg mau thuan co ban néu & phan trén van chua duge giai quyét. Khu vue quée doanh duge yeu du phai that chat chi tiéu, nhung van chua bi thiie ép 8 cai céch. Dang chay cic dy an di tur eng ling phi va khéng edn thiét d&'cham ai, nhumg vin chua thay c6 bing chimg vé mot chin luge méi. Chi cé sy chuyén dich mang tinh chién Iwoe m6i 6 thé giai quyét hing yéu kém vé co edu hign nay va dua Vigt Nam vio vi tri ting trudng kinh t€ cao trong dai han. Ching t6i 48 lap ludn trong eae bai thao lugn truéc la vige tng eudng ee eo quan hoach dinh chinh sich kinh té vi m6 Id mot phan khéng thé thiéu cua tién trinb cai céch. Hign tai, sir phi hop gitta Nedn hing Nha nude, BO Tai chinh va BO Ké hoach ~ Bau tu chia * Cie nha tii trg di tip trung vio ning Tinh vure theo nhu cau riéng eda ho, vi dy nhu do héng nghéo khd v8 theo doi tién trign cia myc tiéu thién nién ky (MDG), nhung ho chura hd tro nhiéu trong vige xy dung co so hha ting cia hogt dng thu thap thong tin thong ké & Viét Nam. * Dign din Kinh té ‘Béo cdo phe trién tai chinh 2008. Bao céo chink c6 thé truy Ap trén imernet tai din chi: hup://www.weforum.org’pdf/FinancialDevelopmentRepor/2008.paf. ‘Bai thao tun chinh sch 8 3 18 thang 9 nam 2008 Trang 9/28 dugc tat. Sé ligu durge gitt khong céng bé, kém vé chat lugng vi pham vi hay con hau nhu khong duge thu thap. Vige chia tach rai rac qué trinh ra quyét dink, trong ndi bo cae co quan va gitta céc co quan véi nhau lam hgn ché kha ning phan ting nhanh chéng va hat quan cia Chinh phi véi cée diéu kién kinh té thay ddi. Chinh pha thiéu nang luc phan tich ndi tai von can phai c6 dé cung cép cho cic nha Kink dao nhimg danh gia khach quan va nghiém tic vé céc Iya chon chinh sch khéc nhau. Cac chuyén gia tré, tai ning va duge dao tao bai ban dang réi cdc co quan quan Iy nha nude do nan long véi chinh séch nhan sy ma hién van dat trinh 46 14 tiéu chi thap hon rat nhiéu so v6i sy trung thanh vi méi quan hé. M6t trong nhimg bai hoc chinh nit ra tir sy bat én ii chinh nam 2008 i ‘Viet Nam khéng thé quan ly m@t nén kinh té hdi nhp toan cau voi nhieu van dé phite tap ma vin duy tri cdc dinh ché hoach dinh chinh séch cia théi ky efi. Vigt Nam phai di theo kinh nghiém cia cée nuéc ban ASEAN trong vigc thyc hign mt sy danh gid toan dign va tai cdu trite cde co quan hoach dinh kinh té nong cdt, bat dau tu Ngan hang Nha nude va BO Tai chinh A. Cén qua som dé tuyén bé chién thang Cée digu kign kinh té vi mé da duoc dn dinh sau khi trdi qua nhiéu thing néng bong. Chénh léch gitta ty gid VND/USD chinh thite va phi chinh thie da duge thu hep, cing nhur tham hut thytong mai hang thang da giam trude tinh hinh tang truéng tin dung cham lai ké tir thing 4. Mac dit gi tigu ding van gia ting, téc d6 lam phat gia ca rat ¢6 kha nang cham di sau khi cae diéu chinh tang gid nhién ligu d& dugc hap thy hoan toin. Nhur da hu ¥ 6 trén, Chinh pha Vigt Nam ximg dang duge khen nggi vi da dra ra nhimg quyét dinh kho khan nhur tang gid xang dau, ngung cap phép cho ngan hang méi va chéng chgi duge dp luc doi ha thap hon lai suat co ban. Tat ca déu 1a nhimg tin tét, nhung van chua dén lic.dé lién hoan an mimg 1. Xuat khau ‘Tham hut thuong mai trong 8 thang dau nam 1a 16 ty USD, va cé kha nang sé tham hut cho ca nam sé gan 20 ty USD." Day 1a mét su tham hut c6 qui m6 mang tinh lich sit, bude Vit Nam phai phu thuéc nhiéu vao dong von nti ro chay vao dé cn bang can cin thanh toan. (Nhu duige dé cp trong Phu luc 1, cuge khiing hoang tai chinh & Pho Udn tro nén tram trong hon cho thay cc nha du tu quéc té sé kém sin long dau tu vao nhong nén kinh té mdi ndi cé cac diéu kign vi m6 khéng 6n dinh). Tin tét Linh 1a thém hut thuong mai cia Vigt Nam li do sy gia tang d6t bién vé nhép khdu, chit khOng phai 1a do két qua xudt khau nghéo nan. Kim ngach xudt khéu 43 ting 161 39,1% vé gid tri trong 8 thang dau nam 2008 so véi cing ky 2007. Mac dit Vigt Nam ‘ Ngan hang Thé gidi dy béo thim hyt vao khodng 16,2 ty USD cho ca nim 2008 trong bio cao gin day tua dé “Taking Stock,” (6/2008; bing 4) nhung thim hut thong mai cia 8 thing diu nim 2008 theo Téng cue Sng ké da la 16 ty USD. Néu GDP tir thang 1 dén thang 8 la 53 ty USD (twong img voi 80 tf USD cho ca niimg 2008), thi tham hut thuong mai sé la 30% GDP. Day li con s6 thim hut v6 cling lim va it khi thy trong thoi ky héa binh & moi nude c qui m6 Ion. {88i tho ludn chinh sch sb 3 48 thang 9 nam 2008 Trang 10/28 16 rang da huéng loi tir sy ting gid khoding sn va ndng sn, tang rung xudt khéu khong chi do yéu 16 gid. Theo Bing 2, xuat khdu hing céng nghigp ché bién sang Hoa Ky van tang lén mt cdch dn turong ca vé gid tri va vé long Bang 2. Xudt khdu hang céng nghiép ché bién sang Hoa Ky (t6c d6 tang so voi cing ky nam ngoai) 11-18 ae 2006/05 2007/06 2008/07 ia tri kim ngach xuat khdu May mac 18.4% —-36,1% += 23,4% Giay dép 32,8% 84% —-11,9% Noi that 29,5% 36,2% 22,6% Thay san 06% — 12,3% 0,0% Luong xuat khau May mac 20,0% — 40,7% —-25,0% Giay dép 33,5% 8,3% 6.1% NOi that ef 0% -21 i 259% Thiy san 7% 3,3 18,0% Nguén: Uy ban Thuong mai Quéc té Hoa a (USITC), Co sé om ligu Dataweb Thich thire 48i véi Vigt Nam 1a duy tri thnh tich xudt khdu tuyét voi nay trong mot mai truimg quéc té ngay cang canh tranh. Mgt méi quan ngai la ty gid hdi doai thy da lén gid khi lam phat trong nude vuot xa lam phat quéc té (theo ddng USD). Lam phat gid ngi dia cing lam gidm tinh canh tranh vi tao, dp lye tang Iuong khi cng nhan phai xoay xo dé duy tri mire s6ng khi chi phi thuc pham, nha 6, quan do, gido duc, y té va nhién ligu gia tang. i du tu truc tiép nudc ngoai Dau tu tryc tiép nude ngoai (FDI) nhin chung la it ri ro hon cae dong dau tu gidn tiép nhut vin vay nurée ngoai va dau tu chimg khoan, Vigt Nam da tn hudng lin song céc cam két FDI to Ion trong nam nay. Diéu 46 khién cho mét s6 nha quan sat tuyén bo ring céc Khoan thim hyt tai khoan vang lai khong phai la nguyén nhan gay ra lo ngai. Nhan dinh a thiéu co so vi mot sé ly do. Thit nhat, co cdu FDI dang ngay cang thién vé khu vue bat dng sin va di vao nhimg dy an Ién (voi quy mé trén I ty USD). Citibank uée tinh von FDI ign quan dén bat dong sin hign nay chiem