КЊИЖЕВНООТ, НАУКА, ДРУШТВЕНИ ЖИВОТ

rОДПНА 1
I\.ЊИГА З

СВЕСКА 9, 10, 11 и 12

ВЛАСНИК И УРЕДНПК

j:3~AДAH ~ОР'RЕВИЋ

у БЕоrРАДУ
у ДГЖАВНОЈ mТАМПАРПЈIЈ
 ^^ R A ^ j^>:^

111^

SjTV Of
'^^ 'i^W
9^ 1% !
 UItA mm a y OBOJ KH3H3I1 H T^E JE UITA?

II HAyi^A
1 /iMpcKG, encKG, ApawcKG neciwe 1 eiHO/iorMJa m CTaiMCTHKa

Moja Hrpa, .iiipcita necjia oa Baoau- BOEa, oa Crjeuaua Jbyvume, cxp. 10

CJiaea, cxp. 45. Xepn,eroBnHa, oa Anf^ejiKoeufia ca ,

Knes MK^JOffl, ApajicKa necwaySAe- KapxoM OA Xepu,eroBnae, cxp. 117.

<ioBa OA il^. /'i^- BIciKCUMOoufia, cip. ByrapH n iBiixosa KH.ua:eEHOCT,
83, 196, 392. OA Grojaua Hoeanoeufia, cxp. 283.
396, 625
Xei)n;eroBa^Ka (5oJEa necMa, oa !B.
.lanmuHa cxp. 144. 2 MCTopuja
IIlBa.^a, Oa;iaAa oa B. JamauKa, cip. HapoAHn noKpex y CpCnjn. Aabo-
260. Kaxii n npaBiiiifflxBO. IIcxop. cxyAiija
Kapay.ia na By^HJoj no.'T>aHn, Ca- M. MuAoeuHoeufia, cxp. 74.
jiaAa !B. JaKiuuKa, cip. 451, Tiypal, BpaHKOBuIi, ncxop. cxyAiija
y.e,joMiiJba MujuTOGufia, cxp. 248, 438.
Ha BpaMapy, necMa o ^aK-iernn na-
poAHe Boj^Ke, OA j6. JciKtuufla, crp. TproBauKa noaHXHKa, cpncKHx Kpa-
590 y^CBa iiapeua, ncrop. cxyAnja 9e-
11

AOMuJha MujciToeufia, cxp. 497.

IIpaM Meoen;a, necMa oa BnaAneAaea,
cxp. 45.
3 HayKG npupoAM, xnrnjeHa m
/lenapcTBO
2 np^noeeTKe, Hose/ie m poMaHH
Haiipe^aR h Mexa JecxsicxBeHHii;e,
Kpo3 IIlBajii;apcKy, nyiHHqKa npia OA Apa ^aae 25. ^OKufia, cxp. 35.
BAaAa'Hci iop^eenHa, cxp. 1, 262, KyMHC nan buho oa siaeKa oa Apa
453 n 620 5\^. Caoe nexpoeufia, cxp. 37.

Baca PeinneKT, poiiae Jaxue Hzn,a- Heraxo ns AHHaniHKe neCa, oa F.

Toeuia, cip. 16, 177, 356. ^aHuKa, cxp. 169, 348. ,

HSBopniaa asHBOTHnx CBJia , oa

lUKenaH Ma.iH, npiinoBiijeci npiio-
Xone-Gajjepa npeeeo Jb. MuJbKoevH
ropcKa cpeAuaoM XVIII Bujefia oa
cxp. 479.
Crjeuana JByGume, cip. 46.
r.iaBa inekepa, iipiinoBeTKa Mujio- 4 AP>KaBHe Hayne
eana X. FAumufia, cxp. 109, 194. Mwre
nopeaa, uoKymaj sa cxyAiijy oa
CxeBan 47™*^? Hcxop. pojiau B,ia- Famfia, cxp. 211, 372.
fiaua 'Bo'pfjeeuiia, cxp. 136, 224.
5 BoJHa cipyKa
Jo^na HOt, npanoBexKa n:'. Kajy^ep-
cKor sKHBOxa oa 35. JctKmufia, cxp. HcxoiHO nnxaite, c Bojiiora r^CAH-
161, 337. inxa OA J- ^eCe^aKa, cxp. 99, 240.
KaKom Man,eAOHOBnIi, npipia na- 418.
fflxpoBCKa 113 XV-or Biijena oa Ct. CaHnxexcKa ciyaifia na 6ojhom ho-
Jby6mue, cxp. 407. ^y , OA Apa BjiaAtiHu l)op^eeuKa,
cxp. 302.
Hh oko niTa, xyMopecsa M. 35. Fjiu-
muKa, cxp. 428.
6 MCTOpMJa KHiUmeBHOCTM
lion AHApoBnt, hobii OoH^int, npii-
noBiijecx nataxpoBCiia Apyre noJO- CBJeAO'iaHCTBa H3 npoin.iocxH o
Biuie XVlII-ra Biijeua oa Crjeuana cpncKnM HapoAHHM njecMawa, oa
^yCmue, cxp. 620 B. Jamfia, cxp. 574.
 Ill 4pym;TBEHH[ xhbot
a) nO/lMTMHKM

ycTaHH,H n iiHTepBeHii,ojc no AauaraaeM MetjyuapoAHOM iipauy. 11oboj,om iiaj--

HOBiijux Aora^aja iia iicroity, oa F. FepmuKa, crp. 146, 329, 489.

KpuiutiaHCKU csiBea sa noMoh KpinnhaBCKiiM atpTBajia TypcKora 6ecnn;ia,
iiHCMo r. J}.. AeBHca ypeAQHKy.
fep/iiija

6) KHbMmeeHM

BoJHii opraun3aii,iija Cpfiiije oa Ilaje IlyruHKa, pe^epar J. Ct. Bu.wockoz

CTp. 314, 460.

XeKCiOBa HCTopHJa noCTauba , cpncKH oa PaAoeanoeuKa. Pe*epaT AnApe

HuKOAuHa, CTp. 321.
Tpn opraHHsanHJe Bojne CH.ie y CpCnJH. KpuTUKa 4- "BypuKa, 325, 467.
BoruuintieB 36opHHK npaBinix CjoBeiia. Pe^epaT AuApe
oSn'iaja y jyatanx
HuKOMifia, cxp. 671
„Opao" 3a 1876. Pe-cepax oa AuApe HnKo.iHlia cxp. 680.

BH6.'inorpa$iija 106, 336, 496, 694. CaonraxaBa Kaaffiapa Spahe JoBauoBaha

y IlaHHeBy.

b) BOJHMHKM

IQecTH cacTaHaE o$nanpa h3 CBHJy poAOBa opyjKJa h cxpyKa, na komg je

Kanex. Mux. H. HjiuK roBopno o ».loriiCTHHH«. Pe^epax Kan. Joe. Mum-
Koeufia, ci'p, 473.

r) iproBawKM
xproBa^KHM ApynxTBDMa, oa Mujaujia Ep. Xop^eeuna, cxp. 156, 196 —

CaHKa. $oxorpai.HJa aeue CBeT.iocxH Pocno^e Kaarmte cpncKe HaTaanje

M. 06peH0BufcKe.
Kapxa oA Xepn,ei'0BiiHe.
 KPOS UIBAJIiAPCKy
nyTHMHKa i^pra

TaMHO y 4 caxaia U3 jvTpa, keouito ra 6ejax CHHok najie-

CTHO, CTa4,e ^a SBpyn Moj caxaT-Sy^n^HHK, n xpjKe Me h3 Hajc^a-
^era CHa. Taj can 6eine TaKO 'iBpcT h xaKO luaAaK —
caaao caivi
KaKo caM ce Bet Bpaxno c iiyia, h KaKo caM K04 Kyte 4a caM —
OHaKO 6yH0BaH caMo to.ihko HJiao „npHcycTBHJe ^yxa" xe cam
3rpa6HO 6y^n^iHHK h crpnao ra no^ nepHHe. Oh je CHpojiax joui
Ayro no CBOjoj ^yaiHOCTH SBp^ao, a^n iie 04 aera pacraB^Laxy
xpn nepjana jacxyKa, na can oambx na hobo sacnao Kao ^a HHJe
HHinxa HH 6h^o. A^h Kao ^a cy ce cbh l^aBo^n 6hih aaiv^ejiH, /i,a
MH xo iyxpo He fl,aji,y cnaBaxn. TeK uixo na hobo CBe^ox omh, a
HeKO Ha Bpaxa: 6)m, 6\m, 6yM!
Ja i/HEHM H3 KpeBexa.
— Ko je 40 cxo t^aBO^ia, mxo mh ne ^axe cnanaxH? —
— HsBHHHxe, rocnoAHHe. —
saqy ce xaKO noHHsan r.iac KaKaB
caMO HMajy Ka/i, mxo KeAHepn —
a^H bh cxe cnHot caam sanoBe-
AHAH Aa Bac y ^lexEpn caxaxa npo6yAnM. Tpen sa y BepH no.iasH
xa^iHO y 5 cax. h 15 MHHyxa !
—
— A, xaKO. XBa-ia, Ilocxapajxe ce 3a KaBv h 3a 0MHH6yc
xoxe^cKH! —
— 4o6po, rocno^HHe! —
CaA MH je xeK 6h^o jacHO sa mxo mh hc 4a/i,y cnaBaiH. Ja
He 6ejax koa Kybe Kao mxo can caaao, ne 6pjax y Mojoj nynoHa-
ACKHOJ Ilain^y^H, Bet na o6a^H .aceneBCKora je3epa, ne 6ejax koa
,,ABa 6e.ia ro.ay6a'' Bet y Beau Rivage-y, KpacHOM xoxejiy Kpaj
ce.ia FfflH, '1^ caxaxa o^ ./LosaHe. CaA ce xck cexHx can cn-
j\,a,

Hok 6no o/],.iyuno, /i,a ynoxpe6HM xy 3ro4Hy npH./iHKy mxo tie mh

ce /i.pymxBo 6aBHXH jom nexEpn A^sa y BopasajKy na MaKapm
OtA]JBHHA III 1
2 EP03 niBAJIliirCKT

can 6apev npojypHM Epos HlBajiiapcET, aKO HnmTa Apyro. Kaji

HHcas le cpeLe 4a npoBeAeii eA? iiejo jexo y loj BaJAenmoj
6amin eBponcKoj, Koja ce soBe cases niBajaapcEnx /ipzaBa, na 4a
ce ^HBHx H»eHJiif npnpojiHHM .lenoiaiia, Aa ysKHBax sH.Ba40CTpyKa
yzuBaH>a Koja oHa CBaKe roAHae npyxa to-iukhm xnj>aAaiia Hiiyt-
HDx .i>y4.H ns uejora CBeia, Aa npoy^HM thko-it. BojcKy. onmTfi-

HY H ocTaje yciaHOBe y Toj APZ^Bfl, Koje joj tojjiko xsaae — a

OLO, nOMHC-lBX CiLHOb. A^j A* BHABM OHOaHKO SOJILEO CC iia napHfiH
EpB.iBMa AOEo:HOTB£e Moxe BHA^iH 3a qerapB A^Ha.
Bp3o ce o6yHeM, cnaEyjeii nemio py6BBa. Mora BeACKepa h
HeniTO Aysaea y py^By lop^HBy, Ba xaJA hh3 6acaMaEe. nonnjeM
Kapy y ipnesapBJB ua j oirHB5yc eojh je ncBaa apeA saAaBM
,

BpaiHua xoieja. Y OMEH^ycy ropa .laiina b oko Be>» CBaBTJo

6eme. ajji Be 6eBie BBeaEBor ApymTBa. DposspjaCMO Epos ycBasaH
yfflB, Ba OHAa xajA noiiaFO y3 6pA0. Y bo nyTa, OAsaja ce APy^
3a y AeBD Besej, rAe cmo jyqe 6hjm. Kaso je AHsaB xaj nyi Epaj
jesepa. BaHB^EaE bhtomhm ceaBna b jobi BHme ahbbbm HSFJ^eAn^a
y caBOJCBy ooaay c oHe cipaBe jesepa HaapeA cbckc seaeBHao
I

By KenycejaEao rH>e3Aa.B3aBMx Baaserope, a

npB<ieB.i.eHa 6aia
B3a OBHx CHeroM BOEpBBeiiB Ajlbb 4^CB0 y Aa^BHB 6eAB ce cseSBa
I

raaBa MoH6jaHOBa, sa Eojy cy Bamjji Aa xaso iiBoro jbih aa raaey

Haco^eoHa I-or. Ka i ce oso yaiopB rjeAJayka xe ropocxace BiBajiiap-
CKBx ajnojcKBx jaaaiia, Ba.i»a ra cauo cbvctbxb BpeAa ce. na ^e ce
OAnax oA^opflXB sa xon j^asypaon BJiasexaaay napaor jesepcEor
orjeAa-ia, ao Eose ce yxpEyjy Eao AeaxapoBB. j.aEB HyaakB ca rbxo-
BBM BiapeBBM sacxaBBuaMa, caajy aapoAa aa cBery, a najyama aapa-
6poAHiiH soJB jeABa Mory bosbxa bo aesojaBO ^aJHBJ^aja, aAB sa to
BMajy yecxo a cBOJe po^ae xoaalie soJBua apase meajyE aoiiapaoM
xeaeBCE03f jesepy. Taxoje iteia aisajpapcEa napaaa Ebo bbahtc
!

OBaj >ia.iB aapaopoABk mxo ce yraeapxiBo Eao aaxsa, a-iosetH

B3 EopBBaasa apaBO aa Apyry crpaay y EBBJaa, xo je aAMBpaJCsa
Aa^ Ha xeaeBCEOM jesepy. Ba ce lyABxe bito je aa Roj pynyacKa
sacxaBa;' Mon Dieu. sa mxo ae? y peBy6jBEaMa ae BBxajy sa
aapoAHocT, a bb aso xotexe b aiiaxe Aapa siosexe cyxpa aociaiB
aAMBpa.i y —
ElBajuapcEoj. Exo r. saes BpaasoBaao, -laja je oaa
Aa^BBa ca pyjiyHCEon sacxaBon b —
pasyite ce —
BaxaacoM Roaia-
nia, casBAao je Aosay aajaxy aa o6aAB jeaepa, caMO 3 sHAOMerpa
OA EBBJaaa y OM^ajaay, caA saAa ^opuaaao Bpacraaamxe BpeA
CBojoM uajaxoM, aaqaMsaao xoaoBBna xaEo Aa My aa aaraecKa
MopcBa cBAa. aa xypcKa oRaoBHBua ,MaxMyAnja' ae te no^ apo-
ApexB AO BpeA aaaaxy: a Aa ce 6poAOB.&e ae On aoLy a saA je
xarAa ry6BAo aa ,ByqBaB' jeaepcsoj, xaes BpaaxoBaao aa cBOMe
 KP03 UIBAJIIAPCKy 3

„MO.io" no^Hate npaBv ,,CBeT.?ietiy Ky./3y". inBaji],api],n ra y oKo.iEHn

Beh H He 30By Apyr'inje Hero ,Le Prince avec son artillerie" n
npn TOM CBar^a Ha^nne yiKacHO 036n.i)H0 .ini],e.

Ma^o ^a.ie yr.ie^ax je^an .leii .iGTauKOBaij npe^ kojhm cmo

jyiie ca cbh3i n3HeHa,a,a Bn;i,e.in je^Hor cxapor nosHannKa, Ka^ cmo
nm.iH y Besej. Ja 6ejax y ^pyrHM Ko..inMa, Ka/i, na je/i,aH nyx bhahm
4a r. Xepixer 04 Asa^e, Kojn je ce^eo y npenM KapynaMa, nosApaBH
HeKora, cKDHyBinn i;n.inH,T,ap. nor.ie;i,aMO md, KOMe
HKy qacx
10.1

yKaayje je/i,uHn apncxoKpax cpncKn no KpBn, Ka^ neKa atena

a.i

y Bp^o cKpoMHOM o^c.iy 071, n,Hn,a n ca c.iaMHDM memnpoM na r^a-

BH me'he no xpann nope^ II Hexoxnn,e MamncMO ce n mh
^pyMa.
nauinx Kana, Ka^ npojypncMO nope^ ae. n ona naM npnjaxe.iCKn
K^HMHy r.iaBOM, a oko ycana .ie6ABJame joj xy:jKaH ocMex. IIosHa-
;i,ocMO je o^Max.

To 6eme yAOBnu,a cpncKora KHesa-MyHennKa, xo 6enie Jy./iHJa

06peH0BnliKa Y Mecxo itpyne c.ia>ieH uiemnp, y mccxo CKnnxpa
. . .

aMpeja Oho /i,hbho .leno .inn,e Koje ce xaKO cpetno CMeuin.io n

!

no:3;ipaB./i)a.io na CBe cxpaHe npe 15 ro;i,HHa Ka^ je napo^ y xpn-

jyM<i'y npaxno Kapyu,e KHesa Mnjan.ia npeKO Tepaanja y ^Bopan;

cpncKora B.iaAaou,a, oho .inn.e y Koje cmo mh OH/i,amaH AenaD;H —
r^ie^ajH Kao y KaKBy nKony, ca^ je net ocxape.io. PeBO^Bepn h
HOiKeBH KoJHMa cy cpncKH KpBHnuD HaopyjKa.iH Ton^iH^epcKe po6H-
janie n ocxa^in naMex cpncKora napo^a ypesa^n cy n na aenoM
jnny /i,y6oKe 6ope Boate Moj, KaKBa Be.iH^iancxBena nojasa 6eme
. . .

Ta acena, Ra^ joj mh, Kao ^au,n 6eMKH us ITIyjiaAnje, o^ocmo je^HOM
y Beyy, y ca.iesnjancKy y.inny r^e je 6eqKa na.'iaxa 06peH0BBtia,
^a joj 6.iaroAapnMo mxe^poj noMotn, Kojy 6am xa;i,a Oeme yKa-
na-
3a.ia 6eorpa/!i,CKoj napouiKoj 6o.iHnnn, —
a KaKBa je ca/i,!
y xHMa MHC^HMa cxnrox na .lOsancKy ate.iesHHyKy cxaHHn,y.
Hor.ie^aM na caxax, 4 n 45. Jom ^inxaBO no caxaxa BpeMena. O^bm
Aa yaneM 6H.iexy. oaxBopeno. Xaj^e ce nouHJe mxo ro^ y pecxo-
pau,njn ^t,ok oxBope Kacy. II36H 5 caxaxa, o^ Kacnpa hh cnoMena.
DyrnHM, a.i ce^HM Kao na nr.iaMa. CKaaa^Ka Ha Be.inKOM caxy
cxannne noKasyje Bet 13 MHHyxa, Beii ce ^yje xyxaaBa aceneBCKor
Boaa, H 3a HeKOiHKO xpenyxaKa, exo ra Aojypn y cxaHnu,y a Ha —
KacH jom HHKora neMa.
— SaycxaB.Tbaae caMO ^Ba Mnnyxa. Ko je 3a Bepn, y KO^ia!
— pa3.ierao ce KOH^yKxepcKH r.iac.

Ja cnpoMax xp^inM na Kacy na onex k xpeny, ne snaM mxa

^a paAHM 40K je^an rocnoAHH ne cna3n Koja mh je neB0.i)a»
,

na pe^e.
1*
4 KP03 JUBAJUAPCKY

— Ta BH lie Mopaxe HMaxH nanpe^ dn^eTy. n.iaTHiieTe y

Ko.in.Ma! —
Bet je 6eao Kpajfte Bpeivie, TeK mxo cia^ox HoroM Ha cxe-
neHni],y o^ Barona, yioKOMOXHsa SBHsny, xpen noj^e. Je^ea caM nMao
Ka^e M 6yiaro/i,apHM ohom rociiOAHHy na ^o^poM caBexy, 6e3 Kora
6nx ocxao Ha nepony r^e/i,ajyliH KaKO mh Hcupe/i, noca 0Ma3H bo3
Ha KOMe 6n xpe6a^o nja^a nyxyjeM. A^h xaKOJe xo. Ja caM snao
Aa no HeMaMKOj ne te ^a nycxe 6e3 6H.iexe hh iia nepoH, a KaMO
AM y BaroHe. O^ Ky^ can ce Morao na^axn ^a y HlBajnapcKoj ho,
Mopa 6H.iexap npeKn/i,axH CBOJ Hajc^ai)n can, Ka^ ce h oHaKo ne
M03£e npexnocxaBHXH ^a i»e neKO cecxn y Ko^a kojh ne mhc^ih
nyxoBaxHP
jKe.ae3HHHKH BaroHu y IIlBajn,apcKOJ no cbomg ynyxpauifteM
pacnope/i,y no naMcnixajy h yA06HOCXH BHuie cy Ha.aHK Ha xpaai-
BajcKa Ko^a nero na Barone ocxa^Hx ^pjKaBa. Illxa Bnme mxo ce
nymeaa xn^ie .in6epa^HHJH cy h oa xpaMBajcKHx KOiia, jep je cao-
6qa^o nyninxH, n Tfl,e HJia ^aMa. CaMO Me He nnxajxe aa 6p3nHy
KojoM B03H niBaju,apcKa JKeAe3Hni],a ? nyxHHij,HMa kojh cy npojy-
pH^H Kpo3 <I>paHU,ecKy KypnpcKHM bosom na yt>y y niBaji],apcKy,
mBaju,apcKo Bomeae Hsr.ie^a Kao Ha pa6a]jHJCKHM Ko.iHMa. Ila ne
caMo mxo mh^ih, Bet na cnaKOBi KopaKy nna cxaHni],a, n xpeH cxaje
nopeA CBaKor ceoiJ,exa. IUBaji;apu,H ko Be.ae : Hhcmo mh obo rpa4n./iH
3a Bac eBpoHCKe 6a4aBa]^HJe Kojn xotexe
3a /i,a neKOJiHKO caxaxa
nporyxaxe CBe mxo ce y EBponn MOJKe bh^cxh, Bet sa nac h 3a
name noc^OBe, ^a CBea;eM0 CBaKO name ceon,e c bcahkhm cbcxckhm
cao6patajeM, a saMa aKO ce He ^ona^a nsBO^ie y naoKOJio, oko
IIlBaju,apcKe Hero onex y noxBaiiy mBaji;apcKe meAe3HHn,e Mory
!

obo petn: Ilo^aci^n, /i,o./iaci^H n saycxaB^aaa no CBHMa cxaHHU,aMa

xaKO cy xa^HH Kao caxax. Toje MOiu^a je^HHa 3eM^a y Kojoj caM
BH^eo ^a ce nyxHHK Moate cAo6ofl,EO ociOHHxn na nponncaHH pac-
Hope.a, B03H^6e. Hn y mhhvx ce ne rpemn.
Ka^ caM ce y Barony ocBpnyo bh^hm r^e na APJi'OJ BpcxH
Hac^Ofta^ia ce;i,H je/i,Ha M.aa/i,a ApnoMaaacxa atena. Ha ftoj i;pHa
xa^HHa OA ^Kapnepa" nopy6yi.eHHx u,phhm comoxom.
.iHcxepa, ca 8
Ha r^aBH HMaljame memnp Ma.io nocxapnje Mo^e, a 3aBHJeHa 6eme
y iipn H^exen mnA ofl, ByHHU,e, Ma^io HCKnten nanx^HKaMa 04 a^e-
Bor ai^asa. Y npn^nyno pa3BnjeHHM ymnMa nMai>ame Majymne
,/i,njaMaHxcKe MnHl)ymHU,e, a Ha Ma^HM pyKaMa Hocame mBe^cKe,
net np.5)aBe pyKaBU,e, a^in na^ ftHMa Bp.io 6eie h 7i,o6po ymxHpKane
Be.iHKe Manmexe. Ha .leBOJ pyu,H, na Kojy /i,aMa 6eme nac^onn^a
CBOJy ^euy r^asy, n3Mel>y Manmexe n APyror pacKon^iaHor ^yxMCxa
ofl, pvKaBnue Bn/T,eA0 ce napMeHn,e CHeatHO 6e./ie a.in MpmaBe pyite.
 KP03 fflBAJI];APCKy 5

Ilpe^, H.OMHa je^HOM npasHOM ceAHinxy 6eme ocTaBn.ia ;i,Ba CBH.iena

uiTHxa, je^an Be.inKH o^ Knine, a APyrn Ma.in, npnjin^iHO KOKexHo
HCKnteH, OA CYHi^a. nope^ anx .leajame 3e.ieH miex ca uipHnM
npyraMa, CMOTan h saBesan y ;i,eH^iHt HapoiHTUM KajnmHMa.
^HM Hsai^oc.MO H3 mTaii,HJe losaHCKe, Moja ^lena canvTHHua
noAfijKe CBOJe Ma.ie n y marpnHCKe iiHne.inite c je^nHM pe^oM kh-
i],oniKHx AyrMHha o6yBeHe HOJKnn,e, na nx no.iO/Kn Ha npasno ce^n-
uixe npe^ co6om, naciOHH onex ryiaBy na .lesy pyKV, na cxa^ie
HenoMH^HO r^e/i,axH jesepo h aeroBy AHBHy OKdnHy Kpo3 Kojy cmo
npo.iasH.iH.
TaKO npol)OCMO Kpo3 naiOMa ce^ia La Conversion, Grand
Vaux, Chexber, Vevey, Culy, h x. a- H35ie^y He6pojeHHx, pacKoniHO
SHAaHHx .lexftHKOBana, y KOJHMa ce o^Mapajy h yjBnBajy 6oraxamn
H3 n,e.iora CBexa, na qaK n h3 Aycipa.inje.
^OKJie ro4 He n3ry6ncMO je3epo n3 BH^a, MOJa canyxHni],a
ociaAe nenoMn^iHa y CBOie no.iojKajy 3a nocMaxpaae, xe xaKO can
H ja nopeA jesepa Morao n aeno AEU,e na xenaHB rjie^axn. Ebo
pe3yATaxa xhx mojhx „HcnHXHBaaa".
Be.iHKe n;pHe nel^e n ^yre ij;pHe ipenaBHi],e saceaaBaxy seoMa
atHBe iipne ouh. Hoc ^hcxo rp^mn mxo ce Kpoja xnne, camo oko
H034pBa Ma^o BHme Mecnax Hero mxo 6e 3a aeroBy noxnyny ^e-
noxy xpe6a.io. Ycxa omxpo n ^eno H3pe3aHa cano mxo joj c.iy30-
KOiKa na <i>hhhm ycnaiaa 6eme sia^o ^.le^a (y Ma.io joj ne nony^nx
Aa joj npexnnmeM Ma^o Ferri carb. sacharati c nemxo KHnnna).
HnKaKaB no^Bo^taK, na npoxHB hh o6pa3H joj He 6exy ca cbhm
ncnyaenn, jep ncnoA o6pa3H yna^axy y je^ny je^Ba npn-
ja6yqHii,a
Mexny AO^BHn;y, Koja netiy xhm 6eme ^OBO^na /i,a noKaaie KaKO
rocnoi/Hi^a n.iH ronol)a nnje npoBe.ia cbojhx 20 ro^nna nrpajyiiH
-ce no HBety. xoMe y ocxa.iOM roBopame h ona OABecna 6pa3/i,a
Ha BCiHEOM ne^y, Eoja ce HHKaKO ne nsria^a ncno^ ohhx rj.ynHx
tiOMOAHHX pas^apymeHHX BHXHi],a. Il^eo xnn aenor .iHi;a HeoSnqHO
me no^cetame na r^Hn,y Epoaaexy, r^yMHn,y H3 Comedie fran^aise
y napH3y. Ko je caMO je;i,aH nyx bh^co xy nnxe.iHreHXHy, ^eny h
noHOCHxy ^eBOJKy, n ko je caMO je^an nyx ^yo aen 6e3rpaHHTiH0
CHMnaxHian r.iac, xaj ke hojmhxh a^ Me je MOJa canyxHnn;a Bet
H pa/i. xe je^ne cinqnocxH Mopa.ia BeoMa 3aHHxepecoBaxH. HeKo.iHKO
nyia 6ejax saycxHo a^ joj Kaatesr mxo ro^, MaKap najxpHBHJa.innjy
•$pa3y, H. np.
A^a je jeno JKeneBCKO jesepo, je^'xe, Madame? —
—
CaMO xeK ^a ce sano^ne pa3roBop; a^n Ka^ roA naM ce no-
r^e^H cpexome, ja bh^cx y aennM o^mMa xo^ihko 036H^i>He ffia.iocxn
;i,a MH je cnpeir^ena -spasa sacxaja^a y rymn, h ja, kojh caM ne-
6 KP03 lUBAJUAPCKy

Ka^a HMao KypaiKH ^a roBopHM npe^ neKo.iHKo xn^a^a. .^.y^H (y

XycHHi;y) HeMa;i,ox /t,pckocth /i,a nporoBopHM c obom je^HOM ateaoM.

Il3 TEX MOJHx ncnxOvioniKHx lUTY^HJa xpate Me 3BH:'K/i,aAHiJ,a

Ha ^oKOMOTHBH. OncT HeKaKBa CTaHHi],a. He cetaM ce hh KaKO ce

3Ba.ia, a^in caM je Mopao cnoMeHyTB c Tora uito ko^ ae yl^e y Ham
BaroH join je/i,aH nyTHHK, n to Ha inoje pa/],ocHO nsHe at^eae, je/i,aH
sejvi^aK. To jecx nnje ynpaso yen^aK nero cyHapo^nHK, je^an
Cp6nH, KOJH HiHBH y Be^iy. Ibie My je Ilepa 3eMyHHt, a^iH hhko
ra BHUie laKO ne 30Be hh y Be^iy hh y ^o^iobhhh, Bet „mBa./iHJe
^e SeMyHHii" hah „Ritter von Zemunitz". To My je xaKO ocxayio
joni OA npBor BHTeniKor itpcxa kojh je xaj sac.iyatHH Myai fl,o6ao,
Ha H aKO je /i,0UHHJe Morao c./io6oa:.o ^a ce 30Be h K0MaH/i,ep AQ
3eMyHHq, jep cy ce eBpoHCKe Be^ecH.ie HaxHiia^e /i,a My jvHaHKe rpy/i,H
h Bpax HCKHxe opAeHHMa, onex je oh y CBOJoj CKpoMHocxH h ,a,a^P
ocxao HpH CBOM BHxeHiKOM HMeBy, HO KOMe iiexe ra .laKO HaiiH
H pacHHxaxH y Beny na 6ep3H, ko^ opHJenia^cKHx 6aHKapa, y
npBHM xoxe^HMa h x. 4.
^Ihm ra yr^Le^ax ;i,a yiia3H y nam Baron homhoiho caM: Ho,
ca^ MH He te 6hxh ^yro BpeMe ^o Bepna. H Aoncxa KaKo Me je
Hosnao, Hpocyo je ^inxaB BaxpoMex no34paBa, nHxaaa h MOHOAora.
— CepByc a>paJHA KaKaB je xo H6epamyHr
, HaA-ieatno !
—
Jby6jbe'&>e — Ho, 6am MHJeMHyio, na KaKO KO/i,KyiieP MH./iocxHBHa
cy s^paBO, KaKO Ae^iHi],a, Ao6po? XBa.ia Bory! Snaxe, $paJH/i,, s^paB-
^e je HaJBete ^^aro na cnexy, Kaaao je je^an rpiKH <i>hjio30'I>.
'BaBO.acKH obh niBajii,epH, y h.hxobhm BaroHnna neMa ^iobck r^e 4a
ocxaBH CBOJe cxBapH, a ja 3a 11,6^0 He ByyeM Be^HKH reneK ca co6om:
py^HH can^yK, ^Be pyine Kece, KyxHJy c i^hahh^pom, 6yH/i,y, n./ie4,
aMpe.iH H mxanoBH, h HHmxa Bnme /l,^ mcxcm OBy Kecy hchoa
!

Bamnx Hory, xo Bac ne he ateHnpaxH, xa, ^paJH^P —

— C fl,\)8.re BOJbe, aAH ja MHCyiHM ^a 6h cnpexnaje 6eao KaA
6h xy Maay Top6y Mexy^n OB^e, jep . . .
—
— 0, a>paJHA —
yna/i,e mh mnaiinje y pe^i —
caMO xo He, npe
6h ce pacxao c ^ymoM nero c xom xamHOM; xo Mopa CBar/i,a 6hxh
Ha MOJHM Ko.ieHHMa Ka^ ro4 nyxyjcM na atevie3HHn,H — !

— Axa — peKOx ja —
xo je ona nyBena sauia Keca y Kojoj
HMa ;i,Be cxoxHHe xn^a^a »i>opnHaxa !
—
3a6opaBHO caM Kasaxn ^a mBa.iHJe HMa xaj o6HMaj Ka^ roA
nyxyje hochxh ca co6om y je^noj kcchi^h iie caMO ixeAj CBOjy roxo-
BHHy H /"i,paroii,eHOCXH nero u cBe oSAHrannje, MeHHD,e, AP^^BHe
Hannpe y Koje je CBoj HOBau, y^o/KHO, CBOJ xecxaMenax, jc/ihom pe^jy
CBe mxo ,,e 3a a HaJBaatHHJe.
— Ax, «i>paJH^, KaMO xa .lena cpeta h3 Bamnx ycxa y 6oaiHJe
 EPOS msAJHiAPCKy 7

ymn! Ja 200,000 <5op! Ty mrjh tot, o tv naJH tot! Hh 200,000

Kpajii,apa, to Ban ja KaaieM, mBa.iHJe ^e SeMjHHH, Moatexe mh Be-
poBaTH aiif Ehremvort, Kao niTO mh Bei.iHJe KaaieMo, .BHaxe! —
— E /^a, r. oeMynntiy — peKox ja na xo — a xpoKaxHa KyKa
y Beny? A cxaJiHO y Be^nKOJ onepn? A KBapxnp y Xoxei-
ce/i,nfflxe

MyHiny? A j^y^OBaifte najvienmnx 6a.iepHHa sa Be^HO-Mja^HM, r.

SeMynntieM, 3a Kora one Kaaiy ^a je jom h caA Hajr.Hme .,*eui"

OA CBHJy cxapoceAHoiia na Ca.iexcKOM napKexy ? Xa ? —

K0.IHK0 ce Ha npBo npHMeA6e MpmTflo ^ecxHxn niBa.iHJe, 10-
^HKo My ce KOA noc.ie/],H>e cxa/i,e cMemnxn 6pK.
— KyLa? Ox, xy AH6ep xhm.iI 3ap bh ne snaxe ^a caM ja
./lexocBet Mopao iipoAaxn Kyty pa^ ciiiiHHx ^yrosa ? Mojn Henpn-
jaxe^tn cy Hsne.in ^a ca>i je 6ajarii npo^ao caMO /i,a ne n.iataM
OHaj rpAHH nopea na Kyiy, kojh ce y Be^y niaLa, a.in Hiije ncxn-
Ha, opaJH^. UIxo DMaM ffliiepsnu; y onepn, Bepyjxe jeBxnnnje ji,o%e
a nocjie ja xaj ^an ne ne^iepaM nero nonnjeM 6e^y Ka<&y 18 Kpaj-
n,apa,je^ny KH<5^iy 2 Kpaju,ape to cy 20, 2 Kpaji];ape xpnnre.ixa Ke./i-
Hepy, 22, n xaysiiajcTopy mxo oxBapa Bpaxa Koja ce y 10 caxaxa
saxBapajy, 10 KpajiJ,apa, csera 32 Kp. Bn/i,nxe, <i>paJH/i„ CBex ne bh^h
nixa je ymom H;e.iy/i,n;y, na Ka^ Me bh^h «i>hho komh*o o6yHeHa
r^e cKopo cBaKe 6ajexcKe npecxaBe ce^nM na mom mnepsni^y, cbct
o^Max MHCAH Xe, xaj niBa.inje ji,e 3eMyHHii Mopa /T,a nMa ^ocxa
:

napa. nap^on, caMO 4a saxBopnM onaj nposop n oh oxpna xe —

saTBopn je^HHy o^yniKy sa ȣhcx Baa^yx y ^ny Barona o^aK^ie ra
3a ite^o He 6h Mor.da AOXBaxnxn hh naJMaaa npoMaja 3Haxe, —
$paJH4, ja caM cxpamno ocex.i)HB 3a n,yr, a oco6nxo KaA caM OBaKO
^laKO o6y^eH, exo BH^nxe neMa na Menn nnmra. <l».iaHe.iCKa Komy^a
H yHxepi],nr, Koniy./i>a n rate, nanxa.iOHe n npyc.iyr, Konxoap-poK,
repoK n na KaKO 4a ^lOBeK ne naseSe? A mxo ce^HM y
H6epLi;njep,
xoxe^iy Bu MHc.mxe ^a caM ja na npBOM cnpaxy, ca coKana ?
?

Keine Idee Ha «iexBj3X0M cnpaxy h3 aB.inje. LUxo he mchh Be^nKH

!

BOHynr, Ka^ Ba3/i,an nncaM koa Kyhe, hex HMaM iKeny nn ^eny.
Moj Jiena Me6j — bh
Mor Me6.ia n Mora cpe6pa, noxnyn
ce cetaxe
cepBHC 3a 24 nepcone! Ax cpi^e Me 6o.ie, a.in MopaM cbc pacnpo^axn,
MopaM, $paJH/i,, jep ca^ cy KBapxnpn kojh cy y Moje BpeMe 6h.ih
600, paBHo nexnaecx cxoxHHa na ro^Hny, a xo ce ne MOiKe h3AP-
ataxn! C namnM ^onymxeaeM —
OR^e niBa^nje CKHAe CBOJ i^n^HH^ap,
o6ecH ra je^ny HHBnjy, HSBy^ie h3 je/i,He xop6e moxcKy Kany xe
je Ha6H Ha r.iaBy, CByie u,Hneie xe nany^ie neKaKBe .jKOMOxmye"
H Haj3a/^ cxa^e ^a ^yna y je^an Ba3AymHH jacxyK oa Kay^iyKa —
A M-ia^e 6a.iepnHe mxo Kaatexe? To MopaM npnsHaxH, npn.ifl^HO
8 KP03 mBAJII,APCKy

can ce KOHsepsHpao sa Moje ro^Hne; ja mhc^hm, -spaJH^, npn-

xa?
^niiHo, —
~ Ka/T, ^lyje KaKO roBopHie o „BaiiiHM ro7i,nHaMa"
Bac 'lOBeK
peKao 6n 6or 3Ha KaKO cTe crapn, a OBaiio je^sa aKO HMaxe npeKO 45
roAHiia! —
peKox ja HaBa^Dii;e h aKO can snao a^ My ana noys-
^ano 75 ro^nHa.
— H 50, *paJH/i„ H 50! — KAHMame uiBa^HJe cgtho MaBOM,
a^n BH jiacKaxe, bh CTe teBan^mja, Kao uito HMaiiame o6n^aj petn
noKOJHH KH.a3 Mh^olu Gott hab' ihm selig! —
^a cxe bh nosna-
Ba^H KBasa MiLioma ^EanexaHy" roBopno mh je 'qecTo; bh snaxe
!

^a caM ja Kanexan ? —
— HncaM 3Hao ao ca^a !
—
— /l,a KaKO 4>paJHA. YKas je Bet 6ho noxnHcan sa MOJe Ka-
,

nexaEcxBO a.iH Kaas Mopa^e oxHtn h3 CpCnje h ja HHcaM cxnrao

HH ;i,a npHuiHJeM xpety 3Be3Ay na MOJe na.aexe nero xaJA c H.nM ,

y CBex. — „KanexaHy/ roBopno mh „3anoBeAajxe, Bama je ^ecxo.

CBex.iocx." —
„AMa, Kanexaey, xh ch hckh teBan^HJa." „JecaM, —
Bama CBex^ocx." —
„AMa, Kanexany, xh ch neKa r^yna SBp^mna."
— „JecaM , Bama Csex^ocx !" —
„XaJA ca^ Byi^H mh ce Hcnpe^
OMHJy." — ,no sanoBecxH, ^-laro^apHM, ^y6HM pyKy, Bama Cbcx-
Aocx.'- — 0, 'I'paJHA Kao mxo BH/i,nxe KH.a3 Mn^om Me je jaKO
,

BOAeo — !

— To OMeBH^HO r. msaAHJe, a^H ja ne ysHi^aM Aa J^^m ^ac-

je,

KaM Ka^ KaiKeM ^a saM no BameM H3r^e/i,y ishko ne 6h peKao A^

,

HMaxe 50 roAHHa. Ta bh jom neMaxe hh je^ny ce^y Biac y koch

HAH y 6paAH — !

— - Xe, xe, xe, —

CMejao r. /i,e oeMynnq cBe je Ka^pa Bem- —
xHHa, CBe, «>paJHA Bn^Hxe h BflKxop EMaHye.1 $ap6a CBOJy Kocy,
!

ajin xaKo npocxa^iKH, CBaKH Moate nosHaxH /i,a je $ap6aHo; 6a7i,aBa,

HCMa 6eqKHx 4>pH3epa Hnr^e na CBexy. A nocAe ja HMaM je/i,aH —
xaJHH peii,enx 3a <i>ap6e, kojh hc 6hx Aao hh 3a Koje nape. Ka/i, caM
ce je^aH nyx pasroBapao c h>hm, ... —
—C KHM ? Sap c BHKxopOM EMaHye^OM ? — ynnxax ja sa-

npenamxeHO.
— ^a KaKO.
On^a je oh 6ho caMO Kpa^ capAHHCKH. Ja caM
npaxHO HOK. KH.a3a Mn^oma. „<I>paJHA" pe'ie mh Kpa.i. bh mh ce
AonaAaxe. Ka^ ro^ xotexe ^a h^cmo saje^HO y aob, Aot}nxe npaBO
K MCHH, *apMacoH (oBo je xpe6a.io ^a 6yfl,e „sans fagons") na fceMO
noxpaiKHiH reMse H xom npH.iHKOM mh je xaKO cxHcnyo pyKy, ^a
!

Me H Aanac Ma.io no6o.a.eBa. Ha aia^ocx hhcmo 6HiiH na caMO a ,

Aa caM My ja Aao one MOJe pen;enxe sa <5ap6aH>e Koce HMao 6hx ja

Aanac He caMO pHxepKpajn, cb. MopHD,a h ^asapa, BHAHxe obo cy
 KP03 UIBAJll,APCKy 9

aeroBe $ap6e" —
h OB^e r. mBa^HJe mh noKasa npcTOM je2i,Ho Me-
CTO Ha rpAHOj op^eHCKOJ pyjKiinH y /i,yrMeTCKoj pynni],H oa Kauyia
Ha Kojoj 6exy npecTaB^ene cbg Moryhne n HenorytiHe op^encKe
6oje — Hero 6hx —
HMao sses^y c .leHTOM, /i,a KaKo, <i>paJH-T,
!

— Ila 3a HMe Bora 3a inxo ce HHcie nncMeno o6paTH.in ca

BaiuoM laJHOM Bber. Be.iDMancTBy ? —
—Ebo, <i>paJH;^, 3a mxo —
h niBa^HJe ce ocBpxe /],a bh^h fl,a,
Hac KG He npncjiyniKyje, na OH/i,a irn CTa/i,e manvTaTH. —
Ja caA
pa^DM Ha TOMB /i,a oa CBCTor oii,a Ilane AodnjeM op^eH HenopoHHe
AJeBe Mapnje, y3 kojh n^e h napoHHTa itpBena yHH<i>opMa. Ilpero-
Bopn cy Bet xaKO Aa^eKO ycne^n ^a wn je HyHi],HJyc y Be^y
OHOMaA Ka3ao „mBa^HJe Ae SeMynn^i HenopoqHa AJeBa Ban He ^a^n."
— 0, EMHHeHii, peKao can ja na to, IBeroBa Cbctoct ne 6n HMa.ia
6^aroAapHDJer h no6o/KHnjer pnxepa y xom op^eHy 04 Mene !
—
Ca,3,, Be 3HaTe ^a je liana 6auH0 anaxeaiy na BnKxopa EaianyeAa

H Ha ite.iy IlTa.injy. —
fia^ 6ax ja j\,o6ilo op^en oa xa.injaHCKora
Kpa^a, OH^a ^aKy Hok nenopoHHa AJ^BO u D,pBeHa ynn^opMO —
: !

PasyMexe ae ca^ 3a mxo Mojy xajny

, ^ap6aH>y Koce HHcaM 40
caA oiKpHO BHKxopy Enanye^y ? —
h r. ScMynHM Me nor.ieAa xaKO
TpHJvMO'a^HO, A^ caM ce caa yKOiHO.

(HaciaBuLe ce.)

Ar. Bv^A^AH IboP'BEBM'R

 B O KA

3oBy BoKOM OHaj Hapo6HH saiinjes y Kojn ce cnymiajy n TOiiy

KpmoBHTa H CKopo HenpHCTynna 6pAa jyatne Xepi;eroBHHe n I],pHe
Tope. —
Kaaty JbyA^ , kojh CBEJex o6ai)y, 4a je laj jeAan ofl, naj^en-
lUHJex no.ioataja seMJte; n sCajba, 6e peKao ^a ce je OB^je npapo^a
Hrpaia, Ka^ je CBOJe ^ly^ecno Aje^o sa MaxoBe CTBapaiia.
Ka^ Aot>em c Mopa, no ihto ch ce nar^e^ao CHTan npocyTHJex
no ny^iHHH ^a.aMaTHHCKnjex ocTpBHn,a, niTO cKopo je^na APjry .laK-
TOM KOCH;noniTO en ce ^hbho Bncnnn BeAe6iiKa u EuoKoea, cipa-
BH^iHOMe na^y Kpne n 6oja4HcaHOMy Tpozupy, KpacHoj HepeTeu h
^yu,KOMy /l,y6poeHimij, /i,a th ce oKy ne ^o^nje, CBe oa je/i,HOM ne-
CTany 0CTpBHi],e LaK 40 Kpcfja, naK ce, y cpe^ ose HecTamHn;e, pac-
TBopa yuite KOTopcKora sa^injeBa, Kao 4a ra je TBopan, Ty yjujecxno
^a 6y/te Tonn,y cnac.
ynike je to^hko uinpoM npocTpano ^a ce ne Mory npecyMH-
THTH spna OA TonoBa Ka^ ca o6je cipane rpyxajy. y^acKOM Omxpu
pT ocxaje c ^njese obo ^yro npyata^o xepu,eroBaHKHJex 6pAa na
;

^HK ACMJeuia paiiy na nin^Ky HSoniTpeno 6oJHnjeM TonoM. C

,

4ecHe BH^nm SHMseiene 6pea!,y^Ke AycTunne u zp6ajbCKe na Ma-

xoBe noTpan^ene y3 cyHMann npnneK, cy ^Ba OTOKa y noKoc, Koje
CTapn 3Baxy ManuV/C a BpcHHn,H nn
, MaMy^a. Ty cy ^yAH .10-
,

MH^.n JbyTH yiHT Aa joj yMJecTe 6ojhh toh. —

C npHJe^ th ce pac-
TBopa npocTpana ^yKa, r^je ce 3hmh Kpme n npoiiHJeBajy n.iHTK0
AHO 6HJecHH Ba.iOBH, ycncTH H nornaxn jyatnnjeM BJexpoM, xe ce
cycxonHn,e sanjeRymenn h Ha6peKHyxH na Aocxnr cyxje^y.
KaA ce 6po/i, Kpajy AonpninaKHe bhahui rope n ^O-te npo-
,

cyxy MHOiK ^njennjex KyLa r^je npoMa^ajy nsinet) se^ena ca^a, r^je
H r^je xpnoM r^je n r^je ycaM^ene no cpe^ OBJeH^annjex nepn-
,

Boja. Obo je cxapn Xepn,erHOBH, Kojeny je 6pnixaH o6.ia^HO ncny-

K^e SHAOBe Aa My CKpnje n^ane 04 o^oBa pasBa-inne. ^Ba My KpHj.a
 BOKA 1

K.iOHy Ha 6oKOBe: TouAa, nra.io haK ^o CijTopuue, Kojy Be.ie, ^a

cy /l,y6poB>iaHn noK.ioHn.,iH Typ^HHy 'leK ^a ce npoi/y ropera cy-
cje.^a ; — n Mejbune niTO iiOMniLy 6ohhij,om Ai.ieTa^iKOM, a CBpmyjy
ije6aH0M tecapoBOM, sa KOJHJeM npoiia.i)a KyK, a na KyKv i],pKBa Kyti,Ka.
ManacTnp CaeuHci, niToje .injeBOMy Kpn.iy 6p^iH0 nepo, cje/iH Mei>
kenepnsoM n iiac.iHHOM, naK th n.iDJeHH HeKOJi xaJHOM ch.iom no-
r^e^- Bpx Hoeoza rpa^? Kojn cy sejiaHO^i LUuanoAnu vTBp^n.iH n
CBOJe Mv HMe Halje.iH janie Kao KoaaHEK na npBOM pe^y ae.ieHD-
,

jex 6pHJeroBa, a nsa aera \ 3/i,naiy ce 40 no^ o6.iaK KpmoBnie rope.

yjinnem jih Mejbune px o^ EyMoypa OTBopa hobo ymte c
,

^ecHe, iiaK h nosy .lOKBy ;i,yry ^o Bepma, a mnpoKy 40 CoaumI.

C OBora pia ^0 CBexe He^eJte Ayra^iKo JKa.io KpajeM BO,T,e sobv
Euje^i ; KvLa ^o Kyte y nopetje, Kao aaCy^OBH CMO^ie Mope. a Bpx
CBaKe .i03a n BOtKa c orpa^OM, aok cy Jb\AYi. liaxo^n.in ;jejLT.e ^a
Konajy; naK onex Ha Bnnie ro^H KaM ;i,o n^annHe Koja je CBaKy ,

nocecxpHMy Ha.iBHcn.ia, a xa je BiijeAa zopa. C /i,pyre cxpane yieaiH

Ha .iHK oO.iyKa Coauouko uojbc, no^Hy KOjera BH,T,niu cxapa co.iH./ia,
ca4 .lyiKHna n iioHBapa, r^je 6.iypa n cxypa pacxy npeKo ^lOBJeKa
BHcnne. IIo cpe^ OBora o6.iyKa npyata ce y BO^y lijJeeAaKa, uoy-
sann pvKaB seii^ie r^jeceHaxo^e cxape pasBa.ie npaBociaBHor mo-
Hacxnpa apxant^e.ia Muxajjia Kojera cy M^eMntn paaypn^in no
,

mxo My Ka.iyiyepe oxpyjy c ftera h Hoce Ki^toau HJie, Muxoacku

:

3002) I J6p cy 6HBa.iH Ha ro.io npKOBHn KJiexntiH naK xa ceou,a ;

pa3/i,Bajy no.Le o^ iiopa ca se^ennjeji 6pnjeroM, llnxoiiH Tuear 3a-

nyqa ra na 4pyrn Kpaj. a KaA r^ie^am ca cpe^ .lOKBe, npoieaie ce
^iyua paBHa n py^a ^a.ieKO Aa-ieKO na o^h>h ^oiiax ca ncxoKa ,

Cuaca Bpx EyAee, a ca cjesepa BHAnm y3a Bnmay cxpiien r^je

/i,o

oxoAH AoeKeu ya^naie He6y ^apny r.iaBy, Kojy My sopoM o6acjajy

npsn cyH^ann spaun naK ns ;i,a.ieKa nsr.ie^a Kao ^a My je no-
,

s^iatena
Ofia ce .lOKBa 6yatH ko^ JBepma Ha .ihk Bpme jep xy o6je
,

o6a.ie n^y ^pyroj y cycpex Kao

je;i,Ha ;i,ate ce py^inxH, naK na-
npaBH.ie xnjecnan; xo.ihko y3aK ^a ce c Aeuerana kokox nyje ua

KaMenape onex ce 6paie 6ojbii

: pasniiy n o/i,a.ie Aa Ha^mne xpeky
.lyKy, Koja ce onex ^Hje.in na .ihk BH.ie y A^a sa.injeBa, je^iaH i>w-
cancKu a Apyrn KOTOpcKu, a uepauiKa cxpana sacaijena Met^y H>nMa
Kao K.iHH Ca cpe^ OBe .lOKBe yro^an nsr^ie^a no.io'/Kaj c ^ecne :

cxpane 6peroBH CTOAuea, OKuteHn KocxaaoM y ocojy, npor.iymvjy

nxn^iMJeM tniinpKafteji a c .injeBe cxpMen xepn,eroBaHKHJex k.ih-
;

cypa. C npeMa Hsr.ie^a IlepacT Bapom yxoHe;:a y ro^oj cxnjenn

Kao mnnaK.
Ilyxj'jeni .in k Pucny, /],oxaKHeui oxoKe CBexor "Eop^a it Eo-
12 BOKA

20])0AUHUH y cpe^ ^jKe, Ty je Kaxo^iHHKH Manacinp r.aje ce Hapo^

KynH Ha cajaM y cpe^ Ko^OBosa, a noMopii.H CBoje saBJexe iipn^aaiy.
OA naMTDBHJeKa, —
cecipe /i,a ne o6e36paTe, Maxepe ^a He o6ecHHe,
a aiene Aa ce y upno ne o6aBHJy. Sa^njeB je OB^je AOCTa Ao6po
innpoK. IlorAeAam Ai/ na .injeBy, Moimm ^e-/KH no Bpx ^okbc Kao
y BeApnMa Be^nKe ctpmchh a Bpx H>era Yoau na n^aHHEH. IIo-
,

r^eAam ^n agchom nyi c IlepacTa

,
Ha Pucau y^je^an y ^yTOJ
^HTH 6H.i,eaKn nycTOui Kojy ManacTHp Batba npeKH^a. Pucau je —
AaBao HPKaA hmc ii,nje.iOMy sa.injeBy, aok My ra ne yrpa6H KoTop.
IIoA BHCOKOJ xpHAH, TAJe cy Kpueomuje u J-e^euune, JieiKH PncaH
y AHy sa^HJeBa na CTpmeHHTy HaMJemty, no^iHBa^o
xepi],eroBaqKO,

icao niTO je Koxop upnoropcKo; je^Hna ontHHa, Koja je ao Aanac

ca^iysa^a i],nje^o napoAHe o^n^aje nan ce h c ttHMa ahmh Kao
,

nayH nepjen. Me^y Puchom u MoputhOM se^eHO-saremeHa myivia

AOBopHKe HHK^a y rpoxoTy, a jyroM h3 jaMe Couoxa npn Mopy, ,

pese jeKOM chaho sanjeHymena BOAa, Kao h3 Myinna MyiHora KaA

ce Ba^a c jaaie hh3 crpMH BOAonaA-
EyTyjem ^h k EoTopy, KpacHO HsriieAa npnpoAe pa3AHKa. Oho
ro^o H KaMCHHTO 6pAo Bpx IlepacTa npyaia ce taK ao KoTopa, oa
03ro Ha atApnje^a a oa o3ao Ha 3aBoje
, iuto naAeJKH noKopa n
,

pcBOTOMHHa CHyjy, H HaA KOJHJeM BHce rpeAe n K^ncype omipe h

ponase, Aa hx he K03ja CTona ne Aonape. IIoa obhjcm CTpaniHH-
jeM cTaEE,eM rAJe ce ^eaie coko h jauiTpe6 noTok Jbyxa
,
Jbtro., ,

cynian,, AHJe^n KpniHE Opaxoeau oa jyna^Ke ^odpoxe. ^yAO Je A^

cy ^yAH ysAyJK xaKO Tnjecnor EpEMopja norpaAHAH osaKO ^nje-
EEJex Kyha , cbc Ea hh3 ao KoTopa. Ako CBpaTHUi okom na npo-
thbhy o6a^y, se^enn spT h caA noA OHEJen niaBEJCM Ee6oM, CTOJe
cnopeA Apvre o6a^e Kao 3pD,aiio y KOMy ce oxo^a aht AaHHMnn,e
or.ieAa n hohoch cbojom TyKHOM ^enoTOM. H xy cy th CK^aAHH
ABopn o6acy^H peAnMHD;e cBy njem^any o6aAy, naK KaA noA aoM
c 6poAa saEHpniu y xHxy nyiHEy, bhahui CBaKy Kyty jeAHy h no
jeAny rAJe ce y boah Kao y i^aK^y ^kats h 4»oxorpaoaBa. TaKO ce
Ilpmatb u ^o6poTa xBaxajy y kojlo c KoTopoM^ kojh je Ko^oBol>a.
KaA 6poA noA KoTop a CHApo xeaiHHOM yxone h o aho sanne,
,

6ope ce y nyxEHKa A-BHJe JKeibe xxnjo 6h Aa c^erne na Kpaj Aa

:

ce oAMopn n onoHHHe a OEaMO ata^n Aa Eeaia jomx 3a^HJeBa Aa

,

ce 6o^e Bapajn.
KyK KoJH BHCH HaA KoTopoM Kao noBpas naA bhjcapom, pe-
Kao 6h Aa te na obh qac bab. cxpMor^aBnxn n^n nopHnyxn naK ,

rpaA noA rpoxox 3aKonaxH. —

Ha Bpx KyKa cjcah rpaA Joeauoe,
nynaB BHxnjex xonoBa, a xpeEHi],e omanniia My orpaAa, Koja 6paHH
Koxop c Konna. ^cceom rpaAa Aemn xpr ^pHO^opcKH h nyx na
 BOKA 13

OKyKe y3 IIpa^umTa ^o Met^e, a ^HJeBOM n;apcKa i];ecTa ^o BjjAse,

Kojy 6paHe ABHJe TBpt)HU,e: Tpojuua spx Kaena u ropaoic/i,a cno-
pe^ Mupua.
KaA ce nonnem Ha npBO aiAPHJcio Bpx KoTopa, Jiel^y xe Asnje
TBpJ^Hue, BH/iHiu noA C060M 4y^P ^^Py rAJ6 ce npoTeate npaso, Kao
y3 Tyfty, ca CoAUAa Ha Jas, naK ^njeiiH ^oibh rp6ajb 04 ropH.era
H na^a y Mope, r/i,je CBOJHJeM ae^pHMa na^Haa Euzoeo, /i,a je Mp-
Hapy THxo npncTaHHUixe h yroK. KaKy ^a ce y rp6jby po^HO Aa-
3ap lp6jbaH08uK noc^e^HH ii,ap cpncKH. Met/y ^Ba rp6jba ^eiKH Kao
y6ao yTOieHa Jlxyua A^a no^a 6^H3aHij,a Coauouko u Mpneeo.
,

Oho, Kao mio KasacMO, Aonnpe AO sajinjeBa cnope^ Euje^e, a, obo

Apyro 40 Mopa na Jas, a o6a Aesae Kao npocxpTa ae^ena aojISlm^,
Kojoj rp'ou,e aany^iajy rop^H Aynaemi na ^hk Kon«ie, a aohjH na
AHK ryatBe. Ce^ia ^oaera rp6jba^ npocyxa cy o/i, Euzoea ^0 Buiu-
tbeea ya^yac ^oAd ; a ropaera kocom n^anHHa Koje APy^e Aoe-
,

^eu c KoAoeupoM. Il,apcKH nyx bo^h npeKO cbg }Kyue y Ey/i,6y, a

no4 CnacoM c AnjeBe, no^ jacHnjen HSBopoM ociaje Bpx nyxa IIo^-
Aacxea ManacTHp BoropoAniHH. Cuac seieH a bhcok dpann a^
,

rp6jbaHu He BH7i,e Ey/i,<ic.

TaMO kphbh Kao AyK Kpajn cy My Mozpeu na-

ce npHMOjije ,

^eac Cuaca, u CKOHu^jceojua y cpe^ HamTpoBHiia tcthbo njecaK; ;

CTpHJe^a pT 3aeaAe, a KyH/i,aK otok CBexora Hukoac.

Ys npBy no-iOEHHy OBora ^yKa Aean Ey^ea y Mopy, npocxpa-
HHJeM Hia^OM 40 'SaeaM, a ys Apyry cxapn IIaiuTpo6uKu HCKaA ,

Cwio6oAHa H HeoABHcna ontiHHa. n.iaHHHe cy bhcokc, ao no h-hx

serene a oa no khx ro^e h KpmoBHxe csy^ noxonHMa o^pxe u
, ,

HcnpecHJei],aHe. CnpaM Ey^ee cbcxh ZZ/^en;a«, h oh rpaAzti na Mopy,

Kojera cy llamxpoBnliH y saBJex rpaAHAH xypCKHJear n.injeHOM Ca
CKOHHAJeBOJKe, OA Ky^ ce seManoM caMOAaBHiia AJeBOJKa a^ y^Y^^
noiDxeae, o6aAa n^e npaso na xponeiiy. Aacxeaie npBO ce^o npn-
MopcKO, a 3a H)HM Ha/i,AymKonojbe, mxo ra AHJe^H c iiHmiieM o6y-
^lena ^y6oeitna oa Mopa, a Haro 6pA0 oa niiaHHHe. Bpx EyAse nyx
cjeBepa ^e^Ke no 6pAHMa ce^a MaximcKa, IIo6opcKa u Epaimna,
mxo nx M^e^iHt ^yKaBCXBOM OKpny IJ,pHoi Fopu (1718), ca ipn
ManacxHpa upaBociaBna. oa KOJHJex ABa 6HJaxy u,pHoropcKa, uoji,-
MauHCKu u cTa%e6CKu na KaA hx AP^iaBa Kynn npecxane i];pK0-
, ,

BQHa (1837). H y HamxpoBHtHMa HMa h,hx qexHpn cbh BacHiiHH- ,

CKora o6peAa. Ho n^iannHn naiiixpoBCKOJ , rAJe xe ^nnaeM ryuiH

MHpiic AGBecH^zba H 3aH0BexHorpaAHO tecap xpn XBp})Hi],e Uluu-
,

pu^OH, Kouav, u npccjeny. Ha Kocmauy cnopeA EpauKa 3Ja nex-

Bpxa, a y nexy npexBopn cxaaeBCKH Manacxap.
TaKO EoKa rpanmH c hcxokr h ca cjesepa IJpHOM FopoM, c
14 BOKA

jyra ApoanujoM, noAHa MopeM jo^paucKujeM, a ca sana^a Xep-

c

n;eroBnHOM. Ihia nyx kojq bo^u npeKo FjiyA'" na ^ydjwenuK xe ,

Hac T060/K ce'/Ke ^aAMauujoM, no oh npo^iasn TvpcKv aeii^y, iiaK

ra 3a to h ne MOKeMO seaTH Hamnjeii, Hero /i,0K^ie- ra ^en^teMO.

BoKa je MJecTO s^paso. 3a to cy ^y^n cHaJKHn
n ,zi,ocTa mnBe.
MyuiKH cy y onhe BncoKa CTpyna, a Hiene npnKJ.aAne, n;pHOOKe h
TMacTe. Ako je HCTHHa, niTO ce KaJKe, 4a cy Cp6H Met)y C^aBeHHMa
Ha^eiimn napo^, Bokc^h cy mhcto o^bojilih oa cBoje 6paiie. 3paK
je' yro^an ,BO^e jkhbc h3 Bpe.ia a npHncK cynqaHn ^aBa 6n^y
,

oco6nTn coe 3a to cy OB^je BotKe caaTKe mhmo nr^je. I],BDJetie

,

uaBTH n MDpnme bdme iia OTBopenoj no.zbaHH; cnnjery HHJe Tpara

a^H HaJinpn B.iara jeceHCKa n ^ecxe Knme oco6nTO y EoTopy, r^je
ce o6^an,n, 0/1, CByKy^ saJM^^eHH, cyKo6e n jaiOBe y OHaj THJecHan;
Kao y KopHTO. Bnno je pyiieHo n peaie; y^e rycTO a TanKo cup ;

MacaH a crv.oHaH; jieco oco6hto kvcho. Xpana je npHMopu,HMa naj-

Bflme pnSa, a ropmTau,nMa BapnBO h co^idbo. —
Obh je^y o6nqHO
x^e6a pMeTHHOBa neiena no^ ca^ieM Ha u,pjenaH, a ohh nmeHn^ue
noKBacHnu,e.
Tope n 6peroBe oro.iHO je kosjh 3y6 n hckoh peBa^n, dito
yspoHH ./beTHy cymy h SDMHy nonyiaBHn,y. Mhc^hm 4a ce CBaKe ro-
4niie nocBJCKy ^aj^y^n mecT THcyta /i,y6oBa y 6aAH.aKe. 4^ ^^ ^^
ro/iHHOM TOJiHKo no^ftHBH, Ky^ cpctc
II 6y6a no Eoi;n cnyje CBOjy 6oraTy CBHyieHV npel^y. IToxMH^a

no^eTKOM TpaBfta, npBe OMapnne npo^teTHe, naK iieTp/i,ecHHi],OM na-

CTane n Hecxane. IIsAejKe ce npB Kao MpaB, nacTane Kao rycjeHHi;a,
3aBHJe ce y KO/Kypimy, hsacth Aennp naK yivipe na npnje'ian, no
,

JUTO nonpmn ^a y^yBa Tpar.

cjesie

Hpnaiopnu ^lOBe pH6y npeatOM, BpniOM, xyftOM, JKeroM h CTpy-

TfeOM. FopuiTaun noAHVKy napBy OBqy h K03jy.
Ibia y Bon,H nonncana napo^a 34770, o^ Kojera acena 17900;
no Bjepn Aflje.in ce na Kaio^HKe 9500, n na 25270 npaBOC/iaBne.
Fpaljanu n jhctom iipHMopu,H 6po4ape Tpryjy n npoMety ce
, a ,

ropuiTaun atnBe paTapcTBy n ctou,h. IIo^OBHHa je MyniKHJex y

CBBJeTy, OA Ky/i, ^OByKyjy o^aro /i,a naKuaAe /i,OMaiiOJ He/i,atin.
BoKe3H cy Haro./io Cp6H roBope Kytn cpncKH
, a y CBfljeiy ,

Hayie .laKo xyi) jesHK: y npnMopjy ys cpncKn ^lyjem naJBHrne xa-

JlHJaHCKH.
HaliH tern npnMOjin;a y CBaKOM Kpajy cBHJexa, r^je xpryje n
^po^apn, a ropniTaKa naJBHrne no Mncnpy h Il,apnrpaAy, r^je Kona
Ha oijiaKe.
/l,o6pou,Ko o^je.io: KpyjKaT, Kopex, jaiepMa, uinpoKe rate h
n^iHTKa Kana; sony 6oKemKHJeM pyxoM. .
 BOKA 15

Ho ce Bet ca^ rpat^ann h noMopi^H npeo^jeBajy Ha 4>paHi];ycKy.

PHmEbaHH H HaniTpoBHlin Hoce ^o^iaaie, TOKe h Konie; ropaa ce^a
pncaHCKa, rya, AOKo^teHniie, CTpyKy, onaHKe h capyK na xepi;ero-
Ba^KV a Fp^^aHH
,
MaxuHH no6opn n Bpantn Ha i],pHoropcKy.
, ,

Kao o6hhho opyaije HOce o paMeny ^yry nyuiKy, a y nacy iia^e

H Hoat. —
BoKewi) je 03i5n^BaHTpnjesaH na36eH, roBop^DB n nyn no-
, ,

Hoca; Apa^H pHJe^i Kao aManeT. Bjepan Apyr, nocTojas My;^ hyT- ,

jbEB OTau;, cp^au jyHaK; cyeBJepan, ocueTJbEB h Hanpacne hy^H.

HaJBnmn je nopoK ^pyniTBeHH y Boi^n KpBHa ocBexa, Kojy npoie^y
HaA iiHJe.io 6pacTB0 pyKOCTaBHHKa. II rpa6eat —
^JeBoja^iKH 6HBa
^lecTO. KaA po^nie.!. ne he ^a Aix Kony Kti^p y /Keny, osaj je sajiin
c nyxa H^in c BO^e , naK je po^Hay npepy^m CBOjoj Majun ^a My
je iiyBa n Beryje ^o Bjen^iaaa. He sapyye ab. ce, noBpaxn je po^y
HHCTy, HHTU OHa 3a TO HapoKa ry6H. Obo cy 3.1a, Koja ce noMH^iy
joniT 04 BHxeiuKHJex 406a, h mTO hx npocBJeia HHJe ncKona.ia. Ho
npnjcBapa, BJepo^oMCTBO, ^epa'iHHa , npe^ty^a, HHJecy uo3HaTa, a
Kpatja n na.i.eBnHa Bp.io Ma-io.
BoKa je BaHOBHHH SeiiKoj xe cy hckh
cxapflHOM npnna^a^a
3Ba.iH npeBa.iOM. Ho mxo
na^o niapcxeo cpncKO, oko Be ce npe-
je
roHHyin TypiiH n M.ieyHhH, ^ok ce npe^a hoaoehhom nexnaecxora
BBJeKa M.ien,nMa 04 cxpaxa xypcKora, h xaKO Mel^y Asa 3iia, nsa-
6epe MaHbe. Ilposa^a xypcKa ca cxpane xepu,eroBa^iKe 6nAa je jaKa
H cxpamea , m
ce Pncan h Hobh ne Morome CH.in o^pataxH Kao ,

fflxo ce o^pa^a jyaiua cxpaHa y 3/i,paB^e I],pHe Tope. Ho noMoky

M.ieHuiia n I],pHoropan,a h th ce KpaJH onpocxe Typ^nna, naK ^h-
xaBa EoKa ocxane iwjiexaHKa a KaA na^e h osa B.ia^a (1796), npe-
^a^e ce CBOJesoiBHO tecapy 6eHK0My, kojh je n3ry6n ro^nHe nexe
naK Ha hobo npHCBOJn nexpnaecxe OBora BnjeKa.

pT. -L/tyBHinA
 BACA PEinnEKT

(HacTaBaa.)

y Be.iHKOj co6h KpeeeT 6aii3v KpeBexa; KaaieM, Kao y KacapHH.

Je^Ha 6aKa Ae'ME na KpeBCTv; ko^ ae na CTOAEim y MapaMH
noBesano seMn^iaKa Meca ,Ko6acHi],a. niia to SHa^iH ? BoJH ce
,

r.aaAH. KaKO joj o^ysMy n^a^e, krko joj Bpaie, Bece^a h sa^oBO^Ha.
Ma^o ji,ajbe ko^ KpeBexa CBor ctojh uiHaJAepcKH Ka^^a, o6^aHH
ce, H TO ca MHTaBOM i];epeMOHnjoM Kao KaKaB apncTOKpaT, ycxa na-

npiiena nspas ^ni],a <i>yMHrHpajyliH, h Kao 4a je i;eo CBex H>eroB.

,

niTa iteMy <i>ain ? ^oKTop ra nnxa ^mhaocthbh rocno4HHe mTa

: ,

BaM pa/i,e 6eaMTepH?" Oh OH^a no^iHe roBopHxn, krko ke hx bb-

tiiHOM pacTepaTH n APyre /i,OBecTH KaKO je oh rpo«i)
, ; HMa nex ,

cnaxn.ayKa, h Tpn Kyhe y Beiy, h ca^ oneT je^ny na^iaTy rpaAn;

KaKO ce aceHH h ysHMa je^ny 6oraTy Knernay.
Obo je joui HajcpeTHHJa ^y^a. XaJ4 Aa ocTaBHMO /],e6yiHHr.
Ta Tpn caTa ocTate mh aok can acHB y naMeTH.
H 36or 'lera cnpoTa Mapnja trko nocTpa^a ?
HsKa npecyt^yjy ^OKTopn ncHxnjaTpn.
^ocTa TO, Aa je ona na aiaAOCT y /l,e6.iHHry. Kasame mh, fl,a,

MHKa Joca :sa H.y n^aka.

y lloatyny je yrapcKH ca6op.

Ty ca^ oi],H 0Taij6nHe Kpoje scm^h xa^tHHy.
Ty caA Moatem bh^bth 6oraTa CBeTa y roMHjn, jiaanx BeiiHx
^y;i,H , MnTpono.iUTa, BiiaAHKa, rpo<i>OBa, nocaannKa, .lennx A^Ma,
MHBJ'Ta H rpHSCTa.
ao%Q A^ bh^h OHAa IIoJByH. Ho ce6H
Koiwe je noie Moryte,
upujaTHa BapoHi, a joui 6AH3y Bda.
4o6HJeM AonycT na ocan ^ana, n OAeii y noatyH.
 BACA PEmnEKT 17

^Ba 4,aHa c^ymaM na ca6opy , na OBfl,a, ipaatHM ^pyro niTa

^a BH^HM.
^HBHnx je Ty 6eao ^enoTHi],a coKaniH o^ h.hx KnnTe.
;

KyA roA xo^hm, CBy^ na iienine naH^iasHM.

He ^a^eKO oa Mene, npe^ na.iaTOM rpo^a BFnaje mety ce ,

Tpn JKeHCKe e^eraHTHO odyqene. Ha je^Hoj ce h OAaB;i,e Bet no-

3HaBa^o ^,a je CTapnja. Ho Ha ohhm ^Besia ^a cy M^a^e; no 4>opMH
^ene, a^ KOKeTe, jep ce je^HaKO ocBpty.
^0 HjHx, nosHaM iiajnpe Maxep, na
/l,ot)eM EsinyiHJy. Bpso —
ce npe/T,0MHC^HM, ne ty ce ^axn o^Max nosHaxn.
Kg He 6h nosHao MapKHpano ^Hn,e n ^h^ihgct h xoa MaxepHH!
Ohh Mene HHcy nosnayiH. M^a^nt y tom AO^y sa ^Be xpn
roAHne jaKO ce npoMCHH KaA OA ^e^iKa nocTane MOMaK na joni
; ,

yHH$opMa, ca crhm ce npeo6pa3H.

Hncair xaKo OAynieB^en 6ho 3a anna, ^a nsi ce o^^Jiax jasHM.
IIpotjeM noKpaj anx, h onixpo nx nor^e^HM.
H one Mene 4o6po nor^e^e; one ^se M.iat>e 6am kokctho.
IIpo^^cM, y^eM ^aibe y ^ytan ^a KynHM i^nrapa, na hx on^a
^CKaM, Bpe6aM. IIponycxHM hx c 7i,pyre cxpane neKa H^y, a ja c
doKa KoxoJHpaM. One je^naKo cxpe.tajy.
MaiH ce HHJe npoMeiiy.ia, mxa BHuie peEao 6hx, ^a jom 6o^e
Her npe nsr^e^a.
Ha o6pa3HMa Emh.ihjc npHMCXHO caM neKy yBe^ocx. Hna^e
c&nrypa ^lena.
Ona Apyra Henoanaxa .lena ho npHyinqno cxapnja oa Emh-
,

wiHJe, 6ap ^ecex roAHna.

/l,otH te ^0 je/i,He npecxopauHJe;" xy cxany ^oroBapajy ce, ,

ocBpty ce H KaA cy Bet y^a3H.ie, na mbhc cy nor.ieA 6aii,HAe.

Aeno Aexae BpeMe, o^y y 6afflxy, h ce^ny na je^HOM Mecxy.
H ja ipaiKHM Mecxa na 6am 3a hcxhm cxo^om ao h>hx, y cyjeinn^
y yBepeay ^a hm ne te 6hxh npoxHBHo; xo ce o^Max no sKencKHMa,
no 3paKy anxoBor OKa, nosna Ka/i, nncy npoxHBHe, Hero bo^hp.
IIoK^iOHHM ce, oHe oxno3ApaBe. He Mory jie no r^acy no3HaxH,
jep je oKpynnno.
PasroBapaM ce c ftHMa; je^Ba cy AO^eKa^e. nniaiAi KaKo, o^-
Ky^a. Kaaty. ^a cy h one Aom.ie ^a Bn^e ca6op, ^AHJexy." Cbc o
caMHM rpo'i'OBHMa, 6apoiiHMa h B^a^HKaMa roBope. HpaBe KOKexe.
EMHiHJa je ^ena jom h csi/i, oco6hxo sa onor kojh je npe xora
,

HHKaA HHJe BH^eo; a^ Be^iHKa pay^nKa ofl, npe n ca^a. Oiu iia^o
yna^e, onaKo Kao ^a HHcy xpn A^usi cnaBaj.e, a^ nnaK tjaBO.aacxe,
c^o6oAHe, HsasHBAHBC nema Her^amffie ckpomhocxh. FoBop c^o6o-
\ ;

Aan, na Ka^ r^ie^H, y sennny xh r^eAn, —

Kao aq, je y/T,axa.
Otaijbhha in 2
18 BACA PEfflnEKT

Ona APyi'a, bh^h ce ^a. je ^ena a^ ^aBHO nsropeo By^EaH.

,

H 04 Ky^i, CBe TpH caMe ly, 6e3 Myata 6es MyniKe po46HHe? ,

Hnje TO BHiue ona uer^amita Eiin^HJa.

IlHTajy Me, 0,4 Ky^a can, xoty a ce 7i,yate Ty 6aBnTH.
Ho Ha noc^exKy Kao mc je EMH^nja nosHa^a, h.i je cyai-
ji,3i.

H.a./ia MeHH nocTa^a je Ma^o pesepBHJaTa y to^hko ce BetMa

, ;

ona /i,pyra HCTaKiia.

Kaaty mh cbb, h r^e cy OAce^e.
Cyxpa^aH oneT hx na^CM, ai ce c /i,pyrHMa uieiajy, h to c Mym-
KHMa. IIpetjeM E ja K itHMa, a^ iiaae naai^HuocTH mh noK^aftajy.
I],eo noxoA bhxob HHJe mh ce ^onao. PacnHTHBao can H.HMa.
Ko HX je BHUie nyia Bnljao, create paMennMa, na ce tck nacMeniH.
^oca^H MH ce H o^eM k H.HMa y noxo/i,e. JaBHM ce o6e ce
, ,

y6e3eKiiy, ho 6p3o ce^noBpaTe a noMHy Me Koje 'leny sanHTKHBaTH.

KaateM hm KaKO ohct npol^e cnpoMax Baca PemneKT. MaTH
Kaate 4a iiHJe niTCTa, ,,BemaAa je ^aBHO 3ac^y;KH0." UpHMexHO caM 4a
ce 4pyra ^aMa sapyMenn
KavKeM joj ^a je Mapnja no^y^e^a; ohh ne sna^y 3a to hh-
HiTa, H npBH Max HeBej)yjy, ho Ka^ caM hm noKasao h npe^ao u,e-
4yiby 6eAemKy n3 ^e^AHHra on^a cy BepoBa.ie. TaKy Oe^eniKy
, ,

^am caM Bet ca hhcmom h Kytn P046HHH noc^ao.

CaA o6e y n.ia^i MaTH jayie Kaaie 4a je CBeMy tomc OTan;
, ,

KpHB, CHpoMax CicBa, a ce6e ap^h 3a neEHHy.

^aM HM a^pecy n ohh h.e /i,oiiH y Be^i ^a BH^e Mapnjy.
,

Ofl. H.HX ce onpocTHM, a^ npe Her hito o^cm, MopaM ftHMa

HeniTO OA ^pyrnx pacHHTaTH jep mh je cyMBHsa CTBap 6HAa, Ta
,

;],pyra ^aMa HMa^a je TaKO uiH^pacTO HMe, 4a ra HHcaM ^patao 3a

npaBO. H^,a Xepu;/i,HJaMaHT TaKO mh je npe^CTaBHUie. „Xepn;'' h
iiAHJaMaHT" yje^HO, —
Tora HCMa.
HaHi)eM na je^nor censa^a, kojh je CBe anx no3HaBao. Xepn,-
4,HJaManT , to je Her^amaa MaTH.i/i,a ona PemneKTOBa MaTH.a^^a,
,

npaBH „xepu,0MHH6yc'' h khbh aqro h 6or 3Ha tc o^Ky^. Ca^ ,

nyTyje incognito.
3a EMH^HJy Kaate, ^a je 6H^a hcko Bpene ko/i, rpo^a A^mo-
3HHa H rpoa)Hn,n Ao6po „ii^acHpaTa ," a^ Main je CBaKH ^ac ^o-
napKHBa^a h je^naKO HOBai;a oa rpo^a TpaiKH^a 4a OTBapa He ,

3HaM KaKBe „rmea>TOBe,'' Kao: ^yBancKH AyiiaH, KaoaHy h t. 4. H

/i,OHCTa ao6ea?i je toahko HOBau,a ofl, rpo<i'a ^a je cbc to Mor^a ,

HMaTH, 3iA je CBe npoiiep7i,a^a, na Ka^ rpo* nnje xtco BHHie ^aTH,
OH^a OHa Aurue o^an^e EMHAHJy, a rpo<3& hhhit ce ne npoTHBH, h
TaKO KypTa.iHUie ce MaTcpe a h EMH^njy cBojoj 6yAylioj cpetn
,

npe^a, r^e he joj ce 60-i.e bo^hth.

 BACA PElUnEKT 19

TaKO je EMHiHJa npeui^a APyrn CTeneH npeo6pa?Kaja y cbom

3KHB0Ty.
Ca^ je Bet o^BaatHHJa h neo^BHCUHJa, Kao 4a je o^ ^sajecT
ro^HHa CTapaja, a join ^ena; i],eo CBei je aoj OTBopen.
Maxfl H caA Kaaie: ,^ok je maslasl, neK be^e cBCia, Ka^ ce y^a
Bet je Teate, Hacxane 6pHra, nopoAHi^a."
TeuiKO je 6n.io MaTepn ca Emh^hjom npBH nyT Ha ^e^ jkh-
BOTa ciaTH; ca^ te ce Bet ^aKnie no ifceiviy OATon,n^aTH.
Hajnpe te h3 IIoJKyHa y Beq 4a Bn^e Mapnjy, na OH^a
,

te yKynKe y Ba4,eH, HoBai],a 3a to HMa^y bh^h ce no BHMa. ,

H ^oBCTa 4o^y y Beg, y noxo/i,e. ynyTnai nx na ^OKTopa y

,4e6.aHHr, na Ka;i, ce Ao6po ncn^aKame CBe ipn, n Xepui/i,HJaMaHTKa
Ba^en na o^Mop.
je Ty, OH;i,a cpexno OTn.iejanie y
EnnAHJa n onaKO je npem.ia Bet CBOJ Py6nK0H, na Kao ro^
Jy^nja I],e3apa Ky^ toa 6poAH.ia 6y^e Ben 6poA te h H)e3HHy
, ,

Cpety B03HTH.

KaAJe Annita ^omia y M. npBa joj 6pHra 6HiLa4a PenineKxa no-

xoAH. TaMHnqap je snao set ite^y ncTopnjy PenineKiOBy, n 3Hao je
KaKO je OBaj ciajao ca Ahhaom, nna^e n ^OBeK je no ce6H Ao6ap
H MHAOCTHB 6ho, a H AHHii,a My Kojy Manrypy rypny^a, a xaj K^yq
H TaMHHi;e oxBapa
^o6HAa je npncxyn. KaKO ce cnponax PemneKx o6paAOBa Ka^a
je BH/^H. AHHi];a My na^a oko spaxa n cy3e ponn, on^aKyje cy^^y
PemncKTOBy.
na mxa xo xaKo neaie AHHU,y PemneKxy Ka^ xn^a^aMa 6Hce
Apyrnx y xaKBOM c^y^ajy Many^n ^lOBeha, Kor je nonaniaae y
atHBOxy nsBan pe^a h xpaatHAO 6h ce y4aA<5oM 4pyro MHpnnje
,

npHcxannnixe? H sa mxo PemneKx, 36or xora uixo AHHn,H ^Bopn

Kan^ap 6ani ^a. ra y6HJe? AHnii,a 3Ha, ^a cy je Kao ^exe Kynn^n;
3Ha, 4a je H ona HMa^a po^nxe^e ner^e, na ne sna hh r^e cy hh
Ko cy, jecy a jkhbh, h KaKO ^a hx noxpaatn, Ka^ hm hh xpara neMa.
Ka^a cy je Kynn^H, ^a^n cy na OHOJ ^a^n c Koje cy AHHu;y y3e^H
PemneKxoBoj Maxepn n,eAyiby, na Kojoj je 6h.io 3a6eie3KeHO hmc
;i,eBOJyexa: „XaHKa P^y^aK, ns opascKe CTO.inu.e." Y aenoM /i,exHH)-
cxBy pyra^H joj ce, 4a cy je Kynn^n sa catypHn,y MeKHma, 4a ce
ne 3Ha o^Ky^ je na^a na 3eM^y; na Co^nja, ^a3AapH^a Hrae Pera-
neKxa, ne je^ape/i, joj je xo y ^yxHHH npe6an,Hj.a. To je Mopa^o
6oiexfl. PemneKx onex, ymcAEAa, ona, H3ry6HO Maxep, a oxau; xnpa-
HHH H OH je ocxaB^en Kao n ona. Ty ce Bet ) ^exnacxBy 36or
,

Ha^H^ne cy^^e CHMnaiHJa H3po/i,H^a. Hena on HnKor,HeMa ona iiHKor.

PemneKx onex, oa CBHJy na CBexy ocxas^en, je^nna ra AHHn,a
2*
20 BACA PEUinEKT

ocxaBD.ia HHJe; to mj hhkd h3 cpi];a nm^ynaTH ne Moate, h ko Annniy

;i,HpHe, Taj Mopa nponacTH, Tora PemneKT Mopa yTaMannTH Ma oh
KO 6no, na Jia n can nponao.
Harao je Tajinn^iap Bnme
^eufi a^i je^na kIih oa
, ocaMnaecT
ro/i,HHa TEKO na Anni^y, npeM/i,a je OBa mhoto CTapnja
je nayiHiiH.ia

6H.ia, ^?i HHKO lie 6n peKao, /i,a nncy po^OBn. O^Max cy to npn-
aieTnjH h TaMHniap n neroBa :jKeHa h n3po;i,n^o ce Me^y aHMa,

HeKo ysajaMHo npHJaTe.i.CK0 Harnyiie. Cam TajiHHqap na^o no Maiio,

na je r.ie^ao Kao /i,a My je KtH,
y TO.iHKO 6o^e no PemneKxa jep My TaMnn^ap noKpaj ae
,

na pyKy nmao y ko^hko je caMO Moryte. ^^^ao My ncnoA pyKe

,

Kanre /i,a ^mia, n y op^HrfapHHM uoc./iOBHMa niTe/i,no ra, ^lecTO ra

npaBHO 3a „Mapo/T,a.'' CBeniTenHK kojh ra je ncnoBe,zi,ao 6ho je ,

4o5ap Cp6HH, H aeMy ra TaMHH'iap npeuopym; Kaaie My, /lannje

pi)aB Kao niTO My je ^ocyt^eHa Kasna se^HKa, y ^ypnjfl je noniTeae
6paHeiin nuxKOBa y^no. II TaMHHHap HMa aiencKe neyia/iH, Mopa
TaKO roBopuin. CBeuiTeHHK My niH./i.e Kanre, KaKBe je ro^ caMO HMao,
H MO^HTBei e n jjMnpcKe," a PemneKT oneT aeMy oa KoacKor pena
^ene CTBapn npasn.
AHHE,a 6n pa^a 6HpTHJy OTBopnTH, ^a roTOB noBau, ne Tpoma,
a^i 6oJH ce /i,a oneT ne j\o%& /i,o KaKBe Kecpebe, a n PemneKT ne
AouymTa, na ce Mane. OcTane ko/i, TaMHniapa, Ty noMaate, a H;i,e
H no jaKHM KytaMa npaTH n ner^aTn.
TaMHn^iap niTO ro^ 7i,a.i)e, CBe BekMa AHHn,y ^erennme, a TaKO
H ne^a nopo^nna. AHHn;a Ka^ ro/i, 6h My y onn nor^ie^a^ia, yBCK
6h ce nacMemn^a, a Khep Jh^6'B.A2i. Ktn je ca cbhm oTKnnyTO omhho
AHn,e, H TO ce jaKO nosnaje, Ma /^a je TaMnmap net OMaTopno.
KaKO je AHHu:a ^y^a nMe TaMHHijapeBO 07i,Max je Mnc.in.ia, ,

^a je dfl, aene poA6HHe. AHHu,a ce HHJe SBa^ia ^pyr^inje na hh

nncajia Beh Annua OraanoBa na 3a to nnje Mapno hh noKojnn
, ,

Hraa PemneKT; na n TaMHH^ap ^patao je to aeno HMe ncTnnnTo:

j[,2i je APyro PemneKT, keko ce Eaca nncao a 4pyro Oraan na- , ;

nociieTKy on ce o tom nnje MHoro neKao.

A TaMHHqap ce 3Bao „IIaiKO P^y^iaK." Anni^n na^o aeno hmc
Ha naMeT, na najnpe caMa ce6H ne Bepyje; nsBa^n h3 ne^apa i^e-
Ay.i>y, r/i,e je Kao aManeT nocn.ia, o^BHJe na ^nxa ;i,a ^i Je TaKO.
Bam TaMO CTOjn /i.a ce nncTO nnaK npoHHTaTH Moaie Ma a^ J6 ,

apTHJa Bell ucKpniena, „XaHKa P^yiiaK." P-ie^n 6owi.e TaMnnMapa,

6a/i,aBa, HMa nopo^nine m.Te, Myqn ce, xolie .i c 6ojoM je^ape/i, na

cpe^y, ^a ce ncnnTajy ko je o/iKy^a.

P.iyqaK je^ape/i, npenoBe^a ^ei^n 4a Ka^ je jom KOyi, pe-
, ,

rnMeHTC 6no, je;i,He ro^nne laKBa je Be.anKa r.aa^ 6D.aa, ^a cy ^i>yAH

 BACA PEinnEKT 21

04 r.ia^n na^a^in Kao Myse, 7i,a cy Mopa.iH /!,eii;y y IleniTy mn^axH

H npo^aBaTH, jep HHa^ie 6n cbd uocKana.in.
Ca^ Bet Ahhii;h ;i,0CTa, o6y3e.io je cpoAcxBeHO ocetaae, KpB
je
HHJe nsBa^n h3 He^apa aprnjy n npe/i,a xaimniapy ^a npo-
BO^T,a,

HHTa. Onaj npHMn, Mflia „XaHKa RiyqaK n.s OpaBe," nnxa je o;i,Ky;i,
joj TO, jep je TO npaBH C.ioBaK nncao, neiiauKO-roTCKiiM nncMeHHMa,
D Koje Ta ^XaHKa RiynaK." AHnii,a noKaaie pyKOM Ha npca, Aa je
OHa Ta. Cbh ce y6e3eKHy. IIoHHe hm npHriOBe/i,aTn, KaKO cy n ay ca
MHoroM ApyroM ^euiOM 36or r.ia,/i.n npo^a.iH, ynpaso iioK.ioHH.in
jep OHO HeKo.iHKO "i-opHHaTa 6no je caMo ^TpuHre.iA" 3a nyTHH xpo-
luaK, H 7i,a He sna je .1 kg oa aenux po^nxe^a ^khb.
TaMHnqapy Kany cyse hus o6pa3, ycxane, 3arp.iH je h no.ZBy6u.
He cyjiaa ce, ;i,a je to aeroBor po^enor 6paTa kKh.
CcTHo ce H 3Hao je ^a je H>eroB 6paT „JaHo r.iyiaK-' niiao
;i,BOJe AGHHi^e, je^HO MyniKO ^pyro JKencKO, h to onoiinae ce XaHKy.

Heiia cyMH.e, to je aeroBora 6paTa Kkn; cbh ce rp.ie, Jb\6e;

CBH cy YBepeHH, nosHa joj ce no .iHn,y 4a je po^- Taimn^iap h to
joj A.?i Ha 3HaH.e 4a joj je h 6paT yMpBO, n cbh, ^a HHKor Bnuie
,

neiia ochm H.nx.

Ho ca/i, je Apyrn H0.i02taj sa CBe anx. Ako ce A03Ha ^a je
ona aeMy po^, 6nlie upoMene, Mory PemneKTa y KaKBy Apyry xaM-
HHiiy y ;^pyroM rpa^y npcMecTHTH
,
, 3a to CBnjia na.ioatn, ^a ce
HUKO He ycy^H, mxo tomc roBopoxn, a jom h xo Ao^a Ahhi^h, ^a
PemneKxy ^a na 3Haae KaKO h.e oh npe/i, /i,pyrHM npesia aeMy
,

yBeK onixap 6Hxn, n ncoBate ra Ka^ Ka^, mxo je xaKO mhoto „Mapo/i,,"
caMO Aa ce ne ceiiajy.
Ka^ TO My PemneKT mh.io My je 6h.io. Ca^ je PemneKTa
,

nana.ia j&ejba, ^a ^HTa. IIIto Hnje mhhho y /i,eTHacTBy ca^ xote

;i,a HaKHa^H h3 Ayra BpeMcna. H Aoncxa ^ly^noBax je ^yx MOBe^HJn
H aeroBa pa^aa. Ka^a ce na mxo npncn^yje, ^aje ce oxnop n y
caMoj Hayi^n, na y TaMHHH,H ce TaKO mTo ypa^n h nay^in, na mTO
npe Tora HecpeTHHK hh homhc.iho ne 6h. PemneKT, Kojn je y ^e-
TnacTEy 6.^rao oa Kanre Kao ^ano o^ KpcTa, ca^ ryTa a ne
inTa, CBe mTO AO^nje npo^nxa, n noBnme nyxa, r^e sanne, ne pa-
3yMe a oh nmxe xaKBe Kanre Koje oneT xo xyMa^e. Ilocxao je
,

HCTHHa HaAPHKanra, a.^! xaKaB j\,a. My ce gy^nxn Mopam n xaM- ;

HHHap nspa^no My, /!,a je on can y je^HOM KasaMaxy, jep je naJBO.ieo

can 6hxh; na xaKO ycaM.i>eH, oa Apyrnx upe^Mexa He3ay3eT, naM-
Teae mv ce na aeroBHM npe^MeTHMa nsomTpn.io n mTO je^a-
,

pe/i, ^Ba npoiHTa, to My ce h3 aeroBor M03ra Bnme ne H36pnca.

KaA je y perHMCHTH c.iy/KHo, cTapnjn KanapaTn npHnoBe^a.m
cy, Ko.iHKO cy sapomn n 3eMa.i>a npom.iH, na ce M.ia^HMa no^cMe-
22 BACA PEmUEKT

Ba^H, KOJH HHr^e nncy 6uau, h m^ofh CBOJy KanHTy^aii,HJy na je/i,-

Hoj uiiai^HJH HcnyHH^n, niTO K04 KomaHiKa HHJe pexKocT. PemneKT

Ma./io je CBGTa Bn^eo; Ma^o y hiko.ih, na co^3,aT na ^Ba ipn Mecia^
na ;i,Banyx na po6nJH. A pa^ 6h SHaxH KaKo je no CBexy. Ka^
Ao6HJe KaKBy reorpa<i>CKy Kanry ca nanoM oh h nex nyia npo- ,

iHia. H3 Ayra Bpeaiena, a h o^ BO^e, npo6a Mane npaBHxn. AHHi],a

My AOHOCH cBe niTO Tpe6a, n Ma.io no Maio laKBe je Mane no^eo
npaBHTH, /i,a ce n can TaamnMap /i,HBno, a ns noTaje ;i,04aBao My
npeito AHHij,e opyl>a nyatna, 6ain n npoTHB TaMnn^iapcKor nponnca,
r^e 6r TaMHn^iap ^a ce casna Ha^p^axn Morao.
0^1, CBeniTeHHKa Ao6Hje KBHre reorpa*CKe AycTpnjn, Typ-
cKoj ,CTapoj Cp6HJH n je/iny
, hoboj Mvia^oj Cp6nJH ri,pHoj ,

Fopn, Mane o^i, ^Kaparaja" n „Mackintoscli'*-a CBeuiTennK je 6ho ;

nosHax, na My no bo^h CBe Kapie ncTpaatHBao n uiHJbao.

KaA My je y pyKe Aoiu.ia cpncKa Kapia, oh ciane na ce mh-
c^H. npo6yAno ce y aeMy npBH hhcthhkt aeroBa ;i,eTHH>CTBa. IlaAo
My Ha naMeT, ^a je aeroBa poi/ena Bapom Hace^ena „h3 Cp6HJe/'

^a je y cpe/i,QHH Mat)apcKe n ^a je ly saKonana cpncKa pa^ocT

,

H iKa^ocT, jep Her/i,a cy 6aAB cyiaann, a ca^ nsr./iOAann. na^e My

na naMeT „Mn ate CeHTaH4pejn,H nje^or CBJeTa c^aBHn."
Mnc^H ce, 6or ana HHJe .in Hecpeian uito je CeHiaHApejan,.
Jep He Moate 6nTH ^pyro ner Cp6HH, a ne ^a My ce 6nTH Cp6hhom.
Aa oneT ra y36y/i,H, Ka^ bh^h cpncKn rp6, Ka^ bh^h Many, 6e.ao
CTape 6h^o M^a^e Cpdnje. II Ka^ My na^ny na naMei jyna^iKe
necMe Kpa^eBnLy, 06H.intiy n CTpaxHHdany c^enHii,e CAenii,H ,

ryc^apn ^yx My ce ca cbhm npeo6pa3H ate^no 6h onaMO o^-

,
, ,

Ky4 cy aeroBH cxapn ^oni^n.

Many Cp6DJe TypcKe AycTpnje n HxaAHJe Ba^^a je Aecer
, ,

nyTa Konnpao, na je 3Hao y anMa CBaKO mccto h no-ioataj. Ako

je H neyK, a caMoyK a^ aeroBO naMxeae <5aHTa3HJa n cpD;e CBe
, ,

je TO HaKHaAHj.0.
Ka^ saMHur^eH, vAefl,B. na Many TypcKe OH^e je MeTO-
Ka/i, ,

xHJa, OAKyA cy aeroBH ^ooi.m, na on^a XIpniuTHHa, XIpHspen; y3-

AaxHe, na niKpnnHe 3y6Ma[; Ty 6h ce BOAeo ca MyjaMa Tytn.
A^ 3Hao je H 4pyrnM seM^aMa ^ocTa y 3eM^onHcy h
HCTOpHJD.
CpncKH po6njafflKH CBeniTeHHK, 6or 4a My Ayniy npocTH, 6ho
je HCCTHT iioBeK , KOJH je CBoj noiioataj v?by6no. Ympbo je AOD;HHJe
04 jeKTHKe
IIoA BH40M HcnoBecTH, a Ka^ Ka/i, n 36or Tora, n onaKO CBe-
TOBaaa pa/i,H cacxajao ce nona ca PeuineKTOM, n on^a 6h ra npe-
ciyuiao H xpa6pHo ^a ne o^ajasa, h TaKBOM npn^HKOM Ao^ao 6e.
My KaKBy Kanry.
 BACA PEinnEKT 23

y PemneKTy cxpacT na ^yxpnjy MexaTH. 11 xy je

je ocxa.ia
cpexan 6ho Kao ^o6uje je^ape^ mecx cxoxHna «i)opHHaxa.
CBar;],a.

IIoKJ-OHH xaMiiHuapeBoj KtepH Ha y;i,aA6y ^Becxa *opHHaxa. H sa-

Cwiyaino je to xaMHHMap.
SaMo.iH xaMKHHapa, 4a Kaaie /i,a je ^o.iecxan h ;i,a ate.iH qemte
ca CBOJHM cBemxeHHKOM pasroBapaxn ce. noni.i)e ce .leKap, ;i,a bh/i,h
je .1 HcxDHa ^a je 6o.iecxaH. /l,o6ap iobck, Kaate, ^a jecxe. A kojh
je po6HJani 3/^paB, sap ^yma HHJe 6o.iecHa ?

J\,o\)e cBenixennK, d xo npe/i, Beie, xeK mxo HHJe MpaK. TaM-

HD^iap npenpaBH BHHa, hhko hx ne te SHaxn.
CBemxeHHK , M.ia^ y^oBan, ^o^e PemneKxy mhc.ih
, cpAanan ,
,

AOHCxa 4a je 6o./iecxaH. PemneKx My Aa je na .lyxpnjn ^o-

Kaate:
6ho, fteMy HOBan; He Tpe6a xotie ^a noAe.in. Mo^h ra ^a npnMR
y ciiOMeH o/^ aera cxo «i>opHHaxa .i>y4n, CMOBejn;aKO je po6HJain,
,

HHJe npecxao 6hxh HOBeK, Ilony sa xo onex mo.ih ^a My aKe.i>y ,

He KBapH, HO ^a npnMQ, sa xoAHKe aeMy yqaaeHe yc.ayre. Ilona

ce Hajnpe ycxejKe, na on^a npHMH. Ca/i, iiy PemneKx npyiEH 6oKaA
BHHa, ^a EHJe hs aera, na 3a h>hm te oh hhxh. Ilcyc je na Kpcxy
.lonoBy onpocxHO, hck npnMH n oh 071, aera y 3HaK npHJaxej)CXBa;
H nona ocnrypan ^a ne te hhko /i,otin jep je xaMHnqap CBe xo
,
,

xaKo Hape^Ho, a Hnaie cBemxeHHK, Kao HcnoBe^HnK, MO/Ke ce KOfl,

ftera h ^yace 3a6aBHxn.
H ^OHcxa PenineKx HcnoBe^a My ce, Ma 4a h naje h3 6oKaAa;
xa noc^e ncnoBecxn h onaEo ce bhhom HpeqemtyjeMO, na 6n.ia
Beta H^ MaH>a nopij;HJa, crmo Ka^ je no ^ymn HCKasano.
PemneKx ncnoBe/^n, 4a oh nnje ynpao one ^paroHeHOCxn, 36or
KOJHx je 6ho npBH nyx ^Banaecx ro^HHa na po6HJn. Oh je BO.ieo
MaxH^/i,y, na je yseo na ce caB aen rpex. Ho ona ra HsneBepn,
Ka^ ra saxo'inme, nncao joj, /i,a na aera ne 3a6opaBH, a oh
Ao6h nap^e nncMa o^ aene pyKe nHcana, ^a ona ca po6HJamHMa
HCMa noc.ia. Ila ca^ n xo HcnoBe^a, aKO ce HKa,7i,a oc.io6oah h na^e
je, 4a he je y^nxn, Ma HHKa^ paja ne BH^eo, Her ynpaBO y naKao

0/l,je3AH0.
llona ra xemn 4a xo ne ^inHH hh OH^a, jep c xdm jom rope;
a^ PemncKx ne o^ycxaje.
nona ^a ra yxnma OKpene Apyrn pasroBop. Oh je 6ho cpncKU
moBCHHCxa, kojh je ^paiao ^a ce 3a ^ecex ro^HHa Mopa o6hobhxh
^ymanoBO u,apcxBo: 3a xo je h uiH^i)ao PenineKxy CBaKy nosy cpn-
CKy KBHry, 4a h acMy .larano CBOJy Bepy HaKan.i>e, pacnpocxpa-
ftaBajyiiH ca ihm cpncKn ^yx.
Sanogne, KaKo je PemneKx cpehaH na JiyipHJn, na Ka^ My
24 BACA PEmnEKT

PemneKT EaiKe ko.ihko je Bet y aJHBOTy na ^yxpHJE ao6ho, ly^n

ce, nnia ra ^a .1 6h npecTao MeiaxH, /i,aAO^aje cto xH^a^a. Pem-
neKT Kaaie, ^a ho 6h. A mh-ihoh ? H 0H;i,a ne 6h, hh cto h ^BecTa

MH^injona^a Ao6HJe, hh OH/),a ne 6h npecTao. „Ho to je Beh CTpacT,"

Be^n nona. „na niTa 6h pa;i,HO c to.ihkhm HOBi^HMa?" nHTa nona:
„6h a ^pjKao CTO Koaa, Bas^aH Kapyii,a, h KaKO 6h aiHBHO ?"
PemneKT Ka/Ke a^^ hh on^a ne 6h 6or sna KaKo jkhbho, ai
3Hao 6h CBe Te noBue ynoTpe6HTH. Ha mTO? Ca^ Le My PemneKT
OArOBOpBTH.
Ha CTOUHky ainaiaK mhah, 3paK 6au,a na 6oKaii, nona ce^n
na HHCKOJ CT0Ani],H, a PemneKT na Aacn.H, na najnpe nony^H nony
na oii7i,a ce can nannje, h noqne BaKo npnnoBe^aTH:
Ja 4a HMaM /i,BecTa MH^nona <i)0pHHaTa, ncTepao 6hx TypKe U3
fl

Eapone. HcTepao 6hx hx jom maofo je^THHHJe, aA caMO xoty ^a

o^roBopHM na nnTaibe, mTa 6hx c to^lbkhm H0BD;nMa ihhho.
„npBo OTHmao 6hx y IJ,pHy Popy, na 6hx Kasao BJiaAHi^n, 4a
HHcaM /!,omao sa Apyro no ^a npaBHMO Be^nKy Cp6HJy, ^ymanoBO
n,apcTBo. Ebo HOBaD,a, ne TpaatHM 4a 6y;i,eM hh B^a^HKa, hh KHe3
EH H;ap, HO caMO ^a oc^o6o^hmo, na Maja nnmia He 6ho. Ha^iHHHo
6hx y II,pHOJ Popn je^an bc^hkh apcena^, AOCTa Tono.iHBHHua, n
*a6pHKy CBor opyatja. Ha on^a Ha^Hnno 6hx je;i,Hy BOJCKy o^ ne-
^eccT xHiba^a ^yAH, n caMo A^e xn^a^e KoaannKa ochm To6];[HJa.
Bp6oBao 6hx o^ CBHJy CTpana, Ma o/| Ky^ ko ^omao. /l,a^e aok 6h
ce Ty opyjKJe npaBHyio h cBe oprannaoBa^o, napynno 6hx y AMepHD;n
o^ caMHx ,*^H6ycTHJepa" na 6hx je jom Ao6poBO^u,HMa.
je/i,Hy 4»A0Ty,

Bet yBeat6aHnM Hanynno, n Ma r^e npaM I],pHe Pope HCKpii,ao ce,

a maT 6h h o^ ja/i,paHCKor Mopa mTO ro/i, ^om^o. Ochm
noMoiiH
THX opraHH30BaHHx no CBOM BOJenoM peAy, CKynno 6hx h oprannsoBao
jom E nepe^OBHy BOJCKy. 0^ OBe je^an KOMa^ ca npHnoMoty nemTO
peryiiapHe 6aH;H0 6hx Ha ApnayT^yK a APyrn na XepD,eroBnHy,
npo^peo 6hx y Bocny n CBe no^nrao, 0H7i,a 6h ce h Cp6HJa Mopayia
yMemaTH, nil aKO ne 6h XTe^ia OH^a 6hx noc^ao anna Kpo3 Bocny
npcKO 4p2He nemTO BojcKe Kao rocTe hi $n<i'0H)e ^a nx y CBaTOse
jyHaHKe no30By n^ AOBe/i,y. HapaBHO najnpe dnx npeMCTnyo 40 ^PHhc
CBe HH3aMe pe^OBe, 6amH6o3yKe, are h cnaxnje, kojh 6n jom h ca/i,
6h^h HSMeTHHDiH, H3AaJHn,e, cBor po^a, na 6hx r.ie/i,ao 4a mTO npe
Ma mTa KomTa^o ocbojhm CeHHn,y n Hobh Hasap, a Cp6nja c no-
AOBHHOM ^a npHTeKHe y noMot OB^te, a ho^obhhom koa Hnma ^a
3aApaKH TypKe, aok mh OB^e nocao cnpmHMO. /I,Ba/i,eceT XH-^a^a
3a4pjKao 6hx y pesepBH.
„Aa mTa te na to AycTpnja KasaTH?" petn te nona.
nOn^a ce Tpe6a Tytn h npoTHB Ma KaKBe BeiiecH.ie. EpoTHB
 BACA PEmilEET 25

aycTpHJCKor <i>.iaHKnpaH.a HaMecxHO 6hx xy pesepsy koco ao Yne,

n jaKHM maHieBHMa ohx ce noTKpenno r^e Tpe6a, ^a npoTHBy cxaHeji
n OAPJKHM ce, a max He 6e hh PynyHH hh ByrapH MnpoBa.iH, fl.i
6ap HM MHpoBaxH He 6nx ^ao. Her/i,a uiaKa Hopnana 0CB0Ju.aH cy
Any.iHJy, AnepnEa ninaH>o.icKa oc.io^o^HAa ce y 6nTH,n koa Aja-
cncKo ca nex xn.i)a/],a npoxHB MHoro Bete cnjie, na IIlBajn,apn cy
xo ncxo noKasajiH K04 Zempach-a n ^pyrnx Mecxa, na n koa nac,
KaA ce Bet o^ xo.ihko Bpejuena nesa ,,xpn cmo na je^Hora" npo-
6ajiio ca Je^HnM na xponay". TaKO ce rpa^e a o^pacaBajy oxai^oHHe!
Ako xo HHJe, OH^a xpe6a aiHue na ryc^aMa noKH^axn, h cbc necMe
y Mope 6ai^Hxn. ^o^e .in PycHJa, HCKa je, He te ona caaia 6nxn xy;
/loiiH te H 4pyre Be^iecHJe, na te ce noMemaxn, nanxojesa Bpe-

Me, na Ka^ ce je^ape/i, cse nopcMexn oho cxapo xypcKO oncxaxn

.

He MOJKe. Jl,a,Jbe ne ty 4a roBopnM, npeM

/i,a 6dx Morao joni Koje uixa
AO^axn. Ja SHaai ^a te ko Kasaxn xo cy caaapuje, ^anxasHJe, na
neKa. Caaio caM xxeo xo petn, ^a 6hx snao n Mn.inoHe xpomnxn
a 4a Ha ce6e ne noxponinai.
„Ho xo je 6^m <i>aHxa3Hja," pe^ie Kpcxetn na ce ^nan
ce nona,
xeK mxo ne Kaaje 6y/i,H 6or c Haiua, na ce Kpcxn, r^aBOM aiauie, oa-
KyA y po6njamy xaKBe jinc.in ; 40 Ayme iiHCiin cy KpHMnnaAHe, a./i
H PemneKx je y KpnjinHaiiy.
llona 6e jom Ma.io Ay^6 ocxao, a.i ra PeuineKx Ma.io 36yHno
He OHHM mxo 6n npoxuB TypcKe, ho 36or xora mxo je n Aycxpnjy
yiremao. KaKO 6e 4'JiaHKHpaHOM no.iOJKajy Aycxpnje na nyx cxao,
n KaKBy 6h oh 'leKao noMot ca ja^pancKor iiopa? Hnje .in on na
BoKe^e ainc.ino ? Cxpamno Oh je Bojenn aaxep, Mor^in 6u My npe-
!

6an,Hxn ^a je ciymao Be^iens^aJHEHKe pe^n, xe 6h iiorao h no^

o^roBop Aotn, Mo;Ke ko nyxn, npnciymKHBaxn. 3a xo Kao <i>opMe n
KopeKXHocxfl pa/i,n, iia^iKo Kao npe6aD,H PemneKxy uixo TaKo cao-
60AHO roBopn, H Aa ce ^lyBa npe^ ApyrnM xaKO mxo roBopnxn.
To My Kao caBex a^.
OnpocxH ce n o^e. Ma ^a My je Kasao ^a je ^anxaanja, Ka^
je nona Kytn ^omao, .lerne, na caM y ce6n mhc.ih, BpaiKnjn ^iobbk,
Hemxo Moate HMaxn n npaso, caMO ne CMe ce xaKO mxo nn roBO-
pnxH, jep MexepHBx He caMO sa xaKaB roBop, Bet h 3a xaKse mhcih
aaxBapa, a OH^a je MexepHHx B^ia^ao, n yatacna ^e^iKa nojHi],nja
„i];pHH Ka^naex," a mnni^.ioBa CBy^ Aocxa.
TaKO PemneKx npoBO^n BpeMe, a Ao6poxa Ann^HHa n iobc-
HancxBO xaMHmapa cxame My o.iaKmaBa.
*
Hacxa^a je roAHna 1848. $e6pyapcKH 6aHKexH cpymnme y
napn3y op.ieancKy AHHacxniy, noxpece ce n,e.ia «l»paHi];ycKa, 3a bbom
26 BACA PEmnEKT

HTa^HJa, AO^e pe^ na AycTpnjy. CaMO y TypcKOJ, y tom eBponcKOM

,,I],HH3H6apy'' 3a ^lyAO h npnnoBecT Mnp n TnniHHa B-ia^a. I],eAa
HenaiKa cn^eieHa, sdyaena. PycHJa Kao yKonena r.ie4H na $paH-
iiycKy, niTa te on^e 6HTn, h mhcah ce paioc h TypcKe h Hapnrpa-
4a CaMO je S^HCTaTe^na uopTa CBOJy JanocoBy Kannjy 3aTBopH.ia,
!

KaH;i,a je seiHTH mhp nacTao. Hhko ce He MHie 3a Tyainy pajy, hht

Cp6HJa, HHT nocecTpHMa BaHHJa, a Myje komotho TyTynnmy, „a«iax
H.i a^ax ^aypn hck ce Me]^y co6om Ko^y !"
y Be^y HCTepajy MexepHnxa, y noatyny KomyT atapn, y 3a-
rpe6y h Eap.ioBi],HMa ca6opHuiy; rpaja, atarop CBy^, 40K He ^ol>e pe-
BOiiyHHJa, H.i Ma^o neKHie ^a peKHeMO, noKpeT.
Cp6^H Tpa:Ke BOJEo^nny. Beh ce sa to h uoKOyiy. Ao^j y no-
Mot H3 Cp6HJe. Mat^apH oa KOJeKy^ CBOJe perHMeHTe Kytn ^OB.aaqe,
npenpaBibajy ce 3a o^dpany h nana^aj. CsyA je n^aiieH 6yKHyo.
y Toj Be^HKOJ npoMeHH, HacTane h ko^i, PemneKTa npoMena.
rj.yMaK TaMHH^ap 6y4,e npeMeniTen y 0. 3a TaMHHiiapa, na mhoto
Bety H 6ojby niTai^njy. Hob TaMHH^ap fl,^%e, a FiiyqaK ca nopo/],Hii,OM
o^e. Bn^ojeTy n^a^a o^ AnHi^e h nopo4nn;e. 11 PemneKTa Kafl^a
je rpoM y npca y^apno; 3Ha, ^a HHKa^a Bnnie TaKBor TaMHH^iapa
He fee HMaTH aj. uiTa fee, Mopa ce cyA^HHH hokophth.
;

CaMa AHHi],a h PemneKT ocTany. H Hony npeiaecTe y IlTaiHJy.

Hob TaMHHHap je CTpor; ^paiH ce CTporo nponnca, n Befe Pera-
ncKT Hena OHO uiTO je HMao. KaKo je qyo ^a hob ^o^asn, npe/i,ao je
r^iyHKy CBe HSJinniHe CTBapn, h ca^ je y Ka3aMaTy caMO PemneKT,
;],acKe, c^ana, fee6e, jamKpe6H n nai^OBH; niTa Bnme ao6ho je h

KOMopaTe, leMy ce PemneKT hh naJMaae ne pa/i,yje.

IIoKpeT je noTpecao h caMora TaMnn^iapa.
Befe ce Kojer^e TyKy.
y rajiHn;HJH jieJKH pemMenTa „BH^eM" xycapn.
y36yHH ce perHMCHTa, xofee Kyfen y yrapcKy. 06pfflTap h
ocTa.iH mTa6HH o«>Hn,HpH 4p/Ke je y sanTy, a^ HHmTa He noMajKe,
Y TemKOM 0K0.1H0CTHMa pHTMajCTOp CoHT^r H3Be/l,e perHMCHTy H3
ra.iHU,HJe H A0Be7i,e Kyfen y yrapcKy. To je CBy^ cTpamno 6pyjn^o,
h rjiacje ^onpeo n y PemneKTOB Ka3aMaT, jep ne^a-ieKo o^obja
npoMapmnpa^H cy.
Taj r^ac y36y/i,H qycTBo cAo6o7i,e y PemneKTy; ne fee BHme /],a
6y^e po6, xofee 4a ce oc^oCo^h.
HeKOiiHKO ^ana npeMnmjLa KaKo 6h to npoH3Beo. KoMopaTy
KOM Ha./iaKo noBepHTH ce, 3^0, a.i caM no ce6H n ca co6om ne
MOJKe HHmia.
PemneKT je HMao cKpHBennx HOBaD;a. Je^noM ce KOMe tom Mopa
noBepHTH. Je;;aH ±j ce HaKJioHHM noKa3ao o^Max y noycTKy, HMa
 BACA PEranEKT 27

^OBeK K04 Kyte nopo;i,nuy sa bom Tyatn

, kreo ce ona
, pann, n
npoK.iHEbe ajOBOT CBOJ. PeuineKT bhah 4a HCKpeHO roBOi h, a HHJe
HJiaoHHKaKOBa yspoKa .incHMHTn. Taj je HJiao y Meciy seM^aKa,
c KHM ce Ka^ KaA y3 nyx cycpeo n no pe^i ^Be npociOBno. Kaate
My PemneKT, Ka^ 6h My Ha pyKy nmao. oh 6e ra riOMorao, na
H aeroBy nopo^niiy, ua mv neh npe xora }ieK0.iiiK0 nyxa iioHeuiTO
H0Ban,a /;ao.

KoMopax Ha xo upHCxane. PemneKx hhJ'^ nnao HHKa^ npncHa,

HHXHMHa KOMopaxa, na je Morao .laKO HaKa.i>axn ca/i, Bet mxo iiy
;

4paro, aKO OBaKO He n^e, on te npe h.ih noc.ie Ma KaKO 0CA060-

^nxn ce.

PemneKT u aeroB KO.iera ncnoA Py^e Kyne npH>e 04 cxapnx

xa.tHHa. To noc.ie PemneKx CK./iana Kpnn, 4a H3fli)y KaKBC npoc-
,

jaMKe xa.LnHe. Cxe^ie n cxapy Kany, n no^epane ninne.ie. —Ochm

xora xaj Ko.iera no ynyxcxBV PemneKxoBOM /T,o6nje ns noxaje npeKO
noMCHyxor CBor seM.taKa, a OBaj onex oa Annue, Ma.io 6oJbe xa-
.i)nHe: je^an Kanyx, nanxa.iOHe, HanpniaaK, u;nne.ie n Kany. To je
xpaja.io Meceu, ^ana, aok je PemneKX cBe xo nap^e no nap^ie 40-
6ho. II xo je MHoro MVKe cxa.io. Tojenm.io no xecHau,nMa no xe-
,

jerpa«i'y iinra, ncnoA ryaua n CBaKaKO, CBe y naJBehoj onacnocxn,

jep y CBaKOM xpenyxKy Mor./ia ce cxBap npnMexnxn. /1,o6ho je Pem-
neKx H je^aH HO/K, n uapqexa ofl, TBOtK^a..
PemneKX, KaA HMa BpeMena A^fty, Kpnn ,CK.aana cxape xa-
.i>nHe, a noKy xecxepniue okobc y cacxaBEy, r^e je najxafte, n mxo

ce Moate caKpnxn.
Je/i,aHA^H H.sntn he cbh po6oBH Ha Be.inKH nocao. Ca^ je
Bpejie xy aa PemneKxa, /l,oroBopn ce ca KOMopaxoM, PemneKX te
ce o6yIiH Ka^ ce KasaMaxn oxBope, najnpe y npocjaine xa^inne, a
noA rynneM po6njamKnM y je/i,Hoj MapaMn, sane-saHoj ry/KBn, nonexn
6o.Le xa.MHe.
OxBapajy ce KasaMaxn, H3.1a.3e po6oBn. TaMHnqap n^e o^ spaxa
AO Bpaxa na oxBapa, h sobc hx na no^be na on^a onex Aa.i.e.
Po6oBa Aocxa, a caMO ^sa cci^axa cxpaaia. CKyne ce fl,^ nx
xaMHnqap no6pojn. Ca^ ce MHro.i>e Kao ijhkobh. PemneKx pa3r.ieAa,
na xpn Kopana 04 aera je^an xecnau, K.iaHan;, a^ xy je 6am cxpaaia.
PemneKX r.ie^n na KOMopaxa, a KOMopax Ha aera xy je o^cy^aH
,

xpenyxaK. TaMHUMap Bnne r^e KaKO xpe6a ^a ce pa^u, n OHa cxpaata

Ofl, xecHaiia npn6.iHHin ce K.iynqexy, je^an xpenyxaK, hhko hc nasn,

a PemneKX onex npn6.inataBa ce K.iaHn,y, ca^ KaMapax rpoMKHM

r.iacoM jom sanaxa xaMHuqapa , AaK.ie OAaK.ie te no^iexn nocao,
CBH caA r.ie^ajy na ycxa xaMnn^apy. PemneKx 3aBnje y K.ianau,, y
xpenyxKy pas.iOMn y cacxasKy Bek 40 najxaae npexeciepncane okobc,
28 BACA PEIUHEKT

cKHHe , ^aKmnpe no^ pvEOM

B 6au,H ca ce6e ryaan; h po6HJauiKe ,

ryffiBa xa./i)HHa na jypn ^a^e Ha no^e, npeKo japyra h noTOKa,

, ,

€am OHy/i,a Ky^a ce o6rhbo cia6o n^e. KoMopai zi,Ba nyx aaxpa-
Kyje TaMHflqapa HHTaaeM, 4a ce OBaj paatviyTn, n na CBe 3a6opaBn.
Ka/i, cy ce pamTpKa.an 6ai;H oko TaMHEnap na CBe CTpane,
,

He BD^H PemneKia. HoBnye, CKynn hx onei, nena PemneKTa; nnia

Ky/i, ce ^eo, hhko He 3Ha. Ca^ ipaatn ra na cbc cipane,
MAy h3
Tona nyn,aTn y 3HaK ^a je po6 no6erao. Ham^H cy y K.iaHD,y h
OKOBe H po6DJamKe xa^nne, noTepa n^e na cse cxpane aA Pem- ;

neKT He H^e o^hiihhm nyieM, Hero ony^a, r^e je naJTeJKe, h Ky^

H caMa noTepa Aonpei'H He fee.
PemneKT H/^e ca cbhm hpothbhhm nyTCM, ^o^e y je^ny inyMy
Ty ce npeo""6y^ie y 6oJbe xa^zLnne, HOBii,e je HMao npe Tora na Te.iy
npHBesane, na n^e ^a^Zbe.
Joui HHJe 6eao OH^e Te.ierpa«i)a, na to 6ercTB0 HHJe ce Mor.io
Ha CBe CTpaHe osHaHHTH h TaKo PemneKT ca^ -leso
, ca^ ^ecno ,

nyT IleniTH y3nMa, hht ra ko y3HeMHpaBa.

EoMOTHo Ao'^e y HeniTy.
O^ene ce, na npsa My je 6pHra 6n.ia, ^a ^oneKa AHnu,y. —
AHHn,a je 3a onaj Max Apata.ia Ko^a y npenpaBHOCTn, na KaKO 'lyje
Ton, o^Max H36erHe CKyna ca r^aBHHM npTytaroM, a cnTHHJe cTBapn
ocTaBH. 11 Ao6po je ^HHHia uito ce 3a BpeMena yK.iOHnAa jep h ,

fty TpajKHme, Ha o^roBop CTaBe. Ko^injani 6no je ca cbojom

/i,a je
nopo^Bi^OM Ben npnjaTe.i>, h Ka^ ce Bpaxno, Ma a^ ce sna^o h bh-
^eAO /i,a je oh bo3ho c thm onex nncy HnuiTa ^oKyiHAn
,
jep ce ,

aera po6 ne TH^ie no H.eMy Moace 6eraTH Ky^ xote

,
a y npnoM ,

ce.iy ca cbhm y npoTHBHOM npaBi^y ocTaBno je, n TaKO ce n Ty h3-

ry6n Tpar.
Ao^e n AHHHia. Ka^a je onei bh^h Kao cioSo^an HOBeK, cyse
poHH ofl, pa,zi,ocTH; KHJe ma^aa to^dko y poncTsy npoBecTH, najnpe
^BanaecT, na OH/^a xpn ro^HHe y poncTBy npoBecTH, ncTHaecT ro-
^HHa Hajiienme M.aa/i,ocTH= H jom ra to HHJe cpyninyio.
PemneKT je /i,ao jom y TaMHHu,H KOMopaxy 3a yc^yry ynanpe/i,
ne^ecex $opHHaxa, n xoahko je aeroBOJ nopoAEn,H nociao.

PemneKT ca^ Bet c^o6oAaH ^lOBeK, xpaaiH ce6H cxan, r^e fee
ce^nxH /i,OKHe OKpene na .leBO n.in ^ecno , a.iu Ayro n ne Moase
^eKaxH ,
jep 6e3 3aHnMaH,a ne Moate 6hth , HOBau, fee pa3Ma3aTH,
mio ra Anni^a HMa, a n onaKo Moaie ko na H.era naTpanaxH. H^e
caM na xpa^n. Y Mal/apcKOM coKaKy, Ky^ npoyia3H HMa Ta6./iHn,a ,

Ha KannjaMa, r^e ce cxan H3Aaje, no y obom coKaKy jaKO je 3a-

 BACA PEUinEKT 29

CTyn.ZE.eH demi-monde, ateHCKC SecnocieHe, a cupoxe. XaJ4 4a BH/i,n,

He te HE onaKO Ayro tv ce^eTn.

y^e y je^ny Kyty, r^e bh^h Ta6.iy, h nzTa ko ns^aje KBap-
xnp. /l,oqeKa ra je^na CTapnja rocnolja n yse^e ra y co6y, KajKe
,

My, /i,a HMa joinje^ny co6y 3a H.sAaBaae, n to, sa HeaiefteHor, eab

y/i,0Bii,a , na OTBopn BpaTa. OH^a na nposopy r^ie^a je^Ha 6Aefl,Si
JKeHcita, ycTane, noK.ioHH ce n Mcpn PemneKTa 07^ neTe 40 r^aaBe-
To je EMH.mja h ftena Main.
PemneKTy na^e y o^n Maxn my ce Kan^a je nosHaje.
, ^ihhh
Kaate ^a My ce co6a Aona7i,a h y
,
nnia KOMe ce HMa npn-
je/i,HO
jaBHTH. rocnolja He xajn CBoje hmc, KajKe My 4a je KaTapnna Or-
aanoBa a <i>paj./ia Bbena kIih.
,

PemneKT nnje ce npeBapuo, y ^eTHacTBy join }'m.jhe6E0 My ce

.iHK KaTapHHe, jep aeno AEU,e ;i,oncTa je MapKHpaHO 6h./10; kojh ra
je^an nyTBn7i,eo, nnje ra Bnme 3a6opaBHo.

PenineKT npHJasH ce hoa TpeiiHM hmchom, nnje hh PemneKT,

HH OraaH, ne te 4a ce 4,a nosHaxn, HMa sa to ^OBO^zbHa pa3.iora.
KaTapHHa ne Tajn CBOJe hmc. Ona je oneT nponaiia, na y tom
/i,pacH ^a joj to iuto ro^ homoIih mojkc, aKO npcTOM noKa-
nsifl,\

saTH MOHie Ha CBOjy 6o.i.y po^^nny; ca CBOJe KpHBnu,e, HponaiLHD;e

yBeK TaKo \mj\,e.
PemneKT ne he 4a joj ce jasn jep pa^ je ^osnaTH KaKO cy
,

one 40 Tora ^om.ie, n A03Haiie mia je ca i^e^OM nopo4Hu,OM. Ona

ra ne he nosHaTH, jep 04 ^eTnH)CTBa ra nnje BHAe^ia, na KaKBO je
OA Tor 406a npeo6paHxeH.e K04 PemneKTa, PemneKT ce o^Max ^o-
ccTH H pemn mxa he mhhuxh. —
Ka/Ke hm, 4a be on ysexH je/i,Hy
co6y caM 3a ce6e n nyiaxntie mTO ro^ Hfflxy y nanpe^ Meceino,
,

caMO 4a My /i,a4y Kw?by^ 04 Kanaje n oco6eH y^asaK y aeroBy co6y,

a oh he 6hth Mnpan KHpajijHJa c.ia6o je n nohy koa Kyhe, a /i,aay
;

jom Maae. Horo^H ce n npBH Mecen, ncn^aTH.

Hal^e y hctom coKaKy jom je^ny co6y h Ty ce nacTann AHHn;H ;

naK npHnoBe/i,ao je na Kora je nanmao. AHHn,n ce najnpe to nnje

Aona.io, a.1 je PemneKT yMnpno.
Ka^a je PemneKT y ^v^hmckhm Ka3aMaTHMa ^laMHO, Anni^a y
CBOM /i,emnepaTy /i,oi)e Ka^ je no^e^ia CBH^iy
h koa KaTapHne, OH/i,a

MOTaTH, H Ka^ joj ce npnAHHHO bo^hjlo, ne 6h a ce n ona CMn.io-

Ba^ia Ha PemneKTa h mxo ro^ My noc.aa.ia, My y ne^eM oj.aKffla. ji,Si

KaTapHHa je Harp/i,Hiia PemneKTa Ka3aAa je AHnn,H 4a je Pem-

, ,

neKT 3a Bpma.aa poteen, n KaMO cpeha ^a My nnje po^a no3Ha.ia,

H H)0j peKne 4a joj nnKa^ ne Ao.ia3H, mTa he anMa KojeKaKBH po-
6njamKn npanopu,H n khotc Koje ona ne 6h hh i^nne^y o6pH-
ca.aa, a ne 4a ce c aoM ^pysKn. To je Ahhu;h TemKo na.io, n oc-
30 BACA PEIUnEKT

Ta.ao joj y jkobom cnoMeny. TaKO ce PemiieKx c iieiUTO npT^ara

OHaMO fl,OCeAE.
PemneKT je ^o^asno CBaim TpeKn ^an. ^VAe ce uito ra csaKH
^aH Hejia, ho oh hm 4a na snaae, n y By^nMy HMa noc^a, h
fl,si

Ka^ Ka^ oH^e ocTain Mopa.

PemneKT nx no Ma.io ncKymaBa. CBe ce 6o^e n 6o^e yno-
SHajy, H HocTaHv noBep^HBH je/i,Ho ApyroM. Oh Ka^ Ka^ h yiRnny ,/T,a

CBOM xpouiKy npaBHTH Ha mxo je KaxapDHa roTOBa

, n o^Max ,

npaBH HHTy ca cnpoM, o^ Koje je ona BejnKa ^ydnxe^Ka, a n sna^e

je HanpaBHTH 6am Kao mxo sa^a.
PemneKx je xaKO y cpeAHun najiel^y xpa^ecex h ^exp;],ecex ro-
^HHa, HCXHHa HaMpmxen, a^H nnaK jom yr^e^an ^incx noseK; a ,

BOJHH^KO ra APJKafte ysBHrnyje.

EMHiHJa c^yatH h KaA nnxy wexHe na cxo
,
6ai;H ysin^axo ,

nor^e^ na PemneKxa, ycxa ynnja, n OHaKO cy aiaia, npaBH nx jom

MaH^a. Bor ana, Mnc^n ce, KaKBa cpe}>a jom Moate ncnacxn ca xhm
nacaJKepoM.
Ila KaKBa je EMn.anja ca^ a KaKBa je Her/i,a 6H^a. B^e^a,
,

yna^Hyxa ^ni;a, jom je Hemxo omh A^'ie, HHJe pyatna, a^ xaKO h3-
r^e^a, Kao Ka^ u,Bex jipas ymxnne; CBeatuna oxnm^a je , nnje hh
^ly^o, OBO je Bet aen xpetn npeodpamaj h cbg na Hnace
ner^a ona ;

.aena, /i,HiiHa EMH.mja, caHKapcKH ysop, hh KOKexoBaBe Bet

ca/i, joj

Ao6po He cxoJH. KaA y^Hn,0M npo^iasn, c^a6o ko na bhx n r.ie/i,H,

Bnme ona Ha bhx r^e^n Koja ner^a npo.aa3etH Kao y xaJKH na-
,

]viex.i.HBHx y/i,Bopa^a HHje csie^a oko k He6y ^nrnyxn.

PemneKT je^naKO saBa^a, 4a My bhxoboj npom^ocxn n po^-
^eHHM o^HomaJHMa npHHOBe^ajy.
II one My pa^o npHnoBe,a,ajy. Hecpexnn ^y^n pa/1,0 npnno-

Be^ajy h3 CBor mnBoxa, caMO Ka^ hx ko pa^o ciyma.

H xaKo ca^ Marn, ca/i, Ktn, npHnoBe^ajy My, a.i Maxn no-
HaJBHme
Jearpo BHxoBe npnnoBe^Ke npom.aocxH obo je
Hajnpe Maxn onHuie Beny y/],a/i,6y, KaKO je xy nonexaK aene
Hecpete, ^a je Mor^a sa mhoto 6o^i>er notn Hero mxo je aen Myat,
AQ, je HcxH 6no .lea, pacnna^, nnjanan,, xaKO ^a ra je Mopa^aje-
Aan nyx y ^y/i,HHU,y a^xh, h ^a je ca^i, koa Ktepn h 04 H.eHe mh-
JLOCXH JKUBH. Kaate ^a^e, KaKo My csa po^^nna He Ba.?ba je^an ,

H3MeI)y H)Hx Be^HKH rocno^HH, o6oraxHO ce, h yseo ^MamaMO^y,"

Koja HHJe HH c.aymKHH,a npeMa H,oj KaKo je onex HMa^a APyi'or ^e-
;

Bcpa, HeKor HrH>y PemneKxa, neKy ^y^y, kojh ce na nocaexKy npo-

HHo H yMpLO, H HOCAC ce6e ocxaBHo cnna npaBor o6emeH.aKa, Kojn
je 36or Be^HKe Kpalje ^Banaecx ro^nna po6oBao, n ca^ My ncMa
 BACA PEmnEKT 31

HH Tpara he r.iaca, 6e3 cvMiBe , Mopa /i,a cy ra neh. r^e toa o6e-
CH.'iH, jep xaKo niTO HeBa^a^io nnje heko po^no.
Ha OH;i.a ^enep ^lEKa Joca HHJe xieo noMaraxH, n aiopa.ia je
caiia CBojoM iiyKOM qeTBopo ^ene paHHTO,
ce Ka^i. Bek nnje HMa.io Kv^a, 4a Emh.ihjy koa rpo-
J[,2iJbe,

A.iM03HHKe 3a demoiselle -- u je^Hy Ktep y^a

<i)nii,o, a APyra ,

je y ^y^HHiiH, h Ty Mopa cbojom MyKoii H3/i,pataBaTH, a chh cnponax

yMpLO. —
Emh.ihjh je Ao6po 6eao y Kyin rpo$nii,e, mia sHme h ona je,
MaiH, 0/],aH/i,e Be.inKy noMot /i,o6HBaja; sla xy je 6Hjia onex xa ne-
cpeta, mxo je EMH.iHJa Bp.io .leua, na rpo<i>Hn,a nocxa^e .?by6oMop-
jBHBa. H Mopa^ia je EMn.iBJa rpo$Hn,e Kyty ocxaBHXH.
noc.ie xora HCKa *paj^a MaxH.i^a , Koja je 360T PemneKxo-
Bor CHHa HaKa^a.ia, /i,a je siopa^a h CBOJe Hjie 36or xora npone-
HyxH H 04 Tor j\,o6ei Tipo3Ba.ia ce II/i,a Xepi],4H aManx h Koja je
,

EMH.injy rpo^y npenopy^H.ia, —

yse.ia je Ejiu.iHJy noKpaj ceOe, na
noKpaj Be n Mene , h c bom cmo hcko Bpesie nyxoBa^n h Ao6po,

HaM je 6h.io , a.i noc^ie xora y^a ce 3a je/i,Hor 6oraxor cxapor ro-
cno^HHa, Kojn nncao, a one cnpoxe ocxaAome cane, 6e3
joj je CBe
MyuiKe r.iaBe, na dap enpoxa EMH./inja ^a 4o6DJe Ao^py napxnjy.
CaA naK ocxa^e cy cane, 6e3 noMotH. ^HKa Joca, aen Aesep
je yjipLO na hm 3a caA Hnje nnmxa ocxaBHO, no Mopajy ^eKaxH
,

AOK cxpHHa yMpe, on^a te aoOhxh .len noBan,, n kojh 6e caA EMH-
.injy y3eo, He 6n ce Kajao.
PemneKx je CBe to na^K^HBO c^ymao n y ce6n 3a6eAeaiHO, ,

na OHAa nnxa rAe je xa 3)paj^a Maxn^A^. YA^ia n KaKO Aa hx ,

caA He noMaate. Ha xo Maxn oAroBopn, Aa c^ah y BapofflHn,n E.

na joj je nnca^ia Bnme nyxa, no OAroBopa a^ nn'e Aodniia, e 6a-
Aana, Be.m, ona je cpexna, na joj nnje fl,o xyt/e 6pnre, na cbc je
3a6opaBH^a, no aok ira^o noBai^a AO^nje, OAMax he onaMO ntn h
naAa ce a^ joj ne he 6hth 3a 6aAaBa jep h Maxn^A^ je anMa y ,

ne'iCMy o6Be3aHa.
PemneKxy je xo Aocxa. Kaace a^ i^e hm a^th 3a nyx H0Ban,a
Aa HAY KOA Maxn.iAe, aKO MHc.ie Aa he ce mxo ohac homoIih. —
Taj npeA^or npnMH ce c paAomty, nnxa nx PemneKx ko.iuko um
xpe6a ohh npopa^ynajy h oh hm H3Aa ca ohomchom
, Aa OAMax ,

cyxpa HAy, n Aa caB cxan 3axBope h K^yieBe nonecy, a on he ao

anxoBor noBpaxKa y ByAHMy 6nxH.
TaKo n 6h, one ce cnpene n cyxpa a^h oay-
PemneKT je cse xo AHnn,H Hcnpn^ao, n caA icKa bhxob no-
:BpaxaK.
^exBpxH Aan Bpaxe ce, no 6e3ycneniHo; Maxn 6ecHH Kao $y-
32 BACA PEniJIEKT

pnja. EMH^nja cHyai^ena. Ka/i, cy ^oni^iF ,a,o MaTn.a4e, a Main^i^a

ce y iieiiOM ^Bopy ca CTapi;eM mexa, a noKpaj H.e join je/i,aH M.ia^n

/i,Bopn. Ha Boj cana CBn^a, xy je doraniTHna. Maxn tp^h MaTH^^n,

^Hrne pvKe a^ je sarp.iH h noyi.y6H, ho MH.iocTUBa r-i)a MaiH^^a

OTHcne je o^i, ce6e h BDKHe EaKaB je to 6e3o6pa3.ayK 'Mopa /i,a je,

.ly^a. Ba/i,aBa ce KaxapnHa jaB^a, noKasyje Ha EMH^HJy, aja, Ma-

THyi^a HHKor He nosnaje, Kaase ^a nx HHKa^ nnje BH/i,eiLa, n ^a ce
o^Max ^HCTe. EMn.iHJa n^ia^e, K.ieKHe n pyKe ^nrne rope, Heiaa
nap/i,OHa, MaTH.i^a dx ne nosHaje. —
Ca,Z!, i)Hnn cxapau, h M^a^n,

BHMy Ha c^yre ^a xe 6e3o6pa3HHn;e H36ai],e, a one HecpexHHiie fl,E-

rny ce n ^opsiaiiHO nsderHy. TaKO nocxyna ner^amaa „II/i,a Xepn;-
^HJaMaHT."
TaKo ce JKa^ocHo Bpaxe.
JaiHa xa KaxapnHa, jom ce nnje onaMexH.aa.

MaxM/i,a je xaKO hcxo h c itHJia Kao h c PeuineKxoM no-

,

cxynH.ia. Ofl, ^o6pe Kylie npoHsnmAa, ho ^ena, pasMaJKena, po/i,H-

xe^H joj Ha CKopo ynpy, Bacnnxaae joj 6nao HCTonpneHO rocno-
CKO noHamafte, KOKexoBaiBe. Hnje jom sna^a ^a je ko ^y6H, Befe
je 6n^a sa^tyCibeHa, nnje sna^a ^a .ih je 3a^y6^eHa, h Bet joj ce
KOJH Aona^a. — Ty noc^e Anop , Baxyc h Mapc HMa^H cy CBOJy
aieiey, Ao6py 6ep6y.
. Uo^er^a oa xyxopa aa je^HHM o^ni^npoM. Ty je Bet n ona
je

y cxa.ieatA' perHMCHxe, a perHJienxe ce Meaajy, na h ona Meaa rap-

HB30H. — Ona je ^erpaxnpaxa, 6\fl,e npocxa co6apHU,a, KOKexyje c
PemneKxoM, noxapa ra3/i,y, 6y/i,e saxBopena n npoi^e Kpo3 Mopa^ine
inH6e, ynecpetn PemneKxa, 6y/i,e oc.io6ol)eH>a, nocxa/^e „0Miin6yc,*^
cBexcKH censaA, CBexcKa no^iora, 6ai;a xayioB na HCBEHe, npo^aje
Kao pH6y Ha Bamapy, a pH6a oa tas^bq CMp^n na n aena po6a
,

6yAe cxpBDHCKa pana aa iKHHoxnae Koje oa Tora /KHBe.

(HacTRBHhe ce,)

UniA HrHDATOBHTV
 HAHPE^AK H META JECTACTBEHMLCE

(CBpinexaK)

/I,apBHHOBa Hapo^HTO ce 3a6aB^a oko npoaieHe bh-

TeopHJa
40Ba y c^ie^ cno^LHor n-iol^eBa, rae nosHaio je ;i,a ce h noje^HHH
HH/i,HBnii,yyM 40 HeK.ae npHjiarot)aBa ear HaBHKaBa na npn^LHKe no^
KOJHMa JKHBn ;i,a ce ^aK^e jom sa acHBOxa je^Hor je^HHor hh;i,h-
,

BH^yysia y neKO^HKO ycaBpmaBa opraecKa i],e^HcxoAHOCT. II ynpaB

Ha OHOM uoJbY opraHCKor a^HBOia, y KOMe je i^ejiHcxo^HOCT Aocnejia
fl,o HaJBeter cxeneHa h kojoj ce naJBHiue ahbhmo a to je no-?be
,

^y^HHx npHMeia (Sinneswahrnemungeu) hobhjh HanpeTi];H 3)H3ho-

^ornje Kasyjy nan, ^a 6am OB^e nH,a,HBH4ya^H0 npHAaroIinBaBe —
aKOMO/i,HcaH.e —
nrpa Baatny y^ory. CBaKH ce ^hbh h iy/i,H T^ep-
HotH , KojoM Hac Haffla ^yj.a —
oco6hto oko —
odasemTaBajy
OKOiiHOM CBeTy. TeK y CAefl, obex nsBeniTaja mh ce pemaBaMO ^a ,

HeiHTO pa^HMO H caMO OH^a KaA Han ly^a /i,ajy Bepna nsBemta^
,

MOiKCMO o^eKHBaTH, ^a te HaM h pa^aa Tanna 6hth, laKo /i,a yc-

nex noTnyno o^roBapa HamHM saxTesHMa. A ycnexoM name pa^ae
yBepaBaMO ce Bepno^H nsBemlia, Koja nan ^ajy ^y.ia, h mh^ho-
HHMa nyxa yBepniiH cmo ce, /i,a cy obh nsBemxaJH roxoBO 6e3 H3y-
sexaKa BepHH. Bap cy H3y3exii,H Bpio pexKH (Sinnestauscliungen) h
yspoK cy HM yBCK oco^Hxe, Heo6n^He npHJinKe.
Ka^ ro^, npyatHMO pyKy, 4a neinxo ^oxBaxflMO, h^h ^HrrieMO
Hory, ^a ner^e cxaneiio, Mopano ce yBCK najnpe xa^iHO ysepaxH
noAoacajy npe^iiexa kojh teMO ^OAnpHyxn
, BeroBOM o6iHKy,
,

y^ayieay h x. A- Hnane tcMO yscK norpemnxn. noys^aHOCx h xan-

HOCT iianiHx Hy^HHx npnirexa Mopa 6ap xo^HKa 6hxh KO^HKa je
,

noys^aHocx h xa^nocx y pa^an nainoj KOJoj, cmo ce o6nK./iH h ;

Bepa y noysAanocx HaniHX ^y^a c xora HHJe npocxo c.iena sepa,

Bet OKymana h yxBp^ena He6pojeHHM onnxHMa, je ^oncxa npaK-
fl,ii

TH^KH HCXHHHXa.
OliUBHHA III 'J
34 HAnPEAAK U META JE€TACTBEHIII1,E

Ako je OBO caaraifce qy^nnx npHMeia ca o6jeKTHMa —

Koje je
ocHOBa CBera nauier casnaita —nanpe/i, cnpeiLteH iipo^yKaT op-
raHCKe CTBopne cH^e to je ^oncia 0B7i,e ii,e./iHcxo4HocT /i,ocTnrAa
,

BpmaK CBora caBprneHCXBa. Ajie ynpae OB^e je HcnnTHBaite npaBHx

nnaeHHi^a ca cbhm h3 ocHOBe noxp^o sepy y npeAonpe^e^LeHv xap-
MOHnjy ynyTpaniifcer n cno^aer CBexa.
Mh ce He teMo no xanKo ynymxaxH y xo, KaKo oko nnje hh
Ma.io caBpmeHBJH HHcxpyMeHax ,ho mxo cy HHCxpyMeHXH KOJe je
^lOBeK HanpaBHO. Elxa Bnnie oko HJia xaKHx bg^iekhx Maxna, KaK-
BHX neMajy nHcxpyMenxn, KOJe je hobck npaBHO. A^h obo HHJe hh-
inra nacnpaM OHora, mxo teMO Hatn Ka/i, HcnnxaMO KBa^nxex ^ly^i-
HHx ocetaja (Simiesempfiudimg), Koja nac odaBeuixaBajy o pasHHM
oco^HHaMa cno^HHX xeiia. Mh MoaieMO noxnyno /i,0Ka3aTH /i,a
, y
HH^eMy HeMa hoaoShocth nsMei^y KBa.iHxexa ^ly.iHHx ocekaja h KBa-
AHxexa cno./bH.er arenca, kojhm je ^.jao na^paateHO.
y r^aBHoaie obo je pas^o^eno joiu sanouoM o cuemicpuHHUM
uyjiHUM euepziijaMa ,Kojn je nocxasHO Joeau MuAep. Ho obomc
3aK0Hy cBaKH qy^HH a^HBao; nMa CBOJ oco6hxh Ha^mn ocehaja hc- ,

THHa ^,a ce CBaKH Bioate naAP^JKHXH pasHHM cpe^cxBEBia a.iH oBa ,

€pe,;i,cxBa Mory Ha/i,pa;KHTH n pasne ^ly^ne oprane; h Ma KaKO obo

62^10 yueK y bh^hom jKHBn,y nocxaje camo ocetaj cbcxaocxh, y yBy

caMo ocetaj xona, ^aK^e y CBaKOM nepBy nocxaje caMO je^HO h3-
BecHO ocehaRC, Koje o;i,roBapa aeroBOJ oco6hxoj cneD;H*H'iHoj enep-
THJH. ^aK^e uajee'Kc occfiaue x^asAUKe y KeaAUTery oceKaja t. j. ,

u3Me^y oceKaja pasuux nyjia, uc saeuce hu maAO ofl, upupo/i,e cnoJb-

thtix Ha/i,paowaJHux cpe^cxaea, eeK je^uuo saeuce 04 upupo^e na-

jjiciofceHoz Hepenoz anapaTa.

/l,ou,HnJHMHcnnxHBaaeM o6bm OBor saKoiia je jom pamnpen.
Bp^o je BcpoBaxHO 7i,a h cumo ocetaae
,
pasnnx 6oja (n xonoBa
pasHe BHCHHe), ^aK.ie n KBa.anxaTHBiia pa3.iHKa caMHx ocetaja CBex-
^ocxH (njLn ocetaJH c^yxa), saBHcn 04 Ha^paaiaja pasHHx ca pa3-
HOM cnei^H^HiiHOM eneprHJOM CHa6^eBeHHX KOH^nta BH^Hor 3KnBD;a
(o^HOCHo HtHBi],a CAyxa). 06jeKxnBHe cMeme CBeT./iocxH pasHOiHKe cy
:ay Dcetajy one cy CBe^ene caMO na xpn ocnoBHe 6oje. 36or xora
pa3He CMeme CBex^ocxH Mory H3rAe4axH ca cbhm je^naKe. II3 obhx
H no;i,o6HHx ^iHH)eHnH,a c.ie^yje ^a cy naum oceKaju uo neajiu-
:

TCTy caMO snauii caojb'hbux o6jeKaTa a uunaKo upaee caukc (Ab-

,

bilder) oeux o6jeKaTa, jep 6u 6ap y hckoauko MopaAu 6utu uo-

406HU. CsaKa cJiHKa Mopa 6ap y neqcMy 6nxH no^o^na o6jeKxy
xaKO H. np. ^lOBe^mja cxaxya HMa ca obhm hcxh xeiecHH o6.inK. A
3a siiaK ^obo^ho je caMO 4a ce yBeK nojaBH
,
KaKo nacxyne h3-
,

Becne npn^HKe, h ho xomc Mel^y snaKOM h o6jeKxoM caMO je y xo-

 HAHPEAAK n META JECTACTBEHIIHE 35

jiHKO no^o6HOCT, y ko^hko ce o6a y je^HO hcto Bpene nojas^yjy.

^y^iHH cy ocehaJH 7i,aK.ie sheikh, Koje cmo mh HayyH^H, /i,a MHiaMO,
OHH cy jesHK KOJHM cno^H>e CTBapn Haira roBope, h kojh Han je
;^a^a Hama opraHn3aij,nja a^n /i,a 6n OBaj jesHK pasyne^n mh ra
;

MOpaMO H-sy^iaBaTH ynpaacaaBaaeM h ncKycxBOM , Kao TOfl, n Ma-

TepiBH jeSHK.
A^H HHJe caMO TaKO ca KBa.inxaTnBHOM pa3.inK0M qy^innx oce-
haja Bet h ca noJMOM npocTopnocTH. Y obomb nnTaity oco6hto je
BaJKHa HOBDJa HayKa o 6nH0Ky.iapH0M BH^eay h Hsna^aaaK ciepe-
ocKona. Henocpe;i,Ho n 6e3 cyAe.aoBaEba ncHXH^Ke pa^ae, o6a OKa
Mory Hail ^axn caMO Ase c^hkc ca no abc ^HMeHanje, a^H y caMoj
CTBapn MH 4o6HJaMO npocTopny c^nKy cnoJbBer ceexa ca xpn 4H-
MCHSHJe. ^y^HMa caanajeMO hcxo xaKo fl.06^0 OACXOJaae npe^Mexa,
Kojn HHcy cyBHine y^aAeHH Kao h H.nxoB nepcneKxnBHH noj.o'<Kaj je-

;i,aHnope^ APyror, h MoateMO cpaBHHXH npasy Be^HHHHy /i,Ba paSHO

y^a^iena o6jeKTa ca Heje^HaKOM npnBH^noM Be^H^iHHOM mhofo ch-
rypHHJe, ho je^naKy npuBH^ny Be./inqHHy h. np. npcxa h Mecena.
IIojaM npocTopHocTH KOJH ^odfljaMO BH^HHM HpuMexaMa no ,

MOMe MHm^eBy MoaieMO noxnyno o6jacHnxH caMO xaKo aKO ycBO-

JHMO MHHiyieae Lofzc-a: y ocehaJHMa ohhx nepBHHx Konnnlia,
fl,2i

KOJH .leate na pasHHM Mecxniia, HMa neKe pas^nKe mecTuu sua- —

liu , —E j[Si MH MopaMO HayHHXH mxa naM ohh
,
npocxopy Ka-
3yjy. Ka^ ^aK.ie y3MeM0 4,a naM noje;i,HHH
,
nepBHH kohihIih no
CBOMe pa3H0M HOJioacajy, npeACxaB.T>ajy n pasne Mecxne ^OKa^ne —
— 3HaKe OH,i,a je H3BecH0, ^a mh noMoliy OBe nocxaBKe n KpcxaH-a
;

Hamer xeia MoateMO ca3HaTH n h.hxob npocxopHH sna^aj a npn ,

TOM n HayHHheMo ce KaKBa Kpexaaa Baa>a ii,a H3BpniHM0, ;i,a 611

,

Hemxo fflxo xokeMO nocxnr^H n ji,a, 6h ce ycnexy yBepn^n.

/I,a HCKycxBO HMa rp;i,aH yn^HB npn on;eHH BH7i,Hor ocetaja h

^a y ciiy^iajy cyMH>e oho je^HHO pemaBa npHsnajy h ohh *H3no-

,

^0 3H, KoJH 6e xxe^H ^a mxo Bnme Mory cnacy o^ ypoliene xap-

MOHHJe 'ly^a ca cho^brhm cbbtom. Ca^a je pacnpa caMO oko xora,
KOiiHKH je yn.inB ypotiennx narona K04 HOBOpol)eHHx y3HMajytiH ;

Kao fl,& 6e ypo^eHH naron y MHoroMe o^aKinao, 4a ce ^aKme n3y^n,

KaKO BavBa pasyMexn My.ine ocetaje. —
YnpaBO nncy naM hh no-
xpeSnn obh ypoi^enn naroHH, jep ohh naM Bnme oxe^aBajy, ho mxo
HaM o^aKmaBajy o6janiH>aBaH>e nojaBa koa o^pac^nx.
H3 CBera OBor c^e^yje, ^a je oea toauko xeajbena xapmonuja
vsme'^y uamux uyAHux oceKaja u neuux odjeKara y cyiuTuuu ca —
Bp^o cyMH)HBHM H3y3exK0M —
UH/^u6ii/iyaJino 3a4o6ueeHO npuJiazo-
^ene (aKOMO^ttccmeJ, 4a je upo/^yuar ttcKycrea yupaofcnaeafba,
,

ycuoMene ua upe^aume uo/i,o6ne cAynajeee.

3*
36 HAHPEAAK n META JECTACTBEHIIII,B

OB^e namnx nocMaTpaita, h 40B04H nac ao

ce cBpuiaBa Kpaj
name noiia3He Ta^Ke. Mh
cmo y no^exKy Kasa^H, 4a je Mexa na-
nioj Hayi],H casHaae saKOHa, t. j. snaite, 4a hcth ysponiH yBeK HMajy
H Hcxa c^ecTBa. Kaaa^H cmo, KaKO ce cbh saKonn Mory cbccth na
3aK0He KpeTaaa. —
Bn^e^n cmo, a^ cy Hamn ^y^nn ocetaJH caMO
BHar^H sa npoMene y ciiczbaeM cBcry, h ;i,a ce caMO y to^hko Mory
CMaipaTH Kao c^HKe y ko^hko HaM ohh npeAcxaB^ajy npHpoii,He
,

nojase no nsBecnoM pe^y. Ka^ y npnpoAH ncie okoahocth npons-

BO^e n HCTa ^ejcxBa, to tie h MOBeK, kojh no^ hcthm oKo^HocTHMa
nocMaipa yBeK h hctb yxHCKe Ao6nTH, kojh iie ce hcthm pe4,0M 06-
HaB.7baTH.
HayKa npnpo^H Hanpe/i,0Ba^a je i;[hhobckhm KopaKOM h oho
mTO ^0 ca^a ypa^eno rapaniyje naM ^a he h ^a^e nanpe^o-
je ,

BaTH. CyMH>e noTHynoj saKOHHTOCTH, Koja Bia^a y npHpo^n CBe

BHine necTaje h nsna^ase ce cBe ohuithjh saKonn. ^a je OBaj na-
yqHH npasai], s^paB, noKasaAH cy Haj6o.Zbe npaKTH^mn ycnecH.

Ap. 1/I. Ti). y^oKHTi

Moja Hrpa

A inio Aa ce He iirpaM Eho ropn TMa Apseiia —

Ca ^iiM Boyiem 11 c mm snaM? r.iac c^asyja — yiei 3e#upa.
KaA CBaKOMe He6o AaAe H pojeBH OA jiCHTiipa
4a ce iirpa ca iiim snaAe A Menu je He6o mh^io
Eho i];apy KpyHC 3.iaTHe — Je^HO cpue noKjioHnjio !

BoJBOAaMa c^ase paine, HaA H>HMe je MOJa BjaAa,

^Io6aHiiHy jarae Ma^io — Oho MeHH noA B;iacT cnaAa
A paTapy iMyr 11 pa.'io. C H)HM ce nrpaM —
KaKO xoty,
Eho Meceii; hg^h laBHoj — C BUM ce nrpaM —
KaA roA xoty,
CyHue japKO 6eJiOM Aany — C H>nM ce nrpaM —
Aaay Hoty !

Py6iiH pyMCH 3opii cjaJHoj — H mTO Aa ce ne urpaM

3paK cyHaumy orpejany — Ca MHM Mory n c hhm snaM !

Eho nojiy Tpase, —

ii;Beiia

"B^A^HC^AB
 ItyMHC HxAM BHHO 04 M^EI^A

(CBpmexaK)

^p. IIlHen , npn onnxmia ca KyMHCOM , Mepno je ^ni;a , Koja

cy KyMHc nn.ia. Je/i,aH je 6o.iecHHK nno KyMHc 31 ;i,aH, n sa to je
BpeMe nocTao xeatH sa ^Ba KH^iorpana h Tpncxa rpana ^neBHO je ;

^aKAe nocxajao xeaiH y cpe;i,H)y pyKy, ca 74 rpana. Je^Ha x.iopo-

TH^iHa mena sa 21 /i,aH nocxa^a je xeaia 3a 2 KH^orpana h 250
rpana A^K.ie je ^o^DJaAa y xeatHHH CBaKH fl,^E y cpe^ay pyKy^
,

100 rpaMa. TpeKn je 6o^ecHHK 6ao xeaiH 1 kha. 95 rpana 3a 25 ,

/i,aHa; ^aK^e .^neBHO xeatn 84 rpaua. HexBpxH je 6o^ecHHK y 54

^ana nocxao xeJKn 3a 7 Ku.iorpaMa AaKJ.e je Ao6HJao /],HeBHO y ;

xeainHH 129 rpama. —

Y cbhm obhm npn^iEKasia A03a KyMnca 6H.ia ja
MHoro Maaa, nero mxo ce o6a^EO nnje y pycKHM cxenana, na cy
ce 6o.iecHHi],H onex npnADHHO HcnyHHAH. Fojeae xe.ia ctojh CBaKa^,
Kao mxo BCAH IIlHen, y ynpaBHOJ cpasMepn ca ko^hihhom KyMHca.
y noMenyxHM onnxHMa xejKHHa je obrko pac^a
IIpBH 6o^ecHHK, 31 ro^HHy cxap, xeatHO je
y no^exKy ...
54 KH.aorpaMa
Ilocie 13 /i,aHa 55 „ . h 100 rpana
.

„ 26 „ 56 „

37 , 56 „ V 300 rpaiia
^pyrn 6oiecHHK, 22 ro/i,. cxap, xejKHo je
3^ nonexKy ... 61 uea. 250 rpasia
Ilocie 10 AaHa . . 62 ,,

„ 21 /i,aH . . 63 „ 550 rpaiia

„ 35 Aana. . 63 „ 800
Tpeta x^iopoxH^Ha 6o.iecHHiia o;i, 21 ro^. xe:KH.ia je
y nonexKy ...
28 kh.i, 800 rpaiia
nocie 13 /i,aHa 29 „ 500
. „.

„ 23 , . . 30 , 750 ,
38 Kyjiuc

Iloc^e 38 ^aHa . 31 kh^,

^leTBpxH 6o.iecHnK leaiHO je
y no^eiKy ^e^ieaa 59 era. 500 rpajia
ITocAe 14 ^ana . . 62 „

„ 26 , . . 63 , 800 rpaiia
, 54 „ 66 , 200 ., .

y KpaTKo ce Moate petn ca npo*ecopoM $0HcarpHB0M ,

^a neina
6o^er cpe/i,CTBa o^ KVMHca 3a noBpataae cnare h Hcnyaeae leAa,
Obo noc^e^Be neK ynaMie ^^Me, KojnMa je CTa^o, ^a AO^njy OKpy-
r^acTHJH o6^HK xe^a.
AeKoeuTe oco6uh€ Kymuca. Oco^HHa KyMHca 3a yKpen^aBafte
npenopyiyje ra y xpoHH^nHM 6o.iecTHMa Koje thxo pynie opra- ,

HHsaM, ^aK^e y aueMuju (neMaay kpbh), 6rao ^a je OBa ^om^a

36or npeTpn^eHHx aKyTHHX 6o.iecTH n^n 36or ;i,pyrHx nsnypeaa; ,

y 4pyrHM 6o^ecTHMa y KoJHMa je cacxaB kpbh npeHHaneH, Kao y

CKop6yxy, y MepKypaa^Hoj ^ncKpasnJH d noAo6HHM 6o.iecxHMa; y
HepBosHEM 6o^ecxHMa Kao mxo cy npexepana nepBOSHOCx, xncxe-
, :

pnja, Me.iaHxo^HJa h xMnoKOH^pHJa. npniiHKaMa, Kao y xaKBHM

iBTO Be^iH XoMCKOB, CROJbER 3HaxHy npoMCHy y
R'dVAQfl, HOKasyje
HOBCKy, noMe ynoxpe6e KyiiHca. Te^o ce ncnyHH; Koata, Koja je
40x^e 6H.ia cysa Kao nepraMenax nocxane MeKa h B^aaiHa m ^o- , ,

6HJe s^paB Hsr^e^. Arr^ nocxane Be^po, nyno h pyneHO. Jc^hom

pe^in 6oiiecHHK ^o^nje RSVAe^ s^paBa ^JOBeKa r xo na^a y ohh ,

THM Bflffle, mxo je ^obck 6ho M^nxaBnjn, H3HypeHnjn, 6Ae%R, ty^-

.i)EBnJH R X, 4.
Ha c.iysoKoace xaKol^e KyMHC Ao6po yn^HBHine, TiHHetiH nx
je^pHM H i^pBeHBM 0^ Tjfl,& aeTOBa ackobexocx y pasHHM Kaxa-
,

pBMa, oco6exo y Kaxapy n^yia h y 6e^0M BpeMeny.

C^e^eta oncepBai],nja Apa IIlHena noKa3yje 4o6ap ycnex Ky-
MHca y x^opo3H H 6e^0M BpeMeny: aiena X, o^ 21 ro^HHy, jaKO
HSHypena 36or ^yror ^ojeaa ^exexa h 36or p^aBe h He/i,0B0AHe ,

xpaHe, cxynn y c^yjK6y y Ho. Ka^ jy je ^p. niHen BH^eo 6rasl ,

je Bp^o Mpmasa h M^nxaBa, HMa^a je atyxo seM^ane Mp^e no arr,y;

anexHX joj je 6ho Ao6ap, a.iH je jaKO JKe^Ha^a, n naxn^a je OA
saxBopa y cpi],y ce ocebaiio ^yBaae na Bpxy h npn npsoM SByKy
;

;i,yBaH>e ce yy^o h y BpaxHHM kpbhhm cy^oBHMa Bpene joj je 6rao ;

B^AO 6.16^0, a HMa.ia je n 6e.io BpeMe. O4 Ka^ ce naniiia y 60-

^HM xnrHJeHCKHM OKO.iHocxHMa, noqe.ia ce aia-io KpenHXH h ry6HXH
3eM.iaHy 6ojy c .im],a. IlMajylin na pacno^oaiefty KyMHca, /i,p. IIlHen
joj none ^aBaxn ^a iinje. IIpBor je ^ana nouH.ia caMO je^ny ^lamy.
,Zl,pyror je nonn.aa ^Be n xa^a je jio6RAd. xpn cxoAHE,e h
^lauie ,

MHore BexpoBe y i],peBnMa. Tpeiier n ^lexBpxor ^slbsl nonn^a je xa-

 KTMIIC 39

Koi)e no ^Be ^ame, h HMa.aa je caMo ^^6 CTOAHi];e. 0;^ Tora je spe-
jiena nH.aa cBaKH a^h no je^ny nainy BHine, ^ok nnje 40Tepa.ia ^o
4Be 6jTejbe. Hpn ynoTpe^n KyMHca ona je MupHHJe h Ay^s cnaeaiia
6e3 Be^HKor nanpesaaa y pa^y, ona cnasa oa 9 caxaia y Be^, 40
6 caxaxa y jyxpy a Ka^, oko 10 caxaxa nonnje cBoj Kynnc, h xa^
;

6h pa/1,0 npocnaBa^a. O/i, BpeMena na Bpene nsr.ie^a Kao nnjana:

roBopn BHUio nero o6HqHO, san^iete y xo;i,y, a ^oi^nnje KAOne h ne
Mapn HH 3a uixa. Sena rocnot)a mhc^h, 4a ona KpnmoM nnje bhho,
xe ce onnja. Obo Hannxo cxaae ne xpaje BHine o^ je^Hor 40 ^Ba
caxaxa, a AOii,HHJe je CBe Maae xpaja.io. y xom je vacy ny^c rndaK,
ninpoK H npaBH.ian, ca 72 y/i,api];a y Mnnyxy. Hore cy joj n pyKe
xoniiHJe Hero o6HgHO, a^iB 6e3 3H0Ja. Cxo^inna je ype^na; MOKpa
Bnnie nero o^n^mo, HHa^e je MOKpata 6Hcxpa. —
Ilooie 12 /i,aHa
ynoxpe6e KyjiHca, 6oyiecH0D;a je 6H.ia xemKa 29 ^'^ Kn.iorpaMa, 401:
je y no^iexKy HJia.ia caMO 28 Kn.iorpaara h 800 rpama xeajune. Ilo-
c.ie 22 ^ana'Hecxa^io je AyBaaa y cpiiy h kpbhhm cyAOBHiia; ny^c

je 04 60 40 66 y4apai];a y MHHVxy 6e.io je BpeMe roxoBO ca cbhm

:

npecyuin.io. 36or aene Be.iHKe He6pHre h jaKe HaK.ioHocxH sa cna-

BaH>e npeEHHyxa je ynoxpe6a KyMnca. Y ocxa^OM aeno je 34paB^e
,

/i,o6po. Ona 4o6po je^e 4o6po CBapyje xpany, nocxa./ia je CBeata h

,

CHaJKHa a^H Heaia OKpexHOCXH hh «&H3HHHe hh /i,ynieBHe. Team

, , ,

30 ^/\ KH^orpaJia. IIpe4y3eBUiH CBoj o6HqHH pa/i, ocxa.ia je s^pasa;

H iLOCjie HeK0.3LHK0 ^aHa ofl, 6eA0v BpeMena nnje HMa.ia hh xpara,
H xeatH^ia je 31 KH.iorpaM.
O4HOCH0 Kaxapa y n^iyliHMa, Ap. Ykc Be.aH. 4a ce xpoHuuHu
KciTapu uMjKa noy34aHo iiory /i,a HSyie^ie yHOxpe6oM KyMHca, Ma-
Kap HOCxoja.iH h 04 ^yater BpeMena. ^e^HMOCx ce noKaJKe y nocxyn-
HOM ona^aay nojaBa xe 6o.iecxH Kani./ba, ncn^zbysaaa, n xeniKoKe
:

4Hcaaa. Ho aKO je Kaxap cyBnme cxap, o6hhho ce y npBOJ cesonn

ne MO/Ke noxnyno /i,a oak.iohh, Bet ce xaKO y6^aain, 4a 6o^ecuEK
caMO HS jyxpa nenixo Ma^io Kam^e h n^yje a^in noc^e 4pyre ce-
;

3one CBera xora necxane.

Xpaneta h rojeta oco6HHa KyMHca, n aeroB 4o6ap ynyiHB na
Kaxape n./iyhLa, pa3He.iH cy na ^.a^icKO r^ac aeroBOJ aeKOBHxocxH
y jeKTunu. 4o^po MHHi.i)eae uy6j.HKe xomo, no^ynpxo je jom h
XHMe, mxo
KHprH3a HCMa hh paxHnnca, hh niKpo^y.ie, hh jeKxnKe.
y
ny6.iHKa MHCiH, /i,a je KyMHC je/i,HHH .leK 071, jeKXHKe, aKO xoj 60-
.lecxH .leKa HMa. ^0 OBor ce Mnm^eaa 40HIAO, Kao mxo Bej.H Ap.
Ykc napoHHxo 36or xora
, mxo cbcx cMaxpa Kao jeKXHKy MHore
,

xpoHH^iHe Kaxape n.iyiia. On bc^h, 4a 6h xpe6a.io pas.iHKOBaxii, npn

.leTCay jeKXH^iasHx, ^bc cxa^nje xe 6o^ecxH: cxaae rpyABHH;a joni
XBp^Hx (infiltratis) h cxaae OMCKmaaa rpy4BHU,a ca npoH3BO^eaeM
40 EFMUC

KaBepiia. M^a^n 6o.iecHHi],H , kojh ce jom Ha^iase y npsoM CTa^n-

jyMy 6o^ecTn, ^ocTHrHy ^o^ap pesy^xaT, h hobo^ho ce npoMeny.
Be^HKe MpmaBOCTH xeKTH^He rpo3HHi],e KpaTKor ^acaaa, ^oca^-
, ,

Hor Kam^a n n^yBaaa no^ne necxajaTH jom y noHexKy a upn ,

KOHi],y ynoTpeOe xe^o Ao6HJe HSBecny nynoty, xeKxa^ne rpo3HHi],e

,

ca CBHM HecxaHe; ^ncaae, aKO HHJe ca cbhm C.10604H0, 6yj\,e MHoro

jiaKuie, Kama^ h n^yBaae o6hiho ce cxHina, a h «j>h3hiihh chmx-
xoMH 6o^ecxH y neKo^nKO nonycxe. Bo^ecHHiHH, kojh cy je^Ba
Mor^H HeKo^HKo MHHyxa ^a xo^ajy npo^aae HeKOiiHKo spcxa h
, ,

iiaKO ce H y3 6p/i,o neay. TaKaB ycnex sancxa je ^HBan, h hhkojhm

ce ^CKOM /i,ocxHtiH He MOJKe, 3a xaKo KpaxKo Bpeivie. Ho ar je fl,si

caA 6o^ecHHK n3AeieH? ^a ^h je h ASiJbQ Hssan onacHOcxH? /I,a avl

je rpy4BHi],a necxa^o, h /i,a ae cy n^yka nonpaBJBena ? To ne ^P- !

yKe BGciH, ^a He nosnaje nn je^Hor 6o^ecHHKa, y Kor cy cbh ^0-

KayiHH $H3HiiHn HOJaBH npccxaAH a xo xBp^e h Apyrn ^eKapn.
,

^OKa^HH ce uojaBH 6o^ecxH caMO CMaae h 4>yHKn,HJa ce n^yta no-

6o^ma, KaxapH ce cBe/],y na naJMaay xa^iKy, a cbo xe^o 3aAo6nje
Heo^H^iHy Kpenocx h Ao6ap H3r^e4. CBe ce obo ^ocxnsaBa, no CBOJ
npH./iHii,H, KpenekHM ^ejciBOM KyuHca, a ne cneE,n<i>HHHaM KaKBHM

^ejcxBOM Ha cane rpy7i,Hn,e. —

Y APyroM cxa^HJyMy 6oJiecxH apn ,

KaBepnaMa ^ejcxBO je Maae noys^ano ho onex ce nocxHrne neKa

,
;

ojiaKmHn,a xeKXH^ma ce rposnni^a y6^aiKH ^ncaae nociane cao-

:
,

6oAHnje a h le^o ce ^o HCK^e Hcnynn a^H SHa^iaJHa oAcy^na

, , ,

nonpaBKa ne Moate /i,a ce ^o^HJe.

^eKap pycKor i];apa ^p. Kape^ jom BHme roBopn y Kopncx
, ,

KyMHca, OH Be.iH: Ako y .leKapcxBy nocxojn Ha^a, 4a HMa .leKa

OA jeKXHKe, OH MHCAH, ^a ce caiuo KyMHC ca hckhm noys^aBeM
MOJKe npenopyynxH. Oh je BHt>ao ^HBHe pesyaxaxe Kynnca y xoj
6o^ecxn, h bcah, ^a He 6h hh Ma^o npexepao Bp^inny xora ACKa,
aKO 6h npe^cKasao, Aa te 6o^ecHHii,H h3 Dievior csexa no^exn 40-
jiasHXH y CaMapy, y OpeH6ypr h Apyre npe^e^e, r^e ce npaBH
,

Haj6oyi.n KyMHC, y mccxo mxo n^e ca^ y O60H, y Emc, y Ma^epy

H Kanpo. J[a:.he bgae, ^a je bhaho ^sa xeKxn^aBa do.aecHHKa y
HaJBefeeM cxynay So^ecxH, 3a Koje ce mhcah^o, ^a he yMpexH Kpo3
HeKo.iHKo He^e^a. Th cy ce noc^e ^eieBba y cxenana HOBpaxH.iH
KytiH ca xaKHM H3riie40M 3ApaBiba, Aa ce aaxoBa nopo/i,ni],a 3a^iy-
AHAa, jep Hx HHr^a nnje xaKO 3ApaBe BH^e^a.
4p. BorojaBACHCKH bcah, ^a ce h can KyMHCOM HS^eqno 04
jeKXDKe, upHyiHHHO pasEHJCHe. [Oh AOKasyje ^ckobexocx Kynnca y
jeKXHH,H, cxaxncxHiiHHM noAai],HMa CKynibeHHM o^ ro^. 1818 oa 1866:
Ofl, 100 jeKXHHaBHx , kojh ce Aene KyMHCOM:
03ApaBe .... 15.
 KXHIIC 41

SnaTHo ce nonpaBe 70.

Be3 npoMene ociaHv 10.
ynpy 5
4p- ninen y IlHpHHeJHMa .le^Ho je kvmhcosi niecT jeKTDna-
BHx 6o.iecHnKa 4 ca nH$nATpai],HJOM, a ^br ca EasepHaMa, h cbo mxa
:

BHJia Be.iu:
Bo^ecHni],H ca HH$H.iTpai],HJOM 6eab. cy ciapn je^an /i,Ba4eceT
:

H ABe ro^HHe, aVjvh ^Ba^ecex h ocan ro^nna, TpetH TpHAeceT h

je^Hy roAHHy, a ^exepTH xpn^ecex n ^Be roAHHe. nocje^Ba 6o.iec-
HHi],a n 6o.iecHnK o^ ABa^ecex h ocaM ro/^nna HMa^in cy rpj^4Bnii,e

Ha Bpxy oda n.iyha; APyra ABOJHii,a nina^H cy cano na Bpxy .acBor

n^yta. ^oa cy 6oiiecHHKa n.i>yBa.iH KpB Bet o^ ro^HHy /],aHa, a
y CBHx ce 6o.iecx nojaBH.ia npe ABe ro^nHe, h.ih jom h pannje. Cbh
cy BHcue H.iH jiaae MpmaBH, cbh niiajy jaK Kama.!) n MHoro ncKa-
ni^HBaae ; y cbhx ce nyje na Bpxy npcHJy o^^eraBe r.aaca, 6poH-
xHJaj.Ho AHcaae, Kpqaae h x. Je^an je 6oAecHHE nnao h no-
/\,.

Bpe^e y rpK^zbany. ^BOJHi].a cy HiiajiH peMHXHpajyliy rpo3HHi],y a ,

xpoJHua H HotiHo 3Hojeae. Bapeae je 6n.ao /i,o6po, h anexnx npn.iH,

HHo canyBan; je^an je caMO naxno oa npo^HBa. Cbh cy 6h.ih xo-
AEKO CHaaiHH, Aa cy Mor^in xo/i,hxh uo no^y, Ka^, cy xxe./iH.
Ae^eme je KyiincoM npeAysexo y Apyroj noiOBHHH HoBeaiSpa
fl xo c je^HOM qamoM na Aan. ^Boje cy Monn o^Max ^a noAHOce
KyMHC, H OHH cy nn.iH CBaKH ^an no ^lamy Bnme, fl,OE ency ^oni.in
AO jeAHor .iHxpa. Bo^iecnnita je e npe naxH^a oa npo^HBa, n npn
ynoxpe6n KyMHca npo.iHB je nocxao ja^in y noqexKy, ho Aoi^nnje je
npecxao. 36or neypeAHe Anj^Te, ona je jeABa Mor.ia nonnxn na
Aan jeAaH ^inxap. ^exBpxn je 6oAecHHK xaKot^e HMao npoAHB, inxo
ce H EGA feera Mopa npnnHcarB neypcAHOM xpaaeay. Oh je nno
jeAan h no .inxap na Aan.
y CBHX 6o.iecHHEa Eama.?B ce 6p30 ysiaano h HCEafflw?bHBaae
je Hocxa.io ^aKme. Uocaq Aecex Aana, ABa 6oiecHHEa HHcy Hoty
HH Eani.i,a.iH, hh uJbyBSiAE. Bo.iecHHE ca noBpeAHMa y rpE^any
Kam.?bao je Aj'Me. je Eama^ nocxynno no^ieo onaAaxH
Koa ^exBpxor
nocje 15 Aana, h y xpetoj neAe^H caMO je y jyxpy n y Be^e Ea-
m.,tao. y ocxa^OM x.iaAHO h B^iaaiHO Bpene 6h.io je Bp.io HeyroAHO
3a CBaEor jeKxn^aBor.
Ilpn cpaBaHBaay cxaaa upcnjy npe h noc^e ynoxpe6e Ey-
MHca, caMO ce Ma^ia npoaiena nam^ia. Kpnaae je nocxa.io ciadnje
HopMaH.in 3ByE n e^acxmnocx npcHJy noBpaxn^H cy ce eoa ABOjnite
a EOA AB0Jnii,e cy nocia^a Maaa Mecxa ca noxMy^iHM SByEOM. B^ac
ce nonpasHo y onora, mxo je HMao noBpeAe y rpE^any. Cbh cy
c^o6oAHHJe AHca.in n cbh cy ce HcnyHH^H.
42 Kysmc

Bo^ecHnD,H ca KaBepnaMa (MvniKO n HencKo) nMa.iH cy Ka-

Bepne y o6a n.iyha. "^OBeK je HMao lecTO n jaKO u^iyBaae Kpsn, a
aieHa je naxnia o^ npoyiHsa. 06oje cy jaKo Kam.i-a.iH, xeniKo ^n-
ca^H, H y o6oje ce motao ^lyxn KaBepnosHO ^ncaae ca jaKHM ,

KpK./baaeM y KaBepnaMa. IIy.ic hm je 6ho o6h^ho npeKO 100, a y

Be^e ce rpo3HHii,a yBetiaBa.ia. Je^Ho ce o^ anx CTpaiuHO Hoiiy 3ho-
JHAO n Bp.io je Ma.io Bo^e sa je^o nMa^io. IIo iuto cy nci];pn.i.eHa
,

CBa o6H^iHa cpe^CTBa, h e&a, ce Bet Mor^o 6ojaTH, 4a te 6o.iec-

HHiin CKopnM yMpexH, no^e^iH cy nnrn KyiiHC.
Bo.iecHni],a je noHe.ia 4a nnje c ho^/IObehom qanie, n Ka^ je,
cyTpa ^an, i;e.iy ^amy nonH.ia Ao6nyia je /i,Be cTO.aHii,e n jaKO.
KpKyiaae y iipesnMa. Y npKoc xora, ipelier je /i,aHa nonn^-ia /i,Be
name nixo je Hsassaiio 4—5 cxc-ini^a. TeK nocie mecx ^ana 40-
,

mia na xpn Maine, h xa/i. ce BeK npo„inBaae cxnma.io. BojiecnHK

je
je Ha npoxHB naxno 04 saxBopa join c no^exKa, n oh je 6p3o 40-
fflao 40 2 .anxpe, a /i,oi];HH,e je nno n xpn n no .inxpe na 7i,aH.

06oje cy Bp^o pa/1,0 hh/lh Kyjinc, n aKO je Bpeaie 6h./io x.ia^no, n

xo cse pa/],nje, nixo je Kyjinc 6ho Kace.injn n nixo je Bnuie Ennno.
Iloc.ie ^ecex ^ana Kamajb je nocxao MeKmn n pe{>n ko/i, je^-
Hor OA ftnx. Y /\,\nvov ce cxnmaBao cnopnje, no n y aera ce xo-
.inKO y^.iavKHo, /],a ra je casio je^an nyx ea^ /i,Ba nyx Ha noh
6y4H0.
KoA 6oAecEuu,e je necxaAo Kp^iaaa y ^oaeM ji,eAY n^ayLa, h
caMO ce oceka^o y KaBepnaMa n oko bhx a n KaBepne cy ce
, ;

6ojhe orpannqn.ie. Koa SciecnnKa ce Mnnn.io, /],a ce je^na KaBepna

noMCia cyaiaBaxH, —
Y Mecxo Kp^iaaa y ^oann ^e.iOBHMa iy.io ce ,

sesHKy^iapiiO /^ncaae. II-ZbyBaae kpbh, Koje je 6oyiecHHKy xaKO jaKO

AocaijHBaAO, nocxynno ce CMaansa^o n najaa^ n npecxa.io.
IIpH Kpajy ^eneaa o6oje cy c.ia5nje n /!,y6.i>e /i,Hca.iH ; Kama.^
ce y6.iaatHo n njByBase je pet)e 6h.io ; Kp^aite je nocxa.io c^a-
6HJe ; 04JeK r^aca nocxao je Maae jacan, a naneKHMraje MecxHMa
H necia.io.
Cbc xo ne noKaayje, ^a je rpy4BHn;a y n.iytaMa Hecxa.10, a^in
noKasyje snaxny npoMeny y n.ayiiaMa. II aKO 6o.iecx nnje npecxa-
.aa BCiinKa ce o./iaKiuHn,a nocxnr./ia Kojy ne xpe6a npeanpaxn y
,

OBaKo oyajaiioj 6o./iecxH, na MaKap ^a 6n o.iaKuinii;a n KpaxKor

BeKa 6H^a.
^pyrn noBO.i.un nojasn xaKol>e cy Hacxynn.m npn ynoxpe6n
KyMHca: u,npKy.iai;nja ce yxnnia^a, rposnnn^a je iiocxa.ia Kpata h
ciia6nja, KpBo^nnxeBa je necxaio n xej.o ce ypannyio: y 6o./iecHHi];e
3a ABa H no KH./iorpaMa, a y 6o./iecHHKa 3a ce/i,aM KH.iorpaMa.
 KyMuc 43

H3 ninenoBHx onnxa ca KTMncoM, Ha jeKTHHaBHM 6o.iecHnD.HMa,

MOJKe ce HSBecTH saKJ&y^iaK:
1, ^a y npBOM CTa/i,HJyMy 6oAecTH kvmhc y6.iaataBa atei), yMe-
paBa KpBOTOig: n Ha nyx ciaje rpo3HHn,n 4a cxHniaBa Kama^i. h oa^k-
;

maBa n36au;nBaH,e /i,a hx ca

nyiyBaflaKa, a noc.ie Ay>Ke ynoxpe^e,
H oxK^iaaa 4a ce MHorn iiaTO^ioniKH SByKOBH ^ncaBba npoMeny,
CBfliJ ;

H 4a n^iyta nocxany eyiacxngnnja h npncxynnnja Ba3/i,yxy Ha no- ;

ciexKy 4a ce 6o.-iecHnn,n npn.inqHO yroje n 4o6ap H3r.ieA /i,o6HJy.

2, K04 So.iecHHKa ca KaBepnaMa HcimaJb, HCKaui.i)nBaH)e,
/l,a ce
rpo3Hnn,a h Hotno SHOjeae yd.iaavaBa /i,a 6oJiecHmiE 6ojhe cnaBajy,
;

.a,a ce npn.ingHo Bcnyne h ko.ihko xdnKO ocHajKe.

II3 OBor ce BH^H, 4a cy ohdxh 4-pa IIlHena y IlHpHHeJHMa
roxoBO noxnyno cyr.iacHH ca nociiaxpaaeM 4-pa YKa y Cajiapn h
aenoj oko.ihhh. A xo uoKasyje 4a ce noMenyxo ^ejcxBO na jeKXHKy
6am KYMHcy Mopa npnnHcaxn, a He k.ihmh, naMHHy aiDBOxa y cxe-
nana, n x. 4., Kao uixo mhoph ^eKapH aiHCie. A Ka^ ce na j\bq,
npoxHBHa Kpaja EBpone, Ha KpaJBCM sana^y n na KpajaeM hcxokv
ncxn pesy.ixax nocxHrne, o^nr.ieAHo je, ^a te ce n y cpe/i,HHH Enpone
y noAo6HnM OKo^iHocxHaia, hcxo Motn hocxhIih. CaB je H3r./ie/i, A^Kie
fl,SL6fl Kyunc n y Cp6EJn xo yynHUo, iiixo je ^ihhho y nnpnneJHMa

n y pycKDM cxenaMa. Ka.j\, 6r ce y^ecHo HanpaBno n y sro^HO Bpesie

AaBao a .leKapy je ^yaiHOCx, 4a ce .laxn CBaKor .leKOBHXor cpe^cxBa
;

y 6o.iecxH Kao mxo je jeKXHKa, Koja xo.iuko CBexa ko^ nac noiiopn.
HXJOTuena un^unanuja sa k^jmuc. IIo /i,-py ./lepMy npoxHBne
6h 6n.ie ynoxpe6n Kyivinca, obc 6o.iecxH: npeMHoro KpBH h HaK.10-
Hocx Ha Kan-Zby, 6o.iecxH jexpe, ciesHHe n 6y6pera, Kao h xpyAHota;
HO npn HOJaBH aiencKor Bpewena ne Mopa ce npeKHHyxn yno-
xpe6a KyMHca.
^ujera u ucmuH yuoTp€6e nyMnca. Ako ce no^paiKaBa na^nn
HoMa^a. KOJHM ohh Oo.iecHDKe xpane, je^ioBEnK 6h 6no npn yno-
xpe6H Ky^nca: x.ae6 h OBnesHHa. Ho y nacczbenHM KpajeBHMa
EBpone 6o.iecHHr[n ncMajy nyjK^y, 4a ce orpann^ie caMO na x.ie6
n OB^inje mcco. Y Mecxo ncK.i)yqHe ynoxpe6e oB^eBnne, 6o.iecHnD,H
Mory jecxH n ^pyro Meco: roBetjnny, xe.iexHHy JEnnnHy Koja ce ,

.laKo Bapn n ^HB^ai. Pa3Ha BapnBa n 3e.ieH, mxo oprane sapeaa na-
AHMajy, xpe6a n36eraBaxH, Kao n xecxana je^a. Ys to xpe6a ^a ce
npecxane ca ynoxpe6oM Bnna, Ka<i)e, pasnnx KHce^anna, onopnx h
^yxHx 3a^BHa n x. 4. Ha CBaKn Ha^inH 6o.aecHHii,H Mopajy na3nxH,
^a oprane napeaa He onxepexe, n 7i,a ce npn ynoxpe5n KVMHca
onaKo B.aa4ajy, Kao mxo ce y onmxe npenopy^yje npn ynoxpe6H
MBnepa.iHHx BO^a.
IIIxo ce xnqe na^nna ynoxpe6./iaBaH.a KyMHca, y cxenaMa ce
44 KVMIIC

OBaKO nocTvna: ITpBO ce nnje Ko6H^e MieKO, ^OKie 6oiiecHHii,H He

no^iHy npo-iEBaxH, na ce 0H7i,a npet)e Ha can KyMHC, e to ce o^Ma noMHe

ca Tpn 6yTe^e, ;i,Be npe no^He a je^ny uoc^e noAHe, h TaKO ce

nocxynHO Ao^asn h ^o 16 6yTe^a Ha ^an. .leKapH TaKo ne ^nne.
Ohh He HsasHBajy npo.aHB, jep 6h Taj 6oAecHHKe canO cAa6H0, /i,a-
K^e He npenopy«iyjy Ko6H^e M^eKO, Bet 07i,Max ^ajy KyMHc, h to
HOCTynHo H HHKaA y oHaKO Be.iHKoj Ko^LHiHHH. — Haj6oJbe je 4a
ce KVMHC HHJe yMepeHBM ^lamaMa, h ^a naJBefea KO^Hinna 6y4e ^Be
Ao TpH «i).iame /i,HeBHo, ^o ^lera ce Bp.io nocTynno ^otn Mopa a ;

HyjKHO je 4a ce 3a mecT ne^e^a ynoTpe6^yje, hito npenopy^iyje h

4p. Ca6oBCKH MapaKOB.
JyTpo je Hajnpo6HTaiHHJe BpeMe 3a ynOTpe6y KyMHca; ho ^a
ce He 6h opraHH Eapeaa yMopnyin Be^iHKOM ko^ih^hhom, nonnjenoM
3a KpaTKO Bpeiie, Ao6po je, ^a ce h3 jyTpa nonnjy ;i,Be xpetHHe
npoHHcaHe Ko^HHHHe, a je^na TpetnHa /i,a ce nonnje noc^e no^ne,
KaA ce py^iaK Beh CBapno.
3a BpeMe
ynoTpe6e KyMHca Tpe6a xo^aTH, h H3M;el>y CBaKe
^lame Tpe6a 4a npol/e hcko hsbccho BpeMe, Koje 6oAecHHi],H Mory
caMH ^a onpe;i,eAe, t. j. ne Tpe6a ^a nnjy nosy KO^LH^mHy ^OKAe
ro^ ocetajy nynoty CTOMaKa o^ npse Ko^HTinne.
OHHMa, KOJH naie 04 npoAnsa, ne Tpe6a ^aBaTH cyBHuie cBe»
KyMHC, jep te hx Taj jom BHuie tohhth na no^e, Bet Tpe6a nO^e-
TH ca KyMHCOM, KoJH jc 6ap HCKOAHKO ^aHa CTap. Ka^ 6o^ecHHi^H
naxe oa saTBopa Mory hcko BpeMe ynoTpe6^aBaTH n cbchi KyMHt,
HO H OHH Tpe6a Aa npel>y na KHceAHJn h ja^m KyMHC.
r^e du ce u na^ 6u ce
ko/i, uac Kymuc Mozao ynoTpe6jbaeaTu?

Hanpe^i, je Ka3aH0, 4aKyMHC naJBHrne ^o6pa 6o^ecHHHHMa ^ihhh,

Ka4 je BpeMe Ton.io n cyso, jep ce Ta^ najiiaKiue no/i,HocH, h naj-
BHine ra ce hohhth Moate, Ho tomc h K04 nac Tpe6a 6HpaTH naj-
TOH^HJe H HajcyB^e BpeMe a to je y MeceniHMa
, Jyny, Jy^y h
:

AsrycTy.
Ho Aa 6h
6o^ecHHi];H, y3 nnte KyMHca, h CBeat Bas^yx yatH-
Ba^iH,H ^a 6h hito Maae 6pHre HMa^iH, Haj6o^e je, /i,a ynoTpe6^yjy
KyMHC, ^a^eKo o^ CBOJe Kyte, na KaKBOM MHnepaAHOM HSBopy, r^e
cy CBe OKO^HOCTH 3a JKHBOT y/i,ecHe jep 3a CBaKo Jie^eae, na h 3a
;

KyMHC, Bpe^H oHa nacTaBa, Koja je na Ahtohhhckhm KynaTHAHMa,

Kao HacaoB CTaja^a
Curae vacuus liunc adeas locum
Ut morborum vacuus abire queas,
Non enim curatur qui curat.
IHto 3Ha^in Ka4 ce cio6oaho npeBC^e. „Be3 HKaKBe dpHreipe-
 KYMHC 45

6a ^a Ej[,em onaMO, r^e TpaaiHui, ^a ce KypTa^Huiem 6oAecTn, jep

ce He MOJKem na^eiHTH, aKO ce 6puHein.''
Ho n Ha CBaKOM MecTy, kvmhc 6h ce Morao c liopHnity yno-
Tpe6yi)aBaTn, h no mom Mnm^eay, MHoro 6n Bnme ^oupa yqnHn^n
npe neKo^HKO ro^nHa noKymaBa^n ;i,a
6o.iecHni];nMa ohh, kojh cy
KpiMe MHHepa.iHe Bo^e, Ka^ 6h hohcih npaBExn h npo^aBaiH 60-
.iecHnii,HMa 4o6ap KyMHC.

Ar. Caba Hetpobh'r

ripaM Meceua

KaA can c npsoM pyHvOM siajcKOM Sap c' AO ii.'iaBor He6a CBOAa
/],paroj npBii nojbjo ^ao — CpncKii n/iag 11 yaAax aU'EG —
Tir enOBAa Mn.io cjao, ^laK laMO .111 xyjKoa cxiiaie..?
Ha nac ma&aq y cajiobii,
BjieAH CHHe TaBHe hoLii. H Aoc.ie CMO ApyroBa.iii,
OAcaA LcMO opaLa 611111
KaAa roaen saTpoM AparoM 3ajeAHUHKii cyse .iiiiii,
II,e.iiiBa joj ycxa Ma.ia
— Ja na rpo6y Apara CBora —
IIIxo HO iix je caMa Aa.ia
Tii na c/iaBe poAa Mora —
Tii c' CMemiio OHAa, o.ieAn,
Ja hj Hpny seM.iy K.iexn,
/l,e ce OHa tom ne jeAn.
Til ce xyjKii ncoy n^iasy,
Ila KaAa cii cpetnoM MeHii Ja hy seMjtii Ayx oieiii,
CjaJHe Moro spane Aaiii, Tii oa MpaKa cpncKy c.aaBy.
SaniT Mil xaBHe eaA ycKpaxii —
TaBHe Tyacne spaKe TBOje Ja ty AOHAe cyse .iiixii,
A Ha rpo6y Apare Moje !
/l,0KHe HiiKHe i],Bex 113 rpo6a —
TI,Bei itsexaK aaMeuuxii,
h e
H^
A
Tu cpetii roBem caiio,
Aa ce Tenin lyra
^iiM — Bap y iiOoHo Mohii Aooa —
— A TU AOHAe spase cBcaie
A.i Aa Tyra nena Apyra,
Ho rapmnxy xyjKHOM 6aBii,
HecTa cyHiia, necTa Aana :

/XoK ce ucKpa ne 3aa:eace

Tyra je y npno sajiOTana !

yramcHOJ cpiiCKOJ Cjiasii —

A;in iipocTii niTO can laKO
HesepoM xe noxBopuo,
Kaaauie mh Aa cu 6110
C/iymo jayK rcpKiix pana
Ha rapinnxy Cp6o6paHa
Sap II ie6e jaAn xiimxe
yi],Bu.ieHor Mora poAa
Ha KaA onex 6yKHe
c./iaBa
H HjiaBOMe He6y cyKHe,
H ocBei.in poAy nyxe
: ^aBopiiKOM oSacyxe —
Ja ty OHAa paAO Aaxii
. PoAy MOMe mBexaK ii.iaBii —
Aa OA H.era Benan; ciipaBii,
— HaK H>iiM xeSir sa ipyA n^iaxn!

P r/lA^HC^AB
 npMnoBujecT i;pHoropcKa cpeA^HOM ocaMHaecTora BujeKa

intenaH ^HJe^HHK a JLGKap

Je^HO Beie y3 BoiKnTse nocie, 6ain y o^jh 6paTHH,7i,aHa ro-

^HUiTa 1766 6HJaiiie npeKpcAa Mar./ia ^HTaBv Kocy BHCOKnjex nia-
HHHa Koje AHJe^e II,pHy Fopy o/i, IIpnMopja CBn^n joj ce rycTH
;

npaMOBH c yloeheHa h KoiiOBnpa ao njene MopcKe; o6y3e^a Tama

caB OHaj npocTop ^sl njeuian, ne bh7i,h r^je ctoqom Kpa^ie. Ho Ta-
KBOJ HeBnAJeAnn;H, neKaKO no Hy/i,y, Ha6aca CTpan n /i,a.ieK nyTHHK
Ha o6op ByKa By.ioBa BpaneTe XannHta CpeAHOMaxHHe, Kojn ce
y TO 406a AHesH OMapao ys ontHinie c KyxaoM Me.tatiy. BnKHe
nyTHHK r.iacOM Tonn,a: „noM03 Bor y nesHana ^OMatHHa," a ByKO
My npnxBaTH nos^paB: ,,4o6pa cpeha Hesnany rocTy" naK cnacH
npHBHKHe: „ym4H 3y6^y n npHCBnjeT.iH My Hat)e CTy6e.'' EtyT-
ji,a.

HHK ce je^Ba ycnne na noA, APKth 04 CTy^enn, a 3ap h 0^ CTpaxa

H OA r.ia^H ro 6oc, CHe6t)eH. Har.ie^anie ocpe;!,H.er pacTa npn-
; , ,

K^a^Hor CTpyKa; oKomTan, M^e^an, ocnni];e My Koaty Hanncaiie, a

pamgynane KocMypnHe noKpHAe ^e-10 h na^e 40 onnjy: hoc saKy-
nacT, a OHH cHJepe Kao y tiyKa. FoBopH cnopo n naieroM a aa- ,

hoch 6ecjeA0M Kao no KpaacKH ,

^a ra je/i,Ba pasyMBJe sa^iy^enn
^OMatHH.
Ho uiTO ce KO/!, BaTpe CM^ann, a x^e6oM h ^yKOM 3aBpe, Ma.iKo
ce oKonnpKa, naK npHriain KpakauiHy .iy.iy n CTane KasHBaTn, Kao
Kpo3a 3y6e, ^a My je KpniTeno hmb IH^euciH na^HMaK MaAU, 3a-
,

HaT AHJeMHHK; a.aH Kora je coja, nopeK^a n Bjepe, Bjeuixo saTaJH.

— «H^eM c Tp6yxoM 3a KpyxoM. ^en^iCM i^pny 3eM^iy ^oK^e ona
Mene." HacTaBH ^OMatinn Bece.io „Ebo cpehe, aKO Bor /i,a, namoj
:
 UIHEHAH MA.llI - A I

6a6n 4a Hory .inje^iH. Ja^H je nonnje.iH, lUlienaHe, (a to irn je

CTonaaHiia ^a onpocTnm) 4a yroHH M.ia^ y TopnHv, a He Moate
Ko.iHKo HH ja 4a pena sy^e, naK 3at)eAHH ^lapaaoM ^ecnnn Te ,

na/i,HH H ory.in A^cny Hory c ro.aHJeHH 40 ^i.ecni];e, a iioujaT na-

604H Ha TpHOBy APa^iy- Ebo o/i, B.iaroBHJecTH CBe aeKe xpaBe Bapn
H npHBHJa: oMana, ni.i.e3a, 6y6oBHHKa. OTBapa.in joj .lake Kanre,
CBeTKiH Macia, CBe hhhhah ko mxo pe^ie, a 6oJbe /i,atie Bor. ./Ihc-
Tona/],a sac^ip^n pana Kao fl,a, en hob rpo6 OTBopno HaBpHy.aa ce ,

04 je^HOM ainBHHa. ^ocsiji,e, 6paTe, ce^y ^ocTa, a KaMO .in ^omy.

Ho, UltenaHe, 3a 13ora, koju ne yMHpe, Ka/i, Te Moja cpeba 40HH-

je^ia, aKo ch 36n.i.a .iHJe^HHK o^ pana BH/i,aj mh aseny . mh ce ji,sl

6HJe/],a c KyLe ckdhc, a y3Mn, 6pauo, 6ep6epnHe ko.idko th ^paro

AyuiH." —
inhenaHy sa pyKOM y ce/i,aM ne/ijeiba ^a nsBH^a ByKO-
IIot)e

BHuy. r.iac ce npocne Kao ^lyaa y o6.?inajH>e sCopoBe, Te 6ohhd,h

CTany pnjeBaTH na jaTa y Maxnne 4a My .injeKa xpaaie. Sacxapa^ie
H3HeMor.iniie Hana^Hyie By^meji .ini],HHOM,pycoM KOCTo6oibOM, , ,

cnnftOM: naK K.tacTH, xpoMH, caKaTH topn n csaKe BpcTe paae-

,

Hnn,u na^axy CBaKn ^an y Cpe^ae MaxHHe a HaJBnme o^ Ka^ ,

intienaH H3.anjeqn ByKv MapKOBnty cnna 04 C])fl,o6ojbe.

OBaKo .iHJe^ieiin npoBe^e IIItenaH y MaxnnaMa ^HTasy ro-
;i,HHy. Kynetn ipaBe, n;BHJe}ie h Kopnjene 04 CTaaeBCKe py^nne 40

Tpm.LHKOBnne, na ys .injeiinnKa n .LeKap nocTane.