dén 1/4 tong vén gidi ngan. Thj trudng bat d6ng sin nhay cém véi nhing bién dong mang tinh chu ky, va do cén théi gian chuain bj !6u dai nén cdc du tur ny thug ¢6 khuynh huéng di theo ce chu ky ting réi giim manh, Hon nita, bat dng san khOng tryc tigp tao ra hang xuat khéu, mac dir cc khu nghi mat va khdch san s® mang lai ngoai héi khi thu hét duge du khach nude ngoai dén u nhiéu hon s6 tién nhap khau hing héa ding dé phyc vu cho ho. Dang lo ngai hon la thye té ring kin song FDI nam nay chit yéu 1a do vige mot s6 dy an qui mé khéng 16. Trong 7 thang dau nam 2008, co 8 dy dn cl phép cho m dén 75% ‘Bai thdo lun chinh séch 88 3 18 thang 9 nm 2008 Trang 11/28 téng vn FDI duge dang ky. Séu trong sé nay 1a nhing dy an dau tu bat dong san lon, trong dé c6 mét dy én phat trién khu a6 thj méi cita Brunei 6 Phd Yén, mot khu phitc hop dan ear va dai hoc cia Malaysia 6 TP.HCM, hai khu nghi mat ln 6 Ba Ria - Ving Tau va mot khu nghi mat 6 Kién Giang. Hai dy én kh6ng phai bat dong sén trong so 8 du an khdng Id nay la nha may thép Formosa Plastics va nha may loc dau. Thye té 1a Viet Nam dang dat cuge chinh cén cn thanh toan cia minh vao thign ¥ thye hign hét cam ket ctia cac nha dau tu én nay. Kinh nghigm trong thoi gian qua vé tién trinh gidi ngan clia cdc nha dau tu bat dng sin lon & Vit Nam va céc noi khéc trong khu vue cho thay viée coi toan b@ $6 vén nay sé duge trién khai la qua lac quan. Hon nia, théng tin chi tiet vé nhimg ké hoach dau tur nay it durge cong khai. Ta khong thé chic chan rang khi cc dur én duge trién Khai thi c6 thye sy phai gidi ngin ngoai hoi 6 quy mé én nhu thé niy hay khéng. Nhing con sé day an tong gin lién voi mot s6 nhimg dy an nay cing 1am nay sinh nhimg céu héi vé tinh chinh xe cia ce woe tinh vé chi phi dau tu va dong cg cla cdc nha diu tu, Ligu ¢6 thy té hay kh6ng khi ky vong mt nha dau ty nude ngoai dau tu dén 4 ty USD vio mot khu 46 thi méi nam 6 mt tinh nghéo va xa nhu vay? Ligu mot dai gia Malaysia c6 that sy rét mot nii tign 1én hon ngén sch gido dyc hang ndm cila ca Vigt Nam, chi cho mot khu dai hoc? (That vay, gia tri ciia nhimg dir an duge c6ng bo gan day 6 Vigt Nam dai khi cao hon dang ké so véi nhimg dy an tuong ty duge thyc hign 6 cée nude khic, nhi&u lie cfing chinh do cing m6t nha dau tir thyc hign. Diéu ny cho thay c6 kha nang cac con s6 duge céng bd & Viét Nam cé thé khng phan anh dung chi phi that), Cac nha hoach dinh chinh sich can trong can nhin vao sau nhing con $6 nay dé xac dinh s6-vén chi s6 hir that sy ma nha dau tu cam két, Ciing c6 ¥ kién cho ring cde nha dau tu nude ngoai duge khuyén khich phéng dai cée con sO dau tu nham gay an tueng voi cae chinh quyén dja phuong, gitip day nhanh tién 46 cép phép va tiép can durge nhimg khu dat C6 vj tri tot nhat vai dign tich 16n nhdt. Néu that sy diéu nay xay ra thi chinh sdch thu hat 6 khi cén phn tac dung, vi né s& day gid dat ln cao, am dau tu lai khdng higu qua nan ling cde nha dau tw nghiém tie, dc bigt la edie nha dau tu trong Tinh vyc céng nghigp ché bién. Ngoai ban cht dau co va bat 6n ciia nhing dy an ddu tu nay, ngay ca khi duge trién khai, thi ching cfing khéng thé tao ra duigc nhiéu vige lam hign dang rat can dé hap thy nhing ngudi mdi gia nhap thi truong lao dong. Do do, digu dang lo ngai 4 trong 8 thang nam 2008, FDI dau tu vao nganh ché bign thy phim va céng nghigp nhe - hai nganh cung cép rat nhiéu viée lam ciing nhu tao tiém nang phat trién cho cae nganh cong nghigp phu tro- chi dat tng cong 2 ty USD, so véi 2,7 ty USD trong nam 2007. Van con phai ch xem diéu gi sé xay ra trong 4 thing cudi cua nam. Tuy nhién, bing chimg khéng chinh thite cho thay, nhiéu nha dau tu nude ngoai trong céc nganh thim dung lao dong va inh huong xuat khau dang tri hoan cdc quyét dinh dau tr cho dén khi diéu kign kinh té vi mé én dinh va nhiing diéu kign khac, bao gém co sé ha ting giao théng va dign, duge cai thién. {Bai thdo ludn chin sch s6 3 18 thang 9 nam 2008 Trang 12/28 3. Lam phat ‘Ty Ig lam phat theo béo céo 6 Vigt Nam hign ndm trong khodng 25-30%, Téc 46 mat gid cao nay duge qui cho nguyén nhan gid Iwong thyc va nhién ligu trén thé giéi gia tang, mac di hign nay cée mite gid nay di gidm khoding mdt phan ba so véi mirc tang cao vira qua, Nguyén nhén quan trong hon li tang cung tien va mé rng tin dung nhanh chong 43 dan dén két qua ty 1é lam phat 2008 cao hon hai én bén lan so véi cde nude lang gieng. Cu tric tai chinh eta cac doanh nghiép lon nha nude, ding chit y Ia tinh trang do x6 mo céng ty ti chinh, ngan hing va céc céng ty lién quan dén tai chinh khdc, van tiép tue Ta nguén quan trong thitc day tng trudng tien té. Bang 3 m6 ta ty 1é lam phat 6 Vigt Nam va cdc nude ling giéng, Néu lam phat hoan toan do cdc yéu 16 bén ngoai gay ra, ta st ky vong ty 1é lam phat clia Vigt Nam sé xdp xi ty 1¢ lam phat cua Thai-lan, In-d6-né-xia va Trung Quéc, cde nue cing chju tac dong cua nhimg dp luc tuong ty tir bén ngoai. Hinh 3. Lam phat 6 mét sé nuéc chau A (CPI cuéi thang so v6i 12 thdng trudc) P viet Nam Indonesia ThaHan Trung Qube ° : SS EELEEESEEEPSES Nguén: Co sé du ligu tai chinh toan cau (Global Financial Data) R6 rang, cdc nude c6 thé so sanh duge déu cé ty 1é lam phat thap hon hin Viét Nam. Néu xu huéng nay tip dién (v6i kich ban gia ca tang 40% trong 2 nim), thi rat c6 kha nang nhiing di héi tién Iuong sé leo thang, dong tién sé mat gid va c6 Ie tinh canh tranh cing s@ gidm dan. Nguy co nim & ché nhiing ky vong lam phat sé téc dgng lén hanh vi cia doanh nghigp va hé gia dinh, dan dén xéo trgn trong cic nganh kinh te, con lc gié tién luong lan rng va mite tiét kiém thap hon, Dau tu dai han sé tro nén ri ro hon khi ca phia san xuat Hn tigu ding déu mat long tin vao dong tién quéc gia nhu phuong tign luu git gid tri, Doanh nghigp nude ngoai, véi kha nang tip cn tai chinh bén ngoai, cé thé gia tang ty dong héa va gidm vige lam, Sy phat trign tai chinh cing s@ bi ngung tré. ‘Bai thdo luda chinh sch s6 3 18 thang 8 nm 2008 Trang 13/28 Diu nam 2008, ting true tin dung 4’ hon 60% so véi cling ky nam 2007. Tang truong tin dung trong nim 2008 duge d&t muc tiéu 1d 30%, di rang mite ting tnréng nay gan hur ping 0 trong 3 thing vira qua, Dé kiém soat lam phat, tng truéng tin dung binh quén khéng thé hon 2% m6t thang. Hinh 2 cho thy ty 1€ lam phat, tang trudng tin dung va [ai suat ti cp von cia Ngan hang Nha nudc Vigt Nam. N6 minh hoa 16 nét mdi tong quan anh gitta Iam phat va ting truong tin dyng. Mét xu thé khéc 1a lai suat tai cp von, Tai suat chinh sch quan trong theo dé cae ngan hing thuong mai c6 thé vay tir NIINN Vigt Nam, ai khong thay di trong sudt giai dogn 2002-2006, trong khi ty 1¢ lam phat va toc 6 ting trudng tin dung thay d6i manh. Diéu nay cho thay sir thiéu higu qua ciia vige sit dung chinh séch Idi suat nhu mét cng cy chinh sch tién t@. Chi khi c6 ap luc lam phat nang né trong nm 2007-08, thi NHNN moi ting Iai suét ti cp vén. Ngay ca khi 6, 18 suat nay van thap hon hn ty 1é lam phat. Chinh phi 43 ding khi kim hm ting truéng tin dung vao mita hé vita qua dit [ating truéng kinh té cham lai. Khi ty 1@ lam phat giam, ap lye s€ chic chin dén vao vie Chinh phi phai néi long chinh sach tin té dé thic day tang trudng. Van dé 1a 6 chd mic di: nén kinh té da ngudi di, nhimg truc trae mang tinh co edu van con dé. Vi nhu nén kinh té Vigt Nam bj cim, vé mot toa thude ding lite 48 cat con sét. Bang tiée la vi-rat eim van con nam trong hé théng. Netmg thudc thi con sot lai ting lén, Vi-rit & day chinh 1a sw thigu ving ky ludt trong h@ théng tai chinh. Né phan anh sy that bai vé ky luat trong cde DNNN va tip doin lon. Trirkhi nhiing van dé nay duge gidi quyét, bat ky né Iye ndi long chinh sch tién té va ngan sich nao cing sé kich hoat lam phat tng tro lai. Hinh 4. Lam phat, tang trudng tin dung va Iai sudt NHNN, 2002-2008 % - | % 20 57 | | |g | Lam phat so vi cing hy 12 thing 89 | — ~ Lai subt tai cdp vin x eo Téing truréng tin dung, so véi cing ky 12 thang (truc bén phai) a |_| | 1% 15 | | 30) 10 | | } 20, oO SK SFE LEE EES EESSF Ngudn: IMF, Théng ké Tai chinh Quéc t8 (International Financial Statistics) ‘Bai thdo tudn chinh sach s8 3 ‘1B thang § ndm 2008 “Trang 14/28 $6 ligu tin dung duge cong bé gan day cho thdy gi bién phap siét chat mia hé vira qua 4a kim ham tang trong tin dung xudng con sé khong trong ba thang qua. Neu mite tang trung 40-60% mét nim 1 qué cao thi ting truémg 0% la qué thap. Tang truéng tin dung nén binh quin khodng 2% mét thang dé nhét quén vdi vige 6n dinh gid (@ mirc lam phat mot chi s6), Va dich dén cia tin dung efing quan trong nu s6 Iugng cho vay. Céc ngin hang yéu kém sé cho vay kh6ng hiéu qua, dc biét néu ching truc thuge cdc tap doan kinh té- day Ia bai hgc cay ding tir cude Khiing hong tai ehinh chau A. Bai hoc nay cling c6 thé lap Iai trong turong lai gan. Phan Ill. Hoat dong ngan hang va thi trvong bat dong san Mét hé théng ngan hang higu qua va én dinh chinh 1a c6 may cho ting trudng kinh té dai han. Hign nay, nhiéu hay thém chi hau hét cdc ngan hang Vigt Nam khéng duge quan ly theo chudn myc quéc té. Ho ganh qua nhiéu rai ro, trong khi khong di minh bach va kchdng dura ra nhimg dir phong di manh cho tai sin kh6ng sinh Igi, Cée doanh nghigp higu qua thi gp khé khan trong vige vay von luu dng c6n cac hoat déng daw tr mgo hiém c6 tinh du co cao Iai duge cép vin. Ding thoi, cdc doanh nghigp 1én cia nha nudc lai mo hay gop von da s6 vao nhimg ngan hing cé phan, gilip chinh ho tin dung vay ng dé khai thac tai san nha nuéc nhur dat va tai nguyén thién nhién. Dang lo ngai hon 1a lan song cdc céng ty tai chinh mdi moe lén. Bay 14 mot nganh hau nhu Khong dugc kiém sodt nén st mé ra nhiéu co h6i bi lam dung. Cac khoan ng xau do cdc céng ty tai chinh khéng duge kiém soat la nguyén nhan chinh gay ra su tan rf tai chinh cia Thai-lan nim 1997. Da so nhimg céng ty nay d& bj déng cia sau giai doan khing hoang, vi ching 43 dé lai mét ganh nang tai chinh khéng 16 Jén vai Chinh phi va toan b6 nén kinh té Thai-lan. A. Ri ro qua mie trén thj trvéng bat dong san Sau 3 thang (thang 4 - 6/2008) ting lai suat tién giti dé thu hat ngudi gi tidn, that chat tigu chi cho vay va tai dinh gia danh myc cho vay, cdc khoan 16 bat dau xuat hign trén bang can déi tai sin cia cdc ngan hang thvong mai Vigt Nam. Tinh dén nay, di c6 20 gan hang (tat ca déu la ngan hang thuong mai cd phan nhd) bo cdo hoat dong thua 15 trong théng 7. Tuy nhién, hign van chwa c6 s6 ligu dang tin cay vé cde khoan ng khé ddi va hoat déng cho vay lign quan dén bat dng san cia cdc ngan hing trong giai dogn khan hiém tin dung bat dau tir qui I - 2008. Nhumg vige phan tich cdc sé ligu cho vay cla ngan hang 6 TP.HCM cho thay hé thong ngan hang van cn yéu, va mét s6 nhimg ngan hang nay c6 thé khéng try duge trong trung han. én nay thi da rd la trong nam 2007 va quy 1-2008, cae ngan hang da manh tay cho vay 6 mot quy mé chua timg thay. Hinh 5 cho thay mite gia tang du ng hang thang cla cdc ngan hang thong mai Vigt Nam néi chung va dac biét la ¢ TP.HCM. Dé thj minh chimg 15 qui mé ciia ting truéng tin dung. Phan 16n kh6i long tang trudng tin dung xay ra yao qui IV - 2007 va qui I - 2008 (trir giai doan Tét Neuyén Dan vao thang hai). Dinh diém cia no juan chinh sch 6 3 18 thang 9 nm 2008, fang 15/28 ur bing né tin dung la thang 12/2007, khi d6 42 c6 41 ngan 1 dong (twong duos 26 USD) duge bom vao nén kinh té tir céc ngan hang @ TPLHCM. Mac dir mot phan lugng tin dung nay 6 lién quan dén hoat dng sam xuat phyc vy t2t va sir gia tang nhap khdu 6 16 va thép, nhung sur gia tng dt bién chua ting c6 nay c6 tru Uep Tign quan dén dau co bat dng sin. Hinh §. Tang truéng tin dung ngan hang (nghin ty VND) Gia ting tin dyng ngan hang hang thing & Vigt Nam va TP.HCM (nghin ty VND) | 55 | aVietNam OTP HOM 4 |= sania | “aval pebt Lal | BELIEF EESESEESEE 15 Ngudn: IMF va Cuc Théng ké TP.HCM Hinh 5 cing chi r3 ring thye t& phin lén sy bing né cho vay Ii xuat phat tir hang thuong mai cd phan. Vige tham gia vao bat dong sin, g6m vén vay cho ca fe ngan hu du an {Bai thdo lun chinh sch sb 3 16 thang 9 nam 2008 Trang 16/28 Hin ngudi mua, 4a dat ty 12 cao dang lo ngai 6 nhiéu ngin hang, Theo NHNN, tinh den thing 8/2008, hai trong tong s6 41 ngan hang 4& cho vay lién quan dén bat dong sn chiém hon 50% tdng du ng cia ho; 9 