HnKaKaij sanaT Hnje Kopncnnjn Metjv npocTa/i,HJOM n nesna-
.inn,aMa Kao niTO je Bpa^ia. F^je nyK Bjepyje y ypoK n jiauiTy, y
cyrpe6 n napy, y ByKO/i,.iaKe BJenixnite Teniae n Mope Ty ce cmh-
, ,

jema .inje^efte c raTaaen, HapoA Tpaain ko 6o^e poai^ennK ot-

Bapa H Haxo^H yspoKe, Tpajaae n .injeK HeMotn. "'loBJeK no.ie xn-
Tap, Kao uiTO je .sSn.ta 6no OBaj CKHTaq, y Ma.io BpeMena npoy^H
OHO Meny nyK naJBnme npnaaa 3a hhm naJEnme ^lesne, c lera
,

naJBHrne ^esa naK BJeuiTO no^me HaBpa^iaTn to.ihko r.iynaniTB0

,

Ha CBOjy KopncT.
Ja cam y CBOJe M.ia^e ro^uHe 3aTeKao je^Hor cTapna Kojnje
3a BpeMCHa IHlienaHOBa nymiiy nocno. Oh mh ce Kynnjame ^a je
HnxaBn xpnjeM KvLe ByKa MapKOBniia, c Kpaja na Kpaj Ono npe- ,

CTpx BnnoM, y^zbear, paKnjoM, mcaom. MaciOM, Bynoii n CBaKojaKnjeM

MpcoM , mxo
cy 6oHnn,H ^onocn.in Tntienany y Ko^ia^i naK ^a ce ;

TpnjcM 6peMeH0M yrnyo, n 6n ^hcto nopHnyo, ho mv nocTaBe

nofl,

nO/],nnpaTie noA Jbeued n TaKO ra y AV^aK o^paie.

rULenan je npocinpao CBojy xHTpnny n na fl,3iJbe, naK ce ae~
je^ieaeM npnnnTOMn napo^y, npoyin My ty^ h na^y naJBHrne y cy-
cje;i,Hoj II,pHoj Bopn, Koja y xo Ao6a Mnpno atnByKame no^ n,pKBe-
48 miiEnAH ma^ih

HOM ynpaBOM ^oSpora h no6offiHora CTapi],a B^a^HKe Crbg lIcTpo-

Bnta. —
JeceHH no^e /\o I],pMHHi];e , naK ce la mo ciaHH ko^ HeKaKBa
nona Kiie^KeBHta, r^je Hat)e, Kao y MaxHHaMa ^Hjeny ros^HJy h
AoneK. Ty, iiHJeieiiH n TpaBe KynetH , nyje h3 ycTHJy HapoAa, Ha
nocHJej.HMa, Ha ryBHHMa, y MAHnHJia, ^miaBy noBHJecT H^pne Tope,
a HaJBHme ynaiiTH to KaKO cy II,pHoropn,H ynHTH y MoniKOBa h
, ,

KaKO y aera cse Ha;i,aH.e no^aaiy.

y noBpaiaK oSn^e Pnje^K}' HaxHJy ao /l,o^PCKor ceAa naK ,

ce 3H3iyc onex chhmh hh3 Bpante y MaxHHe.

KAHMei]y/i,He, ra3/i,H iiy MapKOBHty Kpcno HMe, ^ot^e y 3Ba-
HHii;e Ha nniie aeKH MapKO TaHOBnt IIo^ocTpoaianHH h oh Ma- ,

xHHa, KOJH je xo^HO y IleTpoB rpa^ cy neK0AHK0 IJ,pHoropai],a ^a

ce noK^OHHii,apy pycKOMe Ileipy in, h ^a Aonece B^a^nnH CaBH
II,apcKerpaMaie. niLenana je xaj ^an cnona^a rpo3HaE;a, naK ce
y nocTe^H npHrypno n hoa nycTOM 6o6otiame Ka^ ce rocTB bh-
,

HOM pei/axy. TanoBEh ^njenn h roBopiBHBH Cp6 none ;i,a npn^a

, ,

i^apy H MoniKOBCKoj rocno^n KaKBH cy n,apcKH ^Bopn KaKBe

, ,

AH 6a^e, B04eHHi],e MpaMopne CTy6e h 3AaTHe KOH)ymHHn,e

,
KaKO !

ra je n,ap no paMeny Kyn,Hyo, a 3a nepHnn on, MHia Bora /i,oxBa-

THO ; naK CBe ofl, je^HOM ^ydoKO noTXBaxH n y3AaxHe „Ho can :

^yo 4a My ce 3Aa o6ii 0Mpa3H ra Op^ioB atenn JeKaiepHnn, Kao

,

1060SK 4a HaCTOJH /i,a Bjepy y MomKOBe npeBpne, Te CKO^e rocno^a

je^HO Be^e oko no Hotn OKyne Hajy3/i,aHHJe CTpa:Kape, ^oxBaTH
,

D,apa,. cnpeMH cnyxana y Ch6hp, h xaMO ra saiBopu y Mpa^noj Ky^n;

a Hapo/i,y H:Maatn 4a je npeMHHyo naK My asHBy noja.an onje^o

;

Tpn ^ana 6e3naTnxa. Kasa mh By6Hii xy CKopo npe^ By^BOM 4a

je 'lyo 04 je^Hora FpKa, KaKO je E.ap H3 Ky^e OMaKao, n ner^je y
desnyte y^apno, a rocno^a My ateny OKpyne, naK Op^OB 3a aoM
ByiaAa H 6Aaro rpne. Obo je, pe^e By6nli. nponacT PycHJe, jep Ka^
ocTane bsl 4JeB0Jn,H, naK ce Ty]^Hn,a y^Bopn Ha 40Ma.3ecTBy, a roc-
noAa Tyi)Hn,y H3affliAeHy 4a ohh i;apyjy, Ty th neMa cpete hh na-
npeTKa."
obo je^aH rocT noqne sanHxnBaTH TaHOBHta: „0cTa4e ah
Ha
Koje AHJeTe 04 tc .lose?''— „OcTa, pe^e, je^HO MaMe Te ^ocTa npn-
KAa^Ho HO He te Ao^CKaT 4a oi;a saMBJenn jep mh pe^e By6Hii
, ,

M iie 6HTn ui YponieM ^ymaHOBEJeM. H ^lyJTe Me 40-

shm Kao c
6po, MaxHHH 4ao Bor 4a ne 6y4eM 3AH npopoK, rah aKo ce r^je
!

o6jaBn ffltHB HeTap a 3a h> ^lyjy Pycn

, cbo Me^y anwa hokoa. ,

6paEKH 4a npnqa nac nacy: jep caM ja o^iHMa bh^ho KaKO je Taj
HapoA 3a i^apcM MaxHHT. lAe^ao caM Ka^ rocno^apa B03e na 3AaT-
Hoj KO^HJn y H,pKBy, CBe no y.auu;aMa nona^ne noJKanKe qciOM na
 niTlEnAH MA^lH 49

seM^y, a nyx ne^HBa r^je npo^asn , naK TBcyhe r^iacoBa saope :

„Xyppa FocijAap !"

Ys TO je^an Apyrn rocT, no ihto oj^HJe^n no 6ap/i,aKa BHHa;

,/l,a ra xote Bor nponyTHTH 40 Hac ^a ne oc^o6o^h o^ OBHJex ,

MJieTa^KHJex AauMaua, h ^a ycKpcne ja^Hy Hainy 6paliy, Koja CTeae

noA TypcEOM Te^nroM." A na to Apyrn CMHJytH ce „Koje 6h he :

ja7i,e caMau, H nycTopyK, nana 6h Tpe6ao i],ap raBan h 6pacTBeHHK.''

„HHJe TaKO," noBpHe npBH, ,oocToaKHce BHJe CHJeHo. /I,aj th mchh

Etapa naK Le My CBaKo onpHJenyTH Kao Myxe Me^y. Mh Cp6H c
,

ryiaBe iiorH6ocMO. BniiH TaMo npeo Bpxa , Ka/i, Il,pHoeBHt no})e 3a

meHHHOM naMety y Ta36HHy , naK ce npece.aH a ynnca y s^aTiioj
KH>H3H Kao Aa My 6HJame sasopno cpncKO n./ieMCTBO ocTasn B.ia-
; ;

^aae KpcTOM ynpaB.ta pacnyniTenn Hapo^. Bes CTere

Byia,/i,nu,H
7i,a

ny^nna, Kao CTOKa 6e3 Ho6aHa. Ha ja^e je B.aa4HKa o^pataTH ce-

4aM HaxHJa, a KaMo yin 4,a ce cnyniTa ^a TpajKH r^je My ce ^e^a
i^e^osHHa, n.iH 4a ce 6apeM ;i,o /l,eHaH)HX npouinpn. A ja mhhm 4a
Bor nponyTH npornanora IleTpa, 6h My ce CpncTBO spaTy o6je-
chjio HO cmo mh trhkc cpete a on ^aiieKo, cacTaTH ce HHKa^."
; ,

Obo je IIltienaH ciymao h3 iiocTe^e 6am on^a KaA My je rpo3-

HHii;a npe.1a3n.1a Ha oraa. Y Toj Mynn. KOJa ^paatn tyT, a Mpain

noMe cBera n CBaniTa ^a K^annaa ^Ka^ mh ^eKapnja na6aBH
y.^1, :

TO^HKo AapoBa, ^a je ^ocTa xpane ce^iy sa ro^Hny, ne 6h .ih i],ap-

CTBO 4aA0 6oJbe ?" 3ap na onaKO 6e304Hy MHcao saMH ra neBO^zba,
jep My y o6jiHaiae Bi)HJeMe no3.lHje;^Hme aeKH 66hhi],h, a aeKH n
noMpHJeme. Pa3MHC.iH —
napo^ je OBaj .laKOBJepan, i],HJeHn 4a caM
Ao6ap .iHJeqHHK, .laKnie 6h mc n,apeM no^HTOBao, jep cy My ^lo^n-
ja^ie ^yuieBHe naiae Bnme ho THJe^ecne 6o.iecTH. IlaK 3a ^eKapoM
H .iHJeHHHKOM Bpee HeMotHn, a 3a n,apeM 6n s^paBH. ^anac cy cse
oqn /I,ynaBa n Ba^Kana ynpTe k II,pHoj Fopn a II,pHoropu,HMa ,

ynpaB.?Ba c^njenn n ^njenn Ka^iy^ep. EbnMa Tpe6a Bol^e n CTere, jep

Ka4 Bx HeMa ko bo^bte Ha njBenoBe h xaj^yTiBny npoTHB HCKpcTy,
KpBane ce h Ko^&y Me^y co6om. —
][^ mb ce TaMO yBytB naK npo-
3BaTn napeM HeTpoM, .laKo 6bx napo^ sa^apao, naK ^ao ^ocTa no-
CAa H Typ^iBHy h M^ie^Bty. A.1B ly Tpe6a xBTpBne ro.ieMO a h .

royieMO MyKe Mor^io 6b .i>e b /i,o r.iaBe Aotn!" CTane na y3HaK,

,

naK ra cnonane jeataa b npoTe3aBBn,a. ,IIpot>E ce 04 Mene ^ja-

Bo^e, Bjeqna te MyKa Obo je napo^ onaK e 3.iy CBaKOMe HaBH-
!

Kao a ja cEpaK
, npa3H0B 6e3anAeiia
, naK mh ce ne te rpo6a
. ,

3HaTB. A.1B KaMO ty P Yhbo caM aeniTO 4a jinjeMEM TaMO y Xp-

BaH,KOJ. Bpar Me oSesyMH tc ce CBa^BM c nvKOBiiEKOM .imKe perE-
MPHTe naK ^a H36jerHeM 3.io6h
, ,i,aAeM ce y cpaMOTHO 6jeraH.e
,

CTpa/i,aH.e, IIpoljeM Bocny n Xepi],eroBBHy, cal/CM y Hobb, Te Me

OiAUBHHA III 4
50 mnEnAH majivl

Ma^oj /i,^au,H He 3apo6e M^eTaiKe yxo^e. IlaK nera ^a ja CTpnje-

IIHM P Ako AB? HOrHHYO CBaKaKo!"
()6pUIHM? A06p0, He
y Toj Kjianan ohct ce npH^pne noTp6yniKe, naK ciane cho-
BaTH uiTO je Bet y MOsaK yBpTHO. —
Oh ce sap nnje hh cjexno a^-
KiiaiiHBba HHTH ce 6ojao xote ^h ra ko ^lyxH. H 36H^a hhko ce
,

HHJe Ha TO HH o6a3pHo, ocHM TaHOBnKa, kojh je no py^Ky cjeAHO

y3 nitenaHOBy nocTejby —
naK yxo naxepHo 4a CKynn no Kojy
,

pnje^i. —
y Mecojci)e ncre roAnne, je^no jyxpo y py^aae ;!,o6a ^neBH,
cje^Ho IlItenaH na ryMny BpancTHny, naK uofl, co6om uasno Tnxy
MopcKy ny^HHy, Koja ce onaKO CTpaniHO pacTBapa oa paia Oniipe
nofl, Hor.HJeM ^laK 40 CTapnjex rpa7i,0Ba cpncKHJex Xaja n Hexaja,

iHTO ^anac npacnna npHK./iana. MopcKa njena n^a^ie CBe npHMopje

HeKa^amae IlpeBaiie, oa HenpncTynne xpn^n rp6a^cKe ^o 6apcKe
yiyKe. Bn.io Bet cyHH,e o6acja.io cbc noBete n-iaHnne, a Cnac, Bpx
By^Be, CBoje cjchh cnycTHo j\,o Bn-WHa Ko.ia. Ho niTo" ce DltienaH
nar^e^a OBe napoBne HHTOMnne o^acBy/i, oKnteHe BotKOM h MaciiH-
HOM ; r^je cnnjery Hiiji' npncTynnuiTa, a cjenepy najja^H ckok; Koja
nyiHJeHH cbojom npnpo^HOM KpacoTOM MOTpnon,a, a tyT My 6.ia-/KH,
pene ByKy 6ajeiiH „KaK0 soBcre oho jK^pHJe^o
: nixo sanyia Cnac
c /l,y6oBnu;oM P"aToiijinm," o/iroBopn ByKO, ,a no^a h, Ba^iH y npn-
cojy , shmh KonHHna Kao ^cth. Tano cy neKaKBe roMHAe
r^ije je

KaMCBa y K^aKy, Kao a^ cy acKa^ 6hah Ty rpaAOBH n ^BopoBH."

„Jecy, ^o^a^e intenaH senaHOM 6HBaAa cejia ^iH$yE,Ka jep can
, ,

HaiiasHo y CTapnjeM KftnjKypnHaMa sanncano ^a xy AemB. ^ocxa

saKonana 6iiara." A ByKo „Xaj^e Aa Konaiio, 6ora th,
:
Bet ne ,zi,a

sajiHJeheM HOBna." IlaK ^oxBaxn opyaje, oname ce, o6yje onanKe,

Te npe^,IHtenaHOM ahmobg hh3 Ocxpor n BpaHnnne, aok o6a niibery
Ha IIoA Illymait, naK o^aTiie no-ZbCM na By6HH noTOK. Ka^ na —
MOCT, bh/i,h ByKO MapKa TanoBBta r^je ope 3a moctom a cnaxa ,

My HenyKa 3a h,hm h 6an;a y 6paaAy cjene. Tck nixo My nasoBe —

„noM03 Bor" intenan ckohh c MOCTa y noTOHnny, AOXBain npe-
rpuiT iMn6a naK ce o6.iHJenH no o6pa3y. ^BIto HHHHm, BltienaHe,
jecn ^H 3ApaB ?" bhkhc ByKo, a nitenaH ReMy oiiaKO r.iH6e^aB
,He ty AS. Me bh^h xaj pa^nnK KaKBora caM o6AHKa, jep aKO My
cc H3Ja^0BH cjeA6a, 6e homhcaho Aa caM My je ypeKao." Ka^i, Aoi^n
y Bane r.ie^aj, Moxpn, nnn.i.H, Konaj no ohomc t^epy, 6o^e Hnrnxa,
Hero mxo 06a or^a^aeme. „Xaj,7i,eM0 peqe osHOJenn BltenaH, ^a ,

BH^HMo je ^H mxo ByKOBHu,a sroxoBHia ^a 6AarjjeM0 a mh cmo ,

o6a je^He cpete ofl, nac 6h 6^aro

, npnje no6jerAO nero k naMH
AOAete^o." H xaKO MyMKe y cycxonHn,y Aonpy y npBe xAa^OBe /i,0Ma
Ha roTOBy xpnesy.
 niHEnAH MA^lH 51

XoAHAH HerAJe nsa ToraMaxHHH ^a xeaxajy Bjepy ne^y rp6-

jbSiEEma.. Ka,a, npn o6jeAy no^ne nHTaxH khcs Bojhh ^ySanoBniu
ByKa BpaHexy: „IIIto je o^ OHora ja6ani],a jetHsia, ^.HJe^H .ih join
no Hapo^y ?" II xaKo c pnjeqn na pfljen MapKo TanoBnii ynnxa
,

ByKa : .,o6E.ha Kaatn mh, Byie ^eiay ce H3r./iH6H no o6pa3y onaj

,

AHE Ka^ HH3 ncT^e c^asacxe ?'' AByK: „JaAn ra i^pHH sna^n. Oh
Became j[a. xh cje^6y ne ype^e, jpp ce 6oJH ;i,a je s^ajex oqnjy."
A TaHOBHli npnxBaxn: ^Hnje xa xo xy, ho Ka^ caM 6ho koa xe6e na
nnhe Moxpno caji ra y nocxe^n KaKBora je ^HD,a jep mh ce cBe ,

yjiexauie no najiexn Kao ^a caM ra ner^je nonpHJe r^ie^ao. Te ja

cyxpa A^H y MafiaciBp llo^ MaxHHe npocKypaMa jep mh je on,y
,

cy^HiH A^H, KaA y iie.iHJH nai/H ToAOCHJy MpKOBHha h aemxo ni

H.HM pa3rat)H oko paai^je^ia na IJ,apHHe. Cbc ofl, je^HOM OMaKHy mh
ce OHH Ha JHK Ilexpa H,apa pycHHCKora xe o npnjeSojy bhch. Je ar
OR? jecx; IIIiienaHOBO ne^o, o^h, hoc; h tax petiH xaKO mh ^lex- ,

Bepo nocxa, 4a ce h oh 04 Mene y nocxe^H jiH6HJame; h cbo xpn

iiexHpH nyxa Ka^ ra r^je cpexn, Bas^a yMHHe 4a ce ne cyKo6HMO.*'
Ha xaKBO ce KasHBaae khcs Bojhh BojkobhIi y rpoxox na-
CMHJe. A ByK aeMy: ,He snaM ko je hh hixo je, ho snaM ^a je
My^ap H qHcxai;. Y H>era je npoT^HJe^jena KpB: Ma^o roBopn ne ;

cnaBa hh 40 npsnjex KOKOxa He 6h cxa.io hh y Kopn oa jajexa

;

Ko.iHKO o6poKOM Hsjc^e HO xpH Hyx HeAJe.i>OM MHJeaa Komyiby; a

;

AanoM ce MHJe h nepe no cxo nyxa. CBe aenixo y ce6H vhh, necxo
ys^nme, saMHrn^en, cjexan 4a ce HOBJesy ne mh^h npncxynnx ny."
Ha xo KHe3 Bojnn „Ako je npornanHK HCBO^a My je. .Injeno je,
:

Byqe, KOA Bac y .laninhnMa, ho ce Myna o6HKHyxH ii,apy, kojh je

cje^HO na naJBHHieM npnjecxo.iy na CBHJexy.'- —
A KHe3 TyJKOBHt:
„rAJe ra je Hecpeta nama ^OHHJe.ia 4a HsmHeMo!" — ^Hnje, hh
4ao Bor, pew BoJKOBHk, a panixa ^a nsrHHCMO? A^h ce 36Hyxa
mayinm?" HoBpne cxapn TyJKOBHt: „y naMcx ce, ^lOBJeqe, sap 6h
ce Typi],H H M.ieMHtfl o6pa40BaiH xaKBone rocxy? a h napo^ ne
6h ab. y MaxHHx Bjexap y^apHO ? Bo^e, ne ^aj /i,a ja xo ^oieKaM."
y xo y3Me TaHOBHh HoaSBt naK noime Tion^inxn n^iehe ne-
n,HBa HIXO 6EJaxy paspesa^in npn py^Kj. Ka^ ra cjbYmTE cxaii,e ra
MOxpHXH 04 CBy4 Ky4, naK CBe 04 je^HOM npnqe raxaxn: „KaKBH
cy ce MpKH o6.iai],H na^ namoM cnpoMamnoM scm^/Bom cbh^ih Kao ,

4a HHiiHqHnKa ocxaxH ne te! 04 CBy^ ce s^oxBopna snnjepcKa stsa^ia

pacKJiOHH.ia 4a CBe nporyxajy, 4a yrpy noc^e^ny HCKpy A^n ca !

onex y xaKOMe rp^HOM Mexeacy, mxo je naKao ocnoBa KprntancxBy,

cpeha caKpH.aa y nenixepH, a^H nnje nomHyia. Hapo4 je ne bh^h
HO ra ona .iHJeno h nyje h bh^h. Cbc ciyxH Kao ^a te Apyre KH>Hre
npoHojaxH, SLA Lcmo ^ocxa 3yia npenHJexn!"
4*
52 niTvEnAH ma;ih

TaKBO raTaite noine CTapn TyJKOBHt na CBOJ naiinH /i,a ro-

HeTa: „Obo je oho ihto caM bh ja peKao: CaKpHTa cpeta, ii,ap; 3^0-
TBopH, Typ^HH H M^eHHt; MjKa, noKOib n BpaJK^a 6pai],Ka.'
Ho niTO cy join nomnpe h no^yJKe raia^n h roHexaAH mte-
nany, 6yAytH0CTH, naK h BJepy Me^y OKpBaB^eHHJeM nAeMeHHJia
yiBp^H^H 3a roAHHy, pasH^y ce csaK ^OMa. Ka^ ByKO BpaneTa y
^an^nte, a^n My je rocT npe^nrao y ByKa MapKOBnta. noi)e 30-
poM ^a BH^H niTO je c rhm ho ra cpeie ByKo h Ka3a My 4a je
,

intenaH pa^ HMain O/i.BOJeny co6y, h JKHB^iexH /i,a^eK0 04 chthp

4jen,e 6apeM ^ok ra octrbh rpo3HHi],a,
,
—
ByKy ce Ma^io Ha fltao
y^HHH. ,,niT0 MH, HOBJe^ie, He Ka3a nannje, y Mene je Kyte, Bory
xBaia, ^ocxa, naK 6h My npe;i,BOJHO je^an KOMa^ no^a, n pa3^B0-
JHO ra OA KOAHJeBKa. HeMOJ th Menn, ByKO, y Kynnne KpniH, th ch
ra npeMaMHo ^a c bhm o6oraTHUi, a to te th 6hth, a Bor ne ^ao,
y 3ao ^ac." —
^HnjecaM, By^e, TaKo mh KyMCTBa uiTOMHJe ^eBCTO-
pocTpyKO c TBOJOM KyLoM, HO 04 KaA MH HSAHJeqn OHO ^HJeTe, Te
CH My cnnao Bo^y na oaBy, Ka' /i,a My ce npeKH^e nynaK y Hamoj
Kybn, a y Te6e 4ol/e My So^njecT, naK Ka^ hobjck o6oih, OMpsne
My Kyta n H0CTe.7ba Te 6h ce CBaKH 7i,aH npeiiocno, fl,Si HMa r^je,
,

Kao MaMKa Ma^ntHMa."

Ty TH ce y pyacne pacTase Kao 4a HHJecy hh KyMOBa./iH hh
,

ApyroBaiH. ByKo ce HHJe cjctho (a ko 6h ce cjeTHo ?) ^a ce MapKo

TanoBHt CTajao ca EliieHaHOM y ByKa MapKOBHta, h ^a cy Ty yr^a-
BHiin 3yiy nrpy, 4a ce IIIlienaH npoMacH napeM mohikobckhm pe- ;

Eox 3iy, jep je ^ocTa 3a^a h pana ^onnje^a h 6HJa ^ose^a ne- ,

o^BHc i^pHoropcKy iia h^lhtkh Aeji,, o^ Kojera ce je^Ba HSBy^e no-

TOimMa KpBH CBOjnjex BHTemKHJex cnnoBa.

II
UlhenaH ^ap

TemKO 6h
h npeTeuiKO 6h^o BJepoBaTH 4a HHJe 3Hao IIIlienaH,
KaKo ce HO CMpTH IIcTpa in or^acHo u,apeM y aeroBO hmc aeKH
Hyra^eB y ^ny Pycnje, naK h Apyrn h TpeiiH y3BH.aH napo^ obom
BapKOM, 40K cy je/i,aH no je^an cbh s^hjcm o6pmHjiH. A ko 3Ha 4a
HHJe H oho npH^iaae TanoBHta K.aHMeHy4He, OTKpn^o osy CTBap
IQlieHaHy npBH nyT ? EaKo je, 4a je, naMa ca^, ne Tpe6a roneTaTH
Ka^ CMO ce Bet sapcKAH nncaTH caMO ono mio Kasyje nyK. Cbc 04
je^HOM nyne r^ac no npnMopjy 4a ce o6jaBHO i;ap pycKH y Maxn-
HaMa. Eao hito 6HBa Ba34a y c^ninHJeM npnro^aMa, TaKO ce 36h^o
H OH^a CBaKO KasHBa CTBap He KaKO je ^yo, nero KaKo My je mh-
;

je^n mhofh ^o^ajy CHHTBe, npecKaSHPaaa lyACca, a ko xote ^a.

; ,
 UIHEnAH MAjIU 53

Apyre Ha/i,Mj7i,pu, KajKe KaKO ce oh ^auna cjexHO ^a je to Bcibkh

Focno^ap, xeK iuto ra je npBOM bh;i,ho, a.in 4a ce 6ojao roBopHTH:
„Pa^H caM 6ho ^a ce APyroiie o6HJe; naK h aKo HHJecaM i^ape-
BHJia MHoro BJeiHT, OHaj roBop, oho wiHi],e, onaKBH ^oneK n nor^e^
HeMR Ao y D;apa."
C npBa no^Hy xo/1,hth nojeAQHH iby/i,H KpaAHMHi],e, ho je 6h^o
Mv^iHo AotH 40 nitienaHa npasHopyKy, a h 4a je KOMy MapKOBHt
nycTHO yiasaK IQlienaH je na^io roBopno h eeii ca cbbjcm npeo-
,

Kpenyo CBOjnjeM o6H^iajeM, Hsa Tora no^ny npH^asHTH JBy^n o^

onknna h ohh na hokjioh h c noK.iOHHMa CBaKa ce M66a naije-
,

name 4a 6oJbB koasl^i npnnece iiapy. Yspyja ce ^HiaBO npnMopje

ofl, ^y6puBHHKa ao Bapa , le totobo ne jiHHy ^ana He ^ol^e
j\,a,

rAJe-r/i,jeK0 Ha hokaoh.
Cje^HJaxy y KoTopy Banpe^an npoBH^HHK, a y By^BH khcs,
06a HapaBHO B^iacxe^nHa MieiaHKa, Koja ynpas^axy scm^om a^H ;

Ha/i, KOMVHHMa (oBaKO ce OH^a SBaxy ,naK h ^anac soBy, oniinne

ManiiCEa, no6opcKa n 6paHn,Ka, Koje BeHen:nja mhtom h npujeBapoM
OKpny Il,pHoj Topn) MapK AHTOHHJe By6Hii Ha^r^e^anie. CiapHHOM
MaxHHa npnMHBniH B^acxeocTBO M^eiaHKO OKpeny BJepoM h no-
,

peK^OM. Osaj By6nii, oxo^h mobjck, na^yx, a CMCTen, HHJe c npBa

MHC.iHO 4a lie My OBa CKHTHHiia, uiTO iinjeiH H ^cKapH no napo^y,
AOHHJeiH To.inKO r^aBo6o;Ba. Ho Ka^ My 4ot>e hhcmo o^ npoBH-
/!,ypa PaHHepa 4a Kaaie hito ce to y MaxnnaMa nojasn^o h niTa

ce pa,a,H , y Maiio He meny naMety, Te 6pate 6o^e OTnpaBH H.eK9

yxo/i,e 7i,a ^lyjy h BH^e. One yxo7i,e, Kao mTO je ^aKO hofoahth, hh-

jecy CMJe.ae hh ^onpajeTH 40 IHlienaHa, a KaMO .an My Kojy pnjei

ESByliH. Ho je yxo^a ciapa naBa^a 4a ne Kaaiy KaKoje 6h.io, ho
KaKO EM je MHAO. Je^an My ^onece r^aac 4a je EliienaH r^aaBOM n;ap
pycKH Apyrn 4a My npe^ BpaTHMa o^ co6e ctojh 3.aaTHa ja6yKa, Be-
;

.anna Kao ^naa, KpcTOM osro a hithtom 0371,6

, na^ cpe6pHoj cn-
,

HHJn; Tpehn ^a My je 6ypMa o^ no .anipe na Ma^aoM npcxy ^ecne

pyKe, a na npcHMa OKpyr^io o6EJbem.e Kao cyHn,e, /i,a My co6a mh-
pnme Kao i^pKBa, ^a ne je^e ho napan^e c i[,yKpoM, noraqe c Me-
/i,0M, H 4a He nnje ^o cypyTKe nnniTa. Ho hhko ne ^onece pnje^n

UliienaHOBe, hh hito cnyje n pain. OBaKBH 3.an r.aacoBH yna.aHnie

THJecHH M03aK BySnteB naK namapa ^yro nncMO npoBH^vpy Pa-
,

nnepy Kao 4a je cBe OHHMa bh^ho ; n Kao yxo^e acMy xaKO on

,

npoBH^ypy, npo^a 3a ncTHny oho hito je caM cnnjeBao n 04 ^er^

ce 6ojao. Pannep onpeMn nncMO y M.aeTKe, a npece.an CTOAnn;oM y
HoBH Aa My je HapyTinnje 6jeacaTn, aKo ^o^e 40 MyKe.
/l,a cy M.aen,n 6h.ih y to 406a cnaatHn n XHTpn Kao 3a Bpe-

Mena nponacTH cpncKora niapcTBa n rp^Kora, xtaxy 6e3 cyMae yno-

54 rn'REHAH MAjIU

Tpe^HTH niiienaHa na cBOJe CBpxe, Kao inxo cy snaiH npe^acTHXH

Baofflfliia 4a hm npo^a 3ei;Ky BaHOBHHy, n Kao iuto cy ce ocsa-

TEAH c Il,pHoeBHiinMa tgk 43 6oJbe npniBpAe CBOJe rocno/i,apCTBO

Ha^ 3ei;KHM npiiMopjeii 04 .lema ^o HoBora, Ho cy, y to 406a uito
nnnieMO , MAei],H 6ear jbyto noKAeK.in naK ce h ceoje cjenn 60-
,

jaxy. HecTa/LO c TproBHHOM 6iaro, rocno^n omh^h Ta^araJHTH n

yjKHBaTH c MHpoM OHO uiio cy HM cxapH CTeKiH 3a TO ce onpHJa- ,

TQJbe c TypHHHOM ^a 6o^e Cp6e h XpBaTe ry^e h rae^ie.

no4He ce H n,pHa Fopa yspyjaBaTH Ha OBe npHMopcKe r^a-
coBe. HajniHJe o^^Hatae naxHJe, pHJe^Ka h KaTyncKa, naK sa aHMa
ibeuiaHCKa h H,pMHH^Ka onpene CBaKa pe^OM CBoJe M66e h uoK^one.
B^a^HKa CaBa, ^o6pH cxapaii, 6e3 oniTpoTe h xhtphhc, cje^HO
cnoKOJHO Ha CiaaeBntHMa y ManacTHpy mOwIgLh Bora, ynpaB^ajytn
;

iipKBeHHM nocaoM H HacTOJetH OKO 6iiara ManacTHpcKora. CBJe- —

TOBHe CTBapn Bo^Hoje naro^o To^ocHJe MpKOBHk, Ka^y^ep po^OM
MaxHHa, a CTapnHOM BapaHHH, My.K oniTpoyMHH h Map^i)HBH; naK
ysa ft npoTO A6paM0BHJi, cp^ap 'BypamKOBHi, ^asap Bor^anoBHii,
n^aMenaa, h 4pyre ASHJe Tpn CTapemnne 04 naxHJa.
MpKOBHtje ynpaB^ao ABJeMa ManacTHpHMa noAManncKHJeMa,
naK 6h npHTp^iaBao na Il,eTHH>e ^a y nne Byia^HKe cy^H n Mnpn
3eM^y. Kao ^OBJeK pas^opnT n xHTap, BH;i,je n no3Ha/i,e KaKBa no-
rB6HJa npnjeTH apnoropcKoj xeoKpanHJH 0^ OBora nasoBH n,apa, —
naK ce ^yro 3a6pHHe n one^iajin. Je^no jyTpo cjcTan n Heseceo
no;i,paHH y ManacTnp na CTaaeBHiie yi/e y te^iHJy h nat^e Casy
,

r^je Bora Mojn. HpncTynn, n,einBa ra y pyKe, naK ra ynuTa sna :

AB. niTO nThenany. „Ka3anie mh i)an,n, pe'^ie CaBa, 4a ce o6jaBHO

u,apeM pycKHJeM h ^a cy ra yno3Ha^n no ohomc j.HKy Kojn bhch y
ManacTHpy ycnencKOMe." —
,,A th uito aeny mhc^hui, CBexn B^a-
4HK0 ?" peqe To^ocnje. „ Ja 36ni&a MnciHM ^aje CTsap Moryhao —
"^OBJeK npornan, Ka^ ce 4a y CKHTa^HHy, ne 3Ha hh can r^je he
ono'iHHyTH riiaBOM. ^lyo roEopnT B^pnoj Fopn naK je n,ap no- ,

MHCiino H^eM TaMO r^ije Me ne tie hhko no3HaTH, to je Hapo^ ro-

:

CT0^y6aH, kojh yTOK uiTyje Kao CBCTnay TaMO Me He te aocthIiH ;

3^0 SKeHHHO."
To^ocHJe noHHe ;i,a KpcTH h ^hbh ,;Bor c naMa, cbcth B^a-
ce :

^HKO, a CTO teui 36H^a satn c naMexn EaKBH ii,ap mohikobckh y

!

MaxHHaMa, jecn ae npn ce^n! IUto Jbeume ne npoMHCAH je ^h to

Moryke? Mh mhcto 3HaM0 ^a je Heiap npeMnnyo, 6Hiio ofl, CBOje,
6hj;o oji, Tyi)e, cbc je/i,Ho, aera iinje. JeKaxepHna ue 6h u;apeBa.ia
H3a jKHBa Myaia , n obo je ^ihcto. IlaK h ^a je jkgb h saTonen y
Cn^Hpy MHdHiu ^H TH ^a ra neMa ko cxpa/KHTH h nasHTH? IlaK
a 4a je no ^y^y noojerao MHc^inm 4a je Pycnje ko^hko Il,pHe Bope,
 nCREUAH MA.in 55

a CBHJCTa Mel>y Pychjom h I],phom FopoM ko.ihko MaxHHa, h ^a je

CBe TO jiaKO npecKO^Ke nperasHXH? To je cKHxaq oa SnjeAora cbh-
JGTa, ^aaiaii, kojh ce vopxaHHO h /i,orocopno cy xpn Tieinpa nsjeme,
jaiie 6e34aH>e, Koje 6h BapKoii CBHJeT upoJE^p^ie. Kao ^a hm He 6h
Aocia Ko.ia^a cHpoxnitcKora ^eKapnjaMa a raxaiBeM, ho ra o6e3-
yMe 4a ce rpaAH uapeM. A oh je 6yAa.ia h H3ry6.i)eHHK, naK ce
nymxa sa hoc Bytn oji ^RHJe xpn MaxHHCKe /].e.iHJe. Ako ne oxBopsMO
sapaH o^m n ne yracHMO n.iaMen uito cc pasBHO no npnsiopjy, n
.iHcxoM HO I],pHoj FopH, Hpoiia^e HH rocHo^apcTBO, a ysa h, h Bjepa.
4a XH ra 6apeM yrpadn kojh ocxaxaK HeMaRiiha lia.imHha IJ,p- , .

Ho; BHta, HH no ja^a no .lamai]; h3 6HJe.ia CBHJexa kojh nejia hh

,

Aosia HH po/i,a. Ilponanyte c.io6o/i,a npnoropcKa jej) te na nac

,

y/i,apHxn M^e'iHtn h Typn,u 4a yxy.ie oraa., a mh HenaMo npaxa

HH 3a xpn ^HH 6oja. Yapyjalie ce Cp6H n Byrapn, Kao KOJie jp
HeBO^ta Henajyii coKO.ia o6ece.iHtie ce KyKaBHi],n naK fee mm Typnn
; :

yrymnxH-noxoaH ^ymaK. Oa PycHJe nojiofen ^ofe ne fee hh H0Bn;a

HH npaxa jep feeMo OMpsnyxH npaBoc.iaBHOJ n,ap0HH KaA ^yje ^a
,

CMO joj 3a Mydca KpcxH.in xy npenpe;i.eHy 4)yKapy. Ona fee cBOJe

MH^ocxHBO OKO 0^ Hac fl,u\iTi HaK ^a HH H ^pyrora 3^ia He 6yAe,
,

xaj je Aocxa 4a nac nopa3n. Hero xe Kyiinji xpn nyx o^ He6a 40

3eMibe, neMoj cnaxn jep feem nornnyx n H3ry6HT rocno^apcxBO mxo
cy TH Il,pHoeBHfeH Ha aaianex npe^a^iH "
OsaKo je roBopno oeaj i];pHoropcKH AHxone.in KpoxKone CaBH,
KOJH y CBOJoj /i,o6poxH HHJe Morao BJepoBaxn ^a ce qoBJeK MOKe
,

xaKO 3a ma.iy npo3BaxH n,apeM. „A mxa ^a pa^HMO, o^roBOpH npe-

Kpiuxennjex pyKy S.iarn cxapao;, aKO je xaKo 6ovKJa BO^ta neKa ce
BpniH. Ja caM cnx OBora rocno^apcxBa KOJe Haaia CBemxeHHii^HMa
,

HH no mxo He npncxoJQ. Ocxapno ro,T,nHaMa a nsneMorao CH^aMa,

,

^a tfH je npe^axH M.iatjHJCMa pyKana obo 6peMe Bjepyj mh

, o^e
,

To^ocHJe, 6e mh ce hhhh.io ^a fey joui Kojy ro^nny amBJein a ,

OBaKO ne fey Hero je^no seqe saMpKnyxn, a hp ocBaHyxn. HapoA

je Ham n.iax, pacnymxan n ocBex^i.HB. Kao cBaKH ,T.pyrH napoA uito
BojmxH 3a c.io6oAy h hcoabhc CBOJe oxa];[6HHe. Ja'ia nj.eMeHa na^-
jaxyjy c.ia6nja, ch.ihh ^OBJeK Myffi KpoxKone, a mh xo6oac r^aBapn
Hpa3HopyKn n hhokochh, xofeeMO 4a Bjia^aMO KpcxuM h jeBant^e^eM
sjini^e Koje Befe y nnmxa ne Bjepyjy , mxo Befe o^ nniera nenajy
ijaca. Ho aKO ra napq^ upnMH Kao n,apa, xox ra aeMy, ^HrnnMO
mh caMap c Bpaxa; ^lyBaJMO i^pKey h Bjepy, o^bojhmo hx ofl. CBJeu;-
KHJex Hoca^a, 4a cnpoBO ApBO ne nsropn y3a cyxo. H Xpncxocje
peiiao : Moje i^apcxBO HHJe o^ oBora csnjexa, a mh mxo cmo rpenmn
pa^HMO ra Ha/],My,ipnMo." Ha xaKse pHJein srpoan ce onopa fey4
/i,a

To^ocnjcBa, naK ce ;i,oxBaTH o6jeMa pyKaMa 3a cnjepy h ^yry 6pa4y,

56 iniiEnAH ma^h

Kao ^a h.e je Hm^iynaTn: „4^ je xaKO MHCiiHO JI^&eha,

^anac 6h
oijia Ha II,eTHH)y a^iaiieKa. Eto th ra xy, naK ra th najnpBH ij,eAE
y pyKe ,
ja ^hcto He ty." —
no^y6H bas^aeue AecHHi],y naK hh3
CTaaeBCKe py/i,HHe, npHJe^iE,HMa cycTonHi],e ca,%e y ManacTHp IIoa-
ManHCKH ^a taqm mxa ce paAH,
Ma^o ce Ka^ na CBEJexy Mono o^paKaTH 3a Ajro BpnjeMe ro-
cno^apcTBO y cAa^njen pyKana, o Tone je nyna nOBHJecT CBnjeii,Ka
npHMJepa. Je^an ^ho napoAa, a obo cy Ao6pH, noHHxyje rocnoAapa
4a ra 6paHH o^ 3^Hi];a. ^pyrn aho no^Hxyje ra 0^ CTpaxa h sa
HeBo^y, Te Ka^ ra onnna CAa6a HaAe6^i)a, jep ra ce He 6oJH, naK
nocTane ^oSpnjeMa 611, a rocno^apy oAMeTan. OsaKO ce sro^HAO
H y II,pHoj FopH y to 406a. BH^jeme npH6paHHJH ^a je BAa^HKa
c^a6ainaH, le /i,o%y fl,o lOlienaHa h no30BHy ra 4a iiel^y anx ^o^e.
^HCTO ABa TpH OA iBHx 3Ha^H ^a je OH ^aatan,, a^H onei peKy :

„Mh ce npotjHMO nonoBCKe B^a^e, khm Leno n^aniHTH napo/i, a oh

be Hrpaxn KaKO mh ycnjeBaMO." Ypoie 4a nsa^e na I^eTHae ca ne-
KO^HKO MaxHHa Ma^OMe Focnot^HHy ahb h xy 4a ra npoiuacH
,

HapoA i^apeM.
Ma^H je rocnol)HH Aan na U,exHH)y xpan n napoAHH ceexan;.
Ty ceOKynn MHoai Be^iHKa napo^a Ha CBexKOBHHy h sasjexe ns ,

CBe I],pHe Tope npHMopja n o6ih/kh>hx aeMa^a. Ty ua^ny o^a-

,

CBaKy4 cyiHJeniiiH, Kojn y3 ryciie njeBajy jyna'iKe njecMe, nponacx

cpncKora ii,apcxBa h nornSnjy cpncKe rocnomxHHe. Hapo^ ce CBUJe
OKo njesa^a 4a qyje h ynaMXH njecMy, mhofh ysAnmy h n^a^iy, a
CBfl KHne. Hsa Boaije CAysK6e h py^Ka, MOM^a/i, 6au,a ce c KaMenoM

c paiiena, CKa^ie, nrpa, rpa6H Kane, cnje^e 04 je/iHor Maxa rose-

AHMa r^aBe y onK^ia4, B04H koao oko n,pKBe; a cxapiiiH nocjcAajy

no nojbaHH n pasroBope Bo^e.
Cxapjemnne npnoropcKe onpeMe nepjannKe 40 IIIiienaHa 4a
ra noMo.ie 4a H3at)e npe4 Hapo4. Ka4 DltienaH cxa4e npe4 Hapo4;
a y3a a MaxHHCKH rJiaBapn, nonne ra sannxHBaxH npoxonon A6-
paMOBHii Ko je h 04 Ky4a je, je ae 6HJejia spana HJ.n n,pHa, 4a ce
He Bapajy. mtenaH nnje 6ho BeoMa pnjeqnB, a n oho rnxo je snao
roBopHXH saHocHO 6e no ty% Kpoj, mxo aKO n nnje MHore CAyma-
oi^e n^HJeHHio onex je Hapo4y 40Ka3HBaA0 4a je ^lOBJeK s6EJb?L
,

H3 4a^eKe 3eMi5e. —
Oh je 3Hao pp^o 4o6po Ko^inKO je oiiacno h
CXH4H0 rpa4HxH ce niapeM naK je Bjemxo xajno oho mxo 6h ra
,

HaBe^o 4a ce o6ae'\e. Cxojetn y 4y6aK, c KanoM na r.iaBH, no4-

60MH0 ce Ma^eM, naK npo6e cje4H0BaK0 „Boro 6paiiO I],pHoropnn!
:

O4 Ka4 ce no6paxHMHO mohikobckh Hapo4 IJ,pnoropn,HMa 04 xora

CMO 406a 4yaiHH je4aH 4pyroMy y noMot npncKaKaxn, naK n je4aH
a 4pyrora rnnyxn, no^iasHXH ce, MHJemaxH h ynosnaxH. Y Mom-
 nniEIIAH MA./1H 57

KOBHJH ca^ cy CTBapH y^apHAe HHsa CTpany, KaO no npas' r^je

acena nyinTeHHn,a Koja je BHJeHii;e uorasn^ia Ka^ CBOjera
B.ia^a ,

Mysia saJMH y 6ecnyiLe. Ja can Morao r/i,je h r^je r^aBy noKpniH

4a ce 0^ TaKBora sasl yK.ioHHM ^a CBOJHJeM o^iHMa ne r^e^an
,

yKope KOJH ^anac Mohikobhjom B^a^ajy, a^iH aie cpi],e iioTeaa.io

CBaKaA nyT Il,pHe Tope. Ho nniaay npo:^eM MHora 6p7i,a n no^a,
npeSpo^HM MHore pHJeKe h jesepa, nperasHM xypcKy seMJbx a .la-
THHCKy, AOK ^oiipeM y Bame cycjecTBO ^a Bac h3 iioTaje onnnaM h
ynosnaM. Cae niTo cam BaMa nyo n mhc^iho to h natjox. ^^Hac,
BameMy HaJBHraeMy CBeii,y aa ^an 006071,6, Ka^ ce jyHaiin c^aBe,
a 6paHH0i],e CBOJer ontHUiTa nsAajKy CBHJeTy na bh/i,hk eBo ^ox ;

r^aBOM H3Me^y Bac, 4a sac no3/,paBHM, a^ ce ynosnaMO. Ja ce y3-

AaM Aa Me ne te 40 OB^je cthLh 6HJe/i,a, n /i,a te ce iipocyTH 3yje
H BajioBH, Kojn iipoTHB iieHH 6pe^ie, OBe CTHJene, y Koje je cio-
6o;i,a,o^acBy^ npornaia, naui^a yTOHHUiTe h o^Mop."
Ko HHJe Ha cBaKy pajeM na no ce na3no, ho Ha ^iHiaEH roBop
HHJe ce HH cjeTHo KaKO je 3an^eTeH n Myxan. Ho npoxonon A6pa-
mobh)i HaMnrny TaHOBHty naK no itpnoropcKH o^roBopn ro.ior.iaB:
„4o6po CH Aomao nyTHnne. Ja cam th pnjeM je/iny h no je/i,Hy
,

H36poJHO, a.iH MH je^Ha oMaqe, h.ih ch je 3aMeo. Hncxo KasKn npe/i,

Hapo/i,OM jecH mouikobckh ^a th ce KAaaaMO Kao uito n,apy

^H n;ap
npncTOJH. Ako najecH, a mh keiio Te CBaKaKO npHMHTH keo Ao6pa
TioJKa." inhenaH ce 6njame totobo nojieo, ho xhtph TaHOBHh npn-
CKo^in y noMot. Chhmh Kany n 6an,H je no^ ^ajeso na3yxo naK ,

OTBopHTO K^iHKHy: „HeKa npncTyne ohh uito cy ca mhom o^hje y

HeipoB rpa^ na noK^on u,apy MomKOBCKOMc." Ka^ npncTyne cbh,
oneT TaHOBHk npuxBaxn c pyKOM na npcHMa. ,^yj, napo^e eno
, :

Hac ce^Mnne kojh cmo ce rAe^a^H n;apeM IleTpoM omh y ohh atHBH ;

HH o^h; mh no^a;KeMO r^aBe n HMyte je obo r^aBOM u,ap He- M

Tap, a eTO CBJe/i,OK bhch y ManacTHp no^ MaxHHaMa, naK nac 6a-
i^HTe no A roMH^y aKo ys-iaateMO." Ha TaKO 036EJbB.o jeMCTO r^a-
Bapn HOCTaBe inkenana a cje^a^o, naK npHCTyne je^an no je^an
1

^a My ^y6e cKyTe n pyKe. Ka^

ce H3MnjeHH Bac OKyn, intenaH ce
nonne y 4y6aK na naK kpotkhm r^acoM peKHe ,n,pHO-
cje/i,a.io , :

ropn,H ja iniienan na^HBiKOM Ma.iH

! Kojera bh ^anac npH3HacTe ,

rocno^apoM npHMaM ^lacx n nape^yjeM ^a MHpnxe Kpsn Me^y-

, ,

co6He a csaKo hobo 3.10 6Hiie 3.io"iHHn;y na hobo

, n norHHyte ,

pyKOM ofl, cy/i,a. —

I],pKOBHy r.aaBy /i,a no^Hxyjexe Kao naMJecHHKa
XpHCxoBa na semjbE, xo 3anoBnje/i,a Bor h CBexH Jepoca^inM Kojn-
jeMa ja c^ya^HM.
MnciiH^o ce on^a , naK ce h ca/i, mhc^h, /i,a je Main Illtie-
nan 6ho pnMCKe Bjepe. Osy MHcao xsp^e ^Ba npnMJepa, npBH nixo
58 nmEnAH MA^in

HHJe 3Hao nncaTH a36yKOM, a ^pyrn mxo je ^ecxo noMHitao cbcth

Jepyca^HM, Koja HspeKa nnje Cp6HHy CBOJa. —
Moj npnjaTe.i. ^p.
Ba.iTacap BornuiHli, snaTHH h BaiBaTHH Cp6HH, iioKaaa mh jecenac
y Be^y iteKa nncMa uixo je mtenaH nncao rocno^n /i,y6poEaHKOJ,
Koja cy Me jom 6o.ZBe npHTBp;i,nAa y tomc MHeity.

Ka^ HapoA y npen MpaK pasni/e, y^ery r^anapH ca Uliie-

ce
naHOM y ManacTHp ^a ono^HHy, naK nocHJe^ajy cbh pe^oM na okO
y se^HKOj o/i,ajn. To/i,ocHJe MpKOBHti HHe Morao cpiiy o/i,o^eTH ho
Hsatje H3 te^HJe u ^o^e y o/i,ajy. „noM03 Bor, ^y^H!" Cbh npn-
cxyne 4a My pyKy no.i,y6e ochm UlteHaHa. To^ocHJe, Kao ^a HHJe
HHUiTa Tiyo HH BH^HO, npe6ai],a npeKo npcTa 6pojaHHi;e, naK CBe ofl,
je^HOM Kao ca ma^e n cnp^ite, ynnxa IIIiieHaHa 6h.ih na aera
:

pyKy CTaBHO Aa ra ^nje^in 0^ ffiyTHi],e. intienan My o^BpaTH raa^y

3a ma^y : ,HeMaM ^HJeKa 4a uoM^a/i,HM cxapa, hh CKpoxHM na-
fl,a,

;i,yia.* Ha xo To^ocHJe, aiMypetn je^HHJeM okom :„To mh iipHro-

Bapam ^a caM ja to6ose. cxap h na^yx. ,,A niteHaH aeMy Aarano:
,Th HHJeCH xo, KO./IHKO HH ja ^HJeqHHK."
Cbh ynyKHy ko^hko 6h opyliH A^a nyx OKpenyo Bo.aoBHMa.
HponpxH HaJHpBn npoxoHOH A6paM0Bnii noMVK^a ^ncHita, KOJa ce
,

H3 ^ocxa TBoact^a OAanHfta-ia: „Oye To^ocHJe, OBOJeu,ap mohikob-

CKH, Kojera ^anac napo^ npor^acn h npHMH Kao rocHO^apa. Ka;i
vra je Bor /i,ohho Hsnel^y Hac , kojh cmo eBO ocnpoxH.iH 6Hlie h
,

Bana pe/i,0BHHi],H3ia ^Benuie n ^aKuie, jep cmo bh /i,ocTa noxere Aa-

BaiH H /i,o/i,uja^H O4 ca^ tiexe 6o^e npaxnxH u;pKOBHe nocae, h ho-
BpaxHXH ce xaMan Ha npaBH nyx, a naMH KaKo ^a Bor h cpeta."
ToAocHJH 6h mh^o ^a A6paM0BHli na^e pasroBop, naK My He
4a/i,e HH o^yniHXH. „Ja ce ne ^^^^hm BaMH ho aeMy, bh cxe no-
^aBHo o6pHy./iH 3injeM. Omhah-io bh mhxo, cy^nxe scmah ho npn-
jeKO, naK bh ce Bet hhko h ne 6ojh. — Ca,^ bh xpe6a i],ap ^a y3
aera cxejKexe h ry^Hxe. He siiaxe hh caMH y newy cxe 3a6poK-
fl,v[AU. Oi];KBpHH^H je^HO CBexo HMO , Kao ^a cxe ncy Kpuixeno HMe
Ha^je^H. Moracxe ra npo3BaxH bojboaom h.ih khcsom, hh ho ja^a,
HO He xLecxe nero Aa ce pyrajy c BaMa Typun h AaxnuH. OKpy-
HHCxe ra 6e3 Kpyne, noi^apncxe ra 6e3 napcxna, a yKonatexe ra
r^je mh Bpana hh kocx ne noHHJe^a. 0, Hapo^e topH h r^ynn C !

r^ane pH6a cmp^h. Onex KaA xe nperase h npopHJe^e ArapjanH,

H^H KaA ce o6.ao'ieni 6paD;K0M KpB^y, Aotieui 3^h h ropn ne- m
iiHBam B.aaAHKy y pyKe, Aa ra Mo.itim h 6oropaAHm a^ t6 na nyx
H3BeAe, a naiiacxH ynyBa. A Me Ao6po, CKHxa^y, obh ucxh
xn, yyj
mxo cy ce oko xe6e o6^HJeKOJiHiLH,
snaAH Aa ce y CBOja cpna CMHJy;
npHne.,iH xe na bhcoko a^ 6o.^e Bpax caomhhi KaA Te xype."

HpoxoHOH cxane onex a^ Ma?Ke: „HeMOJ xaKO, o^e nryMane,

 niTlEnAU MAAO. 59

ko6bth HapoAiiy cpeky. 4^ Te ne nosHajesi noA ^anpoM, pep:ao 6n

4a CH :3aBH/],.?&nB 4a TH jc /Kao H3rY6nTH iipKOBHo rocnocTBO. H
,

i^apy n napo^y Tpe6a xBOJe BJeac6HHe h My^pocxn; th teni Bas^a

y npBnjeMa. Ja He 6poJHM uito 36opn jexKn ToAocHJe, no idto te
TBopniH ToAOCHJe pasdopnin. CBaKH xe jyxpoc I^pHoropaii; a UpH-
Mopan, KyMH, c OHnjeM mio y pvKe npexBapam, nejioj He sslha^tr,
jep te TH 6nxH ^ymn xemKO 6peMe, a HMeny npnjeKop n cpaMOxa."
Ta^ CBH ycTame na Hore n no^auame Kane Ha no^ Aa ra CMHAyjy.
H dnjame totobo VMyKHvo, nperopjeBmn pabiior CH^in Kazi, rUbe- ,

nany ne ^a^e rpnjex ^a My^n. ^O^ie, ToAocHJe, > H/i,eM o^ Ky^a

caM 4oniao naK tu roBopno
, jiphh .lujeno H.in py<KHo, je^naKa
xn xBa.ia. nosApasn mh cTapn;a B^iaAHKy n peitH My ^a ce OKaHH
CBJexoBHa nocia, a 4a nasH upKsy no saKony, aKO te 4a ra no-
MH.iyjeMO H ;^a ra hvcthmo c MnpoM yMpHJexn." Ha obo ce To^o-
CDJe onex pacna.in, Kao saxpa Ka^ y xpyx^iOMe ^psy xnaa aok je
BHxop onex pasjapn. IlyMe csaKe ja^e na EltienaHa n ^orna My .

HOKxe no4 hoc. Ka^ yr^e^ajy MaxnncKn r^aeapn ^a je ToAOcnje

3a6opaBno Ha ^lOBJemxBO ^oxBaxe ra naK in anM y lie./iHJy, a ca
,

niJienaHOM 6e3 seiepe y ./lanHnte.

TpKHe To^ocHJe Spate 6oJbe na CxafteBnte ^a nonece BAa-
/],niin niiienaHOB nos^paB. Oh je mhcjIHO ^a te Cany noajetn na
ynop, a.m ce .ivxo eapao, jepje CaBa no^ MnpnoM ty^H Kpno Ay-
60K0 omxpoyM.te naK Hie.ieliH caqyBaxn II,pHOJ Fopn n CBOJe^y
, ,

6pacxBy npKOBHO nor.iaBapcxBO noni.i.e ^jaKona ApceHHJy lUa-

,

MeHn,a CBora cecxpntia

, c hhcmom k EEtenaHy, n nOMO.in ra ^a
,

My ^onycTH 4a ra saBja^nqn ^a iiy dy^e cnpeaiHHK n noMaran,

,

jep OH ocxapno n nsneMorao ne Moaie ^a ciyatH n,pKBy Kao mxo

Tpe6a. Obo je 6ho npsn hhh ^laatHiiapa. 0^ lora ^ana no^ie EDhe-
nan sSn.ia Hapesaxn, a r.iaBapn y aeroBO nne ynpaB.iaxn sgm^om.

HI
PaT H 6ojeBH
Oa Ka^ nporjacH I],pHa Fopa Majora IHtenana iiapeM , a
B.ia^nKa mv nnxa convex A'<^ saB^ia^n^m /i,jaKOHa ApceHujy, yM-
Ho-<Ke ce 3io6e n noK.ioHH Beh My ^OHOce noaeiie pas-
o;i,acByA u
MnpHite ^a pasMpnia n npeKH,i,a Haa cpe^ Cxape Cp6nje, h3 Ap-
6ahnje H XepiieroBHHe, ^ot/y noK^incapn c ^apoBHMa xe ce npoxpece
H yspyja CBa 3eM.i,a c Mopa na 4yHaBo. —
M^exaHKa B-ia^a BH^je
KOje joj 3.10 npHJexH. ^lecxa n cxpamna nncMa By6nlieBa Koxop- .

CKora npoBH/iypa, n CKa^apcKora Koncy^a saSpnny aiecxoKo roc- ,

noniTHHy KaKo ^a yracn osaj nyianen. Bpo^OBH, naJBHUia joj cu.ia,

60 miiEnAH ma;iii

Ty He uoMaaiy jep lie ^onnpy. ISojcKa njeniKa y xaKO KpmoBiiTy ,

npe^je^y, npHCKoie II,puoropii,H

Ka/i, 6e ce HSiiOMHAa h pacnaiia
,

Aa ce He BpaTH iih./ih'ihhk, —
IIpocyTH mhto ^a IIIhenaH norHHe,
6eao 6r KacHO, jep ce IIIiienaH orpa^no BJepnoM cipasKOM. He npe-
ocTa^e AO .lyKaBCTBa o6nqHor opyatja c^a6HX B^a,a,a. HocAaine
,

EoTopaHHHa cp/iapa ByjoBHka 4a My 4a no.4 pyKOM BeuiTO MHia,

H ^a ra homojih 7i,a ce yK^OHH c MiieTaqKe S'dmJbe ^a nx ne 3a- ,

Ba/i,H c TypiiHHOM, H Aa nolje iKHB^eTH na I],eTnae, oSetaBUin My

noMot H cycje^HO npnjaTejtcxBo.

nitenaH onpeMH OBora noK^incapa ofl, Ky/i,a je ^omao, a pe^e

My 4a HOS^paBH rocno^y M-ieTa^iKy h 4a km OTKpnxo Kaate ^a ,

HeMa MHpa aok mv He nom^y K^ynene rpa^oBa By;i,Be, Bapa, /l,pa^ia

H yH,Haa, Koje cy npnjeBapoM OTe^H BaimniiHMa naK xpn npoAa^n
OTMaHOBHliy.
Ha OBO oHHTOBaiLe paxH, rocno^a nom^y c nanyTEOM, itao
npOBH^ypa KOTopcKora IlacKayia II,HKOH.y, Kojii hoa Me^einM pn-
^

jenHMa noKpHBame cp/T,HTO n OKpyxo cpn,e. Oeaj U^HKoaa npnsoBe

npe^a ce r^aBape MaxHHCKe, HeBJeniT jesHKy, a Heo6HiiaH HameMy
napoAy, y3Me cp;i,apa ByjoBHta Kao AparoMana. KneateBao je xe
ro;i,nHe y MaxBHana JauKO CxaHHrnnh, xpHJesHH h oxpecenn qoB-
jeK, KOJH je HaBHKao 6paHHXH ko^ cy^a CBaKy norpeuiKy CBOJnjex

Jbyfl,^. Kafl, r.iaBapn y Koxop npe^ npoBH^ypa, sa^ne ByjoBnt ro-

Bop oIHtienaHy: „Mn He snaMO, hhxh naM je cxa^o snaxH, ko je

H ofl, HYfl, je. ^OK je acHBHo HoxajeH y MaxHnaMa, ^hjchho n xpase
Kynno mh My HHJecMO y cxone cxoJ£-.iH. A^h ^anac KaA ce o^m-
,

xoBa n,ap pycKn HCKa H/i,e na IJ,exnH>e ^a xaMO Houne npnjecxo,

,

naK HeK H,apyje mh 4o6pH KOMUinje. MiiexKe ne te KaBre c Typ-

,

u,HMa. OxMaHOBnt cnpeMa MHory BojcKy 4a Hoxpaatn xora u,apa,

jep My ce noxpecaa seM^a 40 Ba^Kana na Ka^ BOJCKa nperasH ,

II,pHy Fopy, a ne Hatje uiapa , eBO je na Bac ^a ra noxpaatn, Mh

BaM noMoiiH ne cmbjcmo, a n 4a cmbjcmo ne moskcmo, naK hh ce
ro^H cpaMoxa /i,a Bac nonavie n on^/taHKajy Typn,H. Ca^ je obomb
3.ay -iHJCK /i,a xora 4o6pocpexaera rocxa
,
cnpeMHxe npcKO Bpxa.
Ako ab. ce 6oJH rope HCKa n/i,e y M^iexKe cbo My no cxo nyxa
, ,

6oa£Ja Bjepa /i,a te aJHB^exH MHpno n o6n;iaxo ^ok ra ^y^e BO^a

H.aE My cpeta npoKpin nyx ^OMa."
Ha xo OABpaxH KHes „ Ja ce ^y^HM h ne Mory ce Hfflqy/i,HTH
:

mxo BH xaj nam rocx npnjcHH, ncMy bh je pa36HO can. Bor bh je

Aao Aa Moaiexe Mnpno rocnoAOBaxH, ne ^aje bh neKa necpeta, ho
ce 0^ same cjenn 6oJHxe. Mh cmo npnMH./iH intenaHa, eso na OBaj
^ac xpn roAHHe oh je nac jinje^iHO n yqno na jeBxnny H,HJeHy. Ca^
;

xotexe 4a n^yncMO na c6 h x^e6, ^a noKo.ae6aMO BJepy, Aa no-

 nmEnAii ma.iii 61

xy^iiMO Ha rocTonpHMCTBO, /i,a ra npoateneMo, naK /i.a Hac oko-

^HiuHH 36oi)OBH HO npcTy Easyjy. Borne ne teno, CBe nac Typi],H
^eioc HCKonaAH. Mn heuo ce sa h> noTXBaxHTH, 6aA0 Bana, 6nio
cy^xany, ^a te MEpoBaxH Kao 40 ca^- 3Bao ce a,ap, hah KHes,
HyiH IjaBO H3 HaK.ia, niTO to CMexa cy^xany KaA Il,pHa Fopa CBa-
KaKO HHJe aeroBa? IHia /i,a ce n.iamH 0^ npasHor HMena? Tone
He te HHKO BJepoBaxH ko ciano je^e A mxo roBopHni, hccxhxh
!

npoBn;i,ypy, ^a nan ne HOMotB, xsa^a Bory, mh teMO ce caMH

iieni

K^axH Typ'inHOM Kao 04 KocoBa, naK aKO nac ciipBe, Me HonixeHO

y rpo6y, a bh cxh^ho Ha seM^H. Tpncxa ce i],apa o6jaBH./io mh ce
saK^ecMO je^HOM 6hxh BJepHH ^ysK^y, a^n name cxape o6H^aje ^y-
BaxH Kao o^H y r^aBH, obo nnjecMO hh npe^ain hh npo^a-in, obo
je jyna'iKa ^riKa, Kojy tcMO dpannxn Kao cxapHHCKH aManex. Ako
iniienaH 6e3 Hame npHKOjace ^Hrne h3 MaxHHa 6eao na I^exHse,
6h.io y M^exKe, naK ra h 3a Ay^Aa yse.in, mh My 6paHHXH ne
fccMO ^iHcxo; a.aH ra Hsarnaxn nnnonixo ^ok ne ocxaHeMO na ^e-
Bojiui, jep cy xaae Hame xepa3nje na Koje MJepHMo nomxefte
HapoAH-e."
IIpoBHAyp HO'ie o6etaBaTH r^aBapHMa s^iaxne Kpcxe, 6poA
coAH n cyxa x^e6a aKO intenaH Hce.iH. A Ka^ BH^e ^a mhto ne
Hpnaaa, cxa/i,e HpHJexnxH ^a te o6jecHXH r^aBape h nosa^axH hm
Kyte. Ha xo CxaEHmnJb: ,Mh cmo ^om^H OBt/e na Bjepy. Ako h
nac o6jecHni npe/j, Koxop, ocxa^e IIItenaH y MaxHHaMa, r^je ra

Bory HMa ko 6paHHXH. Ho hcmoj xaKO,HecxHTn iipoBHAvpy,

xBa.ia
3a je^Hora Bora, ho ^yEajxe Han o6pa3 h sa nac je 6o^e; aKo
Aanac HibyHeMO na BJepy aKO hh mhxo omhah, aKO ne upnjexfte
,

HpenaHy, ne he hh ho BaMa Ao6po 6hth; xaKO ce ne Biia/^a ^o y

Typ^iHHa."
UpoBD^yp 4a nena y B^acHHKa rope uorpemKe
ce HHJe cjexno
mxo npnjexHXH h o6eiiaxH a ne HcnyHHxn. TaKO ce r^aBapn MaxHH-
CKH HOBpaxe Kao ao6hihhi],h h Kaaiy HIlienaHy CBe o^ pHJeqa
,

Ao pHJe^H.
Ma^o H3a Tora ^oroBope ce Me^y co6om I],pHoropi],H ^a nsBe^y
intieHaHa Ha I],exHH>e. llpoxonoH ASpaMOBHt h3 BjeiiHn;a, kojh je

B0,T,H0 OBO KOAO, H BoJBO/i,a ByKcaH MHJiflii Ho6oje ce ^a te ^y-

KancxBO Miexa^KO 4otH r^aBe UHieHaHy a qyBmn y3 xo ^a Typ^inH

;

BOJmxH Ha Bpax na hoc no AHa^oAHJH h PyMe.iHJH, ao%Y y Ma-

xHHe HOA HsroBopoM Kao Aa te y I],pHOJ Fopn mhphxh kpbh. Ka/i,
rope, y/i,pH To^ocnje ^a ce HpnjeiH ns nexHHJex ffiH./ia. HpHHy^H
cxapora CaBy npeEO Apcennje /i,a Homajbe l],pHoroitnMa hhcmo y
KOJeMy ce Kyne h npeK.iHEbe /i,a je DliieHaH yiaaiaii,, kojh ke nane-
cxH II,pHy Bopy na nponacx. Kaaiy Jb^^E ^a ce B^a^HKa ck^ohho
62 lUTiEIIAH MXAll

Ha TO, jep My cinaie nncMO h3 I];apnrpa/i,a 04 OHora pycKora no-

c^aHHKa 06pjecoBa, kojh, ^oHyBuin dito ce sralja no n,pHoj Topn
CBJeTOBa B./iaAHKy ce npot)e mkenana h 4a ra npOHiene Kao
j\,a,

^a/Kni];y; yBJepaBajyIan CaBy ^a je IleTap III ynpo roAHHe 1762 y

ilBEJexy CBOje M/ia/i,ocTH.
KaA ce BAaAH'iHHO nncMO iipo^Hxa, Elkenan CMyfien BHKHe
Hapo^y ^a 6Hpa xoLe ^h aera H.aH i],pHy Kany, jep ne Mory ro-
cno^apHTn je^Hoj seM^n AB0JHi],a. Ckomh cyA tb no6HJe B.ia,;],nii,H
CTO roBe^n y r^o6y, a no^DJe^H mbco no Hapo/i,y na nyniKe.
CsaKaKO Aa ne ji,o\)e na II,eTnH>e naxpnapa nei^Kii Bacn^nje
BpKflli, oHiia 6h ce sen-ta pas^yqn^a na MaxoBe, neKo on sa n,a-
peM neKO ;ja B^aAHKOM. CBemTeHHn,H cy HMa^n bb^hk yn^iHB y
,

napoAy, a 6pacTBeHni;H B^aAn^inHn IteryniH ^ocia CBOjxe n npn-

jaxe^a. Osaj BpKnt, Kojeiny nnmeMO, nnje enocno sy^yM Kapa-
Man name ns ^JKat^HHa, naK my ce onnpao ko.ihko je najSo^e
Morao. KapaMan ce 6oja jaBHo y.ioatHxn y naxpnapa, naK ra Hoty
yxBaxH H onpeMH k I],apHrpaAy, a ji^eBAei ra saxonn na jeAiiOJ
ocxpBHi^H Aa ce Kaje. Ilsa xora na^nn paja n ncnpocn y name ji,a,

joj noBpaxH riiaBy 04, saKona. Ka^ ce naxpnapa ^OKy^n naxpnap-

mnje noine napo^y npnqaxn n,apy IIIiienaHy n cnpan^axn My

Ko^aie H nncMa, a Ka^, ^y ^a cje/i,H na I],PTnrLy ^nate Kpa^OM c
netn H 4ot)e y IJ,pHy Fopy naK ce noK^onn n,apy, a oc./ia6H B.aa-
AHTiHHy cxpany. OH^a je BpKnt ycxynno BiiacT n,pK0EHy na^ npn-
Mopjeji B.ia;i,Hn,n CaBn n aeroBnjeM Hac.*eAHHi;nMa.
Jom je H xo ymyxH^o CBaKor npoxHBHHKa UIlienanoBa Ka^
HoB^aHHH l^aja noc^a n,ai)y na ^ap mapeny npeKOMopny xHn,y
na^HK name coJKe Koja ApeMehn BnKame h3 CBera r^aca: ua2J,
,

uap, uap, KaKO je 6njame l^aja naynno. Y I],pHoj Bopn y xo ^ooa

HHJe ce 3Ha.io ^a niia xBn,a Koje roBope naK ce CBaKO ahbho h
,

^y^HO r^je h xHn,e cxa^ome SBaxn nitenaHa n,apeM.

Bet cy 6h^h y U,apHrpaAy cK^onH.iH yroBop Be^nKn Besnp
H noc/LannK M.iexayKn 'BycxnEnann, ^a 3aje/i,nn^iKe y^ape na II,pHy
Fopy. MAeu,H he noc^axn cyxo3eM]iy BojcKy n dpo^e y BoKy Ko-
TopcKy n nocxaBHXH ^orop npe^ Koxop n By^By h xaKo CMexnyxn
IlpnMopuHMa Aa npnxoKy I],pHoj Fopn y noMot a po6ibe ^a ne
c^ia3H npcKo Bpxa. A Typqnn ce o6Be?Ke onpesinxn ^o cxo xncyha
BojcKe y xpn pas^j'.'^a, npBHcpe,,i,HHOM D^pne Tope na Bje^onaB-
^nibe,Apyrn ^ecHnjeM KpH.ioM na Kaxyaane, a xpetn npoKO jesepa
Ha D^pMHH'iKy H PnjeMKy Haxnjy.
Ho y XO Ao6a nnjecy y I],apHrpaAy nivra^n, a Bor 3Ha nMajy
^H n AaHac, KaKaB scMibonHC, naK nnjecy snain Typn;H nn caMH
KaMo H4y. 3a to yoaBe ^a ce ^oroBope npoBH^yp KoxopcKH n nama
 m-REnAH MA^lU 63

CTapnnoM ri,pHoeBHt, Ka^

CKa;i,apcKn MaxiviyT BymaT.inja, noxypBi^a
KaKo H KaMo A^ y^ape. MaxMyT OKpojn o6.inK naK soBHe apxH-
MaH^ipHxa ^e6e^Ly BapaHHHa xe ra oripeMH y Koxop c .lucroM. Ho
^e6e^a /i,ymoM Cp6HH, y noxaJH npeiinme .incx naK ra no ys^any
^OBJeKy vnpaBH na II,exHite intenaHy na pyKe.
Epenane ce IHtienaH h Ka^ nponnxa ^ncx, naK
atne yMpe
B3MJepH yiiOM CBy onacnocx. C je^ne ra cxpane xHmxjame CBOJa
cyA^nna, a c Apyre ra rpDsame CBJecx o norndnjn Kojyje bfoxobho
CBOJOM 6e3naMemxuHOM. Xote .in, ne te .in, oa-i^ih Kasaxn npoxo-
nony ASpaMosnty incx h ko My ra nocia. IIpoxo ce no^ie cnxan
CMEJaxfl. ,A Koje cy xo taslbg nnca^e?" pe^e cMHJylin ce. „3ap
xote Aa HanpnjeA noroAe r^je h.e ko hofom cxaxn n Mexepns rpa-
AnxH? Ja HHJecaji HHKa/i, Morao hh noMBcanxn ^a CMexenn^o Moace
fl,0'TAe Aonpnjexn asl hobjpk cpe^n 6oj Kao cBa^^y, 4a 3a6Hibe:!KH
Bojcnn Mjecxo, a ne sna r^j^ ^J ja c mojom /].a onpe/ije^n nixo
;

te ysHMaxH h npnxHCKaxn Kao ^a cjio mh npnnacain Kyi)eibe. Ja

ce CBe 60JHM Aa nnje xy KaKse npnjeBape. Mor.io 6n .lacHO 6hxh
Aa cy Hfl nocxaBH.iH xo uncMO KaKO kesio hx ^CKaxn r^je ise te
Aotn naK ^a, nac yMnny. Tn n,ape Hujecn Bjemx namnjeM 6oje-
, , ,

BHMa, jep CMO HX MH HaBBK^M CHOBaXH Ha KpBaBoj noibaHH KpBHHKy

y o^iH, naK xy OA^ygnjio KaKO LeMO ra 3axnjei;axH n pa36nxH.
IlycxH XH Hac ^a ce ap^^hmo cxape naBa^e naK kern BH^jexn r^je
te ce Typu,nMa rpo6 ncKonaxn".
HaJBHma je MyKa 6n.ia ocKyAHiia nym^anor npaxa. Mjie^miiH
sadpaHH.iH H3H0C c Mopa CBaKe paxne cnpaBe; nosaxBopa^an Ay-
tane r^je ce npo^aje o.iobo, npax n KpeMeBbe; n npornaAH nym-
Kape, XepiteroBiie n Ap6aHace, ^a ne nonpaB.^ajy opyatje hh iipno-
ropcKO HH npHMopcKO. BHBa.10 je nemxo npaxa nym^aHora y
Manacxnpy Bpiie.in noA £beraiiHn,0M, ho saxBopeno y p^asHM cy-
AOBHMa a HaxpnaHO noA B^ia'iKHHJeM h oxcoJehjcm cboaom 6hao ce
saKHC.io n roxoBO noKBapn^ao. BaA^Ba ra cyniH.iH na cjeBepy no
ryBHHMa, naK h na rBosAennjeM cannMa y netnMa, 6oi&e nniiixa.
Iloni^y no npax y upnjiopje, a^in ce IIpHMopai], CBaKH npenao n
CKaMenno, ochm jeAnor cpAapa pncancKor Ilexpa lle.iOBnlia, kojh
HM Bspyqn xpn Maare, n xo n.iaxn r.iaBOM, jep ra M-ie^mhu oxpyjy
KpaAHMHiie y paKnjn.
TeK oxBopn BpnjcMe a ropa ce JinuitieM o6yqe, CBa^in ce BOJCKa
npcKo KoMa n BacojeBnta naK o6yxBaxH Ilnnepe, Ky^e n Bje.10-
naB.mhe CBe ao o6a.ie pnjeKe Mopaqe. Ty je BojcKy npeABOJHO
,

KapaMan nama AyKaljHHCKH. Y ncxo BpnjeMC Aoi>e bo30m ys jesepo

MaxMyi nama cKaAapcKH naK ce yxa6opn na Bnpy Aa npeno^aoBH
I],pMHHii,y. Tpeta BojcKa noA ynpaBOM OcMan name, Be3npa 6ocaH-
64 mnEnAH ma^ii

CKora, create ce 04 HHrani^Ke iKyne 40 FpaxoBa. Csa je OBa BojcKa

6poJH.ia CTO xH^i)a4a MOMaKa no KasHBaay ncTHJex TypaKa. PyMe.iH
Ba^HS H3 BnTo^a ^o^e 4a je sanoBBJe^a h cje^njame y CnyiKy
npH Mopa^iH.
M^eiiBtH cy Ayro paMita^H, Kao ^a be ex chom npotn. Haj-
nocmje iie Mora hm 6hth oa cxpaxa xypcKora a^- H6 OKyne HeKo-

^HKO BOJCKC, naK ce yTa6ope y 6y^aHCK0Me no^Ly na Il,apHHaMa.

O^aT-ie no^niy CHuain mhto ji,a, ^oSaBe JKHoa UltenaHa h^h 6apeM
naxpnapy kojh je cje^no y Tpai^aHnMa y II,pmhhi],h. Ilpocny HOBi],a
^ocTa a THCM ABJeiwa ne Haxy^e.
Byia/i,a auieTaiKa HHJe XTJej.a nponyCTHTH osy sro^y 4a He
ne^enme neKo^HKo cbojhx Jby^R ns Tpn onhnne, a to o6h4hom
npHJeBapoM n BJepoAUMCXBOM.
Hnje Mor.ao 6eth Hapo^a Ha CBBJeiy TBpt)era y sa^anoj BJepa
uiTO cpncKora. Ka^ H3ry6H CBOjy Heo^BHCHocT h cnycTH ce y xaj-
4yqKe 6op6e 3a c^o6o,Ay, HHJe HHKa^ hh Typ^inny upeBJepno 3av],auy
pnje^i. Ako je OBa noniTeHa n jynanKa Bp^nna na MHornjeM Mjec-

THMa r/ije Cp6H atHBe ^aHac caia^iaKcayia, to ce npHnncyje cpaaioT-

HOJie npHMJepy OHHJex kojh cy m BHiwa xHMdeno B./ia/i,ayin.
Tenepa^ IIsaH 'BycTHHaan, Koju cje/i,HJame Ha ra^iHJH no/i,
By^BOM, noc./ia KHeaa MapKa ./by6aH0BHtia h3 Fp^^a h reHppa.ia
Pa^a KpanoBHtia h3 MaxHHa, ^a noMO^ie r^iaBape o^ Tpn ontnHe
4a fl,o%j Ha CTanaK, u 4a hm Aa^y 6oJKJy Bjepy /i,a hm 6hth ne be
HHUiTa ^KHBOTHMa. OBa AB0JHi],a yr.iaBe CTanaK na HCAHHCKHJeM
py^HHaMa y rp6^y, n 4oi>y y ypo^ieHH ^an oa OHbHne 6paHi],Ke
KHCB HnKaii; MapTHuoBct, 5KMypo CTOjanoBHb h je^an Paj^moBnt,
OA no6opcKe KHe3 MapKO, Baco h 'ByKan, CBa Tpn 3eiia, a oa
MaxHHCKe MapKO KnexeBHti, CasHb BopcTa h AH^pHJa /i,jAeTB.h.,
a npe^ CBHJeM Ka^y]^ep Jocho ByKHbeBHb. HsaH "BycTHnnaH odeba
CBaitoMe onpoHiTeae, ho hito je nibenaH A^rao h3 Maxnna, ochm
MapKy TaHOBHby h ByKy MapKOBHby, kojh cy houi.ih 3a anM ^sl
ra ABope. Jom peqe 'BycTHnnaH: mh cmo A0Be3./iH aemTO BOJCKe
^a Bac 6paHHM0 04 TypaKa, jep cmo ce no6oja^H h tchiko 3a6pH-
HyAH aa Bame 3ApaBibe, ^a Bac Typi^n ne 0Ha4e Ka/i, npo^py npeKO
I],pHe Pope. KaA Hom^iieM sa Bac, Aot)HTe y MaHacinp CBeTe Po-
CHo]f)e Aa ce Kynexe, h ^a AymoM h cpeboM npHcerneTe 6hth Bjepnn

CBexoMe MapKy a eBO Ban ca/i, OKACBHiTHHe CBaKOMe no ne^eceT

:

JKyTHJex AysaTa.
Je^HO A^ceTaK ^ana nsa Tora npnsoBe hx ohct hoa Maxnne
Aa ce Kyuy, h xy fl,oi)e Ha aeroBO 3BaH>e BJ.aAHKa Apcennje n.aa-
MCHai],. KaA y hpkbh ^a H,e^HBajy HKone h ^a 4yjy KieTBene mo-

^iHXBe, OKO^H BojcKa Ay^/'.eBa ManacTHp, naK nx CBe noBeme, ochm

 mnEnAn ma.ih 65

AH^pnje ^jAeTHta, eojh 6p3HHOM Hora OMaKHe ys one noTo^iHHe

Aa ra HHJecy hh spna h3 nymaKa ;i,ocTHriia. Cee ^eBST ropenoMe-
HyTHJex OHaKO Besannjex o^BesHy hcto Be^ie no/i, KoTop h xy hx ,

6e3 cy^a h 6e3 HcnoBHJecTH o6jece o Konon^y no rajHJaMa.

IIciH ^aE BOJCKa pynn h3 y6axa Kpo3 Tpn oniiHHe h ca'/KCJKe
CBHJeiia Kyte onycTJe^e, a yr^oBe hm ^arynoM o6opn.
PeKocMO Her^je HanpHJe7i,a ^a cy M.ieii,H ^yKascTBOM oKpny^n
Te TpH ontHHe I],pHOJ TopH. A ca^ je pe^ Aa KameM KaKO ce to
CAy^EAO. neiap By6nli By/i,BaHHH Kynno je;i,Hora napnna y B^a-
AHKe i];eTHBbCKora BncapHOHa Banne. IlapHn ocmh ^an ocinjenn,
naK je BySnt Tpaatno 4a My B^a^HKa BpaxH noBan. BAa/i,HKa ne
mte^He na to npncxaTH, a By^nt npBe rAa^ne ro^nne, Ka^je 0^
cyme po^ H3rHHyo, ho^mhth MaxHHe, Ilodope, Bpantie, YritaHe h
Bje^ome ^a ce M.ieitHMa npe^ajy. Ohh taslabil CAaKOMe ce h noT-
nnmy npe^ajy. Bje.iomH h YrftH, xeK hm ataxo po^n noBpaxe ce ,

B.ia^HD,H, a xpa onLnne ocTany cn.iHMHi^e no,4 MiieintHMa, 40K ce

xa oxHMa^HHa na noacapeBa^iKOM Mnpy /i,oroBopoM cy^xaHOBHJeM
nosaKOHH.
Iloc^ao je^HOM Ha /i,ap CMOKaBa
IIItienaHy paKHJe h cyxHJex
BbeKH II,eKo Cxe4)aH0BHii, po/i,OM IIo4ropHMaHEu , By^-
a cxoj6hhom
BaHHH , ^lOBJCK HpoBpxHHK H npexprapHU,a. Je/i,H0 ra Be^e y cpe^
no HoliH AOXBaxe n npnxHCHy y nocxe^H M^ieiiHiiH, naK ra npe^
3opy 3aJMe Besaxnjex pyny nyx KoTopa r/i,je ra cy^ Tpetn yi,aH
,

y,zi,aBH. Hmeo je II,eKO .iHJeny h npHK^a^ny ateny, tepy Apca 'Bo-

KHfca, Koja Hot(e 3a MyatcM y Koxop n nsatje npe^ npoBH^ypa 4a
xo6oat onpaBH h^h ncnpocn Myata. CpaMOXHH npoBH^yp, Ka;^ yr.ie^a
OBy aceHCEy r^aBy, 3a6opaBH na CBOJy Macx h na ^OBJemxBO naK ,

joj ra o6elia ^apoBaiH aKO ona ni h.hm npenotn h Myata npeBJepn

H o6em^acxH. SaJKapn ce Cxana Kao nanpHKa, naK oKpenyBniH npo-

BH^ypy Aei)Si, peKHe: „Jl,])SiSKE je Menn Moj oSpas ho Myai n chh,
naK HX 06a o6jecno cjyxpa, ne ^aM nonixeaa y mhxo xo cy M^e- ;

xaHKH oxKYHH.* —OBa cc aiencKa n ^anac cnoHama no napo^y, n

naMXHte je 40K ne npeoKpene oSmajcM. Ji,Si je II,eKO 6no 6paxcxBe-
HHK H 3eM>i>aK HC 6h MAdHlin na a yAoatn^n, Kao mxo HHJecy na
,

MHore 4pyre pvKy cxasH^n Kojn cy ^apoBe cjia^n intenaHy. Ho je

D^eKo 6ho xyt>Hu,a, naK ce c^a6 cy^ na 0Me^Hn,y nojyHa^n.
TypcKH BojcKOBoJ^e HEJecy 6hah Me^y co6om c^oarnn. name
6ocaHCKH, /i,yKal)HHCKH u ap6aHaniKH, cpncKe noxypHU,e, ryie^a^n
cy KpHBHJeM OKOM T^je HM sanoBBJc^a cepacKHJep no3HaBa^H cy
,

xeroby paxn c n|pHoropn;nMa 3Ha^H .mjeno Aa cy M.ieu,H h3 ^y-

,

KaBCXBaOMOxa^iH Typqnna y oey pax 4a Tape cn^e cxnjeny ;

OMH^HAn HM xapeMH H xa^araJHOcx naK OAMHD;aAH h ^y^HAH e ,

Otaijbhha III 5
66 mTvEHAH MAjIH

jlSi ce cy^iTany h 6erAe6epry ^OA^Je- ^ neT He^je^a KpsaBor 6oja

cpnjeAOM n,pMHHi],e h noKpaj ^lesa ho Morame Typii,ii cxynHTH hh
xpoMHue a KaMO ar ^a ce caciaiiy Tpn BOJCKe Ha I],eTHiiy KaKO
,

je yTA3iEjbeE0 6eao. Bo CKa xypcKa HHJe HMa^a ^obo^ho nnfee, jep

Kpo3 one n^aHHHe KpmoBiiTe h 6ecnyTHe HHJecy Mor^n npesocHTH
^paineHHii;e, a 6e3 BO^e yA^pa 6oAecT h noMop. n^enoBa h ujha,^-
Kaaa nnje 6BBa.io jep cy sapan I],pHoropi;n npennje^H y cpe^
,

CBOje 3eM^e cbc jkhro h noKytcTBO ^a, ce He OMeiajy. II ihcto ^a

HM HHJe npaxa HeciaAO xtaxy jcaho jyxpo no Mar^n pa36HTH TypKe
noKpaj Be^ecTOBa ^a ce oa h>hx He noopaxH hh hhah^hhk.
intenaH je 5Khbho y BjeviouiHMa y je^Hoj TopnHH no^ Coko-
jiOM, naK ce xpaHHo cnpoM h M.iHJeKOM, BiiaAHKa Casa na Ciafte-
BHiiHMa ,a naTpHJapa BpKHt y rpai>aHHMa. CBa je MyKa na^a^a
Ha To^ocHJy. IIlTa ah ce pa^n 6e3 npaxa? Bajo raBpH.ioBHii l^yi];a
noTXBaTH ce npe^ r^aBapniyia ji,SL te saieiiH caMoipHAecTH Kapsan
TypcKH OA K^o6yKa h otcth i^e6aHy, aKo r^aBapniia not^e 3a py-
KOM ycTaBHxn 6oj xpn ^ana. TaKo yroBope cnpeMHTH To^ocajy n
npoTonona A6paM0BHiia n iLasa Bor^aHOBHta k cepacKnjepy fl,si
WVY yxBaxe. OBa xpojni],a Aot^y na ^eao naK ce cxany c namoM
nivBai&HJOM Ha npBe 6ycHJe h xy yxEp^e pyKy na pyKy ,
/i,a je
,

BJepa xpn ^ana aok AO^y koa cepacKHJepa e 3ApaB0 ce noBpaxe

Haxpar. KaA 6H^n noA maiopoM cepacKHJepa nocjeAajy y OKO^y
jcAan AO APyrora. CBa xpn ce Harna^n cxapn h chjcah Aa 6h hm
H Typ^mn c rpexoxoM y^mnno sy^yna.
CepacKHJep naAyxe napaBH, a KpaxKe nainexH, cxane oa npee
Aa xpaaJH n,apa IIIhenaHa iKHBa h^h MpxBa npHJexetn a^ te cbc ,

noraeqnxH h nona.,iHXH aKO My ra ne npeAajy. ToAocHJe yMHy^a-

XHM r.iacoM OABpaxH „KaKBora napa, MecinxH Besnpe, Li,ap je noiia-
:

3aHHK 6oaijn Bor noA BoroM

. a xo je Hecpeta h CKHXHUii,a 6e3
,

Mosra H 6e3 o6pa3a naK ce m h-hm pyrajy HecMOxpeH.aij;H n mh^o-

•6pyK0BnhH. /l^Q, ra bhahui KaKBH je xo ^lojcK iie 6u My najbe noMH-
c.iHO, HO yAHJe.iHo Kojy napy a^ ce o^eAne n npexpann. Aa 3HaM

TAJe je, 6hx xh ra aobbo Aa ce npeo6pa3Hui KaA bhahih Kora xpa-

mam i-.a Kora ch obv cH.iy CKynno oa Koje semjba, APKxn." Ber-
,

Aep6er cko^ih Kao noMaM^CH „Ko Me CMUje nnxaxu mxo Iiy ui

:

H.HM Aa paAHM. KpniiH ra ne KpH.m , ja hy ra Hatn aKo cbc xe

,

Bame rope yspacxy naA o6.iaKe''. A ToAOCHJe onex ^arano npcKp-

fflxennx pyKy: „He te ra npeAax n,pHoropii,H Aa je Kao ata6a ry-
6aBi]i;a hh n^ynyxn na rocxonpHMCXBO hh npeBJepnxn yxoK. Ty
, ,

XH neMa n;apcKa Aecna pyKo hh c^aBe hh jynamxBa Aa yAaBnni

, ,

OBy HiaKy ropomxaKa. Ho cmo mh aoui^h Aa xe KyMHMO x^e6oM

n,apeBHJeM Aa ce Mn^eni c uauie rpaHnn,e, n Aa OBy cnpoxHfty oc-
 niHEnAH MA^H 67

TaBnin na iinpy. D^apa na CBHJeTy neJMa 4,0 je^Hora , Bor Koja je

CBe CTBOpHO H KOJH he CBB paCTBOpHTH.'-
CepacKHJepy ce HemTO paata^n Bn^eiiH jyHanKy npocTOTy obh-
jex CTapana, naK ce CKajieHH n saMncin fl,\6oKO. A nama IHyBa-
jbEJa, , 6njecHn h xpnjesHn Typ^HH Ka^ BH/i,je /i,a He iiporoBapa
,

HHKO, 3aye oh: ^Mh cmo ca^ ^ihcto yBJepeiin ^a ne .sHaie r^je ce
nilienaH 4,ho, a 4a snaie 6n HaM ra npe^ayin jihmo eapoAa. Hja
can Ba3/i,a mhc^ho ^aje cnp^aa to KpyHHcaHie IIIlienaHOBO. Y Bac
I],pHoropai],a Ka^ -MA^ noAYfl,e napo/i, hx KpcTH ii,apeBHMa h^ie cse-
qeBEMa. Ho bh snaie AHJeno ^a ce n uaiyia xote /i,ocTa nocia ^a
ce onpaB^aMO npe^ cy^iaiioM h ^eB.ieTOM. HauiH h Bauiu s^oiBopa
npHndn to na bhcoko, Hamapa^n n ns.iara^H tck 4a ce ko^cmo
yxoMax. Ka4 ce obo.ihko bojckc cbh.io 4a TpaatH je^Hora MOBJeKa,
cpaMOTa je Ka^ ra He Hai)e pyrate ce cbhjct. Ho CTe Bac TpH
,

CTapn n My^pH naK npoHat)HTe .injeK oBoj r^aBo6o^H jep h nac

,

cpij,e 60AVL Aa BojuiTHMO Ha ly cnpoTHmy Koja ce 36H.ia y OBy

,

cnn^y ^a r^a^yje h naxn sao."

Ka/i, ce npoTO A6paM0Bnt cjeTno ^a cy Typi^n OMeiiiAn, pe^ie

naniH IIIyBaj^HJn: „IIoKoj HMa ko Te je poAHo! th snain h name

ja^e D Hame TBp^or.iaBCTBO. Hnjeca th upHAom^HU,a ho npaBH ,

Cp6nH. KoyiHKO je Il,pHerope c Mopa na Mopa^y, h ko^hko je no,

aoj netHHa n cnn.ia, xaKO mh namo, ^lexBepo jeBaH^e^a, 71,^
,

cnymTnm csy xy bojckv a^ cao6oaho ^npyKajy, ne 6h IIHienaHa 3a

xpn ro^HHe Ham.iH, a Kaaio .ih /i,a ra mh Hai/eiio. CBe mxo ch
namo, peKao, CBe xn ce cpe6poM npexBopn.io. Ebo nac xpn aobqah
Bpaauia. Koaa IIIhenaHOBa, Kojera My je hokjohho naxpnapa Ba-
cn.inje, /i,a ra noK.iOHnMO cepacKHJepy na ^ap, n ^a My Ka/KCMO

OA CTpane n,nje^ora Hapo^a a^ Ii;pHoropn;n npn3Hajy 4a je najja^u

n,ap Ha cBHJeTy na^niua MycTa«>a. Bn texe OBe ;i,BHJe cxBapn npn-
HHJexH HecxHxoM /i,eBiexy KaKO Be My^pocx yin n KaKO he My
,

6nTn c.iai)e, naK he ^eB^ex pehn „Ebo n;pHoropn,H ^a^onie nihe-

:

nanoBa Koita, naK 6e mhcxo e rUhenana a^ je r^ije na BU7ije.iy.

IIpeKO xora nosname cn^y n Moh cy.ixaHOBy n aeroBO jaKO n;ap-
cxBO, mxo OA KocoBa jomT ne nsycxnme. Obo je Be^nKn Ao6nxaK
Kojn OA Mypaxa- ^o ^anac ne 6h cpehan cxiihn nnje^an cy^xan.
Aah Ka^ npnMHxe OBy namy o6jaBy h Koaa, 4a ^natexe BOJCKy c
rpaHnu,e n ^a nac ocxaBHxe na Mnpy; aKO ^n naM orftnmxe ne
o^Hcxnre, Kao Aa nnjecMO nn aoahah hh roBopH./in Hnmxa."
Ha xo ce pacna^n Ber.iep6er, naK cxano Spy^nxn npoxonona
Ha rpAHH Haqnn: „nixo je nenn 40 K0H>a ^aJKnn,apa a^n cyyixany ,

Aa ra xn n XBOJ Apyr npHnosnaxe cn.inor n Mohnor ? Xajxe c Kpaj

Mene a^ He npeBJepHM, jep cxe mh Kao cxynau, kpbh. Ja hy nahn
5*
68 niHEIIAH MA.'IU

^aamij,apa n Kasax Ban r/i,je KaKsa My je siaTH. CBa

cxpax aghih,
ce oea CH.ia ou/lje yKOuayia, TpocrpyKa be y noxo^e Toj asl-
fl,oh.R

atHAH uiTO ere OKpyHH^n. IIIto ja xoty to xote cy.ixaH, luxo cy^i-
xaH xote xo xohe Bor, kojh je npe^ao na/i,nuiH pajy na asiaHex
Kao ocTaj.y cxoEy." Haj^ene hx CBa xpn, naK hx nama lUyBaj.'t.HJa
yrocTU x^e6oM n MecoM, a no py^Ky OTnpaxH fl,o npce CTpaate ii,p-
HoropcKe.
Ty Hcxy npBO KOKOxe, y^apn Bajo raBpnAOBHti ca-
Be^iep, y
Moxpn^ecTH y xjecaH K^anaij, Ha xypcKH Kapsan, h oxiie ^Banaecr
6peMeHa <i<HuieKa y xecxaMa. IIocHJeHe, npeKO xora, ^eBexnaecx r^iaBa
npaxEbe, naK ce Bece.io noBpaxn na ^eBO y nposopniiiy.
y Koje ^iije^axy npax no Bojcn,H ^oj^e bojbo/i,h Mn^nty y^aK
c I],exHiia H Kasa ^a je yAPHO rpoM h yna^no je^anaK i^eSany
xypcKy H M.iexaiiKy, na Bnpy npBy, a y no^y Cy^BancKOMe /i,pyry.
Kaacy ^y^n ^a ce to 's6uao hcxh ^an Ka^ cy M^eMHtiH la^a^B
tycKHJaiia o^xap CBexora MapKa no^ MaxHnaMa h yr^iOBe Kne-
atcBCKHJex Kyta y xpnaia oniinHaMa.
OBaj /i,orat)aj o6ece.iH n H0xpa6pu BojcKy, jep peKome Met^y
C060M BOJCKOBolje : „Ebo sro^e! Pas^yxno ce na anx Bor Ka^ no-
^leme Ba^baxn cnexe xpnese." y/i,ape c.iojkho na CBa Tpn xa6opa.
Ha Bnpy MaxMy^i, nama, no uixo ona^in ce.io Bo^HiLe a ocxa 6e3
npaxa, HoLy npeBese Bojcicy na oxoKe Bpaanny h .leceHApo, naK
cyxpa ^an nyx CKa/^pa. Ko ce ne Mora y nyiteBe yKpn,aTH, h^ih ce y
jesepy yxonn, H.in nornHe. llama 6ocaHCKn, Ka^ ^ly 3a norn6njy
Ha Be^ecTOBy, /i,n3Ke .lorop noty naK yMane 6e3 6oja. HaJBnnie je
noKwiate 6h^o oko OspHnnlia h l]jeuinBau,a mxo cy Typn,B nona-
AVLAR y npBH Max. I],pHoropiiu pa3/i,B0Je BOJCKy cepacKHJepeBy na
xpoje, ^a je^Ha APvroj ne noMa:Ke. Je^an /i,ho nornne ;i,o xpara,
a 4pyrH np0jei)e pnjeKy 6e3 opyacja, no mxo My ce noAOBH^a y^aBn,
najnoxoau 6e3 6oja OMaKne nyx Cnyaia. Ko^hko je H3rHHy^o CBera
Typimna nnje ce HBKaA npaBO 403Ha.io, no cy ^yA^ 6poJH^H ao
nexnaecT xn^La^a c yxonu,HMa. Il,pHoropau,a je ocxa-io MpxBHJex
CBera 6oja nex cxoxHHa, a^H cy ^yTO nocTpaAa^n npBO oa na^e-
BHHe, a Apyro mxo ce xe roAnne nnje noasiteAO hh spna ainxa.
II M.ie'iHhH Anrny BOJcKy, 3aA0B0.i)HH Aa je xypcKa npona.aa

Ha I],pHojropD, a HliienaH o^incxHO c ttesnna seM.i-Hfflxa,

Oho ce CBe cajheao oa npoibeha fl,o .mcxona^a ro^HHe 1768,
TO jecT OA KaA je IIIhenaH ns Maxnna npe^arao y D^pny Bopy.

IV
Cmpt lUtenaeoBa.
ITpn Kpajy roAnmxa 1768 Cy^xan Mycxa-^a III. no naroBopy
Bep:KeBa, *paHu,jcKora noc^aHHKa, o5jaBH Pycnjn pax. IIo'iexKOM
 innEnAH MAJiii 69

HOse onpenn ABop pycKH KHCsa 'Bopi^a ^o-^ropvKa y Hxa-

ro;i,HHe

AEJY, 4a 6h KaKO OTyA noAnrao Cp6e n FpKe Ha TypMnna. ^0.1-

ropyK ce 6hbho y HTa.iHJn totobo xpn Mjecei],a no4 HMenoM ip-
roBii,a BapHinHHKOBa (jep rocno^a ^ecTO HMenoM MHJeaajy), ^ok ce

^ecH y Hany;in c KHesoM BoJHOBnteM h3 HoBora. Osaj, Kao snaT-

HH ^lOBJeK, HanyTH ra 4a not^e y D^pny Fopy, xy ^a ce ynosna c
Hapo^OM, H CBOJOM rj.aBOM ;i,a saBa^H Cp6e c Typi],HMa. „Ka;i, nyKne
nyuiKa upnoropcKa," pe^e BoJHOBHfc, „6uo s^paBO, ne te H3 Ap6a-
HHJe, BocHe n Xepi],eroBHHe hh qe.taAe hh KoiL^ie cy-iTany na no-
Mot, a cycjeAHH Beanpn h name je^Ba ^eKajy ^a ce TnjeM oroBope."
TaKO ce yKpi;ajy na je^an 6p64 iproBa^iKH, itnx 4B0JHii,a h npax-
H.e xpH^ecex Apyra, naK /i,on^ioBe noA Cnnq je^anecTor Aarycia
1769. CnHi je MJecxaHue Bpx Mopa nel/y By^BOM h BapoM, ca sa-
naAH npBO ce.io xypcKe Ap6aH0Je. Ty Ao6pe JiyKe nena ^o JKan^zba
niTO ra 30By ^aa, nycio sia.i 6e3 iKHsa Ayxa. IIyTHHi],H ce 6e3
€Tpaxa HCKpu,ajy na cyxo, naK y cpe/i, noAne npeKO CosHne Aonpy
y Boj&eBHte y j[bo n,pMHHu,e, h xy npenohe koa Bia^HKe Apce-
HHJe n^iameHna. Cjyxpa ^an Aoliy na Il,exHae y3 Be^DKy npaxay,
H 3a xpn Aana OKyne r^iaBape u,pHoropcKe oa CBe ce^aM naxnja.
Ha CKynmxHHH BojhobhIi npo^nxa rpaiiaxy napHn,e JeKaTepnne,
Koja no3HBa napoAe rp^Ke n cpncKe ^a Bojmxe na Typ^Hna 3a Kpcx
qacxHH H .injeny CAo6oAy, o^eLaBajytiH s^axna 6pAa n ^OAHHe aKo
HaAJa^ajy.
ToAOCHJe MpKOBnt, onopne napaBH, sanne npBH roBopaxn:
^,Obo je, HecxHXH KHeate, xpetn nyx Aa nac Mohikobh noA^aAajy
Ha pax npoxHBy TypaKa, a Ba3Aa ce 6e3 nac yMnpHme. Mn cmo
Jbexoc HsrHHy^H r^aBaMa h HJiyiieM: jorax naM rBnjy y panaiia
Haj6oi&H jynai^H a mhofh ocaKaxHAH; ne teMO ce 3a Aecex roAHna
OKpHJennxH h AotH na npBy Mjepy. Ho mxo naBy^eMO fla ce6e ja-
HHiape H Ma^HCope, bh texe ce, KneiKe, yMHpnxH 6e3 nac, a mh
teMO Ao Kpaja nsmnyxH. HeMaMO y3AaHHn;e hh y Cp6a hh y FpKa,
HH y Byrapa, cse je xo jkhbo yMp.10 h na CBOJy npom^iocx 3a6o-
paBH.10. JoHi HeKa nac Typn,H HOCo5e, Kao mxo h xohe, 6Hlie xn-
jecHHJe H BaMa h M^einfeHMa." Jom 6h cxapan; noAyate roBopno
HO My r^iaBapH npeKHHy 6ecjeAy: „CpaMOxa je, o^e nryMane, ko-
pHXH Hamy 6patiy MoniKOBe. Mh cmo naBHK^H 3.ionaxHHn;H, mh teMO
noMoliH xpHinliaHCKOj H;apHn;H mxo Haj6oiE>e ysMorneMO, caMO Aa
HaM Aoi)e npaxa h dOBa." TaA hm /1,0-iropyK Aa 500 AY^axa, a
noma.i)e 600 MOMaKa c MasraMa Aa npenecy h3 Cnnqa ij[e6aHy Kojy
,

je AOBe3ao 6poAOM y Haa. TaKO ce cKynmxnna o6paAyJe h 3a-

njLjmi Aa ce na CBe cxpane 3anoiHy saAJeBHnie npoxHB neKpcxa.
npHJe Her ce pasnt/e cKynmxHHa, 3arycxe nymKe y3 no.^&e Kao
70 mUEDAH MAJin

4a je CBa46a. Xpna ce napo^a xaMO narne ^a bh^h ieto 6h, Ka^

^H niLenaH jea^n KOH>a, a 3a H)Bm Efl,j oko xpncxa ^yii^.^Bana h
Fpa^ana nvT II^eTHBba. TeK ce npH6^H/KH IIIlienaH uaHacTHpy no^ne
H CKynniTHHa npocanaTH Baipy H3 nyuiaKa, a h3 r^aca BHEaiH :
„Ebo i],apa H3 Il,pMHHii,e, 6.iaro naM jyTpoc n ^OBHJeKa."
^OAropyK ce cHe6H h CMyiH, ho ra BoJHOBHt h To^ocHJa
oxpa6pe. Ka4 IIIhenaH asai^e npe^ ^^-^ropyKa, OBaj ra yuHTa qeny
ce HasHBa Etapeia h Bapa Hapo^. intenaH HHJe 3Hao ydesoqHTH, hq
ce npenane h pe^^e, ;i,a oh HHJe HHKa^ peKao ^a je i];ap, ho MaiiH
intenaH. „Ja HHJecaM Morao CBHJeiy 3aTBopHTH y6pycoM ycTa a^
Me He KpcTH KaKO caM xote."
Ha noKpenyxa sei^a CBaKO nani^e uiTeKte. Hckh II,pHoropn,H
Koju cy Mpsn^H na IIItienaHa uito hx je r^a6^ao n Kopno, no^ny
BHKarn h3 r^aca ^a je sacAymno yMpnjexH. ITpHJaxe^n cy ce no-
6oja^H npncKOHHXH lUkenaHy y noMoti 04 expaxa ^dropyKOBa,
naK H ^a, ce napo^ ne HCKo^e Me^y co6om. ^^-^ropyK nape^n 4a
intenaHa o6e3opyacajy, naK ra 6aLi,H y noysany K^HJex Bpx CBOJe
co6e, a Kiinjex aaxBopn K^yneM.
Ty Hcxy Be<ie CKyne ce na nocaje^o iMaBapn, CKaMeaenn h
jexKH. ,KaMO Be r^aBapn" BHKHe npoxo A6paM0BHk „xa MoniKO-
BHx oiipHH HaM o6pa3. KaKBH je ro^i, IfflienaH, mh ra je^HOM 3a-
i;apHCMO n /i,aAOCMO My xBp^y Bjepy. 0^ ftera ce napo^ 6ojanie,
a OH H,apeBanie jeBXHHO. Ako nornne IIItenaH h mh teMO y3a h>
KOJH CMO CyADAH H TOCHOAOBa^H. Ho OXBOpHMO O^H H BH^aJMO Ce
^OK je paHHJe." A ^a3o Bor^aHOBHh: „BHl)ecie ^h KaKO ra xypn
OHaj MouiKOBHx Bpx ce6e y laMHHi^y ? Ja HHJecaM HHKa^ qyo ^a
ce cyffiftH 3axBopajy Bpx ce6e, ho no^a ce. ^a oh nnje i^ap ne 6h
ra reHepa.1 npnneo ^a Bpx aera cxoJH. Aae ko je bhhih oh je
CBy^a BHUiH, 6eao h y xaMHHi],H. ^OHece ra neKo ly^o ^a ra Metjy
HRMa yAOBH, ^a npeBJepnMO h 4a ce o6pyMnMO. Ho xajxe ;i,a ra
Ba^HMO n3 one K^njexn, aKO LeMO h CH^iHMHB.e." H AHrny ce ^a
H^y, na non An^pHJa 'EypaniKOBDli, MCKe napaBH, CKpoxii hx. „He
AyAyJMO, HO ce pa3a6epHMO. O^bojmo ce mh nex mecx cxapan,a, uaK
noi>HMO KO/i, ^o^ropyKa h homo^/Ibmo ra ^a hh ^apy^je intenaHa;
naK aKO naM ra ne nycxn, moikcmo onaKO Ka/i, ^paro."
Ha xy nonoBy npncxany cbh, naK o^ bhx ce o;i,BOJe ocMHHa,
noi^y K04 ^o-iropyKa, CHHMe Kane, a nporoBopn 'BypauiKOBnti cjiax-
KHJeM r.iacoM: ,^oiii.ih cmo, CBHJex.in Kneate, ^a xe .injeno noMO-
.iHMO 0^ cxpane napo^a, ji,a,HaM nycxnui IIILenana. Tn nac 3aBa/i,n
Typu,HMa, naK kern 6p3o, aKO Bor 4a, y Pycnjy, a mh ocxa^ocMO
cnpoxHH H Secy^HH. Ko je 104 xaj IIIhenaH, on je naM 4o6ap h
Hyat^an, mh 6e3 aera ne MoateMO cxe3axH napo^, hh 6oja 6hxh c
 fflHEnAH MA^IH 71

Typii,HMa. Ako ch ra nayMHO paci;apHTH eae o^secTH ca co6om,

HOCH H 030 npaxa rnxo ch /i,ohho, f^a ce He orpnjemHm jep LeMO
ce MH m Apyrora. B^ia^HKa je cxap h neMO-
H.HM uoKviaTH je^Ho
tan, a hem xote rBos^eHa pyna ^a ynpaB^La Hapo/i,OM, kojh
ce
acHBH Ha KpeMCHy o^ nyuiKe. ^a HHJe 6h.io CTpaxa h ype^de rnte-
nanoBe, ^anac 6h xoi^a BHKao c OBora ManacTHpa. Oh yimpH n^e-
Mena a noTaKny jyna^Ko noniTeae. Ca IHtenaHOM CBe rnxo o6e-
feacMO HcnynntieMO, a 6e3 aera HHUiTa!"
4oJ.ropyK ce Hai)e Ha Myii,H, Kao CBa oHa rocno^a mxo unjecy
o6H^Hn HyTH CAo6oj\,Ej E HCKpeny pnjeq, ho asl'me h npeTBapaH>a.
Ho HiTO ce AoroBopn c BoJHOBHheM, oxnycTH llItienaHa ;i,apoBa My
O'SHi^HpcKO o^je^o, Kany h aia^i, naK ra oeiaBH Kao rocno^apa np-
HoropcKora 4a ra CBaKo c.iynia h 4a mv je noKopan. ,Ja ra CBa-
KaKO xhax nycTHTH, pe^e ^o^ropyK CMHJyliH ce, jep caM nosnao
;^a je pa36opHT a npn^ie/Kan, a^n can ra xtho KymaTn h m bhm

ce 6o^e ynosHaxH."
Bece.iH II,pHoropi],H r^je hm ^o.iropyK uotbp^h rocno^apa, a
nyHH npaxa h o.iOBa. y^ape na cycje^ne TypKe h ^onecy na I],e-
THH>e MHore r./iaBe nocjeqetie. TaKO BH^je /I,OjiropyK cbojhm O'lHMa
r^je ce na^enie 3aAJeBHi],e h KpB^eiba, naK Ka^ AO^Q SHMa Ha Bpax,
noc.ia BoJHOBHka y BoKy ^a /1,06a bh 6poA A^ ^A^ J Fpimy n xaMO
4a ce npcKpi^a na ^enujy Op.iOBa. Je/i,HO Be^ie MpaKOM ca^e ^oa-
ropyK c npaxaoM y TpdaJt. Ty ce yKpi],a y Ja3 no4 MpqesHJeM no-
^eM Ha 6poA »ia3apa JaHKonnta HoBibannHa ca cbom npaxaoM, h
noBe/i,e ca co6om naxpnapy BpKoha, Kne3a BoJHOBnta n MajjKa
TaHOBHta, a ByKo MapKOBnt o6e3yMH h He xhe ce^nxn.
^onpaxH xy rocno^y intenaH cy cxo I],pHoropaiia, naK Ka^
ce 6])0A OA Kpaja oxncne a cnycxn je/i,pa, spaxe ce npcKo Cxaae-
BHta y II,pHy Fopy. Ka^ ^h^h y CBHanniKoj ropn, homo^h ByKO
MapKOB MapKOBHti IIlkenaHa 4,a ra nycxH notiH ^o .^aiFiHta ^a
BEAE CBOjxEHy. 3^0M cpctoM HaxasH ByKO Ha nan^ype Ayai^eBe,
KOJH ra 6ai],e no4 oraa h o^se/iy MpxBa y By^By. Kaaty /i,a cy ra
npocoHH^H ByCniiy 3a mhio hcxh My ce^ann.
BpaiflBoiH ce IIItenaH na II,exnae nocxasH cy^ oa AB^naecx
^y^H npn^pannjex, kojh hcxh 4,aH ocy^e na CMpx lUyja Pa^aHo-
BHta AOH)OKpaji;a y6Hu,y CBor 6paxa. Ka/i, ce napo^ yjapMH h cxer-
Hy H ^anac ce noBHJe/i,a ^a je nitenaH npocyo BCKOyinKO ^yKaxa
,

no nyxy H>eryuiKOMe, h 4a cy OBaKO cxoja^H nycxH 6e3 npeKH^a

xpH He^e^e ^ana, /i,a hx hhko ne xa^e.
HoBU,eM mxo je /l,oAropyK ocxebho na I^exnay nomine IHtenaH
rpa^HXH nyx c PnjeKe y IJ,pMHHii,y. EpHCKoyH My 3^h nac, ^ol/e
Aa BEAE pafflxa ce yxjemn^a je/^na MHna mxo cy MHHeai^iHJy ko-
72 niTiEnAH ma^h

najH y ctrhu;)' KaMeny; Ka^ ce npHMaKHe, MHHa yna^n h Jbjio ra

o6paHH no atHBOiy, ^a je 6o^OBao ro^nHy ^ana y ManacTHpy 6p-
neocKOMe, H KaKO Kaaty otopno y je^Ho oko a oxpoMHo y je/^ny Hory.
3aMJepH.iH ce ro^HHe 1771 ^y6poB^iaHH y FpiKoj bojboah py-
CHHCKOMe Op^ioBy, KOJH je 3a to npnjeTHO y HTa^iHJH ^y^posa^KHJCM
^y/i,H]Ma A^ te em o6opHTH rpa/i,. Ka^ ^lyjy rocno^a 4y6poBaiKa,
^OMHc^e ce onpnjaTevLHTH ca IIItienaHOM m
hx c Op.iOBOM Mnpn,
naK MY noma^y Ha ^ap nociacTHiia, BHHa, paKHJe, BOCKa, cbhtc, 6o-
raio o^HJCAO, opyaije h je^ny nosiiatieHy Hocn^Ky. IHtienaH npHMH
y Bp^e^H ^apoBe h o6etia ^y6poB'iaHnMa Aa te CMeKmaxn Op^o-
Ba, HO y ncTO BpHJene nnnie rocnomTHHH My noBpaTH 6iaro h
,?i,a

saKAa^e uito je ocTaBHO y ^y6poBHHKy na caxpaHH 'Bypai) Bpan-

KOBflt CMe^epeBau; roAHne 1440 Ka^, ra h ly Mypax roBame. To-
cno^a nom^y opyatje 'Bypt^eso n cse niTO ce npn anna na^asH^o,
ocHM cTapHHCKHJex HHcaMa H oTHHuiy inteiiaHy ^a koa bhx HHJe
HHinia H30CTaA0 "BypijeBa.
Hsa Tora 4y6poBiaHH AaAV Asjena BOJBO^aMa itpnoropcKHJeMa
H CTaposie Hryjiany Toaochjh npo^asaK, h npeaesy hx 6poAOM Ha
IjCMHJy OpyiOBa y FpqKy. CBa 6h Tpn Typn;H nocjeK^H ^a nx HHJecy
/l,y6poBiaHii npoBe^H cbojhm ^y^HMa npeKo XepiteroBHHe, a ne 6h
HH OA MjieiHta CMJe^H ao Op^oBa AotH, Aa hm HHJecy 4y6poBqaHH
6h^h HpaTHou,n h 6paHHTe^H.
EbemTO c Tora yspoKa, a ifeemxo sa to uito cy Mohikobh na-
AJaxa^H TypKe h caB KpHM npHMH^H, Op^OB ce na /l,y6poB^aHe
OMeHH, H TaKO ce OHa Tpn D^pHoropi^a SApaBO noBpaie c Aapo-
BHjia KytH.
Kao niTO je nryMan ToAOcnja nanpHJeA noroAHO Pycnja ce
noMHpn c TypqHHOM 6e3 B^pne Tope, hhth ce yBpcTH y yroBopy
MHpa KaJHHapi^HHCKora, CK^onj&eHa 10 JynHJa 1774, hh jeAna pHJe^i
D^pHoj Fopn. 3a to cyiiTaH napeAn PyMC^n BaiHsy Aa oneT Boj-
niTH Ha Aa/KHn;apa, kojh je CMeTHyo Aa KpaJHHe h 0KpaJHi],H ne
ma^y na KpHM BojcKy.
KaA ce roAnne 1771 panno EIlieHaH, HpH6aBn oh koa ce6e
jeAHora FpKa Aa ra c^yatn h ABopa: oh ra je BHAao h npHBHJao
My pane, Kyxao n npao, 6pHJao h mnniao, n cBaKu APyrn hsmbt
^HHHO roAHHe Tpn 6e3 npeKHAa. Oh My ce TaKO vmh.ih h yABopn
Aa ra je intenaH ^y6H0 n BJepoBao npeKO HKaKsa I],pHoropu,a.
3BaAH ra j!byAH CianKo Ha^HKapAa, a^H Bor snaje^HMyoBO 6eao
npaBO HMC, HAH cy My ra naAJeAH, hah ce TaKo caM npo3Bao.
JeAHO "jyTpo narnaAH ce caMH ohh A^a y feeiHJy ManacTHp-
CKy. rntenaH peie CxaHKy Aa ra o6pHJe. Hah je CTanKO na to
.oAaBHa MHCAHo , HAH My je OHAa na yM naAO, hah KaKO napoA
 fflHEnAH MA^IH 73

noBHJe^a no^MHTH ra MaxMjT nama CKa^apcKH, tbk Aorna 6pHTBy

40 rpK^ana HIlienaHOBa 4a ra no^6pHJe, 3a4y6e rBo;K^eM, npeKUHe
My AHJexaaK h ^orna TH^yT 40 BpaTHHJex JKH^a. IIoKyuH no Kykn
opyatje n niTo je 6eao najdo^era, naK ysjanie Koaa IIIiienaHOBa
H no6jerHe y CKa^ap. TaMO ra nama o64apH h ^oqeKa c bciheom
C^aBOM.
mtienan Ma^n h no CBJe^o^Sn ^yat^eBHJex ^y^n, n no nnc-
MHMa /I,oyiropyKOBHJeMa a no Ka3HBaH.y BpcHHKa My, 6no je ^iob-
,

JeK 34paBora pasyna, yMJepene pe^nxocTH, ap^e pa36opHTOCTn n

Ao6pora cpij,a. FoBopno je jacno n oTpecHO. HaJBHuie ce cxapao 4a
MHpn napo^ ^a npeTHJen,a 3.1a n ^a ncKopHJenn ocBexy. Bho je
,

mTe^H^HB a ne TBp^ni],a hh nycTopyK hh ^aKOM. JKhbho je

, , ,

Ma^OMe y ManacTHpy Kao Ka^y^ep n aerose cy ocy^e 6Ejie npa-

,

Be^ne n 6ecnpHCTpacHe. J\,?i ce nnje paanBao, n ^a je 6no 6o-?bera

34paB^a, TiHCTO 6ho 6h Il,pHy Fopy ype^no n sap o6hobho CTapy
KHeateBCKy B^acT.
Kg je 6ho h o^ Ky^ je 6ho, nnje ce nHKa^ npaBO sna^o, aiin
no Ka3HBaH.y Maxnna najnpHAH^HHJe je ^a je 6ho ^nje^HHK h3
xpBanKe rpaHHi],e npesHMenoM PajnieBHii.
y neT TO^RRSi BberoBora rocno/i,apcTBa fl,ocTd je MyKe n ry-
6HTKa nponaxHia I],pHa Fopa n HpHMopje o^ TypaKa n MAe^Hta.
AiH npaBora nanpeTKa 6e3 MyKe neMa !

Pt. ^ yBHUIA
 HAP04HH nOI^PET y CPBHJH. A^BOI^ATH H
nPABHHIUTBO. HCTOPHJCI^A U,PTA

(CBprnetaK)

Tone ce Hapo^ Ha/i,ao a HHJe ce cexno ,3.a je CTapoMe jynaKy

MHoro ^aKine 611.10 cjomhth ^aHi],e xypcKe BiiaAaBHHe y CpdnJH,
Hero HSByiiH napo/i, h3 nana y Koje je sanao 6ho, h onpocTHTH ra
sanaKa y Koje cy ra yByK^H ohh kojh cy ibHiie ynpaB^a.iH. Hh-
KaKBa Jbyj[CK'd cnara, nnje Mor^a 3a MHoro ^eceTHHa ro^HHa onpo-
CTHTH cpncKH HapoA 0^ OHHx 3a^a y Koja ra je ysyK^a 3a neKO-
^HKO ro^HHa o^HrapxHJcKa B^a^aBHHa. Eajninapn h se^eHafflH 6eae
cy ce pa3MH.ie^H Kao nHJaBHiie no Hapo^y, h Ha ca cbum 3aK0HHTH
Ha^HH KpB My fteroBy ncnaja^H. y deMJbR ce cxBopn.ia jaKa ^hhob-
HHqKa KacTa Koja ce 6H^a hcthm sao^hhctbom OKa^a^ia llHTepecH
cxa^emKH 6h^h cy Heodn^iHO H3yKpnixaHH h Hapo^na ce Maca yBa-
^H^a y ^era^ne Mpeate naparpa*CKe. Hlxa je Morao y OBaKHM ne-
cpetHuM npH^HKaMa yqHHHXH cxapn Bolja peB0J.yi];HJe ? Ilo;i,epaxH
3aK0He, HOHHiuxHXH naparpa<i>e 3e^eHaui.ayK n Kajnuiap^yK, 6e3
,

ynyxapiber necpetHor rpa^ancKor paxa nnje HHKaKo Morao. IIo-

,

KymaBao je o^ CBaKe pyKe /i,a Hapo^y noMorne na je CBy^a na-

,

HHiao Ha neo^oAHBe oxnope*. HcxHHa npe^ BeroBHM norana na-

Aome y npamnny xHxy^e „6j.aropo4CXBa" h nBHCoKopo^cxBa," o6pHy
ce 4pyrHM nyxeit xok Hapo^He cno^ne no.iHiHKe, HcxHcny ce xyp-
CKH yu^HB H3 Cp6HJe a vHyxapitn no.ioiKaj ceM neKHx Heo^HMno
,

Ma^Hx 4<opMaAHHx H3MeHa ocxa^e ncxoBexHH 3a xo luxo je uo

, ,

HeBO^LH xaKH Mopao ocxaxH.

* ^HTaouy je nosHaTO KaKO cy naparpa<i>H 6hjh CBesaAii pyne jyeasy 04 ro-

AHue 1815, KOJe HHJe Morja CBesaTH hh Hajrpy5^a asajcKa MycJOMaHCKa cth-
11

xHJa, xe npH cbomc noBpaiKy y CpSwjy Mopao je i\ieAaTn ca CKpraxenHM py-

KaMa KaKO Kajauiapii u se-ieHaran npoAajy Kyhe h seM^e napoAHe, h cae uito je
Morao ypaAHTH 6aAo je to: Aa nocTaBH hobb HHiiOBHHKe (HSBpinuieAe) kojh he
HecpeliHe npoAaje ajto npe HSBpraiiTH.
 HAPOAHH nOKPET 75

Ho H naK ofl, BpeMena y KOMe ce hcthchy xypcKH yTHAaj h3

Cp^HJe, H na^ome 6^aropo/i,HHqKe iniy^e, /i,aTHpa h hckh yny-
TapifcH noKpeT kojh je npoTHBan oHoaie ciaay Koje ce npoxeate join

04 B^a^aBDHe o.iHrapxHJCKe. ^Hcxa Hapo/],Ha MBcao sa npaBHM

Hapo^HHM Hanpe^KOM no^ie^a je y neKO^HKO
npoBejaBaiH h Kpo3
cany ^HHOBHHqKv h nonoBCKy K^iacy. Pea^Ha snaita h y oriuiTe
no3HTHBHa HayKa npeoxHM.te Maxa a naparpa4)H na;i,ajy y ii;eHH.
HapoA ce CKyn^a Ha CKynniTHee n HsjaB.tyje CBOJe ace^e Koje te
ce Ka^ TSi/i MopaTH ocTBapHTH. 3e^eHaiuHMa h KaJHuiapHMa o^ysHMa
ce no iia.io seivi^nuiTe h t. A- na tia nojaB.iyje ce na cpncKOM or-
H.HinTy no Ma.io n coi],HJa^H3Ma , Kojn h aKO je 3a Haine npHAHKe
npasa decMHcini^a h y Tonnja, onex 6ap to^ieko HMa sac^yre mio ,

cjiyacH Kao neKH iipoiecT npoxBB Hapo/i,HHx n^i>a4Kaffla y CpSnJH.

Cse ce peKao 6h OKpehe na 6o.Le, a.in 4a ce 3anHTaM0 aokjic nac
MOJKe AOBecTH npaBHniKH u a^BOKaxcKH onxflMnsaM kojh ^anac
ynpaB^a Hapo^HHM noKpeTOii y Cp6BJn ?
Ako 3ar^e/i,aM0 y CBponcKy Ky^xypny ncxopnjy BD^nlieMO, 4a
je npaBHHmxBO Hajsnuie npoiiBexajio h pasBH^io ce K04 ohhx na-
po^a K04 KOJHx je npaBH.iHo pasBHtie 6h.io cnpeieeo y npnpo^noM
,

xoKy CBOMe, h nacxa^H aHOMa.iHH 3an.iexeHH ^pyrnxBeHii o^hoch

KOJH cy npeBa3n.ia3H.in npasny cBecx napo^Hy. Cxapa ^p'/saBa pHM-
CKa Kao HaJBnme npaBHo oranrnxe na CBexy Mi^ saM 3a obo ao-
B0.1.H0 A0Ka3a. K071, PHM^ana npaBHHuixBO je 6n^o Heo/i,o^HBH
pe3yAxax anoMa.iHe /i,pataBHe 3ajeAHnii,e, y Kojy cy no u&BOJbn cxy-
nn^H neOpojenn napo^n kojh cy nsia^n ,/i,o Kpajnocxn pa3H0AHKe
,

npaBHe oSniiaje h /i,OMaiie ycxanoBe. lis OBaKHX ncxnx n.in ns no-

Ao6hhjhx yspoKa i^Bexa.io je npasHHuixBO nociie nponacxn pnaiCKe
n;apeBnHe , y cpe^ae-BeKOBHnji n hobhm eBponcKHii AP*-aBaMa. Fpy^a
CH^a,^eyAa^HH chcxcm, apncxoKpaxcKa Ha^MotHocx n cyataacxBO
EAR cxpora noxiEfteHocx Hapo^na 6hah cy y cpe^iteM n hobom
;i,o6y po^Hxe^H n ^aAHJ&e npaBHumxBa. IIIxo je Betia noxHHBenocx

H cxpaniHHJH npnxHcaK, xo CBe BHuie CKane itena npaBHHn,HMa n

a^BOKaxEMa a na npoxnB ona^a hm Bpe^nocx y npaBOJ cpasMcpn
,

ca Hapo/i,HOM caMoynpaBOM h je^naKOcxn. Obo je ncxopnjcKH *aKX

KOMe ce ne MOHte nnnixa nperoBapaxn. Ako ysMCMO 3a npnaiep Ay-
cxpnjy n Mai^apcKy, y Kojoj ce APyinxBenn npoii,ec najanoMaAHnje
Bpmn, nahn teiio noxnyny noxBp^y 3a obo mxo caM noMenyo
npaBHHHKO.Ai H a^BOKaxcKOM i],BexaH.y. IIpBH ^paiaBHeiiH n iiaj^iy-
BennJH ^y^n y Aycxpnjn n MaijapcKOj jecy npaBHHii,H n a^BOKaxn,
3a xo fflxo cy onn npesia npnyinKaina Koje xaMo B.aaA^iJY je/i,HHn
MoryiiH nocpe/i,HHi],H n3Mei)y upnxHCKyjyKe B^a^aBEne n npnxHcnyxor
napo^a. OsaKy ncxy y^ory ni'ajy a^BOKaxn h npaBHBii,H n y ocxa-
76 HAPOAHU nOKPET

^oj EnponH, crmo pasyiie ce, y mhoto MaaeM pasnepy. Y.iora je

,

ftExoBa y OBaKHM npH^nKaiia n^eMeHHTa h naAMotiHOCT APyniTBena

noTHYHO onpaBAana. Aae KaKsy sa^aty n y^ory HMajy ^anac a^-
BOKaTH H iipaBHHi],H y CpncKoj KHeaceBBHH, y seM^n 6e3 KacTa h
apncTOKpaTHJe 6e3 BOjiHKor npHTHCKa o^osro fl cxpore noTiHae-
HOCTD Hapo^ne? Miiajy ae ohh Ma KaKBy nocpe^HnqKy sa^aky h
^HMe ce Mome onpaB^aiH anxoBa er3HCTeHi],HJa h ^pyniTBena na^-
MotiHOCT? K04 Haniera Hapo^a y Bojboahhh npaBHHU,H cy h a^-
BOKaiH je^HHH 6paHHon,H H 3acTynHBi],n cpncKora Hapo^a o^ non-
^aBe Ma^apniTHHe a^H na niTO cy y Cp6nJH OBa /i,Ba iiotHa cxaAeiKa
;

KOJH ;i,pate ^a cy no3BaHn HaHeoHHii,H ^pyrnxBeHora noKpexa ?

Be3 CBaKora oKO^Huiaja mojKQ ce ciLo6o^HO h caKecno KasaxH,
^a OBH cxa^eavH, o^ KaKO cy y Cp6nJH HHcy HHKa^ bpiuhah Ka-
KBy nAeMennxy y^ory ^Eme 6e ce bbhxob oncxaHaK onpaB^ao a
, ,

6rae cy yBeK n ca cbhm HexoxH^mo npoxHB npaBnx HHxepeca na-

poAHnx, OKHBajytH napo^HH jkhbot y CBe 3aniLexeHHJe h npaBHOj
CBecxH Hapo^Hoj Henpncxyime saKoncKe <i>opMyiie. 3a xo cy h je^nn

H APyrn join n ^anac npaBH ^omJbSiJifl y Cp6HJH, kojh neiaajy hh-

KaKBor ocAOHi],a y Hapo^y, ho raxa Bnnie a^BOKaxa cy y caMOMe
Hapo^y npeKo CBaKe Mepe OMpaateHH h npe3peHH. 3a mxo? Hh sa
luio 4pyro Hero 3a xo, mxo je anxoB oncxanaK xecHO Be3aH ca na-
po^HOM HecpeboM, ca mhophm h AjrHM napHHii;aMa, ane^axaMa
aja.a6aMa, CBal^aMa, pas^opHMa n x. 4. h mxo je anxosa ar^bsl ko-
pncx ^a ce y xe cxBapn yMemajy n naBO^e saBai^ene cxpane na
^yra h xeniKa napHnqeaa y KOJHMa ce je7i,Ha oa A^ejy saBa^eHHX
cxpanaKa ca cbhm y nponacxn, a 6orMe ^lecxo laKa cy^^a h o6e no-
cxHree. H^nxaoi^y je no3Haxo KaKo cy HeKO^HKO Haniax cKynmxHHa
jeAHa 3a 4pyroM 3axxeBa^e 4a ce yKHHe pe^ a^BOKaxcKH; ho no
CBoj npHj.Hii,n y obhm npe^^osHMa Mopaiio je 6nxH jom hckc yMeme
OCHM MHCxe Mpatae Hapo^ne na a^BOKaxe. Ochm OBora a^BOKaxn
H npaBHBLi,H HHcy HHKa4 6hih hhxh tie Ka/i, 6flXH 3amxHXHHi],H h
6paHHoi],H Hapo^a y Cp6HJH, Hero cy yBCK 6HiiH na cxpann jaiera
H^H cy 3acxynaiiH cBoje ce6H^]He HHxepece. Ila mxa 6n 4Pyro h
Mor^H pa^HXH ./by^H qnja je er3HcxeHn;HJa xecHO cnojena c Henpa-
BEiiHHM Hapo^HHM pasBHXKOM H He3roAaMa? 4oJnaBmH y 3eM^y pe-
Bo^yi],HJe H noxnyne je/;HaK0CXH, Mopa^H cy, aKO cy xxcah /i,a skhbc,
na xxe^H h^h ne xxe^n, ^a CBe Bnme peinexe npnpoAHH xok na-
po^Hor pa3Bnlia n xHMe cxBapajy ce6H mxo Bnme 3aHHMaH)a. H3
OBora He Ba^a H3BecxH Kao ^a cy npBH npaBHHn;H n aAUOKaxn
,

KoJH cy HaM ^omAE H3 Aycxpnje saje^no ca xaMomanM 3aK0HUMa

H ycianoBaMa, HMa^n 3^y BO^y h pt^aBy HaMepy ^a o6pHy xok
Hapo^Hor pasBHXKa y Cp^HJn kphbhm nyxoBmia na ^a cy y xom
 HAPOAHII nOKPET 77

;i,yxy BacnHTaBa^H h CBOJe Hac^e;i,HHKe. He, ohh cy 6rae Bacnn-

TaHH .Kao inTO caM bq}i noMenyo .MeTa*H3HqK0-npaBHn^K0M yie-
,

Homty Ha sana^y, Koja hx je 6HAa 3ac.ieun.ia to.ihko, ^a HHcy

HHKaKO Mor^H nojaMHTH, ^a je^ne acTe ycTanoBe h saKOHH Mory
3a je^aH HapoA 6nTn o^ KopncTH, a sa APyrn o^ ro^eMe h ne-
HCKasane Hecpete. HoBa Cp6HJa aKO je xTe^a 4a 6yAe Hapo^Ha
ApacaBa nnje HHKaKO CMe.ia nociaTH ^pjKaBa nyna npaBHHKa h a^-
BOKaTa, nonoBa n iHHOBHHKa, Kao niTO je to c^y^iaj y AycxpnJH
H Mai^apcKOJ. A^h obv acTHHy HUKaKO HHcy Mor^in iiojmhte npBH
Hamn npaBHHii,n n a^BOKaxn kojh cy yje^HO 6H.in no^i, uithtom
,

oyiHrapxHJCKe B./ia/;aBHHe h saKOHo^asiiH y Cp6HJH. Ohh hh naj-

,

MaH>e HHcy nosHaBaAH Hapo^ y Cp6HJn, na cy sa to o6d^ho npe-

3npa.'in CBe aeroBe oco6HHe h ^OMate caM0HHK.ie ycTanoBe, h ca
HaJBetiDM cy naTpnoTnsMOM iiaBa^n^n ^a npeca^e Ha BpaT na
HOC aycTpHJCKy ii,QBH.iH;miJ,njy y Cp6HJy, Koja je Mopa.aa, na xtco
Ko H^H He xTeo, AOHCTH ro.ieiie uitctc hcthhc[xOm pasBHTKy namera
Hapo/i,a. Ho niTa SHaaio 3ap je y^ec cyA^nne TaKH,
, nameM na- fl,a,

poAy niKO/i,e HOAJeAHaKO n npnjaTe^BH h nenpHJaTCBn BeroBH ! !

OBa ro.ieMa norpeiuKa Kojy cy ca cbhm hcxoth^ho y^HHH^H

npBH Hamn npaBHHi;n n 3aK0H0/;aBn;H OKOBaBUin Mia^aHy Cp6HJy
y CTape Hsau^^e TytjHHCKe ycTaHOBe, no^e^a ce y HOBHJe Ao6a
yBnl)aTH CBe jacHHJe xaKO, ^a cy n caMH npaBHHii,H, oco6hto ^y^H
ofl, M.iai)er napauiTaja noMe^H uiapnTH amcao no napoAV Aa Tpe6a
,

nonpaBHTH oho uito cy H-nxoBn npeTxo/i,HHi],H ncKBapn.in na niTa ,

BHUie H y casiHM MnHOBMn^KHM peAOBHMa peKao 6h HOBeK oceta ce

HeKa Teatfta 3a obom nonpaBKOJi. OTy^a Aaxnpajy npe^-iosn na
Hanioj ^ancKoj n OBoro/i,nniH>oj CKynminnn a^-
/i,a, ce npeycTpojn
MnHncTpai],nja /i,a
,
ce saBe^e 6p3o n KpaTKo cyV'H>e, ^a ce CMamn
'iHHOBHHHHMa H^aTa ^^ ce yKHne 6HpoKpan,HJa n t. 4. Hapo^ 6o^n
,

na BHffle siecTa, a.m He yiie ^a na^c j.eKa. Y CBOJoj nanBHOCTH, oh

TpaiKH OHO niTO He MOJKe AO^ni'ii- ynpocTHTn aAMnHncTpai],HJy h
y^HHETn Aa ce 6p30 CTBapn npecy^yjy ne sna^n hh Bnme hh Maae
HO KacnpaTH no.i0BHHy h Bnme iHuoBHHmTBa, a to oneT sna^H to-
AHKO HCTO, KOAHKO OTCTH H3 pyKC MHorHx nopoAHn,a CBaKHAamae
anxoBO acHB^eae n ocTaBHTH hx Aa CKanaBajy oa r^aAH a c hot- ;

nynoM o6o.ihi],hjom 6e ce y^Hnniio jom Bete n

6npoKpai],HJe 3^0
CTpaniHHJe. Ako cy xTe^n napoAHH npeA>iara^H Aa ne y^inne nnKOsie
Ha aiao h Aa 6yAy npaBE'inn cnpasr HHHOBHHniTBa n 6upoKpan,HJe
y onniTe, Mopa^in cy TaKO hcto npeA^OJKHTn Aa ce nonnniTe 3aK0-
HOM 3e./ieHamKH h nHTejiennnjcKn AyroBH, h Aa ce oc.io6oah napoA
rpo3He TAo6e n Ayrosa anxoenx n t. A- Hena mhc^dm hh jeAHor
HCKpenor cpncKor naTpnoxe, kojh ce ne 6h ca OBaKHsi npeA^oroM
78 HAPOAHII nOKPET

CJL03KH0 a^H TaKO HCTO HCMa HH je^Hor naMeTHHJer ^lOBeKa kojh

,

Be 6h yBH^eo rp4Hy naHBHOCT OBaKor npe^./iaraaa. OaaKO ce hcto

Moaie Kasain h sa npe^or o yKHnyiiy ^npoKpai^DJe h pe^opMHcaay
cy^CKe H no^HUHJCKe cipyKe. Mane cy CBaKOJaKO jacne y APyin-
TBGHOj namoj opraHnsannjn, ho KaKO te ce nonpaBHTH no/ijeAHaKo
cy ce noKasa^H EHnoTBHTHH n napo^HH npe4CTaBHni],n h Haiim y^ieB-
HH npaBHHi],H. Cbc npase^He a:e^e napo^HHx npe/T,CTaBnHKa h cbh
Ha CBeTV naparpa^u n npasHHiKe Teopnje He te moIih ^ocaAamftHM
HaqnHOM oBy CTBap pemnTH, a ^a He Hanecy join Bety necpety na-
meMy napo^y, Kojn je Bet npecHT HecpekHHx ynyxapanx npeBpaia.
yo6pa3HTH 4a ce jrome roMH.iaMa hobhx saKona h napel^eBa yiH-
HHTH KaKBa TO^ CTBapHa pe<i>opMa, TaKO je hcto 6ecMHc^eH0, Kao
niTO je 6ecMHC.ieH0 npe^^araTH, /i,a ce na Max yKHHe n to „ierai-
hhm" HaiHHOM 6HpoKpaii,DJa. OBa je HCTDna, Ha;],aM ce, nosnaTa noA-
je^HaKo CBHMa CBecHHJHM npaBHni],nMa Kao n Hapo^HHsi sacTyn-,

HHn,HMa. ,

Ho H naK pa/i,HKa^He n ^era^ne pe<i>opMe^ ca cbhm cy Moryte

K04 Hamera napo^a. Cpetna nocTynna saKOHCKa Hapet/eaa Koja ,

6h ciyacH^a Kao moct npcKo Kora te ce npeiiH h3 ca/i,afflH)er y

^pyro HOBO (hah 6o.Zbe 4a pe^CM cxapo Hapo^Ho) cxaae, KOJa 6e
yMHHH^a ^a cxape Mane noMa^o HsyMnpy a nose ce Bnme ne na-
roMH.iaBajy, Mor^a 6n noAJe/i,HaKO 3a.T,0B0^HTH npaBe/i,He napo^e
saxTCBe n ne kpbhth iHHOBHHUiTBy npaBa fl,o Kojnx je ^eraAHHM
nainnoM ^om.io. ^HTa.iai]; te ce .laKO ccthth, /la ce OB^e roBopn
' HeKHnpaBUHKa, iioJHx Dpiijaiejba, ^pJKe: Aa ce paAHKaAHOcr h jerajinocT
0,1

y nojjiy nHKaKO ne
ciaaiy, a xaKO hcto nocrynHOCT a paAiiKa^uocT pea-opMH-
caaa jep, Be^e, nojan paAtiKaAHor pe^topMOBaBa saxTesa, as. ce sopHiny cae
;

crape ycianoBe h noBe ce ocnyjy; a obo ce onex ne c^ajKe ca noJMOJi aera^-

HocTH. Obej ripaBHHUKn co*H3aM H3r;ieAa na npBii nor;ieA ca cbhm KopeKian
a^iH KaA ce Jia^o AyS^e y cxBap sar^eAa, oAiiax ce noKaae Bap^nBa iipiipoAa
aeroBa. TlpyuiTBeHo xe^o, Kao HaJKOMn;inKOBaHnJH opraHHsaM y npiipoAH, noKpehe
ce H pasBHJa y 6e36poJHHM npaBii,HMa BHJyraBiiM nyxoBUJia, kojh ce Jiopajy
11

npoyinxH h casHaxH, na tck OHAa iipejia OBOiie noKpexy pe-topsie VAeniaBaxH

inju ce 3Haiaj jeaiiHo y xomc cacxoja, Aa ce npHpoAHOM xoKy ApynixBenor pasBoja
He cxaje Ha nyx pasHHii ycxanoBaMa Roje xaj xok pewexe. Ho KaKo 3a obo xpeoa
Bcojia MHoro npoy^aBana nocxynnor h onasHor pe'topMiicaaa, xo 611 ce narjHM
ocnuBaHieM ycxaHoea xck oHauo oa paiiena npejasH.io caMo 113 jeAne 3a(3jyAe y
Apyry H Ha xaj ce HaiiiH xpoinajia nanpasHO ciiara HapoA»a, Koje je onex npo-
THBHO CBaROM a KaMO All paAHKa^HOM pe^opjiHcaiBy. Ca obhm jio^KAa ue he ce
CA031HXH HamH noJHXHHapii, KOJH Apae Aa cy Ao6po npocxvAiipajii 11 iiojsiiiAU
Hainy ApynixBCHy naxowiortijy a npa xoii neMajy noJMa He cano naxo.ioriiju
nero hh aajnpocxnJHM •I'yHKUHJaiia CBora opraHH3Ma kojh je neiJCKaaano npo-
CTHJH OA ApyniTBeHor. JaAHnuH, KaKo 611 ce sacxHAeJii CBora raapjaxaHCXBa
nponHcyjyiiH jeKOBe ApyiHTB^noM nameM opraHii3My, kojii je y cxaay nenop-
jia^HOM , BaA 611 caMO luiajiH u HaJMaae iiojiia paAy Kora ce npiixBaxajy !
 HAPOAHIl nOKPET 79

OHHM saKOHCKHM Hape^eaHMR, KOJHMa 6h ce yAecHAO ^pyKinje Ba-

cHHTaite H ocTaBHAo seoKpaeHO npaBO ca/i,amH>HM MHHOBHHii;HMa h
6npoKpai],HJH a sa 6yAyte nponHca^n ce xaKH yMOBn KaKo te
,

HUHOBEHKa MaAO HO MaAo HecTajaTH, napoA Ao caMoynpase 7i,oiiH

H T. A' A.iH Kao iHTO caM Bet noMeHTO nauiH cy npaBHfli],H h npn
Haj6o^oj CBOJoj j&eJbE 7i,a napo^y noMorny caBprneno Hecnoco6HH
Aa OBaj cpekHH npe.ia3 y^ece je^no 3a to, ihto cy CBe npaBEHime h
,

naparpa4>CKe Teopnje HHCxe MaTa*H3H^Ke ancTpaKi],HJe, Koje cy ce no-

jaBH.ie y Mosry KaKBora psMCKor, HCMa^iKor h.ih Ma KaKBor ^pyror
npaBHHKa Koje ne Mory HMaiH HHKaKBe npnpo^He Bese ca CTBap-
,

HHM ApyniTBeHHM o,a,HOCHMa Hamera napo^a a APyro, mio npan- ;

HHii,H no npHpo^HOM HeoAOi&nBOM Harony caMO^pataaa, Kao ^hhob-

hhi];h HHiHTa He Mory pa^HTH npoinB nHxepeca CBOjnx h CBora

Haj6.iH;Ker noTOMCXBa.
Ko.iHKo cy npaBHHi],H HCMotHH Aa npoHaiiy sro^Ha n cpeiina
npe.aa3Ha napei^eaa saKoncKa, KOJHMa 6n ce napoA onpociHO ohhx
ycxanoBa Koje HHKaA aeroBe HHcy hh 6H.ie, Hero cy My ca cxpane
HaMcxHyxe, Moaie ce j.aKO Bn^exn h3 Haj6^nate naine nponiAocxH,
Ka4 ce je^aH o/i,.in^aH npaBHHK y qnje ce nomxeBe h /i,o6py Bo^y
He MOJKe HocyMBaxH, no mxo ce cht na npaBHHMKOJ Kaxe^pn na-
nponoBe^ao Mexa-snsH'iKor npaBEH^iKor ^H6epa^H3Ma, HHJe yneo y
xpenynnMa Ka^ je napo^ noxpaatno pe^opiie nn OKpeiiyxn, h na-
po^HO npe^cxaBHnmxBO narJieAame npe^ bhm Kao nenpnjaxe^CKa
BojcKa. (6ap xaKO ce on caM Hspasno). Ila ^a ^h je niviao npaBO
OBaj MHHy^u ApjKaBHHK uiTO cc xaKO n3pa3H0? Sancxa noxnyno
npaBO, jep 04 aera ce nernxo xpaain.io mxo je cnary H.eroBy npe-
BasH^asn.io, h 3a Koje CBa aeroBa ate^a n \)0A0JbY6jbe, npaBO no-
mxe&e n cpncKO ocetaae, npaBHHUKe xeopnje n naparpa<i>H nncy
6h^h hh 0^ KaKBe BaatH0cx3, Ha KpaxKO o^jinqan npaBHHK, nonixen
Cp6HH a iiecTHx po/i,o^y6, noKasao ce y xpeHyn,HMa pe^opivre ca
CBHM Hecnoco6aH 4a je HSBpnin'. 3a mxo? Ha^am ce, ^obo^ho caM

* Hs oBora ce Mose yeepHTH noniTOBaaH iHxa^au ah ce y obom ijanKy ;ihiho

HJimxa ne npHrooapa hhth ce moikg npnroBopHTH Hamuli npaBHHUHsia. Ho upa-
BHjy, Me^y CBHMa namuM cxa.ieaiiiMa npaBHHun cy HajysBunifitnija Kja'^a naraer
HapoAa, Koja je nyea laciH, poAO^yfiAa, canonoatpTBORaiBa h HaJBHinHx uAea^aHx
H anco.iyTHHx HcxHHa; a^H oani osaj bhcokh, ancojyxHH h cyBHmHH no^iex H>n-
xoBHx AiHCJu H ja^HHa ocehaja h jecie oho mxo hm ciiexa ah c Koparafey Mory
paAHxn ea pe^opjiajia Hanie ^pymTPeHe opranHsanHJe, Cbc cy npaBiiHHKe aKCHOMS
HCTHHe anco^yxHe —
fiat justicia pereat mundum— na npoxHB csa uaie^a Ma KaKse
ApyinxBene opraeiiBauHJe Mopajy 6mu Beosia pe^axHBHa, xj. Mopajy oAroBapaxH
HapoAHOM pa3BP!TKy H ocoSHHaMa. Ha KpaxKO npaBne ycxanoBe. Mopajy OAroBa-
paxH npaBHOJ cuecxu HapoAHOj h r^e xo HHJe xy npasAa h saKOHii AOBOAe y
norii6HJy ue^ioKynaH napoAHH passaxaK.
 ^
80 HAPOAHn nOKPET

o6jacHno. Ho no Mopa ce npHSHaiH /i,a ce Ha HamHM

necpeiiH
^oca^aifcHM CKynmTHHaMa ne Hsnece hh je^no npe^iasHO nape^eae,
Koje 6n ii,EJba.AO na noTnyne pa^HKa^ne pe^opne y Cp6HJH, caMO
je OBe ro^HHe A/i,aM BorocaB^teBnli npe4./i0JKH0 nemTO HaviHK na
OBa cpeliHa npe^asna Hapel^eaa, t. j. ^a, ce CMaae n^axe ^ihhobhh^-
Ke A./IH je npe;i,^or fteroB ca cbhm HeKopeKTan y Tone : dito ce
BHM CMcpa^o, 4a ce yiera^nnM nyxeM o^ysMy npasa HHHOBHHiKa
Koja cy OHH Ha hcth Ha^HH aa^odHAH. Ho h naK KaA 6e ce c A^a-
mobhm npe^^oroM n^iaxn iinHOEHHiKoj ocTasHAa Bek CTe^ena
npana HeoKpaeHa h orpaHHTieae ce Ha 6y/i,y}iH0CT pacnpocTp^o,
OH 6h 6ho BeoMa noBO^Ban sa 6yAytie pe«sopMe y Cp6HJH.
HaniH HapoAHH npe/i,CTaBHimH nope/i, rp/i,He neBeniTHHe y CKyn-
niTHHCKHM noc.iOBHMa n rpy6or HenosnaBaBa saKona napo^Hor
pasBHta, HHcy Mor^n HSBecTH HHKaKBy BaiKHDJy pe<5opMy join h
3a TO niTO cy ce noBHJa^n 3a ^y^njia ns CTpanKe .inCJepa^ne, kojh
cy 04 BeKa naTpaniKe cxRaxa^n ^pyniTBeHH noKpex y CpdnJH, ysn-
MajyiiH yBCK noc.aeAHii,y 3a yspoK n o6paTHO. Ho CBOJoj KpaxKOBH^-
HOCTH OBa napxHJa ko^ nac Hajnpe xpaatn onaKe ycxaHOBe, icoje
Ba^ia ^a ,6yAY pesy^xax MHornx ^pyrnx He6pojeHHx n no iiacy na-
po^Hy KopncHHJHx ycxanoBa, na np. noxnyny ^n^my 6e36eAH0CT,
anco^yxHO ciio6oAHy mxaMuy n x. CBe naxpaniKe ^o eKOHOMHHX
fl,.

H BacnnxHHx HHxepeca napo^nnx, a 3a6opaBiba ^a je c^o6oAHa

nixaMna h noxnyna .an^iHa cnrypnocx n,BeT, a ne Kopen y ^pynixBe-
HHM ycxaHOBa.Y^a. Ho mxa je ^nSepa^EMa fl,o xora /i,a MHoro .lynajy
r-iasy oko ncnnxHBaaa saKona napo^Hor pasBHXKa, ohh npocxo
xote c^o6oAHy mxaiviny, 4a ce chxh nsBHiy, h imny 6e36e4HOCT
M Hx 3a xo He MOffl:e hhko na o^roBop y3eTH, na te ^na^^a" xo
H napoAy kophcxhxh\ ylM6epa^Ha nama napxnja 3a6opaB^a a^ ce

* Hama jaQepa^Ha napTuja npa cbcm Tone dito joj ce Aauac mo^kc c uyuiiM

npaBOM upHroBopiiTH sa H>eHy 6e3uaie.aHOCT h p^aBO cxBaiafte hjh 6o,*e Aa

peieM HepasyMeBaite npasax Huxepeca nainera napc^a, iinaK una Be^uKe sacdyre
niTO je CBOJHM cayieraheji iipunoaiorja ^a ce oSopn oJiirapxajcKa BwiaAaBHea
Aa ce cjo6o4aiije mhcjh noKpeHy no HapoAy, Aa ce npacxynH Ma KaKBUM pe'top-
Maiia HTA. Ajh Aanac cne obo hhjc aobo*ho; Aaaac ce ne cuie paAHTii n pe<[>op-
MHcaiH Ma KaKO 11 saAOBo^HTH ce ca iieKHii jwdepajHUM ycTanoBaiua KOJe cy
caMo OA KopHCTH li^acu HH'rejiHreeTHOJ a JtacH uapoAiioj jeABa Aa te inxo ko-
pHCTBTii. Pe-topMc, HCTiiea Mopajy Aanac ohth nocrynHe, a^iii ca cbhm paAHEa^-
HC xaKo Aa OA ohhx ycianoBa KOJe cMexajy HapoAHOJi pasBUXKy ne ocraje hh
xpara. Jl,a HHJe CBa cpelia no napoA y npaBOM cMiic^y y ca cbhm caoSoahoj mxaMcu
H ;iHMnoj desGeAHOciH, mojec ce ^nSepaJHa napxaja HajSo^Be ysepHXH aKO noXvieAa
na name najojiuKe cyceAe: PyMynHJy h MayapcKy. xAe nocToJH h jeAHO h Apyro,
na HnaK HapoAna siaca y hsboj^h ubhjh. KaA ce y aeu^H oSpasyjy naprnje (a
to je neoAO-BMBH pesyjxax cBaKe ycxaBHocxn) 11(5yAe ce B^aAa ysHMa^a vac H3
 HAPOAHII nOKPET 81

Kyta He no^inae ca m^ieMeHa, a He noJHMa hh to /i,a te nape^eaa

c.io6o/i,Hoj uiTaMnH h ^hhhoj 6e36eAHOCTH ocTaxH caMO i^pna c^osa
Ha 6eAoi xapTHJH, CBe fl,OTAe, /^0K ce napo^ yMHo h eKOHOMHO ne
pasRHJe TO^HKo, /i,a My Te CTBapn 6jji,j ofl, KopncTH. HcTopnja Ky.i-
TypHor pasBnJia y Ebpohh ne noKasyje nan hh je^Hor je/i,nHor npn-
MepKa r^e cy c.io6o^Ha miaMna h noTnyna ^H^ma 6e36eAH0CT ctbo-
pn^e yMHO h MaiepHJa^io S.iarocxaae y napo^y, ho na npoTHB yseK
ce, no 3aK0Hy 6e3 H3y3eTKa, npoTHBHo OBOiie 7i,orat)a.io. Hapo^y,

KOJH HeMD^ocTHBo ly^e H n^a^Kajy KaJHrnapH h 3e^eHafflH, c^o-

6o4Ha je niTaMna ne Ma^o .ayKcy3Ha ycTanoBa. TaKO hcto noinyna
.iH^na 6e36e7^H0CT He te MHoro kophcthth ohomc, kojh je y ee'iHOJ
6op6H 3a 'tnsHHKO caMOApiKane. Ka^ 6h obo HMa.aa na yny Kama
^H6epa^Ha napinja, ona 6h ce Many^ia n^ea^HHx ycxanoBa ,

Koje H aKo cy npsa h najnpe^a noxpeda y tpopMaiiHOM h spe^iOM

cxaay CBaKora napo^a 3a Hani cy Hapo4 y obhm npn^HKaMa n naK
04 cnope^He Bpe^nocxn, h npnony^a 6h cbojckh oko xora, ^a ce
Hapo/i,Ho Bacnnxaae ^pyKinje y^ecn, 4a ce npona^y cpecxBa KaKO
6h ce Hapo/i, onpocxno se^ienania h noAnrao ce yMHO, MaxepHJaJ.HO
H Mopa.iHo. IIcTHHa OBO je nnxaae MpxBH }'3ao y nanicM Hapo^HOM
pa3BHXKy, KOJH He Mory pa3ApeuiHTn CBe na csexy *pa3e .in6epa^-
He, HO ce OHO Mopa h.ih xeuiKHM n ^yrnM pa/],OM n cpehnnm
npe^a3HHM napeljeanMa pa3MpcHXH. Obo Ba^a fl,o6i^o sanaMXHTH
HaniHM AH6epa^nHMa n onoMenyxn ce CBOJe ncxopnje 3a hcko^hko
npom.iHx ^ecexHHa ro^nna, Koja jacno o^mxyje iieMoii anxosy y
xoMe, Aa o6pHy npaBHM nyxcM napo^nn pa3BHTaK y Cp6HJH, n aKO
OBO npnsHajy (mxo ce ne MOiKe ca cbcx^hm o6pa30M nopHn,axH) on^a
He CMCJy 3a6opaBnxH, 4a y naninM npn^HKaaia Moate ycnenmo pa-
AQTH caMO 'iHcxn napoAHH tjCHnje, kojh no3Haje HcxopnjcKe saKone
^y^cKora pa3BHlia, a xaKO hcto h CBe ocodHne Hamera napo^a n
atHBOT fteroB ^o naJMaanx cnxHHn;a, Kojn je ihcx o^ csaKe napa-
rpa^CKe n npaBHH^Ke xeopnje n 6ecMnc^eHHx AH6epa.aHHx xeH;i,eH-

jeAHC lac mApyre napxHJe, oHAa je c4o6oAua lUTaMua opy^e tux napinja KOJe
ce Hrpajy miiypKe ea ^eiiHMa mace nony^apHe a KaA to 6yAe OHAa cy vcTaBHOcr

H cjo6oAa roBopa uy^MKHHcaAa. BmiiTe bh noc^ie ko^hko Bam je Aparo, AepHTe

ce H aKO xotiGTe h nyKume oa Myse cse BaM je ysa^iyA, napxaje hhth cayraajy
HHTH xajy 3a to; one ce ysajaMHO nperone h caiapy h aacxyaajy doa o6pa3HHOM
HapoAHHx HHxepeca ceoje ceSniHe napxajcKe KopHCTH. A uapoA? E oh je npeA-
CTaB^ea y ApyniTBeHHM napTHJauia. Eto, HHTaoie, y qeny je hcmoL 4ii6epaJHe
napmje h rpAHa HanBHOCT h HecMHc;ienocT H>eHHX jHf)epadHnx Teac&a Eoje cy
3a HapoAUH Ham nanpcAaK noinyHO HHinTaBe, npa cbcm tom dito cy JHuepa.iuH
no npaBHjy nynu no/aTeaa h poAOAyS^a.

OtAI^BHhA III
"
82 IIAPOAHU nOEPET

i],HJa; a npaBHHi],H h jiH6epa^i];H^ (^a h ne noMHiteM Teo.iore, jep

OHH Bet H He npncBajajy ce6H HHKaKBe na^MoiiHOCTH), coii,HJaiiHCTe
H T. A. npn CBoj CBOjoj Ao6poj bo^h ^a ihto toa ypa^e, niTO 6h
6eao oa KopncTH cpucKOMe HapoAy, y Ba^nBate ra y CBe Bete
'san^exe, h YMecTO ^a pas^ncxpe Bpe.io napOAHor namera noKpeTa,
OHH te ra cbojhm bhcokhm TeopnjaMa, Koje cy peay^TaTH MeTa$H-
SHiKe caffiapnje a ne ancxpaKH^HJa HeoAO^HBnx saKona ^y^cKor
noKpexa, joni BHme saMyxH h xHMe 6ecKpaJH0 oxeataxH npHpo^-
HH pasBoj Hauiera napoAa!

JA. ]^ H^OBAHOBKE'R

» y oBuj pe'iH MosKe ueHHTH npewa

ce Hatrn no ,i,ocTa snaieaa, Koja ce Mopajy
CMHc^y peieHnu,e h siaxepiije o Kojoj ce roBopa. TaKO y HajnpocTpaHHJeiw cbomb
ooH&iy oiia 03na'iaBa lOBCKa kojh rpaJEH ncKy ciio8oj.y, ho KasBy? to cano Mory
noroAHTH caMH jn6epajH. IIoa napiHJOM AHfiepa^inOM ja caji pasyaeo OB^e oay
ApyuiTBeny iiauiy napxMJy, Koja neaia HiiitaaBHX craaHHx Haie.aa; xnara ce 3a
ro^y *opMy y mbcto laarepHJe; Hema HHKaKBor noJMa o saKOHHiia ^ByACKor pasBHha*
CBe paAii HacyMne h u,eo ce n,ea paA no roioBy cacxoJH y myn^HU a>pa3aMa
n uecAanoj no^eMumi.
 «:he3 MMx/lOm
Apaivia y nei pasAe/ia

4EO TPETxH
nojaBa npBa

I,

UojBe 6AH3y BpycHHue

PajuA u CMUJba. Hu saniTa Buuie dpiiByi ne Tpe6a.

CMUJbCl IIIto AyAH 36ope, ja to BepyjeM,

Th He keui iiiiH, je yiii, peitii mii,
jjiiKaA Te HucaM laKor BiiAe;ia,
Tu AOMa j.)fflTe Ayro ocTajem ?
JoBane tu cii 6piiaiaH, neBeco?
,
OTan; Te Hete Bume nycTuiu
PajuK Ja Ao6po 3HaAeM —
tu cu c^ymao
HauiTo Ta ]c;iyTH>a , oakja xaKaB niTa peie KaA cu AOMa Aomao.
cTpax ? Ko-iKO je Hotii 6puffiHux uposeo
yi,a II cMpx BiiAiiM 6iix ce csiejao, Muc'ietu Ha le —
TBoje HeBOJte.
CaM J KaA ^yJGM poiiop r/iaca xBor. PajuK.
CMUJba AoK Mene MeAain tu ce He 6puHu,
CiyiBa Mil itpna Ayiny sanocn ,
Ta HU npax netec Kpiwa AeuTupa.
BojiiM ce TU kera cKopo no^asiiT, Ha Te6e nacTu itBesce, pyMenir.
y ce.iy oiiei caAa roBope
^a teie y 6oj — iia aoI^ox Te6u. — KaA TaKO
CMujita.
36opuffl, caA ty seceAa
PajuK /l,a OAeM AOMa.
/I,o6po Mil Aom.aa — (^yjy ce rjacoBH y ^aAHna. Pajah
Oj Tuiio Moja, a.i saniT ne pe^e : norje^a.)
Ca 2KyAH>e KpiMa jighh HiiKouie , "'lyjeiu ^H iBToroA ?
/l,o.ieTex Te6ii y tboj sarpibaj. r^/iacH npoAupy , Aa Typi^u Hucy?
CMUJba PajuA
3auoBecT ^ycMO Earner BOJBOAe ToTeK OAJeK necMe Bece.^e.
je
/l,a CBaKii CBOjy nejan cagysa, BojcKa ce Kpebe, ua^^ AOMa caA.
Aa JbYAii Be^e : KaA je Pajiik ly, Ja MopaM OBaj Aa o6Hi)eM Kpaj,
H qeia c H>iiMe ^yAn SiipaHiix Aa BUAHM nyTe u cse dorase,
6*
 84 KHE3 MIMOIU

CaA c 6oroM, Cmilio — neMOJ opH- IV.

HyTii, 'Baja-uama, Anu-aza u Huxoeaapaina
jeAaH qacaK Jiiipa CTe^eii,
/l,a Ttaja-uawa
}KnBOT 6ux ii,e.in oopdii aepTBOBO. HiiKaKBa r./iaca oa Apyaiiine joiii?
HeKaj Me AOMa 6p3o Ly tu aoK,
C BoroM caA, Cmiiao !
— AAu-aza
CMUJba.
Join HCMa he CKopo MHcyinM Aot.
a.'i

Cbc Mil ce diiiie o6n.iHo

iJiiHii
C BoroM, JoBane !(oAe).
H poojta, RAeESi Aa Han.iaTu TpyA^
II.
"Eaja aama.
Je/ian cejbai: fiOAasu.
OcBCTOM, FBCBOM Bcti ycKune rpyA-
CeACiK.
Ajiu-aea.
Ope ce r.iacii EeKir iioTMyyiii,
/l,pyaiHHa Be^aii : Typitii Ao^/iase.
TaKO je, namo, a./iax cyAuo ;

KaAa uo peun 6poAiiiu itpBaBoj,

HaKpBaBCByAa CTateui noroM iipyA'
Ako cii BecHiiK iviaca laKOBa,
^o6puM fey Aa le Aapoii Aapyjem. Ijaja-uama.
HeK Aot;y Typun qeKaMO iix mii, IIIto a^iax cyAii to je cytjeno,
FocTOMa HacTn Ao5pe cnpeMiiCMO IfceroBa xeK je 6e3npeKopHa pen,
IUtO KOJU IipiIMII HCK je IipOCTO My. Ayiaxy c^iasa EaA AoatiiBecMO,
Cej)aK. Te Ao6a Aoi^e Aa nosHa paja
(MGAa Ha cTpaHy.) IBTa jeAan BpcAii xypcKii yjAiicaj.
Bpx one nor.'ie Ta»iO n^aanime,
AAu-aza.
OfijianaK 6eo uito ce hoahio,
To cy CBG ^a^MC xypcKHx Ae.iiija. Ba CBaKii jayK cima lypcKora
(r^iacoBH ce Hyjy cse jaiH.) 3a ^iiTaB BOK tie opiiTu ce Baj
Pajuk. Kpo3 3eMjLy oBy mio ayiax peie :
^yjeui Au 3yp./ie — la^^aMdaca jeK ^a TypcKoj Aemi 6yAe 3eMmi paj.
Typmi cy cTiiMii — na opyjKJe caA! Cnara je paje ca cbum ciOMAesa,
(OAy.) TaHBpcTJe Toiiy3 lypcKiix cimoBa.
III. Haja-aama.
C apOTueue crpane AOAoae ceupauu, ne- Join jeAaH caMO yAap noy3AaH ,

eajy, aa nuMa Typiw.

na he HaseK noMpiai joj Aan.
:'.a

npBu TypnuH. Cse niTO je Ayma AaBHo jReAeAa,,

Cthiocmo cpeliHo y xaJAy^Kii Kpa- Eto caA cKopo AOieKacMO mh,
^X^yzu TypuuH J XaJAyyKa cu.ia seL je npona.'ia,
Illutapa dnte le join KaKBa, 3Haj. Aa ribesAO biiho ctojh ^uxaBo.

Ilpeu TypnuH.
Ha noco OAMax noxeituTe cbu.
Da.'iHTe cejia, 6pafcy CBeTiiie,
Hera cii, Spaie, aiyAan uaJBiiiue?
KyhimiTa ii.iaMeH BiixpoM Maiesa
/i,X^y2u TynuH. Paciia.iTe neKa sropii y npax.
JKyAan caM Sorjie M./iaAiix B.iaxiiBa.
A TAG 3aCBeT./llI IKllBOTHa ucKpa.
Jlpeti Typmm IIpociiuTe KpBii peKy HiiiaBy,
A ja 6iix xTeo Aa ce oAeneM HeK ce yiyyiii, HeKa ce yracii,
IIoMeAaj ApoH>e — iior.ie saKpne. HeK Tone paja c KpsaBii lajiacn.
^pjyzu TypnuH. Ta 3eMAa -
D,pHa —
to n.aaBo neoo
Csera he 611T11 caA ce He Cpimn — HeK BUAe, lyjy KaA Typ^nn cBeTii
Csy tcMO :3eMAy nopo6uTH mii, H Bepy cBojy 11 CBOJe iiMe.
B^iaxiiaa 6ulio, 3.^aTa, opyaija HncKOM paje upo6yAnTe,
II CBcra APyror juto 3aa;e.iiiiu tii. CaHJEHB, Mecen; ycnasane 3Be3Ae,
 EHE3 MH.10in 85

HeK nor.iGAe ca BiiciiHa. FAe AaBe jtyxe aKpeiie

ryje
Ha KpBaBO Ao.ie Mope, (Je^HOM TypHHH.v).
no KOM 6poAii maJKa ciase OABeAH po6;be obo aa cipaHy,
OciiaHOBiix jHyqaAii- Tlcima 11 ByKy neKa 6yAe ^acT,
PajiiHo Meco :ia h. je iipaBa ciaci.
KoATe ,
6paiio,
Be cBoje jiyKe.
Hia.iiiTe (OABCAy po6Ae).
(A.5H-arH.
nos/iaTiiby KpBaBe Ban pyKe
teui caAa ose B.jainKe nee
,

KaKO
He lUTeAiiie B.aaiuKe Kpsii yjiopiiT ara.
HeKa naAHe, hck ce cjipBu,
AAu-aza.
TTTto ce joniTe KpcTy K.iaifca,
TTTto c-iaBii CBojoj caH>a — CuKiipy,
Ha
a ii Kouonait
KO/iaii,

— Mnora KpBii,a iioieli Mopa,

roTOB noco, saiuTO 6piiHyTii,
CaMO HeK *iinieK hhko ne xapiii.
J\,Si ocBeiiiM sac ce6e ii

H ii.iajieHe Hainnx ABopa. Xaja-umaa.

(HeKOiiKO TypaKa 0;jy.) Ho^iyJMe, MaAe cy Myne,
ara,
Ja'ie HM xpeSa a oa xypcKe pyKe,
Y. HeK ocexit seM.ba uixo paHii xaJAyKe
Typuu Aorepajy Muy , 6a6e u crapue. Illxa je lypcKa caojba.
Bujy nx, yyjy ce zjiacoeu :

Ajiu-aza.
He ara! awaH ara! laKO tii iipo-
poKOBe Bepe! (JayK ii n.iai.) A inxa Muc.iuui iii ?

llpeu Ty^HUH. liaja-uama.

(BHJe KaMUHJOM jeAHor Cp6Hna.) Cxap^IIMa cyKfte, rake 6a6aMa
Tac, po6a yieaa, KaKO c KaMenn. HeKa HaByKy, iia neKa xyKy
Ho/iasii HaiipeA —
naAaj Hii^ime
/1,0K iKiiBOX xpaje, aok ncKpa cjaje
/l,a no3Ham ciiAy rocnoAapa CBor!
y oKy po6a.
HenoAUKe 6a6e aona^ajy HeK BiJAii paja Aa Typ^nn ne Aaje
AjiaH ara! ylaKO Hn rpo6a.
Ilpeu TyimuH.
AAu-aza.
Ta yiajKe paja, mii-^ioct ne ipaaai.
— E Ao5pa Mnco, a.iaxa BpeAna
lipBH je aieAHa — name necpeLe
je.

Ilaja-uatuu.
'Kaja-nama. (TypuHMa .

(A-iH-arH.) yloiKiiie Baxpy, koii,c oinxpnxe

A^nja MyApu Ao6po noroAH Ha Biixo KOAe Jb^j\,e no6iiie
/l,a te HaMxpyAe, npo.iiiBeHii snoj, A ffiene Bime ?
HanaaiiiT 6p30 cbc doraxn n.ieH. (AjH-ara.)
OAKyAa OBO poS^e aoboahih ? C Bima luxa LeMO ?

Ilpeu TypMUH. AAu-aza.

Ha OKyny pajy OBy BiiAecMO Hene.ioM OAMax nynie 3o6Hiin,e.
Ka Hemio leKa , He^eM naAa ce. Ha Bpax Beanie neKa oceie
Myca nan BHEHy : nor^ie cbiih>cku H lypcKe pyKe mu.iocxiibii Aap.
Top, Haja-uamu.
niTO KOCTII TAO\)Y A^'^fi OCMaHCKC, H 10 je Ao6po. Ha Bpety, je ah ?
3a lacaK tii^^h cbc nopo6QCMO. YAapijeM lefflKHM KOii;a ApenoBa
Itaia-uama. HeKa je npasne.
CaA BHAnM Aa cie iu.w coko.ui, (TypuH aeKH OA-iase. Hyje ce noT&iyjH
Koj' nyiena snajy CBora yioBiiTn y^apmi h jayK.)
He caMO ./ibtom — Aa^iHiiM o^.'iaKOM, Ilaja-uaiua.
TAe Myite rpoMOM iirpe
c iirpajy Xa, xa, xa nyjeie a necMe ?
Ta BH cie KaApn y noHop ciitH, Paja caA ncBa ?
86 KHE3 MH^Oni

(Il.H'-aBHMa ) (IIoKasyje pyreoM na Cvi&jhy)

A BH, I],iiraHn ? IJ,apCKIIM aillBOTOM
y Bame ii
aypyie y 6y6H>eBe Ako ce Kynn —
CBa 6h Ta itena
^ynaJTe OAMax — A.iax hck biiah HiiuiTaBa 611.1a —
Bp.'io Ma/iena.
nieH^iyKa AUBHa — (yBHTH <MHAy :ta pyay.)
IIIeH.'iyK Aei],e cBoje He Tyatii, iiiypo — 6yAn Bece./ia,

KaKO necue pojo. Ta Te6e oa caA lesa cpeta TeK,

(Ll,uraHH CBiipajyj. /l,a jeAaH TpenyT sacAaAn tu bbk;
AAu-aza. ^{iiBOT Te ^eKa
E, TaKO caMO — caA ocetaii cjiacT, 06nyiaT MiijbeM, pajcKOsi yc/iaAOM,
KaA MeAaM BaKO sece^te ii ^acT. KaA Te6e r.ieAaii, oj laKO AUBny,
OcetaM CjiacTii mTO He Mory Aar
Yl. Xypiije He6a uito cviyiKe, c/iaAe
Typnu fioeo^e po6jbe, Me^y HiUMa Cmumi.
Ha He6y Aeiiy Motnor aAaxa.
ripeu TyjjHUH.
C HeAapa tbojiix Miipiime mii l)y./i,
Ebo caA HOBa po5yba boatmo.
IIIto siibot c/iaAii a Ayx "anocii.
HeK je KpB iipocia niTO jy npo-
Ha HCMOJ n.iaKaT. 3a ^im iKa.iiim tii?
.11ICM0.
A./iax TU AaAe dii TaKOBe
Aa obo poSjte nopa BpeAHO je.
CRaja nania npn^e Cmhah.)
y cpuy .(LyACKOM Aa pacTanam aq,\'
Ilpeu TypHUH. CMUJha.
Ta ii,ypy oBy caiio noMCAaj MiuocT, naino! —
Ypec te 611TU TBosie xapeMy.
Haja-uauia.
OBaKe HHcy naAninii
o^ii
Ma.Ao TpaHHiin tii.
HiiKaAa Kpsay cpii,a rpiijayie.
He, Mu.iocT, TO je ipiiqaB y3AapaK.
Haja-uatua. /I,a ty
BpeAHa je Moje AySasn
ii,ypa — TII cpeLy, Hiiibot Bacii,e.iii,
Mojii Te ABopii iniipoM ^CKajy

A.'i Tit
CrypinHy).
Mu joinie neniTO iioMeny /l,a Teoe npiiMe —
yKpac Haj.ieiinin^
IIIto ra je a.iax cbojom Mii.iouihy
Tii pe^e KpB.
3ap jofflie seM/bOM rMiiJKe B/ianjKii
y cpeiiHOM lacy Menu noc-iao.
QAdiio 11 cpe6po, CBiL/ia AaiiaraKa,.
^PB,
Join AaXOM CBOJHM Taj oti obhii CTps
H MHora Apyra 6.iara iiCTOiHa,
H He6o, 3eM.4,y KyjKii 11 Tpyje?
A no Bpx CBcra 11 Moja jLy6aB,
JKuBoiy TBOMe 5iihe naKiiT TeK.
Ha TAG cy HOHiii Te AyTe ryje ,

/l,a caipy cnoMen 11 HaJMa&ii Tpar Ba6a.

Aa TypcKO yxo niiKaA He qyje ^ecTiiTii naino , uito usiaM 6^1 ara,.

Taj Ko6aH r.iac. CBety TU AaTu ca:^ iiycTii mu

Xej, TeiUKO MBHii y 3ao qac IIoHOC u uaAy, yiexy.
Jiojy

C 6a6aMa rol)Ox Aa iiOTpaaciiM ooj! (IIsBaAH n;j je^au hh3 cpe6p-

iifcAapa
nor HOBU-t H npyacM 'Raja-naum.)
A^u-aza.
CKyna je i^eHa csaKe no6eAe, Tiaja-uaiua.
Ec3 KpBii iiejia CBBTAe no6eAe, Ma.io je6a6a, 'la inaKy 3.^aTa,
TypmiH. He Mory Aa KyuiiM Ay^aBuu cbbt^
Hiije Hac Mor.ia Aa o5ii}je ko6 — SaAPiKu s.'iaTO Tedii Tpedate
Tiaja-uawa. CTapa CII BiiAuui.
(TypHuiiy.) TiiM HOBneM, lUTO Mil caA noHyAW
Ta TII cii 6a6a 11 najxyljii po5. IIlTaKy n Bol^y ce6ii Ha6aBu.
(Uptime C1MH.1.H )
(.TypiiHMa
A.'i HeK je iipocTo II 6paTCKy 611 KpB, MexjieAC, Aco, Koae ceA.iaJTe
H iipoiiacT n;e.ie bojckc nperopo. Ua po^jte AOJiy OAMax uobcau,
OBaKO 6.iaro Ciapo 11 c^aSo uito He MOHte iioL
 EHE3 Mll/lOin 87

Cse TO noceEtii neKa ne CMeia AAu-ma

BpsoMe xoAy- XaJAe noaasH! EaKOBa BojcKa, Mu.iom oAKyAa ?
(BoAe poo.te). H Miiraja pyna sa h> je npocTpana,
Ha OBOM Mecxy tu tern ociaTii , CTpani.'BiiBii,n jaAnii, jecy .i je3Qii,u,
(AjH-ara.) nixo TaKBe pe^ii caAa nponoce
nasHffl Aa tu inaKa AonaAHe
J\si OipoBiie ryje Aa a^iiBOT Tpyje.
BoJBOAa Mii.aoin - - ^hm ra yxBaiiini (T>pHHMU.)
y rpaA AOBeAu —
duhe HarpaAe. r.ieAaJTe obo iio.Le npocipano,
(^Tlaja-naiua oac c iieKO-iHEO TypaRa.)
HoTOK fcy KpBii OAMax npocyTii
H3 rH.ii.iiix anua paje MauiiTe.
V
Ta CTpyja kpbh hito he iipoTetii
AAu-aza. 3a pajy iipocipaH iicKonate rpod
JyuaKy cpeta na cycpcT uAe; II y TOM rpo6y norpe6iiihy je ja,
Ona ra xpaopii, iioAna^e My .leT A oBe KpiuHe cieue BiiAine .i ?

— Oa CTpam;bnBii,a 6eHiii ii ftena cen CBe ty TO cpyuiuT ua rpo6 cTyAenii,

TypcKH je Touys Kpyne pa36iio, PajiiHor nGKa Tpara necTane.
Caojta je Haiiia uapcTsa Kocii.ia lAe je Taj Mu.ioni, BOJCKa rAe My je?
C.iaBOM naM loie cByAa Hocii.ia,
Illxa Moa;e paja nperaaienn itpB ? XI
MuAom, MyTuu, Jloopaua, AoMa u jom
VIII neKOAUKO cejhUKa jiojiasu.

Je/kau TypnuH y^e nazjio MUAOUI

AAu-aza. HpcA T060M, ara!
IIlTa ipiTiin, po6e, KaKBa HeBcta ? AAU-aza
TypuuH. He, TO je caMO MuAoineBa cen.
'BaypcKa BojcKa — Mii.ioni AO.iasu! MuAom
AAii-aza Bam TAaBOM ja caM Mii.'ioni BoJBOAa.
3a laKBe r.iace AOHociim
iuto mii
AAu-aza
/l,o5pii3i ty Aa le AapoM AapyjeM
(Jp.iHOM Typ'iHHy).
(Ha cTpaHH)
BoAii ra OAMax, na ra o5ecn, ylyKaBCTBO cn.iii noyaAan je Apyr.
3.10 je y Bojcn;!! Apa^aT ManiiTa. < MuAom
(TypHuua nuBejy)
Tn Hiicn HiyAaH Mora ja,o.iacKa ?

IX A.iu-aza
Jlpytu TypuuH Aorpmt. npnjaTe.L ciapn ^lyAu roBope —
Tynun To y BaTpn a.iaio Ka^Leno.
je
AMaH, aro, cto KiijaMeia yS,o6po MH Aonio —
3ApaB0 — bc-
HiijeAan r-iase He te iisneTn, ceiio.

Ha Kpma obiix eio ^aypa! —

(Ha CTpanu .doiiH.)
AJiu-aza
(TypuHMa.) lyjem ah, ^Iomo , KaKO .laaie Taj.
Ulia OBaj Be.in, r.iacn KaKOBii ?
A^u-aza
JecTe .111 JijaHii, n.i ctc jiaHiiTii?
KaKO je paja, je .lu Mnpna caA?
(ueAH Ha cxpaiiy)
Th BojcKy BOAiiiu — npe3aui oa He-
Tpe^u TypuuH ler ?

C n.ianiiHa cbo BojcEa Ao.'iaair. 3IZCA01U

Ha cycpeT, ara, otesio .in not ? To Huje BojcKa.
88 KHE3 MH^Oni

E aKO TaKaB aohocuui naM Mup

Paja cnpoTHa H)HMe cu ja^ie pacniipuo nAaM.
/l,oin;ia je, aro, Aa le le no3ApaBU AJiu-aza
3a Te6' cmo aohck Ao6ap cnpeMiMn. OcTaBu roBop —
AyAa Manuia,
Pajy caM neniTO MaAO Ea3Huo.
Cse je caA Ao6po ii Coyte Oiite IUto He xTe qyxH Mora roBopa.
H ja can eso saMii Aoniao, MuAom
/l,a 3eMJi>y nne
MiipiiM y i],apcKO E TO je 6orMe bpao EpBaB Ayr.
A ApyruM BorMe n He snan ^nne Ajiu-aza
Moro 6irx caAa noGApasHT Te ja.
H ja by HAaTUT ihtotu AyryjeM
MuAom '
Mn jeAaH Apyror oa caA Tpe6aM0
IIIto cy.'iTaH xote, to upaja isejiii^
To nmie Ao6po paje cupoie.
Cbc niTO ja KaaceM n napoA bbau"
MUAOIU
Sanniaj peAOM OBe BoJBOAe. (Ao6paiH)
A/iu-aza Je AH Ty PajuL '?

BepyjeM Te5ii — Te6e Ao6po sHaM CeJ>aK

3ajeAH0 c H>nMe ceAo SpanncMO
XII.
Aa cuAa lypcKa 6eine npeieaiHa.
Je^aH cejbaK AOAaau.
y 6ojy Typri;H H.era panume
CeJbtiK — ApysuHa c BOMe OAe y ropy.
Hyo caM Aa cii Aorao BoJBOAa, (4,o6paiH Ha CTpaey)
IIoTpiiax Te6u Aa ce noHaAHM, Othau 6paliu yinmaj hm aiap,
Typi];u HaM ceAo onjbaHKame cbo. BpojeM cy Typn,ii mhoto cHa^HiiJH.
(/l,o6paia OAe).
MuAom AAU-aza
3ap, ara, KpBaB aohochih HaM Mnp ?
YsanaH speMe Aa ne iipoAasH
Azu-aza
/l,a cBpmnM hoco na Aa noAasHM.
OcTaBu caAa laKa roBopa, MnAonie, nyj Me c tbojom APyacnsoM
/l,e^nja noc.ia hau ManiiT Le*, ItapeBa B0A.a Aa ce nocAyma ;

To je CBe iirpa — 6ecnocAnii;a tbk. HeK paja upeAa CBOje opyatje

CeJhaK Ha HeKa ffinsn cpehno n Mnpno
C Te nrpe cMpie mhotom 3a naseK. 3IUA0UI
Ajiu-aza CKyna je n,eHa —neMa noroA^e.
Ja ty 3Ay TOMe 6p30 nafen abk. /^puHHuK
OpyjKJe He Aan, i.iaBe Hocnie.
MuAota
AJiu-aza
niia je? roBopn
(cewtaKy.)
— Koje HAeHHO Ja He ty lAane —ipaJKUM opyajje.

KoAe6e cAaiiHe paje cupoiHe? Ceu

CeJban OpyjKJe He AaMO —
3yAyMa Aocia, AOCTa ooMane!
Csa OBa OBAe Bnm TypaAnja,
PoSjte HaM MHoro co6om oabcab. /l^puHHuKy
TeE jeAHOM i^enoM MOKem Eynniu
FoBopn,
MuJiom
ne pa36iipaM ja
ara,
Opymje Hame —
AAU-aza
Oa cBera OBor cAOBa nnjeAHor.
Th pene Aa en flaMH Aoraao A xa je iiena ?

Aa 3eM.^y Miipiini OBaj roBopn. — ^pUMHU^.

(UoKasyje ceAaKu). Y 6ojy A.yTOMnoMemana KpB
/l,a CH 3a HaneK MHore cMnpuo H TypcKa H cpncKa, toah-'ihtu to?
 KHE3 MJWOni 89

Ajiu-aza Fa;}uK
Ja Mupa TpaatUM —
a nauiTO mu Kps, C 6pAa caM BOJOKy namy yr.ieAO
y jiyAO KpBii,a KaA ce iipociiiia lla Aol}Ox Aa MU AaAeui narpjAy —
Ona je cene us Kora K/iiijajy HapoAHy K.aeTBy —
TBOJe npeKope
rpo6oBu HOBU — HOBe Hecpete Mnoro saciy^nx, KasHu, He npa-
(MHjouiy] lUTaj,
Sayiomii TBOjy jyua^Ky mu pe^, Typuu OTCiue iuto 6ojbe 6eme,
4a hem y Mnpy Apa^ai OBaj Kpaj. FapnuiTa caMO ocraBunie naM.
Oa Te6e xpaatiiM ly caA yc.iyry
AAu-aza
Te5ii he paja 611T11 saxBa.ma BpaTiiliy pajy He 6pnHTe ce bh.
— TypcKa sac ciiyia uehe AapnyTii.
MiiJiom
Myrau. (A-iii-arn)
(Mh^oidj ua CTpaHH.) Je .lu cbc TaKO ko hito lyjcM caA-
cauo
IIpiiCTanii —
oiifee npiiAiiice HjIh je caMO nycTa oSMana.
3a oAuop BojcKe Ma.io iiMaMo. Ako cy TBOJe 6ecHe Ae.iuje
MuAom KpBaBOM pyKOM pacTyiKu.in Kpaj
niia paAHT Ba.ta to HajSo.ie snaji. H OBaj OBAH, TO yiyoH, snaj,
(AjH-aru) /l,a He ty KUAaT cases yiBpI^en.
IIoHyAy iipiiJiaM 11 janiiiM sa Miip, Te6n caM Mojy sa.ioacuo pen,
Aji jeAaii ycJOB ara nocyiyuiaj; Ca pe^u Bepy, Kojy hc cjiomh
/],a Typn,!! oBaj naiiycTe caA Kpaj_ Hu Tepei Mora 6o.ia HaJBehu.
Oa Te6e TpaacuM Aa Me nociymaiu,
HeK oyAe TaKO ko uito Be.iiiin tu, y OBOj HyiKAn caA mu homosu.
HeKa ce bojcku sa nyi npiiiipeMii. /l,a cnaccM napoA mto ra oabcac
C MyApiiM je ^aKo 36opa boaiitu. /l,a 6yAe pana jbyxux aKpena
Ca Ao6poM aai)OM .laKO 6poA»Tu, \l KpBaB HaKUT KOJta pacTOBa,
3a cnoMen cpetne Hauie iioroA^e yc.iyre iBOJe ne yKpaxu mu
Ebo tu Aapa! A TpyAe TBOJe ja ty n.aaTUTu.
(IIpyffiH My caS^y) Jem HMaM S-iara iuto ra npu^yBa
/l,a BHM OTKynuM cupoTUitcKu nyiai.
XIII. (A.in-ara)
PajuK e neKOAUKO cejbUKa /^o/iasu. TBpAa je Bepa uenoj npesaiu.
FajuK MuAom
/l,oiiHe CH Aomo — oj 6pyKe Be.te.
Ja c aroM hacm
(BoJBOAaMa)
po6;i>e Aa BpaTUM.
KaKO ty o^n Aa tu iior.^ieAaM?
Myrau
3IuJiom. HapoA he nape namu ooc.iaTU,
ToBopn, lUTa je, Kasyj Pajuhy?
MHjiome, AOMa caA ocTann tu.
PajuK
/l,a cpii,a HCMaM cpetan 611 6110
KaAa tu iiAeiu n mu Lcmo cbu.
ffia.iocT II dojty He 6ux oceto,
MuAOiU
CpetaH 611 6ho Aa BiiAa neBiaM (JeBpe&iy h Pajvihy)
j\di nopa:? 6palie Moje ne r^aeA'^M; CiipeMie ce 6p3o Aa ce no^iasu
/l,a yBa Heaia bbco 6ux 6110, (atarop laej^y Cp6HMa)
Jep He 6nx c.aynio n;5 rpo6a K^aeiBe KaKOBa j'paja, inia bh oteie?
KaKO Me Kyny h Aeiia n CTapn,u /lodpaua
]

A.i eso aaiB caM —

khbiim Aa KajcM, Mh 6h -- 3Haui — xTe.'iH Aa tu 0-
IpexoBe MOJe —
rpexe neKaJHe. cTaneui.
MuAOW, (^lyjy ce -.^lacoBn:)

Hecpety TBOJy ja caM ^yo Bet. OcTaHii AOMa, MO.aHMO le cbh!

90 KHE3 MU^Om

MuAom A TO je 3a Hac ao6ht BeyiuKa.

HiiKaKBa —
ne by Aa ^yjem
Tjiaca niTO cTpaxa Biime —
Maae jy-
HapoA je 3a Me cto nyT ynupo; uamTBa. —
3a dpaby Mojy, sa ciipoiuay Ilpeu TypuuH
JeAan iiyi Mory ii ja yMpein. y seMibu jeAHa r^aBa leK,
n;ejioj
(OAy. 3ypje H xa^aMSacH cBHpajy,^ 3^aTa je BpeAHa — to je Mn^onia.

nojaBa APyra Aza

BoJBOAy MHCJHin — Ao6po roBopnin.
nojbaua y zpajiy 6eozpa4eKOu. HeAa-
JICKO KijAa HeOojma u Aeop Haja name. To ncTo Aanac Mo^iep pe^e naM.
HenojiuKO TypciKCt noccAajiu ua Aejby ^LiTaBO jeAHo Aao 6' kojcho
KOJbe. Haj6ojbe Aei],e Kpsu ocMancKe
I
CaMo 3a i^iaBy Boije Mn^ioma.
Ilpeu TypmiH
Ilpeu TypuuH niTa iiama muc.iu?
H Aanac diiLe onei raen^iyKa,
Aza
^pyzu TypuuH C MHC^HMa CBOJIIM A^BHO TOTOB JC^
niia Miic.'iiiiu je./iii KOAaii, saoinipen? ^OBCKy Kojn aie^iii Aa jkhbii,
(IIoKaayje My KO^au) H3Me^y cMpTH a n ainBOTa .

TpeRu TypnuH KaA 6upaT Baji>a —

u36op th je AaK.

PacTOB Ko^an, yseK iiaj6oAii,

je
Ill
Ha aeiiy paja leate yiiiipe.
Cyjiejuan-nama, 3a h>um Typuu upouecif
Ilpeu TypuuH ZAuey rAaeauieey.
IIoKpaTii iiayio Bp.io BiicoK je,
CyAejmaH- uama
ncii My He Mory Meco KiiAaiii.
Taj 6ncep CBeTyiii —
r.iasy MannTf
Apy^i^ TypuuH TaaypMa iuto je AocaA ciija.aa,
Ko je Ha peAy Aanac Aa ruHep y ^yope oai^n —
hck je Moby ncn.
TpeKu TypnuH (bane iviany r^aBaiiiiBy y uiiiaau)
JeAan je aJAyK caAa seb Maae
CTanoje TjiaBain CTapii Ae^iiija.
3a jeAHy nob by uMaT Mupan cau.
Ilpeu TypuuH (TypuMwa)
AAaxy c^aBa u oh AO^uja! K.aAa be jcauom —
HaAaie a ce bh?
3a H>era Ko^iaii AasHo cnpeM^ben je. Myinuii,a obiix HecTanyTii poj ?

Aza
II
KaA BHine kpbh npocneni i^aypcKe
JeAan aza AOJiaau. Typuu ycrajy KaA c pajoM KpBaB sanoAeHeni doj,
Aza A;iii 6e3 cpii,a n 6e3 MnaocTu.
IIIto noA HOHi Aol)e neKa norune,.
Je yi ouiiapje^icBe totobo?
KO-ian,,
Hocie, hok ce ncn rocie
TeK npeKO rpo6a paje Mobii be
XaJA f)p30
XaJAyHKiiM MecoM to je sa h>hx — OcMancKOJ Aeu^n Aa orpaue Aae.
CaMO be TaKo aKo cpebe 6yAe,
qacT.
/l,a JKa.'iocT Tpne, Aa yMiine 6oa,
Ilpeu Typuuu
IHto Aanac joinxe noTpeca naM rpyA
TeK jeAHa r.iaBa caMO Maae je,
Cmpt HaM FviaBama Ma^o aohocu,
H TBOJy, namo, n TBora pooa.
r.iaBani je jipiaB, oa jeAHor rpooa
Aza Ma.ia je noMob n Miuoui Tpe5a,
KaKOBa cyiyxfta, Hamxo iipesaBe? Aa OAMax notje ctoiiom TyiaBaraa,
Cmpt be r.iaBania 6htii noyKa: CaMO y rpo6y BoijC Mu^ioma
/l,a paja iio3Ha TypcKe caS^te Mob. KoTBa je naiua —
 KHE3 Mn.ioin 91

Aee
(RjaBajy ce)
npeu Typhim
^lecTiiTii naino
(TypuHMa.)
Cbii to He.iiiMO — TO je H:e;ia eama.
/l,o6pa je cpeta, mTa .in iipesinuiwtaui?
CyAej Man-uaiaa KaA Mu.ioni iiaAHe cBe iipona.io.
3a H,era KO.la^ sel. can cnpeMHO, /l,X)yzn Typmm
TeK caMO leKan Aa 'Raja jasu y B.iauiKOJ ani.m syiiija je kpb,
TMnacy -i' no jeji.'i-u tii cuhymHu Onpe3aH 6yAn Siite oSjiane.
jipasii

niTO Mu-ioni cnpesia 3a 6oj KpsaBU. TI.

Aza lAunom, JeepCM, Pajitfi, u uenoAKa Cp6a.
IIpeBapoM .laKine nero opyajeM
— np6U TypHUH.
Moxeni ra cwaLu
3jio Aoni.ia, pajo, Aa rpl^e uat^em.
CyMJMan-nama Fas tii je Miiyioni HyBCH BOJBOAa,
He opiiif ce sa to, Tiaja he aatii, H TAe je Barae Bp.io jynauiTBO,
Hajoo.ta nyTa Aa A' CTiirne Ae.i, KojuM cie TBpAn 6eAeM C'Tajioy-ia,
r.iyna je paja paAO nepyje, 3a ASBCT iiponi.iux Tpecan roAnna?
y 3aj]Ke opace Aa naAHe Hauie, ToBopu, Apoibie puie noApie!
Ci.6ji,y caM noc.i'o Aa Mnyiom name,
Y iiMe uapa — uapcKe iiii.iocTii.
niTO Hje.iiiin AaBHO to cii AO^eK'o,
Aza Mii.ioma Tpaanui eBoMn.iouia!—
noA.iocT,.'iyKaBCTBO CBa Apyra3.ia
11
Up (ill TymiH
Ha jeAHOM Kpii.iy IjaBO oAHiija.
Tn, Keneu, Mii.-ioni, Tn KOija Mri.ioui,
To niTO cii caAa, narao, noKyui'o
E CTnAa BC.La oa ler iipe3aine
To je Sam miico AUBHa, lecTiiia,
H CTaM6y./i cBeT.iii— rpAHa noKopa!
Ha laKaB .lenaK Time naAajy.

lY. ToBopy TBOMe ja ce ne nyAiiM,

TypHUH Tii Hucn joniTe ao caA no3Hao,

(y.iasH) Ko.iKo je TeuiKa cao.ta pajiina.

^a neniKeni iipiiuiiM iipBii AOTpiax H pajiiH Tony3 Kiniyie npe6iija,
CiT.iHO je poojie niTO caA Ao.iasii. II caoAa paje r-iane oceii,a.

Ci/MJMan- uamn Up en TypHUH

(ns.Miiie ce)
Je .1' Mii.ioin c ifcima, to mu roBopn?
E, .leno, .leno, ja tii Bcpyjeji,
TyiJHUH cnpenncno,
Ha Aoopo Aom'omeu.iyK
Ho u36op cBe cy B.ianiKe BOJBOAe
TBojy Apya^nny.
II 3a Te, a ii
H Mii.ioin, JeBpeM, a ii Apymx ina.
Aza
CyMJMan-ua ma (jBaxH 3a pyKy Miuooia « iioseAe ra
(je.iHOM ara) je.iHOM onKoiiy)
3a HOBe rocie, HOBe TaMHime noMBAaj KO.ian —
r.iaBy nosHajem?
CnpeMiiie 6p30 —
BaKu r^iacoBu MuJiom
BpeAHii cy caAa ii,apcKa ineH.iyKa; (3ar;iPAa ce)
Ha rpaAy OAwax nena or.iace Bnhe r.iaBaraa — to can lyo Beh
TonoBii Hauiii Hcse iio6eAe. TjiaBain je jipTaB — a.i je MuyioK
CaMO join jcAaii tck iiOTe3 caS^e ffillB.

Ha CBe je, ara. EetcM totobo Aza

(TonoBH iiyiiajy, syp^e la^iaMoncH)
Ja lueM 'Kajy caA Aa sarpjiiiM,
Ha Te6e caAa Mii.iome je peA-

y iiMe napa Aa Jiy aaxBa.iiiM.

(Oac) Ja Mojy r.iaBy y Top6ii hociim,
 92 KHE3 MH^lOni

A^ 3a H>y MiMocT HUKaA He npocHM. 036ujI,hb 6purB, a^n hb Spim' ce.

3a Ao6py Aa by yseK saMcny. (BoJBOAaMa)
HoniTeHy pen Ban bbo saAajen
VII Biibe Ban Ao6po —
paja iio3HabB,
CyAeJMau-aaiua Haja, uauia u hckojiuko Ko/iKO je jaKa MiiiuD,a CKoujiaKa
Typana. Byiiuje sy^B CBaKOM c^iOMiiby
CyjieJMaH-nama /],a 3ApaB0 TB-'io BuniB HB r.ioi^y.

y uapa MiiyiocT BaBBK Habii te AoSpiiiia 6iiby 6oaii ho OTan;,

3.iuK0Bii;y koctu cbb by cyiOMuin,
Ko MiMocT TpaiEu, TO je i^apcKa pe^,
"y^y-in cie caAa niTa caM Ka3ao,
(HaJH)
Je .111 TO pajaniTO xaJAyKa roHii? 3a 3ApaBibe n,apa Bory mo^ihtb.
Haja MiMorae, iiAii iia ce OAMopii
JecT, oHa r^/iaBOM nania iccthth. C TOOOM by HOC.'ie ohbt soopnTH.
(Mn^iom oAe c ApyffiHHOM)
CyjieJAiaH- ncaaa niia Muc^niu Hajo, uiTaJB najSoybB,
H Tpeoa TaKO — hck iix hb cTane. H.i' KypmyM, K0./ian, imu Kononan;?
(Kao H3HeHa^eH)
Mei) Baiiii Mn./ioin? /],o()po Aomao. Haja-uama
KaKO je paja? je .i' Ha Mupy caA? UIto pe^Bin, iiamo, 6jibB najdoAB.