ngan hang 6 ty 1g cho vay bat dgng san trong tong du ng hon 30%; va 9 ngén hing khée 1a hon 20%. Mie di van chura thé khing dinh, nhumg e6 kha nding nhimg con s6 nay van chwra phan anh ding qui mo cia van dé dya vao vige mot s6 ngan hang c6 xu huéng phan logi khéng diing céc khoan cho vay lién quan én bat dng sin nh’im che bét mite ri ro qua Jon cia minh 6 thj trudng nay. Nhimng chuyén dong gid bat dgng sin 6 khu Nam Sai Gdn, phan khiic thi trudng bat dong sin phat trign nhanh nhat va néng nhat & TP.HCM, cho thay tai sao cae ngan hang qua sot sing cho vay bat déng sin khi he c6 trong tay qué nhiéu tién thanh kho&n, Khich hang cia ho, gm cc nha dau tr bat dgng sin va ca gidi dau co, chinh la nhimg ngudi thang cude trong giai dogn biing né kinh t& cia Viet Nam. Gid bat dng sin dat dink ditm vao thang eigng 2008, chi mét thang sau dinh diém gidi ngén ng vay. Ham y cla van a rat nhigu nha dau co da vay tién dé mua bat déng san vao ding lic thi trudng sot lén cao d6. Bang 3. Bién déng gia bat déng sén 6 khu d6 thi phia Nam TP.HCM (trigu ddng/m’) ‘TO4) TOS! T12i Tot 2007 2007 108 Ph iung, Q7 (can hi Pha My Hung, Q 7 (at) 368 64,0 72,0 110.0 82,0 Phi My, 7, 110 21,0 27,0 = 36,0 27.0 20,0 Thai Son, Nha Be. 55 12.0 16,0 27,0 __24,0 12.0 | ‘Nguén: Sé ligu do tac gid thu thp qua phong Van cdc cng ty/ea nhan mdi gidi bat dong san Ban chat lai sudt khong c6 dinh cia hau nhu tat cd cdc hop ddng vay lign quan dén bat dong sin khién cho bén di vay chiu tic dng manh cla vige tinh thanh khoan bi that chat. Céc hop déng vay lién quan bat dong sin thudng dinh 13 sau giai dogn 3 thang, 6 théng hay 1 nam (véi 1 nam la phé bién nhét) lai sudt sé duge diéu chinh ngang bang !4i st tién gii lie d eng thém mt khoan chénh Iéch tit 3,7 dén 4,3%/nam. Trong s6 180 ngan ty dong (11 ty USD) mite tang tin dung rong ma céc ngén hang @ TP,HCM da thye hign trong_12 thang qua, c6 70,3% la cho vay trong vai thang tr 11/2007 én 3/2008. Nhu vay, bit dau tir thdng 11/2008, mt khdi long l6n vin vay sé dén han diéu chinh lai suat. Viéc digu chinh lai suat ciia cdc khoan vay nay ciing c6 nghfa 1a ngudi di vay sé phai chiu [ai suat 20-21%, hay 8-9 diém phan tram cao hon Hai suat vay ban dau. Chinh vi vay, thoi ‘cudi nam nay c6 thé s€ xay ra mét kin s6ng khéng tra duge lai va ng géc do gid bat d6ng san suy gidm va do vige diéu chinh chi phi vay ng. Su xudng cp chat Iugng vén vay bat dong san c6 diém tuong ding véi sy suy giam cia thi truzmg chimg khoan trong nam 2007. Tuy nhién, kha voi nhiing hop déng mua ban 6 phiéu “repo” vi hgp déng cho vay chimg khosn theo dé céc ngén hang ¢6 thé ty dong ban cé phiéu cm c6 mot cich ty dong, vige giai chp trong thi trudmg bat dong sin sé cye ky khé khan. Theo qui trinh phd san hign nay, ch ng chi co thé bat dau thura kign sau 270 ngay tinh tir lie Khoan vay qué han lin dau tién. Va mét khi xdy ra tranh tung, {Bai thao tudn chinh sch sb 3 18 thang 9 nm 2008 Trang 17/28 thudng phai mat mgt nim rudi dé au gid tai sin thé chp 6 mt trung tim dau gid theo chi dinh ofa ta, Chi ng khéng c6 quyén kiém soat gi dang ké trong toan bO qua trinh nay. Két qua la ngan hing chi c6 thé chon céch dan xép khong qua tba dé hy vong thu ho Ja vén cho vay cia minh. Gia bat dong san 6 céc khu 46 thi méi tai TP,HCM di gidm 40-50% so vi mite dinh, KY thudt thim dinh chun ma céc ngan hing Vigt Nam thuéng ap dung la danh gid bat dong sin thé chap 6 mirc 70% gid tri thi tring, sau 46 cho vay toi da 70% trén gid tr} danh gid. Ngay ca véi nguyén tc 70x70 06 vé cdn trong nay, nhiéu d6i tugng vay ng dang tién gan dén hod da ganh chju gid tri rong am cia bat dgng sin. Nhiéu ngu 6 ho sé c6 kha nang “bé cia chay lay ngudi” khdi cdc khoan vay “hoan toan doi chieu”. Nhung ngén hang ciing khdng c6 quyén han phap ly dé thanh I s6 bat dng sin ho ndm trong tay. Do dé s& phai mat nhigu nam dé th4o g& nhimg nghTa vy ng di tich ty trong giai dogn bing né tin dung 2007-2008. B. Nhu cau cai cach khan cdp Theo théng tin ghi nhén, céc nha lanh dgo ngan hing thudng néi ho sin sing “chia sé mot 6 kh khin ma khu vuc doanh nghiép dang gap phai”. Diéu nay cé nghia 1a cdc ngin hang 6 thé sin sing tai co cau va gia han lai cdc khoan Iai va ng géc khéng tra duge toi day. Theo hudng dan hign hanh cia NHNN, mét khodn vay duge t4i co edu sé khong bi xem li ng khé ddi kém theo diéu khoan chi edn trich dir phdng 5% khoan chénh léch gitta gid trj von vay va tai sin thé chap. Nhu vay, céc ngn hang va khéch hang vay gap ric ri cia ho sé “dao ng” dé lim méi cdc khoan vay, déng thi tgo ap Iuc dé Chinh phit néi long chinh sich tign t8. Day la mét tinh huéng v6 cling riti ro va phai tranh khong dé xdy ra, vi n6 sé kéo dai tinh trang yéu kém ctia nhiéu t6 chite tai chinh, Vige néi long tién t@ (nghia la dat ting trudng tin dung binh quan hon 2% mét thang, 1a mie t€ng trudng tinh dén nay trong nam 2008) sé tiép strc cho lam phat va gay bat én tién déng Viet Nam, nhung no sé khéng giai quyét duge van dé khan hiém tin dung. Ngén hang tap trung dao ng thi khong thé cho vay méi cho dit lai suat c6 gidm, Trong méi truéng nay, Chinh phi phai cuong quyét yéu cau cae ngan hang gidi quyét hoan toan lugng ng xu thay vi che dau chiing. Chinh phi can xem xét vige diéu chinh thi tuc pha san, theo huéng tgo thud Igi hon cho phia chi ng trong vige thanh ly tai sin thé chap va xir ly ng x4u. Va NHNN nén xem xét lai nhimg huéng dan ciia minh trong viéc hach toin va bio céo cae khoan ng duge tai co cau. Mdt so nha quan sat 06 thé phan bac chinh sich nay véi lap ludn ring viée tao diéu kign cho céc ngan hing dé dang siét ng hon sé tuéc di tai san cia nhimg doanh nghigp dang gap kh6 khan va chi c6 I9i cho gidi dau co nhieu tién m&t. Tuy nhién, chi phi cia vige kéo dai van nan ng kho doi sé lén hon nhieu. Do 46, Chinh phi cén doat quyén kiém soat céc ngan hang mat kha nang thanh togn dui hinh thite tigp quan hay bao toan tai san, giao cho mt ngén hang thuong mai clia nha nude quan IY hoat dng thuing nhét ciia ngan hing nay. Lam nhu vay, NHNN sé c6 thoi gian dé danh gid mét cdch chinh xéc danh mye cho vay ca ngan hang thua 1}, sau d6 ban hoe x6a sé cdc khoan vay khé