MuAom CpAej MaM-aama

y i],apa SApaBibe iia — Sabe — Ta KOjiau CBiiMa tjaypcKim nciiMa
Ao6po.
HeK BiiAB u 3a H>ux Aa jouitb niia
Typ^llH MUJIOCTII.
CyAeJMo n- nama
H Siibe, 6utie caaio noyiaKO. Tlaja
MUAOW A mia beiu Aaiii pajn ocTa^^oj?
y Eora mii ce y3AaM0,
Mii^iocT Ko^aaii, je noK./ioH tbk sa bojboab.
H cnope Hore ^qam oaboac, CyyieJMaH-uama
CaMo KaA Hoee r^^asy naneTHy. Cbb niTo je 6o;i6 u3mb^ ajBHCKiifta
CyAej MciH-umua y xapeM nouiTbii hck rslm sacjiaAu
Earn Ao6po 36opiini laKO u jecie, TpBHyiaK Kojii Aana ^bmbphiix;
BiiAHTB jV are, Kneaa oBora, A niTO je Aome Bojcii;ii ociaBu,
KaKO KaKo ciibyiuaH,
je Ma^^eH, Hbk CTyAen kpbu biihb 3arpuJB.
A ja caM r/iaBOM oa H>er 6erao. MyuiKiiBB CBe bcin na rpaA na-
Ha Mil II pyKy iipe6ii najnoc^-ie, rnaTH,
Ha Pasay k^ibtom, je ah, Mii/.oiue? Hbk Kona, 3HAa, HBKa Ky^y^u
BiiAiim All pyKy — H aKO inTo roA jkhbo ocTaHB,
(upyjKH je) niTo HB be Kyra co6om noneTir,
BlIAUUI llOAi^O TBOJ. Ha Koyian, Ha6u
MuAom Hbk jayK auxoB ii ftiina nucKa,
^Ibctiith name, HcB Ba6u,
3aBojeM 3jiaTHiiM pany BBBaby. Hbk syoH ncBbii Mpeiu um noMoiHy,

CyM'j MttH-uama Haja-umua

E inxo JB 6iMo HBKa hb 6yAB, TIecTHTH iiaino, caMO AOSBOym,
Ha beMo 6htii Ao6pii ApyroBii. /l,a HeuiTO pB^eM MyApa mii jb p6^.

^AAa, Tu, cuHB, niTO CB ysAP^a CyAej Man-umua

Te Hiicii BojcKOM oyny noMorao, FoBopu, 'Kajo, ja by caymaTii.
ycyiyrB TBOJB itap be n/iaTiiTii, Haja
H MIMOCT MOJa HB bB OCTaTII. /l,ocTa CMO co6oM podjta noBB.au,
Ayl' TH CU 6puacaH, TH oil HBBeCO? A.i Majio 6Aa.ra, upa3HB 3o6HuitB
Ha TBOMB ^B.iy BUAIIM iparoBB 4o6po 6n 6nA0 Aa oAe Mu^om —
 KUE3 MHJOUI 93

CyjieJMan- uama y ropu acuBii, K.iaHii;ii Bp.iexnn,

niTa pe^e, je .iii, Mii^ioiu Aa iiAe? To je caA BeroB 6paHim HajxBp^u.
/l,eTiiH,a naiieT He 6ii cMiic^iiLia, Opyatje mxo je co6om noneo
TaKOBy r.iynocT, e, Txaja iiauio, /1,0K Mase xpaje, paja ae Aaje
ManiiTOCT paje leoe oipoBa. 06paHy cBojy,CBojy naAy, cnac,
niTa lyx? a.i xoje caMO o6Mana? A.i HeMoj, namo, Humxa Spiinyxn,
3rope.ior Jiosra iiCKpa noc.ieAH>a. Paja je MnpHa paxa He jse^/iii.

Ii,apa jeHainer CHara cioMAeHa, 3a Miip xu jaMiiiM.

3a jeAaH skiibot — r^iasy jeAiiny, Cyjiej Man- uama
H KaA Ta r.'iaBa iioa cao.Ly ao\,q (na cxpaHB)
Tii, Hajo, 3a By ipa/Kiiiu mii.ioct,
AaE.ie jom nnje nopa3 AOBpmen,
je .1'? 3a HOBii n.iaMeH nMa ropusa,
Miivioiny MuyiocT — Te6ii HeMu- UIxo ce y ropu np^aexnoj CKpHBa?
vIOCt!

Haja
(thxo)
H ja can Aomao c mojom ApyjRUHOM,
JXoxeoe, nauio, Aa xe 3aM0.'iuM,
He, Mii.iocT, iiamo, ja 6.mro peKox
3a OAKyn po6jte Aa nasi noK.iOHnm.
CyAeJMUH-uama —
/],aiieMO o.iara, pei;n ko.iuko?
ToBopa He fcy Bniue Aa ^yjeM,
H.iii hem TBojiiM TiixiiM uiaiiaTOM, CyyieJMan-uauia
TpM^taBy Mora racBa iipooyAUT', 6yiary neMOJ nnrnxa 36opuTii,
niTO peKox ueKa TaKO ocxaHe. Il3 pnxe KO he o^iaro ueAnin.
XaJA' ;!OBn OAJiax k Menu MiMonia. IIIxo ipaaaira, ja 6nx oAMax Aao xu,
(jeAHOM TypMHuy) Aa jeAHOM nenoM opyiEJe mh Aaj,
Txaja-uaiua niio jomxe, mxo oieKyje
CBex.iii
/l,aBno je naya jipeaty ncn.ieo TpenyxaK sroAan, Ao5py npn.inKy.
HBuitoM uaumx itapcKirx pitsHima, MuAoia
y Biijia siecTO pyiuiie Aa cjajy 4a onex n.iane 0op6oM KpBaBOM.
Ho Bima exo mo.ld,!! inexajy. He Mory, namo, u,eHa BeauKa,
y paje ujra OAara oon.iHa HoroA^e ne te 6nx!i net) naMa.
A K-'tyiu cBera s/iaia CKpiiBenor
(CaOii^aK a 'Haja neuiTo louope)
Cioje y pyau oBor BojsoAe.
niia BpeAii casex u moj HaiiOMen, CyJicJMaH-uama
BiiAeteiu jeAHOM, a^iii npesaii ja J\di BUAiiM onex — Aa ce pa3MU-
C.'IHM.
/I,a Aouue caMo cne xo ne
6yAe.
CyAeJMaH-uaiaa MuAom
Ila Ao6po, A<-6po II TO BHAety. B^iaro xn nyAUM — Ao6pa nonyAa
HpnMu je, namo — 6ntie n 6o.ia.
Yl nycxn caA po6ybe Aa ne nponaAa,
Mtijicm Aojiasu c JeepcMOM y OBH B^iajKHH rpaACKH oeAeMH.
KaA TBojy MH^aocx napoA ocexn
MuAom /l,a te n nape a n opyaije
Th cu Me 3Bao, namo ^ecxiixn?
Cxpnn ce caMO.
CyjieJMaH- uawa H nymKa KaA n.iane, Tpe6a 3a xane
Je ^iii CBa paja bcL HanycTn./ia BpeMena Ma./io na Aa cxurne D;eA.
y ropii cBOJe xaMHe 36eroBe,
Opyaije je aii iioKynji,eHo Beii?
CyAeJMan- uama
(mhcjh)
MuAoia 4a le noc.'iymaM —
Jom Hiije, namo. — HapoA ^'a- (sa ce6e)
HAameH 3a 3Aaxo AajeM pnxy noApiy
94 KHE3 MllilOUI

PljaBO Hiije Aoopa iioroA^a. y HapoA Ba.'BAa? Tasio ne Mory

(Ha crpaiiH Tlaja-iianiH) yKop he H>eroB AOiCKaT Me cnyA-
lllia Miic.iiiiu, 'Kajo?
JcepcM
Ilaja He 6paTe
Ka^iii, —
caEecx TBoja te,
To iicTo ]i ja xTeAO Te6ii pek', Boyi ^Be cpi];a yMnpiiTU iBor,
Aa HeK' je cpeliHo, y^imiicTe sell, BeAHKiix Ae.ia Aoju/fce cy caiio,
Hasap je totob — KpBaBe a^pTBe — h.tihii rpo6oBii.
CyJiej Man-naiaa H>uxoB je iieiio xpana najciatja,
(Mil. 10 ray) KojoM ce xpane AC.-ia ysopna.
E /i,aj caA 6^aro — po6Ae uycTiity. Mu^^ouie, c BoroM —
6p30, iioxiixaj
MUAOUI MuAom
y HapoA upBo MopaM Aa oagm, JeBpene, c BoroM — cnamliy le ja*
(3arp.ie ce h noAyOe. Oaj)
J\q, CKyniiM HOBii,e oa ciipoTiiae.
CyAeJMcm- uama IIojaBa xpeLa
HeK Apyni iiAC, Te6e He nyniiaM. Tanoeo
3IuJiom
/],pyriiMa ne fce iiapoA CBepiiiu. I

3£uJiom MoJiep U HCKOAUKO KMCTOea

3a jeMna TBora upaTa ociaBii. MoAcp
CyAeJMaH- uaiua (Ha CTpaHM jeAHOM KMexy)
H ja, II 6paT moJ, a ii BOJBOAe. EaA Mii^aoin aoIjb, tu tern Kasaxii,

MopaMO utii -- paja naMa leK niTo caM Tii pcK'o, Aoopo yxy^H.
UoBepiiT' MOHie HOBaii;, kiibot, cbc. TIpeu KMer
Tiaja Ha Be/iiiin Aa je 6oybe leKaxu,
Bani laKO, jecTe, pene ncTiiHy. Her' ro.iOM pyKOM xBOffi^e BaAHTH
H3 oraa, je .111 xaKO, bojboao ?
Jeep CM
(Mnjomy) lIoAep
MiL'Toiue, iiAn, ja fcy ociaTU, noMGAaj ce6e, novjie ApyJKHHy,
/i,a MOJOM MaBOM jaiiqiiM iioroA^y. Ha n caM xo Leiii 6ain cBe BiiAexu,
CyAej Man-uaiua nixo oByiain leSii peKox caMO ja.

/l,ocTa je 36opa — Biiine He Tpe6a ^py2u KMer

Ha KOH>a ceAaj — aJAe, MH./ioine, Bam npaBo Kaa^e, Aa ra ciyniaMO.
HoKynii nape. BpaT tii ocTaje IlpeU KMCT
/l,a aa TG jaMiii AOK.ae ne Aol^eni. XoiiCMO, 6paxe, a Aa luxa fcewo,
(TypnH oAy) Her' MyApoM 36opy Aa c^ieAiiMO mh,
VII
$aAa xn, 6paxe, «-a.^a, bojboao,
Ha tbomo sSopy, iBOMe caBexy.
(MuAom u Jeepeu)
MoAC])
JeepeM Ja HeMaM ciiJie, cuyiOM He xohiim,
MoatAa ce ne Ly Biiine BiiAeTii Canexa Mojiix Aa cieAUTe xpar.
Hii c ro6oM, 6paTe, a hii c APy- HiiHiixe cajiii iiaMGT mxo pe^e,
aUIHOM. Hoijiixe cxasoM Kojy OApeA"
no3ApaBA>e Moje cBima noHecii. HcKycxBO same — jmiTejb Haj6o.i)H.
HeK je KpB Moja npocia napoAy, ^pyZU KMCT
3a H> KaAa yjipen CBeiiitie Me oh.— 3a OAMex Hiicy iBojii caBOxir.
MuAom Mojiep
C T060M ]\Q OBAe Pajiih ocTaTii. Opyaye xAe je? Typitn oaho-m.
Ayiii KyA ty ja? A XAO je 6apyi? Tag je oaobo?
 KHB3 iinyiora 95

Oteie a' 6oja? E, 6paho, iioja, Ja Be 3HaM 6pato — uiTa bh mh-

He Auaiy cnary Kpn.ia ciipaieHa cjiuie,

noA o6ji&& Ee6y, ona sesyjy — Aj' ja BaM Biime TpneT He Mory,
3a itpny sesi.iy — Tpone KopaKe. y Hotii caHa, HH Miipa y CHy.
IlpeU KMCT /lyinii BeK neMa u out' ne Moace.

HeBiawo nnniTa, CBe je npona.io, /loOpana

Ociao :iiuBOT —
leuiKa AocaAa. niTa Mn^offl leKa, na mia no-
rjiCAa?
/IpyZU KMCT
To Moja najiei seti ne pasSnpa.
H .loina paua iipniix raspaHa.
npSU KMCT Myrau
Ca BaKOM cHaroM, BaKOM oiipesioM, Be.iiiKO AG.ioAa ce AOBpuiii
Hh caaaT Hejioj noBa MerAana. y KopiicT poAa, KopncT cBiijy nac,
MoAep 3a TO ce Ba^ba npso cnpeMiiTU.
""^loBeKy MyApoM aiiiBox je yseK ^oCpaua
Biio SiiLe I13B0P HaJBetii Bpoj Hanie opate cto onaAa,
lyBajie —
II

TpajaiuHe cpete. /Kubot /l,aH CBaKii coooM aipTBe oahocii.

Ilpett KMCT JyHaHif MHoni ao caA naAonie,
y 6eci];eH, Spaie, ja ii He asm ra. H jom iie Bimie aKO ycTpaje
MoAep Henapa namer — Apeiiea; cto-
jieiHii.
UIto pene caAa xaKO ii jecie.
KaA 6oca Hora neiia oiiaHKa, ^puHHuK
KaA ro-io le.io neMa OAehe, HoMeHy ffipTBe Ao6po y^imii.
A iipaana upeBa KaAa KiiAa r.iaA, TAe HaM jeJeBpesi?
KaA cysa Hiije jouiTe yca.ia 3ap 3a6opaBjLaiu?
y OKy —
B.iaJKHOM OIITII Moxe ^III
/l^o6pcma
ToBopa KaKBa jom dojesii o
y
H iiycTOM cany — namoj c.io6oAn?
lypcKOJ BajtAa
Ky.'iii iicipyjiii.

UpeU KMCT ^pUHHufi

Ko.i'ko je AOcaA ^kptbii npona^io,
y sajiyA Biinie jane KpB. .iiijeivi

BoJBOAa 36op!i, nasiex H>eroBa Ha TypcKOM E0ii,y n y TaMHuii,n,

/l,y6.i>iiHy 3^a je nainer npoHUKvia
H Kyra ko^'eo ao caA hokoch,
/l,aje TO caAa na OKyny CBe,
UIto peie caAa, CBe to iiOMiiae
H iipom^iocT naraa. Bn.io 6\i cMe, Typ^im bua'o 6n,

^pyZU KMCT
DlTa Moaie paja —
aena Muniuii,a.
BoJBOAa eso. /l^o6paHa
Moj,ep> AkO MH BaKO MIipUO ^ICKaMO,
AJAeie 6pati0, Aa ce cnpesiiiMO, Aa Typn;!! napOA peAOM Kacane,
KaA MiLioni Aol^e Aa My peneMo: Bulie HaM Aon,He nocie onpeMa,
He teMO paTa, seji.ta yiiopHa, — H Ao6pa BojcKa, Ao6po opyacje.
Mupa je aiyAHa. KaA HapoA naAHe, napo,;, ii?.riiHe
HaniOM ra cnpeMOM ne AnrocMO mh.
Ceu
TaEO, BOJBOAO. JlpuHuuK
(OAy) nor^eAaj ropy Bek 3e;ieHn ce,
CaAa je Ao6a, h^ih HimaAa,
II /l,a HOBii onex 3anoHHeMO 6oj.

/Ipunuufi, ^oCpaua u 31yTau ao.iase-

/l^ofjpaHa
^pUHHuK y ropii name hctc AO.iase,
Je .1' poucTBo KOMe Beii AOTyjKa.'io, KaA CKyiiiiM opate u Hajjiaaii 6poj
96 KHE3 Miiyioni

lionet) OAJiax ocBeTHiiqKii 6oj, MoAC])

XaJAexe , dpalio, He KacHimo mu. niTO 6oja 6pato CBII iioaeyiecTe
H TO je Ao6po, Hiije pt^aBo.
Ko mia KpBii HCK je npocima,
111
HapoAy aKo He he BaJAniii,
Mujioiu, 31eAeHTuje, FajuK u f.eKoniKO iHOJnhe 3eMJby — bubb poAHhe.
cejbaKa.
HnieHimoM 6ojhom. — ko he nine-
McJieHTHJe H^^y,
Biia'o cu KaKO IIpoAaH nponaAC, H^i' Cp6HH HteTii, ujIh Typ^iiH K^ier
Bha'O cu II CJipT TO.IIIKUX BOJBOAa, TOMe na mio pa36upaTH caA-
niTO je Bn nain^o, Te6e leKa caA. (MiLioni OAa, norje4a neuihe Ha c rpaHy

MuAom MeACHTiije
HeMoJTc Mora rpoCa a;a-iiiTii. H MyAap jecii jtyAu Kasyjy.
AjI' ja HM HHcaii AO caA sepoB'o,
McACHTllje
(CeAanHiaa) Aa' caAa biiaum, ko-iuko orpeniHX,
noMoLii HeMa, IIIto HaMBT TBOjy HHcaM noc.iyiu'o,
Hesia ^leKa naM,
Beii y 6oj, 6paLo, ko toa noniHe, y cpiiCKoj r.'iaBii naMBT IfceMagKa,
3a CBeiy cTsap he yMpei' oTanixBa E TO je 6j\diio — caA tii Bepyjeii,

A CMpiH Hesia HiirAe cjiaBHiije. 3a cpehy xBojy tii cii no6er'o,

Her' niTo Haw iipyjEa nojte KpsaBO. HoA CKyTe HeMi];a, Ao6po yiiiHu,
(AlMjomy) /l,a Te6e TBOJe naMCTH,
niije,

KaA Mopam Mpexii oap usoepii cMpi, Mnoro 6ir jaAa noiiiiHiiyiii mu,
JyHaKa hito je HaJAOcioJHiija. ToBopii Aa^e, naMCT TBOja he
MuAom ^lyAOCTH Hanie uonpaBUTii CBe.
KaKBOM liy CMpty Aa OAKyniiM ja MoJiexj
Moj JKiiBOT opaLo, uiTO Bet iJ3a6pa, (naKasyje jeAuor ce^aKa)
H OBaj je opax mu oucmo aohco,
11
nsSop MiicaiiM Aaje AOCTOjan,
MeHB u Mor cpncKor iiMena. Oa name 6j!ahe —
H KaA 6iix caMo o tom ipeda^o MeACHTuje
BetaTir, ko he npBii rnHyiir, IIIto cy noSewe.
y KpaJBBM pcAy wene HUKaAa
SaieK^iir He 6ii — to Ban jaM- y nucMy CBC nac peAOM noMiiay
inM ja. H EoroM, BepoM cbc sac npeKJiUH.y,
Aj" jomie Bajia Jia/io ^eKain. Joui Ma.io caMO Aa ^CKaMO mu.
Tlecap je c Apyru cu.ihu Kpa^eBu
McAeHTuje —
Ha Te6e eso cbii caA ^eKano — CnpcMuo HaMu
IlOMaKHii noroM TBOJe KopaKe— MeAcuTuje
PyiaK KpBaBu.
Hame he KpBn 5e.iea:uTii 6pa3A.
Kojir CMo OBAe Ha OKyny caA,
Maun ce Tora iiycTa roBopa.
FoTOBii cbii cmo —
TBOja caaro pe?, 3Ioj,ep
Ko Biixop Mope iioKpeHyhe nac. Join jeAHy caMO no^iyj, one, pe^.

IV IV
Mo^rep tt neKOAUKO icMeroea AOJiase
FajuK
MoAep MuJiom
HeKa ce qyje ii jioj, 6palio, r.iac.
OcMex TII yiuua cpehy Ka3yje,
McjicHTuje Je An CBC Ao6po —
roBopii 6p30 OBO Huje ^ac, Fajufi
3a Apyre sSope — Ayni pa3roBop. /l,06p0, BOJBOAO.
 KHE3 MH^lOni f7

MuJiom MuAOVjI
A TAe je JespeM ? AocTa —
FajuK KaA ^yjem, Spaie, sa mio neKacMO
Oh je u36aBjLeH. Cbb ao caA,
C^o6oAy HHcaii Moro KyniiTH ^BKaae to tein oao^phtii tu.
Hh SjiaiOM TBOJHM, HH jyHaiUTBOM
MOJHM. Ja peEOX, jep caM caAa nperao,
JespeM je ce6ii noMorao caw. HaJKpahnM nyTen Aa AocTiirneM i],eA.

C HeSojme ckoiii — Ay^aB npe- A ite^-i je Moja spyio Majyiuna —

6poAH, Xoty Aa yMpeM c HoateM ocBeTHiiM
A HOBait niTo cu tu sa a iiocaao Aa He Ha npary Mora KytmuTa,
/laAOx My 3a tum, Aa nan Ha6aBii, Bet no cpeA 6oja no cpeA no- —
IUto naM je HyjKHO Ka h aiHBOT caM. KOA>a.
MuAom 3IuJiom
nocyioBB Apyre jecii a cBpiniio? ""leKafte name ao caA MepncMO
PajuK BeKOBMa AyruM, caAa leKaJTe
3a TpenyT kojh cbb tera BUAeTn. Jom TpenyT Kojn —
MuJiom ^puHHuK
PajnLy, 6paTe, ^um Aa nanAaTiiM H Aan a u ABa neKaT MoaceMO ,

ycyiyre iBoje, neirciipnjLiiB ipyA? A;i Biime He ty —

HCMa OKOsa,
(3arpjn a n noAyCu)
I
HIto 6q mh MHniue npnBesao moIi
MoAep 3a HepaA nycTH —
nepaA 3Aoko6hu.
Aa jeAHy pe^! — (^HMHTpHJe HHcap AO^e H roBopn HemTO
Ha cxpaHH MH40iny. 06oje asa^y.
Me^eHTUje BoJBOAe ce Me^y co6om pasroBapajy.)
(Ha6ycHTo)
H ^o6paHa
ABC n Tpu, EaA Kpsita spu
X-iaAHora yna ae iiojiaate 36op!
H oneT 6utie KaKBa odMana.
/l^puHHuK
MuAom
Cbb Chac ce TypcKe HHKaA ne n^iauiHM,

Ha
,iene aie^e,
CTpany caAa!
Mynpe caseTe
Aa ftune cnACTKe — Tora HaJBnnie.
^o6paHa
MeAeuTiije
He LeMO 36opa, Aocia 36opuMO. Hn CHAaHH cnABTKa ne noMosecaA.

Tpe6a Haw paAa a ne roBopa! VI

Je^an cejbau aoausu
Y
^o6paua, ^puHHufi, Aoua « uckoauko Ce^aK
cejbaKa Aonase BoJBOAa Mnyiom je au ue\) BaMH?
^odpaua ^o6paHa
Haj6oAe Aene, mio cy rpyaaHii, ToBopn mia kem?
Ha HeAPu cbojh ao caA rajuAii, CeJbaK
AOBOAIIM Te6H ueT CTOTHHa caA. KaAa TH na Aa roBopnM.
Be-iHEi
^PUHHUK y ropn OBOJ qeTe cnpeMA.eHe
H jomie ABecTa PyAHuiana ja. CTHrome caAa —
na Me nocAame,
A^i TO cy Some caMu coko.iu, /I,a HHTaM xoke .i' TaMO HeKain,

A COKO HHJe BIIiaH OKOBy. Ha ke ce aMO aoab cnycTuiH.

HpHMain AH BojcKy, mio tii nyAHiio? ^o6paHa
Pei^u HaM OAMax ^
tboj he OAroBop (^pHH^Hhy)
OAAy^HT caAa u to 3a csarAa, Oa KyA caA BojcKa, ko je noKynu?
XoteMO A 6uTu CpaKa, Apyrosn, Paju^
H.i Ja caM je, 6paliO, rAasoM cKynno.
Otaijbhha Hi 7
98 KHE3 Mnyioui

^PUHHUK H Biinie Snte, ^eie H36paHe

Til peie KaA ce c nyia nospaTH, TpenyTKa cBaKor xhxho AOAase.
/l,a napoA ne te nn 6oja, hii Kps, (BoJBOAaMa)
A caAa —
caAa —
saKH iiBHenaA. IIIto ao caAHHcaM 6oja noieo
H Bauie MyApe 36ope nocayrao,
Paayiore iioje KaAa lyjeie,
/l,OK^ie cTe c Typniii obac seha^ii,
Bii teie paAO onpocTiiTii rpex,
y HapoA ja caM CBjAa iiraao,
CnpeMao ^exe, ybjAe opyato;
A KO joni MOaie 6utii KanaB rpex
""leEaae MyAPO, cnpewa 036H.(tHa.
IIIto Mhaoui pe^ie, ja can ^hhiio.
CaA BojcKe iiMaM —
CBera nnaMO
VII. n.iaMeHa npca mio sameyie naM.
HaopyoKOHe vere ^onase ca aacraeaua, Boja cie AocaA yseK jKyAe.iii,
4o6oum y^apajy, u cetipajy Tpy6e.
Ebo BaM Mene, gto paxa caA
C Typn,UMa, 6paiiO, dito npecxai
SacTase, BojcKa; je a to cano can? He te
Ox Aajie, 6paIio, Aa iix noJtySuM, /1,0K OBoj 3eM.ii)ii He cie^eMO Map
CBeAOKe Hame ciase MimyAe! A c MHpoM cpefey, cAaBy, cAo6oAy!
(BoJBOAG jtyOe sacTase)
(no^e)
l^yje ce euna:
y 6oj, y 6oj, ca cBexe 3eMAe
3KiiBiio Mn^aoni, Mh./ioiii BOJBOAa!
Tnpana 6ecHiix neK cfi cnepe xpar;
VIII. HeK no3Ha Typqnn, KaA Cp6nH
MuAom o6yueH y eojeo^cnuM xajbunaMa, CBeiH
ca aaCTaeoM y pyuu, 3a »,um uapoA 06pa3, noniTeBbe, cBora AOMa npar.
AOAUSU. (Oac, HapoA neea.)
MuAom y 6oj, y 6oj, ca CBCie seinibe
CaoBe je Harae jasa cpymu./ia, Tnpana 6ecHHx neK ce cnepe ipar;
^eKaaa Hamer nexap npenyn je, HeK nosHa Typqim, KaA Cp6hh
Bpene je Aa ce uexap npe.iuje. CBeiH
Cnare caA uMaM — Beh je CKy- 06pa3, noniieBe, CBora AOiia npar!
n.i.eHa, (Oay)

M. M. /VIakCHMO BH-R
 HCTO^HO HMTAHdE GA BOJHM^KOr
Tx/lE/lHmTA
HAHHCAO
KaneraH Jy/iHJyc Ae6/baK

Oa CBujy AHHjioMaTCKnx nHiaifca , Koja cy ce ao caAa aa nosop-

HHn;n esponcKe AnnjiOMamije nojaB^HBayia , nonaJBaaiHiije je h najc^io-
^eHiije HcTOHHO EiiTaBe. Obo AOAaan npBo oxyAa mio ce bdmb HMa ,

Aa peniji cyA^a neEOjiiiKO Mu.iiiyHa Ayina, Koju Beh Bnme cio^eLa KpsaBe
^yse Aiijy h y MyKana noA neioBeiHiiM npiiiucKOM EpBo.iOKa cBora, o^e-
Eyjy Aan cnaceaa CBor niTo y Beiiy csaKa Be.iiiKa espoiiCKa cn^ia cbo-
,

JHx KOMfinnanuja oMaAe.

CaMO no Toaie, mio je CBana Be.ie cn^ia CBponcKa ucio nniaBe
Ba3Aa yn^eia^a y iipeaie CBOJiix AnnyioMaTCKux K0M6uHan,iija ii nAanoBa
H niTO je caMa xieaa y Bewy cBora pasyMa Aa uMa, nocxa/io je oho sa
aiix BaacHo a-iii
; no caMoj npnpoAn CBojoj oho je HaJBasKHnje h oa
,

HaJBeher saManiaja no HapoAe 6a.iEaHCKor Tpono^a, jep ce oho y np-

BOMe pcAy H>Hx H roTOBo caMO H.nx TH^e no raio oho qnnn 6nlie bh-
;

xoBO n BUMe uMa a* ce pemu 6yAyiiH0CT Bnxona.

IIuTaBe OBO ^emke je nsHAasHAo npcA AHn^oMaunjy eBponcKy, a^n
je ona ynen Ha.ia3HJa yapoKa Aa ra npeipna n oapoah jep cne neEaKO ,

TO aenn uHiepecn saxxenaxy.

I^nBn.in3an,uja enponcKa nnje ujia-ia ymn Aa lyje nanaj 6eAHHX
naxHHEa, hutu je HMa.ia cpita Aa ce ca^KaAn na Myse Eoje neL neEO-
jiHEO BBEOBa HOAHauiaxy OBH OA ayyiyjitapa n yxBexaia CBojnx. Ho Eyn;-

Hyo je ^ac Aa ce jcahom u obo nnxaae pemiiiu Mopa , na Ma xo h

npcEO Bo^e enponcEHx Ann.aoMaxa 6u.io.
Cxpn^eBe yiBexcnnx napoAa npeBaanniAO je set CBasy Mcpy. IlaT-
BC n Myse cy uu AOA'ija^e h onn mnboxa xpa^e jep cy neL aoboaho ,

AOEasa Aa-in, Aa cy sa ansox cnoco6Hn cnoco6Hnju oa yraexa^a cbo-

,

17*
100 UCTOIHO HHTABE

jiix. — Iliixaifce OBO Aau^ie pemiiTii ce Mopa, a^iu KaKO u y ^njy Kopnci?
Mor.'io 6ii ce sanuTaiii. — Mh
tbpao Apa^nMo Aa ce ncio Mopa Aa pema
y KopiicT caMHx THX HapoAa. Ta He Aaje ^ih AOKasa HaJHOBuJH iiojaB y
eHr.iecKOM nap^iaMeHiy, Aa ce na hctok Bet no^Hae ApyrnM OHHMa Aa
r^iCAa. He noAune An ce ii y caMOJ EHr.iecKOJ, — Toj oxo^oj seMJbu, Koja
Ce cBojoM c^io6oAOM iioHocii, HO KOJa je Ha cpaMOiy miBH.insaitiije CBOje
TO.iHKO BCKOBa saniTiitaBajia KOJa noiHHu 6ecHH
najrposHuja nacu^a ,

yraeiaq npaBa c.io6oAe MpaKa ii yaiaca, ne noAuJKe ^h

ii nacTvi , HociLiai;
ce, BeyiiiMO, II y boj r^ac, Aa Tpe6a jeAHOM pacKimyTn Bese iipujaTeji.-

cTBa ca oBiiM BapsapoM, Kojii ce u caA ciipena Aa HCMii^ime npo^iiBa

H.ieMeHiiTy kpb jaAHora uapoAa komc je oa TeniKor sy^yMa Berosa,

Aom^a Ayina Beh y iiOArp^ian,, Kora cy HacHjLa H>eroBa narHa.ia, Aa join

jeAHOM npo^iHJe CBeiy KpB CBOJy , Aa joni jcahom Meie na KOii,Ky cbb
niTO My je HaJMiMuje Aa 6ii caMO iisBOJeBao ce6ii npaBo ii cyio6oAy
s^iaiHy. —
H OBO cy MOHtAa caMO npcATe^e HeAOMCAHux npii.iiiKa , Koje te
ce nspoAHTii Ha jyro-HcioKy EBpone. MoatAa je obo nojas , Hiije he nc-
CjieAHUe 611TU , Aa ce H obo niiTaae peninTii Mopa.
OBOMe niiTaay MHoro cy H.nx nnca^u umi csaKOMe oa obhx ,

ciiuca iiviii je HeAOCTOja.io noinyno casnaBaae iipaBora CTaaa CTBapii ii^h

je npoBejasa^a Kposa a npiicipacTHocT 11 uenpaBiiiHOCT, Eoja je xoth-
MH^HO CTBap iipecTaBjBa^a y ApyroMe BHAy.
Ilpe KpaiKor BpcMena obomc niiiafty nanucao je pacnpasy, Bnme
ca BOJHiiiKor MeAuiuTa, r. Jyjiiijyc /l,e6iLaK, Kaneian aycxpnjcKe bojckc.
IIoiiiTOBaHii iiucaii, ciiiicom obum noKaaao je ABOje npso Aa je : ,

CKpo3 npoHUKao u ynosnao cbb iiiBeHime , KOJe y cacTaB oBora iiuiaBa

AOiiaae u Apyro , Aa je 6ho ysBiimen HaA CBaKOM npncTpacHomliy, h ca
Tora 6ain, mu cmo cwaipa^iH Aa je BpeAHO Aa 11 Ham inTa^iaHKii cbct
BHAH , KaKO noniTeHii 11 nenpiicTpacHu jtyAu CBaxajy no.iomaj ucTOKa 11

Haul OAHoinaj iipeaia aeMy.

Ebo mia H>eMy roBopu r. /\,e6jba,K:

„TypcKo i;apcTBO Mopa nponacTH. Y KaiacTpo^n naK Koja je

OBOM i],apcTBy HeH36eacHa h Koja ca cbhm npnpo^Ho h to CKopo
iiacTynHTH Mopa, a Kojoj Mei^y thm MycaoMaHH ca BeaaHOM oiHiia
y6p3aHHM Kopaii,HMa na cycpeT H^y He ysHMajytiH y pa^yn cb- ,

poncKe ApJKase, —
HMahe HaJBehy y^ory, aene Baaa^ne ^pataBe
Cpdaja, PyMyHHJa, ErnnaT, Il^pHa Fopa h najsaA Fp'iKa.
Hame HHJe, ^a HS^aateMO no^HTHHKe K0M6HHaii,HJe y norie^y
pemeaa hcto^hof nHTaaa, Koje Kao naJTeacH 6ayK npHXHCKyje Aynie
;^HnJioMaTa cBponcKHx a na jyry eBponcKor xopHSOHia naK ne-
,
 irCTOHHO nUTAH>E 101

upecTaHO Kao MyiLa CBeT^yi],a. Mh teMO caMo ^a noKyiiiaMO, ^a ca

BOJHHTiKor r^e^HuiTa pacBeTAHMO poj.e, Koje te nacin y ^eo, npn
pacKOMa^aBaifey TypcKora i],apcTBa AP^aBajia KOJe ^anac jom o^
,

H.e 3aBHce.
TypcKV paTHy CHary ysniuaMO h3 onuiTera HSBO^a kojh jo ,

no3HaT H KOJH iiocTOJH na feejio je cpaBHHxn ca paxHOM cHaroM

,

noMenyTHx ^pmaBa.
IIpBO lieMO, iipH OBOM cpaBEbEBaity, nonexH ca ErnnxoM, jep
je OBa 3eM^a, xeateiiH 3a nanpexKOM, y naJHOBnje Bpeme odpaxn^a
Ha ce6e HaJBeLy naJKity, a n c Tora luxo cmo mh xora y^et^eita,
,

;^a te ce ona npn nponacxH ocMaHCKe Motn, no^oSHo ^ennKcy,

,

ys^fltn H3 nene^a, uo;i, kojhm je xo.idko xn^a^a ro,a,HHa saxpnana

Aeatajia.
C^a6ocT xypcKor rocno^apcxBa y EBponn Kao h rjiaBHH y3-
poK aeroBe nponacxH, kojh ce sa^pmaxn He Moate, Aem.E y 6e3npH-
MepHOM p^aBOM cxamy aene 4>HHaHCHJe, n y necpasMepHocxn Biia-
^^ajyhe pace npewa 6poJHOM cxaay Hapo;i,a kojh cy no4 h>om h kojh
cy joj HenpHJaxe^CKH pacno^oaieHH.
TypcKa je 3a obhx noc^e^anx 20 roA- xo^hko 3aJM0Ba yqn-
HHiia, Aa te najnode nacxH y Bpx.ior H3 Kora ne te MotH BHnie
HH HsaliH. Oa 1854 r. nopxa je y^inHH^a y cxpanoM cBexy c^e^e
tiHx 13 3aJM0Ba, kojh ce cKopo hh H36pojaxn ne Mory.
1. 3ajaM 1854 f. cacxojn y HOMHna^HOM Kannxa^y o^ 75 mh-

;inoHa $p. ca Hcnj.aTOM fl,o 1889 roA- ro^Hmaa aMopxH3an,HJa h3-

HOCH 5,250.000 *p.
2. 3ajaM 1855 ro^. cacxoJH ce y HOMHHaJiHOM KannxaAy oa 125
MHA. $p. ca Hcn^iaxoM fl,o 1890 r. roAHuiita anopxHsai^HJa h3hoch
6,250.000 *p.
3. 3ajaM o^ 1858 r. cacxojn ce y noMHHaiHOM KanHxa.ay o^
125 MH.1. 4>p. ca Hcn.iaxoM ^o 1898 r. FoAHuiita aMopxH3an,Hja h3hoch

8,750.000 «.p.

4.3ajaM o^ 1860 ro^. cacxoJH ce y HOMHHa.iHOM KanHTa.iy ofl,

50,245.000 ca Hcn.iaTOM ao 1879 ro^ roAHinBa aMopTH3an,HJa h3-
HOCH 3,517.150 $p.
5. 3ajaM ofl, 1862 r. cacxoJH ce y HOMena-iHOM KanHxa.ay o^

200 MH.iHOHa $p. ca Hcn.aaxoM ji,o 1887 r. cpecxBOM anyaxexa OA

16,000.000 ^p.
6. 3ajaM o^ 1863 r. 0,4 200 mh-
ncxor HOMHHa.iHor KanHxa.ia
^HOHa *p. ca Hcn.aaxoM anynxexoM oa 16,000.000 *p.
40 1887 r.

7. 3ajaM oa 1864 r. cacxoJH ce y H0MHHa.iH0M KanHxa.ay oa

150 MH.1. $p. ca Hcn^iaxoM ao 1887 r. FoAHniiBa aMopxH3an,HJa h3-
HOCH 12,650.000 *p.
102 iiCToquo niiTABE

8. 3ajaM o^ 1865 r. cacTOJH ce y HOMHHa^HOM KannTa^y oji,

909,090.750 «t>p. 6e3 onpe4evi)eHor poKa HcnjiaTe ho ihjh roii,HraH>H
;

HHTepec H3H0CH 45,454.000 panyHajyiiH 5 ro/i,. HHTep. %

9. 3ajaM o;i, 1869 r. cacToJH ce y HOMHHa.aHOM KanHTa.iy o^

555,555.500 4>p, ca Hcn^aaxoM 3a 36 ro;i,HHa cpecxBOM anyHTeia o^^

38,888.800 *p.
3ajaM OA 1870 r. cacxojn ce y HOMHHa.iHOM Kannxa-iy 04
10.
729 ca Hcn^iaxoM sa 105 ro^i,. ^aK^e 1910 r. ro^ninaa
MH.1. *p.
OTH^iaxa HSHOCH 27,360.000 4)p.
11. 3ajaM OA 1871 F04. cacxoJH ce y HOMHHa.aHOM KanHxa.ay

OA 142,500.000 $p. ca Hcn.iaxoM 40 1906 roAHHe. AnyHxexoM o^

9,975.000 $p.
12. 3ajaM o^ 1872 roA- cacxoJH ce y HOMHHa.aHOM KanHxa^y
ofl, 278,155.000 <i)p. ca iicn.iaxoM ;i,o 1878 ro;i,HHe. AnynxexoM OA
25,033.950 <i.p.

3ajaM oa 1873 ro^- kojh je y no'iexKy HMao fl,2i 6yAe hs

13.
HOMHHaAHor KanHxajia o/i, 691,444.000 <i>p. ho kojh je AOU^HHJe 36or
pt)aBor pyKOBaBa CBe^eH na 363,600.500 ^p. ToAHniBa aMopxH3a-
n,HJa OBora h3hoch 25,000.000 -sp.

TypcKH APJfiaBHH Ayr AaK.ie h3hoch Ha 4.320,153.900 ^-p. mxo

saxxeBa ro^nuiBer HHxepeca 345 MH.iH0Ha *p. Y OBy cyMy HHJe
ypanynaT HaJHOBH Ayr oa 400 MHiiHona *p. KoJHJe 6yijex ro^HHiae
onxepexHO ca 50 MH.iH0Ha $p. Ako ce y3Me Aa /i,paiaBHH roAHinaB
npHxo/i, y OKpyr.ioj cynn oa 500 MHj.noHa $p. Moa;e a^ noKpHJe
,

ApaiaBHe H aAMHHHCxpaxHBHe H3AaxKe, —

npen^a xo hh npn naj-
BeteM Hanopy Hete^nxH ^OBOJbi.o —
OHAa ocxaje a^^ ce roAHHiBa
OAHiaxa Ayra oa 345 jviH^iHona *p. Moate Aa HO^MHpyje cano ho-
BHM H Be.inKHM 3aJM0M, KOJH ce CBaKe roAHHe noHaB.j>axH Mopa.
K OBOMe naK xpe6a jom AO^axn h „H.iHBajyhH" Ayr (kojh ce
Beh Moaie n Kao necnrypHH cnaxpaxH) kojh y naJMaay pyKy H3-
HOCH 500 MH.iHOHa *p. H OHAa H3HiLa3H A^ ^^ H HOBH 3ajaM jeABa
3!oiiH Aa AocxnrHe ^a CBe H3AaxKe HSMHpn. Ila hh OBoroAHUiBH

6yjf.eT HHJe hh Ma.10 6oJbE. Oh je ncxHHa 3aK.zby^eH caMO ca 7 mh-

.iHOHa *p. Ae*HD;Hxa, a.aH xaj je panyn caMO na xapxnjn jep je h3-
AaxaK OA 589,2 MH.iHOHa *p. npoH3BO.i>Ho CBeAen na 565,3 mh.ih-
ona *p., a Mel^y xhm npnxoA oa 474,7 MH.anoHa noBHUieH na 558
MH.iHOHa <i>p. IIpeMa xoMe AaK^ie mxo he cbc ymxeAe ocxaxa camo
Ha xapxoJH H mxo ce, 36or r.ia4H y Ma.ioj A3hjh h ocxa.iHM xyp-
CKHM npoBHHU,HJaMa je/i,Ba Moace ypcAHO h caB AanaK Aa noKynn,
,

H3H.aa3H Aa te n OBoroAHman 4e<^Hi];HX Aa 6yAe 3HaxH0 Be.iHKH.

,

HcxHHa je 4a cy h Apyi^e 4p;KaBe jeBpoHCKe AyJ^ne h Aa h

H.HXOBH ApataBHH AyroBH pacxy, a.iH ouex 3a xo ca cbhm APyraie
 UCT05H0 nnTAH>E 103

CTBap OBaMO CTOJH, jep one HMajy CBora paiyna y CBOJie y BeiHKO
pasBHJeHOM Ky^TypHOM ciaay h y KanHTa.iy cbojhx no^aHHLa, a
uoBHuiaBaifceM ^aHKa HMajy npn pyii,H y CBaKO ji,o6& HMytna e^e-
MenaT, kojh hm ^aje MoryiiHOCTH ^a h ^a^e saJMHXH Mory, a y
,

HCTO BpeMe H Aa ce ^pjKaBHH npaxo^n yMH05KaBajy.

y TypcKoj Ha iipoTHB, Kao je^HOMe ii,apcTBy 6es HH^ycipHJe
H y KOMe ce je^HHO no^o^e^cTBOM saHHiia, a komc Me^y thm ocKy^eBa
HaJBaaiHHJH atHBOXHH HepB cao6patiaJHH —
KOMyHHKai],HJe, — Hapo4
je ca CBHM ocnpoMameH h 40 HOKaxa ory^Len h MaTepnjajHo hch-
caH. 4^KJ.e OHO He Moate Ty noxnopy hh 4a nMa.
II,eo MexaHHsaM ^paiaEHe MamsHe Kpo3 h Kpo3 je noKBapen.

Hhko aMa 6aui uumxa ne 6pnHe sa cnrypHocx atHBOxa h uMa-

ce
OBHHe. — Pa36oJHHmxBo
H ^onoB.ayK y HaJBehoM cy jeKy, npn ^leny
yqemfca HMa h BojcKa, Koja je 6am uo3BaHa 4a npoxnr>y xora ^ej-
cxByje. 3a npocBexy napo^Hy HHmxa ce He npe^vsHMa. Hcxo xaiio
He no^nacy ce hhxh rpa^e nyxoBn, jep h onaj HeanaxHH ^eo ate-
.ie3HHu,e KOJH je y cao()paiiaj nyiuxen
, carpatjen je npHBaxHHM
,

4pymxB0M. BojcKa naK y Mnpno Bpene naxo^H ce caMO na xap-

XHJH, jep je Ha MHHHsiyM CBe^ena, a nope^ xora joui h CBaKH pe-
rHMCHxcKH KOMaH^anax HMa npana ^a BOJHHKe oxnyuixa na ocy-
cxBO no CBOM liea>y. II oh ce HapasHO Kopncxn obom npn^HKOM
Ea^a caMo xy CBora pa^iyna Ha^a3H.
BefcH AGO no^cKe apxH^tepHJe HCMa 3anpere; rapHH30Hf' xpyne,
HsyseBHiH one Koje cxanyjy y Il,apHrpa^y h ^pyrDM BebHM Bapo-
niHMa ,EAY h ^an ^ann y hphmhxhbhom o^eiiy h no Betoj ^ecxH
6e3 HHnc.ia. KaKO B0jcn,n xano ncxo h ocxa^OM HHHOBHHnixBV nnje
n.iaxa, hhxh Apyre npHHa^^ieJKHOcxn, ns^axa 3a no a MOJK^a h 3a
qnxaBy ro^HHy. HcxHHa ^a cy ocxparyme n nosa^HH xohobh y bc-
^HKOM 6pojy HapyqeHH y AMepHD,H h Esen-y, a.in obh join HHcy
TypcKoj npe^axH, jep ona HCMa, h ne te hh HMaxH ^a 'm Hcxe
,

HOBH,e no^oaiH.
Ha mxa cy 4aK.ie ynoxpe^ytene xoahkb rp^ne cyMe i^oBana
ca KOJHx je xypcKH /i,pataBHH ^yr xo^hko nopacxao.
HcMa ^aKAe cyMae, 4a xypcKa ^pajaBHa ^ai^a y OKeany,
ce
36or pi^ane ynpase CBOJoj nponacxn kjohh na c xora o6paxHMO
,

ce ca/i, 4pyrHM yspoKy c^a6ocxH ocMancKora u,apcxBa, x. j. 6poJHoj

Hecpa 3MepHn,H B^a^ajyte pace upcMa napo^HOCXHMa Koje cy noA
H)OM H KoJH cy joj HenpHJaxeibCKH pacno.ioaieHe. —
Obo nenpHJa-
xe^cxBO, Koje ce CBaKOM npn^HKOM jacno yBHl^a, ne ^onynixa nopxH
^a CBe CBOJe no^aHHKe ynoxpe6H ijpn o^SpaHH y3aja>rHHqKor oxa-
^lacxBa, H 36or OBor, HCXHna no CBe yMecnor, nenoBepeaa ncK^y-
yn.ia je ona cBe xpHmhane —
naJBeliH ^eo CBora eBponcKor Jty^-
104 HCTO^HO HHTABB

CTBa — OA BOJHmKe c^yas^e. 36or Tora ohh cy oneT o6Be3aHH ^a,

HeKy H3BecHy cyjay HOBai],a n^atajy.

lUTO MH y OHHMa HMaMO caMo EBponcKy TypcKy to teMO
II

H A?i noKamcMO aeno nace^eae no eepn h n^eMeny, a thmc teMO

y je^Ho ca Ma^o 6pojeBa ^a AOKaateMO ^a je OcmaHAHJaMa ca ,

CBHM HeMoryhe , m CBOjy B^acT o^pjKe na^, CBHMa ocTa^HM napo-

AHMa H)HxoBa uapcTBa, y c^y^iajy oninxera ycTaHKa; na 6am h KaA
ce He 6h yMema^a HHKoja CTpana cBpoiicKa cH^ia.
Ho (Wappaus) BanejcoBOM py^inHKy „reorpa$HJa h CxaTHC-
THKa" Hapo^HociH Koje npHna^ajy eBponcKO-TypcKHM npoBHHi^a-
jaMa HMaMO, :
^

Byrapa 3,700.000; Cp6a h BomitaKa 1,500.000; OcMaHiHJa

1,200.000;AA6aHe3a 1,200.000; TpKa 1,000.000; ^epKesa 400.000;
^HH^apa 250.000; EpMena 200.000; B.iaxa 150.000; ^HByxa 100.000;
II,HraHa h ocTajiHx Hapo/i.HOCTH 100.000. YKynHO 9,800.000 Aynia.
4aKAe Ha 1,200.000 B.ia4ajyiie napoAHOCTH A0.ia3H 8,600.000 Aynia,
Koje cy BHme hah Maae npeMa aoj HeHpHJaTe.i.cKH pacno.iO/KeHe.
Ho pe.ifll)HJH HapoAH na Ba^KaHCKOM Tpono.Zby ^e^e ce na :

5,000.000 IIpaBOCiaBHHX 4,000.000 MycaoMana 540.000 KaT0.iHKa;

; ;

150.000 EpMGHa; 100.000 Eepeja h 10.000 EBaHre.iHCTa.

Jlope^ ca CBHM HHCKe o6pa30BaHocTH TypcKor Hapo^a A0.ia3H
y pa^iyn jom h pe.aHt)HJa.
Oa 4,000.000 MyxaMeAaHai];a Moate ce ca CHrypnomliy y na-
,

npPA Ka3aTH, fl,a, he BeliH ^eo noTyp^eaaKa npn npBOii 036HibH0M ,

noTpecy ocMancKe Motn h cnare, aKO ne ca cbhm Bepy 0A6ai^HrH

a OHO H3BecH0 Hapo/i,HOJ cTpaHH npH^pyffiHTH ce jep ohh Typ6aH ,

HHcy hh npHMH.iH H3 y6e]^eH,a, ho hb ^pyrnx, h y BHHie npH.aHKa

HenoJM.i)HBHx, MOTHBa. Obo ce jacHO bh/i,h Bet h3 Tora, niTO TypcKa
CBe perHMCHTe Koje y Bochh perpyTyje
,
yAa.i.aBa h3 CBora saBH- ,

Haja H 4,a.ieK0 na Apyry cxpany ma.abe.

Mh heMO A&KAe Aa ysMeMO y oKpyr.ioj cyMH Aa upoTHBy
2,000.000 cxoje 7,800.000 Ayma kojh APyry Bepy
MyxaMeAOBH^a
HCHOBCAajy h kojh cy ao Hajseter cxenena orop^cHH npoTHBV no-
AyMecer^a kojh hx je npHTHCKao h npoTHBy caM0B0.aE»CTBa 3a hob-
n,eM rpaMseher qHHOBHHHiTBa.
Oa obhx 7,800.000 Aynia Ao^asH na:
PyMyHHJy 4,424.961
. .

Cp6HJy. 1,319.589
. . .

n;pHy ropy 130.000 .

TpqKy .... 1,457.000

CBsra : 7,332.244 fl,yme.

ce AonyHC, jep y caiioj CpSaJH asMa npeKO mh-

Obb 6h uH*pe HMaAC
» as, 1
^pe^-
jHOH H 300.000 Ayma.
 ncTO^iHO niiTAaE 105

KaA OBOM 6pojy ^o^rmo join n ErHnai Kojn ncTHna ne te

,

HH 4a HMa y^e^a yEsponcKoj TypcKoj ca qera 6h ra Mor^n 6am

y OBOJ npHjiHi;H h nsocTaBDTH, on^a Hsn^aan ^a 15 MH^noHa cxoje
npOTHBy 2 MHJ..
ypel^ene TypcKe bojckg, fl,o noyexKa OBora CTOJieta, HHJe 6uao
Kao y ocTa^ux eBponcKHx ^paiaBa. ro^HHe 1826 no'inite sa itHX
ca CBHM HOBa epa no uito oexy yHHuiTeHn JaHHHapn
, kojh cy
,

CTO^etuMa TypcKy aacTaay y CBHiia aeHHai paiOBHMa ciaBHO npo-

HOCD^D, a H cipax, nponacT n noKBapenocT y ocBojennM seMAaMa
mHpH.iH.
Cy^Tan MaxMy^ II, KOMe je 3a yr.ie4 c^yain.ia opraHH3ai],nja
npBH je OTno^eo pe^opny, ho Koja je usBpmeHa
4>paHi],ycKe BojcKe,
TBK noA B^a/i,0M aeroBor noc^e^OBaTeiba A6Ay-Ji- Mei^n7i,a 1843 r.
Ho opraHH3aij,HJn, Kojy je 6ho ycBOJno A6ji,yA MeuH4, Tpe6a.io je
Aa 6yAe 150.000 ^yAH y aKTHBHoj Bojcn,H, 120 6aTa.i)0Ha y peaepen.
YMHO^aBaBe Jbjfl,E y peaepsH Koje Ao^asame 04 CKpahnBaaa
,

cj.yac6e y aKTHBHoj bojcii,h HaroHH BOJHHiKy ynpaBy ^a pesepBy

,

no^e^an y upeu h apv^^ hoshb, oa kojhx ce CBaKH cacTOJao n3 120

6aTa.i)0Ha. Haj3a/i, 1869 r. o6pa30Ba ce jom je^na pe3epBa „npBa."
no opranH3aii;HOHOM saBony xypcKa BojcKa Tpe6a ^a 6yAe
1878 r. no^iiyHO opraHH30BaHa h aena jaqnHa Tpe6a ^a H3hoch :

150.000 ibyAH aKTueue eojcne; 70.000 -fby^H npee pesepee ; 120 6a-
Ta^OHa pesepBe upeoz uoauea h 120 6aTa.i.0Ha pe3epBe APP^oi uo-
3uea H HaJ3aA 320.000 napo^He Haua^nuue. CBera ^aK^e 780.000
j&yAH. —
A.1H OBy ii,H^py Morjia 6n TypcKa BOJcKa ^a AOCTHrne tck OH^a,
Ka^ 6h BoJHH^Ka ynpaBa HMa.aa HenpeKH^HO na pacnoAOKeity ao-
BO.i)HycyMy Hosai^a h Ka^ 6h 6H.ie caBAaAane CBe TemKohe KOJe ,

ce HaroMH.aaBajy xaocoM TypcKe ynpase h aAMHHHCxpai^HJe Bene,

a H TBpAoriiaBCTOM OcMaH.aHJa kojh cy yseK npoTHBy CBaKor no-
Kymaja kojh hx k peAy h nopcTKy boah.
yseBuiH y pa'iyH aca.iocHo xypcKO cxaae ihhh naivr ce uo CBe
HeMoryte, Aa MOJKe BOJCKa lypcKa Aa H3Hece jeAsa 400.000 .i.yAH,
pa3yMe ce, kojh 6h 6h.ih Ao6po naopyaiaHH, ca 0CTa.i0M aoTpe6oM
CHa6Af'BeHH h Ao6po AHCi^HniiHHHpaHH.
TypcKa BOJCKa Ae^n ce na 7 Kopnyca —
osaj ceAMH HHJe join
HHKaAa noxnyno o6pa30ijaH —
ihjh ce r.iaBHH mTa6oBH Ha.ia3e :

y Il,apHrpaAy inyM.iH Enxo^y Epsepyny, ^anacKy, BarAaiy h

, , ,

CaxaHH y jeMencKoj o6.aacTH.

yCAy^ajy onrnxer ycxanKa TypcKoj ne 6h 6H.ao HHKaKo mo-
ryte Aa y EBpony aobgac h3 AsHJe IV, V, VI h VII-mh Kopnyc.
Jep ceAMH Kopnyc Mopa Aa ap^h y cxe3H o6.iacx Xei;[ac h cKopo
106 HCTOHHO miTAftE

ocBOJeHH EneH
y ApadnJH BeiiH ^eo naK niecTora Kopnyca Mopa
:

^Si Apatn noce^HyT Hei; jep TypcKa ne ate^H ^a HanycTn CBOJy

,

B^iacT y Apa6HJn. Hajsa^ 36or Tora, niTO yHyTpamae no.iHTHHHe

OKO-iHOCTH YA^JbeuEx MaA0-a3HJCKHx npoBnHi],HJa saxTeBajy BetiH
Aeo noca^e h mio te Pycnja nsBecHO ^a ^T,patH y inKpHun,y oHa
4 Kopnyca y Abhjh, 6aui n Ka^ 6u ce xTe^a, y TOMe TpenyiKy, ^a.
o^peqe cbojhx cpAa^HHX n^iasoBa o^hocho HCxoKa Ka^a 6h ona ,

Mor^a nojKaae nAOj\, cbojhx ^aBHaiuHHx Tpy/i,OBa

fl,Si Koje nnr^a ,

sadopaBHTH He Moaie h TeinKHx HOBiannx aipxaBa.

TypcKoj AaK^e ociajy caMO xpn Kopnyca ca KOJHMa mo/Kb ^a
pacno.iaate y EBponcKoj TypcEOJ n ErejcKHM ocTpoBHMa hto: I y
II,apHrpaAy, II y UlyMiiH, EI y BnTO^y.
Csa OBa 3 itopnyca ca npBOM pesepBOM n upBHM n ^pyrHM
,

nosHBOM pesepBHe bojckc, y HajnoBO^nnjeM c.iyiajy Mor.ia 6h ^a-

Esnecy n,H4>py oa 142.000 jbjj\E h 270 TOiioBa, n to :

I KOPnyc
6 Ilema^KHx perDiienaTa no 3 6aTa^0Ha (7 pe-
THMeHTa OBora Kopnyca CTanyje y TpHnoAHcy y A*-
pni^H) a xy Mopa h ocxaxH .15.216 Jbjj\,E

6 CTpe./i)a^iKHx 6aTa./B0Ha (7 y TpHno.iHcy) . . 4.986 „

5 KoH)HiKHx perHMCHaTa no 6 ecKa^poiia (2 pe-

rHMCHTe cy y Tpnno.mcy n Asnju) 4 930 „

I ^lexa nnonepa 120 „

7 IlemaHKnx pernMenaTa pesepBHe BOJCKe 17.752 . . .

„

1 ApxuibepnjcKa pernMeHxa ca 15 6axepHJa no

5 xonoBa 2.2 92 ^

Csera: 45.278 Jbyji,E ca 90 xonoea.

II KOPnyc
6 EemaMKHx pernMenaxa 15.216 .zby^n
6 Cxpe.j)aiiKHx 6axa.i)0Ha 4.986 „

4 KoaH'iKe perHMenie 3.944 „

1 Eexa uHonepa 102 „

6 PerHMenaxa pesepBne BojcKe 15.216 „

1 Apxn.i,epHJcKa pernMenxa ca 15 SaxepHJa no

6 xonoBa 2.292 ,

CBera: 41.756 JbjAE ca 90 xonoBa.

Ill KOPnyc
10 Ilema^iKHx pernMenaTa ca 2 6ax. norpannn-
HHx xpyna 27.022 jlj^r
8 Cxpe.j>aiiKHx 6axa.i>0Ha 6.648 »
* Ofiaj ce perpyryje h y Ashjh.
 IICTOIHO IIIITABE 107

4 KoaH^iKe pereMCHTe 3. 944 Jbyfl,R

I ^eia uHOHepa 102 „

6 PerHMeHaia pesepBHe BOJCKe 15.216 „

1 ApTH^epHJCKa perHJieHia ca 15 6aTepHJa no 6

TonoBa . . , 2.292 „

Cp.era: 55.224 ^OBCKa ca 9j TonoBa

Ka^a obomc 6pojy AO^a jom 300 Jb]fl,E, kojh cy onpe/],e-
ce
^eHH HHatHHHpcKnx ipyna, OH^a vKynHa D,n$pa ns-
3a nonyibeite
HOCH 142.000 .i.y^H ca 270 Tonosa.
IIpBa pesepBa Mopa ^a, ce ynoipeSn 3a nonyne aKxnBHe BOJCKe
Kao niTO je h 6no c^yiaj 1870 r. IIo oprannsannjn Tpe6aA0 6e
M ce KO/i, CBaKor Kopuyca o6pa3yje Ka^p 3a 3 pesepBHe KoamKe
perHMeHie no 4 ecKa^pona, a^n obo npaBD.io nnje jom hh ao
;i,aHac HSBpuieno.
Jom 6n niia.io /!,a ce y pa^iyn y3Me n Hepery.iapna BOJCKa,
Koja ce y onmie cacxojn H3 6amH6o3yKa n CBOjeBO.i)an,a (cnaxnja
n Be^yJHHa). BamH6o3yi;H Mnne ca cbhm pi^aBO Haopyatany nexoiy
6e3 HKaKBe /i,nci];Hn.iHHe h aia^a Koitn^Ka o^e^beita. —
Y nocAe^ifeeM
—
pycKO-TvpcKOM paiy (1853 1855 r.) HMa^o je 04 npn^HKe ^a ce
y PyMe^HjH n AHa/],OAnjn CKynn 30.000 6amn6o3yKa a.in KaKO;

cy ce obh h 3a concTBeny 3eM.i)y noKa3a.iH onacnnjn, no 3a ne-

npBJaTe.?&a, to je Omep llama 6ho npnnyijeH ^a hx pacnycxn npe
HO raxo ce h pax cspmno.
CB0JeB0JbD,n cy ncK.ByHHBO Kor&nqKa o^e^efta, KOJa npe^BOA©
BHxoBH concxBenn 6eroBn, Kojn nx Me^y xhm y cxporoM pe^y h
nopexKy /i,pa{e. Y CBHMa paxoBHiia obh cy TypcKOJ iheh^h Ao6pe
yciyre. Y uoMenyTOM nocie^acM paxy 6h^o hx je nadojnoMe noJbY
40 10.000. Ho TypcKa ne aiojKe yBCK na anx ^sl pa^iyna, jep ce
OBH perpyxyjy h3 ohhx asHJCKHX o6.iacxH r;i,e ce HHKaKO nnje Morao
^a yfie^e n ycBOJn saKon BojnnuKn. Yqemte ^aK^e anxoBO y Ka-
KOBOMe paxy 3aBHCH noxnyno o^ Ao^pe BOJbe anxoBHx 6eroBa.
y Ebohckoj TypcKOJ Hena hh xpara Ofl, xaKOBHX Koan^KHx
o^e^eaa, hhxh ce Mory 4a caKyne, na c xora, y OBOJ npH.iHi],H, He
teMO ftHx HH y3HMaxH y paiyn,
y noc^e^acM c^y^ajy h Kpajaoj nyac^H ocxaje TypcKOJ jom
je^HO cpe^cxBO a to je: ^a no^Hrne „CBeTy 3acTaBy npopoKOBy."
O4 $aHaTH3Ma MyxaMe;i,aHCKor MOiKe ce H3BecH0 ^a o^eKyje,
4,a te OHH na OBaj „CBeTH 3HaK'* cbh .ihcxom npnxeiiH y noMoii
CBOMe oxaqacxBy Koje jc y hcbo^h, a.iH npn cbcm xom oa obhx
Heype^ennx „roMn./ia" Moaie ce caaio ^a o^eKyjy rposna HacH.^a
Ha^ no6yH>eHHM Hapo;i,HMa, a HHKaKo hobo^hh BOJHmKH ycnecn
npoxHBy /i,o6po opraHH30BaHHx xpyna.
108 HCTO^HO nilTABbE

Join y HeKo^HKO pe^aKa ^a pasMOTpHMO cseT^e h Mpa^ine

CTpane TypcKe bojckc. BepnocT h noys^anocT, xpa6pocT, Hapo^HTO
npn oA^paHH, h3ap»J^hboct y ocKyAimn b Hanpesaay, Tpne^HBOCT
H paBHO^yuiHOCT y Hecpetn, CBe cy to cBOJCTBa Koja Kpace Typ-
CKora BOJHHKa. Ha npoTHB KOMaHAaHTH cy iiecuoco^HH, Kop o«tH-
lI,HpCKH Ca CBEM Heo6pa30BaH , BOJHni],H TpOMD npH EpeiaBy CBH
,

P040BH BOJCKe ca CBHM p^aBO H3o6paateHH —

HsyaeBinn caMO apxH-
^epHJy — an caMa ynpasa ata^ocTHaje. Ys to jom y CBHMa rpa-
HaMa BOJHHiiKe a/i,MHHHCTpai;HJe B^a^a nepeA, npeBapa h boamht-
^HBOCT.
Cbg TpBl)aBe H *opTH«tHKai];HOHa uocxpojeBa setHHOM cy
onajia a h HHaqe hh y ko^hko ne o/i,roBapajy saxTeBHMa Aanainaer
BpeMena, jep ce h ^an ^ann naxo^e y ohom cxaay y KaKBOM cy
6h^h joui npe 300 r. Fpa^cKHx TonoBa HMa oa CBane pyne h h3
pa3HHx cTO^eha, caMO ne h3 ^aHamaer. .la^exH BetiHHOM ncxpy-
ny^H cy hbth ce naK ca^a nonpaB^ajy. —
Obo ja/i,HO CTaae BMa-
^0 6h 4a ce y neKO^BKo nonpasB ohom rp^HOM Hapyij^HHOM
Kpyuoeux Touoea, a^H Ha ata^ocT, Kao bito je Bet OB^e peieno,
OBa HopyijdHHa Mopa ^a ce Hcn^aTH cano totobhm HOBB,eM, H TaKo
4,aKAe, BO bito ce Bet 3Ha ^a TypcKa HHJe y CTaay xy cyny H0BaB;a
Aa BOiioatH, He Moate ce hh ^a 0Bpe/i,e^H BpeMe, Ka^a te TypcKa
MotB 4a ^o%e y BO.ioataj h npH^HKe ^a cBe CBoje xBpJ^ase naopy^a
H CHa^^e TOBOBBMa HOBora CHCTena.

(HacxaBHhe ce.)
 TxAABA mE1\EPA

(HaciaBaK.)

,Jok! He Aaj, 6oate, ^a ra mhthmo," noqe ysepaBaTH "ByKy

je^aH 04 H)Hx: ,Hero ko Be.iHMO r^e naM je npBH nyT ^omao —
He te Ba^axH, 4a o^e onaKo 6e3 Hmia."
„Ja, ja," none onei 'ByKo 4a naBpata Bo^y Ha CBOjy BO^e-
HHi^y: „Oho HCTHHa TaKO je, a^n mxa kejio Ka^ to neKaKo He —
te 6hth ype^y?'' H no uito ce Ma.io Kao npoMHc^H AOAMe: «TeK
onex BH Moatexe ^a He nsr^ie^a hh Kao mAx
, hhxh ^a onex o^e ,

OHaKo npasHe pyKe."

,,na ^e^a, 'Bvko, Bepe xh, KaKO 6h ce xo Mor^o?" ynnxaine
ra npn6HBmH ce yaa ft 4a 6o^e gyjy.
,CnpeMHxe bh aeBiy nernxo hck nonece ^eiiiH
,
." yiH hx , . .

!"
'EyKO ^Hcxo mankyliH: „To te 6bxh HajCo^e
,.Jec, 6ora mh, npaBo Be.inni! Hero Kao mxa 6h?"

„Xm, xm, mxa 6hP" npoMnm^La SoaseM 'ByKo: ,Xe, mxa 6h —

—
TO je MyKa ca^I A^ je nemxo sa Aen,y OHaKo iieno
,/I,a cnpeMHMO je^no npaceHDie Ma^o —
„A jok! to He he 6hxh y pe^y A h ^a je oh npacau,a —
ca^ HMa. Ty 6am npe neKH ^an onpacH^a My ce KpMaia."
„A 6h av. Ba^a^o je^no japeHn,e? 4en,a BO^e japnte
—
„Ta OHO BO^e, Hero onex, onex — n xo neKaKO HEJe^eno. ..

Bo^e 6h 6h^o, fl,&. HM ce Kynn mxo leno Aah snm bh ob^c

HCMaxe 6ae3j ^.ytaHa. Xej, xej, 6am nearoAHo! A Mor^H 6h cxe hm
KynnxH no ^HMyn, h^h no Ma^KO mehepa Jiena. ." .

,Hx, 6o^aH, Aa can snao," BaJKame ce je^an: „Morao caM

KynnxH OHOMa^He Ka^ oho cH^asnx y Bapom!*
„A! 3Haxe mxa?!* ysBHKny 'ByKO Kao AOcexHBmn ce: ^Ka^peie
y Bapom —
h ja can 6am jyxpoc ns Bapomn, na y3 nyx cycxnrox
KanexaHa xe no^ox aiio c bhm. Ja can KynHO sa Mojy He^a^ Hernxo
110 r^lABA mETiEPA

metepa — MoryBaM /i,aTH, Ka^ 6am xoiieTe —

MaKapja onei Huiao
KacTH^e 3a to y Bapom."
„A Aa -iH he BajbaTH?"
,KaKO He 6h Baiba^o? Ja niTO KynHM —
npe^ Haie^iHHKa ^a

—
H3HeceM, He 6hx ce sacTH^no. Ono^HKy r^aBy metepa He M03K?Te
HaliH ^aKO HH y Beorpa^y
,E 6ani, 'ByKO, xBa.aa th!.. Xaj^e 7i,a aoBHeivio n ony abojh-
iiy, onmTHHapa"
,,H KMeia soBHHTe," peqe 'ByKo: ^^a My uito He 6yAe KpHBO,

r^e ra He nnTaTe."
„Jec, jec B KiieTa ^a soBHeMO" h cjLoiKHiue ce h>hx ^sa h o^ome
^a Hx 30BHy, a "ByKo ocra ocMeJKyjytn ce sa^OBO^iaH luxo my xaKO
ciaBHO H;!,e nocao sa pvKOM. HsBHpn Ma.AO H3a Bajaxa h nor^e^a
Kanexana, na naMHrne —
Kao Be.iH: „rocxH ce th, rocno^HHe, jom
Ma^o! Tboj BepHH 'ByKO sna nixa pa^n. He 6epH xn 6pHre!..."
y TOM CBa ^eTHpH onmTHHapa h kmct xe sa najax 'ByKH.
„E na AaJAe, 'ByKO," petn he je^an o^ ohhx hito cy Ma^o
'qac c H>HM Bek ypeAH^in noc^a. 'ByKO upaj^e Ko^HMa h H3Byqe Top6y,

na Kao 3aKAaH>ajyiiH je 3a ce, 4a ne yr^e^a Kanexan, ^onece je

Met)y H>Hx. A^H omxap noiMe^ KaneTanoB ji,o6po je npaTHO 'ByKy
HiTa pa^H, n ^a ce OTKy^ Ty ^ecHo KaKaB jom ouixpHJa nor^e^ oa
norjie^a KanexanoBa, Morao 6n ^eno onasHXH, KaKo ce Kanexan
sa^OBo^Ho ocMCxay, Ka^ BH/i,e r^e 'ByKo y3e xop6y h3 Ko^a. —
'ByKO caonmxH i^e^y cxBap h onoj abojhu,h onmxHnapa n KMexy
ca CBBM noxaHKO n pasroBCTHo, ^a ohh nncy nnnixa APyro y xaj
Max 3aate.ie^H, nero „caMO 4a ne 6y/i,e OABet CKyno."
„KaKo 6hx ja BaMa npecKynHo!-' oAroBapame 'ByKO na xy JKe^y
H.HxoBy: „Ta canpeo 6h mc xAe6 n co Bama. Jok, 6ora mh p<iBHa—
xpn xa^npa ^ao caM 3a ay."
„ E 6ani CKyno ch n^iaxno, 6paT 'ByKo!" npHMexn kmcx: „CKy-

no, HHJe Baj^e!"

„Jec ncxnna nocKyno, aMa je h Ba^ano! Eor^ieAaJTe bh, ko-
AHKa je TO riiaBa metepa!"
„/l,aJ4e, 'ByKO, ^a bh^hm!" sancKa kmct; yse h npeBpxe xano
aMO na pe'ie: ^Hnje Baj^e, ^o^pa riiaBa — caMO mxexa mxo je oKp-
aena..."
^Hnnixa xo ne Mapn. A 6ora mh, ^ao caM paBna xpn'TaAnpa.
Hnje npaBO ^a mxexyjeM "

„Ha nociexKy n Bpe^n. .." pe^e je^an ofl, onmxnnapa: „CaMO

Aa HHJe OKprnena."
„Bam, "ByKO, ^ocxa xh je /lyKax," petn te kmcx: „HeMOJ hh
XH ca^ saxesaiH... A sancxa ^a nnje xaKO omieiieHa, ^a^in 6hcmo
XH xpn xa^iHpa...."
 ryiABA lUEHEPA 111

,Xaj;i,e, "ByKO, fl,^ ce H^e, 'ByKo!" sHKHy KaneiaH h neKH no-

Tp^iame Bajaxy 4a ra 30BHy.
„Eto Me, rocnoAUHe, eio ca^!" OAaaea ce 'ByKo, na Haea^H na
onniTHHape: „E, neKa je 3a AVKaT... Jbyji,u cmo Hamn, a ipn i^Ban-
i],HKa HHJe 6or 3Ha mia —
^ajxe nape, exo 30Be mb KanexaH; no-
xHTajTe H BH. Ca^ je 6am h y pe^y, Kao na no^acKy ^a My /i,aTe. .."
Kmbt H3Ba;^H H3 Kecc AyKaT y 3^aTy h ^a^e 'ByKy. „Ha, 6paT
'ByKO, H SLASiAELl"
„HeK TH je aia^i, 6paTe!" peqe 'ByKO npe^ajytn r^aBy KMeiy.
3a THM npnlje KaneTany h ynHxa: ,XoteMO ^h, rocnoAHHe?"
„CnpeMH n OKpeHH Ko^ia!" peqe KanexaH n 'ByKO o^e ^a 6a-
paTa neniTO c Ko^iBJameM oko ko^r.
/1,0K cejoni KanexaH 3aroBapao c ^y^Ma, ^ox^e KOJ:a Bet 6exy
€a CBHM cnpeMHa. Konnjam ApaiH y pyu,H Bol>nn,e h ^eKa Aa no^e.
XyKo cnpeMaH HSKa. koa Koja.
Ycxa^e n Kanexan, 3axBa^H hm na ^o^eKy, n3roBOpH HeKO-inKO
BeoMa noyqnnx peiii, na no^e. ^ok My npn^e KMex n 3a H)Hm ^Ba
onmxHHapa c r^iaBOM metepa.
„rocuoAHHe," no^ete KMex: ,HHJe 6ani y pe^y ^a oAem o;i, nac
xaKo npasne pyKe na My npyaiH r^aBy metepa. Kanexan Kao
'•'

^HHetn ce, ji-d My xo unje no bojbe, yo36H^H ce h ynnxa;

,A mxa BaM je xo?^
,Ta exo Ma^o meliepa —
bb^hmo ^a noneceui xBOJoj fl,eiEHE,
HGK cy xn jKHBa n s^paBa!...* bbah KMex.
,Ta HHJe XO xpe6a.io Bani nnje xpe6a^o,'' BaJKa ce xoKopee
. . .

Kanexan. „Ja hh oa Kora ne ysHMaM nnnixa. .. Hero Bet..."

sEoHecH, nonecH Aen,H, rocno^Hne!" rpaKnyme ocxa^n. „/l,en;a~
•
cy, neKa hm sac^ia^e KaBy
,na OHO Mory Aeu,H nonexH, a-iH 6ani nncxe xpe6a.aH xo ^n-
hhxh; npaBo 4a BaM KaaeM nnje mh no bo.i.h. II ne 6hx y3eo, Aa
HHCxe BH. A.iH caA uixo My Aparo " nsroBapa ce Kanexan, a 'ByKy

ce caMO CMeniH 6pK.

„A HeMOJ mxo saMepnxn, rocnoAHHe,' Be.iH KMex:„ Mn cmo
npocxH
•i)y,a,H —
Hnje ^a peKnem KaKaB mhx — 6ojKe ca«iyBaj!.."
„Hhxh 6hx BaM y3eo ja mhx," npeKH^e ra Kanexan. ..,^a mh
4axe nyn OBaj Bajax ^yKaxa —
ne 6hx BaM nn nor^e^ao, caMO aKO
je MHX. OBaKO 3a ^y6aB n fl,o6\)o no3HaHCXBo, Mory nonexn 7^eu,H
. . .

xo Ma.10 metepa " Ty ce OKpexe 'ByKy h pe^e:

„J\,eAe, 'ByKO,
MexHH H OBy r.aaBy y KOAa!...." "ByKO o^Max yse h Bet ocxrbh
je, r^e je h cxaja.aa.
OnpocxH ce Kanexan ca CBHMa, ce^e y Kojia h o^e, a By^eB^aHH
ocxame Bp.10 3aA0B0.ZE>HH mxo yMe^ome xaKO .leno ^o^eKaxn cBora
cxapemnny ....
112 MABA inEHEPA

O^aT^e ce Kpeny Kane'ran oda^asHTH ocTa^a ce^a. Y KyjaBHUB

je H3BH4H0 cnop OKO noTeca, r^e o6e napHHime CTpane Kynnuie ofl,
'ByKa HansMCHne r^asy uiebepa, Kojy je oh „3a cBOJy Kyty nadaBHO
KaA je jyTpoc h3 Bapoinn noiuao," h Aa^ouie KaneTany TeK pvKe
pa^n 4a noHece /i,eu,H. Y SBes^y je KaneTan H3bh4,ho oneT cnop oko
HCKe ceocKe Bo^enni^e, noyqno jhYfl,e 4a c^ymajy B^acT h ^a joj
6y4y Ha pyii,H; h Ty cy napHHiHe CTpane ^a^e KaneTany r^any
inehepa /i,a noHece ^eixa xeK pyite pa^n. y KpHHhy je oneT H3BHt)ao
HeKH cnop OKO Hoxeca h ysrpe/i, ^o6po cac.iymao nona Ilepy IIo-
noBHta, KOJH My ce noata^H na yinxe^a CpcTena naB^Hta; je fl,a,

HeMHpaH, 4a ncyje 3aK0H, Bepy, ^a pa3Bpalia Anu^y, ^aje hm ko-

jeKaKe CKape^He Kmnre 4a ^mxajy, Kaa^e hm 4a rope neivia He6a hh
paja — Hero ^a je xo HeKaKa npa3HHHa, Kaaie hm ^a ne xpe6a
B^acx c^ymaxH; mxo je KanexaH Bet „y3eo k snaay," h ao6ho na-
paBHo onei riiaBy uieKepa ^a je pyKe pa/T,H „noHece Aei;H." O^axAe
je Kpenyo y IIpxoBO, ^P^-rojeBau,, Mpt^eHOBaii,, MnoKyc, h x. a- no
CBHx, Ha 6pojy npeKO 54 ce^a y CBojoj KanexaHHJn. CBy^a je HMao
no Hemxo 3BaHHHHa noc^a: He^/^e hsbd^h KaKaB cnop, ner^e nape^n
HCflixo, Her^e Hcnnxa 4a nena KaKHx 6yprHJania nx^. mxo Bet H^e

y 3BaHH^Hy ^yjkhocx xaKO BpcHor Kanexana, Kojn je caMO cbojhm

npH.aeatHHM h peBHocHHM pa^oM, n bcahkhm cHHCxo^efteM npeMa
npexnocxaB^eHHM cbojhm ^oxepao ^o xora SBaaa CBora. CBy^a je
roBopHo Aene 6ece4e, nyne noyne KaKBV mo/kc caMO ncKasaxH xaKO
Bpe^an n pcBHocan Kanexan. CBy^a je 6ho /i,o6po no^amtieH h 4,0-
MeKan. H na noc^exKy CBy^a je 406HO ony Hcxy ^r^any metepa h3
lopoe 'ByKHHe, ^a je nonece CBOJoj Aen,H ,xeK pyKe pa^n". ^h- . . .

xaBy He^e^by ^ana sa^aMao je nam ^enn Kanexan, nyxyjyhn no

cpe3y „no SBann^Hoj ^yatHOCxn" CBojoj.
Ka^ ce Bet BpaxHO h 6ho na ^OMaK BAaAHMnpi];HMa, r^e je
cpecKa Kyha —pei.n he sa^OBo^an CBOMe eepnoM TByKy:
„na, 'ByKo, jecy a' 6axiiH By^cB^iaHH, a?"
,4o6po je, rocHOAHHe, Ao^po!" o^ronapa XyKO CMeuietH ce.
„CaMO je Mor.10 joui h 6o^e 6Hxn. nixexa mxo je ona pi)a oxKpftH,
a CBVA 6hx je Morao ^axH no xpn xajinpa."
„A no mxo npoi>e OBaKO?"
„Je4Ba no ^yKax."
„A K0.IHK0 CH Hx Bet 3aBe3ao?„
„Oho^hko, koahko cmo ce^a o6HmAH."
„Bam CMO na mxexH, mxo je oKpftena," pe^e Kanexan na npo-
paiyHHBmn y ce6H ^oAa^e: „3Haffl, "ByKO, koahko cmo na mxexn?*
„Ko^HKo, rocno^HHe?"
^Ile^ecex n qexnpn ce.aa —
paBHHx 10 ^yKaxa h ^Ba xa^inpa!
"
. .
 MABA mE'REl'A 113

,E[x, 3a 6ora, rocno^HHe! Mnoro . .

." sa^HBH ce "ByKO to^hkoj
mxeTH: ,Ax, to je CBe kphb PaAan."
."
,HeKa ra Ba^a, 'ByKo! II^aTHiie oh to MeHH ^eno
. . . . . .

nonpcTH KanexaH.
y TOM Bet H Ko^a CTHrome npe^ cpecKy Kyky, r^e ce ycTaBH
KaneTaH ca cbojhm Bpe/i,HHM 'ByKOM h 6oraTOM jkctbom,
CBe je oneT noniiio cbojum nyTen Kao h npe; ^yaiHocT ce BpniH^a
Kao H 40 ca^ —caMO uito je ca^ no^ie^a ^a ctojh y co6h "ByKn-
Hoj npe^i, KaHi];e^apHJ0M h ona Top6a c r^aBOM metepa, h uito Ka-
ncTan ca^, Ka^ xo^a h3 jyxpa no KaHi],e.iapnJH npnnHJajyiiH KaBy,
uianyKe neKe 6pojeBe h necTO ce y^y^n y pa^ynaae .... Je^HOM
ce 6ho TaKo saneo, ^a je Ha neKOM aKTy y mccto Hyiaepe. Kojy
."
je Tpe6a.io sanncaTH, sanncao „«^» 54 AyK. ca 12X . . .

III.
Boate Moj, KaKBa .ih je to rpaja y KpHnty?! . . By6H>ajy 6y6-
aeBH, .lynajy /^anpeTa, syp.iajy 3yp.ie, n,Hie teManeTa Bam . . . .

o^aBHo EHJe 6eao to.ihko xyKe h ly^a hh y BAaii,HMHpi],HMa, r^e

je KaneTaHHJa, KaMO ^h y KpHHty. He Tpe6a ce ny^HTH, Be.aHKO je
secede!
CiaBy c/iaBH ^aBH^ y3.aoBHii, taia onniTHHCKH. /l,offl.iH cy My
rocTH CBe no nsdopy. J\,?i Bet h ne noMHH>eM o^aSpane .T>yAe H3
caMor siecTa -- na npH.iHKy: noBor yqHTe./i.a Cniiy CTOJHHta, hito
je saneHHO CpeTena naB.iHlia OHor, niTO ra Aane OTepaine naK Taiio
Her^e okg Mnpo^ia y Bj.axe 3a KasHy, ihto je /i,eu,y pa3Bpatiao h
roBopno HeiHTa pyatno o B^acTH. He ty noMenyTH hh casior 40-
MatHHa, niTO ce, ^ihm je H3y^H0 oho Ma.10 ocHOBHe mKOJ.e, o^Me-
THyo 04, oii,a H nycTHO ce y nHCKapafte no ceocKHM KaHi];e.iapHJaMa,
Te ra h OTan, oApany oa ce6e, He 3Ha 3a a n 4a nena y^eAa
fl,?i

y oqeBHHH c i,0CTa^0M 6patoM, a oh nocjie y^apn jom rope y nHCKa-

paae n aABOKaTncaae, hsj'^h y npcTe CBe saKone h noAoatne h OApenue,
nocie ce ^OKona onmTHHCKor nncapCTBa h y Toj CBOjoj Aya^HOCTH
sfflTeAetiH n Myietn ce" CTene neKy napy sa cbojhx ^eceT ro^HHa,
na ca^ xBa.aa 6ory HMa HHiie AoneKaTH CBOJe 3HaHii,e n npnjaTe^e.
He ty noMHftaTH hh non Hepy, oHor hito y naJBeteM TpKy na
KOH>y Moace ;i,a hoch nyny 0KaHHn,y BHna Ha r.aaBH, a ^a ne yny-
cth; h niTO yseK bo4,h 3a co6om je^ny n;pHy KepHHy, naje/i,aHnyT
saK^y^a je nocjie Benepae y n,pKBy: CBy not je necpeTHa Kepnna
BHJa^a no n,pKBH ycKaKyjyta na CBe Moryte CT0.i0Be; ^y^H cy ^a-
AeKO 6effia.iH, MHCietn 4a ce jaBHiia neKa ny^na CH.aa nociaTa y
Ka3Hy 3a rpexe anxoBe, a KaA cyTpa ^an ca CTpaxoM npHCTynnme
H OTBopnme spaTa —
na Bej.HKo ^y/1,0, kihch H3 i^pKBC non HepHH Kep
Otaijibhha in ^8
114 MABA lUETlEPA

no ij;pKBH 6eme CBe HcnpexypaHO h ysopBaHo; TpH ^ana h ipn Hotn

^HTa^a cy xpn nona d^eHHJe 40K ce ii,pKBa oneT o^iHCTH^a. ^aK^e
^a He cnoMHfteM xe ^hmhocth, hito cy nas^a ^pyniTBO Ys-iOBHiieBo,
Hero Aa. noMeHCM caiio ^a^ne rocxe, Kojn ce noTpy^Hiiie Aa My na
Become Aol/y. Kpacnn cy to tocth —
y ^aiieKy hx HHJe. Ty sain je
yqHTP^ IIbo h3 CKyn^tena; na onaj Apyrn Hbo, ynnxe^ h3 JaAOBHKa;
na CxaHoje ymiiejb h3 MypaTOBi],a; na non Jepoinje onaj bp^okh
H3 MnoKyca, mio paie sa /KencKHifceM Ka^ ce Ma^io teBne n niTo
neBa 3aje/i,uo c II,HraHUMa HPKaKe cKape^ne iiecme. Ty je MaK n cem
KaneTan MaitCHM CapMameBnti. OcxaAO cy onniTHHCKe taie n Bet
TaKO — onex rocxn o^aSpaHH, kojh ^o^HKyjy taxn h HMajy Bare
H jby6aBH y aera.
Kanexany je Bet npH.iHiiH0 noxaSana yHu<5opMa; ncxHHa jom
je OABoJH.ia ofl. ocxaiiHx mxo ce xy^a no ^yacHocxH CBOJoj Bpsnajy,
ajiH xeK je noxa6aHa ...Ah BpeMe je Bet 4a ce noxa6a, jep obo
je ca^ xpetn "Bypt^CB a^h oa 0HAa,Ka4 My npBH nyx yHHHHuie By-
leBHaHH oho 3HaMeHHxo „ceBxe." H ^oncxa ^ecnuie ce BeoMa 6ax.aH
JbjA^, TH ByqeB^iaHH! . Illxa je nyxa nam Kanexan o^n^asno cpe3
. .

no SBannMHOj ^yatHocxn! Illxa ah je nyxa BepHH 'ByKO aeroB ^ihhho

nasap c ohom r.iaBOM uietepa n HHKa^ 4a je npo/i,a 3a xpn xa^npa,
Hero CBe Kao 3a naKOCx —
Ay^ax! ...
E.ie, Kao mxo BH^nxe, bcahko Bece^e hhhh ^aBH^ YsAOBHt.
Ty ce je^e, xy ce cMeje n nena, xy ce nnje, xy ce CBnpa n nrpa,
xy ce Hannja pe^oM y CBaqnje 3ApaB.i.e. Hannja ce y s^paBibe rocnoAP
H OHora, Ko H3MHC.in rocnoAy; nannja ce y s^paBibe „Ao6pHx .*yAH"
KoJH no^iHxyjy rocno^y npH3HBajy je y CBOJ aom xe yrocxe n no-
Hacxe, KOiiHKO ce Moate h ko.ihko je 6or a^o; nannja ce y 34paB.^e
^OMatnna ^auH^a, kojh cxeKao CBOJ nonixenn aom h
je c Tpy/i,OM

y AOMV Maxaiia n 3axHpe, xe Moate ^anac y.a.y4H0 ^o^ieKaxu o^a-

6pa!ie rocxe cBOJe. Cse cy 34paBHi],e KHxaacxnje OA Knxftacxnjnx;
jHETBJbE, none h taxe na^Mety ce — ko te .lenuie H3ro4Hnje okb-
XHXH, cioainxn n Ha34paBnxH. ^hm ce Koja nay/ipaBH — o^Max "ByKO
wdAVL H3 nEniTOJba.; yHEiejbE n nonoBn xck naBnjy na cxoinne 3a-
BHJyxaKa ono ilhxobo ^yra^Ko: „MHoraja .*exa," a BBpaynn noiynny
Kao op-iymnne oko cxpnnne na xeK ^peKny h3 nexnnx asn.aa: „3000opx!
sopx! 3opx! soooopx!" n 3arpe6y onaj net CBaKOM no3HaxH Bnpa-
yncKH xym.
3ApaBHii,e, neBaae, n CBnpaae npeKn4a.io ce caMO Ka^ ce rocxn
HaK.ione na pasna Macna nei],nBa, ^a OMesexe. A.in xck y3 xo Macno
Mesexncaae ocyo 6n ce iipnjaxaH pasroBop. Cbh cy 6h./ih 7i,o6pH
3HaHi];H, na je n pasronop anxoB 6ho u.one'pjbBB ....
^Ciyacnxe ce, rocuo^Hne!" ny^n neKaKOM cypoBOM pa^omty
 r;iABA mEHEPA 115

onnjeH ^aBH/i, YsAOBRh. CBor naJMH^injer tocth — namer lienor Ka-

nexana. ^CyiyaiHTe ce, HSBO^inie — ko.ihko je 6or ^ao n 4o6pa ro-
;i.HHa ^OHeja."
„Xm, xm, ^amo!" ncie ^hcto ^a ce maan oeaKO ^octsl HaKHken
KaneiaH: „Te6E je, mhhh mh ce, CBaKa ro^HHa Ao6pa, a?"
„He 6pHHH ce th sa h., rocno^HHe," yna^e y pe^ non Ilepo:
,3EH.e OH ^o6po h 6e3 cpna .... Xa, xa, xa! Je ab, 4aQio?"
Ha OBy ^oceiKy nonoBy ocy ce Me^y rocTHMa rpoxoTOM: ,Xa,
xa, xa!" na ce ^laK h I],HraHn nacMejame.
„A TH MH —
jaiiaHHO rKH.em cpnoM. none!" BpaxH My 40CK0Hnn,y
4aBn4, H xxe^e Hemio jom atemtie /\,a ^oxypn, a KanexaH ra iipeKH^e:
„A xoLe .in OBe ro/i,nHe, /],anio, 6hth Ao6pa iKeiBa, a?"
„XBa.aa 6ory n B.iacxn, rocno;;HHe!" OAroBopn y3.i0Bnli y.ia-
rajyha ce h MexnyBniH hohhsho pyKy na npcn: „J\,o6])o iie 6hxh,
EKo 6or Aa! CaMo HMaai Ma.io MyKe c Pa^anoar ." . . .

„IIIxa? XoteMo
My cKopo 4a ApeKHCMO c japexoM? Xa, xa,
.an
xa!" HHxa n CMeje ce Kanexan npeKO MacHor .3ayioraja HH.iexHHe.
lion ITepo yxsaxn ce sa dpa^y h yqHHH Kao japau;: ,MPxe xeee!" •

H CBH ce rocTH rpoxoxoM naCMejanie

„Ken;a, none —
y nieBap!" BHKHy y^mxe.^ Chmo h onex ce ocy:
,Xa, xa, xa!" a I],HraHn ce bp^x nsBpty ofl, CMexa h sral^ajy je^an
Apyror ^aHpexHMa y r.iaBy.
,,E, xoteMo .an, ^anio, ^a My ;^peKHeMO, a?" ynnxa Kanexan
ys.ioBnha no nixo je oeh npn.inqHO OMesexno.
„Ta OHO, rocno^nne," no^e Ma.ao xnme Ys-IobhIi, a ynece ce
^.inate npe/i, Kanexana: „He 6h jom Tpe6a.io dnfee n xojie seMana. —
AMa HeKaKO xpa.i)aBO n^e c HHxepecoM. He n.aatia na Bpene. Tpo^e
H3a poKa no ^nxasa ^Ba xpn Mecei^a. Be./iH „He M0»e ce," a OBano —
He he Aa pa^n, na ce jom n nponno ."
. . .

y lOM non nepo c yqHxe.j>HMa 3axypH 3a ce 4a /i,HBaHn, a ^aBH^

H Kanexan HacxaBnme CBOJe.
„4e.aa xh, ^amo, ^a mh aeMy 6am ^peKHeMO, Haj6oibe he 6dxh.
H xaKo Menn je BeoMa 3aneiio oko 3a onaj aeroB BHHorpa^ y
np.j)nHa3ia . . .
."

„Ta n Menn je 3ane.ao oko, rocno^HHe, sa ony .inBaTiy y .iyn,H ....

HoMa je y n,eyioj Kanexannin onaKe!"
,Ba.ia, ^amo, neMa nn onaKor nnnorpaAa y xpn KanexaHHJe.
.... Xotem MH ra ycxynnxn, Bepe xn?"
."
„^pare caMO 4a mh ce /lOKonaxn.
BOJbe, rocno^^HHe, . .

_j,Xm, h xn jom —
„caMO 4a xh ce ;i,OKonaxn!? ..." Cxernn xh
H>era: ^Ilape, Mope, xpe6ajy mh!'' Oh ne he HMaxn, a mh tcMO iteMy
japn,a npe^ Kyhy, na exo ch ce ^OKonao! Hero, ko.ihko nmxem . . .

3a onaj BHHorpa^, ^a ce ca4 noroAHMO?"

8*
116 rJABA UIETIEPA

aHe Mory ja, rocnoAHHe, ca^ cetn paJKaa a sen, join y myMU."
OKaHH ce th cnp^ae, ^auio! Paataa je
^Aaia, paataii, sen, —
je — 361],; a iiaMa ca^, K04 OBaKo Aena ne^ieaa h BHHa, HHJe ciayio
HH AO 36i],a HH ^0 pa/Kita, Hero ^o Ao6ouia h 40 Tora, KaKO teMO
,zi,o6nTn — th ony .iDBa^y, a ja oaaj BHHorpa/i,! . . . ^e^e, Mope, pei],H

no mTO?„
."
„./laKo LeBio, mv HuiiynaMO H3 niaKa. rocnoAHHe. CaMO ;i,a . .

„E HHJe Hero jom! ... To je Beh. Hm^ynano. Ta Hui^iynao —

CH My joni oH^a, hem ch My nosaJMHo ohhx 50 ;i,yKaTa! 3HaM . . .

ja to! Hero, ^e^a th MeHH peniH

. . . no nxTO?" —
„OcaMAeceT, rocuo^HHe!"
„IllTa — ocaM/i.eceT?'' ynuTa KaneTan, a Ma.zL0 ce ycTypn h Ha6pa
o6pBe.
^OcaM^eceT ,zi,yKaTa . . .
." pe^^ie ys.ioBHti, .lacKaBO ce CMemehn:
„Mhcjihm, HBJe CKyno?"
."
„KaKHx ocaM^eceT?" saTeate KaneT.iii /i,a ce n,eHKa: „ Ja ne 6hx. .

„He, He, rocno^HHe!" 6'pm.e 6ojbe yna^e My y pe^i ysAOBHt:

,IIIa.iHM ce . . . . ./laKo Lcmo ce noro^HTH. Heifa ctojh, 6ora bh, APyrH
nyT!"
„E 4o6po, Ao6po 3HaM ja Te6e, Jl^-dmo," yse ra TanKaTH
KancTaH no paMeny: „He teni th 6hth TaKO TBp/i, Ha noro^^H. —
A iCRJbSi, KaKO TH OHH OCTa.lH Ay^HHH,H? KaKO CTOJaH llaB^lOBHt
H 06paA Jemnh? KaKO HBan, ByKcan, "Bypa^, HeHa^ h ohh ,zi,py-
rn? . .Mom jin c H.HMa HsniiH na Kpaj? ..."
.

„Ta Ky6ypHM no Ma.10, rocnoAHHe," o^roBapa CKpoMHO /l,aBH^.

„CaMO aKO r^e sanne mchh th h,hx, na teMO mh anna ,a,o6om —
npe/i, Kyty! ^o6om ja! IIIto, 6pe, ysHMani nape KaA ne Mo'm
. . .

BpaTHTH! y Mene, ^amo, newa uia.ae!" Ty ce KaneTaH ManiH

. . .

pyKOM 3a ^amv, y Kojoj 6eme ^o no.ia BHHa.

,A, MO.iHM, MO./IHM " y6p3a ysAOBnti n ,zi,OKona *.ianiy — ji,a,

,a,ocj.y3itH: ,He teTe bh na Mojoj c^aBH no no.ia ^ame!"

,,Exe, ^amo, H OBaMO H OBaMo!" rpaKHynie ocTa.aH tocth, ona-

3HBU1H ^a, ce BUHO AOC-iyjKyje: ,11 mh hhcmo no noiia -^by^n. Tag . . .

TH H.era! ymyniKao ce Ba3/i,aH TaMO oko thx cjaJHBx ny.iHJa, na

nac H 3a6opaBHo!. ." y3enie ra KopeTH hito niyniKa c KaneTanoM. .

,Bor ^ymMana 3a6opaBHO, 6pato!" H3BHH,yje ce ^aan/i, 40-

CAyatyjytiH hm.
(HacxaBHhe ce)

yVl. ^. F^HUIH'R
 XEPU[ErOBi/iHA
'
c BOJHor r/ieAMiUTa

I yoniiiTE

IIr)ocTopuja. XepueroimHa hshoch npocTopa 263 leTBpTacTe

MH^e. * Ohr je mnpoKa na jyry H3Met)y uiH^Ka CyxopHHe h n.ia-
Hnne BosHHKa (5.500') 10Mii.i)a; nsMel^y saiinBa KieKa h n^iannne
BHTOBae, BHnie KoaHi],e, mnpn ce Ha 15 MH^zba a 6poJH y ;],yatHHy
36V4 MEJbe H K04 n.aaHHHe /I,nHape CBpmaBa ce na inn^baK.
JbyACTeo. Ho PocKHJeEHhy Xepu;eroBnHa HMa .zbyACTsa 230.000,
H to: 130.000 npaBociaBHHx, 42.000 KaTOAHKa, 55.000 MyxaMe/i,OBaiia,
500 JepBeja h 2.500 I],nraHa. Y obo ce He pa^iyna hobo nasapcKH
Kpaj, KoJH HMa 125.000 Ayma, to 100.000 npaBOcaaBHHx-, 23.000
Myxane^OBaua, 200 JeBpeja h 1.800 1],HraHa. Y cyce^noj Bochh hmr
796.000 Ayina, h to 360.000 npaBocaaBHHX, 300.000 MyxaMe^OBania.
122.000 KaTo.iHKa, 5,000 Jespcja h 9.000 I],HraHa.
IIoMiTUHKa uo4ejia. BH.iajeT BocHa agab^ ce na 7 canijaKa
H.in oKpyra (MyTacapa^.iHK) capajeBCKH .sbophhhkh TpaBHHHKH,
: , ,

6aH)a.iyyKH, 6HxaMKH, hobo nasapcKH (Kv^a npHHaMeatn h 6HBnin

n.aeB«?baHCKH) h MOcxapcKH (Kv^a npHHa4.aeajH h ^hbuih Tpe6HH.cKH).
MocTapcKH caHijaK cannaaBa Xepi^eroBHHy.
* llo AeAj: Militarische Beschreibung des Pasclialik's Herzegovina iind d.

Fiirstenthums Crnagora von Sestak. Wien, 1861; h no Aejy. Studien tiber Bos-
nien und die Herzegovina von Johann Roskiewicz, k. k. Major im Geueral-
stabe. Wien, 1868.
1 Obo no IIIecTaKy. Uo PocKHJeBHty nan XepueroBiiHa mia 220 mujici,

HOBO nasapcKH Kpaj (KajitaKaMHJa) 125 11. a Bocua 760 Q m. Pa3.iUKa y

npocTopujii Xepi^eroBime koa je^Hor h ,ipyror niicua H3ja3n oxyA, uito IHecxaK
paiyna ./Ihbho y XepuerosHHy.a PocKiijeBiife y Bocny, HlecTaK $o»iy y Bocny, a
PocKuJBBHh y XepueroBHHy h t. 4. a to je oiyA ihto Typmi ^ecio npexypajy
cpesoBC H3 jeAHor naina.iiyKa y Apyrn.
118 XEPItErOBIIHA

Oh HMacpesoBe: 1. CTO^iau,. 2. ^y6ymKa. 3. KoH>Hii;a, 4. «I»oqa,

6. Tpe^Hifce. 6. HeBecHEbe. 7. Bn^eb. 8. raii,KO. 9. HHKniHt.

II. nx/lAHHHE (^OPOrPA<^HJA")

^a^MaTHHCKO BO^dy^je Be.ie6nT na xpoMel/n ^a^Mai],HJe, ,

Xepu,eroBHHe h Bocne ca n^annHOM /l,HHapoM AoSnja nue ^HHapcKH

A^DH, KOJH CBOJDM jyroHCToyHHM KpaKOM ^0 n^aHHHe BosHuna
(6500'), KOA n,pHe Tope, fl,eAe Xepn,eroBHHy oa Bocne h carb (6aceH)
xepii,eroBaMKe peKe HepeTBe o^ c^DBa caBCKor.
Oa /I,2Hape H^e APyrn KpaK, IlpoA02,i!ioiE fl,eAR XepneroBHHy
0^ ^a^Mai];nje, kojh ce noB^ain npeKo CyTopHHe ;i,o i^pHoropcKor
Buca: Bymijti 3y6. HepexBa npo6flja Ilpo.ior, TeKytn y ja/i,paHCKO
Mope. HsMct) ByiDJer 3y6a n BosHUKa rpaiini^a je xepii,eroBa^iKO-
upHoropcKa.
OcTa.aH xepueroBaiKU niiaHHHCKH ./iaHi;H H^y npH6AH3KHo pa-
BHOCTOJuo Ilpo-iory, o^ceBeposana^a jyroHCTOKy. BbaxoBa ancciYTHa
BHCHHa ona^a, y ko.ihko cy jyjKHHJe noiiomeHH, t. j. 6^HatH .laHiiy
npo.iory.
^HHapcKH Aahe AHHape ;i,o BoaHHKa asHoce y /i,y;«HHy
o,/i,

42 lUnpHHa OBor ^aHu,a spjio je pasHa. HaJBetaje uinpHHa

M.njb%.

o^Max npn y^asy y TypcKy od^acT (4V2 MH^e). 3a thm ce mnpHHa

cyiKaBa nsMC^^y H3Bopa peKe Pane h Bp6aca, Aa^i>e sa^pataBa mn-
pHHy 0^ IV2 Ao 2V2 MHJbe, n nsne^y nsBopa HepeTBe n ^psHe
mnpH ce onex upeKo 5 MH.z&a. BncHHa je CBy^a 3HaTHa, h yBehaBa
ce Ha jyroHCTOKy, xaKo, a^ noje^HHH agaobh ^a^eKo npeBa3H.ia3e
pernoH myMCKH.
^HHapcKH ^aHai^ Ha pa3HHM MecTHMa HMa pasna HMena. CaMa
^HHapa BHCoKa je 5728'. O^aT^e H^e AaHau,, jyJKHO o^ H3Bopa peKe
yHau, noA Ha3HBHMa S^arop h AAperuna n^iaHHHa
: orpaHnnaBa ,

AecHO BHCopaBaH F^iaMOHKH, 3a thm Kao BuTopoz nAaHHHa ry6H ce

^ecHO H iieBO Kao BHcopaBan K04 CBH^ia h Kynpema. OBaj ^eo
j.aiiii,a mnpoK je 4/^ MH^zbe.

Oko H3Bopa pe^Hi^e Pane, r^e ce ^aanau, odct cyacaBa, Ao6HJa

HMe Pa^yma njiaHHHa (5.000'), h TaKO ce 30Be ao H3Bopa Bp6aca,
r^e HacTaje hmc BuToema njiaHHHa (5.000'), Koja ^eiiH HepeTBy oa
—
Bocne, a 3a thm Kao Eeau n.iaHHHa (3 4.000') fl,eAE HepexBy oa
4pHHe.
HaJBehy BHCHHy ^ocTnate Aanaij, y npo.aoMy peKe Cytece Kao
CyTuna n.iaHHHa (6.300') h BoAoejan (6.000').
HsMel) CyKece, Koja yTHqe y ^pnny, h ropite Hepe-
H3Bopa
TBe, ocTaB.i.ajy ^HHapcKH A.inH 6ocaHCKO-xepE;eroBaMKy Meiiy, y.ia3e

y ynyTpauiftOCT Xepu,eroBHHe h Kao ^eMepuo n.aaHHHa (4.000')

,
 XEPIl,ErOBnHA 119

ysHM^BV jyroHCTO^HH npacan;, na ce Kao J.e6piuHUK n.iaHHiia (S.OnO')

cacxaB.iajy c Boshhkom.
Taaio r^e je jianau, npo^ioM^eH CytecoM, npo^yaiaBa ce ^a^e
ii2iO CyfieiuKa njannua y hctoj bhchhh, n K04 4po6H>affKor Kox.ia
na^a xaKO cxpjio 4a peKa Tymyii.i.a
,
naje^aHMax Ao6HJa ceeepo-
ncxoHBH npaBau, k IIhbh.
IlsMe^ IlnBe n 3exe, x. j. HSJiet) ^po6H>aiKor h HHKniniiCKor
Kox.ia,ona^a Bo^oAy^je BHCopaBancKO 40 2.600', a BHcoBHsia Jty-
Kaauu Aocxaate onex BHcnny 4 0i)0' h Kao BosnuK r^e ^i,o/i.npa ,

U,pHy ropy, 5.500'.

HyMei> nsBopa HepexBe n IlHEe ^HHapcKH A.ina cnyuixajy
ce Kao xepaca 0^ ^leMepHO-.leSpniHHK (4— 5.0ii0'j h Bj'Sa (2.8i,0'),
y BHCopaBaH FauKo, Kojn je bhcok caMO 2.000'.
BnxoBifcH n.iaHDHH Haj6.in3Kn je paBHOCxojuH .lanau Bpauav,
n.iaHHHa (6.6- 0'), h o6e cxenntaeajy /to.iuny ropae HeptJXBo, 04
KoH)Hi],e Ao yxoKa HepeiBHue.
^pyrn je paRHOCxojnn .laHau; Auuexa nAannHa (4.0i 0').
TpetiH paBiiOcxoJHH .lanau, 30Be ce EaHeeuua {'d.Q{jO')ii Uojjum
n.iaHHHa (3.b00'), kojh ce no mxo je HepexBOM npo.ioM.zbeH, npyata
ceBepo3anaAuo n koa /KynaH,n,a cnaja ce ca Huiiej) n.iaHiiHOM.
"^exBpxn paBHOcxoJHH .lanai^ cannftaBa BeAcm n.aaHHHa (3200'),
Kojy xaKolje npo6nja HepexBa K04, Mocxapa .3a xhm Kao UAomi ,

ABOJH ;i,o.iHHy /],peacHHi;e /i,ecH0, oa KOT.ia Mn.LapcKe peKe .icbo. na

cpeACXBOM ^Ly6yuiKe n.ianHHe xaKoije Besyje ce sa LI,nuep.
C'Ba OBa ^'exHpn .lanna oSyxBaixena cy .lyKOJi kojh HepexBa ,

onncyje o^ HeBecHH>a 40 Mocxapa.

TpyniHHa (-'.700') je nexn a JBu^yma (3.000') mecxH paBHo-
,

CTOJHfl .iaflan;.
Oa BHAyme o^Baja ce KpaK noA nasnBOM .SyooMujJ n 3Aa Fopa,
KOJH H^e npeKo Buca Kuxa jyroHCxoyHo na upnoropcKH 6per Hy-
CTu Aucaii: a o^ 3.ie Tope a^e onex ^pyrn KpaK ceBepoHcxoMHO
noA HJieHOM- v.. wM^Jwaw h AyKaetiu ;],o BosHHKa. ()6a OBa KpaKa
saxBapajy nnKniHtcKH Koxao.
Hajnoc/ie Kao ce^MH paBuocxojnn .lanaq n^e rjia^ima n.iaHHHa,
H3Me^y noJLSi: .i.y6HHCKor n uonoBCKor, cnymxajytiH ce ^ohjOJ He-
pexBH. ys^fl/Ke ce ca^io Kao bhc Y.iobckh h Kao 6per jKa6a. Y
jyroHcxQTiHOM naK npa.BHy cnyuixa ce k n,pnoropcKH:M rpaHHHHHM
n..iaHHHaMa ca KpaKOBHiia Ha Baaane n Py^HHe , h jyro3ana/],Ho
K peu,H Tpe6HmibHHH ca BHCOBHMa K.io6yK h r.iHBO. CeBPposana^HO
naK npoAyateae HepexBOM npo.aoM./i.eHO
rpannue, Koje je laKolje
Besyje ce ca 6p;i,0M Bpan n K04 HMOCKora ca ITpo.ioroM.
npo.ior je 3aK-i.yMHH .lanai;. ^yr je 32 MUJbe. H>eroBa je Haj-
120 XEi'itEroBunA

BHUia xa'iKa (3.800—5.000'). JyroHcxoHHo npo^y^eae

Bepropaii;
Ilpo.iora, nocie npo.iOMa HepeTBe, no uiTO je o4BOJn.io flOAHRx peKe
Tpe6niiiH.Hi],e o^ npHMopja, sesyje ce npeKO CyxopHHe ceBepoHCTO'i-
HO ca 4a-iMaTHHCKO-i;pHoropcKHM npHMopcKHM .aaHii;eM c kojhm ,

cpe/i,cTBOM je^Hor orpaHKa kojh n/i,e na ByiHJH 3y6 rpaimiH bh-

,

copaeaH 's\6smKu.
HajsnaTHHJe cy xa^Ke npo.iora notAe nepexEHHor npoyioiia:
Ocxje Beuep Tndp Bepraxo KoataK h Opjen (6.000').
, , , ,

JyroHcxoK Xepi];eroBHHe bhuih je o^ aeHor ceBeposaua^a, mxo

CBe/i,oqH xoK HepexBe, Koja npo./ia.3H 21 MEJby nyxa, ^a AO^e ji,o Moc-
Tapa KOJH je caMO 5 MH.Zba o^ nsBopa. BncHHa je HepeiBe koa H3Bopa
2.400', K04 HeBecHaa 1.800', ko^ KoH.H^e 1.200', K04 Mocxapa 300'.
'

HHKuiHtiKH Koxao EarHyx je jyroncxoKy jep aeroBe BO^e y

TOM npaBi^y ry6e ce y noHopy noji, 6peroM Kana.
BncoKa aoaeeq. Kojy ca^iHibaBajy n.aaHHHe .le6pinHHK h ce-
,

BepHo OA H>e CyqencKa niiaHHHa, h Kpo3 Kojy xe^ie Cy^ieca, HMa

jaK na/i, cesepy xe Cy^ieca 04 H3Bopa CBor na ^o npo^OMa xe^e
,

o^Bet 6p3o.
Oa Hana^ne cxpane Bpanaii, n^aHnne, na npeKO xepaca yln-
nexc, IIopHMa, Bejieuia, TpyuiHHe, Bn^yme h ..ByOoMnpa n.aaHHHe
HAG y jyroHCTO^HOM npaBity ysBHrneae 3eM./i.Hmxa. IIoao6ho y3BH-
meae npyma ce n 071, HeaH n^iannne, npeKo Bo^iOBJaKa, y jyatnoM
npaBuy xaKol>e Jb\6oMEpy. OBaj je^sa npHMexan nonpe^nn iiaHan;
orpann^iaBa 3aje^Ho ca paBHOcxoJHHM ^aHn;HMa o6iacx Hepexse,
D npHHyt)aBa je na Kpy^nn xok oji, 21 mBJby. Osaj nonpeinn .aa-
Han, uiEJbe MHore KpaxKe peTiHU,e y ropity Hepexsy.
IIoAo6Ha HenpnMexna csesa noB.iaMH ce h ceBeposaua^nOM
cxpanoM, HcxoqHo 04 5Kynaifcn,a H3Me]^y peHHn,a: ^pe:KHnD,e, Jace-
HHn,e H Tpe6Hataxa c je^ne, n Cnnne, Mn^auiKe h Bp.iHn;e c APyre
cxpone, y jyjKHOM npaBu,y IIpo.iory, nope^ H3Bopa Tpe6HKaxa.
HajnpHMexHHJe xaMKe OBor BO/i,o.ay^ja cy n^ianHHa .^y^yuiKa, II.io^a, :

BpaHHk H lj;pHa Topa (2.100').

UoMenyxa absl nonpeHna .laHOia Met)ame BO/i,o.iyqje Hepexse
jyroHcxoqHO n ceBepo3ana4HO.
OcHH M3.ioateHHx paBHocxoJHHx H nonpcHEHx .iaHan;a, y3AH^y
ce c o6e cxpane HepexBe joni noje^nnn bhcobh 6e3 Me^yco6He
CBe3e, Kao : TprJia ^ecno HepexBe, nsMe^y Jacenni^e h Berose h
,
,

^y6paea n.iaHHHa na .leBoj cxpann HepexBe nsMe^y peKe Byne h

. ,

BpnraBe,
'
y OBOiie ce jaKO pasjHKyje Kapta inecraKOBa oa PocKHJesHheBe. /l,OK/ie
no inecTaKy HepexBa lene ea HeBecHae, AOT.;ie no PocKujeBuhy HeBeciiacKiiM
noACM npoTiue Sa.ioMCKa peita, a Heperaa Aa^eKO HCxoiHHJe H^e na Yaok.
 Ko
wwk'iw^w^^^^^
# MBAlf j^;^^''"^

S^'W'^%

^.#^
^ . WN"|p!w.''/ll

jj^~ '•.ir^oii' mW t^f^-^Mo^

JKOUO^/i
tSj^S^iniV^ g fi^v\\"«Hii ,1 i,\i
,
,v
BE ^^
f^8o' ajjiir

Us
^i»J^

BinneTiOJbe \% ^^- -^:^^^~ j>>;#*'^ ^^

BjejioTMTiMo J ^ _^^/iw^

JBTftOTJial

»yB;

>.^^^4lli||Ji;i|llliyiip >\
-^:5
^z-.
-'^
^^^^^^^^^i^^jtrp^i*^ m
/.

'i.jhP
_^^^
I BO
m\ nil #'Mk,„.Mo1

i^\^ '^m* *wi, '

•Mkti
C?W'#i
 '

^3 MJIAMAK
^.EPl^ErOBMHA"

''^'^^-^o.
-%^^ ''^^l^^
y^mxx

,
«y

.
^^^^^Fm 33; :^H#^'' -/ J_' i^
Wife'' ':: \ '''llih^iMh- :U/'

f> ^ \ -^^^
 XEPI^ErOBlIHA 121

HsMe^y OBHx paBHOCTOJHHx H nonpe^HHX ^anai^a Hao^e ce

MHora paBHa no^a, snaTHora o6HMa. Koja cy Hajn^OAHHja Mecxa
y Xepi],eroBHHH. TaKO JJonoeo, F^umou, Aueno h Ayeno. ^ysHO n3-
:

HOCH 10 MH.i,a npocTopa.

Xepi],eroBa^Ke n.iaHHHe cy Kpe^ne, ca MHorHM pynqarasia, ja-
pyraMa, h npoBa.iaMa.

Ill BO4E ('xH/l,POrPA<^HJA')

1. OOhm HepeTBe.
HepeTBa je r^aBHa peKa xepi^erosaMKa h jemima iuto yin'it
y Mope. HsBDpe jyroHCTO>iHO 071, Mocxapa, BHme HeBecnaa h3 ,

TpymHHe nyiaHHHe, h hcto^ho h3 Bo^oBpaxa, IIo cacxaBKy 06a h3-

Bopa Tene y CK^ony nsMel^y n^anniia Ba^ieBHua ./Innexa h Bpa-
: ,

Han; c ^ese, h HBan h BnTOBaa n^aHHHa c ^ecHe cxpaiie, Kpos

KoH,Hii,y; 3a xhm ce OKpete oko Bpanai], n^ianHne, h xe^e y no^HO-
jKJy EopiiMa jyroHcxoqno 40 YpAe, 3a xhm npo6HJa xepacKH ^aHau
Be.iem jyrosana/^HO b 40^a3H Ha Mocxap. O^ax^e xe^ie y hctom
,

npaBn,y n 40 Byne, y 7i,yjKnHH 1% MH.ty y mapHHy Mn./be. HcnoA

, %
By He HHCKa ^p^a cxemaaBajy 40.aHHy, xe peKa je/i,Ba HMa-* cBOJy
o6HiiHy mHpHHy. Ko/i, Fadeiie npo6HJa peKa Hpo-ior, y^HBa ce y
^Ba maBi a pyKasa Ha aycxpujcKoj seuyiH y ja^pancKO Mope.
Cxemaena 40 Mocxapa, xe^ie 6p3o h hoch mhofh necaK. 0^
Mocxapa xe^e cnopHJe, h hoch caMO xajior, kojh ^ecxo xo^hko
ys^nrne KopHxo 7i,a Bo^a npe.iHJe h CBOje bhcokc o6a^e h u,eo ,

npe^eo na caxax 4aJ.eK0 non./iaBn. Obc ^ecxe HOH^ase ocxaB^ajy y

HHSHHaMa Hpocxpane 6ape, Kao 6^axo yAOBO, Koje ce npyma 04 '

FaSe^e jy^HO 40 no^Hoatja 6pera JKa6e.

HepexBa je ^yra 40 Mocxapa 21, a 04 Mocxapa 40 yxoKa 9, csera
30 MH^a. O4 ra6e^e HMa oSn^my (HopMa^ny) uinpHHy 40—00 xBaiH,
a Ay^HHy 15—20'. ^ ^0 MexKOBHta na ^a.iMaxHHCKOj Mei)H, 40yia3e
,

MopcKe .,ial)e 04 150 xona xejKHHe ca MaanM .ial)Hn,aMa Moate ce

;

HhH 40 noatHxe^zba, a ca pe^HHM qaMDiHsia h ao Mocxapa.'^ Hena

cnpyAOBa.
HpeKO HepexBe cxoje naMeuu moctobu K04 Konuua u MocTcqja,
'
a ApBCHH Ha ropftoj HepexBH K04 r^aaBaxmeBa, (hcxqtiho 04 Ko-
H>HD,e). CReAe K04 Byne, noJKHxe.i.a h MeiKOBHiia. IXpn ma^oj bo/i,h

Yi Maca BHuie Mocxapa ra3H ce, h mccxo ce soBe „CKaKaxH", jep

ce H/i,e npeKo cxena, 2 —
6 cxona ninpoKHx.

'
Uo IHecTaKy: 3'.iobo, no PocKHJeBHhy: yiOBO.
^ no PocKHjeBHhy koa Mociapa AySana je HepeiBC 4' a nmpHea je npeKO
60 KopaKa.
^ Obo no inecxaKy. IIo PocKHJeBHhy ao KpymeBHue (ceBepHO oa JIosHxeAa)

Mory HhH Ma.iu iaMu,H; oa MeiKOButa napo6poj.H.

122 XEPHErOBHHA

JIpnTOHH HepeTBHHii
( '

^ecua :

a) Tpuceuuna HSBHpe
h3 BnTOBite n noc^e KpaTKor tokba
,

yxHiie y HepeiBy koa KoH>HU,e.

6) Hepc'Teuna nsBnpe TRKoije ay BflTOBBe BHine ce^a HapeHTe
H yxHMe KO/i, FocTHBHi^e, 3 caxaxa ncno^ KoH)Hi],e, 20 KopaKa uiHpoKa
Ha yTOKy.
b) Fama n^BHpe h3 PaAyme. Hoc/ie jypeJier TOKa o^ 5 MH^a,.
;i,y6oKO yceieHHM KopiixoM yxflye Hn;Ke 3oBHKa, (2 caxaxa HHJKe Ym^q)
30 Kop. mnpoKa. Koa nixHxa h Ysao /i,pBeHH mocxobh; Ha yxoKy
KaMOHH Mocx. (IIo PocKHJeBHty).
r) ^peowHuua Hsenpe ko^ ceiia ^peJKHHD;e h yxn^ie ko^ Ja-

6yiaHHi],e, 25 Kop. mnpoKa. Tpaje 4 MH^te. Hivia bhcokb o6aAe.

4j IIoxoK Pa^o6oJbe HSBHpe E3 6p^a BHnie Mocrapa, xeq&

Ha sana^HOM Kpajy Bapoum n yxHMe eetkq BapouiH c ^Ba KpaKa.
Tpaje caMO V/^ am^y.
e) Jacenuua, HSBHpe h3 n^aHHHe Bnme ^yBHa. IlpHMa y ce Bpy-

coBaii, n .lHqHii,y\ xeqe Kpo3 MOCxapcKO 6^iaxo (Koje ce 30Be h Ay^Ho)

H yxH^ie HCHO/i, Mocxapa; oko 40 Kop. mnpoKa. Tpaje 6 MH^a. IIpo-

^asH 6apoBHxa no^a AyRH-ancKa. 4y^ ^ecMe oociJie /lowez ^e^a oee
pene u^y aucoeu, a ^leaa o6a.ia saBpmaBa MOCxapcKv paBHHi],y.
jk) Eezaea H3Bnpe h3 Tpi^e, h noc^e KpaxKor xoKa yxme
,

BHiue KpyateBHta.
3) Tpe6umaT, nsBHpe ii3 Ilpo^ora, ceBepo-3anaAHO 04 .^y^yiUKe

yxH^e BHiue TaSe^e. Ona je uoAseiviHO y ceesH ca BepAHii,OM h

jesepoM HMOuiKHM. —
3ana/i,Ho oa ^y^yuiKe, ko^ IIpH^oja n koa
Cxpyre HMa MOCxoBa.
C jie.ea:
a) CrpaHUHa noxoK, H3Bnpe h3 je^Hor je3epa, jyatHO o^ KoH)HU,e
H yxHHe Ha cnpan Ja6./iaHHi],e.

Eyna, nsBHpe na 2 iMH^e ncxo'iHO 04 Mocxapa h3 Be^ema h

6)
Tpymane, xeye CBera 2% MEJbe, h npHMa y ce ^ecHO THOJHHi^y, a
npe4 yxoK K04 ByHe ^leBO ByHHij,y. PeKa je jaKa npn canoM h3-
Bopy, H OA y^HBa PnoJHHue Met^auiH jyacHo paBHHH,y MOCxapcKy. —
AeBY o6a^y caiiHBaBajy HarH6H /l,y6paBe n^anuHe. K04 Byue uma
KUMeHu MocT. PeKa je na n;e^0M xoKy mupoKa CKopo 100 KopaKa,
2—4 CTone Ay^oKa.
Epuzaea (BperaBa) H3BHpe h3 TpyniHHe h Bn^yme, 2 ca-
b)
xaxa BHuie Cxoii,a, n H3Hajnpe xe^e yoanoM ao.ihhom Kpo3 cxene. 0^
y^HBa noxoKa Kpyne mnpn ce ^o.iHHa HepexBD. h BpnraBa npo-
'
^HCTimy no PocKHJeBHhy, koju to Hiie ,iaje Jacemmii ao MociapcKe pae-
HHn,e. Ho itejiy iiiua moct koa UIiipoKor Bpera h koa Byue.
 XEPI^ErOBUHA 123

TBqe Kpo3 6^aT0 Yaotio. IIph yiOKy mnpoKa 60 KopaKa. Ko^ Cioi^a
HMa 2 KaMena Mocia, a ko^ IIpedH^OHe je^an moct. Ha APy^y moc-
TapCKO-iieTKOBHtKOM HMa cKe„ia.
2. 06hm 4l>HHe
H3 Xepi],eroBHHe Tene y ^P^^^y caMo CyKeca, Koja HSBHpe H3
cytencKe n.iaHnne, He,zi,a.ieKO o/i, ^po^aaHKe ycKe ^OiinHe, Ilocjie
3V2 MH^e 4yror ceBepo-sana^Hor TOKa, npo^aMa ceBepo-HCToqHHM
npaBUCM CBesy HBana ca CykencKOM n^aHHHOM h ^ocTniKe noc^e ,

1/^ ME.i,e npeKO ^KypaBe .leny o6a.iy ^pnHe. H)eH no^eTHH tok
npo.iasH npocTpane uiyMe, y KoJHMa je r7i,e iuto o6a.ia pasea h 6a-
poBHTa, a H^yliH npo.iOMy o6a^a je CTenoBHTa h tok o^BeL 6p3.
^leBO upflMa y CyiH^CKy h BHiue Maanx noTOKa.
3. Kpe^HC Bo^e
1. Sera, nsBHpe h3 BosHHKa, h najnpe'le^ie jyaJHO ^0 n;pHO-

ropcKHx n.aaHMHa, Koje je npHny^najy ^a ce na je^an Max OKpcHe

HCTOMHO H DAytH no^HOJKJeM 6p4a KOA C^HBHa upona^a y IIo-
, ,

Hop, HcnoA 6p4,a Kana, le c 4pyre cxpane I],pHe Tope oncT y Bnuie
H3Bopa D36HJa H Kao 3eTa Aaj>e xene. Y cbom jypekeM TOKy npnMa
BHffle noTOKa. IIpu eeAunoj eo^ii oeu uotok^u uoujiaee hukiuuKku

KOTao u o^eefi OTeoKaaaJy caoCpa^aj.

2. Myofcuua, H3BHpe 3aje4Ho ca cbojhm npnTOKOM pa3.aaTH- ,

iIOM, ns 6p4a, Koja onKO^aBajy BncopaBaH raii,KO, na je Hecxaje Ha

1 MH^ty ceBepo-3ana7i,Ho 04 FauKor BepoBaxHo no/i,3eMHO H^ytn
,

HepexBH. npn BcinKOJ bo^h qecxo npeKH^a cao6patiaj o^ raii,Kor c

$oioM n HeBecuaeM. clexH joj je o6r^eo Kopnxo cyBO.
5. Bojnuua ncxiiqe xaKot>e H3 BHCopaBHa
, Tai^Kor, h Hecxaje
noA seMJBOM y npaBuy HepexBH.
4. EyKocTan, nsBnpe H3Met> xepaca n.iaHHHCKnx : Bn/i,jine, .^y-
6oMHpa H rpa^HHe, Koje OKpysKaBajy yi.y6nHCK0 no^ie; npoxniie ^y-
6hhckhm no^eM, Koje npn se^HKOj BO^n non^aBn, h xHMe cnpe^n
cao6pabaj ca Tpe6HH.eM, CiaHHM, Cxoi],eM, HeBecHaeM h rai],KHM.
5. Tpe6uui}buna, n3BHpe K04 E^o6yKa h fl3 Ma^or jesepa 3a-

na^HO 04 HonoBa O/i, o6e OBe cxpane xe^e BO^a HSjiet) xepaca ,

iT^aHHHCKHx FpaAHHe h EpHMopcKor ^aHi],a, na cycpex, d cacxaje

:

ce jyaiHO 04 Tpe6HH.a r^e yna^a y 6Aaxo. O4 Tpa^uHe AOXH'iy

,

joj npcKO EonoBa h 3aBaie ^Ba Maiia noxoKa, kojh yxnqy y Tpe-
6Hmani],y K04 Koxeata h Cxapor C^ianor.
6. Cyeo Ejiaxo, /],o6HJa Bo^y na 6pAa Koja 0Kpya?,aBajy .ihb-

./baHCKv no^any, Kao h n3 Ma^iix jesepa: KamKo h HpncaK, n ne-

cxaje iia sana^Hoj cxpaHH He/i,a^eKO Be^HKor ra6t'pa y je/i,H0M
npo.ioMy.
./lnB.j.aHCK0 noyie iioc^ie Be./inKe Bo^e ociaje 6iLaxH0 h xhmc
124 XEPIl,ErOBIIHA

ce o^Bcli OTeataBa cao6pataj ca CnaeM , r.aaMOMeM , KynpevKOM h

MocTapoM.
7. BO/i,y y jp^hom KOT^y jyatHO JKynaftua
3IujbamKa, CKyn^a
H HecTaje y oko./ihhh ^Y^Ha. IIpHMa y ce MHore KpaiKe noTOKe,
KOJH o^Max npn nsBopy HMajy MHoro Bo^e.
8. II^pHu Ayz, nocTaje y paBHOM KOT.iy rAaMo^KOM, ca rias-
HHM HSHopoM 03 ^HHape H YHa^a KO^ ce^a npKOBn;a y je^HOM 6iaTy.
Obh uoTou,n nocTajy OA Knnie, Koja sacTaje y pyna^ana, TCKy
CKpHBeHDM iiiyn^HHaMa Kpo3 Kpe^iHe n.iaHflHe, h Ka^ ce ^ocia Bo^e
ERKynD n36njajy na /ipyroj xaMi^n n^annne. Ohh o6h^ho Bet y
,

CBOM nocTaHKy iiiiajy /i,ocTa BO^e h ^lecio necTajy nocAe Bp.io

,

KpaxKor TOKa. ^exn o6h^iho HCMajy BO^e h Ta4a hh y ko^hko ne

cjiety onepai],HJaMa npn Be^HKOj bo^h naK 36or cnopor OTOKa
;

n^aBe, a r^e niTO ce, 36or ocKy^Hue OTOKa, na^ase ciayiHa je3epa.
Ha EbDMa HHje Moryte ^pataTH MOCTOse.
IV BHCOPABHH
BHCopaBHH cy o^hocho jaKO nace^BeHH h npHinnno o6pat)eHn-
Ho 04 npyre T^aMO^i — Kynpeni na jyry yBekaBa ce h ^y/i,CTBO h no^-
CKa npHBpe/i,a.
1. AuBJbaucKo uojbe, ^yra'^iKo 12, a innpoKO npoce^HO 2 caxaTa;
HAia jyroncTOHHH npaBaii;. Kpo3 Ehera Teqe BHCTpHi],a, na Kojoj je
BHnie MOCTOBa, CKopo 40 Kop., 2 3 ct. ^y^OKa. V npo-
mnpoKa je —
^ete non^aB^a Be^HKH ^eo no^a.
2. FAaMOHKo uojbe, Kpo3 aera Tcqe HesHaxna peKa Bp6a. Ilo^e
ce npyata ceBepo-sana^HO, ^yro je 6 caxaia, V2~2 caxaia mnpoKo,
H OKO r^aMO^a npn^HqHO 4o6po nace^eHO. Hiia cnaatHHx Koaa.
Bucopaeau Kyupemnu ca^naaBa Tpoyro, Kora cy cxpane
5. ,

2—4 caxaxa ^yra^Ke. Bp^o je n^o^HO.

d. JBucopaeau ^yeno,^ HMa bh^ Kpcxa, Kora je ^vaia cxpana
OKpenyxa jyry. /I.yra^aK je 4, a innpoK 1 3 caxaxa. Cpe/i,Be na-—
ce^BCH, MaAO o6pa^eH. ^ynaaaii, je r.iaBH0 Mecxo na aeny. —
Ty^a npoxH^e CBHita, y jyatHOM npaBi];y, KOJa ce hciioa 5Kynaai];a
30Be 4pHHa, HMa lunpHHy 25 —
30 KopaKa, 1 cxony 4y6HHe.
5. HeeecufbcKo uojbc , y Xepi],eroBHHH h y
Hajupocxpannje je
BocHH. Bhcoko na^ Mopen, HMa y cpe^ay mnpHHy 2, ^y-
je 1800'
atHHy 12 caxaxH, Bp.io je n^io^no h na aeny mnBe BHine o^ 1500
nopo4Hii,a. IIo^eM xeqe Sa^iOMCKa peKa,* KOJa ce xaKoi>e rydn. Ha
Boj HMa je/i,aH KaMenn mocx. HeBCcnae h 3a.aoM Ma.ie cy na.aaHKe,

2 Obo je caA no PocKnjeBnhy, no komc HepeiBa He leie HececiiftCKUJi no^ejt,

Bet 3a.J0MCKa pena.

1 To HHJe 4yBH0 Ha JacenHun, set koa iKynaaua, jyacHO Kynpema.
 XEPI],KrOBlIlIA 125

HO HnaK cy Tano naJBaatimja necTa. (3a^0M je jyroHCTO'mo oa He-

Becnaa).
6. FauKonpo^yateite HeBecnncKor noyta, o^
uojbe, hcto^iho
Tor je caMO hhckhm ce^ioM o^BOJeHo. Bhcoko 2500' na^ MopeM,
OKO 5 caxaTH ^yra^Ko a 1 —
1'/^ caxaT ninpoKO, ocpe/!,if,e o6pa-
,

IjCHO, jep je 3eM.i,a 6apoBHTa. Ty^a Te^^ie MyTKHi],a. ^lanHnK n Me-

TOXHJa HaJBaiKHHJa cy Mecia.
7 BucopaeuH HukuiuKcku npn^iHiHO , n^o^an n Hace^en-
Bapom HflKmnti HaJBaiKHHJa Ta^Ka.
8. ^y6uHCKu eucopaean 1 caxaT jyroncTO^HO oa, CTOi];a, 1
caxaT 4yatHHe, iia^o Bo^e, npHAH^HO n^oa,aH.
9. EuAcKcKn sucopaean je^Ba 2 caxaTa 4yatHHe h V2 ca-
, ,

xaTa mnpoK, Ma.io o6pa})eH, c^]a6o Hace.i,eH, HesHaTHHM BHCOBHMa

OKpyateH. BaJKaH Kao Bojena Ta^Ka npeiia D^pnoj Topn, Kao caciaB
BHuie nyiOBa, 36or 6iiH3ni!e I],pHoj Topn h 36or ^OBO^He BO^e y
OBOM 6e3BOAHOM Kpajy. C Tora ce cnar^a OB^e BOJCKa npoTHB Il,pHe
Tope CKynAa.ia.
10. BucoKa ^OAUHU TpeOuiatbuue. PeKa je nsnajnpe mapoKa
20 , Hcno^T, Tpe6nifca naK 50—60 KopaKa. llpoce^ma Ay^nna 2 —
CTOue, 1 caxaT Btime Tpe6Haa n koa Ciana HMa^e moct, a ko/;
FpHqapcBa n Tpe6HH)a h CKe^e.
OcHM OBHx HMa joui JieKo^HKO BHCopaBHR Maifcer o6HMa.

V nyTOBH
KaKO je o^e^eua HepcTBOM y ^Ba A^-ia: hc-
Xepii;eroBnHa
TOHHH H sana^iiH TaKO tesio nocMaTpaxn h nyTose y cuaKOJ no-
,

^OBHHH 3ace6Ho. CapajcBO y Bochh, Mocxap h Tpe6HH.e y Xepii,e-

roBHHH , r^aBHe cy la^Ke , oko kojhx ce nyTOBH Beayjy y pasHHM
npaBn,HMa.
IlyTOBH y HCTOMHOM JifiAJ
1. Ofl, MocTapa, Kao od^acne CTO^ni;e Bo;i,e nyTOBH:
a) y CapajeBO npeKO KoH)Hn,e.
6) y HeBecHH.e.
y TpeSaae, npeKo Cxoi^a, ^y6HH>a h C^ana.
b)

Ha Tpe6HmH.nii;y, npeKo CT0i];a h IIonoBa h oiy^ onex Ha

r)
Tpe6nae.
a) y CxaH (y ^a^MaiiHJH), npeKO CTon;a h Y^OBa.
e) y MexKOBHii, (y ^a^Mai],HJn) npsKO Eo'iKHxe^a.
2. O4 Tpe6utba:
a) y Mocxap (nanpe/^ no^ b).

6) y Bn^eti h FaniKO.
b) y 3y^^e.
r) Ilope/i, Tpe6HniH,Hi];e na K^eK.
 :

126 XEPi];EroBiiHA

3. O4 Heeccufba
a) y MocTap (1. 6.)
6) npeKO Jesepa Ha KoH.Hii,y.
b) npeKO 3aropja y $o']y.
r) y rai;KO.
a) y Bn^iet.
e) y ytydnae.
4. O4 FauKoz :

a) y HyBecHH>e (3. r.)

6) ys ApHHy Ha *^o^)\
b) y HHBy.
r) npeKO /l,y^e y HnKQint.
A) y Bn^et (2. i.)
e) npeKO Bn^eha y Tpe6nK,e (2. 6.)
5. 0/1, EuAeKa :

a) y FanKO (2 6.)

6) y BaaaHB.
b) y K^o6yK.
r) Tpednfte (2. 6.)
y
a)npeKO ^a6pa 3a HeBecLRe, CTO^au; n 3a ^y6HH.e. —
1. MocTap Kottuua— Capajeeo. —
0^ Mocxapa /i,o xana —
Bopue 4V2 cax. 0^ Bop^ie yi,o KoiLHue 3 cax. 0^ Koaiine ao Ca-
paJBBa 12, cBera i5% KotiuuKux caxara.
KoH.HU,a HMa 1200 ^yma. Cxapn KaMenn moct na 10 CTy6oBa.
0^ MocTapa 40 KoH>Hii,e Bp.io MyiaH nyx, 04 KoBnne ^o Capajesa
no HVJK^H no;i,B03aH.
3. MocTap —
Heeecume. 0^ Mociapa 40 B^araja 2, oj\, Basl-
raja 40 HeBecnaa 4, C6cza 6 Kon. cax.
B^araj nna sanaK Be./iHKor o6HMa jom ^o6po OTipatan (y ,

KOMe je BepoBaTHo CMemieHa apx. MyHHU,[!Ja), 1000 — 1200 ^yma.

.5. MocTup — CxoAau Jbyfnme —
Tpc6tme. O4 MocTapa —
AO Byne 2, 0^ Byne ^0 Cioi^a 4, 04 CT0u,a 40 .Zbydnfta 4, o/i, ^y-
6HH.a AO TpeSaiia 8, ceeza 18 Kotb. cax.
ByHa ceiio 04 400 ^yuia, puMCKn KaMCHH moct ca 13 CBO/i,OBa.
Cio^ian; na.aaHKa oji, 3000 ^yma. ^o6po o^iysan rpa^nii. iby6HH>e
na^aHKa o/i, 1500 /\,yma,. CTapn Kacxe^.
4. MocTap — Crojiau ~ Tlonoeo. O4 MocTapa ^0 CT0i],a 6,

OA CTon,a npeKO noTOKa Kpyne n niiaHHHe rpa,/i,HHe y IIonoBO 6,

ceeza 12 Koth. cax,

Ofl, ITonoBa npeKo Tpe6HmH.nu,e (Koja ce npo.iasn ko^ Ko-
Temn) ^O/iasn ce y Ciano y ^a.aManHJy. 0^ Koxe^KH ne npe-iasehn
Tpe6nmH.ni],y ^ojiasn ce, npeKO Cxapor C^aHa y TpeSnae.
 XEPUErOBIIHA 127

5. —
CxoAan
MocTUX) —
YAoeo - Crow. Oa Mociapa /i,o
'CTon.a 6,04 Cxoua npeKO noxoEa Kpyne na rpa^Hli y.ioBO 6. —
O^ax^e npeKO ^v^P^Bime h Tec^eita y /I,a^Mau,HJy.
Oa IIojKuxe^La n^e je^an iiyx Ha Y^obo, Besyjykn ce ca ny-
TeM 04, Cxoi],a. —
OBaj iiyxnt ynoxpe6.i.DB je cajio npn cvbom Bpe-
MeHy. —
6. MocTap — IIooiciiTeJb MeTKoeuK. —
OBaj nyx bo/i,h oa
Byne na IIoHxHTeb; o^ax^e npn cvbom BpeMeny npeKo KaMCuor
Mocxa (Ha^BK Ha MocxapcKH Mocx) Ha BpnraBB n upeKO 6.iaxa
y^OBa (Koje ce npyata 40 HepexBe) na YHKy, n oxyA y MexKOBnii
y ^a^MauHJH.
Ilpn Betoj BO^D Heynoxpe6.i)HB nyx 36or 6^axa y.iOBa. Oa
Mocxapa 40 Byue 2, 04 Byne 40 MexKOBHtia 7, ceeza 9 Kothuunux
caxaTci.
OBaj nyx no PocKHJeBHfcy Ao6ap je APVM.
7. TpeOuwe —
EuAeK —
FanKo. 0^ Tpe6BH>a y Bniiet 6, oa
Bn.ieiia na raD,KO 8, ceeza 14 Kon. cax.
Oa Tpe6nfta B04.H .loui nyx njieKO n.iannne F.iaBe h ceon,a Ja-
ceH(ca3iOHeKo.inKo Kyha) na Bn.ieti. Bhcobh BH.ieta o6pac.iH n c.ia6o
Hace^eHH. Caaio siecxo Bn.iet HeanaxHo je. 36or 6.an3nHe I],pH0J
BopH, 3(5or Bo^e, (Koja ce 50—60 xnaxn ys 6pA0 noon) h 36or nyxa
y FauKO Baacna xa^Ka. (PocKujeBHt je xaaio Hamao je^uy 6pHraAy
y^aoropeny). 0^ Bn.ieha neayiiH ce, AO^iasH ce na BHCopaBan Ko-
pnxo. Ha Bncy Kopnxo 03HAaHH lexBopoyrao 3a cipaaty (Ky^a). IIo
xeniKOM cnymxaay y Acinny I],pHHn,e AO.iasn ce y .lorop n,pHHHKH.
PocKHJeBnti jeHamao xasio je^aH 6axa-i.0H n nemxo 6anin6o3yKa.
.lorop je 6uo yxBpl^eii ho.lckbm OHKonnMa. 3a xhm npeKO FaiiKor
BHcopaBHa A0.aa3n ce y ^nnnnK , ( r^e je PocKHJeBnt namao ne.iy
ADBHsnjy).
8. O4 TpeOuTha y Syune BO^n nyx nppKO Tpe6HmH>nne, na
3y6aHKH BHCopaBan. a o^axje y /],y6poBHHK.
1862 y Tpc6HiLy 6no je ^fPBHni-naniHH ^lorop npoxHB ycxa-
HHKa 3y6aHKDX.
9. O4 Heeecuua y Eonuuy bo^h n,iaHHHCKn nyx (cxasa) npeKo

BaieBnn,e^H\/lHnexa*Ha Jeaepo ice.io, 4 caxaxa jyatHu oa liOiinn,e),

r^e ce|cnaja ca iiyxoM 04 Mocxapa na Koaniiy h CapajeBO. ^pyra
cxasa boah o/i, Henecnaa hhb ropay HepexBy (\aeBOM aenoM o6a-
Aois) xaKoi^e Ha Koanniy, 06ecy cxa3e .lomn nonpe^HH cao6paJiaJH.
10. O4 Heeecutba na ^ony. 0^ HeBecnaa 40 Y.iOBa 6, OA
BanKor ao <I'OHe 14Koa. cax.
Oa HeBecnaa 40 nH«i>HHor ce.ia V/^ caxax /i.o6por paBHor
nyxa. 3a xhm Bp.30 xeuiKO iieaaae ys Mopnny n.aaHHHy, Kpo3 Kojy
128 XEPltErOBOHA

je3HMH TeKaK npo^as 36or mhothx KypjaKa. C MopiHe c^aSH ce y

y.ioK, ceone OA 10 Kyka (h ^aamja), Koje no PocKHJeBHty .leata y
Ao.iHHH HepeTBe. 0^aT.ie ce neH>8 y MHorHM cepneHTHHHMa ys By-
^Hjy n^aHHuy (Koje ce je,a,aH KpaK OB^e 30Be HeAaBnt), /i,oiLa3H ce
Ha BHC y ceoi],e 06Ay 3a thm na BHCopaBan 3aropje, 0AaK./ie n^e
,

nvT y $OMy ^ecHO h sa CapajeBo ^eBo. 0^ y.ioBa 40 CapajeBa —

HMa 17 K. cax. Oa Vaobsl 40 ^o^ie o^ npn^HKe 10 k. c. Osaj je
nvT Bp^o TeataK. Oa ^one, fl,0Aa,'SR ce na FopaJK^e 3a G Koa. cax.
o^aKwie ce one-r Moaie y CapajeBO.
11. O4 Heeecuna y FauKo (y na,iaHKy MeTOXHJy) 10 k. cax.
FauKO 30Be ce BHCopaBaH, *
a HeMa HHKaKBa ce^ia no^ thm hmchom.
MeToxHJa je HaJBa/KHHJa na.iaHKa y tom no.a)y, HMa 800 1000 r^iaBa. —
IlyT ofl, HeBecHH>a boah npeKO 3a.iOMa (Ca^ieM IlaAaHKa) h npeKO
ce.ia rpa6oBHi];e, na ce cnyuiTa y BHcopanaH rai],KO kojhm BO,a,H ,

/i,o6ap nyT.
12. 0/1, Heeecuna y EuacK. OBaj nyT oa HeBecnaa cacTaje
ce KOA 4a6pa c nyxoM, kojh buah oa CTOu,a y BH.iet. Ho Pockh-
jeBHiiCBOJ KapTH (OA 1865) ^ nyT oa HeBecnaa boad najnpe Hese-
CHH.CKHM no^eM y noAHOJKJy ByK0BHU,e 6pAa (2.700') 3a thm ys ,

6pA0 na cdo ^y6oBnii, neae ce na ce^o TpeSecnae, h A^^e na

Ah TpycHH, na ce cnyniTa y ce.10 /l,'^^Py» ^a BHCopasny A^^ap-
CKOM. 4y^HHa OA HeBecnaa ao 4a6pa no KapTH 4 MH./i)e (6 o6Hq-
HHx cax.)
13. Oa Heeecuna y .Sy6utbe. Fopan nyT ao A^^pa. OAaTAe
npeKO UA. Ky6affl y ibySnae, H.aH jyaiHHJe npeKO ce.ia B.aaAOBHi^a h
noiio3Ha Aaiue ca BHcopaBna Aa6apcKor na BHCopaBan .zby^na-
,

CKH 3—4 cax., CBera oa HeBecnaa 9—10 o6h^hhx cax.*

14. Oa FauKoz y Oouy. H3 ylnnnHKa (na Fa^KOM) y $oqy,
14 K. cax.
Bp6y, OAaT.ie ceA^OM H3Me^y 6pAa II.ieiie
Oa clHHHHKa na c.

AecHO H H.a. ^CMepno .leno, (na ceA^y AHBan nor.zieA y ropocTacne

CTene Bo.ayJHa \ia. agcho h cca^o 6pAa .aeBO. PaBan Fai^Ko 2500',
ceA^o Bp6a 2800', ^CMepno 3800', 6p. CeAAO 2000'). — 3a thm

1 Kao H. up. y nac 3.iaTH6op.

2 Oa PocKHJenaba Hiia 2 Kapie, je4Ha oa Bochc, XepueroBHne ii HoBor Ha*
sapa OA 1865 roAHae y pasnepii 400.000, Apyra Koja je H3ain.ia ys iteroBO
1 : ,

AeAO: — „Studien iiber Bosuien and die Herzegowina oa 1868, y pasMepa

1 : 1,152.000.
3 no PocKHJeBHhy kojh je npo.ja3HO neKHM nyTOBHMa no Bochh h Xepuero-
BHH0 AyJKHna KOftH^KHX caxaxa je "^U—^li MH^te. 10 caxaiB koelhikiix hjh
,

o6Hqiinx MOiKe ce npehn (aa Koay) sa 14—15 AneBHax caxara, paiyiiajyhH Ty

H Bpesie yTpomeHOiiaoAMop. —
KoitcKH caxaTH MaAO ce pasAHKyjy oa o6HqHHx,
no niTO iia xaMoiuBHM o6hiho aoniHit nyioBBMa pexKO ce tab Mome KacaTH.
 XEPIlErOBIIHA 129

pt)aB CH^asaK y p. CyTHHCKy. y noAHOiKJy Bo^yJKa HaH.ia3H ce Ha

Ka^^pjiy, KojoM H^y KapaBaHH h KHpHij[HJe. IlyT hhs CyTHHCKy 2'
mnpoK y cieHe yceien. IIpH Ma^oj bo^h 6ojLe je janiHTH kophtom
peKe. Oa MecTa EpocjeMeHHi^e (y KimepTa IlHp^HTOp) nyx nemke '

npeiiasH na je^,Hy bar Apyry CTpany peKe r^e je xan fl,o TecHaij,a,
TBJeHTHniTa (7 caxaxa), o^aK^e ce ^o^HHa HeuiTO iiinpH. O^iiTAe
BO^H je^aH nyT ^esoM o6a.AOM ,4pHHe a Apyrn join y ^eBO n^a- ,

HHHOM TpecKOBa^OM c^asn y ^o^HHy Be^e peKe

,^ Koja yTH^e y ,

4pHHy, H o^aMe sa 3 caxaia y $0Hy. Ha no caxaxa o/i, «I^o'-ie —

npeiiasH ce Ha ^ecny o6a./iy /I,pHHe na cKe^n. ^
$0Tia 6pojn oko 10.000 r^asa, naJBHuie MyxaMe/^OBa^a. Ty ce
npaBH Ao6po opy^KJe.
15. Ms FauKoe (AimuuKa) y Ilney^ npeKO yle6pniHHKa nAannne,
(cdo ilHCHa) 0/1, np. 5 caxaxa. Ofl, ylncHe bo^h nyT npeKo ra. Bo.iy-
jaKa, .leBOM CTpanoM p. TlHBe, na ropeoiiHcann nyx sa <I>OTiy. n.ia-
HHHCKn nyT.
FauKo
16. /?«/^« — —
HuKiuuK. 0^ rau;Kor y ce.io KpcTau; 5
caxaTH, o^aivie y HHKmnti 8, csera 13 caxaTa.
HnKninii je BapomHU,a ca 15(0 2000 r.aaBa n je^KHM rpa^n- —
teM. 0^ Kpcu,a ^o HaKmniia HaJBetn ^eo nyxa Tpaje 4yra Tec-
nan, Bp.ao no.snaT H3 paia upnoropcKor.
Oa BH.ieiia y Baaane n y Kiio6yK nyioBH cy o^ MaAe
Bpe/i,H0CTH 3a OBO nocMaxpaae ,
jep ohh Bo^e o^ cipane TypcKe
D^pnoj Fopn (na FpaxoBo).
17. O4 EuJieKa na ^a6py, h OAaT.ae sa HeBecHH>e (6p. 12.)
/i,ecHO, 3a CTo.ian, npaso, h 3a ./by^nae yiCBO.
0^ BH.ietia npeKO Cda n.iaHe na <E»aTHHi],y (cdo na bhco-
pasny ncTor HMena) 5, o^ $aTHHD;e ^o /I,a6pe (ce^io na BHCopaBny
BCTor HMena) 3, CBera oj\, BnAeta j\o ^a6pe 8. k. caxaia.
IIpeMa TOMe (o^ Bn^eta ao ^^^P^ S' ^ OA A^^-^P^ AO CTon,a
4) CBera 04 EuAfKa /ip Cxoua 12 k. caxaxa. O4 EuAeKa 40 .Sy-
6u%a 10 — 12 caxaxa, 04 EuAefia/1,0 He6€cun>a{8 r6) 14. k. caxaxa

JlyxoBH y 3anaAH0M Ae.iy

IIpeMa caAaaHM Aoral/aJHMa sana^Ha Xepn,eroBHHa, ne cy^e-
iiyjyliH y ycxanKy, nnje oa Be.iHKe BpeAnocxn (AOK.ie xaKBO cxaae
xpaje), H 3a xo beMO y nocMaxpaay OBor Kpaja 6hxh OABet KpaxKH.
IlyxoBH OA Mocxapa y /I,aAMauHJy BOAe
a) npeKO ra6e.ie y MexKOBnt, agchom o6aAOM HepexBe.
1 Ha AecHOJ o6a.i!! CyTHHCse ocxaTuii iiCKor Kpa.toBCKor saMKa, upeiia KOiie.
Ha jeBoj o6a.in, na 6pAy CeA-io ou^aa je jeAna u;pKBnu;a, h o6oje jeAfiHM moc-
TOM CKonqano, oa lera Hema Tpara,
^ H OBAe ce na^ase ocTaTn,fi iierAaniBer KaMenor Mocra.
Ota^buha III 9
130 X2)Pii,EroBnHA

6) npeKo ^yBHa y Hmockh 12 k. c.

b) TipeKO J)y6yuiKe na Beproi)ai^. ^a^e

OA .iHBHa Ha ChH). Ochm Tora joni hckh HesnaTHnjn.
r)
Cbh obh nyTOBH BO^e y ^a^iManHJy n 04 BaatHOCTn cy no ,

Bojiiy H3Me]^ AycxpHJe h TypcKe.

Oa 3Iocrapa y Capajeeo ^ecHOM CTpanoM HepexBe bo^h nyx
Ha Bojny (4o6ap), 3a thm Bpyio pt^aB, npe^asn peKy ^peffl:Hnu,y, Koja
yTH^e y HepeiBy, ^oiiasn na EAaHau, (lueija Bocne h XepneroBEHe)
3a THM y ce^o Ja6iiaHHU,y (11 caxaxa) o^ai^ena no;i,xyM HepexBHi^n (8
caxaTa), y KpmeBO (8 caxaxa) h y CapajeBO (7), ceeza 34 k. ca x.
O4 Aueua y Tpaenun 20 k. caxaxa. 0^ ilHBHa y CsHiy 2>y^,
OA CBH^e y Kynpem 4%, o^ Kynpema y CKon^e 5, o^ CKon^a y
TpaBHHK 7 caxaxa.
TpaBHHK ocxoJH ceBepo3ana/i,HO OA,CapajeBa 16 caxaxa.
ilHBFo HMa 3500 Myxaj[e^OBaD,a, 1600 Cp6a. Cxapn saiiaK. Ky-
npem 300 r^aBa. CKon.;Le 2000 r.iaBa. Cxapn KBapnn KaMenn moct
npeKO Bp6aca. TpaBHHK HMa 12.000 r^aBa, cxapn 3aMaK Be.iHKy ,

Kacapny.
Y I, BOJHLQTE
HCTOUHH AGO
1. MocTttp, cxoAHu,a BAa;i,e. Hna oko 18.000 r.aaBa, BetHHOM
MyxaMe^OBaiJ^a, y xom 6pojy 3000-3800 Cp6a, 4—500 KaxoAHKa. 06e
o6aiie Be3yje TpajanoB mocx, onpaB./Len Cy.ieJMaHOM 11. Je^an je-
^HHH ./lyK na Mocxy 70 cxona na^ boaom 90 cxona pacnona ^). Ha

KpajcBHMa Mocxa cy Ky.ie. 3a o^Spany Mocxap je nesro^an 3a 04-

6paHy. 3a Hana^aHa na jyroncxoKy bhc ^y6paBa no/i,aje 4o6ap no-
.aoaiaj, kojh je saKAoaen peKOM BynoM, xaKO ncxo na Ascnoj o6aAH

HepexBe c jyTosana^a Ao6ap je noAoataj 3a nana^a^a nsa p. Ja-

ceHHU,e. (XyM 6pAo).
Ca HCxoKa Be.iem n^aHnna (IIoABdem) ^aje xaKo]^e sroAan
no.ioaiaj. MocxapcKH 3H4 3a o^dpany onao jr. 3ay3HMaH)eM no.10-
ataja na /l,y6p^B2 n noABe.ieffly 6paHH0D,y ce saxBapa OACxyn na
CapajeBO npeKo HeBecHH>a, kojh je 6o.Zbn, a ocxaje mv Ha pacuo-
iioJKajy o^cxyn npeKO KoH>Hii,e hah mhofo ropn ^ecHOM o6aiiOM
,

(je^an rope nyx 0^ Mocxapa y CapajeBo). OBaj nyx rasn HepexBy ko^
OcHHa, je^Hy MH.zby nsnaA Mocxapa upe.ia3eiin na Aecny o6a.iy.
,

BpaHH.ian, y o^cxyny Capajeny HMa na obom nyxy 3ro4He 3aniTHi-

HHHKe nOcioataje y xecHau,HMa, naponnxo ko;i, ce^ia Hapexne, r^e
xecHan, xpaje 2 majb^ hsmcI) PaAyuie h BnxoBae niiaHHHe. Y ocxa-
AOM Hana^ay ne xpe6a r.iaBHOM ch.iom uh 4a ra ronn xhm nyxcM.
*) Mhcah ce, Aa Hiie Mocxap A0.ia3H oa Tora moctr.
 XEPDjErOBIIHA 131

Ilpn o^cxyny oa MocTapa npeKO Koaniie npe.iasn ce n.iaHHHa Ar-

nefci, a sa thm BpaSaiJ, n^aHnua, r^e je Bp.io My^an nyT.

2. Tpc6une HMa BaaiHOCXH Kao Bapoiu, Koja 6poJH 3.000 r^iana,

H Koja no PocKujeBHLy onKO.i.eHa no^iyona.-iHM cxapHM 3h/i,om.

je
Ona Bpe^Hocxn no TypKe jom h c xora, uixo je 6.iH3y I^pne
Hjia
Tope, H niTO ^pacn CBesy ca CyxopHHOM, HeyxpaiHHM npnMopcKHM
seM^zbHinxeM r^e Ka^ Aycxpnja ^osBO^n, Moaie ce HCKpn,axH xypcKa
,

BOJCKa, Koja MopeM y noMok /i,o.ia3H. Tpe6nH.e .leatn noA 6p/i,0M

r^HBO, y aoarue p. Tpe6HfflH.Hi],e, h Ha^B-ia^yje a^oaerj. T^hbom Moaie
ce ynoxpe6HTn Kao no.ioaiaj sa 6paff>eBbe TpeSHita na cnpasi 3y6aii,a
(sa TypKe), h y xoMe no^ziO/Kajy Tpednae je npe^ *poHxoM a nc- ,

npe/T, Tpe6Hi&a Tpe6HinH.ni],a Kao npBH o^ceK sa o^dpany. Y xoMe

no.ioatajy rpaAnt Kyio6yK (oKo4caxaxa /i,a.ieKo) y neKo^inKo o6e3-

6el)yje acbh 6ok xypcKH, /l,ecH0 Kpn.io ce 3a.iaMa y nasa^ k Cxa-
poM CiaHOM. TaKO ncxo h oa cxpane nanaAa^ia (ycxama) Ao6ap 6n 6ho
xaj Bpx rjiHBCKn 3a onca^y Tpe^naa, Ka^ 6h ycxaniHMa 6H.ia ^pyrnM
^exaiia o6e36ct)eHa ii03aAHOcx 04 cxpane Bn^ieta, ./Ly6HH.a n IIonoBa.
HacnpaM xypcKOM no.ioaiajy xpe^HEbCKOM, 3a ycxame /i,o6ap je no.10-

ffiaj c jyra, no BHCOBHsia, Kojn ofl, 3y6aiiKor BHCopaBna na^ajy Tpe-

6HmH)ni],H, T^e cy ceiia ./LySoBO (caxax 04 rpa^a) h .^enoBO,rAe cy
2 Kyjie. ^ y xoM noj.O/Kajy ^ei^a cy jom o6e36e^eHa 4a^Man;0JOM h
I],pHOM FopoM (H3y3HMAytiH xypcKO ncKpn,aBaae na CyxopHnn). Y
npo^yaieay .lesor Kpnyia OBor no^ioaiaja Ha^asn ce Manacxnp /l,!^^
(BHme ofl, no caxaxa 04 Jb)'6oB3i).
3. HuKumK. Je/i,Hy am^y Aa.ieKo o^ upnoropcKe Met^e .lemn

HnKuinti ca rpa^HheM (Onoromx). HnKuinkjec xpn cxpane onacan

n;pHoropcKOM mc^om. rpa^Ht ce cacxojn h3 qexBopoyriior 3HAa, h
na CBaKOM yr.iy no je^an Majiu HcnaAajjtH 6acxnjon. HnKmnt HMa
neKe Baacnocxn npeMa II,pnoj Topn Kao je^na exana, a^in c Ma^iOM
noca/i,OM ne Moate 6nxH oa 3Ha^ajnor yn^HBa npoxHB ycxama, no
mxo yiemn ca cbhm na cxpann. On 6h HMao ^a 3axBapa xecnan;
4yry npoxHB I],pHe Tope; a^n nenpnjaxe^ Ka^ xpe6a yMe aaysexn
,
,

4yry, ne Anpajytn y HnKmnt.

4. EAo6yK je Ma^n rpaAnk ca Ma^OM noca^oM, n 36or y3BH-
,

menor noiioJKaja He3roAan 3a CMemxaj xonoBa. Ca cbhm 6e3 ynj.HBa.

On ne Moaie a^- cnpe^H n;pHoropcKn yna^ na Bn^ieti.
5. EujieK. BaatHocx OBe xaMKe nanpe^ je BeL cnoMenyxa. Typi];H

y paiy npoxHB H^pne Tope, AP^etn y FaniKOM je^ny AHBn3HJy,

ApJKa^iH cy y Bniiety je^ny 6pHraAy, n xhmc o6e36el)aBa.iH ce6H
o^cxyn HeBecHBE.y h Cxon;y, Apata^in CBe3y c Tpe6HH>eM, Kiio6yKOM
H HnKmnlieM. Bn^iet npena TpeSnay HMa BaKHOCXH n sa o^cxyn
*) Ilocie 6oja 25 Okt. 1861. TypuH cy ohjh nanycTH^iH oBe Ky^e.
9*
 1 32 XEPI],ErOBlIHA

TypaKa Tpe6HH,an,a , y c^ynajy HyjK^e , npeji^a je laj o^cTynHH

npaBaii, 6.aHatn II,pHOJ TopH, n /i,aK^e onacHHJn, Hero Ha HeBecnsbe
HAE Ha yty6niie n CTO-iao,. Bn^eii je BasKan 36or Bo^e, n Kao
^Bop nvTOBa Ha cse cxpane. lis Bn^efia BO^n nyT h y HnKmnli.
6. FauKo. CBesH Bn^elia ca FanKHM Typi^H cy ,zi,a^H BaatHOCT,

n Ha KopHxy 03H;i,a^H neTBopoyrao (K.y^y). /l,a^e ii,pHHiKn .lorop

yTBp4n.-in ho^bckhm ouKonHMa. BncopaBau Fau^KO Bp^o je Baatna
CTpaierHJcKa xa^Ka 36or Tora niTO npeKO aera bo/t,h nyx y HaKumii,
H y nosa^HOCTH na HeBecHfte npeKO Bn.aeha iia Tpe6HH.e, ;ia^i.e
,

Ha ^oqy H Ha IlHBy. Ka/i, 6h na^io TedHae, h Hana^an nocxynao

Cxojj,y nMocxapy, ne 6h Morao ocxaBBxn y Fai^KOMe HenpnjaTe.i.a.

KOJH 6h ra yBaxHo c ^ecHor 6oKa h^ih asa ^et^a. 0^ rau,Kor naj-

yro;i,HHJH je o/i,cxyn na HeBecnae, a no nyaiAn Ha $OHy. Ha Fai^KOiAi
HMa MaiH rpa/i,Hti, Kjbyn, na je7i,H0M BHcy.
7. CTo.iati/. TaKot)e Bamna cxpaxerDJcKa xa^Ka Kao rpa^ n , ,

mxo o6e36et)}ge o^cxyn Mocxapy na 2 KpaKa npeKo Byne n npeKO :

B^araja. Osaj je no^oataj Baatan no TypKe. Hanpe^ je saKAoaen

4y6oKHM KopHxoM BperaBB h rpa^nteM Cxon^eai, Kojaje na je^HOJ
CTPHH. H3a BperaBe je njaHHHa ^y6paBa. ^^chh 6ok saKiioHieHJe
04 o6H^iacKa 6.iaxoM Y^obom n sasiKOM no5KHxe./beM, .leBn 6ok 3a-
K.iaaa cxeHOBHxa /i,o^DHa Bperase h n^annHa ^y6paBa. Osaj ce no-
./i05Kaj MOJKe cxpaxernjcKH o^ntin npeKo HeBecnaa h B^araja.

8. Heeecutbe. O^Bek Baaina cxpaxernjcKa xanKa. To je yBop

nyxoBa o^: TpeSnaa, Bnyieta, Bai^Kor n bo^h y Mocxap h Capa-
jeBO; Ma.iH aaiviaK je onao, h xaKo OBa xa'iKa HHJe yxBp^ena, a h
Temico je yxBp/i,Hxn, jep jy 6^HCKn bhcobh Ha^B^ai^yjy.
9. Iluea. O4 IlHBe bo,zi,h nyx 3a ran,K0, 3a HaKninii n 3a ILieB-

^e. Ofla B.ia^a xecnaneM, r/i,e ce ^Boje nyx aa HekiuhIi h n^ies^Le.

IlnBa je Bp./io jaK MOHacxnp ca KyjiOM , Koja ce 30Be J.ncHi];a. Caxax
BHme nnBe je ce^o FopaHCKO ca HOBOcasHTi.aHHM ^BCJia Ky./iaMa.
Ho y3eliy FanKor, IlHBa 6h 3axBapa^ia yna^ oa FI^eB^a, npcKo
niapanana n Jeaepa.
10. Kofhuua BE'/KHa je xa^iKa y xo^hko mxo je xy npo^ias
HepexBB Ha cxa^iHOM Mocxy. JyaiHO 04 KoH.Hii,e 3a ycxauie je Baatno
3ay3HMaH.p Bxn(6rm nyiaunne, r^e je h onaKO Myiian nyx, h ^aKO
ce MO?Ke npecetn nyx H3Me^ CapajeBa n Mocxapa.

3aiinAHii ^eo
Uojiootcajna Aueuy. ^hbhojc 6h^o ner^a jaKa Bojena xaiKa.
»leiKH Ha iioAHOJKJy IJ,nii,ep n.iaHHHe Koja ra a^am 0^ BHCopaBHa
,

KynpeiuKor. Bapomje orpai^ena sh^om, kojh je »i>^aHKOBaH. OBaj 3h/i,

npyata ce na je^ny xepacy, c KojoMJe CBesana A^eMa KyAawa Koje

B.ia/i,ajy uje^HM yxBp^eaeM. Hcnpe,^ /i,OH>er sn^a je 4y6nHa, kojom
 XEritEroBnuA 133

npOTH^ie uoTOK BHCTpni],a, npeKO Koje boau moct. IIpe;i, obom npn-
po^HHM poBOM HMa HeKo.inKO KY.ia Kao cno.iHa yTBpt^eaa.
Ofl,CT\u je HAH Ha MocTap, n^in npeKo ji\ynaH>Li,a Ha TpaBHHK.
IIsMetjy jKynaH)n,a h CBH^a Haiasn ce ^yr, Myyan n sa o^,6paHy
yro/i,aH Tecnau,.
2.JaceuuHKu aoAoofcaj oKpenyT Mocxapy. Aqbo Kpn.io sa-
,

KAOifeeHo je MOCTapcKHM 6.iaT0M, Koje ce npyata 04 KHKnna ^Bopa

4yBHy, ^ecHO KpHAo saKyiama HepexBa. ylBU,e (a)poHx) 6paaeH0 je
jaKOM peKOM JaceHHi];oM h cxpMeHHM HarH6o\i. Hcioaiaj ce npyata
Ha je^aH caxax ^yaiane. Y no3a/i,HOCx bo^h nyx na BHUieno.te n
Be.iaBy. OBaj no.io;Kaj saxBapa nyx na Fade^y iby6yiiiKy n HMOCKn.
,

O4 ylflBHa 40 HepexBe nena HHKaKBor yxBp^eaa. .Ihbho dpann

BHHie y.iasaK y Bocny, Hero y cany XepiJ,eroBHHy jep je no^ioajeno
,

HajceBepHHJe. —
Bojua (ouepauuje). Ho ycxamn xep-
/i,ocaAaH>HM nsBeinxaJHMa
ii,eroBaTiKH nnaiin cy 6op6e na nor^aBHxo
Cxou,y h HeBecnH>y , a
Ha Te6nH>y KOJe onKo.i>aBajy. IIIxo ce oko Tpe6HH>a ^hhh Bete
,

Hanpesaae, ^aje ce thmc npoxyMa^inxn, mxo je xa xa^Ka najy^a^e-

HHJa 04 cpe^Huixa xypcKe Bojene CHJ.e (Mocxap — Cxo^au, HeBe- —
cnae); mxo je o6e36et)eH o^cxyn I],pHoj Fopn y c^ynajy Hyjiv^e;
niTO je xo Bapomnn,a n rpa/i,Hii, /i,aK.ie yxBp^ena xa^Ka, 04 snanaja
3a OHaj Kpaj h sa c^a6y ycxamKy CHary 6e3 apxH^epnje; najnoc^e
mxo xpe6a yspcxo cxaxn na je^Hy xa^Ky, npe Hero ke ce homh-
m^axH Ha ^a^e nacxynaae, jep /i,ok xa xa^Ka nnje saysexa, CBaKa
nopasa npn ^a^ifM nacxynaay 6H.ia 6h necpeiiHEJa, jep 6h cxajao
HenpHJaxe.i. 3a ^etja. Hacxynafte ycxamKO Cxon;y, HeBecnay h^h
raH,K0M 6niL0 6n onacHO, nMajyhn nenpnjaxe^a no3a^H h c 6oKa
y Tpe6HH.y, Kio6yKy, HnKuintiy. Ilpn bcthkom 6pojy BOJCKe, Tpe-
6HH>e Mor.io 6h oncal/HBaxH je^no cpasnepno o^e^eae, ^OK^e ce
ocxa^H ^eo OKpete xaMO, vj[fi je Henpnjaxe^, kojh n^e Tpe-
Betii
6Hay y noMot. TaKo h H3r^e4a, 4a y cxBapn ij,e^a CHara ycxaniKa
HHJe OKo caaior Tpe6nH.a, Beh ^aje xano r^aEHH ^eo, (no ^enenin
je/i,HOJ na 7.000 ^ty^n) a nojeAnna o/i,e^eH)a ^a cy ncxaKHvxa yna-

npeTi,, n^n Kpcxape, h oxy/i, 6op6e oko Cxoi],a n HeBecnaa.

,?i,a

BaKHO je nnxaae, r^e ce Ha.ia3H xypcKa BOJCKa pasMemxena

H y Ko.iHKOM 6pojy, jep 04 xora 3aBHce n Kpexaaa n pa^ ycxama.
Tpe6nH,y y noMob Mory /iota Typn,H c BHme cxpana, KaKO 04 Cxon,a
npeKO .^ySnaa h^ih IIonoBa, xaKo n 071, HeBecnaa h^lh oa Bai^Kor
— Bn^ieha,
3a ycxame 6h„io 6n oa BaatnocxH 4a saysMy EumK, "kojhm
ce o6e36et)yjy o^ ran,Kor n /i,a 3ay3My .Sydune 3a o6e36e^eae 04
Cxoita, y3 xo je^HO o^e^ieae ^a nx ^yBa K04 Ilouosa 0^ o6n^acKa.
 134 XEPI^ErOBHHA

To 6h 6ho je/i,aH no.iyKpyr sa oA^pann: BHj.et — .^y6nH>e — IIo-

noBO, 3a 3aK^0H onca/i,e thm KaKo 6h Bn.aeli
Tpe6HH,cKe. Met^y
H3ry6H.iH, ^I>y6HH)e h IIonoBO Mor^o 6n 6hth ^aKO oAceHeHO.
ripH oBOMe HMaJMO Ha yMV, 4a 04 Bn^eta (h^h rai],Kor, niTO
je je^aH npaBai^,) onacHOCT Moate rpo3flTH Tpe6HH>CK0J oncaAH h^h
TieiainHMa, Kojn 6h 6nAH oko ./by6HH)a hah npe^ CTon,eM - cano -

y TOM c^y^iajy aKO Je Bn^eh H.aH raii,KO noce^HyTO lypcKOM Boj-

CKOM, Koja 6h ce o^aiAe Moriia KpeHyxH Tpe6Hay. Ako naK na
OBHM Ta^Kana Hena CKyn^ene BojcKe, OH^a tc TaiKe ry6e 071, CBOJe
BaHJHocTD, Kao CBaKa CTpaxerHJCKa la^Ka Koja HHJe 3ay3eTa (yno-
Tpe6jbeHa). Ta^a o^ cipane Bn^eiia' h Fai^Kor Mory ce KpeTaxn
caMO TypcKH cTaH0BHni],H (epAHJe), npoTHB kojhx MOffie ce o^bojhth
caMO cpasjiepHO cAa6o o,/],e^eae, /i,a na anx nasH h Kpexaaa jaB.i.a.
Met>y THM aKO cy dcthhhth noc^e^iBH r^acoBH, ;i,a cy ycTa.ia CBa
xepi;eroBa^iKa nyieMena oko I],pHe Tope (3yni^n, Baaann IlHBa, ^po6-
aaK), oH^a cy THMe o^e^eaa koa Tpe6Haa, CTOUia n HeBecnaa
^o6eo6et/eHa o^ CTpane Bn^eta, a yje^no 6ho 6h 3aTBopeH h nyT
o;^ n.aeB^a y Xepu,eroBHHy, ity^a 6h Mor^a npotn TypcKa Bojcira
H3 HOBonasapcKor Kpaja (H^yta h3 CTape Cp()HJe) 3a Xepii,eroBnHy,
H Mopa^a 6h y^apaTH npeKO CTon;a na HeBecnae.
/l,aiF)e /i,a Ao^aMO, Aa oho, ihto je Ma.io Hanpe,zi, pe^ieHO o
BaatHOCTH 3ay3HMaaa .^ySnaa (t j. TaKTH^iKor no^ao^aja ko;i, yly-
6Maa) Bpe^H oneT y toadko, y koahko ycTauin ne 6h HMa.iH /i,obo.I)HO
BOJCKe Aa aaysMy no^oataj jom BHuie ynanpe^ t. j. npe^ CT0ij,eM- ,

Ako cy naK KaAPH ^pacaTH ce npe/i, CTOii,eM OH^a je noce^aae

yBy6nHa APyrocTenena CTBap, ho HnaK nyatna (ca MaaiM o^e^eaeM)
3a o,/i,pataBaae CBe3e hsmc^ CTO.iaMKor h Tpe6nacKor ^oropa, ^a ce
HenpHJaTe^ 04 HeBecnaa ne 6h noTKpao h cBesy npeceKao. lloJio-
Qicaj upeA CroiiCM o^eeA jc eaofcau, jep oh saTBapa h nyT npoKO
./LySnaa, h nyr npeKO IIonoBa (na Tpe6nae).
Ho HOcae^aHM nsBeniTaJHMa ochm noca^a (Kao niTO je y , ,

Tpe6nay, K./io6yKy, HnKuinliy, CTOU,y, MocTapy h t. 4.) cKynn^a

ce je/],Ha c.ia6a ^pnra^a TvpcKe bojckc hoa Cgahm naiiiOM koa
^

HeBecnaa. O4 Te 6pnraAe ncTaKHyxo je noAa^eKo HaiipcA je^HO

oAe^ieae (Ba./bAa npeABOAHUu;a , MOiK^a je^an 6aTa^i.0H) n na obo
OAe.a>eaeHanaAa^n cy Xepu,eroBn,H, n no6eAH.in ra, no AenemaMa
OA 29 Jy.aa, KaA je (KaKO ce Be.an) n Ce.iHM nama paaen.^ Tlo
1 Jl,A HanoiMeiieJio m to, ah rypcuii nyK iiMa 1 CTpeAa^iKii 11 3.iiinnjcKa, CBera
4 oaTa^tona, no roMe y SpiiraAii mojeg 6iitu uaJBurae 8 oaxatOHa, ho iia Hece-
cnH>y ciirypiic Ciii.io iix je siaae. 5^ ooaj upBu Max h ^aia^omi cy Ep^o CAnfu.
Here iioaiAa 70 — 80 JbjAvi.
- [lo OBHM AeneciaMa ujuo je koa HeBecaita 800 TypaKa, Ha Koje cy Cpon
uanaAa^ii.
 XEPII,ErOBIIHA 135

TOMe H3r.ae^a ce y tom npaeuy ype^yje lypcKa nojcK? y y ko-

fl,8i

AHKo je 3a ca^ HMa, h 4a A^K^e Typi^H nncy HMa^H BpeMena, 4a

BOJCKy ^OBe^y na FauKO, ochm aKO cy mxo HMa^in pannje laMO y
^oropy.
Je/i,HOBpeMeHO ca rjiacoM OBOJ no^e^H neBecnacKoj, 4o6n-
^HCMO n ^pyrnx noSe^a ko^ CToii,a (na yjmn).
^oii,HHJH u3BeniTaj jaB^a 3a hobg 6op6e ko^ Hesecnaa, ./by-
6ymKe, yI)y6oMHpa h t. A- Obo Kao /i,a yxBpljyje, 4a ycTauin ^pjKe
nOc/ioataj CTaJiiio h ko,zi, HeBecnita, uito je uo anx Bp^o KopacHa

CTBap, jep je HcBecHBe no npe^penenoM , Bp^io Baaina xaHKa. —

O^aT-ie Mory ce, Ka/i, Ha Mocxap. Mc-^y thm
^ol/e 3ro/i.a, 6aEi;HTH
cKynHTHH.aH
3a H>Hx 6h 6f.io xaKoije Bp.io KopncHo, Ka^ 6h Mor^ii
6aii,Hxn je^Hy jaKy ^exy y n.aaHHne (wlnnexa h Bpa6au,) nsMet^y
Mocxapa n KoiBni],e, xe xaKO Aa saxBope capajeBCKH APy^ h ceKy
CBaKH cao6pataj neBncnitcKOM ^oropy.

Obh pe^OBH nncaHH cy npe HeKo.iHKO ^ana. 3a nocie^nnx

HeKo.iHKO ^ana 6op6e cy noHaB^Laiie oko oncat>eHor Tpe6HH,a h ,

Ha jom HCKHM xa^KaMa ho Tpe6HH>ft ce ^patH Henpecxano. Kao

,

BaaiHHJe DMaiio noMenyxH KaKO cy ce 2 xypcKa 6axa^0Ha HCKp-

,

ua^ia Ha K^eKy, a.iH no hckhm r^acoBHMa ne Mory nanpe^ Moc-

xapy OA ycxannKa. /l,a^e jaBH.io ce sa 6op6y na rai],KOM, koa IlHBe
H 4a je HeKOyiHKO Ky.ia ocbojcho oko HnKUiHtia xe je xnivie o^- ,

ce^ieHa csesa ca ocxa^OM xypcKOM bojckom. Kao /i,a je npn^o^asaK

noMotn H3 r^pne Tope Xepi],eroBiiiHMa y noc^eAH"^^ Ao6a Maiio oatH-
bho. Ho y rjaBHOM aiome ce peta, ^d. y Xepi],eroBHHH cxBap nnje
jom npcKHHyxa hh y Kopncx je^ne hh ^pyre cxpane n aKO no
, ,

r^acoBHMa ycxanin Hanpe^yjy,

Bocna ce Epeny^a na je^noM Kpajy. Baj&aAO 6h /i,a sna^y cbh
ycxauiH /i,a He xpe6a ^npaxn y Mnpne cxanoBHHKe MyxaMeAOBn;e,
jep cy HM xo 6palia, c eojom te 40u,Hnje saje^HO atuBexH.
40 OBora xpenyxKa cxaae cxBapH na HcxoKy Mome ce cpaB-
HHXH ca ajapoM kojq xnaa no/i, nene^OM. Xobe ^h 6yKHyxH u^a-
,

MCH Ha Aa^GKO H na mnpoKO kojh te ocbcxhxh kocxh cxoxHHa

,

xHyia^a jynaKa, mxo na^ome c^aBHO, 6paHetH cpncKo naie xoahko

BCKOBa ; HiiaMeH , kojh te pacxonnxn ^aHi],e poncxea , h ^onexn
cyHi],e c.ioSo^e. . . . ?

Beorpa^, 3 Asrycxa 1875 r.

OB, Ah-BEc/IKOBHTI
I
* no OBOM r^acy ua yjiuH uory^ieHe cy 2 ^leie h ipeha Kao Aa je \ioji07iiViA2,

opyffije.
 CTEBAH yaymAH
HCTOpUCKHJ pOMaH

KHdHTA nPBA
Maeah KpajB

(HacTaBau)

11

Hecpeta Kopana ijhhobckhm Kopaii,HMa. Joui ce mo.iho Bory

Mapnje join je Tpaja^a c^ya{6a y ABopcKoj
c.aa6H Myat Kpa^i)Hi],e ,

Kane^H y IIopo^HM^y, Kojy 6eme Kpa^ Hape,zi,no ^a ce na Eboj Kaje

3a rpexe pa^ kojhx ra Bor y ciapocTH TaKO cxpaxoBHTO KasHH, a
4yniaH0Ba BojcKa Bet 6eme sayse^a CBy oKOiiHHy Kpa^ese npecTO-
HHi],e. Kao ^a h3 seM^e noHHKOiiie TOAHKe xn^a^e TemKHx Koaa-

HHKa —OKAonHHKa, ^aKHx H TeuiKHx iieniaKa —

cxpe^an^a, ca CBHMa
MaiuHHaMa OHora BpeMena sa onca^y yTBptjenHx Mecxa. Kao napo-
AHJOM KaKBOM cTePHy ce OKO ^OMa Kpa^eBCKor orpoMan .laHan, JKn-
Bora le^HKa, ^eAvmae BojcKe /l,ymaH0Be.
y cpe^ jeAHor Me^anxo^EiHora ,TocnoAH nojmiiyj" Koje je
3yja40 y i],pkbhi],h, saipeniTa cxpaatapeBa Tpy6a ca Be.iHKe rpa^cKe
Kyj.e OMamyjytH Be^HKy H3HeHaAHy onacHOCT, aAH y hctomc Tpe-
HjTKy iipcHyme 6ojaAncaHa ciaK^a na je^HOM ij,pKBeHOM npo3opy
y xH^a^y KOJia^a oji, je^ne Be^HKe Kyr^e KaneHa, Koja Kpo3 npo-
3op y^exH H y cpe^ nipKBe na^e, y^apHBinn y cbom na/i,y Be.inKora
ABopcKor npHCTaBa raKo y r^aBy, ^a ce npaBe;|Hn CicBaH Ilo^in-
THc MpxaB CTponomiao, a aeroB MOSaK npcny no iiepMepHHM nyio-
^laMa D,pKBeHora naTOca.
4a je rpoM y^apno y cpe^ nauinx 6oroMOAai];a, ne 6h ce laKO
yatacHy^H, Kao uito hx npecTpasH OBa npBa KaMena ja6yKa ca Ji,)-

manoBBx KaxanyATa.
 CTBBAH AyiHAH 137

Il,HKHy Kpa./bnii,a Mapnja Ka/i, BH^e aipTsa ^y6nMi],a, KaKO Bavi>Aa

He 6h BpHCHy^a hh 4a cy pot^enora CHHa saK^a^n Ha aene o^in.
joj
—Xa /l,yui^He, 6yrapKHH0 Konn.ie obo tern mh cKyno n^a- ,

thth! 3a MHOM, rocno^o, sa mhom ko HHJe KyKaBHD,a!

HoHa jypny h3 n,pKBe Kao r^a^Ha xnjeHa a 3a h>om ii^e^a ,

CBHxa Kpa^esa, i.ao non.iameHO CTa^o OBaita.

^aK n iipenoAodHH oxan kojh je cviyKHo y cbbtom o.iTapy, sa
6opaBH OA CTpaxa cee CBOJe Mo^nxBe, na no6eaie oHaKO c o;i,e;it/i,aMa.
H3 o^Tapa, a sa ibhm ^au,H h npKBeaai^H h n,pKRnH,a ocTa nycxa. ,

A^H He, oceM .lema no^nxncoBor ocia y n,pKBni;H join n Ctg-

BaH Yponi in, Kpa^ ^eMancKn. .

Ca^ ce TeK jacHO BH^e^o, ko ynpaBO B.aaAa cpncKHM n no-

MOpCKHM 3eM.i)aMa. .

Oho HeKO.iHKO pe^m Koje My^pe

6ecHn.io Hcipace ns rpy^n
Kpa^Hi^e Mapflje, o6acja siy Kao Myaa
KapaKiep aeroBe ^pare
H,eo

scene, Te ra BH/i,e y noTnynoj naroxn, KaKo ra Hnr^a HHJe he ciy-

THO y sanocy 3a^y6.i)eHora CTapn;a. HeKa ^e^ena CTy^en npot/e ra
0^ ,r^aBe ^o neie npn homhcah 4a je MOJK^a Taj sanoc KpHB mxo
je j[OTAeAoniAO H3Met)y aera h /l,yiii^B[a. .

ja^HH cjLOM./beHH cxapne, ^oi^KaH en npor^e^ao Eno

/l,ou.KaH !

c^yniaj KaKaB ce ypHe6ec Aurao no tbojhm ABopnMa n y /i,Bopn-

niTEMa TBOJera rpa^a xn ^lyjem xyxaaBy n sseKex opyatja,Tn ^y-
,

jem 6ypy kojom ynpaB.'ba XBOJa „xpHCT0^i)y6nBa" Kpa^ni^a, npn^e-

Kaj Ma^o, ca/i, Lem Myxn ncoBKe n nsasHsaaa aennx Bepnnx na-
jaMHHKa, ca^ Leui ^lyxn KaKO jayiy paifeenHiiu n KaKO xe npoKAnay
OHH KOJH cy xe Beqno 6^arocn^a.in.
Cnpoiiax cxapan; yxBaxn ce o6eMa pyKaiia sa r^aBy. y^inHn
My ce, Aa tie no^y^exn. Y cbomc cxpaxy 3a6opaBH HeMa nnKora m
ysa ce kojh 6n ra noBecxn Morao, na nojypn n oh na ony cxpany
OAaK^e 6HJe naJBeha cbcx^ocx, jep cy OH^e cnrypno Bpaxa 04 u,pKBe.
A^H ca^ He 6eme nn je^an yiiH3Hu;a nope^ aera ^a ce qy^n, KaKo
Kpa^ Ao6po Bn/i,H cbojhm o^HMa, n oh ne BH^e nn r^e .leJKn npxBn
npncxaB, nero ce cnoxaie npeKO aera xe na^e.
H>eroBO Be^n^iacxBO SpnsHy y uiai Kao HejaKo ^exe.
— Tocno^e, sap 04 xo.mKe Moje A^ixe ne te hh je,zi,Ho ^a 6yAe
Boi) c.ienoMe ony cbomc? ... —
y xoMe xpenyxKy ns Hajiipa^nnjer yr.ia aiencKe npnnpaxe
H3ai)e je^Ho A^BOJ^ie, n npnxp^ia xe noAnate Kpa.ZBa ca 3eMAe.
—Onpocxn mh, CBex.in po^nxecZby —
pe^e ^ymHn,a, jep xo 6eme
OHa 6nx th npnxpHaia y noMot KaKO xe cbh ocxasHUie, aiin
-• ja

ce 6ojax XBOje cpij6e, jep ja He Mory upeatHBexn aKO mh jomjeAan

nyx peKnem ^a caM XBOJe HeBa./i.a.ao a^tc ^a can yBO^a xBOJera ,
 — .

138 CTEBAH AyniAH

KpBHHKa ^yniana, kojh r^aBH pa^H. Ox, c^aTKn o^ie, uiTa cmo
oi];y o
TH ja H /l,yniaH yiHHHjiH ? 3a niTO boahih BHine CnHHray h Teo-
^opy, Hero nac ? Sap mh necMO laKo hcto TBOJa 4ei],a ? —
CfiaKa peq, Kojyje 4yniHi],a nsroBapaiia, 3a6a4aAa ce Kao oiu-
Tap H03J y HSMyieHO cpi],e jaAHora CTapi];a. Oh sarpiiH je^HHO ^eie
Koje My Bor ocxaBH, na ra je rpqesHTO ^y5H0 no koch, no Hej.y,
jby6Eo My je o6e pyne, a oa jei^aaa caMO ce ose pe^H Moraxy pa-
«3a6paTH:
—
OnpocTH onpocTH mh, ^eie Moje
. . y Mene 6eni6 h 4yina
. . . .

oc^enn^a !

—TeiuKO HaMa CBHMa, poAHTCiby Moj jen;aAa je h ^ymHi];a —

— jep CH y TOM c^PHHJiy o^ HajnocviymHHJera h Haj6o^er CHna
HaMHHHO /i.HB^y 3Bep, a nanier Haj6oAer npnjaTe^a nycTHO ch ^a
Bprny Ha yasacHe MyKe! ... —
—Oian; AH^OHnje saKp^a noTMy.io y Kpa.zbeBHM npcHMa,
! —
H o6e My pyKe KAonynie Kao o^ce^eHe hh3 Te.io Bor hm cy^Ho —
niTa yiiHHHiue oji, 6o3KH'er npaBeAHHKa? Je iin joniie atHB, /l,ymni],e
Moja ? -
— 3Khb KaKO .... cse cy My kocth 3Apo6.i)eHe y
je . . . . a.iH
HBepje ! — peie ^eBOJqe h noKpn
.ziHiie pyKaMa.

/l,eqaHCKH ce na je^an nyT HcnpaBH. Ilspas o^ajaaa na H>e-

roBOM AEU,Y ycTynn mccto nspasy ^iBpcTe BO.ZBe.
—Bo^H Me, AGTe MOJe. 4'' bh^hmo jecaM ab. ja Kpa^zb y mo-
joj .iemjbE, HyiH Je MOJa Kena OB^e rocno,zi,ap !
—
H Kpa.i> ^e^aHCKH nsai^e h3 i^pKBHU,e ca cbhm ApyK^iHJH nero
niTO y H>y 6enie ymao, h ociaaajyliH ce na paMe CBOJe Ktepn o^e
AOCTOJaHCTBeHHM KopaKOM fl,Si ^oKaiKe fl,Si je OH join Kpa.^.. .

*
Ha 6paHHKy noHaJBHme Ky.ie y nopo/i,HM.zby CTOJn Kpa.z&Hn;a
Mapnja, na noAynnpytiH ce na je^ny ninpoKy Ma^nny sa ^Be pyKe,
pa3Aaje 3anoBecTH cbojhm BepHHMa kojh Jiexe no 6e/i,eMnMa Kao
6ecHn, — ,

— /l,P^rH sexe th ca tbojhm cKpaAHHCKHM

, Kneaie M^ia^ene ,

H K.aHCKHM noxHTaj y noMot spaTHMa na cno.zbamiBOJ

jyHan,HMa
1
orpa^n o^ KOJba, c rBOSAeHHM niH.i.u,HMa. ^yniaii hoch Kao uito bh-
AHM H noKpoTHe MocTOBe ca coooM, a.iH aKo npel^e npeKO pona ne
he npeKO iiojba,, a aKo HMa KpH.ia na npe./ieTH npeKO anx, Ha6oniiie
ce Ha nauia Kon^zba. —
nixa pa^e onn HecpeTHHu;H TaMO, to ne uo-
AHScy MOCT na .lanu^HMa npe^ r.iaBH0M KannjoM ? Tp^m, B-iacTdnne
Mpaane, le sanoBeAn fl^a, ce nycTH BO^a n y cyBH poB, ^a ce ^nrne
MOCT, H Aa ce Mpannn xoahhk HannuKa Haj6o.i>nM CTpe.in,HMa. —
TaKO , KHea;e BpaTHCiane, noKaatn ^anac /i,a ch ynyK ByKanoB, a
 CTEBAH A^niAH 139

npayHTK HeMaitHH IIpoTOceBacTe Xpe.'&a, ^a Bn7i,nM0 jecy in th

!

c npaBOM Ha^eiH hmg KpHAaiHii ? Ham pnsHH^iap KHes Bncxe neKa

o^Max OTBopH namy pH3Hni],y neKa maKaMa npocne 3.aaTHe nep- ,

nepe n 6eAe ^nnape namoj Bepnoj bojciih. ^eKap Kpa^BeBCTBa naii,

KHea BapTO./io neKa y no/],pyMHMa Hamnx ^BopoBa cnpeMH nocie^e
H leKOBe 3a paaene BOTesoBe Kojn ^ona^Hy pana dpanehH bqae-
^laHCTBO KpaiBeBCTBa naM — !

IIo iHTO je OBe sanoBecTH pa3/i,aia, Kpa^i)Hii,a ce OKpexe je^-

Hoj rpynn BeinKama Koja ciajauie Ma .10 no^njbQ, 6pH'«H0 pa3r.ie-
^ajytn KpeiaBe HenpHJaieabCKe BojcKe Ty je 6ho KHe3 BoHXHa, —
He.iHHK BpaHKO, iKvnaHH Pnr, Pona h A.iTOMan.
—
A mia BejH Hame Bejbe bojho Bete ? —
—
Mh BB.iHMO CBCT.ia KpyHO HOMC KHes BoHXHa Aa ce
, — ,

Mia^n Kpa^ yaiacno cnpeiiHO. norie/i,aj onaj hh3 CKopnaoHa kojh

6ai],ajy cTpe.ie, 6aAncTa kojh 6aDiajy cxpeie h Kaiieae n KaTanyiia

KOJH Kao niTO Ma.io nac BH^ecMo Mory ;i,o6ai;nTn y HajysBHfflennjy

xa^iKy Hamera rpa^a! Ilorje^aj Ko.inKo xeiuKHx cnpaBa 3a Ao6a-
iIHBaae, ko.ihko onarepa nsia y iteroBoj bojci];h !
—
—
Bdahm KHeiKe Bonxna , o^roBopH Kpa^nii,a jexKO — — n
aKO ce He Bapan xboj'h chhobh ynpaB^tajy xom ^yiOM apKOiajoM*
4yniaH0B0M !
—
— To He te HH Maio CMaBHXH cnary casinx cnpaBa 3a py-
pymeae , CBex.ia Kpyno peqe KHes Bonxna yBpe^en
! —na joj ,

OKpexe .letja h o^e.

Kpa.i)Hiia je oa .i.yxnHe caMO 0r.1e4a.1a sia^. BH^e^iaje A^je
cyBnme 4a.ieK0 3a6pa34H.ia.
—
HeKa onpocxn Be.iHHacxBO XBoje npnxBaxH He.iHHK
,
—
BpaHKO —
SLAR ja MHc.iHM ,a,a 6h y OBOMe xpenyxKy najiiaae xpe-
6aA0 Bpetjaxn ^hj^e Kao mxo je Bonxna! —
MeHH He xpe6a hdko kojh ce ynjiamn ^ihm bh^h hcko^ibko
Kapo6a.iHcxa! '^
— pe^e Kpa.i,nH;a cp^nxo.
— He n.ianiH ce hhko, CBex.ia Kpyno, h ja najnaae, na onex
Be.iHM 4a xpe6a /i,o6po o^n oiBopnxn. Obo nnje o6Hqan npoxnB-
HHK. Eho nor^ie^aj, Bet noAnasy oa 3eMJbe dpeninnt cnpaM Hamnx
y.ia3HHx Ky.ia. Eno nyKy Be.inKor jeaia !
^ —
^ Oa arcus — ajr; xaKo cy SBa^ii 0H3,a cse Teinse MaraHue sa 6aii;aae Ka-
iieaa , cipe^a n t. x sajejHO c nocayroii. Aou.HHJe rsla ea mbcto thx Maraana
CTaAome TonoBii oa apKOjaja nociaae apxojaj = apiiijtepHJa.
J. V. H. Kriegsgeschichte, I, cip. 404.

^ Ba;iHCTe ea TOHKOBnwa.
' Fpe^a KOJa je aa jeanoM itpajy ua^a HaiH^Kaiia rBosAenHM mn.i.ii;iiMa h
ioniKOBniia, h i:oja je 6n,ia caa OKOcaaa rBos^eji.
 140 CTEBAH AyUIAH

— HeKa Hx AOP.yKy CTOXHHy na He fee npoBa.inTH nn ^lenepaK

HauiHX ji,e6eAEx SH^oea !
—
—A iDTa BB^n BHCOKO TH Kpa.ZbeBCTBO 3a one APBene KY.ae
Ha Tpn cnpaTa, Koje ce Bose Ha TO^KOBnMa, n y Koje Moxe /i,a ce
CMecTH ^0 500 CTpe^ai],a ? —
— ^OK je HaniHx Be/iHKHx rpe^a na 6e4eMHMa, ne fee mh ma.ie
HH je^Ha OA THX Ky^a cnycTHTH CROJy feynpnjy Ha rpy/i.o6paH! —
— A ^iHMe ./iH fecMO ce o;i,6paHnTn o^ rp^Ke Baipe Koje mh ,

HCMaMO, CBeTAa rocnotjo, a ^yman HMa ?

—Ila HeKa je h caain naK.ieHH KaAnnnK Kojn je hsmhc^ho ,

rpiK.y BaTpy, Met>y anna, ja hx ce ne 6ojhm. AMa jecaM ah ja —

je^Ha mena Met^y Bana Jynau.eMa" h^h cam ja bojhhk, a bu 6a6e?
Mopa 6HTH4ajeTyra 36or HSHeHa^He CMpxn ABopcKora npnc-
TaBa saaiyTHiia 6ncTpy nanex My^pe Kpa^nn,e, jep ona cbojhm pe-
^iHMa ca^ o/i,6HJanie CBe Bnnie yi-y^H o^ ce6e.
Ko 3Ha KaKo 6h ce saBpuino OBaj pa3roBop ^a y xaj Max ne
^o%e xena^aa Kpa^eBCKora ;i,Bopa.
—nixa je, B^ia^oje? —
—H>eroBO ee^H^iacxBO 3anoBe/i,HyLO mh je ^a nosoBeM bhcoko
xh Kpaw?beBcxBO h csy Biiacxeiiy Be^HKy h jia^y na Befee y Be^HKy
^Bopany, h xo o^Max !
—
Cbh Be^inKaniH noxHxanie y Be.aHKy ^Bopany, a Kpa^nna no-
^aKO 3a H>HMa AyKaso CMemefen ce.
Ys nyx joj npnt/e Kpa^beBCKH apxn^HJaK MapHH BapannH, na
noKiLOHnBuin ce, ^y^OKO npomanyxa:
— HeKacenyBa bhcoko xh Kpa^LeBcxBO. Kpa^^eBHa je ,4yniHu,a
onex y mh^iocxh !
—
— A — pe^ie
Kpayi.HU,a 3a^yl)eH0, na KopaEHyBmn Ma^o j^^Jbe
!

y feyxaay, pene, xaKO hcxo ndaKo:

—Mapune, aKO 6u ^om^a KaKBa Kanra ofl, ^ymana Koja 6e
ce xpyAH^ia ^a y6.iaJKH on,a, xh 3Hain EaKo je Ba^a npoHHxaxH, a
xaKO hcxo h KaKO Ba^zba ^ymaHy uHcaxH aKo 3axpe6a.
— A.1H CEex^/ia Kpyno aKo HberoBo Be^H^acxBO yxBaxH ^a
, ,

caM ja ? . . .
—
—Th ch 6y4a.ia. Kpa./b je c^ien, a ua u,n./iOM A^opy Hena hh-
Kora KoJH yMe nnxaxn h nncaxn occm ie6e h Mene! —
y xo cxnrouje y Be^iHKy /i,BopaHy-
^e'laHCKH Befe 6eme Ha npecxo.ay, ca KpynoM na rAasn n ckhh-
xpoM y pYu,n , a orpnyx nop<i>HpoM B.iaAa^iaHKOM.
Aeuo fl,o caMora npecxo.ia cei^ame Kpa^teBHa /l,yu]Hi],a.

/l,ecHo 6eme npasHO Mecxo 3a Kpa.i>fln,y , KOJe ona b sayse

xpyA^fen ce 4a hh snaKOM ne noKaate nyl^eae Koje ce CBHMa oc-
 CTEBAH AJ'UIAH 141

Ta.iHJia Ha ^iniiy Mor^o upo^iDTain jep hqasl je B.iacTe.ia snajia

,

^a Kpa^L He he ^a 'lyje sa csojy tepKy ^ymnity, a ca^ ona na je-

^an HTT oi],y ys Ko.ieHO. .

Ho niTO ce ncKvnn n,e.io sefee, OTno^e Kpa^L :

— /],o6popo4Ha rocno^o KnesoBii h B.iacTe^n, Be^inKn h Ma^n.

Obo HDJe Bpeaie 3a Ajrsi BeLaaa. Ja caM Bac caMo sa to casBao
4a BaM EaHxeM KaKO mh ce n no ^pyrn nyr janno anl^eo 6oHtnJH
Ha CHy. JKao uito mh npBH nyx OTBopn xe^ecne omh Koje 6exy no-
KpHBene BeqHTHM iipaKOM xe no^ex o^Max 6apeM HasnpaxE cbcx-
,

.locx 6e.aor ^ana xaKO je mh^ocx 6oainja ca^a v^nHH.ia xe h y

,

Mojoj Ayuiu. HOMHae CBnxaxH. Y npoosi CBHxaay mhhh mh ce ^a

caMJa HaJBHuie KpnB luxo cy ce seM^c npecT0.ia namera iio^e./iHiie
y ABA Henpnjaxe.i)CKa cxana, uhhh mh ce 4a OBora xpenyxKa ne 6h
Moj chh 4yuiaH Kao Moj Heiipnjaxe^i) ca cQ-iHOij bojckom ohko-iho
40M ^a caji ja mhao
Kpa^i.eBCXBa naai ,
BHuie c.iymao Moje cpn,e
Hero Mojy cxapy usHvpeHy uanex, Koja je 6u.ia nrpa^iKa y pyKana
^ymanoBHx Henpnjaxe.ta. ^nnn am ce 4a cast ja n HexoTHD,e y3-
poK mxo je KajvieH h3 /l,yuiaHOBnx Kapo6a.iQCxa ocKBpnao je/i,aH
xpaM Hauie CBexe npaBociaBHe n;pKBe, h mxo HMaaio eek 4a on.ia-
KyjcMO cjipx Hauler Bp.io npaBe/i,Hor ^BopcKor npncxaBa CxeBana
noininca. Kojn ce HnKa/i,a HHJe ciyaino cnpaBaaia 3a Biyneae .ty^n
Aa 40 ncTHHe ^ol^e, cjipx je^Hora Bepnor c^iyre Kojii je 6no xaKO
Apar cpuy name d.iaroBepne Kpa.i.uu,e Knpa-Mapnje. . .
—
Kpa.'B Hapo^mxo y^apn r.iacoM na cnpaBe 3a Jiyiieae h na
Ay6aB Kpa^H^iDHy cnpaai IIo^HTnca.
II,e.io ce Bebe cxa^e sanpenamxeHO 3r^e/i,axH, a Kpa.i:,Hua
npeS.ie^e Kao .incx apinje n no^ie ^pxxaxn y n,e.:i0M xe.iy.
C Tora caM
- —
HacxaB^ame Kpa.i) —
HavMHO ^a ce oa ca^
qyBaM noAO^nnx norpemaKa. Ca3Bao can Bac ^a BaM sanoBe^HM
CBHMa ,
4a ce UHKO HHJe ycy^HO nana/iaxn na ^Y^ana n aeroBe
^y^e 40K.ie ro^ ja ne casnan mxa xote Ham MAa/i,H Kpa^B h na-
cie^HflK namera npecxo-ia !
—
H OBO je ocexH.ia Kpa^i.Hi;a Mapnja ^a ce ae xnne jep ona ,

je H,eo CBOJ /KHBOx Cnnnma nocxane na-

y^oaiH^a y xo Aa aen
c.ieAHHK y Mecxo /l,ymaHa. Ila anaK My^pa FpKHBa ne E3/i,a/i,e hh
je^Ho cBoje ocehaae y xoMe xpenyxKy. Ha npoxHB ona ycxa^e Aa
HSroBopn QBO HCKO^HKo pe^H
— HeKa Aonycxn Be.iHiacxBO KpaJbCBCxBa th, /i,a My ja npBa
y HMC oBora CBex.ior Beta 6.iaroAapnM 3a cpetny npoMeny y pac-
no^ioateay na cnpaai Hamer Aparor /l,ymaHa. 3aHcxa te TiAi6oJbe
6Hxn AQ. o^Max nam apxH^njaK cnpeMn Kmnry M^a^oMe Kpa^y y
Kosie te My or^aacnxn po^Hxe^CKy mh.iocx h ynnxaxn ra, pamxa je
142 -
CTEBAH AyniAH

Kpenyo TOAHKy geaj :;a o^hh aom y komg cy mv Bpaxa CBar^a 6HAa
niEpOM OTBopena !
—
—
OnpocTH, CBeT.ia Kpyno — npnxBaxH KHea Bonxna a.in —
ja He pasyiieM KaKO ce xaKan roBop c.iaaie ca OTon^anianM „6y-
rapKHHHM KOIIH.ieTOM ?" —
Cbh BeiiHHii,H cKOHHUie ca CBOJux ce^HuiTa. CsaK je oneKHBao
Aa tie ca^a niiaHyTH cae mxo ce ro^HHaMa yxnniKaBa./io KpnAo h ,

ryra^o.
— Kpa^ ^enaHCKH Maxuy caMO pvKOM /],a ce cxnmajy,
A^iH
na CMemetH ce pe^ie:
OH/i,a
—
Mh mhc^hmo, 6.iaroBepHa Knpa Mapajo ^^ neMaMO Ka,/i,e ,

B04HXH ca^ npenncKe a h Ka^a 6h 6h./io BpeMei.a, HHKaA Kanra

,

He Moate ncKasaxH oho mxo jkhb roBop. Ja xoky ^sl roBopHM ca

MOJHM CHHOM, He xpe6a MH BHuie HHKaKaB HOcpeAHnK, a ^a ne 6b.
^yman HoaiHCyino 4a je npeBapa, moj noKincap nebe 6hxh HHKa-
KaB Be^Bjyata hh ^p/KaBHHK Bet poi^ena Ktn Kpa^eBCXBa naM,
,

Hama 4para ^ymHn,a.

Capoxo AGBOj^ie noHpBeHH Kao pyjKa OA cxHAa d oa pa^ocxn.
— Cyse joj yAapnme hh3 o6pa3e h ona cxa/i,e ^y6HXH pyKy oi];a
CBora. —
—
^a, 4a, ^exe Moje, h/i,h SpanH CBOMe. Occm xbojhx basl^bka
He xpe6a xh HHKaKBa opyaiana npaxaa. CsaKa cxpe^a, CBaKH Ma^
h CBaKo Kon^e cnycxHte ce c HornxoBafteM npe^ xo6om h KaA 6h
HHiiia Me^y Henpnjaxe^e, a KaMO .in y BojcKy 6paxa XBora. KaatH
/l,yniaHy neKa o^Max ^o^e h neha na mojhm rpy^HMa H3JaAa cpAe
CBOJe !
—
— 5KnBeo Kpa^ZB — saxopa ce !
y u,ewiOMe Bety.
— KaatH ^yniany — AospniH Kpa.^ aKO je 3a xo BOJcKy —
AHrao Aa oxHM^zbe npecxo kojh je h onaKO aeroB, Aaty My ja pa-
AHJe o^Max ycxynnxH Mecxo Hero ^a ce h je^na Kan 6paxcKe KpBH
paA xora npo^inje. A aKO je Aouiao ^a naxa 3a mxo can aiy ^Bope
noropeo h paspymno pen,H My, ^a xo ja necaM y^HHEO Bet mojh
,

3jiH 4ycH KoJH 3a neAQ He te H3MaiiH ncnpe/i, npaBe^Hora raesa

,

6oacHJer! —
— ^HBeo CxeBan Ypom npaBe^HH ! — xopn^o ce no A^opaHH.
Kpayi,HU,a je 4pxxa.ia Kao .ihcx , a^n xo ne 6eine OA cxpaxa
Beh OA npHxy^Lene cp^6e ,
jep KaAa ce pasHi/e Bete ona npBO no-
xpaaiH cBora Bepnor TnMypa.
— Ko^aHKo ^yAH HMaui , TnMype , na Koje ce Mory noysAano
OClOHHXn ? —
— Cfiex^ia KpyHO, — HMaM nx ao cxoxnny noysAannx APjra !

— A.1H jecH AH XH cHrypan Aa te nsBpninxH ceany sanoBecx?

 CTEBAH AJ'DIAH 143

— Ydnte CBaKH h pot^eHor oi],a aKO hm th sanoBe^nm, CBeT.ia

Kpa^HLi,e !
—
— no^e.iH Jb\Ae y ^Be qeTHi],e. Je^HOM HCKa sa-
^o6po
je.

noBe^a CTaspe ca aeroBAM ;i,pymTBOM ca kojhm cmo ra cahau y

BnsaHTHJy. KaacH thm ^y^HMa caMO obo aKO ca^a ne H3BpmHTe :

Ta^HO CBe niTO Ban ce sanoBe^H, noc^e HeKO^nKO caxaia 6HLe xe

iia HOBO y pyKaMa ^ymaaoBEM h ca^ sac sa i],eAO He fee ma.ie nc-

nycTHTH a aKo nociymaTe Kpa^nuy, oHa fee CBaKoiie ^ain c.io-

,

6oAy H joni fee hm 4,aTH CBaKOMe no CTOTHHy s^aTHHx nepnepa.

CiaBpHHOj fee ^eTH Shth obo nocao 4a ohkoah H36y Kpa^beBy h:

^a He nyniTa hhth aera y ABopnniTe hhth HKora 04 Be.ieMyaia k

fteMY. CBaKOMe neK o^roBapajy ^a je Kpajb TaKo sanoBe^no. Ko
noKyma ch.iom 4a y^e Kpa.i.y neKa ra y6njy Kao nca. Jecn pa-
sysieo ? —
— Jecaii, CBCT^a Kpyno ! YGafee CBaKora ko noKyma 4a oc^o-
604H Kpa-!ba !
—
—A in feeni noKynuxn mio toa aatjem Kaxpana y rpa^y na
noxHTaj ca tbojom lexoM 3a mhom y cyAHHi],y. Je ah jomxe y asm-
Boxy AHAOHHje? —
—
Te jom KaKo, cBexj.a KpaiBHn,e y xhx npoK^exnx Bamnx !

^epBHina HMa ^e^jex a:nBoxa Ka y Ma^Ke!

—He fee My noMofeu ^a nx HMa ^eBe^ecex. IlycxH r.iac Me^y
BOJHHKe, KOJH 3a i\eAo jom lie snajy mxa je pa^eno y Befey, /la je
Kpa^eBO Be.in^acxBO 3anoBeAH.ao 4a ce jom Hofeac HS^aJHHK A'B-
,

^OHHJe Ha cuo.i)afflH)HM Se^eMHMa namera rpa^a na yr^e^y h3-

, ,

AaJHHiKe BojcKe /I,ywaHOBe, skeb cna^H JecH pa3yMeo ? !

—
—
JecaM, CBex^a Kpyno !

(CBpiniihe ce)

-ah li)OP'BEBH'R
f tAI
 ! . ; — :

EPUtErOBA^ItA
6o]Ha necMa

y 6oj! y 6ojr IIIto AaHac Maien Ba^'-Ayx napajyt'

C.iymo cii pajiiu iivia^? TypaKa Tpaae leie AUBiije,
CaA cviyraaui 6op6e rpM^Lasy,. /],a IIM leAiiKa MacnoM ouiTpimoM

A r.ieAaiu KpsaB Mai, y sjioShg rpyAn CMe./:o sapiijy,

H opuTKe csiOjhe sbge IIpaBeAHHx siejba, CKopy iicnyHy:
/lanaita Tyim jeK. — C.io6oAa ii;eyiOM cpiiCKOM napoAy
y 6oj! y 6oj! Ha KaA y TOMe cBeioM sanocy,
BeKOBa TyjKHiix poo^e raJKeno, y CBOJOJ KpBII AiiBAe ii.iiiBajyh,
XaTOBa TypcKiix tbpaom KoniixoM Ho lyAypaMa ropa KaMCHux
Ha pot^eHOM je npary uaAa^o, BiiTeniKOJi TeAy nat^y rpo6Hnii;y,
IIpiKjnBajyiiu KpiiKOM asayiocHHM, OHAa te :uiiaA CaHTa^ieAeHa
• • . . . .

JeBpoiie TBpAe noMoh Bap^Biisy, Ca MaTEor CMexa cTpamnoM

AjV sa^iyA, sa^yA . . . Ciapa iBpAima nopyroM,
ylaax.BiiBG iiM je waniTe AaBa.ia, OipoBHe 3Muje rAacoM ciiKTaBiiM —
IIoK.iaBajyti' nx CMexoii naKOCHiiM Ha 60AH0 yBO TyaiHor Cp6nHa
yrB>eTaTe.'Ly iipeyraeTeHe!'. HaArpo^Hy ueciiy 6ecH0 iiiiinTaTii
y ooj ! y ooj — y Toj je ropii Cp6iiH jEuseo —
y CBeTu xaJAe pai! y TOJ je ropn iteroB rpo6
HyiCp6uu joinie ho biiau A Tii oil po6 . . .

Tupaua CBora 6ec? y 6oj! y 6oj!

H jLyie 6op6e ipcc? y cBeTn xaJAe pai!
KocTHJy 6paTCKiix aoh? Ha 3ap HaM Hiije npnciieo
H KpB II luaM H rpoM? JKeAjHo leKaHii lac?
He BiiAH ? . . He 3Ha ? ... He wyraa? H.111 He AO^e rAac?
Tag iiOMoti iiiuTe Spai? Ca noAia Tor,

y ooj! y ooj! KpBaBor?

y CBein xaJAe pax! Hah cy MpiBii cbii ?

Jep KaA TiaM oiiii .iiictom ii3riiHy, 0, 6osic Moj!

 XEPI^ErOBAqKA BOJHA HECMA 145

3ap jvipTaB poi^eH opai? . /l,Be CBCTe pe^iii cpncKOM napoAy:

y 6oj I y ooj ! Mii^aua KHGsa umc hohocho
y cBeiii aJAG paT ! . , . CaoSoAC AaBHo ^eKanii Aan —
jKiiBu cy joniTe ohh .lasoBii, KojuM ce Cp6iiH 6ory saKjUiae
HIto cy /],ymaiia uapcTBO ro/ieMO lIocjeABii KOAjT .laHDia pacKHHyT
Ca wuume CBOJe cnaroM iBOSAeuoM IIIto 6paTa xpyje jkiibot necpetaH ;

HpoTHBy geia AUBJber yrpuna, Ta sacTaBa ce Aanac iiOAiiace,

TlpoTHB TypaKa cTpamne HasaAe H ciijie cBoje MaxoM HaAseMHiui
Ca cpua cBora csieyiiiM OK-ionoM, KaMCHHx ropa Mar^iy ueiiajyL'
H KpBO CBOJe Kami noc.ieAH.OM, OABaffiHO c' 6jiu3in namoj Kpajimu
Hysajyii' seMjbe cpucKe cBCTHBy. ZIpiriiiBajyiiii 6paTa pot^eHor
y roAiiHaMa paia iiycxoniHor Aa My y Aany TemKe jiOMaaBe,
H>iixoBe ^eie y 6er tohii.ih . . . PoljeHii 6yAe 6paT,
iKuBii cy OHii . . . Ho KpBII CBOJ.
A sacTasa ce, y 6oj! y 6oj!
Ha ^e.iy cbomg bojbho ii3Hocefc', y cBein aJAe pai! . .

'^. Jaklqh'r

OxAVBaaA HI 10
 y MECTO nC/lHTH^KOr nPKVJiKA^
ycTaHi^M n iiHTepBeHL;iije no AaHaiuH>eM ivie^yHapoAHOM npaey

(nOBOAOM HAJHOBIIJHX AOFAXAJA IIA HCTOKy).

H
oneT je je^HOM paJHH jaxaraH noMeo ^a. paceii,a OHaj Be.iH-
KH jeBponcKH ^iBop, OHO vn.ieTeHO Kiiynie 04 toahkhx yKpniTeHHx
HHTepeca e nHxaaa, Koje ce yKynHHM hmohom 30Be „hctohhhm
nHTattCM." PasyMe ce Aa je xaKaB ^ora^aj Mopao BeoMa nesroAHO /T,otiH
OHHMa, KoJH cy sBaHHqHH, jeBponcKHM npoMHCiiOM nosBaHH ^yBapH
MHpa H ycTanoB^eHor Mei)yHapo/i,Hor nopeTKa; ajoinje nesroAHHJe
^omao c Tora, mio 6ani nai^e 4a xaKo Heyro^HO npeKnne THmnny
„MpTBe ce30He", y Kojoj hhko ne Mapn 3a xaKBe eM0i],HJe h HCMEpe,
y KOJoj CBH „«i>emH0He6.i'' ^yAH, a Hapo^nxo BHCOKa AHnA0Mai],HJa,
Koja Kao MOAepHH Ax^anx na cbojhm paMennMa ApatH paBHOxejKy
jcBponcKora csexa, n^e no 6aaaMa ^a ce ofl, cbojhx BeiiHKHx n
xeniKHx „noABHra" o^Mapa n pasra^yje. Bhcokh sacxynnni^H jcB-
poncKor npoMHC^a xotie ^a ^y^e amp h ^a ce oh HHKaKO h HHr^e
ne pcMexii: xo 6eme sanoBCCx KOJa je ca bhchhc MC^ynapoAHor
apeonara H3/i,aHa pasHHM napoAHiia h napoAHtHJia y csa ^exnpH
Kpaja jcBpone n KOja HapaBHO Mopa ^a ce noc^yma He nnxajyfcn
HHMa^o KO^HKo ce 3H0Ja H KpBH pa3HHx iiapo^a Henpecxano ysn-
^yje y K0^e6^HBe xeMe^e xoue Mnpy h ne r./ie^ajytH na xo mxo
Kpiuxena ^y^cKa cxBopeaa Mopajy OKOBana y poncKe JiaHi],e na
CBojoj rp6aMH ^a AP^e cxy6oBe xe CBaKojaKO CKpn^ene arpa^e,
Eoja ce 30Be jeBponcKa H xanan Mnni^iame ^nn^OMa-
paBHOxeJKa.
i],HJa A^ onex MHpno na yAemcHOM Tioj\,TASiBJbj xora riaj-
3a/i,peMa
cxpO/Ke Hapei^enora „Mnpa,* xanan ce no aenoMe Mnni^eay 6eme
o6e36eAH.ia ^a Hete HHHaKaB ycranaK hh pax, HHKaKaB ^lyJHHJH n
r^acHHJH noKpex Ajxa BpcMena, HHKaKaB iioMHOiaj hh y uanpe^ nn
y HasaA, HHKaKaB BexpHii h3 Ay^Hne Hapo^Hor aiHBoxa nopeMexniH
 nO^lHTlIKA 147

H ysHeMHpHTH Tj MaxeMaTH^KH y/i,eineHy nospinHHy nocTojeher

Met)yHapo/i,HO-iipaBHorcncTCMa —
KaA ce na je^an Max laj ^h-
n.iOMaxcKH Kpnem npo^epa onex na je^HOMe Mecxy h ns npo;i,pxe
nyKOxnne npo^H ce ^y^CKa Kpe, koj'om je o6fl^aTO y^eni&eHa xa
srpa^a /i,aHaniH.era Mnpa! A.in KaKO je xo CMej.o ^a ce ^oro^n?
KaKO je CMeo BeKOBHxn po6 4a npeKopa^m sanosecx BHCOKora jespon-
CKor npoMHC^a, KaKO jecMeJio onexje/i,HOM 4a ra 3a6o^H ao 3KHBn,a, m
My npespn xe o^aJHoqKB ^oxBaxn jaxaraHaje^fiHe ys^aHHiiecBO-
/],a ce
je — KaKO jecMeo? /I,OHcxa Ha xo nnxaae xeniKo he. siohH ^a o^ro-
Bopu oHaj, Kojn xep^o sepyje ^a CBa CBexcKa ncxopnja saBHcn je^HHo
OA Kpa^esa h oj[ ^nn.ioMaiiHJe ^a je ohh rpa^e h 6e3yc^OBHO
,

ynpaB.iajy xokom aeHOM a^HKOJe Ma^io ^y^^e npoy^no pasBHte

;

H 'i],eo xoK Be.iHKHX H npecy^HHx ncxopnjcKEx ,a,ora^aja, ko je no

pyKOBO^cxBV HOBDJe HcxopHJCKe EayKe saBnpno Ma^o 6o^e y xy
HCXopnjcKy paAHonni^y, xaj je ysn^eo, ^a cy ^y^n noje^HHH ne-
MotHH ua Ma KaKas ohh no.ioHvaj say.SHMa^n cacMa neMotiHH
, ,

npeMa aozuuu cfiaKTa n npeMa xokv Aoratiaja, kojh Hesa^psKano

HanpPA HAJ ;
yBH/i,eo je, ^a je noce6nn,e ^Hn^OMai^HJa 40 /i,aHac
BeoMa Ma^o y HCxopnJH y^HHH.ia n 4a cy ce CBe npoaiene y CBexy
Bas^a /i,ora^a^e „malgre elle" (npoxnB aene BO^e). aoj nox-
nyno Baata oho, mxo je Eepnep^ ca cbhm yMecHO Kasao: „Ohh (x.
j. 4nn.iOMan,0Ja n Konrpecn) nnKa^ ne cxBapajy BejiHKe ^ora^je.
Hero H^y aa azMa xe hx 6e.ie/Ke h perncxpyjy. Ohh He Mory HHmxa
^a ycxanoBe n ype^e, mxo Bet HHJe upe lora HcxopHJa y Be.iHKOMe
H y onmxHM upxaMa *aKXH»iH0 peuin^ia. Y Bpesie rc^hkhx noKpexa
Ka^ eaeMCHxapHe cnie napo^ne Ha noBpninny Hsai/V, AHn.iOMauHJa
je ca CBHM HCMoixHa; 6e3 KpMe n npaBn,a ona xa^a ^yxa h K0^e6a
ce HO xa.iacnMa no^HxmKe cxpyje, a He mojec xoKy cxBapn HHKaKO
^a sanoBe^a. TeK Ka^ ce caim OAHomaJH 4>aKxnqH0 onex ype^e,
KaA ce HOBH cxBopoBH, 3a KOJHMa Hcxopnja xeatn, set jacHO Bn/i,e
H pacno3Hajy, OH^a ce xeK AHnjOMan,nja nojaB^yje, ^a na cbojhm
KonrpecHMa y3Me na snaae oho mxo ce 4oro4H.io a noneKa^ —
na JKa.iocx 4a oho onex yKBapn, ocaKaxH d no^Kycn, mxoje y Ayxy
HOBe epe h npena HHxepecHMa napo^a Bet caspeiio 6hao 3a MHoro
do^ifl H H.ieMeHHXHJH 06^HK.''
He xpe6a 4a
ce BpataMO y Aa.ieKy npora^ocx, ne xpe6a no-
r.ieA0M 4a o6yxBaxaMO 6or 3Ha KaKO Be^HKe n ^yre ncxopnjcKe
enoxe, ^oboaho je caMo /i,a ocxaneno npa ^nn^OMaxcKoj ncxopnJH
Hamera BCKa, na 4a ce noxnyno VBepnMO, KaKO je ca cbhm hmho-
TenxHa xa o^nqna 4Hn^0Man,HJa ca cbojhm 3acxapc.inM MaKCHMaMa
n CHXHHM nor^e^HMa 4a Ma n 3a KpaxKo Bpene ocayje Ma KaKaB
'
Art. Kongress, Konfereuz. Saatsvorterbiich V. Bd. cxp. 665 — 6.).

10*
148 no;iHTHKA

TpaJHH H yTBpl)euH nope^aK jesponcKHx Me^yHapoAHflx o^Homaja.

IIor.ie^aJMO caMO na ifcene TBopeBHHe Koje je ona y SHOJy aeu^q,
,

CBora iiyqHo KOJHMa je MHc^n^a a^ h.e BeKOBHMa

carpa;i,n.ia n o
TpajaiH n CTOJaTH Kao HenoKOAe6/bHBH CTy6oBH ycTaHOB^enor cbbt-
CKora pe^a —
uiTa je 6nBaA0 inaHMa? O^i, ^Becia ro^HHa OBaMO
ynpaBO cbh Be^nKE Met^ynapo^HH aKTOBH, cbh yroBopa o MHpy,
iTO^eBUiH OA OHora y YxpexTy, PacTaxy, Ba^eny na 40 SHaMCHHTor
6eHKora Konrpeca o^ r. 1815. nMa/i,onie xy riaBHy i;e^ /i,a nocJiyjKe
Kao CTa^iHa ocHOBa „acl conservandum in Europa equilibrium"
(3a o^pjEaRe paenoTeoKe y JeBponn) —
na mia je ca tom Bet to-
.iHKO xBa.ieHOM paBHOieajOM? Ona 6n n ocxaAe Be^rna ^uiHMepa",
oncena, Kao uito je joui HHr.iecKH ^pjKaBHHK Ko6^eH Kasao ^ to ;

^anac ysntia cBaKH vobck, kojh mhc^h h kojh je naai^BHBO upaxno

CBe nanope ^nn^OMaxcKe h CBaKH te ce c^ojkhxh c ohhm mxo je
xOMe peKO je^aif hobhjh nncan,: ,H /i,oncxa xa MHoroxBa.i)eHa!

jesponcKa paBHOxeaia, Koja xo6oa: xpe6a ^a Sy^e ycJioe TpaJHOMe

Mupy Me^y Hajio^uMa n na^ kojom je mhoth nosBann h nenosBanH
^ysap ca 6pHat.?bHBnM cxapaaeivi cxpaatapno, ^aBHO Bet ne 6enie hh-
fflxa Apyro /i,o npeMasann rpo6 !" ^ Ila Ka^ AHn.iOMan,HJa nnje HHKaKO

6H^a y cxaay HH ono ^a cxBopn h 4a y^nnn, mxojojje 6ho z^aeuu

ynpaBO je^HHH 3a/i,axaK aenora cxo^exnora pa/i,a, on^a mxa ona jom
MOJKe 4a yiiHHH H /i,a cxBopn? A Ka/i, noxpaaiHMO yspoKe, 3a mxo ona
AO Aanac nnje HHKaKO Mor^a ^a* ocnyje xy nenpecxano na cpe^y
HSHomeHy paBHoxeaty n na aoj yxeMe^enn Mnp jeBponcKH, 3a mxo
je ona bciho cano cxBapa^a Kpneaie h npoBH3opHJe, Koje je npBH
Ma^o ja^n ^ncaj BpeaieHa, npBH jia^io ja^n noKpex h3 ^ySnHe je-
BponcKora sy^Kana o6hmho KOMa^ no KOMa^ A^pao n peiiexno,
KaA TOMe CBeMy noxpa/Knaio yspoKe on^a teno o/i,Max naniiH na
,

je^an, kojh je najr^aBHHJna kojh mh ne teno /i,a Ka3yjeM0 cbojhm

pe^HMa, jep 6h xo Mor^o Hsr^e^axH cano Kao neKa BAndepajma"
4>pa3a, nero teno nycxHXH ^a ra Kaate je^an nncau;, kojh je h caM
AHn^OMax H KOJH Bepyje jom y /i,Hn^OMaD,HJy h aeny Mot, a^n je
HnaK npHMopan ^orHKOM /i,oral)aja Mopao ^a npH3Ha 4a i];e^a /i,h-
n^ojiaxcKa Majcxopnja ^o ^aeac nnje ycneBa^a „jep ja^a o^ BO^e
Monapxa, CH.iHHJa 04 CBHJy yroBopa h a^njancHJa jecy upaea ua-
jjo^a u uoTpe6e ^powaea^ ^

^ Ua laKo HCTo h jeAaa oa npBHX AaHaniftHx nncaua Me^yHapoAHOM npasy

Rol in-J aeq u e my n s y jgahoj CBOjoj pacnpaBH (Revue de droit interna-
tional T. II. 1870. cxp. 301). Kaffie „la chimera surannee de I'equilibre Euro-
peen."
2 Dr. A. Geyer, XJeber die neueste Gestaltung des Volkerrechtes, cxp. 4
' Das eiiropaische Gleichgewicht des Zukunft (Berlin 1859) CTp. 26.
 no^iiiTUKA 149

Aah to je 6am oho, nixo sa ^Hn.iOMaAnjy npaea Hapo^Ha n

flCTHHCKe noTpe6e ;i,pataBa 6exy BeoMa cnope^He CTiiapn o KojnMa,

oHa HHJe BO^H^a MHoro pa^yna, uito ce HajoHnxHJe orAe^a y Haj-

BeteM H Hajr.aaBHHJeM ;i,nnA0MaTCK0M aKTy OBora Be.Ka a to je y
,

aKTy 6eqKora Konrpeca oa ro^HHe. 1815 kojh ce h A^Hac join y

,

r.iaBH0Me caiaTpa Kao ocHOBa, Kab Kpajeyro^HH KaMen nocTojeteM

Me^yeapoAHOM CK.iony esponcKOM. 0/i,paiaH.e Tora CKAona Ha thm
caM0B0.i)H0 nocTaB^eHHM ocHOBasia ^aKiie status quo no CBany
,

D,eHy, TO 6effle r^aBHa h je^nHa 6pHra, to 6eme Taj ^Be^HKH" sa-

^aiaK, Ha KOBie je ocTape^a /i,Hn^OMauBJa omxpH.ia nin 6o^e pehn
Tyna^a CBOJy siajyiuHy ;^oceT^HBOCT n CBOje Befi OTpu,aHe jiajcTO-
pnje. KaKO joj je Taj noKymaj 3a pyKOM Hcnao, ko.ihko je ona y tomb
CBOMB sa^aiKy ycne^a, to je cpasMepno KpaTKa ncTopnja o^ sa^itHx
mec^eceT ro^nna aobo^ho h jacHO /i,0Ka3a^a. Y KpaTKone pasMaKy
OA 6e^Kora Konrpeca na ao napncKora yroBopa o Mnpy o^ ro^nne
1856 o^Hrpa.ia ce ua npocTpanoj eBponcKoj Metjynapo^Hoj no3op-
Hnu,n je^Ha seoMa ^paMaxcKa ncTopnja, y Kojoj HMa nyHo maioc-
HDx H TemKHx ycnoMCHa, a.in h iiyno 3aHHM.i.HB0CTH, noyKe n SHax-
HBx pesy^Taxa no asHBOx pa3HHx uapoAa eBponcKHx.
Ta HcxopHJa oxnoiiHae ca 3^or^acHOM ceeroM aJiujaHcujoM,
Koja 6enie caBes no ca^p'rKHHn n no CK^ony CBOMe .zion^e jom hb-
BH^BH y noBecHHU,H' MB^ynapo^Hora KHBOxa. Hcxopnja xe cb. a^n-
jaHCHJe ^anac je bbK onmxB nosnaxa cxBap n mh je ne mhc^hmo
OB^e na uinpoKO nonaB^axn n norpeBaxH; a^n ^paiHMO ^a je Be-
OMa KopncHO y ^anamanM naniHM npn^HKaMa onex nanoBO nano-
MBHyxH xy nojaBy n Bene nenocpe^ne nociiB4Hn,e no o6^hk u fl,^Jbe
paSBnte BBponcKor MBl^ynapoAnor npasa. Hnje xo ynpaBO r^aBna
cTBap y HCTopnjn cb. a^mjancHJe KaKBa joj JB 6H^a n,6^ n KaKBa cy
joj 6H.ia na^BAa, nero je r^aBHO n najsHaMBXHJe xo, KaKBHM je na-
HunoM xa a.iHJaHCHJa yse^a ^a o/i,pffiaBa n a^ ocxBapyje xy CBOJy
n,e^ n xa CBoja na^e^ia. IIIxo ce caiie n,BAH xb aAHJaHcnJB th'ib, xo
ona 6emB npB CBsra oumTeza mupa JBp xo je Bas^a f
o^potcatbe ,

n,6^oj HCxopnJH /i,HnAOMau,HJe h aenora ^e^aaa 6Hiia naJBHUia mh-

cao, 40 Koje JB Morao ^a ce y3AHrHe orpann^ieHH nor^e^ ^nn^o-
MaxcKH a xaj Mnp, Kora je Ba^a^o OApataxn, Mopao J6 paayMe ce
;

noHHBaxH Ha hbkhm nsBBcnnM ocnoBEMa, a xe ocHOBe 6exy uocto-

jeKu yzoeopu h na BHMa ocuoBaHH Me^yHapo/i,HH chcxbm. /l,aKAe —
yroBopn 6BqKora KonrpBca 04 ro^Hne 1815 6exy nocxaB^enn Kao
HenpoMBHAHBH XBMB^ MBt^yHapo^HOMB CK^ony BBponcKOM, OHH 6exy
ocBemxana AorMa jaBHora upasa eBponcKor, KOJa ce hhjb CMB^a he
3a MaKy npoMBHyxn. A ko nosnaje caApatnny xhx „nocxojeiiHX
yroBopa," xaj sna, m
cb npn CK^anaay bhxobom hhjb 6ain hh y
150 nO^HTHKA

KO^HKO na3H^o Ha npasa h HHTepece noje^nnnx Hapo;i,a, Hero cy

ce OBH ynpaBO CMaxpaAH Kao npe^MeT TproBHHe, TpaMne, icoMa^aaa
H ycTynaaa npena pasHHM ^HHacTnqKQM HHTepecHMa h pa^iynnMa,
OHH 6exy ^OHCxa ,,assimiles an betail d' une metairie" Kao uito je
Kasao 6am caM je^an y^ian Tora ^nn^oMaTCKor Te^a Ha de^KOMe
KOHrpecy.^ H TaKO cbg y CMHc^y cTape Ka6EHeTCKe no^HTHKe 6eme
xaj HOED Me^yHapo/i,HH nope^aK eBponcKH no^nrHyT na mxeTy se-
ABKHM HHTepecHMa Hapo^a h sena^a, ca ^hjom ce cy^6nH0M ca-
CBHM caMOBO^HO pacHO^ara^o, na to ce CBe 0H/i,a o6aBH^io neKOM
MECTepHOSHOM HpaBHOM MeTa<I>H3HK0M y Kojoj HeKO Cpe,T,H.eBeHHO'
,

naueAo JiezuTUMuocTtt 6eme r^asHH nojaM. Cb. a^njaHcnja 6eme —

ca^ qyBap tomc hobomc nopeiKv, ona cedn npflCBOjn y^ory ppxoB-
Hora cy^a h je^nne pemaBajyte B^acTH y CBHMa Mel)yHapo,/i,HHM
o;i,HomaJHMa, Kao uito je XeuTU Ao6po KapaKTepncao „Cette alli- :

ance constitua une espece d' auto rite supreme desites puis,,
sances pour les affaires Internationales de 1' Europe." ^
A Ta a^iHJancHJa to ^OHCTa He 6eme Ma^a h cjia6a B.aacT, uero
TO 6eme na npoTHB najja^a h naJBeKa BAacT, ihto je HKa^a AOH^e
H noTa^a BHl>eHa yncTopHJH; 6exy cajyatene ^eTHpn naJBeiie koh-
TEHeHTa^He CH^e Koje cy o6yxBaTawie ^bc TpetHHC u,eAOKynHor
,

eBpoHCKor seM^nuiTa, a CKopo Tpn qeTspTHHe H;e^OKynHor cxanoB-

HHUiTBa; a y bojhh^kom nor.ie/i,y ore cy y CBaKOM ^acy pacno;ia-
ra^e ca 6.iH3y ^Ba Mnj.HJyHa opraHnaoBane BOJHHiKe CH^e!
11 caA OA KaKo je nacTao Taj bpxobhh CBponcKH cenaT, Ta
no^iHTH^Ka Me4nu,nBa^Ha KO^ieraja, Koja ce cacTaBH^a ^a cuacasa
H ^e^H Efipony 071, CBHJy 6o.aecTH h sa^a ca^ je tck nHTaae ,

upaey uHTepeeHuuje Hsam^o na AneBHH pe^i, y Mei^ynapo^HOJ npaK-

THu,H H TeopnJH eBponcKoj. Cb. a.iHJaHCHJa HHJe HHKaKO HayMH.ia
6n^a, ^a ociane caMO npn HSJanaMa, /i,o6pHM caseTHiaa, ;i,HnyiOMaT-
CKOM nocpe^OBaay h t. ^. nero ona je na cbojhm CBe^annM koh-
rpecBMa y AxeHy, TponaBH h yI>y6.*aHH kojh na 6p30 je^an sa
,

ApypHM AO^ome, nspeK^a cBOJy TBp^y h HenoKo.ie6HBy o/!,JiyKy, A^

no mTO no to 6hjio mhphhm 6n.io nacuJinuM cpecTBHMa o/i,patn na
„nocTOJeJiHM yroBopHMa" ocHOBann nope/i,aK cBponcKHX ;i,pataBa h
TO He caMo UITO ce TH'ie TepHTopnja.iHHx oAHomaja, ho h uito ce
* Ta.iepaH
y CBojoj hoth oa 18 Aeu. 1814. b. Wheaton, histoire des pro-
gres du droit des gens II crp. 114.
* Histoire des progres du dr. gens II crp. 199, 200.
d. —
Ha xaKO hcto h
Xbhthob KOMeiiTaxop Beach-Lawrence, Coramentaire sur les elements du
droit international (1869) T. II cip. 229 Kaace
, »Ainsi se trouva coustitue
:

le concile des cinq, qui s'est regarde si longtemps com me souverain

et supreme, tant pour les affaires interieures que pour les affaires inter-
jiationales des tons les autres Etats.«
 nO^HTHKA 151

TH^e ynyTapae ^opme ejia^e y CBaKOJ ;i,pataBH. A no^ ohhm na-

CH^HHM cpecTBHMa HHJe ce pasyMeea^o HHniTa APyro ^o opyowcma
unrepeeHuuja y CBaKOM c^yiajy, v^e roA ce thm caBCSHHM cn^aMa
y^iHHH^o ^a je sia y ^eny nopeMehen ycxaHOB^eHH pe^ 6eao y
,

Me^yHapo^HOM 6hao y ynyTapibeM /i,pataBHOM CTpojy. To ^aK^e He

6exy Beti BHrae neKe HsyseTHe, o^eAUTe HHTepBeHii,HJe Koje 6h ce ,

caMO noA HSBecHHM yc^OBHMa n y hckhx BaHpe^HHM npHAHKaMa

Aoratja^e, ho to 6eine ^opivia^an HeorpaHmen h Aoc^Le^HO cmhui-
^leH H HSBe^en cuctcm nHTepBeniiiHJe, kojh ce thmc yBe^e y Met^y-
HapO^HH SaKOHHK CBpOHCKH. ^
Ty je ca/i, oxnoieo onaj TaMHH JKa^ocHH o^ceK y Me{j\ na-
,

po^HOJ ncTopnjn OBora BeKa, y komc HeorpaHHiena ^HETaTypa le

^CBexe" a^HJaHcnje npetame h caMOMe oncxaHKy Ma KaKBor Mei)y-
napoAHor npaBa komc CBaKOJaKO y AanamfteM BCKy Mopa 6hth
,

r^aBHa i^e^, ^a ce cBaKOMe uapo^y o6e36eAH c.ao6o/i,aH, HesaBHcan

H caMOCxa^an jkhbot h pasBHTaK h ^a ce Met^y CBHMa Hapo^HMa
yBe^e h o^piKaBa niTO c^o6o/i,HnJH cao6patiaj napaBHO ^a xaKBO;

Met>yHapoAHO npaso ne Moate onciaTH OHAe, Tj\,e neKoiHi^HHa bg-

^HKHx CH-ia oc^aftajytH ce na cBOJe 6ajoHeTe caMOBOibHO npncBaja
ce6H TO, Aa ce naMeTHe 3a cy^HJy na^ cyA^nnoM ocxaAHx napo^a,
Aa ce AHKTaTopcKH Mema y cBe oAHomaje eBponcKe h ^a hx no
CBOJoj hy^H ype^yje ^a inxa BHme CBHMa Hapo^HMa TyTopnine y
,

ii,e^OM BHXOBOM pa^y n ynyxapaeM ^HBOxy h ^a ne^OKynny an-

xoBy cyA6nHy pemaBa.
OHaKO, KaKO 6exy je/i,HOM 3a CBar/i,a ycraHOB^iCHH xepHxopn-
ja^HH oAnomaJH CBHJy ApataBa h APJKaBHAa CBponcKHX KaKO no- ,

jeAHHH HapoAH 6exy h^h pacKOsiaAaHH h^ih nacH^HO cKpn^eHH

6e3 H HaJMaiBer o63Hpa na BHxoBy Hcxopnjy, ifcHxoBe HHxepece h
Aaise pasBHte —
onaKo je to CBe MopaAO ocxaTH, y tomc ce hh sa
jeAHy CTony seM^e HHJe cmcao HHUixa npoMenyxH hhth je hkojh
HapoA cMeo h Aa homhc^h Ha KaKBO yjeAHfteae, oc.ao6ol)eH.e n oc-
Ta^ie ,,caBapHJe ," jep Ty oAMax 6eme roxoB Konrpec eBponcKor
apeonara Aa ocj'AH xaKBy ^peBOiiyn.HJy,'' a opyaiaHa HHTepBeHu,HJa
OAMax roTOBa Aa HSBpmn npecyAy. Ha to join ne 6erae CBe, H y
caMOJ yuyTapfhocTu nojeAHnnx AP'KaBa nnje CMej.o nnniTa, ana 6ani
nnniTa Aa ce /loroAH, mxo 6h Ma nsAa^CKa Mor^o Mnpncaxn na
KaKaB atHB^H noKpex, na KaKBy ^H6epaiiHy pe<topMy, Koja 6h Ma
y KOJHKo orpannqaBa^a anco^yxny BiiacT ^AernTHMKHx" Monapxa,

^ B. Berner, art. Interveatiou (Staatsworterbuch V" Bd.) cxp. 345. — Whe-

at on, Elements du dr. international F. I cip. 81: »cette nouvelle alliance
avait pour but de former un systeme perpetuel d' intervention en-
tre les differents Etats de V Europe, afin de prevenir tout changement« hta
 152 noyiHTHKA

KOJHMa 6exy napoAH y 6amTHHy ycTyn^enn. To ;i,OHCTa 6eine naj-

ja^a Mopa, niToje HKa^a ^eaia.ia na rpy^HMa eBponcKor ^OBe^an-
CTBa ;OHH HMa^ome npe^ co6om se^HKH Met^ynapo^HH saso^ 3a
o6e36ei)eH.e ancoiiyTHSMa h peaKii,HJe, a y HeorpaHH^ieHOM cHcxeMy
HHiepBeHUHJe Mel)yHapoAHy no^Hi],ajcKy ycTasoBy, ^ace o^Max yryms
Ma H HaJMaifcH noKpeT 3a pa3BHtie ycxaBHor cncxeMa h o6e36e-
Ijeae napoAHHx npaBa. KaKsa ae to 6eme „KOHCTeAaii,HJa" eBpon-
CKHx OAHomaja, KaKBa ae to 6eme ^CHTyan.nja" 3a pacKOMaAane h
y y3e anco^yTH3Ma OKOBane napoAe eBponcKe? /I,OHCTa, ropa ce h
rpo3HHJa y 19 BeKy nnje Mor^ia hh 3aMHC^HTH.
Je .iH Ty CMeo hkojh eapo^ ^a noMHC^n na KaKas noKpex,
Ha KaKTB ycTaHaK —
nncy ^h Ty cbh Mopa^n hhkom noHHKHyTH h
tyTaTH noA no^ni^ajcKHM HaA3opoM TaKo Bej.HKe Me^ynapo^He
BiiacTH ? Ha HnaK cy th napoAH o tomg CBeny ca cbhm ^pyKinje
MECAEAB.. y CpeA THX TGUIKHX OKO^HOCTH y npKQC TaKO O^aJHOJ
,

KOHCTejiaD,HJH Ha noiiHTH^KOM o63opjy eBponcKOM OHH ce HHaK ycy-

AHme ^a y ninaHHJH, y IIopTyraicKoj y Hano^y, y IlHJeMOHTy
,

AHrny ycTanaK, ^a npor^ace Hone ^H6epa^He ycTaBe. To 6enie bg-

^HKa cMeiocT. Tone ce cajyacena AHn^0Man,HJa HHJe na^a^a. Y
CAeji, THX ycTanaKa o^Max ce HCKynnme KonrpecH cajyacennx bc-
AHKHx cHAa, H oAMax 6e Hape^ena opyaana HHTepBeHn,HJa Koja ,

je pa3yMe ce yrymn^a CBe tc Hapo^He noKpeTe 36pHca^a hobc ,

ycxaBe h yneyia ohct npe^niftH anco^yTHsaM. —

Y to je 406a je-
^HHa HnriiecKa Met>y seAHKHM CHAana sacTyna^ia napo^iHTO no^
Ba^aHHM MHHHCTpoM KaHHHroM 3^paBa Mei^yHapo^Ho-npaBHa na-
He^a niTO ce TH'ie npana HHTepBeHn,HJe. —
Ho to y no^CTKy HHJe
MHoro noMara^o Ha cynpoT cajyatenHM BeJioKHM cn^ana cBponcKora
KOHHa. ^
TaMaH MHC^HUie /i,Hn^OMaTH 4a cy ca cbojhm HTepBeHD;HJaMa
CBe ycTaHKe h „peB0^yi],HJe" yryuiHin h ^a je na^e^o ^lernTHMHO-
CTH HOTnyHH TpnyM* oApJKa^o, tc /i,a 6am HHJe^HOMe napo^y ne
MOJKe BHHie nacTH na yM ^a ce ahjks h 6yHH —
Ka^ a^ na je^an nyT
Ha ^a^eKOM ucrony jcBponcKOM nojaBH ce yCTanaK je/i,Hor xpHm-
tancKor napo^a npoTHB CBora CTO^eTHor asHJaTCKor yraeTa^a.
^OHCTa ycTaHHH,H rp^iKH ropH TpenyTaK hito ce thmg jeRponcKc
,

K0HCTe^aii,HJe nncy mofah H3a6paTH. Ha nnaK ohh jyna'iKH yc-

TaAome na Hore h oTno^eme 6oj 3a CBOJe ocAo6o^eH.e no^ TaKO
Hesro^HHM aycnHii,HJaMa. Hsa ^yre h KpBaBC 6op6e HSMyyenn rpq-
* HardecKa nyx OTBOpeHO npoTecxoBa^a, a napoHHTO y jcahoj KanHH-
je Aoa
roBOJ BOTH npoTHB Tora „MOHCTpo3Hor*' npasa HHTepBeaiiiHJe Koje cb. a^HJan-
,

CHJa ceda npHcsaja; OHa je 6pau0wia uaneno neuHTepeeuuuje; b. xe Hoie y li e-W

I aton, ^lem. du dr. international I, cxp. 82—84. —
Ghillany, Diploma-
tisches Handbuch, II, cxp. 429 h 460.
 no^iuTiiKA 153

KH Hapo4 o6paTn ce Kompecy se^HKHx CH^a kojh ce 6auT y to ,

Ao6a 6eme y Beponu HCKynHO. TpaatHo je noMotn nin 6ap y Haj-

ropeM c^iT^iajy noTnyny HevTpa^HOCT o^ xvimi^ancKux ^i.ianoBa
jjCBeTora" caBesa. A.ih bhcokh MeJ^ynapoAHH cenax y BepoHn caia-
Tpao je rp^iKn ycxaHaK Kao n CBaKy APyry peBo^yADJy h no6yHy,
no TOMe Kao Hemxo, mio ce Mopa ocy/i,nTH, yrymnTH, jep thm je
KOHrpecHMa 6am to h 6H.ia najr.aaBHQJa ii,e^ /i,a opyjKJeM HHTep-
BeHi],HJe je/i,HOM 3a CBar^a yMHHe Kpaj CBniia peBo.iyi],njaMa n no-
CyHasia y JeBponn, Ma r^e ce one nojaBH.ie h Ma U3 KaKBnx noSy^a
HCTHi],aAe. II ^oro^n ce xa HeBepoBaxHa nojasa, ^a y BepoHH nc-
Kyn^eHH ^nn-iOMaTCKE 36op je/i,Hor.iacHo ocy^u rpiKH ycxanaK '

He nycxHBmn HHKaKo npe^a ce aeroBor oA'^^ciannKa n /T,a jom mxa

BHine cacBBM 036e^ho nosBa rp^Ke ycxaHHKe /i,a ce 6e3ycAoeno
uoKope CBOMe ^^lernxDMHOMe" rocno^apy TypnnHy —
Ha BepOHCKOM Konrpecy Aocinr^ia je y^pyatena jenponcKa
JteaKitnja n no.inxHKa xe cpe^aeBe^iHe .lerDinMHOcxH CBOJ BpmaK;
npoHecaBuiH Ha BpxoBHMa 6ajoHexa CBOj ^cncTeM" 6e3yc.ioBHe neno-
MH^mocxH n ycxajaHocxH noBecHmKe cxpyje y 6apymTnnD neKor
xpy.iora statiis-a Ann.iOMaxH s^n^a noMncinme /i,a cy ohh
quo ,

ca^a Bek neKH bh^^hbh 3acTynHnii,H jeBponcKora npoMHC.ia, ^^.a

OHH 4pate KpMy HciopHJe y cbojhm pyKaMa Aa HHr^e HHKaKaB ho-
,

MHi];aj HH HOKpex hc Moate yi,a ce Aoro^n 6e3 anxoBor bhcokof

3Haaa h ^onymTeaa HaniaBmH ce na xaKBoj Bpxor^aBOJ bhchhh
;

BHX HO^e xBaxaxH necBecxni^a, none hm ce BpxnlH MOsaK, xe xaKO

no^eme ^aK h asnjaxcKor ocBoja^a Typ^qnHa CMaxpaxn Kao neKor
^.lerHXHMHor" rocHO^apa paJHHor, a cxpamny 6op6y norajKenor
xpHHitaHCKor Hapo^a 3a CBOJa Beina nesacxapHBa npaBa CAodo^e,
j&y^cKora ^ocxojaHcxBa h Hapo^HocxH nonenie cMaxpaxn Kao neKy
o6HMHy „no6yHy" Kao "hckh npecxyn
,
kojh xpe6a ocy^HXH h
,

Ka3HHTH
Ho npH CBOJ loj r^ynoj npecy^H spxoBHor jeBponcKor xpn-
6yHa^a HHaK rpHKH napo^ HacxaBH jyna^Ky a rpo3Hy 6op6y hpothb
asHJcKora ocBOJana; ocxaB^en caMOMe cedn y Heje^naKOMe 6pojy oh
i je jaBHo npe^ ne^HM CBexoM H3peKao cBojy XBp^y jyna^Ky o^^yKy,
Aa ys^ajytn ce y CBOJy CBexy cxBap Hete HHKaKO KAonyxH npe/i,
THpaHHJOM, Hczo Ke 40 uocAe/i,n>e nauu Kpeu u ^ok ne uozuue uo-
\CM4nu Fpn OpauuTu ceojy eepy, ceoje ozthumTe u epodoee ceojux
oraua, xe Le hah cbh H3rEHyTH hj.h —
no6e4,HXH. Ha npeMa Ha3a-
' y OKpysHHUu BepoHCKor Konrpeca na saBpmeiKy aeroBOM Kasaao je
rpiKoiie ycTRHKy iie^y ocTajiiM »Les monargues decides a repousser le prin-
:

cipe de 1 a re vol t e, en qu el que lieu et sous q u e 1 q u e f or m e

qu'il se montrait, se haterert de le frapper d' une egale unanime
reprobation.*
 !

154 nO^lHTHKA

^Hoj TecHorpy^Hoj n ynpaBO 6e3^yniHoj H3JaBn MajyoiHHx ahh^o-

,

iraTCKHx yMOBa na BepoHCKOMe 36opy ko^hko je n^ieMeHnTa h ysBH-

mena 6H.ia OBa jyHagKa Hsjana Hecpexuora Hapo^a Ha Kora ce ,

Ta^a 6eme no^nrjia BeL n ii,ejia Myc^OMaHCKa asHJaTCKa cn^ia.

HapoA, KOJH je totob 6eo ^a ce no^Hrne /[O nociie/i,H.era ^OBGEa
sa CBOjy CAo6ofl,Y, TaKaB je napoA najsa^ Mopao node^nxH
Bn^eiiH ce y naJBeiioj neBo^n rp^iKH Hapo^ najsa^ OTBopeno
HSJaBH 4a ce ciaB^a no^ samTHxy HHr^ecKe; OBa ce xa^a saysne
3a rp^iKy cxsap h xy ca^ Bek n jJe^HOBepEa" Pycnja HHJe Mor^a
H3ocxaxH, BHMa ce npn^pysKH h $paHn,ecKa h xaKO xe xpn ^pacase
Hajnoc.ie y^nne HHxepBeHi],HJy y nopucT rpiKoiie ycxasKy a npoxHB
nopxe. THMe je ^cncxeM" cp. a^njaHCHJe npexpnno Be^HKH y^ap,
jep cafl, ce Bet h caMH ^^anoBH xora caBe3a 3ay3effle sa ,peBO.iy-
i],HJy" n npncxaAome Ha npoMeny nocxojeter cxafta na HCXOKy. Ty
je Bet Heo^o^HBa CH^a ECxopHJCKHx 4orat)aja, AornKa caMHx *a-
Kxa OAP^a^a onex je^HOM eK^axanxHy nooe^y na^ xecHorpy^nM
H3aHt)aAnM yMeanMa cxape ^HniioMaxcKe niKO^e.
To 6e3ycAOBHO h HeorpaEHHeno npaBO HHxepBeHn,HJe, Koje je
CB.a^njancHJa ce6H npncBaja-ia h ca OHOyiHKOM rpAHOM cn^OMXxe.ia
Aa yBe^e y Me^ynapoAuy npaKXHKy CBponcKy ca^ je Hanni^o na
,

Be./iHKH oxnop He caivio oa cxpane Met^ynapo^Ho-npaBHe nayKe, nero

H 0^ cxpaHe noje/],HHHx Hapo/!,a h ^pataBa y caMoj npaKXHi];n. Be-
.iHKH o6px y xoMe nor^e/^y aoto^ho ce ro^. 1830 Ka^ je y ^pan-
i];ecKoj SyKHy^a jyAujcna peeoAynuja, a o^Max 3a xhm no npHMepy

BenoM ycTanan ocazujcku, KOMe H3a KpaxKe 6op6e HcnaAe 3a p}'-

KOM 4a npor^acH Be^rnjy Kao caMocxa^ny ^pataBy ocvioSoijeHy 04
rocno^apcxBa Xoyian^nje. $paHn;ycKa npornaBniH ^^lerHXEMHy' ,zi,n-
HacxHJy 6yp6oHCKy h MexnyBiUH na npecxo rpai/ancKora Kpa^a ox-
na^e xhmc oxBopeno 04 cHCxena cb. a^HJancHJe npn cbom xom, mxo
ona 6eme i^aH xora caBesa. —
Pasyne ce, 4a je ona ca^i, y cBOMe
concxBeHOM HHxepecy cxa^a ca cbhm npecy^no na cxpany uaueMi
HeuHTepeeuuuje. Ocxa^H ^^anoBH CBponcKora npoMHCia, Mopa^ouie
tyxetH /i,a nporyxajy xy ropKy nniiyAy.
nixa BHme, ohh Mopa^ome n de^rnjcKy peB0Ayi],HJy npn3Haxn
Kao cepmeuo ^ejio, Kao fait accompli, Ma ^a je xHJie oieBH^HO no-
Bpet/eHa ocHosa nocxojeteM MetiyHapo^HOM nopexKy a xo je aKx
,

6eqKora Konrpeca o/i, ro^HHe 1815. CBCMotHa ^Hn^ioMai^HJa Mopa^e

ca ata^iomty /i,a r^ie^a KaKo ce koauia no KOMaA K0,/i,a a oxna,a,a
,

04 one ^HenpHKocHOBeHe" ochobc, Kojy je ona MHc^iH^a sa seKOBe

Aa yxBp/i,n Mopa^e ^a r-ie^a KaKO ce Ben OMH.i)eHH ^cHcxeji" y
,

npKoc dajoHexHMa n HHxepBeHii,HJaMa pymn h o6apa KaKO naneJio ,

neMeuiatba uaueAo Hapo/i,H02 caMooupe^eMua CBe BetMa oS^a^yje

,
 no.'ii/TUEA 155

H no6e^yje, KaKO ycxaHi^H n peBO^yi^HJe Mopajy xTe.io ce He xxe^io

Ao6HBaTH Mei^vHapo^Hora npHSHaaa.
To ^OHCTa 6exy HcxHHa bc^hkhm atpiBaMa h HanopnMa, o6n-
^axoM npoAHBCHOM KpB^y OTKyn^enn a^H xhm ^paroi^eHHJH CBe-
qaHH xpeHyxi],n y Met^ynapo^HOM jkhboxy namera 406a, KaA tbos-
^eHH o6pyi AerHxiiMHOCXH, kojhm cb. a^iHJaHCHJa xxe/i, JeeBpony ^a
onaine na xo^hko Mecxa ny^e
,
Ka^ ce HaAysena ^Hn.iOMai];HJa,
,

vApyJKeHa Kao HHKa^a AOH^e h pacno.iaatyiiH ca orpoMHOM Boj-

HHqKOM CHAOM HoaK
, HOKasa HeMotna h Majyiiina cnpenn Be- , fl,SL

.iHKB pesy^xaxe HCxopnjcKora pasBHXKa ^a noimmxH ,

Heo^o^HBn
yxHi^aj Be^HKHx ncinxHiiKHx h eKOHOMHHx HHxepeca ^anauiBe o6pa-
soBaHocxH. Cb. a^anjaHCEJa na^e saje^HO ca cbojom ^HKxaxypoM h
ca CBOJHM cncxeMOM EHxepBeniinje.^
Oa ca^a je n Mei^yHapo^HO-npaBHa xeopnja h npaKXHKa ^o-
6H.ia ca CBHM Apyzu nor^ie^ na upaeo uHxepeenmije u na napo^He
ycTauKe. ^a bh^hmo.
(CepuinJie ce)

r- r EPIIIH'R

^ „Elle (la sainte-aliance) s'aneantit dans ses propres exagerations comme

dans un abime." Michel Chevalier, du droit international, en 1872
(Revue d. deux mondes, 15 niai, 1872) p. 401
 '

O TPrOBA^KMM yaPyiUTBMMA

(HacTasaK)

Cbh cy ^.laHOBH uo^je^nccKo OBAaniteHH h oSBesaHH boag fl,Si

4pymTBeHy parity; h aKO je ko oa bhx, 36or oco6HTa yroBopa

HCK^yneH OA Boi>eH.a pa;i,H)e, ho onex HMa yseK upaeo KouTpoAe,
H, y Koje Ao6a xofee, Moate ce HSsecTHTH o TOKy ^pymTBene pa^ae,

MOJKe /i,a nocetyje ^pymTBeHH AOKaA, a^ pa:3rAe;i,a Kanre h nannpe

/i,pyniTBeHe/
KoA je^Hor je APynixBa, 36or coin^apHe o6Be3e, Koja y yro-
Bopy ApyniTBeHOM pa^n noBepHiLau,a He MOJKe 6hth HCK^y^iena, y
onacHocTH yKynHO HMaae CBaKor noje^HHor ^iiaHa. CBaKn je —
q^an, y CBOJoj tckobhoj pa/i,H.H, toahko orpaHH^eH, ^a neiia npaBO
Aa B04H HHTH KaKBy APyry pa^ay y xpi oBa^KOJ rpann ^pyniTBa
Ma 61S.AO 3a CBOj H^H Ty]^ panyn, hhth naK cmc cyAe^ioBaTn npa
KaKBOMe KOHKypeHTHOM APyuiTBy Kao npetyTHH y/i,eoHHqap.^ Ha
,

nocACTKy jaBHo je ^pyniTBO npeMa CBOJoj oco6hhh, roMHiiH .iHn,a,

upaeuo HJ.H ^eJioM HenpHCTynno. ^e^OM je HenpHCTynno na np. 6.1a-
ropo/i,HHKy KOMe no^oataj 3a6paH>yje jaBHO yqemte y KaKoj ipro-
,

Ba^iKoj pa,/i,if.n Koje My je y npej^amaa Bpeaieaa 3aK0H0M 3a6pa- ,

H>eHO 6eao. —
IIpaBHo cy ncK^yqeHH CBeinTeHHn,H a BOJHHD,n, KoJHMa
HHJe /i,03Bo^eHo TproBa'iKHx pa^fta.
XIoTnyna je npoTHBHOCx jaBHOM ^pymxBy aKUHonapcKO ^py-
mxBO. nixo je koa OHor ^n^an, xo je K04 OBor creapan npe^uT,
ocHOBa ApyraxBenoM npeAysety. —
^^anoBH aeroBH aKii,HOHapH, ,

He o^roBapajy aa Ayrose ApyrnxBene, ne caMO cbojhm HMaaeM nero

HH KOJHM Ae^OM H.eroBHM. —
noBepHOi],H CO Mory HaMHpnxH caMo
H3 APyniTBeHor HMaaa.

Ca OBHM CTOJH y CBe3H Aa aKii,uoHapcKO APyuiTBo HHJe MO-

Hani Tpr. 3aK. inxo ce osor thhc — tyxH. Bhau: Allg. D. H. Art. 105.
' H OBAe Ham ipr. aan. — tyin. Bhah: Allg. D. H. Art. 96
» Bhah §. 34 xpr. 3aK. h Allg. D. H. Art. 207.
 TPrOBA^KA APyUITBA 157

ryte 6e3 nauuTaJta. — Oho Moace nocxaTH camo c KanHiaiOM, kojh

je Hanpe;^ Tsp/io jT^aB^en h. ocHrypan; a npecTaje ca ry^nxKOM
aeroBHM.
OcHOBHH KanHxa^, kojh te ce o^pei/HBaxn npejia Ha^nny h
SHa^ajy naMepenor npe^yseta, na Bety h.ih Maay cvMy, pa3Ae.i.eH
je Ha roMHjy aKu,HJa ^a 6h ce cpecxBOM BHinnHe Morao CKynnxn.

^^ancxBO ce y aKii,HOHapcKOJ ;i,pya£HHH 3aAo6nja upujaeoM,

X. j. HHCMeHOM o^BesoM n.iataita y.iora je^He hah BHme aKi],HJa,
H xo npocxo HAH M.iorocxpyMHO npesia 6pojy y>.exHx aKi],HJa.
KaKO ce npn 3a/i,o6HBaH>y y^eoHHmxBa Ha wIHihocx sa^o^n-
BaoDia He o6a3Hiie xo cy aKi],H0HapcKa npaBa nacAe^Ha h ory^na.
,

^pymxBeHO npe^yseiie nnje HUKaKBa CBOjnna aKi^noHapa, oho

npHna;i,a 3aB0Ay npaBHoj ihhhocxh ^iHJy ochobv o6pa3yjy yKynno
» ,

CBH aKri,H0HapH.
IImc, noA KOJHM ciyna n Mopa ^a
aKiinonapcKO ^pyniXBO
cxyuH, Huje HHKaKBa onmxa ^npna. Ako
KaKO ^pyniXBO, c HMe-
je

HOM Ha up. „noxpouia^Ka ^pyjKHHa" ssLKJby^RASi KaKaB yroBop, oh

ce He Moaie ciiaxpaTH Kao 4a je 3aK.i)yieH y ZMe noje^HHHx
aKi^HOHapa.
3a xo aKi],BOHap h nuje xpzoeau, jep je y orpaHHHenoj onac-
HocxH HO^ieM uajeume mxo Moate H3ry6HXH —
xoje 03HaieHH y^or.
KopncxH, Koje aKu,noHapcKo ^pymxBO ^aje, ^o-iase h3 oco6HHa
ApynixBeHHx «i>opMa.
MoryJiHocx HeorpaHH^ieHe ^o6nxH, npn opzaHuneHoj onacHocxH
Koja je 6e3 jiHMHe ;i,oca/i,e jep aKii,H0Hap hhxh je o^Besan 3a bo-
,

^eae pa/i,H.e, hhxh je H3AoaieH xyatSn 0^ cxpane ^pyrnxBennx no-

BepHAan,a ; —npH.iHKa ^a ce cyAe.iyje c maAuM cpecxBHMa y Be^n-
KOM npe/i,y3eliy, c je/i,HOM aKn,HJOM hah, nixa BHme, je^HHM ^e^oM
OA aKn,HJe y^ecxBOBaxH npn nineEyAaD,HJH KaKBOJ, npn Kojoj cy
^pyrn 3aHHxepecoBaHH ca cxoxHHy aKn,Hja; —
yqemke npncxynno
ceciKOM, 6e3 od3Hpa na exafte, 3aHHMaH)e, n HeorpannqeHO ^oseo-
Jbaeante cy^eJi'i npn KOHKypenxHHM npy^ysetHMa na nocjiexKy; —
MorviiHocx caMoeojbHOz ucTyua h3 /i,pyfflXBa y CBaKo Bpeme, onpa-
fflxajyKH ce npocxo aKn,HJa cbojhx npo^ajoM, npoMenoM h x. 4. no
;i,06HBeH0J 3a ftHX Bpe^HOCXH.
Ofie KopHciH, Koje cy ^ane nojeAHHD,y, ynne yKynuo aKUHO-
HapcKy APyiUTBeHy «i>opMy cxo^hom 3a iia KaKBO npe/i,y3etie aKO ,

cajio HMa nsr^e^a na ao6et.

IIopeA 03Ha'ieHHx /^o6poxa aKUjHOHapcKO ^pymxBO HMa h
,

p]^aBHx cxpana.
npHpo/i,a aKi;HOHapcKora ^pymxBa Kao canocxa^Hor saBo^a,
Kora sacxynajy opraHH kojh cy CBOjeBOAHo cacxaB^eHH h y hoao-
 !

158 TPrOBAIKA APyUITBA

acajy cbom npOMeH^HBH, ^ohoch ca co6om to, ^a cy aKi],HOHapH

npnHyt^eHH ^a cyMe KOJHMa cy;5,e^yjy y ^pyuiTBy, uoBepaBajy ahi-
c
HOCTHMa He nosHaTHM aKO He 3a OH^a oho sa y dy^ytie.
IIoje^HHH aKi],HOHap uema upaeo nouTpoAe. UpaBa Koja npn-
na^ajy aKi],HOHapnMa y nocAOBHMa ApyuiTBenHM napoMHTO y Boi/eay
pa^ae nper^e;i,aH.e n HCDHinBaae dn^anca o^pei^HBaae ^e^eaa
, ,

^o6hth, Mory ce ynpaataaBaTH caMO y r.aaBHOMe CKyny, npe^ cbhm

^
H^aiioBDMa.
/l,pymTBOM He pyKyjy aeroBH i^aHonn: ynpasa Kao h no- —
c^OBHH pe4 KOHii,eHTpHcaHa je y c^yrana kojh ce hh Ma-io ne hh-
Tepecyjy sa nanpe^aK npe^yseta, mio je ca cbhm Ha npoTHB koa
concTBCHor ras^e KaKBe pa^ae.
Ha noc^eTKy, KaKo aKUHOHapcKO ^pyniTBO ne yatHBa HHKaKaB
Kpe^HT ^0 OHor, KoJH ce Besyje sa ^pymTBeny cBoJHHy, to oh Moate
^a 6yAe BetiHM /i,e^0M npHBH^an, nocTOJetn caMO na apTHJH.
^ecTO ce 4orai)a ^a ocHOBann no niTaTyTy, na ocHOBy Kora
je aKu,HOHapcKO ^pyniTBo nocTaiio, ycTynajy ^pyniTBy 6aniTHHe,
nocyi)e h jecnan, sa nsBecTan 6poj yscTHx aKi],BJa, nei^y tum ycTy-
,

n^CHH npe^MeiH ^a^ieKO ne npe^CTaB^ajy OHaj ^60 ocHOBHora

KaimxaAa Kora aKn,HJe penpeaeHxyjy. ^pyniTBeno npe^ysete no cno-
jBamnocTH n,BeTa hcko BpeMe ocnoBa^H pacnpo^ajy aKU,HJe CBOje
,

npn Be.aHK0M Kypcy ^pyuiTBO fianKpoinpa.

,
AKn;HOHapHMa Kao — ,

H OHHMa KOJH cy APyiUTBo Kpe^HTHpaiin ocTaje myna^ hoc ^o ,

OHDJy
AKu,HOHapcKOje ^pyniTBO o^ Be^HKor sna^iaja sa ^anafflan

cao6patiaj oco6hto
; ~
je o^ Heon,eHHMe Bpe^nocTn 3a Be^apa npe-
4y3etia, KOJa, KaKO H3HCKyjy Macy KannTa^a npeBa3H^a3e cnary —
nojeAHHan,a, Kao uito cy ate^e3HHn;e, Kana^nsai^nje h t. 4.
Eao r^aBHO cpecTBO npoTHB 3^oynoTpe6a aKn,noHapcKo /i,py- —
niTBene $opMe CMaTpa^o ce Tpe6oBaae ^poicaeHoz o^o6peHa, 3a
CTynaae y atnsoT KaKBor aKn;HOHapcKor ^pyniTBa. C OBora r^e^n-
uiTa Hapet^Hca^o je h onuiTe HeMa^iKO TproBa^KO npaBO, ^a ce aK-
u,HOHapcKa ApyniTBaMory ocnoBaTH caMO ca AP^asHHii o^o^peaeia.
Me^y THM ce nnje AOKa3a^o, ^a je Tpe6oBaae APJi^a^^Hor o^o-
6peaa cpeciBO npoTHB 3^oynoTpe6e aKAHOHapcKo ApyuiTBene «i>opMe.
/l,p/KaBa, DO opraHHsanHJH CBOJoj, HHJe y cxaay 4a nanpe^ Hcnnxyje
OKOJiHOCTH npn ^aBaay Koni^ecnja Koje ce 04 ae Tpaate sa no^n-
saae KaKBor aKD,HOHapHor ApymTBa, ne MOJKe /],a ocnrypa noKas-
BHKe H ny6^HKy ofl, 3^oynoTpe6a n npeBapa. Ako je Moryte, to je
OH^a-noTpeOa ^pataBHor 04o6peaa He caMO neKopncna, no mia
BHnie 0^ mTeTe jep 4aje noBO^a yiacHHn,HMa ^a ce oc^aaajy Ha
,

'
Bhaii. §. 32. xpr. saK. h Allg. D. H. Art. 224.
 TPrOBA^BA APyniTBA 159

saniTHTy saKona oa CBHJy , 3^oynoTpe6a , mbcto ^a caMH nase na

CBOJ concTBeHH HHxepec.
HeMa^iKH ^apcKH saKOH oa 11 Jyna 1870 y npeHHaMeay on-
niTera HeMa^Kor TproBa^iKor npasa o/i,6auuo je uoxpedy Apowaeuoz
oAo6pc'H>a 3a ocHHBaae aKi;HOHapcKor ;i,pymTBa, xpaaietn uiacoM
HOBBx HapeAa6a ^a ^ocko^h 3ioynoTpe6aMa npn aKn,noHapcKnM
npe^yseliHMa. Ha ffia.iocT, Ham xproBa^KH saKonnK y §. 38 join n
^anac xpaatn o^odpeae o^ nEHncxpa 4>nHaHcnje.
npoTHB npBBHAHHx noKa3Hni];a, je^inor /],e^a ocHOBHora Kann-
Ta^ia, npaBHAO Tpe6a ^a saniTntaBa na ocHOBy Kora, no CBpmeTKy
noTHHca na r^aBHOsie CKyny, nncap, npena no.ioatennM nncMennMa
o^peAH ^a AH je riiaBHH Kannxa^i noinyno noKasan n ^a jIH cy
nsBecHH nponeiiTH na cBaKy annnjy n.iateHn.
OcHM OBHx Ao ca^a noMenyinx onacnocTi'i Koje ce Mory Aa
Aece npn aKn,noHapcKnM APyniTBHiia, niia jom je^na. AKnnonapcKO
ApyniTBO yxH^e na cbc rpane jKHBOxa u Aocxnate pesy^xaxe, koJh
cy ce npel^e AocxHsaBa^n caMO cnaroM ApasaBC hah onfflxnne, 3a
xo je Moryte Aa naroMH.ian Kannxa^ onmxe 6.aarocxaH.e y onacnocT
AOBe^e, jep on, aty^etiH 3a ao6hxom no ce6H pymn saBO^e Kojn cy
npeKO HYJKHH cao6paiiajy, Kao JKe.ie3HnqKe KpeAQTHe n x. A- ,

Ho OBor ce ne xpe6a 6ojaxH oco6nxo K04 nac, r^e hx Bp.io

,

Ma.io H c.ia^Hx HMa. A 6am Ka^a 6n nx h 6hj.o Apatana, Koja ,

HnKa/i,a 3a Kopncx CBOJy ne pa^n nosBana je ^a cxyna Kao koh-

,

Kypenax ca cbojhm jipowaeHUM saeo/iuMa.

y cpe^nnn nsMe^y obhx ABejy <i>opMH xproBa^KHx APyinTaBa,
jaBHor n aKU,HOHapcKor cxojn xpeta r.iaBHa a>opMa.
, UpocTO —
KOMciHAUTHO 42^yiuTeo y o6^nKy y Kome ce na^asn y onmxeM ne-
^
MaHKOM xproBaHKOM npaBy ocHHBajytH ce na Code de Commerce
OcHOBa je KOMaHAHXHor /i,pymxBa Jiunau n cTeapau Kpe^nx.
C xora OBO n o6yxBaxa — ne Kao jasno h aKn,H0HapcK0 aPTmtbo
— ABOJaKe H.ianoBe, a na nMe auhho o6ee3He n noMan^uTope.
^In^HO o6Be3Hn Ti.iaB o^roBapa coAu^apHO n,e^BM cbojem BMa-
jbe^i 3a Ayi'OBe ApymxBeHe h aKO neaia Hyac^e /i,a mxo y.iaaie y
,

ApyrnxBCHB $OH/i,; aeroBn cy BpaBHH oahoch y OBOiie Kao h y

ApyroMe norjie^y noxnyno je^wa^-w ca ohbm£o KaKBor H^aHa jaisnor
ApymxBa.
(HacTaBHtie ce)

/MhJAJ^/IO K, ']t)OP'BEBH11

1 Moaiiia fee Ham xpr. saK. Ka^a obom idto petii, iia sa ca^a ne! Biiah.
Allg. D. H. Art. 209 a. h 210 a.
< Hani Tpr, saK. KOuHJa je -tpauu,. h aenainor h to, aa aca-iocT, Ep^o p^ae:
 —

BHBxylHOrPA^HJA
{CaouwTaea ntbuoicapa GpaKe JoeauoeuKa y IlaHueey),

TlepenexA —
Jbu, My^epeMeTA ;bh —
AaAepw etHB wauA - cy^iTaH a6Ay.i
—
;

asiic aaaMBT e*euA —

m — 3 cane —
H^a HHKMiiin. Pe^iuuE oa Tpa jeanita ,

MaKGAoncKH, apancKU a xypcKii. Kitura II. HanHcao Uop^e M. ny.i,eBCKH,

$janTopuKa Tpe cjyxa niKHuiiiaT MaKeAOHHce lUKnn bag xypinin AHfiepxH II.
Esauipyy Xop^ii iiy.*ec. —
ibyr./iaT y^i .tHcaHiueH MHCHHJ5ianxe, apneayAiec
ee c. MaKXAOiijyi^ec. HHTao II. Jaafiym 'Bop^e M. Ilaiico^tCKy. Mnjax ra.i>H^KH.
y BeorpaAy, 1875. Ben. 8. cxp. 172 h V uena?
l^eaoKynna Ae.'ia Cfiexosapa MapKOBHha. Kfibiira npBa. HameAH iiapoAue ckoho-
MHJe aAii iiayKa o uapoA»OM (j<iarocxaH>y (no H. F. ^lepHHineBCKOM.) CfiecKa I.
(npoH3BOAH>a II xeopiija yMuoacaBaifca .^yACXBa.) BeorpaA 1875. Bea, 8. cxp.
III. H 200. II,eHa ABnap h no.

JlaMapTHHOBii HcxopHja JKiipoHAHCxa. Opsa ago, UpeBOA c ^paunycKor. BeorpaA,

1875. 16. cxp. 180. uena 6 rpoma.
3eM.T,onHC sa III. n IV. paspoA cpiiCKUx iiapoAHiix inKda. Ho naJHOBHJusi h
HajdoAHM n3Bopnj;a y KpaxKo p.3BeAen. IlanHeBO, 1875. HaKJaAOM KH>Hatape6pahe
JoBauoBiiha. 8. cxp. 104. Hecia 40 h.
MhCj10 Bojeiioj opraHHsamiJH Cp6HJe. Hanncao Ilaja IlyxaHK. IIaH»ieBO, 1875.
Ben. 8. cxp. XI H 160. l^ena 12 rp.
Pea y npBOM paspeAy ocnoBrie cpncKe uiKO.je. Kftfira 3a y'inxe.ie h npHJaxe^e
jaBue nacxase. HspaAHO Mnxa HeuiKoeBh. Sejiyn, 1875. 8. cxp. 104. Il,eHa 50 h
CiyAHJe H3 BHuorpaAapcxBa. H3pa,i,no JKhbko IHoKopan;. IIpeinxaMuaHO h3 ;,Te-
acana". BeorpaA, 1875. 8. cxp. 32. U,ena 1 rp.
ycxpojcTBO cpucKB upKBCHe oSIiHHe Kap.ioBaMKe. y oarpe6y 1875. 8. cip. 2S.
•

IlecMe Je^iene .IIonoBHtese. UaHneBO, 1875. 8. cxp, 123 u III. II,eHa 80 h.

U^pKBeHCBO njeHHJe. OcjiorviacHHK sa yieHHue 6oroc.iOBHJe. BeorpaA, 1875.8
cxp. 144.ueHa 1 'I2 Annap.
ynyTCBO 3a rpai^efte reoaAeHUX nyxosa. Oa Mhx. IlexKOBiiha.H Ca 203 APBope3a
1 xeKCxy H XXVIII j!iiiTorpa*iicaunx xa6jiHu,a. BeorpaA, 1875. Be.i. 8. cxp. XII
H 382. n,ena 5 Aimapa.
Uputa k srpsko-hrvatskom i talijanskom razgovaranju napisao Dr. Ljudevit
Cezar Passic. U Zadru, 1875. Be;i. 8 *. XV. h 384 ca 4 xa6.iHue. ^eHa 2' *.
yHHiUTeH,e ecrexiiKe. He 9. n 12. 6poja „PaAa" 3a 1875 (CyapeMeaa 6ii6.iHoxe-
Ka, cBecsa III.) y h. CaAy, 1875. 8. cxp. 48. ueaa 15 h.
PaqyHHi;a sa nH;Ke paspeAe cpeAaax niKOJa oa AP- $P- MoiauKa. IIpBH ago,
npeseAena 11 yAeniena sa uusie pa3peAe rHiinasHJe n fumh. pea.iaKa. BeorpaA,
1874. 8. cxp. 270. xspAO Basauo. l^ena 9 rp.
CiHKe K ynyxcxBy sa rpa^eibe rBosAennx nyxoisa oa Mhx. IlexKOBiiha. y XXVIII
xa6.iHu,a. BeorpaA, 1875. 4. IJ|ena 3 ahh.

Kapper, Dr. Sig-frid. Gusle. Ohiasy Cernohorske. Prag, 1875. 8. cxp. 207.
uena *. r20 —
Radio, Radoslav Edier von. Die Serben in Ungarn. von — . Gotingen, 1875. 8.

cxp. 37. n,ena 55 h.

 ripiinoBeTKa m Ka/iy^epcKor wMBora

Oko neT caxaTH no noAHe CTnrao caui y KpHBH Bnp; to je

ccMO y no/iHOKJy cane 'IecTo6poAHn,e h Xprma. IIpeKO ^an 6eme . .

yaiacHa npnneKa, a ja can neiiiHi],e iivTOBao; to je BaiJbA^ cy/i,6HHa

CBHJy yHETeJbR?... Hore cy Me jaKO 6oAeAe, a ca ne^a mh je ny-

pHO 3Hoj 6ho caM r.ia^aH a.iH oa yMopa HHuiTa HHcaai Morao
, ,

oKycHTH, 40 caMO BO^e iiene CTV^ieHe, n.iaHHHCKe Bo^e.

: Cnejaiie- . .

Te MH BH KoJH 3HaTe ASi pa^HJe najcM BHHa; a^H ko;i, OHora

ce,
yMopa, H OHaKe Bo^e, ne 6hx ce HHKa^ ceTHo Ma^iBacnje.
Iloc^e caM Hainao 6am nope^ necMe je^HO xAa^OBHTO MecTo:
MeTHyo caM mojv Top6Hii;y no^ r^aBv, na caM ce os^e OAMapao; r^e-
Aao caM TaMO y Aa^HHH no^ropa'iKe h cyiipaKOBa^Ke n.iaHHHe. ..'
Oho ro^io, TaBHo CTeae n.iaBH ce y chboj ^a^tHHH; caMO OH^e r^e
CYHHeBH 3pari,H ^onapy, BH/i,Hm Kao neKe 6e^e Ky^ie to cy CTene —
OA KpeHHor KaMena. .

I],eo Taj npe^eo yasHmeH je, ahbhjh; peKao 6h, ^a y thm

nycTHM n^aHHHaMa h He atHBe AyA^' ^ osaMO h caM caM y aHMa
npoeeo abb nyne ro^ane, Morao 6h pefc.H ;i,Be TyjKHe ro^HHe. .. :

Jep y THM n.iaHHHaMa ja we emslaox hh je^Hor nosHaHHKa h3 406a

Mora AGTHitCTBa, hh 6paTa, hh npnjaTe^a. Ila 3a ihto mh je atao . .

THx nAaHHHa?... IIlTa cy mbhh th B^acH no^ropa^KH, h th Cp6H

cyMpaKOByBaHH ? HnniTa APyro, nero rocTO^y6HBH ^OMatiHHH, a
. . .

ja 6ejax h.hxob rocT h3 ^a^eKa npHM^en h yromkeH, a no thm

,

MpKHM n.iaHHHaMa meTao caw ce 6am Kao nama rocno^a no nap-

KOBHMa c TOM caMO pa3AHK0M mTO Mene y mojhm MHc^HMa hhkea
; :

He ysHeMHpHBame MysHKa, h.ih i^epeKaae 6e3o6pa3HHx BapomKHx

»eHTypHHa.
CaM caM OHy/i,a xo^ao —a oko Mene neiia THmnna. . . Morao
OtAUBHHA III 1
 : .

162 '

JEAHA HOU

can MHCJiHTH uiTO caM xTeo to aipKO CTeae ^yp.a^o 6e Moje Tajne;

H HHKa^ He 6h oho CBe^oqn^o npoTHBV OHora, kojh My ce n cpi^eM

H ^yrnoM noBepaBame. .

Ca TaKHMMflCiLHMa caM H sacnao. Ka/i, casi ce xprao 6euie ,

cyHii;e na saxony, a neAO MOJe naBe, bh^ho can je/i,Hora ^loseKa

r;i,e noJH KOH.a. ^obck 6enie o6HMHa Hsr^e^a cyBoaaB, cpe^aHx
. . ,

roAHHa na aeny cyKHeno rya^e ^laKmnpe h u,pBeH nojac a sa

: , ,

nojacoM je;i,HO nnaiTOiB^ie. Toje o6H4Ha noinaa onaMoniaHx ceo-

. .

CKHx TpromHtia.
Ha Koaa naTOBapno ipn ^einpn CTOTHHe jaraetnx Ko^Hi],a,
je
CTerao hx je ^o6po na hx je no^e^iHO na o6e cipane /i,pBPHora
,

caMapa /i,a He K^HMa hh TaMO hh aMO.

,
KaA je Koaa nanojno, a . .

OH ce H caM caJKe, saxHTH ca maKOM x^a^ne B04Hi],e, ymh ce aoMe

a nociie ce h caivi nanno, nsBaAHO je neniKHp Hsa nojaca, y6pHcao
ce aHMe, a 3a thm ce oKpexe Menn:
— A TH, 6paTe, OTKy^ th nyryjeui?
— Ja, npHJaxe^y, h3 CyMpaKOBi];a.
/l,a, 7i,a 6ho ch OH^e yia. .. CetiaM
ce ^a caM Te HCKaKO,
npo^eioc KaA can ony^a Ko;KHri,e KynoBao npe^ MexanoM BHJ^ao ,

H py^ia^H CMO saje^HO... E na ./leno! A Kv^a MHC/inni nyTOBaiH

y HMC 6o/KHJe?
— Ja npnjaTeiby 40 Beorpa/i,a.
— ^a^eKO, pe^e -^OBeK aj.H niTa tern jlva^ cmo, CBaKn oa —
Hac H^e 3a cbojom cpetoM; hhko ne sna r^e ra raia ^eKa>.. Bho
can H ja y Beorpa^y ajin ne 6hx JKeiiHo Bnnie y aera y^ecxn;
,

HCTHHa H OHH cy ^y^H a^n neKaKo ny^HH, CMemnn!.. Cse mh ce

,

1HHH ^a 6hx y obhm namnM n.iaHHHaMa 6Aejaae obu,hho npe

,

pasyMCO Hero anxoB pa3roBop. lla can OH^e bh/),ho h IIlBa6a h . .

Maijapa —
KaKBH cy to onex ra^oBn! /l,a xe 6or ca^yBa!...
^ HoBCK ce nocie xora ytyia Ma^o, a noc.ie ce oKpexe k mchh
na no mxo Me je jom je^an nyx nor^e^OM npeMcpno, a oh ke
OH/i,a petH
— 3Hani mxa je, 6paxe, xaj^e ^a mh y ^pyrnxsy npet/CMO ^ec-
To6poAHn,y, aok je 3a x^a/i,OBHHe, a y jyxpy L.eMO 6hxh y cb. neTn,H;
a aEo CH 6aui yMopan, eno xh Koaa, na ce^n rope na one KoatHn;e;
Ka^ 6y^eM0 xaMO /i.y6jbe y n^aHnnn a mh Kcmo ce on^e n o^MopnxH.
Ja caM npHMHO noHVAy , a na ^nn;y nyxHHKOBOM npHMexno
caM H3pa3 3a40B0.i)CXBa.
— Hnje 6am npo6nxaiHO no obhm H.iaiiHHaMa 6e3 APyra npo-
^a3HXH — AOAa^e sa^OBO^an, mxo je y mchh namao Apyrapa —
HMa OBy^e CBaKOJaKHx Jbj^E; n^annna je obo, xej!...
 JEAHA HOTl 163

KaA CMO y niiaHHHy yuiyiH, Bet. ce CMpKaBaAO, a.iH ce npeiia

Be/ipHHH Be^iepa .leno bh^ho n,pBeH nyi, niTO Kao laHKa SMHJa npe-
ceuame MpaMHv HecTo6poAHi];y, npyiKajytiH ce qac rope y BHCHHy,
a nocie onei ;i,o^e y noHope; c je^ne h 4pyre cxpane Tora nvTa

qyo ce thxh myiiop MpaiHHx ^yroBa, a xasio HS^ay&e xyjao je jKy-

6op uoTOKa.
Cse je H3r.aeAa^o Be./in4aHCTBeH0 nyHO xaJHc, mhcto th /i,h- ,

caae y rpy^njia sacxaje, ihhh xh ce 4a je n onaj cKaKaBaii, raxo

H3 rycxe xpaBe ca^ie jaia ofl, xe6e. ,
Ha jcAHOMe Mecxy npei^e . . ,

Hail nyx Kopftana, ja ce xxe^ox h caM He SHaJi 3a mxo, jcahhm ,

in.LyHKOM 6auHXH aa BOMe. a^n moj /^pyrap, kojh ce 3Bao Mn^aAHH,

xpate ME pyKy.
—
He 40paj je pe^e —
OBa je n^aHHHa aena Kyta. —
Hocie xora ce ytyxa , n xck OHaKO Kao Kpo3a can , manyxao
je 3a ce6e
— A.in mxo 6aui xaKo ^.a ce agch, ^a esim npBO Kopaa^a
npei^e nyx?... To HHJe Ao6pa ko6!...
— A mxo ! MHAaAHHe ,
peKOx an ja — xa OBa n.iaHHHa nyna
je CBaKojaKHx JKHBOxnaa , na Han je HCKa Mopa.ia nyx npetn; a
nocvie , CBaKaKO je 6o.i>e Kopaa^y cyKo6HXH Hero MSABe^a h^h ByKa ?
—
Jecx, 6paxe, xaKO je. . . A^n ja na nyxy bo'^hm cpecxn h
xaj^yKa ho Ka.iyijepa.. Hy^HO . jp xo , a.iH ce jaeHH Ha 4o6po ne
ciyxH. , .

H MH.ia/],nH ce nanoBO y4y6H0 y mhc.ih H3r.,ieAao je xaKO, .

Kao 4a My ce Bet '4ecH.ia neKa necpeta a KopaK wy deme xpoM, :

Aeib Kao y ^lOBeKa kojh n^e neKy/ia ryi,e ce HHKaKBOJ pa/i,ocxH

,

HCMa Ha/i,axH a nocie ^Hse cyMopno r.iaBy h cxa^e mh npHno-

,

Be;i,axH

— TaKo npe hcko/ihko roAHna nmao caM ca mojhm KoatHuajia

y HapatHH na Bainap; h3 KpnBor Bnpa nomao caM joni npe CBa-
*
Hyta, a KaA je 3opa aapy^H^aa 6ho can na cpe^ ^ecxo6poAHn,e. .

He 3Hani KaKBa je xo Mn.iHHa. y onaKOJ Mpa^HOJ ropn ^o^eKaxH

npBH 3pa^aK pyMene 3ope loneKy Kao j[&. neraxo o^AaHe ^Hcaae
:
;

My je c.io6oAHHJe, .iHu,e Be^pHJe, na n can Koa ys^HrHe Bnnie r.iaBy,

3axp-/Ke H Bece.iHJe Kopaia y Hanpe^. TaKO je h on^a Sh^io a^n . . ,

y je^aH Max sacxa^ox, Koa mh y3fey.iH ymn na hh Kpo^n y na- fl,i{

npe^; yKpaj nyxa, y je^HOMe /K^yny, ^y.io*ce niyniKaae, nor^ieAaM

6ojbt\ a xo 3MHJa y3AHr.aa r.iaBy bhcoko HsnaA xpaee, o^n joj ce
Kao ohh Ma.iH CBHxn;H y H,pHoj Hofen nncie ce onpyatn
cjajy, 6ani :

H 6p3o Kao cxpda npejypn npeKO nyxa, a no npamnaaBOMe ae-

HOM xpary BH/i,no caM neKo.iHKO Kanfi kpbh uixa .ih je xo npoai- ;

11*
 : . .

164 JEAHA HOR

4p.ia? MHCAHO caM y ce6H; iiph6^u3khm ce Jii6yHy. .. CnpoTa, Ma^a

BeBepHij,a oH^e je .lesKaAa cea y kpbh. - , .

— y MCHe
ce Koata HajeaiH^ia, KMapi],H Me noAH^iaanme, c^y-
THo Ga.M he mh ce Hena Hecpeha Aoro^HTH.
fl,Si OnaKa noran hh- . .

Ka/i,a HHJe Ao6pa ko6... Hmao caM /i,a^e, h Bet can noieo 3a6o-

paB^taTH Ha oho, uito caM Ha nyxy bh^ho a^ Ka^, caM a noc^e^ay ;-

tynpnjy, 6aui hchoa caMe cb. IIcTKe XTeo npeiasHTH, koh. mh ce

3an^eTe y neKaKBy pasBa^eny Ta.any, xe CTpMonaB na ^ojie y
HeKy japyry, OH^e je h ocTao, cnpoMax a KaKan 6eme xe, Moj 6paTe» ! !

ja th OHaKora Bet Hety 3a atHBoia ysjaxaTH!.. Ha Bamapy caM

nixeroBao na KoatHi;aMa, K04 Kyte ohbt 3acTaHeM ateny r^e ce
pa36o^e^a; 3^0, Aii- He 6eme xexa Mau,e ! Aa ona xaMO hchito o6aja,
le xBa^a Borv eno je h ca^ atHBa n s^paBa... TeK cbo KaateM th:
cee je y 6ojkhjoj pyH,u h
Jhyji,^ h JKHBOxnaa, a.i OHaKy noran He

Ba^a HH CHHTH, a TO ^H Ha nyTy bh/i,hth. ..

TaKo y pa3roBopy aoI)Ocmo ao je/i,Hora npon^aHKa, Ty 6euie
je^Ha BpyiBKaMa orpa^ena; MOJ KoaiapcKH xproBau, aoAM^
AEhi\/i,Si

MH y^ap 0^ Koaa ckh^c neKo^HKo Bp^HKa ^OAe h TaKo cmo npe-

;

BBjiH KOH.a y ^HBa^y.

—UpocTpH, 6paTe, TBOJe janyni^e, peie Mn^a^HH OB^e ce —
MoatCMO Ma^o h hoo^mophth. Obo je AHBa^a Mora no6paTHMa. .

ffiHBKa H3 MyTHHU,e, He he naM 3aMepHTH dam h ;i,a Hac 3acTaHe. .

Hot 6eme
THxa, Tpana MHpHcna, CBeje Mnpno. . . CaMO ^yjeni
KaKO KOH. rpHCKa Ty MeKauy Tpasy. .

MH.iaAHH je 6ho ofl, npHpo/i,e pa3roBopaH, a xa Hecpetna ko6

My cbhm pa36ajia can; Hanynno je lymy, yKpecao BaTpy, na
je ca
je saMDUi^eHO nymno h nyniTao rycxe ^HMOBe h3 CBora cHpoMam-
Hor HHdyMHLa.
—
Ja TH, yiio. He Mory sacnaxH, MopaM OBy Mojy KpijLy KypnTB
Ao 3ope; HeiHxo xn HHcaM Kao o6flHHO, je^na noMHcao mh je nes-
ro^HHJa OA Apyre. A xh, 6paxe, aKO xn ce cnana, cnanaj Moateni
. . !

6hih 6e3 6pHre, h 4a Hac ko xpamn, OB,a,e nac ne 6h namao.

—
H MeHH ce 6ora mh ne cnana a ja HMaM MHoro Koje ,

MCMy ^a npcMHUi^aM. Aah. .. . .

— Jecx, 6paxe, xaiio je!

Ha H aKO Mn^a^HH nnje eek\j\, ji,a,jbe o^ Beorpa^a HUiao,
^o^a^e CKopo xBa^iHcaBO
— ^a, Aa, MH KOJH HO CBexy nyxyjcMO, mhoto cmo mxo mxa
BU^H^H H ynaMXH„iH MHoro ^odpnx, a 6orMe cmo h 3Ahx ^ana ^o-
;

cxa 404eKa^n... Te Ba^^a te ^axn 6or 4a HaM h obo hc 6yAy

nocaeAftH ^aHH MoeeK MaKap 4a ce KaKO naMynno onex ce jom
;

HHJe HacHTHo aiHBOTa; hcxo Kao nHJaHHH,a, BH^e: MHoroje! h xsaia

 JEAHA Hon 165

;i,OMatinHe, ja He Moryunine!.. a OBaaio npfliia 'lamy, iicnnja je na

HCKan n — na^ TpeniTen Ha seai^i.}.,.

— TaKO je, MHJia;i,HHe ! . . peKox Mvja OAo6paBajy}iH, jep casi

ocetao HCTHHV aeroBHx pe^in... ^ooeK n Ka^ je mhoto n MHore
npeacHBeo, HHJe ce namuBeo. ..

— Hnje 6ora mh, yiiHTe.i)y , eio bh^hui OBaj Moj no^paxHM

jKhbko. . . Xe. MOJ 6paTe, 4a SHam KaKBH je to MOMaK 6ho a ca/; ,

ceiiKa, ceHKa o/i, ^lOBeKa! A to cy CBe y^iHHHyie ^Be Tpn ro^niie. ..

Berne npaB Kao je^a ! Aca^?.. Cuara My

c^oMH^a; 04 Bece.ior ce
M^a^Hha, nocTa;i,e ipouiaH CTapau,, no .iDHiy uyno 6opa, oqn mj-thg,
6e's cBex.iocTu nnje no Ka/i, KaA no CBy Apary Hoh, a ne vMe ^a
;

ce HacMeje, neBaxn je h 3a6opaRHo, a Haj.ienme je ry^no y n,eA0J

OKO.'iHHH. Koca ce^a, a npe Tpn ro^HHe 6euie Bpana. Oa paAena
. .

qoBeKa nocTa^e Hepa^en; Ka/i,Ka4a he cajio yseTH nymKy. npejy-

pnke npeKo obex n.iaHHHa, h^h y^lobhth uito h^ ne y^obhth, cbb
MY je je^HO, He TH4e ra ce HnuiTa A 04 CBOJe ^e^OBHHe npo^aje ! . .

nap^e no napie; KaA je^HO nponnje, npo^aje Apyro ^a oneT nnje. .

^y^H Kojn cy ra nosnaBa.in nnTajy ra, sa niTO TaKO ^hhh. a oh

caMO c^ierne paBienuMa, na tvTn. Je^noM caM ra n ja h aKO casr
3Hao 0TKy4,a TO.inKa npoMena, onex sanoTao —
„ —no6paTHMe, mxa je to c to6om? mxa ce to sa KpaTKo
Bpejie y^HHD ?
„ —He HHTaj Me no6paTHMe peqe JKubko a^iH ^a^te ne xtp — ,

HH c.iOBD;a nporoBopHTH a noc^e ce lysKHo ocMexnyo h noHy/i,HO

;

Me je paKHJOM :

, —IIh, Mnia^HHe, ne anani Kako je to j\,o6^o nHTH!,. Ja

BiiAHUi ^a He HHJeM, 6hx yMpo , aA 6hx noiy^eo... A OBaKO,
eTO Kao UITO Me bh^hui, jkhb caM!..
— Ha TO je ca cbhm aca^ocTHRO ytyTao ; hh^lh cmo paKHJe,
a^H HHCMO HHfflTa HporoBopH.iH ; ja ra HHcaM XTeo hh sa niTa hh-
TaTH, jep caM CBe snao niTa ra 6o.ih: snao caM aeroBe dpnre, no-
3HaBao caM My npom^ocT a TaKo hcto h ca^aaocT, na bc^hm, hito
Aa ra My^mM Ka^ ce h caM ^ocTa Myin.
, CnpoMax He snam, . . ! . .

y^iHTe^y, KaKO mh ra je atao ; h ja CBe He BepyjeM ^a ke oh atHBOT

CBOJnpHpo^HHM nvTCM CBpfflHTH. HMa HeuiTO na aeroBOM ^Hn;y . .

mTO MH Kasyje, 4a te Ka^ TaA norneyTH.

MBAa^nH ce ytyTa, npHna^n na hobo yrameny Ayniy, h v^h-
myiiH 4y6oKO y rpy^n rycxe ^HMOBe KpijraKa CTa^e hhcto ys^Hiuylin
npnnoBe/iaTu H3 avHBOTa CBora no6paTHMa:
— Bvi^nm, yqHTe^y, th Ka^iy^epn, to cy 3^h JbyA^, ja ra ne
MapHM HUKa^ na nyTy cpeTHyTH, hcto mh TaKO AO-iasn Kao h ,

3MHJy AaBH^HM; Hesa^aTHH cy, naKOCHH, HHKOMe ne mhc^ic Ao6pa;

166 JEAHA HOTv

Be^e HeKH 4,a cy eoCojkhh , a^a ohh ne Bepyjy y 6ora o, 3HaM . . .

ja H)Hx 4o6poI.. KaM 4a hx cbh SHajy .. Uofl, ohom u,phom xa^H-

!

HOM Hejwa cpi^a, Hena ,a,yiue ; 0H7i,a Ka^ th Haj.aenme roBopn, OH^a

TH Hajl],pBe lARCAE.
Ja HHcaM 3Hao KaKBe CBesenaiajy Ka^y^epn, ca npanoBeTKOM
aeroBOMe no6paTHMy, ^Hja Me je HecpeLa Beh no'ie^a THnnaTH
— iia caM ra xxeo h sannxaTH, a^n oh h caM no^ie ^a mh paaja-
mmaBa oho uito HHcaM Morao pasyireTH.
—Kao uitO caM th KasHBao, npe yernpH ro^SHe HHJe 6eao
yrAe/i,HHJera hh Becejinjera MOMKa y n,eAoj oko^hhh, Hero uito
6eme moj no6paTHM jKhbko eb MyTHHue; TaMO oneT koa nacji,.

H3no/T, XpTaa nnje 6h.io ahbhejc ^eBOJKe Hero HeKaKBa Cxana ^y-

KypoBa H3 ^yKOBa. .. HIto ce mene TH'ie, npaBo ^a th KaaieM: MeHH

ce HHJe ^ona^a-ia, 6h./io je neiUTO na H>oj uito Meje 04 H,e OTytjH-
Ba./io Ka^ Me uor^e^H, ja o6opnM ohh ^oiie; a Ka/i, mu roBopn,
:

MCHe MHCTO yuiH 3a6oAy, r^ac joj TanaK, Be^ie 4a uesa Kao BH^a
y ropH, a^ mchh peKao 6hx Kpo3 M03aK ^epe hoc joj js Maia ;

np^iacT, uinpoK, na cy momiih h aera xsa^H^H; ycTa joj 6eyy py-

Mena, Hauyteua je7i,H0 je Ha aoj 6hjio uito ce h mchh Aona^a-io;
;

TO 6eme 6e^o Kao cner .inue, Koje cy rycTB npaMenoBH itpne Koce
KpyatHAH H noc^e jaK h KpenaK cTac, kojh je TaKO rnCaK 6ho Kao
M^a^a TpcKa Kojy 6h hobpk Morao upeBHTH y KOTvp a ^a ce ne
,

npe6HJe.
—
xpn ro^HHe, 6am na caMe ^yxoBe ^o^e mh no6paTHM
Ilpe
y rocTe , y uameM ^yKOBy
6eme Kao ncKa 3aBeTHHa a^h Aen, ;

H^aHHHe ce serene, a noBeTapaii, hoch ca ro^eMora XpTBa MHpne

04 34paBu;a; no BpxoBHMa n^aHHHCKnM nrpaijy ce s.iaTHH h pyatn-
HacTH o6^aH,H, nsr^e^ajy Kao .leu Benau, O/i, caMora u,Belia: h oji-
HCTa y^o, Ka/i,KaA th ce hhhh Kao 4a ra je neKa BeiHTa^Ka pyKa
y OHO MO^po KaMeae yn.ie^a, TaKO cy ahbhh h uiapenu !

—
^oahsslK aeroB CBe Hac je o6pa,a,OBao jep cy ra cbh y ,

KyiiH pa^o HMa^H; CBaKH ce o/i, nac aiypHo fl,^ My y ko.ihko Bouie
Moaie yro^H h yroBe. Ka^ cmo ce Ma^o bhhom h jecTHBOM uoTKpe-
HU./iH OH^a hy ra ja noHy/i,HTH 7i,a H7i,eM0 Ma^io ?i,o npe/i, ii,pKBy,

r^e cy momhh h a^'bojkc koao Hrpa.iH, '

— Ba^a, Ho6i*aTHMe, pe^e jKhbko mo/kcmo h ^OHAe otbct, —

a npaBo /i,a th Kan^eM sa to caM th h ^omao ^a Kao h ja -bh^hm
KaKBa BH je c^aBa, ^a ^h je y MeMy Ha^MauiH^a Hamy y MyTHHU,H
"
UITO je y CBBTOJ IleTI^H npOBO/I,HMO.
— 3a THM je HpHTerao CBOJe TKaHHn;e, a 3a uojac je yro^no
CBOJe cpe6pH.aKe, onaKo Kao uito hx niyMaAHHU,n Hoce : ajieBn Bee
je Ma.io HaKpHBHo a ^yra CBH^eHa KHtaHKa 6nje ra no paMeny,
 JEAHA HOU 167

Ha H.eMy TaHKa Koniy^a ApBenoM syHH-

6e.aa ifOKa 6e3 pynaBa, a
^0M H3npen.ieTaHa. E, yio, .MHJiHHa ra je 6rao BH^eTn!
. .

—KaA CMO OTHffl.iH npe/i, nipKey i^eo Hapo^ je nor^ie^ao y

,

aera, a HHJe cemo je^na ^eBOJKa ys^axnyAa ox, Ka^ 6r joj oh y :

cpeiiv nao ! .

—
Je^aH OA CKvn^eHHx MOMaKa HSBa^n nsa nojaca CBOJy ,

^yra^iKy Bpy^y n cxa^e CBHpaTii op.iOBKy momi],h h ^eBOJKe yxBa- ;

THHie ce 3a pyKe, h ch^ho Kao BHXop cTa^e ce OKpeiaTH ko^o Ha ;

AeBOJKaMa SBe^ie hhsobh cpedpnHx h 3j.aTHnx noBai^a a noA HoraMa

^BpcTHx n.iaHHHai],a lyTHH seM.^a peKao 6hx ^y^a ce.
,
Bet cy . .

ce MHorH 03HojeHH H yMopHH nycTH^ziH n3 KOAa, caMO jom noneKH

MOMaK £ ^eBoJKa nrpajy, a.iH ycH^eHo; caMO HyKypoBa Cxana iuto
je BHCOKo AaTASi TjiaBy, na ce .lyKaBO CMemn na Mor no6paTHMa. .

y Taj Max ce d mchh /i,ocTa ^ona^ia: no 6e.ioMe ce .iHiiy npocy.io

OHO acapKO py3ieHH.io, a o^h joj cesajy Kao BapHHi];e Ka^ cy ce .

n OHH nycTHiH, no^paxiiM ^ot^e Menn npe6ai],H CBOJy pyKy npeKo

,

Mora paMena, pyKa My je ;i,pKTa^a, a 6eme Bpe^aa Kao aiHBa Baxpa.

—
HofipaTHMe, pe^e mm — ^iHJa je oho ^CBOJKa hito je 40 Mene
Hrpa.ia ?

— To je Cxana "^yKypoea, peKox My ja — to je KtH one atene

mTO je HOKymaBaiia 4a OTpyje CBora My.Ka, tp je 36or Tora cse 40
CKopo 6Hiia na poSnjn.
—
Moj no6paTHM chvcth pyKy ca Mora paMena; a ja caM
npHMexHO, Aa ce A}'6oko 3aMHc.iH0, a Ka/i, ce K0.10 oneT OTHO^e^o
nrpaTH, oh ce na hobo yxBaTHO 40 CiaHe, caA je Bet ^aKme nrpao
Ka^HKa^ ce caMO npHrnyo aenoM yseTy h neniTO joj manxao, na
Koje My je ona TaKo^e mantytH o^roBapa^ia. Ka/i, cy ce nycTH^iH . .

oh ce H3ry6HO ner^e Me^y ^pBHMa, a hh ay HHcaM bh^ho. .. TeK

nDCj.e KaA cy ce ^y^n noMe^n pa3H^a3HTH BpaTHo ce n oh a^ ona
ce HHJe BHHie Bpafea^aa, no CBOJ npH.iHii,H je OTnni^a KyiiH CBOJoj.
—
JKhbko ite^MM nyxcM ^o Kyte nnje nporoBopno hh peqn,
6ho je 3a6pHHyT, rycTe o6pBe cy ce Ha^K^onHAe na o^ih: eo sna
'leMy je npeMnm^ao; no neKa^ je ys^axnyo, 6o.ie.io ra je neniTO.
— KaA CMO 7i,0Ma cthoh ne xTe 4a yl/e y Kyty.
— no6paTnMe, ee.iH — HMaM to6om neniTO Aa pasroBapaM;
c
HMaM HemTO ^a th noBepnM a nncaM pa^ Aa th h CTapa MaJKa
,

HameM roBopy hito ^lyKne, nero ^a H^eMO neKy^a y Kpaj.

—
Ka.i, CMO 6vLAE na caMo CTa^e oh ysApKTa^HM riiacoM
,

rOBOpHTH,
—
no6po, HHJe BaJAe, ja obv CTany, MHJa je ^a je, MopaM 3a
ateny y3eTH. Ha 6am ^a joj je MaTH xpn Myaca OTpoBa.aa ona
. . ,

Mopa Moja 6nTH!

 .

168 JEAHA HOU

— Ja
can ra o^Bpatao o^ Tora a^n cBe y s&ajji, Oh ce , !

peiUHo 4a je y3Me, h to jonj oho hcto Be^e, Hcry hoH !

—
A aKO ^eBOJKa ne xTe^He c to6om Htn?.. nnxao can raja,
jep Me je TO^HKa aeroRa Har^ocT ynpenacTH^a. Iloc^e caM h to
npHMeTHo: inTa he pa/i,HTH, aKo joj to MaJKa He AonycTH?
—3a TO ce He 6pHHH, no6paTHMe, MaJKa ne te hh snaTH Cra- :

na je nee o^npaTH^a na ca^iani, a o^yx joj ce /i,aHac Ao6po na

i],ei{^Ho, He te oceTHTH na ^a My Ho^a Kyke oAHeceMo, a neKMO ^h

iflTO APyro.
— ^aKiie H CTaHa HMa BO^y c to6om ^a 6eKH?,. E to je
ly^Ho ! peKox My ja. ^y^HO sancTa, je^na ce BHAncTe, na ce Bet
. .

H aasoiecTe !IIodpaTHMe, to ne Le ncnaCTH na Ao6po...

! .

— Ja caM roBopHO Kao ^a caM y nanpe^ snao niTa iie6HTH. ..

Aah ra HHcaM Morao oABpaTHTH

Hero caM My h caM noMorao y ,

aeroBOMe no^ysety. Ea^ je 6h.io noiia HoiiB, Hamn y Kytn Bet

. .

cy ^aBHo nocna^iH, y n,e^OMe ce^y HHr/i,e je^nora r^acKa /i,a ^yjeni.

SChbko oce^wia n Mora h CBora KOBa, Beffieno nx onaKo oce^iiane
3a je^Ho 7i,pB0 yKpaj nyTa kojh bo/i,h npeKo ^ecTo6poAHn,e, a^n
,

CTpaHnyTHu,OM npaso y a. Mjteru^j. Eyi je OH^e jaKO ctpm; to

je ynpano neKa nyTaaa, kojom 6e3 Heso^e hhko ne nyTyje, c je^ne
H APyre CTpane ro^eMe 6yKBe h pacTOBH h ^aay je TaKo ji,e6eASi ,

ceHKa, 4a HOBeK h3 ^a^e je/i,Ba paa^HKyje npe^MCTe na TOMe nyTy.

Ja caM 4pKTao oa CTpaxa Ka^ mh je Kasao Aa thm nyTeM mhcah
,

CBOjy HCBecTy npoBO^HTH , a^iH ce H.eMy npoTHBHTH 6enie ysa^y^;

OH je TaKo pemno, h teko je Mopa.10 6hth.
— KaA je CBe Sn^io cnpeM^zbeno OH^a mh JKhbko npnnianyTa:
— no6paTHMe, BpcMe je ! .

(CBpuiahe ce)

AKUIHTL
f. j
 JE4HO HHTAHdE H3 ^MHAMMI^E
HEBA

Bes cvMite je cBaKOMe

04 nac nosHaxo Bp.io Ao6po, 4a 6e3
CBex^iocTH H Ton.iOTe HeMa JKHBOia, h ^a 6h 36or Tora ijeo ./ihk
Hame sen^e Mopao 6hth ca cbhm APyra^DJH, Ka^ Tor ^Bora He 6e
6h.io. Hcto laKO 3Ha CBaKH 04 nac, 04, Ky^a naia ii,0Aa3H CBexjocT
H Ton.iOTa; 3Ha ^a naM jy cvH^eBe 3paKe ^OHOce, n 4a 30or xora
,

HMaMO cyHi],y S^aro^apHXH 3a cee mxo vatHBaMO Ha seM^n. 36or

xora 4pjKHM, 4a He 6h 6eao oa 6or 3Ha KaKBe KopncxH ^OKasHBaxH
TO ABOJe, mxo set CBaKH sna, na MaKap h He 6ani noxnyno h cBe-
cxpaHO. Aae HMa neuixo APyro ^leMy mhcahm nnnieM h ca
fl,a,

HHMe xoty 4a yno3HaM one kojh nncy HMa^iH npnjiHKe AaAosnaAy.

Je .iH nana aobo^ho nixo snaMO caMO xo.ihko, ^a cyHi],e ma^e
3eM^H CBexj-Ocx n xoHiioxy y aeroBHM spaKana? Sap ^a ce ne no-
po^u cynaa y naina 4a lie cyHn;e HaJ3aA ocHpoMamnxn, Hcn;pnexH
ce, H xaKo npecxaxH ca mn^aaeM? Sap ce oho ne Moate oxiiaAHXH

H yracHXD? '$H3HKa HaM je AOKasa^a ^a CBaKo ceex^o n xohao-

xe^io ry6H spa^eaeM —
HcnymxameM y OKO^nny — h ceex^ocx h
xon^ioxy, h Mopa ce najnoc^ie yracHXH h ox^aAHXH, aKO ne Aodaja
HaKHa^y hh ca Koje cxpaHe. Ila KaKO ^a ce xo ca cyHU,eM He acch?
M^H ce 3ap BCMy HaKHal)aBa ry6HxaK ca HCKe cxpane? Ako je xaKO,
OH^a ce pa^a HExaBe: na Koju uamm h ca Koje CTpaue A0.ia3H cyHH;y
xa HflKHa/ia? — Exo xo je nnxaae Koje mhc^hm Aa Mopa saHHMaxn
csaKor, H Ha KOJe xpe6a nayKa mxo noxnynnje h xaHHHJe 4a o^ro-
BOpH.
^ocxa je BpeMeHa npoxeKAO 40K Morome 4a ce nojaBe h OBaKBa
nHxaaa; ynpaBO ohoahko, ko-ihko 6eme noxpe6HO na ^a ce npnpoA-
He HayKe 6ap toahko paSBHJy ^a 6h 6HAa Moryta Ma KaKBa xh-
,

noxesa. Sa xo je h 6h^o aobo^ho HeKa/i,a ^OBCKy snaxa ^a My je

6or Aao cyHn,e ^a ra rpeje h Aa My CBex^n, h 4a ce HHKaA y H>eMy
170 JEAHO niITAH>E U3 AUHAMIIEE HEBA

He nopo^H cyMita ^a My ce Moaie speMeHOM laj ^ap vKpaTHiH.

Ysa^yA 6h oh xa^a h nHTao o^ Ky^a cyniiy CBeT.iocT n Ton^OTa,
ce
jep jeAHHH oAroBop kojh 6eme 0H/i,a Moryt npena OH^anifteM—
CTaay nayKe — 6ho je —
6or. ^anac ce to CBe HSMeny^o n nayKa
HaM 7i,aje jacHsje, TaMHHJe h nosuTHBHHJe xnnoTese.
CBaKH te ^aKO yBH^eTH ^a nnje^Ha xnnoTesa, na Ma KaKea
OHa 6H.aa He MOifte /i,a 07i,roBopH noTpasKHBaay CKsaKTHe nayKe; a^n
je HCTO TaKO jacHO, 4a je oa Asejy h^h Bnme xnnoTesa ona najtlojba
Koja ce HaJBetiMa c^aate ca no.snaTHM npHpo^HHM ncTHHaMa h no-
jaBHMa. YnoxpeSy xnnoTese npn npnpo/iBaMKOM HcnHTnBaH.y cpaB-
HHO je Bpj.0 .aeno eHr.aecKn ^HSH^iap Tuu^ajb ca ynoipe6oM ona-
jyMa u HHKOTHHa. Ona noMaaie Bapeay cyBHx h onopnx npnpo/i-
HHx saKOHa ,
/i,aje Hayn,H Ma^io iiHKaHTHor Kyca, a^iH Moase 4a oxpyje
aKO ce cyBHffle ynoTpe6H. Hapo^iHTO je ona inKOA-^HBa OH^a, Ka^ ce
ynoTpe6H aa o6janiH.eae je^ne set nocxaB^eHe xniiOTese; jep ce
XHEOXeSOM He MOJKe 0A6paHHTH, yTBp/),HTH HH o6jaCHnTn HHKEKBa
XHHOTesa. 3a to Tpe6a yBeK npn pemaBaay npHpo^ftaHKHx HHTaiia
H36eraBaTH CBe oho eito je caMO no ce6H xnnoTeTHHHO n cyMftHBO
H c^yiKHTH ce HCK^yiiHBO AOKasaHHM npnpoAHHM saicoHHMa. Tpe6a
AOBCCTH yapoK H /i,ejcTBo y jacny h .lorH^Hy CBesy, KaKO 6h xh-
aoTesa Koja ce xote ^a nocTasH 6ap y neiiHHH aenoj 6H.ia ^orniaH
saK^iy^iaK h3 o^noca, kojh nocTOJe nsMe^y yspoKa n ^ejCTBa. —
HHTaae npoH3BoljeH.y cBeTAOCTH h TonyioTe na cyHU,y nocxa-
B.i.aHo je H pemaBano ^ocTa ^ecxo n napaBHo yscK paaiinHnxo, —
npena cxynity paaBHta npnpo^HHx nayKa na komc ce one na^iaanme
y paano ^oda. TaKo n. up. ii,OK ce Jom BepoBa.io ^a cy CBex^ocx,
Ton.ioxa, cieKxpni^nxex, 3ByK h x. a. hckc oco6Hxe Maxepnje — flu-
idum — Koje ce Ha.ia3e y BeheM h^ih MaacM cxeneny
y CBHMa xe-
.iHMa, cpaBftHBa^H cy hckh npHpoAH>ai],H cyHU,e ca bbohom Koje ne-
npecxano 3ByTin. Aiin noneM —
Kao mxo je no3naxo je/i,H0 3By- —
lete xeiio upenamatheM 3ByKa Ha od^nmna xeiia x. j. na oko.ihhv —
y Kojoj ce OHO Ha.ia3H —
Mopa najnoc^e npecxaxn 3By^iaxH aKO hh
04 Ky^a HaKna^e ne Ao6HJa, to naM ce o^nax Hanetie nnxaae: Koja
je TO CHAa mxo 0/i,pjKaBa cyHD;e y nenpecxanoM SBy^ieay h KaKO ,

Aa ce HaJ3a4 n ona ne noxpomn h ne nacxynn Bennxn Mpa3 h wpaK?

Toj ,Be^nKoj xaJHH" —
Kao mxo XepmeJi nasHBa to nnxaae —
MHc.in^H cy HCKH xHMe 4a yt/y y xpar, mxo cy BepoBa^n ^a cy
cynqeBe spaKe Jia^ne n ^a one caMO 6y/i,e y TejiHMa ncKy ycnaBany
TOUAOTuy MaTcpujy. IIpeMa tomc ne Mopa cynu,e KOJe tc ^x^a^ne
spaKe' ma^zbe hh 6nTH touao, na ce 3a to ne^a hh homhcjihth ^a
te ce Ka^ro/i. ox^a^nTH. CBaKH ypntia ^a OBa xnuoTesa na^a caMa
OA ce6e h 6e3 HKaKse KpnTHKe; jep ochm Tora fflTO ona y3HMa ca-
 JE4,H0 nilTABE n3 AUHAMIIKE H25BA 171

CBHM 6e3 ocHOBa HCKy „TonjiOTHy MaTepnjy/ Koja Mac MHpyje a Mac
ce Kpete, Mac je HeMa a Mac cy onei „x.ia4Ke' cyHMeBe 3paKe Ka^pe
4a je npo6yAP, npoTHBHa je h BaatHOJ hcthhh: 4a cyHi];e ma^te Bp^o
Ton.ie spaKe. A Ka^ 6h yse^iH 4a TaKe Ton^e spaKe nsBHpy h3 .jX^ia^-
Hor" cyHi;a, OH^a 6h to 6eao neniTO BHine h o^ ancyp^a.
OcHM OBe 6h.io je join BHme xnnoTesa Koje npeipneme noAodny
cy46HHy ne Moronie 4a ce o^pme 36or cBe BehMa Hanpe^Hor
:

HCHHTHBaEba npnpo/i,HHx, a napoMHTO Ton.ioTHHx nojaBa. 3aMopDO

6hx caMO ysa.iy^Ho Mniaoite, Ka^ 6h hx cbc noMHaao n KpHTHKOBao.
To 6b. Morao 6hth npe^Mex oco6HTe —
xaKo^e Bp.io noyM^HBe h
HHTepecaHTHe —
wixyAHJe, Kojoj 6h Ba-zta-io Bety naiKKby noKyioHHTH
HO uiTO je MeHH 3a ca^a Moryte. Aar noMeHyty caMO A^e oa CBHJy
THx xnnoxesa, h aKO caMO y HeKOAHKO peMH.
IIpBa c^^ ocHHBa Ha MexaHHMHOM npon,ecy h dpaaena je —
npeM^a ca Ma.io cpete — y noBnje /1,06a 0^ je^Hor 6epiHi!CKor
<i>H3nMapa Be^eAiuTeTa. Hpejia moj ce pa3BHJa cbbt.ioct n Ton^OTa
Ha aeroBor o6pTaH.a oko CBOJe ocoBnne. I],eRTpn<6y-
cyHii,y y cie/i,

ra.iHa cn.ia o6pTaH>a, y CAefl, Koje —

no nosHaxoM npnpo/i,HOM aa-
Kony —xeaie axoMH cyHi],a ^a ce o/i,BOJe je/i,aH 04 Apyror n ii,eHxpH-
nexa.'iHa cn^ia y cie/i, Koje ce axoMH ysajaMHO npoB^aMe, /i,ejcxByjy
je^Ha 4pyroj npoTHBHHM npaBueji, na ce y cie^ xpeaa, KOJe ce no
saKOHy MexaHHKe Mopa pasBHJaxn csy^a r^e ^Be CH^e npoxHBHHM
npaBiiKMa ^ejcxByjy, pa3Bnja CBeT.iocT h xon.ioxa. To je ocHOBa xoj
XHHOXeSH.
BH^eheMO 40ii,HHJe KaKO je orpoiiaH xoh^oxhh e^eKX cynMes,
Tj. KaKO oho orpoMHy Ko.iHMHHy TOHAOxe ffla/be h3 ce6e y ce^eny;
na 4a 6n xpeae ^Bejy xaKO cntymnnx cn^a Mor.io nponsBecxn i^e^y
xy Ko.iHMHHy xon.ioxe, Kojy cynue ma^e, Mopa.io 6h oSpxaae cyHi];a
OKo ocoBHHe 6nxH npeKo iiepe Be.iHKO. Ochm xora, xe ^Be cn^e —
iiieHxpH^yra.iHy n neHxpHnexa.iHy —
cpexaMO He caMO K04 cyni^a,
HO H KOA CBHJy ocxa^inx, oko CBOJe ocoBHHe o6p^yilHX ce n^ianexa,
na 3a mxo ce oH^a n na H>HMa He pasBHJa CBexAOCx n xonAOxa?
CyHii,y xpe6a, Kao mxo je 40Ka3aH0, 25 ^ana 4a ce o6pHe je^an
nyx OKO CBOJe ocobehc; na Ka^ ce ypaMyna ^a je H>eroB npeMHHK
112 nyxa Betn 04 npeMHHKa 3eM.T)HHor, OH^a H3Jia3n 4a ce noje-
4HHH Ae^HtH na cynMeBOM eKBaxopy o6piiy Ma^io 6paJe 04 Mexnp
nyxa ho Ae.mlin 3eM.i)nHor eKBaxopa. IIpeMHHK naJBeke n.ianexe
cyHMeBor cncxema —
Jynnxepa —
caMOJe 10 nyxa Maan 04 cyn-
MeBor npeMHHKa; a^iH ce ona onex o6pHe 3a 10 caxn oko CBoje oco-
Bnne; ^aK.ie ce Jynnxep o6plie mecx nyxa 6prKe 04 cyHi];a. Cnojbnn
npcxen CaxypnoB na^Mama cynue 10 nyxa y 6p3HHH o6pxaH>a , na
172 JEAHO I1IITAH)E 113 AHHAMUKE HEBA

oner HH na seM^n, hh JynnTepy, hh CaTvpny HHJe npHMebeno pas-

BHJaibe ToniOTe; —
6ap na noBpniHHH hhxoboj ne.
Mor^o 6n KOMe nacxn na yM 4a ce cyHi],e npn o6pTaH.y Tape
HeKO Apyro Te^o h TaKO pasBHJa CBeT^ocx h Ton^oxy. Aah on^a
Hacxaje nnxaite: Koje je xo APyro xeAo? Ha obo nena o^roBopa.
A KaA 6h npeKO CBera xora yse^n 4a HMa neKor xeiia KOJe ce
cyHii,e Tape, Han join cxojn na nyxy Bp^o Baasan saKon Mexa-
OH,/i,a

HHKC, KOJH Be^n, Aa ce npn xpeay Mopajy eajsa^ Kpexaaa nspaBHaxn,

na Ka^ to Sy^e OH/i,a necTaje Tpeaa. Tpe6aA0 6h ^aK^e noxyna-
,

^iHXH, 3a nixo ^Koja ceasl ne^a^a ce Kpexaae cynna nspaBna ca

KpexaaeM xor Apyror xe^a Koje ce xape.
Ha/i,aM ce ^a je ca^a aobo./bho jacHo, 4a xoj xnnoxesn cxoje
Heo/i,oyi)HBe xemKoLe na nyxy. A^n 4a noMencM jom je^ny, xaKoi/e
Bp.io Baatny.
IlosHaxa naMje Maca cyHMesa. SnaMO n sanpeMnny aeroBy.

IIoMotiy sanpeMHHe natn tiCMO Bp^o JiaKo h 6p3HHy kojom ce oho

o6pte; jep ce sna ^a ce oho 3a 25 ^ana o6pHe je^an nyT oko csoje
ocoBHHe; 3Ha ce ^aKie koahkh nyT npei^e je^na Ta^Ka cynqeBor
cKBaTopa 3a 25 ^ana, na no^ieii je KpeTaae no/ije^HaKO, natn ke
ce BpAO iiaKO n ko-mkh nyT npei^e Ta xa^Ka 3a je^ny ceKyn^y. Ka^i,
noMHOJKHMO Macy cynieBy ca KBa^paxoM xaKo Hat>eHe 6p3HHe, HMa-
iiCMO oKuey cujiy Kpercma. Hal^eHO je ^a ona H3hoch 182300 kbhhkbh-
^noHa MeTpo-KHAorpaivia. IIpH xone je y3exo 4a je cyHU,e xoMorena —
jeAHO-o6pa3Ha —
Maca; 7i,aK^e je to uajeeKu 6poj. 3a je^ny Ton^OTHy
je4HHHi],y —
Ko.iHHHHy Tonj.oTe Koja MO^e 4a 3arpeje 1 KH^orpaM
BOAe 3a 1" I],e^3.— Tpe6a 4a ce noxpoiuH 414 MeTpo-KH^aorpaaia. I],eo Taj
e^eKT o6pTaH)a cbco 6h ce ^aKie na 440 h neniTO BHme kbhekre-
^Hona ToniLOTHflx je^nHni^a. Ma^o /i,a^6 BH^eteMO 4a cyHn,e ncny-
niTa roAHUiH>e 12.650 MH^noHa Ky^n^iHHx MH.ZBa Ton.iOTe; a y CBaKoj
04 anx HMa 408,54 ^H^nona toh^iotkhx je^HHHi^a, AaK.ie 6h ce —
n,eo Taj Ton.ioTHH e«i>eKT cynieB noTponino sa 180 ro^HHa, aKO 6h

ce aHMe no4MHpHBa.zia Ton.ioxa Kojy cyHn,e ma^e h3 ce6e. Osa —

xHHOxeaa ua^a ^aK^ie no4 y^api^ein najjacHHJnx npnpo^HHx 3aK0Ha.
^pyra xnnoxesa, Kojoj 3a ca^a He Mory onuiHpHHJe roBO-
pHXH, jep ce MopaM h xaKo Bpahaxn na ay, ocHHBa ce na xeMHiHOM
npon,ecy. Iby cy CTBopH.iH xcMH^iapn n ohh TBp^e ^a ce na cyHi^y
pa3BHJa Ton^oTa xeMHiKHM npoi;ecoM, Tj. caropeBaaeM. Eope^ ocTa-
iiHx Heno6HTHHx pa3J.ora, Koje hy ^a^e HasecTH, AOBO.1.HO je 3a
ca^a noMenyTH caMO to, 4a je euepzuja kojom cyn^CBe Toniie spaKe
npo^Hpy Kpo3 cBa Te.ia Beka ho eneprHJa spana ^o^iaseLnx h3 Ma Ka-
KBe xeMHMKHM nyxcM npoH3Be,/ieHe BaTpe, AiiH Kao inTO peKox —
— MopahcMo /i,ou,HHJe Ma.10 6AHJKe rOBOpHTH TOMe.
 JEADO lllITABE 113 AHHAMIIKE HEBA 173

TaKO je npona/i,a.ia xnnoTesa 3a xHnoTesoM; je^na je 6H^a

npoTHBHa OBOM a APyra ohom saKony npHpo^HOM. IlHTaae je 6h^o
nocTaB^eHO h ^eKaio na pea^HHJe, nosHTHBHHje pemeue. ^i^. Majep,
npaKTH^iHH yieKap y Xaj.i6poHy, pemno je to nzTaae 1848 ro^HHe,
ocHHBajytiH ce Ha nosnaTe u ,?i,0Ka3aHe saKone MexaHnKe n acTpoHO-
MHJe, a HapoMHTO Ha saKOHe pasBHta TonAOTe Mexanu^iKHM nyieM,
KoJHx je OH TaKo^e je^an O/i, npBHx npoHa^asana. IIpoMa tome, moHe
ce TO iteroBO pemeae, 6ap y r^asHOM, cnaTpaTH Kao peay^TaT 4,0-
ca/i,aH>er npHpoAH)a4Kor iicnHTHBaaa n Kao cxo^uo ^aHainaeM CTyn-
H>y HayKe.
Kao CBaKH CTpy^HH pa^, TaKo h BeroBO pemeae npeTnocTaB-i>a
y ^HTaona npn^HMHO 3HaH>e MaTeMaTHKc, MexannKe h ocTa^Hx npn-
po^HHx HayKa, na ce ;3a to h Ha.aa3H y H>eMy ^ocTa JuaTeMaTHiKHx
o6pa3au,a h saKona y sp.io MaAo penn Hspeiiennx. HaMepaimjytH no-
3HaTH H Ham ^HTa^aiKB cseT ca je^HHM TaKo BaJKHHM HHTaaeM,
r.ie^ao can 4a 6yii,eM niTO jacHDJn, 4a iipeTnocTaBHM /i,a MHTaoii,
B.ia^a ca Ma.ao Maae SHaaa H3noMeiiyTHx nayKa, KaKO 6n mnpeai
Kpyry CTBap 6H.aa npncTynna, na caM sa to H3ocTaBHO CBe MaTena-
THMHe ^opjiy^e n o6jauiH>aBao CBe oho hito nncau, caMO yarpe^ no-
MHH.e; HapaBHO OH/],e, r/i,e ce MOVKe to viihhhth a /i,a ce KopeKinocT
3aK0Ha He noBpe^n a oncT ne ynoTpede hh MaTeMaTnime <i>opMyjie.
HapoiHTO caM caiaTpao sa nyHtno y caaiOM noieTKy payjacHHTH no-
jaM MexaHHHKor pa/i,a n KaKo ce oh nepn, Kao n Ha^Hn iviepeaa
Ton.iOTe n uiTa je to Ka.iopnja.
YBepen caM 4a ce HHcasi Hnr^e orpemno Ta^HOCT n npe-
n;H3H0CT cane CTBapn; a aEo caM r4,e r^e n ocTao nejacan, na^aM
ce 4a ke Me b3bhhhth cbh ohh, kojh snajy KaKO je tciuko OBaKBa
HHTaBa, Koja cy ynpaBO pe3y.iTaT no4y6.?Ber H3yTTaBaH.a npnpoA--
hhx HayKa, pemaBaTH na ^nony^apaH' na^HH.
^aKiie: „KaKo ce paseuja na cyuny cecTAocT u TOUAOTa.''

I
Ilpe HO niTO npe^CMo na pemeBbe nocTaB-^benor nnTaaa, 6Hte
4o6po nporoBopHTH Kojy paSBHty cBeTiiocTH h tohaotc y onuiTe.
Ton^OTa HMa Bpio mhofo nseopa, n Ka^ ro/i, je y Beten ctb-
neny najiasHMO je y ^.pymTBy ca CBeTAomfey. Ona ce pasBHJa npn
ropeay, Tpy^eiBy, Bpeay, Meniaity cyMnopne KHcej.HHe ca bo,zi,om
HiH a^KoxoAOM; H.e HMa y ej.eKTpnHHOM cBeT.ian;y n raiBancKoj
CTpyjn: jaB^a ce npn y^apy ^sajy hah Bnme Te^a, npn Tpeay, Kpe-
Tan>y h t. y^. y onmTe peKaBnin: Ton>/ioTe HMa CBy/i,a r^e HMa Kpe-
TaH>a H pa^a.
174 JEAHO nUTAH>E 113 AHHAMIIKE BEBA

KaA nocMOTpHMO naMHHe Ha Koje ce Mory Ton^ioia h

cue
CBeT^ocT 4a npoHSBe^y, ^a ce ohh ^e^e y ^Be Bej.HK€
BH/i,eiieMO
KaxeropHJe: xcmuhku upouec h MexauuHKu pa/i,. HapaBHO ^a je
OBa no^e^a BeniTa^iKa h ^a ce ne ocHHBa hh Ha KaKBoai CTBapnoM
yspoKv; jep Ka^ ce xeMH^mn npou,ec h MexaHH^iKH pa^ CBe^y Ha
Kpajan yspoK, ohh cy je^HO h hcto, —
cujia. Ona je ochobhh teh
H3 Kora ce cbh npnpo^HH nojaim pasBHJajy je^an H3 ^pyror. Cn^a
je yapoK Kpeiaay, a oho je — okubot.
,^a ce TOu^iOTa pasBHJe nyatna je nsBecna uoxpotuTba."' To je

npnpo^HH 3aK0H kojh Hema HsyseiKa. Mh noAe^ncMO cse noTpomae

Ha xeMH^me h MexannqHe, h ocTafeeMO npn TOiie, jep OB^e HHJe
MecTO ^onasueaTu je^HHCXBO npHpo^HHx nojaBa h CHyia, nero upu-
MeuuTu Beh. nosHaie pe3y.iTaTe xor saKOHa. Mh bh^hmo ce to- fl,d,

HwiOTa pa3BHJa yseK Ka^ ce /i,Be xeMH^He iiaxepHJe, Koje nnajy se-
^HKo xeMH^iHO cpocTBO, y/i,ape je^na yipyry. Hcto xaKO bh^hmo
4a ce ona pasBHJa h Ka^ ce ^sa xe.aa xapy je/i,HO APyro, Ka^ ce
cy/i,a#e, h./ih Ka^ ce Kpeky. A^h xo cbb HHJe jom /i,OBOytHO. To-
H^oxy xpe6a jom snaxH Mepuru. Tpe6a naliH Ha^Hna kojhm 6h ce
KOAUHuna xoH^ioxe, pa3BnjeHe xeMHiKHM HiiK MexaHH^KHM nyxen,
6poJHO H3pa3HXH MOF^a. /l,pyrHM peHHMa: xpe6a HMaxn rouAOTHy
je^umiuy, xj. ochobhv Mepy, kojom he ce xon^oxa MepnxH Kao mxo
ce /lyatHHe MexpoM a xeatHHe rpaMOM Mepe. JacHO je j^a. je Morylie
Bp./io MHoro xaKBHx ochobhhx Mepa y3exH, Kao mxo he Mexap HHJe

jejuna siepa 3a 4yatHHy h rpasi 3a xeatEHy. 3aBHCH ^aK^e OA name

Bo.ie.
HayKa je ^o ^anac ycBOJH^a caMO ^Ba naHEHa Mepeaa xo-
n^oxe, 04 KoJHx je je^an 3ro^aH 3a npaKXH^ine H,eJBH a Apy-
rn MHoro 6o^H 3a nay^ea ncnHXEBaaa. FipBEJeHa^HH: Mepeae
xoH^oxe ca xepMOMexpoM. CBaKH he 3HaxH mxa xo 3Ha^iH cTeueu
xoH^oxe, H 4a ra nsia oa xpn Bpcxe: PoMEpoB, I],e^3EJycoB h $a-
penxajxoB. IToiieM je Il,e.i3HJycoB ocHoBan na /i.ecexiiiH0J no/ieiiH,
MHoro je 3ro/i,HHJH 3a payynaae n 3a xo je Hajynoxpe6Hnjn. Aah je
OBaj HaiHH Mepeaa xoHAOxe npHMeftBB cano na HEKe xeiinepa-
xype, Koje o6hiho y npaKXHqHOM acHBoxy HOBe^iHJeM A0-/ia3e, h
OCHM xora ctcucm HHJe HHKaKBa «Rco^z^r«a je^HHHua, na ce 3a xo
He Mory na aera hh HpHMeHHxn xaKO .laKO MaxesiaxH^He onepa-
UEJe, Koje cy 6hxhh yc^oB 3a onmnpHEJe BCHHXHBaae xonAOTHnx
HOJaBa. Cxenen xon^oxe na^en je —
Kao mxo 3HaM0 eMunpE^- —
KHM nyxem, ynoxpedoM cnpana n cxBapn KOJe HHKa/i, He Mory 6nxH
Hoxnyno xaMHe a ocem xora MopaMO panynaxH yseK a^ cmo h npn
;

caMOM nocMaxpaay Horpemn^H, no^en h name oko HEJe noxnyHO

caBpmeHo h koa CBaKor je^naKO. Ocem xora cxenen noKa3yje pas-
 JEAHO IIUTABE 113 AHHAMUKE HEBA 175

^HKy ,o/i,HOC H3Me^y je^He h avY^^ xeMnepaTvpe, a HOKaKO h3-

BecHy, onpeAeAeny KciHinny Ton^ioxe. 3a to je 3a Hay^mo hchh-

THBaae sro^HHJn h 6ojbE Apyrn na^HH Mepeaa Ton.ioTe kojh ce ,

ECTHHa ocHHBa Ha OBOM npBOM, Ha CTeneny a^n oh npeTUOCTaB.i.a

;

HeKB H^ea.iHH, TeopH^an cienen. a He onaj Kora naM namn xepjio-

Mexpn noKasyjy. Taj Apyrn Ha^nn ^aje nan anco.iyxny TouAOTuy
je/iuHutiy, Kao mxo cy Mexap h rpaM jeAHHHi^e AjatHHe h xeatHHe.

KoAUHuna TOUAoxe, Koja sazjjeje je^an KUJiozpaM eo^e 3a je~

^au CTeuen IJeJisiijycoe, naseana je TouJioxna je^umma, uau naAO-
puja, a 6eiiea{n ce o6hmho ca C.
HeKo.iHKO npHiiepa sa o6ja]jiH.eH.e.
Iloc.ie ^y/Ker HcnHTHBaaa na^eno je, ^a je^an KH.iorpaM cy-
Bor tynypa paseflje 7.200 Ka.iopnje Ka^ noxnyno carope. To sna^iH,
KaA KHAorpaM
je/i,aH cysor kyMypa noxnyno caropn, pasBHJa xo-
.iHKO xon.ioxe, ko.ioko Tpe6a ^a ce je^an KH.iorpaji Bo^e aarpeje
3a 7.200 cxenenn I],e.i3. hih uito je cse je/i,Ho, m
ce 7.200 keao-
rpaMa Bo^e sarpejy sa 1 ex. I],e.i3. To ce yKpaxKO Ka/iie: cyB kyMyp
^aje 7.200 Ka.iopHJa.
KaMCHH yra.i /i,aje 6000, caBprneno cyBO Apso 3.300
/l,o6ap —
3900, cyamop 2700 a boaohhk oa npn./inKe 34.600 Ka.iopnja.
Il3 ncKycxBa ce sna,
fl,a, caMo peha Ko.iH^nna noxpomenor na-
TepHJa.ia Moace pasBnxn Beky KO-in^inny xonyioxe, h ^a oko.ihocth
KoJHMa ce Maxepnja.! xponin, neMajy HHKaKor yn.iuBa na koau-
nofl,

Mumj pasBHJene xon.ioxe. To sna^n: AOK.ie roA 6yAeM0 Tpomn.iH

Hcxy Ko.iH'iHHy MaxepHJa.ia, AoSnteMO n ncxy KO-intinny xon.ioxe,
— na Ma xpomu.in Mexann^iKH paA n.in xeMH4Kn MaTepnja.i, iia

nuiiio caropesaae 6p3o n.in cnopo, n x. A-

/I,aK.ie ^Ko.inqHHa pa3BHJeHe xonaoxe, 3aBHCH jcahho oa ko.ih-

Hnne noxpomenor MaxepnjaAa." KaA 3naM0 koahko xon-ioxe jioate

Aa pasBHJe nsBecxan MexannqKH paA, Motn keno Bp.io ./laKO npopa-
lynaxH kojhko ke tohaoxc pasBHXH APyrn MCxannqKH paA kojh ,

je neK0.iHK0 nyxa BeLn h.ih aiaan oa npBor

Mnc.iHM Aa ke 6hth na cbom Mecxy, aKO ce caAa yKpaxKo 6ap

yno3HaMO ca na^nnoM Mepema MexannqKor paAa, KaKO 6v. noc.ie
6o.i>e pasyMe.m OAHoce, kojh nocxoje Hsnel^y H.era n xon.ioxe; jep

TH cy OAHOcn HapaBHo o^jojuo napaaienH, na naM 3a xo rpe6a naj-

npe H MexannyKH paA 6poJHo H3pa3Hxn, MepnxH.
Kao mxo ce y npnpoAH Moate Aa Mepn na Bnnie Ha^nna, no-
HeM 3aBHCH OA Haine BOJbe Kojy LeMO jeAnnni^y y3exH 3a Mepnjio,
xaKo je n ca MexaHH^iKHM paAOM. H aera MO/KeMO Mepnxn na Bp.io
MHoro na^nna; aAH mh iiCMo noMenyxn caMO Asa, kojh cy najsroA-
176 JE^HO nUTAftE H3 AIIHAMIIKE HEBA

HHJH 3a paMYHafte, na 3a to h ycBojeHH o^ CBHJy $H3HHapa h

MexaHH^apa.
KaA je^aH paAHHK ^Hrne HSBecTan lepex na HSBecny bhchhy,
OH je CBpniHo H3BecTaH MexaHH^HH pa/^. Epojuo teno HspasHTH Taj
pa^ Ka/i, uoMHOOKUMo je^uHuue uo^uzHi/Toe Tejiera (oKe, KH^orpaMe I
H T. 4.) ca je^uHuuaMa 6ucuHe ua Kojy je Taj Tepex uo^uzuyT
(CTone, MCTpa h t. ji,.)
Ako je H. np. no^nrao 10 KHiorpaMa Ha 4 MeTpa bhchhc, csp-
uiHO je MexaHH^KH pa/i, o^ 10 x 4 =
40 MeTpo-KHAorpaMa.
IIo^ieM je MeTap cBy/i,a ycBojen Kao je^HHHi],a ^yjKHHe a rpaM
Kao jeAHHHHa BaatHHe to je h sa je^uHumj MexaumtKoz pa/i,a ysei
,

OHaj pa^ Koju no^uzHe 1 KUJiozpaM ua 1 MSTap) eucune ; h Ta je

je;i,HHHii,a HasBana: MeTpo-nuAozpam, a 6e./ie^H ce KpaTKoKe pa^H
ca mk. —
H TaKO Ka^ 0^ ca/i,a Ka/KeMO sa je^an jiexaHH^iKH pa^, ^a je
paBaH 24 mk. OH^a ce pasyne no.a aaai, onaj pa^ kojh ^Hrne 6
KH.aorpaMa na 4 CTone, jep je 6 X 4 =
24 hcto TaKo h onaj kojh
;

/i,HrHe 12 KHji. Ha 2 MeTpa, 4 kh.i. na 6 MeT. 1 kh./l. na 24 mct. h t. a-

4pyrH HaHHH KOJHM cc MepH MexaHH^iKH pa^, ocHHBa ce Ha

TeofcuHu H 6p3uHu, KOJOM OH Ty TeiKHHy Kpehe. y TOMe je c^y^ajy
MexauuHKu pafl, paean npou3eo/i,y U3 Teowuue u Kea^para 6p3UHe.
Ako h. np. KaKsa CH.ia Kpehe 5 KH.ziorpaMa ca 6p3HHOM o^
3,MeTpa y ceKyn^H, oii^a je MCxaHH^KH pa^ Te cHj.e paBan 5. Z^
= =
5-9 45 mk.
y npaKTH^iHOM aiHBOTy Miioro ce Hemte ynoTpedisaBa onaj
npBH HaHHH, jep je npocTHJH h aroAHHJn sa paqynaae; aiiH y na-
TaaHMa TeopHMKHM, napo^HTO HHTaBHMa h3 acTpoHOMHJe, Mopa
a
hoicm y aoj cpeTaMO naJBHrne
ce BHffle ynoTpe6.;!BaBaTH osaj ^pyrn,
Mace Koje ce KpeLy HSBecHHM 6p3HHaMa. —
Jom HaM ocTaje ;i,a ce ynosnaMO ca o^hocom, kojh hoctojh
H3Me^y MCxaHHiKor pa^a h tohaotc h ^a bh^hmo, KaKO ce ohh
npcTBapajy je^Ho y 4pyro;TJ. ko.ihko naM Ba.i>a ynoTpe6HTH mexa-
HH^iKor pa^a, na Aa 4o6HJeMO Ko./iHHHHy Ton^OTe, Koja naM Tpe6a,
H o6paTHo.

(HacxaBHhe ce)

f- A AHH'R
 BACA PELUnEI^T

(HacTRBaK)

y rpexy orpesHy^a a He sajaatena, CBOJoj agmohckoj cTpacTH

HOBe /KpxBe ^OHOCH, H y racetoj ce cth/i,^i,hbocth noxoTiBHBo joj
OKO c^acTR Ha^asH.
EMH^HJy je cMaxepoM na AY^Y yse.ia.
Harpa/i,a joj oa rpo«i>a HHJe Hsocia^a; h to jom HHJe 6hj.o
AOCTa, Bet je EMH^HJy h ^a^te ByK^a, h rypny.ia je y Bpx^or naj-
BHfflHx sa.ia no aieHCKy. Cbo aeno cxaae cxe^ieflo je cysana atpxaBa;
aena KopncT, H>eH0 yatHsaae, ^pyrnMa nponacT.
H Ta MaxH^^a He te 4a no3Ha EMH^HJy, h seny Maxep.
MaxH^^a, xaj Kona^ 04 Her4ainH.e .aenoxe, ycpetiH^a je jeAHor
CTapi],a, KoJH y CBOjoj <i>pnBO.iHocxn, ^a ce 30Be jom ^a je atHB,
Aa My je seh cbo n^eMennxo ocefcaBe Hsr^o^aHO, cnao je na ^aKO-
HHJe npaBe Meca^nne, a CBoj poA, CBOJy kpb je HSHeBepno. IIcKy&y^HO
je CBor je^HHor CHHa h3 nacieAcxBa ; CHpo^ia^ aeroBor 6paTa nnnixe,
a OH je CBe CBOjoj pa36H6pH3H ynncao.
KaA TO Hy PemneKx, cBe n^aMXH My cpn,e; o6y3Me ra cxpacx
3a ocBexoM, je^Ba ce Apmn, a ^a hm ce ne HS^a.
EaiH.iHJa H MaxH neMajy Ky^, hob AeninepaT hx cnonaAHe.
Bam HeMajy oxKy^ Aa atHBe.
3a ABa xpH Aana 3a6opaBe h na naHeceny nenpaB^y oa cxpane
MaxH^Ae; xa one cy sell xaKOBOM qeny npHBHKHyxe.
TaKOBa aiencKa onex Kao MaxHA^a, nayiena je na tekobo
nocxynafte, h koa H.e hhjc mxa hobo xaKOBomro; ne je^ny atpxBy
je xaKo onpaBH^a.
PemneKx npe BpcMena n.iaxH h Apyrn Mecen; nanpe^, caMO
Aa HMajy xporaKa, a EMH.iHJa jsme rnxap, na 3a6opaBH CBy hcbo^v,
H PemneKxy CBHpa, nesa. Ka,a, neBa, ^nue joj ce CMemu, a cpi],e
xyjKHo,h Ha OKy joj Moaiem qnxaxH. ^opna^Ho hOKexyje, a Pe-
mneKx OHAa r^eAH na cxpany, na r^aAH 6pK0Be.
Otaijbhha III. 12
 :

178 BACA PEmilEKT

3oBe EMHJiHJa PemneKTa y meTay, y nosopHniTe; oh ne te.

Hy7i,H ce EMH^HJa, hht 3Ha fl,a, je BO^e, hht sna ^a je He BO.ie.
Bh/ih PemneKT KaKO je koa ae h maTepe. /I,0Aa3e ;i,eBOJKe h
y^ie K04 Emh^hjg rnxap h nrpaiH Aot>y n M.ia^utiH, na OH^e
;

HHJy H nesajy.
EMHiiHJa He 3i!a jom KaKo ca PemneKTOM ctojh Mopa ra ;

je^apeA h3 ^iierMe nsByiiH-

MoJiH ra, 4a ce c bbom ho npoMeHa^H mete; aKo joj to y^HHH
noKyioHHiie My h Aymj h cpite. PemneKT 0A6HJe, Kaate je Bnme
fl,2i

caaiaibyje Her 4a 6h ^y6aBH Tpaatno. EMHinja nopaiKeHa, set bh/i,h

4a OA CBy4 ca cbhm nopaJKena
je
Ho
H PemneKTy Beh HHJe ^0 leKaaa, n aeroBa cy;i,6a Mopa
ce pemHTH.
* *
Bet ce paT sanoqeo. Cp6^H
bcahko TyKy, CBy^ na CBe
ce y
CTpane ryaJBa. Ban Je.iaHHt, BHHAHmrpeo, Bet cy yna^n.
Bp6yje ce na CBe CTpane, oco6hto y IlemTH. KomyT cbojom
pe^iH ycna^yje CBy Ma^apcKy, csy^ ce Tpaate 6opi];H.
PemneKT ne Moate OKiieBaTH. He sna na Kojy te CTpany. Oh 6h
HaJBO^eo npoTHB TypaKa, ai y TypcKOJ je nnp Cp6HJa y Mnpy
;

oprnje ciaBH. Ho^ ohhm 6apjaK0M, r^e je y ^bc pernMCHTe c^yacHO

He te ^a Bojyje HanpoTHB totob je npoTHB MeTepnHKOBHx nHTOMaii,a
;

KpB npoAHTH. Ko te 3aMepHTH TO naTHHKy, neTHaecTOro^HmaeM

po6y. Hiiao ah npaBO ha nenpaBO, naTaa aeroBa sac^yatyje, ^a
My onpocTHMO.
Je^ne Hotn 3/i,paB0 npoMHm./La mTa te ^a pa/i,H.
/!,o^e KOA ,6e.ie ^at^e" y Ka<i>aHy to je cpncKa Ka^ana.
;

Ty ce mymKa, je^an /i,pyroM npniiianTaBa, KaKO ce TaMO aoaq

TyKy; na CBaKOM JLnn,y bh^h ce pa^ocT Ka^ ^yje ^a ce Cp6HH ^patn.
CaMO je^aH Cp6HH h3 Cp6HJe na je,a,HOM MecTy caM o36h^ho ce^H
nyniH h nnje Ka<i>y. <3?ec My je na r^aBH, na acMy aniepHJa h
ma^Bape. PemneKT nnje Boieo Te ^y^e Kojn mymKajy, set kojh
€y 036n^HH. Bn^H „Cep6HJaHn,a'', npn^e aeroBOM CTOAy n ce^He ^0
aera. Oeaj ra nor^cAH h nsMcpn. PemneKT no3/i,paBH ra, h nocj.e
o6HqHor yBOAa KaKO CTe h o^Ky^a cxe, o^Max ce nosname, kojh je
KaKBC 6oje. „Cp6HJaHaH'' je 6ho ^ByMHteBaii,", eojh ce HHJe ciarao
y TOM mTO KHHtaHHH npoTHB Ma^apa ca cbojhm Cp^HMa BOJyje, a ne
npoTHB ,inBa6a'*; a^ nnaK 6ho je pesepBHpaT, jep ne 3Ha mTa Pe-
mneKT MHciH, H He Aa ce ca cbhm 3a pe^ yx^aTHTH. TaKo PemneKT ^a
AOSHa KaKO y TypcKOJ CTBapn CTOJe, sanHTa ra
„A KaKO je y TypcKoj ? 3ap on^e ce hhko ne mh^ic ^a ocio-
60 AH pajy ?"
 BACA PEranEKT 179

jOH^e je MHp —
y TypcKoj je cse KpacHo."
„A sap He tie Cpdnja niTO sauo^eiH? niTa je TaMO koa sac?"
,CBe MHpHo, HaMax^a.ia Bory HHmTHe ^a^n; mh HMaMo ycxaB."
,A Ka4 te ce K04 Bac saEOiiein? Sap ce Ba^/i,a 6oJHTe PycHJe.
Ta HHKOiiaj nna ca co6om ^ocxa nocjia, Bpe6a $paHn,ycKy, a bh
6h cie ^eno Mor.iH no^ieTH. BH^HTe AycTpHJa He mojkc BaM inKo^nxH,
HMa ca C060M nocMa. Ha niTa Bet ^leKaxe ?*
„3Hani, 6pe, ja He
•sna.m no.iHiHKe, ja caM OB^e TproBan,. Ja OB^e

HMaM noc^a „Mo^onieM' h „ry40M", a Ka^ ^o^eu Kyki, ja

ca
H/i,eM Ko^ Kanexan Mnme y B.iamKy, na aKo mh xpe6a HOBania ja

xpryjeM, a He 3HaM sa 6yHe. K04 Hac 6yHe nena, nero koa Bac. Eho
KHHtaHHHa, na h^h homosh OB^e ce6H, a sa TypcKy ce ne 6pHHH.*
,;A raxa ce nyje xaMO, ko Hpe^Bo^n bojckv ?"

„KHntiaHHH H naxpHJapx. KHHtanHH je .a,pyrH. a naxpHJapx npBH."

„^aK^ie KO je npBH KOMaHAHpeH;i,ep xaMO?"
^TlaxpHJapx."
.,A3e6aia ja can xycap 6ho, ja ne ty 4a mh Ka^iyl^ep komeh-
;i,Bpa. HMor npa^e^y h CBe Moje seM^aKe ^OBeo je Ka^yi^ep, na
fccMO ce OB^e nojecxn, nero aKo xote uaxpnjapx ;i,a nac bo^h y TypcKy
Aa name cxape 3eM.i.e onex sa^o^njeMO, OH/i,a ty niiH 3a h,hm,
OBaKo He. Sap jom n obo Ma.10 OB^e ^a vxaMaHHMo? Hero aKO xotein
npeKo ^a H^eMO."
„JoK, He ^a CxaM6o.a, hh PeniH^ nama."
PemneKx je ca^ Ha qncxo Tiomao. Jom xpn ^ana, na fee ce
Bp6oBaxn 3a npocxor xycapa, 6am je ca^ je^na HOBa perHMenxa y
^opMauHJH HO Hajnpe Mopa CBOJe cxsapn ype/i,HXH.
;

/l,oroBopH ce ca A!inn,0M, n ona je na CBe npnnpaBHa. HoBan;a

HMa 4a Mo;Ke h ^se ro^HHe jkhbhxh. H ohhx ^Banaecx AJKaxa cy
y ae, mxo je PemneKT y .loropy Ao6no. AHHii,a 3Ha ^a te ce Bp6o-
BaxH r^e 6yAe perHMenxa, xy fee h ona 6hxh.
;

Cbc je Befe npnnpaBHo. Je^an /lan PemneKx jasH KaiapHHH

^a fee 04.ia3HTH h Befe naKyje, na npx.zbar G^necy.
Bet ^a ce onpocxH. H MaxH n EMB.inja ffiaj.e.
KaA ^o%e xpenyxaK onpomxaja, oh hx saMO.in ^a ce^ny, mxc
one H yqnne, n ca^ cxane OBaKO roBopnxH :

„Kora OB^e np e^ co6om BH^Hxe, xo je Baca PemneKx. Jecx, ja

caM Baca PemneKx. ^yo caM CBe rp^ae, a,ji CBe BaM npamxan ;

Hero BH cxe, MaxH, KpnBH cBoj Hecpefen n;e.ie nopo^Hne, Hnje BaMa
HHKO KpHB nero caMH bh; bh OKa.j.acxe Bamy ,a,yniy- Mecxo /i,a BaM
ce ocBexHM sa rp^ae, ^ajeM BaM eBO Ma.10 noBana Aa Moatexe Ma.ao
atHBoxapHXH, H pa7i,Hxe h naxnxe ce Kao mxo ce ja naxnM, a ncno-
Be/i,aM npe^ BoroM h npe^ BaMH ^a caM neBHH, ho xa MaxH.i4a,

12*
180 BACA PEUIIIEKT

niTO je BaMa CKpxa./ia Bpax, CKpxa^a je h MeHH. Ja E^ear ca^ y paT,

H aKO ce BpaTDM, n iia r^e uac bh^hm OBaKo 6e3noc^eHe n ja^He
HecpeTHnii,e. oh^t, ce /ipjit'Te o/^ Bace PenineKia. H th, EMiyinjo,
onepn ^iary TBOJy, Kao iqto ty ja lyt/y JbRvy ca Mene KpB^v npaTH.
A aKO xe jom je^ape/i, laKo HaljCM, OH^a 6ojbe CKaqn y 4yHaB. 36oroM!"
BaiJ,H HJi Ha CTO Hoeai^ h y/i,aiH ce, a one ySeseKnyxe je^na

y APyry r.ie4e, je^Ba Mory k ce6H ^a AO^y.

PemneKT ce npejaBH 3a xycapa. Joiu OHaj a^h je onpaBJtfH
y cBoj ^eno. AHHii,a My cie^i/.
*

Iloeie iieTHpfl Re^^Jbe PemneKx je Bet y Baxpn, h iiocie xora

o/i,Max Kan^ap. BHH/i,nmrpei], q Je^iaMnK naiipe^} jy, MaljapH ce iio-
B^ane naxpar. h xpa^Ke r^e fee ce onex cKynnxH. Heivia ^ana 6es
6op6e. y onacHOM naKBOM naxpo^npafty, xy je PemneKx aKO y ;

npexo4HHU,H, H^ y 3acxynHHii,H, PemneKx He CMe «i>a.aEXH CBaK ce;

4HBH iberoBoj xpa6pocxH.

Bet je cxpaatMemxep. ^onycxHme My r^e je Moryte n AnHi^a
xy ^a Moaie 6hxh, h sancxa imje hm 6H^a Ha mxexy, jep je 6o./iHe
H paaeHHKe noc.iy3KHBa.ia. Ko/i, Kano.iHe enace najopy jkhbox,
noce^e je/i,Hor y.iaHCKor ^ahMaHa, h xo rpo4>a. Ha xo nocxane
iiaiiMaH. Ho J^HH^Huirpeii, ocbojh Heinxy h PemneKx ca cbojom pern-
MenxoM 4o^e ^o BejHKor Bapa^a.
Ty ce HeKo BpeMe saOaBH, 40 k ce BOJCKa onopaBH, h 6oJbe
ycxpoJH. Ca/i, ra xxe^ome npeMecxHxn ^a Bojyje npoxHB Cp6a. Oh
ce jaBH H saMOjH ^a ra ocxaBe, ^a je roxoB npe r^iaBy H3ry6HXH,
Her Aa y ApymxBy Poace lUaHAopa cpo^ny KpB npo^HBa. Ko^ Apyror
ysejiH 6h 3a HenocyiyuiHocx, ho oh xaKO je 6ho Bet npnsHax ^eAHJa,
Aa My HHcy 3a 3^0 npHMHAH, ho ji,i^m,SiAE cy ^a te dnxH Ao6ap h
npoxHB APyror.
Ho 36or xor. uixo nnje xxeo ^a n^e iipoxHB Cp6a, MHorn ce
MproAH^H, H y caMOJ H,eroBOJ perEMenxH no'ieme r^eKOJE BeroBoj
^oja^HocxH cyMH.HiiHXH. PeuincKx je cse xo cxpnJbHBO chocho,
3Hao jeAa xo n3Bupe h3 3aBncxH, a CpncxBO hm je caMO BeHx. Ho
xo^HKO HM je nnaK Kaaao, ^a ce 36or xora ne te 3acaA ynymxaxn
y ^HyHecyKo6e, ho ^a He te xo hh 3a6opaBHxn, n KaA Aot^e ^o 6oja,
nasHte Ha 6ojhom no^y Ha CBOJe HpoiHBHHKe, uixa te ohh hohh-
HflXH, a OHH HeK nase ua aera, na 4a bh^hmo ko te ce nocpaMHXH.
4ol>e npo.iete n 3an0HHe ce hob Bojenn noxo^. ^ Toj npsoj
KaMnaifcH ^oi/e PemneKx y Kop tjCHepa^a /l,aMJaHHha ; 6am KOMan-
AaHX 3a Hiera.
^aMJanHt Aotje koa D^n^aKxase, koa 3at)Be h Tnce, jypnmeM
npoApe npeKO Mocxa ca upBenoKancKHM daxa^BonoM, kojh KOMaH^yje
 BACA PEinnEKT 181

/i,e.iaja «i>e^4BapH, onex cpncKe rope ahct, h np ^MeTHy noc^e Kap-

repoBy 6pHraAy, Koja xy nocTpa^a. Jl,o%Y 1 noMot 6aH0BH xycapH
H AparoHH. Ca^ be PeumeKTOB ecKaApoH jypHiunTH Ha Aparone.
Taj ecKa^poH Kao 6yJHi;a HaBa.iH Ha ^parone. EcKa/i,poHCKo Kpn^io
TAG je PemnsKT 6ho, yna^He y ryatBy Oaui ca ohdm o^e^LeaeM 4pa-
roHa, r^e je 6eo AparoHCKH ^hbhshohckh KOMaH/i,aHT, Majop. II y
Toj ryjKBH, melee, nosna PemneKi CBora MOBeKa. To je 6ho oHaj
pn'MajcTop, 36or Kora je 6ho Ka/KH>eH h npeMeuiTen, a y CAej\, Tora
niTO je TaKO cxpa^ao, — Taj hcth, c khm je y KaHij,eiapHJH ohhj
a<^ep HMao. Taj nerAauiftH pHTMajcTop o^Max y noHexKy 6yHe iipe-
MeiiiTeH je y TiparoHC, jep je aeroBa xycapcKa perHMenTa Ma^apHMa
Dpeiu^a, a oh Hnje xxeo c ftHMa, xe xaKo npeMemxen aBancHpa.
Hh AparoHCKfl ui.ieM Huje ra Morao ckphth npe^ PeoineKxoBHM
OKOM, na H Majop je Ha npBU nor^ie^ cnasHO PemneKxa. Ta KaKo
He 6h no3Hao ryjy PemneKxa, onaj npoxoxnn xycapcKH.
PemneKx kuko ra CMOxpH, o^Max san^aMxn, homhc^h 6oaie no-
M03H, na Hajnpe jypHe ca6^i)y y 6ok Tpy6apy, kojh My CMexao, h y
xpenyxKy H3Ba,zi,n, OBaj na/i,He, koh. My o^cKoin, a PemncKx je^HHil
CKOKOM je Ha yieBOM 6oKy Majopa, a ce6H na /^ecHo, h y hcth Max
Hcnapnpa MajopoB 0A6paH6eHH Maxaj, h 0Ace6HHM yAapH,eM y naxy
noce^ie My Bpax Ao noyiOBHne, na mxo Majop cpymn ce n ca6iba mv
3BeKHe. PemneKx AO'iena Koaa 3a y^ap, a Bet oko H>era cy ^paronn
Ha 6yjbyKe pacxy^ienn, npeMexnyxH, na Beli Tpy6e retiaite komc ;

yBO, KOMe HOC je xy ocxao, n xo cbc 3a th^h nac. PemneKx AO/T.a

Koaa MOMKy, a oh ca ocxa^HMa jypn /i,paroHe, ,a,a cbh ne nsMaKHy,
h Bnnie npona/i,He Her mxo ce cnace.
IlocAe CBera PemneKx HHJe xxeo a^ n^e ^a r^e^a CBor ^yuiMana,
a Aa My ce o^h oceexe HayaiHBajy, 3aA0B0^H0 ce koilcm Kao Tpo-
a>eoM, a Apyrn kojh cy xpavKH^n h HamyiH cy niHtapa y Majopa.
PenineKx anaHcyje 3a o6pyiatiMaHa, h 6yAe noxBaibeH.
Ca^ ce onex noKasa koa Tannje Bn^iKe, r/],e je ^aMJanflt K^anKy
H3 6.iaTa HSByKao, to jecx, /i,a ne nonpaBH ^aMJaEHt, H3ry6.3)eHa
6HXKa, a Mopa^a ce uonpaBHxn hobhm jynaniTBOM.
Ha onex PemneKT xy^e ce Kao 3Maj koa Ilatacera, r^e cy
noxyieHH BHHAHmrpeu,, EI^hk h JeAsmEh. h Ilemxa Aot^e y pyKy
Ma^apa.
y hcxh Max ^aMJannli OKpene ce na Ban,, ^ai^n- ce na Pei^OBv
6pHraAy Aa joj npeceye noBpaxaK ; norHue Peu,, 6pHraAa pacnp-
,

mxena, h noxBaxana n y xom nanaAajy onex xy je PemneKx.

CaA onex no6eace BHHAHuirpen,. JeAsc^Eh. 6aH cnycxn ce Ao^ie
HH3 4yHaB. JcAaH AGO Mai/apcKe bojckc ocTane Aa ocbojh Bvahm-
rpaA, a ocTa^a Kpene ce rope na 6eHKH aPYM, h Aa ropay YrapcKy
182 BACA PEmnEKT

04, AycTpHJaHaii,a o'lHcie. Y oBoj bojci],h je h PeraneKT, oner no/^

^aMJaHHteM.
Once^Hy By^HMrpa/i,.
A mxa pa^H capoTa CTpHHa, ^iHKa JocHHa y7i,0BHi],a?
Join 3a JKHBOxa hrhsl JocHHa, oh h OHa TaKo cy y/i,ecH.iH, ^a
Ka^^ Koje Kora npejKHBH, saocTaBuie cbo HMaae yaiHBa, ynpaso cxpHHa

Aa yatHBa, a noc.ie aene CMpxH ^a CBe ocxane aeroBOJ poa^hhh.

Oh TMpe, H H>oj, xo jecx, cxpnHH, CBe ocxane na yainxaK. Ho y
BeroBOJ xoj xecxaMenxn 6h^o je joni^iy^HOBaxHx hckhx pacno^araaa.
"^HKa Joca ympLO je, ho HnaK o^psKao je pe^, HHKa^ HHJe BHme
CBOJe poi)eHO mbcto, CeHxaHApejy noxo/],HO, h onex je ocxasno je/i,HOJ
ij^pKBH, T^e ce po^Ho, xH^a^y *opHHaxa. HaiHHno fl,SiJbe ^lerax, 4a

ce nocAe aene CMpxH no^oate BHUie XH^a^a ^opHHaxa, na 0^ Kajiaxe

xor Kannxa^a HMa ce yA^xn KaKBa Banana cnpoMauiHa ^eBOJEa
sa BaibaHor saHax^njy. Ha on^a ocxaBHO je HHByxcKoj CHHarosH
HeKo^HKO cxoxHHa, H ^DByxH cy y CBOje BpeMe, Ka^ cy hobhc
fl,o6nAii y HOBHHaMa saxsa./iHyiH, h ys^nrAH Kao neKy pexKOCx xo^e-

paHiiHJe. Ha joni ocxaBHO nuneuixo h neKHM o$Hn,HpcKnM ^paj^aiia^

CHpoxaivia, KOJHMa o^ po^nxe^a HHJe HHfflxa ocia^o, n Mopaie cy
nofflxcHO HtHBHXH 0^ CBor pyKo^e^a.
TaKO MHKa Joca ympLO je Kao mxo je atHBUO, Kao e^eranxan,
MH^ocxHB oco6eH.aK, H xy ejieraHii,HJy n nocAe CMpxH, ca^a Moaiem
BH^HXH y By^HMy y cpncKOM rpo6^Y na aeroBOM cnoMennKy.
Ilocjie ReroBe cnpxn ca cbam ce K04 cxpnue npenHa^m.ao. Ona
HHJe Bo^e^a aeroB po^, Kao mxo xo o6nHHo koa cxpnna 6HBa, h
OKpyaiena je 6H.ia xy^nii ^y^na, h atencKHMa, noHaJBHUie yj.H3Hn,aMa.
CxpHHa je 6HAa Beti jaKO npeKo ceAaM7i,ecex roAHRa. Y npBOJ
M.ia^ocxH, jom Kao ney^axa, Mor^a je HMaxn 6ypaH atHBOX, n Mopa^a
ra je niviaxH, a xcwko h caMa Kao „M0AHCxKa"
cnrypnaje, mxo je

y Kyty npHMDjia MAa^Hta, kojh je y npBOJ

HensBecHor B.aa4aaa
M.ia;^ocxH CBOje HMaac noxpomno, h xo M^atjer ofl, ce6e; a^ y xe^ajy
BpeMena nocxa.ia je xaKo cxpor MopajiHH cy^HJa, ^a y H,eH0M Kpyry
Koro^ xeK OH/i,a ce sa Ao6por /ipaiao, aKO je Kpo3 H.eH0 pemexo ii,o6po
upomao. A ^a je MAoro pemaxa^a, ocoShxo aeroBy poA^nny, cynae
HCMa. H 3a xo poA^nna Kpo3 aeno pemexo HHJe hq upom.ia Haj6oibe.
06h^ho Koju cy y M^aAOCxn npom.iH Kpo3 6ypaH pa3H0BpcxaH
atHBOx, KaA- hm noc/ie nocao Bp^o Ao6po HAe, 3a6opaBe CBOJy
npom^ocx, n cxporo KpnxHKvjy n ocyijvjy one, kojh xo ncxo paA©
mxo cy H OHH y M./iaAOcxH mhhh.ih.
TaKO KOA cxpnne 6ho je y mhaocxh jeAan tochoahh Ka.ie-
npaBn rocnoAHH, h mxo je oh peKao, xo je AP'-^a^a
«>aKxop, HHa'ie
3a CBexo. Taj Ka.ie«i>aKxop xaKoijep HHJe xpnno poA^any, Koja je
 BACA PEinnEKT . 183

6ajarH 36or PemneKTa h CieBaHa nocTnt^eHa, Hero je CKynno oko

CTpHHe Te jAUSE^e, KOJH te npe^ h>om vBeK poA6HHy pemexaTH. h
nasHTH ^a ce ko 04 ae He yByiie.
CnoMeHVTO je KaKBHx je .lennx CTBapn 611AO y ^HKa Joce. CKy-
noi^ene CH^npcKe 6yH,Ae h nsBpcne c.iHEe, cse caMH peMen,H ciiHKapcKe
yMexHOCTH H Apyre TiparonenocTH y ^paroM KaaieBy y cpe6py
H s.iaxy.
IxSifl, cy Mat;apH Ly^HJi once^iH, cxpuHa ce HHJe sa BpeMeiia
H3 rpa^a nce.iH^a, ho HHJe hh Jior^ia; jep xaKOBa atencKa, Koja
je ne^ecex roAnna aiiiBn.ia y naJBekHM yro^HOCTHiia, 6e3 npecxanKa,
nixo HO Kaaty Kao 6y6per y ^ojy, totobo pasMaiKeHa, Mopa^a ce 04,
cxpaxa pa36o^exH, KaKO je cemo ly^a ^a te Maijapn rpa/i, oncecxH.
H AOHCxa na npBH riac, ^.a cy Maijapn xy, AO^HJe cxpnna
cpAo6o.iby H Aesie y KpeBCx.
CxpHHHHa Kyta je na ne/i,ecex KopaK^iaja o^ cxoHo6eorpa/i,cKe
KanHJe, a je/i,Ho ^Becxa KopaK^Laja 04 najiaxe „KOMaH/!HpeH/i,epa.''
Ty te jypHm HajacemtH 6nxH.
TonoBH pH^iy, npase ^6peiuy" h Bet cy xaiio, r^e je cnojieHyxo
H HaMHHHyiH. Bet HMa BHme Spema. JypHinn ce, 6yAy najnpe 04-
6HJeHH. Ca4 ce aano^e Ha hobo jypnm. FpaHHuapH h Ta.iHJaiiH
6paHe ce jyna^KH. Ty ce jynaHKH ^pjKH mecTHaeciro^nfflBH M.ia4nt
I^aBep-HflKOjiHt CeHXOMamaHHH. na ^e^EJa CxoJKOBnti, .latMan 04
xa.iHJancKe pernMenxe HeKonnjepn. "BeHepa^ XenuH oc^oB^teH Ha
npe^ajy npe xora, He npe^aje ce.

CaA ca cbex cxpana jypnm. Xeni^H ca CBOJHMa xyne ce o^aJHO,

oco6hxo FpaHH^apH; ho mhohitbo h 0AynieB./i>eH.e iiatjapcKe bojckc
npeoAO^ie. XeHn,H 6affl xaiio fl,o na.iaxe sKOMaH^HpeH^epoBe" koa
6eAeMa npn jypnmy jyiiaHKH na7i,e, a Matapn ca CBHJy cxpana
py.i.03i pyniiy, n caB rpa^ 3anjiaBe.

Ty je caA hoko^b. Korn yxsaxe, yoBJy, npoSo^y. rapHH30H ce

OA ^ecxH npe^aje. oa necxH noB./ia^iH ce y 6op6H je^naKO y opyat-
HH^Ko s^aibe H y Apyro 3AaH,e, y 6afflXH, oa cxpane Hcxoime
npaiia /l,yHaBy h Ilemxe.OsAe 3arBopenH rpaHH^aps ne npcAajy
ce,HO y o^iaJHoj 6op6H HsrHHy.
IIo6eAHOu,H HHcy yBaatH.iH ay^khocx h ysBHUieny xpa6pocx
IpaHnqapa, oieBa xo.iHKe ^ei],eH6patLe xo.iHKnx cecxapa, h nyatAy
MaJKH n .i>y6a, h y 6op6H c.io6oAa je 3aKa^aHa KpB.-i)y HeBHHOx.
Taaio TAe je XeHn;H nornnyo, Ha hcko^iheo KopaKytajn, na cpeA
nHJai],e BHAHtem ^en cnoMenHK, a na aesiy HanHcana HMena CBHJy
XHX jynaKa, h KaA onyA npo]^exe, cxannxe, h npo^axajxe CBa xa
HMena xo je jyna^Ka inxy.La, h Bame ^HxaH>e, -sa anx je MO^HXBa.
;

Cnpoxa cipHHa, KaKo je ^y^a jypnm, 6ani oa cxpaxa ynpe.

 ;

184 BACA PEfflDEKT

I oc^e ocBOJefta, Ka^ ce onei cse CTHUia.ao, y Kyhn K04 CTpHHe

CBe iipayHO. HeMa CTpHHe, nena ch6hpckhx ^yh^a, hh .iHKOBa, hhth
4paroij,eHocTH ocxa^e. Ho co6aMa cee noBa^ano, noiioM^eHO. Je^nn
Kaacy /T,a cy xohbhah pasHe^H CBe xe ^ene CTBapn, 4pyrn onex
Kaaty, ^a cy y.iH3ni],e ca rocnoAHHOM Ka.ie«i>aKTopoM iiocaKpHEaiiH
/i,0CTa Hx xaia h iiar^a o^neiia, h AOAHHJe, Ka^a je 7i,om^o
TO fl,a,

AO KOMe je ^omiio KaKBO Aparoi];eHo napie ea KOMaA y na-

fl,eo6e,

cj.e/iCTBo, Mopao ce 3aA0B0^i.nTH chmo ro.iHM hhcmom y TecTaMCHTn.

TaKO caasa ^iHKa Jochhc Kyke xpaja.ia je camo no cxo-ieta,
H npo^e ca „ my mom."
y OBO ,/i,o6a je h cnpoxa Mapaja y ^e6jHHry yMpia.

^pyra, Beta BojcKa no4 ^aMJannteM, K^ianKOM h Hat^-DIaH-

4opoM roue AycxpHJaHi],e. BHH^nnirpei], ocxaBH KOMaH^y, a npHMn
je ^enepa.i Be^i^eH. Ho hh oeaj nnje ycneo. Mai^apcKa Bojcica oyJHO
Hanpe/i,yje h 6opH ce ca naJBetHM o^ymeB^beaeM. Uoni^Zby h3 Hxa.inje
t)eHepa.aa Bo./i/i,eMyxa, kojh ce y Hxa.iHJn o^-iHKOBao. A^ ko/i, Hai)-
niap^OBa nao My ne^a ^lasopHK. Ty je 6ho o/i, xe xpoJHi],e noxy^ien;
c

noc.ae7i,H>a BojcKa, Koja ce Ma^^apHMa onpexn Mor^a.

Ty je H PemneKx. Bet je npe 6HXKe nocxao KanexanoM, /1,o6h
sanoBecT 4a y^apa na aycxpnjcKo je^Ho ^Kape"; y kocom npaBi],y
Kao 6yJHi^a cnycxH ce na Kyx o^ „Kapea" h upoAepe; .lOMe ce
6ajoHexH, Heniai],H no^ koh.ckhm KonnxaMa npeMciiy ce, set cy pac-
npmxeHH h noraaieHH. Ho y^iann ^oi^y y noMot, 6ai],e ce na PemneKxoB
ecKa^poH, H y npBH Max ofl, Eona^a Mwiorn ce npenexny, h PemneKx
4,a ,retraite^' xpy6HXH, y bcth Max y^apn APvrn xycapcKH ecKa^poH

PemneKxy y noMot, h /i,eraaiHpa ra. J[ojsi obh y.aane xyKy, /i,0H/],e

HMa PemneKx BpeMena ^a ecKa^poH na hobo *opMHpa, h seii Ka^
je roTOB BH^H ^a je je^an KHpasHpcKH ecKa^poH nanepen na OHaj
xycapcKH ecKa^poH, kojh Bet y^iane npeMcte. PemneKX 6ai]iH xaMO
OKO Kao coKO, H3MepH sro^Hy ^a^HHy y xpeHyxKy, sanoBe^H ^axaK"
na njbecHe ca BetoM kobckom xhxphhom na KHpasnpe. PenineKxy
0/1, 6p3HHe Ha Ka^HaKy ^leiieHKa ce caBHJa, caB je npe^ierao na Koay
ca6.i>a My na^ r^iaBOM KoacKOM Mel^y yniHMa npyateHa, 3Ha h kv^ te
rpyxHyxH, ca cbojhm KoaeM H3Meij ^bc KHpasnpcKe KoacKe riiaBe,
Ha HO^ynpeB ce na senrHJH, ^nrne ce, na y/i,apa ^^ecHO, .icbo. Be.iHKn
EHpasHpcKH KOH.H, MaH,H xjcapcKH y aiccxoKOM cy^apy, r^eKoJH no-
KJiei];Hy, ho PemneKx c HeK0^Hii,HH0M HaiHHH coKaK, xy ce ca^ ceqe

c K0H.a ^yna je^an /^pyror, h r^e je PemneKx, na Ka^ JA^V^

6o,zi,e,

KnpasHpa no KpecxH m^ieM My ce naKpHBH, r.iaBa My ce HHJa. n.i

Hcno,4 nasyxa My -y xpenyxKy ca6.j,y cjypne n nsBa^H, na onex
xpeter no o0pa3y Ma3He. KnpasHpn 6erajy, xaKO ce CFe xpy6H
 BACA PEIUIIEKT 185

Mac aTaK, yac retraite, h AycTpDJaHi],H cy pa36HJeHn, niTO Moate,

noB.iaqn ce Haxpar. H PemneKT ^o6HJe ^Be pane, Ha pyii,n h na
leAy, uiTO je Haj.iei[ma pana, Ta ji,miE jynaKa.
Obo je 6Hyia Haj.ienma node^a y
i],e^OM paxy. Tyje 6ho Bpxy-
Han, c^aBe sa Mai;rapcEy BojcKy. HHcy y to Ao6a noce^H By/^HM
/I,a

H3ry6n.in ^y^e h Bpene, h ^a je h xa BojcKa xy 6Hyia, hdko ne

6h iiyx K Beqy npenpe^HO. Ho xo Ha cxpany.
Pacnope^H ce Koje Ky;^ BOJCKa. PenineKx te Aotn, ca cbojhm
ecKa^poHOM Ha miai^HJy y necxy E. h xy te ce h Ayjse 3a6aBnxH.
Ty te My ce sa KpaxKO Bpene h pane Hs^eynxH, Koje HHcy
ouacHB.
^o6ho je H ^eKopau,HJy sa xpa6pocx.
KaKO ce ouopaBHO oh , CBOje nociOBe jieno onpaB^a , n xy
'iBKa Ha fl,&Jb\ sauoBecx.
y Mecxy E. je/i,aH KyLa cBaKOM oxBopena.
.len Ma^in /i,Bopai;:
04«HnnpH o^.ia3e xaMO, na -i-a^e /],0Malinuy KaKO je rocxo^y6nBa,
na noKpaj xora yMn.i)axa, na n aKo nnje 6ani ca cbhm M^a^, onex
je y Haj6o^HM ro/i,HHaMa, h „^ty6Be4ocxoJHa." Ona je y/i,0BHi],a, n
xy cy Bet OKyKa^in.
PemneKx 3Ha
y KaKBOM je iiecxy, ii to 3Ha /T,a je xy Maxn^^a.
To oho Mecio, 04 Ky/i, je EMH^nja h aena Maxn ncnpe^ MaTH^Ae
je
H36er.ia, na n xo BpAO ^oSpo 3Ha: fl,si Le ce ona n fteiviy /i,o6pa
noKasain, Kao ro^ mxo ce noKasa.ia n npaMa ^n.apcKn" Knpasnpa
H y^ana, jep aoj je xo CBe je;i,Ho, ona je y xosie nKocsiono.iUTKnHja"
n CBe Bpcxe Tpyna npHJaTe.i)nn,a je. npnMa nx.

PemneKT ca cbhm ce onopaBn, n o6y^e ce napa^HO Kao Koaa-

HH^KH KaneTan, na npcHMa ^eKopaunja, ^a noxo/i,H Mn.iocTHBy
rocnoj^y MaTH/i^y, Kojy cy Beh cbh o*nn,HpB uoxo^ear no ynyTCxny
PemneKxa, n no KojuMa ^ao ce nsBHHHxn, mxo je jom^oca^ 36or
pana noxo^nxn nnje Morao.
PemneKx je KOMaH/i,aHx uiTan,HJe, naxoje Bet ^aBHauiBH o6n-
^aj, /i,a KOMaH^anx n o<i'nn,npH TaKBHM KvJiaMa npBy Bnsnxy yinne.
Oco6nxo MaxH.a^a je 5H.aa Mynena ca CBOJe rocxo^ySnBOCxn,
joni 40K je H noKoJHH rocno^nn ainnno, na n ca/i,, Ma y],a je y7i,o-
BHi^a, jep joj rocno^HH cxapn npe no ro,/i,nHe yMpto nonyianino ce ;

n OH Kao cxpnna, pa36o.iH ce n yMpe. Ca^ je Maxni^a y40BHn;a,

n y i^pHHHH je, a xaKOBa u,pHHHa KOKexHHM y^OBHi^aMa 4o6po cxoJH.
PemneKx yinnn BHsnxy. PemneKx esvaqa^o Kao ^e.mja ne- ,

no3Ha ra, /^ona^a joj ce, mecae MaxH.i/i,a xanan 6n sa ay i^yne-

THJa 6ho. IIpnjeM o^ cxpane MaxHyi/i,nHe Hspe^an. Ona aera ne
no3Ha, a.1 nosna oh ay, h ne je^ape^ AO^npne 6a.iMaK, na ^a
186 BACA PEUIIIEKT

ca6^y H3Byqe, cpii,e My n^aMTH, a^ onei ys^pxtn ce. noc^e KpaTKe

BH3HTe npenopyHH ce h o^e.
MaTH^/i,H Aona^a ce Kanexan , HHJe ra nosHa^a , a^ HnaK
noKpaj CBer Tora Ha ay npaBH Heo6HHaH
yTHcaK, y je/i,HOM Marno-
Beay joj je cHMnaTHian, y APyroM ne, xaKOBO ^HU,e je y JKHBOxy
Bet BH/i,nAa, na y cnoMeny MHoro6poJHHx .z&y6aBHHKa ne sna je a Ka^,
roA TaKOBor BOiie^a ha ne. Hnje aa hhcto. /l,^tie py^iaK, na be
ra OH^a 6ojbe yoqHTH, ^a ce cein na Kora HaiHqH.
Cyxpa ^an noni^e ^H^exy aeny, na on^a ocTa^HM o<i>nn,HpHMa
'

;i,a Hx no3HBa sa npeKcyipa na npHJaxe^cKn pynaK.

Cbh ce o6eiiajy
cbh cy na py^Ky. Mn^ocxHEa npece^aBa, a ^o
KaA npeKcyxpa,
Be Ha AecHO PemneKx.
Ca^ ce Bet je^e, no o6h^hom xnnapy, Ma^o ce pasroBapajy,
a MaxHyi/i,a je^e rycxHosHO KaA ap^h nexoKpaKaxy BH^yniKy a
, ,

Ma^H npcx VBeK naAHrnyx Kao y npKoc, pyKe Ha^uBene, na ncnoA

xpenaBHii;a noxajno norjieA 6an,a na PemneKxa. PemneKX onex na
H>y MpKH nor^eA 6an,a, mxo onex MaxH^^a sa KOKexepnjy ap^kh,
jep KOA jyHa^Eor HsrAe^a ^y^H h KOKexan nor^eA je HaMpmxen,
H XO HM A06p0 CXOJH.
PemneKX npeMete Kao oa jublaq HoaseBe, KamnKe, na npnMexn
Ha KauiHU,H rp6 ym,jbe6jbeB n hmc npna ^Ba nncMena; xy je n
, ,

apncxoKpaxcKa Kpyna yjK^e6ibeHa.

^ol^e BpeMe ^a ce lauie Kyi;ajy. Ty je uiaMnaacKO a^i oco- ,

6hto «5hho xoKajcKO BHHO. YenaAe ce rocxn, a^ 6oMe n /i,OMatLHn,a.

Oa MaxHiLAHHor Ka^ndpa aiencKe Ao6po nnjy, oco6nxo <E)HHa BHHa,
jep y 6ypH0M acHBOxy CBe to HayMH^e cy.
Kyii;aae, Has^paB^aae h HasApaB^aB&e pe^OM n^e.
PemneKxy npsa Ha3/i,paBH AOMatiHn,a, ca^ te oh onex yi,0MatiHn;H.
/I,HrHe ^lamy ^a ce 3axBaAH h ^OHCxa saxsa^H ce na rocxo-
,

npHMCTBy, H TO OBaKO :

„MHAOCTHBa rocnoi)0 Hcnnjam OBy TianiHii,y y Bame 3ApaB^e,

!

a y HMe nac CBSJy, ^a Ayro noaiHBHxe. ByAyta cmo mh bojhhu,h,

H Ayro OBAG ocxaxH ne teMO, 3a xo paAH cmo HMaxH KaKaB cnoMen,
Aa ce Ha Bac cetaxn mokcmo. Y paxy je o6nHaj h nyxa^iKaxn h I ,

caMH HanoiieoHOBn tjeHepa^iH cy tagkoje, ao Ayuie ne u^aqKa^H,

HO y cnoMen BeMHXH ca acxaia cepBHce OAHe.iH. Ja y3HMaM c^o-
6oAy xe ty OBy KaniHKy 3a cnoMen 3aApsKaTn h oahcth a jom ,

Aanac npeA Bene fl,oh.^ ty Aa ce jom jeAapeA h3bhhhm."

BypHO „khbho" 3aopH. O^ni^npn cy MHC.aH.iH Aa je xo neKa
3aAora 6yAyte iby6aBH Kao neKa Kanapa 3a Kanexana
, cbh My ,

rpaxy.iHpajy h no ABanyx ce ca rocnoi/OM KyD,ajy.

 BACA PEranEKT 187

KaA je PemneKT ty Ha3;i.paBniiy HspeKao, BSiJbASi npsH nvT je

y ffiHBOTV ciarao, jep teko ^OHCia HHJe iiacino, h Moai^a te my

Eao niTO je cpeTan h 36or Tora, h.i nnaie npececxn.
Ho H Main-Ma, KaKO je bh^h.!^ Aa KaneiaH KamnKy y ijen
Mete, 36yHH.ia ce n CHy/K^nja, CBe naonaKO na nnxaaa oAroBapa;
H3ry6H.ia je Her^amay CBOJy iipo^pat.^bHBOCT, uixo cy onex o«I>^^^p^
npDMeiH.iH, a.i Tipara.iH cy Aa je ncKpena ^y6aB KanexanoBa 6yHH.
KanexaH ^a 3HaK. AHrny ce, saxBa.ie n 0/i.y-
KanexaH je Be.iHKH KOMn.iDMeHax HannHEO, a.i h3 oqnjy ja-
pocx iiy cesa, oco6hxo Ka^ nocieAaa nor.ieA na ay 6au,H.
Ka4 cy oxnm.iH, Maxn.iAa npo5iHai.i.a, aP'^kd He te Ao6po 6nxH.
-Ta cpc6pHa KaniHKa, xa je joni ocxaxaK oa Kpa^e Kojv ona
joinKOA CBor rocnoAapa y^innn. n 36or qera PemneKX cxpaAa.
H KojeBHAHO Aa jeAan Kanexan nper.ieAa KamnKe. na jeAny
Aa oAHece. 3ap nnje Morao KaA je xxeo 3a.iory nMaxn, mxo APyi'O
OAHexH, ona 6h My caMa Aa.ia, nero KamnKy ca xhm rp6oM kojh
HHJe Kao HH HMe aenor noKOJHHKa. Cse ce BekMa ceka npxa ner-
Aamaer Bace Oraana. Bet cy^iaa nnje .1 oh.
yrpexy saAaB.teHoj avmh h cxapn cnoMenn Aoijv .laKme ao
npeACxaBKe. nero .m y oSh^ihom cxaay n xo ao yatacHe, oqajne
,

npeACxaBKe.
y HeonncaHOM yatacy ^leKa ao npeA Be^ie, nm^ieKyje xote .1 Ka-
nexaH C060M AOHexB rpaHTiHn,y Mnpa, nj EpBany ca6.i)y. '

*
PemneKX koa Kyke npoMnm.ia mxa Aa paAH. ^a je y^nje?
AoiiH he KoJH Aan n AHHua, na jom xo qyAO Aa bhah. /I,pyKqnje
te OH xo ypeAHxn ^a te n ce6e 3aA0B0.Bnxn n Ahhuh te yroA-
,
,

Ho 6nxn.
^a Ha 3Haae o<i>nnHpnMa, Aa 6h ce oh paA npeA' Beqe ca
rocnot>OM Maxn.iAOM caM caMU,nxo pa3roBapaxH. To hexo.ihko pehn
Aa y xo Ao6a hhko AparoBO.LHO na xo npn-
onaMo ne HAe. Ohh
cxany, jep cy Bo.ie.in n nomxoBa.in CBor xpa6por Kanexana. Mn-
c.iH.in cy. xy he 6nxH CKopo CBaxoBa.
PemneKX onex y napaAH Aa MaxH^AH Bnanxy npaBH.
Koa Maxn.iAe CBe rocnocKH H3r.ieAa. .lena ca.ia, Kpacno
rapHnpaxe co6e. Maxn.iAa o6yie Haj^nnnje CBOje xa^tnue, Ha6an,a
Ha ce6e Aparoi^enocxn, Ma^in carnli AHJajianxEMa nocyx, ca Bene-
HHJaHCKHM .lanneM Ha pynn CKynon,eHe 6pa3.iexHe, 6ej.eu3yKe-
.

He oHa n^e J K aoj .i)y6a3HHK, cxpor ncnoBeAHBK, n.i najcxpam-

nnJH cyAHJa. CyexHa aiencKa xote xdm n y nyaiAD Aa HMnonnpa.
Eto n PemneKxa. Kyn;He n yt)e.

MaxD.iAa ra .leno Ao^eKa, Y3Me ra ncnoA pyKe . na la boah

188 BACA PEfflnEKT

y ca^y , h noHy^a ^a ce^He. Oh ce,a,He , a MaTHj^^a ^o aera. Oh

ce onex ^nrne,
„Ja caM Baca Oraan, I'emneKTl" peKHe rpoMKHii r^acoM.
MaiHi^y Kan^a rpoM nopa3H. SaTpenete na y necBecT na/i,He.
TaKo .le^KH Ha /i,HBaHy Kao MjjTBa.
remneKT nehe 4a je 6y7i,H, ua 6am Ma yiip^aa; nnje y6no, nnje
y^aBHo. Y'sme CTO^HU,y, na ce^ue 40 ae, koa AHBaHa.
PemneKT je r^e^H, nepn. Caa npoiu^ocT My ce y mhcah npo-
MeT^a. Ty npe^ H>HMe .aeacn HecpeTHHn,a, KyEaBnu,a Koja je aeMy ,

TOiiHKo 3.aa Haneiia. Illxa 4a c h.om tihhh ^a je yCnje, ^a ce laKO

CBeTH Ha TaKOBOJ KyKaBHUH Baca PemneKT, ^e^HJa, Kojn je na 6oj-
HOM no^y jyHaH,HMa y o^n r.ie^ao, 4a ca^ CBOje pyKe OKa^a.
^leKabe aok ce ocBecTn, a^ ne he sa noMot BHKaTn.
Ma^o no Ma./io k ceds ^o.aasn. On^a PemneKT oneT
j\IaTH./iAa
noije.MaTHyi^a ra yKoqeHnM OHHMa taqae.
,Ja caM Baca OraaH PemneKT, Mopam Me npec^ymaTH."
„Ja caM 36or tbojhx rpexa CTpa^ao. Ha mchh 3a n,eo sjhbot
ocTa^a ^iara 4a caM s.iOHiiHan,, h koju cy mh no kpbh Haj6.iHa:H>n
npcTOM Ha Me noKasyjy, r^e ^onoBa, po6MJama. Ja caM ca6yi.0M h
KpB^y Ty ^ary cnpao n pana 406H0, a^ jomnecMeM npe^ cbctom
ca MojtiM npaBHM nMenoM na cpe/^y."
,Th ch capoTy EMH.anjy cTpMor^aBn^a, n HoroM norasHwia."
„^olin ty /i,o je^an caxaT ca ,zi,Ba CBeAOKa npe^ anMa tern
HanncaTH npocTo nap pe^n, 4a en th cBe one CTBapn noKpa.ia,
36or KOJHx caM ja po6oBao, a noKpaJ.a jecn, Kao mTO h OBa KamnKa
CBe^oyn, n ^OH^e ^ok CBe^ou^n AO^y, HannmH to nncMeHO, a ohh
te noTHHcaTH /],a en th to nnca^a n noTiiHca^a. Ca^ saK^y-
MaBaM c no^ia spaia ^a ne no6erHem, rpemHnn,e. h aKO ysBnnem
,

MpTBa tem nacxn, a ja ty Aon^e Ha noiby 6hth."

PemneKT nsnlje n saK^y^a c no^a npaxa noTpaatn c^yry n ,

nom^e no a^h o«i>Hi^npa, a ocTa.aHM M^a^HMa Kaate, a^ 3a r^asy

He y^ase K04 rocnot^e.
TaKo PemueKT caM ce metae, CTpaiKapn 40K CBeAon,H Ao})].
MaTH^^a Kao no^y -iy/i,a, xo^a onaMO onaMO, He 3na mia ^a
3auoMHe. /l^a nnme? Moaie je PemneKT npejasnTH n saTBopnTH. Be-
raAa 6n, a^ ne sna Ky^ h KaKO PemneKT ne 4a. Ji,o%e joj na na-
,

MeT Aa KiieKne npe^ PemneKTa ^a MOiin 3a onpomTeae, ^a My no-

Hy^H pyKy H aeno 6^aro a.i y ApyroM TpenyTKy caMa ce6H ne Bepyje,
;

MHoro je BeiiMa yBpel^en PemneKT ner ^a to MOJKe y^innnTH. CBa-

KaKO 3^0; Haj6o^e 6b. 6n.io nnaK 6eraTH, a^ CBe saTRopeno.
Ho Bet Ty cy CBeAon,H, ^lyje MaTHiiAa xoa; ca^ Aoi^e naBan
ce6e ,He Moate ^a npeo^o^e Bet Kao y neKOM ^y^nay OTBopn
,
 BACA PEninEKT 189

neH];[ep ^a 6era , y hctom TpenyTKy Ka^ ce Bpaxa OTBopn.ia , n

CKO^H Tio^e.
HoA neHijcepoM 6aiu 6eo je ca cbhm mn^iacT rniep (grille),
OH;i,e je 6amTni],a , xe y 04aJH0M CKOKy naAne xaaio n \6oji,e ce
cxpaxoBBTO y Tp6y , na je noc^e TaKo HaiaKHyTy n my^ietiy ce
Hat^y H nsByKV.
TaKo 4a sa atHROx nnje 6n.io n3riie/i,a.
je 6H.ia no3jel;eHa ,

^ot)e AOKxop, caM xo ysHt/a, a ona soBe nona h KanexaHa; Hcno-

Be/iH ce ^a je sejiHKO 3.10 yynun.ia h Kanexana sa HaeeK yspe- ,

^H.ia, H onponixeae 04, aera ^o^n.

KanexaH joj npauixa.
MaxHii/],a yMpe.
,zl,ot)e nonnme cxBapn, a noiieqaxn. Ham.in cy MHoro
EOMHcnja,
nnane KOMnpoMnxnpajyhnx nncajia. CnpoMax cxapn bch
.T.y6aBHnx, u
noKOJHH cynpyr ^a je yHao, He 6h je hd no caxaxa y Kyhn xpnno. II
OA noMeHyxe KpaijC nam^io ce no r/i,emxo, a.i xo je Ha xom ocxa^o,
HDx je KO npejaBy 'iohho.
Ho Ham.in cy n <i>a^niiHy xecxaMSHxy n po^dnHa noKojnn- ,

KOBa nyxesi napHHn,e noBpaxH.ia je CBOjy ^eAOBOHy.

PenineKx nnje xxeo npeA CBexoM oco6hxo npe^ o*nu,npHx>ia
Kasaxn y ueny je aera ona xaKO jaKO yspe^njia, /i,a je noc.ie xo-
^HKO roAHHa ^om^io ^o xora ,
^a je npHHyl^en 6ho saK^y^aBaxn
je,a ona 4a y cjipx CKane. /l,pyro onex He 6h hh .a,o6po 6h.io fl,a,
je CBe xo npe/i, o<i>ni^npnMa ncnpniiao, jep Jia KaKO ^a je CBOJy ne-
BHHocx y xoj Kpal^n ^OKasao, nauiao 6h ce kg, na 6h ^a hs saen-
cxn cxBap ncionp^ino, pasr^iacno, jep 6aAaBa, CBaKH iiobck HMa ne-
npnjaxe^i)a, na 6h Mor.in jom pehn, ;i,a He he ciyjKnxn uoa K03iaH/i,0M
Her^auiBcr po6njania.
Hero PemneKx nnap je 3a/i,pHtao KaniHKy 3a cnoMCH. Ka^ je
yseo, HHJe cehh cana MaxH./i4a npoxHBH.ia. Ako My Bor noMorne,
BpeMenoM te oh xy xajny oxKpHxn oco6nxo nopo;i,HU,K Koja je no-
Kpaijena.
PeuineKxy je 3a4,0B0.'i)CXB0 ymBeno. Ba^aBa , .tyAH cmo, h
CBaKOM c.iaiKO naAHe Ma n Ma.ia nopn;HJa ocBexe oco6hxo ko te ;

PenineKxy saMepnxH noc^e xaKO onpane ^are. n,eHxa My je ca

,

cpu,a oxna^a.
Ilocie CMpxH MaxH^^HHe npsn ^an 6ho My je najsa^oeo^-
HHJH u,e.ior jKHBOxa. 11 xaj ^an no^iacxno je o<5Hn,npe, 6e3 ;i,a obh
3Ha;i,y pamxa.
^oni^a je h AHHn,a, h Ka^ je PemneKx MaxH./i/i,H ncnpeno-
Be/i,ao, H aoj je cpu,y OA^axny^o. II KaKo ne 6h, xa nnje ^ ce h ona

36or MaxH.a/;e ^ocxa nanaxH^a.