doi. Nguyén tic 1a phai nhm dén vige bao vé ngudi giti tién va Bai thdo luda chinh sach s8 3 48 thang 9 nm 2008, Trang 18128 nhimg d6i tung di vay tot, chtr khong nhim bao vé ngudi dau co, chi sé hiru hoge nhimg ngudi gun Iy ngén hing. Mét phan viée trong qui trink tigp quan [a phai thay thé céc gidm déc ngn hang ct, va chi sé htu ngén hing phi chap nhan tén that von chu sé hitu cua minh. PHAN IV. Nhin vé phia trwoc: thach thirc vé mat co’ cu déi voi tang trvong dai han Vigt Nam cn phai lim gi dé thie day ting trudmg dai han? Phan tich trong phan I chi ra miu thudn chinh trong cor cdu nén kinh té Vigt Nam, Phan ndy xem xét mau thudn nay mat céch chi tiét hon trong béi cdnh cia chinh séch céng nghigp vi dau tu cOng. A. Khu vue nha noc Mau thudn cn ban ding sau str bat én kinh té ciia Viét Nam, va chic chin sé can tro trién vong tang truéng dai han néu khéng duge giai quyét, la cau tric Iuéng doi eva nén kin 18, Déng gop cia khu vue nha nude vio nén kinh te tinh theo gid tri gia tng, tao viée jam va auat khdu, la rét khong turong ximg vé mat ty 18 voi Igi ich ma khu vue nay nbn duge vé tin dung, dat dai va chinh sich uu dai nhu kha ning duge hudng céc hop dong nhiéu loi nhugn cla Chinh pho. Nhing khé khén kinh té trong nm nay 4a fam bi sinh thao ludn & Viét Nam vé vai tro cia khu vue nha nude noi chung va cia céc tong céng ty, tap doan kinh té ndi riéng. Tuy vay, nhimg giai phap thye hign cho t6i nay c6 thé duge mo ta fa mang tinh tink the, that jung bude bung nhim kh6i phuc sy én dinh trong ngan han. Phan ing ca cdc tp dosn trude sur kéu ggi cat gidm chi tiéu ciia Chinh phii cho thay digu nay. Rat nhigu cOng ty tuyén bd quyét dinh gidm quy mé dau tu dang ké trong nam 2008. Vinashin din dau véi théng béo gidm 60% tong dau tu trong ké hoach 2008. Chting ti chia sé véi nhiing quan ngai ma céc nha kinh té Vigt Nam da [én tiéng vé t6c 46 nhanh chéng ma céc doanh nghiép nay c6 thé quyét dinh nhimg cét giém sau rng. Thir nhat, ngudi ta khong thé khéng suy nghi ring ligu cde dyn due logi bo hay tri hon ban dau c6 thu sir durge dir kién trién khai hay 1a chi dua vao trong ké hogch va cOng bé rong rai vi nhing ly do chinh tri, (Digu nay khéng thé biét duge néu kh6ng c6 thém théng tin). Thi hai, céc quyét dinh nay gay ra nhiing quan ngai nghiém trong vé chat lweng quan ly doanh nghiép. Cac céng ty hoat dng vi loi nhudn thyc hign quyet dinh dau tur sau khi di nghién ciru rat ky cang; khé c6 kha nang Vinashin (dugc biét 1a dang gap kho khan huy dong von néu khéng cé bio lanh cita Chinh phii) co thé nhe nang cham ditt cae dy én cla minh néu ban quan ly da day céng xem xét va xac dinh rd duoc kha nang sinh Igi cua cde due én nay. Thm chi con ding béo dng hon la t6c 46 nhanh chéng ma Vinashin 43 quay ngost quyét dinh cia minh. Toi thang 7, Vinashin tuyén bé chuan bj thanh lap lign doanh moi véi mt tp doan cia Ma-lay-xi-a dé xay dmg nha may thép 6 Ninh Thuan véi tong dau tu 3 ty USD. Dén thang 8, mite dau tu di duge diéu chinh lén 10 ty USD. Nhimg thdi quen ci [a rat khé ri bo. {88/ tho ludn chinh sach 38 3 18 thang 9 nm 2008 Trang 19/28 Mét xu husng dic bigt ding ngai 1a vige cde tap dodn céng nghigp chuyén sang kinh doanh tai chinh, Nhing tap doan nha nude Ion cla Vigt Nam nhu Petro Vit Nam, EVN, Vinashin, FPT, Vinatex va Vinacomin di mé ngan hang, cong ty tai chinh, cOng ty chimg Khodn, cdng ty thué mua va cong ty bao hiém. Nhimng hoat déng nay cho phép cic ta doan Kinh t& nha nude sir dung tai san quéc gia va vi tri wu dai cia minh dé huy dong vay va kinh doanh trén thi trumg ngi dia. Cho phép xu thé nay dién ra sé tao ra mot ro true mit cho Chinh phi. Thir nhdt, Ngan hang Nha nude (NHNN) sé mat kha ning kidm soat lai cung tién néu céc doanh nghiép céng nghigp duge phép thiét lap cdc t6 chite 6 kha nang tgo tin dung cho chinh minh. Thit hai, cho vay trong ndi b6 tap doan la mot vige lam het site rii ro, chuyén tin dung khéi hoat d6ng kinh doanh ving manh sang nhiing dy an kém ximg dang hon, Sy pha sin cia ngan hang ma mt phan la 6 lign quan tdi vige cho vay trong ndi b6 tap doin 4 lm nay sinh khiing hodng tai chinh & nhigu nude dang phat trién tai chau A va chau MY La-tin. Thit ba, nhimg t6 chite tai chinh nay tao ra cdc céng cu cho phép lnh dao doanh nghiép c6 thé chuyén tai sin tir doanh nghiép céng sang doanh nghigp tu, duéi hinh thite cde cng ty co phan l& céng ty con cia DNNN Mt lap lun thudng duge dua ra 1a céc tap doan & Vigt Nam chi don gidn 1a di theo con duamg cia céc tap doan keiretsu Nhat Ban hay chaebol Han Quéc, Nhimg so sinh nay la khéng ding vi mét s6 ly do. Vi dy, cae chaebol khong duge phép lap ngan hang va céc gan hang trong mot thai ky dai duge dat dudi sy kiém soat chat ché cita nha nudc. Mac dit cdu tric Keiretsu duge hinh thanh xung quanh m6t ngan hang chinh, nhing cong ty nay kh6ng phai la tap doan nhu & Vigt Nam ma 1a nhimg lién minh mang tinh phi tap trung gitta céc doanh nghiép dugc lién hé véi nhau béi sé hiru chéo. Dit thé nao thi mo hinh keiretsw cing da duge chimg minh la khOng con gid tri vao thap nién 90, khi Nhat Ban roi vao mét cudc khiing hoang tai chinh sau rng va kéo dai do v6 van céc khoan ng xdu va quan ly ngan hang yéu kém. Tac dng tigu cye cita cugc khiing hoang trong thap nién 90 van con cdm nh§n durge vao ngay hom nay. Tac déng cita khting hoding kéo dai nhu vay li do céc ngan hang chi thanh ly va x6a ng xdu m6t cach tir tir. Chinh phi tiép tue quyét tam gitr ving vai trd chit dao cua khu vue nha nude bat ké két qua hoat déng khach quan cia nhimg doanh nghiép trong khu vuc nay. Cudi cling thi day sé la mot quyét dinh chinh trj phén anh nhimg wu tién va chién luge ctia quéc gia. That su 1a khng cé ly do nao vé mat ly thuyét cho rang DNNN khéng thé c6 tinh canh tranh nhu céc doanh nghiép tu nhan. Ta khéng duge roi vao cai bay ma nhiéu nha kinh té da mac phai khi cho rang tat ca cdc doanh nghigp tu nhan 1a higu qua cbn DNNN thi khéng.'" Xing-ga-po va gan day la Trung Quéc da chtmg minh cdc DNNN cé thé canh tranh toin cdu. Mt sé DNNN ciia Vigt Nam duge van hanh t6t ngay ca khi phai thyc hign céc nghia vu “x3 hi” va chju dung nhimg can thigp khac. Néu