192 BACA PEUIIIEKT

4pyrH oneT, je^an BaxTMajcTop, Hesia join ^BaecT ro^HHa, cys

npytas M.ia/!,Hti, m Ka/i. je s^paB Mopa 4a je 6AeA y AHiiy; sla iiipTe
*HHe, oin HHTe^inreHTHe, Ma h jaKO yna^nyTe.
4^1 cy o6oje 3/i,paBH ,
peKao 611 4a 6e Kan^iap BaxxMajcTopa
3a <j>pymTyK nojeo ; Kan.iap je ynpaso sa rap^y. Obop cy KHpasnpH
HcaKaTH.aH ca iieT pana, OHora yyianH.
4oKTOp Ka;Ke 4a iie te hh je^an ocTaiH.
PeuineKT npe^e BaxTMajcTopy. M^a/i,nti, i^aK, na 6oraTe Kyte,
je^HHaii, y MaJKe, 6e3 ociaBHO
oi],a, je cBe, h ^omao /i,a ce 3a OTai^-
6HHy 6opn. 0^ no roAnne je tck bojhhk. IlBxa ra KaKO My je.

M./ia4Ht 0/i.roBopn: ^Bn^HM /i,a MopaM yMpein , h HHJe mh

aiao, aKO MHJe KpB npo.inBena sa cnac 0Ta];r6HHe, OH/i,a JiaKO yMHpeM:
a^ Ta MHcao Me Mopn, aKo noKpaj cser Tora oiai^^HHa na^ne.
Taj M^a/iuti je Te pane ao^ho 04 KHpasnpa 6paHeiiH 6apjaK-
Tapa 4a MV 6apjaK ne OTJiy.
oanHTE Kanyiapa KaKO mv je.
oacyse My ona n Kaaie ^HHiuTa My nnje
, vKao , caMO aeroBe
.lenoie."
KaKBa /i,Ba pa3.aHHea KapaKTepa y o6paHn OTaij^HHe.
O4 BaxTMajcTopoBe KpBH ce Ka.iaMH 40Mo6paHai];.
PemneKT noJby6H ^qao top M.da4Hlia ; xaKy 6h h oh CMpT
ce6u JKe.iHO.
OneT noxo^H one, kojh cy Masbe paaenn, kojh he ociaxH.

(CBpiuHhe ce)

Jaiiia
AIIIA H
KlrHaATOBH'R
 O TPrOBA^I^MM ^PyUITBMMA

(CBpffleraK)

EaMaH^nxop, Ha npoTHB, cy^e^vje caMO ^aHHM yAozoM y

mxo Moate H3ry6nTH to je epe^tiocT aeroBa.
^pyuiTBy, n naJBHine ^

Oh, Kao 'KiaH, nnje Tpzo6'iu, hcto xaKo HHJe hh aKuuoua^). Kojian-
/l,HTOp ^.laHCTBO CBOJe UpCHOCUTU He MOOKC, HHTH ra MOate KynOBHHOM
H.1H nsMenoM npexBopHTH y Apyry KaKBV BpeAHOCT. IIpocTO ko- —
jiaH^HTHo /i,pymTBO, o Kosie je ca/i,a roBop, uema HHKaKaB y aKH,HJe
paS^e^CH OCHOBHH KCIUUTCIA.
Ca CBHM je Apyrane ko^ KOM^HHnpaTe «i>opMe KOMcin^uTHcc
ApymT/ia Ha amiuje, r/i,e c)fl,eAa. njia Eao KOMan^HTOp na aKu,HJe,
Koje je no ce6n oTy^uo — upenocHO.
KaKO ce jaBHa h aKHHOHapcKa ^pymiBa ^HHe AOBOJbasi 4a 3a-
40B0.i.e npaKTH^Ke noTpe6e, to nan ce n HexoTHn,e naMete nHTaae,
OTKy^ ocia npocTopa H3Me^y obex A^ejy <5opaMa 3a KOMaH^HTHO
ApyiuTBO ?

PasBflte tteroBO odjammaBa ce no najnpe THMe , uito je oho

nocTa^io H3 aKn,HOHapcKor ^pymxBa.
4a ce HCTO y npHMenn o^paia^io aKAHonapcKor 4pyin-
nope/i,
TBa, TO 6.iaroAapH oko.ihocth. hito oho, ca noc.ie/i,H.OM noMBHyioM
^pymTBenoM *opMOM /i,aje MorytiHOCT cyii.e,ia npn orpaBmeHOJ
,

onacHocTH c nsr.ie^OM na HeorpauH^ieHy ao6ht a ue Kao aKu,HO- ,

HapcEO ApyiHTBO. KoA KOMaH/i,HTHHx /],pyniTaBa HOBepaBajy ce y.i03H,

Kao H BO^eae ApyniTBennx pa^aii, .ih^iho o6aBe3HHM H^aHOBHiia, kojh
cy/i,e,ayjy y ^pyniTBy .inMHOuiLy h n,e,iHM cbojhm HMaaeii, h hb
Mory y CEaKo Ao6a CTpyrnyTH, Kao ocHOBaHH KaEBor aKH,HOHapcKor
ApyuiTBa, o6oralieHn na uiTeTy ocTa^inx qjianoBa.
KoM^QHHpaTa <i>opMa aKiiHonapcKO - KOJiaH^HTHor ^pyniTBa
TpaiKH mTa Bnnie /i,a ce KopHCTH aKHHonapcKO-/ipyuiTBeHHM 06.1H-

^ BuAii : xpr. sail. §. 28 11 All?. D. H. Art. 150, 151, 153, 154, 157.
Otaubhha III 13
190 BACA PEinnEKT

PemneKTy y cbom aa^OBOyiCTBy na^e ^ena Mucao na najiei.

Xote 4a o/],y?KH Ayr n.ieMeHHTOJ Ahhi^h. Ca/i, je Bpeiwe h npn./iHKa
Aa. ce c bom Ben^a. ^oroBopn ce ca Ahhuom, h cxBap je saK^y^ena.

3oBe Bojenor naxepa, h nsjaBH ^a tie ce ca AHHn,OM ^a BCHiia.

y paxy Hejia MHoro i],epeMOHHJe. He Tpe6a naiepy CBeA0ij6e Aa ,

je PemneKT MOMaK, AHHu,a ^eBOJEa. naxep EomTeHy pe^i PemneKTa

Bepyje. A laKO h jecT, PemneKT HHJe cjiarao.
Ilaiep je Oho npaBociiaBHH, jep 6eao je h y Mat/apcKoj BOJcii,n

Cp6ayi>a,aKo h neMHoro, na je 6hio h HeKo.iHKO Bojennx naxepa,

H r^e je HyaiAa, 6h^h cy no3BaxH.
JaBH o<i>Hu,HpHMa, H no30Be cyxpa h CBaxose. Hai>e ce6H h Kyna
H cxapor CBaxa. KyM tie 6hxh bojchh ^OKxop ciapn cBax je^an
,

^atiMan. a je^an cxpaatMenixep.

/i,eBep

Hncy 6uAE nocxHAnn ca AHHn,0M, jep je Annua Ao5po H3r.ae-

Aayia, 6H.ia je mxo ho Kaaiy „nepcoHa" a y xo^hkom CBexcKOM o6p-
Tajy cxeKyia en n AOBO.zbHo pyxnne, hheo ne 6n peKao Aa 6h ona
Mor^a 6nxH HerAamita „XaHKa."
Ben^ajy ce n naxep cacxaBH sanncnnK
, , n CBn ra noxnniuy.
Benqaae je 6nyio noA neApHM neSoM, noA fKapKHM cyHn,eM, a
xaj 6paK nnaK xaKO je 6ho y cbom peAy Aa ra HHKaKBa koh3H-
,

cxopnja, uixa, HHKaKaB eKyMenniKH ca6op cpynino ne 6h. Haiepy

je HarpaAe Aao 12 Ay^axa, 6ain one AyKaxe mxo je y iioropy ao6ho.

H caA te Aa ce Bece^e. ^acxe ce. Ty cy n i^nrann n cBnpajy,

A TAe je xycapa 6e3 u^nrana. Ty ce nn^o, neBa.10, n nrpaiio.
Ilaxep ceAH Ao PemncKxa. Hajnpe ncBajy M.aat)H csaKaKe necMe.
06p^a{iMaH, jeAan ByiteBan,, no'ieo je neBaxn BepemMapxnjeB
^Szozat" xHMHy. XnMna Kpacna, cbc ycxntaBa, h noMa/Ky My ne-
Baxn. KaA je cxneBao, OHAa My PemneKx pe^ie: „Bhahm, 6paTe By-
BeB^e, XH CH xo KpacHO oxneBao ha nnaK xn Ao^po ne cxojn.
,

Bojbe 6h cxaja^o Aa en Aao APyroM npanoM Ma^apy Aa on to

,

oxneBa, na 6a OHAa n ja noMarao. TeOn 6n 6ojbe cxajaAO, Aa en

oxnenao necMy jynauKy „CeH.aHHH H.injn" jep n xn en oa tc
rope ^Hcx. MoJH npexu;H aodiah cy npe y MaijapcKV, nero ah xeojn,
na caM poijen y cpeA Mat^apcKe, n 3a to oa namnx CTapnx oSn^aja
He ty HHKaA OACxynnxn. C-dfl, ty xn ja jeAny oxnesaxn."
Ha Ha TO PemneKT sanesa „CxpaxHH6aHy" na KaA Aot^e ao
cxnxa ,,TB0Me Koay n tbomb jvHamTBy csyA cy 6poAH
,
rAeroA ,

Aot/em BOAn", n KaA ra OTneBa, cyaa My Kane. Mat)apn Ma Aa He

pa3yMe necMy, Aajy oneT 3a npaso, Maxajy r^aBOM onaKO Kao ,

KaA KO fflTa KOMe OAo6paBa. M AOHCTa y cpn;e AHpajvLn mo.ixoh

THx necaMa CBaKor ysSyt^yje. PemneKx naK ca BeroBHM 6apHxonoM
 BACA PEinnEKT l9l

^o6po je TO H3Beo, n join HHJe 3a6opaBHO mio je y AeTHfBCXBy 04

cienaua nay^Ho.
CaA Bet 3aHHMa ce ko KaKO xote. Ka/i. je BH^no naiep, ^a
ce PemneKT HHKora ne sennpa packenypn ce na h oh cpncKH
,
,

nesa. PemneKT ra je^naKo no/i,6aAa, na ce Ty noMemajy n n,pKBeHe

necMe ca ^MnpcKHMa."
Ca^ ce TCK PenineKTy OTBopn Bo^a. CnpoMax, oa Bpenena ji,e-
TnacTBa HHKaA Kao cJLo6oAaH tiobck nnje ncBao, caA tck npBH nyx.
a.i y CBOM BCKy nnje HHKaA hh 6ho TaKO Beceo, a ne tie nn 6hth.

y TOM CBOM Bece^y na^ny My na naneT h Apyre necMe, Koje

cy My MH.ie 6H.ie, a naJMn.inje cy My Sn.ie oa Apy'^^eunx, ne jy-
HP^Knx necaMa „Mh ate CeHTaHApejnH. nje.ior CBJeTa ciasHH'-. II tv
OTneBa onaKo o6AHraTHO. na OHAa: „Aeno neBa ciaByjaK na se- ,

.lenoj rpaHHHii,H". IlpaBa xycapcKa Bep6yHromKa ne^OAnja.

TaKO ce cbc .leno CBpnin. PemneKT je o^eHben, AHHfl,a yAaTa.

Ha mTannJH B. 6hao je M^oro paftennKa h Ty hx BHAa.in.

.

.le^H.iH.He jeAan je cnpoMax paBennK obac yMpi>o, Aa.ieKO oa CBOJnx,

H Heon.iaKan.
TaKO je yMpLO jeAan MJiaA bojahk, Cp6HH, n Ty ce 6am naTep
AecHO, H .leno te ra caxpannTH.
PemneKT h Annua cy na OKyny. IlaTep je 6no Ao6ap nesan..
^eno OTneBa jeKTennja, a PemneKT My noMaate. Oa ASTHBCTBa My
je TO 3a naBCK yAy6^eH0.A KaA 3ano^He naTep one AHsne cth-
xnpe /l,aMacKnHOBe neBaTH, PemneKT cyse ^nje, n Tpony^o je CBe
OKOJ.ocTojeiie.
Ila KaA je CBeMV Kpaj, PemneKT n Annua, KaA cy ra eet y
paKy cnycTH^iH, y3My rpyABy 3eMJbe, 6an,e ynyTpa; ^Be^naja naMJaT"
a 3a BHMa cbh ocTa.in 6an;ajy. KaA je PemneKT rpyABy 6an,ao, TaKO
My ce yqnnn^io KanAa ce6n 6an,a Bor 3Ha, xolie a aeMy ko 6annTH
:

TaKO jynaK je ^eno caxpaaeH, a PemneKT n Annua H3r/ieAa.iH cy

Kao neKH poAHTe^CKH sacTynnnun.
PemneKT je csaKH Aan paaennKe naArACAao, a aeroBa Annua
neroBa.ia nx Kao n ao caA csyA-
^o^e Mel>y paaennKe.
Ty ^eate ABa M^aAnta paaena, jeAan 6.iH3y APyror. Pane cy
rpAHe, ne Le hh jeAan npe6o.ieTH.
JeAan je TaKO oko ABaecT n ^leTHpn roAHue, KanAap rpAna ,

AyraiKa ^yAHna, y o6pa3y ^en a.i onaKO ^en Kao mTO naopn
,

Apsse, HHCTO oKpyr^o JiHue 6e3 HKaKBe uiLeMennTHJe upTe KaA

. ;

je SApaB, Mopa Aa My je iinue nyno n pyweno. HAea.i Kan.iap-

CKe yienoTe.
192 BACA PEfflUEKT

4pyrH oner, je^aH BaxTMajcTop, Hena jom ^saecT ro^HHa, cys

np^taB M.ia/i,nti, h Ka4 je 3/i,paB Mopa Aa je 6^16^ y AEny; a^i ij;pTe

*HHe, OHH HHTevinreHTHe, Ma h jaKO yna/!,HyTe.

4a cy o6oje s^paBH ,
peKao 6ii ^a 6h Kan^ap eaxTMajcTopa
3a <i«pymTyK nojeo ; Kan.iap je ynpaeo sa rap^y. Onor cy KHpaanpH
HcaKaTH./iH ca iiex pana, OHora yyiana.
/l,OKTOp Kaaie /i,a iie te hh je^an ocTaiH.
PemneKT npelje BaxTMajcxopy. jVLia/i,nti, ]^aK, ns 6oraTe Kyhe,
je^HHan y MaJKe, 6e3 oi],a, ocTaBHO je cBe, h ^oniao Aa ce 3a OTaij-
6HHy 6opH. Ofl, no ro^nHe je tck bojhdk. Ilnia ra KaKO My je.
M-aa^Hfe OAroBopn: „Bn;i,nM /i,a MopaM ynpeTH h HHJe mh ,

3Kao, aKO MHJe Kps npo./iHBeHa 3a cnac oiaijr^HHe, OH^a .laKO yMHpeM:
2LA Ta MHcao Me Mopn, aKo noKpaj CBer Tora OTa^dnna na^ne.

Taj Mia/;uii je le pane 406H0 04 KHpasnpa dpaneliH 6apjaK-

Tapa Aa my 6apjaK He oTMy.
3anHTa Kan^iapa KaKO My je.
3acy3e My o^m n Kaate ^HHiuia My HHJe vKao
, caMO aeroBe ,

^enoie."
KaKBa ABa pa3^HHHa KapaKxepa y o6paHn OTaij^HHe.
BaxTMajcTopoBe kpbh ce Ka^aMn /i,OMo6paHaii;.
Oj\,

PemneKT Ti0Jby6a hqao tot M./iaAHlia; xaKy 6e h oh CMpT

Ce6H JKCIHO.
OneT noxo/i,H one, kojh cy Maae paaeun, kojh iie ocTaTH.

(CBpniHJie ce)

JaIQA MriijATOBH'R
 O TPrOBA^I^MM vdPyUITBMMA

(CBpmeTaK)

KaMaH/i,HTop , Ha npoTHB , cyAe^ivje caiio ^annji yjiozoM y

ApyiuTBy, H Hajimme uito Moate H3ry6nTH to je epe^uocr aeroBa. *

Oh, Kao H.iaH, HHJe xpzoeaii,, hcto xaKO HHJe hh anuuoHap. KoMan-
4HTop q.aaHCTBO CBOJe upcuocuTu He moowc, hhth ra Moaie KynoBHHOM
H,iH HSMeHOM DpeTBopHTH y Apypy KaKBy Bpe^HOCT. IIpOCTO KO- —
jiaH^HTHO /i,pyniTBO, o komg je ca/i,a roBop, ncMa HHKaKaB y aKn;HJe
pas^e^eH ochobhh KanuTciJi.
Ca cbhm je ^pyra^e ko^ K0M6HHHpaTe <i>opMe KOAtan/iuTHa
4pyiuT6a Ha aKnujc, r/i,e cyAeja luia Kao KOMaH/i,HTOp Ha aKu,HJe,
Koje je no ceSn oTy^uo —
upenocuo.
KaKC ce jaena h aKunoHapcKa ApymxBa nnne ^OBO^aa 4a sa-
AOBO.i>e npaKTHiKe noTpe6e, to HaM ce n HexoTHn,e naMeke nHTaae,
OTKy^ ocTa npocTopa n.SMei^y obhx A^ejy ^opana 3a KOMan^HTHO
ApyiuTBO ?

PasBflte aeroBO o6janiH>aBa ce no najnpe thmc , uito je oho

nocTa.io H3 aKn,HOHapcKor ApyinxBa.
,],a ce HCTO y npHMenn nope^ aKAHonapcKor APym-
o/i,pjKa.io

TBa, TO 6.iaro4apH oko-ihocth. uito oho, ca nocie^aoM noMenyTOM

^pyniTBCHOM «i>opM03i Aaje MorytnocT cy^^-ia upn orpaungeHOJ
,

onacHocTH c nsr.ie^OM na HeorpaHH^eny 406HT a He Kao aKUHO- ,

HapcKo 4pymTB0. Hoji, KOMaH/^nxHHx ApyniTasa noBepanajy ce y.iosn,

Kao H BO^eae ^pymTBennx paAH.u, .ih^iho o6aBe3HHM HjianoBHMa, kojh
cy^ejiyjy y ^pyuiTBy .inyHomiiy h n,e,iHM cbojhm HMaacM, h hb
Mory y CEaKO Ao6a CTpyrHyTn, Kao ocHOBa^iH KaKBor aKU,HOHapcKor
ApyuiTBa, o6orateHn na lUTCTy ocTa.iHx MiiaHOBa.
KoMOQHHpaTa ^opiia aKnnonapcKO - KOMan^HTHor ^pyniTBa
TpaiKH uiTa Bflme ^a ce KopncTH aKn,H0HapcK0-4pymTBeHHM o6,ih-

^ Buah: Tpr. 3aK. §. 28 u Allg. I). H. Art. 150, 151, 153, 154, 157.
Otaubhha III 13
194 TproBA^KA APyniTBA

KOM BesyjytiH c hcthm npocxo KOMaH/i,HTHo T. j. HaroMH^aBaBbeM ,

KanHxa^a noMohy y^py^eita HOB^aHHx cpecxaBa BHme anx h, ;

KOHneHTpncafteM ynpaBe npe^yseta y ^.aaHOBHMa, kojh cy, He Kao

ynpaB^a^H KaKBor aKu,HOHapcKor ^pymxBa, aannxepecoBaHH y /i,pyni-
TBy ^0«iHomliy h ii,eAflM cbojhm HMaaeM.
FoBopncMO HexHpa 4>opMe TproBaqKHx ^pynixaBa Koje ,

nosnaje onmxe xprosa^iKO npaBO jae«o u aKuuoHctpcKo, npocxo ko-

:

MaH/t,uTHo H KOMauflUTHo /i,pyiuTeo iia anmije.

KOJiaH^HXHHM H nocxaBiue n:3 Hcxor HCTopacKor
Cpo/i,HO je ca
HSBopa —
upeKijTHo ^pyiuTBo, KOJe pa^ 6yiH€K0cxH xe, ne MOJKeMO,
^
a OBj\,e ne cnoMeneMO.
fl,a.

npeLyxHO je ^pyniTBO y CMHC^y neMa^iKor xproBa^iKor saKo-

HHKa OH^a Ka^a ko cy^e^yje npn Boijeay xproBa^iKe pa/i,H.e Kor
,

4pyror, —
KaKBor caMor xproBiiia jaBHor, aKu^noHapcKor h^h ko-
,

MaH7i,HXHor ^pyrnxBa, —
c y^oroM na /i,o6hi h^h mxexy.^

H OB^e ce bo/],h Kao h K04 KOMaH;i,HXHHx ^pymxaBa, je^na

,

xproBaMKa pa^aa 3a pa^iyn BHme anx. ^j.aHOBH cy ^eojanu: xa-

KOBH KOJH jaMie neAEM CBoJHM HMaaeM 3a xproBa^Ky pa^ay, n
,

TaKOBH, KoJH cy;i,e^yjy caMO y^oroM n naJBHme aera Mory h3- ,

ry6HXH.
06a OBa o6^HKa ApymxBena pas^HKyjy ce nor^iaBHxo y xomc:
K04 KOMaH/i,HXHHx ^pymiaBa pa^n ce Botjeay pa^ae yKynnnx
M^aHOBa, ^H^iHo o6Be3HHx H KOMan^nxopa; Ha npoxHB y npetyxnnx
^pymxasa npHna^a xproBa^iKa pa^a-a caMO jc^hom uAauy, komh^h-
MeHiapy h^h iKupaHxy, npn Kojoj npetyxHH y^eoHmap cy^e^a HMa
Ha ao6hx H.1H uixexy npeiia cbom yyiory.
H3 rAaEHHx pa3AHKa o6ejy obex <i>opaMa /(.pymxBeHHx ^o.aa3e
MHorocxpyiHe KOHseKBenxHocxn.
KoA KOMaH^^HXHHx ;i,pymxaBa onmxHOCi pa^ite ^ohoch onmx-
Hocx fi'HpMe no^ kojom ce bo^h pa^aa y npetyxHHx ApymxaBa
,
;

H/i,e pa^aa no^ xproBa^KHM HMeiioM OHor, Kojn ce nojaB^yje Kao

rocnoxiap Hcxe.
KoMaiTAHXHo ,/^pymTBO noMoky onmxe «i>HpMe MOJKe ^a cxynn
Kao je/^uHuuci, h Kao xaKOBO 3a,7i,o6HJa npaBa h o6Be3e
<i'OpMa>/iHo
xproBaiJ,a ;
—
npeLyxHo ^pymxBO Ha npoxHB, no mxo «i>HpMe ueMa,
He Ba;KH npena xpeLeM, nena upaea n odeese xproBan,a.
OnmxHocxH pa^ae KOMan^nxHor ^pymxBa o^roBapa vKynHH

' Code de Commerce iiiro ce Tine ouor ^ipymxBa — KyTii. Ham xpr. san. y
§§-Ma 46, 47 H 48, naiiOMHibe iiesaKaB ^opxaK^iyK, aa iio'iacne inneKyjanHJe,«
Ma Bpjo iiejacno.
2 Bhaii: Allg. D. II. Art. 250.
 TPrOBA^KA APyniTBA 1*&5

TproBaMKH o6pa30BaH y.io3HMa h ne^e^HBOM 4o6hth CBnjy

4>oEji, ,

ApymTBeHHx qyiaHOBa; —
K04 npetyTHor ^pyuiTBa roBop je caMO
HMaftv JC4H0Z H^asa, komc npnna^a pa^fta h no^ ^hjhm ce ona
HMeHOM boah; npekyTHH je n^an pa^ y.iora CBor noBepH^an; OHor,
c KOJHM ce Be3ao na 406HT h^h niTeTy.
CBaKH q^aH KOMaH^HTHor APyniTBa, KaKO ce pa/i,H,a bo/1,h no^
onniTOM ^npMOM Moate 6HTn senocpe^Ho i!ana;],HyT o^ ApyinxBe-
,

HHx noBepH^aii;a : .ih^hhx ca i],e^HM: cbojhm HMaaeM, KOMaH^HTop

CBMO Ha n.ialiaH>e o6etiaHa y^ora. Ha npoiHB koa npehyiHor
APyni-
TBa ne croju npeiiyiHH y^eoHHiap y HHKaKBOM o^hocv k noBepn-
oi];HMa KOJH ce cano OHor 7i,pataTH Mory, no/i, ^djhm HMenoM H;i,e
,

paAH>a.
Ha noc^eiKy KOMan^HTHO ^pyniTBO Moate HMain HeorpaHH^en
'6poj q.iaHOBa, — je^Hor h.ih BHine ^ih^iho o6Be3Hiix eau je^Hor h^ih
BHffleKOMaHAHTopa npeLyTHO ApyuiTBO na npoTHB no ca^p^nnn
;

CBOJoj caMO ^ea, rocno^apa pa^ite h je^Hor npeLvTHor '^^ana. —

Pa^n .iH KaKaB iproBan; h^h KaKBO TproBa^Ko ^pymiBO c BeiiHHOM
npetyTHHx y^eoiimapa, to He CTOJe obh nocie^mn iie^y co6om y
HHKaKBOM npaBHOM o;i,Hocy. T0.IHK0 cy npetiyTHHx ApymxaBa ly, ko-
AUKO HMa HpetyTHHx y^eoHH^apa,
r.iaBHe pa3.iHKe OBe H3Me^y KOMaH/i,HTHHX h npetyxHHx 4pyni-
xaBa ocxa^e cy ^y^^HHM na^HHOM Henpe^BHijeHe 40 hobhjhx Bpe-
Mena. Onmxe nopeK^o h.hxobo h3 cxapora KOMCH^a ji,OBeAO je, npn
He40B0vi)H0M HcxopHJCKOM HCHHXHBafty xo ^a cy Hx Kao je/],Ha h
,
,

Hcxa CMaxpa.iH h o/^Hoce KOMan^HXEHx Kao h npetyxHHx ^pym-

,

xaBa 3a no,/ije4HaKO 3Ha^etie ysHMa^iH.

Be.iHKa je sac.iyra onmxeM HeMa^iKOM xproBa^KOM npaBy, ^a
OHO Kpo3 cxoiietia je^HO c APyrHM noMemane *opMe KOMan^Hxa no
HOBO pa3;i,e^H H mxa BHme ^Ba hm pasna Hiiena AM© „K0MaH- :

^^nxHo" n ,,npeliyxHo" APynixBO.

napn3.

M.HJAJo40 fl, ll)OP1)EBH'R

19.*
 I^HEB MHx/lOm

4EO tiETBPTH

IIojaBa npBa

Jby6vK. Ctcih cpuCKu

I E uiTa hem APyfo, CBera iiMaMo,

3IoJtep, JoauH, Ilyraa ii hckoauko EaA JeBpeM Aotje cBe fcem BiiAeiH,
ceJbctKa
CBaKora laca ja na h> nsraeAaM.
MoAep
3Ioj,ep
H Mil ce oiiex ca^a AiirocMO?!
Cbb iuto tii Be.iuui ja tii BepyjeM.
Joecm Miwoni je MyAap, oh 3Ha Haj6oJLe
/],aC HOBOM CpctiOM HOB :5ayHeM0 5oj.
IIlTa xpeSa demjbn, njia am napoAy,
Ilpesain ^iii oneT?
Aa jeAHO HHJe jom yiimno.
MoAep
Biniie lie iipesaM.
Joeau
TeK caMo miic.iiim caA Ha nocaeAaK. Ja TBojy Miico 6am ne pasfinpaii.
Joecm MoAep
IIooeAa, caaBa, cByAa iipaiufce 3a BaKo agjIo mxo caA noiecMO,
OpyjKJa Hauler neyracHii cjaj. jtyAu ce ipaaie yna HaJBeter,
CeJbauu A jeAan iobck, sap noiiaaie xy ?
BojKe Aaj !
Joeau
Joeau
(Mo^epy)
IIIto pcKOx, 6paTe, o tom ne cyMBaj;
Muyioni je c Hasni a c anai iio5eAa- Tbpaom en .tycKOM mhco saBiro,
Illxa jomie aie.iiim, peii,u, Mo.iepe?
MoMp
A.i jeAHO HHCMO join AOKona^iH.
3IoAep
HajxBpl^y cieny Kanjta ooopn,
Joeau
IIlTa Mocium, nera neMaMO?
peii,ii,
Ako aena npca yAapa,
AocTa ;],aH>y HoLy cse 6e3 oA^opa.
ii
je BojcKe,Aocra opy;KJa.
H Buuie 6iihe caino no^BKaj Mnaoiii je xpaoap, Miijiom MyAap je.

/1,0K iLiane iiyiiiKa, aok aaje^iii ayr,

Aa h ly xpa6poci, n laj ^ejbu yM,
Mnoni join CTiihe y laoop HaM Apyr. MojKe Aa cyiOMH AyroipaJHn ooj.

Mijxau Myxau
H JespeM jaBjLa Aa je cnpeMiio niTO pene 6affl je npasa ucTWHa
Opyaija mhoto, AyAit jom Bnme Tepex je bbah, ciiaa roaeMa,
 KHE3 MU^OUI 197

II

A Mn.ioin luia je ? ^loseK Ka u mh, Mujiom, ^oSpaua, Fajnfi, JI.'puHy.ufl u

KaA MiLioui iiaAHe —
Aa caiysa
MeACHTitje 40Aa3e

Bor — MuAOUl
noAiiIiii KO Ke iia.iy sacxasy, Join jeAaH inanau, Aa ce iiOAurHe,
Ko fee iipoAya^iiT saiio^ieTu 6oj? na Jbj6\iii 5iifee Heno6eAaH rpaA-
H>eroBO a^ao xoKe .1 nponacm, ^oGpaua
IfceroBa miico xohe .1 TpyHyxu TypqnH fee obac xck Aa nosna jaA,
Ciipoxa paja mxo je cnpeMiiyia,
Joeau
/l,a itapcKy Aeny jieiio Ao^CKa.

nixa 36opniu, je ^11, roBop xaKOBit, ^puHHuK

^o.'iu^aH Te6ii caAa Mo./iepe?
II BojcKe nofeac yMHoatii ce 6poj.
Ha mxo xa cyjiaa , xaj :^.ioko6hii
cxpax ? MeJieuTuje
C JcBpewoM luia je, je ^1 na nyiy oh?
MoAe2)
3IuAom
To Hiije cyMH>a, Hiije Sojasan. II 3a B
caM ja ce AaBHO a^piinyo.
BeK Ao6pa miico ~ 3/10 Aa oak.iohii, CsaKora qaca caA oneKyjeM,
A 3a 10 xpe6a cbii Aa SpiineMO /l,a joiuie cxurne bojckc OA^pane.
II Mu.ioin, n ja 11 csa APyJKiina. Xii^aAa ibyAH 6iifee aoboaho
Myrau Ha Mocxy, aKO Typ^iim yAapii,
/l,a 6paHii npeyias npcKO MopaBe.
Tor 36opa Man' ce — AOKOyiime xe.
(ApiiH'iH^y)

Mojiep Je cii ^11 xBoje Kpn^io npeweAO,

Jecy .111 cnpcMHii no cse ouKonii?
CiipxHii CMO, 6paxe, 11 ja, 11 xii, je.i?

^HBOiy rpo6 uaJKpaJHiija ii,e.i,

je
/l,yaiHoci je naiua Aa ce cexiiMO, loxoBO CBe je, odkoh noAnrnyi,
niia ii3a rpo6a nanier ociaje. C MOJOM fey BojcKOM 6paHiix xonoBe,
Jep ly fee 611x11 iipasii OKpuiaj.
Joeau Ha MocT fee Typ^im cil'IOm jypnyxn.
Cbv najiei jiojy ja caM yiieo, PajuK
/l,axBora 36opa noJMiiM 3aMumjtaj, OnKone ^yBaj a ja lonoBe
AjI xo fflxo 36opiiin xo je saMpinaj, Bpaniifey, Bepyj, MHore AHMJinje
niio Moja nanex ne fee pacnpaBnx. y upax 3ropeT, npe Her cycxane
fee

Mniuiiua Moje bojckc iisSpane.

MoAep
/l,o6paHa
(JoBaHy)
H CMO Ao6ap AOieK cnpeMiiyiH
Mil
Tu BOJieiu HapoA, Ay6iiin oxainiBo. 3a Haja-namy, rocxa HCMiiaor.
41 ja ra ji.y6nM, 10 je 6az.vo cbc,
nixo jkhbox i],eHu, mxo ra noiuxyje,
MuAOW
IIoco Me 30Be MopaM iio^iasHx
Ha caMa muco, 3a inxa xiibhmo,
3a Aan 3a Asa ja fey ociaxu.
11
Ch^iom Me roHu Aa xn roBopiiM,
nixa 3eM;i)y ^ena KaA naAHCMO mh?
A 3a xo Bpeiie 6yAxe onpesHii.
^yKaB je Typynn, Moate npesapoM,
Joeau HocxnfeH Biiiiie nero jyHauixBOM.
OnKone CBOje Ao6po ^ysajxe.
C 1060M je xeiuKO Aanac sCopnxH,
KaA c^iyxaa xpyje y rpyAUMa kpb, ^puumiK
KaA cpi];e rpu3e ick 6oja3Hii ii,pB, inanau; na Bucy ja caM noAnro.
Ty HCMa .icKa, Hena noMofeii. BoJHHKa cBaKor nponixai^ saK^aaa
198 KHE3 MU.lOm

IleuiaKu. KoauK He te npoApeiii, /l,yr OBaj iq6ii —

xBOSie uiieHy.
Bet aKO 6yAy c neoa naAayiii, /1,0K HapoA raju BaKe chhobc
ria oneT He 6u acuBu Aocne-iu, jitUBIlhe CAaBHO Kp03 CBB BeKOBC.
HojKu 6n narau KpBiiy npo.iH^ii,
KpEasa Kuuia nac on pocu.ia. (.lyH>eBHu,H)
A.i TypcKa ca6jta hb 6u Kocu^a, Je cy .111 nape n.iu rpouieBii ?
JynaKe Moje, Moje cokoac.
J.yt6e8uiia

BepyjeM Te6ii
Mujioiu
TBoje jyHainTBo
Cse xa.inp uapcKu —
Ho iio^iy 60JHOM KpBjiy coucTBeHOM MoJiep
BepHo cu AO caA caG^bOM niicao. (naua Kece)

y 36eiy AGiiy, namy ciipo^aA H nape Aa Aa cy Aocxa 6hao 611,.

BpanuTe 6pato Aa ne norune A./1 xa.aup KaA je — xo je cyBnine.-

C nexaia namer, Hame cpanoTe. (3a ce6ej
Ja MopaM uiiii —
Typii,u ciipeiiajy Ila IITO MuAoni 3ap Aa ysne cbc
Ca HOBOM ciMOM Aa uac HaiiaAHy. A Menu, mchu ? He, HUKaKO, ne.
Cy36nT iiM ciiAy,to je Moja i^e^ Ca npasEOM niaKOM ja ne OA-iasnii.
niTO Mene roHii caA na osaj nyx.
IV
Ill BiiuiMiufi, u itezoe eo^a AOAase.
Jbytbeemiia Aotje JBumThuK
MnAom nyCTH Me, CHHKO, Aa ce OAMOpiIM^
Ciapocx je Hore mbhii cjioMUAa,
Ebo Hau opaxa, Apyra Hie^LBHa.
E xe^o Kao nixo je Ayx,
Aa je
Ka coKO caAa 6ux xu npnyo,
(MHJomy) CaMO Aa cxnrneM inio npe Mn.ioiny.
JXo TpaJKim ja.
Te6e Aol)0, Teoe
Tq paia xoteni, paia KpBaBa,
OAJeK je TBOJnx peiu Aociieo
Joiu MaAO o^ie —
H AO Mor yxa, ja ra yyjeM caA Buiamufi
KaKO joiu xyiii KpmoM, nyianuHOM, Cnne, ne Mory.
H KaKO oyAii yciiaBaHii poA, Ton.ioxy Kpsii CHer je ciapocTH
Ha TBoj ja r.iac ce cbo uoahiox, y Moju rpyAu AaBHo cigaho,
Cbb uito roA iiMaM cBe Aa JKpTByjeM, Hpii^eKaj Ma^o Aa ce oamophm,
3a TBOjy Miico —
cpncKy c.ioSoAy-
MuJiotu
(Ha CTpaHH Mouttajia)
KyAa cu upero noroM K.aenasoM
/l,0HecTe aMO cse Te soSniiue. Je .1, CTapie ?
(MOMUH AOHOCe 306HHUe c hobu,h) BuumuK
Obo je 6Aa,T0 iuto ra CKyn^iaxy
H ja u OTaii, — Mojii i^eAOBir,
Ako Me yxo MOJe ne
IIo
Bapa,
r^acy ja 6ux oAMa Kasao,
B.iaro je obo :3a to xe^eno
M.ial^aH CU jynaK, je .lu, noroAux?
jeAHOM Mory acpxBOBai ra ja,
/],a
A UITO Me uuTani: KyA caM uomao'r
CA060AU, c.'iaBii oxa^aciBa Mor.
KyA D,eo HapoA- HauiCM bojboah.
(MHjomy)
Eio caA S.iara paciio.iaani xn MuAom
H iBOJa upaha, XBOjii coko.iu.
MuAonia xpaaium — H>er cu Hamao,

MiAAomy BmutbuA
4>ayia Ha Aapy, iuto hc aiory ja A lAC je, peuu, oabcau Me caA,
IIoTOMcxBO Hame oAyJKiite 3Haj, Ja Hcypna uocaa uMao oux c bum.
 KHE3 MIMOin 199

MuAom
TBOJe ra o^ii, ciapge, ne Biue; HcK TBoje ACTe c to6om ociane.
A.i TBOJe yBO c.iyma aeroB 36op. Ko te le CTapor oa caA ciysEiiTH?

Bumtbtifi BuumuK
Tn .111 cii Mir.ioia? PyKy npyaiii iiii OTauiTBO Tpaa^ii — iiniTe c.io6oAa
CBe UMaACM Aa joj a^pTByjeM.
niTO
(Mn^oin My npysH pyny)
KpB cuna Mora poAy noK.iaftaM,
Ho pyu,!! ja ty cpite nosnaTU.
A ryc.'ie MOJe — ciasii jynaKa,
(UpHTHCKyje pyEV MH^ioraeoy) IIIto naAHy oa caA upoTiiB TypaKa.
JecT, OBO pyKa Kanier BOJBOAe! Xobe .in Aynia AoaiiiBeTn KaA,
Ja Bpe.iy KpBii,y caAa ocetaji, 4a cxpyHOM obiix ssyiHux ryca^ia
IHto Te^e OBOM MiiraitoM jyHa^KOM OneBaii CAaBy hobux no6eAa?
H Mupuc lypcKe Kpsii ocetaM MiiMna
niTO CTpyjlI 0B03I MIIIUIIOM jyHa^KOM.
II OHU c.iene KaA saKO itene,
Ej, Ko.iKo iiyTa Ta je Miiinima,
IIlTa BpeAu cBeTAocT name c.io6oAe,
TypcKOM cysoM ao caA Kynana! ociaje,
IIlTa HaMii, Spate, joinie
3a To.iKo .leTa Aa caii M.ialjii ja,
petn MoaieMO ?
IIlTa u Mil joinTe
Ha fflTaii;n He 6iix ociaBao xoa,
Bet 6nx na Koay opsoM, noMaiiHOM Joean
laaao TypKe 6ojhom nctanoM. IlyT cii HaM Ao6ap n3a6pao tu,
A.in je Moja Miimui].a K.ioHy.ia, Ca H>era He hy HiiKaA CKpenyra,
y MecTO ca6;be eso ryAa^io, /1,0K cp^a Tpaje ii y cpuy kpb.
IIIto 6oHe jaBop ryca^ia
r.iace c
Mo.iep
noAnse, 6yAii, pacmipyje njian.
H ja caM roTOB — cbii cm© ro-
3IuAom tobii,

H TO je Ao6po, ceAa cxapnHO, A.i caMO MyApo, cano onpe3HO !

Tycie cy 6.iaro AparoueHO naM. Joean

BuvmuK Ta 3a fflTO 6piiHein, MyApn Mo.iepe?
^0 Te6e Aoi)Ox caAa, Ma.ioiue, Te6e tck lyBa naHn,up ^e.in^aH,
r.iac TBOJ je Mene obac aobbo. niTO ra je cmpthii iicnjieo in cipax.
Th 3a 6oj Tpaaiuni Murai],e jyHa^Ke, y BCMy KpB ce TBOja c.ieAii.ia,
Ja HeMaM Mumite 3a ooj cnpeM.i.eHe, na He tern HHKaA Motu iipo.inTii
Hn Bpe.ie Kpsii Aa je npo.mjeM ysanaH .lyAo —
3a napoAny cTsap.
3a HapoA, Bepy u 3a c/io6oAy- MoJiej)
Cbo Moje 6.iaro, to je ryAa.i'o
JoBaH TeK bcjiii niTO cp^e iKe.in,
II OBe MOJe Aynie 6o.i,
ryc.ie,
A.I naweT, nanei naMJe noTpeSna.
Ty .leaMi CKpiiBen (TysHo) — Joean
A.i TO He Tpe6a
Hit Te6u, cuhko, a hh APyJKiiHii. H Tora iraa OBa APyHMina.
Mo.iep je OBAe n iiaMei je ly,
MuAom IHto te noAH^HT Apya^nHy naM cBy.
Xsa.ia TH, cTapie, na tom noK.ioHy
MoJiep
OianiTBo paAO u tboj npima Aap.
Ako Bor AaAe join sa Kojn lac,
Buui'H)uK na KpB te TypcKa oB.iaaxUT CBe
Hac.
C.io6oAn poAa ja can cnpewno
—
H oo-'LH noK.ioH npnMii. Miuoine, yByAH CMO CMPTHII — inxa nac
JeAnHi];a Mora —
Mojy noinopy leKa caA.
OTaniTBy AajeM — Kora te noneT pcKa KpsaBa
 200 EHE3 MH^IOHI

y OBOM 6ojy, ja tu He shum pefe.

/l,o6po je Aa ce caAa cnpesiuMo 3a Moje Ao6po ja saSopaB^BaM.
3a CBaKii cayiaj — ne Aaj Boaie 3a HapoA 6puHeM, niTa te 6iitu a
:i.'ia,
EbHM,
/l,a OBaj HapoA onei ocTane Ako Hac oneT a^ia cycTHrne ko6.
Bes BO^e cBora — oh 6u iiponao. HcK HapoA JKiiBu, HeK ce ciasu oh,
JoeciH A MeHH 6utie uito je cyi^eno.
(Ao6paiH)
Joecm
CpeJiOM jom byxe TypcKu TonoBii. KaA npocny Typitu cyTpa .ly^apAe,
— Bpso 6' yMyK.'iii saKu iiohobh Bute TH Aapa na ra noKynn.
C npHAUKOM BlIHOM BIIHIIM ^16-,
IlaKOCTH He te homo.iht ce 3y6.
HUJeM. OTUMaj rpa6u
, cse neK npo-—
MuAom CTO je.
IIIto Mo^ep Be^iu, njije pl^aBO. MuJiom,
MoAep CaA BpeMe 36opy TaKOBOM.
Hiije

Xtgo caM pehn, hh caM xieo cetn* Ha Hoco CBaKH IIIto ko sacayacn,
!

IlyiaTulie napoA n;eHOM npaBeAHOM.

A Ao Bac cTojii Aa Me
MuAom
iiyjeie.
Ae.'ia cy naraa, name cyAiije —
EouiTeHy paAy oiite narpaAe,
FoBopii camo ja ty c^yniaTu.
(Cbh oAy).
MoAep
^yjie Me, dpato, na mh cyAuie, V.
H Bor Me c.iyraa, na hck cyAn oH) HcKOjiuKO KMCToea AOjiase c npOTueue
crpane
HapoAy Ao6pa ko^iko JKe.iuM ja.
HapoA CMO Aiir.in npoiuB TypaKa IlpeU' KMCT
Typ^iiH je ciiyia, jom cu.ia jaKa. E caA je BpeMe —
KaKo ke cpeta noc^iyauiTu Hac
/IpyZU KMCT
y 6ojy oBOM, TO Bor snaAC caM
^lac je yroAan !
Hama je AyajHoci iipBa, naJBeta,
3a CBe 6ain Ao6po Aa ce cnpeMUMo. TpeKu KMeT
HapoAOM oBiiM Ko te B.iaAaTH, Je yin ce Kpeno ?

Ja aKO naAHCM u tii, Mu/iome, y.eT6pTU KM€T

H Apyre peAOM obc bojeoac. Beh je oTHHio.
Mujtotu
TpeKu KMeT
Ta TOM HeMOJ MHoro 6piiHyTii
Ko.ieBKa ona eito je H.nxa.ia H BojcKy BOAu, eno noMeAaj !

H Mene, Te6e ir CBe BOJBOAe, /IpyZU KM€T

Ha rpo6y naincM oncT noAHte IIo6eAa Hama.
CoKO^/ie HOBe — hobo bojboag ?
^eTepTU KMCT
A TAC cy HOBnu? JecTe a npuMii.in?
/],o6po 6ii ouAo Aa ce hoaGjIii Ha Bcpy, 6pato, ja ne noinaeM..
HapoA 11 seMjta ii BoJBOACKa B.iacT;
Th Behn Aco ysMu, Miiyiome, /IpyZU KMCT
Ha MaBH ja hy paAO iipiicTaTu. KaKOBa Bepa ? Ilape roTOBe!
BuAura All pyunie ?
MuAom (HsnaAa Kecy c aoBUHMa).
Baiba HaM Aa Ae.iHMO.
CTeiiii, iia
Hs maKB npa;fue inia ty Aa th ^sus? Tpe^u KMeT
niTa Te6H, ceou, inTa An Apyatunn? /l,aj Aa Ae.iuMo!
 KHE3 MHJOUI 201

H 6apyT, iiyuiKe, a u Tonose.

^ac.iystu npBO na hem ao6iitii. y paje iiMa Ma.io noBai^a,
Ha Bepy, 6paTe, ii ja ne Aajesi. A KpBii AOCia, mio je ii 6ojbe.
CAo6oAft, 3KHB0T, KpB.ty Kynyje.
Tpefiu KMeT
Ha, pei^u, caMO inia Aa sano^neM? Yin.

^pyzu CeJbttK
Joeau, ^piiHHuK, Bhjrau, MoAep u «e-
KOjiuKO cejbUKa Aonaae.
3a CBe Hac oiiiie iioc.ia aoboaho.
IIo6yHTe BOJcKy, neK ce pasderne, Joeau
Ha 5iilie (l.iara raio u ne CHeBara. H JeBpcM Aoiuo — Ao6po Aoinao!
Ebo caA iioc.ia —
jtyAH Ao.iaac. (sdpaBe co).

YI. /IpUHHuK
roMuna opyoKaHux cejbaxa. KaKO ce syoii ncehu ]i3o5ii ?

Ilpeii ceJbaK JeepeM

KMeiOBu Hamn oncT KMeiyjy. MucaiiTir MHoro HiicaJi Jiorao.

^pyeu ceJbaK 3Hao casi, mia cy Typi],u cnpeMU.iii,

E ftnna nocia — cTapa naBnKa.
KaKOBim Aa Me AapoM Aapyjy.
3a Jiene KO.ian; Bet HaoiuTpiime.
Ilpeu cejban KaA KO.ian, biiaox, OAMax peinnx ee,
(IIpH^e npBOM KMeiy.) Mpeiu Mil Ba.La xaJA Aa iiOKyniaM,
r^ieAaJTe, Spate, inxa je uoneo! He 6h a ce KaKo CMpxii cnacao.
(nsBaAB My oa nojaca CBeaae, pauoraa) C He6ojffle cko'iux, Hory npeyioMux
y MecTo HO}Ea AOHo pa6ome. Joeau
3a iLy5iiL Huje laKo opyajje E KaA je r.iaBa caMO Huxasa,
E iipo^e Ao6a xoj paooiii.
ii
H jcAHa Hora qecxo Aocxa je
CaA Hoajii cpncKii paSom ne peaty, ^OBeKy JiyApoM. A.i caA ocxaBn,
'

/iyroBe naiire mii peaieMO

cbii Cse je 10 611A0 iia npouiAO je.
ii

no lypcKOM Bpaiy, rypcKoj rpSunn. C 6apyxoM nixa je ? TAe je opyaije?

Ilpeu KMeT JeepeM
(aa cipaHH 4pyroM Ksieiy) Ha Ao6poM Mecxy CBe je CMeinieHo.
C OBiiMa HumTa ne Moai no^eiii.
Joeau
^pyzu KMeT E caAa npiinaj, Aa le c.iymaMo.
Ja OAOX Tlajii, a bh r^ieAajie
ByHHie BojcKy —
Bute HarpaAe! IX.
(KMexOBH 04-1338.) Je^ctH cejbUK yAaau.

vn. CeJbaK
JeepeM sa thUM opyoKauu cejbauu aojiase. KoA Mocxa Typitu Bet ce CKynjsajy.
Jeep CM XoteMO .1 Aa iiM BaxpoM noin.ieMO
Je 6apyT CMeinTen
CaMpxaH nosApas?
.1 ? Tac je o-
pyacje? JeepeM
CeJbaK CBaKH neK CTOjn na cbomc Meciy,
Hii manyx hdeo HCKa ne nycxii,
Th TAe Ban pe^e lajio OAHecMO.
JXoK Mora r.iaca caMo se lyje.
JeepeM CaA UAU OAMax, pei],ii ApyJKunn
Bute naM Aocia. IUto ne Aociafle, Oa MeHe no3ApaB, Mojy napeA^y.
Typ^nn je noHO on te npoAaiii (Ce.i>aK 0,16.)
202 KUE3 MHJIOUI

X. JKhbct He Mory, hck o6a naAHy,

Joean Bo.iujeM u TO —
HO Aa Tpyje Ayx
Ha AecHOM Kpii.iy tu teni, JeBpeiie, CeLaae cTpamno Mn^ioui boj- —
C /l,pufl^ute3i CTojaT — KaA Aa-
a BOAa
AeM 3HaK y SeMjBII OBOJ, OH je CBB H CBa.
C neraaii,H yApu — Te ;!anoHHir A niTa je Mo./iep nopeA Mn^ioma?
ooj. IIpaniHHa caMO Kojy pasHocn
A Pajiiti, Myiaii a ii ,J,o6paga MuAonieB yaAax, n.in H>eroB cjiej.
HeK iipeaas 6paHe — HeKa ycTase OcBeTHHM jKapoM KpB caM sarpcjo
Ta.iace lypcKe luxo te iio/inTii H gcjio r.ieAaj .laAHo, .leAeno
KpBaBOM iieHOM OBe o6a/ie. MecTo Aa K^y^a no H>e3i Bpeo shoj,
He mieAu Baipe — t>y^iaA npo- CiyAeHO nae caA ra npnTiimTe.
cnnaj !
Ka TO te HH>e 5p3o ctohht ce,
FAapau, npBii neKa ocein KaA jeAHa Kan.La Kpsir TeK Kane
faAHJa xypcKa -
— Taj aiiir ^lOBegjii. YcnaBaH h^ubot oiict fee Aa n.iane
BaTpOM caropii ii Tpar iioc/ieAH>ii CBeTyioiuty HOBOM 3paK0M 3jiaiiaH0M.
Tpy.ieaiu jaAHe —
niTo oxpoBa cBei. MyAap je Mo./iep a ^hb je Haja,
Ako caA BojcKe Aocia He 6yAe, Oh te HOBpaTET HMeny jioiie
PeAOBC npasne a bii nonyHie EpBamay cbbt/ioct iipsainBer —
^leuiHHOM lypcKOM Ha nocao — cjaja.

caA. (Oab)
(Cbb oAy.)
IIojaBa Apyra.
XI. I.

MOM'P Crau rypcKti. HoK.

(caw.)
'Raja tt CMujba.
H B.iacT,II nape, n To.iKa ciasa,
E TO je M.'ioro tck :3a Mu..ioiiia, 'Raja
H cBe OH oiieT iiperopo cse niTO TU je AaBHo cpue 3;e.iir/io
Aa jeAHO leniKO Jcaho HUKaKO.— /l,a poAHO 3iecT0 TBOje yr.ieAani.
oooHHue nyne ii —
rpoinn necy Eto caA r.ieAaj, cto ynuiBaj I

Beii la.iup iiapcKii n pyuiiie s/iaiHe.

CMUJba
Cbo fflTo caM BHAo ja onx npeapeo,
6.aaro — noyia Cp6iije
A.i tojiko Ox TO je ocMex Moje Hecpete!
He MO^Ke AaTu — (mhcih) 3ap ja Aa r.icAaM, ja Aa ysKHBaM,
H CBe TO caAa Mn.ioiny cioju KaKO cc .'iiije MOje 6pate kpb ?

Ao BOjte caMO Aa ra iioxap^H. liaja,

A Mo.iep ? niTa Le ? E na Mo.-iepy
H TO je AocTa ihto je BHAeo
To.iHKO 6.'iaro y Tyljoj pyiiii.
BaAasa Mopasi hgiuto
4pcMaH>e caMO canaK aohoch,
— CTpamiiTu cnoMBH
A CHOBH nycTe .lyAe ofJiiane.
j\o caA je oiraa ma.ia, iirpaiKa,
TeK caAa npaBH ooju nacTate.
CyTpa teui buact gyAa, noKopa,
HIto be n Aajtna neKaA KO.iena
Ho^eTii. HapoAa TBora, KaAa iiOMene,
KpBiiy .leAHTn. —
—
•

Cmujba
Ox TO.iKO 6jaro aap Aa npe6o.iuM
He Mory He, Tpe6a uito npe Ivo.'iKO caM cy3a AOcaA npo/in.ia
4a Mii.ioiii naAHe ma neK hchbh oh, Ca BuxpoM mojum ysAaxoM,
x./iaAHnM
Ako je Bo^La iipnux Aeiiona, j\&. ce u cysa cnaKa c.ieAn.ia,
A.i Mh.ioui — Mo.iep na jeAHoj Ja 6iix iiOA CMBTOM cy3a coucTBeniix
3eM;I>H yiipjia AaBHo —
AaBHO TpynyAa.
 KHE3 MH^OIU 203

"Raja Haja
KaA TaKO Be.'iuiu ja ty iipocyiu Xa, xa, xa
HiiTaBy peKy KpBii KjLy^a.ie H jecy gyAHa oBa BpeMena.
CTpanin.ao .laBy siuni je nocTao,
H3 rpyAii TBOJe opate poi^ene
A c.iaMKa Tonys tbpau pasduja
HeKa Ton.ioxa kpbii anxose
OAKpasn cTyAeH —
neKa pacTonn Je .1 TaKO are ? HIto ne sgopuxe.
CneTOBe cneaine —
cysa .leAennx Aza
IIIto TBoje o^u caAa npo.iunie. Cbc niTO en Kaso, cbc je ncTnna ,

Tn, Cmujlo, biiatiji join ne ocetain H jecy Ko6Hn HacTynii.in Ann.

yLy6aBJi sioje HeyracHii a;ap. Jxaja-nauia
/l,a TBOja npca cano yrpiijen
KaAa OH Tiaja y CBOJoj r.iaBii,
"^IiiiaBy 3eMjLy OBy cnaymty
TaKOBy naMCT ko bh nMao
Ha Htapy, ii.iaMy iBora oxaiiiTBa
tii Leui rpejain.
He 6n 6am 6oibe mi oh npomao
CMpsHyia npca
Ho niTO cy npom-ae KyKaBnu;e cBe,
JeAOH TypuuH yjiaau. IHto c pajoM 6nnie ao caA oojene.
Ha npary iBo^ie are leKajy. Aza
'Raja y TBOJy naiiei mh ce ysAaMO,
Otiiau Cmu.i.0 — na ce OAMopu y TBOJy Mnniny, tbojc BiiTeuiTBO.
yjiop je nyia Ayx tii c.iomuo Tlaja
OAMopan Ayx he jiiiciii BeApnjn jya, Mpase one niTO caA rannjEy,
(TypiiiHy)
/l,0HeTii Te6]i.
Ca oHy CTpany peKe Mopane,
HeK are Aol^y. Ca .inna 3eM.i>e obc necTafie,
(CsiH^a oag). Tpe6a nasi caMO naipy npocyiu
II Ha Tpy.iH, Tpomnn, jaAHH MpaBn-
H>aK.
Buuie Typaua.
Aza
Tlaja-uauia Ho u36op BojcKy th ch cKynHO
Je .m CBC cnpesiHO, je mi totoboV A.iaxa MiuocT, TBOJa Mnmnua
Hpe 3ope Ba.ta 6ojaK no^eTn. HoBy te CBeTJOCT Aain meceuy.
HeK cyHn;e uito te cyipa cnnyTii Haja
Yr.ieAa HOBy B.iamKy nopasy. Cse niTO je Hymno ja caM cnpeMno
Je^au aza no6eAu Hanioj Aa npoKp^uM nyT.
HeKa je BOJCKa B^ianiKor BOJBOAe
ToTOBO CBe je, mi tck ^eitaMO cTonyT 6oJb& Hero niTO je caA
H
3anoBecT TBOjy na Aa npocneMO
Ha oncT cmpthh cnonamte ux jaA-
Baipy 11 caMpT upoinB i>aypa. ysaiian CBe je, nauia no6eAa
Jiaja-uama Mopate 6nTu, hcmoj npesaTu.
KaKO je BojcKa, je .111 Bece.ia, Aza
Je .1 6oja aiyAHa, hobux no6eAa? ^OBCK ce ^ecTO 3.'iaT0M 3ac/ienu
3yiaT0 je MaMa^ niTO Ayx oaboah
Aza
y oesAaH caMH n y npoBa.'ie,
KaAa Me nniam oty Aa peieM. CaA Keca 3jiaTa Moae aohctu
Beceyie necne yMyKO je Mac.
3o6Hnue nyHe atyTHx AyKaTa,
BojcKaje ceTHa, HeniTo cMytena tom mhcjihoV
Jccn .an mToroA
Ao BOJCKe lyAHn uiacu Aonpeme Haj a
Mujiom je e mhoioji bojckom ao
uiao lEia MOJRe Tlaja, to teui biiagtu
y B0jn,n CBe je jynaK Ka;LeHii. Joni Tpenyx Kojn caMO npnieEaj.
204 KHE3 Mn.aoni

TypuuH ynasu. Haja

'JaaypiiH HCKii iiauio mo.iii tc IIIto BHiue paje to je 6oAe joni,
/l,a Te6u A,ol)e, Aa Te nosApasu. Ja BO.aeM KpBii,y, Bo.ieM iiOKOAe
Haja HeK rime paja —
niTa te raBpanii?
oa HecMe CBoje TpajKe oa nac ^aci.
Auopo Mil Aomo, HeK oAJia yije
Kmct
(Typ'iHH oAe.) Haj6oAe 6nhe Aa ce iioTpyAnui,
y Aooap 'lac je Menu iipnciieo. /l,a Ho^Heiii6op6y a Aa ne leKani,
/I,a HOBy cHary Milioui uoKyun.
Ill
Raja
Kmct ijjia3u
H HaniH Hotac BojcKa cTutn te
'Raja CBe 6npaH jyHaK. E laA BUAnte
0, BepHa pajo, fac cii ao caAa.
H paja u cbo bojeoag,
Mii.'ioiu,

Ja Mimi.ta ii xpar tboj je nonmo. C KUMC cy hobu 3ano^e.in 6oj.

Kmct Kmst
Aa HeMoj caMO Ayro leKaiu
TeuiKii cy noc^iii, iiyTii Kyiii3aBii
npn^iiKa caA je sa tc uajSoAa.
H .'laKy Hory 6p;}o yMope. CuHoti je Mu^oin na uyi Kpenyo
Jiaja C uyia ce Mopa 6p30 BpaiiiTu.

Jecu 411 BojcKy CBy o6imiao, Haja

niTa MiicAii paja, uiia am BoJBOAe? Hpe 3ope ja caM Bet HapeAuo,
Kmct HeK BojcKa EpBaB 3anoAeHe 6oj.
Paja je Miipna itapy iioKopna Kmbt
H Aa join nnje iiyciii aJAyKa, KaA uyuiKC upBe paja sanyje,
Ha 6ojaK He 6ii hiiko Mucyiiio. Cbc te TO JiucTOM ropu uo6etu.
E, a.'iii uiia beni, pajy noAUffie HapoA je c 6op6e set nocycTao,
AjAy^Ka Kjiiiij,a — Milioui BoJBOAa. A OBO caAa uito ce noKynu.
To je 3a uieHAyK cpucKux uoJBOAa.
Haja Raja
Jc A Miiyiom cnpeiiaH, je a 6oja Jecu AW Moro KaKO casHaiu
ateibaH, Koja je CTpana bojckc caaSuja
Je A qace aeiitiy ii36pojao cbom? E KaKO CTOje BAauiKC BoJBOAe ?
Kmct Emct
AocTa je BojcKC caA y Mii..ioina. J\o6\}0 can ^yo n 6aui Ty6nM to.
A.i KaKBa BojcKa, to je roMiwa Ha AecHOM Kpn.iy Mn^oui CTOJate
IUto He te 6oja, set .ie6a caMO. Ca CBojiiM 6paT0M, jecT, ca JespeMOM;
Haja Ha JicBOM Kpu.iy, AO.ie koa Mocia
BpaHute Pajut c jmoru touobu
H pane :ia aiix cnpeniio.
ja cam
A c H.HMC MyTan, /l,pnHHut, /l,o6pa^a.
Tbpa je cBaK aa^or, 3y5e cyioMuKe CpcAUHy BOJCKe Mn^oui uoBepu
Hnjii ce ycTa cawo AOiaKne.
JOUIHCKHM APyrilM MaftUM BO^Ma.
Kmct Raja
Ca OBOM BojcKOM IUTO je cKynAena Cbb uito Mil Tpe6a to cii Ka3ao
no6eAe He he Muaoiii biiactii, CyTpa KaA bhahui lAasy MiiAoma
A^ aKO 6yAe idto ce roBopii, Ho KpBH cBojoj lAO ce Ba;i>ynia
4a HOBa BojcKa aeny A0/ia3n EyiaTuty 11 TBoj o6iLiaTii ipyA-
E laAa Moaie Siitii HeBOJbe. (Haja H Kmbt oAy;
 KHE3 MU.IOIU 205

IV Joeau
Crau cpucKH je jc OKO Ao oaA r.ieAa.io
Me.ieHTuje u nenoJiKO ce.i>aKa
C ]io6oainiiM MiiiteM rAe leK ciija
llpeu ceJbciK KpCT
BiiAHui peKy, BiiAuni EpsaB ipar?
.111
y pyitu nainer Bp.ior cBeuiTeHCTBa.

To je CBe cnoMen 6oja AaHaiuH-a. A.i KaA je TBOja pyna y3e.ia

H nyuiKy, ii hoHi, a ii cbctii KpcT,
MeAeuTuje E TO je 6.iaro , to je cpefee c.iacT
noranoM KDB.ty pyKy OKBacii niTO Ayx Mil Aiiaje, lUTO qe.iiiiii moL.
Joiu saAax, Tpyyieac oa ae ocetaM. Ja iipimaM iioe.ioh xsayiy AyryjeM —
peKy osy caAa ns.iiijeM,
/l,a Ako Bor ote Bpene Aotii te,
Bpx Moje pyKe ne 6u iiciipao /l,a Tu 3a noK.iOH ;ieno saxBaAiiM.
TparoBe KysiHe kpbii oipoBHe.
YI
Tllieu cejbciK
JeAan cejbaK jiojiasu
TypcKii nep^un pyKy yopiica,
Ila Aa Biini caAa HiiniT He ocehaji. Typitii ce Bpety, eio BoJBOAa
OiieMo .1 npeA ftii, ii.i Aa leKaMO,
^pyzu ceJbaK
Ha AOMex iiynmii Aa ce iipiiMaKHy.
IlepiiiH je TypcKU, a 3a lypcKy KpB
Joeau
Baiu ySpyc Aooap Hema aamepKe.
CsaKir Hani *iiiueK MaBe BpoAan je,
UpHU ceJbaK
y3aMaH 6apyT hcmoj ap^iniii,
BoJBOAe BBO. ItaA 6yAe Ao6a, ja hy jaBiiTH.
V
Yli
Joeau u JeepeM
Joe an ^pyzu cejbaK

/l,o6po Haji Aouio, oic, iiooomnn Ha MOOT cy Typii,u cii.iom nana.iu

IIIto TaKO paHo Aanac ypanii. Ko Ta.iac pcKC ohu iipoAupy
Mo.iiixBa TBOja neKa noMorne
Joeau
A.i Mil CMO 510. i6e Eory noc.ia/iU
Hac y 6ojy obom noMorne. HpciiMa sauiiiM ipeoa uoAntn
/l,a
He.'iimHy 6paHy TypcKOJ non.iaBii
MeJieuTUJe Hauia npca neKa Ta.iacu
06uTeA CBBTy, cBeTit ManacTiip norane Kpsn cii.iy c.iojiiijy.
XTeAOine Typi],u Holiac po6iiTn. Pajiity pei],nHCKa Spann moct,
J OS an HeK npocne Baipy cbojii xonoBa,
To caM Bet ^yo — na KaKO, je .an, Hbk jiomji npca hck pasoiija koct,
liua Jii iiiTeie, Aa a ko noruoe? HeK Typ^MH bhah, neKa oceiu
Ha cpncKOJ 3eM.i>H KaKO c ^jacxn rocx
Me^eHTUje HIto He3BaH AOJ^e caAa y noxoA-
FocnoAy c.iaBa —
inTexe hh Ma.io {CejhaiK OAG, Hj'je ce nyuaa)
A.i iiMa tapa Aocia, cyBiime.
vni
Joeau
JeActH cejbUK AOJiasu
KaA niTBTe neiia hck je cpetan tap.
MeAeuTuje Ha Hanie KpiMO TypAii nyitajy.

H Tc6ii 6orMe mk cnpeMiicMO Aap. Joeau

71,ajiauiKy cao.iy, TauKu i;ieBepAap. E $a,ia Bory ^ac je Aouiao,
Ebo th Aapa, iipuMn bojboao. /l,a peinii oBa aeM.ia luja je.

(UpeAa iiy ca6-i.y n nyuiKy) (OAe)

206 KHE3 MHyioiir

3IeA€HTuje Me^eHTuje
TocnoAe cseTa, rocno/i,e He6a niia BiiAiiM 5paTe — onn Bapajy
SaiuTiiTO MoJiHa CBiijy cseTOBa nor.iGAaj ir th, tii hem biiautu
IIpeA TBojoM c.aaBOM, tbojiim bg- Jg a 36iiA>a hg, hg, nainii Scrajy
.'iiiijeM
PajaLa Tonu CAa6o nyaajy.
y iipax caA naAaM ko naJMaitii ciBop
Mo.iiiTBe Moje iioc.iymaj, npuMii, Mojiep
niTO caA inaibeM tbomb npecioAy.
iix Hg 6piiH CG, 01G, TO JG urpa^Ka
TopgnHj TBora ocexii raeBa jGSrpO HaM BOJCKG jOni JG AOBO.'tHO
H semjba OBa a ii napoA cas. Aa cpoty pGuiii 6oja Aanainiter
3a rpexe Hanie, namiix 0Taii,a MeAeuTuje
/l,ocTa je KasHii, Aocia Kajaiba.
E caAa TpG6a. 3a mio leKaTC ?
(IlynaH) jaHH) HoMOBiiTG opatii, Hac jg OAcyAan.
3a TpenyT aa.ia mio iio^inHiicMO
MoJiep
BeKOBMa KpBii,y CBOjy .leBaciio
H caAa GEO neniTeAHMime CaAa tGin biiagt gyAHa noKopa,
yliijeMO KpB, cy3e .iiijeMo AoK Hainnx Ho^a TypcKa .'iy6aH>a
Ocgtii pes.
Je Kpsn Ma^o ?
.1

Joni LcMO .iiiTii, caMO nocjiymaj X

Mo.iuTBe naine Te yioAii saj, ToMiiJia cejbttKa AOJiasu
IIIto ce ca poncTBa sgmjbom pas/ieate.
(Mojep OAG H Me^aeHTHJe)
/l,a TBOJe iijie oiiei ce c/iaBu
Ha nojbj OBOM ja Ly noAntn Ilpeu ceJbttK
KpcT KpsaBH. Koftime TypcKG cii.iaH Hacpiaj,
TeniKO JG cysouT.
IX
/I,py2u ceJ'an
Mojiep flo^c
Cbg ja^a BaTpa.
II Tii cii,one, y 6oj Aouiao
Fag ca6.ia cesa, tag cg noiiesa TJpeu cejbaK
CaMpTHa necjia u tboj S.mrociOB KoH>iiii,a TypcKa pcKy npG6poAU
Ha OAMGT HIIJG. nor.aeAaj, BHAiim, Typii;ii 3a.ia3e.

MCMHTUJC ^pyzii ceJban

H XpiICTOC CaMII KpBiby 603ftaHCK0M C .letja iiG name caAa nanacTii.
"^OBGiHTBy i^C'iOM Kynii c.ao6oAy.
Ilpeu ceJbciK
KaA ce 6oj Ciije 3a KpcT. 0.1060 Ay
Mo.llITBa KpCT Ca6jLlI
Ha AGcnoM Kpii^ay Cp6ii Apa^e cg,
TI tiG AaTii
BoJBOAa SHatiG TypKG AO^oKaT.
Heno5GAHy Moh.
(HyniKe ce ^yjy) ^pyiu cejbaK

MoAep Ha CBG caA cipaHG Bojcita noScHie

Boj JG CBG jaiii — yAap ciuhiijii.

Typnii IIX roHG —
xaJAMO y nosioh.
(oA^ase)
Me^euTuje
XI
C HaMii jG npaBAa, c iiaMii JG 11 Bor.
FoMu.ia cejhaKa aoausu
MoJie2)
TpcKu cejbttK
TaHGTa lypcKa hg pasSiipajy
niTa TII JG npaBAa lUTa JG npasima — TpynilHG KORCKG, TypCKG AGiniiHe,
PiiKEbaBa Toiia to jg 3ApaBiiii,a TypcKoj cy Bojciiu iiocTa noAnrjiii
IIIto KpB^by 3ApaBii ohg, lyjem au?— ./Igiuiihom caAa gho npe.'ia3G.
 KHE3 MHjlOin 207

leTspTH ceJbaK Hap)0^ CeoKU, noce pcmeuuKe^ y

C PajuKeM nornno?
uiia je, je .iii
euuu nyje ce

Tonii cy Hamii AasHO jMyKAH, Je/^au zjiac

TpeRu
BojcKa ce nama ano
E 3a Hac 6oj je osaj
ceJbciK
H3Aaja, 6paLo, eo Mace hocu,
HeE 6eain OAMax, hoe ce yK-'iaaa,
npiiaiiiie
CaSjta Hac lypcsa HeMn/ini];e eocu.
u3ry6ji,eH.

(nyn,H.aBa nymaKa CBe ja^a). XIV.

MeAeuTuje c hckoauko cejbana ao^c
XII
MeACHTuje
CeJbauu Tpnc
Cxanuxe 6paiio, no^yjxe mii r.iac
Upeu ceJbttK Jom 3a Hac Huje Kyi^HO cMpxnn
nac.
Obo je, 6paho, yAap HenaAan.
Opya;je name joni te cuacxii nac
(IlyuaaBa na hobo. HapoA no^e )
Ii3AaTII Mil CMO
XT.
npeii ceJbuK Jby6uv,a , Jeepe.u u hckojiuko cejbciKa
AOJiase.
E A3- je Mii.iom caAa oAKyAa-
MeACHTUje
^pyzii ceJhciK
3ap 11 III cnaxo aMO Aooe^e ?
{v^eA^. Ha cxpany.)
Ha meciy obom mii ce c.aeAn.iii
^yOuua
A Typn,!! ceKy Haiiiy cupoiaA- EyAa cie nom.an, EyAa 6eraxe ?
Ha 36er cy nor^ie, eno, Hanayiii. JyHauH, Jb^Aw, H Bu c Epiijexe?
y noMot 6paliO — EocoBa xya;nor jecxe a 6pato bh
(Cbm oa}') OcBexHiin,u V —
Epera^a nama aaciop ciaSa^aE,
XIII Hu pyMeH He Le samux o6pa3a
Mene, 4ev/a u CTapnu 6ezajy. CaEpuxii Motu, a saMO au join,
H rH>no KiiBOx, cpn,e cxpanijbUBO ?
Mena Ha H xn, oie, EyA cii narao,
Jecy .1 Bet o.iiiso ? Illxa xe6e ^CEa nocae nopase
HapoAa xBora —
6palie pol)eHe ?

Eho ux MaJKO, nor^eAaj, Me. MeAeuTUJe

Oj CHaxo Moja, jecn a BiiAe.ia
JKeua
Eo.iiiEa cujia na nac yAapii,
Ha Kojy cTpany? EyAa teMO, EyA?
y Hac je CHara Bp/io Ma.iena.
Hama je BojcEa iioiiicHyTa csyA.
JBy6uua
Cxapau cnara sp.io ro.'ieMa
TypcEa je ,

^CTaty oBAe CMpx Aa AoieKaM. A.i xBoja Ay^KHOCT Myioro Beta je

jKiiBOTy po6a CMpT je ciiacuon;.
Ca poAOM IBOJUM 3a poA Aa ynpeui.
BeffiiiTe, Aei],o, na utto ^eKaxe
Oa same Mnmime MOJKe oiaiuTBO, MeJieuTuje
BiiAeTii Ao6pa na
je gyBajxe. Hoc^yraaj cnaxo, hcmoj ciojaxn,
Ja can BeL cxap, Aa^e ne Mory, Hoxen,!! myMir na ce iisoaBii
Cnara je mojux MajiaEca.aa Hory. Mil LeMO OBAii jomxe ocxaxii,
Hn EopaK jeAaH nety Bnnie not. CaMpx Hac aehe mumoitIiu caA.
 —
208 KHE;1 MILIOIU

JBy6uua Baca
/l,a 6eHiiiM BajLAa. jlena noyKa. 3a6yHa neKa — ^aAMa nycia je
Oj TeniKO HaMii, HaMii aienaMa, HeKOMe am onei ocTa^ia.
KaA .tyAu xpaHie aiCHCKC nperaie, FajuK
/],a Bioia raaBy CBOJy saKjione.
Ha MOCTy HiiKor, a© caA na hobo
J\a, 6e;KnM, je .iii, KyAa, y inyMy ?

Mhiuiie,om BamoM je a OKpHeH nyi,

npiina.iH Tona — xypcKa Koaima
HanaAe ^eiy CTapor /],o6pa^e
/],a Hora Hauia aiiMe CTyna caA-

no iiyxy TOMG Hiiie a ii,Belie, je 4? — (Ton nyii,a).

/l,o6po je, TaKo, join jcAan casio

3l€JieHTUJ€ yAeineH xiiTan, ——
06pa3y MyniKOM yKop jKene je Baca
4a.ieK0 leaiii Her u caMa cmpt,
HanpeA jynaiiiii — Ca 6oKa eBO
(Ilyaaft jaia,
Typii,n A0.ia3e
Cpoa naAajy)
(JeAHOM ce^atiy).
XVIII
yApii y Aooom,
C.1060A11 ir.'! CMpTu Kasa ty Ban JeAau cejbau Aorpuu.
II yT CcJban
Ca CaOjLOM MOJOM, M0J03[ MIIUIimOM, y Ao6ap iiac je Mhaohi Aomao.
(MeACHTuje, 3a h>hm ce^i.au,a oAy).
Fjiacoeu
XVI A TAG je, TAe je, 6p3o, roBopn ?

Up en ceJban CejbaK
CTiiroine Typii;n. Jecii jiii nyo Tona pnKaaBy,
Jby6uVta ToHOBH TO cy Hainer BOJBOAe,

3a rpM, iia iiyii,aj, HamTo mucjihth, y 6ojy hoboji ihto je ao6ho,

MpeTii ce Mopa, ciipT je CByAa HofjieAaj laMO Ha Bpx yLyOuiia
CMpT. BhAUIU am BOJCKy, BHAUHI TOnOBB?
Eo iiyiuKe Heiia, eio KaMeita, CBe je TO CTur.'io naMH y homoIi.
y6i[jaj, rifcaBii, 6ap ocseTii rpo6, PajuK
(TypuH ce noaiajBajy Hsa CTCHe. iKeae CpeAHHa BojcKe name nponaAe,
6auajy KaMeae, Ay^H ^y^ajy.)
3a oiiKOu eno Typii,u sayiase.
Tlpeu ceJban. Baca
l\ie ^a.'iMe KaKO caA .lenpmajy, Hjuxobu KpHAa oC'iaSniiy act.
Ko npaMeH caMii ciisa o6^aKa,
t_iIyu,aH> TOiia, CpSa Seate)
Pajiita CBO, 6pa!io, ApjKie ce,
Joni Ma^io caMo, jomie Tpenyi koj. Ilpeu ceJban
Cbc je iipona.io —
XVII
Ba'^ufi
PajuR c ToaoeuMCi AO/iasu.
He, jofflie Hiije iisry^jbeHo CBe.
PajuK Ha H Aa iiaAHC, u Aa nornne
Ha OBOM MecTy Bajba CTOJaiii Cbc ihto je HaAa seMibe ^HTase,
Ila ii.'i yiipeTii, fipato, jyHaHKii Ja He Ly Jiatii c Mecia OBora.
HjIii no6eAiiT — na^iii Baco caA. KoA Mora Tona ja by cTOJaiu,

(Ton nyi;a) Ha \\A Aa yMpeM, \\a Aa HoSeAHM.

Ulia 611 je ;iii, BiiAiint — nor.iCAaj ^pyZU CCJbttK

Ca Mocia Typitii Haipar noijoiue — Joni Mnyioni caMO Ao6po ap^kh ce

 KHE3 Mnyioni 209

TpeKu ceJban lypHUH

BeacuTe, Spato, lypcKa KOBima Allan, aMan! — —
Ko BUXOp JlGTK ! — Uijeu ccjbaK
Paj uK Cse je sanaH.
KyAa Seraie ? (IIorerHe iioai ayiH Ao^e y tom rpe-
Sap MaBbe BpeAH caiupi jyaa^Ea HyxKy Mh.ioui).

Oa poiicTBa,6pato?3aMHOM no^HTe. xxm.

MojuM ty HoaieM uyia kp^uth MuAom
^a Bac OABeAGM hoboj no6eAH.
OcTaBH, 6paxe, aiiiBox onpociu.
(Ilot^e y TOM TpeayxKy AO^asii CjiiiAa
ca aaciaBOM rypcuoM.) Ilpeu ceJbttK

/l,Be caM TeK r.iaBe caMO iioccko

XXI.
H oBy Tpety jomxe, bojboao,
CMUJba y iiMe Bora, CBeTe ipojime,
"Eaja je MpiaB —
nama uoOeAa ! Mo.'lUM Te AQViO TO Mil AOUyCTII.
(Upocy ce Baipu, duH^ta naAHe, CpCa
A04a3e II Bii'iy : no6eAa uama).
Mujiom
KpBu je Aocia, Bume hb Tpe6a.
PajuK TypuH cy Ha cbo cipane iio5erjiH.
niTa lyx, fflia BiiAex, KaKBa 06- Ka rAejePajuL? Tag je 4o6pa^a?
Mana ?
CeJbaK
"Kaja je jipTaB, C'MiiAa norii6e.
HanpeA, jyHaitH —
la ciipi cBeia je,
IIOA TBOJHM eno OBAe OliaHKOM
TupancTBa aKO okob pacKune Pajuta KpBAa, BUAnni, nymii ce.
(Ilo^e aJH noro^eu Taaeroii na^He.) MuAom
BloAejf) flOTimu
3ap OH uaAe?
II —
OKyna uo6eAa!
— HaJBeta ajpiBa cpncKe c.io6oAe.
H Pajuh iiaAe 6pato y luyiiy,
(Cariie ce hba Pajuheii)
CBaKii HeK cBojy r-iasy 3aK.ioHu
Oh jomie atiiBii — tcuiko paaen
(Berajy ce^taua)
je —
xxn. PiijuK
MeACHTuje c npcroM u ca6jbOM. Je .1 llaja MpTas? Je An no6eAa
KyAa cie iioin.au? norjie,cTpainji)UBii;e! Haina ? ^
Ta jecTe a .(byAn, uau 6ecHa 3Bep? MuAOW,
Ctoj, riiHH, oHain au niia le neKa
caA,
MpiaB je T.aja — naraa noScAa.

Ako cc siaKHein c Mecia oBora? Paju^

TaKo ce 6opii jyuaK, biiahdi ab, HeK je KpB npocTa uito caM npo-
(noKaayje na PaJHha). Ano.
3KuBiio napoA! c 6oroM Miiyiome!
A same Munme mxa An yMopn ?
y HMe Bora sa mhom no^uie !
XXIV.
(oAe Me^eHTHJe) JeapeM, ^odpana, ^punuufi, MejienTuje
u 4ecer KMCToea.
Ilpeu ceJbttK
(roHH TypuHna) Jeepem
Ta He Type, Aanac yietn
tein, ! Ha CBe CMO cipane TypKe pas-
CipaniAiiBe nore 6htii He Mory 6nAn.
Parana Kpu^ia, Aa le usHecy C K0H.ni],0M CBOJOM OAe /l,o6pa^a,
Us oBor 6oja. YMpn, ckothho !
— /l,a TypKe roHii, Aa hx KonadH,
OtAIJBHHA III. 14
210 KHE3 MU^lOffl

MuAom MuAom
A APHH^iit TAe je? Je An Myian y K^niiH y6H KMCTy n3Aajy.
JKIIB ? Cmpt CBUMa, OAMax, ne ^eKaj!
JeepcM /lo6paHa ofl,c c KMeToeuma.
06oje jKHBe, eno noryieAaj, Mujiom
CaA KOJty TypKe nopeA Mopase. IIpeA HaMu OBAe AeKii caA jynaK,
noToae mio he cse hem BCKOse
^o6paHa
OcBeiani cBojnji cjaJHHM nMenoM.
IIoryieAaj OBAe ose nsMexe, IfeeroBO TBAO AOMa nonecTe,
y 6ojy Aanac ohii nsAanie KpB^y je TypcKOM oho Kynano,
H Te6e, h nac, a ii napoA Bac. A cy3a Kama neKa onepe
TparoBe i^pne Kpsn cae^eae.
Ko TyffiH, KO Beau ? MeJ^euTuje
Ceu HapoA Koj BaEe pa^a cnnoBe,
CAo6oAe Mopa BaseK nMaiii.
HapoA Bac nfiAU.
Cyio6oAa, Kojoj 6paHH^ je Mnnin;a
MuAom y KOJoj lene OBaiiOsa KpB,
(KMeTOBHMa). jKuBnte yBBK aoe cyHii;a ipaje,
Je A laKO ? A UMe 5opii;a BaKiix te Aa cjaje,

KMBTOeU
Ji,OKAe je CBeia — aok je se^HO-
cth!
HcTHHa cyniTa — aan onpocTu! (^yje ce naoiyH.)

M. fA, ^AKCHMOBH'R
 nOPESA
noKyiuaj 3a CTyAMJy

La fheorie des Impots est la veritable

legislation dii peuple.

M i r a b e a u.

PE^ y onniTE
Je^HO 04 HaJBaaiHHJHx nnTaaa, h^h je^na o^ naJBaatHHJHx
npoS^ejia Koje nojiHimKa eKOHOMHJa HMa ^a pemn, jecTe nnxafte
nopesH. y name ^o6a , nHTame nopesH jecTe rop^HJeB ^Bop
no^HTHKe. H c Tora CBaKa Biia^a, ^OK^e ro^ Taj ^Bop hah BeniTO
He o^pefflH EAR CHAOM He npece^e, ne Moate ce cMaipaTH Kao jTBp-
^ena. IlHTaae nopesH h nHxaBe B^a^K —
to je y ocHOBy je^HO
HCTO nHTaae, peKao je npy^oH. Y nameM TproBHHCKOM h HOB^a-
HOM ApyniTBy, HOBau; h.ih 6ojbe petn epe^nocT, eae nauuraA, BaaiH
rOTOBO OHOJLHKO K0.1HK0 jC HCKa^l. Ba}KHJ.a DWUSOTHa CUaza y *H3HJ0-
jiornJH. Ciapaae 4o6hth H^e no Hecpetn na to 4a OB^a^a
, ,
,

CBHMa ocTa^HM 6pHraMa, na ^laK h H/^ejaMa Mopa.iy, npaBy,

yireTHocTH, hcthhh. „HayKa 6oraTCTBy* noTHpe Hajn^ieMeHH-
THJe oco6HHe ^yxa HOBe^ancKor, ne caMO Kao HenoTpe6He nero ,

noKaxKa^ h Kao rpemne, h.ih 6ap Kao niKO^JbHBe. To je 3ao; a^H

OBO 3J10 HMa cBoj yspoK H CBOJy Die^ y caMOM pasBHTKy ;i,pyniTBa
Jby^CKora. Ba^a ce noBHJaTH sa obhm BexpoM kojh hco^o^hbo ,

roHH yMOBe 4a HcnHiyjy naj^pcKHJe 3a/i,aTKe nayKe eKOHOMHe na- :

po^HTO OH^a, Ka^ ce BetHna 6pHHe caMO tomc KaKo he ^a yMHoatn

H ^a o^yBa ^mno 6^aro CBOJe noTpe6HO je ^a ce yMOBH MaH>e
, ,

ce6HTiHH ,no6pHHy tomc KaKO te ^a ce yMHOJKn n oqyBa on-

mxe 6^aro.
14*
212 noPE3A

IlflTaae o nopasH, Koja 6h 6H.ia Haj6o^e pacnopeljeiia n naj-

paii,HJOHaAHnje nsBe^eHa, HHJe 40 Aanac jom pemeHo, Ma cy ce fl,Si

itnMe 6aBHAH h HenpccraHO 6aBe eKOHOMHCie h a^MHHHCTpaTopH.

JKao H CBa nniaiLa coi^nja^He eKOHOMHJe nHTame , nopcsa H3a-
3HD^e RLViHKy 6op6y n y36yl)yje jaKO Mace a xoMe te no CBOJ
, ,

npHyiiiu,H, 6bth yspoK uito cy nnTaita obc npHpo^e /i,yro saHCJia-

piiBana y npom^ocTH, h uito ce jom h A^Hac npH.iH'mo saHeMapyjy.

MeljyTHM iiorpemiio je cxpaxoBaxH o^ HCMorytiHOCTH ^a te
ce BKaA AotH 71,0 caBpmei CTsa nopecKor, Hero, Ha npoxHB Ba^ta ,

BeupecxaHO npoy^iaBaxH n npoMaxpaxH aajnpeiie h HaJKopncnHJe

pe-KopMe Koje co Mory yqHHHxn
, h ynpao^axii ce y dy^yiiHOCTH
,

HCKycxBOM y npom^iocTH. Ea^ ce naK jeAHOM Hal^e aacoAyxHa -iiopMy^a

01 ora mxo je npaBn^iuo h KopacHO, oH^a tecepa^^HBOCxH jr,y/],CK0j

oxBopHXH mnpoKO HO^e ^a ce oKpene na APyry Kojy cjajanjy

cxpany Haynuor opDsoHa. H on^a, mio roA Mexa dy^e 6.iH3Ka,
Hixo YOA pemeae 6yAe jaMa^nmje xo te aiHBocx ucxpa^UBaBa
,

6dte cbc c/ia6HJa, jep te ce ocetaxH CBe Maaa noxpeda ^a ce /i,ot)e

ji.o xe Mexe.
Ho onex, Ba.i>a noMei.yxn h to , m ce xeopHJa nopese ,
Ma
KaKO 6H^a noxnyna H HCKycxBOM cxapHx Hapo^a noxspi^ena He ,

MOJKe 6e3 ouacuocTH na je^aH nyT npHJieHHTH y napo^a, y Kor 6h

ce Ha'iHH HopeaHBaaa MHoro paajiHKOBao 04 xe xeopnje. Cbc je
Besano y CBexy eKOuoMHOM cbh to^ikobh MaiuHHe cou,HJaAHe 3aKa-
;

^)i) Je^aH 3a ^pyrn h hc Mory upecxaTH hh je^an

xpenyTaK Aa
pa^e npoMeimxH y je^an Max cbc, sna^m^io 6e caomhth u,ej.y Ma-
;

uiHHy, y6HXB Hapo^ h pacyxu h caMO ApymxBO. CBaKH opran, CBaKH

TO^iaK BaJia ^aK^e c Mecxa oiipaanxH eau H3MeH]ixH ra naat^HBO
Aa He 6h 6n^o uHKaKBor 3acToja y H,e^HHH. 3a i],eAOKynaH npeo-
6paataj Ba^a BpeMCHa, h xo MHoro BpeMena, HHa^ic 6HBajy cy^apn,
ckokobh, noxptcD, e MecxHMHHHH nopeMetaJH kojh saycxaB^ajy
CBy pa^fty, xaKO, ^a 6h 6o^e 6n^o HHUixa h ne ^Hpaxn. H/i,yliH
TOKOM HenpecxaHor npe^asa, HenpeKHAHor pacxeHia, decKOHa'^inor
MeaaBa, h HopMa^ne peBO^yiiHJe, iipHpo^a He rpa/i,H HHKaKBHX
CKOKOBa iiH ApymxBO HOBe^iancKO, kojhm ynpaBytajy hcxh 3aK0HQ
;

KoJH H iipnpoAOM, He MOJKe 'iHHHXH HHa^e, aKO ue iKe^H ^a cKpBa

ce6E KOJH y4. ^ocxa je H.eMy ^a pacxe Kao h xe.ao mxo pacie, ^a
ce pa3BHJa Kao h oprann3aM mxo ce pasBHJa jep cano no xy ii,eHy :

yjaMMen my je oncxanaK. H3a3HBaxH mxo npe Kpnse, xo sna^H

pn3HK0BaxH Aa dy^y onacne. ITpeKpaxExn ex, xo 3HanE yiiBHEXB
Aa 6yAy jom cn^HEJe, xo 3HaiiH aobccxb oprannsaM y norndnjy.
HpoxEBExn ce naK obbm Kpn3aMa, 3aycxaB^aTH hx Aa ne AO^y Y
CBoje upEpoAHO BpeMe, xo snanE B3^araxH ce bcxhm onacflOCXBMa.
 noPESA 213

A cnpeqHTH ny cacBHM, to je yMpTBHin Te.io coitHJa.iHO, Ha^iHHHTn

ra H^H Kenei];oM H^n ^emHHOw. Be.imniia OBnx Kpnsa cpa-SMepna

je Be.iHqHHn xe.ia coii,nja.iHor Koje hx upe.iasn h y
y HGKO.iHKO ;

TOiie je Ma^a 4p',KaBa cpetHHJa oa Be^nKe: ona !iOBO.T.HHJe npeo-

6pa«aBa CBOJe HHCTHTyinj?, .laKme ce Kpete, h He CMexa joj to^hko
HE CH.ia HH xeSEHa CBoja.

<l>HHaHcnjcKa navKa hctom ce \)OJ\,iiar. Ohr tck -cpme iipBe

^opMv.ie cBoje. ^yi'o qeKain ^oK^e, He6pojeHHM no-

Ba-i>a A^K-ie

KymaJHMa, kojlhko to.ihko npncTynHMO ;;o neKor H^eja.ia, Kojn te

HaM ;i,aTn, He anco^yxan noKoj, Hero caMO noya^an xo^, koJhm
6dcmo Hm.iH nenpecxano nanpe/i,, ne y^apajytn naxpar. Cbc Aox^e
sjannte Henpecxano rp^na npoBa.ia nSMet^y r^axKe xeopnje n Kpy-
THX -saKaxa.
IlHxafte je, Aa ^h te ce MotHJe^nor ^ana <i>opMy.iHcaxH Mexa
^nnaHCHJCKO nayKe, oBaj n^eja^ nopese, 3a kojhm cbbkh xeopexn^ap
Te;KH H.an caaa h CBaKor xpenyxKa mhcih ^a ra je ^ocxHrao, a^in
KOMe cBaKH npaKXHMHa «i>HHaHCHJap o^iiax yBHl>a c^a6e .cxpane?
Ja BepyjeM 4a te ce MotH ,T,otn ;i,o osaKe <i>opMy.ie, a.iH ne BepyjeM
4,a ce OHa Mome ocxBapnxn, OBaj anco^yx, Kao u CBaKH APyrn,
Moa;i,a je 6ecK0Ha^iH0 y^a^en o^ nac. To je 6e3 cynae neKa reo-
MexpHJCKa xa^Ka paBHOxeate, neKa xeopnjcKa cpe^oxeaia, c kojom
ce HflKa^ Hete no^y^apHXH Kapap Bare coi],HJa.iHe, a^H ce mo/KC
Henpecxano yMaanBaxfl pasMaK Kojn nx pas^Baja.
^ajieKo ofl, xora 4a xeate oa obom je^HHOM a He^ocxHJKHOM
xaqKOM paBHOxeaie, B^a^e cy ce Ayro BpeMcna c^a6o cxapa^e KaKO
te n KOJHM nyxeM natn obv paBHOxeaiy. $HHaHcnjcKa ynpaBa sna.ia
je caMO 3a je^HO npaBH.in HSBaAnxn mxo BHme napa H3 i;[ena na-
:

po^Hor ca mxo BetoM CHrypHomliy 3a ^pstaBy, xj. plumer la poule

sans la faire crier (oqepynaxn kokohi a 4a ne Kpe^n) ocxaio je ce —
HHJe XHn,a,io. IIpHMepa pa^n aa^a noMenyxn caMO ^a, je y/i,apaHa no-
pesa H Ha npse noxpe^e lOBeKOBC; 4a Ofl, H.e nnje ocxao nomxe^en: hh
coc niTO 6yAH anexnx y ^OBCKa, hh Me^HKaMenxH mxo s^pan^e noBpa-
tajy, HH ^H^HHa Kojy s^HKOBan, 3axerHe, hh ^ysaK kojhm ce Miia^a
sa^nqaBa, na hh caMH eKcepn KOJHMa ce MpxBa^KH can^yK yKana^
^a xo npaBHAO jom h ca^a nocxojn, ne caMO y noje^HHHx /i,pataBa
H ApataBHHKa, nero h y noneKHx npo<i>ecopa n nayinHKa ,
Moate ce
jacHo BH^exH H H3 <^HHaHn,HJe MnjaxoBHta. Ty ce npenopy-
r. ^64,.

^yjy CBe Mepe Hope3HBaH.a, ne r^e^ajyiiH j[a. ^h cy one npaBe^ne,

^a .iH cy qoBe^He h^h ne.
To je y3poK mxo napoA Mp3H csaKy Mepy ^nnaacHJcKy, CBaKy
*
Fmactoh, y 6eceAU CBOJoj 3 anpii-ia 1862.
214 noPE3A

nopesy, CBaKy TaKcy. Ofia MpatBa, y ochobh npaBe^Ha ^anac je ,

r.iaBHa ciieTBa pe$opMaMa Koje 6r 6H^e noKpexaTe y HHiepecy

CBHJy. CBaKa nopesa, na Ma 6H.ia HajnpaBH^HHJa h najsaKOHHTHJa,
nocTaJ.a je HeMH^a, h CBaK je no HeBO^H choch. Tora pa^n BAa^e,
y MecTO A^ oTBopeHo h .aoja^HO xpaaie oa napoAa HOBaii,a npn- ,

Hyijene cy a^ My hx H3B.ia^e Beuixo, cynTH^no, HeocexHo, HSHeHa^HO.

y ocTaAOM, xeopHJa nopese /\y6oKO ce pas^HKyje 04 Teopnje
TponiKOBa, He cano no caiioj npHpo^n cxBapn nero n no pacno- ,

jioJKeBy AyxoBa y napo/^y. Hapo4 xote xponiKOBe, oh npnciaje ^a

ce xpomn na CBe nixo My xpe6a a^n neKaKO nnje pa^ A^ choch
,

H xepexe kojh oiyA Hcxnyy. Y oboj cxBapn Kao 4a je lOBe^ancxBo

yHHHHAo Bp^o cjia6 Hanpe^aK, Kao mxo je xo o/i,aBHO npHMexno
c^aBHH $paHKAHH „HapoAn, Be.in oh epohhikh, He Le HHKaA 6hxh
:

3aA0B0.i.HH ca CBOJHM B^a^aMa fl,OKAe ce ro/i, ne nat/e naiEH ^a

,

ce BAa^a 6e3 nopese h AanaKa."

H
y Hac, H OKO nac, na h y iJ,e^oj JeBponn o6.iacx Bjiacxn ,

saKOHo^aBHe h^h npecxaBHB^iKe, h Biacxn a^MHHHcxpaxHBHe eae

HSBpnine HHJe 6ani xaKo omxpo oSe^eatcHa. Aar anajy ^se cxsapn
KOJe, H y nac, n CBy^ oko nac, h y i^e^ioj JeBponn, saBHce o/i, npe-
cxaBHHKa Hapo4,HHx, r^e ro^ caMO HMa npecxaBHHUixBa Hapo,zi,Hor.
Te AGS cxBapH jecy Kcisua h nopesa. ^bb Ma^e pe^iH, a^H ^Ba Be-
:

^EKa npaBa napo^na Hh Kasna hh nopesa ne Moaie ce y^apHXH

!

Ha rpa^ane, nero xck r^acoM npeAcxasHEKa Hapo/i,HHX. Jom Aok

je Kasao, y CBOMe Traite du gouvernement civil: „Ko 6h xxeo ^a,
CHAOM CBOJe B^acxH, yAapn nopes na napo^ 6e3 npncxaHKa na- ,

po^Hor, xaj 6h nora3Ho ochobhh saKon concxBenocxH n nopymno

6h xcMC^e ApjKaBHe." y^apaae nopese sa^a ^aK^e cnaxpaxn Kao
je^an 04 naJBaKHEJEx, a Moai^a 6aiu n naJBaaiHHJH axpE6yx cyBe-
pencxBa saKOHOAaBHor.
Obhm ce A0Ka3yje ne caMO npaBO CKynmxnne a^ oAo6paBa
nopesy, nero y APyry pvKy, noKa3yje n y KOiiHKOJ CBe3H cxoje
ce,

jaBHH AaHn,H h ycxanoBe ^pyuixBene, h y koihko ce OBe noc.ieABe

or.ie/i,ajy y 6y];[exy ^paiaBHOM, Ha ocHOBy OBora h Morao je petn
je^an o^ ^yBcnnx ^pataBHEKa nauiera ,/i,o6a „A^JT6 me KOJe : 6yi;[ex

xohexe seM^e, b ncMOJie mh Ka3axH Koja je xo 3eM^a, na by Basi,

no Ko^niiEHE nopese y xom 6y];[exy ns^iOHieHe KasaxH KaKBC cy ,

no-iEXHiKe ycxanoBe e KaKBB cy rpai/ancKH saKOHH y xoj 3eMibn.*"

/l,0Hcxa, CKOHOMHO H <i>nHaHCfljcK0 cxaiBe 3eM^e xecHO je bc-
sano c nojiHXHiKEM cxaacM H,ehHM. Je ^e no^EXHKa 4o6pa h My^pa^

* Mumeruja, y Gece^u CBojoj y HapjaMenTy 13 Mapxa 1801.

 noPE3A 215

H $HHaHCHJe cy y Ao6poM cTaay. HanpoxHB aKO cy hoihthikh ,

nociOBH y pyKaMa neBeiiiTHM, OH^a 4>HHaHCHJe saHecene CTpyjoM ,

no^HTHMKOM, H4y <i>aTa^HHM TOKOM jaBHHx noc^OBa, na Ma ko^hko

6eo Be^HK yM Koju ynpaBiba <i«HHaHCHJCKOM cyA6HH0M 3eM.i>e.
JKa^ocHa noj.HTHKa, ata^ocHe h 'tHHancHJe: to je, eio, y j\,Be

pe^iH, HCTopHJa OBO HeKOiiHKO nocAeAH>Hx ro^HHa Hamnx.

Je^aH MHHHCTap <i>HHaHCHJe, kojh je ocTaBHO hmc y aAMHHH-

cxpaTHJH <i>HHaHCHJCKOJ, peKao je c npaBOM cbojhm ApyroBHMa mh-
HHCxpHMa: „Faites-moi de la bonne politique, vous ferai de bon-
et je
nes finances — 4^Ji'G mh /i,o6py no.iHxnKy , na ^a BaM ^aM /i,o6pe
a)HHaHCHJe.''
Ofla je HCXHHa xaKO npocia, ^a je hs^huiho ^lOKasHBaxn je,
6ap nana kojh je, o^ je^HO uiecx ce^an roAHHa, xaKO peKn BHUie
Hero oceliaMO. H sancxa Ka^ 6h mh neuixo 6ho sa^axaK /i,a nn-
,

ineM noAHXH^Ky pacnpasy o cxasby nameM, HMao 6hx sro^Hy upa-

.iHKy 4a ,HopeA Be.iHKe n ny^pe no.iHXflKe Knesa Mnxan^a h
cpeiiHHx <5HHaHCHJa aeroBor MHHHCxpa I],yKHfcia nan,pxaM Ta6^o ,

HOAHTHiKe MHsepnje h <i>HHaHCHJcKe Ky6ype hobhx AP'^asHHEa h

HOBHx ynpaBHHKa, h to He caMO 40 „22 OKTo6pa", nero h nociie
,,22 OKXo6pa". AyiH He no3^el)yJMO nero BH^aJMO pane! A npn-
,

Mepa pa^H, aKO HaM ra jomxe Tpe6a, ocbphhmo ce JiaAO oko ce6e.
Horiie^aJMO n Apyre seji^e h .T,p3KaBe, na teiio HMaxH uiTa BH^texn.
Bn^etieMO Be^HKy <I>paHn,ycKy r^e ce, cypsana y nponacx 6e3yMHOM
no^HXHKOM uapa-ysypnaxopa h Heype^HHM ^tHHancnjaMa ^HByxa-
4>HHaHCHCxa, je^Ba onopaB.La no^ My^poM ho^hxekom Tjepa h FaM-
6exe (jep sa^iiAa hhko ne he o^peiiH MexnpH ro;i,nHe,
/i,a , o;i, obo
H>Hx 4B0JHU,a B^a;i,ajy «FpaHij,ycKOM) cxapy tecapeBHny
; BH^eiieMO
aycxpHJcKy, Kojy je H3eo u,pB nannpnor HOBita, Koja cxeae no^ xe-
pexoM 4>HHaHCHJCKHx HCBO^a, Koja y;iapa 17 na cxo nopese na CBe
nannpe ^pJ^aBHe, h aKO ce najcBe^iannje o6peKAa ^a tie hx ho-
uiieAexH 0^ CBaKe nope3e , a xaKo rasn h saKOHe iiajo6HMHHJer
Homxeaa .^.y^cKor ; BH^eiieMO u,apeBHHy na BocHopy, KOJa xeK mxo
HHJe HffliiH^e^a c Kapxe jenponcKe, Kojoj cy *HHaHCHJe xaKO a3H-
jaxcKH pacxpojeHe, ji,a, caMo hobhm /i,yroBHMa Moaie 4a nj.aiia hh-
xepec Ha cxape ^yroBe; BH/i,etieM0 UlnaHHJy, pacxo^eHy noKBapeHHM
B^ia^aMa, anco^yxHO nejiorytiHo ^a iiAaxn je/i,Hy qecxHH,y
kojoj je
Ayra CBOjera,HKOja nenpecxano ysaJHMa na „KparyjeBaMKH" HHxepec^
UIxo ce xH^e Pycnje, aoj ne MoaaeMO HHiuxa petn, jep aene
cy 'tHHancHJe join HenpoBH^nnje h HeAOKyHv^bHBHJe a o^ caMe do-

^ »KparyjeBaiK»* je ii nepec 10 i:apa Aneuiio na AJKaT, 11.111 »jeAHa Kana,"

paBHo 140 Ha 100.
216 noPESA

^BTHKe H>eHe; trko hcto ne MoateMO naniTa petn hh o i],apeBHHH

HeMa'iKoj HH HTa.iHJH, cn^aMa jyie po^eHHM, npeKO Kojnx, Kao
iHTO Be.io $paHi];y3H, Joiu HHJe BpeMe npeinAO."
Je^HHa HiiMHCKa Ta seM^a TproBai],a h HHAycTpHJa^aiia,
,

npe^CTaB^ia Han npHMep cpetHe h ^yroxpaJHe apMOHHJe nsBie^y

MyApe ApJKaBne noiinTHKe n naMCTHe eKOHOMHe h 3>HHaHCHJcKe
ynpaBO. nopeMCTHTH HeIMHCKOJ TprOBHHCKH Kpe^HT BbeH 3HaMH ,

HopeMeTHTH noAHTH^Ky Moti Ebeny. Ila saTo je Hano^eon 4a 6h ,

c^OMHO noiHTRHKy Moii OBora Ko^oca OKejancKor, h xtbo 4a, koh-

THHeHTa^HHM saTBopoM, yHHiiiTH iiajnpo TproBHHy aeroEy.;
IIpeMa OBaKoj MaTopoj JeBponn ^nate ce, M^a^a h nyna acH-
BOTa, BCAUKa Peny6AHKa anepHKaHCKa Kojy je My^pa h naneTHa
,

noAHTHKa yMe.ia ca^yBaTH o^ cno^amitHx paxoBa; Kojoj, 4a 6h je

^pyrn HapoAH nouiTOBa^n, HHJe noTpe^HO ^a Tpomn rp^ne HOBii,e
Ha H34p'.KaBaH.e Be^HKe CTOJete BOJCKe KOJoj cy *HHaHCHJe TaKO
;

My/i,po yppt>eHe, he, sa ^Ba^eceT ro^HHa, pax Hcn^aTHTH rp^HH

fl,a,

4yr 04, ABa^ecex MH^njapa^a, kojh je y^EHH^a y Bpeaie saJBeter h

Haj.i.yher yHyTpaoiiter paxa uito je HKa^ sanapao yTpo6y jeT^ne
,

Be.iHKe Haunje.
^HTaoij,H he nocAe OBora, Ha^aMO ce, npnanaTH ^a cmo HMa.iH
npaBO UITO CMO peKiH, 4a *HHaHCHJe ^pataBHe saBHce oa no^HTHKe
ApaiaBHe.

KyiuajyhH 4a pacnpas^aM, y 0Tay,6uHu Tyraj&HBa nniaaa,

nopesH, OBOM, xaKo petiH, join AeBoja^iKOM npe^MeTy y KanKeB-

HOCTH Hamoj, ja ty ce Bas^a ^paEcaTH npaRH^a Aa, Qito BHrae Mory,
:

yBOAOM Ayx HayKe y Aanainay npaKXHKy tHHancHJCKy Koja ce y ,

Hac y onmxe, a y CKynmxHHH Ha no ce, CMaxpa Kao npocx map-

^axaHHsaM Aa HS^aaf.eM caMO onmxy xeopnjy
;
Koja yBeK Tpe6a ,

Aa Kp'in nyx h Aa APCKO jypn naupeA, ho 3a kojom MyApa h pe-

aepBHcana npaKXHKa xpe6a Aa hag ^arano; Aa ysHOCHM nnxaae npana
HaA HHxaaeM <i>aKxa npaBAy naA KopHmty
,
a Kopncx h npaBAy
,

HaA ycKHM nor^eAHMa no^HXHKe, Koja HMa ca.MO npHBpeMeny Bam-

HOCT, y Ko^HKO HOcxyHHO ocTBapyje HAeja^ luxo ra xeopnja i],pTa.
Ilpe Hero mxo caM ce ^axao OBora noc^a, ja can ce noxpy-
AHO Aa npoyiflM riiaBHHJa Ae^ia OBOJ cxBapn y $paHi],y3a, IlHr^iHsa
H IIeMai],a, Kao h nocaoBe T. K. I],yKHha h F. ^eA- MnjaxoBaha, a hh-
caM CMexyo c yna hh nopecKy no^eMHKy r.F. K. JoBaHOBHha h B.i. Jo-
BaHoiiHha. Tora paAH, Ma Aa HHMa^o ne npexeHAyjeM Aa ty obhm
noKyraaJHMa H3HeTH KaKBe hobc cxBapn, onex mhc^hm Aa ty 6hxb
cpehan Aa H3HeceM cxBapn npaBCAHe, KopncHe h ynecne, a napo-
^Hxo MHpna H npaKXHina pemeaa san^exennM nnxaanMa OBora
 noPE3A 217

npe^Mexa, h /i,a, otbophbuih OB^e OH^e no kojh npon^anaK Ay/i,Hiia

ofl, aAMHHncTpaTHJe h no.iHTHKe, noKaateM ^y/i,HMa MHC.iHon,riMa
nyT, KoJHM te ce yHanpe^aK pasEHJaiH je^aa 04 nor^aBHTHX rpana
HamHx vcTanoBa.

II
nOPEKt/lO nOPESE
no npnpo^H CBOJoj, nopesa je CTBap npoBe^Ha h S^aro^eTHa;
a^H je AO ca,A yseK HenpaBHiHO na je saio 6nja
paspesHBana,
yspoK MHorHM HecpetaMa. Ho cymTHHH CBojoj, nopesa je xaKo petH
yc^iOB cBaKor ^pyniTBa no.iHTn^Hor: ona ce nojaB^yje y no^cxKy
CBHJy ^pyuiTaBa, pasBHJa ce h Hanpe^yje saje^HO c anivia, npeo-
6pajKaBa ce Kao h ona, h he noc^exKy ce npnd^HJKyje Haj.iaK ohom
H;i,eja^y npaB^e d KopncTH, Ka KOMe Teate cBe ycTanoBe.
y Ao6a AeiHacTBa coi^nja^Hor HH^HBH^yje ce yApyatyjy
,

caMO BesoM 3aje7i,HHHKe o/i,6paHe h^h saje^HnqKor Hana^a. Metjy

ftHMa HCMa APyre Heje^HaKociH ochm tc, mio je neKO ch^hhjh,
^lyKaBHJn n.in BeniTHJn, 6eao y paiy, Tj. y pymeity, h^h y MHpy,
TJ. y 'lyBaay ce6e h y npoHSBO^eay. Eo HMa osa cBojcTBa, xaj
HMa .lerHTHMHo npaBO ;],a ^y^e nor.iaBap, ^a ynpaB.i)a ^pyrsMa.
"^acT, Kojy OBH npHBH.ierncaHH yatHBajy, Kynyjy ohh yc^yrana,
Koje HHHP n.ieMeny cbomg. Ohh cy npsn, kojh CMpiH y oih nor.ie-
Aajy; nsMeJ^y uode^e b^h CMpxn, y h>hx Heua xpefiera, jep aKO ne
norHHy ofl, pyKy HenpHJaxe^cKHx, norHHyte, aEO 6yAy nopaaieHH,
0^ pyKy CBoJHx ^y^H. Ohh ^aK.ie MHHe yciyre ^pyniTBy c Be.iHKHM
PH3HK0M CBOJHM, H 3aT0 je npaBC^Ba Harpa^a Kojy yjKHBajy, na-
rpa^a Koja ce, 36or cysHHie CKy^eHe KOHKypeHiJ,HJe y npnpo^HHM
cnoc66HocTHMa, n^aha i];eH0M MOHono^a. H xaKO ^aK^e bh^hmo
KaKO CBy^a Ko6Hn saKOHH ckohommh, 3aK0HH nony^e n xpajKae, ynpa-
B^ajy ycxanoBaMa h pa3BHXK0M 'lOBe^iaHCTsa.
y OBO Ao6a, noSeAHOBtH norpaSe CBe 6Aaro, xj. caB ca6paH
EanHxa./! no6e^eHHx HieneHa, h ^e^ie ra Me%y co6om. nor^iaBHi],e,
pa3yMe ^ooHJy noBetH ^eo o^ /i,pyrHx Hxoje 6yijex OBe M^a^e
ce, :

ApataBe. Jep HH;i,0BH,i,yje mxo je cacxaB^ajy jom ne snajy A^ ce

3aje/i,HH'iKH nopeaty, xe ii,a noAMHpyjy ipouiKOBe ^pymxBOHe. Ka^
ce ji,2iKAG Hciipne OBaj *OHa,^ coi;nja^HH oH^a je pax je/iHHH H3Bop.
,

IIor^aBHije, Koje ce xemc naJBnme Kopncxyjy, qecxo naBpatajy n^e-

Mena na pax; xo je khxcb naqHH ^a y^apajy nopesy, no H3r^e;i,y
Ha Henpnjaxe^Le a^n y cxBapn na CBOJe ^exe KOJe hm xaKO n^a-
, ,

tajy AanaK kpbh. Obo je, eBO, no^exaK nopeae h CBaKe CHCxene aene.

y Haie^y, cBaKO no6e]^eHO nj.eMe 6h.io je ncxpe^^eno. TeK

 218 noPE3A

MHoro 40i],HHJe J ^o6a HanpeAHHJer CTaita nacxnpcKor h paxap-

,

CKor, OHO je noKopaBapio: He caMO CTBapn Hero h caiie Hn/i,HBH- ,

Ayje 6H.ie cy ^eo n./iena, coi;HJa.aHH ^ona^, ^aeaK paTHH hah npe^-
MCT nopese.
y npBo6HTHOM CTaay CTBapn, npaBO je pesy^Tai cynpoTHHx
CH^a: Ko je ja^H, onaj ra h HMa. HnKaKaB saKOH HHJe hiththo
HMaae y pyny onora kojh ra HHJe Morao 6paHHTH. Heje^naKocT,
,

Koja je OTy^ HCTHii,aAa, y6.iaaiaBaHa je 6p3o y noKo.?beH.HMa thmc,

uiTO HHJe Mor^a npelin rpaHHua Koje joj je npHpo^a nocTaBH^a. ,

A.aH, 3a ^iy40 ,
prsbhtkom Mopa.iHDx n;i,eja npaB^e
/i,a ce 6ani c
noie^a yBO^HTH y ^pyniTBO nenpaB^a H ona te ocTaTH y H.eMy 1

CBe AOT^e, AOK^e Teopnja c.io6o/i,e, Koja je orpanHMena npaBOM

^pyrora, ne saiieHH noinyno y npaKTHii,H MaTepHJa^iny 6pyTaAHy, ,

H *aTaAHy paBHOieaiy, yxsp^eny na ^hctoj ch.ih, Koja HHJe orpa-

HEqena HHKaKBOM Mopa^HOM orpa^OM, nero je^nno aHxaroHnsMOM
Apyrnx CH^a. IIpBH saKon, nopeMeTHBniH paBHOTeaiy ocHOBany na
npHpo/i,HHM cy/i,6HHaMa , h ynecaBinn y OBe e.ieMenaT Mopa.iHH h
C.10604H11, ocBeuiTao je roiOBo CBy^a npBe saKOHCKe (.aera.iHe) ne-
npaB^e. Je/iaH ^psaK h cpefeaH nor./iaBap, ^a 6h ocnrypao HacieA-
CTBO noTosmHMa CBOJHM, naBpeo je cbojom BnmoM chaom n npeierao
Bary na anxosy cxpany, nopeMeTHBniH THiie npnpo/i,Hy pannoTeffiy.
II TaKO naJBete 6oracTBO n naJBeha B^acT npecxaia je npnna,zi,aTH
OHOMe KoJH Hx je Morao Haj6o.?Be 6paHHxn, n Kojn je ysieo ns anx
HSBytiH HaJBnme KopncxH, n 3a ce n 3a napo/i, CBOj.
To je no^exaK 406a npeAa3Hor Koje n /i,aHac xpaje, h Koje ,

te xpajaxH cce Aox.ae ^ok ce ne nocxaBH HOBa pasHOxe^Ka na

,

ocHOBH cAo6o,zi,He npaB^e.

y /!,pyfflXBy nacxnpcKOM u paxapcKOM B^ia^a naxpnjapKa4H0
Hacj.e4CTBo. IIor^aBap n.ieMeHa niia CBe, na saxo xy n nesia nopese,
Jep naxpHJapax He Moace y^apaxn nopesy na ce6e casia. A.in He
Mofen HjiaxH HHuiia, to je TaKoI)e nopesa h xo Hajxeata 04 cbhx ,

nopesa. Ty ce 4aK.ae qnxaBO n.aeMe n.La^Ea y Kopncx CBora vAa.-

Bapa. xpomKy aeroBOM ainBe aeroBa ;ien,a, aeroBO hotomcxbo,
aeroBH cpo/iHHu,H. no tom iteroBH po6oBn noxoMn;H HeKaAauianx ,

noKopeHHx n.ieMeHa, kojh cy npciasn^H ws pyice y pyKy, po6yjytiii

c Eo.ieHa na Ko^eHo pat^ajyliH ce n VMHpyiiH Kao po6oBn, a ne
,

3Hajy}iH 3a mxo. y obom cxaity AP^aBa HHJe nnrnxa Bnme nero

,

je^na ^aMH^HJa, je/"i,Ha Be^HKa paxapcKa 3a^pyra no^ je^HnM cxa-

peniHHOM. Ho Ka,T. 6h ce n.ieMeHCKe cxapeiuHHe sasaAH.ie h KaA ,

6h ^om.io 40 6op6e, on^a 6a ce Hcxnua^a Kacxa CBemxennHKa 7i,a

peuiH cxBap.
CBemxeHCXBO ce nojaBn.10 y ohom xpenyxKy, Ka,'^ je ;],nB.i.a^iK0
 noPE3A 219'

n^GMe nocTa./io BapBapcKo, Tj. Ka^ ce .laTHAO iipBHx cpe^CTana

MHpa: pa^n 3eM.i)y H Heryje ctokv. CTapeiuHHe, h^h naxpHJapcH^
fl,'^

ocHrypaHH ynanpe^ pa^OM cbojhx po6oBa h nponsBOAOM cbojhx

cia^a 3a jkhbot cboj h n.ieMeiia CBOJera HHcy TOiinKo Mapn^n 3a
,

paT H 3a caTHpaae cyce^a cbojhx; HMajytH MHoro ^a Hsry6e, 6o-

ja^H cy ra ce. Tora pa^H BO.ie.io cy npH3HaTH HeKy BHiny B^aacx,
Koja te, Kao K./iHii,a ca^amae AHnjiOMaTHJe name, yrAaB^nBaTH
yroBope Me%j saBai/eHHM n./ieMCRHMa, noTBpi)nBaTH hx, lyBaTH hx,
H CTpauiHTH raeBOM Sokjhm one kojh ce ycy^e napyniHTH hx.
CBemTeHHU,H, ,/i,OT.ie caMO n^ateHe ciyre h.-ih naJBHiue paBHH na-
TpHjapcHJia H cyn.ieMeHHn,HMa cbojhm, nociame ca^a CTapeiUHHe
H)HXOBe.
^pymxBa noA
lIcTopnja HaM noKasyje yseK KaKO noHHiiy iiOBa
erH^OM KaKBor HOBor CBeuiTenHKa, kojh je uotom y3AnrHyT Bnnie
0^ CBHJy M.iaHOBa ^pyuiTBa. ITpHMepa pa^n hck nociy/Ke MopMOHH
Ha C.ianoM Jesepy c h>hxobhm pa3r.ianieHHM npopoKOM BpneM Jen-
roM, H 6.iaroHacTHBH ^lonop TaKO aBannx jjCBeTHTe^a" h^ih 6h6.ihj-
CKHX KOMyHHCTa \
/l,eo6a pa/i,a pa3BHJa.ia ce h3 CTO^eha y CTOAete h npo/i,Hpaia
y CBe CiiojeBe ^pymiBa. CBeuiTeHHU,H, nocTaBuiH 3aK0H0/i,aBu,H qy- ,

BapH Bepe, h ciapaou,H saKona, Mopa.iH cy HMaiH h noce6HHx 3Ha-

H>a. H)HxoBa c./iyai6a Tpe6a./ia je ^a 6yfl,e Hiatena. Ta n.iaTa mo-
pa.ia je dnin Monouo.i-n.iaia, to jecx amoro BeLa o^ one Ha Kojy
HMa npaBO pa^ kojh CBaK Moate BprnnxH. 06y'iaBaH ciapHJHiia CBOJe
Kacxe, CBefflxeHHK je Hac.iel)HBao HcxHHCKy h.ih yiaatny Hayity ne-
K0.1HK0 Ko.ieHa npBOCBemxeHHHKHx. y BpeMe KaA ce HHKaKBa nayKa
HHJe Mor.aa caonrnxaBaxH /ipyK^inje Hero npe^aftCM iia vbo, cbc-
uixeHHK UMao Be.inKy npHBHyiernjy HHJe 6h.io KonKypeHn,HJe ^a
je :

CBe^e Ha npasy Bpe/i,Hocx c.iyai6y Kojy oh hhhh ^pyuixBy. Meliy

THM, OHH cy ce cxapa^H 4a nnrnxa ne H3ry6e oa oBe npnBH.aerHJe.
Ohh cy o6Aa.^EAE cboj KannxaA y pasne o6i)e^e, MaijH^iKe «i>opMyAe
H HenpoHHii,aBHe xaJHe; ohh cy MacKOBa.in h ce6e n A^-ia CBOja y
OMHMa CBexa xo 6exy cpehnn uiap-iaxaHH, ocBehenn y oinma npo-
:

cxa cRexa. IfcnxoBe peqn 6exy npopoiuxBo; ohh A^^axy npasAy

y HMe 6oatje h Hucy ce Mor.in aobo^bho n^axHXH obh H36paHHn;H
:

He6ecKn kojh ce Aoronapajy c 6oroBHMa. ^leKapn ohh cy Ae^mAVL ,

Tdo; CBemxeHHHH, ohh cy ^ihcxh^h Ayniy: jeAHO h APyro n.ia-

iia.10 HM ce, HapaBHO, n,eH0M pexKHx h Aparou,eHHx cxBapn. CBe-
uixeHHK je AaK.ae HMao y CBOJoj HayH,H n semxHHH jeAan Kannxayi,
H.1H jeAHO yMHO Ao6po Koje je AaBao Apyi'flMa y sajieny 3a Maxc-

^ Dixon, Xew-Amerika
220 noPE3A

pHJa.iHa 4o6pa. TaKO je u^afean /i,aHaK, Haj^iemke y npHpo^H, o

CBaKOM najKHHJeM Aorat^ajy y atnBOTy po'^es.y, o atenn^^n, o
: o
CMpxH, npo^aJH h KvnoBHHH, Ka^ KOMe Tpe6a JieKa hjh onpoiu-
Taja. Ka^ ko ate.aH ^a 3Ha mxa My nsme y KitHSH cy/i,6nHe n^n
uixa te My peLn can kojh je yciino: 3a CBe obo HMaia je xaKO
pehH Tapn*i>OM yxEptjena uena. Aah ochm OBora, CBeniTeHHK je Mopao
BMaiH H oApe^eH npnxoA sa TponiKOBe oko pe^nrnje h aa CBOJe
n3;i,pataBaR.e: n oiyA yciaHOBa n^pKBenor ;^eceTKa, .4aHaraH.er 6upa
Hi^mfT, KOMP ce TparoBH ry6e y BeKOBHMa npe HCTopHJe.
y 0CTa./i0M, OHH cy, pa^H CBor HHTcpeca hhhhah h 4o6pa ,

ApyniTBy 6opeiiH ce c B^acTe^OM h Be^HKamnMa, ate.ae^n cy HMaiH

:

po6oBe J 3a ce. Ohh cy pasyMHO cy^H^iH ;i,a te 6hth CBe BHme

,

npuxu^a niTO BHme 65-/1,6 HMa^iaua HMana; ,a,a pa,Z!HHi],n Mory ^a-
BaiH nopesy, fl,OK po6oBH kojh newajy nnniTa CBOJe, na hh caMO
,

BpeMe, He Mory bm Hniuxa /i,ohochth. C Tora cy ohh pa/iHii/ y KopacT

7i,pyfopot)eHHx, CTapaAB ce Beboj uo,zi,e.iH HMaaa, ocAoSotjeay
po6oBa, xpetoj K^iacH cao6o;i.hhx pa/i,HHKa.
CxojetiH H3Mel)y pe^a CBemxeHHiKor kojh je xpaaiHO
,
niiaxy
3a CBojy 3amxHxy, h pe^a ^a
B.aacxeocKor, kojh je c 60.10M r^ieAao
ce nope,4 itera ^nate xpetn pe^ n 04,y3HMa My Kopncx Kojy je npe
HMao OA aeroBor pa/i,a, OBaj xpetn pe/i, HHJe hmeo APyror H36opa,
Hero H^H Aa ^aje ^anaK h Ky^yK npBHMa, eab. ^a ^y^e po6 APy-
THMa. HanpoxHB, B^iacxeocKH pe^ Ka^ je npncxao ^a ^a AanaK, to
je 6H.ao 3aT0, mxo je y xomc na^iasHo Kopncx CBOjy: n^abao je
CBe, a.iH je 3a xo HeorpaHHijeno u,eAH0 Apyre. Ka^ ce ^aK^e no-
Ae.aH.aa HHa;a Kj.aca, K.aaca oc.ao6ol)e. hx, B.aacTe.ia je otobo ca- i

CBHM upecTa.ia xerjiHXH xponiKOBe APynixBene, kojh cy, hotom, cbom

CBOJOM xeatHHOM naiiH na HaJHeMotLHJe. BHAetn xo cBefflTeHHn,H
,

cy yqHHH.aH mxo hm je Hiixepec aanoBe^ao: obh cy yriaBH^an cases

c oHBMa KoJH cy HMa.aB cH.ay h, y AoroBopy c anMa
,
cxerjiH cy, .

CBOJe npe^auiae saniTHtenHKe h ocBenixaiiH cbc xepexe h Aan,HJP?

Koje je B.aacTe.aa xxe.ia yAapnxH na BajiiiHJe, Kanaseje, ce6pe, ox-
poKe, H KaKO cy ce ji,a,jbe jom 3Ba.aH, hoa ycAOBOM a^"*
B.aacxe^a
rapanxyje itHMa n.aataH.e AecexKa.
y cptA CBBJy OBCx 3aiia h cBBJy nenpaBaAa, nanpeAaK onex
HHJe sacxa.ao: APyniTBO je huiao yiaraHHM, My^iHBM, nejeAnaKHM xo-
AOM K HOBOM 3aK0H0AaBCXBy H K HOBOJ lipaBH'IHOCXH, KOJa je OCHO-
Bai;a na Mopa^anoj cao6oab h na nonixoBaity xylE^era npaBa. Bam y
HHatHM K.aacaMa, 6ani y aoh>hm caojeBHMa OBe aHxnqKe nnpaMBAe
BpiiiBO ce OBaj yHyxpaniftH paA h npeo6paataj. Ocy^enH Aa CHOce
caB xepex, ohh cy occlia.aH Ko.aBKO je oh levKaK. HIxo je BHme ra-
atena npaBAa npcMa aHMa, xo cy je ohh CBe BHme BO.ae.iH. Ohh
 noPE3A 221

cy aanoMara^H sa bom, jep cy y Boj r^ie^aAH ^eK ^pyrHM na-

,

c^e^HHM naxifcaMa cbojum, CBeuiTeHHi^H cy hx yiiHAH 4a ce Ha;i,ajy

Ha He6o, Ha onaj cbct, jep ra na seujbR ne iiory naiiH: je^nuo
cpe/i,CTBO o6ecKypaatHTH hx aKo 6h noKyma^n ^a. ra ch^iom ouag
noTpaaie.
Obc npBe Bapa^Hne, obh jia^HHHU,H 6paMaHH, acbhth, hoh-
,

Tfl<t>H,uo'io'iu H.iH Ka^y^epn, yHHim.iH cy ^aK^e MHoro sjia, h 6affl

THM 3^0M nocAyaJH.in cy HOBenaHCTBy. Ohh cy 6h.ih eyaiHH sa

acroB pasBHxaK, h^h, join BHme, 3a o6paoOBaH)e aeroBO Kao mo-
pa^Ha AH4H0CT. Cue je Ao6po ihto je na cboji Mecxy h y CBOJe
BpL'Me, ua H y H-'iJHe'npaBeAHnJHiyi ycTaHOBaiia Koje BpeMe ,],ouece;
H npHBH^HO '3A0, KOJe ocyt^yjeMO, iiecxo je npHHe^o CBOJ ji,eo Ao6pa.
TaKO H upHBH.ierncaHe K^ace naiaAC cy AOHCxa as. Hcnyne CBOjy
H,e-i):one cy, c KOAena na Ko.ieno, oiyBa^e npe^afta npom^ocxn.
Be3 xe BeHHxe KH.Hre, 6e'd xor HacAe^Hor ^exonnca Kojn itapo^n
npe,i,ajy je^aH ^pyrojie h kojh Hsrj^e^a Kao necaMpxHu MoaaK ^lo-
BeiaHCXBa, HanHJe Ha yMopy He 6h Jior^e ocxaBUXH CBOJa BepoBa^a
H cBoje ycxanoBe Hau,HJaMa xbk pot>eriHM; HHKa^ ce He 6h Morao ca-
KyiiHXH ^oBO/iaH <^OEa,ji, 3a6.iyAa hah HcxHHa, h3 Kora 6a ce Mor^a
noyexH HayKa. Yc^yre, Koje cy naM HpuBH.ierHcaHH r^aBapn yiH-
HHiiH, He Mory ce ^aK^e HpiBn^exH caiio mxo cy xe yc^yre hae-
;

tane y no'iexKv npecKyno. TeK nocae Ayre 6op6e HanyciHiiH cy

ohh sioHono.i, KoJH je, Be^Jiiomiiy cbojom 6ho xaKO Motan y py-
,

Kaaia xtHxoBHM. Y ocxaAOM, Kao mxo bdaHxMO y CBeaiy h y CBHMa

HHxaBHMa eKOHOMCKHM Hac^eAuocT 6.injKa, ona Koja xpaje 3a ne-
:

KO.iHKo reHepai!,uja, h ona Kuja ce orpaHH'iaBa y onuixe Ha ae-

pCKXHy ABHDJy, Koja ce najqemiie 6p3o yracn, po^n kophchhm no-
CAeAHLi,aMa, h cpekno yxnqe na ycxanoBe; na npoxHB, aacAeAHOCX
Beqna, Koja cc SecKOHa^Ho npeHocn, a Hapoynxo HacAe^iiocx Ka-
cxe, yBCK je mxexna h npoxHBHa npaBHM HHxepecHJia APymi'BeHHM.
Auco^yxHO HHKaA "e Ba.T.a y cxBapHiia ^y^cKHM, KOJe cy cBe pe-
^axHBHe. BeiHocx ce ne c^aate ca 3aKOiiOM BeiHxor Me^aBa.
Hhm je BeiiHHa ^y^H no^e^a hhcmom ysHJuaxn ^eo y Kann-
xa^y HayKe, mxo cy ra npQBH.aerHcaHH luaBapH no npe^aay ca-
6pa.Aa; 'ihm cy xa npe^aaa, jj^hom yxBpt>eHa, nocxa^a saje^HHiiKa
CBoJHHa CBHJy, a KpEXHKa CBfljy cxaia ^a hx ncHHxyje : nmiesAe
cy Kacxe, Koje cy, xaKO petH no hbkom npoBHtjeay ,6aAe MyBapn
anxoBH. Ohc joiu xpajy on^e r^e cy noxpe6He, xj. r^e BetHHa ua-
po^a He 3Ha hh ^mxaxH hh mhcahxh one CAa6e on^e r^e noiHH.y
;

6HBaxH HCHOxpe^He; one cy nm'iesAe 3a HaseK r^e cy y uanpe^aK

Mor^e 6nxH casio hikoa^hbc cao6oahom pasBHXKy u 6p30M ocxBa-
peay a^eja^a APyiuTBenor. One o^HOce ca co6gm y CBOJe rp^He
222 noPE3A

CKaTOMde xa ncxa npe^aaa Koja cy naMeTa^e sa nouixOBaEbe na-

po^HMa, H Koja ca^a nayKa Ha^asn o6acyTa ue6pojeHHM 3a6.iy-
4aMa, —04HOCH Hx Kao HCTHHy, Kao KopncT, Kao npaB^y.
IIpBa A&KAe OA cbhx nopesa On.ia je nopesa Bojna. Ona je
roTOBO noAJeAHaKO xninTa^a CBe q^aHOBe ^pyuiTBa Pax je y oho
Ao6a saaieitHBao Aananifty cHcxeMy MepKanxHAHy, xaKO hcxo rnycHy
360V CBor eroHSMa Koja ce ca^a y nac, Kao HCKa/i, y /i,HB^aKa,
,

cacxoJH y xoMe, 4a ce o^ cyceAHHx napo^a ysjie BHine aero raxo

HM ce y paSMeny j\,a..

^pyra nopesa, xaKoi)e Jin^ma, 6H^a je poncxBO, komc je kjajk

ocxaxaK. PoncxBo yxBafcenor paxHHKa 6eao je ocBemxaHo npaBOM

paxHHM. no6ei)eHHK Morao ce noro^HTH c no6eAHHKOM ^a ra CAyaiH,

caMO r^aBy /i,a My nomxeAH. Aah Hac^e^HO je poncxBO je^HO oa
npBHx HesaKOHHxocxH y cHCxeMH npBo6HTHHx saKOHa. y ocxaiiOM,
oho je caMO ^orniKa nocAeAHii,a caMor Haie^a HacjieACXBa c na- :

c^e^cxBOM 7i,o6apa Hac^et)yjy ce h 'sasl KOJa ona ca co6om Hoce.

Ilo6e%eE0 n^ene dn.io je no onmxeM npaBy ocyi^HBano na Be^nxy
K0HxpH6yii,HJy paxny, Koja je saysHMa^a cee mxo je oho HMaio,
paiiyneiiH xy h Kpe, h 3Hoj, h pa^ noxoH.Hx nojaceBa.
Tpeta nopesa Cnia je nopesa CBemxennqKa, KOJa je, ochm
A,ecexKa, o6yxBaxa^a n Apyre cnope^ne AO^axKe, h3 kojhx cy ce
noxoM, BemxHHOM MO/i,epHHx ApmaBa, pasBHie xo^nKe pasne ji,-a.m.-
6Eue, Kao cy^cKe xaKce, atnroBHna, nopesa Ha npoHSBO^ay, na
n,HpKy^an,HJy, na noxpomity n x. A-
^ecexaK 6ho nenocpe^na nopesa na seM.i.y. On je, Kao n
je
^^anac y Khhh h Hn^njn, ysnsiax sa o6AP3KaBaiBe ynyxpamae ynpaBe
n^eiieHCKe HAH ApataBHe. Toje Aait^e 6HAa n.iaxa aAMnnncxpaTflJH,
KOJa ce cxapajia Aa ce npaBAa agah onnna Kojn cy y npaBy jeAnaKH, a
HenpaBAa OApatasa npeMa K^acana Koje cy CMaxpane Kao nejeAHaKe.
Obo noMaAHHi];e n Aanac 6HBa, MoatAa no cxapoj HaBHU,H KOJe je
ce xemKo oabhIiH, Ho Aanac je npaBAa 6ap y na^ie.iy npoK^aMO-
Bana, a npaKXHKyje ce koahko ce BHUie mojec. IUxo je xo Aanac
TaKO, oCh'iho ce 6aii;a KpHBHri;a na cawy vnpaBy, na B.iaAy. H mh
CMO npe roxoBH Aa je kphbhmo, Hero Aa je npaBAaMO. Aah nesa^a
CMexaxH c yna Aa hh basljir hhjc yneK .lacno Aa 6yAe npaBCAna.
Jep xo.iHKHMa H)Hx Aem.E y nnxepecy Aa ona xo ne 6yAe, aKO hh
sa mxa APyro, ono cairo sa xo Aa nMajy yspoKa Aa je o6ope. A
XOAHKO H)Hx APyrHx, KoJH cyBHuic AP^G Ha CBOJ cyA H CBOJy npo-
neny, OAynnpy ce hcxhhckoj npaBHiHOCxn y ume neKe ^aJKne npasAe,
H xo HAH npocxo Hs HesHaBa, hah, mxo je jom rope, y hmc neKe
^ajarn HayKe, Koja ce y cxBapn cacxoJH hs sa6AyAa h npeApacyAa.
 noPESA 223

Ka^ cy ce noAHr^e saponiH era ce pasMena h xproBHHa

;

OTno^e^a Met/y cyceAHHM niieMeHHMa; kea je HHAycipHJa toihko

KopaKHy^a a^ je Esassa^ia Kj.acy nocpeAHHKa nsMe^y npoHSBot^aqa
H noTpoiuaia: OHAa cy ce nojaBH^H ^yMpyi],H, naieHTH, npHBH^e-
rnje, Tj. cneKO^HKe cMcxibe Koje cy ce Mor^e hsmhcahth i^apKy^a-
UnJH H pacxeay 6oraTCTBa. Ba^a.io je Aa xproBHHa h HHAycxpaja
AaAy Kpa^eBciBy h CBemxeHcxBy, kojh cy npeAcxaBy&a^H AP^KaBy,
CBOJ Aeo nopese, paBan AecexKy paxapcKOM h A3'3t6HHaMa sana-
i;rHJcKHM.
Pa3pe3HBaH>e obex nopesa 6h.io je HenpaBCAHO; a.iH HHJe he
HyAO: caiia npaBAa APyui'^sena 6H^ia je xaAa jom xaima b neca-
BpmeHa. Tpe6a^o je BCKOBEMa ^aranor paAa, xpe6avia je peBO^y-
n,BJa y HayKasia, y HaqEHv no3HaBaBba b BCBEXBBaaa npBpoAe h
s-aKaxa, na a^ ce xeopaja BopecKe cBcxeMe yxBpAu na paB,BJOHajiHnM
ocHOBBMa. A xpe6atexaKa Bcxa peBOAyB,BJa y HapaBBMa, y o6e-
TiaJBMa, y y6e^eBE)BMa,sa a^- ce BpaKXBqKB BSBprnn. ^yAo je abbho,
Aa najpoAHBJe BAeje HCMajy CB^e y BpaKXBB,B KBBOxa, Hero xeK
Bomio Bpe^y y cxaae npeApacyAa, e a^ obe mxo ex xaAa naj-
EBme 6paHe ne SHajy he caME sa mxo cy one 6oJbe oa APyrnx
Hnje APyK^iBJe Hero HsriieAa Kao a^ pasyn xpe6a Aa Bocxane naroH
(BHCxBHKax), HaBUKa, aMoatAaEcaMO 6e3yM^e, xe Aa EMa obuixb
cxa.iaH B HeoAo.i.BB yxEn,aj na Ae^a ^lOBeiiancKa !

Exo 3a mxo caB OBaj ^araHE pasBBxaK OBaj bocxvehh xok

,

coBBJa.iHHx E eKOHOMHEx ycxaHOBa KOJHMa CMO BOKyma^B Aa

,

HaBpxaMO ^aKy CiiBKy, HBJe Ae^o KaKBor APyiuTBCHor yroBopa, ex

abrupto yr^aB^eHor Kao mxo je xo xxeo bc^ekb 'M. 'M. Pyco,
I ,

Hero ce oh Bpmno ^arano BOCxyBHo, lac sacxajytn, qac naxpar

,

yAapajytH, a boxom nanpeA Kopa^ajyiiH. HsBmaB B3 pyKy Bpapo-

ABHBx, HOBeK HHJe 6qo oAapeH CBBMa caBpmencxBEMa, Kao mxo je
MEc.iEo c.iaBHB $B.ioco* ^eHescKE Ha BpoxBB, caMO BpaBB^na H
:

$axa.iHa Erpa h BopoKa e Bp^iBna aeroBHx Ha^iEBBAa je oa ABOHore

B ABopyKe a£BBoxBH>e, koje je 6eo e kojb 6b b ocxao 6eo, oho
mxo je caAa, h HatiEHEke ra, 0e3 cyinae. jom 6o^era. ^pymxcHB
je yroBop Ae^o napoAa b BeKOBa CBaKa paca b CBaKa enoKa yBH-
:

ca^ie cy bo jeAan naparpa* y h>,

H3Joa£BBfflH oBaKO uopeKAO Bopese, caA teiio y3exE Aa Bpe-

xpeceMO, peAOM, najrjiaBHHJa npaBBia aena.

Mhta Pakh'r
 CTEBAH 4ymAH
MCTOpdjCKH pOMaH

KHiHrA nPBA
MjiaAH Kpa^

(CupmeTaK)

12

— ByKainHr.e MpftaBMeBHty ! — BHKHy M./ia4H Kpa^ noniTO

je Ha Koay o6Hmao ii,e^y cnojy BOJCKy , kojom 6eme oncaAHO IIo-
po,a,HM^y.
—
SanoBe^aj, CBeiiia Kpyno !
— o^asBu ce ByKainHH , o6o/i,e
CBora Koaa h ^oAtTE 40 /i,yfflaHa.
—
Th ch, ByKauiHHe, 3a neKo^HKo ^ana ^y^o no^flHHO. Ja
HHKa^ HecaM mhc^ho ^a ce y HaiuHM seM^aiia Mome oBaKa BojcKa
cacTaEHTH ! A Hajiiaae 3a TaKo KpaiKo Bpeiae !
—
—
TBOJe HMe, BHCOKO TH Kpa^BeBCTBO, yHEHH^O je TO Hy^o, a
He B^acTe^B h ByiacTe^iHttH cano cy peKiiH ^a. jvHaK 0^ CipyMe
ja.

KyuH BojcKy, na je ho^ anxose CTerose noBpse^o cse niTO ^yK h

Ma^ noHeTH Moate; noBpse^o je Hapo^a n Kojn ne Mopa na BOJcKy! —
/I,ymaHy aanrpa no^,pyi.i>HB ocBiex oko ycana.
— Ha 3ap H BoiuH>ai],H h A^aBaHi^u
') to^hko saBOieme TBora

JynaKa 04 CTpyMe" Ja 6hx peKao ^ajeKO^, anx BHme uopa^Hiio

?

TBOje 6.iaro, CopKOMeBHty, uero to hito bh, mojh ^Bopann, soseTe

MOJOM „C^aB0M" ! —
CopKoiieBHt, KOJH je TaKo^p jauiHO y cbhtb M^a/i,ora Kpa^a>
4y6oKo ce hok^ohh Ka^ ra ^yman nor^ie^a hoa ropanx pein, na
ce o^asea.
— H CTO nyTa BHme ^ate, aKO 3aTpe6a bhcokom th Kpa^ee-

' Ap6aiiacH.
 CTEBAH AyniAH 225

CTBy, H noBpx 6iiara ^aiie u CBoj atHBOT TBOJa Bepna c^yra Cop-
KoneBHti! —
— Xsa^aCopKoqeBHiiy — peie 4yniaH ys^axHyBUiH ^y-
TB,
60KO — xBa^a
TH Ha noatpTBOBaBy h BepnocTH. KaMO cpeta j[a,
MH je TBOje 6jaro 3aTpe6a.io 3a BOJCKy Ha nenpHJaTe^La a ne sa
onca^y IIopo^HM^e, a^H laKO je Ba^^a 6o3KJa Bo^a 6nAa
. . . ! . .

H 4Be Kpynne cyse 3a6.aHCTame y oiHMa Mila/^o^a Kpa^a. \ar

OH 6p3o caB^a^a CBOje y36yt)eH)e na mhphhm KpenKDM r^acoM pene
KHe30BHMa H BoJEO^aMa OKO ce6e:
— Xo^HTe, ^o6popo4Ha h n.ieMeHHTa rocnoAO, ^a ce nocPBe-
Tj'jeMO KaKo teMO o niTo naae 6paTCKe kpbh cbpuihth obo TyjKHO
^6.10 ! —
4yniaH o^o^e Koaa, a 3a bhm h CBa aeroBa cjajna cBHia.
H AOHCTa M^a^B Kpa^ HMat^aine npaBO. Ilope/i, cnera HMena
,

H CAaBe 4yniaH0Be, ne 6h ByKaniHH ycneo ^a cacTaBH OHoj.HKy Boj-

CKy, KO.iHKa deiue noA nopo^HM^eM ^a ^y nnje 6Hjia OTBopena
,

6.iaraJHHHa 6oraTora CopKoneBHta. Ona ra je OB^acTH^a ^a CBa-

KOM BOJHHKV —
HajaMHHKy H^ata no je^an 40 ^sa ^nnapa njiaTe
Ha ^an, h ^a CBaKOMe o6etia no mTo ce cBpniH pax 3 500 ^HHapa —
narpa^e. Ona je yqHHn^a Te je ByKaniHH Morao 4a onpeMH ^yma-
HOBy BOJCKy KaKO je peiKo Koja BojcKa y to Ao6a Sn^a onpeM^ena.
CBaKH je cTpe^an, (a to je r^aBHa Maca oH^aniBe nenia/i,HJe)
HMao ^yK KoJHM je Morao 7i,o6aH,HTH CTpe^y na 200 Kopa^iajn
na H Ha TaKoj ^a^HHH npo6ocTH CBaKH HO-ie c;ia6HJH naHn,Hp, a
TaKHx CTpe^a hocho je cnaKH y Hapo^HTOj koskhoj KanHJH Ha^BK ,

Ha THTapy, no 'iBiaBa Tpn Tyi^eia. Bh^o je .lyKOBa kojh cy ce npn

CTpe^aBy Hac^aH)aj.B na pane (na^BK na Ma./io Aon;HHJe r.aoMa3He
nyniKe), a 6h^o hx je jiaKninx kojh cy ce npHcyiaH>aJiH ys o6pa3^
B Ha OBHMa o6h^ho Hspa^ena no KaKea aat7i,aja, na Kojy ce ocia-
H.a^a CTpe^a npn HnmaBeay. CBaKH je CTpe^au, HMao occm Tora
KpaTaK H03K H Bc^HKH Ma^, KaKO KOJH c je7i,H0M H^H ca ^Be 0fflTpHn,e,
3a je^Hy h^h 3a o6e pyKe. Obb noc^e^BH Ma^ioBH, Koje je Ba.i.aA0
o6eMa pyKaMa TipsKain h saMaxHBaTH, 6exy 4 CTone Ayra^KH, fl,o 4
OKe TeniKH, a.iH cy na rBOS^eHOM ^aHn;y npcKO paMcna.
nomeHH
Joni BHHie 6^ara noxap^HO bojboa^ Myia/i,ora Kpa^^a aok je
je
onpeMHO BeroBP qeie lemKHx oK^OHHHKa. Ohh cb^hh nann,HpH,
Komy^e oa n^aina na komc cy 6H^e npHmBBene MeTajine n^o^Bue,
r^aTKe hah rp6aEe, oKpyr^ie hah HCTBpTacTe; KomyyBe n.ieTeHe OA
MCTaAHe 5KHU,e, o^ MeTaAHHx npcTCHOBa; oji ko'/khhx poatHHx n ,

MeTa.iHHx KpA)ymTH ohh cjaJHH okaohh oa MeTayiHHx n^o^a b

;

y^.iara, one apaucKe KoniyA.e oa ^e.iHHHHx .aanana kojh cy jeAan

y APyrn 3axBaTaAH. IIoriieAaJTe caMO ITaAMaHOBe oKAonnnKe. Ha

Otai^bhha hi 15
226 CTEBAH A>'1UAH

YAiXBE ui.ieM OA ^eiLHKa Kao 6yHAeBa, caMO je na npe^ftoj CTpann

H36ymeH Kao pemeTKa na HamzM caAainitnM KanxaMa 3a nOwiH-
Baae n,Betia, h Ta pemexKa Moate ce na 6ar.iaMH koa ciLennx o^njy
noAHtn y bhc. Taj je uiagn 040340 no^ynpT ^e^H^HOM orpAHi],OM
mnpoKOM KO.iHK ABe cyA-ianni^e, a ncnoA OBe orp.iHi],e no^By^en je
je/i,HOCTaBHH rpyAHH OK.aon, le.iHiHH HaiipmaaK kojh noKpHBa h
,

H ropifcy no.ioBHHy Tp6yxa (04 nojaca Ha BHme), h kojh ce saKon-

^aBa 3a orp^Huy KajnmHMa h npet)HH,aMa. 4oH.a no^OBHHa Tp-
6yxa HOKpHBeHa je Me^an^rnHM KaJHUiHMa kojh cy nacjiaraHH Kao
D,pen Ha KpoBy, caMO uito cy noKpexHO Mei)y co6om CBesaHH, Te ce
npcMa HOKpeTHMa cposajy h^h pasiiaKHy. TaKo cy hcto nac^aranH
H KpaTKH ^le.iHHHH pyKaBH. KOJH HOKpHBajy paMe H H0.ia MnfflHH,e,
H Be^HKe rB034eHe pyKaBHH,e Koje XBaiajy 40 no.ioBHHe ^aKxa. Hc-
npe^ CBaKe MHUiKe no je^na OKpyr^a n.io^ra 04 rB03/],eHor ^HMa,
jep caMo Hcno/i, MHHiKe, hchoa .laKxa n hcho^ Ko.iena. ^aK^e cano
HCHOA Be.iHKHx Br^aBEKa BDAH ce HeniTO o/i,e.ia, ocxa^o je CBe y
^ycKRMa ofl. ^le.iHKa. Ha CBaKOM npenoHCKOM npern6y npHKaiena
KaJHUiHMa H npet)Hij,aMa sa xp6yHiHH ok.ioh ho je/i,Ha ^le^innna
Kefl,e^a, na^HK na Aonaxy. Ha 6yxoBHMa no je^na npe^aa o^yna-
cxa ^eAl3^B.a, y^^ara, a Ha ro^cHHMa ^Be oyiy^iacxe y/i,./iare KOJe ce
ca cxpane saKon^aBajy na npei)Hi];e. Ha cxonaiHMa rB03/i,eHe na-
nyye ca mH^n,HMa oa Asa ao xpn ne^^a ^yacHHe.
TaKO 6enie mhofo OK^ionnnKa onpeM^eno. Aae 0H/i,a ce nnje
HH 3Ha.io 3a HOJaM, KOJH ce A^-Hac 30Be ynn^opMa. IIopeA xaKor
OK.ionHDKa, Kao mxo ra ca^a HaH,pxacMO, Morao ce o^Max BHAexn
H APyi'a'iHJH. Ha H.eMy ni.ieji H3r.ie/i,a Kao npasa op^OBCKa r.iasa
ca Be.iHKHM K^yHOM. Taj niAen Ka^ ce HaxaKne na r.iaBy noKpHBa
H,eo Bpax AO K^yqHHn,a. Fpy^H n xpCyx 40 nojaca y je^HOCxaBHOM
OKjony. O4' nojaca 40 Ko^ena rB03/i,eHa ^sycxane^a, rBOSAena cvKaa
ca CH.iHHM <i>a^ixaMa Kao mxo Ap6aHacH h rpn,H n ,a,aHac Hoce, caMO
OA iiJiaiHa. Ka/i, y3janie xaKaB OKyionnnK on oxKon^a c npeAa h c
xpara no je^an nonejiHKH cerMcnax 04 CBOJe ne^n^He <5ycxaHe.ie,
na OHAa komoxho ce^n y ccA.iy Koje y mccxo ja6yKe HMat^ame
,

niHpoKy AacKy Koja ce cnymxa^a a^cho h .icbo nnaa ceA-io xe je

xaKO samxntaBa^a 06a 6yxa jaxa^eBa. PyKe h Hore xaKBor cKj.onHnKa
6exy y rBOSAennji Kp^ymxHiaa ,KOJe cy noKpexne, ca 6ar.iaMaMa
y Hapo^inxHM OKAonHJia 3a sr^aBKe.
Cbrko nap'ie onpeue nocn^o je na ce6H ne^ax one 3eM^e v^e
je pa^CHO. TaKO je a>paHa^iKH ffl.ieM ncnoA Kora ce nocn^a n.ie-
,

xena naHu,HpcKa HaB^aKa 3a Jiy6aH>y, noxH^aK, noABO.i>aK, spai n

ropBH AGO rpyAH, kojh je noKpHBao caMO ^y^aay h ^qao ao o6pBa,
yran h saAfty no.iOBHny npaxa, h kojh je na Bpxy hocho Kpyny ca
 CTEBAH A^niAH 227

^esei 3y6aii;a, My lynn Tpynnna HeKaKse Kpn^aie aiHBO-

a y aoj
THH.e — 6eao pacno3HaTH ofl, MaBpnjcKora m^eMa
A2iK0 kojh je ,

^HO Ha^HK Ha name nonoBCKe HHTe, caMO mio 6eme o^ 'le^HKa, h

OH^e r^e cy y name ^nie inen OH^e 6exy 4e6e.iH Meia^HH niTa-
,

noBH yBHJeHH y Bpx m^eMa Kao Kpa^^ totckhx CTy6oBa. y cBaKoj

jiaTHn;H Tora ra-ieMa 6eine no je^Ho MeTa^HO Ayrne, a ^ecHO h abbo
cnymxao ce o^ m^ieMa no je^ati KanaK sa ymn. Osa^n cnyuiTa^o
ce Kao HeKo ce^^o 04 n^eiene 3KHii;e Kao saniTHTa 3a cipaJKEby
,

no.iOBHHy Bpaxa. A^h naj-ienmn sa oko 6exy a^eMancKH m^eMOBH

KOJHx je najBHrae 6hj.o y ITa^MaHOBOJ ^igth. To 6enie Be^HKa qe-
^H^na myn^a ja6yKa Koja je noKpHBa.zia n .lyOaity n iiHii;e n BpaT
40 K^yqHHx KocTHJy. Hanpe^, nacnpaM oinjy ok^iohhhkobhx npo-
pesana xopnsoHTa^Ha pyna, 4—5" y ^yjKHHy, a je^sa je^an na^an;
y mnpHHy. J\,oAe, na cnpaM ycia a^n Bnme ca CTpane, 6exy npo-
pesana ^Ba Ma^a Kpcia, Ky^a je Bas^yx 3a ^ncaite npo^epao. Ha
Bpx ui^eMa Be^HKa ^aBOBCKa r.iaBa o^ Koje ce rpHBa n neniTO Koate cny-
niTa oKAonHHKy 40 paMena, h to Hspal/eno 04 ne^HKa. Ha .lasoB-
CKOJ oaBH Kpyna ca ^eBCT TpoKpaKHx 3y6ai];a a y cpe^ Kpyne
,

sado^ena nepyniKa OA Asbbt naynoEHx nepa, nopetiannx y Tpn

BpcTC, je^Ha Bpx 4pyre, TaKo ^a ce BH^e cbhx ^esex cjaJHHx OKan;a.
OK^onn 6oraTHJHx KOBannKa, KHesoBa, BOJBO^a n ocTa^e Bia-
CTe^e, 6exy MaxoM h3 najc^aBHHJHx OHAamitHx pa7i,H0EBn;a Koje ,

^exy y Mn-iany. H)HX je ^aKO noaHaxn no ohhm ch^hhm ncnynne-

qeHHM ciHKaMa, KOJe cy icKuteM pai^ene na OH^a no3^ateHe, ko-
JHMa je HaKHteHO csaKO napqe oK^ona, n Koje npecxas^ajy pasne
MHTO^oniKe npniHKe MHsoTaBpe
, c3)HHKce THn;e ca pamnpennM
, ,

KpHAHMa a ca ^eBOJa^KOM r^iaBOM n rpy^HMa Kpn^axe aHi>eocKe,

r.iaBe,^nxaBe ^ora^aje ns pnMCKe ncTopnje n t. Pasyne ce ^a ;i,.

je CBaKo nap^e CBHJy oK^ona n npocTHx h tochockhx 6h^o h3-

syipa Ao6po nocTaB^eno BynoM h^h KpnaMa, ^a ne 6e y6HJaiio.
Ha ne caMO Jbyji,E, nero n kobh HMai^axy CBOje OKJione. Kao
niTO ^anac o6^aqe rocnocKe K0H.e y caMy loxy, laKO OH/ia nivia-
^axy OK^onHH^KH koh.h HnxaBa teSexa oa qe.inqHHx noKpeTHHX
KaJHma na qe^y ihtht 3a rjiaBy ca ^yraiKHM rB034eHHM poroM,
,

a na rpy^HMa, r^e ^anac 6HJy KntaHKe Snaei^HJCKora KOH>a, OH/^a

6enie npaBa cipexa o^ ^eJiHKa sa nore.
Konjba y thx OK^onnnKa HMaljaxy rBOS^eH uin^aK na Bpxy,
iHTaBY CTOuy Ayra^aK, 6exy 3a ^sa ^OBe^nja pacra ^yra^Ka h laKO
Ae6e^a Aa ce je^noM niaKOM ne iiory o6yxBaTHTH Ban na je^noM
MecTy r^e je H34e.i>aH0 sa ^pataae pyKOM, n r^e niia Ma^n uitht
sa pyKy. CBaKH je oKJLonHnK HMao na^ ^cchom chcom jaK rBOS^es
HacAOH sa Kon^e, jep ra nnje Morytno 6uyio o^pataxn nO;ioateHO
'^
15*
228 CTEBAH AyniAH

6e3 Tora Hac^oHa. K04 neKHx je to 6ho jaK rBos^en mn^aK na

Kojn ce 40H.n 3aTy6acTH Kpaj Kon^a BaTHU,ao.

IIopeA TO-iHKor xepexa Mopao je koh. a^ hoch ceAJi-Y c -leBe

cipane oK.ionHHKOB ihtht, a c AecHe ^ys^oBan ca 6 hae BHrae „nepa',

H jom je^Ho opysKJe KOMe ne Morox HatH nMena. To 6ewe KpaTaK
a.i jaK mxau komc cy BHcn^a ^sa .laH^Hha h na cBaKOM no ,

je^na noBe^HKa rBos^eHa 6oi],a.

OceM CBera Tora, nor^eKOJH oKAonHHK kojh ce pa7i,o HoKy

,

xyKao fl^H je pa^o nmao y aob na Me^Be^^e HMal^anie nani^HpcKe

,

pyKaBHii,e ca mn^i],HMa kojh 6exy Ayn^e xecxepe, na CBaKOMe np-

CTy. y H>Hx H uiTHT HHJe 6ho Kao y APyrHx ^yAH, Bet HspemeTan
uina^TaMa a oaos^o HMa^anie .lanny Koja ce Mor^a noKpHXH b
,

OTKpnxH KaKO je Ka^ ras^H xpe6a^o.

IIOA maxopoM ^ymaHOBBM cacxaoce bojhh caBex h noc^e no-

Ayater Betaaa, pe^e M.iaAH Kpa^:
— Ja BHAHM H caM Aa nan OBy Hecpehny 6op6y Ba^a uixo
CKopnje CBpniHXH, jep he ce nna^ie pacn^aMxnxH no ii,e^oj seM^n cpn-
CKOJ H noMopcKoj. C xora heMO jom Benepac riieAaxH ^a y-SMCMO
nopoABM^y na na nac KaKBBx atpxaaa cxa^io. Ea^ saxpy^n nauia
xpy6a, JoBan O^neep, jKapKO /l,ejaH n Ji)yxBn;a Bor^aH xpeSa ^a
o^Max ocny naJBetH KaMenH n^ycaK ca cbojhx Kapo^a^ncxa h naj-
Bety Knmy cxpe.ia cbojbx CKopnHOHa KaKO 6b y rpa^y na^mnBiin
UIXO Beky 3a6yny, h KaKo 6b uixo ja^e npopeAH-in cxpeAu;e na Ky-
Aana b rpyAo6paH0Ma. Y bcxh Max, ByKauiHiie, xb tern ca noKpex-
HHM MOCxoBBMa, B ca XBOJHM cxpein,BMa HaBa^nxn ^a npoBa.iBui
CBO.iauiiBy orpa^y oa KOi&a ca rBOSAenHM uiBAn,BMa, ^a oxBopHUi
nyx eauioj n;e.ioj nemaAHJH. /],a ne 6n noca^a ca n,eAOM cnaroM na
xe6e uana.ia KnesoBH ToMa b BoJBC^aB BoJHHOBHii xpe6a Aa c
,

.le^a HanaAHy na rpa/i, y hcxomc xpenyxKy, h xo ne caMO ca cbo-

JBM IIoAropHHaHBMa Bet ca CBBMa 6ocaHCKHM ^lexana, KOJBMa he
3aB0B:^AaxB Mujoxen /l,paHtBBOJeBBt, Cxanau, BoJHcayiHti, FoJBCiaB
ra^euiHli H By/i,HcaB ^pyjKBHBfc. ^hm ByKamHu npoApe y cno-
,

^aniH>e ^Bopnuixe xpe6a 3a ibbm ^a nojypB CBa pauiKa B.iacxe./ii}

ca CBOJBM HexaMa, u ca jeaiOM n xo na Be^BKa Bpaxa neKa HanaAHe

AeAenHt, J.o6ojeBHli, ^ecaB^nK, BepBBOJeBBt Xpa-
PaiuxHca.inli, ,

Huii,PaABHOBBh H CaHKOBflh. 0/i,Max 3a KbBMa HCKa yrypajy no-

Kpexne Ky^e ao boa caMe sBABne, h y Ky^iaMa neKa ce cMecxe ko-
xopcKu B.iacxeAH ByhBt, BBMaHOBHli, Baiu^eBnti h rpy6e Bncxexni,
na neKa ca cbojom ^y^BMa rAe^ajy Aa cnycxe CBOje MOCxoBe na
rpyAo6paH tag Morny, b neKa naM B3Hyxpa BOMorny OTBopBxa
 CTEBAH A^niAH 229

r^aBHa Bpaxa, aKO hx ^oi-ie paniKa rocnoTia He npoea.ie. Ja, npiSau;

E ITa^MaH r.ieAalieMO r^e je HaJBame norpe^Ha noMoii, na teMO ... —
OB^e Ha je^^aH nyx yiiyHe M.ia^H Kpaj&.
Ca 6e^eMa y nopo/i,nM.i,n saTpeuiTame Tpy6e h <i>aH«tapn.
— /I,^' -i' Ao6po ^yjeM ? —
pe^e 4yuQaH paAOCHO h cko^h na Hore.
— ^OHCxa ,
—
pene khgs npH6an —
cxapn Kpa./i> nan ma.jbe
iiOK.incapa
— Ako y UopoAEMJbE Hecy ya6opaBH.aH CBe paxne o6B4aje —
peqeByhauiHH —
o^ KaKO je khcoko th Kpa.i>eBCTP,o ocTaBH.io itene
Ky.ie H ^BopoBe, OHAa sancxa ciapn Kpa.i) Kao ^a ce npe^OMHc.ano,
Ka^ cy My Kaaa^n KdHKa je BOJCKa oko Uopo^E^jbe, na xote ^a
nperoBdpa ca „6yHX0BHHU,HMa'' !
—
— ByKamnne —
pe^e /],yiDaH omxpHJe —
obo naje xpenyxaK sa
ma.iy. KaMO xa .lena cpeta Aa ce obo CBe npol^e 6e3 npo.iHBaH>a
6paxcKe Kpsn. IIoxei;H, na^iMane, xe npncxoJHO ^oneKaj noK^incapa
Kpa.a>eBCKor h fl,OBej\,E. ra aaio.
na.iMaH CKOHU Ha Koaa ua ca neKOAHKO cbojhx OKiionHHKa
y HaJBeteM xpKy oji,e npe/i, cuo.ZbamH.y Kannjy IIopo/i,HM.ZBe.
^ynian je y Be.iiHKOM y36yt)eH)y xo^ao rope-Ao.ie no maxopy,
He roBopetiH hh c khm hh pe^iH.
KnesoBH, BOJBO^e h csa M.aa4a B.iacxe.ia noByje ce y npn-
<ceH>aK, n nacxa myuiKaae h uianyxaae Me^y BHMa.
— Obo HQuixa ne B&.jb£i, rocno^o, —
manyxame ByKamnn aKO —
<:e oxan, n chh noMHpe, xeuiKO nana Kojn cmo ra na 3.10 „HaroBO-
pH.iH." He caMO 4a nam cxapn Kpa.zb ne ke HHKaA onpocxnxH, nero
^e 60JHM 4a Hac ce h M.iaAH Kpa./B necxane 04pBn;axn !
—
— BoxMe aKO bh h3 PauiKe Mopaxe xpnexn ^a ce c Baiaa ^yman
nrpa Kao c ^yxKaMa, mh ne Mopaiio —
pe^e Cxanan, BoJHca.iHti.
!

— TaKo je, 6orMe —

npnxBaxHme cbh 6ocaHCKH B.iacxe.iH.
!

— Ha 4a BH^Hxe —
peie rpy6e BncxexHii —
necMO hh mh
KoxopaHH naAH na r.aaBy, ;i,a xoahko Mecea,H BpeMena nnixexHMO
y AjAO- -Ko ce mhciho mhphxh, HBJe xpe6a^o 4,a ca3HBa BOJCKy! —
— TaKo je! —
npnxBaxH u,e.ia npHMopcKa B.aacxe.ia roxoBO
Ha r.aac, xaKO, /i,a 6h hx h ^yman lyo, ji,a. je MaH,e 6ho 3aHei
CBOJHM MHCAHMa.
— CaMO HHKaKaB npeyxHxpen KopaK oa name cxpane yxnoi- —
KaBao onex ByKaniHH
je —
^a bh^hmo mxa Be.iH Kpa^beB noK.iHcap.
.iaKo heMO My natn saKaMKy. A Ka^ je^HOM yl/eMO y 6oj, y naninM
te pyKaMa 6hxh ^a hm ho ocxasHMO BpeMena 3a nonoBH'ino Kajaae
H MHpeae !
—
y xoMe xpenyxKy cxa^e ce npo^aMaxn Bas^yx o^ orpoMHe
HeKaKBe pa^ocne bhkc, Koja aaxBaxH 3a ^ac n;e.iy ^ymanoBy BOJCKy.
230 CTEBAH AyUIAH

HcnpBa ce HHJe Mor.io pasyMexn mra ce BH^ie. TeK Maj.o no Ma^ia

Mor.in cy ce paaaOpaxH r.iacoBH
— ^HBe^ia ^yinHi],a I JKaBe^a cecxpa rocno^apeBa ! jKaBe^a
Kpa.LCBHa !
—
^vmaH H3BaH ce6e 04 pa^ocxH noxpMH CBOJoj cecxpn Ha cycpex,
a CBa B.aacxe^a 3a bhm.
MHoroMe OKope.ioM paxHHKy, MHoroMe 6ecKyiiHHKy, kojh je
3a HOBii,e BOJeBao ufio CBOJ acHBOx He nnxajytH ko ce npoxHB Kora
6HJe H 3a inxo, smoroMe cypoBOM ^OBCKy, kojh nnje y i^e.iOMe atHBOxy
ca3Hao HH 3a je^no neJEHflje, nopo^n^HO ocetaae, y^apn-ie cy cyse
HH3 o6pa3e, rjie^ajyliH cacxanaK ^ymana h ^ymni^e. Hecxpu^HRH
iacio^ynu,H kojh ce Ma^o Mac 6exy yn^auiHAH ^a ce oiau; h chh
He noiiHpe, h a^ hm ce xaKO He H3MaKHe rpal^aHCKH pax, y komb
cy ce Ha/i,a^H noKH.exn c^aBe h 6oraxcxBa, 3a6opaBHme 3a xpenyxaK
Ha CBoje cedniHe Haaiepe.
Aar Ha aiaAocx —
cano 3a xpenyxaK. Jep ^em ^yman y^e y
CBOJ maxop ca cbojom cecxpoM h bcehm B.iaAHKaMa, 4a ce Ha cano
pasroBope, mbm cypoBH paxHHU,H H3ry6Hme Hcnpe^ o^HJy ani^eocKO
.iHiie 4yiuaH0Be cecxpe, OAMax hx cxa/i,e o6y3HMaxn Buxoea cxapa

m,ei) 3a 6op6oM —
^a ne peKneM 3a JbyAC^OM KpBiby. .

KnesoBH h BOJBO^e noHeme onex uiymKaxn, B0JHHn,H h najaM-

HHn,H cxaAome ryHljaxH „o MemaBy .iy/i,ora atencKnaa y siyuiKe
noc.ioBe" H xoMe KaKO te ce h hoa ,nopo/i,HM^i>OM 3aqaMHXH.'^
y xo ce 6eme Bek n CMpKj.o.
Ha je^aH nyx n^any na Ce^eMHMa Kpa^teBora rpa^a Heo6H^iHa
cn^iHa Baxpa, Koja o6acja u,eo .lorop ^yuiaHOB.
Kao MyH.a npo.aexflffle Kpo3 CBe pe^oBe oncaAHHiKe BOJCKe
OBe peqn
— Cna/byjy neKora ? Ko je xo ? Oh Mopa a^ je nain npnjaxeyi!...
U ^OHcxa, xo 6euie noc.ie/i,H>H ^ac ja^Hora MyqenHKa An^ouHJa !

llpn oHoj orpoMHoj cbcx^ocxh Kojy pacy cna.inmxe, nosna-

4ome MHorH ^ymanoBH bojhhi^h KyKaBHora cxapi^a, h 3a xh.ib
HacaK rpMHy h3 xn.i>a/T,y rp^ia :

— Oxau,AH^OHHJe! Cna./byjy namera noK^ncapa I

—
Il3a xor xH^a^yr^acHora RpncKa nacxa^e MpxBa^Ka xHniHHa,
jep ce JbyA^MQ. yqnHn^o 4a nyjy r^iac My^eHHKOB. II r^e, ca npo-
KAexor 6eAeMa ^ohocho je noBexapau, A^BJb&HKVL CMej xaxapcKHX
HajaMHHKa Kpa.i.HHnHDx, h o^-Iomkc HeKe upKBene necMe, KOJy ne-
Bauie oxai; An^oHaje vMnpytH.
—B^aro OHHMa, kojh cxpa^ajy h yunpy sa ncxHHy h npaB,a,y I
daBa xe6H, one nefiecHH, ciasa xe6H !
—
Cbc aiHBO y ^ymanoROJ bojci;h ohcmh 04 y;Kaca n oMajama,
 CTEBAH AyiDAH 231

IIpBH ce Tpaie KHes TTpn^ar^ Tpe^ocTpeK h ByKamuH Mpaas-

HeBHh. Ohh no^eTHEie ^ymanoBOM niaiopy, a 3a rhm i],eiia BiacTe^a.
KaA TaMO, a^' /l,yfflaH ctojh npe^ inaTopoM, 6Aeji, Kao MpTBan;,
H ApatH y Hapyijy oHecBecHyxy cecTpy CBOJy, a yKoqeHe ohh r^e-
^ajy Ha oho mbcto r^e My cna.i,yjy yHHTei&a, r^e My na HeqoBe^nHM
MyKasia HS^Hme jbaheh —
npaBH npnjaTeib.
Ilspas Ha AEHj AyuiaHOBOM 6enie TaKaB ^a hh TIpHSau, hh
ByKamHH ne CMe^oiue pe^n nporoBopHTH.
— CTenaH Ypom III. —
nporoBopn Hajsa^ M^a^H KpaJb yatacHo
x-ia^Ho — Beh ce noKajao niTO je 3a HeKOiiHKo TpenyxaKa oceLao
Kao HOBeK H OTai;. Bor neKa My cy^H 3a KpB, Koja ce Hotac npo-
^Hje. — 3a THM cnycTD ^yniHu,y Kao KaKBO a^tc na pyKe ftennx
B^iaAHKa, na ce OKpeny na.iMaHy. —
Bepna ciyro, Te6H nosepaBaM
mxo MH je HajApaate na obomc CBeiy, Apame OA JKHBOxa Mora.
^yBaj MH cecTpy, Ha^iMaHe, Kao oih y r.iaBH! —
— rocno^apy —
pe^e IlajiMaH —
h aKo mh ce cpi],e i],ena hito
MH y OBOM ^acy ne /i,ani y jyHaiKH 6oj, oneT th ce saK^naeM ^a
Kpa^zbeBHy 4yniHi],y necn Morao noBepHTH noy34aHHJHM pyKaMa
— A caA, rocnoAO —
pe^e ^yniaH cbojhm KnesoBHMa h boj-
Bo^aMa — cBaKH na CBOJe mccto, Koje caM BaM 0Ape/i,H0 h KaA
Hyjexe Moje Tpy6e, OH^a jypnmaJTe na nopoAHM.aby ca CBHJy CTpana.
Ako BaM Tpe6a HOBora OAyuiesibeaa sa OBy 6op6y, eno nor^ieAajxe
KaKO ^npaBeAHH" Ki^&Jb ^e^iaHCKH cna.i>yje HOBeKa, kojh je aeroBOJ
nopoAHii,H H aeroBHM AP^aBaMa ciyatno ^niaB je^an BeK nomTeno
H BepHO, KOMe 6h Tpe6a.ao na KOiieHHMa ^a 6.iaroAapH 3a cbc uito
je 3a H. yqHHHO, a kojh ^anac yMHpe najrpoSHHJOM CMphy. IIor.ae-
Aajxe, BHTe30Bn —
h OB^e sa^pxxa r.aac ^jniaHOB o^ ys^y^eaa, a
cyse My ce noieme cycTHsaiH hh3 o6pa3e —
KaKo yMHpe Moj jeAHHH
npHJaie.!). .Ta y tom rpa^y ncMa Cp6a, to necy hh .zby^n, to cy
.

AHB.I.H 3BepoBn! OBaj te 6oj ^a 6yAe xaJKa na ;\,EBJbe 3BepoBe!

HanpeA!
H cBe Tpy6e y ^Jii^aHOBOJ bojci^h 3acBHpanie jvpnui.
Ca 6eAeMa rpa^cKHx o^asBame ce Tpy6e h 4)aH<i'apH TaKo hcto.
,Xa, jyHaii,H CTpyMe!" opno ce 6ojhh y3BHK onca/i,HHKa.
ofl,

„Xa, BHcoKH o^SHBao hm ce ycK^HK oncaljene bojckc.

/l.eqaHH!''
H OTHOie ce cTpamaH 6oj na CBe CTpane.
Cxpe^ie ca cKopnHona h KaMcne Kyr.ie ca 6aAHCTa h Kapo-
6aAHCTa CTaAome na^aTH Kao rpa^ na 6eAeMe Kpa./LeBe npecTOHHAe,
H HO yHyTpafflttCM ABopnmTy HopoAHM^e; a.iH nopcA naj6o.i>era
ra^aaa ne 6h hh Aaay MHoro niTCTe hoihrho Taj rpaA, jep ce
JbjA^ Mory Aa 3aK.ioHe H3a 3HAHHa, a Aa ne npeKHAajy CBOJe cxpe-
^aae. C Tora ncnpBa 6eme BHme mptbhx h paaeHHx Me^y oncaA-
232 CTEBAH AyniAH

KOJH iiaua^axy 6e3 saKAona,

iiHii,HMa, fl Koje cy TyK^H osro y r OMH^y
Hero Me^y onca^eHHivia.
Me^y
TflM je ByKauiHii y^apno ca cbojhm ./by/i,Ma Ha naj.H-
ca^e. IIo^oBHHa aeroBHx JtyA^ cnymTa^ia je nOBe^HKH cnpeM^en
criAaB y BOAy kojom je cno^amaH poB 6ho Hanyaen, a /i,pyra no-
.lOBHHa 6paHn^a ra je c o6a^ie posa ofl, MAaAenoBHx yiyAH hojh ,

cy 6paHHyiH cHo^amay orpa^y. Mhofo je ByKamHHOBHx ^y^H ca

cn^aBa CKoxp^aAO ce mptbhx y ciipA^iHEy Bo^y cno^aoiftera posa
;i,OK ce Taj ^a6H.iHH moct KojeKaKo naMecTHO , a^H najaa^ Hcna/i,e
3a pyKOM, H ByKaiuHH ce ycnysa na /i,pyry o6a^y poBa Kao Ma^Ka,
na cxa^e rpAnoM hckom ceKHpoM asl pasBa^yje na.iHca7i,e, He xa-
jyhn HHinra aa CTpe^e, 4pB^e h Kaiieae KOJe ocynie osro na a.
OKypaJKeHH xaKo 7'o6pHM npHJiepoM hhko o^ ByKamnHOBHx Jbjfl,^
HHJe xTeo ^a nsocTane, Te xaKO, npn cseM tom hito cy roMH^ana
na^ajLH CTpMorjiaBn,e y poB, oneT 3a no caxaia 6eme roTOBa 6penia
y na^Hca^HMa.
— Xa, jynaitH o;i, CTpyMe! — BHKHy ByKaniHH cbojhm Ay-
Anna na c ro^HM MancM y je^noj a ca ceKnpoM y Apyroj
, pyu,H
jypny nanpe^, n u,eo ociaxaK aeroBHx ^y^H sa aHM.
—
Xa KiHca h CKpa^HH KAHKHy khcs M^a^eH 'BopijeBHt,
, !

na ca u;e^0M cbojom ch.iom y^apn na ByKamnHa,

3ai]iaKTame Ma^eBn, SBeKHyiue yej.H^HH ok^ohh, yxBaxHine ce
^aBOBH y KoniTaii;. Ctojh nncKa nperameHHx paaenHKa, ctojh Ty-
xaa, TpecaK h yp.iaae pas^paatennx 6opai],a. Y BHUie naxa no-
THCKHBame M^a^en ByKamaHOBe ^exe, Koje ^OHCxa 6exy MHoro
^y^H H3ry6H^e aok npoBa^Hiue na^HcaAe, h KOJe c xora 6exy BeoMa
oc^a6H^e, a.iH najsa^ Ha^ja^ia onex ByKamnH, h M^aAenoBH ^yAH
cxaAome 6eataTH.
— Ky^a texe, KyKaBHue a He npHMopn,H !
— H,HKHy M^a^en
na cxa^e j\,Si xyqe CBOJe concxBene 6eryHH,e.
y
xaJMax, KaA set ByKamnH 6eme aayseo u,e.io cno^amae
ABopHmxe, Ha je^an uyx ce ca tpomobhxhm xpecKOM cnycxn moct
Ha APyroMc pony, oxBopBrne rjiaBHy Kannjy, n na ay noKy^a imxasa
HOBa BojcKa, Koja c ycKJiHKOM:
—
Xa, BHCOKH ^s^aHn! —
jypny na ByKamnHa.
PacTpKann ^y^H M^aACHOBH ca^ ce na hobo oKpenyme, ca^
ce Ha hobo no^eme ^opnxn.

ByKaniHHOB noAoataj nocxa^e onacan; aiiH onex 6h ce on

Moat^a OApacao, ^a npe^ xom hobom bojckom nnje 6no Mpaan, —
po^eHH oxan; aerOB.
— r^e je xa ryja — ^yo ce h3 ^a^eKa cxapneB r^ac — Kojy
 CTEBAH AyiHAH 233

caji y concTBeHHM He^pHMa o^Herosao /i,a Me ca^ sa cpij,e yje^a?

r^e CH,ByKaiUHHe, ByKja th ce u,peBa no xpay ^a 6or 7i,a! —
ByKaniHH je H3MHiJ,ao KOiiHKOJe Morao npe^ cbojem oii,eM, a.iH
Hajsa/i, ra MpBan cycTH^te. •

— 3apTH npe;i,B04Hui 6yHT0BHHKe npoTHBy CBora saKOHHxora

Kpa.i>a H rocno^apa? Opyatje fl,0Ae, Aepane, H.in hy ce noKajaiH
niTO caM TH avHBOT 4ao, na ty tb na MecTy cmpbdth !
—
H OHaj jvHaK, kojh je ^OT^ae TO^HKa ly^a KypavKH hoiihrho,
cnycTH Ma^j Kao KaKBO AeTeHi],e mTO cnyuiTa 3a6pa}fceny nrpa^iKy,
KaA ra yxBaTe.
yTOMe 6n TpeHyTKy npona.io MHoro ^y^^^'^^HOBBx .^.y^n. A^i
OH caM HHJe 3a BpeneHa onasno onacHocT, le TaKO ca^ oh jypny
ca FpeSocTpeKOM h u,ejOM ocTaJiOM neuia^njoM.
—^eKaJTe, AHB.i)au,H rpMny ^ynian — ^a Bac nnxaM niTO —
cna^iyjeTe noKAHcapa AOK.ie nperoBapaTe o MHpy !
—
II ca^a jypHyme hobh Ta^acH ^yiU'^^HOBe BojcKe na M^aAena

H Mpaana ca xaKBOM ch^om, ^a cy ce obh na spaT Ha hoc noByKiiH

y rpa^. To 6eraH.e Snioje TaKO 6e3 pe/],a ^a cy no^ieyin noAflsaTH
MOCT, a HH HOiia H.HXOBHX ^y^H HHJc 6b.ao Hpeui^o npeKO aera.
MHorH MpftaHOBH h M^a^eHOBH ^y^H nonaAame c MOCTa y poB,
AepybH ncyjytn h npoKwiHByliH.
ce,

^HM/l,ymaH saB^a^ao n,eAHM cno.?bamttHM ^BopHuiTeM,

je
o;^Max Ha^iHHHme npeKO cno^amaer poBa npHAH^an moct, npeKO
Kora yrypame ^pBCBy Ky^y na TOHKOBHMa, ao ho^ cane 6eAeMe.
3a TH^H HacaK ce kjasl Hanynn BytHteBHM h ocTa^nM kotopckhm
CTpe./mHMa, KOJH ca naJBHrnera cnpaTa KyAe cTa/i,ome ^a cTpe^ajy
Ha noca^y.
—
Tpe^y noA bhxob moct, HecpeIiHHi],H KpeniTao je neKa- !
—
itaB atencKH riiac, h noca^a CTa^e ce ynsBaTH ^a c 6eAeMa o6a^e
je^Hy jaKy rpe^y, kojom 6e noAynp^a moct na Ky^n ^a ra ne Mory
cnycTHTH.
— Xa — BHKHy BhctcthIi 3rpa6HBmH CBOJ ajk, h naMecTHBnifl
jeAHy cTpeAy Ha — to Ta Kypja^HD,a, to je Kpa.i>HU,a Mapnja!
H. je
He tern Ayro, Kyjo, sasa^TH on,a ca chhom !
—
H aeroBa CTpe^a 3BH3Hy npaBO KpaAHH,H MapnJH y npca, a^H
OHa ce caMO rpoxoTOM nacMeja:
—
^o6po Hora^am, npHMopie, a^n th je saAyA MyKa !
—
HcnoA 6eAe CBHjieHe xa^HHe 6enie ^eAHiHH naHn,Hp...
XpaHHtiH H CaHKOBHtH ca APyrHM TpynaMa ^ynianoEHM no-
KymaBaxy Mel>y thm Aa ce ca rpAHOBe^HKHM CTy6aMa (MepAeBHnaMa)
noHHy Ha 6eAeMe, h totobo ce Moaie peliH Aa cy ce B0JHHn,H neAH
jeAaH ApyroM npeKO paMena, a^H ko ce roA noneo npeKO noAO-
234 CTEBAH AJ'inAH

BHHe MepAeBHHa, Taj BHme HHJe BH^eo CBOje 6patie, jep o3ro je ch-
na.io Bpe.ao yjhe, ^pBJbe n KaMesbe. Oceai Tora oncat/eHH cy Ayra^Knji
MOTKaMa iiHore xane Mep^eBHHe o6opHJ.H saje^Ho ca ^y^wa,
KOJHMa Ha^H^iKaHH 6exy. TposHO 6eme nor-ie^aTH Te pasMpcKane
xpynoBe kojh cy na^aAH c OHOviHKe BHCHHe, KaKO ce npeBHJajy Kao
nperaateHH u,pBH.
Mei>y THM 6exy AOByK^n Be^HKora ^jeaca" npe^ r.aaBHa Bpaxa,
na CTaAome o6apaTH no^nrHyTH moct h pasBa^HBaxH r^asHa Bpaia.
FoTOBO y je^aH hcth Max ycnenie KoTopann ^a cnycie moct
Ha rpyAo6paHe, y Kojana Ajnian npoBa^H r^aBny Kannjy h xaKO ,

4yinaH0Ba BojcKa otg i^eAo cpe^ite ^BopHniTe.

y yHyTpafflmeM ^BopnniTy ^y^a ce yatacna 3a6yna h MeTeat,
H Ha Be^HKy pa.aiocT onca^HnKa h nana^a^a saqynie ^a ce Hsny-
Tpa BH^e:
— JKHBeo J\,yma.B Kpa^B cpncKHx h noMopcKHx seMa^a
,

— JKHBeAH KHesoBH BoJHHOBHiiH JKHBcia 6ocaHCKa B^acTe^a

!

— 3axopH ce H3 epe^aer ^BopauiTa, jep y TpenyTKy noJMHme cbh

^,a je KHe3 ToMa ca KHe30M BoJHC^aBOM h ca 6ocaHCKOM rocno^oM

npo^peo y rpaA ca 3a/i,H>e CTpane.

— HanppA, coko^obh!
- —
K^HKHy ^yman cbojhm ^^y^Ma
Jom HeKOyiHKO MyniKHx yAapai],a na je IIopoAHM^a nama!
,
—
— HanpeA ! —
rpaKHy ii,eAa aeroBa BOJCKa, h 3a ^ictept caxaTa
pa3Ba.aH ce h noc^e^aa Kannja no;i, ijihhobckhm y/i,apii,HMa Ayni^'
HOBe ceKHpe.
^yman je npBH na ^qaj cbojhx xpyna jypnyo y rpa^.
H3a KanHJe Ao^ieKa hx TnMyp ca cbojom HeTHi],OM, Koja ocy
npaBH n^ycaK CTpe^a na ^yinana h npae pe^ose 3a shm.
KoJH HMa^axy ciia6HJe nani^Hpe CKAou,ame ce na 3eM^i.y, a
ftHxoBH ApyroBH npe^ome npcKO h,hx.
Ca ^ymanoBor HanpuiH.aKa CK^H3Hyme cbc cTpeie h M-ia^n ,

Kpa^ caMO niTo pa3MaxHy HCKO^nKO nyia cbojom ceKHpoM h ManeM^

pacnpuiTame ce h nocjieAH.H TaxapH.
TnMypoBa r^asa, paci],enAeHa y ^Be no.iOBHHe, Ba^a^a ce y
npaiUHHH. .. ,
nopoAHM.^ba 6eme y ^ymanoBBM pvKaMa. .

OcxaxaK oa noca^e 6ai],aine opyaije na roMH^y, h npe^aBame

ce Ha MH^ocx n HeMH^ocT.
Ha HaJBebe CBOJe ny^o Ji,ym3iJi ona3H Me%j 3apo6.i.eHHii,HMa
,

H CBesane KHe30Be BpaTHCiaBa BonxHy, Xpe^y, BpaHKa h ^y-

,

nane Pnra, Pony h A^TOMana.

— Ko ce ycy^HO? —
rnKpHnny ^yman 3y5Ma. Ko ce ycy^no —
^a Beace pyKe necTHTOJ Re.iHKoj B^acTe.aH cpncKoj ? —
 CTEBAH AVID AH 235

H M.ia^H Kpa^t CTa^e hx coucTBennM pyKaua ^peuiHTH.

- HeKa ce ne cp^H, bhcoko th Kpa^eBCTBO — peie KHes Bo-
HXHa CVMOpHO — HHKO 0^ TBOJHX JbJJ\,E HHJe MeTJO pYKV HH HaC.
Th ce jom ne 6eme nycTHO y 6op6y Ka^ nac noBesame h3 HeHa^a
HajaMHHii,H 6e36o/KHe KpsiJhis.u,e MapHJe! —
^yman je mhciho ^a caaa.
— Kpa^i.Hii;a ? A 3a niTO, lecriiTa rocnoAO? —
. . .

— niTo CMO ce noKopaBa.iH 3anoBecTH Hamera Kpa^a a roc-

no^apa, kojh je xTeo 4a ymTe^H npo.inBaae 6paTCKe kpbh, kojh
je XTeo A^ ycTynn xeCn npecTO jom 3a atHROTa CBora! —
— 3a HMe Bora, rocno^o a MyHennqKa cmpt oii,a An^oHnja,
,

Ha yr^e/^y Hauie h name BojcKe? — HHTame ^yman ApnitytHM:

r^acoM.
— Hame pyKe 6exy CBeaane, CBex^a Kpyno, a naniH Jbjj\,R
6exy y cpe;i,BE.eM h CHO^auiBeM ABopHiniy, ne sHajytn uito ce osaMO
ypaAH.io !
— ~

— A KpajB? 3ap je moj oxai^ npHCTao ^a ce cna^H onaj ^o-

BeK, KOJH. — . ,

— HeKa onpocTH, bhcoko te KpawteucTBO a^H Kpa^ je 6ho ,

noA Kpa.i.HiiHH0M crpaatOM Kao H mh, xaKo ^a HHJe/iHa atHsa ;i,yuia

HHJe Mor.aa 40 BE>era ^onpeTH ^a My Kaate uiia ce y H>eroBO HMe
,

no rpa^y pa^n. nopo^HM^OM je sanoBe^a^ia Kpa^Hn;a ca cbojhm

THMypoM, OA oHora xpenyTKa Ka^a je Kpa^eBHa nsaniiia h3 rpa^a,
na AOK TBoja BojcKa ne y^e — !

— TeniKO KeHu mxa caM yiHHHO nporyHl)a ^ymaH 3a ce, —

na OH^a BHKny cbojhm ^y^Ma —
^a cnaceMO Kpa^a, 6pato Oh !

je HeBHH sa CBe mxo ce .ztoro/i,H^o !

—
4oK je 4yniaH xynapao hs je^He npa3He H36e y APyry, Wd
je^Re 4BopaHe y 4pyry, ne Morytn natiH hh xpara cbom on;y, 40-
x^ie npni^e y ^Bopnmxy je^an qoBCK
y poncKOM o^e^y k ByKauiHHy,
na My pe^e.
— ^lecTHXH BOJBO^a, y3a.iyA o^e M.ia^n spa^ 7i,a xpaaiH no
ABopHMa. Ja 3HaM Ky^a cy no6er^H Kpa.i. h Kpa^Hn,a, h 3a Ao6py
H^axy caMO 04 Mene Moaiexe xo casnaxn.
— He 6pHHH ce 3a narpa^y —
o^roBopn ByKauinn, aKo naM
Kamem r^^e teMO Hatn Epa^a h Kpa;i)Hn,y, o^ Moje cxpane fl,o6Rh.em
cxoxHHy nepnepa a 04 M^a^or Kpa^a AO^Hteni n BHme !
—
~ E Ao6po, BOJBOAO, xaj^e ca mhom ^a xh noKaaceM KyA ce
y^a3H y no^seMHH xo^hhk kojhm cy Kpa^ n KpaiBHH,a no6erAH y
Bfie^aH. Ca H>HMa HCMa HHKaKBe ^pyre npaxae oceM mojhx neKO-
^HKo 3eMAaKa h ^pyrosa. —
ByKaniHH noi)e c ftHMe.
336 CTEBAH AyiUAU

— A KaKO je Te6H hmc — ?

— CiaBpe, MecTHTH bojboao.

noc^e HeKOABKo MHHyTa, CxaBpe cxaAe.
— Ofi^e je y.ia3aK! —
BvKamHH ce ocBpxe na cBe cxpase, Hnr^e nnniTa He bhad,
oceM xpaBy^HHe h KaMeitapa.
~
Tfl,e? Ja He bh^hm HEKaKaB yiiasaK!
—
CxaBpe pasrpHy KopoB n KaMeiLe npe^ cbojhm Horaiia, h By-
KamHH yr^e^a se^HKy a^Ky ofl, HeKEKBora rBos^eHora KanKa Ha
.seM^H. ^oxBaxD 3a a^Ky a no^HiKe KanaK. YKasanie ce cxene-
KoJHMa ce cH.ia3HA0 y neitaKBe no/"i,3eMHe cBO^OBe.
HHi],e

y
xoMC xpenyxKy, HaH^e khcs npH6an, Ha anx, na KaA yr^e^a
CxaBpy a oh caMO mxo n,HKHy
—
A xy AH CH, pi)0 BH3aHxHJCKa, xpajKHM xe no u,eioj IIopo-
AHM^H /^a XH Ayr nj.axuM !
—
na OH^a HcyKa Ma^ h... CxaBpe ce
Ba^ao y CBojoj Kpsn. .

— nixa ypa^n, HpHme, ^a 04 Bora na^em ? — pene ByKamnn

sanytjeHo.
— Hemxo je xpe^a^o a^ can ypa^HO jom fl,OK 6ejax y
mxo
BH3aHXHJH, ByKamnne. Obo je je^an 04 ohhx mxo 6exy
Aparu
HaJM^iCHH OA Kpa^Hi],e Mapnje ^a My^KH ydnjy ^ymana.
IIocAe no caxaxa sna^a je cKopo ufiAa. BOJcKa ^ymanosa ^a
je Kpa^ c Kpa^Di],OM no6erao y SBe^ian.
Ha necpety hhko HHJe snao npasy ncxBHy , a xo je ^a je

Kpa^Hna no6erjia h o^ByK^ia CBora Myata na CH^y.

ByKamHH n n,ejia M^ai^a B^acxe^ia non^araHme ce Aa hm ce
He H3MaKHe narpa^a sa xaKO xeacaK xpy^, na h 6e3 /l,ymaHOBor
3HaH)a, KopHcxeiiH ce onmxoM saSynoM Koja jejom xpajaia y IIo-
poAHM^H — oAome y noxepy.
* *
Berne S-ter HoBCM^pa 1334 ro^HHe.
y BBeqany, Kpa^esoM rpa^y v Bpx Kocosa, y npocxpanoj
ocBex^enoj ^Bopann h na HCKHhenoM cxo^y, ^eaKH MpxBO xe^o
Kpa^a ^e'lancKor.
Oko fteroBora Bpaxa jom ce nosnajy xparoBH rajxana, kojhm
je yAaBACH.
Kg je y6Hi^a Kpa^en?
YzsiAjfl, ce xpy^Ho /I,yfflaH, Ka^, je cxarao aa noxepoM ra , fl,Si

casHa. Oh je Morao c^yxHxn, a^n i^e^ora :}KHBOxa nnje Morao ca-

3HaiH Ko My y/i,aBH oi^a.
y ocxa^OM H>eroBO pacnoaoateBe AyineBHO 6eme xaKO yajacHO
^a HHJe 6ho hh y cxaay ^a xepa Hcxpary,
 CTEBAH AyniAH 237

— Ma ^Hja pyKa nsBpniH.ia vShctbo —

roBopame ^yuian caai
ce6H — onex can npaBH ydni^a, oi],ey6Hii;a
ja !
—
II OH eTO ce^H Kpaj Hory MpiBa'ieBnx, yKoqen n x^a;i,aH Kao
CTCHa.
^e.io r^iaae ^parora noKoJHHKa Hapnie n Kyna ja^Ha /l,ymHi],a
TEKO aca^iocTHBO , fl,Si noMopcKox seMa^a,
CBa B.iacTe.ia cpncKHx h
Koja je 4ynK0M ncnyHH.ia ly orpoMHy /i,BopaHy totobo na r^ac ,

n.ia^e —caMO y ^vmaHOBOM OKy HCMa cysa. Oh yKo^eno r^ie^a y

OHaj ipar nacH^ne CMpin o^eBe.
/],BaHaecT B.ia/i,nKa h Tpn cTOXHHe Koje Ka.iy^epa Koje naiy-
^epni];a n mhpckhx cBemxeHnKa. Heapecxano ce CMeayjy qnxajyhH
CBexe MO.iHXBe Kpaj MpxBai],a.
Hnnixa xo /l,yniaH HHJe hh BH^eo hh nyo.
Cbh KHe.soBH, BOJBO^e, B.iacxe.iii Be.iHKH H Ma^H, noimaytH
ofl, rpe6ocTpeKa h ByKauiHua na ao ohhx kojh cy My 40 jyqe 6h.id
HenpHJaxe.i)H, npH.iajKaxy My je^an no je/^an ^a ra noyxeme, h 4a
y pvKe HOBora BAa^aoija no-ioate CBOjy saK.iexBy Bepnocxn.
^yuian nnje HHKOMe hh pe^n o^roBopno. Bor sna r^e cy 6H.ie
fteroBe mhcih ^ok cy ohh roBopn.iH...
na ^laK H y ohom xpenyxKy Ka^a AOBCAome Kpa.i.Hij,y Mapnjy
Bcsany npe^a b, hh OH;i,a HHJe n^anyo hhxh je mhofo roBopno.
CaMO ycxa^e, AOBC/^e CBOjy Matexy /i,o MpxBa^iKor can^yKa, na xpaie
noKpoB c o^ieBor .mua.
— JrKeHO —
pene joj 3a thm nsHCMor^inM r.iacoM KaKBO xh —
je 3.10 y^iHHH.ia Kama 3eM.i.a 4a Haj6o^eM h HajnpaBe^HHJeM aenoM
Kpa.i.y cnpeMHin oBaKy cMpx? —
Kpaji)ni^a Mapnja HHJe CMCia /i,a norjie^a y Aeni CBOJera Myaia,
KOMe je r^aBe ^om.ia, nero je r.ie^a.ia npe/i,a ce, n ^pxTa^a Kao
npyx. —
— Kpaiby rocnoAHHe — pene na xo KHe3 Bonxna — Be^iHKO
B.iacxe.inHCKO Bete ocy^n^o je obv rpeniHHn,y ^a nornne naqHHOM
KoJH je ssiCAxmaASL, 4a. .

— Ja
ne 0A06paBaM o^^iyEy Be^HKora BAacTe..iHHCKor Beha —
o^roBopH 4yiiiaH Maao omxpnje —
jep ja ne ocetaM y ceSn cnare
4a ocy^HM Ha CMpx je^Hor MHponoMa3aHHKa, na Ma KaKBo 3^0 oh
y^HHHO. IBera te ^a Kaann can Bor. Occm xora OBa je -.KeHa Maxu
Mora 6paxa CnHHuie, Marn je4,Hora HeMamiKa ! O^Be^Hxe je y
KaKaB atencKH Manacxnp neKa je nocxpnry, h neKa y fteMy ne.iora
HCHBOia Mo.iH CBCBHuiBera 3a onpomxeBe Bennx i],pHHx rpexoBa.
TaKo je Hama Kpa^/teBCKa BO./i>a !
—
Kpa.i>eBCKOj bo.IiH npuroBopa. B.iacxe^a ce noKopn, n
neiia
OABe^onie Mapnjy y Manacxnp.
/l,yniaH nsa xora na/i,e onex y CBOje yKO^eno o^ajafte. TaKO
238 CTSBAH AyUIAH

je Aoi^Kao H no hoIih nenoMHiHo ceAeliH Kpaj Horj' MpxBor oi^a

CBora. — ,

6eme oSaaip.ia o^ n-ia^ia h KyKaaa, o;i,Be-

4yinHi;y, Koja seL
;i,onie ^a ce o^Mopn.
y o6.iHJKH>e H36e
Betn j\,eo B^acie^e 6eme ce pa.snmao no /i.BopoBBMa Aa notn,
KoA MpTBaii,a ocxame caiio cBemTeHHi],H Kojn 6exy na pe^y
Aa ^HTajy, no^acna CTpaata B^acTeocKa h /],yniaH.
y no Hobn ^o^ome Aa ^iHiajy Bio^iniBe Ka^y^epni],e jeAHor
o6^HaiH>er aiencKor ManacTflpa.
H)HX0Ba nryMannja 6enie 3a hvao .lena h MiiaAa aieHa, TaKO
Aa ce BAacxe.iH- cipaJKapn sa^yt^eno nor^eAanie KaA ona yi^e y
ABopany. CaMO je Ay^an nnje onasno, jep aeroBe o^in r^eAaxy
joni HenpecraHO y MpTBan;a.
AiiH KaA HryMaHHJa cxaAe neBaxH 6offiaHCKe necBie n MO^nxBe
^yman y jeAan Max fl,E^e r.iaBy xe nooeAa neBa^mi^y.
KaA je car^eAa jypny My CBa KpB y ^Hn,e, o^in My ce n36y-
,

jbEme Kao Aa xote n3 r.iaBe Aa ncKO^e, h xaKo je ca oxBopennM

ycxHMa OA ^yAa, exajao AOKAe roA nryMawnja HHJe CBpmH.ia CBOJy
MOJiHXBy H ycxynH.ia CBOJe Mecxo sa Ha.ioaoM jeAHoj cecxpn CBora
Manacxnpa.
—
CBex^a Kpyno —
peqe nryMaHBJa ^yniany KaA je BHAeAa
KaKo je OH r^eAa, h xo pe^ie My poMejcKHM jesHKOM ~ npHKinaeM
xe, fie H3peLi,H hh jeAsy pe^i h3 namnx ycuoMena, Koja 6h noBpe-
AHJia OBor CBexnxe^a y MpxeaiKOM caHAyKy hah osy csexy xa-
—
,

^HHy Kojy ja caAa iiochm !

—
JeAHy pe^i, MaJKo HryMannjo, manyxame Aynian xaKo —
Hcxo —
caMO jeAHy pe^i. EaKO xh je 6eao ume npe nero mxo ch
Bpr^a Konpeny na ce ? —
—
JeBAOKHJa MH 6enie HMe! —
peie HryMannja n o6opH o^ih
Ha seM^y, a aeHo caMpxno 6^eA0 ^Hi;e ocy c.ia6a^Ka pyMen,
H
AOHCxa xo 6eme HAeayi npBe ;by6aBH ^ynianoBe.
je MpxBH Kpa^ ^e'lancKH na jeAan nyx ycxao ca CBOJe
J\,a

MpxBa^Ke nocxe./be h Aa je cBone cnny nporoBopno onpouixaj ne ,

6e. ra BHUie HsaeHaAH^o h o6paAOBa^o, nero mxo je joui jeAHOM

BHAeo JoBAOKHJy, KOJy je oh xaKO cxpacHO Mp3H0. — .

^yman caMO Maxny pyKOM, h B.iacxe^H cxpaatapn ocxaBHme

ABopany.
^ymaH ocxa na caMO ca cbojhm mpxbhm oii,eM h ca cbojom
MpxBOM .i.y6aB^y. 06oje My ySnuie KpBHHi],n.
Ka.iyt^epni^a sa Ha.ioaoM neBame Ha r^ac moahxbc h .iHxa-

HHJe. Ona HBJe qy^a hh pe^n oa OBor pasroBopa.

— 3ap XII xaKO 6p30 yMpe h APyrn Mym, JeBAOKHJo, xe ch
Bek y Ka^yi^epHLi,aMa ? Mopa Aa en ch.iho BOiie^a Aecnoxa Koh-
 CTEBAH ,lJinAH 239

CTaHTHHa, KaA nsa aeroBe CMpxH He xxe^e Aa noKVUiam cpeiiy h

Tpetn htt! —
— Bor HeKa td onpocTH, CBeT^a Kpyno, sa obo, jep ne snam
iHTO ^HHHUi! —
pe'ie Her^amaa JeB^OKHJa h cyse joj rpyHyme H3

OHHJy. — Ja can ce noKa.iy^epHiia OHor ncior ^ana Ka^ je bhcoko

TH Kpa-?&eBCTBO OTHm.aO H3 F)H3aHTHJe.
/I,ymaHy cnjuy Kpo3 r^aBy cBa Be^Hinna h ysBnnieHOCT ^pTse
Koja ce B3 ^ydaBH 3a h> JspiBOBaiia , oh bh^c ^q, HMa na OBOMe
CBCTy HeniTO niTO je ysBHineHHJe o^ BeAHiiancTBa CBHJy Kpa^eBa h ii,a-

pesa, 3a to na^e na Ko^ena npe^ Jcbaokhjom , h cxa^e ^y6HTH

aene MaHTHJe.
— Moaiein ^h mh onpocTHTH, neSecKH CTBope ? Ja caM y ohom
3.iocp8tiHOM TpeHyTKy 6ho 6ecoMyiiHHK KOJH je pas^npao h h^bv-
Bao OHO niTO My naJApasKe h najcBeTHJe 6eme y sEHBOTy! IIpaniTaj,
aHt)e.ie He6ecKH! —
— YcTaHH, /I,yniaHe. He npa^nqn ce Be^nqancxBy Kpa^eBCTBa
TH 4a K^e'^H npe^a mhom! — h Main HryMaHDJa ca naJBetHM houito-
BaaeM noAHate cBora rocno^iapa na on^a nacxaBH , Ja HenaM —
uixa Aa TH HpamxaM. A.ih aKO y^nHHui Aa, npecTane BeiHO npo-
.iHBaae 6paTCKe Kpen y tbojhm ^p/KaBana, aKO na MecTO nacHwBa
yaAurHem 3aK0H h npaB/i,y y mccto He6pojeHHx jepecH yiBp^nm
,

CBexy HpaBOC^iaBHy sepy aKo yHHHHm ^a h cHpoxnaa Morne aKO

,

He acHBexH 6apeM iKHBOxapnxH

, cnrypna CBora atHBOxa h cBora
,

MajyfflHor a.i' KpBaBHM 3HojeM cxe^ienor HMaaa aKO ^y^em ,a,0H- ,

cxa oHaj Be^HKH B.ia/],a^aH, Kora mh je OHHCHBao oxan; AH^oHHJe,

H 3a Kora caM ja pa/1,0 mpxBOBa.ia CBy cpety Mojera ;KHBoxa, OH^a
te MH ^aKo 6hxh hochxh xeniKH Kper Kojn caM noHe.ia, h ja ty
,

y Mojoj HaMacxHpcKOJ iiP.iHJHu,H H3AaxHyxH paAOCHO n 6^arocH^a-

jyiiH rocno^a mxo mh je y HajcxpamHHjeM xpenyxKy MOJera ma-
Boxa ^ao CHare ^a HmqynaM atHBO cpu;e h3 ne^apa, sa ciiasy xbo-
jera Be^HiaHcxBa h 3a cpety tbojhx napo^a — !

^yman y3e JeB^OKHJy 3a pyKy, AOBe^e je ji,o KHBOxa y KOMe

je ^eatao MpTBan;, y3e Kpa^teBCKy Kpyny Koja je ^esca^a MpxBOMe
Kpa.z&y ^BAO r.iaBe , naxa^e je ce6H na r^aBy h HO^H/Ke Aecny ,

pyKy y bhc
— Ja, CxesaH, y Xpncxa Bora BepHH Kpa^ h c BoroM caMO-
Apasan; cbhx cpncKHx h homopckhx seMa^ia OB^e npe/i y^njeHHM
,

on,eM MOJHM H npe^ to6om, CBexa jkcho Koja ch HMa.ia cnare 4,a
,

ce 3a cpehy xbojhx 6ah;kh>hx atHBa capaHHm saK^HaeM ce naj- ,

CBe^aHHJe, 4a ty atHsexH h yMpexH 3a cpety mojhx napo^a

Kpaj npee KH>Mre>

Bv4A4AH 'JBOP'BEBH'R
 MCTO^HO nUTAKbE
Ca BOJHMHKOr TAQAViUna

(HacTasaK)

y BOJcuH ftHxoBoj H HenocToJH npaBHiHO ype^eHH Tpen, a

HCTO TaKo Heaia hh noHTOHCKora ipna. 3a npe.iase npBO OMaBHx
peKa Typi;H ce ciiyate join n ^anac ,n.iOBetinM no.a.AosHMa", kojh
cy cacTaB^GHH OA 100 —
150 Ha;!,yBaHnx xy^yMOBa. aM6yjani];njaMa
HeMajy hh noJMa. Y seM^n hm ocKy^eBajy naxoBH kojh cy yro;i,HH
3a BOJHHHKe i;e^H a ateyie3HHii,e cy hm jom y noBOJy.
Hspaijena h y cao6paliajy iKciesHa npyra y EsponcKoj TypcKOJ
HSHOCH y n,e^oj aenoj ^y^HHH 1307 KH.ioMeTapa h.ih 163 MHJbe.
H TO AHHHJe:
n^apnrpa^ — Je^pene 319 kh.i.

Je^pene — BeroBa 243 „

KyjieHH — ^H^jiaraj;! 112 „

Co^yn — CKon^e 244 ,

BaH.a.iyKa — Hobh 103 „

PyniMyK — BapHa 223 „

^epna Bo^a — 'BycTeni^a 63 „

TcAezpac/jcKa Mpeowa. ^ys^HHa .iHHHJe h3hoch 25.487 a atHn;a

42.482 KH.ioMf Tapa ca 393 6Hpo-a , o/i, kojhx na saponin ^o.iasn
340 H 45 npn iKe^esiiHi^ajia.
KaKo naK ca houitom ctojh to ce Haj6o^i)e bh/i,h OTy/^a, hito
CBEKa ApataBa, Koja y TypcKoj CBOJe HUTepece HMa, Mopa o CBone
TponiKy H CBOJe concTBene nouiTape ^a /i,pKH,
OcTaje HaM jom ^a nper.ie/i,aM0 "K-iOTy, Koja je y TypcKOJ o^
cBHJy 4pyrHx ycTanoBa no Haj6o./Le sacTyn.LeHa, oco6hto uito ce
TH'ie n^OBiior MaTepnjaAa.
242 UCTO^HO miTABE

OcHM oBora rocno^apcTBy eranaTCKOM noTTiHfteH je h Cy/i,aH,

iioA KOJHM ce 3BaHHiiH0 pa3j^Me : u,eAa Hy6HJa, Cenapa, ^onro^a,
TaKa, <I>a^or^y, KopAO<i>aH, o6^acTH 6eAora Hn^a h KapxyM.
Bapom KapiyM ^leatH Ha cacxaBy 6eAora h niaBora Hn^a h ce^n-
niie je r^asHor ryBepnepa cy^aHCKor. 0^ 1865 ro^. cxaB^ena je
noA BAacT BHn,eKpa-?Ba erHnaxcEor h o6a^a I],pBeHora Mopa 71,0
Macase, Koja je 3HaTH0 TproBa^Ko mccto h ^o^po npncTaHHinTe,
T. j. AO 15° 34' cesepHe mHpHHe.

Ho OBOMe, no HaJHOBEJHM no^aTii,HMa ite^OKynHO rocno^ap-

CTBO erHnaTCKo pacnpocTHpe ce na 1,890.000 kb. KH^OMexapa eats.

34.329 KB. MEJbSi.

CxaHOBHHfflXBO erBHaxcKO pa^yna ce na 5 MH^Hona ^yina. Hy-
^Hja H Cy^an HMajy oa npn^HKe ^o 2% MHiiHOHa, h xaKO ^anac
ernnaTCKOM rocQO/i,apcTBy nox^iHaeHO je 7.500.000 Aynia-
Ilpe HO mxo 6h toboph^h mxo ^aHamibeM Ernnxy, 4a 6e
Han CTBap jacHHJa HcnaAa, ap^khmo a^ je HyjKHO, m
MaAO sarjie-
AaMO y HcxopHJy aeroBy h xo oa Bpenena MexMeA-AinJHHa, jep
je oh Ernnax npo6yAHO hs aeroBa MpxBHiia, y kom je BHme 04
XH.3>aAy ro^DHa ^laMHO. Oh My je hob khbox y^HO, roxoBO noxnyny
HesaBHciiocx HSBOJeBao h xaKaB hoahxe'ikh npaBan, a^o, kojh te
HajsaA ErHHxy ^OHexH noxnyny nesaBHcnocx, jep ra aeroBH nocj.e/1,-
HHn,H MyApo npoAyatanajy.
HcxopnjcKa ^axa ns MexMe^-AiiHJHHa speMena ca cbhm cy
nnxepecanxna h noy^.zbHBa, jep Haivi ^ajy ^OKasa, fl,a, nox^nmenocx
ernnaiCKa nnje jiaoji, xypcKe CHiie h moIih, ho ^a je ona 6HiLa
ACKpexOBana eBponcKHM Be^ecHiiaMa caaio 3a xo, a^ ne 6h san^exn
Ha HcxoKy 6niiH onacnn no eBponcKH innp.
MexMCA-AAHJa poj^en je y KaBa^n, y MaKeAonnJH, 1769 roA-
H joni y paHHJHM cbojhm roAnnaMa 6enie nosnax ca CBOJe pexKe
AapoBflxocxH. Yrymeae jeAHora ycxanKa, kojh je y KaBa.iH 1783
r. 6yKHyo 6no, npnnHcyje ce nor./iaBHxo MyApocxn n eneprnJE
MexMeA-Aj.njnHoj, komc xaAa 6eme xeK 14 roA-
36or oBe yciyre xypcKa BiiaAa narpaAH MexneAa n nocxann
ra y cBojoj Bojcn,H 3a o-i>Hu,Hpa.
FoA- 1798 6yAe npHAOAax Kao caBexiiHK KOManAanxy kohxhh-
renxHHx xpyna, Koje 6exy nociaxe y Ernnax n Koje cy 6H.ie ca-
cxaB.i)eHe h3 aeroBHx 3eMa.zba. Ty ce OA-iHKOBao n MyApomty
H xpa6poffliiy, xe c xora nanpeAOBame KopaK no KopaK, aok nacKopo
He nocxaAe n sanoBCAKHK a.a6aHCKor Kopnyca y Ernnxy.
y paxy, KOJH ce, no OA^acKy tppaHn,y3a, H3poAHO H3Me^y Ma-
Me^yKa h xypcKor rocnoAapcxBa, fl,o6E oh Ha6p30 3HaxHH nesaBHcnn
noAoma.}, y komc 3aK./iaH)anie napoA oa yraexaBaaa. Y hmc 6.iaro-
 '

HCTOHHO nniAftE 243

^apHocTH CBOje HapoA H3Bme MexMe^a 1804 r. 3a namy; eo osaj

oj[6u. OBV THTYiy. —
Iloc^e 2 ro^- ^y^e HaHMenoBaH 3a ynpaBHHKa
H sanoBeAHHKa ernnaTCKor.
Oh je npnny^Ho MaMe^yiKe 6eroBe 4a ce noKope h hph^hkom
je;i,He cBe^anocTH, Ka^a hx je y rocie nosBao 6ho, nape^.H Te cBe

CKyiia ca ibhxobhm npaTnoiiHJia noySnjajy. Iloc^e xora ycxao je

6no H npoTHBy Bexa6HTa/ kojh cy ce 6h.ih pacnpocxpin no i^e^oj
ApadnJH a ocBOJn hm CBexe Bapomn MeKy n Me^Hny. Chh aeroB
:

H6paxHM H3BpmH ^HBHH noxo^ Kpo3 nycTHity Ao y cpii;e Apa6HJe

H noTy^ie BojcKy Bexa6HTa, ocbojh na jypnm anxoBy r^iaBHy Baponi
^epajex h tom npn^HKOM 3apo6H anxoBor Bot^y, Kora je y II^apH-
rpa^ Eao ^ap nociao 6ho. —
Apa6HJa je Sn^a nynnx 27 ro/i,. no^
rocnoAapcTBOM ernnaTCKHii.
3a Bpene KpBaBor paxa, kojh je II6paxHM, chh MexMe^OB,
BOAEo npoxHBy FpKa, ao6ho je MexMC/i, na hokaoh ocBojenn Kpnx.
IIo 3anoBecxH CBora oi];a yna^ne H6paxHM 1831 ro^. y CnpHJy,

Aa Ka3HH aKepcKor namy A6;i,aiiy, nixo je K04 ce6e npHMHO H3a-

CAaHHKe ernnaxcKe. IIopxH naK MexMe^ pe^e, 4a je A6/i,a./iy sapaxHO
3a xo, mTO ce oh npeua aoj nenoKopaH noKasHBao. lI6paxHM —
roxoBO 6e3 oxnopa sayse ra.n,y, Jepyca^HM n JaBy.
yBe.iHiaBaae MotH MexMe^-A^HJHne sa^a^e cy^iany MexMe^y
Be.iHKy 6pHry h oh My Hajsa^ sanoBe^H, fl,a, jeAHoai npecxane ca
THM ocBajaanjia. A^h npn cBeai xom, mxo xaKOBe 3aH0BecxH iio-
^asaxy h3 II,apHrpaAa, onex 3a xo 6y/i,e once^nyx AKp ^en,eM6pa
Mecei^a 1831 ro^.

Ka^ cy^xaH yBB^e /i,a Hnmxa ne noaia/Ke, 0H7i,a oh 6aiin ana-

TeMy H Ha on;a h na cnna, 36an;H hx ca anxoBa rocHO^apcxBa
(HaA ErnnxoM, Kan^HJOM n I^e^OM) h noc^a BojcKy npoxHBy H6pa-
xHMa iioA XyceHH-namoM ^
OBa Ao]^e ca cbhm /i,on;He, jep ^ox.ie
;

Bet dejame AKp saysex. Iloc.ie xora IISpaxHM sayse ^anacK, a Homxo
je HoxyKao sanoBe^HAKa xa.ie6cKor 7 Jy^a 1832 ro^. K04 XoMca,
TaKoi/e H Xaiiy, Xajie6, AnxnoxHJy h A^eKcaHApexe. HSpaxnai je
H XyceHH-namy noivKao 29 Jy.ia koa Ba.iona h npHHy^HO ra 4a
o^cxyna. Ka^ je 3a OBy Becx MaxMy^ ^yo oh 0H/i,a HaHMenoBa 3a
3aH0Be/i,HHKa OHepaxHxne BojcKe PemHA-naniy, a y hcxo BpcMe ho-
Cwia H je^Hor Hoc^anHKa y Enr^ecKy 4a 3a noMok mo^h. Ho OBa
He yiiHHH xo o^Max h ^ok ce ona npeMnm^a^a ji,OTAe ce Pycnja
caMa Hony^H HopxH, ^a joj ona y HOMoti npoxHBy aenora Ba3aAa
nonia^i.e CBOJy BOJCKy h $.ioxy. MaxMVA ce ^yro HpeMHni.?&ao ^a

* Obo je jeAHa peJurHosna ceKta, Koja ce oSpasoBa^a y Apyroj nojOBUHH

npom^ora BeKa.
16*
244 ,
UCTOHHO niITAH>B

AR Aa no30P.e ] I],apHrpaA KpBHora HenpHJaxe^ba ocMancKora i^ap-

CTBa, a^H Ka/i, asl je H6paxHM noxyKao h Pemn^ namy
CTHate Becx,

y OAcyAHOJ
je/i,HOJ 6HTaH 21 ^ei^eiidpa 1832 r. n Aa OBaj Bek
OA Bpyce k Il,apHrpaAy OACiyna, OHAa oh ne HMa^e KyA set npHMH
noHyAy pycKy.
PycKa *iLOTa npncne 20-Tor <&e6pyapa 1833 r. y Boco'Op h
y^ienrepH ce na ByjyKAepcKOJ o6a^H, a Apyra pycKa BOJCKa cxajame
Bet cnpeaiHa y Oacch. Meijy xhm MaxMyA je nocAao 6ho jeAflor
noc^aHHKa KaKO MexMeAy xaKO h meroBOM cnny H6paxHMy Aa Mnp
yroBope, o6eliaBajytiH hm, Aa te ca rhx AHtn nspeneny anaxeiiy
H Aa te MexMeAy y rocnoAapcxBo npeAaxH h Cnpajy, caMO aKO
oAycxany OA Henpnjaxe^ciBa h aKO My ce Ma n npHBHAHO noKope.
$paHu,ycKa h3 cypeBHHBOCxn npe^ia PycnJH qnHHjia je cbb
caMO Aa MexMeAa npHBO^n Aa noHyAy cy^xanoBy npHMH, mxo OBaj
H y^HHH sanoBeAHBrnn II6paxHMy Aa npecxane h Aa^e ne npoAHpe.
IIpH CBeM xoM pycKa eKcneAHAHJa naBese ce Ha Mope 29
Mapia 1833 r. a 5-or Anpn^a ncxe roA- HCKpii,a ce koa I],apH-
rpaAa h y^oropn na asHJCKoj o6ajiH.
^HH>ame ce Kao Aa ce cy^xan yn^amno oa CBora npnjaxe^a
H Aa ra oa cxpaxa APKxaBHi;a cnona^a, xe c xora 4-or Maja Hcxe
roA- OAo6pH CBe yc^OBe Koje je MexneA nocxaBHO x. j. Aa ra npn-
3Ha H noxBpAH 3a rocnoAapa HaA ErnnxOM KaHAHJOM h A6hch- ,

HHJOM, KoJHMa joHi Aa ce npHAOAa: ^anacK, TpnnoAHC CeJAa, Xa- ,

.ie6, St. Jean d'Acre, Jepyca^iHM h Haniiyc ca npaBOM nan^axe 3a

xaijHviyK.IBeroBOM CHHy II6paxHMy naK Aa HOAapn AOCxojaHCXBO

„IIIeHK XapcM" OA Mene, OKpyr J^ha h AAan y CapHJn.
liA

Cy^xaH o63HaHH 6-or Maja <i>epMaHOM Aa je HOMH^OBao namy

ernnaxcKor n Aa Myje oAo6pHo cse ono mxo cmo rope cnoMenyiin.
Yc.ieA Tora H6paxBM noBy^ie CEOJy BOJCKy naxpar.
IIo ce6H ce pa3yMe Aa osaj lynp nnje Morao Ayro Aa xpaje,
jep MexMeA imje 6am CBOJy najr^aBHHJy u^qa nocxnrao, x. j. nox-
nyny He3aBHCH0Cx h nacAeAHO rocnoAapcxBO. MaxMyA naK ry6HX-
KOM xo/iHKHx CBOJHx npoBnHn,HJa ocefcame ce noxpecen.
y caMOJ cxBapn cnpcMao npoxHBy MexMeA-
cy^xan ce onex
A^HJe 1839 r. jep OBaj, ne caMO mxoje ca cbhm neypeAHO n^abao
AanaK, kojh cy 6h^h yroBopniiH kojh je hshocho na 16,0C0.000 rp.
HO mxa BHme, oAynpeo ce n npoxHB nsBpmeaa xproBa^KHX yro-
Bopa, KoJH cy nsMet^y nopxe, Aycxpnje n EnnecKe ssnajbyneEE 3
Jy^a 1838 r.
TypcKa BojcKa, Koja je 6H^a noc^axa npoxHny MexMeAa, 6yAe
AO Hore noxyiena y 6hxii,h koa HHca6Hca 24 Jy^a 1839 r. a n,ej.a
«i>^oxa xypcKa npel/e na cxpany ernnaxcKy.
 ncTO^Ho nniABE 245

Ca^a, Kao yc.ioB MHpa nociaBHO je MexMe^ Hacie^HO roc-

,

no/i,apcTBO ErnnioM, no^ kojhm he jom noAna^aTH CnpHJa ca

BRfl,

AAaiiOM E Kpni.
$paHii,ycKa je 6H.ia Ha CTpaHH MexMe^oBOJ ii Tpy^n.ia ce ^a
yiHHn noBO^BHO nsMnpeae, ho ocia^ie 4 se^ecH^e ne. One na npo-
THB saK^yiHrae 15 Jyjia 1S40 r. Met)yco6HH yroBop, /i,a ocjiaHCKO
ii,apcTBO o^p^e y noxnyHOJ i],e.iHHH aeroBOJ.
C no^eTKa MexMe/i, 6ani He noKasHBame hh Ma^io BOJbe, ;i,a ce
noABprne TOiie yroBopy, a^H no uito EHr.iecKa h AycTpnja no-
c^ame ysajaMHv ^aoty 4a 6.ioKnpa A.ieKcaH4pHJy ; OH/i,a oh ne
HMatjame Ky^, Bet npncxa^e h noinnca hcth yroBop 27 HoBeM6pa
1840 r. — Obhm yroBopoM o6Be3ao ce, ^a HanycxH CnpHJy h ^a
BpaxH HaTpar xypcKy *.ioTy; no^ H.HMe naK ^a ocxane caMO
Ernnax.
HacKopo 3a XHM, x. j. 12 Janyapa 1841 —
nsal/e /i,oncxa cy^-
TaHOB <j>epMaH, kojhm ce MexMe/^, Kao noxnyn Basa^i, npnsHaje sa
nacie^Hor rocno^apa ernnaxcKor.
•I'epMaHOM naK, kojh jeycjie/i,MH.iocxH cyAxaiiOBenaaniao 1 Jyna
1841 r., nsHOBa ce npnsna Mexiie^y nacie^HO rocno/T,apcxBo na^
ErnnxoM n Hy6njoM, a ceii xora jom 6y^e Hapei/eno, /i,a ochobhh
saKonn xypcKora i^apcxBa BaJKe h sa Ernnax, ^a^e no ncxoM <i>ep-
]iiaHy ocxame y cnaan cbh yroBopn, Koje je nopxa ca cxpannM
CH.iaMa Besa.ia. 3a xhm 4a ce niua nopesa caMO y nsie cy^xanoBo /i,a
CKyn^a, ^a HOBn,n 6j;\\ CHa6/i,eBeHn cy.ixaHCKHM hmchom, 4a BojcKa
HHKa^ He npe^e n,H«i>py 04 18.000 iBy^n h y aoj Bnme o^-ni^npe
cy.ixaH /i,a noxspi^yje n Haj3a/i, onpe^e^zbeH je n roAHman /i,aHaK,

KOJH ce HMa nopxH 4a /i.aje.

A^H HnaK nope^ CBnjy OBnx ^oratjaja Ernnax Hnje CMaxpao

CBOJ no^nxn^iKH noj^oataj Kao mh.iocx cyjixanoBy; ho Kao noc.ie-
^Hiiy CBOjnx cjaJHHx no6eAa na/i, cy.ixancKOM bojckom.
3a AOKas 4a je MexMe^ 6ho neoSn^Ha ^yxa n ^apa c^yatn
jom H xo, mio je on y CBaKoj npH.iHi],H, Ma ;i,a je oh caM 6ho
BacnnxaH nayKOM Kopana, sas^a O/i, aera o^cxynao, r^e ce oh
noKa3HBao mxexan no ^pataBne nnxepece; a xo MHoro sna^in n
yMete ^a oii,eHH caMO onaj, Kojn ^o6\)0 nosnaje npnpo^y n napas
y onmie CBHJy MyciOMana.
y *aHaxH3My ocMancKOM, KOJn cy nna^e neoMa orpaHH^ieHH,
j.eJKH neonncana ^pcKocx, kojom ohh n^aexy .laHaii kojhm je anxoBa
ApffiaBa noni.aa, pyKOBoi^ena ncK^^y^iHo pe^inrHJOM. — Oboj apckocxh
HMa Ernnax ^a ^Aaro^apn sa CBOJ npenopot^aj n sa CBOJ KaKo
MaxepnjaiiHn xaKO n /T,ymeBHn no.iex.
MexMC/i, je CBOJy BojcKy oprannsoBao no cncxeMy $paHn,ycKOM
246 UCTOHHO nHTAH>E

H OHa je y Bpene aeroBHx paxoBa napac^a na 2—300.000 .^y^H.

Oh je saKOHOAaBCTBo h a/i,MHHHCTpai],HJy h3 ocHosa pe«5opMHcao,
3aBeo MomejcKa Ao6pa, ocHosao paTHv aKa^eMHJy y KaJHpy h CTapao
ce 3a o6pa30BaH>e Hapo^Bbe. Oh je nopaAH nayiHor o6pa30BaH)a
mRJbQ.0 CBOje .^y^e y cxpane seujbe n na xaj naMnn nocTaBHO ochor
sana^Hor H3o6paateH,a y seMi&H, Koja je Hsrjie^a^a, Kao /i,a joj,
36or HC/iaMCTBa, HHJe Moryte nnKa^a hh je^an KopaK y nanpe^ noiiH.
MexMe^ je 1843 r. HanMenoBao CBora ynyKa A6aca ce6H 3a
Hac.ieAHHKa, a thmc je npecKoino npsora Hacie^HnKa H6paxHMa.
A.iH Ka/i,a MexMe/i, 1848 r. 6h npor^aameH 3a cyManyTor, OH/^a
no o^odpeay uopthhom, npHMH B^iaAasHHy H6paxnM 6e3 h naj-
Mafter npOTHB^zbeaa. Ho oh ynpe 3 HoBeM6pa, h laKo nnje ErnniOM
B^ia^ao HE nyna 3 Meceii,a.
Cxo^HO xa^aftHM ernnaxcKHM nacie^HEM npaBHMa ca^a xck
Ha BAa.fl,Y cxynH A6ac, kojh je o^Max y nonexKy y^iHHHo norpemity,
X. j. OH je xxeo /i,a noKyma ^a Ernnxy nsny^H nesaBHCHocx noMohy

Bexa6Hxa h Be/i,yjnHa, Koje je mhciho ^a Hanycxa npoxHBy cy^ixana.

36or xora je nycxno BexaSHxcKor BO^y, kojh je Kao 3apo6./LeHHK
jiejKao3axBopeH y i^nxa^e^iH KajnpcKoj, ho OBaj CBOJy CAo6oji,Y
ynoxpe6H ca cbhm npoxHBHo JKe.,i.H A6acoBoj. Oh ne cajvio mxo HHJe
HcnyHHo JKe^y aeroBV, ho mxa BHme, Hcxepa ErHntane h3 He^eca
H o6hobh HesaBHCHO Bexa6HXCK0 u,apcxBo.
CBexe BaponiH MeKy h Me^HHy jom je pannje can MexMe^
ycxynHO nopxH npn^HKOM saK^zby^iaBaaa yroBopa .iOH/i,OHCKor 15
JyHa 1840 r., kojh cy noxnHca^ie Enr^iecKa, PycHja Aycxpnja ,

H npycKa.
A6ac je jaKO Mp3eo na eBponcKy i]!;HBH.iH3ai^HJy, na je h3 xe
CBOJe MpjKfte noHHfflXHo CBe ycianoBe, KOJe MexMe^ nopa^n
je
o6pa30BaHocxH no^nrao 6no. A^in na cpety ErnntaHa A6ac na
CKopo yMpe, 13. Jy^a 1854 r.,
X. j. a na aeroBO necxo ^o^e Mex-
Me^OB CHH Cen^-nama.
nnao ynHxe.i.e h Bacnnxaie $paH-
CeH;^ je 3a M^ia^ocxn cBOJe
u,y3e H c lora je 6ho 3a/i,axHyx ca cbhm eBponcKHM BacnnxaaeM, a
nyxoBaaeM naK no EBponn jom je BeiiMa CBOJe 3HaBe yMHoaCHO.
Onjeo^Max y noiexKy B.aa^aBHHe cBoje noniao cxasoM, Kojy je jom
BeroB oxan, osnaino 6ho n neyMopno je pa^no 3a 6.iaro 3eMibe y
Kojoj je MHore Kopncne pe^opne saBeo: rpa^no je aie.ie3HHu.e,
uo^nrao xe.ierpa4>CKe npyre h cbom cnaroM noinoMarao npojeKT
cyei^Kor KaHa.aa.

y K0.1HK0 je BHuie pa^HO OKO ynanpeijeaa CBOJe seujbe na

no.i>y Ky.ixypHOM y xojihko je Maae o6paiiao naacay na BojcKy, sa
 HCTOHHO HHTAftE 247

Kojy ce HHJe 6ain hh jko^hko ciapao, trko, a^ je no CMpin CBOjoj

1863 r. ocTaBHO BojcKy Ofl, Henynnx 3000 JhjAE.

Tpyne HHcy dn^e hh yKOiiHKo opraHHSOBane, a h MaxepHJaja

je He/i,ocTOJa./io, laKO, ^a y c^y^ajy paxa HHJe 6rao Moryte y nojbe
—
H3BeCTH HH 15 20.000 JbJAR.
Aae obo HHJe oBaKO H ASiJbe ocia^io, jep Ka^ na Biia^y ao%Q
HcjiaJHi-nania, aeroBa je npsa 6pHra Snjia, ;i,a BojcKy peopraHnme
H BojuH'iKy cHary CBOJe seM^zbe onex ys^Hrne. Y hqab. toj oh je
na^ejcTBOBao koa nopie ^osBo.iy, ^a Moaie CBOJy BOJCKy oa 18.000
Ha 30.000 jiijflfl HOBetaTH, h Bet 3a npBHx 7 r. CBOJe BiLa^aBDHe oh
je AO Tora ^oiepao, ^a je Morao HJiaxn noxnyno cnpeMHy h ^o^po
HaopyaiaHy BOJCKy o^ 100.000 jljae.
Obo yBehaBaae paxne cnare y Ernnxy nopxa je npaxHia n.ia-
ni.3)HBHM nor.ieAOM, a Ka^ ce Bet noHe.ia h no6ojaBaxH, ona on^a
onoMeny Ke/i,H$a, ^a ce ^piKH nopxHHor o^o^peaa. To naK HHJe
HH y K0.1HK0 Ke;;H$a y3^paia.ao o^ aeroBe nanepe n nopxa 6yAe
npHHyijena xe h no Apyrn nyx onoMene Ke^n^a, Aa ce oh xa^mo
npH^paiaBa je^HOM cxa.iHO ysaKoaene n,H<i>pe oa 30.000. Ho HcMaJH^i
SHa^ame yseK ^a ce nsroBopn HaBO^ekH, 4,a oh HHJe xy xa^Ky hh
npeKopa^Ho. TypcKO npaBnxe.^cxBO nnje hh Ma^o BepoBa.io kc^h-
*0B0M HsroBapaay; a.iH oho hhxh je HMa.io Kypa^KH hhxh cH.ae,
^a CBOMe HacxOvi.y6nBOM h cnaatHOM Ba3a.ay noKaaee Baaznocx cbojhx
peK.iaMai^HJa, Bet je Jiopa^o 4a nycxn /i,a cxBap xe^e Kao mxo je
H oxnoHe.ia. —

(HacTaBHhe ce)

M EBEx/BAK
 MCTOpMJCKa CTyAMJa

VII
CBA4BA MAPE BPAHKOBH'E.EBE H UAA CME^EFEBA
/l,oyia3HMO caA na nepno^y o^ cspmeTEa 1433 40 CBpmeTKa
1439 ro^HHe.
KaA 6h HMaiiH aobo^ho MaTepnja^a h Ka^ 6h HaM ncnaAO
3a pyKOM, HCTopHJa THx ro4HHa Mor^a 6h a^- 6yAe c.iHKa, KaKBoj
Ma^o r^e ^a HMa paBHe.
Aah 3a ca/i,a joni Mayio HMaMO. IIlTa je 40 nac
no/i,aTaKa
^ocnewio, TO cy ocTau,H MOsaHKa,
no KOJHMa MoateMO ^a. cy/i,nMO,
04 KaKBor 6h ^ySoKor yTHCKa 6EAa. Ji^eAa. ciHKa, 4a nan je caiy-
Bana. Ka^, oc^ymKyjeMO cnoMeHHMa na oho 406a, ^lyjeMO ncnpe-
KH^ane SByKOse c MOTHBHMa, kojh cy ^lac Kao sece^a CBaTOBCKa
necBia, ^lac Kao CBeqana h Tyaina necMa iiorpe6Ha. To cy roAnne,

y KOJHMa je napo^ nam mhofo npenaxno, h y KoJHMa je ^ymeBHa

^o^a y "Bypija HaJ4y6i&e xsaTajia.
Kpo3 j\eAj 1434 roAHHy 'Bypai; pa^n 4a yxsp^n h pamnpn
CBoje no-iHTH^iKe CBe3e. Ho ohomc mio je Epos KpaTKo Bpene 3a
THM c^e^oBaAO, MoaieMO c^o6o/i,ho npe^nocTaBHTH, 4a 6h aeroBe
Tajne arcHTe Te ro^nne nam-iH na CBy npniHKy y KapaMannjn, a
H3BecH0 y I],apHrpa/i,y h M^eii,HMa.
Ha SH^aay CMe^epeBCKor rpa^a pa^H ce c naJBetoM peBHomty.
Bet Apyra ro^nna KaKO capoMax cxapHHa HoBaK apraiyje, KaKO
Byie ApB^e H KaMeae „CBe ys CBOJa Ko^a h BO^OBe" 4o6pn cTa- !

pHHa Bet BQ^H, 4a ce TaKO He Moate ctcLh nape hh Annapa, het

ce Moaie sac^yatHTH onanaKa. ToMa EaHTaKysen Kao 4a je 3a na-
CTOJHHKe HOcraBHO CBe CBOJe ^y^e, TpKe n n,HHi]iape, ^yAe 6e3
 ByPA-B EPAHKOBlITv 249

cyMH.e Bemxe rpaijeBHHn, a.iH 6e3 cpi],a 3a napo^, kojh apraxyje.

MpiuTH ce HoBaK; ncyje y noxajn n npoK^nae. Ho neKO h3 aeroBt-
ApyatHHC Bet je npeMHHyo y iiiaH^ieBHMa n Ha sn^nnaMa CMe^t-
peBCKHM; no HeKO je h r^iaBOM n./iaxno ynopcxBO CBOje npena xyt^nn-
CKHM HacxoJHHiinMa. Cbc je xo na^a-io Ha r^aBy JepnHHHy. „3-io
MHHHAa 'Bypj^eBa JepHHa, sao TiHHH.ia, rope ^OHeKa.aa \"
Cnopnje o^ sn^aaa CMeAepeBCKor rpa^a H^e c onpemoM khc-
rnaHri,e IVlape. Ilpiinja n csaxoBCKn A^poBn Ba^a /i,a OAroBapajy
Aa.ieKO 'lYBeHOMe 6oraxcxBy ^ecnoxa 'Byp^a, noHOCHxocxH ^ecno-
xoBHH,e JepHHe, n n,apcKOMe AocxojancxBy, Koje ^eKa M^a^y Mapy. '

Aau xemKo ^a 'Byp^eBH nenpnjaxe^LH na nopxn nncy o^siax c no-

HexKa npoBH^eiiH xeatay aerosy, ^a y;i,ajy cBOJe Ktepn ko^dko je
MoryhHo o^yroB^ain.
Ha CB. HHKo^y, 6. 4eKeM6pa, xe ro^nHe ocexHo ce y Cp6njn
seMHH xpyc. HapoA je 6e3 cyMae noneo o^Max ^a c^yxn, ^a te
onex ^a ce a6ch KaKBa necpeta. Hamn KpoHHnapn Kao ^a MHc.ie,
^a je xpyc xaj npe^CKasHBao CMpx BoJBO^e Pa^oc.iaBa, jep neKaKo
y CBesH c 6e^eniK0M o aeiay 6e.ieaie h CMpx BOJBO^HHy, To 6h meh.
noKa3HBa^io, KaKO je BOJBO^a Pa^odas 6ho SHaiieHnx ^obck sa CBOJe
BpcMe. Beiiy ca/^a joni iia^o 3HaM0. A.ih y ^orai/aJEMa npne
TpetiHHe nexHaecxora BeKa, H>eroBO hmc ^ecxo AO.iaan Kao hmc Bemxa
H cpetiHa BOJCKOBOJ^e. IIpH cxynaay "Byp^eBy na B.ia^y, PaAOCias
je Me^y CBHiia yBaJKeHnsia /i,ocxojaHCXBeHniJ,HMa 6no HajyBaaKeHDJH.
Mh cmo ra n Ha npBHM SBaHH^HHM aKxana 'Byp^eBHM BH^e^H na
npBOMe Meciy noxnncanor. CBa je npn^iHKa, /^a je xo onaj „06^a-
TiHty Pa^e", o KOMe napo^ne necMe neBajy ne caMO Kao o jynaKy
Ha 6oJHOMe no^y, Hero n Kao o MOBeKV, kojh cne caMOCxaiiHo a^
MHCiiH H M pa^n, ocxajyiiH npn xoMe Bepan c^yra ^ecnoxy "Byp^y.
y ro^HHH 1435. cnpoMax ^ecnox AOJKHBeo je no neKy pa/i,ocx.
HsMe^a^o je Kao /i,a aeroBa xo^iHKa nanpesaaa xoLe najnocie ^^
^onecy cxsapHH pesy^ixax.
Ppa^ ce CMeAepescKH ^OBpmyje. IfceroBe Ky^e 6an,ajy sek
ceHKy cBOJy na XHxy BO^y mnpoKor /I,yHaBa. ^osnt^yje ce e cjajna
na^iaxa 3a A^cnoia. CxapHHa HonaK jom je^naKO apraxyje; hex
Kyne BEme, hex mxo roBopn ; HaMHin^a ^a ysMe 6y/i,aK c kojem
apraxyje na 4a ce A^xBaxH Bocne KaMennxe.
Me^y XBM cjaJHa h MotHa cBaopHJa M^exaMKa npHMa ^ecnoxa
"Bypija 3a CBora ^^lana. Y OH^amaHM npn.iHKaMa KaA ce, ncxEna
cnopo, a^n nenpeKE^Ho pa^E^io ^a ce CBe xpEEiLaHCKe ^paiaBe
CAoate Ha KpciamivH noxo/i, npoxHBy TypaKa, OBaj je aKi nnao sete
HO o6EqHe BaajHocxE.
Joffl je BaaiHEJE /i,pyrH je^an aKx, kojh ce no^exKOM 3BMe xe
250 l.yPA'B BPAHKOBHH

HCTe ro^UHe HsspmHO. Ta^a je CTHr^a y CMGAopeBo cjajna nocao-

6HHa i],apa rp^Kor. Ona je ^oneiia cpncKOMe ^ecnoTy oa ii,apa rpqKor
Aparoi],eHy Kpyny Ha ^ap, B^a/i,nKa ^H^aHTpon, kojh je nocao^Hny
npe^BOTiHO, KpyHHcao je na CBe^an na^BH "Byp^a h JepnHy. To je
y HCTO Bpene 6eao BeHiaae CMe^epeBa Ha ^ocTOJancTBO npecTOHHn,e.
BpAO je npHpo^HO, 4a ce CTapo, HHKaKO neyranieHO no^o-
speBaae xypcKO yciieA OBaKHx ^oraljaja c HOBa pacnjaMTH^io. DlTa
3Haie OBH jaBHH ^oKasH npnjaTe^cTBa Meiiy BnsaHTHJOM, Mjiefl;HMa
H Cp6HJ0M? O^roBop KOJH cy 'g^Tf.SLAB. n,apcKH y Je^peny y ^HBany
/i,aAH, Morao je 6hth caMO je^an: snaqn canes t^aypa npoTHBy Myc^o-

MaHa ! Mhcih^h cy ^a aieHH/i,6oM MypaTOBOM c MapoM npeccKy

^ecHOTy MorytHOCT xaKHx CBesa. Ain Mapa je jom y CMe^epeBy,
a A^cnoT nocTaje rpa^aHHHOM MACTaqKHM n KpyHnme ce KpynoM,
Koja My H3 I^apnrpa^a ^o-iasn. IIptHJa jom HHJe roTOBa! Eao ^a
je ^aKHie ca3H;i,aTH rpa^ c ^sajecT h nex Ky^a, nero cacxaBHTH
npiiHJy M^a^oj ^eBOJn,! Ys CBe xo HcaK-6er onex ne nponycxH j^a
!

jaBH a^a cae uonpex OHOza epeMena, kuko y KapamaHuju, xano u

y YzapcKoj us zjiaee fl,ecuoT06e upousAasu.* (Mypax ^paroMan y
Lewenclaw 548.)
^ecnox je jom npoBO^no CBe^iaHocxH npn^aHKOM CBora h CMe-
^epescKor KpyHHcaBa, a set je ^yo xyxaaBy oa Je^pena. He Moate
6hxh, 4a npcKO CBOJHx npHJaxejba h n^iatenHx yxo^a HHJe ^osnao,
KaKo je Henpajaxe^HMa aeroBHM ncna^o sa pyKOM /i,a cyiixana
,

Ha a pasraeBe. Ba^zbaio My je ca^ onex h^h ce cnpennxH na 6op6y

HJLH noKymaxH ^a jienHM HaTjHHOMpas^HJe nenpHJaxe^CKe n^aHOBe.
—
JacHo HaM je ^a 6h ce Cp6HJa y 1435 36 MOMa ynycxHXH
y pax caMO y caBesy c KaKBOM APyroM chjiom. A^h le ro^HHe hhxh
je yrapcKa, hhxh je Koja Apyra cn^a xpHmtancKa 6H.ia y cxaay,
4a ce ynycxH y se^HKH cHO^amBH pax. BeposaKoncKH noKpex,
n;pKBeHo HHxaae, h APyra ynyxpamBa Hnxaaa BesHBame hm pyKe.
He MorytiH ynycxnxn ce y pax, "Byp^y nnje Apyro ocxaja^o Bet ,

^a HOKyma, 4a na^HHHMa MHpa 0A6HJe onacHocx.

Ho xypcKHM KpoHHKaMa BojcKa ce cy^ixanoBa Bet Kpexa.ia
nyx Cp6HJe, Ka^ y Je^pene cxnrome ^cchoxobh nociaHHitH. ^one-
come no3ApaB 04, A6cnoxa, ^a je npknjy Ktepn cBoje ca^ Bet ca-
cxaBHo, AapoBH cy toxobh h cy.ixaH ncKa hsbo^ih nociaxn cBOJe
^y^e, Aa bo^h Henecxy. ^o6poty4HH cy.ixaH namao ce ca^a naiio
y HenpH.iHn,n. CasBa ^HBan ^a bh^h mxa ^a ce o^roBopH ^lOBeKy,
upoxHBy Kojera je BOJCKy caKynno aiiH kojh ra xaKO jieno ho-
,

3HB.?be /i,a Aot)e 4a bo^h nenecxy h hoch nptnjy. „Be3HpH h name,"

npHHa Mypax ^paroMan, „CBexoBaxy cyiixany, /i,a na CBaicH na^HH

Aa^e AOBPCXH neBecxy." (Lewencl. 549).
 'ByPA'E BPAHKOBHTl 251

Cy^xaH o^pe^H je^Hora nainy (no neKHMa Xain^a, no APy-

THMa oneT onor ncTor Capnijy, kojh je Mapy npcTenoBao), ^a^e
eBHyxe Pejxan-ary h YpneK-ary, 4a ca Ka^ynoM HcaK 6eroBOM h
H.e3HH0M npaxaoM not>y no Mapy. Ha rpanniiiH ^oqena hx no sa-
noBecTH ^ecnoTOBOJ Be.aHKH 6poj rocno/i,e n rocnot^a cpncKHx, n c
BeiHKOM no^amky cnpoBe,a,e y noBy npecTOHBi],y. „y naaaTH ^ec-
noTOBoj" nacxaB^a Mypax ^paroMan, „npHMe nx c Be^HKOM CBe-
,

"lanointiy h cjajno yrocxe. YpneK 6ery npe^a^y nphnjy cbg no

cnncKy , noc^anflUHMa cy^xanoBHM Kojn je y Je^pene
a neBecxy
o^Be^y." (Lewenclaw 545). BnsanxHJcKH nncau; JI^yksl, noMnae h3-
peKOM „HeoaieH.HBO 6aslvo h cKynoD;f^He CBHie", Koje cy ^mnH^ie
npknjy Mapnny, (Ducas, XXX, 485).
Mapy BesHna ^Ba cxapnja 6paxa, Fpryp h Cxe-
cy npaxH.ia n
Ban. C H)HMa 6e3 cyMite n 0Aa6paHa cBHia cpncKHx B.iacxeAHiiHiia.
KaKaB cy npnsop HMa^n xora .lexa ^a BH^e ce.Z5aHH y aoaeue Mo-
paBCKoj Kpo3 Kojy cy npo.ia3H.iH ceaxoBH Mape BpanKOBnlieBe
, I

niTa .iH cy MHCjiHAe h oceiia.ie roMHj.e Hapo/i,a r.ieAajyiiH KaKo ,

ce oxerao ^yr h cjajan hh3 6jiHcxajyhn ce y CKp.iexy

, 3.aaxy h ,

cjaJHHM naHn,HpHMa, npe.iHBajyiin ce y pa3Ho6oJHoj qocn h cbhic-

HHM sacxaBaMa —
r^e^ajytH KaKO ce noBnja Kpo3 Xjia^OBHuacxe
cxape myMe cpncKe, Kao cjajna mapena
nocetn y 3y6Ma cpncKy
ryja,
ndHcep-rpany." ? nonocnxa rocno^a y 7i,Bopy
Illxa .an je MHC.iH.ia
CMCAepeBCKOM, mxa .in je oceLao cnpoMax cxapn 'Bypal;? H ona
ja^na Miia/i,a ^eBOJKa —
cjajno OKuLena atpxea Cp6EJe 3Majy My-
CAyMancKOMe! Jom cy 6palia H)e3HHa jaxa.ia nope/ ae; jom je
cjyma.ia cpncKa SBona ca ceocKHx n,pKaBa join y3BHKe 6.iaro- ; ,

CAOBe, jeAaaa ko sna —

Moai^a h necMe, cpncKHx ce.i>aHa h —
ce.i>aHaKa ;
—
a.iH joj CBnycn K0H.e Bo^e h jann^iapH sacxase noce.
Illxa .iH je MHc.iH.io, mxa .in je oceLaio npayny^e n,apa .lasapa n
n,apHi^e MH.iHu,e, Ka^ je norjie4a.io na cxoroAHmae rpMOBC cpn-
CKHx myMa, Ha nnioMy ^oj-nny MopaBCKy na n.iaBexHe HH30Be ,

n.iaHHHCKHx .iaHan,a, kojh ce n3 Aa.i.HHe Ha^BHJajy je^an na^ Apy-

THM?! KaKO 6h noyTi.i)HBa h KaKo y36y4.i)HBa 6H.ia ncxopHJa ^y-
meBHHx noKpexa xaKBor xpenyxKa. A.ih ce oxKpnBaae h ohhc la-
KHx noKpexa HeacHHx n Ay6oKHx
, oxHMa o^ cyxouapnHx opyi^a
,

HcxopHKOBHx na ce CK.iaBba y Bnmy je^ny c*epy, r^e je qncxHJe

,

oKo H neacHHJa pyKa necHHKa h BemxaKa Moate ^a car.ieAa h

noKaJKe.
Typn,n y Je^peny nncy B0J.e.iH mxo ce cy.iTaH jkchh ^ecno-
xoBOM kepjy. Cetia.iH cy ce yn.iHBa , kojh je ncKa^a MH.ieBa ^la-
sapesa BpuiHJa na ^iMyBeBHxora" cy.ixaHa Baja3Hxa. Boja.iH cy ce
^a te Mapa, Koje ce .lenoxa n oAHeroBanocx ^yxa jaKO xBa.iH.ia,
252 XyPAT. BPAHKOBHt

jom jaMH ynAHB sa^o^nTH na Ao6poiiyAHora h KOAe6^HBora My-

paxa H ^a te npeKO se ^ecnoT 'Bypaj^ MotH 4a BiLa^a na nopiH.
X^aAHoha, kojom je Mapa Met^y Typi^HMa npHM^ena, or^e^a ce y
HeKoiHKO H y KpoHHKaMa TypcKHM. CeaA-GAHH BpAo cyxonapHO
caMo y Ase ipn pei-n cnoMHae ^^ ce cy^ian osKeHHO „iiepjy By-
KOBHJia, AecnoTa oa Cp6HJe". (Podesta, 27). MypaT 4paroMaH uixa
BHine TBP4H ^a ce cBa^da y Je^peny CBpmnia 6e3 HKaKBe CBe^ia-
HOCTH, jep, Beyin, „cy.iTaH na^iasaffle ^a HHJe speAHO sapa^ t)aypKe
CBenaHOCTH npaBDTH." Y ocTa^aoM CBeianocxH je 6hao Kao uito,

TBp^H ^yKa, H cy^xan je 6patiy MapnHy npn no^acKy anxoBOM h3

Je^pena, o64apHO Ooraxnivi noK^ioEHMa.
MoKe 6hxh 7i.a ce jom xa/i,a 7i,ecH0 ouaj no ce6H nesHaxaH
,

;i,orai)aj
, sa kojh CnaH^yijHH KanxaKysHH npn^a, n na kojh oh
CBO^H noxoae nonpeKO rjie^aae cy^xanoBO na CHHOBe "Bypl^eBe.
Mypax je je^Hora ^ana asamao y aoh ca mypana cbojhm. SnaMO
Bet OA BpoKHJepa, KaKo je cxpacxaH .lOBaii: Mypax 6ho. XaJKa Ha-
xepa je^icHa na anx h cBa xpoJHii^a ra saje^HH^iKH noroHe. Aab. ao-
Ba^Ka cpeta noc^yjKH MAa^oiie h xaxpoMe CxeBany xe je^iesa
,

ycxpe^iH. Cy^xan , komc je Bet a no ^BopcKOM exHKexy xpe6aA0

ycxynnxH npH.iHKy ^a yiOBH inio noiia y ma^an a no.ia y rop-
,

TciHHH pe'ie: ^bh^h ce ^a ch Kypja^Kor nopeKAa; HHJe ^y^o, ByK

ByKOBe pai/a!" Oh je xhmc npaBHO ^ocexKy c peijy „ByK-or.iH",

KojoM cy Typii,n chhobb h hoxomkc ByKa BpaHKOBHta osna^aBa^H.
^ocexKa je KapaKxepncxniHa 3a MHui^ette, Koje je cy^xan ^ec-
noxy "Bypljy naiao.
MoJKe ce petn, ^a je y npBoj ro^nHH cBora xapeiicKor mr-
Boxa, Mapa 6H.aa npaBa h je7i,HHa H,apHi],a y Je^peny. MypaxoBa
npsa iKeHa, KtH C«i>eHXHJapeBa, onpaB^zbena je dnia y Bpycy. BpAO
je npnpo^Ho, ^a je cypeBasBOCX xe atene OBaKHM nocxynKOM no^-
cxpcKHyxa 6H.zLa fl,o KpaJHOcxH. npnpo^Ho je ,
4a ce ona CBHMa
MajcxopnjaMa xapeMCKHM xpy^niia ^a onex sa^odnje CBOJ cxapn
,

HO^ioacaj B yn^HB n ^a ce y Je^pene BpaxH. Y OBOJ je jkchh Mapa

HMaAa cynapHHu,y, a Cpdnja onacHor Henpnjaxe^a. Hnxepec ae-
3HH, Kao H HHxepec MHornx nenpHJaxe^a 'ByptjesHx na nopxn 3a- ,

xxeBao je j\,b. ce yniiHB MapHH npece^ie.

,Koje ro^nne ^ecnox Aa^e Mapy u,apy xypcKOir xe ro^HHe
,

yMpe Kpaib jKnrMyHAo", HHme y BpaHKOBnteBy iiexonHcy. ^esexora

^eKeM6pa 1437 Kpa.j> iHtHrMyn^o npeMHny. Bet y caMone xom $aKxy
inxo naniH ^exonHci],H de^eate CMpx Kpa^a yrapcKor Aem.B. sesle
,

pa3BnjeHnJHx h xemanx o^Homaja Met^y CpdnjoM n YrapCKOM.

IIpHCHHM CBOJHM CBCsaMa c ^ecHOxoM CxeBaHOM H Aorai)ajuMa sa
B^a^e 'Bypl^eBe, JlKHrMyHAO je nocxao Bp^ao no3Hax y nameM Ha-
 -ByPAX BPAHKOBim 253

poAy, H r^ac o cMpin 6Hiia je hoboct oa onniTer hhtg-

aeroBoj
peca. Cp6nja je ch.iom no.inxHHKnx /i,orai>aja AOffliia y no.ioajaj,
/i,a je Ha ay ^ejcTBOBao CBaKn noipec y YrapcKOJ, na n CBaKn no-
Tpec y sana^Hoj EBponn. Y laKBHM npniHKaMa, MoateMO mhc^ihth,
^a, ce y Be^nKOM saneTomty nmqeKHBa.io 7i,a ce BH/i,n
CneAepeBy c

KaKO ke ce ciBapii y YrapcKoj OKpenyTn. IIcxHHa je ApaiaBHHM

yroBopoM jom 3a atHBOxa jKarMyH^OBa yxBpiieHO 6n.io, /i,a cxa.ieaiH
yrapcKH npnsHa^y sa Kpa^ta sexa aeroBa epii,-xepi];era Aji6epxa,
,

IlnaK je no cjipxH /KnrMVH^OBOJ y yrapcKoj xpaja.ia seKO KpaxKo

Bpene no.inxHiKa Kpnsa, Koja ce na cbekh Ha^HH CBpinH^a npn-
3HaBeM A.i6epxa 3a Kpa./Ba yrapcKor. "Bypat) je Kao B.iacxe^a yrap-
CKH H caM y^ecxBOBao y peinaBaifey xe KpH3e, h xo no cBoj npn-
.1HU,H y HHxepecy A.i6epxoBOM.
Ilopxa je HaBaiBHBaia ^a ce Kopncxn sro^HHM npH^iEKaMa,
Koje cy joj ce oxBopH.ie nonexKOM 1438 ro,^,nHe. Hobh Kpa.i) yrap-
CKH jom HHJe 6do nyno cnrypan cbojhm no.ioiKajeM y YrapcKoj
rpo4>OBH i];n^cKH KOHcnnpnca^n cy npoxnBy aera; y HeinKOJ je
Hiiao ^a B07!,n BeposaKoncKn pax c XycnxHMa; c noyLCKHM je Kpa-
^CM 6ho y sanaAn, y caMOJ HeMa^Koj UMao je nnxaB san^ex. Csa
sana^na Enpona sannMa ce caMO Mnm^y o no6e4H phmckc n,pKBe
HaA npaBOCjiaBHOM n ynnpe norjie/i,e y ca6op Kojn ce casBao y ,

<I>AopeHU,njy. Cpo/i,cxBeHe CBe3e cy.ixaua ca ^ecnoxoM cpncKHM jom

cy 6H.ie Bp.io CBeHxe, h aKo je 4Bop CMe/i,epeBCKH o^ieKHBao, ^a hobh
3ex yHHHH MHoro mxa 3a ^i.y6aB cbomc xacxy Be3HpH y Je^peny
,

o^eKHBa^H cy, ^a Tacx join BHUie mxa yqnHH 3a .i>y6aB cbomc 3exy.
y OBaKBHM npn.iHKaMa na nopxn ce OA^yqn, ^a ce npe/i,y3Me
HOB noxoA npoxHBy YrapcKe n xo yseBmn Cmeflepeeo 3a ocnoBy
0Hepaii,HJaMa. hobomb cjie^epeBCKOM rpa^y 6e3 cvMae ce MHoro
fflxa npuna^o. Cy^ixan je napo^mxo CAvmao, ^a HMa xano Bp.io
y/i,o6Ho npHcxannrnxe na ra je c xora jaKO aieieo t^a Ao^HJe
,

(Chalcondilas, V, 2) Ha CBaKH na^HH Aecnoxy 'Bjpl/y ^ol^e napoinxa

Hocao^HHa, Aa My H3jaBH ase^y cy^xanosy h ^a ra nosoBe ^a cnpeaiH
CBOj cnoMohHH Kopnyc.
KoJHM ce nyxeM h kojhm nsroBopoM 'Bypa^ HCKo6e^ao h3 oBe
K^OHKe He 3HaM0 3a ca^a. To^heo je H3BaH cymbc 4a ce c npo-
,

^eta 1438 BojcKa xypcKa HCKynH.ia H3Me^y Hnma h Bn^HHa, na

y MecTo Aa ce no npBOMe n^any Kpene y YrapcKy nyx CMe^epeBa,
npeBe3jia ce y Ma^y B.iamKy c HaiiepoM ^a y Ch6hh. yna^ne. C
OBOM je BOJCKOM oxHmao H cpncKH cnoMoiiHH Kop, na csy npn^HKy
OKO xpH xH^Ba^e KOBannKa.
y Cndntty nocxnrome xck BpAO He3HaxHe ycnexe. Po6nme
seM^y Kpo3 mecx ne^e^a, nona.aume HCKO^HKe rpa^OBe (mecx no
254 'ByPA'B BPAUKOBII'K

Cea/i,-e4HHy) ii 07i,Be4ome MHoro po6^e. Cao6oj\,j anxoBor noKpe-

Taaa, ochm 4pyrflx yspoKa, cnpeiaBa.ia je n Hosa no6yHa y Kapa-
MaHDJH. Ka^, ce BOJCKa spata^a ns CH6HH>a npo^asetin He 7i,aAeK0
0/1, cpncKHx rpaHHii,a /i,ecnoT 'Bypai; noc^a' joj xpane nsoSn.ia Ha
noK^OH, a namaMa h 6eroBHMa cjajne ^apoBe (Mypai ^paroMan).
A.iH TO HHJe pacTepa.io TypcKo noAOspeBame /i,a je c^a6oMe ycnexy
y Cn6HH)y n no6yHH y KapaiiaHHJn cpncKD ^ecnoT KpnB. Mypai
^paroiiaH tbp^h DspeKOM, 4a je IIcaK-6er no noBpaxKy h3 CnSnaa
nsamao y CKon^y npe^ cy^xana h peKao My: „/i,0KAe je 204 By-
Koeu^ y Cjne^epeey, mu ue £eMO ceptauTu uocao hu c YzapcKOM
Hu ca KapaMaHujoM'^ (Lewenclaw, 551). Cy^iTan My je Be^n o^ro-
BopHo: „HeKaocTaHe/i,onpo.ieiia, a Ta;i,a iieMOBHAeTH mxa Aa ^hhhmo."
Bh/i,h ce /la je napiBJa 'Bypijy HenpBJaxejjCKa no^ie^aa onex

Aa /^HiKe r.aaBy. Bh^h ce /i,a ce Mypax noneo ^a Ko.ie6a. Obo je

Ko.ae6aH.e join BehMa oxpa6pHAO Henpujaxejie 'Bypl)eBe. ^ok je
HcaK-6er npe^cxaB^ZBao no^anxn^iKy HyiK/i,y ^.a ce Cp6HJa saysMe,
^e^y^ia je y^eo /i,a ^epBniDKOM C.106040M y^apa jaBHO Ha npHBaxHH
atHBOT cjMxanoB, OKpHB./i.yjytH ra ]\,2, sa jby6aB i)aypu,H Mapn
nanymxa naJBa'/KHnje HHxepece ^pacaBHe. IIpBHJe ycnex obhx jl^A'^
613.0, mxo je cy^ixan ^ao Ktep
C^enxHJapeBy y cepaj je/i,-
/i,opecxH
pencKH (Cea/i,-e4nH). C uoSe^OM MapHHC y xapeMy,
cynapHni],e
nocxa.10 je cKopo H3BecH0 4a te u Ban xapeMa no6e4nTH napxaja,
cynapHni],a on;y MapHHOM.
^anac hhcmo y cxaay /i,a cieTiyjeMO TifiAO] nHxpnrn. Bp.io
join
je BepoBaxHO 7i,a je Henpnjaxe^HMa 'ByptiesHM /i,o6po nociyajnio
4>opMa.aHO HSMHpeae ncxo^me n sana^ne i^pKBe. Typn,n cy 6oaphm
OKOM npaxH^in cne mxo ce y EBponn 36HBa. BeiHKa i^eppMonnja
HSMnpeita y <I>.iopeHn,nJH HMaJia je sancxa cpe^ay npaKTH^Hy no-
c.ae/i,nn,y, /i,a je Mei^y Typu,HMa OB.aa/i,a.ao y6ei)eH>e, 4a je onacno
Aa./be oKAeBaxH , n 4a cBHMa cpe/i,cxBHMa Ba.a)a HacxojaBaxn 4a ce
saysMe n Beorpa^, 4a na^ne Fp^Ka n Cp6nja.
II,apnrpa/i,

C npOcieta 1439 cxnrome y ncxo npene ^ecnoxy "Byptiy h

B^ianiKOMe Knesy ^any noKincapn xypcKn c hoshbom 04 cy^xana
4a oy],Max n HeoAioatHo na nopxy ^ot^y.
snao KaKBO je pacnoiojKeite y Je^peny snao
'Bypal) je Bet ,

je 6e3 cyMH.e n npaBe noBO^e n BepoBaine nociie/i,Hu;e xOMe. Oh

Kao oShiho c BdHKHM ozi,.iHiijeM npHMH u,apcKe BecnnKe o6Aapn ,

Hx .leno H no H.HMa nom^a^e no3ApaB cy-ixany ^a My pa3HH noc- ,

jiOBH K04 Kyte He /i,onymxajy a^ 3a ca/i, y Je^peHe Aoije,

CnpoMax ^an, oxn^e na nopxy. TaMO ra o^Max no aanoBecxH
cy.iTaH0B0J 6an,e y xannnny saje^no c ^Ba aeroBa cnna h BojcKa
ce o^Max onpaBE ^a saysMe PaaniKy. (Mypax ^paroMan).
 •EyPA'B BPAHKOBini 255

IHto "Bypat) ne xie Ha hoshb cy^TaHOB ^a ^ol^e, to je na-

paBHO caMo join BekMa paaraeBH^o cyAiana h cay'meao Kao
,

;i,0Ka3 ^a OH 3Ha caM ^a je KpHB Te ce ^yKaso yyBa /i,a ne na^He

TypuHMa y pyKe. Ka^ Bet ne Hcna/i,e 3a pyKOM Aa ^ciapora ByKa*

^OMaMe y saMKy, nopia My onpeMH 3BaHH^H0 saxTenaae: ^a Cne-
;i,epeB0 npe^a xypcKoj bojcd,h.
/l,ecnoT H3Hece lypcKHM nocjiaHHUHMa KoJHMa My ce
<i>epMaHe,

rapaHTyje mhpho yaiEBaae cyATan saKAeiBOM

Cp6nje, n Koje je
CBOJOM yiBp^HO. Ha CBaKH HaMHH, KpaJH)HJe CMUcao aeroBa o^ro-
Bopa 6ho: ^a ne Moate ^a nycTH xypcKy BojcKy y CMe^epeBo.
Thm caMHM o/i,roBopoM aeroBHM paT je 6ho OMameH.
"Bypal) je to snao h o^Max je c naJBetoM peBHomiiy noieo
^a ce cTaB^La na 0A6paHy. Hobo Bp^o n CMe^epeBO ^h^ih cy oco-
6hth npe^MeT aeroBe 6pnre. Y bhx je CTaBHo Haj6o^y CBOJy boJ-
CKy. TeuiKO My je 62.10 ^a hx aa 6p3y pyKy cHa6Ae c AOBOyiHO
xpane. JKeTBa jom HHJe 6aASi npncne^a a no Hecpetn tihhh ce ^a
cy 6am npe^ osaj HarjiH h onacHH o6pT TypcKe no^HTEKe, BCAHKe
roTOBHHe atHTa h3 /],paiaBHHx Maran,HHa pacnpo^aTe 6D^e. Hckh
KpHBe JepuHy, ^a je OHa mneKyyiHuiytiH ;],a ^ot^e j\,o H0Bij;a, npo-
7i,ajy oHy nsBpniHiia. CBaKojaKo, ^ecnoTy je nnaK HcnaAO 3a pyKOM

Te je y CMe^epeBO Haneo xpane koahko je noTpe6no ^a ce rpa^

6ap HCKo Bpejie ap^h, ^ok hc Aoije noMot h3 YrapcKe.
"Bypat/ nnje he mhc^ho ^a te caM cbojom chjiom Motn /],a ce
ycneniHO c TypuHMa 6opH. CneniTOJe aie^eo n na niTO je paiynao,
TO je Aa ce aeroBa BOJCKa y yTBpt^ennM MecTHMa 6paHH, 40K yrap-
CKa BojcKa ne cTnrne. Y BOJHHMKOMe caBCTy nani^o ce 3a Haj6o^e,
^a ce A^cnoT ne saTBapa y rpa^ Bet /i,a je y OTBopenoMe noj&y
,

HacTojaBajytn cbhm cbojhm yn^HBOM ^a yrapcKa noMot niTO npe

CTHrne.
/],ecnoT je jompana jaBHO Kpa.j)y AA6epTy, KaKO ce CTBap
3a
OKpete. Ka^je o^roBopno TypcKHM nocjiaHHii;HMa, ^a ne Mome 4,aTH
CMe^epeBa oh je o^Max onpasno noc^annKa Kpay^y yrapcKOM
,

(Pray, H, 294). A^SepTO ce Ta^a 6aBH0 y Beiy, 36yH.eH 3aMpmeHHM

nocioBHMa y ^emKoj n cyKo6oM c Kpa.a.eM no^abCKHM B.ia/i,HCyiaBOM.
nannii noc^annK, Kap^nnayi Jy^mjan, ynpaB je ycneo 6ho, ^a o6e
CTpane, AA6epT0 n EAa/i,nc.iaB, npncTany ^a ce cacTany na aKO —
je MorytHo —
^a ce npHJaTe.i)CKn H3paBHajy. A.in Ka^ cthjec no-
cao6HHa cpncKora ^ecnoxa, A.i6epT0 na^e sa noxpeSno, ^a cbc tc
nocjioBe y Be^iy npeKnne na noxHTa y By/i,HM. Y ncTO Bpene ns^ao
je npor./iac nosHB^zbytn cxa^aeaie yrapcKe ^a ce y Majy Mecen,y ca-
cxany y By^HMy na ca6op kojh te HMaxn ^a pemn: „mTO jc mj-
DWHo 3a pciT c Ty])uuMa.'^
256 'ByPAX BPAHKOBII'B

FoTOBOCT, c KojoM je A^6epT0 noxHTao

y YrapcKy h c kojom
uo'SRBjhe CTayieace Ha pax caMO sa to mio cy^iTaH xote
c Typi],HMa

CMe/i,epeBO, Bp^o je BaJKan MOMenaT. Ona je hob ^OKas, ^a je Met>y

Cp6njoM H yrapcKOM nocTOJao yroBop, no komg cy Kpa^ieBH yrap-
CKe o6Be3aHH 6h^h ^a Cp6HJy oa TypaKa 6paHe.
/1,0K cy ce yrapcKH npe^axn h jiarnaTH cnopo y By;i,nMy hc-

Kyn.i)a^iH, TypcKa je BojcKa y orpoMHOj ch./ih Mapinnpayia nyx Cp6HJe.

Cy^Tan je 7i,Hrao na opyjKJe h noc^eAfter ^lOBCKa CBor. T^aBEH h
o^,cyABH y^ap naMeaen je 6ho ^hobomc I]^apHrpa/i,y Ha /l.yHaBy''
— CMe^epeBy. UpeMa HoBoine Bp/i,y onpaB^en je 6no y npBH Max
caMo nosopHH Kop je/i,aH. HeniTo Ma^io bojckc nocj.aTO je 4a oTHMa
rpa^nte y Tod.ihhkoj h MopaBCKOj 40.1HHH. Bnte /i,a je Tora ^lexa
cna^ena ManacHJa (rpa^ PecaBa?), pasopeHH Bopa^i n OcTpBHu;a,
Koje /i,ora^aje namu xpoHnnapH y 0CTa.i0M cxaB^^bajy je^ny roAHHV
paHHJe. Cfia ^pyra CH^a Mapmnpa^ia je MopaBCKOM /[oaeeom. npaBO
Ha Ciwe^epeBO. CBpniexKOM Maja h^h noieiKOM Jyna npHTHCHyjio
je KocHHe H 6p,a,a oko CMe;i,epeBa 130.000 Typana (Pray, II, 299,
Feseler I. 518). Ka^ ce k tomc ysne y paiyH ona BOJCKa Koja je
6H.ia npe^ Hobhm Bp^uM c ^pyrnM MaaHM rpaAOBMia, moskcmo
caodo^Ho yscTH, 4a je no^ cyATanoBOM KOMan^OM Hana.10 na Cp^HJy
200.000 TypaKa.
KaA ce HenpHJaxe^LCKa BOJCKa npH6.in3KH CMe^epeBy, 'Bypal>
c JepHHOM, HaJM.iai)HM chhom ylasapen MHxpono.iHXOM, HeKO^aHKEM
,

BAacxe.iHMa h MHorHM ^yxoBKHnniia npel^e y yrapcKy. Y CMe/i,epeBy

Ha 'idy BOJCKe ocxaBHO je Hajcxapnjer CBor cnna Pprypa, npHAaBinn
My cxapor ncKycHor BOJBO^y Tony KaHxaKyseHa, 6paxa JepnHHHa.
Cpe^ftH CHH CxesaH saxeKao ce 6ho y Je;i,peHy y rocxHMa koa ce-
cxpe cBoje u,apHi],e Mape, na ra je cy.aTaH ^obco ca co6om npe^
CMe^epeBo (Chalcondilas, V, 2, 114),
PaSMecTHBinH BOJCKy cy^ixan je nociao hoshb rpa^y A^ ce
npe,a,a. Ys hoshb ce xxeiio 4a ce ^eJCTByje Ha inyna ocekaaa
M^ia^ora BOJBOAe, na je nonpebeno ^a ti^, aKO ce rpaA ne npe/i,a,

cy.ixaH Hape^HXH ^a ce na MyKaMa ynope xaoi],H kojh cy y xyp- ,

CKOMe cxany, a Me^y KOJHMa je 6ho nope^i, CxeBaHa BpanKOBHta

join H CHH ToMe KanxaKyseHa (Spandugino). Fpryp je o^Ono xaj
no3HB H npexay. TypcKe .aa})e .^axBope npncxyn rpa^y c BO/i,e n
onca^a ce <i>opMaiii:o oxnoHne iioascmhem noxKonnMa, 6an,aH>eM
cxpe.aa h sana^&HBHx Maxepnja y rpa/i,.

Met>y XHM yrapcKH je ca6op ner^e oko cpe^HHe Maja oxnoneo

CBOJ pa/i,. 'Bypa^ nnje xxeo ihmho 7i,oiiH y By^BM. Oh je ocxao y
CpeMy cacxaBJ&ajpiin BojcKy o^ ;i,paroBO.a)ai;a n HajaMHHKa, n 06-
;i,pataBajytH CBeae c BOJBOAaMa, kojh Spaaaxy rpa/i,OBe cpncKe. Ha
 EyPAX BPAHKOBUH 257

Cd6op je noc^ao HapoHHie noc^aHHKe ^a ra saciynajy h ^a Hasa-

^yjy Aa ce ihto npe CMe^epesy y noMot nol^e.

Ha caMOMe ca6opy M^a^ je^an BOJBO^a yrapcKH, kojh ce no-
c.ie^ftHx ro^HHa Bet BHiue nyia oA^HKoeao y 6ojeBUMa c Typi],HMa,
BaipeHHM 6eceAaMa HacTOJaBaiue, 4a ce ne ry6H Bpene Bet o^Max
^a ce Ha TypKe y^apa. Ihie je TOMe bojboah JoBaH XyBba^nje. Hani
ra HapoA noanaje jioa HMeHOM CndHBaHnH JanKa. He xpn rpa^a,
Kao niTO 6nBa ca CTapHM jyHai^HMa Bet xpn sen^e h ipn Hapo/i,a
OTHM^iy ce cyiaBy, 4a ra cboj'hm chhom nasoBy. Oxan, my je 6ho
PyMyH, 0Taij6nHa YrapcKa, a HajcjiaBHHJy c^iasy cieKao je na 6oj-
HHM noyiHMa Cp6nje. Ca^Hif.aHHH JaHKO jyflaK je cBa xpn napo^'i.a-
A^H Ha MajcKOM ca6opy 1439 oii je jom M.ia^ mobck, c ^Ba xpn
.laBopoea .lacxa 3a Ka.anaKOM. 3aMaii aeroBo po4o^i>y6HBO cpu,e khhh
HaJHHCXHJHM ocetaitHJia, saiian peqnxo ^oKasyje 4a npe/i, HHxaaeM
xaKO orpoMHor snaMaja KaKBO je nfliaae cpncKO, xpe6a ^a Hni^ieaHy
CBa cHXHa ce6HHHa ocetaaa. Y ca6opy cy ceAe^in chxhh ^y^n c
MajyniHDM cp[];eM, xecHHM rpy^aia KpaxKOM naMehy h saMvteHHBi
,

OKOM. 3a H>Hx je cno^Lauiae nnxaae 6H.ia cxBap xck ofl, cnope^HP

BaacHocxH: aa ftHx je r^iaBHO 6ajio 4a ce penie najnpe neKa yny-
xpaniBa nnxaB&a. HoiHiH^Ka cypeBBbHBOCx iipeiaa Kpa^eBCKoj B^acxH
n cypeBH,HBOCx npeaia cxpaHii,HMa y YrapcKoj 6eao je r^aBHo oce-
taae Koje je npeB.ial^HBa^o CBa 4pyra y rocno/i,e yrapcKe. Y Mecxo
^a 6e3 OK.ieBaaa AnrHe CBy CH^iy na ^a ce noxHxa y noiiot Ciie-
^epesy Koje ce jyHatiKH 6panH.io, yrapcKH ca6op xpomno je ^pa-
roi],eHO BpcMe y /i,HCKyxoBaH.y nnxaaa npecxo.ioHac^e^cxBy
,

npaBHiia n noBAacxHi],aMa B.iacxe.ie, yKH^aay HeKaKe nopese, h

xoMe KaKO 'Byplay BpaHKOBnty xpe6a aadpauHin 4a Ha ^odpHivia
KOJe y YrapcKoj HMa, ^aje 6amiHHe Cp^HMa (Pray II, 298, Chor-
vath I, 285 h ^p.)
Ha cpety Kpa^i. je Aji6epxo HMao xoahko noAHXHUKor xaKxa,
/i,a ca cBoje cxpane nnje xxeo aohphhochth ji,a, ce pemeae CBHJy
XHX CHiHHx HBTaaa oAyroB^aiH. Oh je pa^o h 6e3 o^.iaraaa npn-
cxajao Ha CBe o^^iyKe ca6opcKe.
A.i6epxo je Hs^ao npor^ac 4a ce yrapcKa BOJCKa hckyhh koa
CereAHiia. Y Apyroj ho^obehh Jyna Ha^asHMO h aera caivior y
CereAHHy. Ty Kao ^a My je Aomao na cacxanaK ^ecnox "Bypat).
CBaKaKO Kpa^ je x\A6epxo y Cere^HHy y ohh IlexpoBa ^ne 1439
noxHHcao AHHAOMy, kojom noKyiaaa BnAarom Ascnoxy, „3a %ezoec
eeMiKe sacAyze" (Fejer XII, 293). Sna^aJHO je mxo y aoj A^depxo
E?i3EBJbe 'Bypija ..singularem nostrum pro defensione hujits regni
cooperaforem" ,
^aK^ie „HamHM AparHM cypaAHHKOM na o^dpaHH
OBora Kpa.?E.eBCXBa."
Otaijbhha hi 17
258 •
"ByPATi BPAHKOBim

BojcKa ce yrapcKa ko^ Cere/i,HHa BpAO cnopo HCKyn^a.ia.

B^acTeyia OK^eBame oieKyjyiiH ^a Hajnpe c^o6o4He Bapomn n bar-
^HKe noiu^y CBOje Jbyji,e y CTaii, a BapoiuH n B-ia^HKe oneT nsr^e-
^ame na B^iacxe^y. Mei^y thm Typii,H HaciaB^axy atHBo oncaAy
CMe^epcBa. Be3 cyjiBe oa MaxepHJaiia noiiyuaHnx SBona ca i;pKaBa
cpeMCKHx ca^Huie Be^HKe TonoBe, na ysenie dai^axn y rpa^ h na
ACBHiaHCKe Ky^e CMeAepeBCKe orpoMHa spna 04 KaivieHa. Ymsl-
CHa nynftaBa BHine je cxpaxa sa^aBa^ia Hapo^y, kojh ce y rpa^y
saxBopHo, Hero mxo cy KaMeHHxa spna mxexe ^reeasl. Bbao je
MHoro iLHx Kojn cy xa^a npsH nyx qy^n rpMybaBHHy xonoBa, na
EX je OHa iiopaJKaBa^a. Eo yBepaBaay HcxopHKa XaHKOH^Hyie rpy-
Eaae H3 xonoBa xpaja^o je HenpeKH^HO A^fty a Hoty. Hope^ CBera
noca^a ce rpa^CKa jyHa^KO 6paHH. HeKo^HKe Ky^e Bet cy noBpe-
t^eifce 6HAe npmxeiLeM xypcKHx ^aryMOBa, SlAE ToMa KaHxaKysen,
KOJH je rpa^ rpa7i,H0, pasyjieBao ce y <topiH«i>HKai],HJaMa, iia ce B3a
nopymeHHx SH^HHa yxBpt^HBao. BeL je xpetn mecen, KaKO ce Ciie-
^epeBO Ha cycpex xo^hkom Hanpesaay laKO Be^HKe CH.ie ^paiH —
Ayro Bpene no MHUiieH.y cyBpeMennKa, Bpiio ^yro 3a cyjixana, 6e3
cyMH.e HaJAyate 3a one y rpa^y, Kojn CBaKOM sopoai nor^e^ajy c
Kv^a Ha yrapcKe paBHHu,e. Cy^xan ce ^tyxo cp/i,H0 mxo ca ocBa-
jaibeM rpa^a xaKO cnopo H^e. RiaBBH xepex cp^H-e aeroBe HMao
je Aa HocH HcaK-6er, onaj kojh je naJBHUie h naBajBHBao /i,a ce
OBaj noxoA npe/i,y3Me. II,apeBa cp^aa 6HiLa je yspoK mxo y cpe^
onca/i,e, y cpe^ rpysaBa xonoBa h bekc jaHnyapcKe, IIcaK-6er ox-

nacyje AHMHCKHJy, 6aita ;.,oyie xyp6aH, na c ^epBHmKOM KanoM na

r^aBH npoAasH neBeceo Kpo3 CMe^epeBCKe BHHorpaAe h 0A^a3H y
MeKy Ha tia6y (Mypax /l,paroMaH).
Mel/y XHM Kpa^i. A^6epxo no'iexKOM Asrycxa npeinecxH CBOJ
cxaH H3 Cere^HHa y TnAepcB, /i,o6HBmH /i,ecHOMe Kpn^iy saKiiOH y
/l,yHaBy a ^cBosie y Thch (Pray, II 301). Ho^zioiKaj noBora cxana
y cxpaxernqKOMe nor^e^y 6ho je 6o^h oa onora koa Cere^iHa;
a^H y nor^e^y canHxexcKOM npoMeaa je xa 6n^a necpehna. 3Kera
cyHHaHa, HcnapaBaH.e pnxoBa n 6e3 cyMae 3^oiecxa xpaiia, ^ose-
Aome y BOJCKy cp4o6o.zby. Bo./iefflXHHa xa, rAacoBH cH.aH xypcKoj
H nanpe^oBafty bcsehom K04 CMe7i,epeBa. He3a40B0^cxB0 npo-
xHBy ohhx, Kojn jeiiHaKO OKiieBaxy ^a ^oi^y, na^iHEH^iH cy y Boj-
cn,H yrapcKoj pacno^oateae a^ i^et rope ne Moate 6hxh. Ilope/i,
CBera iinqnora nacxojaBaaa Ayi6epxoBa, Kpo3 nyna ^Ba MeceD,a
npcA CBpmexaK Asrycxa, HHJe 6n.ao y yrapcKone cxany KOfl, Tn^e-
pcBa BHffle OA 24.000 bojckc.
IIo HecpeiiH y CMe7i,epeBy set necxajame xpane. Bepa ^a te
yrapcKa noMoii /i,otiH H34a.zia je Bet npHpo/!,HHM na^HHOM noc^e
 'ByPA'B BrAHBOBUTl 259
«

TO.iHKor ysa^jAHor ^leKaita. Ha y^ecTane nosHBe OA CTpane cy^-

xana 4a ce npe^a, nocaAa najnoc^e ciynn y nperoBope. FyiaBSH,
Moat^a H je^HHH yc.iOB ca cipane oncal^eHflx. 6ho je, ^a hm ce
6e36e/i,HOCT rnHBOxa no^jeMiH. Cy^ian em je to noAJeJi^iHO. Aerycxa
27-or OTBopH ce na rpa/i,y Kannja h Fpryp BpaHKOBnt c To'mom
KanxaEyseHOM nsBe^y jyHaiKe 6paHH0i],e rpa/T,a.
Cy^ixaH je 6ho BeoMa pa^ocxaH, rnxo je CaieAepeBO ^odno.
npHMHO je c ^ocxa o^-iH^ija. O^Max je noxnH-
BpaHnoi];e rpa/i,CKe
cao AOKyMeHax, kojhm Tprypy n CxeBany CHHOBHMa 'Byp^esHM
,

^aje y 6amTHHy sen^e, Koje je HeKa/i,a /ipatao ^e/i, h.hxob ByK

BpaHKOBflti. Aau hx He xxe^e nycxaxn o^ ce6e. OAMapame ce He-
Ko^iHKO ^ana y ABopy ^ecnoxosy. II,pKBy CMe^epeBCKy AMe o^Max
nppxBopHXH y ijaMHJy h nocxaBH joj HMana. HaHneHOBa h Ka^njy,
a TypaxaH 6era, kojh ce npn onca^n o^.iBKOBao, nocxaBH 3a np-
Bora BoJBOAy CMC^epeBCKor. Cy^xaa ce la^a cexn h HcaK-6era.
noc.ia Taxape xparoM aeroBHM 4a My o^iHecy Ao6ap rjiac 40-
6HXKy itapeBOM, a h aanoBecx ^a npeKHne CBOJ nyx na tia6y xe a*
iipe^ysAie KOJiaH^y Ha^ bojckom npe^ Hobhm Bp^oM.
KaA y yrapcKH cxan ko^ Tn^epeBa cxnae r.iac ^a je Cmc-
^epeBO na.io, nannKa o6y3Me BOJCKy. Illecx 6aHAe^HJa OHora ^aca
nojaxajy KOH>e na HHKora ne nnxajyiiH ocxase cxan n noffivpe ce
CBOJHM KytiaMa. Obo jaBHO 6eacaH)e non.iauiH je/i,He jom seiiMa,
36yHH 4pyre, a y Bojcn;H npeoB^a^a nepe^ Ca Bnme cxpana y3py-
janora cxana noAHrne ce BHKa „KypjaK KypjaK !" raxo je 6ho cxapn
!

CHrna.i, 4a CBaKH r^e^ia 6ercxB0M atHBOx 4a cnace. H 3aHcxa Be-

^HEH ^eo BojcKe o^Max ce pasSerne nope^ csera ycHJbaBaaa o^
cxpane Kpa^ta n Bot^a, 4a nospaxn pe^ h noys^aae. Hckh, nixa
Bnme, mhcjc ^a y cxany bcL hhko hh ocxao nnje. A^h je 6e3 cyMfte
OKO Kpa.ia ocxaAO jom nemxo Bepne B-iacxe^ie. dKaAOCHHM n cxn^-
HHM pa36erHyiieM yrapcKe bojckc cBprnn ce yrapcKH noxo^ Cp6HJH
y nOMoK xe ro^HHe. ^^ 6h ko^hko to.mko lacx 3eMaibCKy cany-
Bao, A^depxc je jom xy y TH/i,epeBy 17 CenxcMdpa pacnncao on-
inxH npnpes 04 150 «>eHHKa n^n je^nor siaxnor 4>AopHHa, 3a Boj-
CKv, Koja ce na upoJieKe npoxnBV TypaKa onpeMHxn HMa" (Fejer,
Cod.Dipl. Y, 315).
Ba^a jom ^o^axB ^a je Ai6epxo c ohom bojckom, KOJa My
je ocxa^a n 6e3 cyMae y CBe3H c bojckom ^ecnoxoBOM y Cpeny,
^EHHO HCKaKy AHBeH3HJy npoxHBy ^exa, Koje cy yna.ae y Ma^By h
Cpeji. 26 CenxeM6pa Ha^a3HM0 ra y $yxoKy 1-ora OKXo6pa, ny-
;

HOMohnje CBOJHM noc.iaHHUHMa na ca6opy y MaJHn;y, noxnncyje ^na

cpetHOM BojenoM iioxo^y npoxHBy TypaKa ko/i, C^aHKaMena." Aah
y 6p30 3a XHM aeroBa je BOJcKa y cyKo6y c Typu,HMa iypa3 npe-
xpnH.ia (Mejlath.). Y Apyroj hoiobbbh OKxo6pa Bet ra na.iasHMO
6oiiecHa y By,zi,HMy. Hanpesaaa, KH7i,aaa, raeB, 6o.iemxHHa, cao-
JKniio ce CBe xe My atHBOx npeKpaxnme. Ha nyxy h3 By/i,HMa y
Be^i npeMHHy y ^aHreHAop4«y 27 OKxo6pa. CMpx aeroBa 6n.ia je
xeiKaK y^ap Aecnoxy h aeroBOM na^aanMa.

(HacxaBHhe ce)

H. "Imjatobhtl
yvi]

IT*
 UlBAjhA

YMopHO je oyHii,e ce.io — Aa pasBeApii, Aa pasApeiia

r^ieAajytn HeBece.io PaACHimy, paACHUKa —
Kpo3 pcAOBe ABOKaTHuii,a, MyycHimy, MyqeHiiKa.
Mpa^Hiix KyKa ii yyim],a

Ona ceiHa, 6.ieAa .inii,a Ohac oHa Ha nposopy

MyieHui];a, paACHii2,a . . .
CeTHO qeKa laHKy sopy
Ha KaAa ce narAeAayio, J\,Si joj CBane, Aa joj cnJHe,

Oa oo.ia je saAPKia^o, ^a KOA aene xAaAOBime

Ila je Ao^ie y jipaK iia.io, Oa yMopa OAno^ime;
y uohoLh yioiiy^io . . .
Jep Beh eso h ipu AaHKa,
B.ieAH Jiecen, iipiiiioBeAa :
H ABe Ayre, 3iiMCKe Hohii,
^a ce II TO .leno njAO, IIIt ) He cK^ana 6aJHe oqii

KaA je cyuii,e ysAaxHy^io, Oa Be^epa ao ypaHKa,

r.ieAajytiii 6/ieAa /iDii,a TyijeM a^iaiy ciipeaiajytiH

PaACHima, cupoTiiii,a . . .
MeKy cBiuy, py6^e 6eA0 —
He ceta ce a^el^ii, taslau,
Ha iiposopy sacipTOMe TeK Ha cBoje naro Te^io

CiipoTnibe TaHKiiM Be.iOM, XajbUHimy Aa aapaAH.

Ca CBeijioinliy neBeceyiOM

TopyKO je atnseaK Mayiii KaA je 6iiyio iiojia Hotii . . .

H Ka oHii ceiHii Ba^iii, Csa iipeipHy y cajiotu —

3paii;u cy ce Ta^iaca.iii Ko he 6uTii, KG he Aotiii ?

IIo npocTopy cyjviopHOMe, KaKBu rocTii y noHoLii?

IIo npocTopy yooroMe Osa APKte, TpHe, cipenii,
Hesece/ie, jaAHe MOJie . . . A ycHuii,a Kopa^i aenii,
H noeoh ce Tyatna cnpewa Ca dyieAH-'iOM pyMCH Meita —
IJ,e^ia Bapoui ko Aa ApeMa HpeA ftOMC je MyiaAoateifca,
H.i KO Aa je MpTBa, neiia, ^lnii;a ^lena, ciaca BiiTa —
HcMa r.iacKa, peiii iicMa, 3a xa^imy neBecTHHy
Hewa necMe, neaia K.iirKa /],o^e caMO Aa iipimiiTa,
 DIBA^bA 261

IIIto te cyipa syiaxHo yiyie Ji,o Kyii,ae>a cpi];a CBora.

Ha BBH^aBy Aa o6yge . . .

CaA CBe iiYTii, cBe ce jiopu,

„ — Je a' roTOBa, camnseHa H can ^EHJEaK iiiiuc ropn,

Ben^aHuua, CBu.ia aeHa? .'• Casio jeAHa cxpacx roBopn

—
. .

nyH MH.iuHe, nyn iispasa, H n^a^ ftesiiH, n jeii,aH>e

nyH oHora ciaTKor siasa Ha caA H TO ne moh;' Bnme,

CapoTnity niBaisy nma; 06aAB0Je saHeMnine . . .

*
Ona cMepna cKpoBiiTa,ii
Ko je ona ^lena Aesa,
CMiipeno Biy OArosapa:
Hyna napn h ocMeBa,
„— npBa 3opa, iiyna Hapa,
niTo no napKa ycKOJ ciasn
/l,iiBiiiie ce AiiBHOj c.iimii.
C MAaAiihiiMa lUTo ce uiasu ?
Toj Soraioj HeBecTU^II, IIIto hx AnpKa, ihto iix sapa,
."
^lyseHora 6oraTapa . .
IIItoMy;mKOM waca cBora
„— HuKaA He he, qeAO Aparo, H)UHa jaTa paaroBapa? . .
,

Sacujaiii H,eHO 6;iaro, Ona Aena, ona Mii.ia,

Ko niTO ciija 6eAo ^iime, niTO Ha H>0J3U 6;beniTII CBlIAa,

JaAHe fflBajte, cnpoTnue! . . .

A 110 CBiLiii o6n.iaTO
.'•
HuKaA He ke . . .
Saipenepii cyBO sAaxo ? . . .

H OH siete D^pHa oKa, 6eAa AiiEa?

Cbojv pyKy yciijany, y nopoKy raxo ce BaA>a,
OniijeHo, saHeceHO IHxo npesiipe paAemiKa ? . . .

Ha OKpyr.io pane bgho; To je ona jaAHa lUBajta !

Oaa n.ia^e . . . Oh ne '^yje, A caAa je ciipoxima

Ho je BHine upn;i.y6;byje II,pHor jaxa, npna xima,
40 HSBopa pacKomHora, Ty^er Myaia cyAoaHnii,a

AKinM-R
f. ^

^J' /^t

oM rpauHJOM ^0
..lOHHpaHH JiaKaj ca
jiHxoBa Ko^a Bet npe^
^a ce^He y anxosa KO.ia.
Jh 3Ha Aa y Ilapasy HMa
ojeKaKBe .laaiHe .iHBpeje,
264 KP03 inBAJi];APCKy

na je ^aKO Moryte ,zi,a cy h tr Ko^a BeroBHx no3HaHHii,a, y npKoc

TOciHEnx ^HJaManaTa, nnaK caMO -JHJaKep — kojh te napaBHo mo-
paTH OH n^aTHTH. C Tora Ha je^an nvT hchj'^cth o6e /i,aMe Koje je
BO^no HcnoA PJ'Ke, na ra cia^e /i,peKa:
Je non. pas payer la viatoure (qnxaj voiture). Ja He ty
. . . . .

^a ii^aTHM Ko.ia! —
K Hauiera BHiesa HecTa4e, a ^ene pacKaj.ainHe HapHCKHBe y
Ma.i He CRHCHyme oa CMeja.
4a je TV HCTopHJy sna^a nama canyTHHi],a, ona 6h ra ce AaKO
KypTaiiHcayia, osaKO cbojhm tyTaKeM no^y^Hia je y aeny cyMH>y,
^a ona ne sna neMa^^KH, 3a to joj CTa^e pe^axn ocTa^e jesHKe na
KOJHMa joj CTOJH Ha ca\^6e.
— Ho HOH napjia ^paniese, Ma nap^a rpeKo, Typ^ese, cep6o,
pyMyfteniTe, Tayinjano . .

H Bor 3Ha ^oK^e 6h oh jom pel/ao, aiH /lana ce oKpeTe Menn,

na MH pe^ie <i>paHi^ecKn.
— OnpocTHTe MH, rocno^nne, niTO BaM ce Kao HenosnaTa o6pa-
taM c je^HOM moa6om, a.iH HCMaM Ky^. CnacHTe Me ofl, OBor —
opnrHHa^a !
—
Ja npn^eM h Kaaax joj Moje hmc. Ona KiHMny r^aBOM na pe^e:
— A ja ce 30BeM K.aapa Cohchko*! —
— ^npcKTopKa JKCHCKor naHCHOHaTa y SKeneBn — ? ynsTax ja,

Ona Me nor^e^a sa^iy^eHO.

— Ta HCTa. Ofl, Ky/i,a je BaMa nosnaT Moj nancHonaT? —
— 3a AoSpy inKo^y ^yje ce AaKO no n,eiLOMe CBCTy !
—
— Bh ctc Bp.io -i)y6a3HH — !

— He, 6e3 HKaKBHx npasnnx ynTHBOCTH, ja caai to.ihko fl,o6])St,

c^ymao o BaiKoj uiko^ih, ^a caM BpAO cpeLan uito mh ce A'^asl

npn^HKa ^a ce c BaMa jihiho ynosnaM
—
rocno^HH je Mom^a h caM ne/i,aror ? —
—
To He, a^H caM ce yBCK BeoMa HHTcpecoBao 3a cbc eito ce
THqe Hapo^He npocBCTe. Mchh je Bp^o ^ao uito je MOJe 6siBJbe'Sye
y inBaju;apcKOJ orpannieno caMO na HeKOiiHKO ^ana, Te TaKO ne ty
MoiiH HHmTa BH^eTH 0/1, BauiBx mKOyia, Koje cy mh to.ihko xBajin^in !
—
— O4 1830 TOfl,ERe HE oBaMO y^naeno je mhouo sa npocReTV
KOA Hac! —
— Hoxol^eae ochobhc uiKOJie 3a u,eAO je o6aBe3Ho sa CBa-
Kora P —
— Ha ataiocT HMa jom qeTnpn KaHTona y KoJHMa nacTaBa
HHJe o^^HraTopea, a to cy /KeneBa, HIbbh,, Ypn h YHTepBa^Aen,
a BH 3HaTe y nac je cBaKH KanxoH caMOCTaina ^pjuaBa, Kojy ca-
Be3Ha B^a^a ne Moate HaiepaTH hh na Kojy ycTanony, oa KOJe ne
 KP03 niBA.7I],APCKy 265

saBHcn lieo caBes. Ha BnaK mh HMaMO y IIlBajuapcKoj nope/i, mho-

ro6poJHHx HeAe^i)Enx, noBTopHnx n aanaT.iHJCKjix uiKO-ia, 7000 ochob-
HHX HHUiTHTyTa 3a r.iyxo-HeMe, 4 saBOAa 3a c.iene
niKOiia, 15 !
—
— Aa, .laKO je Baiua HMaxn xo.iHKe ochobhc lUKo.ie KaA flMaiu
21 ceMHHap 3a Bacnnxaae yiiDxe^a h yqHTe.i)aKa !
—
— E na n 3a cpe/i,fty HacxaBy y^naeHo je ^ocxa. Bn^nxe 3a
pea.iHa n n^ycxpnjcKa SHaaa HMaMO 260 inKo.ia, sa K.iacniKy o6pa-
soBaHocx 35 rHMHaynja, je^Hy ^axHHCKy niKO^y, n y xhm rnjiHa-
3njaMa HMaiio /i,o 3500 i^aKa
— CaMO 3a HaJBnmy Hacxasy joiu neaiaxe uenxpa^He -rKH/Ke

join HCMaxe inBaji],apcKor yHHBep3iixexa !

— •
.

— To npaBO, a^H I],npHx, BaseA h BepH nsiajy CBaKH

fljiaxe

CBOJy Be.iDKy niKo^y, CBaKa ca no 4 $aKyj.xexa, h Ha itHMa UMa

160 40i],eHaxa a npeKO 6u0 ^ana. OceM xora njiaMO xpn aKaAe^inje,
^exnpn .ini],eja, ocaM doroc.ioBCKHx ceMHHapnja, h Haj3a/i, HMaiio
Hainy no^HxexHHqKy mKOj.y y II,npHxy, Koja ce Moate jiepnxn c
KojoM xokexe no^o^HOM inKo.iOM y EBpona! —
— To je HcxHHa. Y kojihko je Menn no3Haxo nocie no./iHxex-
Hfl^iKe niKO-ie y UapHsy, UHpnniKa je Haj6o^i)a, 6ojbA h ofl, one y
Kap^cpyxy !
—
— ^a je xaKO, Haj6o^i)H je ,^0Ka3 y HaBaiH cxpaHan,a ca CBHJy
Epajesa CBeia. O4 700 j^ana Koje cmo noc.ie^iter cenecxpa HJiaiH
Ha no.iHxexHni^H 6eme BHine o^i, no.ia CTpaHai],a.
— Ua H TO HHJe cBe. Ako ce ne BapaM y Bac nMa h mhofo
ciiei^HJa.iHnx mKo^ia?
— J1,SL KaKO. HMaMO niKO^a sa jiene BenixnHe, 3a caxaijnje, 3a
SH^ape, 3a MapBene ^eKape, 3a xproBiie, sa no^cKy npniipe^y, sa
Bnmy Bojny HacxaBy. OceM xhx niKo.ia cnaaiHO noxnoMaJKy mnpeae
npocBexe h name 6H6.iH0xeEe y ./lyuepny, Ba3Ay, II,Hpnxy h Ao-
3aHH y KoJHMa HMa npeKo 290 xH^i-a^a CBe3aKa !
—
—MoJK^a eKcxeHSHBHOCTH HapoAHe npocBexe ^onpnHOcn neuixo
H atypHa.iHcxHKa, jep mchh peivouie 4a y II[Baji],apcKoj n3Aa3n fl,o
xpH cxoxnne HOBHna n nepnoAH^KHx cnnca?
—To je jljio^ name HeorpaHHiieHe c.io6o/i,He mxaMne. Y nac
HDxn ce Mopa xpaacnxn /i,onyinxeH)e sa B3AaBaBbe HOBHHa, hhth ce
Mopa /i,aBaxn KaKBa Kayiinja. C xora HMaMO xaKO MHoro HOBHHa,
c xora je r.iaBHn KapaKxep name KBn'/KeBHOCXH to, inxo je nony-
lapna !
—
— rocnol^o. Bam y ncTopnjn najxeffl^Hx h naj-
He 6hx peKao,
cneiinja.'iHnJHx nayKa, Kao uixo je MaxenaxnEa, ^eEapcxBO h jecxa-
cxBeHHi],a, HaH.ia3H0 caM na HMena niBajuapai],a, eojh te 6nxH 40
BeEa CBojoj 40MOBHHH ^HEa. UoMHciHTe caMO na Fecnepa, Xa.iepa,
266 KP03 fflBAJii;APr"Ky

Bepny^HJa, Aj^iepa, Mepajana, TncoTa, Cocnpa, BoHeia, 4eKaH7i,oia

H ^e^HKa !
—
— Ja 6hx, rocno;i,HHe, Taj hh3 ciaBHHx IIlBajuapai^a Mona aslko
yBetaTH Ka^ 6hx ce caMO Mamniia y HCTopnjy APyrnx rpana kbh-
atesHocTH, jep h. np. HMena Kao uito cy JIKaH 5KaK Pyco, ^asaxep,
JoxaHec <50H Mn^ep, HecTaAOi^HJe h I],HMepMaH sa.iieAO cy TaKO
HCTO Ofl, SHa^ieaa y iJ,eAOMe cneTy. Aar to cy cse ncTopHJCKe bc-
^H^nne. /I,^Hac nayMeaa^KHx HcnoAHHa, aiH CBaKH ^slr
neMaMO
CBe BHine cyrpaiiana kojh snajy HHTaTH h nncaTH CBe BHme Jbjfl,E ,

EOJH HMajy npBa neonxo^Ha npaKTH^na SHaaa Koja cy nyjKHa sa

JKHBOT. C Tora ja ocTajem npH Mojoj H:3pei],H, ^a je nama ^.HTepa-
Typa MaxoM nony.iapHa, Kao niTO nan je i;eo CHCieM HacTaee Maxosi
npaKTHqan! —
—^0 Ayme, AaKo je Moryfee /i,a HMaie npaBO, jep Ka^ homh-
ciHM Ha Bame necHHuiTBo. .

—
Oho HEJe sacTyn^eHO BCiiHKHM HMenHMa. II ja 6hx 6HJia y
3a6yHH Ka^ 6h mc sanHTa^iH sa namer ajcAasHnjer necHHKa. H i

TO niTO HMaMO pasintiHO je npena Hapo^nocTH h npeiaa Beponc-

noBecTH.
— Sap y Bac h peAirnja ynAHBHine na to — P

— KaKo. HafflH Haj6o.?5H HayqeH.au,H cy MaxoM npoTCCTaHTn,

/l,a

a HaiuH Haj6ojbH yMeTHHi],H cy KaT0^nu,H.

—
UIto ce yMeTHHKa TH^ie, npaBO ^a Baai KaJKeii, ja ce ne
cetaM ;^a can y Kojoj raAepnjn c^HKa no eBponcKHM BeyiHKHM Ba-
pouiEMa BH^eo KaKBor c.iaBHor mBaji],apcKor MO^epa, occm je^HHora
Xo.i6aJHa ? . . .
—
— HCMa Hx MHoro. y nac noje^nne AP^aBe a h caBesna
II

B^a^a He noTHonaaty hh naJMame jkhbohhc, iiysHKy, cKy^Typy, na

HH caMO nosopnniTe. Eto y i^eyioj ElBajiiiapcKOJ HemaMO hh je/i,Hor
CTa^Hor noBopHHiTa. Y noje,4HHnM BapouiHMa Hatn teTe TeaTopcKe
srpaAC, a^H CTaiiHora APyaiTBa nosopHmnor — eet^Q- H obo Ma^o
uiTO ce yMCTHOCT neryje y nac HiiaMO ^a saxBa^HMO naiUHM mho-
ro6poJHnM npHBaTHHM yApyJKeftHMa !
^
—
A y TOMe je IIlBaji^apcKa npe/i,H,aqH.aa uc/ioj Ebpohh. Y
,

Bac HMa Kao hito can ^lyo h ^pyuiTaBa Koja 6poje cBOJe i.iaHOBe
Ha xH^aAe, KOJa ca cbojhm CKynniTHHaMa nyTyjy h3 je^Hor MecTa
y Apyro ? —
— Joui H3 npom^ora CTO^eha. Bh 3HaTe ^a je Oech y HeMa^i-
Koj sanoMeo jecTacTBeHo^iKe h jieKapcKe cKynniTHne yr^e^ajytn ce
na Mh ca^ naiaMO cxpe^aiKo ^pymTBO Koje 6poJH
niBaji],apne.
CBOJe q^anoBe y CBHiia AP^^aBaMa uiBaji^apcKHM na ctothhc n na
XH^a^e, KOJe ce CBaKe Apyre ro^nne CKyn^ajy na caBesHHHKO ra-
 KP03 niBAJUAPCKy 267

i)aH)Q, y HHuiaH. Eo^o^Ha ^pyniTRa HMajy cbh pe/i,OBH rpa^ancxBa,

CBH saHaxH H yMeTHocTH, CBe rpane Hay^ne !
—
— inxai^HJa $pH6ypr! — aa^iy ce KOHAyKxepoB rjiac.
— Ax, sap BeL? Ja can ce xaKO pa36p6^a^a, XBa^ieliH Ban
Hamy ^aMOBHHy, 4a HecaM hh ocexn^a KaKO npojypn Bpene! h —
rocnot)a K^apa cxa/i,e npHKyn^axn CBOje cxBapn.
— Illxa sap BH cn^iasHxe? — ynnxax ja 3a^iyl)eH0.
OB/i,e

— ^a, rocnoAHHe. XBa^a Ban Ha toxobocxh kojom mh npnxp-

qacxe y noMoL — h .lena canyxHBi],a koa xhx pe^iH nor^e^a Ha
^yxnxor BHxesa fl,e 3eMyHHM, kojh ce 6enie iioByKao y je^HO toine,
na ce yatacHO Ha6ypH0.
— ja HMaM Basia 4a saxBa^HM Ha ^y6a-
HaiipoxHB, rocnol)0 ,

SHOCXH ca KojoM cxc Me y MnoroMe o6aBecxHJLH, mxo ce xnne niBaj-

uapCKHx o^Homaja. /l,onycxHxe mh /i,a Ban OBaj pyiHH npx.ijar cne-
ceai40 nepoHa! —
Ka/i, caM ce BpaxHO onex y BaroH, Bnxes OA SenyHH^ riLe^ao
Me je Kao KpBHHKa.
— <l'paJHA — pe^e
mh sa xhm yLyxHxo — OAnxe OBaMo, noMe-
Aajxe OHor ^lOBeKa mxo Bnpn Kpos nposop one KyliHi],e !
—
Hor^e^aM, h bh^hm je^nora Kpexena (6^ecacxor qoBCKa) ca
Be.iHKOM ryiuoM-xyxyyi.OM, Ayn.io paceieHOM ropi^bOM ycnoM, h yasa-
CHO /KHBOXHaCKHM .ini],eM.

— Bd^hm, 4parH niBa.iHJe, na mxa ?

— Hs PyMe na HHinxa a.iu BaM MopaM

, Kasaxn, <i>paJHA, 4^
je OHaj HOBCK nanexHnJH o^ Bac !
—
— 0x0, r. 04 BeMynnii ysBHKHyx ja,
! — 6ajarn yBpet^en —
mxa BaM /i,aje uoBo^a... —
—
Ko je xo BHAeo, 'tpaJH^, ca onaKo ^lenoM h MAa^OM aien-
CKOM roBopnxH Asa caxaxa no.inxHi],n
HMao caM /i,ocxa MyKe /i,ok caM y6yiaacH0 Mora seM^aKa. Je^Ba

npe^ y.ia3aK y caMH Bepn noie ouex /i,a ce pasroBapa „Kao *paJHA"
H ca^ ce cxa^ocMO ^oroBapaxH KaKO kcMO sa KpaxKO Bpene BH^exa
mxo BHme 04 npecxoHHi],e mBaju.apcKora caBesa. Ja My npe^iio-
iKHx ^a noro^HMO je^na KOiia sa n,eo ^an na ^a o^DrpaMO n cbc
mxo HMa Aa ce bh^h y Bapomn h ^leny OKOAHHy aeny.
—
KyA MHC^Hie, 'T'paJHA, xa xo 6h cBaKora o^ Hac Komxa^o
no 10 -tpaHaKa. naJH —
ja HMaM ca cbhm Apyrn o6H^aj. Ka^
ro^i, 4ol)eM y Kojy HOBy Bapom npBO xpaaiHM AaM<i>6aA h^h pycn-
mec 6sLfl,j eab aKO HeMa nn je/i,HO hh APyro MaKap n npocx Ba-
HeH6a/i,, jep hobck xpe6a npe CBcra ^a ckhhc ca ce6e npamnny.

Ax, a>paJH/i,, 4a SHaxe KaKO je ko^ nac y Be^iy ^eno y peMHmec

Sa^! Hajnpe ysMCxe 6H.iexy oa spAO .lene KacnpKe, nopxnp ckhhc
 26b KP03 UIBAJHAPCKy

CBoj Tpoporu meuinp h homohh brm ce 40 seM^e , a bh y]^eTe y

aHAnmaMnp r^e cy rp^Ha Be^HKa orAe,zia.aa n ^se ^ene CAHKe,
nopTpexH name npaMaJKe Ebc, o^aT.ae yi,eTe y rp^Ho Be^HKe coKaKe
OA Ka6HHa sa CBiia^ieae. TyBaMJe <i.paJH4 cBe, ^eo Me6eA o^ i;pBe-
Hor coMOTa ho6^ caMo TaKo uome 6hth. IIomTO ce ^lOBeK cey^e
,

yse^y ra y npBy ca^y r^e je Be^BKH 6aceHr ca M^aKOM bo^om.

Cue MppMep. CTy6oBn, Hnuie, miaTye, o6ep.iHXT, cse peMHin, *paJHA
CBe peMHui Hs Tora 6aceHra npe^e ce y ca^one 3a MAaKe h x^a^-
!

He TymeBe, na OH/i,a y ca^ioH r^e <i>poTnpajy Ty HMa HniaBO Tyi];e

:

acTaiia 04 6eAov Mepnepa na KoJHMa nac «i>poTHpajy n Macnpajy

,

A& 6e tioBeK BHKao 04 MH.anHe n 04 6o./ia. Ila OH^a yt^exe y je^Hy

rpAHy upocTopHJy y Kojoj HMajy xpn Sacenra je^HO ^o Apyror,
Hajnpe x^a^an, na oH^a jom x.ia^HHJn, na on^a ^eAeno x./iaAHH.
CBy4 y HaoKo.10 TymeBH, ana hx 04 ne^eccT ^e^a, na ce ^lOBeK
4o6po pacx^a^H. Y /[uy Te rp^ne ca^e ca 3 6aceHra hme je^na
rpoTa, ax^paJH^, KaKBarpoia! Y Boj Benyc, Kapapnm, ocBer-Zbena
onaKo rexaJMHHc<i>oi, xHM^nm! IIoniTO can ce ,/io6po pacxiaAHO n
Har^e^ao, a ja yi^CM y ca^Lone 3a 6pnjaH.e mnmaae ^pHSHpaae,
, ,

onepHpaae aty^cBa n iHTaae noBHHa Ax, <i»paJH4, nnnixa neaia

^enme nero y ohom 6eiOM 6a^eaHu,yry ca nijio«i>EanoM na riiaBH,
H ca ,XaHc Jepr.ioM"
y pyun H3Ba^nTH ce na C0'i>y oa coMoxa na
^iHxaTH, a OHH KEHCT^epn Ban y6pHmy h onepnpajy Hore, mxyAyjy
H 4.pH3Hpajy 6pa4y n Kocy. Rae. aKo ne Ly ^a ^nxan ja 3anaAHM
je^Hy Ka6aHoc 3a 5 Kpaji;apa na r^e^asi
y ^ny co6e iia^n xeaxop
Ha. KOMe HMa ^enmnx dp^a n peKa h je3epa
nero y oboj IIlBaji^ap-
CKoj H Ha KOMe napa H3 r^anne Mamnne xepa
qnxaB aJ3eH6aHi],yr
H HeKo^HKo Ma./in /^aMmH«Dxa, 4a hx je MH^nna
oe^axn. Ila 3bh-
^46, a>paJH^, Kao npaBe ^oKOMOXHBe. Ax, KaateM BaM, <5paJHA, ^a je
TO BH^eo noKoJHH KH,a3 MH./ioni, „KanexaHy" Kasao 6h...---
—A^H MciEM Bac r. 46 SeMyHHTi —
yna^ox My ja y pe^,
nomxo Me Bet n34a4e cxpn^eae —
xa mh He roBopHMO Be^y hh
KH,a3y Mhaouiv, nek Bepny n mxa naM Ba^a pa^nxn! —
—PHxxBr, GHaj, HMaxe npaBO, mxa BaM xxe^ox pehn, pnxxHr
^a je Moj o6Hqaj Hajnpe niiH y KynaxH^o ^iem y KaKBy Bapom ^ot^eM.
noc^e ty HyiH K04 Haj6o^er *pH3epa, —
oB^e cxa^e npexypaxn no
i^enoBHMa, H3BaAH rp^Hyxpny je^OBHHKa, Han^atennx pa^iyna xo-
Te^CKHx, Banai^HJCKHx npenopyqHBaffia
pasHHx bhshxhhx Kapaxa,
,

AOEAe Ha^emxo je xpajKHO —

KaKo My oho 6eme hmc, exo BH^nxe,
*paH^ Epays, XHpmrpa6eH, 6poj 13. Tora cy mh jom y Beny npe-
HopyMH^iH. K04 H,era ty ^a o<i>ap6aM 6pa/iy h Kocy na on^a ty
.leno ^a py^iaM, h ^a ce o^MopnM. Ys nyx ty Ma.10 ^a CBpaxBM
y
Kojy upKBy, na caM roxoB !
—
 KP03 mBAJii;APCKy 269

II AOHCTa HHJe npexepHBao Hain /i,o6pH seM^taK. r.iaBHH 3a-

^aiaK H>eroBor Ayror acHBOxa 6no je ^a neryje CBoje xe.io, Aa My
ro^H, /T,a nsr^e^a CBeat h iijia^.
ra y.aenmaBa. 3a xo xaKo h /l,a

je xo.inKO naatae h Here nocBexno h pasBHJaay CBOJera AJ'xa , ko

3Ha KaKBor 6h mh jKhj $aBpa HMa^n y Beiiy.
./loKOMOXEBa cxa^e ^a BBniK^H
— Exo Hac y Eepny !
—
— Ax, $paJHA, KaKo xa Bapom .ie;KH Ma.iepnm
II AOHCxa, niBa.iHJe nuat/auie npaso. BepH .leaiH noHocnxo ca
iiacasia cbojhx cxapHHCKHx Kyta na je^Hoj nemqapcKoj cxenn, a
ncno^ lie h oko H>e caBDJa ce peKa Aap Kao laxDHCKO S. CBv^a
y HaoKOAo Hac/iaraHH cy i;aj\ienraH BeHi;n CHejKHHx, y cyHi];y cjajnnx,
niBaji],apcKHX A.ina.
— Bpjio .leno , a-paJHA, ca cbhm Ma^epnin. A^n MeHH Bapom
Ma^ia Hsr^ie^a, a lyo can ^a hm .i xo
je xo HcxHHa?
pe3H/i,eHii;, je
'
— To Bapom ^pacaBe Bepna h cxo.iHi],a caBesHH^Ke
je r.iaBHa

mBaji;apcKe Byia^e. H aKO xaKO Ma^a nsr^e^a, onex y H>oj HMa

iipeKo 36.000 cxaHOBHHKa, Kao mxo y MOMe Be^eKepy cxojn!
—
Ay Be! — Bpncny Ha je^an nyx Moj seaiybaK, sanymn ymn,
3aJKMypH, na ce mhytypH y je^an 6y]jaK, ApKtyhH y ii,eiiOM xe^iy.
y Hcxn Max cxa4,e nam bos ^a xyxan npeuo HOBe BeyiHKe tbo-
3AeHe ffieybesHH^Ke tynpnje. IIlBayinje Mopa 4a je Bfl^eo ayqHHy
ncuoA Mocxa 6am npe Hero mxo temo nante na h>. Ten uomxo bo3
no^ie onex 4a xyxan no xBpAOJ seii^^H no^e n moj canyxnnK ao-
ia3HXH K ce6H.
—
niia BaM je 6h.io 3a Bora ^parn r. ^e SeMynE^i ? Je .1
,

BaM ce no3.an.io? ^a hh cxe Ao6n.in rp^eBe? —

—
FpiieBe y Mosry ^odn.in obh I/aBOiiCKn BlBaji^epn, fl,^ 6or
^a, mxo npaBe xaKO Bpaxo.aoMHe tynpnje, Aa ce y ^lOBeKy KpB
c/ie^H. —
— A KaKO .in 6h ce bh Bosn.in c aMepnEancKHM ate.zBe3Hni],aMa,

r^e cy mocxobh Kao 04 apxnje cnpaM obhx eBponcKnx? —

— ^a
Me Bor caqysa h caKj.0HH, .aH6ep <6paJHA n mBa.inje !
—
cxa^e ce KpcxHin.
Tpen cxaAe. Y cxaHHn,n 3arpajame cbh KOH^yKxepH: „BepH!
BepH" n MH ch^ocmo c Ko.ia.
H3.ia3elin ns cxaHHn;e ^oroBapacMO ce r^e ^a ce npe^ Bene
onex cacxaneMO. Ja npe/i,.ioJK.Hx „Bernerhof" Kao npBH n naj-
6o^n xoxd.
— Bh, CBe na bbahko, cne «>py-$py, a .la Ilapn, aMa
<i>paJHA,
3a xo xpe6amhofo nap.ie bv *paHce —
n OB^e cxa/!,e npcxnMa no-
KasHBaxH laKo ce 6poje nape —
a BH^nxe ja HMaM APyry je^Hy
270 KP03 rasAJi^APCKy

a^pecy Ementbalerhof Neue Gasse 112, xy je TaKo hcto eo6a a

MHOrO jeBTHEHJe ! —
— Ha /i,o6po, ^aKiie y tom Bameivi xoxe^iy /i,a ce bh^iimo. He
3a6opaBHTe ^a, ipen no^asH y Qy^ y Be^e 3a y Tyn. ^o Bntje&a.
— CepByc, ^paJH^! —
H Ty ce pacTa/i,ocMO, oh
o/i,e ^a xptiasH KyuaTH^a, a ja Ko.ia.

Mopa Shth 4a mhofo xn^a^a nyTHHKa nponyTOBaio Kpos

je
niBaji^apcKy OBaKO Ha 6p3y pyKy Kao ja, jep KOinjamn no momc
Ma^OMe npT^ary, no ^leMy ^n, o/i,Max nosnaAoine mxa ja xohy na
cc cxaAouie yxpKHBaxH y o6etiaH.HMa.
—
Ja ty BaM, rocnoAnne —
peie je^an 3a ^Ba caxaxa —
noKasaxH Bepn Kao ^a cxe y iteMy ^HBej.H roAHny ^ana, He xpe6a
BaM Apyrn Bot)! CaMO mh Ka^Knxe ko cxe h nixa cxe, na ja 3HaM
Ky4 ty Bac bo^hxh !
—
— Bnte npMHMHO paBHOAynino 3a Bac ko can ja, noKaatnxe
MH CBe uiTO HMa 4a ce BH^H, 'a noc^ie texe iie boshxh y BaponiKy
6o^Hnn,y n y ce.io Ba.i^ay r^e je ^y4HHn,a —
peKox ja na ce^HCM
!

y BeroBa KOAa.
— Axa —
ryn^auie Ko^injam neBytn ce Ha Ko^a
! AaK.ie —
40KXOP Ca4 Bet 3HaM, ne 6pHHHxe ce. "Bn
! !
—
li MH npoJ^ocMO Kpo3 je^Hy Be^iHKy y^HH,y, ^ihhh mh ce ^a ce

30Be Marktgasse. C o6e cxpane cxapnHCKe Kyte na ^Ba h na xpn

cnpaxa, ca mn^axHM KpoBOBHMa, H ca co6Hii;aMa noA KpoBOM. Ilpn
3eM.zbH AytaHH, a^n y CBaivOJ Kytn 3a je^HO ^Ba -taxa Ay6^e Hero
*poHx ropBHx cnpaxoBa kojh cxoje na MacHBHHM 03H/i,aHHM cxy-
6oBHMa, laKo 4a ce h c je^ne h c 4pyre cxpane npyata Ko^OHa/i,a
HcnoA Koje BpBH CBex H y naJBetoj KnniH no cyxoxH. Te apKa^e
noxcexHuie Me na Ko^iona^y cnpan jyspa y Rue de Rivoli, cano
mxo Maae.
je 0Bfl,e CBe
Ilomxo npeJ^ocMO h ,,Me4Be^y nHJau.y" na Kojoj ce ae^en npo-
^aje, H jom je^no napne nnjaHKe y.iHu,e Hant^eMO na je^ny cxa-
pHHCKy KanHJy ca Ky^oM y cpe,4 je^Hora pacKprnta. Ilpe^ xom
KannjoM nyno CBexa, a napo^inxo nyno cxpaHan,a, kojh 3HJajy na Ky^iy.
Moj KO^iHJaui cxa^e.
—
Obo HCXHHa HHJe HHurra ^oKxopcEO — pe^ie oh oKpenyBmH
ce MCHH —
aAH he Bac HHxepecHpaxn. To je nam Zeitglockenthurm,
Hama Ky^ia na Kojoj H36HJa je^an Bp^o cxapHHCKH caxax ca oco-
6hxom MauiHHepHJOM, Kojy je Bpe/i,H0 Bn^exH. Ila KaKO ce xo no-
Ka3yje je^an nyx na ,zi,aH, caMO y 10 cax. npe no^ne, 3a xo tcMO
c XHH BnAHxe onaj hobck 04 rBoati^a mxo cxojn Kpaj 3B0Ha
no^iexH.
nor./ie4ajxe Kpo3 npo3op oa Ky^e, oh Apmn y je^HOJ pyi^n Be^iHKH
^leKflt na aHMe Kyna. Ka^ no^ne, caMO y aera r.ieAajxe. A ^ecno
 EPOS inBAJItAPCKV 271

H ^eBO y OHHM uiyn^HHaMa na Ky^H BRfl,eh.eie join MHoro ^pyrnx

CTBapn. A OHaj Me^Be^ uito je HciecaH Ha 'le.iy Kyjie to
./lenux
je Ham rp6. Bh he xe ra BDAeiH na CBHMa qecjuaMa, na CBHiia 3h-
^OBHMa H srpaAaMa BaponiKHM. Me^Be^ je Ham rp6. 3a to onmrnHa
H xpaHH yseK a neKO^HKo ne^Be^a, ns 6Aaro/i,apHOCTn. A^h to
keMO ^oiiiiBJe BH/!,eTH. Axa, cto ca/i, noHHae, r.ae^aJTe !
—
II Taj ^y/i,HOBaTH lacoBHHK H3 ro^HHe 1527 cTa^e ^a noKa-
3yje CBOjy BemTHHy; OHaj rB03/i,eHH ^iobgk CTa^e ^a ce OKpehe Kao
MapnoneTa n ;i,a .lyna y 3boho, CTa^ome ns^asHTH HeKaKBH mg^-
Be/i,H, neT.iOBH kojh KyKypeqy, cbhx ^BanajecT anocTOia, CBeuji ar

cy, mTa ar h t. Mene HHJe tcieko saHHsiao nacoBHHK ko^hko

ji..

CBeTEHa OKO Mene. IlHTepecaHTHO je 6h^o norAe/i,aTH y ^nu,e thx

wty^n, a napoiHTO y IlHr.inse h anxoBe ^enme noyiOBHHe. Mn.iop^
y noTnynoM cypoM nyTHn^iKOM o;i,eAy, 6eo i^n^HH^ap saBa^HO y
noTH-zLaK, ;i,yra^iKe paiie KOTACTCKe 6paAe h.ih Kao mTO ce y Beo-
rpa^y Kaaie ^noKennopTH,'' 6e3 6pK0Ba, mTeKep Ha Bpx Hoca, y
je^HOJ Be^eKep ca ^pBeHHM KopnijaMa, y APyroj At^a^nt ca
pyi],H

n./ie^OM, bhch KyTHJa 3a Ayp^HH h^h Sehok^, h ca

pasieny My
HajpaBHO^ymHEJEM ^En,eM BsroBapa CBOJe 3aA0B0^CTB0.
— Ay jec, BT EC Bepn Beji! —
MBjie^a CBa y jjBOTepnpy^y," ca nedpojennM JioKHaMa y ^En,y
TaKO ^a R3VAeji,Si Kao ^a je npe.i, cBaKEM yBeTOM o6ecn^a no Tpn
Ko6acBi;e, r^e^a y rB03,a,eHe Me^Be^e b Bej.E
— BepB Hajc! —
IIomTO can ex ce Har^e^ao bbkhcm KO^iEJamy /i,a Tepa 4ayi.e,

n OH oKpeTe Kpo3 Kasani^BJCKy e u,pKBeHy y^En,y na npe^ ca6opHy

n,pKBy, npe4 Minister.
IIpeA EpKBeHBM nopTa^iOM, Ha je^noj Ma.ioj nHJaE;E ctoje cno-
MeHHK HCKora mBaju,apcKor jynaKa a Koay. i

— Bn^BTe, ^OKTope
r. —
pene KO^EJam TaKO noys^aHO, Kao
^a caM BMao 'lacT ^a My 6y/],eM npecTaB.-i.eH. Obo je cnoMCHEK—
Hamer ciaBHor no6eAEona .aaynencKor, Py4,oiL*a ofl, Ep.iaxa, 'kojh
je Bspal^en, no n,pTeaiy .iHKopecua Bo-iMapa !
—
^a ME je Moj HomTOBaHH boI; b KOHHJam jomxe Ka3ao Ka^ h
Kora je laj cyiaBHn Myai no6e/i,HO, ja 6hx My BeoMa saxBaAan 6ho,
a.iE KaKo je oh toaeko hctophjckbx saaaa koa Mene npexnocTa-
B^/iao, HecaM XTeo ^a aiy KBapEM ntiysnjy, Hero caAi ca Bp.io 03-
6n./i)HHM .iBiicM HocMaTpao mTaiyjy, oko Koje xaKoi/e naijox ^ea
Tpn cTpaHn,a. Je^an o/i, h>hx, kojh je saBEpEBao Koaa ca CBEJy
CTpana, Eoi\ie/i,a Me Bpyio 036BjbEO na Me sanBTa HCMaMKH, jecaM
.IB CTpyiaaK y nosnaBaay KOH.a ? Ja peKox 4a me je Bp.io aiao,
ayiE /i,a ja je^sa pacnosnajeM Koaa oa Ko6H./ie n BpaHD,a oa I^oraTa,
272 EPOS lUBAJUAPCKy

H ,T,a ce HHKa^ He 6hx ynycTHo /i,a KaaceM KaKo ce Koja HEJanca

Aopaxa n MpKoea Hapo^Hxo 30Be.
— A.iH BH^H ce /i,a BH 6ejie3KHTe CBe snaMeHHTOCTH na Koje ny-
xeM HantieTe !
— pe^ie ^a^^e cxpaHau, noKasyjytn na Jiojy sann-
CHnii,y, Kojy 6ejax saSopaBHO ^a MeTHCM y ijen, Hero je 4patax y pyn,H.
Mhohm ^a can y tom ipenyTKy non,pBeHHO.
— Ax. . .^,a HMaie npaBO. Ja 6eAea:HM no r^eniTO, ycno-
. . .

MeHe pa;i,H. —
— E, OH/i,a CAo6oj\,B.o sanHinHTe obo uitoty BaM pekn: Y
n^acTHiiH OBaKaB koh> joiu HHJe nspa^en Kao uito je OBaj no^
Ep^axoM !
—
—
B^aroAapHM leno, rocno/i,nHe ! — peKox My Ha to, na ^a
6e ra ce cano OTpecao, Hanncax neKOyiEKo pe^m y 3anHCHHu,y h
onpocTHX ce c anjie.
Ja HecaM oco6hth npHJaTe^zb iipKasa ciapHHCKHx pasyMe — ,

ce, y MO^epne H^eM qecTo na MO.iHTBy caMO r^e ce njennje Moiee

HS^pjKaTH a^H —Ka^ can ce Bet agcho npe^ thm CTapHM mhe-
CTepoM, rpexoTa 6h 6H^a He ytn y it. 3a Mene je CTapa apxHTeK-
Typa Kanra ca ^eneT iie^iaTa. Cto nyTa caM r^e^ao cb. CTeBana
y Beny, tojhko can nvTa o6nyia3HO MnncTepe y Ke^ny h IIlTpac-
6ypry, BH^eo caM Beoaia CTapnx totckhx upKaBa y Bop^osy h Ty-
pHHy, r^ie^ao can HOTp/i,aMCKy upKBy y IlapHsy, me^ao can, jep
to cbekh y^zby^an h o6pa30BaH nyxHHK 6e3 pas.iHKe ^ihhh, ^aK^ie
3a TO. niTO je MO^a, a^H ^a Me saKO^teTe ja Ban He 6h yMeo Ka3aTH
KaKBa je pasyiHKa Met>y ftHMa, MHMe ce Koja oA^HKyje, niTa je xa-
paKTep Tora cpe/i,H)eBeKOBHora HenMapcxBa? KaA roA can r.ie^ao
xe HarpoMaAHorpAHe Mace H3pei;KaHora KaMena, KOJe ce peKao 6n
TiOBeK neay 40 He6a ca xHiba^aMa cbojhx uin^zbaKa h mn./i>qnta,
Ka/i, TOfl, can ce ^hbho thm xH^ZBa^aMa hooo/Khhx ciiHKa KOJe cy
Hspesane y KaMeny Kao ^a cy o/i, BOCKa, Ka/i, ro^ caM ce ^y^no
OHHM ^uhhm iicHKaMa 04 KaMena, ja caM ce CBar^a cehao ohhx
HeKo^HKO Bpcxa, KOJe caM Her^e y Xajne-y ^niao, r^e bc^ih, Kano
MaK H KaMCH Te/Kii ^a ce cje^nHH c hcOom. .. To.ihko nyxa iiOKy-
maBax ^a xpaJKHM, 4a nuxaM niToroA n tomc, ayiH CBar^a 6aii,Hx
3.ioBO^aii. H 3a tv rp^ny yMeTHocT Ba.i>a neo jkhbot, a ^obpk
je^Ra ^ocne y cbom KHBOxy /i,a Haynn oho uito ra x.ie6oM xpann. .

y xaKDM MHC^HMa, H KO^iHEO ^^lapuinjcKor pe^a" yt^eM h y

6epncKn MHHCTap.
Ha BpaTHMa ^o^eKa Me je/i,iiH K^ancap csb y upBeno o6yqeH,
KoJH MH peMe :

— rocno^HHe, xaKca je 50 caHXHMa !

—
 KP03 fflBAJItAPCKy 273

TIpaKTH'iHn inBajii;apuH , ohh hh y i],pKBy He nymxajy 6e:i

^aJHTpe" ! Il3Ba;i,HM 50 caHxHMa, na xaj/i, sa K.iHcapoM.

— Onaj 40M, rocnoAHHe —
oino^e K^Hcap ^a BpxH CBOjy ne-
rpxa.tKy — casn^aH neiHaecTOM Beny no n.iaHy Mainje 04,
je y
lIlTaJH6axa, Kojn je 6ho chh EpBHHa 04 niTaJH6axa. Bh cxe bhacih
KaKO je ^HBaH y^aaaK ca 3ana/i,He CTpane h KaKO je nyua ynyca ,

ra^epnja. OB/i,e y ^xopy" mciem sac ^a nor^e^aie c^HKe Ha cpqasia

nposopcKHM. TaKo uito xeniKO ^a cie Hr/i,e BH/i,e^H! Obh cto.iobh,
n3pei;KaHn o^ ^pBexa jom cy o^i, 1512-Te ro^. OB/i,e. lIor.ie;i,aJTe
Hamy CHjiHy opry^y !
—
To je caMo npnciyn (5ho. Moja je i],pBeHa qerpxa^Ka join
Bas^aH 3Bpjaj.a CTapHHaaia H3 6ypryH^cKHx paxoBa Koje ce ^lyfiajy
y o.ixapy, xopoH,y kojH je 70 Aiexapa bhcok h aKO liHJe ^OBpineH,
3B0Hy Ha xopfty y Kosie nwa 280 i].eHaxa h KOJe cy npoTecxanxn
ca.iH.iH 04 BHme sapoS-iennx Kaxo.inqKHx SBOHa, h x. 4. a.iH mchh
je xaKo MyqHo 6h.io c^ymaxH cxepeoxDnne Ka4eHu,e aeroBora r^aca.
xaKO 4oca/i,HO npaxnxH ra y aeroBOM na H3ycx nayieHOM roBopy,
Aa caM r.ie^ao KaKO ty nac npe Hsatn he no^e, 3a xo My npe-
KH^ox 6eceAy.
—Jecxe A13 qy.'iH, ^parn r. K^Hcape, mchh cy npn^a.iH ^a, oB^e
KOA n;pKBe HMa Bpjo .len Hsr^e^, Ha peKy Aapy.
— ^a KaKO, ^a KaKO nsBO.ixe caMo Ha osa spaxa
, !
—
H Moj upBeHH Bol) Me y je/^ey A^BHy x^aAOBHHy y
H3Be/\e ,

MflHCxepcKoj y.iHiiH. Ty je Kao neKH napK ca mxaxyoM Bepxo^^a

04, I],epHHreHa, kojh je ocHOBao Bapom Bepn. Oko mexHnn,e HMa
orpa^a n Ka/i, ^lOBeK ftoj npni^e bh^h 4a je xa y^nn,a h napK Bp^o
BHCOKO Ha/i, peKOM. H AOHCxa .len je o/i,ax^e nsr^e^ y A^ne h na
BHJyraae peKe Aape.
— Bn^Hxe, rocno^HHe — HacTaB^i>ame HeyMopHH n,pBeHH K^iHcap
— OBajcxpMeHHXH o^ceK cxene na Kojoj je OBa mexHHu,a h3hoch
HaJMaae 35 Mexapa, na nnaK Bor CBeMHiiocxHBH Moate ^a y^rnHn
^a MOBCK c OBO^HKe BHCHHe na7i,He na ^a My nnuixa ne 6y/i,e. Bam
na OBOMe Mecxy ce ^oroAH^o. 1654 ro^HHe non.iauin ce koh, ^aKy
je^HOM, KOJH ce 3Bao BaJHn,en«5.iH, najypneca cbojhm jaxa^ieM npeKO
OBe orpa^e n cxponomxa 40 na o6a.iy Aape, a Bajnnen^.iHJy HHJe
HHiuxa 6h^o !
—
— E, c^ana My 3a xo - peKHeM ja na ocxasHM K.iHcapa.
1

OccM KHna ri,epHHreHOBor BH^eo caM Ha xoj mexHEi^n je/i,aH

cxy6 H na fteMy „Constanten fur Bern," xepMOMexap, 6apoMexap,
xHrpoMexap, reorpa<i>CKH cxenenn.
BpaxHM ce y Ko^a na xaj^e Adi,Jbe, Moj KOinjam o6pHy na
Otaijbhha III 18
274 KP03 lOBAJItAPCKy

Kpo3 rocnocKV n octpbcky jmhij,} Ha KacHHCKv nnjaii,y. Ty yr^e-

^ax je^Hy MOHyMeHTa./iHy srpa^y npe^ co6om.
— Obo je, r. AOKTope —
pe^ie KOiHJaiu kojh ce 6ho sannaTHo

^a Me TaKO THTy.inpa, Ba.^Aa idto iiecaM xTeo can ^a My ce KaJKen,

— Ham Bundesratlihaiis, Hama HapoAHa Kyfea, Koja nacje Komxa.ia
^Ba n no MH^inona ^panaKa, a^iH 6apeM nama CKynniTHHa h nama
B^a/i,a HMajy npncTOJan ciaH. Osa jKencKa npnjHKa OA KEMena

uiTO je iia yecMD npe^ na^aiOM, to je 6orHH)a Bepna, 3amTHTHEi],a

Hams Bapomn! —
y^PM y na^axy h saMO^HM nopinpa /i,a Me npoBe^e no srpaAH.
~ C 4pare BO^e, rocnoAnne — pe^ie Bpaiap caMO sac—
—
MO^HM j\si npn'ieKaxe 2 3 MBHyia 40K ce ncKynn hhtrbo aPVUItbo
CTpaHau,a. BnAHxe, rocno^HHe, ja HMaM xpn o^pacne Khepn, CBaKa
yMe npoBo^HTH CTpanii^e Kao n ja, na mh cbh o/i, jyxpa ^o MpaKa
HMaMO TO^iHKO Hoc^a, ^a je^Ba hmemo BpcMena sa pyiaK n to xaKO
H^e u,ejLora .lexa !
—
— Cpehna UlBajiiiapcKa —
noMHCiinx ja rpa^eliH n,Hrapy
!
—
KOyioKO ^H MH.iHona ocxaBe caMH cxpaHAH CBaKe ro^HKe y aoj. —
— HeMOJxe 3a 6a4aRa npaBnxn i;Lirapy, rocno^HHe pene mu —
nopxnp —
jep na ropaeM cnpaxy ce ne nymn, a exo ce Bama nap-
THJa Beh ncKynn^a !
—
II 3aHCTa Bet 6eme nyno Ilnr.aesa Pyca, «I»paHu,y3a n CBaKe
,

Bepe OKO Mene. HoIjeMO ys mnpoKe Bejin^iaHcxBene 6acaMaKe

— Ja MHC.iHM —
no^je nopinp Bp.io AH;i,aKTniiKHM xohom —
M ne te rocno/i,H 6hxh neiioBo^no, aKO nx Ma^io o6aBecinM na-
mHM mBajij,apcKnM ^pataBnnM o^nomaJHMa, npe Hero mxo hm no-
KaateM ^Bopane y KoJHMa pa^e nama paaiia 3aK0H0/i,aBHa xe^ieca !
—
— HanpoxHK, cyrpai^annne nopxnpy peKox My ja —
bh texe —
Hac THMe caMo join Bnrae oSBesaxn.
— llo ca/i,ainH.eM ycxaBy —
nacxaBH r. nopxnp — oa 12 Cen-
TeM6pa 1848, inBaji;apcKa je caBesna Ap^KaBa. CBaKa ApataBni^a n.in
KaHxoH noxnyno je caMocra^an, y ko.ihko bctobo cyBepeHcxno nnje
ycxanoM orpannneuo. RiaBne o/i,pe/T,6e 3a/i,axaK je casesa
: 6paHH ji.ii

HesaBHCHocx /i,pjKaBe o^ nnocxpancxBa, /i,a vupaB.ta yHyxpamH-HM

pe/i,OM H nopexKOM, ^a samxHtyje c.io6oAe n npaea CBHJy /i,paiaB-
.{bana, /i,a ce cxapa 3a nanpe^aK onmxera 6AarocxaH>a. Y nac neMa
no^aJHHKa, ncMa HHKaKBHx npnBn.iernja 3a Mecxa nn 3a Jby^e, cbh
CMC je^naKH y OBOJ 'semjbRl —
—
IlIoKunr! —
pe^ie je/i,Ha nnrAecKa ,n.iaBa qapana" Koja je
KOA Kyte naJMame rpo$Hn,a no poi/efty.
—
CaBesna Bia^a nacxaBH nam KaMepa^HCxa — Bpaxap —
je^HHa HMa npaBo ^a or^amyje pax h ^a saK^ynn Mnp, hcxo xaKo
 KP03 mBAJi^APCKy 275

;^a CKiana casese, TprosaqKe yroBope npeKO H,e n^e cea ^euao-
;

MaTCKa pa.3,H)a u3Mei)y nojeAHunx KanroHa h H3Mel>y inBaji],apcKe n

CTpaHHx ApjK-aBa. ^HHOBHHii,nMa mBaJD,apcKora caBexa 3a6paiteHO je
npHMaiH oji, CTpaHiix ^pasaBa HKaKBe THTy.ie n op^ene !
—
OB^e Mene neniTO mTpei;Hy. Y Mojoj pynHAH ^yrMCTCKOJ na
Kanyxy Oeme pyataiia Me^n^nje, sa Kojy caM oho^uko aHTnnepn-
CTa.iTfliiKHx Kpexaaa y TpSyxy npexpnao /i,ok crm ^Ba nyx II,pHO
Mope npe6poAno. Bpso je nsBa^DM h cxpnan y i^en o^ npyc^yKa,
^a He 6ax nponrpao nomxoBaae cyrpal^auHHa nypHxaacKor nopxnpa.
Boaie Moj KaKo ce qoBeKMeiLa! Ilpe ^ecexaK ro^mia cnaxpao caM
!

CBaKora sa ns^aJHHKa oxaij^HHe, ko wexe ii,0^HH4ap, naoMapn h

pyKaBHiJ,e, CMaxpao caM CBaKor Cp6HHa ca ii,h^hh4pom Ha v^aBH
Kao aipxBy Koja nan je nporyxa.ia oxpoBHa aana^ftaiKa u,hbh./1h-
3aii,nja y npKOC naiUHx Hanpesaaa 4a cxBopiiMO 3ace6Hy ^cpncKy
H,HBn^H3ai],HJy", a ^anac?... FposHo!...
— CaB?3Ha B.iaAa —
nacxaBH Ham atiiBH noiiHXH4KH pe^HHK
— HeMa npaBa 4a ^paiH cxajaty BOJcKy, cBaKii je IIlBaju,apaij, bojhhk.
CfiaKH IIlBajuapai; xpHuihaHCKe BepoHcnoBe^H Moase ce Hacxannxn
y KOM TOj\, xoke KaHxony! —
- KaKO xo ? —
ynnxax ra —
casio xpHuitaHCKe BepoHcno-
B34H? —
— 3a eMaHi;Bnai],HJy ^nByxa ne te Ham ycxaB namxa ^a 3Ha !
—
— Xsa^a Bory noMHc^nx— —
xe 6ap nemxo HMa u y nac
Kao mxo je y IllBajn,apcKoj I
—
— Ham ycxaB yjaM^aBa c.io6o^y mxanne h y^pyaiuBaaa,
npaBO M0^6e, nynoBaJKHocx d,hbh^hhx npecy^a Ma Kora cy^a 3a
u,e^y IllBajnapcKy, yKH^a n3BaHpe4He cy^OBe, Aan,HJe, yjaMiaBa h3-
AaBaBbe onxyaceHnx y cxpaHHM 3eM^aMa, occm ohbx, kojh cy on-
xyaieHH 3a no^HXfl^Ke h mxaMnapcKe npecxyne, kojh ce ne U3-
^ajy... —
— A HeqajcB?... — npeKH^e My hcko h3 ^pymxBa pe'i.

— Nulla regiila sine exceptione! — yxnmax ra ja.

Ilopxnp caMO nor^e^a Hnxepne^aHxa, na nacxaBH

— . yKn/],a ce CMpxaa Kasna 3a noJiHXHHKe KpHBHi;e. Haj-
. .

BHma je B^acx y Hamoj CKynmxHHa, Koja je ca-

SQMJhu caBe3Ha
cxaB^ena h3 ^Ba ^OMa, napo^ne CKynmxHHe (Nationalratli) h cxa-
.lemKor caBexa (Standerath) !
—
— 0x0 — HOMHCiHx ja y ce6H —
na mh cmo y xomc Me^ep
^a^e H 0^ caMHX IIlBajn,apau,a, jep nama CKynmxHHa HMa caMO
je^aH /i,0M, caMO je xo Ma^o nesro^HO mxo cBaKa BAa^a HMa npaBo
Aa nom^e xpetHHy CKynrnxpnapa oa cbojhx MHHOBHHKa y CKynmxHny
Aah mxa teMo, 3aKpna He Mo;Ke HOKa^a saMennxn ^inxaBy xa^nny,
18*
276 KP03 UIBAJII,APCKy

y TO CTHrocMO npe^ je/i,Ha Be^inKa Bpaxa Ha npBOM cnpaiy.

— Obo je, rocno;i,o — pene nopTHp OTK./byqaBajyiin — abo-
pana Hauie HapoAHe CKynniTHHe.
y^ocMO yiiyipa. Be^HKa ^Bopana, 6e3 HKaKBHX yupaca, a.iK
ca Bp^io KOMOTHUM <i)OTeyi)nMa H nncahnM CTOAOBnaia 3a CBaKora
CKynuiTDHapa.
— H360PH — HacxaBfl nopxnp —
CBaKH aK-
cy iienocpe^^HH.
TBBHH II]Baj^apcKH rpa't^aHHH, KOJH je HaBpuiflo 20 ro;i,HHa HMa
npaBO ;;a 6Hpa. Ha 25.000 Ayma AO^asn no je/i,aH CKynuiinHap.
Il3a6paH MOJKe 6hth cBaKH rpat/annn MiipcKor CTa.ieaca!
—
Pardon —
pe^e je^an <J>paHuy3 — a osa 4383 rpatjanHia
upKBCHor CTa.ieaca iuto He Mory 6nTn fl3a6paHH, /i,a ae ohh CHOce
CBe ^p'/KaBHe Tepexe ? ~
Ilopxnp ra CTSij\,e MepnxH o/i, r^iase 40 nexe, na OH^a My pe^ie

no^pyr.LHBO.
—Bh 6h BAJbASi xTeAR ^a mh Hamy Hapo^Hy cKynniTHHy na-
nyHHMO ca OHe 1644 Ka^yhepHi^e h ca ohhx 520 Ka./iyt)epa, kojh
HaM Kyaie Ba3/i,yx h3 cbojhx cxo je^anaecx HaMacxnpa? — Ha OH^a
ce oKpexe jieHH xe mh npHuianHy: npoK^exH KjiepHKa.aau !
—
Mopa 4a WH je no Hocy no3i;ao ^a caM cxapn „^iH6epa^.'' —
3a XHM },ac 0/l,Be;^e y 4pyry Ma^y je/i,Hy ca^y.
—OB^e, rocno^o, pa^H nam cxa^ieuiKn caBex, y kojh cnaKa
ApaiaBa lUBajuapcKora casesa ma.a.e no /i,Ba ^Liana, a no^yKaHXOHH
no je^Hor, xe xaKo nam ropH>H /i,o,m HMa 44 ^Mana. Ako ce He Mory
^a c.ioate nama ^na saroHo^aBHa xe^ia, ^a ar xpe6a ^a ce ycxaB
HSMem u Aoxepyje, n.iH aKO xo 50 xn^^a^a mBaju,apcKux rpatjaua
saxxeeajy, on^a ce nnxaH>e Mopa no^HexH napo^y na onuixe i\ia-
caite !
—
Maio ^a^e OABe;i,e iiac Maay A^opany
nopxnp y je^ny joui

y Kojoj Hat}0CM0 caMO ce^aji npexpnannx khjH-

iiHcahnx cxo^OBa
raMa. To je „3acje/i,aHHJe" BAa/i,e, y Kojy CKynmxHna 6npa ce^aM
ii^ianoBa Ha xpn ro;i,HHe h xo hx 6Hpa h3 cpe^HHe CBHJy rpaiiana,
KOJH Mory 6Hxn CKynnixHHapn. Onn nocAe 6Hpajy ce6n CBaKe ro-
^HHC ripe/i,ceAHHKa n noAnpe^ce^HHKa. ^I^aHOBH ba'aa^ HMajy npaBO
npe^jiarana n r^aacaaa y 06a saKonoAaBna xeAa CBaKn caBesHH
caBexHHK (Biuulesrath) ynpaB.i)a je^noM rpanoM /i,pH;aBHnx nocAOBa,
a./iH onex cBaKy 0/1,/iyKy ^ohoch u,eo caBex Kao H3BpniHa B./iacT.
CaaesHH cy/i, ynpaB.i)a npan^OM, Y EbeMy HMa 11 'i^ianoBa Kojn ce
xaKot>e Onpajy Ha 3 ro^HHe.
— Haj:-a^ — pe^e
nopxnp BpahajyfcH ce c nana Moat^a he —
Bac HHxepecoBaxH 4a Ban KameM KaKo Han cxoje ^HHancHJe. Upn-
xoA roABiUH>n naHocn o6HqHO nsMel^y 19 h 20 MH^inona «i>paHaKa,
 KP03 lIlBAJI],APCKy 277

a pacxo^ je o6h'iho sa HeKo.inKO croxnHa xH^La^a Maitn. y ;\p;KaBHoj

roiOBor HOBua npeKo 17 Mn.inoHa <5paHaKa, a.in
6.iarajunii,n njia
aKO 6n HaM saxpeSa.io CBaKu KaHXOH Mopa a^th OHO.inKO ko.ihko
cKvniUTHHa paspeate! —
Jom HaM je cyrpaljaHHH nopxcp noKasao ca.iOH y komb npe^-
c.?,5HHK meaJAapcKe H3BpiUHe Biacxu AOieKyje noc^aHnKe cxpaunx
^pataBa, n kojh je, ^ocxa KapaKxepucxn^ino, ncKnten cBe caainM
uoK.iOHBMa, Koje je ii,ap janancKn noc.iao iiiBaji],apcKHM peny6An-
Kaiia, Kao aa ce "tDHOM npoHnjoM xxe.ao fi,^ Kaaie KaKo cy cbh xh
;i,nn.iOMaxcKn o^HomaJB -- janancKa iioc^a...

H caA Hac nouixoBanH nopxnp nor^e^a xaKO sna^raJHo, ^a cmo

CBaKH MauiQHa.iHO noxpaKDAn Kecy.
nouixo CMO ce pacxa^H o/i, nopxnpa, nonHeiHO ce na xpekn
pciaxflBHO Ha APyrn ciipax uiBaji;apcKe Hapo^He na^axe, r^e ce
Ha^asn MVseyM yMexHOcxn, Ty je Ma^a niBajuapcKa ra^epHJa c.inKa
cee OA oxa^iacxBennx yMexHHKa, sSnpKa cxaxyja, rnncnnx cHHMaKa
n X. A- He Mory petn a^ caM y xoMe MyaeyMy bhaco KaKaB mohv-
Menxa.iaH nponsROA yMexHEiKor tjennja, Koju ce noc^e ne 3a6o-
paB./ba D,eAora acnBoxa, a^n roxoBo CBe cy caukq xaKO Bepno ko-
nnpa.ie AseBHn shbox, Aa 6n roxoBO MOBeK BO.ieo HaKHxnxH CBOJy
co6y BbHMa Hero .iHxorpa<i>njaMa onax xa.iHJaHCKnx n uinaHCKnx
KOJHMa ce i^eo cbct ahbh.
CoropoAHii,:^, cu,eHa us 6n6.iojcKe ncxopnje,
TaKO BHA^o caM jeAHy c.inKy Ha Kojoj je naupxan
y xoj 36npii,n
ncnnx y ceocKOJ uikoau, Apyry Koja npecxaB.?ba MO^nxBy jeAHe no-
poADue npeA pyiaK, xpety na Kojoj je ncnncBHa CMpx jeAHe a^-
Boymixe n KaKO cy ce HCKynnie ^ene Ma.ie APyrapHU,e, CBe xo xaKO
JKHBO, xaKO BepHO Bspa^eno, Aa caM ce no HeKOAHKO nyxa Bpahao
n3 Apyi'Hx co6a, caMO Aa nx jom jcahom nor^eAaM. Ko boah ,AaHA-
ma^xe" xaj 6b HMao joui MHoro Bnme yaiQBaaa y 6epHCK0Me MyseyMy.

KaA caM cnmao Ko^njam mh npeA^oatn join Aa

AO^e, Moj
o6nl)eMO BapouiKy 6o.iHHi];y, Aa pynaMO,
Koja je 6yiH3y na OHAa
jep BCwin Ao Ba^AaBCKe y^nne nMa Aa ce Kaca paBan caxax.
Ja npHCxancM, a^n ne 6enie cyijCHO Aa bhahm ycxpojcxBO h
pacnopeA 6epHCKe 6oAEEiie, jep KaA )'%ox ynyxpa, nat^ox ce y jeA-
HOM MpaiHOM HaMacxnpcKOM xoAHHKy, KOJH je naxocaH n,nrAaMa h
y KOMe 6enie noxon, x. j. 6am OHAa cy npain nnriie. JeAsa pac-
nnxax 3a Bpaxapa. Moahm ra Aa Me jasH ynpaBHxe^y. Hnje, bcah,
y 6o.aHHHH. Mo-inM ra Aa oAHece Mojy Kapxy AeatypnoM ACKapy.
Bam je, bcah, caA oxnmao y ^apmnjy.
— Ila 3ap y n,eAoj 6oahhi],h neMa hh jeAHor ASKapa hah aq-
KapcKor nOMoiiHHKa c kojhm 6h Morao npotn Kpos 6oAHHi;y? —
278 Kro3 inBAJD[APCKy

—
Hejia. A h iuto te ca^a .leKap? JyipeBa je Bnsnia o^aB-
HO nponi^ia, a 40 BenepBe Hiia joui 4 caxaia! —
—
^oacia, HMaxe npaBO. o6oroM! —
peKox ja, na homhc^hx:
A TH CH OHdHKy ^apMj npaBHO mio y deorpa^CKOJ saponiKoj 60^1-
HnL!,H caMO noMotHHE ^e^Kypa
caMO Mory petn ^a je mnHTa./BCKa srpa^a cnrypHO
To.iHKo
3a Apyry nejb sn^ana. Eo pacnope^y co6a h t. ^. Mopa 6HTn ^a
je TO iiCKaA 6ho ManacTflp, Kojn je sa HCBO^y npeiBopen y 6oAuiiu.y.
y6e^eH.e Mora KO^injama ^a caM „^OKTop" Mopa 6nTn /i,a ce
iioxpec^o Ka^ BH^e KaKo cam ja 6p30 totob c 6o^Hnii,OM, jep caA
Me jeTHTy^npao npocTO rocno^HHe!
:

-
—
Ky/i,a 'JneARne ca^a, rocno^HHe? Ako mejHie 4a nope^
Ao6pHx je^a 3a py^KOM yajHBaTe h Hajienmn E3r./ie/i, na BepH,
npe^^^aateji Ban 4a ce nonneMO na IIIeHi];AH !
—
—
^o6po ai' Bosnxe xaKo ^a uito BHme jaBHHx srpa^a bh-
/i,HM ys nyx !
—
—
Ta Bet 3a to ce He 6pHHHTe! —
pene KoqHJam n omnny
K0H.e. TaKO can ysrpe^ h cano c no^ta Bn^eo 3rpa/i,y caBe3HHTiKe
:

6aHKe, Xe^epoB Marai^HH y KOMe nna Bp.io wiennx cKy.aTypa y ^p-

BCTy H ,BepK^OBa", KacHHy, onmTHHCKy Kyby Bapomn Eepna, Koja
je join H3 15-or BeKa, ca ^enoM totckom <i>aca40M. 3a thm npo^o-

—
CMO npeKo /i,HBHe Hn^eK-liynpHJe, Koja je 1840 1847 ca3HAaHa oa
rpaHHTa h Koja je KoinTa./ia npeto mh.ihoh n no <i>paHaKa.
^HM npel/OCMO npeKO MOCTa, yr/ie^aM a^cho mhofo CBeTa r^e
npeKo HeKaKBor sn^a r^ie^a y je^an jen^eK h qecxo ce rpoxoTOM
ciieje. H aioj ce Kognjam 3aycTaBH.
— Obo je Ham Me^Bel^n jeH/i,eK. Ty ce ^ysajy Hamn ohuithh-
CKH Me^Be^H, a^H — ^o^a^e KO^HJam Bp^io *i>nHO ocMeniKyjyiin ce
— pasyne ce, caMo ^exBopoHoatHH !
—
H3 yqxHBOCXH H ja ce nacMejax tc npn^eji 4a bh^hm tc no-
ny^apne Me^Be^e. Bh^hm nope/i, MenaatepHJe join n /i,Be K0^n6Hu:e,
y KOJHMa ce npo^ajy „ycnoMeHe Ha Bepn." H3Met)y ocTaJinx o-oto-
rpao'nja Haljox h <i>oxorpa'i>HJe —
onmxHHCKnx Me^Be^a.
0/i,axAe y^apHMO ^cbo y3 6pA0, na Kpo3 6amxe h iexH)HKOBU,e
nonneMO ce na „inxeHipn." TaKO ce 30Be je^an bhc na komc nsia
Ao6pa pecxopau,nja, apena n nixo je r^asHO .len nar.ie^ y niBaj-
i;apcKe a^ne n ^en nperj.e/1, BapoiiiH Bepna. Oco6hxo je ^eno cbc
xo nor.ie^axn KaKO ce or.ie^a y pasno doja^HcannM 0r.1e4a.1nMa
Koja je rocxHOHH^ap xaKo sro^no naMecxno /i,a hobpk cec xe .le-
noxe je^HHM nor^ie^OM o6yxBaxn y ^paatecHoj MnHnjaxypn. ,

Bocae pyiKa, o^Besao can ce y ce.ao Bo.iHHreH, r^ie je Ba.a-

^aBCKa .ly^HHi^a. Joni n3 4a.ieKa HMnosanxHO H3r.ie4a xa srpa^a
 KP03 niBAJii;APCKy 279

Ha Kojoj HMa 646 ue^HKHX npo3opa, h Koja je npeKo mhahoh $pa-

HaKa KoniTaia.
ynpaBHTe.i> ^y4HHU,e, Bp.io o6pa30BaH ^OBeK h leMe^an ncn-
xHJaTep, npBMEo aie je Bp.io .i)y6a3HO, h ^ao mh je^Hor o^ cbojhx
acHCxenaTa ^a md noKaaie HHCTHxyT. 0^ OBora caM casnao ^a, y
IL[Bajii,apcKoj niia Bp.io mhofo AymeBHHx 6ojiecTH, h c Tora HMa
npeKO 15 Betnx .ay^HHii,a (y ./losaHH, Boxcepn, KeHHrcseiiAy, Hnp-
MHHi;6epry, II,HpHxy h x. a)- IIpBO mxo mh y Ba^a^'^^BCKOJ .ayAHHu,H
na^e y o^h xo 6eme ^a neMa HHr/i,e Komy.a>e ;;a SecoMy^He (Z'^angs-
jake), KOJHMa ce 6ecoMyHHOM Beaiy h Hore h pyKe.
— y CBHMa ciy^ajeBHMa r/i,e bh yuoxp&6^yjexe xy Komy.'by,
KO.iera, mh ynoxpe6.ijyjeMO xASiAne ^ymeBe. To je y je^HO h je^nna
KasHa aa nenociyniue h sannatieHe .zby^e
y xaj Max sany ce HCKaKaB opKeciap 04 HCKyAa. Moj bo^ pa-
3yMe;i,e Moje qy^eae, na mh h 6e3 nnxaaa pe^ie.
— To je Ham K0UH,epax kojh noHHBe. Ako je no B0.1.H? Hs-
B0.ixe OBy^a!"
— To 3a6aBa — peKox ja yHyxHBuiHceKOHitepaxcKoj ARopann
je
— Kojy cnrypflo ^ajexe peKOHBa.ieciteHXHMa h Me^aHxo.iHqapHMa? —
— A komc cy h yMexunnH h ny6yiHKa
He, xo je K0Hn,epax y
CBe caMH 6ojecHnii,H namera saeo^a !
—
— H Aoncxa Ka^ v^ocmo y 7i,BopaHy, BH^eo caM cn,eHy, KOJy
HHr^a 4ox.ie nncaM Morao hh saMHc.iHXH.
Ha je^Hoj npasoj xeaxopcKOJ 6hhh, Koja je y ^ny ca^e y Ma-
.lOM Hspa^ena, cxojn noxnyn opKecxap, h CBHpa neKaKaB BaAU,ep
OA nixpayca. Ilpe^ ^hhom HeK0.aHK0 pe^OBa cxo.iHna, h na BHMa
nydviHKa y Hajpa3.inHHnjeM o^e.iy, oa i;pnor ca.ioHCKora Kanyxa
Ao H36.ieAe.ie MO^pe pa^HnqKe 6iy3e. Ha iiEn,HMa cBHpaia h ay-
AHxopnjyMa 6exy H3paa;eHH cbh cxenenn ^ymesHnx 6oAecxH, oa
Haj^iaKHie Ma.ianxoiHJe ^o Dem entiae paralyticae. H3a CBaKor xe-
acer 6o.iecHHKa na 6hhh h y ny6.iHHH cxojn no je/i,aH ynH^opMH-
caH MyBap hah 6o.iHn^ap, h ho aHMa je^nno Morao 6h yiaJHK uo-
3HaxH y TOM KOHuepxy HHJe cse ,mhcx nocao."
A'^
Mh ce^ocMO Ha ^Be npasHe cxo./iHU,e ^a c.iymaMO. Er3eKyu,HJH
BaJH,epa, kojh caM 04 caMor Illxpayca y Be^iy xo./ihko ayxa c^y-
mao, HeMaJ^ax mxa ^a Hpe6ai^HM.
— Ta OHH CBHpajy 6ani Ao6po —
peKox ja Ko.iern.
!

—To cy MaxoM yMexHnH,H KOJHMa je CBnpaffie 6ho 3aHax h

40K cy s^paBH 6H.aH. Bn^Hxe, mh ce cxapaMO ^a CBaKOM 6ojiecHHKy
upH6aBHM0 OB^e OHaj hcxh nocao h ona Hcxa yjKHBaaa Koja je koa
CBOJe Kylie HMao, mxa BHme, Kao mxo BH^nxe, ocxas.^aMO CBaKOMe
H aeroBe xa^tHHe, caMO a^ nixo Maae ocexH a^ Je y 6o.iHHn,H. TTa
280 KP03 mBAJUAPOKV

lie caMO KOHnepTe, mh Ha oisoj 6o^HHitH opraHnsnpaMO <i>opMa.iHe

no3opHiniie npecraBe, Koje roMBiiaMa Hauinx 6o^ecHnKa o/i,ByKy
iia'/KH>y oji H.HXOBHX «i>BKC-nAeja, KOJe 3a6aB^ajy n y je^HO yieqe n
aKTope n rAeAaoii,e !
—
y TO ce CBpmn Ba^i^ep, h ^HpHreHax opKecTpa cn^e c 6HHe
Te ce no3/i,paBH h pyKOBa c nana.
— Osaj je rocno;i,HH —
pe^ie My Moj Kdera —
Be^HKH npn-
jaie^ MysHKe, na caM c Tora yseo e^o6o;i,y ^a ra VBe^esi Ha Bam
KOHHiepaT. Ja mhcahm bh mh He texe saAiepHXH ? —
— ^parH ^OKxope —
pe^e aja^ —
HanpoxHB, ja brm 6a?i-
ro;i,apHM. Yocno/[Eii lie 6apeM Bn^iexn ^a y Ba^^aBH HMa caKpHBeH
jeA^H My3HKa./iaH i^ennje, ncnpe^ Kora Tpe6a y iipauiHHy /i,a ce ca-
KpHJy Ce6acTHJaH, Bax, F^yK, Ban BexxoBen, Mosapx h tutti quaiiti!
^anamBflM nHrsieJHMa Kao mxo je Majep6eep, Bep^H, ^OHHii;eTn,
06ep, ByHO h x. A- He ky hh ^a roBopHM. Ore necy ^ocxojhh hh
npamnny c ii,Hne^a ^a mh o^iHCxe. Kaaty /i,a cy ca^ hohhk.ih jom
e<i>eMepHHJe Be^n^HHe, neKaKaB 03'eH6ax, HCKaKaB .leKOK h mxa ja
xaMO 3HaM. Kpajae je BpeMe 6uao 71a ce po^HM ja, ^a o^hcxhm
6ojKaHcxBeHH xpaM MysHKe 04 thx MysHKa^nnx capa*a Bh exe !

cnrypHO ^jae 4a Pnxap^a Barnepa 30By XBopn,eM ^MysniKe 6jAyh.-

HOCXH." Ta je MysHKa opraHHSHpana iipeKa 3a pa3AHpaae ^y^-
CKHx yniHJy, n Hnnixa BBme. J[?i Ba^Hxe mxa ce 30Be My3HKa !
—
H OH oxpna Ha 6HHy, 3rpa6H CBOjy /i.npnrenxcKy na^nu,y, pene mxa
xpe6a ^a ce CBnpa, h asl^q 3HaK /i,a ce no^He.
3Haxe mxa je CBnpao?
BexxoBOHOBy yBcpxnpy „ileoHopa."
CnpoMax Oh je ySet^en ^a je oh to cxBopno
! — ! . . .

H3 KOHnepaxcKe ca^ie npo^ocMO Kpo3 oho kphao srpa^e y

KOMe aieucKHae cxanyje. Cse mxo Tpe6a 3a H,eo DHmxHxyT onyiecxn,
camHTH, OKpnnxH, onpaxH n yner^axn py6HHe, cBe to pa^e 6o.ie-
CHnH,e Ba.i4aBCKe caMe, pa3yMe ce no^ Bp^o pasyMHOM ynpaBOM,
Koja CHpoTHu,a HHJe Befc hh 3a KaKaB nocao, ona neryje xni],e, aa-
Aensi CBoje u,Be{ie.
H3 iKencKor o^e^Ka o^Be^e :\ie Ko^era y HCKaKBy 6amxy sa
mexaBbe, a o^aT^e yuo^e y HCKaKBe H>HBe, a^n n Te BOBe 6exy
orpa^ene onaKO bhcokhm 3H/i,om Kao n CBe 6amTe ^y/tnu^iKe.
— namn 6o^ecHHnn ns ce^a^Kor
OB/ie ce Ba3/i,aH saHHMajy
CTaj.effia. He caMO ^a naM xo ^e^n name 6o^ecHnwe, uero 3aB0A
HMa jom H Maxepnja^iny Kopncx 04 bexobot pa^a.
—
A 3ap He HOKymaBajy ^a 6ea£e ? yuHTax ja.
— nor^eKOJH, y nanaAy. A^n occm SH^a CBy^ je y naoKOAO
Bp.10 Ay6oK jen^eK !
—
 KP03 niBAJnAPCKy 281

O^ax^e y^ocMO MyuiKy 6ainTy sa uieTaite.

y
— OB;i,e texe Ko^era,
HaLn, —
pe^e am Boi) —
pasBa^nHe
HeKa^auiEbnx Be^HHancTBeHnx nHTe.inreHii,nja. Ty Ban hmr <i>n^o-
co^-a KOJH cy TpaatetH cymTHHy naJBHinera 6Hta Aoiuyin fl,o y6e-
i/eita Aa cy caMH TBopi],H OBora CBexa, xy texe natin noADXH4Knx
caaa^ia Kojn ycpehaBajy po^ ^y^CKH, MexaHHMapa kojh cy
i],eo

Haiu^in Perpetuum mobile, xeMH^apa Eojn cnHxesoM y bcahko lipase

3Aaxo, *H3HOiiora sa Koje je Generatio aequivoca ^sa nyxa ABa
iiexHpn, aepoHayxa kojh Bet y^eiuaBajy Ba?!AyiuHe BosoBe 3a luexay
y AMepnKY n Ha3aA A, exo je/i,Hora kojb te Bac n no xoMe dh-
!

xepecoBaxn mxo BaM je y noj.a cyHapo^nnK. To je ie^aH tjaK n3

Pyenje, Kojn je OB^e ko^ Mac opraHH3npajyiiH KOMyHucxoMKH iipe-
Bpax 3a Pycujy — uo-iy^eo !

Berne xo OMa.ieH cyBoitaR ^iobck ca MapKanxHOM omxpnM up-

xaBia .inua, Heo6niiHO Be^nKDM Me.io]yi, xaKO Be^iiiKDM Aa can ce
o/i,Max sanHxao Aa .in cy My <JOHxaHe^e na ^ydaitH oKomxa^ie Ha
BpeMe ?
—
IlBaHe IlBaHOBniiy —
pe^e My ^loj 'KOJiera eco je^an —
rociiOADH D3 c^OBeiicKflx seMa^a, me^eo 6h ^a c BaMa roBopnl —
Axa ! —
pene ITBan HBaHOBHt, npnxpya k Menu n cxjicny
Mn pyKv, Kao ^a cmo Bor 3Ha oa Ka/i, npnjaxe^H je^Ba je^an -

nyx. To.inKO ne^e^a HMa KaKO caM 04 jyxpa ao MpaKa 6pojao xpe-
HyxKe, a eac nnKaKO iieMa. XaJAeMO Ha cxpany, jep oBaj AOKxop
He xpe6a ^a ^lyje nam
pa3roBop, oh je snaxe peny6.inKaHaii„ a xo
je xo.iDKO HCTO Ko.iHKo H Hasa^ftaK, peaKunonap. XBaiia Bory Ka^
cxe Aoui.in. KaKo HanpeAyje y sac HapoAHO ji,eAO? Hyo can Aa
HMaxe CBOJe ABOJe xpoje hobuhc, OA^ope h noAOA^ope, arenxe ? Bp^o
.leno. 3^ Hac y PycHJn je Bet CBe roxoBO. KaA ja AaA^M oieKHBanH
3HaK, xaj Aan Kf napoA y6HXH u,apa n CBe one xn^aAe napoAnnx
nnjaBHu^a KOJe ce 30By MHHOBHnu,H, noy6HJatieMO CBe Kannxa^HCxe,
jep cy xo npocxo ^iohobh, noySnjateMO CBe .leKape, HHi^nHnpe,
npo^ecope, ywexHAKe, jep cy xo Jbjfl,a kojh iiMajy Aa^eKO Bnme
3HaH>a Hero r^aBHa Maca napoAHa, ce.i)aMKn cxayiejK, na 6h ce xh
^yAH paA CBOJe AymeBHe HaAMokHocxH kea xaA onex AO'ienaAn n
HO^HXH^KG HaAMotHocxn, a nocAe xh .zbyah necy 3a npaBy napoAHy
Ap'.KaBy. jep ohh npexenAnpajy Aa anxoB paA oa jeAHor caxaxa
BpeAH Mecxo BHme nero mxo cxoxHHa cewi.aKa Ba3AaH ypaAe, a xo
MD a priori ne cmcmo AonycxoxH. Taj hcxh Aan KaA necxane u,apa,
BOjcKe, HDHOBHHKa H HaAyBGHe HHxe^HreHUHJe, xaj Aan te ce na
jeAan Moj MHr oxBopnxH y CBHMa BapomnMa h BapomHn,aMa Pyenje,
HapoAHe paAHOHHi^e, y KOJe te napoA nospBexu, y Kojoj te CBaicn
noAJeAHaKO 3apa^HBaxH, y Kojoj te cbh .ZbVAn 6hxh noxnyno je-
AHaKH! —
282 KP03 fflBAJIlAFCKy

—
AMa —
pe^e KOyiera iicnxnjaTep, eojh je ^lyo mia HBan
IlBaHOBHt roBopn —
to 6a 6H.ia jeAHaKOCT rpo6a h npauiHHe, 6am
H KaA 6h BauiflM yKasoM y ciaay 6h.ih ^a cxBopnTe jeAHaKocT ypo-
j^eHHx cnoco6HOCTH, 6ani n KaA 6h mof^h KOMaHAOBaTH /i,a 3eM.i.ii,
npoHSBOAH cBe BBine xpane uito ce Ha aoj ibyAD 6yAy BHuie yMHO-
iKaBajiH, 6aiii h Ka/i, 6e mof^ih noHHUiTHTH onaj onniTH saKOH y
npHpo^H ^a .loniHJa n c^aSnja nHAHBHAya, cnei],HJa, reHepau,HJa
Mopa yrHHyTH h ycTynHTn :,iecTO 6o^oj, ja^oj, cnoco6Hnjoj 3a MinBOT.
YaiacHo je OTyatHa nepcneKTHBa /KHBOTa, Kojy bh oTBapaie y Toj
Bauioj HapoAHOj ^pjKaBH. y aoj ce caivio pa^n, je^e, nnje, cnaBa n
•taSpHKyje no ap^^bhoj sanoBecxn HOBa ^y^cKa noKO^ieaa, h to
CBe n/i,e Kao KaKBa napna MaxHna 6e3 Aynie h cpi^a. KaA 6hx ja
HMao Aa 6HpaM HSiiet^y cmpth h :KnBOTa y Koiie Hena hh nayKe hh
yjieTHOCTH, y komc Hena hh 6op6e hh no6eAe, hh aiajiocTH hh pa-
AOCTH, HH npHJaTe^cTBa hh MP30CTH, HH cyHU,a hh KHme, y komc
je caMO Ta nama Mar^oBHia, nene^asa, anco^yTHa je/i,HaK0CT, xaKO
MH 6hx BO^ieo TaKy CMpT Hero xaBaB aiHBOT! CpetoM tc
Aen,e Moje, ja
ce npHpo^a He noKopana HHKaKBHM yKasHMa, hh i;apcKHM hh KOMy-
HHCTH^IKHM, Bet je^HtfO CBOJEM ^HBHEM Be'^HHM 3aK0HHMa !
—
• — peny6^HKaHCK0
IIceTO —
nHKHy IlBan IlBanoBHt
!
TaKBH —
Kao UITO CH TH, yspoK cy HiTo ce napoAH joui necy ocAo6ofl,EAB. oa
CBOjHx THpaiia, Bame no^iyTaHCTBO je yspoK, tc paAUKa.iHsaM ne
Moate no6eAH. Bh mhcihtc ^a CTe CBe v^hhhjih aKO Bamer hm-
fl,a,

nepaTopa 6HpaTe CBaKe Tpn roAflne h aKO ra y mccto „i;ap" 30-

BCTe „r. HpeAceAHHK!" KyKaBHn,e je^He! —
Omh My ce 6exy 3aKpBaHHyie, uiKprvTao je syOjia, n Kao AHB^i>a
3Bep CKOMH 4a yxBaTH AOKTopa 3arymy, a^H npe nero uito 6hx ce
ja MauiHo pyKOM ^a ra o^^paHUM ^Ba ^lynapa 6exy uek yxBaTH^H
ja^Hora 6ecoMyqHHKa n AP^axy ra HBpcTO.
—
IIoA BejHKH Tym! —
pe^e /],oKTop ca cbhm iinpHo ^yBa-
p03ia H OBH oABCAome IlBaHa HBaHOBHta Aa ra pacx^a^e.
—
Ax —
noMHCyiHx ja y ce6H —
^a hchito h mh HMaMO no
je^aH TaKaB Tym y KparyjeBU,y, y BpanniieBy h y KonpHBHHu,H
KaKo 6h to AoSpo ^iHHnyio ohhm jaAHHM ^y^HMa!...
A^H Bpejie je 6p30 npo^ia3n^io. Je/i,Ba mh je ocTa.io toahko
BpeivieHa ^a ce BpaxHM y Bepu h ^a CTurueM Ha jKe.ie3HHH,y. C
Tora ce onpociHM oa Ko.iere. ce^ncM ua KOAa, h uape^nM ko^ih-
jamy /i,a Tepa mTO Moate 6o.i.e, jep je Ba.^ta^o jom noTpaJKHTH bh-
Te3a A6 oeMyHH'i, kojh mc je MCKao y EjieHTa./iepxo$y.

(HacxaBiiKe ce)

B^A^AH 'ji)OP'BEBH'R
 ByrAPM M HdMXOBA JEtHDHXEBHOCT

TemKO je ce6n Aain paiyHa

071, ohhx y ncTopnju nosnainx
cipyja, Koje o6y3nM.i)y Hapo/i,eKpos MHore ^ecexHHe ro^nna, ^lecTO
Kpo3 ;i,Ba Kpo3 Tpn BBKa. y i^e.inHH ce BH^e nomio npo]^y h tgk ,

SHceTa^a npnpoAa anxoBa iior.ia c Bomera r^e^nniTa, c HaMe.iHHM

cxBaTaffiear D;e.inHe ncnnTHBain. A^in y to /1,06a o6n'iHo Heaia y
,

aiHBOTy Hnje/T,He 0,4 ohhx noje,a,nHOCTH, Koje 6e Aonymxa^e 4a ce

npo,a,pe y ;i,\6.i.HHy noKpeTy. tberoBa noxnyHa c.inKa yKaJKe ce,
noiiiTO je o^Hrpao Ha nosopHnun HCTopHJe CBOjy Bejn^aHCTBeHy
ApaMy, Koja cxaje xn.ija^asia :KnBoxa ^y^CKHx y Koje ce Miiorn
npnsopn Bpuie npeiua n.iyMHHaii,nJH Bana.Bennx ce.da h rpaAOBa,
cnoMCHUKa Mopnora xpy^a n i;nBn.in3ai^nje. Y onaj Max, Ka^a ce
Ta;i,paMa 36HBa, CBaKH je tojihko saysex cbojom po.iOM, Kojy y Boj,
^ecxo ^mcTO hhcxhhkxhbho, BpniD, ;],a hhko HCMa ho MotiH hh cno-
KojcTBa, noxpe6Hora 3a a'n.ioco-i'HcaH.e. Homxo npol)e , na yr^e^y
je caMo e4>eKaT, cajio c.inKa MuxaBe /i,paMe. Oaa 6e ce Moria yno-
peAHTH y,zi,a.i.eH0M nsr.ie^y n.iaBora n.iaHHHCKor jiaHi^a, KojeMy
BC.imnHy no3HaMO nomxo cmo, hc 3Hajy{in My BHcnuy hh BejinHan-
CTBO, ^aBHO H He6pH;KH0 nperasn.iH 6peJKy^i,Ke a ^ciBHe KOJe ra ,

cacxaB.iajy. H.in joni 6o^e nope^etn, ciHKa je xa H3r.ieA Mopa

yMupcHora iiocie 6ype. Ba3/i,yx je cBcat, Bo^a xnxa, 6po^OBH MnpHO
n.-ioee — n hh xpara oa 6ecHn.ia hcxom npomacxora. II xo xpaje
AOK.ie HOBe xa^iace hobh sexpn He no^nrHy.
Ofl, xaKHx npomacxnx cxpyja Haj6jinaia je HaMa cxpyja
6op6e
pe<i>opMaxopcKe 3a CAo6o;i,y Bepe d caBecxH, KOJa je xajacaaeM
CBOJHM HanyHHja oko xpa BeKa. H y MHpnoj xhuihhd, KOJa je na-
cxa.ia ca 3a,zi,o6HBeHOM c.io6o/i,om r.epe n caBecxH, Anr.ia je ^-h.ioco-

*HJa KOBe xa.iace, Koju cy y JKHBOxy, Kpo3 <i>paHi;ycKy peBo.iyuHJy,

no^nr.in hobh bck 6op6e sa onmxa Hapo^na npaBa, o6pa30BaHOCT
284 EVrAPII II ailXOBA KlblliKEBHOCT

n 6.iavocTaH)e na Kojeai ce ocHHBa cvBpeMeHo noyinin^Ko Bpeae

,

'iHTaBora o6pa30BaHor CBeia. H ^aH ^anac mh cmo ycpe^i, tg 6o\)6e.

OraH. itesHH 6y^H ycnaBane, sarpeBa 6yAHe Hapo^e; KpeTaaa cy
joj H o6yiHK MecTO nyHH HejacHOCTH, HecyriiacHOCTB h Henocrojan-
CTBa — cBpiuexaK joj je na ^a^eKo {bab. na 6^H3y?) y 6yAyiiH0CTn.
Ko 3iia, KO iie ra j\,OHeKSiTU n luTa fee noc^e 6hth?!
Ha.anK na OBe fl,Be a^H y Betoj AavbHHH y nponiAocxn, y
,

npBHM BeKOBDMa xpHmtaHCKeBepe, nc Tora npejia^o nosHaxa, njia

jom je/i,ua oBaKa CTpyja, cxpyja cejbena uapoAa. HocehH y ce6n
K^nii,e H ocHOBe ca^ammera CBora KapaKxepa, ca aanBoxoM n o6h-

yaJHMa ^a^ieKo ^pyK'jHJHM, Hapo^ii cy ce y xo BpeMe, reMH^aiia

,

Kpexa.aH b3 jeAHor 3aBH^iaja y APyrn. Kao pojean nsiiexa^a cy h3

je^Hor ^er^a n^eiueHa Maae hah Bnme cpo^Ha, npoyiasn.aa cy sen^e
Haceji.eHe h HeHacc/bene Kao 6yJHi],a, ua cy ce na sro^HHM MecxflJia
pasAHBaiH Kao mxo ce "6yJHii,a no no^uMa pa3^nBa, h^h cy, no^-
^eatytn ja^ioj CHasH, xony^n y Mopy nponacxa. Hcko^hko BeKona
xpajaia je xa cxpyja, Kojy 6hcmo mof-ih nasBaxn o6pa30BaH>eM n^e-
Mena n napo^a n MyKiHM naronoM, kojh je boado je/i,Ba 3rpynn-
caHe Hapo;].e, xpa^e ce6H jiecxa oncxaHKa, ^a saysMy xepnxopHJe,
7i,a

Ha Kojnivia fee, noc^e, y AO^npy c BehoM i;HBH.in3au,HJ0M, paSBnxn

HOBe o6.iHKe napoAHor aiHBOxa, cxBapaxn ^yry ncxopHJy. Je^aH o^
rjiaBHUx ^inHn^ai],a ibeHHx 6ba'q. cy u CaoBeHH CHara H>eHa AOHe.ia
;

je CBGKOiiHKe JyrocaoBeHe y ca^amfta anxoBa cxaHHiuxa; name ,a,a-

Hamifce pa3.aHKe Kao /i,a cy OHAa 6H^e y jom nejaKHM K^nitaMa.
One cy ce jaie pa3Bnyie noxoaoM oB^amBbOM ncxopHJOM, Koja ce,
CBaKO^inKa, jaB^a npocxo Kao hd3 noc^e^ni^a oBora je/i,Hora aKxa.
Ila ce H xa cxpyja, nocxnraBmn Ba^^a CBpxy CBOJy, y CBOJe Bpeaie
cxa.ioKH..ia. KaA cy ce Hapo^H jcBponcKH atypHAH, ^a cxBope uoBy
AHHHJy Hcxopnje h ^a y sboj cBaKH CBOje Mecxo saysiie u namn —
cxapH cy Me})y H.HMa 6vlaq, h ohh cy CBOJe Mecxo sayse^n. Ilomxo
je xo je^aH nyx nocxflrnyxo, iipBenn Konan, Hapo^Hora noKpexa
janno ce y ApyroM He^ieai yneK, Ka^ cy ncxopnjcKH momchxh HMa^H
CHare, Aa caB.aa^ajy o6HMHe ci],eHe cnxne Aonahe ucxopsje. Jep caA
BHAHMO, Aa cy cbh nanopn 6h^h yupaB^i)eHn na xo, Aa cooj aiHBOX ns-
jeAHaMHMO ca atnBOroM cbojhx cyceAa n Aa cbom oncxaHKy Betiv
BaKHocx H sua^iaj Ha6aBHM0.
yOHO BpeMe, KaA cy ce jyrocyiOBencKa n^eMena OBaMO ceAn.aa,
6a^KaHCKH Kpaj je 6ho xaKaB, Aa je ce^DA^a ca ceBepo-HCxoKa
OBaMO 3HaiiH^a ce^EA^y na AoxBax cpeAnmxnMa xaAamae i^hbd-
.iDsauHJe. TaKO cy Jyroc^oBeHn, HaccanBrnn ce y caAam^HM cbojhm
3eM^aMa, Hanm^n CByAa na ceAumxa h na roxoBy opraHH3a-
unjy puMCKor u rpuKor B^aAaiBa n o6pa30BaBa. H Aanac cy name
 ByiAPII II BIIXOBA EBlIffiEBHOCT 285

seMjhe nyne Tparosa Tora CTaita, HaJMaae to^hko ko^ihko n name

cpe^ibeBeKOBHe Ky.iType. HoBBJa ncTpaacHBaita o cpeAfteBeKOBHoj
Mpeacn nvTOBa y jyroc^oBeHCKHM seai^aMa noKasyjy ^HHnje noanaTe
ns pnMCKora ,7i,o6a; ciOBCHCKe Haceo6HHe Ha to^hko h na to.ihko
Mecxa Hayia.se ce Ha craHnniTHMa PflM^ana h^h BH3aHTnHau,a, Hosa
ca ceBepa h ceBeponcioKa nace^ena caoBencKa n^eMeHa HHcy OB^e
njia^a /i,a CTBapajy HHKaKBy HOBy Ky^iypy. Je^an ji,eo napo/ia, pen;nMO
cxapeiuHHe (no /^anammeM xepMnny euiua KAaca) none.ie cy ce
crapaTU, 4a ce, mro BHuie Mory, nsje^HaHe c bhiuhm K^iacaua Bh-
saHTHJe u IlTa.iHJe; Apyrn a^o sayseo je HOBa ce^nuiTa, Hace^no
HOBe 3eBLi>e n uacxaBno mHB.i.eH>e y oHoj Ky^xypn, Koja je nspa-
tiena HesHano Ka^ n y Koje ;i,o6a ncxopnje C/iOBencKHx u^an apiijcKox
n.ieMeHa npe ^oce^zteaa y OBe KpajeBo. Thm je Ha^ni om 6n^io mo-
ryiiHO, ^a cmo mu je^HHM ^e^ioM Hapo^a y naBecHoj nepn ycBOJH^/in
Ky.ixypHH HUBO BHsanxHJe a Ilxa^iHJe, a ^pyrnM ca^yBa.aH, no ro-
xoBy y i^e.iuHH, OHaj jkhbox, kojhm je nam napo^ jom npe ceo6e
aiUBeo. 3a oBaj /i,pyrn 7i,eo Hapo,;],a caB yn^HB o^ 6,iH30cxn oH^aui-
H)nx Ky^ixypHHx cpe/i,Hmxa ocxao je Ba.t^a orpaHii^eH na VBotieae
HCKO^EKO sro^HHX opvl^a n noxpe6a atnBOxa n —
Ha xpniuLaHCXBO.
npH3iaH.e xpniutaHcxBa 6H,ao je je^au naJBaatHujn mhh kojhm je ,

o6e.ieateHo Ky.ixypHO nsje^naHaBaiLe Hace,i>eHHx n.ieMeHa c r.iaBHHM

xoHO¥ xa/^aIUH>e o6pa30BaHocxu Kojoj cy ce y Haj6.iHJKe o6yiacxn
,

Hace.an.in. A.in hh 3a caMo xpnmtaHcxBO ne xpe6a MHC.anxn, Aa jo

JKHBox Hapo/i,Hu HO/i, jp;i,HaKO /i,y6oKo upoHnK.io. y npe^aauMa na-
po;i,HHM n.in xpnuihaHCKHM ycxanoBaaia Maae Bnme MacKOBaHn join
ce H ..^anacBn/i,e xparoBn xo.anKHx A^JiOBa cxapuje pe.anrnje n
Hapo^Hora Mopa.aa. 3a xo 6h ce, ne nsysHMajytin hh xpnmbaHCXBO,
Mor.io KasaxH, 4a cy y CEeMy ycBajaay cpe^fteBeKOBHe o6pa3o-
Banocxn Bnme K.iace cear^a pyKOBo^n.ie noicpex h ^a je oh aux ,

noxnyHH,e o6y3HMao; a ^a je 3a H>nMa Maca napo^aBnuie nacnBHO

H cno.?BHO c.ieAOBa.ia. Y ocxa.iOM no caMoj ype^^n Eacxa Kao ^a
ce HHUixa Al yro hh xxe.10 HHJe, jep no cseMy n3rjLe/i,a, ;i,a cy n
BHHie Kjiace c laKHM cxaaeai cxBapn 6Hjie noxnyno 3a/i,0B0.i>He.
Exo xo je Ky^axypna ocHosa, na Kojoj cy ^nnuonn atHBOxa na-
po^Hor no'ie.iH cxBapaxH ^orat^aje n o^pataBaxn o6.iHKe, kojh cy
cee ^0 HaBa.ie xypcKe nyHH.in ncxopnjy jyrociOBeHCKy. Ha xhm
6a3aMa pa^n^an cy BeLn ^yxoBH oko cxBapaaa ^P^aBe; na xoj
ochobhu;h no/i,nrao ce n ^ey^nn cncxeM nam, HaJKapaKxepncxnqHnjn
nojaB xa/i,aniH.era BpeMena. H y xo 406a npsn cy Byrapn n XpBaxn
KoJH flCKany Ha bhahk; a 3a aHMa ^o.aa3e CpSn. Ty Bn;i,HMO Bo-
pnca, CnMeoHa, CaMyn^ia, Acena; xy KpeuiHMnpa n 3BOHnMHpa.5
286 BJTAPU U BIIXOBA KBliaxEBUOCT

Ty HeMaifcy, MH^yrnija , ^Y^^^^^' kojh je noc^e^an Ba^^u naj-

jacHDJe yo^DO bc^hky n^ejy je^He jyroc.iOBeHCKe ^psvaBe.
II CBD noKymaJH thx Jb\ji,B. h CBaKOyiHKa oprannsaTopcKa
pa^ita Hapo^Ha, Koja naM je y ibhxobhm HMeHHsia penpeseHTOBana
iipona.ia je n caomuar ce o jaqy Moti OTnopne ciiare, Kojy je Tpe-
6diAo Ha^jaMaxH. Y xy OTnopny cnary Mory ce paMyHain cno^iam- :

ae cn^ieTKe h npHpo^Ho npoTHB.^Beae OKo^nnx ^pMiaBa nenpn-

jaxe^cKH pacnoAoatennx ,
jep ce CBaKa jyroc^OBeHCKa ;!,pa£aBHa
opraHn3ai],DJa Ha anxoBy lUTexy h.ih o anxoBOM xpouiKy BpniH.ia;
— «i«ey/i,HH CHcreM, Kojnje, acTHHa 6no 6a3a Ta^auiae ^paiaBe, a^a
je, cyBnme n OHaKO ch.iho pa3BHJeH0Me n.ieMeHCKOM, o6^a-
ro/i,etiH

CHOM H cenapaTH3My cioBencKOM

nH/i,HBii^ya.iHOM 6ho Bej.HKa ,

i],eHTpH<i>yra.iHa cnara, cynpoiHa pa^itn ;i,paiaBHnx opraHnsaxopa;

Ma.ia oniuxa o6pa30BaHocx h HejaKa h.ih HHKaKBa CBecx o saje^i,-
HHi],H ;
—
Hey^ecHa, c a^ey^HOM caMocxaiHomliy He3ro/i,Ho ncnpe-
HiiexaHa a/i,MnHHcxpai],nja — HHKaKBa opraHH3aii,HJa /i,pmaBHa jep
;
,

HDXH je 6n.ia aBxoKpaxcKa noniTO xaKoj CHCxeMH noxpe^ne caHK-

,

i^Hone Moiin HHJe yseK 6eao hhth orpaHHqena (ycxaBHa), noiiixo

,

ce y pyKaMa h Biia^a^ana h ^ey^nnx rocnoAapa Ha.ia3H.ia cy-

Bnme Be.aHKa B^acx. To^HKa necpasMepHOCx ^ncxapMonnja h He- ,

ype^eHocx ^p/KaBHHx ^iHHH^aua 6H.ia je roxoBO cene nponacxH

ApataBaBia, KoJHMa cy Hnane y Bpeneny ocBajaaa h HacniHHKa
npexH^e xo./inKe cno^Lamae onacHocxH. C xora cy caiio Be^HKH ^y^H,
KOJH cy rB03/i,eHHM ayxopnxexoM Mor^iH Bia^axn naA CBMia xhm
yHyxpamaHM u,eHxpn3>yraAHnM MotnMa 6eaej cxaay sanoBe^axn ,

HM, 7i,a K je^HOM u,eHxpy xeate, h ^a ce y cvioaiHOM Kpyry oko

je^ne xa^iKe OKpety. Ho^e Maaa siot Bet nnje 6H./ia y cxaay onaj
npBH na hh OBaj Apyra sa^axaK Bpiunxn, 3a xo je nociie4HHri,nMa
Hamnx Be.iHKnx ^y^n vBeK 6h.io xeniKo h sa KpaxKO Bpene o^p-
aiaxH status quo OHora mxo cy hm ohh cxBOpeno ocxaBH^iH. Y
vpeijeHHx napo^a xaj 3a4axaK Bpuie ;i,paiaBHe ycxanoBe. Hame xa-
;i,amae ^patasHe ycxanoBe mh cmo Ma.ao nac KapaKxepuca^n, xe ce
BH^E, 4a cy one, OHaKe KaKBC cy 6n^e, Mor.ie Bpuinxn xaj nocao
Maae Hero h Hajcyia6HJn BAa/i,a^ai;.
Y cBCMy xoMe ^oiiasH na je/i,aH nyx npeceK HaBa.iOM TypaKa
y Jespony. noc^e4Hn,e xora ^ora^aja xaKO cy y CBHMa cbojhm
noje^HHocxHMa nosnaxe, ^a mh ueheMO HHUixa Bame anna roso-
pBXH. 4ocxa. 4,a je xaj Aora^aj cbc naxpar cxonno y npBo6nxne
e^eMeHie, caxpBuiH y npax cxapo ypei^eae aP^^bho h cse noc.ae-
AHu,e H ycxanoBe aerose.
HaKOH MexHpH nyua cxoAeta KOJa Kao Aa cy 6Hiia o^pel^ena ,

Ha xo, Aa ce bhah, ko je ja^in, CTapoce^eia^Ka HAeMena 6a.iKaH-

 BVrArU II ftllXOBA KlfcliaCEBHOCT 287

CKora no.iyocTpBa, h.ih ocBajaiH Typun —

sanoMeme hobh noKpex.
Taj MOMcnaT, kojdm ce no^iHae npepoi)aj qnxaBHx n.ieMena, /i,o.ia:^H
y je^aH aiax ca ^Be Be.iHKe nciopnjcKe yHi&eHHu,e. Je^Ha je ocBe-
;i,oiieHO ona^aae n Ha:3aAaK xypcKor iiapcxBa, a APyi'a, n xo naj-
BaaBHflja, Be.iHKH jeBponcKH noKpex 3a onmxa napo^^Ha npasa n
o6pa30BaHocx, kojh Hanpe^ cnoueHycMO. Ako ce h He Moate Kasaxn
/i,a npoSy^H^H npne no^exKe jyroc^oBen-
cy xa.iacH xora Kpexafta
CKora noKpexa — HSBan cyMae, a^ cy ohd uoAynp.in
CBaKe je
npBe ycnexe iteroBe, ^a cy hm ^a.Be uinpeite sarpeBa^n n na npa-
Baii, H.HXOB ynyiHBa HMa.iH OHHM AyxoM, Kojn je ;i,aHac AOCxojaHCXBO

CBera o6pa30BaHor CBexa.

Jyroc.iOBeHCKa .iHxepaxypa, jyroc.ioBeHCKa atypHa.incxnKa He
Mory AO Ayiue noKa3axn Hnmxa oco6nxo hu H3BaHpeAH0; a.iH 6ncM0
MoriiH CA060AHO petiH, Aa joj je yn^HB na Ayxose 6no MHoro Betn,
Hero mxo 6a ce uo /i,e.iQMa peK.io. YsMniio 3a npHsrep 04 nncaija
npBora Haj6o^era, ^ocHxnja. lUxo jo oh nncao, oho je caB Ho^e
nncMen napamxaj Hamera HOBora Ao6a na B3ycx 3Hao. A /l,ocnxnje
je nncaii, nanojen «i)Haoco<i>CKHM H^ejana XVIII BCKa, a y3 xo ne-
o6nm\o yMeman y nncaity npesia noJMOBHMa h yKycy noMenyxora
namer Hapamxaja. '3a, H)Hm cy ce fl,&.Jbn noyeii,H ^kxepaxype xBaxa.iH
HOBora /i,yxa jeBponcKor, umpeJiH ra oa je^Hora 40 Apyrora. Oc^o-
6oi)eHa Cp6HJa /T,e.iOBa.ia je cbaom acHBora npHMepa na hoahxh^iko
Kpexaae, Koje je xaKo^e h y vinxepaxypn npoSnja.io h3 /T,aHa y
AaH ja^e n jane. CBaKa roAnna MHOJKHJia je aKO h Ma.inM a.in
nocxojaHHM npnHOBiinjia xeKOBHHy hobc Hcxopnje na CBHiia no^naia;
roMiLia paAHHKa yBetasaja ce h3 Aana y a^h hcxhm naHHHOM.
IIpeMa peAy, Kojnii cy jyrocaoBeHCKa n.ieMeBa 3anoMnH>a.ia
CBOJ cpeAfteBeKOBHH atHBOx noc^e cxHrnane ceo6e HapoAa, rAe Ciio
BUAe.iH Byrape, XpBaxe, na Cp6e —
caA ce yKa3yje o6pHyxH peA.
y HOBOMC paAy nanpeAaK Kdo uoHHH>y Cp6H, sa
3a cyBpeMCHH
ftHiia cAefl,e XpsaxH, a nocieAaa npncncEajy Byrapn. ^a 6ncM0
r.iaBHH 3HaMrtj xora noKpexa jacHHJe npeA oqn H3He^n, mh teMO
ce noc\iy/KHXH xpHMa ii,eA0KynHHM c^iHKaMa: cahkom jyroc.iOBeH-
cKora noKpexa y paAan cpeAanx seKOBa, cihkom cxan-a jvroc.T.0-
BCHCKor y noqexKV XIX BeEa, n c^ihkom jyroc^OBeHCKor noKpexa
y name Aane.
KaA ce roA mecih noKpexHMa cpeAftera BCKa, He xpe6a
3a6opaBHxn, Aa cy noKpexe cpeABbera BCKa boah^c HAeje ca cbhm
ApyKiHJe OA OHHx, KoJHMa ce boac noKpexH cyspeMeHH. OcHOBa
xaAaniBe n,HBHyiH3ai],HJe 6h.io je xpnuiIiaHCXBO. Ha xomc ocHOBy,
n.in 6o.?Be y3a h>, Ansaie cy ce HAeje naxpHJapxaine, roxoBO 6ec-
npaBHe ApataBe h *eyAa.iH3Ma. Ilaxpnjapxa^HOM aP^^bom, ^eyA-
288 ByrAPii ii biixoba KBiiatEBHOCT

HOM u 6orocAOBCKOM anco^yTH3My ;i,aBa./ia je caHKii,HJy CHara; r.iaBHa

MOt n noje/i,nHHx JbjAE h noje^HHHx /ipataBa 6H^a je y CHasn. OTy^a
y HniaBOM cpe^iteM BeKy iiei>y /i,pHtaBaMa, HapoAHMa/^HwieMeHHMa
u <i>eyAa^HnM 0Maoii,HMa ocBaja^Ka no^HXHKa, Koja ce to^hko nyia
ytiaKpcT npeceua ca iio^hthkom c ^aHamaer Haii,noHa.iHor r^e^a-
mia. Haii.HOHa.iHe ndHXHKe y AaHamH.eM CMHCAy HHJe hh 6h./io y
OHO BpeMc; y caiiora /],ymaHa BHuie je 6H^a TaKa ocBaja^Ka, Hero
HaiiHOHa^iHa no^anTHKa. Oh je nmao na to, ^a BHsaHiujcKy Hiape-
BHHy, Be'iny CMexfty cawocxa^iHOM pasBHty ^pyrnx AP^Kasa na 6avi-
KaHCKOM no^iyocxpBy,cpymn, h ^a c h,om saje^Ho saysMe H>e3HH
BaJKa/i,amftn xereMonnjcKn yn^iHB Ha no^iyocxpsy. 4^ je to Besiy
nomio 3a pvKOM, h a^ ce aeroBa xBopeBHua n nocie M0i\ia OAP-
iKaxH, H3BecH0 je, ^a 6e Hac Aanac Mecxo jyroc^oBeHCKora saHH-
3jaiLoApyro Koje nnxafte. A.ih onex 3a to aeny je y npBoj .ihhhjh
6n.ia na yiiy CBpxa OHora BpeMena, na h aKo ce ne 6h mopao
OApetH, Aa My je ca cbhm cxpana 6H.ia nama cspxa, Mopa ce npn-
3HaxH, Aa My je ona j.e6AH.ia npe^ OMBMa y ApyroM o6AHKy, c APy-
roM HaMepoM, Ma koahko a^ 6h aeroBO AS^ai&e AOHeKj.e hhmo y
npn^or h CBpcH cyBpeMcne no^iHXHKe. Y cpeAH>eM BCKy a^kac BMaMO
He Hau.B0Ha.3Hy Aanamay, Hero OHAamay ocBajaHKy no.ziHXHKy y
AEa jyrocAOBBHCKa nj^eMena, Hajnpe y Byrapa boa CHMeoHOM h
CaMyHAOM, no tom y Cp6a hoa /l,Ym-M].OM. One je xo Hanepeno
npoxBB xaAaniae BBsaHXfljcKe ^poicaee, CBe je Bm.io na xo, a^ ce
OHa caxpe, a^ ce xaKo AHrne Moh jeAHora h.4H APyror n^ieMcna
na ocHOBBMa OHAauiaer AP^iaBHor ypetjCHja, 6e3 o63Bpa na naBH-
OHa.iHB cacxaB AP^^Be, c Ma.inM o63BpoM na B,eAOKynHocx jyro-
CAOBCHCTBa. Mor./io 6h ce pelin, a^ 6n xe HACje nosHBJe Aom.ie —
a^B OBex JBABa ce Moaie cyMtfcaxH, a^ onaKo cxBaxaae o6apaH>a
BH3aBTBJCKe AP^^BC, B.in onaKaB naiBH o6e36e]^aBaifca ciobchcebx
ApjKBBa OA ffieHe HaAMotnocxB, nnje hocho y ce6B K.iBuy npona-
cxB, Koja o6b4ho npaxn CB£Ky ocBaja^Ky no.iHXHKy. TaKo je y ca-

MOM BpeMcny 6bo y3poK MyxHBM BAejaMa, KOJe cy Kpo3 u.eiio xo

Ao6a noKpexoM BAaAa.ae a cnary My xpomniie. OHAa xeK, nomxo je
OBacHocx OA xypcKor ocBojeaa noMda CBTyau,HJy 6hcxpbxh, ona-
JKaJ.0 ceHemio sajeAHBue Met>y AP^aBHBUBMa jyroc..iOBeHCKora 3a-
BaAa (cpncKBM n xppaxcKBM) —
a.iH je xaAa (5h.io cyBHBie AOBKan!
HoBH cyBpeMeHB BOKpex jyrociiOBeHCKH B36HJa Ha noBpuiBHy
ocaoSo^eiteM Cp6nje oa TypaKa. IIoAcxBn,aH aiHBHM upnMepoM
OBora orBBuixa h jyna'iKOM HcxopfljoM h Ae^HMa EI,pHe Tope, na-
ciaaajytiB ce Ha cyBpcMeny jeBponcKy cxpyjy n xBaxajyliB ce ae,
oil ce BiBpB H Ao6nja cnary pasBBJaacM h yxBpl)BBaBeM AP^aBe
cpncKe, ja'jaacM n uiBpeaeM .aBxepaxype h atypHa.ziHcxHKe cpBCKe;
 ByrAPQ 11 ftllXOBA KBIIHiEBHOCT 289

npo6yl)eH)eM a Hanpe^OBaiteM .iHTepaxype, atypHa^iHcinKe h Hai^H-

OHa.iHo-yMCTBeHora noKpeia y Xpsaxa [to.ihthiikhm ycnPcnMa ipo-
;

je^He Kpaj)eBHHe iimpeaeM c^oBencKe, a no tom 6yrapcKP ^HTe-

;

paType h JKypna^HCTHKe. Te cy ra moLh Ma^o no Ma.io pamnpHAe

04 Ja^paHCKora 40 LI,pHora nopa, saxnaTajyim ij,eo npociop, na-
ce^cH OBHM n^eMeuHMa. ^IniaB npasaii n xo^ Tora noKpexa hocb
Ha ce6u aHa^aj caupmeiio pa^^HHHT ofl, ouora, Kojn cmo 3a cpe/i,H.H
BeK i],pTa.iH.