nhimg doanh nghigp nay durgc phép canh tranh véi it nghia vu céng ich hon (trit khi 1a duge nha nuéc tra tién) hay duge digu "Vi dy ndi tiéng 1a vige Ngan hing Thé gidi khuyén cio Chink phi Han Quéc khong nén dau tw vio nganh thép. Nhung cho dén thip niga 80, céng ty POSCO thude s6 iru nha nude la mot trong cde nha san xuat thep higu qua nhat thé gidi. 88ithdo ha chinh sich sb 3 ‘8 thang 8 ndm 2008, “trang 20/28 tiét mot cach khén khéo hon thi ho c6 thé dong m6t vai trd hiru higu trong trong lai ting truéng cia Vigt Nam. Mau thudin can ban trong chinh séch cia Viét Nam khdng phai a gita toan cau hoa va so hiru nha nuée ma la nd lice Inedng t6i tinh camh tranh qudc té cia Chinh pln trong khi cd gitip nhimg ngéinh chit dao ciia nén kinh té trénh Khoi canh tranh toan cd. Xing-ga-po va Trung Quéc da tao dymg duge nhimg céng ty canh tranh bang cach dp dat ky lust thi trudng lén nhig doanh nghigp nha nude cing nhu tu nhan cia ho va dic biét la ding canh tranh quée té lim thude do tin céy nhat cho higu qui hogt dgng doanh nghiép. DNNN khong thé tang truéng va canh tranh néu khéng c6 cde nha quan Iy co kinh nghiém, duge dao tao bai ban véi bién ché va chinh sich long bang duge gan véi higu qua hoat déng doanh nghiép.' Céc doanh nghigp s@ kh6ng thé canh tranh toin cau neu duge biégu duong thanh tich tao Igi nhudn trén gidy, duge hinh thanh tir cic dy an bat d6ng sin mang tinh dau co, xay dug trén dat dai cilia nh nude va tai tra boi von voi gid ré, Ky luat thj truémg khéng thé durge thiét lap néu cdc doanh nghigp kh6ng bi bude phai t qua duge céng bé cho ngudi dan Viét Nam, chju kiém todn va ra soat d6c lép voi nhimg ngudi chi sé hiu thyc su cita céc tai sin quéc gia nay. Mau thudn then chét gitta né lye mudn cd duge tinh canh tranh va su khéng san sang canh tranh duge minh hoa r5 nét trong Bang 4 véi xép hing gan day cia hai chi s6 hang dau vé tinh canh tranh: béo céo “Lam Kinh doanh” (Doing Business) cla Ngan hang The gidi va Chi sé tinh can tranh cita Dign dan Kinh té Thé gidi (WEF). Vigt Nam duge xép hang gan cudi trong khu vue Déng A, va thir hang nay lai thay doi theo chiéu nguge. WEF cho Viét Nam thap diém 6 tiéu chi mite 46 phtte tap cia hoat déng kinh doanh véi thir hang 126 trén 131 vé “ban chat cua Igi thé canh tranh”. Noi céich khéc, lao dng ré van la Igi thé Ion nhat cua Viét Nam. Giéng nhu “Bao céo phat trién tai chinh” cla WEF duge dé cap 6 trén, Vigt Nam cé diém v6 cling thap vé mire 46 bio vé nha dau tu (170 trong 181 quéc gia cia béo cdo “Lam kinh doanh” va 121 trong 131 trong Chi sO tinh canh tranh toan cau). Trong mt méi truéng véi céc théng Ié kinh doanh khong minh bach va thiéu trach nhigm giai trinh, cée nha dau tu nghiém tic khong ¢6 céch a sit két qua hoat dng ciia giam déc, cla doanh nghiép va theo 46 ma phan bé dau tu, Mot méi truéng nhu vay sé hap dan nhat déi voi nhimg nha dau tu tim kiém Igi nhudn nhanh chong dya trén mt hinh thtte wu dai dae biét. Mic dit ta c6 thé dua ra nhimg chi trich hon toan hgp ly vé céch ma nhimng chi sé nay duge tinh tof, nhung 16 rang vige Viét Nam ludn c6 diém thap khéng phai la mt sur tinh c&. Nhing xép hang nay duge céc nha dau tu quéc té theo dai mét cach sat sao. Céc két qua nay cho thay Chinh phi cdn cn nhimg né lye 1én hon nia dé cai thién méi trudng Sur khic bigt gitta Xing-ga-po va Viét Nam vé higu qui diéu hinh ciia gidm déc DNNN [8 v6 cling lon. Ba c6 thing tin cho biét mot s6 DNNN trong nganh dong tau cia Viet Nam khéng co kha ning tra long cho cOng nhin tir mia xuan. O nhimg nude khac, d6i ngii gidm déc cia mot doanh nghigp nhur thé sé bi dao thai teude mot két qua hoat dng khéng thé chip nin duge nhur vay. Gidm ddc cic DNNN 6 Vigt Nam dung nhur khong bj bude phai chju tréch nhigm true két qui hoat dng cia doanh nghigp minh, 183i thio ludn chin sch sO 3 18 thang 9 nm 2008 Trang 21128 dau tu nuée ngoai. Chi don gidn Ip lai én dinh kinh t8 vimé sé khéng dit dé duy tri tinh hap dan dau tw ca Vigt Nam. Bang 4. Xép hang tinh canh tranh cua Viét Nam va céc nuéc so sanh Bao cao “Lam kinh doanh” ct ‘Viet Nam Han Quéc Ma-lay-xi-a Thai-tan Bai-loan Trung Quéc In-d6-né-xi-a Phi-lip-pin. 14 -4 ‘Nguén: Ngan hang Thé gidi om Dién dan Kinh té Thé gid B. Dau tu céng Nhu di lap lugn 6 trén, tang truéng cia Vigt Nam trong nhing nam vita qua c6 dac iém 1a phy thugc qua mite vao dau tu. Mét trong nhing nguyén nhan gay lam phat la lang phi trong dau tu céng do DNNN thye hign hay céc dy én co so ha tang do Chinh pho lam true tiép. Chinh pha da tuyén bd s& ct giam dau tu cong & mite 46 vira phai. Day 1a mét quyét dinh ding khim phuc. Tuy nhién tuyén bé khéng théi nhw vay thi chya di, Thir nhat, danh muc cae dr an cy thé s8 durge tri hon hay cat giam van cha duge dura ra. Thit hai, nhimg quyét sich gan day cho thay chién luge dan trai cic dy an dau tu ra khdip moi noi ma khéng xem xét cn ké tdi higu qua van chura duge thay di. Cae quyét dinh dau tu céng ma Viét Nam dua ra bay gid sé c6 anh huéng sau rong trong rong lai. Hign tai, nhing quyét dinh khong duge thyc hign vi ly do kinh té, Hai truong hop dién hinh la vigc phit trién cng bién va loc dau, Theo ld-gic ve mat kinh t8, m@t quéc gia c6 quy mo nhu Vigt Nam sé cin nhigu nat la hai cang bién quéc té lén. Nhung Chinh phi hign o6 ké hoach dau ur xay dmg kh6ng it hon 100 cng doe theo bir bién. Cac cang nay thudng duge dé xuat va trién khai boi céc DNNN va chinh quyén céc tinh, Hinh 4 minh hoa céc cang bién dang hay dy kién s® duige phat trién véi quy mé dau tu lon. Ging bign ldn Ia noi “tau me” voi tai trong trén 100.000 tin c6 thé nda va ted cOng-ten-no, Chi khu vue HA } Phong va TP.HCM ld c6 du hoat dng kinh té dé hb trg ede thu my. Xay dung hé thdng dudng sic tét hon mién Trung vi Hai Phong hay Ba Rja~ Ving Tau s@ higu qui hon li mo rng cing cia tit cA céc tinh ven bign Bai thdo Iudn chinh sch s6 3 48 thang 9 nam 2008 Trang 22/28 Hinh 6. Vitri cde cng bién nuéc s4u durec quy hoach dé dau tur phat trién NC ees 2. Si tan, Quang Minh VangAng, #3 Tih Honta, quangsinh Non, Binh lon [cam Ranh vin ong Khanh Hoa 88g Ma Ngudn: Téng hop cua tac gid tir quy hoach phat trién caa Chinh pho Vige