IIo pa3^Hu,H o/i,3HBfle pe^iH, Koja ce y 6op6H pa3Aera.ia a

pas^eate, Moace ce Haj.iaKmo yxBaxHTH, y ^lesiy je ynpaBO paa.iHKa
aieS^ycpe^iteBeKonHHM h cyBpeMennM noKpexoM. llpeijejenaa Ciia-
Kor onopaB^taaa 04 ^ecxo nouaBybaHor BHaanxHJCKor nopaSoteita
Hin.aa ocBajaiKa xyKa na csa ^pyra cpo^Ha hah necpo^Ha n^e-
Jiena Ca^KancKora no.iyocxpBa; ^anac je na aacxaBana Met)yco6Ho
pecneKxoBaite, 3ajeyi,HHu,a HHxepeca, xeataa 3a nai],H0Ha.iH0M hh^h-
llpe^e je CBaKa cnara xpaacH^a
BH^ya.iHoiiitiy. ne xo.ihko CBoje
ynyTpamitc KOHCo.iH^OBaae, koahko B^a/iy na^ CBHMa ApyrHM y
cyce^cxBy ^anac je 6op6a 3a ycAOBe HapoAHora
; oncxaHKa h na-
npe^OBaiia y opraHH^iKoj ite^HHH Hapo/i,HOJ h y noxpe6HHM caBe-
3HMa. llpel)e cy noje/i,HHH chj.hh ^y^a rpynnpa^H
cxapemnne h
Kpexa^H BOJCKe, h noc.ie CMpxH ce H,HX0Be CBe y nponacx KpxaJLO;
Aanac H/;y u^eje H3 aHOHHMunx nsBopa, xeme k jcahom cpe,T,Hnixy
H niHpe ce iiarano, ne^yJEo, D,pnyliH nocxojany CH./iy H3 nojiara-
Hor cBora saomnjaBafta. llpel>e ce h3 ne3HaxHa, h3 Ma^ena Kao
o^yjoM cxBapajy nynn c^ase h ny^noBaxocxH -i-eHOMeHH, kojhx ^lecxo
no roxoBo hcto xaKO h Hecxaje; Aanac no^e Hecxpn.i.HBH iby/"i,H 01a-
jasajy, r^e^ajytH /i,ocxa cnopo ocxBapHBaae cbojhx ate^ta. npei^e
ce c^e^HAo ysopy BnsaHxnje, H.e3Huoj Ky^xypn, aesHHOj nexapMO-
HHHHOj 6oroc.iOBHJOM oHaKaiKeHOJ .iHxepaxypH ^anac je atyp6a, 4a;

napo^HocxH Hanie npeMa CBojoj HHAHBn;^ya.iHocxH 3ay3My CBOJe •

Mecxo y pe^y odpasoBanora CBeia, /],a ce 6p30 ycBOJH mxo je Je-

Bpona AyrHM ncKycxBOM npe^iHcxH^a h cxeK.ia, ;i,a ce ^oMata nn-
laaa Kpefey h pemasajy no ocnoBHMa, Koje 'je jeBpoiicKa nayKa
ycBoJH.ia.
y onuixe roBopetH hh ose pa3AHKe nncy xoahko Hopa3 name
on^ainae n 7i,aHaraH.e 6op6e, koahko cy h je^na h APyra H3pa3
CBaKa CBora BpeMena. Pas^HKa BtaxoBa npHna^a pa3AHii,H BpcMena;.
Ao6pe H 3Ae cxpane ne Mory iipnna^axH napo^y h pa4Hnu,HMa h>h-
xoBHM Ko.iHKO cpe^aeBeKOBHOM H cyBpeMenoM npaBn,y uoKpexa
HOBeyaHCKor.
^patetH, ^a te CBaKOMC 6hxh jacna pasiHKa, Kojoj roBO-
pHCMo, aiypHMO ce /i,a noKpexy cyBpeMenoM o6eAeaiHMO meroBe ji,Be

Otaijbhha III 19
290 ByrAPii ii h>hxoba kh>ij)kebhoct

MCHe H.eroBO CTaae npe ce/i,aMAeceT ro^HHa h iteroBO cxaifce ^a-

:

Hamae. Y pas^HUH, Koja he ce BH/i,eTn, mom.e ce UHTaxn ko^iuko

je 3a ^oca^aiuftHx ne^eceT ro^HHa noKpeT nanpeiioBao.
IIpBa ciHKa He Moate HHKora o6pa,;i,OBaTH. Ona noKasyje pac-
xpojene eieMeHTe, kojh je^aH 3a ^pyrora He snajy. jyroc/io-
BBHCTBy je^Ba cy h^h hhcv Hnrnxa Kao uito Tpe6a sna^iH hh Jy-
roc^OBeHH caMH. IIjieMeHa xpsaxcKa h cpncKa, atHBetn HSMemano,
HHcy 3HaAa hh toahko, a^ cy je/i,aH napo/i,, n 36or pasiiHKe y n,pKBH
CMaxpaiia cy je,?i,Ho ;ipyro sa nenpHJaxe^e; hhxh je Kora 6eao,
KO 6h bo/i,ho ohuixh paiiyn, HyiH 3Hao mxoro^ y ]i,e.inHn o n.ieMe-
HHMa je/i,Hora napo^a. Cp6H npaBoc^aBHn join cy naJBHUie cBecxn
o CBOJoj 3aje4HHii,H caMyBa^n: a^in n oa h.hx je;i,Ba je ko snao,
r^e cy, ko.ihko hx je h KaKo cy. Hnje 6e3 name KpHBHn;e, nixo cy
Hac cxpaHU,H 3a ohoahko napo^a 6poja.in y kciheo npoBHHi^nja
aiHBHMO. Mel)y Byrapniia Hcxa xaKa paBHo^yuiHocx, y3 to D,pKBeHa
BAacT -saHapHoxcKa h Kpajae o^cycxBO CBaKor .aHxepapHor noKpexa.
JKHBOxa Hapo7i,Hora, HHxepecoBaaa 3a nocyiose h HHxepece uapoAue
HHJe 6h.io HHr^e ochm pexKHx ycaiiybeHnx /idihocxh, y KOJHMa ce
Kao y nendy yyua^a HCKpa cxapnje xpa^Hi^HJe. Y xaKone cxaay
r^e HH y uoje^uuuM jyrociOBeHCKHM n^eMeHHsia HHJe 6h^o hh h3-
patjene hh pa30HfflxeHe cbccth o saje^iiHiiH napo^uoj, ko je Morao
o^eKHBaxH CBecx o ouiutoj 3aje/i,HHi];H ? H>e sancxa HHJe hh 6hao,
Jep KaA cy »iexe oc^odotjenora nama^iyKa 6eorpa4CKor npe.ia3Hie
4pHHy, HO^iasHyie CeHHn,H, Hobom lTa3apy h Hnniy, noKpex je Hmao
40x.ie, A0K.ae cy Hm.ae xe nexe. MaKap ^a je Bpene 6eao 3roAHO,
HHcy 6h.ih cnpt'M^eHH ^yxoBH, hh 71a ce Mecxo OBe laa^e cxBopn
Beta Cp6flja, KaMo ar, ^a ce H,e^o hcxomho nnxaae peniH. Y seMJbUMSi
jyrocyioBeHCKHM HHJe 6h^o hh Bpese, hh noKpexa, hh napxnja, hh
pa3/i,opa; 6h^o je Bete Hero HKa^ o^cycxBO nec^ore a.iH h —
JKHBOXa.
C XHM cxaaeM xpeSa ynope/i,HTH ca^aniBe, 6e3 o63Hpa na oho
mxo 6hcmo mh y iteMy jom JiieAe.iH, h^h KaKo 6hcmo ra KpnxH-
KOBa^iH. CBaKH 3ByK HOiiUTntiKora noKpexa npciehe Aasac c hcxhm
uHxepecoBaftCM c je^Hora Kpaja JyrocioBeHCXBa na APyrn n ne

ocxaje y xecHOMe Kpyry, y kom je nocxao. Mhc^ih 6y4ytH0CTH,

npaBn,y, ^yiKHOcxHMa, y3ajaMHHM o^Houiajnaia HOiinxaHKor noKpexa
npexpecajy ce Ha CBe cxpane. JaBHa o6pa30BaHOCx, mnpeiiH ce h
cana, uinpn nx cse A^Jbe h ^a^e. c/lnxepaxypa, 6opeiiH ce joni ne-
npecxano 3a noBO^i^aH oncxanaK, opraHH3yje ce CBaKH 7i,aH noxny-
HHJe. ^yxoBe HHxepecyjy h sa^apyjy noce6HH n ohhixh HHxepecn;
cypeBftHBOcx npaxn onuixe 0/i,ynieBAeH.e h3 xora nn^y pa3.iHKe y
;

MHHi^eibHMa, CHopoBH fl Hesro^e, Koje cy CBV^a npsa snaK pacna-

 BvrAPn n buxoba KBiiatEBHOCT 291

jbeHora atnBOxa. Ko^hko je naK jasHa nojHTH^iKa cBecT o cBHMa

^^HeBHHM nHTaiLHMa noce6Hora h onniTera onciaHKa pasBHJena, h
y KO^HKO je cnpasi ae opzauusaniija 3a pa^ yAemena —
Moace
najcKopHJe spene Ha A6-iy noKasaxH. Mh y onmxe npeKH^aMO Ka-
paKxepHcaae OHora, inxo je cnaKOMe y aiHBOxy npe^ oHHMa, mio
€BaKH ^aH AyxoBe sannMa. Je^na HanoMena ^OBO^Ha je, 4a CBa-
KOMe ii,e.iy cj.HKy npe^ o^h 40Be/i,e.
CBHMa naK obhm i^pxana h HanoMenaMa hhcmo mh xxe^H Hnnixa
^pyro Ban ^a o6e^ejKnMO onmxH nsMe^ i];e^OKynHora OHor no-
Kpeia, KOMe teMO je^an ^e^nt 6.iHaie ;^a pa3r^e;i,aM0. Oho mxo
teMO pasr-ie^axH nac BHme nnxepecyje Kao /i,eo HeKe i];ejiHHe, Kao
Kpajae K0.ie6aae je^Hora Beher xaJ.acaH>a, Hero caMO no CBOjoj
H30^0BaH0J Bpe/i,H0cxH. Aah mio HHJe —
Moate 6Hin. BeLn Ha-
npe^aK saBDcn kojhko o^ Bete ^tJbQ sa khm, xo^hko h oa jaqera
Hanopa sa nocTHrHyteM aeroBHM. A MHore pasBBJene AHxepaiype
v^^anamaera BpeMena HMajy CMepHH sa^axaK, ^a He 6yAy hh Be^HKe
EH c^aBHe — Hero KopHcne.

fioBAKOBH'R
P T.

19*
 TxAABA IHE'IxEPA

(CnpmeTaK)

Kanexaii /n-/Ke ^auiy n kvi^hv h.om ^lamy upe^ non IlepoM:

,/I,e/i,e, none, 6eKpHJo cxapa! SnaM ja Te6e
. . th nyny OKaHHD;y
. —
Ha TJiaBH. ... A Tpn ^ana AP^acxe oho 6^eHHJe, a? Hero neKa, . . .

ji,efl,e join no je^ny!" h oneT ce Kyn,Hy.

Cbh ^Hrome name, Kyn^Hyuie ce n rpaKHyuie: „Xaj/i, osy y 3^paB.3be
KaneTaHOBo! Xaj/i, y 34paB.i.e KaneTanoBo!... Has^paBH ;i,e, non Ilepo!"
noHy/],nuie non Ilepy ^a o^HTa 3/i,paBHn;y.
„HeKa Ha37^paBH yqaxevi. Hbo," bcih non, „^e th, IIbo! Th
yMeui 6o.a.e.''

„ JoK, joK," nehKa ce Hbo : „th, none, 6o.*e yMem. Ha Te6e

je pe^."
Cbh rpaKHyme:
„non Ilepa! Hon Hepa! . .J[eA£i, none!
.
." . . . . .

^H/Ke ce non Hepa h Ha3^paBH .^ancTa ^eny 3ApaBHD;y y 3ApaB./Le

KaneiaHOBO. HaKHin, 6oro moj, mxo Moate .lenme 6hth! KaKO je y
B.ia/i,HMHpi;nMa u CBy/i,a no cpesy TOMe HacTa.ia cpeta o^KaKO je TaKO
Ao6ap KaneiaH jiomao. KaKO oa on^a atHTo ^o^po pat^a, OBLi,e ce

6.iH3He, pojeBH ne 6eaie. EaKO je Heciayio ryceHHn;a, Bpana h laBaKa

HiTO 3aTHpy Bote a yccBe. KaKO ca^ HCMa^HH n.iaMeH>a^e, hh non.aaBe,
HH rpa^a, hh cyme. KaKO je na CBe CTpane ,6.iaroAeT n H3H6H.iHJe
." II to CBe o^ OH;i,a o/^ KaKO je ^o-
y BHHy, aiHTy h OBoninHJy. . ,

mao TaKO ,,'iecTHT, Bpe^an, peBHOcan h pe/i,aK CTapeninna y obo

no^pyiHJe, Koje HeK 6or 4a 4a ce Ayro.z&eTHO noApJKH no^ po^o-
.j,y6HB0M ynpaBOM aeroBOM, a cbc Ha cpety BepnHx cHHOBa seMJte
OBe, KoJH 3Ha/i,y CBa^nje saciyre ouchhth h yBaataBaTH na mho- —
raja .zteTa!" H
ca^ rpMHy onei je^HO onuiTe „MHoraja .ZBCTa;" "ByKO
na.iH H3 nHmT0.zba, a EHpaynn y^apnme TaKO ropona,;i,aH „3opT" h
TyiH, /i,a ce uaK y /i,pyroM ce^y Tprouie kbo'ikc ca CMeT.iHmTa, y
 TAABA niETlEPA 293

KOM ce 6exy 6e36pHaJHO pas.ienpmaAe, h saKOEOTame nonaameHO,

a nn^iniin ce caiio npHdnme ysa anx na HSBp^LHsmn CBOje join ro-
.lYJKApaBe r^aBHii^e caMO tgk VHnHHiiie: „iipppp! II caMa aiHBejK . ..."

Bet BH^H, ^a ce neKaKa qy/],eBeHHJa a^HBajy.

E.ie xaKO ce to lacTH.io n nH.io sa caaBn /l,aBH/i,OBoj ^laK fl,o
sapaHaKa. HeKn tocth no'inay Bet ysBljaTH ^a je ^ocxa h sony APyre,
;i,a ce fl,SiBE/i, Hy^H ^a ce nonnje 6ap jom no je^na 3a cpetina
H,a,e.

nyia —
onaKO c nory. Hon Ilepo onex Has^paBH xaKO atecxoEy
3ApaBHn;y, 4a Bnpaynn set npoMyKome Bngykn: ,;30oopx!" a Mel/y
rocxHMa 3axopn ce rpaja, KaKBa Ba.i>/i,a nnje 6H.ia nn na i^nrancKOJ
c.iaBH, a KaMO .in na APyroj Kojoj Kprnxenoj. BaAa.10 je caA Aa
"ByKO nyKHe n3 cbojhx nnnixc/ba mxo nr^a Moaie, n inxo Ba.i>Aa
HHKaA y CBOM BCEy nnxH je nyEHvo hhxh te nyEnyxn, a.aH 6ani —
caAa He ^ynie ce BberoBfl nnuixo^iH. Kanexan ns Eoace ^a ncEo^n
OA *i>yxHHe, mxo 'ByEO ne a^a^ n3pa3a cea xaEOMe Becejbj Ha6pao ;

o6pBe, na jypny na nposop a hhcxo uhmh: „Ta Eano xaj? Ila.iH,

Mope!" —
Ho 6ani y xaj Max pacxaAe ce 'ByEo c je^HHM ce.3baE0M
ce.i)aE oAe ysa m^HBap, saxypno na .le^a xop6y, a h3 ae Bnpn
Bpx r.iaae nietepa... Kanexana OAMax Mnny ^yxnna, a jom ce
ApJKn iiaMpro^en. ^Ulxa ^nnnm xh xaMO, Mope?!" npHBHEny na
"ByKy H Kao nonpexn rAaBOM. ,CaA, caA, rocnoAnne exo mbI* —
OAroBopn "ByEO MaxnyBmn r^iaBOM na OHor ce.i.aEa, na OHAa xpjKe
06a nHmxo.zba n BHEnyBmn mxo nrAa Mome: ,30oopx!" ona.in nx.
„jKhbho 'ByEo!" rpaEnyme rocxn.
,XaJA OBy y 3ApaB.i.e "ByEHHoI" peiesanexan npHmas cxoAy
H y3eBraH nonaJBehy ^amy. Cbh ^axnme name h nannme y 3ApaB.^Be
'ByEHHO. Onex ce jaB.i.ajy r.aacoBH Aa ce hac. Onex nyAH ^a^HA
„no jeAHy c nory sa cpefena nyxa." H xaEO cnpeMajytn ce Aa HAy
Hannme y 3ApaB.i)e y^inxe./b Chmc, na y 3ApaB.i)e n jeAHor n APyror
Hbc, na y 3ApaB.i.e non Ilepe, na non Jepoxnja na onex c noMex- ;

Ka —
y 3APB.i)e EanexanoBO, na xepaj peAOM, aoe cxnate h ee^epa.
Iloc.ie Be^iepe EoAa-ie cy SApaBHi^e oa Eanexana ao 'Byse n oa 'ByEe

AO Eanexana —
aokac Bet rocxn nncy Aoni.iu y xaEO cxaae Aa ,

HHcy Bnme hh pa3yMeBa.iH jeAan Apyrora.

no HCEOM HHCxHHExy HO^ome Aa ce Bet jeAan nyx pa3HAa3e.
CsaEH je nonemxo MpMO.i.Ho —
ncEaEHM negyBenHM jesHEOM.
„AMajecTH''... ynocH ce YsAOBHt npeA non Ilepy nocptytn:
^Ja, jec XH Tiyo , Eanexane!... Snam — .iHBaAa?.. ."

^Bhho..." MPM0.1.H onex sanexan Apa^etn ce 3a CBor 'ByEy

Aa He naAHe: ,,bhho... xh, 4anio...Jec —
BHHorpaA--- He 6pHHH
ce... ^o6om can ja, Mope!... Jecx, ja AO^om!" —
Ha nociexEy n xaj ce vyM6yc yxaja Yxaja ce y Eytn ^a-
. . .
294 ryiABA UIEltEPA

Bfl^oBOJ ;
yMnpH ce no KpHHhy CBe, Mece^iHHa cnpn no na.io. Ka^
CTO TH oHor ce^aKa c Top6oM npeKo paMeea — nantje na tynpnjy
ony CTapy, uito je n ca^ Ba-?b/i,a na KpHHtcKoj peii,H. TanaH 6h na
cpe^ tynpnje, a o^OBy^ Maiio noBo^ehH ce npe^a a Pa;i,aH.

,,Jec TO TH, Pa^aHe?*

,,KyM Maxo!.. Tag thch!'* peqe Pa^an Kao TprnyB ce Ma^o,
,Eto, ja... BH^HHi, TBKO ! Ma^o 6ora mh, Kyiie, na. .. uiia My
snaM. • —
,3ap oneT, KyMe?" ynnxa ra MaTO npeKopno.
„Tccc, KyMC — mxa Leni?" no^e Pa^an, aKO n nnjan, /i,a ce
npiiB^a: ^Bpnra ~ 6pHra, KyMe!" h xy Maxny pyKOM, Kao ^,a je
CBe npona.10.
„Xej, xej, Moj Bece.iH KyMe!" pe^ie Maxo hdcxo aia^ocxnBo:
jXaj^e Kyhn, KyMe, xaj^e ! Cyxpa Ba^/ta nopaHHin..."
,Xe, Kytn!" npcKH^e ra Pa^an a jexKO ce nacMexny: „KaKOJ
KyJiH? Th mhcahui oho je Moja?... Xej, MOJ KyMe! Ys^OBnii —
YsAOBEiil Bhui, xy mh ce noneo!..." h noKaaa npcxoM y xeMe.
„A Ae^a, KyMe?"
„Te, 4ei],a — Moja ^ei],a?. . . Hnje cbct pemexo! ..." Ty Pa^aH
CHyiK^eno npe^a ce, na cmoxphbuih Kpaj Maxe xop6y c
nor.ie/i,a

rjiaBOM uietepa, r;^e je cnycxno, cckhv ra nenixo xe npeKH^e mxo

je noneo h Har.ao ynnxa: „ll[xa xn je xo , KyMe?"
^Hnuixa —
hckh mehep."
H3Ba/i,H h3 xop6e
„KaKH mehep? /l,aj 4a bh^hm!..." h 6p3o
riaBV mehepa, 3ar.ieAa je, na KiinMHy rjiaBOM „IIx, kymc, 3ap h :

TH ? ! IIIxo he XH xo ?
. . . Jec 6aiu ona, cbo oKpaena KyMe,
. . .
— ! . . .

mxo te XH OBO?"
„Ta xohy cyxpa Kanexany, 4a mh noxBp/i,H neKy xannjy ua
ysex. .."
„0a ^yKe, je .ih?"
„Ja,OH HMa OA neKy^."
„MoAHM xe, KyMe, 6aiJ,H xo! Tannjai... KaKBa xannja ? . .

HeK npona/i,He ! Baii,H mo.ihm xe, aKO en mh KyM 1"

fllLiaxHo caM. KaKo ^a 6ai;nM ?"
„Xe, MOJ KyMe," pe^ie Pa^an ca cbhm jexKO : ,;Ja caM je 40
caA AGsex nyxa n.iaxHO !"
„3ap OBy r.iaBy?!"
„Ty, 6am xy Hcxy r.iaBy no3HajeM je Ao6po!. Ja canje — . .

H Ha6aBH0 Kanexany. Eeo, r^e je OKpan i],pHO A^^e na 6poAy Bnme

HexpoBa BHpa Bnm, na ^eBex nyxa, MOJ KyMe, n
! . . .
exo aokac —
caM Aocneo! ." saBpmn Pa^an
. .na KiiEMHy r.iaBOM neBece.io, no-
 r.lABA niETlEPA 295

r.ie^a HemTO j\,OAe y BO^y, na leK noByye Maxy sa pvKaB niantytn

..KvMe KyMe! Hyio, Hyxo !"

,inTa, Kyjie?* ynnxa MaTO y3Ja36eH.

„HyTO OHO Ao.ie — Bniu? . . Bnin KaKo ce^H! ... Ta eno ra,
eno — i^pHH ce! . .
."

„AMa niTa je?"

—
OHO, KyMe! Sap ne BHAnm?... Ta CTann ^e!..."
„J\,eTe,

BHKHy Pa^an b oncoBa laKO CTpamHO, 4a ce Maio cxpece o/i, cxpaxa;

cno/i,6H ony r.iaBy nietepa na uito nr/^a Moaie nsMaxny le h>om y
BO^y pa3.ieate cen./i.ecaK no/i, tynpnjoM, a oh ce ueKaKo HSBpateHO
;

HacMeja ,Xa, xaaa! Kyjie Bum

: ooo^e!..." !
—
Maxn no%e Koca na Bniue.
,XaJAeM0, Kyjje, KytiH Xaj^e h ja ty ^o tbojhx BpaTHHi],a
I
."— I . .

no3Ba ra Maio xe no^e.

KaA 6Hffle koa BpaxHHu,a ^a ce pacxany, Pa^an xyKHy n peqe
„^eBei nyxa, moj Kyiie, nnje nja.ia!..."
„Xej, MOJ Bece.iH PaAaHe!" npoiuanyxa Maxo h OKpexe na
BHHie CXaSOM KytiH CBOJOJ. ...

IV
Ako ch KOJH nyx nernxo xypodan h 3./ie Bo.ie, a xh caMO
CBpaxH —
oco6exo aKO xo 6y4.e 3hmh Ka/i, je KaKa atecioKa mc-
hasa y —
KaBany ,koa nex.ia." To xn je najapewn h najcnrypHHJH
.leK. y no3opHmxe c.io6oaho hcmoj nhn, jep MOVKeiu noc.ie CBy
Hot n.i.yH,Kaxn n nocxaxH joni 3.iobo.I)HHJh. BoyLe n/i,H xh y KaBany
,KOA nex.ia." Ty je xck nosopnuixe h KOMeH^HJa Ko ce roA no- !

MO.iH Ha Bpaxa — H3r.ie/i,a Kao ^a ce cupeMHO ,a,a o^nrpa y.iory

h3 KaKBe KOJieHAnje h xo —
CBaKH /i,pyKHHJy y.iory...
y ,koa nex.ia' cierne ce n,eo cBex, na roxoBO ho
Kaeany
caMo n;eo CBex, Hero —
naK h je/i,HO o^ ona „xpH ce.ia BHUie."
CaB je xaj CBex pa.SHO.iHK. Hnr^e ne teni Hai>H ciHiiHa hh Hoca,
HH OKa, HH Kane he xa.LHHe, hh jHu,a, he o^ete, hh o6ytie ....
Cse XH je xo y APyrora ApyKiHJe I

B3iJha, caMO cecxE ua r.ieAaxH cexnpa.

^o^e je^aH ny^H xe nixo iiO/Ke jbySasHHJe peaiaeM poxKBe

Apyrn xe hyah ciaHHir 6a/i,eM0M xpetn xh ce JKa.iH na siysHKanxe,
:

Hixo CBHpajyqapAam, a oh hm napy^iHO: ^cetani ah ce OHor caxa,"

— H xo ce xaKo aia.iH, ce Bet h xe6B caMOM ^incxo caa:ayiE,
fl,Si

mxo He CBHpajy ,cefeam jih ce OHor caxa;'' nexH npEmao na xn

noAHOCH HOA HOC ^BapaK H.1H LeBan^nt caB yBa.i>aH y co n MO.an
xe Aa caMO ^Konixani" sa aeroBy jby6AB. Onaiio ce onex je/iaH —
Maijap HOMaMHO no My3ni];H na ^Hrao Hory n xy^e hixbk.iom y
296 ryiABA raEHEPA

CTo. — TaMO OQeT 3a je./^HHM OKpyr^HM cto^om noMexa^H je^an

^pyroM pvKe aa paMe na onaKO ce^eliH na CTOAEnama.,
noi],yii,Kyjy

Kao A^ nrpajy y Ko^y. — OeaMO 3a ^pyrHM cto^om n^iaHy h KMe^e

4eD,a, iJ,epeKa ce neKaKO atencKHae h xa.aaiiy co^^aTH...
E^e Ha CBe CTpane atarop, BHKa, ^yna, CBHpKa, neBannja —
caMO 6pyjn!:.. TaKO je to totobo CBaKO y 6ora Be^ie 3hmh.
Je^Ho Bene xaKo 6eme atecTOKa Metaaa. Sbhsi^h Beiap, a npeLa-
Ban; Mar^H y o^m, Ky^ ce voj\, oKpenem. Y KaBann „ko4 neTJia" nyno.
3a jeAHHM Ma.ieEHM cto.iom y Kpajy ce/i.H je^an 7i,yraj^HJa y ryaity
H cyKHeHHM 'laKuiBpaMa, HaKpHBHO Bee, sanypno ce, na M^aTajytiH
pyKaMa npnia HeniTO je^HOM M^aAHty, uito ce^H 3a hcthm cto-
^OM c H.HM. Ke.iHep Aonece join ^Be ^ame nHBa npe^ anx. 4yraj-
AHJa yse namy Kyuny ce c ohhm M^a^HheM, na ncKpeHyBuin 40 no.ia
y6pHca ManoM ycne h pe^e:
."
„Eto, 36or Tora je, Moj Ilajo, 6n^o n noTernn h noByu,H ! . .

„Bora TH, KaatH mh npaBO — kg ce npBH ccth TaKor ^aBOA-

CTBa?" ynnia Ilajo.
„Ko ? — Oh, exo ko !* o^roBopn ,4yraj^HJa. „Oho 71,0 ^yme,
Mory ce n ja 7i,ocTa Koje ^eny aobhth, na joui n 6o^e oa aera
— H aKO je oh KanexaH, a ja ^iobck npocT, aeroB nan^yp nero :

KyA 6hx ce ja join oko laKHx noTpKyuiHi],a sanocno H>eMy je ! . . .

JiaKO — ce^H 6ecnociLeH no Bac AaH, na nsBO^CBa. TaKO je 6h^o . .

H c TOM r^aBOM raehepa Yt^eM ja je^Ho jyTpo y KaHn;e^apHJy, a

!

OHa My CTOJH Ha acTa.ay. Ja ce Ma^o 3a'iy;i,HM, 6orMe. „0^Ky4 ca/i,

TO, MHCAHM caM, KaA Ham Kaneian ne y3HMa hh 04 Kor MHTa P"
A OH BH/i,e r^e ce ja ny^HM, na mh Ka3a, KaKO je oh Ty r^aBy na-
6aBH0, Kaaa mh CBe KaKO je cmhc^lho h mTa te c aoM. Menn
:

o6pe4e Tpety napy. . Ta, 3Hani xBa^a 6ory, 4a My HHJe 6n^o

.

Mene ne 6h hh rponia ao6ho ." ! . ,

„na je ^H th 6apeM ^ao xy Tpeiy napy ?" ynHTa Ilajo.

^^ao je HeniTO — a.iH •da.KBfl.e mh paBHHx 20 ^yKaTa 3Ham, ! . . .

Ka^ je 6a^ieHa 011a npBa r.iaBa y BO^y onaj cejbuE Ka^ je 6a- —
yno — o^eM ja y Beorpa^, to Ha6aBHM APyry ncTy OHaicy. Iloc^ie
je Bnme hhcmo Hoca.iH no cdHMa, nero caM je ^lynao ja y Mojoj

co5h — npe^ KaHu,e.ziapHJoM. ."

. .

„CaA BaM jaMaMHo nnje TaKO Hm.ia TproBHHa r"' npuMeTH Ilajo.
„E, Te joui KaKO Ca/i, je 6aui nni^ia KaKO Ba.i.a
! . . . Caaio ! . . .

^a TH KaateM. ^of^e hckh MnAeia h3 MnoKyca, ^a noTBp^n npo-

n,eHy. Hyas^a ^OBeKy, xote a^ HSBa^H nape h3 ^on^a cxer-in —
ra HeKH ^ya£HHn,n. Cnyas^HO ce, iieBeceo; nycxHM ra y KaHiJ,e^a-
pHJy Kanerany, na ce nac^OHHM ^a ciymaM. ^O^aKiie ch thP" nnTa
ra KancTan onaKO Ma^o omxpo. ,113 MnoKyca, rocno^HHc". „inTa —
 TAABA UIETIEPA 297

tern ?*• —
„Ta noTEp^HO 6hx seKy npeu.eHy." — J\,o%ti cvTpa !"
oce'ie ce KaneTan Ha h>. Hsn^e cnpoMax, ata^n mh ce; ja c.ieateM
paMeHHsia. Eto th ra cyxpa a^e pano mo.ih oneT. Onex Kane- —
TaH OA^iaate vCyxpa
:
." E^e xaKO ra o/i,6nja HeKOjiHKO iiyra.
! . .

^OBeKy npHTyjKHAa HyMt^a. HsntiejeAHOM b3 KaHne.iapaje, na casro

DiTO He n.ia^ie. IlHTaM ra ja uixa je a Beii aaio SHan, Kanexan —
MH HapyiHO. — ,,MyKa n 3.10, bc.ih, ja He snaM Ka^ te ^otn h
Ha Me pe^ je^noM I" —
„Mope, ^onecH xn mxoro^ ^euu KanexaHo-
Boj Ha HemKem," bc.ibm My ja, „na ^a bhui OHAa !" „AMa ano —
xote caMO, Aonety —
ko ne 6e, caMO HCKa 6yAe Baj^e !" Ja mv —
OH^a noHyAHM r^aBy uietepa n KaateM, ^a 6h xo najnpn.inMHHJe
6eao ^axn. Kynn oh r^aBy n o^nece 6ajarn Kai!exaHHn;H. O^Max
KanexaH c bbm ^pyKqnje; noxBp^H My h npou^eny n Hayiin ra join
KaKO Le ^lac npe /^otn fl,o napa. ^hm o^e HOBeK, ja r.iaay onex xe
y Mojy co6y. Jl,o%e 4pyrn fl,B, mo.ih sa nemxo
. . xaKO npo^e h —
OH. E.ae CBaKH ^an xck Kynn no neKO r.iaBy meiiepa 04 Mene.'-
„AMa 3ap xo nncy ./xyAH noxna3n.iH mxa pa/i,Hxe :"'
„Hncy ja HaMHpncaiH cy xo ohh o;i,Max, aiiH cy hyxa^an!
! . . .

A H mxa 6h My ? Sap xh join He anam, ko cy namn Kauexann.

. . .

IIpocTO, aKO My HHJe BOisa, He te j[Si xe ^lyje /i,ok My raxo ne xyx-

Heni. HeKaA ce ^aBa^io na o^inrje^, a ca^ xo H^e sro^no ncnoA
pyKe. .Jb\/i,Ji HM SHa^y ty/i,, na mxa te
. . n.iahajy. Bn^e /i,a —
HM ce 6e3 xora ountn hc MOffie. 4^ ce onex aca.ie Ky^ te mvx —
."
c poraxHM n3HiiH Ha Kpaj I . .

„BorMe, BH cxe xy MHoro sapa/iH.iH I

„ Ja mxa Mncinm xh, 6oAaH BH7i,nm OBy KaBany ? &\ je ! . . .

casH^ao KanexaH xom r^iaBOM metepa. Moj Ilajo, na/],a^o je xy —

HOBan,a Kao Kume!..."
„AMa onex xn ne Ka3a Menn, KaKO ce 3aBa/i,HCxe.''
„CxaHH ^a XH KaateM. Snam, Ka/i, cmo no^iein xproBaxn c . . .

HOBOM r.iaBOM, oh je noMeo 3anncHBaxH ko.ihko ce nyxa npo,z!,a- Bn-

AHM ja, na mh 6n aa 3.10 mxo sanncyje; Ba^i^a raja ne Jiv npe- —
Bapuxu. KaA je xaKo, cxaneM h ja 6e.ieatHXH na r.iaBn metepa KaA ;

ce TOfl, npo/],a noBV^eM no je^ny 6e.iery n./iaJBa30M. Ka^ 6n /i,a ce

HpopaMyHHMO —
a xo cmo pa/i,H^iH CBaKor Meceu,a, — no aeroBOM
pa^vHy na.iaan ^a je npo^axo nnme je^an nyx, a no mom ne h3-
jiaan. II 6am Mory ce ca^ r/i,e xokem aaK^exn HHJe mh r^aBv —
^a .laJKeM, —
4a caM npano 6e^e;KH0. Oko xora xh ce, 6orMe, mh
a/i,pnnMO Ba.iano. Oh mbhu „iionoBe !" JaonexBeMy: ..Bapa.mno! :

Jiyneaiy na/i, .lyneatHMa !" Y mslao mxo ne 6e h 3a BpaxoBe. Ja

^yxneM xe hsh^gm oa Bera. ... H Ka^ ce npopa^ynacMO 3aEH4,e
MH TiHxaBHx 20 4YKaxa ." ! . .
298 TJIXBX fflETvEPA

y TOM y%e y KasaHy je;i,aH po6HJain oa ohhx, KoJHMa je ckh-

HyTO na c^ymajy npn noAHnnJH r/i,e ro^; npe^ BpaxHMa,
rBoatt^e
BH/i,n ce Kpo3 cxaKvio na cpe/i,H, ctojh jKEH^ap. Po^njam yse y
HeKy Ayra^Ky «5^ainy nHBa na not^e. Cmotph ra nam ^yraj.iHJa,
na ce sarie^a y a Kao ^a ra nosnaje; sar^e^a ce joni 6ojbe, na
ra 30BHy :

!"
„Jec TH, Pa^aHe?
Po6njaui cia^ie, nor^e/i.a ra, na ySBHKHy: „Axa, "ByKO HyTO^ !

6ora TH —
0TKy4 th OB^e ?"
,^OHece H MBHC BBTap, Pa^ane. Bnni, ja c mojqm KanexaHOM
KBHT !"

.,Je CH ^aBHo H3 B^a/i,HMHpan,a ?*

^HpeKJy^ie casi noniao."
."
,Bepe TH, niTa ae je ofl, Moje Bece.ie 4en,e ? r,zi,e ah cy ca^ r* .
•

,Xaj^e TH, Mope nixa leKaui Ba3/i,aH !

?•' o6peu,Hy ce na a Kan-
4ap, OTBopHBfflH BpaTa, H Pa^aH o^e ne AO^eKaBUin hh oAroBopa.
„BHni, cnpoMax ," peiiH he 'ByKO r^e/i,ajytiH 3aH.nM: „To
! . .

je, Ilajo, onaj ce^aK niTO je Ha6aBHo KaneTany ony npBv r^aBy
nietepa."
„A
uiTO je na podnjn ?" ynnTa Ilajo 3a^yt)eH0.
hEIto je ? IIIto ra cnponaxa CHat)e 6eAa
. . . Bho je to !
—
lecTHT lOBeK, a^H ce HCKaKO san^exe y Ayr. 3aAyaiH ce je^noM
Kajnmapy —
hckom ys^iOBnty, na my .leno AOxaKa, h eTO 40 mxa
je Aocneo. Ko5e.i.ao ce, ja^an, Ko6eyi>ao n oxHMao na cae y 3a-
. . .

AYA' — Hajnpe uy Aao neuixo Ma^o, na ce Han.ie.io Koje nnxe-

xepeca, KOJe oho r^iaBHo, KOJe na npoMcny o6.inrau,QJe. HHKaA . . .

oxapacHXH. A xh Bet 3Ham, KaKO ce koa nac HHxepecoM ry^e AY^-

HHn,H. KaA ^OBeK BHAe y KaKO je 3.10 yrasno, oh noK.an3Hy n y
pa Ay. A KOM !ie ce onex mhahxh paA. KaA My APyrn CBe OAnece?
Ho^e H Aa ce onnja. y3enie roBopnxH, Aa je n nanetiy meHyo."
„E, jaAHHK! KaKO ne nai/e HeKor nomxenor ^lOBCKa, Aa ra
Hmqyna H3 xe 6eAe ?"
ana My CBe noA.iHJy boav. Kanexan ce 6euie
,Ha./ia3H0 je h xo,
Hemxo Ha hchhsmho, a 3ane./io My oko 3a aeroB BEHorpaA- y-
a
3./iOBHti onex 3nHyo aa ^HBaAy, na cse myuiKajy sajeAHO h cnpe- —
Majy My 3aMKe. Bam KaA My xxeAe 6hxh npoAaja, na^e cnpoMax
HCKor nomxenor HOBeKa obac Aa My Aa noBai^a. XxeAe ce .aeno hcko-
6e.3baxn. A.ih, ne Aesa Bpame, xo neKaKO npoKonKa Kanexan h y-
s^OBHti,na noxen,n xom ^loseKy. Kao 3a necpeLy PaAanoBy, Aecno
ce xaj HOBCK —
Kanexany 6pax oa yjaKa. HaBa^H Kanexan „He- :

Moj 6hxh, xaMO OH, ^yA 3ap ohom npona.iHi;H n 6eKpnJH Aa Aam? !

Ta OH je npe3aAyateH h kocom na r^aBH. Cbc te xn nponacxa!" . . .

 r^ABA niEHEPA 299

II .leno o^BpaiHine ^oeeKa xe My ne ^a^e. ... A KaKo ce cnpcMax

6eme o6pa;ioBao Hhcto Ha hobo oatHseo, ua mh ce xBa.in KaKo

!

te CKHHyTH 3.10 c Bpaxa ..."

„na ji,eA3i Kasyj, mio ^ona^e jpodnje."
^CiaHH no./iaKo— Kasafey th. Ka^ My BeL no^.inme BO/i,y
! . . .

KOA Tor TproBD;a, OH^a 3^3.aoBnt tck npnieffie h HaBa.aH 4a ce

yiiHHH npo/],aja. IIIto je onei xa npo/i,aja 6p3o HSBpuieHa, hhch
. . .

BH^eo Ja caM ce sa^y^HO, Ka^ ce to npe or-iacH, Ka^ .in npe

!

H3H^e y HOEHHaMa. TeK je/i,HO jyTpo 30Be mc KancTan, a ocMeJKvje

ce : „XaJ4e, "Byko, cnpeMD ce ^a h^cmo na je^ny npo/i,ajy !" Cnpe-
MHM ce ja n not/eMO. Ka^ 6hcmo Beh y KpHHt uyxeM uopeA —
BHHorpa,T,ri, OH be tck npyaiHTH npcTOM na PaAanoB BHHorpa^:
„KaKO TH ce ;i,ona^a, 'ByKO, onaj BHHorpa^ ?" ,^o6ap, Be.iHM —
ja, oo.iera pexKO r^e HMa." — ^IIIto .in to ca^ nHTa?" mhcihm
caM. Ka4, a mu npaRO OKpeiocMO Kyka Pa^anoBOJ. To .in je! Ca/j,
3HaM. Ty H Fs^ioBHli, Ty ce.i)au,H, hckh TproB^ntn ceocKH yKpy-
TH.in ce na xo/i,ajy iicnpeA Kyhe. CnpoMax Pa^an caB no3ej.eHno
Ofl, MyKe. }KeHa my n ;i,en,a Kao noTv^ieHH. Iloqe ce npo^aBaTH . . .

— MaxoM CBe Kynyje y3.ioBHti, ce.^aD,H h Ani],HTnpajy a ne yiHi^n-

THpajy: iKao n anjia MOBCKa. /I,o^e pe^ na Kyty. CTa/i,e nncKa
acena my y^apn y 3aneBKY. Oh cnposiax, Kao srpanoBaH y.ieTH
/i,en,e.

y KYby. Cbh ce 3ryie/i,acM0, niTa my 6h ca^i, ^ok HHuixa th 6or !

He ^a^e —
rpyny nyuiKa Kpo3 je^ny 6sijf\, a Moj ce y3iioBHii npe-
BpTe, 6am hh hofom ne MaMe ."
1 . .

„y6H ra!" 3a^iy^H ce Ilajo.

,y6H. /i,a 6orMe. /],oropia.io HOBeKy. Hnje to ma.aa ociaTH
ca CHTHOM ^euiOM —
noA Be^pHM HedoM, Kao npocjaK Ha^mnn ! . . .

ce Ty ra.iaMa, /i,OTpHame joui jlja^ H3 ce.ia. Oh cnpoMax can Hsnlje

."
H npe^a^e ce, tc ra o^Max OTnpaTnme y xanc. . .

„A niTa 6n ofl, npoAaje ?"

„npo/i,aja ce H3BpmH.ia. Gee My o^e 3a /i,yr h TpoumoBe, joui
ce HHJe Mor.10 hh HCH.iaTHTH. Ifcera na hchht, ua nocie cjjij,
. . .

cyji. ra ocy^n na podnjy, n eTO, CHpoMax, jom HHJe H3Apatao. Ka-

neian Tepa oneT CBOJe. BanorpaA je ao6ho. Ca^ Ba.Jbfl,a, naia oneT
HCKor Te My noMaaie, Aa Tpryje c r.iaBOM nietepa. Cnpo'iaA . . .

PaAaHOBa noTyn,ajy ce no naJMy a a^eHa My je HCKaKO y 6p30 ;

npecBHCAa oa TeuiKa jaAa. Eto, moj Ilajo, KaKO Moate hobck

. . .

Aa CTpaAa ! . . .

„Mo.inM —
«i>ajepYHT !" BHKny jeAan Kdnep ycnpeMajytH
CT0.ziHU,e no KaBann. 'ByKO n Ilajo oAome. OcTa.iH rocTH oAaBHo
ce Bet pa3nm.iH. lasAa ApeMa y jcahom Kpajy 3a ctoiom. CaMO
niKn^i-n jom jcAna .laMna. Ha no.zby 3BnatAn Beiap, n cntann npe-
IiaBan, sacnn^/ie y nposope. HerAe Aa^eKO ^lyje ce necMa nnja-
HHX .i>yAH.

JA. Ih. r^MIIIH-R

 CAHHTETCKA CJiyjiiBA
Ha doJHOMe no/by

ripeneTHpn ro/i,HHe HanHcao caM je^Hy KH.Ha;Hii,y, Koja je

luxaMnaHa o TpouiKy MHHHCTapcxBa Bojnor h Koja ce sose
^oi],HEJe
„BOJHO-^eKapcKa nncMa."^ Y xoj KUHHtHUH noKymao cam ^a npeivia
concTBeHOM ncKycTBy h3 *paHi],ecKO-HeMa^Kor paxa, h npewa oh-
^amiteM cxaifey BoJHO-canHxexcKe KitHmeBHOcxH pacnpaBHM OBa nn-
xaita :KaKO 6n Haj6o.i>e 6aA0 4a ce nofl, nac ype^n cannxexcKa
c.iyatSa 3a Epene paxa ; 3a koihkh ce paaennKa n 6o.iccHnKa
6poj
npesia i^e.iOKynHOM 6pojy Hame MopaMO cnpeMHXH; Ko.anKO
BOJCKe
HaM xpe6a Aenapa sa xaj 6poj 6oAecHHKa; xpe6a ^h ynoxpe6flxn
Hanie inKo^e, HaMacxHpe n ocxa.ie AP'^aBHe srpa^e sa paxne 60^-
Hni],e, EAE BaJba iio^HsaxH Be^HKe paxne 6oyiHHi],e no naBn^oncKOMe

CHCxeMy'; KaKO 6e BaJba^o K04 nac opraHHsnpaxH npHBaxny ^pa-

roBO^ny noMot paH.eBm],HMa, n kojh 6b JbyAH Mor.aH y xoMe nocay
KOA Hac 6Hxn oa naJBehe Kopncxn; y KO.aHKO 6n Ba^aiio y nac
;i,pyra»ie oprannsoBaxD AparoBO.zbny noMob, nero mxo je xo pa^eHO

y Apyrnx Hapo^a? Oceii pacnpaBe xhx nnxaaa, /i,ao caM y xoj

KH)H/Kni;H KpaxaK nper^e^ caHHxexcKe c^yai6e y paxHHM 6oahh-
naMa, a y ;i,o^axi^HMa ^oneo can y cpncKOM npeBo;i,y pacnpase h
i^iaHKe 0;], EcMapxa, HuMajepa, Ban Eypeua, XaMOHji,a, h Eemc-
Tu/i,a, paxHoj xnrHJeHH, ^CKapcKHM ^yjKHOCXHMa na 3aB0-
jnmxy 6oJHora no^a, HajqemiiHM 6oiecxHMa ko/^ Mo6H.aH30BaHe
BOJcKc n X. ^.
Me^y XDM 0/1, xora /i,o6a Ka^a je nixaMnana noMenyxa KH.n-
jKHi^a, 40 ,a,aHac, noHHKia je ^nxaBa :]ace6Ha KEbnaceBHocx oa caMHX

* MiiHUCTapcTBO Bojuo —
BoJHO-AeKapcica nHCJia Dr. B^iaAana Taop^eBwha, caA
ine*xiipypra oeorp. Bojae GojHHue. Ca jeAHOM AiiTorpa4>iicauoM TaS^OM h ccAaM
npH^aoaceuiix q;iaaaKa. y LeorpaAj y Apaf- mxaMnapHJH 1872, Cxpaaa 200.
 CAHHTETCKA C^lyffiBA 301

HCKycTaBa ni)H6paHHx y noc^e^fteM orpoMHOM paiy, xaKO orpoMHa

no CBOMe o6HMy ^a 6h je xeiQKo Morao caHHTexcKH o<i>Hii,Hp caBia-
4aTH, nopeA CBOJe oSuqne cayaiSe, a icaMO .in y Bpejie paia. To
je no CBOJ npn.inuH 6u.ia no6y;i,a H>. B. iiapHn,H iiemaHKOj Ab-
rycTH, Te je pacnnca^a se^HKy Harpa^y Aa ce nannme KH>Hra,
,y Kojoj 6h BOJHH ^eKap Morao Hatn caBexa y CBHMa nHxaanna
Koja ra ce xnqy, Koja 6h ra opnjeHxoBa.ia y nfiAOJ pHSHimn ao-
6HReHora ncKycxBa, y Kojoj 6h nauiao y KpaxKO cbhx ,Aecex sa-
noBe^H" paxHe xnpyprnje, y Kojoj 6n ce Hapoynio roBopn^o o
OHOMe mxo je cymxacxBeHO, riiaBHO, uixo ce onpo6ayio Kao Haj6oyie
a.in jia. ce onex He nary^H ca cbhm ns Bn^a oho mxo je Maae

Ao6po, a^' y paxy ^lecxo je^HHO MoryKe. Y KpaxKo xa Kg.nra, na-

Mei&eHa sa j^eu BOJHora .leKapa, xpe6a ^a fiy^e hsboa H3 hqaq
aeroBe KBHasHHi^e."
Harpa/i,y je ao6uo /],p. Aan/^cdepzcp, ca cbojhm cnncoM „PyqHa
KitHra paxHe xnpypiiiKe xexHHKe" Koja je ose ro^Hiie luxaainaHa/
n KOJH roA KO.aera ysMe y pyKy xy KitHry yaepniie ce a^ ce kom-
neHAH03HEJe a jacnnje nnje Mooa caB.iaAaxn orpoMHa rpat)a Boj-
HO-caHHxexcKe KftnateBHOCxn.
y ca^aiatbUM oKOAuocTUMa CMaxpao caM sa ay^hocx nacnpaM
MOJHx APyroBa n Hacnpaai eBenxya^RHx cpncKHx pafteiiHKa Aa uito
CKopnje npepaAHM n AonyenM OHaj a^o Moje noMenyxe KH.H'.KHu,e,
KoJH rOBopH caimxexcKoj c.'iyjK6H Ha ooJHOMe no^y^ upejia Apa-
roi],eHOM CHHcy 4P- ./laHAc6eprepa jep xo je y obom xpenyxKy naj-
BaatHHJe.

Pane, Koje paxHO opyatje saAaje, .leie ce no ohhm hcxhm Ha-

Kojux ce xnpypr a y u;nBn.iH0J npaKcn npnApssaea, caMO
^le.iHJia,

OAHomaJH y KOJnMa Jhy^E AonaAajy xhx pana xaKO cy oco6hxh, h xh

OAHOUiaju xaKO jaKO yxniy Ha BHAaa-e noaieHyxHX pana, Aa je
BpAO noxpe6HO ynosnaxn ce c xhm OAHomaJHMa.*
Ilpe CBera je 6poj paaennKa kojh roxoBO y jeAan Max nnixe
AeKapcKe noMokn, n xo y cpeA 6oJHora Mexeata, Beona orpoMan.
' Handbuch der kriegschirurgiscben Technik vou Dr. Joseph Landsberger,
pract. Arzt. Mit 2 Tafel-Abbilduugen. »Wissen ist Macht." Vom Central-Co-
mite der deutsclieu Vereine zur PHege ini Felde verwundeter uud erkraiikter
Krieger im Nameu Ihrer Majestat der deutschen Kaiserin und Konigin von
Preossen mit dem Freise geJcront. Tilbiugen 1875. Verlag der H. Laupp'schen
Buchhandlung. VIII. S. 232. —
2 I. c. cxpana 10.3—131.

^ caMHM paHaMa oa opyatja biiah oniiiHpmije y.

„BnjpoTOBa onuixa xiipypuiKa iiaTCioinja u xepanuja, cpncKH oa Ap- B^a-
Aana 'Eopt/eoiiha, caHHTer. majopa h iipo*ecopa apxH^t. inKOAe. CsecKa npsa. Y
BeorpaAy y AP^asaoj inxaMnapHJii 1875. cxpana 280 ao 294.
302 CAHIITETCKA C.iyJEBA

3a THM HBMa cpecTaBa sa npeHoc paiteHHKa ko^hko 6h Tpe6a.io,

Ma KaKO ce BojcKa h c Tniie cnpeiiHAa. Hajaa^ je .leKap upHHyt^en
;^a onepHpa h a^ ^ibmh y AOKa.inTeTHMa Kojn 6e3 Heso^e He 6n
HHKa/!, 6eau H3a6paHH 3a 6oAHnu;e.
C Tora .leKapy, kojh not^e c krebom bojckom y pax, HHJe caMO
TO /i,yacH0CT /i,a ab^u paaennKe, Hero My ce sa^a HenpeKn/i,Ho 6o-
pHTH c HOMenyTHM o^HOfflaJHMa KaKO 6h CBOJHM 6o^ecHHu,HMa npn-
6aBH0 uiTO y/i,ecHiije yc^OBe 3a BH^^aite anxoBor 3/i,paB^a.
Ako HKa^a Tpe6a ^leKapy eneprnje, o/i,Ba3KHOCTH, OKpeTHOCTH
H SHaaa, to je 3a D,e^o y BpeMe paTa.
^HM ce OTHO^He 6HTKa, Ba^ta ^a icKapn o;i,Max na^y MecTO
r^e he paH>eHHU,HMa yqHHHTn npBy noMoti, mccto komb fee ce yuy-
iiHBaTH CBH HocHon,n c pafteHHi^HMa. Th HocnoH,n Tpe6a ^a ca-
CTaB^ajy sacedne .,canuTeTCKe ncTe" Koje cy opraHHSOBane h o6y-
tiene no boj'hh^kh, Koje ce y speMe Miipa Beat6ajy KaKo sa^a Kora
paaeHHEa no^nhn, KaKO noiioaiHTH n KaKO hochth, Koje Ba^ta
nsSHpaxn Mei)y naj^ecTHTHJHM h HajnpOMyfeypHHJHM BOJHHi],HMa AO-
TH^iHHX Tpyna, h KOJe najsa^ Ba^i.a 6oibe n^aiiaTH nero BOJHHKe
Ma Kora APyror po;i,a BOJcKe. Te ce ^ctc noA ynpaBOM cbojhx
<;Tapen[nHa pa3acny aa speMe 6HTKe y naTpoiHiiie, KOJe HMajy ca
co6oM HOCH^a, HaJHyaKHHJH npnSop 3a 3aBoje h 3a noTKpenJbn-
Baite Ma^aKca^Bx h o6aMp^Hx paK.eHHKa, h tc naTpo^Hn,e Tpajae
paaeHflKe, tc hx o^hocc h^h co6om ^o saBOJHUiTa, h.ih hx naTO-
Bapajy na canHTCTCKa KO^a uito o^Max H3a 6oJHe iHHHJe ^icKajy
4a HX 0ABe3y 40 y^a^eHHJer saBOJniuTa, na ce o^Max Bpafeajy a^
HOKyne ocTa.ae paBCHHKe. CaHHTCTCKH qeTHfln,H HiiH HOCHon,H pa-
ftCHEKa CTapajy ce 4a npn no^araay paaeHHKa na HOCH^a, yno-
Tpe6e CBe hito ko/i, aera oa CTBapa Hat)y. TaKO te h. np. koa
Ti0AH3aH>a KaKBor paaenHKa, komc je spno pasMpcKaio 6yTHy koct,
yBHTH n,eyiy paaeHHKOBy Hory y paaenHKOB mn&e^ (orpxa^) kojh
iie TaKo c^oatHTH KaKo je Hajy^ecnnje, na te OH^a H,e.ay nory npn-

BesaTH 3a paaennKOBy nyuiKy h to MapaMOM, aeroBHM TKanniiaMa,

HITO Bet Ha^y na acMy, a occm Tora Mory My joni h TeietaK uoa-
MCTyTH noA r^aey h t. 4. Ha CBaKa Hocn^a Tpe6a 4a ao-^^^h 6ap
HO qcTHpn H0CH0H;a, jep aKo cy caMO ABOJHua cyBHUio te 6p30 Ma-
AaKcaTH. HapaBHO a^ te upenoc 6nTH MHoro 6piKH h ^aKiun aKO
HMajy npH bojcuh h uocH^a na tohkobc h aKo je 3eM.7bHHiTe TaKBo
Aa ce Ta Mory Aa ynoTpe6e.'
'OirmHpHHJe cayaioH paaeHHiKux iiociiyiania bhah: Miihhct. Bojno. Boahu-
uapcKa cAyoic6a, uo npajcKOJ h fflBajri,apcKoj HuaiTpyKun.JH sa oo^HH^iapcKe 'leie
y cpncKoj Bojcan caciaBao AP- B^iaA- 'BopljeBHh, boJhii jeKap I. k;i. npo*ecop
apni^t. uiKO^ie. Ca 85 4pnope3a y xeKCTy 11 t. a. V BeorpaAy y Apst. inraMna-
j)iijn 1874. Cip. 179 Ao 20JJ.
 CAHUTETCKA C^ySKBA 303

OcHM HOcn.iai];aTpe6a 3a sasojuiuTe jom ^enapa h .leKapcKHx

noMoiiHHKa, HyAn.aai],a h u,eo bos KO^a Kojn ^ohoch 6aH;i,a}Ke, hh-

CTpyjieHTe, ^eKoee, noHyyi,e. BO,T,y sa nHte, onepai],noiicKe CTO^iOBe Ha

saBOJHniTC, H Ha KOiie he ce paftenniiH ca saBOJninTa, nocie npee
nojioliH oxnpaBHTH 40 Haj6.iHase 6oJHni^e. I],eo Taj nepcona.i,
saje^HO ca HocHou,HMa paBenuiiKHM, cacTaB.i.a y HOBnje Bpei\ie TaKO
SBana cauiiTeTCKa o/i,eJbe'na n.in canuTeTCKe nopoee. Ha ^e^y CBaKor
caHHTeiCKora Kopa CTOJn no je^an r.iaBHH .leKap (caHHTexcKH o*h-
BiHp). Ako My 6poj .leKapa nocTane upn uoMy Bp^o Ma^en 3a
orpoMHy jiacy paiBennKa oh Moaie o.a. najSiiHaie Tpyne peKBnpo-
caTH one .lenape, Kojn ca H>HMa Mapmnpajy.
Ako ce ^an npe casna ^a te 6HTfl 6HTKa, OpnraAHU ^CKap
T^oroBopH ce ca o<i'HU,npoM, kojh KOManAyje, Mecxy zfl,e fie ce oxeo-
puTu saoojumre. Ako ce 6HTKa noine HSHena^a, OH/i,a Ba^a nsa-
^paiH oho MecTO Koje ce na 6p3y pyKy nai^e /i,a je najy^ecHnje.
Ilpe cBera Tpe6a naaHxn na to, ^a saBOJDmTa ne 6yji,\ Ha csieTan
TpynaMa y bhxobhm KpeTaBHMa, jep npe^ othm npn3peH>eM ycTyna
3a BpeMe doTKe cbc ocxaAO. Haj6oyi.e je cjiccthth saBOJHUiTe y npBHM
TtytaMa, mynaiaa, h^h K0yie6aMa Koje cy HajS^naie 6ojHora no^a,
H^n aKo CByA y naoKOiio nema HHKaKBe 3rpaAe, .leKapn pasannay
CBOje iia/i,ope y cpe^ no^^a, noA se/ipHM He6oM caMo r.ie^ajy Aa Je
iiecTO CK.ioaeHo ko.idko jioace 6hth oa HenpnjaTe^CKHx 3pHa.
HapaBHO ^a je naj^aKme y Toaie o63Hpy ciipeMHTn ce Ka^i, ce
KaKBa onca^a n.iH jypnm cnpeMa. TaKO cy h. np. ^paroBO^HH no-
Mara^H paH>eHnu,HMa y iHjieaBnniKO xo-imxaJHCKOM paxy, npn jypnmy
Ha AHne.iCKe onKone, 6h^ih no^nr.iH je^ny npocxpany /i,am^apy
6jiH3y Apyroj napa.ieiin, Koja je ca cxpane HenpHJaxeTta 6H^a no-
CTaB./LeHa raana^KHM KOTapHu,aMa h <i>amHHaMa TaEO noys^ano 4a
joj HHKaKBa 6oM6a HHJe Mor^a Hay^HXH, h y xoj je /^aumapH 6eao
3aB0JHiDxe Ha Koiie cy ^paroBO^nn noMarann iieKapn h hochoii,h
pasBQ.in CBOJy 6.iarocj.OBeHy pa^ay.
yleKap KOJH ypeiiyje saBOJamxe Tpe6a uope^ ckjohhxocth npe
CBera ^a ce cxapa 3a eo^y, ^a 6.in3y saBojnmxa nna H3Bop h^h
Ma KaKBa Bo^a 3a nnhe h 3a 3aBoje. Ho KaKo ^lecTO nnje Moryiie
Aa TiOBeK 6.in3y 6oJHor no.i.a na^e xaKO Mecxo, to je noxpe6HO ^a
ce Ha CBaKHM KOAHMa 3a 6oyiecHnKe h 3a npH6op naMecin na 3roA-
HOMe Mecxy no je^no 6ype c bo^om, jep hh je^an neAocxaxaK ne
oceta ce 3a speMe 6HXKe xaKO acHBO Kao Ka^ neMa boao.
IIIto ce TH^ie caMora Aenapcnoz pa^a na saeojumry, to My
je Mfxa: 4a cujieMu patheuune sa upeuoc y 6oAHuv,e, Aa hm 3a-
BHJe pane TaKO, KaKO hx ipancnopT ne 6h Morao nos^eADTH. Ha
304 CAHIITETCKA CJiyjKBA

saBOJHuiTy ce He Bpme HUKaKBe APyre onepai],HJe Ban one, 6e3 ko-

JHx paiteHBi^H He 6e upeKUBein TpancnopT.
^Ihm je MecTO sa saBojnuiTe o/i,pe^eHo, hhm cy nocHoi;n pa-
sac^auH ,T,a xpa^Ke paaeHHEe o^Max ce pacTOBapyjy peKBHsnTHa
KO./ia,Ba^e ce HHCipyMeHTH n npH6opH 3a saBoje, pacK^anajy ce
H HajieuiTajy cto-iobh h Kj.yne uito cy y KO^HMa CK^on^Lene cmc-
niTene 6n.ie.
„3aB0JHuiTe^ Tpe6a 4a j(e 6.^H3y 6opaD,a, a^n onex ^obojbho
Aa^eKo (2 AO 3000 Kopa^iaja) ^a mv 6op6a ne CMexa h ^a ra He
ysHeMHpyje.
Ebo Koje HHCTpyMeHTe h .leKOBe Tpe6a cnpeiiHTH h pacnope-
7i,HTH ^HM ce sano^ne 6HTKa ^emjbMmne (TH^THKa), cxapor n.iaTHa,
:

naMyKa, Koivmpeca, noBeaaKa ofl, opraiiTHHa npasHHx h nynnx rnnca,

•SwiaHe^cKHx HOBesaKa, Mnxe^a, iipeata 3a r^aBy, TpoyraoHHX iia-
paiia 04 naMy^Hor nyiaxHa, ryTanepnacxe xapxHJe, neiuxo 'i>.iacxepa,
„naHxa^OHa" Hcn^exennx 0,1, Mexa^ne aiHU,e, y^^ara OA Mexa.iHHX
y/i,^ara ofl, Ka6acxe apxHJe („naHeH/i,eKAa"), Hpnraxopa, Se-
M£Hii,a,

rena 3a npaae, 3a rnoj h 3a no^Mexaae nofl, xeniKe paaeHHKe h

6oAecHHKe, He^axoHOBHx icaxexapa, npaBaH,OBHx 6pH3rayiHi];a 3a
noxKOjK.Ha y6pH3raBaH>a, BapAe.ic6eH0BHX no^ynHpana 3a Kap^HU,y
(kojh cy HeonxoAHO nyajHH Ka^ ce npaan rnncHH 3aB0J 6yxa), AV~
ata^a 3a uiHBate Hr.ie, y/i,eHyxHx ura./ia, Kaxryxa, cvHhepa, h^cbh
3a ^peHdJK, jaKnx caBUJennx MaKa3a, HHCxpyMenaxa 3a aMnyxai],HJy,
3a .inraxypy h xpaxeoiOMHJy, ^incxor y^a, onHJyMCKHx npaniKOBa,
Mop4>HJyMCKor pacxBopa, x^opo^PopMa, exepa, aiiOHnjaKa, no^xjiop-
Hora pacxBopa rBoat^, h BHHa.
Ca^a ce noj\,eAe yiore. .leKapn ce no^e^ie y xpn rpyne: 1.
Oj\,ejbeB>e 3a copxHpaae h 3a 4HJarH03y. 2. O^e^i-eBe 3a onepaE,HJe.

3a rpatieae 3aBoja. Hckoahko ce 04a6paHHJHx 6oahh-

3. ()fl,ejbeTbe

Hapa ca AparoB0.3bHnM Hy4non,HMa (aKO hx Cyag) cacxase: 4. O^e^eae

3a nOHy/i,e (onn Kpene paiteHnKe bhhom, bo/I,om. h^h hm rpa/i,e
aHecxe3H'iKa y6pH3raBaH)a).
CaA Ba^a nanyHHTH Hpnraxope n .lerene, na OH^a oxnacaxa
ca6^e H cKHHyxH npcTCBbe.
CxHJKy npBE paH.ei],Hun. IIpBO nx Ba^a copxnpaxH. BoJHHi],HMa
KoJH caMH ^o^y (kojh ce ^SiKAe He Mopajy hochxh) Ba^a camnxH
o^Max pane na ^nny napo^inxo KeLte.Lacxe aKO je komc noBpeijena ;

pyKa Bajba HcnHXHBaxn ^a uesia na Roj a6HopMHHX Kpexaaa, Ako

ce xo Henpapo^Ho Kpexaae ne nal^e, a Me^y xhm ce nyyic hchoa

'
OAaBAe iia ao aanpiuexKa naBOAunx 3HaK0Ba y.^exo je us ^aHAcSeprepo-
Bor cuHca.
 CAHIITETCKA C^FffiBA 305

noBpe^eiiora Jiecxa jacHo oceta, Tora paaeHHKa He Tpe6a he cB^a-

^HTH, Hero ra Ba^a o^siax noc^iaTH A^Jbe Hasa^ (nsa ^HHHJe npBor
saBOJHfflTa). y npoTHBHOM c^ynajy, a laKO hcto h ko^ CBnjy paae-
HHKa Koje 40Hecy na HOCU.iHMa, Baita o^Max jaKHM n kpebhm
MaKasajia pacnopHTH xa^tHHe (^a 6h 6p/Ke nm.io ay^ mBa) na
HCHHTaTH nas.LDBO noBpe^y. Ilpn Toiie Ba^La napo^iHTO nasHTH na
py6EHe n CBa Apyra napneia o/i,e^a Koja cy ncno/i, Kanyxa h nan-
xa.ioHa, jep aKo ce Hje^no Hai)e 4a HHJe npo6yuieHo H^n je MOJK^a
caMO nocvBpaiieHo Kao npci o^ pyKaBHHe, oH^a Tpe6a SHaiH ;^a
je nyniiaHO spno Hcna^o, na ra He Tpe6a xpaatHTH. Hcto xaKo aKO
HMa y^a3eHi],a a^H HeMa ns.iasHe pyne TaHexoBe, Bav?&a naac^HBO
nper.ie/i,axH xsLjbane paH.eHHKOBe, na OH^a Ba.ia Kasaxn paBenn-
Ky ^,a HciMecTu pancuu y^ TCJia ouano, nano My ce ^ecuo y ouoMe
Tpeuyrny na/i, je paHeu, n npncxynajyhn ncnnxDBaay pane Moate
ce ona aKo je nyatno IIoxobhm HOJKeM pamnpnxH y ys^yainoM npaBD;y
noBpe^enora y^a. Hpn HcnHXHBaay ne xpe6a 3a6opaBHXH 4a je
no smm.Beay roxoBO CBHJy xnpypra, coucTeeuu upcT najOoJba
coH^a. To napouHTO, BaJKH 3a Ma^H npcx. kojh c xora ne cms
HHKaA naiaxn /i,yra»iaK noKax. Ako hobck nani^e npn xom hchhxh-
Baay na nym^ano 3pH0, Koje ca cbhm nonpuiHo .leain na cxpana
,

xe^a, na Komxano HBepje Koje ce ca cbhm 07i,Ba^H^o, on^a Ba^a

nope^ Ma^or npcxa yBytn xBaxa.anu,y na cna xa , cxpana xe^a"
noBa.^nxn, ctAu cqmo aKO hx je ^aKO ^oxBaxHxn. Ba^a onnnaxn
je .iH KOCT jaKO pasjipcKana ,
jecy .in kpbhh cy/i,OBH noBpeijenn
(ncnoA noBpe;i,e Tpe6a ny^c 4a ce /i,o6po oceta), na^a ce 06a-
3pexn na no.ioacaj, 6ojy n noKpex.inBOcx noBpei^enora y/i,a , Ba^a
sar^e^axH KaKBa xe^nocx n;ypH h3 pane, n aKO je KaKas szAaeau
noBpe^en na^ba ce o^Max yBepHxn jecy ^n kocxh paaene n je ^h
ynyxpamaa nyxaaa kojom je spno npouiiio, neona nejinKa. „He
xpe6a /i,a sac 04 caBecnor ncnnxHBaBa ys^pacn nn jayK paaennKOB
HH EberoBa a:y/i,aa 7i,a My ce pana mxo CKopnje npeBHJe, nn rp^nn
nocao KOJH xote ;i,a Bac CM^aBH" Be^n $nniep. CaMO on^axpe^a^o
6h o/i,ycxaxn o/i, HcnHXDBaBa aKo npocxpe.iHH KaHa.i npoxnqe y
OHOM npaBn,y b Mecxy r^e ^leatn KaKas eeJiuKu Kpeuu cy/i,, h/ib
aKO je spno npojypn^ao Kpo3 KaKaB sr^aBaK ca eepoeaTuo Ma^iHM
noBpe^aMa.
y XHM c^y^iajeBHMa na^a o^Max, y npBOM paninpHXH pany
n no/"i,Be3axH xaj BeJinKH kpbhh cy^, a y ^pyroM o^Max noKymaxn
KOHsepBainBHO .le^eae HMoSn^ncaaeM y^a.
Ako ce nynnana 3pna Mory nannnaxn noA caMOM KoatOM
(Ba^a nasnxn ^a qoBCK KaKsy Komxany ncnyn^ienocx ne ysMe ^a
je xane), o^nax xpe6a ^obo^lho pacetn KOJKy na on^a e^cBaxo-
Otaijehha III 20
306 CAUnTETCKA CyiyjGBA

pHJyMOM EAR APiuKOM 0^ CKaAueiia (Koja je y TaKBM c^yiajeBHMa

6oJba 0^ TaHeTHHx K^einTa) Kao KaKBOM noyiyroii H3BaAnTH nym-
qaHo spHo. Ako je BepoBaTHO ^a te y HeKOM c^y^ajy /j,oiJ,HHJe
HacTynflTH ^Hnxeae Kpsn, b^ih r^e h cainnM KanafteM o;i,HAa3H
saManiHa Ko^iHMHHa Kpsn Ty Tpe6a paHy TaMnoHoBaTH na OH^a
,

yierHyTH ii,eo y^ ct^aneACKOM noBecKOM 04 npcTHJy na rope, n

ynyiUTH ^a ce HaMecxn y co^n^aH sasoj.
Kofl, c^OM^eHHX AyOathCKux KOCTHJy, Ba.ta HSBytE caaio no-
BpuiHO HBepje H yK.ioHBTH caMO OHa crpaua Te^a KOJa ce BH^e,
y ocTaAOM MaxHyTH ce cBaKor /i,a-i>er ncuHTHBaaa, na npesHTH pany
noKBamcHOM iiem^aHHi],OM h yxBp^HTH 3aB0j >jpea£OM 3a luaBy.
PaBeHHKe KOJHJia je spno npojypH.io Kpo3 zpKAatb uau /i,yuiHUK,
HJLH KoJHMa ce Tane 3ar.aaBH^o 6iLn3y thx oprana, sa^a o^Max
ynyxHTH onepaxopcKOJ rpynn, 4a My Ha^nne xpaxeoxoMEJy (Haj6o./be
/i,OH>y, jepje naj^aKUia h najnoys^aHHJa). AKoje necxaAO ^ymnn^-

KHx Kana^ia Ba./ba saBytiH napne eAacxH'iHora Kaxeipa na ra 3a-

niHxn 3a xpaxey. Ako Hacxynn onacHOCx y Kojoj paaennK xote ^a
ce yrymn 04 concxBcne kpbh, Ba^a o^Max saBytn eAaciniaH Ka-
xexap na na a chaho HcncaBaxn xy KpB.
KoA npo^opHHx ycxpe^a y z])y/i,uMa xpeda Mop'i>HJyMOM yxa-
jIOJKHth ^Hcnnojy, n caaio auto je ^ncaae eeoMa Mynuo a paftennK
cnaaiHora cacxasa ca 3anypeHBM ^hupm b cnajKHEM ny^coM, Ba^a
My nycxBXE KpB b3 pyKe.
KoA pacnopeHBx b pas^epaHBx Tpoymuux pana, Ba^a peno-
HOBaxE Bcna^a upcBa a^B Ten uoiuto ce ^oOpo ouucre b nomxo ,

ce Ma^e pane caimx iJ,peBa caniBjy AeM6epT06UM meoM, kojb ce

OBaKO npaBB: Ba^^a nopaBHBXB paiiBHe BBBi],e, „y6ocxB Br^y MaAO
no^a^e 04 nocyepafleHe BBHB,e Kpo3 cepo3y na je b36octb no- ,

pe/i, Ha^yBene c^y30K03Ke nano^e aa /],pyroj BBaij,a nanpoiBB

;

xpe6a Hajnpe nope^ c^y30K0JKe \6ocxb a noc^e Kpo3 iiycKyiiapHy

B cepo3Hy Koaty bsSocxb. Ha laj na^iBH c./iy30K0JKa ce ytyniKa
ynyxpa a bibh (y pacxcjaay 3— 4 ./iBHBJe) ce npocxo CBeaty cnoJLa."
Hab 4pyrBM peiBMa paHHHe BBBii,e na u,peBexy no^BBJy ce ynyxpa
:

na ce nr^a npoB^a^B Kpo3 xaKo caBBJene <i>aAxe 4a ce nocie 40-

^apyjy ceposa ca cepoaoM Ka^ ce Konau, cxerne. KoHB,e Moate ^lOBeK
ocxaBBXB ^a BBce Ha no^y uau oxcetB KpaxKo aa^ 'iBopoM na oc-
xaBBxa ^a rnojeaeM acna^ay nixo xo o6aqHO daea ynyxpa, y ^y-
Men i;peBexa (ro3ep). oa OBaj aiaB Haj6o^i.e je ysexa KaxryxcKBx
Koaai^a KOJa ce pe3op6Bffly. Ako je eeKe aapue a,peBexa aoBpe^eno
ue Tpe6a x^euoHoeciTu mmaKo, Hero npocxo npeaaxa y^cM, (aocxa-
paxB ce ^a noBa aap'iexa ae acna^ajy Kpo3 pany), Ilomxo cy upeaa
peaonoBana — npn xoMe Ba^a oho napye Koje je uocAc^ne acaa^o
 CAHIITETCKA C/IYKBA 307

uouajnpe ytyniKaTH — Ba^a caiUHTH Tpdyrany pany (a^n caMo KOJKy

H MniuHhe), ca ibopobhthji jlubom, h ociaBHXH npH 4Hy je^ny o;>,y-
inKy a sa tum Ba^i.a aaMecxniH KOMnpecHBHE saBOJ „Aa 6n ce CMa-
ifcH^a HaBa^a 4po6a k paH>eHOMe MecTV" (IlHporo*) ^a He On ii,peBa
na HOBO Hcnajia h ^a He 6h /i,0AHnje qoeeK OKH^aBHO, Ma- —
paMuuy, aKoje ncna^ia, ne Tpe6a HDKa/i, o^cetiH, (jep ^aKo Hacxane
4>.ae6Hxnc y aeuHM BenaMa) a n penoHOBaae aeno npe^yseLe ce
caMO aKO cy Majia acHa napnexa Hcna^a h aKO cy ca cbhm ^iHcxa,
npesi^a n ona 6p3o Ha6peKHy na aapaciy. C xora je Haj6o^e:
upouciAe MapaMuue ne fl,uiiaTu ue peuoHoeaTu ue mhutu, caaio
, ,

HeKa ce noKpnjy KaKBOM aejxaaaBOM Kpnnii,0M; Ka^ Hacxane sapam-

iiHBafte one te ce casie no ce6u pexpaxosaxH (Bn^pox). Ila yaK
n MapaMHue y KOJHMa je Hacxa^a rpyAeow, ipe6a ocxaBnxn Ha MHpy
H caMO Hx ou^a Ba^a o^cetn aKO cy Bet noiipneje na CMp^e
(DBporo'i)). Ha cBaKH HaiHH xpe6a npn CBaKOJ npo^opHoj xp6ymH0J
jpaHH ^axfl paaeHHKy o^nax nyny ^oay onajyaia (0,15).
Ako je HeKO paaen y MOKpafiuy 6cmuKy uau nee, xpe6a My
o/i,Max saBytiH He^aaxoHOB u^h ^pyrn KanaB /i,e6eo Kaxexap kojh ,

ce nocjie «i>.iacxepoM npflcea:e sa yA«

K04
Oa CBHJy vcxpeAHUx noBpe/a Hajspe^anje pacyl^eite xpe6a
ycTpeAHux ^paKTypa. Koahko je roA .laKO KOHsepBHcaxn ko^ no-
Bpe^a MaEbHX sr^aBaKa, na 6am Ka^ cy "ta^aHrn pasMpcKaun, Ka/i,
cy KocxH y pyHJy n ^opygy Ho?KJy n ^OHO/Kjy paa^o.MibeHe
,
—
KOjinKo je ro4 ^laKo HanenHXH 3a ajjnyxan,HJy CBaKH ycxpe^i 3r.aaBKa
y KojeM ce na^e 4a cy r^iaBHe kocxh y bcimko paSMpcKane, y xo-
JHKo je xeate o^yiyqnxH mxa 7i,a ce pa^n Ka^i, je c^OM^eno y KOMal)e
cpeATie uapne i^eBaHHue. Haj6o^n a y je/i,HO uajxeatn npniiep 7i,aje
HaM dyxaa^a. Ilpn npecy/i,H nrpajy Baatay yj.ory OBe yHaeHnu,e:
y KOM o6uMy je pasMpcnaua u pas/^poojbcha ^OTuuua i.oct; kojiu-
KO cy aoepe^enu Menauu ^eAoeu; jecy a ocToJia ueuoepe^eua zAae-
Ha cradAa Kpeuux cy^oea u owutiaua uau ue. F^e cy mckuhu fl,e-
Aoeii juKo yujJouamTCHu, z^e cy zAcieuu npeuu cy^oeu u owiieuu
uoKu^uHit, Tpeoa o^Max ofl,cefiu /i^otuhhu yfl,. Y CBHMa ^pyrHM c^y-
lajeBHMa xpe6a noKymaxH 4a ce canyBa, na u ca^in oyx (n onaKO
Amputatio femoris noKasyje piiasy n^n^py Mopiajinxexa), oc^aaajytn
ce HapaBHo na 4o6po /l,o^Huje jieieae Koje je y xomc HaJBa/Knnje
H Koje je HajxeJKH 3a/i,axaK xnpyprnje.
KoA ycxpe^a y szAaene, Kojn Hecy ^OKasaHU u,ypeaeM chho-
BHJe (jep OHa i^ypn n Ka/i, je noBpe^ena caMO Koja c-iysHa Keca),
H KoJHx iiecxo HMa H aKO He iiypH cnnoBHJa, (jep ce h. up. cno-
^amaa pana sanxnia) obo je Moryhno :

a) npocTO je KancAa uoepc^cna, Haponnxo koa Betinx 3r.ia-

20*
308 CAHUTETCKA C^yaiBA

BRKa. CHHOBHJao6hiho He aypn, a nena hh SHaKosa ^a je Koja

KOCT nOBpeijeHa. C Tora ce ;i,HJarH03a Moaie caMO cajtetq no npaBi;y
ycTpe^a, Hoys^aHO 6h ce caiuo npcTOM Mor^o caSHaxH mxa je, SlAe
TO 6am OB^e HHJe c^o6o/i,ho.
Simo je upojypuJio k^os koct ajiu jy uuje pas^poOuAO.
6.)

B.) StJiaeucma ja6yKa o^^oMjbeua a^u 6e3 pasMpcKaeana.

r.) IIpcJioMu c ueepjeM. ^Hjarnosa ce rpa^n no npaBi];y ycTpe^-

Hora Kanaka, no npoMeaeHOM o6iHKy y^a h no onnn^HBOj Kpe-

nHTau,HJn.
4.) 'SdJiaenaue (fiucype, nyKOTnne y srAaBqannM Kpaje-
t j.

BHMa KOCTHJy, Koje cy y cpe^iteM nap^eiy paaene. To ce iiaxoM

^oi^HHJe 3a Bpeine KOHsepBaxHBHor Ae^ieiba nosna no ch^ihom rnoj-
HOM sana^eiLy arjiaBKa.
niTa te ce npe^ysexn koa noje^nnnx o^ obex o6yinKa to
saBHCH 04 Ta^HOCTH H BepoBaxHOCTH ^HJamosc H OA Tora, KOJH je
sr.aaBaK paaen. Y oumre CBaKH te HMaTH npaeo aKO y npBa Tpn
c^y^aja noKynia K0H3epBncaH>e, aKo y qeTBpTOM c^yiajy o^nax
pecen,Hpa a y hctom annyTHpa.
^Hjarnosa, ofl. Koje Kao uito pcKOCMO nf.JBnnie saBHcn, ^lecTO
je Bp.io TeniKa. IIlTpoBiajep n EcMapx 6exy nociaBH^n npaBHAO a^
npn pasMpcEaBaay ^njaonsa nvKOTHne sHKa^ ne ^onnpy y enn-
^Hse H o6paTHO cano Ea^ spno y^apn na pcKabnyny rpaHHU,y n3-
;

Met>y 060JHX, oH^a o6oje CTpa^a. ^pyrnM peiHMa :ko/{ uytunauux

ycTpeAci ucuo/i, xupypmnoz epaxa ua lieeanuuaMa, ueua uynoTuna
y caMu azAaean. Aah aKO je koct np^o Kpia, ko^ BpAO rep^ux
enH*H3a n /i,HJa<i>n3a natn teiio roioBO yBCK ^a je koct npcia 4,0
y caMH sr.iaBaK (€>umep). A Apyro, no niayeH6ypry ona pcKaBHi-
Ha rpaHHn;a 3auiTn}iyje 04 ojHcypa cajio y M.ia^o Ao6a, ao 17 ro-
AHHe, na on^a Kao ^a HeMa Bnnie Te cnare. Y ocTa^OM n no ca-
MOM Hsryie^y nBepja Moace ce no r^euiTO no3HaTH. Koa ADJa^i-Hsa
je nsepje /i,yry^acT0 n nin^aTO a ko/i, enn^nsa je touiKacTO, ne-
npasH^HO (Ilnporo*).
YcTpcAu y KOJicno saxTCsajy HajoA./iHqHHJy n iiajpannjy naJsay^
jep 6ani ce ko^ bhx mo/KC l^iOBeK ^a noKaje sa KaKBy npenar^zbe-
HocT. Baj-.a r.aeAaTu /!,a ce Aot^e ao AHJarnose nnnaaen, nnmneK-
u,njoM, naiK^HBHM noKpeTnaia, a^n 6e3 coHAnpaaa. Ako ycTp>ejiHu
Kanaji ne acoku yssuMCHuje neeo 2 cauTUM. ucuofl, zoAetbanuue
(Tn6nJHHe) pcKaeunue ueimc, on^a ce (no BymoBHM eKcnepnMen-
TaiiHHM BcnHTHBaBHMa) MOKe yscTH ^a KOAeucKu szAaean uo ceoj
uptiAuuu uuje uoepefjeu. Ako ce caMO mojkc c^yTHTH ^a je upocTO
sr^aBiana Kancia noBpe^ena (to je nepoBaTHnje Ka/i, 3pH0 y^apn
c npe/i,a nero Ka^ y^apn ca CTpaiie. Enporo*), H.aH aKo ce ne mojkb
 CAHHTETCKA C^yStBA 309

4a Aol/eHH fl,o KaKBe noys^ane ;i,HJarH03e, h^lh aKO npasaii, ycxpej.-

Hora Kanaka 6apeM HeraxHBHo ^OKaByje ^a, kocth He Mory Chtd
jaKO noBpei/ene y CBHMa thm c^y^ajeBiiMa Tpe6a Hajnaffli.i.HBnje
:

K0H3ep8ucaTu. HanpoTHB aKo je uoepe^a Kocrujy eepoeaxua^ Ba.i)a

pamnpHTH pany na ncnBTBBaTH npcxoM Hajno4po6HHJe. IIotbpah
^H ce ;i,a cy kocth noBpet/eHe, Ba^a o^Max aMnyxoBaiH, —
aKO ce
TO ne uoTepAu, Ba^a o^Max caniHTH pany na noKymaTH KOHsep-
BHcaae (Chsioh). Ako aurtu npe u3 Arteriae u Yenea popliteae eajba
o/^Mux aMuyToeaxu 6yT (claHrendeK).
r^eKOJH sr^aBiaHH ycTpe^n uaponuTO y paue u y JianaT Bp.io
€y 6p30 y^ecHH sa peceKi],0Jy. H>DMa saiba HaqHHDTH saBoj h no-
c^aTH Hx y HpBy paTHy 6o^HHi],y c OBaKBOM ii,eAy^OM: ,3aB0J c yMa-
raMa caiio 3a TpaHcnopT. IIpHMapHy peceKu,HJy", KaKo 6h y 60.1-
HHi],H o^aiax H3BpniH^H 0Hepau,HJy.

3aceqeHHM panaiia y 3r^aBii,nMa Tpe6a o^Jiax caBecHO raHBeH.e

cane pane, thhchu saBOJ, anco^yTHO HdHBaBe ca pa3^a6aB.i.eHUM
eKCTeH3opHMa (to Ke ce HOCTHtH no.ioatajeM paaenor yM)j ^ A^u,-
HHJe y 6oAHHn,H napaBHO sa^a hm eHeprn>iHo o6^araH>e c Ae^oM.
(nnporo4>).
cnpeMHTH 3a TpancnopT h iuto cKopHJe npn-
IIIto cKopnje
6aBHTH MHp y Haj6.iH;KHM paTUHM 6ojHni],aMa Tpe6a obhm paae-
HHU,nMa: noju umajy (ppciKType na AyOathu, pane y cpiuy, y zjiae-
HUM TCAecHUM ^yuAuMtt, Koju cy aMuyTupanu KOJuMa je naKea
,

JiuzuTypa zpa^eua, koju cy uajouacnuju Me^y ouuMa iuto ce KOHsep-

eciTueuo Aeue, (a to cy cbh siuaB^iaHH ycipe^H h CAOM^tene dyTBa^e),
jep nuMaje najuyDWHiija CKopa uomoK u cKopu Tpancuopx y 6oAHUuy.
^pyroM 04€jbeny — 3a ouepamije — ynytyjy ce cbh ohh pa-
aeHHi^H, KoJHMa cy Befcn y^oBH ca cbhm o^neceHH, a TaKO h ohh
KoJHMa cy MCKaHH ^e^OBH yatacHo nooxKH^aHH, KOJEMa cy CTa^^a
KpBHHx cy^oBa H acHBai],a ynponamxeHa (na MaKap 6h^o c^OM^e-
HHx KocTHJy MaKap He 6hao) ynytyjy ce 4a ce na BHMa o/iMax
H3Bpu]H aMnyTai;HJa („AMnyTai;HJa 3a HyaEAy") h.ih eKcapTHKyj.a-
n,Hja, a TaKO hcto h ohh, Koje ^OHecy no^ AHrHxajHOM KOMnpecn-
joM ynyhyjy ce Toj ccki^hjh na AnraTypy. *
npe Hero hito cy onepaTopn caBAa^a^H Taj nocao cthJih te
HM OHH paBeHHi],H Kojc je npBa rpyna no casecHOM ncnnTy o^pe-

* UoBpeie Ha mauH a cxona^iH peiKO te KaA 6hth laKce Aa 6n mx Bavtajo

ynyrnTH OAeAeay sa ouepamije jt'p h koa HajcipauiHHJHx paaopeaa Ba^a npa-
^eKaxH c ajinyrauHJoM, Ba.ta lUTeAuxa CBasy ^aaajy Koja ce He Mopa OAcefcti.
Oa CBHJy onepau,HJa aa cronadH Tpe6a jbahho Unpozocfijbeey BpmHxii ua aaBOJii-
nixy. Cae mxo HJia Aa ce oaepapa no Cajiiy, Illonapxy h Aiic*paHKy mojeb a*
"leKa paxay 6o-iHHu,y.
310 CAHHTETCEA CjyjKBA

AH.ia 3a aMnyxauHJy. HanpoiHB ceu noju cy o^pe^euu sa Kousep-

eaTueuo Aenetbe yuyKyjy ce xpeKem o^ejbny, Koju fie um zpa^uTU
saeoje 04 zuuca uAuy^Miza u koju fie ux cnpeMUTu saxpaHcnopT.
./leKapn Tor o^e^Ka Tpe6a ^a Ha 3/i.pa60M y^y paaesHKOBOM na-
npiajy naKiennM KaneHOM oho necTO na KOMe Tpe6a y 6oJiHun;u
;i,a ce Hce^ie npoaop Ha sap.ojy paaenor y^a. Ohh fee napo'^HTO
nasHTH KOA sasoja ycTpe^tenHx sr^asaKa h bhcokhx ycipejiHHX
npe^OMa 6yTH.aMe.
06e npBe ceKi],HJe Tpe6a ^a npn^ene hah npHBeaty paaenn-
HHMa no je^ny n,eAy^y na jiecxy Koje ce o^Max bh/i,h, h Ha komc
caM pafteHHK He'Moate ^a je noKBapn, h. np. na ro^eaayy.' Ha
Toj n;eAy^n xpeda ^oth^hh JieKap 4a HanHnie o^obkom: hmc pa-
H.eHHK0B0, KaKBy HMa paiiy, mia je HcnHTHBaaeii Hai^eno, je ^a
xuTHO nyowHo ^a ce joni je^an nyi HcnnTa, je avl x^ne ociaiio y
paHH, KaKBO je KomxaHO nsepje, ko^hko je n3ry6j&eHO kpbh, HMa
.iH onacHocxH ^a te onex /i,a jypne KpB —
y KpaxKo h jacHo 4a
Hannme ^HJarHOsy, npornoay h uixa je Ha saBOJnmxy patjeno.
Oa oxhx o^e^eita ^eKapcKHx na saBOJnnixy, HaJBaatHHJH, naj-
pa3Hopo/i,HHJH H HajxeatH nocao na^a na upeo^ c xora y acMy
xpe6a 4a 6y4y uajucnycnuju xupypsu. Taj o^ej&aK yKiaaa ca
CBHM 6e3Ha4eJK/i,He h MopH6yH;i,He na cxpany, oh Kpenn h onopaB^a
H3HeMorAe h OHecBecnyxe, oh npaBH Mop4>HJyMCKe HHJeKn,HJe koa
jaKHx 6oj.OBa n nenpeKH^Hor 6^yBaH.a, oh napa xa^nne, mhcxh h
HCHHxyje pane, nsBiia^H spna h ocxa^a cxpana xe^a nx h>hx, sa-
muBa ce^ene paBeHHKe (MOKpa KOMnpeca, Kay-
pane, npeBDJa ^aKe
HyK apxDJa, xpoyraona Mapaiaa, h^ih —
no Majopy —
sejxnmaBa
Kpna, nanyK, xpoyraona MapaMa)^ na nx o^iiax eKcne^npa ^aJte^
n — Hajsa^ oh nocraeJba ^ujaznose u nape^yje cee mro Tpe6a
AttJbe ^a ce pa^u. C xora xpe6a ^a cy y npBOM o^e^Ky HajyBeat-

6aHHJe H najncKycnnje cnare, a 3a Apyro o^e^eae (KOJe onepnpa)

n 3a xpelie (Koje npaBn 3aB0Je n yrnnniaBa) Mory noAHexn n ^pyrn^
H aKO ce H xy 3axxeBa mhoto yMemnocxH, o6a3pHBOcxH n ^ypaui-
HocxH. y Apyroj n xpetoj ceKn,HJH Moaje ce no^e^a pa;i,a n ^a^e
xepaxn onepaxopn CMeayjy je^an Apyror y x^opo-^opMncaay, acH-
;

cxHpaay h onepnpaay, KaKO ce ne 6h cyBnnie 6p30 yMopn^H, a

je^an 0,^ anx xpe6a a^l npniiH na ce saBOJ n CMenixaae onepn-
pannx o^wax no CBpmenoj onepan,HJH. Baxa^Hn,e aMnyxnpaHHX

' Tiix 03aAH ryMHpaHHx ijeAy^a

ipefia a a hmr CBaitH ^eKap cjoacennx y ijeuy
Aocia H Ha ^a je neJi noTniicaHO hmb ^eKapeBO, a aKojeMoryte h ^axyM.
CBaiioj
"^
BoAMne 3a paue, qeui^anHue h *jacTep Tpe6a HsSeraBaiH. Hera^aHBua c
ycHpeaoM KpB^y ocyran ce, ysopH h laKO aajena sa paey, ^a ce ue Moace ckh-
HyiH 6e3 ApajKeeba.
 CAHHTETCKA C.iyaiEA 311

Ba^a saBHTH rnncHOM KanciOM h no.ioaiHTH ysBHmeHo. TaKO hcto

H noc.ie .inraTvpa Baj&a e^io6eae30bsltu. Ao6po ^oth<ihh y^. Ila h
KOA Tpehe ceKn,HJe je^nn npase rnncne a APyi'H y^.iaaiHe (ca ^.am-
'iHDjaMa) 3aB0Je. Ko^ npBor OAe.i.Ka Tpe6a CBaKor uojcauhoz paaeHHKa
Ha TenaxHH h ca naJBetoM 6pHai.i.nB0intiy ncnnxaTH. Ilpsa eeKii,HJa
HHAHBH^ya.iHffle, Apyra h xpeta aiory ira.io h ineMaxflMHo pa^HTn.
Ilpn CBeM TOM n oBa noc.ie^aa OAe.i.eH.a HMajy Bp.io snaqajny h
Bp.io BaiKHV Cviyffi6y. CBany cBaKH saBoj Ba^a npn.ia-
onepaii,HJy,
roAHTH caeiinja^iEHM .iHtiHHM OAHOiuajuMa, ^aK^ie o MexannnKOM
nociy He Moate 6hth hh paaroBopa. —
npaeujia 3a one mro ouepupajy :>
1. XAopo(popMOM ce Ba.Ba CAyatnxn uixo ce Moate Aiaae, jep
ce MHoro BpeMena c H>HMe HS^aHrydH. MaAo 6oJia no^nelie bojhhk
KOJH H OHaKo .leatii y cxynopy (aKo je cxynop ca cbhm pasBnjen
ne CMC ce uunaKo onepitpaTii, Hero Ba.ta leKaxH ^ok ce paaenHK
CKcitHxaHiinjaMa noBpaxn k ce6H. Y xaKBHx paaeHHEa je ny^c iiaAH,
c^ia6, ncnpeKH^aH, MycKyjaxypa M.inxaBa, ycxa noAyoxBopena, o^h
yKoiene, .iHi],e H3r.ie/i,a .sa^iytjeno. Ilpn jiaanM cxenenniia paaenHK
HHJe ca CBflM oHecBecHyx. o^roBapa na nnxaaa caMo xeniKO, Apaa
4a je caMO JiaKo paaen h x. a- 3a eKcn;nxnpaH,e xpe6a ^aBaxH
BHHa Aa "HJe, aMOHHJaK ^a MHpnme, aKO ce HMa Ka^ h HHMe Ba^a
My ra.iBaunsoBaxn -tpennqKe acHBUie). Ako ce HCMa HyaiHH anapax
3a xA0pH4)0pMHcame, Ba^La HaKBacnxn je^ny KOMnpecy x^opo$opMOM
a Aa ce He 6h '5.iama CBaKH nac sanyinaBa.ia h oxeapa.ia xpeSa y
leny sapesaxn je^ny K^HHacxy saceKy. Ako AHcaae nocxane Myqno,
cxane pKain. o^Max nap^e Apsexa paaeHHKy Me^y 3y6e, a rpdany
je3HEa My h.ih npHXHcnyxn npcxoM na Hnate, h.ih i];eo je3HK H3ByiiH
Ha no.i>e, 6h.io xsaxa^iHitOM 6h.io niH.tacxoM kykhhom.
2. AuzarypHe KOHue He Tpe6a hh cyBnme cxesaxH hh Aa6aB0

ocxaBflxn.
3. KaA ce noqne Tecrepmcaue, onaj Kojn ap>kh y^ Tpe6a Aa

npnxHCKvje Ma.io na nnate. a Ka^ 6y,zi,e npn Kpajy Ba^a Aa ra no-

AH/Ke y BHC.
4. JIane u cpe^Jhe apTepu]e Tpe6a TopueupaTu (Bn.ipox,
Kynep, MaK KopMaK). Apxepnja ce HSOiiHrne, noBvie Ma^o nanpeA
na ce OHAa saBpne, a.iH mxo ce Bnnie saBpte to ce Bnme pyKOM
uouymra, n hh noraxo ne xpe6a HHCxpyMenax kojhm ce saBpte hhxh
apxepnjy k co6h noByhH (Ilnporo*.) Kynep $opcxep xopKBHpao je
H caMy Art. femor. a^bcx nyxa Eu^poT upeuopyuyje saepxatbe
;

apTepuja KOfl ceujy ciMuyTCiuuja 40 KOAena o^hocho 40 AaKTCi.

Top3nja caMO ohac neMa ycnexa, rAe ce OAMax HsnaA saBpnyxor
Mecxa OABaja KaKBa no6o4Ha rpana.
312 CAHIITETCKA C^VatBA

5. Ha saeojuiuTij Tpe6a CBaKy apiepajy, n3 Koje KpB fflnpnij;a

yxsaTHTH, no^BesaTH n to Haj6o^e KaTrvTCKHM KOHi],HMa, h o6a

Kpaja KpaxKo o;i,cetiH, aMnyTauHOHCKe pane ne uihth (y npBOJ paTHOj
6o^Hni],H MopajiH 6h je painnxH)/ nero Baxy osro n rnncHH saBoj
Ao npeKO Haj6.aH3Kera srjiaBKa. (EcMapx.)
6. Ha saBoJHinxy Tpe6a uixo Birae nociy^HXH ce EcMapxoBOM
Mexo^OM 3a onepHpas-e Kpan", jep xa
,6e3 Mexo^a ynixe^n no-
MOiiHHKa je^Hor (sa KOMnpecnjy).
Hjyaeujia 3a ofl,eJbe}he Koje upaeu saeoje :

J\,SL 6r ce Bpene mxe^a^o, n noyeji hh je^Ha o-paKxypa ^oanx

eKcxpejinxexa iie CMe ^a ce ^a^e nom^e 6e3 /i,o6pora rnncHor sa-
Boja, xo je 3a <i>paKxype ropi&HX y^OBa ^OBO^iHO A<a ce cnecxe y
Kannje ofl, Ka6acxe apxHJe h^h o^ Mexa^nnx Mpeaia, Koje ce no-
BecKajia yxBp^e 3a paMena Ako je xyMcpyc eucoKo pasMpcnau,
Ba^a ra yxsp^nxn o^yiacxoM y^^aroM, naMecxHBuiH IIIxpoMajepoB
jacxyK H MHxewiy, na OH^a CBe to noBecKOM npnBesaxH 3a xpyn,
aj.H He cyBHnie MBpcxo. TaKO hcxo Ba^a nocxynaxn Hcycxpe^HHM
$paKxypaMa paMencKoia azAaena u aoucltiiuc. Ilpn npe.iOM^eHHM
KJbyuHuuaMci 40B0.i)Ha je cana
^yj&aniKa 3a pyKy EocyBpatieHn
CKyx 0^ MVHAHpa Moaie CBy^a /i,a noc^yatH Kao MHxej.a (Ecjiapx),
caMO aKO HHje cyBHme KpaxaK. Pacnopene pyKaBe oa MyH^Hpa
Tpe6a CBar^a ynoTpeSnxn 3a <i>HKcaii,0Jy paaeHor y^a. TpeLa —
ceKii,HJa Tpe6a noxnyHo ^a B^a^a 3aB0JH0M xexHUKOM h Aa ca cbkm
MHpHo pa^H. ^yMexiiocx, Kojy Ba^a pa^HXH y cpe^ y36yi)eH>a h
Mcxeaia KaKBe 6HTKe, Kojy Ba^a pa^HTH y3a SBHJKAaae rpanaTa,
Tpe6a y npcTe 3HaTH, xpe6a ^a HaiM je iipein^a y KpB n iieco,"
Be^iH Ilopx. —
oa upeHamawe pameuuKa ca 3aB0JHiuxa ^o paxne 6o.iHime
Bo^e caHHxexcKa o^e.i'eH.a ca co6om ^obo^lho cannxexcKHx KO^a.
Ta Ko^a xpe6a ^a cy ^aKa, ho nnaK xaKO noys^ana ^a hx /i,Ba
K0H.a Mory Ha CBaKOM Tepeny o6pHyTH, n Tpe6a ^a cy na H>HMa
ce^Hraxa h nocxe.zbe xaKO v^emeHe na nepa, /i,a paH.eHHn,H ne oce-
tajy xpyn,KaH.e. —
(IIpo*. Ecaiapx XBa^H caHHxeTCKa Ko^ia mxo hx
rpa^H «i>a6pHKaHx Hajc y Bep^inny, 3a xhm aMepHKancKe ^boko-
.iHi],e Kao mxo hx je cacxaBHO Coolidge h na Hexnpn xoiKa no Ro-

senlranz-y^ H Ko^a ca A^a KOBa 3a 4 xemKo paaena co-i^axa Kao

mxo HX je KOHCxpyncao ^enepa-i RucJcer). F^e je paBan APVM o^
saBOJHmxa fl,o 6o^Hnii,e xy ce Mory n nocn^a na xo^iKOBe ynoxpe-
6hxh; paH)eHHn,HMa je Bp^o npajaxHO y aHMa .leataTn, a uocn^a
cy xaKo ^aKa h y^ecna ^a hx ce mojec ^HTaB Aanau, TaKHx nocn^a
HuBebaTH je^Ha 3a APjre, na he nx cse Bytn ^aKO je/i,aH je/i,nHH
KOH), H OH^a HcMM Tpe6a caMO y3a CBaKa HOCH^a no je^Hor 6o^hh-
Hapa KOJH te nasHTH na da^ancnpaibe nocH^a. —
 CAHHTETCRA CjiyHiBA 313

IIpH BetnM 6HTKaMa je 6poj noBe^cHEx canHxeTCKHx Ko.ia

xaKo Ma^eH cnpan 6poja paaeiinKa, Aa roxoBO a ne ,zi,0Aa3e y pa'iyH,
a H OHaKO EX Bp^o 6p3o Hecxane ca saBOJBmxa ^nsi ce npBB xeinKH
paiteEEAE ciipeMe sa xpancnopx. Ty ne ocxaje ^eKapniia HHmxa
Apyro, AO Aa, ce aV'^^ ce^anKEx Ko^a e KOMopijHJa, kojex o6aiHO
BMa^e Aocxa npn CBaKoj bojci;b, jep ce na ibEJia hocb c.iasia, Bpo-
BEJaHax E X. A. C lora xpe6a ^a BpB caHBxexcKBM o^e^eaEMa Biia
B 4ocxa Bosapa, KaKo BemaKa xaKo e KoaaHEKa, kojb tie ca CBBJy
cxpana ^OTepEBaxB xa KOia sa Bpenoc paiteflEKa.
nocToje BsnecHB BpoBBca ao KOJEMa ce ce^a^Ka KOAa y^e-
maBajy 3a npenoc paaeHBKa b Bosapa Tpe6a ^a cy Ao6po yBeai-
OaBB y xoMe KaKo fee Bpjio 6p3o CBaKa ceocKa Ko^ia BpexBopEXB
y ^aMdB^aHcy." Me^y xbm aKO je 6poj paaenuKa xaKO orpoMaH
Aa ce BE 3a xo HeMa Bpejieaa, oH^a ce Beiia Ky^ aero xa KOiia
nanyHBTE c^anoM, aa aa aoj ao^oataxa a yxap^axB pasbeaBKe
EaKo 6y4c am^o. KaKO te 6bxb paaeBBa;BMa /i.ofl,HBJe aa xpaac-
Bopxy, xo saBBca 04 xora y KaKBOM je cxaay 4oxb^ibb aPYm. C
xora je ap^o Baatao ^a ce pa36BJeBB y^OBB ocBrypaaajy aixo Moaie
6bxb 6o^e y raacaoMe 3aBojy jom aa saBOJamxy.
He 6b sropera 6eao Ka^ 6b aama caaaxexcKa o^e^eaa BMa.aa
E BO aeKo.iBKo ce4a.ia a)paBB;ecKEx, aa Kojasia ce Mory aa o6e
cxpaae pacK.ioBBxa ^ae cxo^ai^e e^b Kpeaexa aixo Ka^ 3axpe6a,
jep fee KOA aac Ba^axa apeaocBiB paaeaaKe ys 6pA0 e xo ^ecxo
ao cxasasia, no Kojaiia caMo je^aa hobck b^b Koa apota uosae,
a BBKaA Ko.ia.
Hapaaao ^oa^aBJe, aKO ;i,o6BJeMO :Ke.ie3aBB,e oa^a fee ape-
aoc paaeaaKa y 6o^BBi^e 6bxb mbofo ^aKma, caMO Tpe6a
Jienapu sa epemena fl^a saxTeeajy 04 e^a^e, /t,a oua uocraeu
ceaKOMe ;i,pymT6y , komb fl,afl,e npaeo na uofl,u3athe cHceAesHune
a xo Kao yc.ioB, 4a ce ^pymxBO o6Beace usBecxaa 6poj aaroaa
y^ecBxa sa canuTeTCKe eosoee. 3a Mycxpy ja 6bx apeaopyHEO BpajcKe
E jyaiao-BeMaiiKe Baroae sa paaeaBKe Koja cy saacxa B,e.aBcxo/;HO
y^eaieHB, a j Bpeue napa Mory ce yaoxpe6BXB sa apeaoc ecaaaa.
Ako ce 6yAeM0 xvkab Ay ^ Case B.iE^yaaBa aejia cyiiae ^a
feeMO ce aasia KopBcxaxE sa upeaamaae paaeaaKa y 6o^BBB,e. Ako
He 6yAeM0 BMa^a aobo-^ho Bapo6poAa, me Moateno aoBesaxB nn-
xaB ^aaaa, onaKO ibbpokbx ^aMaB;a Kao mxo ce yaoxpe6^aBaxy aa
CKe.iaMa aa Mopana, MoateMO y ttEsia Hapet)axB ciaMBa^y 40 c.iaM-
H>a^e, aa fee aaM xaKO je,T,aa ^fl^eAEvpo^A" AOK-ianaxa aa je^aa nyx
—
200 300 xeaiKo paaeae 6pafee y 6o^aBB,e, Eoje 6yAy AY^ aame
ceBepae rpaaBB,e. Jpaacaopx je aa bo^b Bp^o npajaxaa paaeaB-
B,BMa E, aKO aa ^aiymaivia 6yAy pasaaexa jaKa Bep^eTa, ae fee bm
bikoabxe MaKap a Kojy aofe apoae^a aa bo^e. Pasyiie ce a^ 6b
caMO 6ypa b^b aaa^e Bpj.o pyatao Bpesie 6b.io KOHipaEa/i,BKaB;BJa
sa xaj aa^BB apeaamaaa.
Ap, B^A4AH 'Ti)OP'BEBH'R
 Mmc/im BojeHOj opraHM3aM,iiJM Cp6MJe

HAHHCAO naja IlyTHHK

(HacTaBEK)

y zAaeu I. uocTOJeKa opzamisauuja.

,HapoA, KOJH jp TaKo cpeban ^a CBOJe Ma^o KyhHii;e HMa, Mopa
y oco6h CRor B.ia7i,apa 6hth noTnyH cyBepen y CBOJoj KyhH, aKO je
pa^ Aa My Ta Kyta /i,yro Tpa e."
CipaHa 6. no6paTnMCTBy ,HaJBefe.y ^BpcToty Bojcmi ^a^o
:

6n y Cp6HJH cpeACTBO no6paTnMCTBo, Koje hh y je^Hor Hapo;i,a

OHaj CBeTH 3HaTiaj Hena Kao koa Cp6HHa.'' Mn 6n y3 npe^Aor
IlaJHH joui ^OAa^n: 4a ce CBaKa APy^tHHa iia ;i,Ba 6paTCTBa u.ofl,e.iE
H ji,a ce jynai^H y oBHMa no6paTHMe. Hcto laKO /i,a ce cBaKO oho
o^e^eae ono6paTHMn, komc je y npe;i,CTOJeiioj 6hti],h HaJTejKn 3a-
AaiaK y j[eo nao. Mh Leuo je^an cayqaj h3 1848 roABHe naBecTH.
^Ba BojHHKa h3 KHflhaHnHOBe BojcKe 6jAy y TOMauieBa^iKOM CTany
nyxcM y JKnrMyH^^a^By na MpxBy CTpasKy HaMeniTeHH Kao uitht-
hhi];h. 06a cy 6ear h3 Cp6HJe, a.i je^an xpnuiiianHH, ^pyrn Myxa-

Me/i,aHaii;. Je^an o^ aax crajao je na Tono.in, APyrn /i,o.ie, M

MOiKe
npHMeheno naTpar 3HaK0BHMa ^ocTaBHTH. ycaM/benn a CBaKOM na-
na^ajy H3.ioKeHH — noSpaxHivie ce. H r^e, y^ape xycapu Ha bhx.
Ohom ^o.ie .laKO 6h 6h.io cnacTH ce, ^a ra Bepa no6paTHMCKa ne
Be3HBame. .det>a .aet^a H3Hecome je^an nex, /i,pyr2 ce^aM paua,

3iAnoSe^a H>HHa 6eme.

Ha CTpaHH 11. roBopH Bem6aiLy HOBana n ^OKasyje, KaKO
MHoro CTBapn, Met)y npo^HM n „TpHeliHM KopaKOM na Mecxy xp^aTH",
ca CBHM npoxHB npHpo^e h odmaja h noJMOBa nauier M.ia/i,or
cpncKor BOJHHKa Mopa ^a ce yMH.
,Il3r.aeAa nan xaKO", Be.in nncan,, ^Kao^a je onaj, Kojnjexa
 KltliatEBHlI nPEMEA 315

npaBH.ia nncao, BH;i,elin /i,HBaH cpncKH jiaTepaja^, no6ojao ce: j^a,

lie cpncKa BOJCKa, aKO 6h ce aene ca 40Ma Bek roTOBc ^OHemene

Bp.inue Kao ochob yse^io, h na BDMa ce ^a^e 3Tiji,a.A0, CBeeBpoacKe
BOJCKe ciaBOM n CBeT.iomiiy ^a^ieKo Ha^MafflHin, n 4a jy je obhm
npaBH.anMa y JteHOM noioiHOM pasBniKy cnpe^nxn xxeo."
^HHH Haai ce ^a ^a^ejcBa yyjeMO roBopHXH.
CipaHa 17, a.iHHeja
Apyra, ^inxaj „y36yHH" (a Tarme, Allarm)
Kao H no3iiB „Ha opyacje," h „y36yHH" (Mouterei) Kao HaJBHmn
npecxyn ^pjKaBHn.
Cxpana 19. „Be/KaHHMa" h „CTOJaHHMa" cymxa je ncxHHa.
CxpaHa 27. uiH6a KoaiyHapcKe n K03MonoiiHxinKe nojase y
Cp6HJH OBaKO
„He MO'/Ke ce sincinxH, 4a cy cpncKH opraHn3axopn xaKO no-
ciyna^n, 6ojelin ce KOMyHapcKEx Ha^e-ia, n K03Mono.anxH3Ma, KOJHMa
HeKH 4eo M^a^e DHxe^Hreimnje npnna;i,a jep ochm xora, mxo cy
:

H KouynapcxBO n K03Mono^nxcxBo xeK y naJHOBH e ^o6a y CpucxBy

nojaBH.iH ce, Mopa.io iim je no3Haxo 6nxH, /i,a Bet 3;i,paBa cbcct
cpncKor Hapo^a, kojh ca cbojhm ^oiialiQM Kyrajia, Kao : Hec.iora,
3.106a, 3aBncx, H X. 4. ;i,ocxa noc.ia n Ky6ype niaa, xaKBOJ xy^oj
Ky;jH y CBOjoj Kytn cxana AaxH He he, —
na Ma inja Ma KaKO
CHaatHa pyKa 6n.ia, Koja je xy romty y cpncKy Kyty yse^ia, n xy
je CMecxHXH ace.iH :
—
a ;i,a y nocjie;;itoj HHinxaHU,njn BOJHHiKa
xaviiHHa, CBex.io n y6ojnxo opyatje, oojena ^Hci^HniinHa h paxHH
3aK0H xo.inKO Mapo6He Motn HMajy, 4a cy y cxaay 3a HaJKpate
BpeMC, KaKO 0^ Fajacemlier KOMynncxe, xaKO n o/i, HajxpoMHJer h
Hajxpyj.njer K03Mono.inxe cxBopnxn 4o6por cpncKor naxpnoxy, h
BepHor H jyHaiKor cnna oxaij6nHe.''
Obo je MHCviHMO jacFO H KpenKO 4ocxa peieno.
Ha cxpann 29.
,PaxHa cnoco^Hocx o<i>ni;npa iie cacxojn ce y caMOM jyHamxBy
— xora Mopa n CBaKH npocx bojehk nnaxn —
Bet iior.ianHxo y
xoMe, 4a CBoje o^e.ieae no Ha^idHMa xaKiHKe na pa36oJHiuxy bo^h,
— fflxo 6ojhe xo 6o.zbe, — ne nnxajytn, 4a ae je oh la EemeAa
ce6H npn6aBHo na Bojenoj aKa^CMHJH, h.ih caMoyieaen H3 KecA-a,
BexMapa, Tepneja n x. 4. n.iH My je MaxH npnpo^a, KaA ra je y
CBex noc^a.ia, xo Kao ys^apje ^a^a."
Cxpana 33. cbc je cymxa Hcxnna, mxo Kanra Be.iH AO.iacKy
Cp6a o$ni],Hpa h3 6e.iora cBexa 6patH y noMot. Ca a.iHLejoM
4pyroM ce hek ne c.iaaceMO. Ilaja IlyxHHK AO^aje caMO B.aaAapy,
Kao BpxoBHOM BojeHOM 3anoBe7i,HnKy, je^Hor ^enepa-imxancKor o<i>h-
n,Hpa, a hhkom 4pyroM y Bojcun, fl,&.jbe BeAU HspnKOM, ^a i^enepaj.-
mxa^HH o<i>Hi],np no 3auaAHoj cbcxcmh, ne xpe6a y cpncKoj bojcu,h.
316 KaUiKEBHU IIPBOE/1,

Aa je/i,an oco6hto hrm je nao y o^n, r^e bcih: ,a oneT

pa3.ior
6r 6eao thm o*Hi;HpiiMa xaKBHx, Kojn He 6n rmsiae BOJbe, ^a
Mej^y

y KaHii,e^apnJH c^yme, jep cy Hay^ieHH, ^a ce Ha ne^iy cbojhx oac-

jbevba, 6ope, a 6am 6n 3a Te ^y^e to h nyatHO 6h^o, jep te o^

H.nx ceaKH TeatHXH ^a noKaaie, ;i.a je ne caMO bojhhikh HayqesaK

— aKo CMCMO petiH — Hero h jynaK a to fee na ^e^y o/^e^eaa
MHoro AaKuie moKh, Hero y no^ojKajy ijeHepa.aniTancKor o*Hn,Hpa;
;i,a ra ne 6h noc^e —
aKO ocTane jkhb — hhko nasBao IIlBaSoM
H II,nHu,apoM.
Ho OBHM BpcTaua H3iMeAfi Aa. je KaHH,e^apHJa, KHCKapivae h
i/eHepaAniTancKH o«i)Hu,Hp je^aH hcth nojan, n 4a je xa c^yH6a
HeKa JKHBOTHa acehypau,HJa h./ih 6ap naJMaae hcko ^eniKaae y
xiLaAOBHHH, 40K ce TaMO 6patia TyKy.
HeK HaM A03B0^eH0 Sy^e, KpaTaK je4aH hsbo^ h3 ^HeBHHKa
BepHO Bot/eHor, je^nor TaKBor ijenepaAmTancKor o^nu.Hpa Aa Ao-
HeceMO. Ebo ra:
„19 4eKeM6ap 1848. F^ac OA najopa IIIapHlia, Aa HenpBJa-
Te./bCKa BojcKa ca Bpuma oBaMO hag, h a^ ^^ 3a Kojn a^h na Hobo
Ce.io yAapMTH. l],e.ay Hot ca sanoBeAHHKOM nyKOBHHKOM Majep-
xo^epoM paAHO na A0cno3nii,njaMa 3a nojeAnna OAe^eaa h H)HH
CKvn KOA HoBor Ce^a.
30 /l,eK€M6;pa. Ja Hohy ii3 nanyeBa y nipenajy Kao ijenepa^-
mTa6 6pHraAe KHHtaHnHOBe, yjyipy pano c bojckom y 6HTKy. Mh
^PBO Kpn^io.
BHTKa H3ry6jbeHa. IIoB^aqeae naTpar y nanqeBO 6e3 csaKor
TaKTHiiKor peAa ochm AAaiaa KocaHiitia ca iteroBHM TpetHM 6aTa-
JE.OHOM nanqeBaMKe peroMeHTe h name 6aTepHJe. Oh je xpanno h
6paHH0 TO noB.aaneae h cnacao Aanac qacT namy. Ja TaAa pery-
^Hcao CTpaate h Ha3iiaqH0 MecTO 3a Bojcpy nopeA HaAa^a. Y Be^e
y K0.ie6n na D,penajcKOM uyTy BOJeHH caBeT. 3aK.i)yqeH0 dpaaeae
nanqeBa ao KpaJHOCTn. Ja ao Asa naca hoJiH paAHO na ocHOBy n
pacnopeAy bojckc y yjKeM mecTapy.
21 ^enemCap 1848. Y ceAan yjyxpy ja na ja6yqK0M nyTy.
Hama BojcKa jom nnje CBa 60^a y ^nnajn. Mor Ilajy llyTHHKa
CTaBOO can y pesepBy hah 60^56 petH Kao noxnopy na HaJH3yio-
JKeHHJe MecTO essl Be^HKHx peAyTa na i],penajcKHM nyTeii. Oih aiy

ce 6AECT?iAe, ha maT ne Aoi^e y onaj noAOJfiaj Aanac Kao koa

JapKOBi^a.
^eneMfjpa 1848. Y jeAan qac noc^e no hoJiH. OBaj qac
3J2
Aol)Oxnpn 22** n,Hye h3 $paHi;<i>eAAa Aa nnmeM pe^ai^HJy 6HTU,a.
no6eAa ciaBHa. IIoqeM ce japocT TonoBa Ma^o create KHHhaHHH, ,

ja H Toma CTpaTHMnpoBHli (CMeumo) nac TpoJHn,a caMH na koh.h

 K&IIIKKBUII llPEr^EA 317

na i^e.iy j- pe^y ca^HJeiiy HenpHJare^CKy bojckv. neinan,H

jypnfflH.in
npH.iHMHO paniTpKaHH nsa nac. —
^a je Koje o^e^eae xycapa
rpyny-io Ha nac Tpojnuy —
ne 3Haw r;i,e 6hcmo cc ou.m cKpacn.in.
HenpHJaie^ 4a .le^a. BnjacMO ra 40 noHokn. Ja ca /i,Ba xona u
nemai^HMa CaBc JoBaHOBHta H3 Cp6HJe o;i, Ja6yiKe myne na fl,o
npeKo $paHi],4«e^Aa, ne AaAocMO My ^axnyTH."
Obo cy ABa ^ana ns „KaHueJiapujcKoz* acHBOia jeAHor ^ene-
pa^mTa6Hor 0'i>Hi];npa.
Ebo 4pyror n.SBO^a:
„5. Jcmyap 1849. FoTOBa ^ncao3Hi;nja sa o^ensHBy na Bp-
mau- Ja ^anac ca cbojom ,AacTOM" sa KOiia BesanoM h3 IlaH^eBa
y CaMoni 6pHraAH KHiitaHnHOBOJ. Jb\j[E Bet CBeij6a^n: KaKO BH^e
Mene, a onn tck: ,e, cyipa keiio y 6oj!"
6. Janyapa. BorojaB.ieH.e. Y mecx qacoBa no.ia3aK c bojckom

n3 CaMonia npeKO /l,o6pni;e, Hianije, y ipn noc.ie no/i,He npncneMO

y Ccieym. KHBtaHnii n ja na KO.in y Ain6yHap i^enepa^y To^o-
poBBliy Ha AoroBop. Haxpar. IIo-iasaK y 5 qacoBa na SHnn^op*
7. Jauyapa. Y
jp^as nac nocie no Hotn npncnecMO y Snnn-
^op*. Ja crpaflie CBy^ y HaoKo.io nocTaB.i)ao n 3an^ameH napo^
6.iaatno n oa 6ercTBa o^npaKao. II HHJe mh HHKaKBa mxeTa nane-
cena. 3^ xpn laca tck cnl^eM c KOH.a. A^ hh „^acTa" hh ja neMO-
rocMO 0/1, yiiopa hhtu raio OKycnxn hhth cnaBaxn. Y 7 y jyxpy^
HO^eMO npeKO ^e^a na Bpniau;.

8. Jonyapa. 1849. Y no/],He. Kao MpxaB cnaBao caM fl,o ca^.

Jyne 6HXKa ceBepno o^ Bpffln;a. Casio nama 6pHra4a y Baxpn. Ca
n,e.iOM na nyx ce KpenyBmoM ^aMJanniieBOM bojckom HMacMO
noc.ia. KHHtaHHH n cbh xobobh y naJBetoj onacnocxn, onKOiBesH
OA npBe y6oJHe .innnje. MniiUBOJ jynaHKH ra ^pyiOM 6axepnjoM
paAHO. y xaj Max npncne A^aM KocaHnt h ja My HasHa^inM jypnm
n npaBan,, n nope^ aera, Kojn je 6ho o^ceo h nemnn,e jypnmno npBH y
6oj , H ja jypnniHM n /i,OBe/i,eM 6axa.inoH My B3MeI) npBe n APjre
iHHHJe —
npBOJ y Ae^. —
Ca^ nacxane jypeae n K.aaae. 0/i,.iexHM
K Bpnin,y, jep o,g, tja noneme xonoBCKa ^y^exa y nac na/i,axn. A
xo cy Hamn xonoBn o^ r.aaBne BOJcKe Mopain 6hxh. II xaKO je. IIo-
BC^CM je^an 6axa.iH0H cbgjk y 6nxKy ^a jypnMO HenpHJaxe.i.a h
IlaHxy ""lapanHiia xomjnjy. fl,o MpK.ie hoIih BHJacMO Henpnjaxe.i)a
AO MopaBDite. IToBpaxaK npe/i, Bpman,. Ja oj[ 11 ,40 1 nac y nonoiiH
ca HajjyHa^HHJHM 6axayinoHOM A^aMa Kocannta cxpasKe y na-
OKOAO OKo BpniiJ,a nocxaBHO.
Hnje MH ^Yfl,o, 04 Ky/i, mchh xo.aHKO cnare. "^Ispcxy Bo^y —
Te^ao Mopa ^a cayma.
Aa 0/1, Ky^ y K0H>a mh xe „CHare, /i,a xaKO n3,a,paiH h ncxpaje?"
318 KBIIHiEBHU IIPEr^EA

^a A h.e ce Hatn y cpncKoj B0jcii,n h je/],Hora, kojh Le osa-

Ko CBOJe ^yacHocTH o^npaB^ajyiier J^eHepa^uiTancKor o<t>nii,upa

,mBa6oM" HAE „ii,nHi],apoM'' SBaiH! —

Ho npnpo^H OBaKO SHaiajne CAy'M6e am 6am npenopy^yjcMO,
^a CBaKOM 3anoi5e/i,HnKy nyKa h no^nyKa, /i,a h ohom sanoBe^HnKv
o^e^eBba kojh naia HesaBocHO saaiaH Kojn sa^axaK ^a iisBpmn
,
—
6y^e ^o^aT t^eHepaAiUTancKH o«i>Hi^Hp KOJn te acHBa CBesa 6nTH: ,

Me^y OBHM y 6ojhbm CTy6oBflMa; KOJn he y 6nTi],H h CBaKOJ '^lexH

npaBaii; h MecTO HasHa^HTH; kojh he, r^e ce Tfl^ie o^cy^Hor jypH-
ma, H can jypHuiHTH Ha '^e^y BojcKe; n kojh te la^a noc^e no-
^e^e r^aBHe, ^ok je CBa yMopna BOJcKa noA uithtom oa Hera nona-
MeuiTaHHx CTpaaia -- h pe^ai],njy sa noBecHHu,y cacTaBHTH n
,

HOBe CHOBe 3a cyTpamitn pa^ ocEHBaxH! —

Ha CTpaHH 35. roBopn nncau, o O'tensHBH H^Ban rpannita Cp-
^Hje. Mh 7i,patHM0, ^a Tpe6a o36uaho nniafte CTaDHTH: y Bochh,
4a AE he Cpdn MyxaMe4aHU,H h KaxoiiHiiKe Bep3 cbojckh y3 cpncKy
BojcKy npHCTaxH? —
Bpata cmo je^He n ro jyHaiKe KpBH
,
— —
oxy^ cy OBO Be^iHKH «3>aKxopn. ^aibe roBopn Kanra Apnay-
THMa, Kao /],a je xo peuieHO h ^a cy ohh npHBp3KeHHU,D Cp6nje.
He Ko^HKO je naiiH nosHaxo xo je ^^UByLn jyHaiaH napoA, aj
, , ,

tiecuar^a nhn c ohhm kojh My BHiue n^iaxH a y^apnhe Ha onaj ,

Hapo4, r^e HMa nar-ie^a na Bety Uwi.anKy. A ca ByrapnMa? ca rpn,nMa?

IIlxo Ha cxpaHH 42. cpncKoj kohhh,h bg.ih, noxHHcyJBMo o/;
pe^iu 40 pe^in:
„Mory CBH cpncKa KOHaHHu;n 6hth n3npcHH jyHauin, Kao uixo
.

ce ApyKiiHJe ne cne hh mhcibxh, h Mory y 6op6H noje/i,HHH,e cbrkh

xypcKHM KOH)aHHu,HMa H3.ia3HXH Ha Mej/i,aH, H HocetH hx, a.iu y
6op6H y MacaMa h y cinaKHyxoM cxpojy a Koanua npoxHB ko- —
BbHn,e yseK ce osaKO 6opn — Mopa.ia 6h cpncKa KOftnu;a o;i, xypcKe
npo.dOM.3)eHa 6flXH."
HapaBHo, jep OBfl,e y y/i,apy je^no Ha APyro pemaca Beta ja-
^iHHa H xeacHHa Koaa.
Ha cxpaHH
43. h joni na r^eKOJHM Mecxnivia BHpn Mel>y Bp-
cxaMa 4a je ho cpncKv onepaxuBny BOJCKy onepau,HOHa
CMHcao,
Jiexa —
I^apnrpa^. Cse, CBe, ha caMO xo ne. I],apHrpaA Kao one-
paxHBHH o6jeKax /i,omao je /l,ymaHy r.iaBe n 6ho je 3aMexaK ko-
coBCKOj 6nxu,n. Oh y4a.ZBaBa cpncKV BOJcKy Kao ro^. 1812 Ha-
no.ieoH I HyxeM na MocKsy —
04 iteHor onepaxHBHor ocHOBa, h
OKyjKaBaje —
ho IlaJHHHM concxBennM, KiacnqHHM H3paffiaJHMa na
cxpaHH 155, XHM y^a^aBaaeM cyeoCoJbOM. Ha II,apnrpaA cy CBe Be-
^ecHAe ynp./ie cBoje o^ih h Hasinryjy. CpucKa BOJCKa qa^Ka^a 6h
THM y poj 3o.i)a. HMa diiHJKHx, npeiflx npe^Mexa, kojh ce Mopajy npe
 KH.IIJKEBHIJ nPEMEA 319

csera ocbojhth, yTBp^HTn, h Ha 6eAeMHMa bhhhm y KaMeHy B3pe-

saTD y^aHaK IV EajiiHor saKona, kojh r.iacn:
„CpncKn BOJHHii,H He caiejy HBKaA h HHKaKO TBp^o iiecTO HenpH-
jaxe^y npe^axn!*
Horo^Bo je Ilaja, Ka^ je o BOJeHOJ nysBi^B obo peKao:
„Ako Cp6HJa Ao6uie Bochv, Xepn,eroBHHV h Ciapy Cp6HJy, 6h
te OBB Cp6B, i\j[e ro^ bx Biia, EBJaHB oa paAOCTH n Bece^a n 6e3
MysBKe; a aKO na^He Cpdaja ne he bs moLh CBe MysHKe OBor cBexa
pasBece^HTu!"
Oh ^a namn cj.eni],n, b ryc^apa
ca CBBM 7i,o6po npenopyqyje
c BOJCKOM y pax n^y b osy jyHa^KBM necuaMa OAymeB^aBajy.
Ha cxpann 51. npenopy^yje nncau, 3a BOJCKy y Mecxo Bapenor
MGca H jyBe (cyne) 3a kojom Ham napoA 6am ne rnne, teBan na
APBOHOM paatH>y neieH, A mh 6b ^lOAa.iB jom .laKmn HauBH: na
yr.i>eHy neqeno b.ih np^euo iieco Haj6p/Ke je roiOBO, HajcnaJKHBJe
je, X .j. BBMe Ao6nBeHa CHara 3a 2 —
2% qaca Beii npe^e y
MBmBB,e B Hanperne OBe 4,a a^jbb. pa^. OfiaKO ne^eHO Meco Haj6./iHate
cxoJB BHr^iecKOM 6B«i>xeKy. A fl,a cy Hnr^iesn npaKXHUHn h ^a ce
Ao6po pane —
o xom nejia cyaiEbe.
Ha cxpaHH 69, Be.iH Ilaja IlyTHHK:
„HapoA je^an, mhjh ^e^OBB npe 70 ro^BHa hb py^HO opyiKJe
HBcy CMe.iB hocbxb, a KaMo ah y opyjKJy ce Bei^6axB, xe cy c ko-
neM B KyKOM y pynB Bsam.iB na MeJAan cbom yrH.exaiy, oa Kora
je y oho Ao6a jom EBpona 3a3Hpa.ia b cb.iho rnHytn cxBopB.iB
,

cy CBOM BOXOMcxBy smj.0 ,KytiBi;e u c.io6oABU,e ," b npaBO ,

^a ce
MO/Ke n.OBOJhB.0 npyataxB, a y opyjKJy Beij[6axB, kojb 6b xcibko —
orpe3ao y cpe6po,i)y6^y b i;BHu,ap.iyKy, ^a hb xo Ma.ao xpBn,a na
o^axap oxa];[6BHe 6b npBHeiH xxeo, xe ^a b oh cbom noxoMCXBy
iie

xo Ma.io KyhBJ^e n c.io6oAHiie o6e36eAB b kom 6b KojeKaKBe ko-

;

Myna^ane raxKe o ne 3HaM KaKBBM pajcKBM ycxaHOBaaia b npn^e o ,

B3^BmH0Cxn BOJCKe B mxexn xe ycxanoBe no Hapo/i,Hy npBBpe^y

,

B BMexaK — MByinje 6h./io nero aeroBa caM0Cxa.iH0CX, na b acpxBe,

Koje cy 3a OApJKaae OBe Hymne, —
ne 6b Bpe^an, 6bo Be^iBM, —
xaj HapoA — na hb /i,a ra ko y aeroBOM na^y aJaiiH.
Aa hcbbb ;

3aBHCx HBJe HCKJbj^mBSi oco6BHa cpncKor napo^a BMajy h Apyrn :

Hapo^B xe Kyre /;ocxa y ce6B, h ca 3aBamky r^ie^e MHorn Ha xaj

e.a4opaAO (y Cp6BJB), T,n,e jlja^ HaJBnme npaBa yatBBajy, a Haj-
Maae nopn,BJe B.iahajy b cKopo HHKaKBe xepexe He no^HOce. Cpn-
CKH Hapo^ Moate o xoMe yBepen 6bxb Aa y ciy^iajy aeroBe ne-
,

cpete, xemKo ^a 6b ra ko h oj[ ^caoBencKe 6pa}ie" noaja^HO o/i, ;

ocxa./iBx, — 3a B,e^o hhko."

Ha cxpaHB 72 ca cbbm npaBO bcab Ilaja, ^a je 6oibe CAa6BJe
320 KauatEBHH nPEr.iEA

H Maae KOite y Tonoee ynpernyTH, a jaie h Bete, o6or ja^er y^apa

npH cyKo^y — y KaBa^epHJy.
y roBopy caHHTeiCKOj CTpyi],n Hnr;i,e He bh/i,hmo, 4a ce ate-
HCBCKa KOHBeHi^HJa cnoMHae, Ka^jeTypcKa ftojsa npncTa^a iie —
MOJKe ce CpSnja ECKJbj^ETE a ^a He npncTane n 4a ce y tom cmh-
c^y BOJHHi];HMa nyiKHa npe^aBafta y inKOJin ^pace.
OsaKO cy caMO cxapn PHM^auH roBopnyin h IIInapTaHi],H Kao
niTO HflxaMO y KansH aa cxpaHH 84.
„y 4paiaBn, Kao inxo je cpncKa ne mo^kc 6hth , tom pas-
roBopa, ;i,a ce hcko sa c^yjK^y, yiHaeny 0Taif6HHH, Kao hs 6iiaro-
^apHOCTH nocTaBH na mccto, kom HHJe /i,opacrao 0Taij6iiHa hhkom
:

HnniTa HHJe ^yatna —

CBaKH y aoj yatHBa to^hko npaBa n c^o-
6oAe H Kao mobbk, h Kao rpatjanHH n Cp6nH, ko^hko Hnr^ie HHa^ie
— ocHM ;i.eiiH nornHy.iHx jynaKa BaciiHTaH.e h 36pHHyiie, a Boj —
(OTa^^HHH) cy CBH /i,yjKHH. Oua nocxaB^a na csaKO aiecxo y H>eHOJ
c^yai^H .i.yAe, kojh cy xoMe /i,opacHH, y B^acxnxoM HHxepecy h cbomb
— oniuxeM, — H CBaKor noje^HHor cpncKn HapoA Kaje 500 ro^HHa
:

rpexe, mxo je je^aH aeroB —

Mopa^iHo —
Hecnoco6aH chh na neKO
Mecxo y bojcii;h ^ocneo Ha HeKHM MecxHsra cxoJH KaKO te
'^
,

yiiexH cpncKH bojhhk y civiecn ca HenpHJaxe.j.eM ^odpo ynoxpednxn:

6ajoHeT, KyH^aK h Hoac. —
Bajonex h noa; ^onymxaMO, a^in mxo
ce xane KyH/i,aKa, xy 6h mh y paxHH saKOH cxaBH^H, ^a je Kyn^a-
KOM y^apaxH sao^hh. IlyniKa je CKpojena 3a nyi^aae, ^a joj spno
Ha A^.ieKO AyniMana o6opH. Kao CHKnpa h^h 6y]^a /i,a dy^e yno-
xpe6^eHa, aa xo nena ona cbojcxbo xe he koa npBor saMamHor
,

y;i,apa o;i,BOJnxn ce Kyn^aK 04 i];eBn n bojhhk je xhm caji ce6e

,

o6e3opy^ao. F^e ocxaje xa/i,a »CBexiocx cpncKor opyaija!"

Ha cxpann 89 npenopynyje Kanra npn6aBy oa 600 KpynosHx
TieJiH^iHHx xonoBa no 320 ^yKaxa KOMa/i,. Aycxpnja 6am ce ca^ pe-
mn.ia, /i,a y Mecxo KpynoEHx npecKyiinx, cbojhx Me^oiejinqHix no
YxannjeBOJ Mexo^n ^a ^hxh. Obh ^o^iase xaMan xo^hko ^opnHaxa
mxo OHHx /i,yKaxa. Mn 6h obc npenopyqH.in, aKO x. j. 6y,4e cyce^na
xa Be^ecn^a B0.i.Ha Cp6HJn xe xonoBe ^axn h no xy n^iH Mayio
,

Bety ^eHy,
(CBpiuHhe ce)

Jod;a Cte<3e>ahobh'b. jBh^obckh

 IIpHpoAHa HCTOpHJa nocTaH>a. hahhcao ap. Ephect Xekej, dpebeo
c HEMAHKor Aackcu M. PuAoeaHoeuK. c tabjihuama

H APB0PE3HMA. A. <I>CVI. 672

^o6h^h cmo CKopo 40CTa o^aBHO orAameHH cpncKH npeBO^

XeKe^oBC „npHpo4He HCTopnje nocTaBa." Ka^ cmo pasr^e^a^H
cpncKH npeBOA yBepn^H cmo ce jxa, cmo ^obo^ho Harpal^eHH 3a
,

^yro MCKaBe. IIpeBOA je laKo epcTan h TaKO npaBH^aH, ^a namoj

KBHateBHocrn Moate c^yatniH na AHKy h ;i,a noTnyno npncxaje y3^
BHCOKy 3)HA0C0*cKy Bpe^HOCT opnrHHa^a.
Ha ata^ocT, ^a to KameMO o^Max, ona j, komg 6h cmo o^ CBera
cpi],a 3axBa^Hj.H na to^hkom Map^i-HBOM h bpchom noc^y, HHJe 6ho

cpetaH HH 4,a bh^h totob cboj nocao. A^eKca M. Pa^OBaHOBHt

CTy^eHT MeAHii,HHe y BepjiHHy, yMpLO je 12 Mapxa OBe ro^HHe y
Mepany, Kanoje nomao ^a xpaacH .lesa 66jbE CBOJoj. IIokojhhk je
TCK HaBpniHBao 23 roAHHy CBOjy. EojIhko je BeroBOM CMpfey h3-
ry6^eHo Moaie ce yBH^eTH no paHHJHM pa^OBHMa BeroBHM, a naj-
BHme no obom aeroBOM noc^e^ifcCM noc^y, kojh je cTnrao ^a. h3
pa^H y pyKonncy h /i,a Kopnryje ^o 29-or Ta6aKa. (Bh^h o BeroBy
pa^y y npe/;roBopy).
HeKa je ^en a ysBHUien chomch osHMa kojh cy pa;i,H^H to-
AEKO 3a atHBOTa ^a je cMpT Morjia noro^HTH caMo xe^o bhxobo
,

a^H HHKaKO HHJe ynnniTH^a cnoMen na h.hx Pa^OM h y pa^y !

CBOMe lOBeK ,^OBHJeK atHBH."

IIoboaom caMe Kanre XcKe^ose ne mhcahmo bo^hth /^y^a pa3-
roBopa. KpHTHKa na je/i,HO xaKBO ^.e^o ctojh to^ihko 7i,a^eK0 naA
HaniHM cH^ana ^a mh n ne mhc^hmo na ay. CMaipaMO caMO 3a
,

4,yatH0CT yKa3aTH cpncKOM ^Hiaoity oa ko^hkc \xe my KopncTH 6hth

Aa npo^HTa „npHpo4Hy ncTopnjy nocxaaa ," Ma A^ ce h 3a caMO
HHTaae OBora ^e^ia npexnocxaB^a ^ocxa npeixo^nor 3HaH.a ns
anaTOMHJe h *H3Ho^orHJe, ns sooiiornje h 6oTaHHKe. 3a to te hh-
Otai;ibhha hi, 21
322 KBiiatEBnn nPEMEA

Taae ose Kanre ^hth ofl, KopncTH Hajnpe npo*ecopnMa h t)ai],nMa

Be.iHKe lUKO^e, na TeK oHAa mnpoj ny6.iHi^H, sa Kojy 6h Mo;K/i,a
6t[ao h HenpHcrynHO, ^a nMcan; Hoje npaBH eeuiTaK y nonyiiapHOM:
HSiaraay 036hjjHhx nay^nnx nHiaiLa.
r^aBHH je ca^p^aj XeKeioae Kanre ucTopuja opzcmcKe upu-
po/i,e ; OHa HSyia^e noA KaKBHM cy ce noro7i,6aMa pasBHJa.iH n noA

EaKHM ce noro/i,6aMa pasBHJajy h ^anac cbh opraHHSMH. TpexHpa-

jyiiH opraHCKv npupoAy, oiia npHpo/i,HO HS.aaate n ^^apeuHusam
KOJH y Aanamae Ao6a xaKO chaho HHTepecyje caB EHTeJinreHTaH
CBCT, H KoJH te Ha CBaKH Ha^HH HHTepecoBaTH n MHore cpncKe
HHTaoAe.
Hnje HaM OB^e hh TO.inKO Mecia 4a 6h cmo Mor./iH, 6ap y
,

KpaTKHM upTRMa noKa3aTH HHTaoi],y CBa naie.ia /l,^PBB[HOBe Teo-

,

pnje, caB orpoMHH Hay^HH MaTepHJa.i h cbv apryMeHxai^njy, eojom

je OHa laKO eK^aTauTHo ocBeT.iH^a HaJBaMpmennje nojaBe h npe-
ceK^a Hajihyte HecyrjiacHn,e y o6^acTH npoynaBaaa oprancKe- npn-
po^e. 3a CBe to ynyiiyjeMO 'iHTaoD,a Ha caMy Kanry XeKe.iOBy, y
Kojoj te Hatfl npocxpano h ynpaBO BeniTaiiKO HS.iaraae ^apBHHOBe
TeopHJe, saje^HO ca CBHMa npeTX0AHHn,HMa, Eojn cy joni MHoro ro-
4HHa npe ^^P^HHa, hshoch.ih y r^aBHOM oho hcto uito h oh, ain
KoJH cy, HCHMajyiiH y Ao6y cbomb ohoj^hko Hay^HHx cpecxaBa, ko-
wiHKO Hx HJia Aanac aaycxaBH.an ce tck na ohhithm
, no HeKa.zi, n
,

HecAP^CTBeHDM, yKasHBaaHMa. —
Ochm npexxo^HEKa /I,apBHH0BHX,
ynosHate ce MHTaiiaii, h ca npoTHBHHii,HMa —
AHTH^apBHHOBHHMa,
KoJH ce OTHMajy ^a ^aHTacTH^iKHM h Kpajae HenayMHHM pas^osHMa
cnacy ^/i.octohhctbo" HOBeKOBO, /i,a H36aBe aeroBy ^^i.ymy" n ^pyre
,BHcnpeHe" oco6HHe aeroBe oa nncKor nopeKyia ^KHBOTHacKor. Ha-
paBHO Aa ce npe^ pasAOSHMa A^i-Haniae nayKe pa3.ie]iy y npax CBa
Ta eKCTpaBaraHTHa ycH^aBaaa ^a ce y npKoc HHAyKTHBHO a^AYK-
THBHOM HCHHTHBaay ^HSMnm^EBa" imxaBa roMH^a 5ecMHc.iHn,a h
4a Te 6ecMHCAHii;e HHKaA HHcy Ka^pe sacBCAOiHTE AocTOJancTBO
qoBCKOBO H Aa npaBa sa^ora Hamesi cbc ^d.JbtM caBpnieHCTBy h
,

CBe BeKeM nporpecy ./leatn 6aia y tomc hito mh 3HaM0 a?^ cmo cse
IHTO HMaMO Ao6H.aH nyTCM upnpo/i,H02a paseuKa h a^ HaM to hcto
pasBHte ycAOB^aBa n Aa^e nanpeAOBaae. ^a, pasBHte, a ne „ypo-
ijene" HACje, ne „o6pa3 n noAo6HJe'' hta-
HeyanncHo oa cBora 6oraTor Haynnor caApJKaja (y komb je
HaJBaatHHJe npHMcna AapBHHnsMa na ^oBeKa, h nay^HO yTBpl^HBaae
caMor npoteca pasBHta koa HOJeAHHHx opraHH3aMa) hme Kanra
XeKe.i0Ba oco6hth <i>h^ioco*ckh h jLH6epa./iHH Ko.iopHT, kojh je oa-
Baja OA ocTa^e ^niepaTypc AapBHHHSMa. HpHCTajytiH ys ^apBHHOBe
HAeje H pa3BHJajyiiH h pamnpyjytiH caMy nayKy ^^-PBHHOBy Xe-
, ,
 KH>na;EBHu npEi.iEA 323

neA CBe TO pa^H c ocoChthm tohom. Oh ne nsAaate caaio ^apBH-

HOBy ..Teopnjy" Kao Hemio ^hobo," Hero oh nnme $H^oco<5njy op-
raHCKe npiipo/ie, h cayatetH ce ^apBHHOBOM TeopnjoM Kao cBeT.in-
jhOM n B04n.i)0M H^e oh y rycxe Mexa-i-HSHtiKe ja36HHe ,kojhx je
6no.iorHJa fl,o cKopa 6Hia nyna ua TaKO ocBaja niaHau; sa man-
,

neM n AOB04H CBy oprancKy npnpoAy no^ Kia.fl,\ xaqne HavKe Koja
y upnpo/i,HHM DOJaBHMa He Bn/i,n nn „TBopua* hh „BaHnpHpo/i,Hy
CH.iy,-' Hero MexanmKO-Kaysa.iHO ^ejcxBO npnpo^HHx cnia. To je

«>H^ioco<i>CKa cxpana XeKe.iOBe Kftnre. To^hko je ncxa Baatna h na-

npe^Ha cxpyja kojom Beje u,e.io fl,eAO. Kao npasn upnjaxe^L nayKe
He 3a40B0.i)aBa ce oh npocxo XHMe 4a je HS.ioacH, nero je Baxpeno
H 3ay3HM^i)nB0, he CBaKOM Mecxy, 6paHH oa nana^iaja h nsBpxaaa,
n MHorn je mapiaxan namao y aeroBOJ kh>H3h 4o6py .ieKii;HJy sa
ce6e n cBOJe npujaxe^be.
CnoMHifcytn cjajne cxpane XeKcaoBe Kanre, ne teiio npony-
CTHxn /T,a He 3a6eiie3KHMO Hje^ny Bp.io rpy6y norpemKy, Koja nac
je My/i,H0 H3HeHa/i,H.aa. FoBopetn npnpo/i,HOMe uapewy (n36opy),
OH npe.ia3n ^a noKaace h eewTauKu u36op y ucropuju. TaKO no-
MHae muapxaHCKH o6nHaj 4a ce Kpat^aBa h HepasBHJeHa /i,en,a
,

04Max y6njajy. Iloc.ie xora, ca cbhm ysiecHO yKasyje Ha cyBpeMeny

6ecMnciiHn,y ciajaiie BojcKe n paxoBa, Hninxa nnje HcxnenxHJe, hh-
mxa HHJe ^OBe^nnje o^ iteroBnx pe^m na cxp. 144 n 145, r^e npnya,
KaKO ce KOi^KOM n3 cpn;a Hapo/i,OBa cnaKe ro^Hne 0/i,a6epe CBe cama
3ApaBa n in.ia MOM^a^ na ce nora^te na 6oJHfflxe 4a nornHe o^
,

Hr^eaa^ia , 6ajoHeTa , Hso^yiennx xouoBa h ^pyrHx Kyj.xypHHx

a.aaxa , a koa Kyte ocxany 6e^ecHn h HaKa3Hn MOMn,n — ,/i,a pa-

ra npe po/^ CBOJ," X. j. /i,a M^aAOM naparaxajy npe^a^y CBe CBOJe

aiane h Hecpehe. — To je CBe xaKO. Casio Mayio ^a^ie ^HxaMO pe^n,
Koje flsn^ase H3 n^eMennxor raesa na OBy nenpaB^y n y KoJHMa
ce Ha.aasn h OBaKo mxo voj\,: ,,H join xa ncxa flXyMannxapHa jyo.-
BH.an3aiJ,HJa" ciiaxpa ynHraxeae CMpxne KasHn Kao „^H6epa^Hy aiepy."
Ha H onex cupiHa Ka3Ha ne camo /i,a je npaee^na nero je h 6Aa-
20/i,cTf{a 3a 6o^H /i,eo ^pymxBa, Ka^ y6nja OKope^e 3^nK0Bne Kojn

ce He Mory 4a nonpaBe h KojeKaKe .learaxHHe. Ona je ncxo xaKO

^^laro^exna Kao roA ^ynaae Koposa h 6on;e h3 Bpxa y KOMe je sa-
calieHO Ky^xHBHcaHO 6EJbe ./ cxp. 146. Illxa ^a ce Kaaje na osy
.

epyn^y ? IIpocxo, 4a ce XeKCA nycxHO na no^^e Koje nnje aeroBo.

y caMoj cxBapH, 4a ae oh 36H.i.a mhcjlh, 4a je raison d' etre 4a-
Haraae CMpxHe KasHH y xoiie, 4a ^hcxh KyKO^Zb h3 nieHHi],e? M mh-
CAH .an OH 36H./E.a, 4a ^anamaa CMpxna KiSHa o^ncxa to pa^n? H
3ap fteiiy nncy no3Haxn pasiiosn 3a ynHmxeae csipxHe Ka3HH? Ha
CBa OBa nnxaaa o^roBop je jacan n mh joni je^an nj'x KajKeMO
,

21*
324 KBHaiEBHU nPEMEA

Aa Hac je obo mccto ko^ XeKe^a HsneHaAH^o. A hhcmo ra xie^H

nponycTHTE 6e3 npHMe^de 3a to ihto .sHaMO a^ cy 3a6j.yAe bc^h-
KHx ayTopHTCTa Bp^o onacne sa bg^hkh 6poj ^HTa^iai],a. IIo HauieM
MHin^Befty, 6hao 5h Haj6o^e ^a je OBa norpeniKa, y cpncKOM npe-
BO^y, aKo He HS^a^ieHa a oho 6ap sa^e^esKena. Ka^ HHJe xaMO.
,

MH je 6e.ieaiHM0 0B4,e.

Ha Kpajy HMaMO ^o^aTH ^a cy c^hkc h Ta6j.HiJ,e Hspa^ene

TaKo .icno Kao mio hhcmo lecxo 6HyiH cpetHH ^a bh7i,hmo y cpn-
CKHM (na 6ora mh h y pycKHM) KH-nraMa. Y onuiTe cno^amBOCT je
HB^aaa /i,HBHa h sa to neKa je xsa^a H3^,aBaoH,y kojh hhjo ata^no
Tpy^a H TponiKa, a o^ name ^inxaiiaHKe ny6jiHKe cmcmo ce na^aTH
^a fee obo H3BpcH0 ^e^o pacKynoBaTH h ^a ce ne fee Mofen , na
cpaMOTy name 036H^He KH>njKeBHOCTH, pefen ^a je npeBOAHEK mo-
pao Hasyfen ^yr CBOJoj •t-aMH^HJn 3a H3/i,aH.e Kanre Kojy je npeseo
6e3 HKaKe Harpa4%

Ah^PA fiHKO^H'R
 TPH OPrAHM3AIj;MJE BOJHE CH^E
y CPBMJH

Join MHHV^H BOJHH MtypHaA ^.Bojuh" noieo je ^ohochth mhc.ih

upeycTpojcTBv Bojne CH.ie nac o^ noje^HHHx nHcan,a. Ca
ko^i,

npecTaHKOM naK atypHa^a npecTa^e h Taj BeoMa KopncTan pa^ —

HO cpetoM caMO 3a jaBHOcx: MHC^etn bojhhii,h npo/i,yacaBa^H cy h
fl,Sijbii sano^icTH nocao, Bpeiie, y komg cmo, npniHEe, Koje ce oko
Hac CBe BeLMa croMH.i)aBajy, no3HB, na kojh nac caBecT CBe BetHM
npHTHCKOM onoMHaame, CBe to h Apyro 7i,onpHHeAO je, Te cbo y
KpaTKOM poKy BpeMena nsH^ome Ha jaBHOCT je^na 3a 4pyroM pa3-
HHM MecTHMa Tpu eojne oxnauusanuje Cp6uje h to
: o^ apiH^.
:

KaneTana r. Caee Fpyju^a y 3ace6H0J khjHSh y Beorpa;i,y; 3aTHM

OA apTHii. Majopa r. Ejiuje WojiaK-AuTuKa y M^aHD,HMa y AHCTy
^EcTOKy" y Beorpa^y h nanoc^e^Ky o^ r. Ilaje UyTuuKa, TaKo!>e
;

y 3ace6HOJ kH)H3h y IlaHHeBy,

y ;i,e^y r. rpyJHta onaataMO nepo s^panor ^orH'iapa h Aa^-
HOKpBHor poAo^iyda. Oho Moate ^a noc^y/KH He caiio Kao ocHosa
3a ype^eBe Bojne CHjie, ho ^oneK^e h Kao npe^MeT noyKe y inK0j.H
— ^AaHi];H r. m. ^ojiaK-AuTuKa yupaB^enn cy HCK^y^mo na ype-
^eae BOJcKe h to Ha^ie^Ha HHTaaa aerosa, niTO h qHHH, Te ce n
Taj jtUpojeKT" 0/i,iiHKyje KpaTKotoM, nperyie^Homty h jacHotoM. —
y Ae^y r. HyTHHKa onasKaMO BaTpenor poAo^y6a, kojh na nyxy
CBor HocMaTpaBa, ne ocTan^a hh je^no HHTaBe, Koje 6h Ma h3 ^a-
^HHe KopHCTHiLO He caMO ycTpojcTBy BOJne cn^e ho y onniTe CBoj
BOJHOj CTpyi];H. H no tomc h obo o6HAaTO ]\fijio c npasoM 6h ce
MOMo HaSBaTH: 36opHUK eoJHux mucau u owejba 3a nac.
Csa TpH naK cnnca A^jy 6oraT maTepHJa^ 3a ypet^eae Bojne
CHAe KOA Hac.
H.'^jb Hama, niTo ose npcie nnmeMO, Aeatn y tomc, ^a yno-
pe/i,HMa CBa 3 nHcn;a, na ^a bh^hmo y ^CMy ce c^aay ? y ^eny
:
326 KBIiaiBBHlI nPEF^lEA

ce pa3H./ia3e? C KEMe cmo mh h aomb sajeAHO, tb ^a n ma c name

crpaHe o.iaKuiaMO paA na otom ? Ho npn obom ynope^neafty niia

keMO npe^ o^insia caaio uane^ma nniaaa ypet^eBba Bojene cn^e.
n npeMa HHMa MepateMO mhc.iu CBa ipn nnci],a, jep y tomg h ^eatn
caiiia cyuiTHHa, h to je y CBaKOM ypel^eay neuiTO Tpajyte h cxaAHo.

noje^HHOCTH naK BEme cy nposiea^HBe, 3aBHce oa MHornx npnyiHKa

fl one ce u neatory y je^aHnyx nepoM noro^HTH, ho noc.ie no^v-
aier ncKycTBa na noi&y npaKXHKe. 0/i,xyA h AO^asn ona nspeKa:
ypeljeite Bojne cnare y /i,pKaBH HHJe nocyi>e/i,ni;a toahko xeopaj-
CKor nncaaa, ko.ihko npaKxH^iKor ncnHXHEaaa. Ho obo ce He-
0/i,H0CH Ha zAaeua, naneAua nnxaaa, Koja ce Mopajy CBar/i.a najnpe
nponaiiH, Ao6po h CBecxpano oii,eHHXH, yxBp^uxn h no anMa /i,a.(Be
pa/i,nxH. Be3 xe yxEp^ene ocnoee ype^eae je K0^e6^i)HB0 noje/i,HHe :

ycxanoBe Henajy nei^y co6om A^^Py CBesy a hh Kpajay nQJb. One

je,3,Ha APyry ncxHCKyjy, Fopae ce o^hoch caMO na nojeAHHOcxn
Koje HaM HanocieAKy hh cy y B.iacxn hh c xora, mxo nenaMO npn
pyn,n npaBor K^ty^a 3a bhx, omxpe u,H<i>pe a xnne o6nqHO pacno-
^aaie BOJHa Biacx, na je ona a Ha^^e/KHnja 3a bhx.
/l,a ce oKpeneMO na nocao.
HpH ypet)HBaH)y Bojne cn^/ie y ^piKaBH Ba.i)a ceSn sa^aBaxn
cie^eiia nnxaBa :

1, Kanea ce eojua o/ceAu x. j. ^a.i uaua^na, n.i 0462) ana?

/l,a.i eeJiuKcc hah y eu^y ueroecma. Cne obo jaKO yxHg:e na ype-
i^eae BojcKe.
Bojna Httua^na saxxeBa xeMe.i)Hy o6yKy, /i,yatn poK, 6o.i>y cnpeiyy,
BHUie KOitHU,e, 6o.T,H Ka^ap n no^nyno ycxpojeae noKpexne a^MHun-
cxpau,HJcKe ycxanoBe sa CHa6/i,eBaH)e BOJCKe cBaKOBpcxHHM noTpe6aMa.
Bojna oAopaua 3aA0B0./i.aBa ce ca bojckom mhoio MaH>e cnpeiiHOM.
BeAUKo HAH EepoucKo BojeBUBe, saKxeBa Be.iHKy Hayiny cnpesiy,
oco6nTO K04 BHniHX cxapemnna. Ty CBa BOJCKa, Ma EO^HKa a^ je,
6opH ce y CBe3H, h pyKyje ce je/iHUM n^anoM, je^uoM MHniyi.y. JI^sl
OBO Hje AaKO, h /i,a ce 3a xo xote ^yro roAnmae 6pHm./i)nB0 cnpe-
:

aiaae —
.laKO je noJMHXH. Hnane 6e3 xora, HeBeuixnna a riynocx

y pyKOBaay pacxy ca pacxeaeM Mace bojckc. To je c je^ne cxpane.

C APyre cxpane aAMHnHcxpau,njcKe ycxanoBe xpe6a /i,a cy no^nyHO
roxoBe H onpo6aHe BOJCKa ce caMa CHa6/i,eBaxH nejioate cpe^cxBHMa
:

Bojnmxa. ^p/Kasa je 3a xo nosBana. ^a obo naK xote Be^HKHx hob-

TiaHHx atpxaBa, jiaKO je hojmhxh. HHa^ie Eaiacxpo<3&e cy Ha npary
HAH te ce BojcKa caMa cooom pacnpuixaxH na Ma^e ^e^OBe.
^lexoeane saKxCBa Be^HKy ahiihv xpaSpocx n yMemnocx koa
HOJeAHKHx Boi)a h BOJnnKa, no Moate ce o^ntiH 6e3 ropae BncoKe
 KH.n;KEBHU nPKMEA 327

Hay^enocTH h oco^hto 6e3 a^M. yciaHOBa y Be./iHKOM o6.iHKy. To jo

o^ngHO Ha^HH BojeBaaa Heo6ygeHor h necnpeMHor Hapo/i,a.
Ha niTa je 3a nac ?
/I,a ce 3a .zby6aB oBor Kpajn^iKa Cp^nje orpaHH^iHMO
Ha o/i,6paHy
— HCMa CMHCia HH neJbE. yjeAHBeiLe h oc.io6ot)aBar&e Cp6a nsa-
SHB^e Bojny uaucc/im/ Kao zAcieuy. O^Spana MOiKe 6hth noc.zbe/i,nii,a
nyow^e hah ocMOTpenocTH. Tpe6a ^aKwie c bojckom npetn npeKO
rpaHHi],e h Ma^ieM oieTfl oho hito HaMa npHna^a.
A ;i,a A teMO npe^asHTH rpannuy y nacH, H.in y iie.TaMa ? /l,a.a
teiio yHHHTH 0Acy/i,He kocobckg cy/i,ape h CTBap CBprnnxH 62)30 y
je/^Hv n.iH Apyry CTpany, h.ih feejio to mhhhth y iiaftHM 0/i,eAeK>nMa
n 3a Ayaie Bpeiie Te H36efiH laKaa phshk ? Obo cy nnxaaa, ko jhko
Tyra^MBa, y toaiieo 3a nac 04 Be^HKe BaatflocTH h c anna Tpe6a
^a CMO Ha^HCTO. Tpe6a HMain na yjiy obo aKO ce ycBOJH neTOBaae,
:

Bojyje Cfc jeBTHJiHJe, sa Ay'^e Bpene, 6e3 6p3or pH3HKa, hpothbhhk

Hete MotH ynoxpe^HTH npoTHBy nac CBojy Ao6py cnpeMy. IlsasH-
BaMO ra na 6oJHniTa, Koja My neAoaBO.baBajy ^a pa3BHJe CBy cBOJy
CH.iy. IlpHMopaBajio ra na ^yra BojcBaaa a thm h Ha BeAHKo uob-
^laHO Hanpesaae h obo je thm KopncHnje. hito mv je ^HHaunHJCKO
CTaae yiomnje. HaEpaxKO OB^e HjiaMo iiaJBHme npn.iHKa, jaKe
fl,Si

CTpaHe npoTHBHHKa HeyTpa-iHrnesio, h a^ Hamy jaKy cxpauy yno-

Tpe6nM0 npoTHBy fterose c.aa6e. Ho c APyre CTpane hb Tpe6a sa-
6opaBnTH, Aa cy ^eTe HesnaTHa npenoHa CMe.ioj bojch,h hoa AO^pn&i
Bot)OM, KOJa A^jcTByje 62)30, eHe2)2UHH0. Moa^e ce .laKO a^chth, a^
OHa 6p3o 3ay3Me BaiKHe npocTopnje n la'iKe, a ^leTe a^ 6yAy
ocTaB^Lene ce6H came 6e3 Me^yco6He cBe3e. II obo je thm eepoBa-
THHJe, niTO je AP^^^Ba, Koja leTvje, Matbci no CTanoBHuniTBy h npo-
CTopHJH, na ce 6paie npetn h nocecTH Moace hito je u2)OJ,a3Huja
;

H oAKpueeuuja, Te ce .laKHie KpeiaTH n AsjCTBOBaTH MOJKe.

Ako ynopeAHMO name npH.iHKe, cbojctbo ^yAyter BojnniTa,
CTaae namer npoTHBHHKa, OHAa no nameM Mnni^ieay cp6cKa BOJCKa
Tpe6a Aa je KaApa:
1, 3a nauc6/i,Hy eeAuny oojuy; no u
2, 3a 0462)any u ueToaane.

KaKO Aa ce ona npeMa obom ypeAH? KaKBa cpasMepnua Aa

nocTOJH HSMetjy Ae^osa sa jeAny n APyry ii,e^? —
to je CTBap a^-
JhQT pasAaraaa. 3a caAa obo je AOCTa, Aa ce o6eAem,R jeAno
ivieAHmTe.
Hama CBa ipn nHcii,a noAnyno ce CAaaty, a^ Bojna Tpe6a Aa
6yAe uaua^Ha, na aKO a neroBope oacctiho (JJopMu BOJeBaaa, oneT
ca OBor r.ieAHniTa ycTpojaBajy BojcKy 3a MacHBHo hah eeAuno bo-
jeBaae. IIo^eM je obo HaJTeaia CTBap, h no^eM ce y oboj cnpeMH
328 KBnaiEBHii npEr.iEA

Bet caAPiKH H cnpena 3a ^leTOBaae — to je h r^e^HUiTe CBa 3 nnciia

no HameM uB.mJbe'&j noroi^eHO.
2, KoAuna Tpe6a eojua cujia ^a ce ype/i,u? Bojna cH^a y
Tpe6a 4a 6yAe OHO/iHKa, KaKo fee Mofen 4a casAa^a cse
/i,pa£aBH
npenoHe Koje 6h joj ce nojaBH^e, ^aK^e uajmatbe oHOJHKa, KO^HKa
je H npoTHBHHKOBa a Maj6ojbe, ;i,a je ee^a 0^ aeroBe. Obo na^ieiio
ocTBapaBa csaKa APJ^aBa npena ce6H h na CBOJ na'iHH, Moxpetn na
to: ^a^ je Be^HKa, 6oraTa, ^diA joj npecToJH Bojna sa o6cTaHaK
HAH 3a i];oAH HHater pe/i,a? J^blJI je na^a. CHpoMamna h ^a a joj je
BOJHa npBa noTpe6a Ha np. oc^odo^eae CBor napo^.a 04 poncTBa
H 3a AO^HTaK CBor no/i,nyHor nojiHTHiiHor h ^lOBe^iaHCKor npaBa.
npeiia OBOM HCKe /i,pataBe Mory 4,a o^pe^e 3a bojho ype^eae neKH
MttAu 460 CTaHOBHHiuTBa, HCKe 6eKu H HaHOCAeTKy HeKH Mopajy ^a
y^y ceoM ceojoM cnazoM.
Ako ce OKpeneMO na nac, bh^hmo, ^a je nam npoTHBHHK MHoro
ja^iH y n,H*pH. IIpenoHe, Koje naM caB^a^aTH Ba^a npeBa3HAa3e
o6HHHy ciiary namy. Mh Mopano ^aK^e ^aTHTH ce npn ypeijEBaay
BOJHOM H Heyoduuajeuux cpe^cTaBa. Kofl, Hac y c^y^ajy Bojne ne-
Moaie 4a 6y/i,e ^BOJaKor CTaaa: Mupuoz h eojuoz y je^HO hcto Bpejie,
Kao KOA APyrHx ^p^aBa, ho cano nocAe^ae 3a CBe name CTano-
BHHniTBO. CBe he OHO 6hth H3yio;KeHo Aorai)aJHMa BOJne. Ham op-
raHHsaTop rpeSa^o 6e 4a ycBOJn c^e^ete rAe^HniTe: 1, CBaKH
cnoco6aH CTanoBHHK y c^yiajy BOJne, Tpe6a ^a 6y4e HSBecna BOJna
HHfteHHi^a npeMa CBOJoj cnoco6HOCTH; na 3aT0 My 3apaHa Ba^i.a
0Ape7i,HTH y.iory. 2, CBa Hama MaTepHJa^na enara Tpe6a HSBecHHM
Ae^OM ^a c^yatH bojhoj ixejbu.. Tpe6a je nspana on,eHHTH h y^ecHTH
3. Cue name ycTanoBe MHpnor Ao6a, Tpe5a j.aKo 4a Mory nokn
BOJHHM npaBi],eM. Tpe6a hm H3paHa 04pe,a,HTH y^ory, h y^ecHTH
HX 3a TO.
(HacTaBHhe ce)

AfypHu
 y MEGTO no^HTH^i^or nPErx/iE4A
YcTaHUM M MHTepBeHUMje no AaHaiuH>eM Me^yHapoAHOM npaey
(nOBOAOM HAJUOBHJHX AOFA-BAJA HA IlCTOEy).

(HacTaBaK)

BHAeBfflH y ^eTHMH^HOM nper^e^y KaKO je ca npasoM HHTep-

BBHUHJe CTOJa^o y Mel/yHapoAHOj npaKTHij,H jeBponcKoj ^o pacnaAa
CB. a.iHJaHcnje, 4a npe^eno ca^ y KpaTKo na cany ^aHaniBy mg%j-

HapoAHO-npaBHv Teopujy tomc nniaay. Me^y nEciiHMa Mei)y-

Hapo/],HOM npaBv HMa anx neKO^Hi^HHa, kojh cy CTeK^n r^iaca h
npHBHaaa ne caMo y nflcaja^Koii h uy6^nii,HCTHiK0M CBCTy Hero ,

KOJH ce n OA cipane AHn^oaiaTCKe CMaipajy h naBOAe Kao ayio-

pHTein, Kao HSBopn 3a npaBO Koje Baatn jiej^y napo^HMa. To cy
,

OHH nHCi];n Met>yHapoAHOM npasy, Kojaaia UleeaAuje y CBone

Bet HaBeACHOM H^aHKy Kaate: „L' opinion des publicistes qui ont
ecrit avec distinction sur le droit international a souvent ete trans-
portee des leurs livres dans les traites ou actes internationaux
^
souscrits par des peuples investis d'lme grande puissance."
MhteMo OA THx nncai];a OB^e HanoMenyTH npe cBera caiiora
^oi^a" HayKe MetjyHapo^HOM npasy Xyra Fxyouuja, ^nje je 4e./io
Ao Aanac Bet AOJKHBe.10 200 nsAaaa, saTHM ^arejia na Kora ce ,

AHn^iOMaxH h APJKaBHHi];H Henpecxano nosHsajy, na on^a MajiTeHca,

KjiuCepa, a O/i, AanaraaHx hobhjhx nHcan,a Bet noMenyTora nHciJ,a
H AHnAOMaxa X^^wrwa (>Vheaton), EAynuAuja, Xe^rejia, XoMien-
/i,op(fia, PoAeu-MeKMUHca h x. A- To cy A^K^e r^asHH npecxaBHHitn

^ Du droit international eu 1872, cip. 399. —

B.joino tomb ynjinsy leopHJe
Ha Me^yHapoAHo-npaBHv npaKTHKj AoSpe npniiepe h HanoMeue y Wheaton hist,
du droit d. gens tom II. h Kaltenhom, Kritik des Yolkerrechts cxp. 30, 31
saxiiji Zur Revision der Lehre v. den internationalen Rechtsniitteln cxp.
70—72.
330 no.iiiTiiKA

CTapnje h HOBnje MetjyHapoAHO-npaBHe Teopnje h aKo Aoncia ctojh

OHO, niTO je je^HOM ^ajiapTHH Kasao. ^a „to jaBHo H.aH Mei^yna-
po/i,Ho npaeo to hcto sna^H niTO n i],HBnAH3ai],HJa" OH^a je sann-
MJbUBO 4a BH^HMo, DiTa usiMQ Ta u,HBH^H3aii,HJa /i,aiiainH)a J ..ifluy
noMeHyxEx HayiHHx npecxaBiiBKa aenHx npasy HHTepBeni^HJe.
IlHTaae HHTepBeHii,HJH cna^a ^oncTa Me^y one KOHTpoBepse
;i,aHaniH>er xeopHJcKor h npaKTHHsor Mel^yHapo^Hor npaBa, Koje cy
ynpaBO o/i, HaJBeter ynjiHBa KaKO na cno.BHH laKO h na ynyTapitH
/ipjKaBHH JKEBOT. 3a pasyMHO H npaEH.iHO pemeffie TOra nnxaaa
HCMa HaAAeJKHHJer cy;i,a Hero uito je (&opyM uayne h jaenoz MuuiJbena
H cBaEojaKO je mhofo /i,o6HBeHO Ka^ ce 6ap Me^y TeopnjcKHM npe-
cxaBHHi^HMa MetjyHapOAHO-npaBHe nayKe Aoi^e ^o car^acHOCxn, xe
ce Mei^y auMa yxBp^e neKa Haqe.ia, no KoJHMa te ce noMenyxo
HHxaEbe pemaBaxH. TaKEa caMOCxaHOCx h men yn^HB iia jaBHO mh-
ffl^eae He Moate, a /i,a najsa^ ne npHMopa h cane Bja^e fl,?i ce iia

xa yxBpt)eHa na^ie^a h npasHAa o63Hpy. A^nje nHxaae, ^a ^h HMa

xaKBe car^iacHocxH n Met>y cannM nHCi],HMa o aiel^yHapoAHOM npasy
H ^a AH je OHa MoryliHa o xaKO saiipnieHOM h xyra^HBOM nnxaay,
Kao fflxo je nnxaae o npasy HHxepBeHu,nje ? Je^an 04 seh no6po-
jaHHx HOBHJHx ayxopa, a to je XeuTu nosHBajyLH ce Ha hobhjv
Hcxopnjy cacBHM npecy^no nspaye CBOJy cyMfty 4a je y onmxe mo-
ryiiHo ^oh.E. ji,o xe caMOCxa^iHOCxn h 40 neixor onmxer n Henpo-
^"
MeH^HBor Haie^a y nnxaay HHxepBeni^HJH. *-

Je AE xo 36H^i,a xaKo, sap hh xeopnja HHJe dniia y cxaay A^

AO^e ^0 HeKHx yxBpt^eHHx npaBH^a y TOMeo63npy? Ilpn CBeM TOiie
niTO je H OHa ^ocxa nyxa sanjiasHiia y CTpannyxHi^e n K0.ie6aAa
ce Kao H caMa npaKXHKa npeivia xpeiiyxHHM HBxepecHMa h npaB-
n;HMa oBe hah ohc no.iHXHKe, xo nnaK MOJKeaio Ka3axH, /i,a cy no-
TieBmn oa rpou,HJa n fpaxe^ia na ^o ^^^Hac cbh r^aBHHJn h nanpe-
AHHJH nHCB,n Me^ynapo^HO-npaBHE siaxoM nocxaB^Layin na^ie^o ue-
uHTepecnuuje hah HeMemaaa Kao npaBHAO Kao cxaAny nopiviy ,

Mel^yHapo^Hora JKHBOxa h cao^pataja. Y xoMe norAe^y Aoscxa

Bia^a caMOCxaAHOcx cxapnJHM h hobhjhm ayxopHMa y xaKBOJ
net^y
npexejKHOj mepn, ynpaBO HmtiesaBajy noje/i,HHH pexporpa^HH
j\,a.

HsysexnH, Kao mxo h. np. 6exy HeKa/i,anii&H npajcKH MHHHCxap

KaMu H <i>paHi],ycKH AernxHsmcxH UJaTodpujcm, h Eaxup kojh y

' „Les evenements qui suivirent le congres cF Aix-la-Chapelle demon-

trent l\impmssance de tons les essais qui ont ete faits _2:)0Hr etablir un ]}rin-

cipe general et invariable en matiere d'intervention. II est en effet impossible

de formiiler sur ce sujet une regie absolue. ." Wheaton, Elements du droit
.

international T. I. cxp. 81 h Hist, du droit d. gens T. II. §. 23. To hcto Kaaie

H Frhr. v. Gagern, Kritik d. Vulkerreclits. (Leipzig, 1840).
 no^iiTiiKA 331

Hapo^inTHM CHHCHMa noKymame TeopHJcKn ^a 6paHe

TOJie nniaiby
qaK OHO „MOHCTpo3HO" npaBO HHTepBeHi],nje, KaKO ra je cb. a^injaH-
cHJa Ha cpe/i,y nsne.ia n Bpmn.ia.
Mei^y CTapnjnM nHci;nMa npBH je 0aTeA ^ cacBHM npecyAHO
n OTBopeHO HspeKao Ha^ieyio, /i,a je CBaKH napo/i,, kojh sa ce ca^m-
H.aBa Heicy no^iHimKy
i],e./iHHy nyin ^paiaay noTnyHH rocnoAap
,

CBOJe cy^T,6nHe h CBora yHyiapaer ypetjeaa h hu je^ua CTpcma cumi

ueMa ujiaso, fl,a ce y tbezoee ynyrcqine cxeapu mema hutu Moofce
uHTepeeuucciTu ochm caMO cbojhm /!,o6pnM yc^iyrama (bous offices).
Y TOMe ce CEbHMe ciaaty n ocTa./in SHaxHnjn ciapHJH nHcn,u Kao
IslapTcHc n K.uiOep ; onn to hcto "nspngy. ^ Hpe^iasHMO ocxa-ie
ny6.inii,ncTe ns Tora Bpejiena Ma ^a 6n nx mot.ih jom fl,OBOJbEQ
HaBecTH, KOJH y3 HaBe/i,eHo npai$n.ao noinvHO npnciajy n sacTynajy
ra AO^PHM pa3.'io3HMa.
Ho jom je Ta^HHJe h 6o.i.e paspal^eHo h CBecTpano pacBei-
.i>eHO TO HHTaae o HHTepBeHnnJH y Aanainaoj hobhjoj Met^ynapoAHO-

npaBHOj .iHTepaTypn. Ko.ihko je nana no3HaTO, hobhjh cj ryiaBHH

ayxopH Mei^yHapo^HOii npasy noTnyno car^iacHn y tomc, j[Q. ce
HaieAO Hc-uHTcpeeHV/UJe HMa CMaTpaTH Kao necnopno npaBn.io jeB-
poncKor jaBHora npasa. A a^ AnepHKa ca cbojom TeopnjoM n npaK-
THKOM TO ncTO Me^yiiapo/i.HO-npaBHO Hane.io ncnoBe^a, o TOMe ne
Moaie 6HTn HHKaKBe cyiiae nouiTO je 6am AiiepnKa o^ caMora CBora
no^BTKa ua ao A^nac CTa^HO n /i,oc.ieAHO CToja.ia y3 HanoMenyTO
Ha^e.io y CBUJia cbojhm :\ietjyHapoAHflM noc/iOBHMa; OHa je mia Bnme
y CBOJojnosnaTOJ MoH})OJe-/i,oKTiniHu (MoHpojesoj Hayu,H)^ npe-
cy/i,HOnsnm.ia na cpe^y ca HaHe.ioai neMcmaaa jom y oho pe-
aKn,noHo /i,o6a, Ka^ je Ha jeBponcKOM Konny jom B.iaAa.ia CTapa
MeiepHHxoBa ^nn.ioMaTCKa mK0.aa, Ka^ je bhcho Ma^ cb. a^HJan-
cnje H lienora ^nKTaxopcKor „npaBa"' nHTepBeHn;nje na^ r^aBaiia
jeBponcKHx Hapo/T,a h Ka/i, je to opyjKano Memaae y ynvTapEbe
CTBapn noje^nnnx ^paiaBa 6\iJio na ah^bhom pe^y y Me^ynapoAHOj
npaKTHiin jeBponcKoj, II xa je MoEpojesa /i,OKTpHHa 6am ynpaBO
npor.iameHa o^ CTpane AMepnKe y toj i^e^n, ^a CTane na nyx
HO.inTniin cc. a.injaHCHJe h aenoM na^e^iy HeorpaHHyene nHxep-

^ Droit des geus, II. 54.

- Martens, Precis du droit d. dens moderne de TEurope T. I. cxp. 7G.

B
— Kluber, Droit d. dens mod. de I'Europe (1819). §. 51. HanoMeHyheMo jom
Beojia Aoopy pacnpaBV o loiie: Eotteek u Scheidler, art. Intervention (Staat-
lexicon VII. Bd. 422—447).
^ Ta aoKxpmia sose laKo no Monpojij, HeuaAaniaeM npeAceAHHKy a-viep.
ce
penyo/iHKe, kojh jer. 1823. y CBojoj noc.iaHun;H Koarpecy cjeAHBbeiinx ApajaBa
iispenao oay AOKipimy, Koja ce oa to Aooa no aeroBOM HMeay iiasBa^ia h iiaBOAu.
332
*
no^HTUKA

BeHi;HJe a napoHHTO oH/^a, kra je la a^BJaHcnja HayMn.ia 6Hia 7i,a

TO cBoje Ha^e-io h CBojy peaKn,HOHy Mpeaiy npocTpe qaK h Ha ane-
pnKaHCKH KOHTHHeHT npH.iHKOM HHTaBba jyatHo-aMepHgKHM mnaH-
CKHM Haceo6HHaMa, Koje cy yciaie na opyatje Te ce oc^o6o4Hiie oa
mnaHCKor rocnoAapcTsa h npor^acHAe CBOJy nesaBHCHOCT. ^Apy-
jKene jeBponcKe CH^e xTeAome h Ty ,peBO.iyu,HJy'' ^a. yryme xe cy
ce cnpeaia^e 3a npeKOMopcKy opyacany HHTepBeHi];HJy h Ty je ca^
nocAaHHii,a npeAceAHHKa Monpoja H3amia na, cpe^y Kao najosSn^-
HHJH upoiecT npoTHB TaKBC HHTepBeHu,HJe n CBenaHo je nar^acn^a
join jeAHOM Ha'ieiio ne HHTepBeHi],HJe, Kora ce AmepHKa h nna^e
BasAa AP^a^a nor^eAOsi na ynyiapae CTBapn h oAHomaje jeBpon-
CKe/ a Koje ona nniTe a^ ce h oa cipane jeBpoucKHx cn^a oAp-
JKasa npena ynyTapuHM noc^OBHMa h AoraijaJHMa aMepHKancKor
KOHTHHCHTa. MflMorpeA teMO OBAe HanoMeHyxn h to, KaKo je na
CKopo H3a Te MoHpojeBe Hsjase HSHecena y AMepHi],H MHcao, Aa
ce HCKynn nompec aMepn^KHx AP^aBa y nauciMu, Kojn je AOHCTa
n cacTao ce r. 1826 h kojh je Ba^a^o
aiHJancHJH h aenoMe cb
CHCTCMy Ha cynpoT Aa ciaBH caBe3 aMepH^iKHx peny6AHKa h H)Hxob
HOBH CHCTeM KRO HITO TOMC KaJKC jeAaH HOBHJH aMepHKaHCKH HH-
cau;;,cr etablir un systeme americain fonde sur 1' uniou des repu-
bliques, pour contrebalancer la Sainte Alliance,^ autrement dit,
r alliance des grandes monarchies europeennes/' H AoncTa je Taj
Konrpec aMepHKancKH seL no caMOM saMnmytajy n nporpaMy CBOMe
npecTaBibao BeoMa 3annM./bHBy n nanpeAny cynpoTHocT npeMa B^a-
Aa^aHKHM H MHHHCTapcKHM KOHrpecHMa y CTapoj JeBponn. Ty je
npe CBera sa^ba^o Aa 6yAy sacTyn^iene CBe AP^aBe 6e3 pasjiHKe
ca noTnyno jeAnaKHM npaBOM n r^iacoM; Aa^e Ty nnje 6hio hh
roBopa HCKOM HeorpanH^enoM npaBy nHTepBepu,HJe y ynyTapae
CTBapn nojeAHHHx AP^^aBa, nero je nanpoTHB Ka3ano Aa Taj koh-
rpec Ba^a Aa 6yAe caMO ,,caBe3 3a sajeAnnqKy oA^pany, Bepnn
TyMan jaBHHx yroBopa Mei^y AP^aBana, H36paHH cyA n nocpeAnnK
y ftHxoBnM Met/yco^HHM cnopoBHMa He ^upajyfiu y cyeepeuocT u

* „Toujours elle (t j la politique du goiivernement americain) avait eu pour

principe de ne jamais intervenir dans les affaires des puissances europeennes.'*

Wheaton, £lem, d. dr. internat. I. 85. — Beach-Lawrence, Commentaire II. 310.

06a Ta aMcpHKaecKa nBcua y thm cbojum KftHrana oaau^ro aHaAHmy a pas-

Aasiy 3Ha^eH>e MoHpojcBe AOKTpaae, Kojoj y ocTajoii h jeBponcKH ny6.iHii,HCTH

npHnHcyjy neAHKo SHaueae Kao e. np. M. Chevalier, Du droit international en

1872 CTp. 413. — Oppenheim, System des Volkerrechts §. 22. — Bhmtschli,

d. moderne Volkerr. der civilis. Staaten §. 474 y npaM. k ap<
 no.iniHKA 333

nesaeucHOCT uoje^une ^jowaee u fteuy ^opMy 8Jiafl,e u ue Mema-

jyKu ce y thene o^uomaje npema CTpauum uajiOAUjMa"^
H aKo Taj KOHrpec y nanaMH HHje HMao noxnyHa ycnexa, jep
HHJe CBe oHaKo ocTBapeHO n y^Haeno Kao mio je CMnm^eno 6h.io,
TO HnaK OH sacjyjKyje ^a ce npHSe^eacH h HanoMene Kao nojaBa,
Koja 40HCTa ca^pssn y ce6H ,une grande idee, qui conteuait un
beau germe* Kao mTO ne^H M. HleBa^HJe. Hena cynifce ^a te ce
, la wiena h Hanpe^Ha MHcao, KaA je Bet je^HOM noTaKHyTa, Hajsa^
H peaAHcaTH y HoBOMe CBCTy^ h to aMoro npe aero niTO te ocTa-
pe^ioj JeBpoHH ca neKHM ^nn^OMaTCKHM n^eTKama ncnacTH sa py-
: KOM 4a ce KOHCTHTynme, na hobhm MetjyHapo^HHM ocHOBaua Kao
nCJeAHaene ^pataBC jeBponcKe," mTO he join BeoMa Ayro ocTaTH
TeK caMO TeopHJCKE can. Mh cmo y octraom na oBOMe iiecTy Ty
ne.iy MeljyHapo^Hy nojasy HaJBHme c Tora nanoMeHyiin, uito ce y
H.OJ Bet jacHO or^e^ajy KOHType HOBora iiet/yHapo^HO-npaBHor ch-
CTena, kojh te no CBOJ BepoBaTHOCTH iroHHfeiH c one cipane OKeana
H y KOMe te Mel^y ocTa^HM h caM npHHi],Hn neMemaaa naliH CBOJe
o6eAe;KeHO h npeii,H3H0 pemeae y crmom npaKin^HOM Me^ynapoA-
HOM aiHBOTy. Aae h AOH^e h Mel>yTHM no CBeny mTO cmo AOca/i,a
HaBe^in, Moa^eMO c noTnynnM npaBOM AnepHKy a noce6Hn;e cje/i,H-
H>eHe AP^Kase ajiepn^Ke 6pojaTH y npBOJie pe^y Metjy no6opHHKe
na'ie^a ne nHTepBenn.nje,'' niTO naia y toahko Bety Bpe^nocT uito
AjiepHKa CTa.iHo h nenpeKH^HO ^ospeBa 40 cBeTCKora no.ioKaja,
TiHJH yn.iHB na Jespony nete ^yro nsocTaTn; a to cy y ocTa-
.lOM set H M.iorn jeBponcKn ny6.iHu,HCTH h ^nn^OMaTH npe/J,BH-

' B. TOMe Hapo^HTO Gervinus, Geschiclite des neunzebnteu Jahrhunderts

ly. Bd. 2.Abth.
* r. 1864. Bet 6eine y AuMtt onex caKyn^iea KOHrpec aMepaiKHx AP^asa, na
KOMe je Ta ue^ia Jincao BeL A&jhe AOTepaea, aero niTO 6emesa, npBOM Koerpecy

y IlaHaMH.
' HIto ce oneT nouoso aacBeAOHH^jo r. 1863. KaA je Ba^a.10 y MexHun
no Hano/ieoHOBOM n^iany a h no BeroeoM Ka^yny ^a ce ocnyje Hsinepuja, xe
Aa ce TaKO HMnepHa.iHCTHiK0-M0HapxHJcK0 ua^iejo ysese 11 ea npeKouopcKii koh-
THHeHT: TOM je npuAHKOM y HoiieHyTOJ roAHHH xaAainftH ApsaBHH ceupexap cje-
AHH.eHHx Apaasa noaaaTH CjyapA (Seward) nocjao aiiep. no?.iaBHKy y IlapHsy
Aenemy, y Kojoj je Kasao »que les Etats-Unis professent vis-a-vis du Mexique
les memes pi'incipes qu'ils observent vis-a-vis des antres pays; qn'ils n'ont
par la force au Mexique au sujet du
ni le droit, ni rintention d' intervenir
gouvernement a etablir, renverser le gouvernement imperial. Les
ou pour
Etats-Unis s'en tiennent a la politique de non-intervention." A Aoacxa cy y
Tosie cdyiajy cjeAHfteae ApaiaBe HMajie aajjaier concxBeaor aaxepeca Aa ne
Aonycxe ocaHBaae HMnepnje y Mexanw. Ho nnaK je Tparaiaa CBpineiaK xe hm-
nepaje cBe^aao sacBeAO^iHO MoapojeBy AOKxpaay.
334 no-iiiTHKA

.zi,e.in n ^anac yiiH^ajy. Jl^a. mh y OBOMe He npeiepyjeMO hhtu 4a

HspH'ieMO HeKe mo'/k^r cano cy6jeKTnBHe nor.ae^e to ke 3HaTH CBaKn,
EOJH je Ty CTBap npaxno n npoyiaBao ca Ma„io BefeoM najKaoM.
Join on/],a, Ka^ cy jyiKHO-aaiepngKe AP^ase ocHOBa^e cBojy
He:iaBHCH0CT 04 IIInaHHJe n Ka^ je thmc i],e./ia AMepnKa nocia^ia
noinvHO c.io6oAHa o/t, CBaKor jeBponcEor rocno/i,apcTBa Te ce koh-
CTHTynca^a Kao 3ace6HH fl,eo CBeia, join oH^a ce y JeBponn vbh-
i)a.io Be^HKO hctopbjcko SHa^ieae Tora (SaKTa. Hanpe^nn, 01060-
^oyMHH e.ieMeHTH pa^OBa^n cy ce Toj nojaBH. KoucepBaTHBHH npe-
Tporpa^HH deMCETH cy ce n.iamH.iH n npsn ny6.iHnncTa Ta^aniite
jeBponcKe peaKiJ,HJe Fenu, MexepHHKOBa /i,ecHa pyKa, nspasno je y
CBOMe ^Hcxy to CTpaxoBaae KasaBUin, KaKO he ^oiiH y^avLennje 6y-
fl,\ixe. Ao6a ,,1^6 te JeBpoiia MopaTH ^a n/i,e sa iiOKpexnBia Ane-
pHKe Kao aen Tpa6aHT/' RcTy je MHcao napeKao Ta/],a n IIlaTO-
62)ujaH.' y caMOJ Aiiepni^H cy ce Ta/i,a y cnncHMa n roBopniia
nojaBHAa TaKBa ncTa MHin^eita dy^yiioj cBeicKo-HCTOpHJcKoj y.ioon
CBora 4e.'ia cBCTCKor. H no TOMe ^oncTa CTOjn to uito je y naJHO-
1'
BHJe Ao6a (1872) je^an ny6ini^HCTa jesponcKn Kasao „ Avails :

ouverture de ce siecle, 1' Ameriqiie ne comptait pas en politique

elle n' y etait d' aucun poids; il est visible qu' elle phsera beaucoup
desormais dans la balance du monde. Ne la voyons-uous pas deja
courtisee par la Russie et par le nouvel empire d AUemagne ?"

Moaj;i,a ;CMO ce BHine no niTO je ipeSaiio 3a6aBnAn oko Amc-

pHKe, a^H caMa 3aHnM^i>HB0CT npe/i,MeTa saBCiia nac je y Ty npe-
KOMopcKy eKCKypsHJy. Ho cneny niTO cmo Kasa^m cxBaTaay n
ApjKaay came ^piKaBHe npaKTHKe aMepnKancKe niTO ce Tnne nnTaaa
HHTepBeHn,HJH, Beh ce caMO no ce6n Kasyje ^a hh npecTaBHnn,H
MeliyHapoAHo-npaBHe reopuje y AMepHn,n nncy Mor^n nsocTaTH nsa
npaKTHKe y TOiie o63Hpy. HaJHOBnja /^Ba Mei^ynapoARO-npaBHa nHcn,a
y AnepHnn, a to cy Bet noMenyTH Euu-Aopeuc h ?. EaAeo ^ CTOje
y TOMe nor.ie^y na hctoj npysn Kao n itnxoBH npexxo^Hnnn y TOJ
Hayi^H. Onaj npBH HCKa3ao je y CBOMt Bet naBe^enoM KOMenTapy
npann^ny jincao cacBHM npecy^no onaKo: „CBaKH napo^, na Ma

' TOJie CBGMy onuiHpHO roBopa Qervinus, Gesch. des XIX Jahrliunderts
lY. Bd. 2. Abtblung.
2 To je jy^mi AMei)iiKaHa!;, a aqao Jiy je ii;iamAO r. 1868. iia mnancKOM
jesHKy a saTHM h y -i-paunecKOM HSAaay noA nacAOBOM: Le droit international
tlieoriqne et pratique des progres de la science du dr. d. qens, par Charles
Calvo. TOMe a^aj ii3iini.ia je penessHJa y Revne des deux mondes pg 15.
Maja 1872. oa M. ineBa.aiijepa a xaKO hcto y Revue de droit international T.
1. 1869. OA ro.aeHa-JKeKMHHca. One xy
KH.Hry itao jeAHy 0.1
peii,en3HJe xBa.je
naj6ojiHx y hobhjoj Me^ynapoAHo-npaBnoj KHiHateBHOCTii. Ofiy cmo npuMeAOv
MeTHy.iH oBAe naJBHine paAii ohhx, kojh xohe Aa iisyiaBajy Me^ynapoAHO npaBo.
 noTiUTHKA 335

6eo h na HHaieM CTynH.y pasBnta, can je h jeAHHii HaMenian

Aa ypel^yje cBojy opraHn3ai],DJy noinTH^Ky, rpat^aHCKy h pe.iHrHO-
3Hy OH je noTnyno c^o6o/i,aH ^a aen o6.ihk iipn.iaroAn cbojhm
:

HapaBHMa h n/i,ejaMa; cTpaHH Hapo^n Hejiajy HnKaitBora npaBa

/^a My npoTHB aeroBe BO^e naMety CBOJy concTBeny <i>opMy B-ia^e

n.iH M
My 3a6paH.yJ3%4aycBOJH KaKaB My ^paro o6.ihe no a nsro-
BopoM Kao A^ OH join HHJe ^obo^hg speo." Ty je ^aK^e jacHO
napewHO Ha^e^o neMemaaa y yHyxapae nociioBe nojc^HHora Ha-
po^a H /^patase.OBaKO mhc.ih n;e.ia aMepHKancKa reopaja,
^a npet/eno onex y JeBpony. CyBniiiHO 6n 6n.io, ^a OB^e caA
Ha6pajaM0 pe/i,OM CBe r.iaBHnje ^aHamae npecxaBHHKe Metjvnapo^i.HO-
npaBHe nayKe y JeBponn n ^a pe^HMHi^e naBO^HMO KaKO ohh MHCyie
npasy HHTepBeHAnje. j\,OBOJbEO je oho, hito cmo Beh KasaAn, ^a
CBH r.iaBHHJH jeBpoHCKH ayTopH y Mei^vHapoKHOM upaBy ca cbbm
car.iacHO nocTaB.Lajy Haieio HeMemaaa hah He-HHTepBeHH,HJe Kao
uj^iaouAo.^

(CBpmDtie ce)

F' r EPLQH'K

1 TOMe HOBiije niicue: Htffter, D. europ. Yolkerr. der Gegenwart § 44

b.
— d. luoderue Volkerrecht § 474.
Bluntschli, —
Oppenheim, System des ^^61-
keirechts cap. 8 § 6. —
Hiihn, Volkerrecht cip. 314. Holtzendorff, d. euro-
piiische Volkerreclat § J5. — Berner, art. Intervention (Bhmtschli's Staats-
worterbuch, Y. Bd. cip. 350—394). — MantefeuiUe, Le principe de non-inter-
Tentiou et ses applications, 1863. — BoUn-Jaeqiiemyns, Faits recents relatifs
ail principe de non-intervention et de neiitralite. (Revue de droit international
et de legislat. compar6e T. II. 1870. crp. 200—314.)
 BHBx/lHOrPA^HJA
(CaouiuTaea KtbuoKapa 6paKe Joeauoeida y JlaHneey).

CpnCKe HapoAHe necjie. CKynao no Cpewy B. M. HaHieBO 1875. HaK^aAa

KftHHtape opahe JoBaHOBHha. 8. Cip. 151. i^ena 60 b.