Chinh phi gép rit chudn bj xy dymg thém hai nha méy loc du (6 Thanh Héa va Khanh H16a) cing c6 thé sai hudng. Voi sy gia ting gid dau trén toan thé gidi, vige digu chinh dan dan dé gidm téc d6 ting nhu edu sé xay ra. TY 1¢ loi nhugn cia hoat déng loc dau sé chju 4p lc suy gidm. Dé hang ty d6-la vio cde dur n loc dau lie nay la hoan toan kh6ng ding théi diém. Nhing nha sin xudt quéc té lon da cit bd ké hogch xay dung nha my loc dau méi va m@t s6 dang cho dng gidm céng suat. Néu cée doi tac thuong mai nude ngoai thyc sy 14 nhimg nha dau tir 1én vao cdc dy an nay cia Viét Nam thi rat 06 nhieu kha nang dén nay céc ké hogch trién khai da bj tri hoan hay xéa b6. Chi phi cia céc dy an nay trong dai han a rat Ién. Ther nhat, 46 1a m@t co hgi bj danh mat. Vigt Nam hign khong dau tu ding mite vio nhimg co sé ha ting ma minh can nhat nh cc viing dang dé thj héa nhanh chéng 6 Ha N6i va TP.HCM. This hai, khi Chinh phi du {u qua mite vao co si ha tng khong cn thiét thi cé nghia la s® dau tu qué it cho nhing Tinh vue thiét yéu nhu giéo duc va y té, nhiing linh vue sé c6 téc dng lin dé tinh canh tranh dai han cia quéc gia. Bi thio lun chinh sch s6 3 18 thang 9 nam 2008 Trang 23/28 KET LUAN. Khuyén nghj chinh sach Chi 48 chinh cua bai viét chinh sch nay 1a Vigt Nam cén phai xit ly céc mau thudn vé co cdu trong nén kinh té dé dat minh vao vi thé tang truéng dai han. Ching t6i cho ring cae giai phap tam thdi mang tinh chién thudt 43 phat huy téc dung trong ngin han, nhung khéng thé giai quyét duge nhing truc tric vé co cau, Cac khuyén nghi dudi day 1d nhiim dé gidi quyét cdc van dé co céu nay: A. Chinh sach céng nghiép © Ngay lap ture chi dinh cdc céng ty ké ton quéc té in thc hign kiém toan chi tiet cac tap doan, tong céng ty va cong bé két qua. Tat ca cic DNNN phai duge yéu cau c6ng bé béo céo thudng nién truc tuyén, trong dé c6 cdc béo cdo tai chinh da due kiém toan. * Tai co cu bd may h9i ding quan tri (HDQT)ciia nhimg doanh nghiép nay dé dam bao HDQT cé thé gidm sat két qua hoat déng mét cach déc lap va khdch quan. Giém déc quan Iy phai chju tréch nhiém vé thanh qua cia doanh nghiép minh, Tai cau tric di ngii quan ly cia nhimg DNNN kinh doanh thua 18, véi viée sir dung nang luc bén ngoai néu cn * Tang t6c vige thuc thi cfc cam két WTO dé gia tang Ap lye canh tran cho khu vue quéc doanh va logi bé cdc dac quyén vé kinh doanh, bao gdm ca vj thé déc quyén rigng ré, dc quyén nhom vén kim gidm higu qua va déi méi. + Tang téc vige cé phan héa céc DNNN lén theo kinh nghiém di tude cia Trung Quéc va Xing-ga-po. * Tao mét chinh sich hau higu dé cung cap dién én dinh trong moi théi diém. Digu nay c6 nghia 1a dua ra cae khuyén khich dau tu nhigt dign va dinh gia dign, it nhat a doi véi cong nghigp va hO gia dinh tiéu thy Ion, & mite dit dé bi dap cho tat ca céc chi phi, tir d6 logi bé cac khoain tro cép ngdm, logi bé nhing yéu téc gay bit loi trong vige thu hut du tu xy dmg nha may phat dign B. Chinh sach tién té © Chinh sach tién té cdn phai duge tigp tye that chat trong ngdn han (véi téc 9 tang truéng khong qué 2%/thang) dé phong chong kha nang tai dign vige théo chay khoi tién dong vén da lim x4o trén hoat ding kinh doanh binh thuéng vai thang trude day va gay ra tinh trang lam phat cao cing véi thim hyt thuong mai. * NHN cin phai cong b6 vige thye hign chinh sich diéu tit 1 gié h6i dodi thye (thay vi ty gid danh nghia) va theo dudi chinh sich nay m@t céch nhdt quan dé dam Bai thdo tudn chinn sch s6 3 48 thang 9 nam 2008 “Trang 24/28 bao ring cfc nha xudt khau khéng bj bat Igi vé gid va nhap khau khéng tran ngap thj trang ngi dia. + NHNN cin 4p dat vige gidm sit ch§t ché hon nita déi véi céc ngan hang va thye hign cée bign phap quyét doin va tite thai dé cting cd hé thong ngin hing, bao gom vige doat quyén kiém soat cla céc ngan hang mat kha ning thanh ton dudi hinh thire tai cdu tric hay thanh ly tai san thy theo mtrc dé mat kha ning thanh todn. Trong giai dogn nay, hoat ding quan ly hing ngay duge trao cho mét ngan hing thurong mai quée doanh. NHNN sau d6 s@ ban hay xéa céc khodn ng xdu voi myc tigu 1d bao vé ngudi giti tién va nhing ngudi vay tét. Ngudi vay tién dé dau co bat Ong san sé mat tai sn thé chap; di ngii gidm déc quan ly hign hitu ca ngin hang sé mat viéc; va chi sé hiru sé mat vén. + B6 Tai chinh phai tam thdi ngung cho phép thanh lap céc té chife cho vay phi ngain hang méi va thyc hién kiém ton mét céch cdn than cdc td chite hign hitu dé xac dinh xem gid tri ma céc t6 chire nay tao ra cho nén kinh té c6 ) tuong img vi si gia ting rii ro hé théng gén vi hoat dng cla ho hay khdng. Néu nhiing 16 chére nay khong thu strc6 Ioi thé so sanh véi ngan hang ngoai trir kha ning né tranh cdc quy dinh vé an toan tai chinh thi chiing can duge chap ditt hoat dong truéc khi tich liy qué nhiéu ng xau. . Chinh sach ngan sach + Ban hanh quy dinh vé bao céo phan tich chi phi loi ich mt céch chi tiét va cong bé réng rai ddi véi cdc du an dau tu cOng trude khi phé duyét. Cong bé danh muc 100 dy an dau tu céng lin nhat véi céc nghién ctru danh gid chi phi — Igi ich di kém. Du an khéng ¢6 danh gid sé bi dinh chi. + Logi bd tin dung chi dinh va trg ep dé dim bao Iugng vén khan hiém duge huéng én nhimg dy an c6 suat sinh Igi cao nhat trong ca khu vue quéc doanh va ngoai quéc doanh. © Dit dai cn phai duge dinh gid theo gia thj trudng trong tat cd cde giao dich cia Chinh phi va doanh nghiép, bao gm giao dich gitta cic DNNN va gilta cdc co quan nha nude dé gidm hoat dng truc Igi va dau co dat dai. * Gia tang sy tham gia thuec chdt cita khu vuc tu nhdn trong cdc dy én phat trién ha ang, nhumg danh gid mét cach cn thin ning Iyc kY thuat va tai chinh ciia céc doanh nghiép tw nhn tham gia xdy dung dy an. Khong cap phép cho céc dyn tra hinh duéi dang BOT nhung thyc ra duge trién khai béi céc céng ty c6 quan hé dic bigt, khong hé bo von cha sé hou hay b6 vén khéng ding ké, hurdng bao anh hoan toan cia Chinh phi: déi véi vige tai trg bang ng vay va duge thém uu dai tir viée di dat lay ha tang, Nhtng dy n tién hanh theo hinh thite nay chi khuyén khich Bai thdo luan chinh sdch 6 3. 18 thang 9 n8m 2008 “rang 25/28 vige vay ng qué mite, hinh thanh cdc lién minh khai thée dat dai, va cho céc cht dyr 4n huéng hét Ioi néu thdnh céng, nhung kh6ng hé chiu thigt hai néu that bai. D. Quan ly nha nuée ‘Tang cuéng Uy ban Giém sét Tai chinh Quée gia dé thu th§p, xir ly va phan tich thong tin vé hé théng tai chinh. Cung cap di ngudn Ive dé Uy ban c6 thé hoan thanh trach nhigm cia minh. Tai cdu tric BO Tai chinh va Ngan hang Nha nuée Vigt Nam dé cho phép hai co quan nha nude nay thye chire nang ca minh, Xay dug mét hé théng béo cdo di ligu kinh té va tai chinh edi mé hon Bai thdo tu8n chinh sch sb 3 1B thang 9 nam 2008 “rang 26 /28 Phy Iyc 1: Sy biit én tai chinh toin cau va ¥ nghia d6i voi Vigt Nam Tinh trang can kiét tin dung toan clu di kéo dai hon mot nm va vin cdn lau méi cham dit. Trong tuan nay cudc khiing hoang lai cé thém hai nan nhn mi: ngan hing Lehman Brothers pha san va Merrill Lynch, nha m6i giéi chimg khoan ban 1é lon nhat thé gigi, da duge Bank of America mua lai. Chinh phi Hoa Kj, truée a6 vira tiép quan hai trung gian cho vay bat dng sén la Fannie Mae va Freddie Mac, 43 quyét dinh ciru tap doan bao hiém khéng 16 AIG véi khodn tién 85 ty USD, Cac t6 chire tai chinh lin khée thi dang xoay x6 huy dng vén dé cing c6 bang cn 4éi tai san ctia minh. Nhting bién dong nay cho thay tinh hinh cén tigp tue xdu di trude khi chuyén huéng tét hon. IMF dy béo ring gin 1 nghin ty, USD dau tu khéng higu qua s€ duge x6a s6 vio théi diém cude khiing hoing nay dén hdi két. Gid c6 phiéu roi rét khap noi trén thé gidi da lam tiu tan khoang 11 nghin ty USD tri gia tai sin. Yéu t6 then chét dé khdi phuc chinh 1a thi trong nha 6 cia Hoa Ky. Chu ky ng xau, tin dung that chat, ting trudng kinh té chm di va nhiéu ng xau hon nita sé tip tue dign ra cho dén khi gid nhi 6 Hoa Ky cham day va bat dau khdi phyc, Khi ty 1g siét ng ting dén 27% so véi cling ky nm ngodi, thi diém day van con chua cham. Nhu cau trén thj trong nha & Hoa Ky tiép tuc cham lai khi sy thiéu thén va chi phi cao ciia tin dung lim cho nguéi mua tiém nang nan long. Trong thang 6, gid nha nhimg thj trudng 1én ciia Hoa Kj da gidm ky luc dén 15,9% so véi cdc mite gid cling ky nim ngodi. O chau Au, gia nha fing dang roi manh. Cuéi cing thi gié nha @ Hoa Ky va chau Au cing sé gidm t6i mot diém ma tai d6 ngudi 06 nhu cau sé hiru nha cé thé mua va trang trai cdc khoan tra g6p hang thang ma khong can phai cat giém nhimg chi ti¢u khéc nhur hang tiéu ding hay giai tri, Nhiéu ngudi mua sé tham gia thi trudng va bat dau tiép nh§n sO lrgng nha trong khdng 16 hién dang kéo gid xudng thdp. Nhung tign trinh nay s® khong xay ra nhanh. Da s6 cc nha phan tich ky vong ring phai mat 2 hoc 3 nam dé thj trudng nha 6 Hoa Ky dat duge sy phuc hoi bén vimg Vigt Nam sé khéng bi anh huong truc tiép tir nhing dién bién nay. Trong chimg myc théng tin chting tdi cé dugc, cae t6 chite tai chinh & Viét Nam khong cho Lehman Brothers va nhimg cOng ty thua 16 khdc vay tién, va ho cing khong nim gid nhimg chimg khoan dam bao bang nha 6 thé chap hay nhimg céng cu tai chinh lign quan, Cé thé ndi khu vyc chau A khéng nim trong tuyén lira cua cue khung hoang nay. T6 chtte Mizhuo Financial da c6 nhimg dot xéa ng lén nhat trong khu vure, nhung d6 chi la mét phan nho trong s6 nhing vu dau tur bé béi ciia cdc dinh ché nhy Citigroup, Bear Steams, UBS va Merrill Lynch, Tap doan dau tu Temasek cia Xing-ga-po tham chi con tan dung cuge khuing hoang 4é thu Igi bing cach mua céc tai sn ti chinh cla Hoa Ky 6 mite gid ré. Mot sé nha phan tich uéc tinh Temasek it nhat cing kiém duge 1,5 ty USD khi Bank of America mua Merrill Lynch. Lo ngai lon nhét 6 chau A khéng phai li tae dong truc tiép ciia hign tugng can kiét tin dung ma la tac dng di vai ngudi tiéu ding Hoa Ky va chau Au, r0i tir dé anh huong dén ‘Bai thde Tugn chinn sch sb 3 18 thang 9 ném 2008 Trang 27/28 cae nha xudt khdu chau A. Cac nha san xudt chau A sé bi tac d6ng tigu cue khi ding USD Mg yéu di, ma kha ning ddng USD ting manh tr6 Iai ld khong nhieu vi Co quan Dy trit Lign bang Hoa Ky hign dang lo ngai vé thj trudng tin dung hom 1a lam phat gid Mite ca © chiu Au, Hoa Ky va Nhat Ban suy yéu c6 thé lam chin chin cfc dy an dau tu truc tiep nude ngoai vao céc nginh xudt khéu & Vigt Nam va céc nude kh trong khu vie, TY Ié lam phat cao & chau A khién da s6 cae nén kinh té cia khu vyc khé thay thé céu niréc ngoai bling cau trong nude. Bat ky ‘nd luce kich thich nén kinh té ni dja nao cing ¢6 thé kich hoat mét dgt lam phat khéc, ADB gan day 43 digu chinh lai dy béo cba minh ve iam phat gid tiéu diing trong khu vy, lén 7,8% so vi mite dir bio 9,1% hoi dau nm. Mat di gid dau lia va luong thyc trén thé gidi dang gidm di s@ gidp lam di ap Ive lam phat, viée ché ngy hodn toan lam phat & Viét Nam hay nhing quéc gia khae trong khu vure chic chin chua xay ra. Nguyén do chinh gay lam phat 6 chau A a chinh séch tién t@ ya ngan séch léng Iéo din dén tinh trang nén kinh té tng trong qué néng. Bat ky né luc nao nhim day manh tang truéng théng qua tao lam phat trong nude cling sé gay ap luc lan cén cn thurong mai, ty gia héi doai va gia tiéu ding. Mét quan ngai khéc cho Vigt Nam va ede nude dang phat trign 1a tinh trang can kiét tin dung toan cu d& lam tang chi phi von, Nhu minh hoa trong 4@ th) dusi day, lai sudt trai phigu trén thj trung moi néiva 6 chau A di ting lign tue Ké tir dau nm 2007. Vige vay fg trén th trudmg von quéc té, dit vay tir ngan hang hay duéi hinb thie trai phiéu, van sé ton kém trong théi gian cén Iai cia nam nay va c6 kha nang kéo dai qua ném sau. Bay Khong phai IA thai diém dé tai tre cho cée dy dn Ion thong qua phat han trai phigu quéc 1é.c6 ménh gid USD. Hinh 7. Chénh léch lai sudt gitta trai phiéu 6 thi trudng moi néi va trai phiéu an toan cla Chinh phi Hoa Ky theo thong ké cua JP Morgan, 2007-2008 Nguén: JP Morgan arn? sreroot exm007 rran007 e007 sro? soc2007 swar00? taa2007 12008 2272008 or00 ann008 svano08 ‘ra00k 2008 2008 ‘22008 Van d8 khong chi 1a da s6 céc nude dang phat trién sé tra chi phi vén vay cao hon ma nhimg nude diege xem la 06 riti ro voi mire tham hut thuong mai va lam phat cao sé bj adi

You might also like