EpaTaK HajB o r.io6ycy sa cpncKe ocHOBHe niKcae. UaHHeBO 1875. 8. Cip. S

Heua 10 H.
naHieBan;. Ka^euAap sa HapoA. Ca dHKasta. 3a HpecTyany roA. 1876. FpeAiio
DaHTa IIonoBHK, ype^. »r.i. HapoAa.« Toa. V. HaaieBO 1875. HaKjaAa kbu-
atape dpahe JoBaHOBnta. 8. Cxp. 100. I^ena 30 h.
Rad jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga XXXI. U Zagrebu
1875. Bej. 8 Cxp, 252. I^eua *. 1.60.
Knjiga XXXII. U
Zagrebu 1875. Be.3. 8. Cxp. 220- I^ena *. 1.60.
Stari pisci hrvatski. Knjiga VII. Djela Marina Drzica. U
Zagrebu 1875. Be-i.
8 Gxp XI H 480 IJ,eHa *, 3.30.
HsBeniTaj o cpn. y^HxcabCKoj inKdH y CoMoopy sa niKOACKy 1874/5 roA. ys
cypaAH>y HacxasHHiKor gSopa npapeAHO H. 'B. ByKHieBuli ynpasHxe.*. CoM6op
1875. 8. Cxp. 78.
Prakticni preracunar. Neobhodna kujizica za svakoga, kojemu se hoce upo-
znati novi mjerni i utezni sistem. Sastavio J. Simoni. U Been 1875. 32. Cxp,
32. IJ;eHa 8 h.

CiHKe H3 npapoAe. Ho K. Cxap-oM oa Taje M. MaxHlia. BeorpaA 1871. 16.

Cxp. 82. I];eHa 1 rp.
Sesdeset iicenjah iz primaljstva za primalje, napisao Ante Kuzmanic. Dilo s
jednim malim ricnikom likarskog nazivljai narod. riCih, uz prevod na jeziku
italijanskom i nimackom, i sa 37 slikah umetnutih radi boljeg izjasnenja
U Zadru 1874. 8. Cxp. XVI u 302; I],eHa 2. <!-.

AHa.iHTHiiua R.aacH$HRaii,HJa Mexa.ia h aaxoBe Baatmije peaKii,HJe. CacxaBHo

3a CBojy yiaSopaxopujy A. B. Xo<i>Mau, nocp6no C. M. .losaHHt. BeorpaA 1875
8. Cxp. 51. LI,eHa 1 AHsap.
yaajejiHa a6eii;eAa jyrocaaBJaacxBa. Z. P. Ognjoslav. ibyoAaHa. 4. 1 jhcx.
n,eHa 10 ii.

Brojcano racnnstvo na temelju nove mere i uteza. Po Drag. Schubertn sa-

stavio V. Z. Mazik. Trece, izpravljeno izdanje. Sa 13 slika. Zagreb, 1875. 8.
Cxp. 79. Ltena 48 h.

ByKBap 3a cpncKe ocHOBne fflK0.ae OAOopeH oa mKO.iCKor casexa. Y HoBOiie

CaAy 1875. 8. Cxp. 95. Tbpa dobcs, 20 h.
HoBe Mepe iiexapcKe npocxo yAeineae n pacxyManeae. Hanacao 'Bypa HonoBafe.
y HoBoiie CaAy 1875. 16. Cxp. 64. Xeaa 10 h.
HapoAHH npHjaTe.i> hjm Ma.iH peaasop HaniHx CBpxa. Hanacao JoBan Ulapah,
y 3aApy 1875. 8. Cxp. IV a 56. I^eaa 50 h.

Manual! de regno di Dalmazia per V anno 1875 Compilato da Luigi Maschek,

Anno V. Zara 1875. Be.a. 8. Cxp. X h 305. Uena *. 1.50.
 JE4HA H01\
flpunoBeTKa us Ka/iy^epcKor muBOia

(CBpmeTan)

— IToHot je BpeMe 3a csaKo s^o^hhctbo — homhc^ho crm y

ce6H — Jb]62iB He Moace HHKa;i, 6hth s.ioihhctbo, h to caM mhciho
aJiH OBaKa Kao OBa iteroBa, Moai/i,a h c Tora niTO je 6uAa. HeoSmHa,
iHHH.aa MH ce CTpamna; Hsr.ie^ao caM cem ceda Kao neKn cayie-
CHHK y HCKOMe y6HJCTBy. H o^ncTa ja caM xe noHotn nociao
. .
,

y6Hii;a CBora ^.paror no6paTHMa. Y6iina, h3 wi)y6aBH Ilpec^yinaj

. , !

Me y^HTe^y, na tem ce yBepHTH ^a- je TaKO.

—
npoin^H CMO ABa TpH coKa^exa, ohom cxpanoM mxo je y
noAHO^KJy Xpxaa Har^e nac /i,a 3a.iaje, HHr/i,e qoBCK 4a nac cpexne...
;

Csy^a HeMa xHmHHa, not, xaaia. Ja HHcaM cxpaniBB, a^n xe Hohn

. .

MH ce Koca y bhc A^sa^a o6oje cmo Lyxa^H csaKH 04 nac 6ho

; ,

je y CBOje mhc^h yAy6wi>eH cano HcnpeKH^aHO

;
/i,HcaH>e h Kyi^asbe

cpi];a fflxo CH Morao nyxn.

—
KaA CMO 6h^h 6.iH3y HyKypoBC Kyke sacxaneMO Ma^o, ,

KOJiKo Aa pasr^eAaiio OKO^HHy oko ce6e. .. Hot deme xaMHa, Hnr^e

HHinxa HHCH Morao bh7i,hxh oko Kyhe 3acai>eH rycx m^HBap y
; ,

fteroBoj ceHi^H HHfflxa ce He Mme cbc je neMO Moj no6paxHM , . . .

many mh na yso, ^a je spene m

ce /i,a 3HaKa; h oh KBCKHy, hcxo
Kao HOBopo^eno ^exe.
— y Kpajy niJbHBapa nemxo ce 3a6eAH.
— To je ona, pene mh 5Khbko a r.iac My je ^pxxao ona —
je, OHa, no6paxHMe! no3Hao 6ex je no xo^y, h no AHcaay 6ax 3Hao
Aa je OHa.
— Ona ce npH6.iH»H naMa na boj3h ne 6eine HHinxa , fl,o

6eAa , xaHKa Koniy^Hi];a ; Hsr^e^a^a je Kao BH^a Y pyiin . . . je

Otaijbhha in 22
338 JEAHA HOU

HocH^ia je^aH saBeat^aj, y iteMy 6eme aeHo CTajate pyxo h Htefl-

CKIl HaKHTH.
— JKdbko upnxBaTH saeeJK^aj a CxaHa npecKO'^iH Bp.^HKe,
,

KOJUMa je 6RASi Kyta orpa^ena TaKO ^aKO h bguito , peKao 6nx, ,

cpna je. .. Hocae Tora ce BpaTHMO Kyhu, a.iH Kpo3 ^pyre npasHHJe
coKaiHte, y KOJHMa 6exy caMo ABe Tpn i],HraHCKe ^aTp.i.e, n ty je
6h.io CBe MHpHo Kao y v^o6jbY, caMO uo neKH nac niTo pe^KH; a^an
Ty ce Bet HH^iera hhcmo HMa.in 6ojaTH, 6am h ^a ce pa36y/i,e d,h-
raHu, H aKO cy y cseny ^anapaBH, y tomc 6u ciyiajy tiyTa.iH, aKO
HaM He 6h h iiomoi^af —
jep ohh CBaKy Kpat)y h OTMHii,y noiiaffiy,
— Ka^ CMO npomiH i],nraHCKe KO.in^e OKpeneMO /i,ecHO, Epos
je^aH rycT 6paHHK Kojn ce ca HamoM KytoM cyiie^ztaBao. Ty cmo . .

OAaxHyAH. OTMHi],a 6eme nsBprneiia, CTana je Apx'rajia oj\, CTpaxa har

OA 3HMe, no HCKaA 6h joj ce noAKpao n ys^ncaj, a^n HcnpeKH^aH,
yryiuen; a Ka^ je JKhbko na CBOJe rpy^n npHTocHyo, ^lyo can KaKO
n.aaqe ... 4^ -m ce Kaja.ia inxa je y^EEEAa. eae cy to 6EAe cyse
pa^ocHe y36y^eHOCTH ? Ko te to snaTH? To cy Tajne Koje jKena
. .

HH Ha caMpTHOM Macy ne ncnoBe^a.

— no6paTHMe, peqe JKebko —
Bpene je ^anyTyjeno, th ce^n
Ha CBora KOH.a a CTaHH eno Moj koh>, a ja ty neuiKe npe^ Baara.
MeHH je ij,e.ia ^ecToOpo^nii^a nosnaTa, Kao ityta y Kojoj casi ce po^HO.
— Mn noce;i,aMO Ha Koite, a ^hbko yse CTaHHiior Koaa 3a
y.iap, iipoRO/ietiH ra CTa3ni],0M, Ky^^a caMO K03e upo.ia3e. Ka^ je , .

3opa CBHTa.ia mh cmo Bet 6eae ko/t, jKHBKOBe Kyte IfceroBa . . .

CTapa MaTH 6or ^a joj 4ymy npocTH .leno nac je npHMn.ia h

, !

.^o^ieKaiia; a Ka,/i, joj je jKhbko peKao ji,a, joj je Aoneo n cnaxy, ona
cieate paMcnnMa, a.iH My HHiUTa HHJe npe6aii,HiLa, Hero onaKO thxo
ca OHHM cTapaHKHM r.aacoM pe^e:
— c/leiio .leno, Aei];o
, Ka^ ce bh 3aB0.iecTe n je^HO 4pyroM
,

OMHAHCTe, HCKa BaM je cpeteo h xajnp

— Ca OBHM 6e ce Moiua CBpniHTH npnuoBeTKao je^HOJ o6h-
HHoj -KeHUA6n qoBCK ^ofje, sanpocH ^eBOJEv, iipcTenyje, Ben^ia ce
:

H JKHBH c BOMe ^OK^ie He ynpe oh fl.aH ona Aae koa Mora . . .

no^paTHMa 6eme KaKO ateHHA6a TaKO n jkhbot 6ypaH h Heo6HgaH.,.

Ako th ce He cuaBa, y^iHTe^sy, ciymaj Me /i,o Kpaja TyjRHa je to !

npHHOoeTKa cetatem je ce ;i,o BCKa.

— llpnnoBe^aj, MH.iavi,HHe. Ja pa/i,o ciymaM npanoBeTKe. .

*
— Ka^ cepas^aHHAo
./leno npoAyjKaBame MH^ia^HH— —
MH ce ^HrneMO y ManacTHp; no TpaBH ce jom 6.MCTa.aa poca a ,

ro.ieMa ^psa Koja cy KpyM{H.aa ManacTnpcKy aB.iHJy, 6au,axy Aa.ieKo

HO MnpucaBoj /],o.aBHH cBojy rycTy cenny.
 JEAHA HOU 339

—
CxynnMO Ha ciasy Koja y ii,pKBy bo/i,h. Csy^a oko nac Heuia
noHeKa^ cai\io n^BpEyi THTiHii,a Hapymana a b3 iipKBe
THfflHHa, Eojy
ce H)o 4y6oK r^ac apxHiiaHApnTOB r;i,e ^HTa cb. jeBan^e^e sa , ,

THM xaHKo nojaae MaHacTnpcKor ^aKa. A^a je to MH^HHa c^y- . .

maxH y xaKoj HeMoj ropn ony THxy MO^HTBy. Mh cmo j.aKnie Kopa-
^.SiAa 6ojetH ce jia ne ysneMnpHMO CBexe Ka^yl)epe.
— Ka^ CMO CTynn^H y nipKBy, cxa^ocMO 6^H3y Bpaxa, hhcmo
ce jcj^EAE Ay6jbe y ii,pKBy y^asnxn; ^hhhio naM ce ^a cmo hb^o-
CTOJHH ... 3a neBHni];oM cy HHxa.aa no^yr^acHO neKe Mo.iHXBe anx
^Ba Kaiy^epa, a je^Ho ^a^e je neBa.zio, y o^xapy je ciyKHO xpetn
Ka.iyi)ep.
— Taj nixo ciyatH .lexypi/HJy — pene JKhbko — xo je ap-
XHMaH^pnx. . .

— Ka;^ ce CBpinH.ia c.ayat6a apxHMaHApHx cKH^e ca ce6e ,

o;i,eiKAy H nexpaxH.^, a na n;pH0J ManxHJH .3a6.iHCxao ce s^axan Kpcx,

H npeKpcxHB ce CMHpeno npe;; CBexHM o.axapoM, nol/e thxhm Kopa-
KOM BpaxHMa: Ka^ je 6no npeMa HaMa, mh ce o6oje noKAOHHMo h
npnijeMO pyi^H ^a i],eyiyjeM0. To je noc.ieAH>H nyx, raxo caM no- . .

jby6no Kaiiyi^epa y pyKy. .

—
Oxan, Ka.aHHHK. xaKo ce 3Bao apxHMaH/i,pHx 6ho je sncoKa
yspacxa, cvBOitaB, .ini^e KomxyaaBO, HcnpeKpmxaHo pa3HEM 6opaMa
Koje cy ce CBe ycpe^aBa./ie oko Ma.inx n,pHHx o^njy, KoJHMa je ,

je^HaKO aiMHpKao 40K 6h c qoBeKOM roBopno r.iac My je 6ho ;

4y6oK, a.iH je y roBopy sanocHo peKao 6hx Ha rp^KH, h xck caM

;\oi],HHJe ^yo ^a je hs TypcKe h fl,si je PpK.
— Ka^ CMO H3Hm.aH, hs i];pKBe on ce OKpexe ,5KHBKy; aera je
Ba.i.4a y HeK0.iK0 uosnaBao, jep My 6eme napoxnjaHHH.
— l^IanyM, chhko, xh Kao ^a ch h3 ^dae MyxHHiie pew —
apxHMaH/i,pHx —
Th ch noKOJHora MapKa Ily^iiHiia chh ? J^anyM, . .

xo je 6ho 4o6ap ^lOBeK npHAoatnnK n KXHxop OBora xpaMa a.iH

, ;

exo, 6o5KHJa Bo.^a na yMpe, ^anyM ! .

— YMpe, one, peqe JKhbko ys^axHyBniH.

— Ha ij^anyM, kojhm xh Ao6poM A0Aa3Hni, Khbko?.. Xoteni
AH Aa MY ^ajcMO ro^HHy ? ^a ra cnoMeneMO y csexoj i];pkbh ?
. . .

^a My ^p^HMO ASHUja ? .

— Oie, HHcaM 3a xo Aomao —

— ^a 3a inxo, ijianyM — npeKH^e ra apxHMaH^pnx — /l,a ce
He MHCiiHTn ateHHXH ? . .

— Jecxe,o^ie, xoty ^a ce jKennM, na caM Bet n ^eBOJKy 7i,OBeo,

caMO ncKaMO na xe6e, iia nac npcxenyjeni h Beniiani. .

—
^eno, ijanyM. A 4a HHCxe poA?--. .

IlHxao ra je apxHMaH^pnx, je^naKO cbojhm HMHpKaBHM okom

22*
340 .
JEAHA Hon

MepeLn Mora noopaxiiMa; 6aiu My ce h3 nor^ie^a Bn^n^o, /i,a ce npe-

MHUi^La. KaKO u Ha KOJH HaiiHH /i,a ra 6ojbe or.ao6D.
— One KajiHHHHe, jin hhcmo po/i, OHa je ^aK c one cxpane ;

'^IecTo6po4HU,e, 6aui hchoa XpTita, a ja Kao uito 3Ham H3 MyTHBue.

— A imcjieHO, i^anyM ? r^e je nncMCHO ? . . .

Mil ce o6oJHii,a nor./ieAacMO, jep na to hhcmo hh noMHii]^i.a^H...

— Mh, o^ie, HeMajio HHKaKBa nncivieHa pene il\HBKo. Mh — —
Kao Be^HMO TO. TO YAecHui, a MH 4a H^aTHiMO KOJLKo 6y4e npaso.
fl,ix

ApxHMaK,zi,pHT ce ^yKaiiO HacMeniHo, BH^Hyio ce 4a My ce TaKBH

npe^^osH BeoMa 4ona/i,ajy.
— ^a y^ecHM, ^anyM ? A Moja Spa^a? A Moj hhh ? A . . . . . .

SBaHHJe P l^anyM, ifanyM ko te mchh to /\;a H^iaTH ?

. . Xa ? . . .

JKhbko H3BH H3a Hojaca Kecy c HOBUHMa H36poja TaKO ao ;

^eccT /i,yKaTa n npy.aiaHie hx apxHMaHApHTy.

— Ha, Y3MH, o^ie, 3a Tpy^.
— He Mory, ifanyji, CTpa^aJiy- .

5Khbko HSBa^H joui ^eceT aiytaKa.

— y3MH, O'le I . .

ApxHMan^pHT ce HHJe Morao Bnme yy^Pii^aTn; oih My CHJnyuie

o6pa3H My ce saatapnnie, a y cbekom aoKpexy ch Morao npHMeTHTH
OHy Ka^yt)epcKy rpadybHBOCT.
— E, na AO^po, i^anyM, ueKa je xaJHpAH a ja Ky o^ ^yKO- ! . .

Ba^Kor none HsncKaiH HHCMeno. Hero mh KaacH, i^anyM, KaKO je . .

Hiwe M^a;i,HHo.
— CxaHa M^yKypoea.
Oh npH6e^eaiH HMe h npesHMe.
— Cyxpa, i^anyM, /i,oi)HTe ^a Bac npcTenyjcM, a y ne^e^y te
6hth BeHHaae. . , MopaM o^ aniOBora npeocBeniTeHCTBa Hsyn 4,0-
6hth, 3a TO MopaM ^lOBeKa c /],eneniOM y Hynpnjy noc^aTH... pa3y-
Mem, CHHKO Peqe apxHMan^pHT, oneBH^HO Tpy^etn ce
? . . Joui m
KOJH n,eKHH OA Mora Ho6paTHMa HSHy^H.
— H 3a TO Tpe6a n^iaTHTH, ijanyM ! .

— /l,a H^aTHM, o^e. a KO.1K0 Tpe6a ? . . .

ApxHMaHAPHT ce naKam^a, h CTa4,e Ha hobo MepHTH 5KHBKa.

— Mh cmo HaniH i^anyM He teMO /i,a ce r^o6HMO. Aatem ! . .

ijanyM, jom neT ^yKaia ! .

CnpoMax JKhbko ys^axny, Ta Majio My je uito h npeTCKJio y

KecH, a^H niTa je 3Hao ^hhhth H3Ba/i,H h thx neT ^yKaTa, cKH^e :

Kany, no^ySn Ka^yl)epa y pyKy, a 3a thm o^ocmo Kytn 4a cyTpa

oneT /toljeMO.
IIpeA KytoM Hac je HeKa.aa CTana 6H^a je nenece^a 3aMH- ;

m^ena oih je o6opH^a ^,o^e r^e^ajytn 3a6pHHyTO npe^a ce, a

, ,
 JEAHA HOTi 341

npcTHMa MvnKaiia nperane.

je mapeny
KaA BBEi^y 04 cp.oje . . .

je BH^H.ia JiiHBKa , ona my

no^nate CBoe itpne no]^e y cpexaae ,

o^H rope y KOJHiia cy CBe CTpacxn aieHCKora cpua rope.ie na

. ,

6e^0Me ^DAy saTa^aca.io ce xanKO pyMeHH.io, a na ycHaaia .leS^no

je 6.iaateH ocMejaK.
— Aena je ! . Mnm.^ax y ce6H.
. . . A.in EMa Hemxo Ha ifcojsn

mxo Hflje .leno , mxo Me o^dnja mxo . sie xyi)H o^ fte . . . Taj no-
TAeji, aesHH, xo Hnje nor.ieA CKposme ce^taHKe ^eBOJEe; y BenoMe
ocMeJKy HMa npenpe^enora .lyKaBCXBa, HMa nernxo mxo ne yiaeM ,

ce6E ^a pasjacHBM vAej^ao can je y Ko.iy Ka^ Brpa c MOMU,nMa

;

H BBAEO caM, Aa ce h na H.nx bcxo xaKO CMeniByia, Kao b Ha CBora

aapyiHBKa ... A mobbk Kome cy cbb ^y^B paBHB bjib cbc Mp3B, ,

H.an CBe BO.ie. . . Y

BCXHHa hbko HBJe irorao mxa Bsnece
ce.iy ji,2i

npoxBBy ae; mxa BBnie: ibyAs cy ce qyAH.iB, KaKO je Mor.ia onaKO

HeBa.i)a.ia Maxn OBaKO ^lecxExo 4,exe oAHerouaxn ?
, A.in ja caM . .

nope/\ CBera xora AP»tao a^ je ona noxajna rperaHBB,a. MaxB ,

. .

je aena noKymaBa.ia ^a oxpyje Mvasa. To ce 3a kepKy HBJe mo- . .

r.10 petiQ, B MCHB ce onex qBHB.ao ^a y aeHOMe OKy r.ie^an cy^

y KOMe ce hckomc oxpoB cnpejia.
y jyxpy ce BCKynH.10 y Kyhy b oko Kyte JbX^E n atena, no
Betoj ^ecxB B3 po;i,6BHe JrKBBKoBe ohb cy cbc ABOJe b 7i,Boje ma- ;

nyxaj.H, K.iBMa-in cy r.iaBOM, b y onmxe cy noKa3BBa.iB ^a cy ca

xaKBOM jKeHB^SoM He3aA0B0.*HB aiiB My HBKO He xxp. mxo npn- —
MexBXH je^HO c xora mxo cy ra cbh no3HaBa.iB Kao jorynnny, a
,

Apyro Ko Be.ie: Ka^ Jiy je B0.^a b Ka^ je Bo.ie mxo 6b My KBa- ,

pB.iB cpety ?

Cxana je o6yK.ia CBOJe cxajahe pyBO r.iaBy je 3a6y.1n.1a ca ,

6e.ioM KynoBHOM maMBJOM, na HHJe 3a6opaBB.ia BBme ACBor ysexa

B je/i,Hy upBeny pyay 3aAeHyxB 3y6yH 6eo Kao cner, a no BCMy ;

pa3He mape no KoJBMa Kao Ma.ie 3Be3/i,Hn,e xpenepe cpe6pHe b

,

3.iaxHe ffl.T)OKBu;e. H no6paxnM HEJe B3r./ie/i,ao ^ome ne snani

. . :

neny npe /],a ce ^BBBm .ib .aBn;y opyatjy h.ib nnxoMe cxacy.
, m ,

—^BBan nap JbYJi,E noMECiHo caM a h.e 6hxh — — a, fl,2L

B cpetHn ? . .

Ja caM npB xoj mbc.ib y3AaxHyo, a Ka^ cy mb ^slae neBecxy

^a je Kao A^Bep bo^bm na npcxenoBaae y rpy^Ma mb ce yiiBHH ,

xaKO xemKo, Kao Aa Me je SMBJa onacaAa hb pe^iB ne roBopeka ,

Bmao caM ^avbe; Ka^ cmo 6aj.B y Manacxnpy, pe^ie naM je^an ^y-
xobhbk Aa Hac apxEMaH^pEx y cBojoj teyiBJB ^CKa. Ta te.iBJa . .

6eme na ropaeM 6ojy Be.aBKa npocxpana co6a y ropacM

,
Mciy , ;

Ha saracBxo BSMO-iOBanoMe SB^y, BHCH.ia je c.iBKa cb. IlexKe, npeA

KOJOM je rope.'io cpe6pH0 KaHAn.10, a CByA y HaoKO.10 nope^ Aysa-
342 -
JEAHA Hon

poBa 6exy noHaMeiiiTaHH MeKH MHH^epj.yn,H, sacTpifl ca saracHTO

jacTyi;H cy 6h.ih hctg 6oje
i^pseHOM Ka/i,H<50M ,
caiio rnxo cy Ha ,

BHAia kouiKOBH 6oraTO ca cpMOM HSBeseiiH.

6ii.Aii

ApxHMaHApHT ce noA^OMHo Ha je^aH jacTyK, a y pyKaiia My

SBeuKajy 6pojaHHi],e 04 KpynHora tiH.aH6apa. Ka^ nac je bh/i,ho^ . .

OH ce H?4HJKe Ma.ao e npyjKH pyKy ^a je i^eiiyjeMO; Moj no6paTHM

npaj^e pyi^B a HesecTa sa bhm. Ka^ je ay bh^ro apxHMan^pHT,
. .

OH ocTaBH Ha cTpany 6pojaHHii,e, AHn,e My ce sajKapH^o, a y oiiHMa

My ce pasn^aMTHHie ^e^e n cxpacTH na h nexoTH^mo ^y^oKO ,
,

ysAaxHVBmH nsycTH :

— CxaHO ! Aa
. . ! .

IIo Toj caMOJ peHH no caMOMe seyKy bh^ho caM ^a je no-

,

3Haje — H TO Aa je ^o^po uosHaje ja can to npnMeTno a.iH ,

MOJ no6paTHM saHCT ca cbojhm MHC.iHMa, to nnje BH/i,eo.

— E, i^anyM ^o^po Ka^ CTe Aom.iH
,
pene Ka.iyt)ep KaA —
ce Ma^o npnSpao —
to he 6nTn ^en nap -?byAH, ijanyM ^a je ! . .

noKoJHH MapKO atEB, a^a 6h ce pa^oBao.

Hoc^e Tora cAe^oBao je hchht, Ka/\ cy ce MAaAeni^n A^po-
Ba^n, apxHMaHApHT OTBopn jcaho opManne, Koje je y jeAHOMe Lo-
fflCTy npocTpane te^nje CTajajLO, nsBaAH h3 aera na i^pBenoM raj-

Tany je^an Be^HKH rp^iKH AyKaT, OA HeinpH kouiKa, a na aeMy

6eme nspai^ena naTH 6o3KHJa, Taj joj AysaT BesKe oko Bpaxa na
OHAa joj OHaKo Kpos hoc, Ka^yl^epcKH npoxena.
— Eto i^anvM, h ja oky Aa Te AapyjeM mccto noKojnora MapKa.
CTana ce CBa sapyMeHHyia, h caate ce Aa ra no.i.y6n y pysy;
ja caM npHMeTHo KaKo joj Ka^yi^ep cxeaie pyKy, a^n Moj no6paTHM
TO HHJe BHAHO.
y HeAe^y je 6H^a CBaA^a CBaA^n niTa 6n th h Morao npfl-
;

HOBeAaTH, KaA h caM snam KaKBH cy ce.i)aiKH csaA^apn nrpa.io :

ce, je^o ce h nn^o, Ma^o ko Aa nnje nnjan OTHUiao KyiiH. II . .

CTaHHHa MaTH 6HAa je y cBaTOBH, ona HnuiTa CBOJoj tepn nnje

npe6au,H^a, uito je oa KyLe OA^er^a, h Ka^yi^ep je Aoniao, a ja
ra HHcaM ry6Ho n3 OMHJy; nasno caM na CBann na^nn noEpeT ae-
roB, npaBO Aa th KaaeeM, no^eo cem cyMaaxn y aeroBO Ka^yt)ep-
CKO nouiTeae; on je nasApaB^ao CBaKojaKHx 3ApaBHij,a; h Ao^'a-
liHij,H H CxaHnnoj Maji^n, n M^aAeHu,nMa, h CBHMa CBaTOBHMa h
CBaA^apHMa, 6iiarocn^ajytH hx h JKe^etD y 6ora CBera, niTO 6h
HOBeK Morao ce6H noace^eTH. Aar KaA ^Y MOMitn CTa^n nrpaiH
. .

a CTapii,H nopPA ^lanie BHHa 3a6opaBHuie na CBOJe AOMate 6pnre,

KaAyl)ep ce neKaKO HCKpaAe ny APyuiTBa h HecTaAe ra y rycTOM
ui.iHBapy, KOJH je oko Kyte 3aca^eH6Ho, saaHMe OAe h CTanHna MaTH,
Menn ce to nnje AonaAa^o, na ce HCKaKO u ja, CBe na np-
 JEAHA HOU 343

CTHMa nopeA n^iOTa Kpa^HMni^e, npHinyaaM itHMa, CiaHEHa Maxn

o6opHia OHH AOAQ, na c^yma r^e joj HeniTO Ka./iyl)ep manyte, hh-
caji HYO mTa joj je rouopno, a.iH caM npHMeTQO Ha EbenoMe 36pq-
KaHOMe ^nu,y, ^a Kao ne npnciaje na oho ihtg joj oh npe^^aaie.
Oh cxa^e Ha hobo nianyxaTH h ja can bhado, fl,^ ce y ae .iHii,e
pa3Be/i,pH^o, 6ope ce pasByKome, h OHa cxa^e jacHo roBopHTH, trko,
^a cam CBaKy pen pasyaieo
— Ha Ao6po, one, krko by ja to ^a y^ecHM ? . .

— ^laKO i^aHyM, Bp^o JiaKO Eto ca,T, CKopo te fl,f)}iii IlBaa-

! . .

AaH, noc^e Tora IlexpoB^aH. Th aoIjb ijanyai, koa tepn y rocxe,

. .

na HapaBHO h y cb. upKBy ^ok ce ^exe He HaBDicHe cBane He4e.i.e

;

D npasHHKa ^o^iasHXH y cb. upKBy. Pasyiueui .in Me i^aHjiM ? . . . .

Ona KjiHMHy r.iaBO>:, Kao 4a pasyMe a noc.ie o^e, OHa na

je^Hy a Ka.iyijep na /i,pyry cxpany; Ka/i, je 6ho npeMa MeHH,*oii iie
nor^ie^a omxpo, ncHHrajytH Me Kao ^a .1' can mxo o^ annor ro-
Bopa c.iymao. Ja cam ce ^hhho neBeuiT, Kao A'^i HHoixa o/i, cBera
. .

Tora He 3HaM. .

— I^anyai, oeaKHx cBaxosa, HHcaii jom bh^i.ho, hhth hy bh-

4Hxn. . . Bece^te je to ijcanyn, npaBO cpncKO Bece.te ! .

TaKO payroBapame Ka^iy^ep a ja can CBe oAo6paBao niTO je

OH peKao. ..Ah mxa cam APyi'o Morao qHHUTH ? Mpsno caM ra, . .

a.iH xo 3iy HHcaM Morao Kaaaxn; bh^ho can ^a ce y xoj n,pH0J

MaHxnJH KpHJe HajoKope.injn 3./iHK0Baii,. A.ih r7i,e mh je B.iacx ^a . .

ra KasHEM, 4a ra yHHUixHM ? Hah sap Mojy cyjaay ^a oxKpHJeM

. .

no6paxHMy oH^a 6hx aeroB ;khbox paaopno, aera 6hx yhhiuxho.

!

Ilyxao caM, to je 6h.io cBe mxo caM Morao ^nnnxn Ka^ je ;

6n.io Ha HBaft/i,aH, ^nrneM ce n ja y cb. llexKy, ajH pano npe

CBaHylia, Kaito Me hhko ne 6h cxHrao hj.h cyKo6iio. Ko^ noSpa- . .

THMa HHcaM H CBpxao, Hcro ca:>i o/i,ceo y ManacxHpcKOJ jiexann;

;

OH^e HOHHJeM Ka«i>y h paKHJy, a Me^y thm caM nperAe^ao CBe Ma-
HacTHpcKe 3rpa,^e. .

BH/i,eocaM ^a ce ona te.iHJa y Kojoj je apxHMaH,/i,pflT cxaiio-

Bao. c\^ejbSiBSi ca 6pA0M Koje ce na .leBOJ cxpann Manacxapa ah'^kc,
a ry6H ce y rojieMHM n.iaHnnaMa ^iecTo6poAHqnHnM.
Ka4 je i^pKBCHo 3boho sa^BoimAO, h Ka^ ce MOjnxBa o^no-
^lejia, ja ce Kpo3 rycxo fflH^yie, mxo je OKpyataBa./io ManacxnpcKy
3rpaAy —
^OByqcM, 40 H3HaA caMHx Ka.iyt)epcKEx npo3opa, 0AaH4,e
caM Morao E;e./iy aB^njy, a h yHyxpaniaocx te-inje n neonavF^eH
npeiMe^axH.
y n,pKBy yt)Ome ^Ba xpn MOBeKa h HeKO.aHKO sKena h3 o6avi7R-
ftHx ce./ia, xo je 6h./10 cBe!.. Aae, r^e je Cxana ca MaJKOM ? Mh- . .

C.1HM caM y ce6E, sap OHa ne te 40I1H ? Bet je e ^ocxojho 3bo- . .

344 JEAHA HO'E

HH^o, B cavi, ce tck, c one CTpane ManacTHpa, y saracHTOM se^ie-

HH.iy,yKasa CxaHa y cBOMe 6e^0M 3y6yHy, sa kocom i^pBen nseTaK,
a OKO ijpaxa onaj rp^iKH AyKax, cjaJH ce npeaia cyHii,y ; a nope^
ae Htjame aena ra/i,Ha Maxn, nac no lac sacTaJKyjytH HeniTO joj
KaBHBame, Ha Koje ce ona o6hhhom HeMap^HBomtiy CMemn.ia. Ka^
cy ym^H y nopxy, sacTa^ome Ma«io, a je^an MOBeK cxap y MacHone
«i>ecy, H no^epaHoj Komy^n nsniie npe^ h.hx, iieuiTO hm npoma-
nyxa, HSBa^H nsa nojaca K^yii, c kojhm je oxK^y^ao xo^hhk o^
Ka^y^epcKHX tie./iHJa, h nycxH nx ynyxpa. Iloc^e can qyo KaKO . .

uiKpHHyme Bpaxa oa apxHMaH^pnxoBe co6e, h MaxH h aena .lena

Ktn 5i)0me na'/K^EBO y co6y.
MaxH je yMOpHa ce^a na MHH/i,ep^yK, a Cxana Kao y CBOJoj
KytiH, npeMexame no acxa^y, na komg 6exy nonaMemxane pasne
uiapeHe cnxHHi],e, Kao: MnpncaBn canynn, cxaKiiHhH ca ^y^cnjoM,
OTAefl,SiAB,Si y Koja je Cxana naat^tHBO saBHpHBaiia saAOBO^no CMe-

meiiH ce na CBOje .leno Amie, Koje je y or^e^a^y BH/i,HAa. He . .

npo^e 4yro na ce h apxEMan^pax yKasa, atena KOJa je CKopo CBora

Myata xpoBa^a, ^hjkc ce h CKopo MexannmytiH npHi)e Ka^yt)epeBOJ
pyn,H on joj je ^onycxno ^a ra y pyKy no.z&y6n, xo je ncxo hhhho
;

H ca CxanoM, caMO mxo je aoj-sn npaxno no^^ySan,, cxpacno je 3a-

rp.iHBniH.
— Bn^nm, 6a6o
CMejao ce Ka^y^ep — — asl CBamxa Moace
6hxh ! . . Je
Moja roAy6HU,a, ^a Moaie ?
.an .

Cxana ce CMeniHia Kao o6h^ho.

— A - 6e a' xh, 6a6o, Ma^o o^ one name cxape ni^nBOBnu,e ?...
H^H ijanyM, nmxn o/i, oi^a CaMyjn^a, Kaatn My ^a xh h3 one ne-
xa^Ke na naxer H3Ba;i,H. . . Pa3yMeni ijanyn ? .

Ba6a o^e, a bhx ^Boje ocxa^onie caMB. Ka^yi^epy nojypn KpB

y o6pa3e, ohh My ceBanie Kao y 3MHJe, pYKe cy My /i,pKxaAe, Kojnna
je riaAHO Cxannno 6e^o iLHU,e n on Bnme nnje ahhho na ^lOBeKa, ;

npe na pas^paatenora xnrpa, Kojn i^e^an, no Bpe^oMe necKy .ay-

xajytiH, ycHJanoMe a£e.iyAn,y xpaatn pa3xiaAe. /l,HJafte My je 6n;io , .

HcnpeKHAano, pe^n Hepas^opnxe MHcao 36yaeHa. Ocetao je , . .

MHoro, a^H HHJe yMeo nnnixa ^a ncKaate, caMO je rp^no n .i.y6no.

A Cxana je cxoja^a Mnpno, r^e^ajytn ra cbojhm oSn^nnM CMemeaeM
— no^y6H Me, s^axo !

Sanecen ne npHpo^HOM cxpacnomtiy CHKxao je Ka.iyi/ep.

H Cxana ra je uoAy6HAa. . .

Ja BHHie HHcaM Morao r.ae^axn, ocxaBHO caM CBojy sace^y, a

Kao 3^0HHnan; 6erao caM ^y6^e y niianHny, xeK nocAe 4yror Bpe-
Mena Ka^ caM ce Ma^o yMnpno, ccxhm ce na Mora Koi&a, kojh je
y Mexann ocxao. BpaxnM ce naxpar h bh^hm jom nons^a^e, r^e
 JEAHA HOTv 345

ce H CxaHa ca cbojom MaJKOM spaha y ce^o. SaMniu.Leno can . .

r^e^ao 3a ftHJia, noc^e oce^^an n ja Koaa na cc ynyxDM Mone

HecpehHOMC no6paTHMy Ka^ caM nope^ MaHacinpcKe nopxe npo-
;

mao, cpexHe Me Ka^yt)ep, norAe^a aie omxpo, n xxe^e Heuixo npo-

roBopHXH, a.in ja o^o^eM KOBa, h 6p3o Kao cxpe.ia ocxasHM 3a
co6oM ManacxHp saje^HO ca aeroBOM np.i.aBmxnHOM n npHKpHBe-
HHM rpecHMa.
no6paxHM Me je je^Ba ^o^eKao. CnpoMax HEJe anao K'aKaB . .

My ropaK nannxaK ^ohochm. Il3^y6HMO co h uo3/i,paBHMo Kao

. .

mio /),aBHo HeBH^eHa 6palia ^HHe. Hpntje h Cxana /i,a Me Kao

. .

ACBepa y pyKy no^ySii —

ja xprneM pyKy, ona caa noapBeHU, oia
je o6opn.ia ^OAe n BHiue Me HHJe CMe.ia noriieAaxH.
jKhbko Me nocMaxpame saMytjeHo, n xeK Ka^ cmo 6n./iH caME,
nnxame Me 3a Moje lyAHo noHamaae. Ja My cne HciipnnoBe/i,aM, .

mxa caM cyMaao h o yeMy caM ce onor ^^ana yBepno; na^ caM
CBpuiHo, a ja nor.ie/i,aM y Mor no6paxnMa: OHjeKao npyx /i,pKxao,
a ^Hii,e My ^otje 6e./io Kao .incxaK apxnje; ja caM mhc^iho fl,'d hj
/i,alyjeM aeroBV K.iexBy, ncoBKy, 3aBepy. A.ih oh hyxauie hcmo . .

6e3 peHH: je^aHnyx je caMO y3/i,axHyo, xo 6eme rposan y3/i,Hcaj,

yoBCK 6b. peKao, uocie^iBU je, c xhm te ya^ncajeM H34,axHyxH,
Iloc^e xora ce BcnpaBH, h tyxeiiH yxBaxn Me 3a pyKy
pyKa ;

My 6euie x^a^na Kao ^e^ —

He pene mh nnmxa, Hero Me noBe^e
Kytn 3a co*poM je laKotjep tyxao, je^Ba je oKycno ^Ba xpn 3a-
;

^oraja. a hh c khm HHJe nporoBopno caMO je hho. H>eroBa , . .

xamxa h Kena cxpam^iHBo cy ra r.ie/i,a^ie, a cnpoxa MaJKa nocMa-

xpauie ^pnai.inBO aeroBO Kpexasbe; .BHii,eyia je Hecpehna MaxH, ^a
ra Hemxo 6o.iH, a Moat^a je h c^yxH^ia KaKse cy pane mxo cy My
cpi],e xaKo rposHo pacKH^a^ie. Ho Be^iepn cbh cmo no^iera^H ^a
oxno'iHHeMO, ja nncaM Morao 3acnaxn, xHfflxa.ia Me je 6o^a Mora
no6paxnMa, a b 6ojao caM ce, /i,a He yiHHn KaKBy Hecpeliy aia ;

OH je MnpHo ^e^Kao, Ka^ Ka/i, je caMO 4y6oKo y3^axHyo. Hnje . .

jom HH 3opa 3acBHXH^ia a oh je sell 6ho Ha HoraMa, ckehvo je ca

HBBH.iVKa CBOjy ^eny ^BoneBKy ja caM cas npexpnyo, npncKOMBM
;

6.iH3Ke aeMV. .

— no6paxnMe. mxa en xo navMHO ? .

Oh ce xyatHo ocMexny n HCKaKo noxMyKHM r^acoM mh 04-

roBopB. .

—
CnpeMaM Kao mxo BB^Bffl, y aob.
ce Mory xe npaxnxH . .

aKo okem ^laK ^o .lyKOBa, HeMapHM ^a ce^BM koa Kyte.

— A.iH, 5Kbbko, BpBMexHM MV ja BpeMe je ^a ce ceno koch. —
— HeKa ra roBe^a nacy 3e.ieH0. .

Iloc^e H3 je^Hor jani^HKa n3BaAH B^ocKy c paKBJOM n noHy^E

346 JEAHA HOTv

Me 4a nnje^i. . Ka^ cmo ce HanH.iD, KpeneMO ce Ha nyx, MaJKa

.

aeroBa xyaiHO je r.ae/i,aia sa najia. CHpoxa Main. . Ko/t, Moje ! . .

Kyte CMO npoBe^H ^Ba Tpn /i,aHa, Moj no6paTHM ce HHJe celiao ji,a.

Tpe6a Kytii ntiH. TeK Ka;i, can My npHMeTHO 4a he My ce MaJKa

3a H.HMe y Spnry 6ai;HTH, oh ce Ty;KHo ocMexHy.
— H Te6fl caM Aoca^no —
pene noTMyKiio e na 36oroM, —
no6paTHMe, ja oaox !

Oa to Ao6a pexKO 4a je o^aivseo Kytn, no Ba3/i,aH ^yxa no

HJiaHHHaMa h^b ce myaa oko JiaHacTnpa, neKa^a onex no xpn
^aiia iinje y ManacxEpCKOj Mexaim; ^ty^n cy ra Bet nay^Hyin, na
ra HOKO EH aa mxa ne nnxa, aKO ra mxo aannxajy oh caMO hyxn.
jKena My xaKoi^ep ne H36HBa na MaHacxnpa, u,e^a OKO./iflHa seii sna
3a niTO. Moat^a n MOJ no6paxHM ana, a^n oh iiyxn.
Je;i,aHnyx. npnnoBe^ajy ce^au,u, ^o^e oh y Mexany, a xy ce
/],ecHO H apxHMaii^pnx. >iKhbko Kao odn'ino aancEa ofl, MexanijLHJe
Aflxpy KOiioBHue, a^H Ka.ayi^ep innje ^onycxno /i,a My ce ^onece...
^iiHBKo ra caMO nor.ie^a, a.in ne pene hh pe^n; awjkq ce, o^e y
iiH.iep na naxo'iH caM ce6H paKHJe.
—
— CpaM xe 6h./io pene Ka^y^ep nnjannuo! Ca^, Ka/i, je —
BpcMe pa;^H.n ijcanyM, xn najem, Kao Aa, HeMani K-yLe, MaJKe h jKene!
HanpaBHO ch oa ce6e Hnr^e h Hnmxa, ^anyn Bnnorpa^e en 6a- !

xajiHO, cxoKy ch nanycxHo, auBe paciipo^ao. IInjaHHu,o hh je/i,Ha?

JKhbko je tyxao, a Ka^ je Ka./iy{)ep oxHuiao oh je jayKnyo,
Kao iioBCK Kora cy paHH./iH.
*
Mn^a^HH ce yLvxa, a Ma.io noc^ie nor^e^a y SBes^e.
— yuHxe^y, peqe — BpcMe je ^a nyxyjeMO, cho nor^e/i,aj
xaMO HcxoKy, bh^h hem vj\e ce He6o 6e^H, CKopo te n ^a csane.
11 OH Mexy ys^y na KOifca, noxanKa ra no npaxy, npe6an,H ys-

4,HH,y npeKO CBora ^laKia h mh npet^eMO .larano Hory npe^ nory

nyx Manacxnpa. Ka/i, cy npBH 3paii,H cyn^icBH o6acjajH ^lecxodpo-

. .

/iHU,y, BH,i,e^u CMO /i,y6oKO y no^Hoatjy n^iaHnna, KaKO ce nana-

cxnp 6e^H.
— yiHxejby, pe^ie MHiia/i,HH —
^anac HHJe HHKa aB npa3HHK
na r^e mxa ce csexa y ManacxHpcKoj nopxn cxeK.io ? IJIxa he . .

xaj CH^an cbcx. na jom no^ opyatjeMP Eno h r. Kanexana!

Bn^nm r^e pa3pe^yje .ty^e ko he na Kojy cxpany.
Ja nor^e^aM 6ojje, n bua^si Kanexana, 3a H>HMe xpn, mc- —
xnpn AO 3y6a naopyataHa nan^ypa —
3a Koje ce Mor^o Ka3axH
4a cy o,i,Hcxa .aenn .^.y^n! A^n r. Kanexan? ^a ne 6eme noA oxhm
HMCHOM, He mJiame ce 6ojax oa ypoKa. — O^iu My 6exy H36y^eHe,
a Ha Ae6e^0Me Hocy nyHO u,pBeH0x 6y6yji)HH,a, ycHe oxo6oyi>eHe, a
 JEAHA HOTv 347

^incTO o6pHJaHH no^Ba^aK H3r^ie/i,ao je Kao HacTaB.ieHo, 6eA0 npo-

aeroBora iipseHora ^nua; na rj.aBH je Hocno n^iaBy Kay-
;i,y;KeH>e

KBTy, ca ApBeHOM BHnymKOM, a Ha ce6H je HMao naHTa.iOHe, osaMO

oneT ryaqe, a sa Hojacoai ^Ba cpe6pH)aKa, r^ac aiy je HeKaKO Tpo-
CTpyKO H3Aa3H0 ns ji,e6eAe ryme
— JfKHBa, fl.iH MpTBa BHKao je na CKyn.i>eHy roMH^y. ^a-
! . .

Hac ra MopaM HMaTH OnaKa qoBeica oh 4a y6HJe

! . . Ha ^a je ! . .

Apyror Kora Hero 6ani apxEMaH^pHTa El E I . . ! !

To Mopa /^a je noTcpa ? c^iymajyiiii KanexanoBe peqn mh- . .

c^Ho je MH.aa/i,HH, CHrypno he sa HeKHM xaj^yKOM ?

. .

Ka^ CMo CTHr^H npe^ MonacTHpcKv jiexany, nsHt/e Mexaiii^HJa

npe^ nos^paBn ce ca MH.ia^HHOM Kao ca cbojhm cxapHM no-
Hac,
SHaHHKOji H rocTOM, Ha OH^a ra noiie nnTaxH.
—A 3^paBJba TH, ras^a Mn.iaAnHe, ^a hhch keko y nyiy cpeo
TBora no6paTHMa JKHBKa?
—HncaM, peqe MH.ia/i,nH, h ja cam bh^ho KaKO je 3a;i,pKTao,
— HHcaM ra BH4no, a mxa Ban Tpe6a Moj no6paTHM ? .

—Ta exo Hotac y6no naM apxHJiaHApnra, 6aui noA ohhm

opaxoM, mxo ce pamnpno ncnpcA upKBe. .. Ohom aeroBOM abo-
ueBKOM, ^leno na na mccxo. 'ie ce exo no^naie quxaBa xaJK?, xe . .

aKo ra /^onenajy HecpekHHKa?. E, e mxa yiHHH iiobck!.. .

— A 36or 'lera 3amxo ra je y6H0?.. Ae^e npHiioBCAaj

,

3ApaB.i,a xu I .

— Illxa xn Hiiaii npnnoBeAaxu ApxniiaHAi'nx Kao 40BeK ! . .

CBexoBao ra Aa.Hennje, nero Aa 4yBa Kyty h ateHv; bc.ih: sap ja

Aa je paHHM? Ha xo he JfKflBKO, kojh HHKaA HHJe nporoBopno, pehn,
XH jHjepaHHm, none?.. E ne hern je BHUie pannxn!.. O^ih mv ce-
BHyme ahb^^hm n.iajieHOM. Ka^iyt^ep KaA je xo bh^ho Haate 6e-
. .

raxH, jKhbko noxejKe nyniKOM Kpo3 oxBope.! nposop, ona^H je^ny

na H Apyry n,eB, a Ka.ayt)ep ce cxpononixa 6aui ncnoA onora opxaa.
-- A 3Ha .in 3a xo Cxana?
—
Eho je, peye MexaHifHJa, vfl,e KyKa y nopxn HecpeiiHHU,aI
Mnaa^nH nor.ieAa xajio.
— H nopymn.io, n ona je ona.ia, 6or je ySno!
H.y je Bpejie
Ja noiMe^aM Kpo3 MauacxapcKy orpa^y, ea fl,Q6eA0 cxa6A0
rpanaxora opaxa Hac.ioHH.ia ce je^na jKencKa no Kpojy aenora —
cxaca, no upxasia aenora MpniaBora AHu,a Morao cncy^HXH: ,3,3- J6
HeKaA 6nja -lena, slae ca/i, Hsr^aeAame Kao ceHKa: oih yna^ie, je^Ba
CH y anna Morao bh^hxh h cenKy oa HeKa/i,anifte cBex.iocTH, .aHn,e
MpxBaiKo. 6.16^,0. Kea CMO joj ce 6.inffie npnMaK.in n Ka^. je
. .

yr.icAa.ia CBora A^'sepa oua noKpn .iHn,e pyKaiia, n nocpia}hH o^e

OA Hac. .

Mn.iaADH je 4yro npaxno ca xyatKHM nor.ie/i,OM, na OH^a ^y-

60K0 ysAaxnyBHin pe^e
— HecpebtHni^a

1^. ylAKLQH'R
 JE4HO HMTAHdE M3 4MHAMI1KE
HEBA

(HacraBaK)

cymxnHn Ton^oxe nojaB^HBa^e cy ce y naynin MHore xn-

noTese, a.in HHJe,zi,Ha ce nnje Mor.ia o/i,p3KaTH, jep 6exy y npoTHB-
iiocin ca OBHM hah ohhm npnpoAHHM nojaBOM. HapoiHTO je 6e.ao
xeiUKO AOBecTH y CBesy spa^iHy Ton^oxy ca xon^oxOM Koja ce y
xe^HMa Ha^asn. TeK y naJHOBHJe Ao6a Hcna^o je 3a pyKOM hckhm
Hay^iapHMa —
Me})y KOJHMa 4p. Majep n HniMes IJija Hajcjajnnje
Mecxo 3ay3HM.Zby —
^a CKyione xa^mnjy n no3HxnBHnjy xeopajy xo-
n^oxe, xeopnjy Koja je 6H.aa 04 saMauiHor yn.iHBa no pa3BHtie
CBHJy npHpo^HHx HayKa, a napo^nxo 4>H3nKe, McxanuKe, *h3do-
.lOTHJe' H acxpoHOMHJe.
EKcnepHMCEXOM
je o/i,aBHO ^OKasaHo 4a yA^P? Tpeae h x. 4.
Mory ^a ce npexBope y xoniioxy ain ^yro Bpenena HHcy Mor.in;

*B3HHapH 4a Aa^y pa^iyna cpa3MepH KOJa nocxoJH H3Met)y no-

xpoiuenor Kpexaaa a pasBHJene xor^oxe; nncy 3Ha^H 4a npoxy-
Ma^ie nn cam nojaB, —
^a car^ace oho mxo BH^e n nnnajy ca
OHHM mxo OHH MHCjie XOH.IOXH.
IIpBH je ^p. Majep 6ho kojh je ncnpBa qncxo cneKy.iaxHBHnM
nyxeM yxBp^HO npHpo^HH saKOH ^a cy TOUAoxa u Kpexane pasHU
eu^oeu je^Hoi uctoz npe/i,MeTa, —
cujie^ ITomaB o^ HenoSnxHe
HcxHHe Aa y3poK Mopa 6Hxn paBan ^ejcxBy h ^a je^Hor Mopa hc-

'
^p. Majep Haniicao J9 ca ocouhtom iiantaoM u 6ncTpiiH0M je,T,aii HjanaK
iioa nacAOEOii ,,OpraHCKO Kpeiane y CBeaa ca npoiieHOM
: siaxepiije", y KOJie
cy Bp.io MHoro uajKUHJax KOHseKBOHmija 113 uose Hayne lonjoiH na *h3h-
o^iornjii noBy'iene. Taj ce 'uaiiaK iia^asii h y cpncKOM npeBOAV h yi.ae;i-.tie
npiuiiKOM cBeia.

* y H>erocoM M.ianKy »npi!MeAoe anopiaHCKJiM cii^iaMa y npiipoAE«.

 JEAHO ]1UTAH)E 113 AUHAMUKE HEBA 349

CTaTD Ka^ ce y ^pyro npeTBopn, ^oiuao je oh ^o tot saK^LyiiKa,

KOJH nocTaAe iiaio ;],oi],HHJe TeMe^ ca crhm HOBe nayKe o toh^oth
H HajjacuHJH 40Ka3 3a je/i,HHCTBO npnpo^Hnx cH^a. Y no^ieTKy
HHJe HH noMiiifcao cyiiiTHny yHyxpainae Ton.aoTe, ho ce caMO orpa-
HB^no Ha ^OKasHBaae, ^a ceTon^oxa h KpeiaBbe npeiBapajy je^HO
y /ipyro ybCK uo useecuoj cpasMexni, h 4a Mopa nociojaxn 6poj
— Koe$HUHJeHaT — kojh Ty cpasMepy o6e^eaiaBa. Taj je 6poj namao
^oii,HHJe H eKcnepHMeHTa.iHHM nyxeM.
Ha noMCM ce Kpexaae Jiace Moace ^a npexBopn y xon^OTy,
TO OH^a yHyxpamiia xon^oxa, Koja ce Haiiasn y Te./iHMa h Kojy
MoaieMO o6paTHo y Kpexaae 4a upexBopHMO, HHJe nnrnxa Apyro ^0
onex peayAxax neicor Kpexaaa. To Kpexaae npHnncame a-HSH'iapH
axoMHMa xor xe^a. IUto ce xnye spanne xon^ioxe saK^yqno je join
MeJioHu (1835 roA-) Aa ona HHJe HHiuxa Apyro ao TpaHCBep3aAH0
Tpenxaibe axOMa exepcKHx, Kao n cBex./iocx noneM ce sna A,a ce
;

CBexAOCx H spaHHa xon./iOTa y CBeny uoAJeAHaKo BAaAajy. Spanna

ce TOHAOxa npocxnpe Kpo3 Ba3A,yx ca hcxom 6p3nH05i ca kojom n
CBOTAOCT. FAaxKe noBpiuHHe Ao6HJajy xohag 3paKe no hcxom 3a-
KOHy no KOMe h CBexAe a npospaHHa hx xeAa npe.iaMajy hcxo onaKO
Kao H CBexAe. Kao roA uixo 6oja koa cbcxaocxh 3aBHCH oa pasne
6p3HHe KOJOM aTOMH cxepa xpenxe, xaKo je hcxo h koa tohahx
3paKa: h h,hx nponymxajy pa3Ha xcaa pa3AHqHxo, npeMa xom pa3-
.iH^iHXGM 6pojy xpenxaaa. Ochm xora onaatajy ce koa tohahx 3paKa,
Hcxn nojaBH Koje cmo npBO Ha csexAHM spaKaaia npHMexHAH, Kao:
HHTep'i>epeHH,nja, ABory6o npeAaMan.e, noAapH3an,HJa, na mxa BHuie
n D,HpKyAapHa no.iapH3au,HJa.
A Aa ynyxpamaa xoHAOxa HHJe HHuixa A,pyro ao Kpexaae
axoMCKo, yBHi)a ce Haj6o^e es obhx HCXHna. Moryte je npexBopaxH
ynyxpaujity xonAOxy y 3paHHy h osy y yHyxpauiBy. IIoMoty jeA,He
Aane KOAH^iHHe Maxepnje MoateMO upoH3BecxH KpexaaeM koahko
roA xoheMo xonAOxe. TonA.oxa je eKBHEaAenxna Kpexaay. H Hajsa^
npHMeteno je 4a ce npn HHKaKBOj nojaBH ne te pasBHxn xonAoxa,
aKo HHJe KpexaEbe yxpomeno hah npoH3BeAeHO. TaKO h. np. ]J[yji
je ca6H0 Ba3A,yx y je^noM cyAy na 22 axMOC^epe, na nonixo je
oxBopHo CAaBHHy H nycxHO ra a^- hAG y APym cyA,, HHJe upHMexno
^a ce xeMnepaxypa Bas^yxa Ma h sa naJMaae npoMenyAa, mxo
je Bpjo nojaMHo, jep BasAyx npn cxpyjaay y A,pyrH cy^ nnje HMao
HHKaKBHx npenpeKa a^ CBAaAa, A^KAe HHJe yxpomeno HHKaKBO
Kpexaae. A A,a je xouAOxa MaxepHJa —
fluidum — MopaAa 6h ce
xeMnepaxypa xor 3rycHyxor BasAyxa chh3Hxh Ka^ je npe.iasoM a
y Apyrn cyA paspet^en.
350 JEAHO nUTAIBB 113 AHHAMIIKE HEBA

Obh Hasopn o toh^oth, nosHaxH cy ^anac y Hayii,H no^ hmghom :

McxaHuuna reopuja touaotc.^

Bpoj KOJH noKasyje cpasaiepy npeiBapaita MexaHHHHor pa^a
y Ton^oxy h o6paTHo, namao je npH6AH/iiHo joiu FyMx/jopx. A^h
Majep ra je Hamao MHoro 6iin/Ke, h to ynoTpe6nBUin OBy HCTHHy,
IIpHMCTHO je ^a My Tpe6a CKopo 1 n no nyia (442) Berne Ton.aoTe
3a sarpenaae sas^yxa kojh ctojh uo^ npnTHCKOM cno^ner Bas-
^yxa, ^2l^a% Mopa ;i,a ra caB^a^a, ho 3a sarpeBaite 40 HCTor —
CTenena —
OHor Bas^yxa, kojh je saxBopen y CTa.aaH BOiiyMeH.
Thm nyxcM namao je ^a xaj 6poj nsnocn 367 Mexpo-KUAorpaMa.
To snaim: Ka/i, ce noxpomn MexannqKH pa^ 071, 367 Mexpo-KH.a.
npoHSBeAe ce vnpaBO je/i,Ha xon^oina je^HHHi^a. 4^K^e onaj pa^
KOJH ^HrHfc' 367 KH^orpaMa na 1 Mexap bhcbhc paBan je eKH- —
Ba^eHxaH —
je^HOJ Ka.iopBJa. HaJBHtue a Hajpas^n^iHXHJHx onnxa
TOHytn ce xor 6poja npaBHO je IJyA h namao ^a on hshocb 424
Mexpo-KHA, Taj je 6poj nosnax y nayn,H no^ HMenoM MexauuHKu :

eKueaAeHGT touaotb. Ha^ena je ^.aKiie je^nannna

424 mk = 1 C.

Ka.zi 424 mk pa3BHJy ynoTpc6oM je/i,Hy Ka^opnjy, on^a te

je^H Mexpo-KH^orpaM pa3BHXH napaBHO TI4TH ^eo Ka^opnje. ILih
Ka^ ce xaj paaioaiaK npecxaBH y ^PcexHOM cncxeMv on^a asiiasH
1 mk = 0,002358 . . . C.

To sna^H: jt^th ^eo KaAopnje xpe6a j\,2i ce noxpomn na ^a

ce nponaBe^e Mexann^KH paA 04 1 Mexpo-KH.aorpaMa. Ta pen,H-
npoKHa —
nsBpnyxa —
Bpe^nocx MeKaHHinor eKHBa^enxa xon^oxe
nasBana je touaothu eKueaAenaT pafla.
:

Ka/^ ce noc^yjKHMO ca onnn Apyrnn na^nnoM Mepesba Mexa-

HHinor paAa, ^o^aSHMO ^o pesy^xaxa ^a je: 0,000109 Koei-nmi-
jenx npexBapafta Kpexaaa y xon.ioxy. Ka^ ce A^K^e xaj pas^ouaK
noMiio»H ca KBa,zi,paxOM ^psnne, ^o^nja ce Ka^opnja Koje
6poj
Moace Maca, Koja ce xom 6p3HH0M Kpete, pasBnxn, aKO y^apn
4pyry KaKBy iiacy.

II
nomxo CMO BH^e^H H3Bope xoHAoxe, ttCHO Mepeae n csesy
KOJa nocxoJH nsMei^y ae n MexanH^inor pa^a, A^ norjicAaMo jom
KaKBe cy pesyixaxe ^one^a acxponoMCKa HcnnxflBaTta e<5eKxa cyn-

' ^iHTaomi KOJH OH ;KejH^H H36jnjKe yno:iiiaTii ce ca hoboji naj'KOM roiijoie

HGKa npoy>ie ag-io MYBenor enr^ecKor <i>ii3Hqapa TuH4ajba uoa iiac^oBOM : „To-
njoTa Kao bua Kpexaita", sa KOJe ce ca njiaBOM aiojKe pehii ^a ciiaAa lue^y
naj^enme a HaJ3iia'iajiuije KftuJKeBHe iipousBOAe HOBora Aooa.
 JEAHO nBTAH>E 113 A^HAMIIKE UEBA 351

'leHHx Ton^nx spaKa ; t. j. /la bh^hmo koauko TonAOie ncnyuiTa

cyHi],e H3 ce6e sa asBecHO Bpene.
IlHTeHSHBHocT CHara — —
cyH^eBHx tohahx spaKa Moaie ^a
ce nsMepn noaiohy je^He cripaBe -- aKTUHOMtTa]) Kojy jo npo- —
Hamao ioaliH Xepme.!. I],e^a cnpaBa HHJe ynpaBO BHUiia APyro ao
je^aH xepMOMeTap ca Be^HKHM ii,u^HHAPHqHHM cy40M, kojh je hc-
nyiteH je^HOM n^aBOM Te'iHomty. CynqeBe 3paKe na^ajy Ha Ty
Te^HOCT, sarppBajy je h mh MoaceMO /i,a npo^iHTaMO cxenen ao Kora
je OHa sarpejana Ha je^HOJ rpa^yJHpaHoj CKaiiH, Koja ce Ha.iasH
nope/1, cy^a. Thm Ha^iDHOM namao je Xepme-i /i,a cyHii,e ma^e •^QuJb'a

roAHfflfte TOAHKO Ton.iOTe, 4a 6n osa Mor^a cionHTn 29,2 Mexpa

Ae6e.ay Kopy ^e^a ca aene noBpiuHHe.
y HOBDJe H3MHC.ino je *paHii,ycKH <i.H3Hqap Uyjbe APyi'Y
/1,06a

cnpaBy — conueKacTu nupcJiuoMeTap —

h naniao je noMohy ae,
Aa na CBaKc KBa,n,paTHH caHTHMCiap seM^HHc noBprnniie na/ia y
cBaKOM MHHyTV TO^HKO TOQ-ioie, ^a 6h ce aoMe Morao 3arpejaTH
je^aH rpaM BO^e 3a 0,4408" II,e.i3. Ta ce cnpaBa cacTOJn ns je^z^ne
OKpyr.ie KVinjuie oj\, cpe6pa. IIo^ynpeHHHK ^na dshoch 1 Ae^HMe-
Tap a BHCHHa je 15 MHAHMexapa. Je^Ha je cxpana orapena Ma^y
H OKpcHyxa cyHuy a 4Pyra nMa y cpe^n 3anyraaH Kpo3 Kojn npo-
.ia3n lepMOMexap Kora je Kyr^Hi;a Aoaa 3aM0ieua y BOAy nixo je

y KyxnjijH. Oko xor xepMOMexpa moikb KyxHJUia ^a ce o6piie /i,a 6h

ce BOAa no/ije7i,HaKO 3arpeBa.ia a AC^a cnpaBa naMecxn ce xaKO
,

,^a cyn^eBe spaKe na^ajy ynpaBHO na orapeny noBpniHHy. Ha CBaKn

Ha^inn /i,a hh xa cnpaBa ne /i,aje noxnyno xanne pesy^xaxe, jep ce
HCKH ,zi,eo —
Ma ,zi,a je Bp^io Ma.iH cyHHeanx apaKa o^^nja. —
JacHO je ^a AO 3eM^e He ^onnpe cea xon^oia KOJy joj cynue
ma.i)e, jep ^ocxa BCADKn ^eo ynnja y ce axMOC«i>epa, na je ona onex
xo.inKa Aa 6h no Xly^iexoBOM Mepeay Koje je xa^nnje oa Xep- —
uie^OBor —
Mor.ia cxonnxn roAHmae Kopy ./le^a oa 30,89 Mexapa
ca seM^nne noBpniHHe. noBprnnna 3eM^e nsnocn 9260500
/i,e6.abniie

KBaApaxHHx MH^ia, na noMeM CBaKH KBaApaxnn canxHMexap xe no-

Bpfflnne Ao6nja 4,408 Ka.iopnja y Mnnyxy, xo OH^a n,e^a nOBpninna
seaiHa /i,o6HJa CBaKor jinnyxa oko 2247 6HyinoHa Ka^opnje
^a He 6h HMaAH noc^a ca xaKO bcahkhm 6pojeBHMa iiuaiaAiO
ce nociyJKHXH hobom —
eetoM jeAHHnniOM. Ha30BHM0 ony koah^hhv
xon.ioxe Koja :\ioaie /i,a sarpeje je^ny EyCnqny MH^y BO/i,e 3a 1"
I],e.a3. „Ky6HTiHa MH^a xon^oxe." Ky6H4Ha iiHi&a BO^e Baatn 408,54
6H^inoHa KH/LorpaMa, ,zi,aKAe n Ky6DMHa MH.i,a xon^oxe nivia xo.ihko
Hcxo Ka^opnja. Ka^ no,a,e^nMO ropay n;H$py: 2247 dn^nona Ka.10-
pnja ca 408,54 6HiiH0Ha , x. j. ca 6pojeM Ka^opnja KySn^me MH.i)e
352 JEAUO niTTABE 113 AHHAMIIKE HEBA

Ton.iOTe, OH^a hrm HS^asn ^a cyime oia^e 3eM^H cBaKor MHHyTa

5,5 Ky6. MH^a Ton^oTe.
KaA 3HaM0 TO .laKO Haai je npopaiynaTH koahko ceeza to-
n^OTe iicnyniTa cyHi^e na ce6e, jep oho HapaBHO He mayte cey CBOJy
TOH^OTy je^Hoj seMibH, Bet Ha CBe CTpane y cej.eHy. Tpe6a caMO
HahH KOJiuKu je 4eo Ta Ton^OTa niTO na4a na seM^y ofl, ii,e.ie
Ton.iOTB Kojy cyni^e HcnyuiTa, na ce on^a Beli 3Ha u ko^ihko CBcra
Ton^OTe H3Jia3H h3 cyHn,a.
3aMnciHM0 ^a je oko cyHi^a pasanexa je^Ha uiyn^^a Kyr^a y
ncTOM ocTOJaity y komc h nama senxa lejKH. IlQ^ynpe^iHHK xe
,

Kyriie 6Htie paean cpe^aeM ocTOJaay nanie seM^e oa cyni^a, a oho

H3H0CH —Kao uiTO CB 3Ha H3 acTpoHOMHJB 2658900 reorpa*. —
jiH^a. IIpeMa tomb 6Dtie noBpuije tb Kyr^B: 5326 6HAnoHa KBa^-
paTHHx i\iH.zba. CyHMBBB 3paKB na^ajy Ha i;e.iy xy noBpmnHy n tbk
caaio JBAaH fl,eo o^ nejor 6poja 7ioiia3H na uoBpuiHHy nauiB sbm^^b;
H TO ynpaB onaj ^eo kojh npecBqna noBpniHHa nauiB 3BM^i.e
,
—
noBpuiHHa Koja ce 4o6HJa Ka/i, ce sBMHa Kyi.ia npeceqe no BKBaxopy
Ha ABOJB —
OA H,eAe tb noBprnnne n3H0CH. lloBpniJB n,Biie 3eMHe
Kyr.ie h3hoch: 9260500 kb. MH^a, iia je 36or Tora npBCBHHa noBp-
mHHa H)BHa '*''^"^"° kb. MH^ta. Ka/i, no^BiiHMO noBpuiJB nOMenvTB
myn^zEB icyriB (5326 6B^noHa kb. MH^a) ca tom noBprnnnoM, bh^h-
iiBMO ^a JB OHO 2.300 MH^inona nyTa BBte. Ha nauiy 3eM^y na^a
4aK.ie TBK 2^ MH^HOHTH ^BO 0^ ^e.lB TOHilOTB, KOjy CyH^6 HCHy-
niTa. A Ma^o ^ac bh^bcmo Aa ona AO^nja CBaKor MHnyTa 5,5 KySm-
Hox MH.*a TOu.aoT6 ASiKAe cynue ma^iB CBBra h3 ce6B 5,5 nyxa
;

2.300,000.000 =
12.650 MHiiHOHa Ky6. ivin^a Ton.iOTB y MHHyxy.
IlopBA OBaKO orpoMHor spaneaa Mopaiio 6h ce cyHn,B najno-
ciB oiaAHTH, KaA HB 6h Ao6nja.io hh ca Koje cTpane HaKna^e 3a
Taj ry6flTaK. Ako ysMBMO h. np. a^ je xoh-iothb Ka^a^HXBx cyH^a
HCTH Kao y Bo^e a y H>e je HaJBBtn, Kao mTO ce sna — n Ka^
—
ce ceTHMO Aa Jb ry6HTaK cyn^BB ho^b^bh na i;B.iy BBroBy Macy,
OHAa H3^a3H Aa 6h cb ona .la^n^a CBaKB roAnne 3a i,°8 U^eAS.
AaK.iB sa HCTopnqHo Ao^a oa 5000 roAHna, o^a^H-io 6b. cb cyHi;e

3a 9000" 11,6.13.

Maca cyH^BBa hb ncnyniTa xon.ioxy noAJeAsaKO na CBaKOM

MBcxy — JBp
HHJe xoMorBHa —
H KaA 6h yseAE Aa to Hcuymxaae
HA6 Ha paiyn h3BBCHb toxoehkb, KOJa ce HHKaKO hb npHHaB^a, ono
6h ce MopaAO 6p3o oiaAHxn h npccxaxn ca uiH^^aBBM xon./ioTe. 3a
xo MomBMO ca MaxeMaxHHHOM xannonity saKJby^RTR: Aa ce cyuuy
HaKua^aea TOuAOTa KOJy oho maJbe us ce6e y ccAcuy.
EnTaBB je caAa : y ^eiay .ibjeh h ca kojb cxpaHB A0.ia3H xa
HaKHaAa ?
 JEAHO EHTABE U3 AHHAMU KE HEBA 353
*

SnaMO, 4a ce Tonj.oTa Mose nponsBecTn h.ih xeiinqKHM h^h

MexaHHqKHM nyieM; Tpefeer naMHHa Hena. Kojhm ce ^aK^e o^ OBa
^Ba Ha^iHHa HaKHaijasa cyHi];y xonjioxa ,
— xeMH^KHM npon,ecoM
HJH MexaHH^KHM pa^OM ?

KaA 6h yae^n, ^a je cynqeBa Kvr^a csa oa yr^Lena, Kora CBaKH

KH.iorpaM npH noxnynoM caropeBaay ^aje 6000 Ka.iopHJa, OH^a 6h
cyHiiie Mor^o caMO 46,000 roAHHa 4a ^aje xo^ihko xon.ioxe, ko^ihko

BH/i,ecMO 4a msiJbe; ne paHyHajybH ony orpoMsy KOAH^mHy khcgo-

HHKa 6e3 Kora xaj yr.BeH ne 6h Morao caropcxH, Bet h3 xor caMO
Moaie ce 3aK,i.yqHXH, ^a ce cyHii,y He HaKHat^aea xon^ioxa xeMmKHM
npoi],ecOM; a^iH HMa join h ^pyrnx ^&KTSi kojh roBope npoxHB xeMHi-
Kor npoi],eca, o^ kojhx LeMO noMenyxH je/i,aH oa HaJBa/KHHJHx.
UosHaxo je ^a xon.ie 3paKe c.ia6e BHme h,ih Maae — npcMa
xeMnepaxypH xonyioxHor HSBopa h3 Kora /i,o.ia3e —
Ka^ npo^y Kpo3
cxaK.io H.1H Apyro KaKBO npo3pagHO xe.io. Ako h. np. 40-1^36 H3
H3Bopa, Kora je xeiinepaxypa Maiia Ofl, 100" JI,eA3. MotH te hx h
Hajxaae cxaKiio saycxasHXH. lUro je naK Tennepaxypa H3Bopa Beta,
XHM he H 3paKe ja^ie npo^HpaxH. 3paKe Koje A0Aa3e h3 itpBenar
ycDJaaa Betna te c,ia6HXH Ka^ npo^y Kpo3 cxaK^ienn Koxypali, ho
one Koje ^o^iase h3 6e,ior ycHJaita. Ha OBaj HaiHH HcnnxaHe cy
H cyHMCBe apaKe, na je Hat/eno, M
one naAMainyjy CBe 40 Aanac
Ha 3eM.?bH npoHSBCAeHe xeMnepaiype. Ka^ hx h. np. CKynHMO no-
Mofcy KaKBor H3Ay6.i)eHor —
KOHKaBHor —
iiexaAHor or^ie^a-ia y
asHacy, na cxaBHMO npe^ bom cxaK^eny u^ioinuy, BH^eheMO ^a te
xeMuepaxypa atnsKe oc,ia6HXH 3a V7 h.ih Vg. Ako naK yqHHHMO xo
Hcxo ca spaKajia Koje A0.ia3e h3 KaKBe BemxaiKe Baxpe, natn feesio
Aa te TCMnepaxypa anne asHse Bp^io jaKO 0CAa6HXH.
H3 xora je nsBe^en saKon „nixo je xeMnepaxypa xonjioxHor
:

HSBopa Beha, xhm BetoM euepzujoM npo^npy spaKe, KOJe h3 xor

H3Bopa AOAase, Kpo3 CBa xe^aa." TIpeMa xosie je euepiuja cynqeBHX
3paKa jiHoro Beta, Hero eneprnja 3paKa ^o^asetHx h3 Bemxa^KHx, na
3eMJbH nponsBeAennx xohaoihhx nsBopa.
/I,pyrHM nyxeM Moaeaio Aotn ^o ncxor saK^zby^Ka.
CexHMO ce onex one oko cyHn;a pa3anexe myn^/ie Kyr^e Ha !

noBpraje aeno na^ate cee 3paKe Koje A0.ia3e ca cyHn;a; a.aH no^eM
je H>eHO noBpmje 46.000 nyxa nete ho noBpmje cynqeBO, xo te h
3paKe na^axn Ha H,y 46.000 nyxa pa3pe^eHe. ITa KaA ce jom ypaqyna
Aa H axM0c$epa ycnnie y ce6e H3BecxaH ^eo xon^oxe, xo MOJKeMO
C.1060AH0 paqynaxH ^a cy 3paKe Koje na^ajy y no^ne na xpon-
CKOJ 30UH, 50 AO 60.000 nyxa paspe^enaje ho mxo cy na cyHHeBoj
noBpmHHH. KaA AaK^e CBe 3paKe Koje na^ajy na noBprnnny 04 5
AO 6 KBaApaxHHx Mexapa CKynHMO na noBpniHHy oa jeAHor canxn-
OxAijBHaA III 23
354 JEAHO nnTAftE II3 ahhamiike heba

Mexpa, Ao6ntieMO npH6./iHatH0 TeMnepaTypy cymesy. Ta 6h xeMne-

paxypa Mor^a ^a. npeiBopH cee Moia^e y racoee na n OHe Kojc ,

MH oB^e Ha 3eM^H TeK je^Ba mojkomo 4a HCTonnMO.

npeiia TaKO seiiHKOM spa^eay cyHTieBOM Mopa ^a B^a^ia na
iteMy Bp^o Be^DKa Ton^OTa, jep CBaKH KBa/i,paTHH caHTHMexap ae-
rOBe noBpniHHe HcnyniTa 6^H3y 50 Ka.aopHJa sa MHHyT.
Ho JJyjbeTy je Tennepaxypa 6eAor ycnjaaa 1500° I],e^3. IIo
^uAOHzy pasBHJa je/i,aH KH^orpaM BO^OHHKa Ka^ caropn 34.500, a
no Fpacujy 34.666 Ka^opDJa. Je^aH aiOM BO/i,OHBKa Besyje ce npn
caropeBaay ca ocan aioMa KHceoHHKa h npasH npacKajykn rac,
KOJH Aaje 3850** V^eAS.
KaA cpaBHHMo TonjiOTy naJBehe saxpe ca ohom, Kojy MOiKe
usiji,caMO je^Hor acTepon^a Ha cyHB;e ^a npon.SBe^e, Hatn teMO 4a
je OBa Apyra 7 ao 14.000 nyxa Beta. Eto xaKo ce oH^a .laKo 06-
jauiffiyje o;i, Kv^a cyiiMeBBM spaKaivia TO./iHKa ,AHJarepMaHa enep-

THJa —
eneprnja npo/T,npaita Kpos npospauHa Teia, o^' Ky^a—
T0.1HK0 spa^eae H>eroBO h TO.iHKa Ton.ziOTa na aeiiy.
Ca^a je jaciio ^a xcmehkh npoii,ec ne Moate ^a pasBHJe to-
n^OTe KoiBKO cyHii,y TpeSa na ^a uo^Mnpn CBe oho mxo ypa^eaeii
ry6H ochm Ka^ 6h y3e.aH /;a na seny nna neKHx oco6hthx iia-
;

TepHJa, lUTO 6h onex 6h.io —

deus ex machina. A HHane ne cmcmo
xo yaexH, jep cneKxpa./ina anajusa nnje nauiiia hh je/i,aH je^HHH
e./ieMenax Kora ne 6e 6h.io hh na namoj scm^h; hhxh onex je^nn
ncxH Mory naiaxn Ha cynny ^pyraHHJnx oco6HHa, xaKBHx KaKBHx
onn Ha seMibH neMajy.
KBayiHxex cyngeBHx xon^inx spaKa bi^ao je Baatan no nac,
KoJH Ha 3eM^H JKHBHMO; jep Ka4 6a xeMnepaxypa cyniieBa hsho-
CH.ia caMo HeKo.iHKo xHiba^a cxenena, mh 6h 4o6njayiH ca aera
caMO CBex.ioci, a xon.ioxy 6h axMOC«i>epa ycHca.ia, h naxpar y
ce.ieHy cyia.ia. Ho uohcm
xeMnepaxypa cyn^eBa npyio Be^iHKa
je
xo Bene apaKe npo^Hpy Kpo3 axMOC^epy ca MHoro BetoM
n
eneprHJOM —
npeivia nanpe^ noMenyiOM saKony npHpo^HOM h —
ona HHJe Ka^pa ^a hx 3aycxaBH, na 3a xo h Tionnpy 40 name seM^/ie.
BpaxHXH ce naxpar y axMoca>epy ne Mory 3a xo, mxo je xeMnepa-
xypa Hanie 3eM.zbe o^hocho Bpyio Ma.aa. Hama je axMOC«i>epa y xoaie
Kao hckh OMOxa'!, Kpo3 Kojn npoAHpy .laKO cyHqeBe 3paKe, a./in He
Mory 4a ce Bpaxe; ona je Kao Benxn.i BexpeHnu,a — kojh ce —
0403ro oiBapa a 0A0340 sainapa, xe xaKo sa^pataBa xoniioxy na
3eM.a)HHoj noBpniHHH.
Obo je Bpiio BaiKHO 3a Mexeopo.aomKe npou,ece n K.aHMaxcKe
04H0ce name 3eM.;i.e jep ^a neMa oko H.e axM0c<5epe, ona 6h o^Max
;

nocie cyn^ieBor 3a.iacKa HcnycxH.ia cBy xon^oxy, Koja je na ay

 JEAHO nilTABE U3 AHHAMHKE HEBA 355

npeKO n teko 6h ce jaKO ox^aAn.ia. OBaKO naK He a^

/laH na^ia,
aTM0C4>epa Tonioxn Koja je naia na seii^i)}' ^a ce naxpar BpaiH.
Ka^ 6h ce aTMOc<i>epa coe BetMa paspe^nBa.ia, ona/ia^a 6a h ..cpe^aa
TesmepaTypa" Hame scMvLB. Y BHmHM perHOHnjia iteHEM obo je
saHcia xaKo. TaMO je axMOc^epa pe^a na 3a xo ^laKuie npo^npy
Epo3 H>y cvHHeBe spaKe, a-in ce .ieko h spaxe naxpar 3a to h
;
—
jecie xaMO x^a^nnje ho y ^o^hhh.
OBa nnata xennepaxypa y bhoiem pernoHDMa h 6HAa je yspoK
mio cy npei)e •j&HSQqapH ^oiaaH.in Ha MHcao /i,a cynieBo 3paKe
HHcy cane no ce6H xonie, Bet yi,a ^y^e caMO y xe.iHMa neny to-
HAOTHy uaxepnjy, Kojy 3eM.i>a npnB-ia^n, na je 3a to h rynita mxo
je 3eM^n 6.anaia.
y
cxBapn cy naK cynqcBe 3paKe nnxensHBHEJe cn.iHHJe— —
y BHniHM pernoHHMa ho y nnatHM Kao mxo —
je Ilyjbe n ^OKasao
— HO Hx xaiio axM0C4>epa ycnnie .laKnie y ce6e. A mio je naK
Ton.iHJe y 40.IHHH no na bhchhh, xo je npocxo 3a xo, mxo axMO-
C4>epa Hcnymxa Maae xon^oxe na noBpmnHH seM^tnHoj no Ha bhchhh
Pesy^Tax csera xor dnlie: na cyHuy ce we paseuja TOUAoxa
XeMUHKUM HO MCXaHUHKUM UyTCM.
A ca^a Aa bhadmo KaKO ce BpniH h Kojn je xaj MexannqKH
iipoD,ec mxo pasBHJa na cynny xonioiy?

(C'Bpninhe ce)

f A AHH'R

«
 BACA PELUnEKT

(CBpfflexaK)

y je^Hoj co6h ./leaiH je^aH pnTMajcTop paiteH y npca Kon-

,

^eM. Oh je rpo<i-, jep 6bao je y MaJ^apcKoj hojci],h n rpotoBa. Tfl,e-

KOJH rpo* HMao je ABa Tpa cnna y aycTpHJCKoj Bojc^H. Je;i,Hora je
OA THX HanycTBO ^a c^yjKH 0Tai^6HHy, to jecT koa Matjapa, a Apyrora
je ocxaBHO y ii,apcKoj bojci],h. Th be nocie y nyaiAH je^an ^Py-
roM noMaraTH; ne caMO ce6n Hero h nopoAHUH no oKOiLHocTHMa.
TaKBor je^Hor rpo-i-a chh je 6ho h xaj paiten pnTMajcxop.
Ty je pany y npca rpo* 40600 y noc^e^aoj 6htii,h ko^ Ha^-
map.iOBa.
KaA je PemneKT ^Kape" pa36Ho, OH^a cy AomAfl obom y^ana y
noMot. To bh^hb y^aim, noB^a^e ce, a xycapn onei na
„<i>poHT'',

jypnin. Ho je^an o^Baaian y^an, H3/i,a^eKa oKpene ce , na naxepa

KOH>a 6aui Ha HnuiTa .laKme Her y Bekoj AHniTaHD,HJH, He
rpo<i'a.

y MacH HO noje4HHn,e, Kon^e HcnapnpaTH. 3a ^yAO rpoa> je bh- ?

/i,HO, KaKO y^an ns^a^eKa 6am na H,era jypnma, h nnje 6ho Ka/i,ap

oa6hth, ho CBOJ npfl^Hn,H H3ry6no npncycTBO h y.iaH ra ynpaBO

,

KOn^eM y npca yAapn h je^Ba ra o^aH^e BeL cpymenor 04 kh-

pa3Hp«| KOJH 6exy onex HaBa^HiiH, nsByie.
^a je TO 6ho PemneKT na Mecxo rpo*a, oh Je^an" nABix" na
6h Kon^e Kao xpni^e ncnapHpao, a y^an ne 6h c samapa Koaiy
KytH OAHeo.
Taj paxMajcxop-rpo* ao6ho je ^eKopaniHJy. Ca^ neKa ra, oneT
je npca Kon-i>y ns^oatno; a^H c^yin ce, ^a rAeKojn h 4o6uje /i,eK0-

paD,HJy a can ne 3Ha KaKo.

TaKO kom ce 3Ha^o Aa 6am nnje xpa6ap; r^e
6ho je^an,
je Morao, H36eraBao je, caMO ^a ne AO%e ^0 6HXKe. He je^apeA ce
HanpaBHo „MapoA." Ho jeAapeA npeKo CBOJe Bo^e ao%Q y ryaiBy,
melee, yJKacHy ce, Koca My ce oa cxpaxa noAnr.ia, a TpenaBHn,e My
 BACA PEranEKT 357

ce noAHrny; ^e^o h CBa Koata My ce HajejKH, a oh h3 ^emnepaia

y^apa oko ce6e ca,6jhOM Kao c^en, Kao .ly^i; noBa^a ncKO^HKO. Bn^e
ra KaKO ce 6opH, CBHMa oacDBH ^yx, ceKy h no6e^e.
Ka4 cy ra nnia^H, KaKO je to tpk^o, He sna, caMo Kaate, jia, je
6no TaKO 36yH>eH, ^a je na CBe 3a6opaBHo.
TyKao ce Koate CBOJe pa^a, a ;i,o6ho 4eKopan;HJy sa 0Ta96HHy.
A KO^HKo Hx BMa, KOJH cy y npBoj BaTpH noKpaj se^HKa jy-
HauiTBa na^H, ;i.pyrnMa nyT OTBopa^n, a iby^n 3a6opaBnme an-
XOBa HMCHa.
4oi],HHJe Taj rpo'i*, noc^e CKOHqane 6yHe 6nlie 3a „npocTor"
OA uapcKHX MeHTHpan, a ^o ^Be ro,?iHHe pHTMajcTop.
PemneKTy je muao uito te 03ApaBHTH, Kora je oh cnacao.
PemneKT fl,o6B]e 3anoBecT 4a ^o^e y K.
Oh o^e, H npHJaBD ce. ^aMJaHHii je nao, h Hory ciomho, ^e?KH,
a PemneKT Ao6nje ^pyror KopKOMaH^aHTa, rpo$a ilaJHHHreHa. L'
ordre de bataile je hob; /i,o^a3e PycH, h Tpe6a hx ^OHCKaTH.
noBeo je H AHHn,y ca co6om.
^o^y y je^Hy rocTHOHHi],y. CBe Jieno, ihcto. EnpTam OKpe-
TaH, a 6HpTaninn,a M^a^a, ^ena HHCTa; ca ^^ana 6h joj bhho cpKyTao.
PemneKT OAMax no3Ha ko je. To je EMHiiHJa. Ona r^e^H Pem-
neKTa, H03HaT joj je, ne mo/Kc ah ce pa3a6epe, 40K joj ce caM Pem-
neKT jaBH.
KaKBa je to npoMCHa ca Emh^ihjom?
Aeno ce no37ipaBe, b AHnu,a ce c bom no34paBH h H0^y6H.
EMH.iHJa Kaae SnpTamy ^a je to aen 6paT h cnaxa, oh ce ^sje.io*
sapa^OBa, h 3aM0.iH ;i,a My 6y/i,y HaJMH.a.HJH rocTH. PemneKT npncTane.
Ty py^ajy h Hcnpniajy mTa je ko npeatHBHo. OcTaBH Emh-
jiHJy c BHMa, na hm ca^ OHa npanoBe^a, KaKO je MaTH Ka^ ce 6yHa
3ano^ie.ia, yMp^ia, a OHa nnje 3Ha.ia Ky^a Jie, na ce y;i,a 3a cnpo-
Maxa, H Bpe^Hor MOMKa, h 4o6po hm ce bo^h, to ce Bet bh^h.
PemneKTy je to mh^io 6h.io.
Ca^ je to ca cbhm Apyra EMH^anja, HHJe /i,0Aynie oheE npBa
EMH^iHJa, Koja je y npBHM M.ia7i,HM ro^,HHaMa CBeT sa^ay^HBa^aa, 6ec-
nocj.eHa, neoKpeTHa, na nnje hh ona Kao y Mai^apcKOM coKaKy Ka^
je PemneKT Ha H.y nanmao, 3a4aB;beHa y chpothbh, Secnodena,
H3 Hyac^e KOKeia: ca^ je to npeo6pa2teHa EMH^inja y noc^y, no-
mTCHOJ 3ac.iy3H h 6.iarocTaH)y. Ca^ ce npBH nyT naygniia pa^HTH,
npnja nocao, n s^pannja je n Aenma, n 3aA0B0AHHJa.
joj

o^KyA oneT Taj npeo6paaaj ?

Ila
HeMa MaTepe ^a joj je/i,HaKo cyjeTy noTnnpyje, h ^a khbh oa
cyjeTe Kao 04 KanHTa^a. Ilocao H»y ca;^ xpann. Ca;i, je n ona cna-
358 BAPA PEmnEKT

cefla Kao h aen oxau, n /i,a Main HHJe 6h^h xaKa cyjeiHa, He 6h h»
cnpoxa MapHJa y ^e6^HHry laKO ja^HO cKOHMa^a
PemneKT onei aoj cBOJe ;KHTHJe npHnoBe/i,a, Kaate joj sa Ma-
TEAfl,j, H cnpoxa, noKpaj cser xora mxo joj MaxH^/i,a ^ocxa 3iia
HaHe^a, HHJe noKasa^a na aeuj pa^ocHy oceexy, a^H caMO joj mbao
^a ce PemneKx xaKO .leno onpao.
AHHi],a r^e^a y EMH^HJy, EMH^nja y Annuy, noByKy ce y
4pyry co6y, npHnoBe/i,ajy cBoja cxpa^aaa, nyiany h cneme ce
y je^HO, rpie ce h ^y6e, ne Mory fl,a ce o^BOJe ^se cxpaAaj.Hnn.e.
Cyxpa 4aH onpocxe ce, h xaKO PemneKx ca Ahhii,om Ha CBOjy
mxaH,HJy Ao^Q, h AOHece ca co6om HOBy sanoBecx h ynyxcxBO.
*
Iloc^e OnxKe koa Ha^map^oBa Aot^e Aycxpnja fl,o Be^HKe ona-
CHOCiH. By^HM rpa^ ocBojeH, Ca^ Mai)apHMa xpeda cajio ^a CKyne
ropae BOJCKe, na npeKo nosKyna Ha Eei 4a Mapmnpajy.
PaAen,KH y Hxa^HJH noxpe6yje CBOjy BOJCKy, a n oh je y ona-
CHOCXH, jep aKO Mat;apH ocBOJe Be^i, npecehn h.e ce CBa atHBOTHa
CH^a, 0^ Koje OH noMotH /i,o6HJa, h Ma^apn ra onex Mory npeKO
KpaBCKe H nixajepcKe y caMOJ Hxa^HJH y 6ok y^apHXH, CBe h3-
Bope My npecekn, h ca onex nodyaenoM HxaiHJOM ex noxytD.
y ^lacy HyiK^e, Aycxpnja nosose PycHJy y noMot.
je^anaecxoM
H
PycHJa CBOM cxapoM caBesHHKy o^sose ce.
PycHJa cHAHy BOJCKy npoxHB Matjapa nomjbe; Bety Her mTO
je HMa.aa npoxHB ByHanapxe K04 MocKBe h Bopo^HHa; Bety ser
KOA ./InnHCKe; Bety Hero ony c kojom je HacKeBHti IIc^CKy o6opHO.
H xa BejHKa BojcKa npe^a ce onex IlacKeBEtiy, kojh je bhibh
dyne yrymnxn Ka^ My je n,ap HzKOAa npe/i,ao K0MaH/i,y, y sano-
BecxH, Kojy je Ha BOjcKy ynpaBHo, odo^paBao je na node^y npoxHB
,MJaxeatHHJa BenrpnJH,* saK^yHHo je pe^Ma ,Bnepe/i, pedjaxa, sa xe-
;

pojeM BapmaBCKHM!"
Aycxpnja ce HcxHHa aacxn^H, a^n MaljapcKa sacxpena, n 6yj-
Hocx Mal^apcKe bojckc pasdn ce. Kao MopcKH Ba.in cxeny.
Hnje Hy^o, ca^ ce Mopajy xyhn je/i,aH npoxHB qexBopnuej to
je cpasMcpa Mai^apcKe bojckc npcMa pycKoaycxpncKO .

Aa Bek HMa npHMepa, ^a ce je^an npoxBB MexBopni^e xyKao

n HHJe ce npe/ao.
Aa y rpaljancKOM paxy HCMa TepMonH.aa, hhxh je cBaKH xoh-
BEfl, PeuineKx.
Mat>apcKa BOJCKa 6an,n ce na OAdpanden Mexo^. Ty je Bet
fflenpx.ZbaHnja, xy je „HaniecxBHJe HHon.ieMeHnKOB" n .,Meai4yco6-
Haja 6paH."
BoJBO^e ce KOHcxaHXHHono.aHxaHCKH HHaxe: je^an xotie rope
 BACA PEmnEET 359

4a ^oneKa, Apyrn ^c/ie; je^an na ^eso, APyrn na ^ecno. BojcKa

H BOJBOAe H3ry6e caMH noBepeBe y ce6e, a Ty je 0H/i,a „uoTE6ejL
TBoja 04 Te6e Hspajn^Ly."
PycH Hasa.ie ca cbhm cnpeMHH, h csa^HM CHa6/i,eBeHn.
Bet ce TyKy. 3a6yHa naJBeta. Onaj KOMaH^aHT ysMe ohom ko-
BHiiy, OHOM oner To6ijHJe. CBaKH no cbom n^any pa/i,n: cBaKO Type
ce6H Aepe.
Bet ce PeuineKT h ca pycKHM KoaannKOM iiepHo: se^n: „peui-
neKT pycKOM Koay n jyHaKy," a^in n ne je^an 6atiymKa je no Peni-
neKTOBOM y^apAy occtho, ji,si h Met^y „MJaTea£HHM' nsja na Koay
/i,e.iHJa, a ne caaio y KHprnscKHM cxenaiaa, n ko/i, neTep6ypmKe rap^e.

ITaifcyTHH je ly KOMau^Hpao, a nnje 6ho PeinneKx KpnB, niTO cy

Ma^apn ii:3ry6H.in K04 Ilepe^a h iK,HrapAa, jep 6ap on je^HHn je
Aoneo je^Hor JKHBor K03aKa as 6HTKe, n on ce ^leno npaara 6a-
tyuiKe nonamao, noMacTHO ra ^eno, n pasroBapao ce c ituM ^ena
Ma H TeuiKO, H PemneKT je y pasroBopy Meuiao pe^H c^aBencKe h3
^anocTOja" mxo je nena^a Hay^no, h TaKO HaTyn,ajytu pa::<yMe^H ce.
Ho ca^ HacTane CBe rope n rope, aaxBope hx y o6cer ko-
MopancKor rpa^a, na hm ne 4a^y MHn,aTH ce. Iloc/ie ;i,Be bc^hkc
6nTKe onex neMa nofie^e, ho caMO toahko ycne^y, /],a Jia^io ja^e o^
noiOBHne BOJCKe noA PeprejcM npe^e npeKO peKe Ba^ia, a cnymxa
ce j\,OAe, ;i,a ce ca /^obom bojckom r^ero^ K04. Apa^a a TcMa-
niBapa caje^ana.
Ty je onex PemneKx.
^ot>y Ao Bai^a Bame Ilemxe. na .acBOJ o6a.in /l,yHaBa, a as-
6an,e KHCsa Be6yxoBa. Aa ne Mory Hanpe^, nacKopo je xy IlacKeBak
ca r.iaBHOM bojckom; xpanyx ja^a Her Mat/apcKa.
Peprej sasapaBa Kao ^a xpasa o^cy^Hy 6axKy, a OBaMO
HOBy Kao je^Hy no^yaty <i>poHxa.iHy mnajy ^o /],yHaBa npoxHB
nacKeBata, nemaABJa, KOH.Hi;a a xon^aje, Hac.iaaajyta .iel)a na
jaKe n^iaHane, nyxoBHMa a K^ani^HMa Bcnpecen,aHe, ^a MacKapa
ocxaioj noBpaxaK. Ka^ OBa pexepapa, y xaj Ma oxBopn
Bojcaa
Peprej KaHona^y, na 0H/i,a onex KOH.Hn,OM na Pyce jypne.
KoaaHHMKa jypama CBe ce Meaajy.
PemueKx ^Banyx jypama ca cbojhm ecKa^poHOM na pycKe xy-
cape, HO 6yAe o^Sajen. PycaMa HOBa noMot cxaaie. Bet My je ecKa-
ApoH caB npopei)eH, meroB KOMaH/i,aHx ^a My hob ecKaAPon, kom
je KOMaH^aHX xemKo paaen, na onex ca obhm jypama. Tpa nyx
jypama, o^daja, a o^SajeH 6y4e. On je npaBa enfant perdu.
A.1 xaKOBH cy a 6a.aa cnac OHor ^ana.
0^ xax jypama, o^ /i,HMa nymnaHor npaxa aaKJioaena, je^naKo
ce noBiiaHe naxpar y n.iaHane. Bet je npx.i.ar ^aBHo oxamao c
360 BACA PEinnEKT

MjuHitHJajia, <3&poHT FeprejeB cse je ya:H, aoe hx nocAe nociieAH.er

KoaaHHiiKor jypnma y KiiaHi];HMa h ysaHHM nyTOBHMa HecTaHe, a
llacKeBHliy ocxaAe KpBaBO 6oJHO no^e, ne Morytn sa aHMa y
niiaHHHy.
PemneKT 6ho ^HKa oBor ^ana, ho fl,Be Asme pane je ca
je
C060M oAHeo, 2iA ce onex Moase TyhH.
IIocAe HCKOAHKO ^aHa onex ^Haipanajy na Henpejaxe^a, 04-
6HJy ra, o^siope ce, na onex ^aibe.
Ako je r^e nanpe^i, onacHHJe, xy je PemneKx ca cbojhm ecKa-
ApoHOM y npexoAHHii,H; aKo cy PycH c Ae^a HaBa^H^n, PemneKx
je y 3acxynHHi^H,
H casjo 4a My Koa ns^ypa ofl, CH^Hor Mapma h 0op6e; aKO
H Meaa Koite, h xo cy Bet cia6fl, a MajopoBor KOH>a set je E3ry6H0.
IIpaBO Mopa ce Kasaxn, PemneKx je HMao nemxo cxpacxa xytn ce,
H He je^aH nyx 6h Kasao fl,ai ca xaKOBHM KOH)aHHn,HMa Kao nixo
PycH, nacHJa je xytn ce, h ne 6h 6paHH0 je csaKH ^an Kao koa
ji,a.

Ban;a,caMO ^a My koh. hc MaaKa.

H noKpaj CBer xora PemneKx 3apo6^eHe Pyce hhxh je siocxa-
B^ao, HHXH je 3^iocxaB^axH /i,onyraxao, h mxo 6h HMao saioraja
no^ciHo 6h ca 3apo6AeHHM. Illxa BHHie hh npe^e xora ca n,apcKHM
3apo6^eHHn,HMa HHJe 3^0 nocxynao, Ma ^a je keko npoxHB anx
oropien 6ho.
06e3opyacaH nenpHJaxe^ HHJe onacan, na mhc^h, ne xpe6a ra
4HpaxH, h KoJH 6h to ^HHHyiH, o/i,Max 6h npoxHB anx I^hhho, h Ky-
KaBHi],aMa 6h hx nasHBao, jep Be^H o6H'iHo ohh cy Ha o6e3opy-
atanoM nenpHJaxe^y HajcBPpenHJH, kojh cy y 6hxi;h MeKann: npasn
jynaK ne te 3apo6ibeHOM ynpe^e nanexH, Kao hh ague hh atencKoj;
H KoJH je y noxoAy y atencKy ^npHyo, xaj hck My ne H^e na O'ih.
H jecx, npaBH Ae^Hja nehe xo Hnr^a hhhhxh.
H AHHU,a je cBy^ c aHMa, h 3a xo mxo je KaHexaHHn,a, nnje
ce Horop^Hia, ho je^naKO je oko 6ohhx h paaennx, h 6Aarocn-
^ajy je.
Ona 3aBe3yje pane, ncnnpa, noMaate ^OKTopHMa, a h anx je
MaAO 6h^o, na CByA necxaAH. Tpe6a .ih mxo na 6p3y pyKy CKyBaxH,
H xy je o/^Max roTona.
CaA Bet roxoBO csaKH fl,SiB. ce 6ope. Pycn kojh cy ca Pe-
HineKxoM CBaKH qac y cyKo6y, ca^ nanpe^ ca/i, ocxpar, Bet ra no-
3Ha4,y H3 AaACKa, h a^ hm maKa Aona^ne, ^paca^an 6h ra Kao mxo
jynaK 3ac.iyaiyje.
KaA ra H3MeHy, a oh oa cna cpymen, na Koay y noAy cny
ce^H, H ^iHM je Bet mxo, oh je onex na Mecxy.
Bam je^aH ecKaApon yn^iexe ce c PycHMa h y 6HXKy. PycH
 BACA PEninEKT 361

Hx Bet jaKO y Tecnai^ yiepa^n, xote ^a hx npeceKy, Ka^ PeinneKT

jypne n H36aBH Taj ecKa^poH. KoMaHAaHT Tor ecKaApoHa 6ho je
KaneTaH, Kojn je OH^a y Be^HKOM Bapa^y PemneKTy npedai^ao
uiTO HHJe XTeo npoTHB Cp6a ^a Bojyje. Ca^ My npyaia pyKy Kao
CBOM n36aBHOii,y, iia npHsnaje 4a npaBH ^e^HJa tck TaKas Moate
6bth Kao PemneKT, h totob 6h yBCK 6ho no^ bhm cajmete.
/l,o Ajme ^enoje bhasth PeKneKTa y BeLoj ryaten, r^e ce rH6a
TaMO aMO; ca6ibe yKpniTene, a oh Kao iiy&a o^a^^pne n npoTHBHHKa
nocene, h^h Ka^ ce h ca6^0M oko r^aBe Mame, a ca6^e K^eneky a^H
r^aBC He ^o^Hpny.
To je cBe laKo Tpaja^o 40 Bn^aroma.
^oj^e Ko6aH ^an, Peprej npe/i,a Pycnna BOJCKy.
Je^aH ncyje^y <i>poHTy nocxaByLeHOM, APyrn mKpnnn 3y6nMa h
ca6^0M npcTH na Peprej a.
HnniTa ne nonaate, Mopajy ce npe^aiH.
OH/i,e Bet neniai^H npe^ajy nymKe, Mety hx y nnpaMH^e, to-
noBH H KOBbH ocTame nycTH, a xycapn encase c KOfta, h caS^e
ce/i,.ia Beuiajy. On^e ce lyjc npacKa, onaj je ce6H y r^iaBy nninTO-
jbeM. i)yAe cjypno, onaj je CBor Koaa y6H0.
H PemneKT CH^e c Kosa, a^H ne sema ce^AO ca6^y, seh
Hajnpe rpjin Koaa, JBy6H ra, onpauiTa ce oa aera, cyse My H^y,
na OH^a ysAane, n ca6^y KOH>y y cpn,e cjypn; Koa ^nnn na cpynin
ce, H Bp.io ^aAOCHHM ys^anytieM CKOHia.

Kpaj je paTHoj ^paMH.

Ca^ AOAR'de Bemaaa, cxpe^aBa, n laMa noKpnBa seM^ty, a
KpB je oponiaBa.
*

CaA je PemneKT 3apo6^eHHK koa Pyca. BatymKe ra ^leno

npHMHme. HacTnme ra pasHHM ^aKOHnjawa, oco6hto ^lajeM kh-
TajcKHM. KoaaHHiKH 04>Hn,HpH CBe mTO roA iKe^n ^a^y My, EIto
roA je BMao ko^ ce6e HOBn,a, nncy My hh nape o/i,y3e^n, mxa BHme
nHTa^iu cy ra, Tpe^a^anmTO. II y Apyre CTBapn nncy ^npa^in. Ba-

^asa, jynaK jyuaKa no nor^ie^y nosna h nomiyje ra.

^onycTe 4a Moace n AHHu,a k BCMy ^otn. npe4,a Aeeua cbc
CTBapn 04 Bpe^HocTH, na joj Kaaie ^a r^ae^a mTO npe y IlemTy ^o,
Ao%e, Aa ce on^e naiie 3a CRaKH ciyiaj, h ^a je Moate dap nncMOM
noTpaatHTH, jep PemneKT Bet bhau, /i,a c bhm ne te 6hth ji,o6po.
AHHi],a je HMa^a AoSpe oa sapoS^zbennx h paa-enHx
CBe/i,oi;r6e

HenpHJaie^BCKHx o*Bn;Hpa, n to nyT OTBopn^ao, Aa Moaie cao-

joj je
60AH0 6e3 saMepKe y BemTy. PemneKT nnje xTeo CBeAOijde oa hc-
npHJaTe.j>a, Ma hm Ao6pa ihhho.
362 BACA PEIUnEKT

BatyiuKe Teuie PemneKTa, ah he cbc ^odpo 6nTH, ^a te i],ap

CBe noMH^OBaTH. niia to fteny noMaa;e ?

Oh je 6no oa ohhx, kojii ne 6h KanHiy^Hpa^H, n to je PycHMa

y QiiH Kasao. li Ka^ 6a ra Kao oa niaAe sanHTa^iH, inxa 6a OH/i,a
pa^Ho, Aa je oh 6ho Teprej, o^roBopH hm, ^a 6a ce npeKo Pa^He
ca BojcKOM y Ch6hH) npe6aii,Ho, a Ty^ je join OTBopen 6no nyT, h
OHAe, H joui ca APyrax cTpana CKynno 6a BojcKy, ua 6a ce 6ai],H0
Ha 6oKa PpoTenxaHM t/enepa^i He 6a My M^oro na-
./iHAepca, a ca
y^HO, na on^a 6a ce npe6ai],H0 npeKo PynynHJe y Cpdnjy, na y
BocHy, a OH^e 6a noA^rao caB BHiiajeT, na ca II,phom PopoM hot-
Kpen^en y^apno 6a na TypKe, na CBe, kojh 6a ny na nyT CTa^n.
PycH, Ma Aa cy cse to ap^^^h sa cxpaxoBHTy 4>aHTa3HJy,
HnaK ra 3a to ra hhcv ncMOJa^H, niTa Bnme, Taj aeroB AynieBan
^noABHr" peuineKTOBa^H cy; jep 6oMe n Bolja 6e:i ^aHTasnje He
BpeAH Mioro, Ma KaKo a^ je yien, n ocTahe caMO o6HqaH mcto-
AHCTa, KoJH Beha Ae^ia ne CTBapa. II y paTy h y n^aHOBHMa, n y
Ba^aHHM Boi)aMa, Kao n CByA, r^e ce niTO hobo Bete poahth Moaie.
Ho nacTaje CBe rope.
Cbh 6yAy npeA^-nn AycTpHJaHn,HMa na mh^loct n hcmh^oct.
PemneKT 6yAe ca jeASHM ^TpaHcnopTOM" OABeAen y Ilpar, h
Kao KOBaHHK, 6yAe yTypen Kao npocT y Boaape.
^len Hsr^ieA, aocAe to^ihrhx 6opa6a, rAe 6a oti)Hi;Hp y cbhm
CBercKQM apMaAaMa sa csaKH PemneKTOB „aTaK" ao6ho hobv as-
Kopau,HJy, PemneKT nocTaAe oa KancTana „B03ap'S co.aAa-^iKH ko-
ynjani. Kpacan aBancMan!
Ho HMa TaKBe cpete ^yA^, Koja ce n,e.ior BeKa KpaJBHM ch-
ASLM.Si 6ope, na oncT HHKaA A^-^Be; koa rAeKojnx oneT, cpefea hx
Kao /lyAa npnrp^yje.
BaA^Ba, npaBa je to HCTHHa, a^ Bnnie okoahoct npaan '^o-
BCKa, a HC liOBCK 0K0.1H0CT. II 3a PemneKTa yBCK ptjaua oko^hoct.
TemKe je ciyaK6e Aonao PemneKT, ne caMO mTo je Ko^mjam,
BeL H onaKO ra rone. IBeroBC pane, mTO 6a ra HMa-ie ah^ihth, ona
j.ena pana na 'leiy, c kojom 6a ce ah'iho Ma KaKaB i)eHepa^, caA
nocTaje hoacmcx h hoboa roneaa. iJKecTOK n nenpaBCAan npcTno-
cTaB^cHH KaA ra nor^eAH, peKHc My „KomyTOB Kep I" To rAeKoje
yjLH3Hne qyjy, na 6a a ohh paAH Aa My npKoce, ho PemneKT hm
3y6e noKaaie, na yMyKny; Kajse hm Aa oh Bet OAaBKO r^aaay y
Top6n Hocn, Aa te itHx najnpe npo6ypa3nTH, na ce6e. TaKO ce
Ma.iKo yTHma.io.
HyAHOBaTO je to y ^yACKOJ napann, Aa KaA ja^m KaKaB naAne?
CHTHH MeKymu,H OHAa Kao Bpane na aera nanaAHy, na ra KHAajy.
4o^e jeAapeA Bet n AHHi],a, h to npeKo Beia. Ty je oncT
 BACA PEmnEKT 363

Hanm^a na EaiH.iDJy, ly ce HaceyiH^a n upoAajy 6pamiiO. EjiH.iHJa

je 6pamHapKa h laKo joj ^o6po H^e, ^a aKO OBaKO HeKo.iHKO ro-
^HHa ycTpaje, o6oraTHlie ce. Ba/],aBa, noKpaj ^jecTHxa jiyjKa HayHH.ia
ce pa/i,nTH, na ca^ H^e; ca^ Kaaie, /[a. Bo.ie xaKO, ho 3a KaKoeor
rpo<i>a Aa je nom.ia. BHAH.ia je OHa KaKO h rpo<i'OBH jkhbc, hhth
je CBe 3-iaTO uito ce cbct-ih, hhth je yneK 6oracTBO ;3a/i,0B0iE.CTB0.

Annua siy CBe KaKO cy je Taiio y IleiUTH no-

HcnpHnoBe/i,a
B.ianHjiH Koje Kyi^ npe^i, Bojenn cy^, h cpeta aena uito je HMa.ia
Ao6pe CBe^oijde o^ aycTpnjcKHx o$HUHpa; Kaaie my h to, KaKO OH^e
CBaKH ;i,aH Bemajy h^ih CTpe./bajy.
Ty ce AuHua CTann. HoBaua je HMa.aa npH.iHUHO, a.iH te ona
cedn HatH nocia, Sa^aBa 4a ne ce^n n uonau ^a sac.iy/KH.
OfiaMO 6\fl,e 40Be/i,efl h oiiaj rpo<i>-pHTMaJTop uito je y C. pa-
HbCH .leatao, Kon.i)eji y npca y^apeu, h Kora je PeuineKT y do.iecTH
HOCeTHO.
II H,era nncy xie^in y ^pyry BOJCKy ^aTH, Ber y Bosape
n TO 6ajarH sa KauiTury, uito je Kao rpo$ 04 KouryTa 7I,o6ho op^en
3a xpa6pocT, a OBaiio SHaaio KaKO y 3a6yHH nuje yMeo hh nuKy
OA npcHJy 4a HcnapHpa.
To je caMo 6ajarn, Aa ce nonpaBu, jep cpaMOTa je rpo^y
6hth 6yHT0BHHK; ua Hoc^e npBa Tpa sieceua noKajaaa npeMecTHhe
ra KOA KoaaHHKa, n Ty te CKopo nocTaTH .latjiauoji.
Ea^a je rpo4> Aomao, o/i,Max ce ca PeiuneKTOM onpHJaxe.iH,
H noKpaj H>era PemneKT .laKine je jkhbho. Fpo* je nsiao a^A)\
MaTepHHor oua, kojh je 6ho I^euepa^i, na Ty je ou^a .laKo nm^ao.
Ea uiTa je xy rpo<i> KOjeKaKBe KOMe^nje sa KpaTKO upeMe no^iHuno,
4a je TO ApyrH, /i,a je to PeuiueKT, ne je^ape^ 6a daTUue H3By-
Kao. Ho Ka^KaA je npaiiHo uia.ie, Koje 6aui Hucy onacue.
HapaBHO Bet noOpHuyviH ce 3a aera 4a Koae He uopa ^e-
uiaTH. CaMO ^a ra 3anjanie, npBux ocaM ^ana je Mopao HeraaTZ.
Ka/^ je HocHO ceno 3a K0H.e, a oh ysMe *njaKep, uaTpna ra
cenoM, na ce^ne ua ceno, h xaKO ra ^OBese; CMPJa.in ce, Beiay je
TO 4o6po cTaja.io.
/l,pyrH nyx ysaie ca co6om upocxe „B03ape", ce^ne c
oneT
auMa nx bo3h y Teaxop, y3Me ^Aom,)" h cmccth ce
y *njaKep, na
c H>H3ia y H,y; oh iiopaeTupa, a 01; n cnpoMacn uauiJiH ce y ^y^y,
SBepajy, Bp.io hm je CBeT.-io, cu^e t/eflepa^e n APyre 04>HUHpe, ne
CMe^y M
ux nor^ae^ajy Ao6po, ne ocetajy ce Kao uito Tpe6a, h
je^Ba leKajy ^a 6y/i,e Kpaj lla nocie npe^CTaBe, ne ^a nx o^Be^e
!

y KaKBy Maity SnpTHJy. na npnaiep „koa 3.iaTHor Tona", koa «Ka-

Honnpa", Hero oneT nx KyKaBue yTpna y 4>HJaKep, bhx luecTopnuy,
na nx bo ah y npuy pecTopauBJy, na y ca.ifl .e^aH cto 3a bhx
364 BACA PEinnEKT

saysMP, HacTH hx, uiaMnaitHSHpa c BHiia, 40K y /i,pyroM Kyxy laMO

^avieKO O'SHn.npH je^xHHHJe nnjy, a KyKasHH Bosapn r^e^ajy Kao
Me^BeAH, MA 6ojbe, khx r^e;i,ajy Kao Mefl.B(iji,e.
MeKine nocTynajy Bet h ca PemneKxoM noKpaj rpo^a, a Hnaie
PemneKT Bpina CBOJy ^yjKHOcx mxo hh je^aH.
Xoke ^a ra npaBe Kan^apa, xy 6pHry ne te /i,a y3Me na
sa
ce6e; saxsaiiH hm, ocxaje npocx. nixa ke oh, mhc^h ce, ^a aBas-
cyje Ko;i, ohhx, c KOJHMa ce xyKao h Koje je xyKao.
HoBai^a je HMao Ha cnxne xpoinKOBe ji,OBOJbEo. Y npasHOM BpeMeny
Hinao je KojeKy^ ^a bh^h cxapo^peBHOCxn Ilpara, h ^mxao je pa^o
HCTopHJy xe leiuKe sen^e, xo^ihko y noBecHHii,n npociaB^ene. Pe-
mneicx HHJe Bnuie OHaj Her^aman ^aK, PemneKx, kojh nnje xxeo
4a yqn Ka/i je 6ho y By^HMy koa Kacannna. PemneKxa cy Hyat^e
H Bpesie npeHHa^HiiH, h ca/i,a PemneKx 6oMe ^inxa h oho mxo HHJe
HHKa^ MHc^HO /i,a te ^nxaxn. Oco6hxo xycnxcKH paxoRH cy ra 3a-
HHMa^H Xyc, SKnniKa, IIpoKonnje, na OH^a HjcKpa, Ho^je^pa^ h
ocxa.an Be^HKaHH OHor /1,06a, a.i tsk Haj6oibe My ce ^onao caM
qemKH napo^, Bpe,a,aH, jyAa^ian, y o6paHH cbojhx npasa ,1,0 noaspx-
BOBafta jorynacx.
PemneKx ynoaeao TaKO noKyna h.hx
ce ca neniKHM coii^axHMa.
HeKOviHKO, 04Be,a,e nx y dnpiHJy nTiaba hm bhho, na hm npHHO- ,

Be7i,a HeKa^amaoj iiemKoj c^aBH cnoMene hm OxoKapa Kaate

, ,

KaKo je y oho Ao6a ^omAO ao lora, ^a ce peuiH ko je rocHOAap

y H,apcxBy, HecH Hiin HeMn,H, h ;i,a je 4^aKy «i>ayiH^o mxo HHcy
lecH npesary o/i,pffia^H h ^a je OxoKap no6eAHO
, ohh 6h 6h^h ,

npBH, Ma 4a Kaaty ^a je OxoKap HeMU,HMa noBAai)HBao. ^hjom 6h

Hapo^HOM CHAOM CxoKap Ho6e^HO KO/i, xor napo^a h CHAa 6h ,

ocxa^a. Ila on^a KaKo cy npe^a, ffinmKOM h XycHXHMa cne ncMa^Ke

BojcKe xpenia^e. Ea OH^a onex dnxKy nofl, Be^a Bp,a,a. Co^^a-
THMa cyse Kan^by, cee o^o6paBajy, a CBe ce o63Hpy 7i,a ko ne 'lyje.
Aa HHaK je^aH Kan^ap ^HByxHH naBymno je mxa xo H.HMa
PemneKx npnnoBe^a, n /i,eHyHi],Hpao ra. Ca^ xeK noieme Moxpnxn
Ha PemneKxa, mxo je on Bet h npHMexno h nocxa^e My cxaae ,

onex fl,ocsifl,^o.

3a 10 ce Mopa noSpnnyxH, /i,a xoMe Kpaj y^Hnn.

*

y npary je PemneKx Morao Ay^e BpeMe y rapHH30Hy ocxaxH

a 4a He nan^e 6am xaKO laKO na KaKBy onacnocx- Aa ca cbhm 6e3
onacHocxfl HHJe hh xy 6hao. Ha np. asl ra ko no3Ha, abl je oh laj,
KOJH je H3 M. Kao po6 no6erao, ca cbhm 6h nponao; a to nnje 6h.io
HeMoryte.
Bet 04,aBHa Kyje man, KaKO 6n ce 04, eoaapa 0C-10604HO. A
 BACA PEUinEKT 365

join H 3a AHHi];y Mopa ce no^pHHyxH ,

jep By hh nouiTO ocxa-
BHTD He Moate.
Ha Ha Eojy 6h cipany? Y IlpycKy hih PycHJy ^a no6erHe^
oneT he ra HS^aTH. TeniKO HTa^njy a npeKo rpaHHn,e y
je y ,

TypcKv oneT TeniKo. ^[yvo je Bet laKO CMHiujbao h bhuic nyxa ,

je Beh Ty 6eao pemeae, a^H onex ce neKHM Hey^ecoM sanevio.

Je/i,ape4 ^yje ce r^ac 4a te AycipHJa na IIpycKy y^apHTH

,

36or IlJiiesBnrxoiinTaJHa.
H ^oHCTa AHFHe ce BojcKa 1104 KOMaH^OM ^enepa^a ^lere^nha,
n Mail He ^ol^e y cyKo6 ca IIpycHMa. Y Toj bojcuh je h PemneKT.
AuEiia, Kao caTe^nx sa H.HMa H,zi,e.
Ho h Dpycn naro^e ce na ce ^oroBope 4a
AycTpHJaHi];H ,
,

saje^HO na III^esBHrxo.imxaJH, /],a OH^e imp yiBp^e. IIpycKa

H/i,y

6h xxe^a IIIiiesBHrxoiimxaJH, a^ ne 4a AycxpHJa, na ^eno 4aHH,H

Ao6HJy Haxpar III^esBHrxoyiHixaJH, a pcBo^iynHOHCKy BOJcKy pacny-
cxe.TaKO h dy^e. Aycxpnja je H3 uiAesBHrxo-imxaJHCKe BojcKe
nonpHMa^a y CBOjy BojcKy MHore o-tHunpe, kojh cy ro^. 1848—49
Kao 04ymeB.i.eHH t^ai^n sa ocAo6o^eH>e cpo/^ne 6paiie oa ^anai^a
iio/i, 3acxaBy c^ioSo^e cxaiiH. Ca;!, AycxpajannHMa h
cy apeni^n ,

c./iyH£n^H cy no^ sacxaBOM BaxoBor anco^yxH3Ma. BpeMena ce —

Mcaajy, na xaKo n Jbyji,E.

A Ka^ san.iaBe xytjy scarry, xyl>y BOJcKy Haj6o^e cy

xaivBH ,

c^yre anco^yTH3Ma, jep ohh ce He ocehajy xy Kao y CBOJoj npaBOJ

oiai,i6HHH 3a opyt>e cy mxo Moate 6hxh h3bpchh. /I.osiatH chhobh
,

cy 3a6aHeHH.
TaKO PemneKx y xoj bojhoj uiexan r^^e ce XBa^a 6ory he ,

nodHii KpBH HHJe npoAH^o, Ma ^a je noxo^ mh^hjohc cxao, npo-

mao Pen^eSypr, EKepu^ep^e, Kn^ n XaM6ypr.
je <i>^eHc6ypr,
Anaita je Beh y XaM6ypry.
y Xawdypry nenixo Ma^o 6h 6o^e npoBeo, ,a,a My HHJe 6pHre
KaKO te ce Bet je^ape^a, o/i, Bosapa ocAo6oji,wm.
Bho je H npn ohom bc^hkom H3rjie4y ke^ cy ce xaMO koa ,

^nexepnao^n" co-i^axn ca Maxpo3HMa noxyK^n, Ka^ ce nspo^n^a

cxpaxoBHxa rynry^a xy^a roxoBa dyna h Kojy je Cp^nn /l,yKa
, , ,

Majop ofl, HyaiaH-BH«i>aHxepHJe yxnniao h 3^0 oxk^ohho.

*
y
OBO BpeMe MHOi'H cy co^^axn, kojh cy y Ma^apcKoj bojcii,h
npe xora c^yjKH^n, Aeaepxnpa^n h3 Xaii^ypra.
Ca^ ApatH PemneKx 4a je nac y^apno.
Bh.io je xy h arenaxa kojh cy CBe xo noxnoMarain.
yn^exe ce h PemiieKx ca xhm arenxHMa y ^oroBop. Foxob je
H OH ^a Ae3epxHpa, h xo y AMepHKy.
366 BACA PEmiTEKT

Taj Kan.iap ^Ihbvthh, kojh je 6eo nOTaJHH AeHyHii,HJaHT, 6no

jen OH y Mal>apcKoj 6yuB xohbh^ckh o^Hii.Hp. Y onmxoj hv^^h
xoHBn^CKH 0'i>ni;Hpn, r^e cy ce nocjie y pas.iH'inTHM perHsieHTasia
cacxaja^H, 4o6po cy trubqae, a.i h y ^idctom ainiy Ha^o ce KyKO.i.a.
Kan^iap je npoBH^no PemiieKTa Kpo3, snao je sa EberoBO hg-

saAOBO^CTBO, ij fl,& 6n h oh naKan 6110 6eraTH.

^HCHinHOM HaHHHOM yiarvje PemneKxy, caonmxH My, KaKO
ce
6h on pa^ 6no 6eraxH h aKo xote, a oh MOJKe c aHMe saje^HO,
,

caMO Heit 6yAe npnnpaBan.

PemneKx iiy ce noeepn. II KaKO mv ce He 6r noBopno Ka^ ,

je H Kan.iap y 6yHB c^yatno ,

^a Koro.a, jo/^ape,T, y
jep je ^patao ,

6yHH noA opyatjeM CAjm,B, xaj Bnme ne Moate 6hxh norajnn ,mnnn,a."
TaKO ca^ PemneKx c BHMe CKyna Ha^nnn n^an, KaKO te 6eraTH,
Ka^a, Ha KaKBoj a:\\)E, h ko iie cbc ns noxaJHor ^pyniTBa hIiH.
Cbp je Bet y pe^y crmo /i,a ce 6era. Annn^a je cbc cnpeMH.ia,
ynaK0Ba.ia, n je^He Hotn PemneKx ce npeoCy^ie y n,nBH.iHe xa^inne,
n BeK je fotob BCOKyMnoK/ c Ahhuom .saje^HO, e Bet B03e ce 6poAy»
r^e EX Kanexan 6po/i,apcKn nipa^ep ^leKa, na 3a ^Ba caxa Bet fl,Si

Ha MOpy EylOBe.
H 6H.iexe set npe xora cy aoSh.ih, /i,a He OK^eBajy, h cbo je
B'^t roxoBO xpenyxaK je xy n xck xote 4a y^ase a^ xanaH
, , ;

npe/i, y^asap, xy je aycxpEJcita naxpo^a, sa^piSH PemneKxa n AHHD,y,

E 060 je Haxpar ecKopxEpajy.

TaKO je TO xaj Kan^iap leno y^ecEO.
Cufl, je PemneKx nponao. H oh h AwEi^a 6y;!,y saxBopenH.
PenincKxa o^Be^y y ^nixoKxays."
Ca^ Hacxyna BP^oKa Ecxpara. Cbc BMa^y AOKase y pyKa^a,
Hiix PemneKx xajn, na hex Mo;Ke xaJHXE Ha hhcxo BpE3Ha a^ je ;

xxeo AesepxapaxE.
Ca^ caMO ocy^y HEi^eKyje.
Ho ca^T, Hacxane najrope. KaA cy ra HcnHXHBa.iB , na npE
BH3nxaE,HJn je^noj xaiiHE^apy jaKO na^He y oqn PenineKX. P^ie^H
ra, Mepn ra, h na noc.iexKy noana ra.
TaMHEqap o^Max npHJaBn, ^a je xaj A^sepxep PemneKx, e jia,
je 6eo y M. na poSuJE 36or y6EcxBa, e 4a je 6aBi o^anAe no6e-
rao, Ka4 je oh on^e 6ho xaMHnqap, e 36or xora oh, xaMHHiiap 6eo
je Ma.10 KajKiten h npeMemxen.
Ca^ onex PenineKxa na hchbx. Yo'ie ra ca xaMHEiapoM, ECXBHa
HMa pany Ha ^e^y mxo npe HHJe BMao, a.i onex HHJe xeuiKO Pem-
neKxa nosnaxB. Hajnpe ce homhc BSE^a^Bxn, a.i Ka;i, ce xaMnnqap
y3JoryHE /i,a te ce on na BBme ftEx bs Mat^apcKe nosBaxE kojh ,

te ra nosnaxn, PemneKX nena Ky/i,a, Kannxy^Bpa.

 BACA PEfflnEKT 367

3a KpaTKO BpeMe peme h Aocy^e 4a PemneKT Mopa HSAp- ,

ataiH jom npe csera oho speivie po6HJe, Koje joni 7i.a.ieKo iinje Hcny-
HHO, Ka^a je h3 M. no6erao, na OH^a Ao6nje jom „eKCTpa'^ 36or
AesepuHJe.
TaKO PemneKxa ofl,Beji,j y J. rpa^ , Aa HcnyHB Te ro/i,nHe, n
4a HCKHJa CBe rpexe.
AHHii,y cy TaKot^e HcnHXHBajin CBaKaKO , a^ ^n sna 3a KaKBe
sabepe , n ^a HS^a jom aKO 3Ha ^a je kojh xtgo no6eiin. AHQi^a
HHJe HHKor Hs^a^a. H Ty cy joj mhofo noMOwie aene CBeA0ij6e.
Ho Mopa npnsHaxH, ^a AHHi],a HHJe xxe^a AOH^e HcnoBe;i,HTH
TO ce
4a je PemneKT aa M. no6erao, aok ce HHJe tom yBepniia, ^a je
PemneKT KannTy^npao, a to je obasl 6hjo, neh. Ka^ ce HaA Pem-
ncKTOM oc)/[?L nspcK^ia, n Bet ki.a cy ra 04Be.iH.
AHHua je nymTCHa, h BpaTH.an cy joj non^e h CTBapn H-eHe,
a noc^e Tora imje BpeMCHa ry5n^a Hero o^Max n 011a 4pyrDM
nyTeM o^e y J. /i,a My 6yAe ani^eo xpaHHTe^.
PemneKT mxo je na 6p3o Kanaxy.inpao, Ba^/i,a siy bcL a caMOM
caB JKHBOT OMp3ao, Bet Ka^ HHJe 3Hao je AH My je rope Ka^je 3a-
TBopeH, EAE oimKO, a Bet ce nayiHo Ha xaMHHniy; to je Beh aeny
Kao K04 Kyte, hhth Bnme o^ ae CTpenn.
*
y J. PemneKT y TaMHHu,H qann.
CTpor Tasmngap, ne ^a My mTa oh moae. Oco6nTO po6, kojb
je je^an nyT no6erao, jaKO ce nasn, n TaMHnqapn KpBaBHM oHHsia
Ha anx r./ieAajy. Ho AHHu,a 3Ha ce6H natn K^yqa, ^a ce OTBopn
TaMHHn,a, n ^a siy mojkc npn pyn,n 6hth.
n OBaj TaMHHMap nna nopoAnD;e Hiia acencKe Aeu,e Be^nKe , ,

Ktepn, atHBy ateny. iKencKe cy y TaEBHM CTBapnna HajnpncTyuHHJe.

TaMHHijap HHEa/i, HHJe 6oraT, h nopoAnii,a je yBeK y Hyai^H, 6am
aKO 6h ce aeaiy canoM h /i,o6po BO^Hiio. ^aje noK^one aeroBoj
iKeHH H KtepH. Obg ce Maiio no Ma^o ca/Ka^e n^a^e npe^ on,eM ,

/T,a ce CMHAYJe na cnpoTy Anni^y, n 4a MeKme ca PemncKTOM no-

CTyna. CaMO Tpe6a TaMHHiiap ca Ahhi^om y aeroBOJ Kytn ^Ba Tpn
nyT Aa ce pasroBapa, na te Bet n oh nonycTHTH.
H AOHCTa TaKO n 6n, TaMHH^ap je nonycTHO, ca PemueKTOM
y^yAHo ce ba&a^. H oh je CTapn coii^aT HBia pane Kao n Pem- ,

neKT a n BoJHH^iKa cpeta nnje CBaKOM je^HaKa.

PemneKT Maiio HHTa, na onex niToro/i, Aejbe, Kao CTapnjn po6
Ka^KaA ce H y „komhchom'' ^opAneapHOM" nociiy Kpo3 npcTe r^eAa^o.
OncT je aeroBy CTapy noxy 3ano^eo iiete na ^yTpnjy. H ,

Aoncxa Heyyeeno je xy cpetan 6no ne npot)e Mecei^ na mxo to

,

Ao6HJe. E TaMHH^apy je Kasao jeAHy nyMepy Kojy je CHHsao , to

368 BACA PEinnEKT

je 6n^o 48, aohctr aqusl nywepa, onoMHfte na 6yHy, h 4o6HJe Ha

,00^0" ne^eceT 4>ophhth. Ty je Bet TaMHHiiap 6ho ca cbhm yivieK-
luaH. lla H PemneKT Ka,4 6h /i,o6ho, yneK 6b. TaMEHqapoea nopo-
4Hi],anpeKO Ahhi^c ihto Ao6H^a.
OH^a TaMHHyap je pa;i,o nno, Kao cbh TaMHH^apn, na ko^
lla
HberoBe Kyte ^a aohcth BHHa, a oh OH^a ce;i,He, na npnuoBe^ar^e
je Kao co^^aT 6ho, KaKo ce TyKao npoTHB ^Kap^OHapHJa" KaKo je

npomao „6o^oH>e3HateH" jjMOAHftesHateH" h laK y MaH«i>peAOHHJH,

H KaKBa ce 4o6pa BHHa on^e Ao^QJe 3a hcko^hko ^SajaKH."
PemneKTy HHJe cia^o ^o HOBaii,a, h na uito my, na mTO 6h
noxpouiHO? Ho HHaK 'lyBa noBau;, Ka^ 4o6HJe na ^yTpnjn, HeuiTO
Aa Ahhi],h Ka^KaA h no^OBHHy, a Apyro 3a ce6e 4p:KH h c BHMa
cnaBa. Oh 6h /i,ao CBe Ahhu,h, a^n oh nosnaje 4o6po AHHi],y, aeiay
^a o^aKuia, HS/^ate MHoro, na mo/Kc 6hth, ^a Ka4 oh ympe nehe
joj HHHiTa ocxaiH, sa to Mopa 4a ce 3a ay 6pMHe. 3a ca^ Ahhi^h
MHoro He Tpe6a.
Ca^ PemneKT ^a HHJe po6, ca cbhm 6h My ce CTaae o^aK-
ma^o, jep je yMpbo ^HKa Joca n cTpHHa, a TaKo r^acH TeciaMeHTa,
4a r^aBHH Hac^e4HHU,H PemneKTy na ro^HHy npn^niiHy CBOTy h3-
^asaTH Mopajy, oa E\\zi,a 6h noMa^o ainBeTH Morao. ^iHKa Joca je
3a TO TaKOBy Hape^^y nannHHo, jep je PemneKTa AP^ao sa pacn-
naya, Da aKo 6h My o^ je^ape/i, cbc nsAa^H, ^a 6h noTpomno, n
TV ce HHKa Joca xtco sa PemneKTa no6pflHe, ^a ca cbhm He
fl,a,

npona^He.
TaKO PemneKTy a^-hh npo^ase 6e3 HKaKBa HsrAe^a. Bam h 4a
H3H^e, mia 6h pa^no? Bam h mTO 6n Morao ^khbhth, 3a paA HHKaKaB
HHJe y MHpHo o6n^HO /1,06a, a acMy 3a ^y6ac 6oMe nehe ce dyne
npaBHTH. Hht je paTap, hht je TproBaii,, hht sanaT^nja, hht sa
HHHOBHHKa. CTpamaH no^oataj 3a ^lOBCKa, kojh nnaK BefcnM AyxoM
AHme, a 3a H>era pa^ae neMa. 4^ ce Morao KaKo roA oc^o^o^hth,
na TaMO y AMepHu,H, namao 6h cedn nociia, a.i osaKO 3a cBaKH
ciy^aj y pol^enoj OTaij^HHn je y 3aT0ieay.
Ila OH^a ra jom je^na BeiHKa 6pHra je^e, mTa te 6hth oa
AHHU,e. Sap ona jeAHaKO a^ 6yAe po6a podnaa? KaKas je to 3a
ay jkhbot?
Oh
ce BHme ne^ie aa Anni^y, Her ona cana 3a ce6e; ona ce
oiieTBHme nene 3a aera Her 3a ce6e.
CaA TeK oceta 6o^y PemneKT. CaA ce TeK rpnse, 3amT0 ce
jom y AGTHacTBy nnje aojsn sapeKao, M
ce HHKaA ©a ae otkh-
nyTH He te, Kao mTO je ona Bet y npBOM A^TnacTBy CBOje cpii,e c
aeroBOM cyA^OM saBesa^ia. M oh je CBe to y AeTHacTBy BHi)ao, oho
npBo, A^TUftCKO, HajneatHHJe noatpTBOBaae, Ka/i, ra Bet h OTaii;
 BACA PEinnEKT 369

npe.speo. H 4a ce npsoj aj^e jby6a.BE o/i,a3Bao, ^a ce Ahhi^h npn-

^ivdHo OH^a , Ea/i, ra npen nyi Anniia ca MaiHiiAOM y inexan bh-
AEASi. OA ce6e oincKao Tor 3.ior ^eMOHa, ^a ce nnje cn.ieo c
/i,a je
MaxnjiAOM, KaKBH cpexHH h oh n AHHi];a jep AHHii,a HHJe o6hhho ;

cTBopeae, jep je y ay HaKa-iaMyLea onaj Ao6ap ^lOBeyancKH ^cjioh,

KOJH 6.iy4H nojaBH ce y jb^hom ^lOBeKy
. H3ry6H ce ^a noc^e , ,

oneT y KaKBOM Hapamxajy ycKpcne.

AHHita iiaK, y to.ihkoj naxan Hayiena, cpexna je caMO KaA
PemneKxa bh^h, Ka^ aerosy pel ^yje, jep Ken roBopu ko mxa
xote, npe/i, aoM je PemneKx 0,^ r.iaBe ao nexe nomxen HOBeK h
n.aeMeHHx KapaKxep,
TaKo H CHpoioj AHnLi,H npo.iase a^ee.
CxeKao caM je^Hor npajaxe.ta y J., kojh mh Ka^ h KaA
HHine mxa PemneKx pa^H, jep mh ra je JKao, na ^a je najropn
HOBeK, nocie xo.iHKe naiae saciyiKao je ^a My ce CBe oiipocxH.
Taj npHJaxe^ 04 neKor BpeMena nnnie mh, ^a je PenineEi CBe
c^a^HJH, Ba^B^a My B^ara oikoah, eae My je noA. AJThm japMOM
HHaye xej.0 K^onyyio, a.i nnme /i,a My je ^yx cxapn ocxao. II ca^
6h ace.iHo jom je^ape^ Ha Koaa ceciH na 3a KaKosy nomxeny cxBap
jyHa^KH ^a na^He, caMO 4a ne yMpe y EasaMaxy. Taj npajaxe.i. je
AOEXop BOJeHH, KOJH ra y Hy3K/i,H hoxoah.
Hna xo ce yBCK xyatno, ^a je y ^exaacxBy oii;y r^e/i,ao no bo^h
fflxo y^iHHHXH; Ka^Ea/i caM je yseo ^E.me ognne, Be.iH, fl,^ o^hcxh, a

oian; My xprne h3 pyEe, na Eaate a^ xo nnje aeroB nocao, h Ma mxa

Aa je Ao6po ypa^HO, oxaii, ne 6a noEasao, Be^H, 3a/i,0B0^cxB0, Bet

6e MaxepH peKao: ,;7I,exe je Eao Eep, o/i,Max ce o6e3o6pa3H, saEO My
Ao6py pel ^am. YfieE My xpe6a HaMpro^eno ^ni;e noKasaxn"'. H xaEo
MaxH My sapana yMpe, a oxan; jKecxoE, nanpacnx, naMproIjeH. H3-
ry6no je sepy, ^a oh HMa Eora CBora na CBexy eo aera Jbj6E, a
KO xy Bepy H3ry6H, xaj je u,e.ior Besa HesaAOBO^an ataiocHHE.
To BCAH, yspoE, mxo ce y ^exnacxBy HHJe y^Ho, jep Ma ^a
je,

je y^Ho, onex nnje 4o6pe pein ao6ho.

^aE.ie xon^o oxa^iacKo cpn,e nnje ra HHEaA rpeja.10.
A Ha PemneExa je Ao6pa pey Ao6ap yn.iHB HMa.ia, h Kao
coj^ax, r^e je ro^ 6ho y EBapxnpy, noEpaj CBera xora mxo je 6ho
HaMpmxeH, yBaacaBa^H cy ra, h EaA 6a o^^asHo aia-iH^H 6a ra. Aen,a
6e 3a aHM n^aEa^a, a xo je CBe^oij^a Ao6por cpu,a, 3a ehm Aeii,a

u^iaiy. — '"'

H xo My xemEO naiio mxo ra MHEa Joca, Ea^ ce eoa ftera

npBH nyx Eao xycap npeAcraBHO, mxo ce npeMa aeMy nnje Eao
oxan; noEasao, n oHaEo nnje HMao Aeu,e, Aa My je peEao: „chheo,
ja HeMaM 6^Haier ao xe6e, xh ch cieMe Moje", OHAa 6a oh sa aera

Otaubhha III. 24
370 BACA PEfflnEET

y Baxpy cKo^ino, a^i OBaKO npaBHO My x^a^He noHyAe, npasny

saiuTHTy, mTo h tj^hh iihhe h^i h3 cyjeTe, n^ H3 Aociojan-
,

CTBa, na xaKO je n ^HKa Joca Kao Tyi^HH roBopno; aeroBe rocnoA-

CTBene pe^m HHcy ra orpeBa.ie, jep oh HHJe ^oui^o ko^ aera 4a
npocH, Moraa je cam, nixo ho Kaaty h na ^e^y :khbhth. Mopa ^a
ce ^RKQ, CTH/i,HO, iiiTO je CHHOBan, Kao npocx Kanj.ap k aeny ^omao,
H KaH^a je to KaKaB rpex, iuto HHJe ns aKa^eMHJe, ho Kao npocx
BOJUHK y BOJcKy cxao, na mxo je BO^y nnao.
CaB :khbox PeinneKxOB Beh je oa AexnacxBa orop^en, na Mopa
y xoM orop^eay h cKOH^axH. IIlTa My xaciin ca^ ^ihkhho nac^e^e.
AHHi],a je CBe n CBa ^innn^a, caMO ^a My. 3/i,paByi>e noBpaxH,
Ona ce na^a h i],apcKoj mh.iocxh, jep'^y npBoj cxBapn 6ho je hcbah
a y APyroj je y •I'ypHJH y6H0. Bet ce npenpaB^a ^a Efl,e caMOM
n,apy, ^a no^nece M0.i6y pa^H noMHyiOBaBa, caMO 4a Ma.io 03;i,paBH.
KaA 6h Hanoyiy onex 6yHa 6H^a, na ^a mo/Kc na Koaa cecxn,
osApaBHo 6n h cKnnyo 6h h caM OKOBe, a^ OBaKo He.
PemneKx -He os^paB^a.
Ebo 6ani oho hhcmo, mxo caM ra Ao6no 04 npnjaxe/ba, n
oeaKO r^acH:
„nomxoBaHH npnjaxe^H
Bam po^aK, Baca OraaH PemncKx, yMpbO je, a xo oa xy6ep-
Ky^ose. Ilpe^ cnpx Ha HeK0.iHK0 ,zi,aHa, CBaKH 7i,aH can ra aoxoAHO
H 6aBH0 caM ce koa aera no MorytcxBy. HcnoBe^no mh n,eo aeroB
aiHBOx, ^oHcxa n3BaHpe/i,aH atnBOx n ca3Ka./i.eaa ^ocxojan. IlMao je

y ;i,enosnxyMy xpn xniba^e <i)OpnHaxa, h xo je ocxaBHO aeroBOJ cy-

npyan, Auhi;h, xecxaMeHxa-ino no KaiKe mh ay^Hxop ^a xaj xecxa-
;

Menax ne te nnnix spe^nxH no cynpyry, jep ne Moaie ^a ^OKaJKe

Aa je BCHHan c aoMe, n xaKo te ce xo napymnxn, n xaj HOBan,
poA^HHa te Ao6Hxn, jep na xaKy po6HJy ocyt/CH, H3ry6no je no
saKOHy npaBO xecxaMenax npaBHXH. Oh je 3a JKHBOxa npeKO ay/i,H-
Topa HcxpaiKHBao, Kao n cynpyra My, ^a ^OKa/Ke, ;i,a je BeH^iaH y
C. a.i XOM naxepy neMa BHuie hh xpara, yMpLO je, na HCMa HHr^e
HH y sanHCHHKy KaKBOM xpara, Ba^^a ce y paxy CBe H3ry6H.io.
/I,ocxa xo, ^a Annua ne Moate xo 4a ^OKaiKe, na ce xaKO ysHMa,
KaH^a imcy he 6h.ih BenyaHH. Ho to oh oeaa BCAHKa cpaMOxa no
u,ej^y po/],6HHy, Ka^ 6h ce ko xor naciefja npuMHo, a .inmno Annuy.

Koja je aera xaKO .i>y6H.ia, h ca 6e3npHMepHOM OAaHomty n no-

JKpTBOBaaeM aera y cbhm neBO-taMa ^o uoc.ae^aer Haca Bepno
ciyjEH^a. Ymplo je Kao jynaK y nainnM pyKaMa, /i,ecHa pyKa y Ann-
^HHOj, ^GBa y Mojoj pyu,H, a o^h ynpaB^Lene na AHun,y, n nocAeAaa
My pey 6nyia: ,,Aiinu,e !" He Mory BaM onncaTH y CBeMy Taj ata^ocTan
 BACA PEfflHEKT 371

npnsop, —AHHD,y h PemneKxa; HHKa^ Tor HSBaHpe^Hor lOBeKa

3a6opaBHTH He ky. 36oroM!"
Eto, to je Baca PemneKT.
He hy ra hh ja 3a6opaBHTB, h to ke Moja Spara 6hth, 4a oa
po46HHe HHKo HH Hapc Hc ysMe 04 Hac^ej^a PemneKTOBa, ho cbc
Mopa Aotn y pyKe AQBHe, n^eMennTe AHHn,e.
PemneKT je 6ho ^loneK 04 Ka^H6pa je^nor KpacTHnyca, kojh
y 6HTn,n eoa ^apca^e ca cto ^Ba^eceT CBOJnx BeTepana peniH ce
^a 6HTKy npoTHB IIoMneja sano^ne, h OKpenyB ce Jy^njy I],e3apy,
peKao ^^anac, bojeo^o, h^ tein mh khbom, h^ mptbom 3axBaj.nTH",
:

H jypnm, n san.ieTe IIoMnejeBy BojcKy, 4a je Il^esapy npn^HKC ^ao

AyniMana cmojk^hth, h nam^H ra MpTBa, ca ca6^0M y ycTHMa.
Il^H 04 Ka^H6pa je^Hor Manc^op^-a, kojh y Tpn^eceTO-ieTHOM
paTy, y Sa^py, naMecTHTH ce /^ao, caiipTHO Bet 6o.iecTaH, Mel>y
^Ba Tona, h TaKo, ApateliH ce pyKOM sa TonoBe, HS^aHe.
,/I,a je OTao; 6ho Ma^io mckuih, a MaTH iia^io cTpoHiHJa, 6o^e

6h dn^o."
»H oneT BaM KaaccM, to je Baca PemneKT!"
JeAHH noBH^iy: ^Mordkerl !"
Janaii Capaj^nja: ,Be a<i>epHM, to je .a.eiHJa!"

JaLQA j^ritATOBH'R

24'
 nOPESA
nOKyiuaj 3a ciyAnjy

La theorie des Impots est la veritable

'legislation du peuple.
M i r a b e a u.

Ill

Tx^ABHO HA^Ex/lO nOPESE

„I1 ii'est pas juste que tout le corps
soutire et que sou economie soit trou-
blee, pour mettre un de ses membres
plus a raise que les autres."
Vaubau.
Hs oHora idto cmo fl,o ca^ H3yiomH^H, BH^eiio ce j\,a, je nopesa,
Kao ^pymTBena ycTanoBa, ocBemxaHa ncxopHJOM, ^a je yBeK nocTO-
ja^a, H ^a je to^hko hcto CTapa ko^lheo h can ^oseK ^pyniTBeHH.
A^H hh HaJMaae 40B0«T>aH pa3.ior 4a je o^p-
cBe OBO Tpoje HHJe
Ho ^a^eKO 04 Tora, Ha npo-
ataBRMO, aKO je pasyii He onpaB/i,aBa.
THB, HHUiTa ce He onpaB^aBa xaKO caBpmeno wi&yTOM jiorHKOM $a-
Kaia H H)HX0BHx noc.ie4Hn;a.
IlpaBeAHOCT H KopHCHOCT Hopese or^e^a ce y na^ieyiy y ;i,e-

*HHnu,njaMa aennM.
„IIpHXOAH cy ApataBHH, bbae MoHxecKuje, ^eo Kojn CBaKn rpa-
^aHHH ^aje 04 CBOJer HMaaa, 4a 6h HMao cnrypHocT 04 ^pyrora
H /i,a 6h ra mhpho yjKHBaTH Morao."^
Ho OBOMe, nopesa je ocHOBaHa y HHxepecy ohhx kojh je n.ia-
iajy, H^H dap xaKo 6h xpe6aiL0 4a Sy^e. Ho, na ata^ocx, Ba^a
npH3HaxH 4a je y npoiuyiHM BeKOBHMa dnBa^o ca cbhm ^pyK^mje:
rjiaBapH Hapo^nn, ne BO^etH 6pnry Ao6py ohhx kojh n^atajy

' Esprit des Lois, liv XIII, ch. I.

 noPE3A 37 3

n cHrypHOcxn, ciapa.in cy ce caMO KaKO ke BHine one-

jaBHoj
^i.emnTn no^aHHKe y KopncT CBOJy. Tome cy CBe/i.OK iponiKOBn tbh-
xoBn EnpHK III TponiH nexnpn iin.iHJOHa .insapa o CBa^Sn cbo-
:

jera .i.y6nMU,a itioajesa; Masapen ns^paiaBa CEojy «i>aMH.injy h3 6y-

ijexa, a ce6H npH6Hpa S^ara Ha Tpn cxoTHHe MHinjona ^HHapa;
./lyjn XIY 3EM rocnoljn MoHxecnaH sanaK K-iaftH. sa 2,861.728 ie-

Bapa; xaj hcxh xpoma na Bepca^t Bnme o^ jin.injapAe. „Bac ah^kj

y He6eca, name My Ao6pH ^eueJion, mxo cxe npeBa^nm.in Be.iu-
^HHy CBOjnx npexo^HnKa, xj. uixo cxe ory.anjiH qnxaBy <lJpaHu;y-
CKV."' CaM FuiuJhe , OHaj Kpyxn n ch.ihh CBemxeHHK-^piKaBHHK,
Mopa c YJKacoM 4a npnsHa ^a ce napoA He nopesyje. Hero 4a ce
H^taqKa (Le peuple n'est point taxe; il est pille).

Me^yxEM yseK ce na.iasH^io nncai],a kojh cy y^apa^n na OBaEO

ly^OBHiDHO pasMexaae, A^h xeK hobo Ao6a HMa.io je cpety ^a My
xyjK6e 6yAy caciymane n ^o^ae n rope. MonTecnuje je 6ho je^aH o^
OHHX Be.inKnx npBaKa kojh cy npBH a-opMy.iHca.iH npasa naie^a
HopesHBaH-a h o^pe^n^iH hoa kojhm je yc.iOBHMa nopesa upaBe^Ha
H ApynixBena.
,,Hn y HCMy ne 6h xpe6a.iO a^i HMa BHme naMexn n My^pocxH,
Hero y pacnope/iy c ohhm mxo ce ysHMa h mxo ce ocxaB.i)a no-
AaHHiinMa.
npHXOAHMa He xpe6a ^a je Mepa oho mxo napo^
^JaBHHM
MOdKe Aa Ai\- nero oho mxo oh TpeOa /i,a ^a. Ha h Ka^ ce Mepn
no OHOMe mxo oh xpe6a ^a A^i onex Ba.ZLa MepnxH npeMa ohomc
mxo je Ka^ap vBeK /i,a Aa-'-
Obo je sancxa je^HO 04 Haj^enmax npaBH.ia mxo hx HMa nama
HayKa; oho OApe^yje y naqeiy KO.inMHHy nopese. HapoAy HHcy no-
xpeSnn xaKO Be^HKH jaBHH npHxoAH, kojh 6h ryxa^n cse npHBaxne
npnxoAe, xe Aa xaKO ApataBa jeAnna 6oraxa y cpeA onmxer ne-
,

Maaa, 6yAe npHMopana HOMaraxH cBaKoj HeBO.i)n, Kojy je caMa npo-

y3poKOBa.ia.
s^a ce 6o.i>e onpeAe.ae obh npnxoAH, Be.in onex BfouTecnuje,
BaJbSi HMaxH Ha yMy noxpe6e APJ^aBHe h noxpe6e rpaijana. He
Tpe6a, paAH yo6paaieHHx noxpe6a aP^^bkhx, A^paxH y npase no-
xpe6e HapoAHe.
..YoSpaajene noxpe6e AP^^aBHe jecy noxpe6e cxpaciB h CAa-
60CXH OHHX KoJH BAaAajy. ^ecio cy ohh, koju cy 6hah na ynpaBH
jaBHHx HocAOBa, mhcahah Aa cy AP^aBHe noxpe6e noxpe6e anxo-
BHx Ma^Hx Ayma."

1 Troudhon, P.— J. Theorie de 1' Impot, p. 31.

^ Esprit des Lois, liv. XIII, ch. 1.
3 74 . noPE3A

Obo cy 6eab. npeKopn Koje je sac^yatHBayia nopesa npom^or

BeKa, H no^, Koje sp^o ^ecTO noTua^a h nopesa Hamera BCKa.
Ilopesa je HemTo BHine o^ npocie eKOHOMCKe pasMene Hsne^y
;i,pjKaBe Koja uhhh yciyre, h rpal^aHa kojh niakajy Te yc^yre : ona
je ynpaBO coii,HJa.aHa Besa nsMetjy H.iaHOBa je^se oninTHHe, ona je
^anaK kojh rpai^anHH /i,aje cbojhm cyrpat/anHMa, ona je aeroB npii-
dor, OHa je noTup^a aeroBor npasa yiiemta y rpatjancTBy, ona je
OHO uiTo ra hehd qoBeKOM.
Bes ApyniTBa, mh hhcmo HHUiia: Ka/i, 6a HeiUTO je^Hor /T,aHa
HecTaj.0 noAHTHTiKe opraHH3ai],HJe, ne obc ca4,amH>e, — jep mhc^ieth
Aa MH 4pa£HM0 /i,a je osa 6e3 nana, snaHHAO 6h 6e/i,HTH nac, Hero —
Ka^ 6h je anco^yxeo Hecxa^o, xaKo, ^a CBaun o^ nac, Hsry^HBiUH
jesHK fl cBaKH Apyrn na^inn caonuiTaBaaa CBOJe mhcah ce6n paB-
HHMa, na/],He y ^HB^a^Ky ocamy, —
0H7i,a 6h 6ho Kpaj HOBe^iaHCTBy

Koje 6h duiao Haxpar k jKHBOTHan. Besa lecne ysajaMHOCTH seJKe

Hac je^He sa Apyre h cje^HH-yje n caMe nojaceBe je^ne c ^pyrHMa:
CBe lUTO jecMO, mh cmo to nocxa^H y c^e;i, coi^HJa^Hor pa^a h yxn-
u,aja Hamnx npe^aKa na nac; CBe mxo HMaMO, mh xo HMaMO no
cn^H OHHx cnoco6HOcxH h ohhx /i,o6apa, Koja cy HaM ohh npe^a^H.
Osa Be^Hocx yxni^aja con,HJaiiHor, osa onmxa pajaMHOcx ne
MOJKe ce 04pataxu ^pyK^HJe nero nopesoM, xo jecx npn^oroM CBHJy
na Ao6po cbhXo llpoHSBO^ nopese, xo je <i>OHa^, con;HJa^HH, xo je on-
mxH npHxo^ Kojn je^HHH ^aje MoryLnocx My^ecHMa mxo hx ^inne
y/i,pyaieHe cn^e.
Mh
cmo 4aK.ie cbh ^yatHH nopesy, h xo nopesy o^ CBera mxo
HMaMO 0^ name ^hihocxh, 04 namnx yMHnx chocoShocxh, o/i, Ha-
:

uiHx cH^a •I'HSHHKHx, Ha H 0^1, cno^iauiaer HacxaBKa namera Snta,

KoJH soBeMo: Hama Ao6pa, nama CBOJHHa. HHr^Hsn 30By HMaae
je^Hor lOBeKa cnoco6Homliy aeroBOM. Hnmxa xannHJe hh ersaK-
XHHJe! Jep xo cy cno^LauiHe cn^e ^o^axe y homoL ynyTpamaHM
cn^aMa, y^OBH kojh npo^yatyjy hah ^onyayjy y^OBe name, opranM
KOJH ^OBpmyjy hah noMa^Ky oprane name, xo je yneiiaae CH^ia
Hamnx h name moLh 3a pa/i,H.y.

4y5KHH CMO ^aKie nopesy xaKO hcxo 04 HMaaa Kao h 04 Aim-

HocxH CBOJe; a./iH cmo je AyjKnn caMO .iHyno, na MaKap je n^ia-
iia^o caMO HMaae, ear cnara, eae choco6hocx nama.
Mh ^aK^e o/i,Max y no^iexKy npeceiiaMO je/i,HO HHxaae, oko
Kojer ce bo^h Be^HKH cnop, xBp7i,eiiH nope3a xpe6a 4a je y Ha-
fl,a,

^le.iy AHMHa, a ne cxBapna, ^pataBa ne xpe6a ^a sna hh 3a mxo

^pyro Hero caMO 3a ^i^anoBe CBOJe: ohh cy joj jc^hhh o^roBopHH
An'momky cbojom, a anxoBa /i,o6pa nncy HHOixa 4pyro nero Maxe-
pHJaAHa KayH,HJa o^roBopHOCxn anxoBC.
 noPE3A 375

Ba^a AaK.ie natn ^e$HHHii,HJy nopeae.

MoHTecKujeea je 4o6pa y Haqe.ay; ona je noHaj6o.i)a oa cbhx
Koje 3HaM0, a.in je oneT HenoTnyiia. ^^'^J Aa noTpa^njjo Apyry Kojy,
Koja 6e y hcth Max HspaJKasa^a h npaBO ^p^aBe n /lyjKHocT rpa-
^annna, k u^ejb nopese n onuiTa na^e^ia npHMene aesHHe.
Oiau; ca^amae eKOHOjmje no^nxniKe, A. Cmut, osaKO a^^h-
HHinc nopesy: ^Ilopesa je jaeaH npnxoA kojh napoA ns cbojhx ,

^
noce6Hnx npHxc^a, ^aje cvBepeny h.ih ^pazaBH."
Obo ce, no hiko.ickoj .lornun, soBe 4e4>iTH0n,HJa CTBapn, a He
;!,e4>HHHi^HJa H/],eje. Bepan CBOjoj eKcnepHMeHTa^Hoj MeTo;i,H, Cmht

Kasyje caMO $aKaT, He TpajKetn My pa.sAore.

A*a« EaTucT Ce He n^e A^JbQ OA A. CMHTa. ^Ilopesa je, Be.aH,
OHaj A^o npoHSBOAa je^Hor napo^a kojh ^eo upe^iasn H3 pyEV
,

-
npHBaTHHx y pyKe BAa^u Aa HO/i,MHpyje jasne xpomKOBe."
JJ. CTJyapT Muji, je^an o^ najcn^HHJHX YMOBa Ha^iasH 3a ,

/lo6po ysApJEaiH ce oa CBaKc Aei-nHHu.nje na ce nyniTa 0/i.Max y

,
^
DCTpaiKHBaae npaBii.ia, na Koja Ba^ia nasHTH y nopesHBaay.
/Ko3e0 rcqmuje, je^an oa naJHOBnjnx 4)HHaHcncTa, Ha.ia3H Aa
je nopesa ,a^o kojh CBaKH rpal^anHH npHjaate na TponiKOBe jaBHe
ciyaide," * h ho tomc ce c.iaaie ca Cmhtom h CeoM.
Jle Uapjc, MHHHCTap h cenaTop Hanoieona III, Be.iH Aa
je
Hope3a „HaMeT Kojn AP^Kasa yAapa na HMaae hah paA rpatjana Aa
^
HOAMHpH jaBHe TponiKOBe."
Bam Kao uiTO je e 6h.'10 y CTBapn I

A.in Bajba SHaxn AajeSaio BpeM8 KaA je osaj rocnoAHn HMao

Ma.io APyK'iHJe MHur-zbeae o nopesn. 1848. Kao napoAHH HOc.iaHHK
y peHy6.iHKaHCK0J cKynniinHH, /l^e Uapje OBaKo Ae'i»nHnme
Hopesy:
'^Ilopesa je H,eHasamTHTa Kojy ApataBa Aaje AO^pnMa rpai/ana".
Pas.iHKa n3Mel)y obhx A^ejy Ae<i'nHnD;nja caMO je pasjHKa h3-
Mel)y HOCviaHHKa napoAHor n MnHHCipa Hano.ieoHOBor.
Tupzo, He snajytH inia Tpe6a Aa je nopesa, nero caMO niTa
je 6Hiia y aeroBO B]>eMe, bcjih: ,to je naMeT kojh yAapa CH/ia na
®
c.ia6oTHay.''
Mupaoo, HanpoTHB, TpaateiiH mxa Tpe6a Aa je, 30Be je „3ajaM

KOJHM ce OA APyniTBa xpaaiH 3aniiHTa ,

ycjiOB kojh cbh naMety
CBaKOMe.""
Bet y OBOJ nnxaae npaBa nsBHJa ce h3 nnxaaa
(f>opMy./iH
<i>aKTa. To je 3a 3Iupa6o jkhbco y nposopje nanie Be-
to, hito je
.iHKe enoKe, KOJa ce noie^a noJHMaaeM Teopnje npasAe, h Koja ce
He he CBpfflHTH AOK je He bhah y npaKTHi^H.
^ Wealth of Nations, bo. V, cli. II.
^ Traite (VEconorme politique, p. 502.
* Irinciples of Political Economy, bo. ^, ch. II.
* Traite de Finances, p. 15.
* Traite dcs Impots, I, p. 5.
* Girardiih, L'lmpot, p. 193.
' Adresse aux Frangais sur la contribution patriotique.
376 noPESA

IIuJH04, TiyseH ^HHancHCTa *paHi],ycKH, ^opjiyyinnie noposy

/l,ii

ouaKO „^eo uito ra CBaKH y^a/Ke y onmiy Kacy, ^a 6h ocnrypao

:

MHpHo yatHBaae cbojhx /i,o6apa h nouiTOBaae CBOJe .imHOCTH." ^

Emu JO 46 JKupap/i,eH, cAaBHH ny6.ini];HCTa, Tpaatn
i],e^ nopese

y je^^HOJ OA aeHHx, na Be^iH: ^Ilopesa Tpe6a ^a je Mepa

noc./ieAHii,a

6oraTcrBy.'' Ha ^pyroM onex Meciy OBaeo: ^Ilopesa jecxe n He

Tpe6a 4a je ^pyro niTa Hero i],eHa ocnrypaaa Kojy nj.aliajy cbh ,

^^laHOBH je/i,Hora ^pymiBa Koje ce 30Be nai^nja, 4a 6h ocnrypa.iH

ce6n noTflyHO yasHBaae cbojhx npasa, jaKy saniTHTy CBOJnx DHie-
^
peca H c^o6o4Hy ynoTpe6y cbojhx cnoco6HOCTH.''
OBaKBV HCTy H^ejy HMao je h Cumi. ^Ilopesa je, Be^in, y^or
CBaKe HHa,HBn/i,yjey ^pyniTBenH atnaoT ^a 6h HsraAa yqemka y
Ao6py BeroBOM."
^yTH KpHTHMap CBHJy ,?i,OKTpHHa eKOHOMHJCKHX, UpyAon, TBp^H
Aa je „nope3a pasMena" h ^a ^^pmaBa ^ihhh CBoje ycjiyre no i],eHy
Koja je CTaje 6e3 HKaKBa npH^a.
,
1' etat donne cles services et le
. .

^
contribnable des ecus."
Ja ce Ay6oKO KiaH>aM npy/^ouy, uixa BHme, ja HMaM, Kao rnxo
BCyie $paHi];y3H Hssecny „c.ia6ocx" sa aera ain, npH CBeii xom,
, ,

ja caM c^o6o4aH mhc^hxh ^a OBa ^e^HHHi^HJa BeroBa nnje nox-

nyno npaBe^na. Y nopesn, ^OHCxa, HMa paSMene, a.iH, Kao rnxo je
Hanpe^ peieno, ona HHJe Hoxnyno pasMcna, sa xo nixo nnje aKax;
nopesaje cairo i^ena ycayre Koja je npHM^ena y pasMeny.

Me^yiHM Bayiba npHsnaxH ^a je Upy^OH npBH Hsneo y cBOJoj

KBHSH 4a Hopeaa, no npaB^n h MO^epnoM npasy, HHJe hh xpn6Yx,
HH KyyivK , HH KHpHJa , HH Harpa^a , Hero n.iaxa 3a ycjyre Koja
xpe6a xeK 4a ce o^odpn, h KOJy ne Moaie y^apHXH HCKaKBa ^pyra
B/iacx Hero npe^cxaEHHun napo^a.

npo3)ecop 4P- ^- 0- llIceA, y Bepiiy, Aaje OBaKy npo4>ecop-

CKo-neMa^Ky 4e<i>HHHii,HJy ^Ilopesa je onaj npnHoc
: kojh jaBHa ,

ynpaBa, pa^n onmxe ii,e.i.H, ch.iom ysHMa 04 noje^nnHx, kojh Heirajy

3a TO HHKaKBe HaKHa^e" —
6ap ja caM OBaKO cxBaxao OBaj sap-
BapcKH cxHjI Steuern sind solche durcli die offeutliche
:
Verwaltung
fiir Zwecke der Gesammtheit zwangsweise von den einzelnen er-
hobenen Beitragen, denen eine bestimmte Gegenleistung nicht ge-
geniibersteht*."

> De la Monnaie, du Credit et de V Impot, p. 70.

2 i" Impot, p. 229.
* Theorie de V Impot, p. 43.
* ^aanaK Die progressive Besteuerung y Zeitschrift
: f. d. gesamm. Staats-
wissenschaft 1875 p. 276.
 noPE3A 377

Ham MDHHCTap -snEaHCHJe, T. Ue^. MujccToetf^, ;i,aje o^ npii-

^HKe OHaEy ncxy /i,e<i>HHHi];HJy Kao n HanoAeonoB MHHncTap „IIo- :

pesa je, bbae, saKonoM onpeAe^ena cyna eKOHOimnx 4o6apa Kojy

ApataB./baHHH pe/i,OBHo ^aje /],p3KaBH pa^H naMnpeaa nOTpe6a AP-
atai3Hnx/'^
Ako HuiTa APyro,
OBOJ ce Ae-^HHHU^Hjn ne Moaie o^peiin 6ap to,
/l,a MHHHCTapCKH KOMOTHO oceHGHa.
je
IlacKaA 4^upa, ji\6Ami[ECT n npeACTaBHHK Hapo^a, ^ao je
mnpy n npaseAHnjy ^e^HHHitnjy nopese, 4e4>HHnn,HJy Koja o6yxBaTa
CBe npetjamae, a cje^naaBa y ce6H npaBO c ^aKTOM.
„nope3a je, Be^n oh, onaj ^eo .in^Hnx ^aHaKa n ^asaBa CBaKe
npnpo^e, Kojy je ceaKH rpai^aHHH ^yaiaH ApyniTBy y pasMeny 3a
ycj.yre, Koje o^ aera npHMa."^
Ho H OBa <i>opMyAa join Hac He 3a/i,0B0AaBa mh feeMO ^a je ;

^onyHHMO $opMy.iOM F-^e Poajeee:

Hopesa je ^eo Motn npoH3BO/i,HJBe, y «i>opMH ^Hynnx yc^yra
H.1H ^anaKa pasne npnpoAe, KOJy cBaKH rpaijanHH Ayryje APyuiTBy
y pasMeny sa yc^yre KOJe je npniiHO, npiMa, hah te hx hphmhth
yqemteM cbojhm y APyuiTBy, h y H3ie OTHAaie sajaia kojhm cy
npom.iH HOJaceBH sa^yKHAH noToae nojaceBe.
Osaj je AanaK 3a CBaKora o6aBe3aH h AH^ian no Mepn cno-
co6hocth aeroBHX. Oh Tpe6a ^a je AOBOJbSiB. ^a oap^kh cxaae co-
n,nja.iHO Ha cTynay ri,HBH.iH3an,HJe ao Kor je Aoni-io, n ^a My ^a
MoryiiHOCT ^.a Jio^e joni 6oi&e HanpeAOBaiH."^
Ho OBOj Ae<i>nHHn,HJH, Hnnixa HHJe HpaBe^Hnje oa nope3e
OHa je ycy]yra Ay^HocT KOja ce HcnyaaBa, Ayr
KOJa ce n^ata,
KOJH ce OAyJKyje. HnKaKaB xpomaK He te 6hth KopncHHJn, cano aKO
ce TcpeTH, Kao h S^aroAexH BeroBe, npaBeAHo noAe^e, lo jecx
aKO pa3pe3HBaH>e nopese 6yAe 6e3 Mane.
A y OBOM paspesFBaay, sHme hah siaae npaBH^iHOM, n y
HOCxaB^aBy 6y]jeTa npnxoAa h 6y]j[eTa pacxoAa, h .lejKe ynpaso
Mane cncxejie ^HHancHJCKe jeAHor napoAa. Ho jiane OBor nocyieABcr
Mory 6hxq xaKo BeAHKe Aa npeua BBMa HmiesaBajy h Hajneoc-
,

nopHHJe BpAHHe npBora.

HoxpaacHMO AaK.io npaBHia Ao6pora peAa n npaBHiHocxH
4>HHaHCHJCKe.

' Hayna o Ap^aenOM zasAUHCxey, cip. 135.

* Conferences sur V Impot, Lausanne, 1860.
2 Theorie de V Impot, I. 27.
378 noPE3A

IV
JE^HAKA H^H CPA3MEPHA nOPE3A
La solution du probleme de la
perequation generale, on egalite pro-
portionelle des charges publiques, est
encore a trouver.
Comte de Chabrol.

Hjia HeKOAHKO na'^ie.ia Koja cy nocia^a K.iacn^iHa y Hayi^n

a>HHaHCHJCKOj. Joui KaKo Hx je npBH nyT -sopMy^Hcao A^aM Cmut,
TaKo cy HX ^oii,Hnje npnMHAH cbh eKOHOMHCTn
noc.ie aera, He
npojieHHBUiH HHniTa y ocHosy came mhcah, nero tck BeniTO y cno-
^Baniaoj «i>op3iH.

Obhx npaBHiia HMa neTHpn. Mh teMO nx HB.ioatnTH pe^oji Kao

mTO cy HOCTaBibeHa, h npoMOTpnteMO nx ynope^o c Apyrnsi (i>op-
My^aMa, Koje ce y HeKO^HKO pasHiiase oa anx, n^in ux oSjamByjy,
n.iH naK /i.onyayjy. 3a ca^i, hshochmo caMO npBO, ochobho, npaBH./io,
TaKO SBann KYmoM Hopese, a na 4pyroM Jiecxy HMateMO npn.iHKy n
ocTa.aa npaBHia a^ npcTpeceMO.
sCbh no^aHHi^H Ay^HH cy AasaTH na HSApffiaBaae Bia^e y
HajiipaBeAHHJoj cpasjiepn ca cnoco6HOCTHMa cbojhm, to jecT y naj-
Ta^iHHJoj Mepn npena npExo^y kojh yaiHBajy noA samrnTOM B-ia^e...

nasHTH H.1H HenasHTQ na obo upaBH^o, to je oho iuto ja sobbm:

\je/i,nanocT Hyin neje^uaKocT y paspesuBaay nopese."'
Obo npBO npaBn./io jecTe r^aBHO npaBHyio. Ono je xeMe^i) CBe-
KO^HKOJ CHCieMH.
M. £. Ce npe^^aaie onuiTHJy, a^n HeonpeAe^ennjy <i>opMy./iy
npaB^e. Ho acMy, „Ha„6o^i.e cy one nopese, Koje ce HajnpaBHMHHJe
paspesyjy."- IlpaBHtiHOCT Kojy Ce noJHMa, He n^e npocTO Ha cpas-
MepHocT n3Mei>y lepexa n Motn, Hero ynpaso na nporpecHBHOCT.
y ocTa^OM, HH caM Cmut ne ja36H ce o^ obb n^eje; oh Be^n
Ha je^HOM MecTy ^a je npaBo Aa 6oraTH CHOce xpouiKOBe APym-
TBCHe no cnoco6HOCTn CBOjoj, n joui eeniTO BHuie oAOsro. Ila laK
H MoHTecKuje Be.iH, ,Aa ^h oho xeK 6n^a HenpaneAHa cpasMcpa, Koja
6h ce y A-i^Ky AP^^a^ia cpasmepe HJiaaa."^
IJo-H CTJya2)T Mua, nanpoTHB, yciaje cbom ch^iom npoTHB npo-
rpecHBHor uope3HBaH.a. Oh hag TaKO A^^eKO a^ cywaa, a^ .ih ne te.
6hth npaBHHHHJa u anco.iyTHa jeAnaKocT nopese, He r.ieAajyiin na
chocoShocth, nero jb cpasMepnocT aena.
IIpeA Hama je A^Kjie jeAna oa naJBaiKnnjnx npo^yieaia i-HHaH-
CHJcKe HavKe, nnTaae o r^aBHOM naqe^iy nopesHBaaa.
1 Wealth of Nations, II, bo. ch. II.
2 Traite d' Economic politique, liv. Ill, ch. IX, p. olo.
3 Esprit des Lois, liv. XIII, ch. V'H.
 noPESA 379

Je^HaKOCT, BeAu Muj, Tpe6a ^a je npaBH.ao y CBHuia CTBa-

pHMa ^paiaBHHM: na sauixo OH/i,a 4a CBaK njiata no cnoco6HOCTHMa
CBOJHM, TO jecT je^iHH BHiue, a APyrn Maae, a He no saKony anco-
.lyxHe jeA JaKOCTu ? Ha obo nniaae can o^roBapa, asl ^paiaBa xpaacH
je^FaKOCT atpiBe, a ne je^iHaKOCT npaBe Bpe/i,HOCTn to te petn :

,4a nopesy Ba^a TaKO y^ecnTn, 4a xer^nTn onniTe TpouiKOBe ne

\6yAejeAH0Me Teate, a ^pyroaie ^aKme.^
OBaj aprvMenaT niaa neKy cn.iy; am
6h My ce Mor^o 3a6a-
BDTH ;i,a ce Biepa Te mpTBe ne Moase 6am TaKO anco^iyTHo o/i,pe--
Tinxn, Je,zi,Ha ncTa cyaia nejia je;;Hy ncTy BpeAHOCT n 3a TBp/i,ni];y

H 3a pacKOuiHUEa: TBp4nn,a te, n Ka^ je 6oraTnjn o.zi, pacKomnnKa,

B aiaay cyjiy c BefeoJi siyKOii /i,a^niaTn. Mepa :KpTBe aaBHcn j\,SiKAe
oji,BpAo pasHHx yspoKa: 3aBucH To.inKo ncTO Ofl, oceta^a, 04 CTpa-
CTn. OA KapaKTepa ^nqnor, KO.inKO n ofl, caMor Hiiaita h 6oraTCTBa.-
OcHM Tora, OBaj apryuenaT Mhaob, y KpajanM nocie^Hi^aMa
CBOJHM, roBO] H y KopncT nporpecHBHe nopese, Kojy on nehe; to je
KOHTpaAnKij,iija y aeroBOJ eKonoMCKOJ ^oktphhd. Hnje au 0B/i,e
/i,o6po npn^ieHHTH naie^io MoHTecKHJeBO, n Tpa;KHTH 04 rpaiiaHnna
oho niTO Tpe6a, a He oho uito Moate ^a harte?

/I,pyrH oneT Be.ie m CBaK Tpe6a /i,a n^aha ^pacaBH npeiyia

yciyrasia, Koje ona mhhh. Ouh TBp^e ^a je sauiTHra .ih'ihocth

iiy

n UMaaa je^nna n,e.i> B.ia^n, na npena TOAie onnjia kojh n^ajy

BHHiJ, H sauiTHTa je njTpe6Hnja ko.ihko sa anxoBa MHoro Beta
Ao6pa, TO.iHKO n 3a ^nynocTn anxoBe, Koje cy H3iioa:eHnje Mp^an
n saBHCTH, na 3aT0 Tpe6a BHUie n ^a n.iaxe.
^a BeheM HMaay Tpe6a n Beta saniTDTa, to je pa3yiiyi.nB0.
AyiH OHH KOJH Hx HMajy BHme
fl,Q, cy n H3A0ffieHH 3.io^HHHM noKy-
niaJHMa, to Bet cTOJn no^ nnTaaen; Bnnie ce nana^a Ha bhxobo
EMaae nero na ^nqnocT ftHxoBy, h cpasnepan 6poj y^ncTasa 60-
raxnx Jby^B. Hnje.Betn 04 6poja y6HCTaBa H3Met)y hh/Khx h paBHnx.
Je/i,Ha je caaio CTBap jaManna, a to je: fl,s^ cy ^ty^H Kojn cy, 6hjio
HMaBCM H.in B.iamhy bhiue oa Apymx, Bnme e saBocTE ^y^cKOJ
BSJoaieHn. Aa\i OTKy/i. vnpaBO Ta 3aBECT Kojy no6yt)yjy, aKO ne
OTV/i, EiTO cy 3a AY^e BpeMena npHByiaiE^H na ce CBy 3amTETy co-
liHJa.iHy, Ha mxcTy Be^EKe ocTa^a 6e3 A^BOJbEe
Rehnne Koja je
3aniTnTe'? Jep hhko ce He Moaie o6oraTHTB ^pyKimje, nero, 6ap cpas-
MepHo, Ha EiTeTy neKora ^pyrora.
He, H OHE KoJE EMajy Ma.ao, h ohh koje Henajy HEEiTa, cbh —
OBH noTpe6yjy 3aniTBTe ^paiaBHe. OnEMa kojh Hejiajy HEEiTa nnje,

1 Irinciples of Political Economy, II, bo V, ch H, § 2

- Boyer, Theorie de 1' Impot, I, ;-:o.
380 noPESA

AO AyiuP? noTpe6Ha saminTa npoxHB ^onosa n Ydnjai],a, Kojn rpose

OHHMa iiiTO DMajy; a.in anaia je noxpe^Ha saniTHTa iipoinB Ha-
ciCAHor HeMaaa HHxouor, iipoxHB HesHasa BDXOBor, npoTHB mo-
pa.iHe n j^mne neMohn BBxoBe, Koja hm csiexa 4a ce noAnrHV. ILHMa
je noxpe6Ha oA^pana o^ 3.ioyiioxpe6e cn.ae, inxo je ;i,aje 6oraxcxBO
YMHO n aiaxepnja.iHO.
Ka^ 6r CBaK n.iatao npeMa yciyraMa Koje My ^inHn /],pmaBa,
n Koje cy My noxpeSne ^a ne 6h CBaKH ^an cxpeneo 04 jaie CH.ie
HenpEJaxe^CKe, oH^a 6n cnpoMax n^atao He caMO oho.idko hcxo
KO^HKO n 6orax, Hero jom Mo:K/i,a n nernxo BHUie oa aera. Osa
Hasoen xeopDJa npaBn^HocxH ^one^ia 6n, /lociie^Ho HSBe^ena, xo,
/i,a aJBHme xepexa CHOce 6am ohh, kojh cy HaJMase y cxaay .a,a
1

ce6e noMorny n samxHxe.^

IIpoxHR OBor saK^y^iKa, xaKo ^iy/],Hor, xaKo napa^OKCHor, ^a
CBaK n.-iaka npeMa samxaxH Kojy noxpe6yje 04 ^pjKaBe, roBopn
je^an Mokan pas^ior, a xo je: 4a je xa cxBap npaKXHiKH ncMoryii-
na. CaMO o^ onor Moate ce xpamuxH kojh HMa, n caMO 3axo mxo
HMa: DHane 6h 6n^o npoiHBHO pasjMy ^a oeo mxo Je npaBe^HO
^y^e upaKXH^KH neMoryiiHO.

Ho ocHM OBora 40 ca,i HSJioJKeHor hme h /i,pyrH pa3./ior saniTO

xpe6a Aa n.iatia caMO onaj kojh HMa.

CBaKo HMaae, na ^aK h cBaKa Hpnpo^Ha cnocodnoci KOJy HMa
Hi AflBHAyja yApymxBy y komc saKOHH B.ia^ajy. ne xpe6a CMaxpaxH
^a je cxeieHo ch^om saKOHa HeorpaHn^eHor anxaroHHSMa, Hero cn-
.lOM ype^ada APyuiTBennx Koje orpanH^iaBajy xaj anxaroHHsaM, a
xo te peiiH aamxnxoM ,3,p-iKaBH0M h ycAyraMa aenHM y nponuocxH;
xo je 4aK.ae Ayr kojh na/i,a na OHora kojh HMa, na OHora kojh
yatHBa hcko o^^iHKOBaae.
Bes saKOHa ^pyuixBenor, obo HaroMHAaae sete h^ih Maae kc-
je^HaKocxH 6eao 6e ncMoryiiEO. Cxe^ieno HMaae 6n^io 6h pacxo-
^leHO y pyKy oHor Hacie^EHKo, kojh ne 6h 6ho Ka^ap Aa ra 04-
dpaHH. Oho je AaK.ie xck hoa samxHxoM saKona Mor.io npe.iasnxH
c KOciena Ha Ko^eno h mhokhxh ce y Kopncx anxoBy.
Ho OBOMe Moate ce petn ^a je CBaKo HMaae, CBaKa choco6-
hocx eKOHOMHa H^iH npHpoAHa, y HCKo^aHKO npoHSBOA Hrpe c.io-
60AHHX CHJ.a, a.iH MHoro BHUie npoHSBOA saKOHHxe sanixHxe.
OBaj 3aK0H coH,HJa.iHH noxB])l>yje ce <i>aKXOM. Hh y je^Hor
AHB.ter HAH no.iyAHB.-i>er n.ieMena, KOJe je ^o ca^ no3Haxo, HHJe
Hal^cHo HH concxBenocxH, hh ca6paHa KannxaJia. HcMa ApataBe,
HCMa cHrypHocxH, ncMa HMaaa obo cy xpn Kope^aaxHBHe noc.ie/],Hu,e.^
:

'
/. St. Mill, Prin. of Pol. Economy, II, bo. V, ch. II, § 2.
2 Boyer, Theoiie de V Impot, I, 39.
 noPE3A 381

lis CBera OBora jacno ce Bn^n 4a je HMyliHHja Kjiaca Bnrae

^yaiHa /ipyniTBy 04 cnpoMamnnje oBa ,4yryje caMo 3a ca^auiaocT,
:

3a yc^yre Koje joj ce CBaKH /i,aH MHHe ona, ochm Ayra caAaiiia.er,
;

DMa H CTapn KanHxayiHsoBaHii ,a,yr. ApyniTBO nivia npaBO 4a ce

cjiaipa Kao nHTa6y.iaHaT na BMaiby itnxoBOM. M^nai HeKo cxe^ie
njiaite, ^pymxBO nocxaje noBepn^iau, aeroB, jep oho siy je CBe /i,a^o.
Mn ;i,o^a3DMO AaKj.e npnpoAiio na saK^yqaK, ^a 6e je^HaKocx n.ia-
iiaifca nopese 6n.ia cxpaxoBHxa nenpaBH^HOcx n npaBa Heje^HaKocx,
H 4a je ncxHHHxo Ha^ie^o A^aMa CMura, ^3l cBaKH rpaijannH xpe6a
Aa TevAR xepexe ApymxBene no siorytcxBy CBOMe.
Ha xaj Ha^DH, BHme KJiace OAVHtHte CBOJ 4yr, h^h 6ap nia-
xnte Hflxepec na it; ohh, kojh Hiiajy Ma^o, h niaxntie Maiio ohh ;

Koju HeMajy Hnrnxa, ne he hh n.iahaxn HHiuxa.

CBaKH rpatjaHHH xpe6a ^aK^e ^a npniiaaje na eKOHOMHe ho-

xpe6e ApataBHe npena ckohomhoj cnocodHocxn CBOJoj, Kao roj\, mxo
je ;i,yffiaH 4a a^MHHHcxpaxnjn AP'-^aBHoj. aenoj yiiHOJ n jiopa^Hoj
ynpaBH, h aenoj Motn iiaxepHJa^HOJ noMa'.Ke npeMa yMHHM, mo-
pa.iHHM H *H3HiiKnM CHOco6HocxHMa CBOJAM. II xy 6a AOHcxa 6h.io
Mecxo 4a ce ycxaHoen HeH3yc H36opHH, /i,a ce OApe^n uepa h3-
6opHOM npasy rpaiiana, Koje ce csy^a TpaatH a^H cn^a caMHx
;

cxBapH ycxanoE^aBa xy Mepy n aKO HHJe 3anHcaHa y 36opHHK 3a-

KOHa. To ce .leno bh^h y ;],eMOKpaxcKHM 3eM.LaMa, y KOJHJia cy
no.iHxn^Ka npasa Ho^je^naKo npH3Haxa cBHMa rpaliaHRMa; xy hx,
npH CBCM xoM, y cxBapH Bpmn caMo Ma^n 6poj rpa^ana. ^lHi;e,
iiotiHHJe H /i,yxoM cn.iHHJe, npuB^ia^n oko ce68 MHoaiHHy MaffiBx n
c.'iauujnx h ynpaB^a anuia no bo^h cbojoj :bhxobh nacoBH HHcy
HH Ha uiTO APyro Hero /i,a ysiHO/Ke h ojanajy aeroB rj.ac. MoJKe
ce ynpaBO pehE 4a je y xaKBoj B^a^H yqeuike CBaKora ne caMO
cpa3MepHo cnoco6HocxHMa meroBHsi, Hero ^a je joiu nporpecHBHO,
H xo y rp/i,HOJ nporpecnjn. To je y ocxaAOM h ca cbhm npaBe^no
Ayx ce paciipocxnpe no ohom hcxom saKony no kom h cbbxaocx,
Koja reOMexpnjcKH nymxa spaKe y npocxopy.
3anixo /i,aK.ie ne 6n 6n.io xaKO hcxo h c y^emkeM ckohomckhm
H.iH c pa3pe3nBaH.eM nopeseP IlMaae qoBCKOBO, KannxaA aeroB,
yMHoajaBajy 3an;e^o aeroBe nponsBOAHe cn^e Bnme Hero y npocxoj
cpasMepn: ko neaia nnrnxa, xaj h ne Moate Hnixa; ko nma nemxo,
i

xaj Beh MO-Ke MHoro a ko HJia mhoto, xaj mowlq cbb, hah roxoBO CBe.
;

Ca4 4aKje Huje Bnnie nnxaae caiio xomc, ^a iiH Le ce eb^

rpaliane y^apaxn nope3a anco.iyxHO je^naKa H.in pe.iaxHBHO je^naKa,
Hero xoMe, 4a au he ona 6Hxn caMO cpasnepna h^ih, nOBpx
Tora, H nporpecHBHa.

OBOJ cxBapn, mh tcMO roBopnxn y /i,pyrOM ^i.iaHKy.

yVlHTA ^AKHH
 I^HES MHxAOm

(CBpineTHK)

4EO nETH
Ilojbe Ha ^y6jby. UuK. Baipa.

I. BpeMe je obo, 6paho, AocaAQO,

CEpmeHiix pyKy TeniKo ceAeTii.
MoAep u nenojiuKO cejhana.
Ha HOJKy pyKa obo c.ieAn ce.
y nynmn Tane set sap^^ao.
y MGHii, 6pafeo, HijH 6u npenyKO AoKAe Le HapoA OBaj TpajaTii?
KaA C'lymaM aoopa jiyAa , ManiiTa.
TjexepTU ceJbttK
Iljpeu ceJban
II ineHu BpcMe obo AOJaAn.
UIto Beyiiini u jec TaKO, bojboac-
OteMO .1 Ayro BaEO leKaTii?
3a nanex ca^a hhko He niixa,
Ha naiuTO o tomg u pei Tpouiniii? MoAep
MoAep Sap Mene nnTaui, inia Aa pe^cM ja

AyisauiTO :j6opnm, 3a niTO noMiiaera J\o BO^bB CTOJii Haraer BOJBOAe.

no6eAe cjaJHe iuto cmo ao^iijut.
Ta TO cy, 6pa{io, jtyxe nopase — Ka name Kyte, Hama ciipoiaA '^

^pyzu cejban
MoAep
MncAum na Ay6iiti?
MajyniHa cenKO CTBopa HiiniTaBor,
BojuniTe ii to ja can sa.iiio ,

IloMiiBein Kyky, TBOJy ciiponaA.

Bain KpBJby Bpe.iOM mojiix Mniiiin],a.
CBe neK ce cpymu, cbc hgk npo-
Ja Ao6po anaAfM aeny iiooeAC,
naAHe.
H Ty6iiM Aoopo KO.aKo .'lemnHa
HauiTO Aa ;kiibii? Je aii 3a CBOJ jaA.
MopaBa iv.yTHa co6om noHece,
Ta cano, jecii .in ao caA
peii;ii
AoK cTuaie MacaK: Haja norii6e.
Ka MOBeK, jynaK Kyky 6paHno.
TcKu cejban Xej, Aajena tom tbomg Hoacy pes
TaKOBa 36opaMaHiiTe ce caA To.'iiiKo onixap Kao jeaim tboj
Ja Apyro MiiciiiM APyro iipeMiiui-
,
He 6ii Mil caAa Mosaic Myiuo
jbaM. Cy.'iyAHiiM soopoM r./iaBe Mannie.
 KHE3 MII^IOUI 583

niro cy iix Haniii iipeTmi hocu^iu.

Ja peKO caMO : KjLa, cnpoiaA — y .i-yTB 6oje — CTpamne noKOAe,
A CBe ca ^KeAoii Aa 6n ciihobu
MoAej) Ha rpo6y biihoji 611.111 c4o6oahu.
Sap Biirae BpeAii TBoja KO^ieoa
^CTepTll CCJbaK
H SHBOT TBoje siene, Hejanii,
Cse je caA saMan, a niTO hiicii npe
Her jeAan D;nr.]o AOKO.aniiaH heB
BoJBOAe Hamer? — 36opno TaKO, ko dito sSopiiin caA?

Ceu ceJbaK/U
MoJiep
Hii iipelje, Hii caA, ja hii can paA,
II Mil CMO JbyjlM, KpBn iiiiaMO.
HecAoroM 6paTCK0M Aa Be^iiiiaM
MoAe2} JaA.
Bii AY All,
HiiCTe Bii CTe MeiuiiHe A.'iBpeMe yieTii cTiih he pyKocaA,
Be3 Kanyte Kpsu , bii ctg ^emiine Mil hCMO CKOpO 36paTlI IIAOAOBe
IIIto roje seiiAy, rAe he Hiitii nyioA OSsiana nainux, ja ce ne sapaM.
/l,a MiLioin sCepe ihto je nocejo. (Mo.iep ce saMHc-m)
A Basin — /IjPyzu ceJbttK
Ceu ccjbanu KaKBe Tii Miiciii 6epe naMCT caA ?

A Ha?:n ?
3IoAep
3IoAep Ja? Ja MiiciiiM MHoro, a.in — He.
IIpecyAiiTe caMii. He MiiciiiM HiiiuTa, caMO r.icAaM TeK,
IIIecTCTona seM^Be 6iiiie Aocia Basiii. y MOAap n^/iaMCH oraa OBora.
A.i THM Hnje yceB CKynyben cas.
11 c
Ilpeu CCJbaK
Typmi be Harae Kyte ciia.'iiiTii.
H TO je Ao6po. 3ap to mije hap? Ha lUTa TH BpeAii cbo r.aeAaH>e je ^1?

Ha srapiiiuTy Tosie 6ii he Ao6ap iKap, MoAcp

/l,a ^iii6yK na.iu Mii.ioiii BoJBOAa. Menu? MGHH 6ani HiiniTa !

Ceu ceJbauu Ka Aa je BBTpa, Aa je o./iyja

Tii KpynHO 36opnm —— niTa
KaKBy
6paTe, OBe Bapfliinie.
Miiciiiin,
TaAa tck nMa.ae Moh?
611

HapoA je BiiAiiui Ka n BaTpa, r.ie,

Ta TO je roBop TO je caiio peg. y Miipno Ao6a, 6e3 o.iyjime,
^y6apAe TypcKe KaA sac ne n.iaiue, CBeT/iyi];a, ropii iia ce yracu.
oap Aa Bac n./iaiuii Moja fiimo pen? A Aa je o.'iyj, Aa je Biixopa,
Bpesiena mia, 6iihe npii.iiiKe, IHia BaTpa speAii, TaA 611 BHAeo!
BiiAnheni n can je .111 oSiiaHa, Ilpeu ccJban
IIIto caAa lyjeui, uito caA lOBopnM.
/l,0Aa3H BeKO lyjeiii, bojboao?
Uxjeu cejban MoMp
Mil HiicMo OBoj seM^tii nacTopiaA. CTpajEap ce cmbho, a 11 k^^ '^ii caA
Morao nohy aiio AOcneTii?
MoAejp
II
A Ko TO pe^ie Aa cTe iiacTopiaA. :

KoA Apynix 3a.ia 3ap 11 TaKas jaA Jycy(p-am hckomiko Typaua 3a tbitjua

Oopany Bameji Aa sapea^e aiur? ceAauu.

Chhobii BII CTe Banier OTamTBa. CeJbaK
Ha HeApii OBe seM/te myqene, Typ^nnaoBor caA sapoSiicMO.
HpBe CTe 3paKe cyHii,a BiiAe.aii, Bain y cpeA nojBa, ja iix onasn,
Itpo3 o6.iaK n.iaBii oinTpiix ca6a./ba, C onaKOM wimi.Ly naMii AO^oine.
384 KHE3 Mll^Oin

Jycy(f)-aza ^ecTHTn KypmnA, 's.^l^ nna.ia

OBaEoj Bojcmi MOme .1 xyAUTii HnKaAa Bocna, nnT Le oMaTn.
YjiopHa CHara? Oh Me je noc.io pajn n,apeBOJ,
A y CTaH Bojcn;n Bo^e Mn.ioma.

4o6po Aoniao! MoMp

(3a ceoe) KaAa je laKO,laca OBora
Huje odjiaHa. y BeroB Ta6op noBemty le ja.

(Jycy*y) Jycijc^-aza
KyAa CH nomo, KyA en nperao? IIpnieKaj caMO Aa ce oamophm.
Jycycp-aza C Ayrora nyia cnary cjomux ja;
— Ho ^lyry, myMii csyA caM Tynapo
KyAa caM noiiio Ao6po can aoiuo.
OBO BojcKa, Kojy Mopir £,&))
Oa OKa nymKe Aa ce yK.ionnM,
Je .1
XaJAJKa Baranx
3a xypcKOM KpsAy, xypcKiiM cyaaMa?
MoJiep
RerepTu cejbatz
(Ce-T.aKy)
Eo Tpaaiii KpBu, KpB II Hatn be.
Hah BOJBOAii
Jycycp-aza H Aa cy Typi];n neEaKii
peD;n,

npaso pene caA-

Tii 36opiim JiyApo, C nopyKOM BaatHOM H.eMy AomyiH
Ha Mory pya^e hii cy nBeia/ie, caA
(Ce-iaK o.ae)
TparoBe Kpsii cyae nepy tgk.
IV
MoAcp
Tii Tpaaciim, je .iir, namer BOJBOAy? Jycycp-aza
Mojiepe, KaKO, jecn .1 cnpeMiio,
Jycy^-aza
HIto peie je .in cse Bet totobo?
C BiiMe on iim'o HeniTO 35opiiTii.
MoAep
MoAcp CBe ara, cnpeM^Lcno,
jofflTe Hijje,
(Ce.iaiuiJfa)
Ka dnte caiio Ma.ao npniCKaj.
HAnie, 6paho, cxpaate BUAnie,
A OBor ja Ky ciina i^apeBor Jycy(f)-aza
OABecTii OAMaX' naineM bojboaii. Ha Te6e Besnp MHoro y3Aa ce,
(Cbh ce/baiu! o^y ociui jeAnor) H Tn en TBOjy sayioa^no pe^.
/I,a He te 6nTn KaKse npeBape?

III
MoAep
MoAep HeBepy KaAa n xn noMUBem
A OAKyA ara caAa AC'iaanin? nixa Besiip Moate jomxe muc.iuth?
Jycy^-aza HpuieKaj caMO —
bcih noc.iOBii,
BpeMena Bnme a u Betu xpyA
Bam npeKO /l,PiiHe a U3 la^opa — Tpaate Ka jKpxse na Aa c Aospme
'

MoAep Ca cpetoM, c.iaBOM mio saaie^iu

KypmnAa name, name rpyA.
necTiiTor,
niTo je cBoj EocHir iviasa noHocna? Jycy^-aza
E Aoopo Mu Aomo, KaKO y Bochh? Be3np MH peqe Aa xn noMeneM
:

Je .in CBB yieno, je am jiiipHO cbs. je 3a xede Aape cnpeMno:

/I,a

Opyaije, 3.iaxo, KOBbe apancKe,

Jycyff)-aza A no Bpx CBcra xe6n xBOJnMa,
y uapa 3ApaB;Le ko hito Ba.i)a cBe. Cy.ixaH te Aaxn n KHea^eBCKy B.iacT.
Be^npa BaKa, Kao mio je caA y ii,apa Snliem xn Mymnp npBn
 KHE3 HEAOm 385

Cajio neK iiaAHe, neKa ce cjipBii Jycyr/j-am

3.'iOKo5Hn Mii.iom. Bam npaBO Te6ii eBo ao^ocmo.
BojcKa Ha ^PHHii CTOJn cnpeM^ena,
Ha uene ^eKa, h^ oa mbh' r/iac,
CaA peii,ii, niTaje, je ^' cse cnpeM- /l,o6po nasi Aom.iii.

jLeHO ? CeAUTe, are, na ce OAMopie.

KoA sac je a Miipno je ;iu SApaso cbb?
y Bojcii,ii ja caM cewe nocejo, Jycy(fj- aza
TopaK he Hiitiii 3a Mu.iouia uaoaI
E HiiiiiTa i;iime hc mo'iu jKc^eTu,
A IIcan He ty nosajiHTii TpyA,
y uapa SApaBJie najiu Ao6po je.
/l,a CBpuiiiM Ae.io mxo cam 3aiiOH'o,
A Beanp ii,apeB oh ne saGopaB^La,
KaA oyAe spejie ja hy Aotii saM. H Ha Te a u TBojy Apyaruny,
Jycy(p-a2a C nopyKOM .lenoM sieHe oiipasu.
11 Biiuie HO oiihe iiiTO o6eiiax, MuJioxa
noc.iy;Kii BcpHO.
IIopyKa Ao6pa npiijeM nahn he
MoAC'X) y 3ieHe Aooap.
Ja Tii o6efcax.
Jycyrfj-aza
JKuBOT hem c.iomut' a.iii Bepy ne.
To Tii BepyjeM.
Jycy(fj-aza HecTUTii Besup Bocne noHocne
noM03ir caiio join Aa oSjianeji H jyHaK AOoap, tii ra no3Hajeni ?
/l,pyH;iiHy TBojy, na je Ao6po cse.

Je A KypniHA nania?
IloHyAy TBOjy he npujiHTii
cBii
Jycyffj-aza
C.ia6a je BojcKa, sa 6oj HeciipeMHa.
Bara OH je r.iasoM Mens noc^iao,
V.
/],aBOjty napcKy Te6ii AOHeceji.
CeJbttK flOAasu Be;inp na ApuHii leKa OAroBop
CeJbaK. Ca BOJCKOM CII.1H03I, cBe ca coKoyiu,
Ebo BoJBOAe! BocHa Hx Hiije 6ojbQ poAn.ia,
Ta TO je cpiie BojcKe D,apeBe.
MoAep
(3;i ce6e) MuAOW
To.iHKa B.aacT, To.inKa gacx! niTO Be.iiiiH Aa je BojcKa Siipana,
E :ja TO BpeAu Aa iioieie Kpe C'BecoKo caMH, to tu Bepyjeji.
Poi^eHor 6paTa —
to ^h Mn.ioma. niTa xohe Besnp? KaHiii nopyKy.
A mia je Mii.iom ? Oh je BOJBOAa.
Ila TO caM II ji —
ja caji BoJBOAa.
Oh Ma.io TpajKii
Jycyifj-aza
— iiHoro ne umie
Ako je Mu.ioni bhiuc npocyo
y napcKoj 3eMji.li CBera o6iliho.
H KpBii, SHOja, Hero niTO can ja IBto JKe.m to je caMO cnTHniia.
3a OBy sejijiy, je .i to 3acyiyra?
Besiip ce 6piiHe 3a Te, BoJBOAa! —
(Mhcih)
To je TeK AyaiHocT, a sac.iyra ne.
MuAom
Yi
XBa^aa Ha 6pii3n — ne ipaaenM My
Aap.
MuAOm c neKOJiuKO cejbUKa AOJiasu

MuAom Jycycf)-aza
Koje .lu Aoopo caAa Tpaffinie? To je CBe hok^ioh hito th npysia i^ap.

IIopyKe KaKBe mchh hocutc? Mujioia

Ha n TH, Yco, aaio noxnia ? A TO je, pei];ir —
OtAI^EPIHA III 25
386 KHE3 MU^lOm

Jycycp-cua Jycy(fi-aza
Be3Hp xe 30Be Aa ra iioxoaiiui, (BoJBOAaMa)
/l,a c H>HMe 6paTCKy tii pasMeneni pe^, H BaMu Besup Aap je cnpeMno
/l,a gyjeui Bo.iy cii.iHor naAnnie, Ho jeAaH 6epax cBaKOM bojboah.
CaBCT BesiipoB — npiijaTeAa TBor.
Joeau
Joeau
nixa BpeAii 6epax, Kpna mapena,
(/l,pHHHHhy)
Hii SHineK H>nMe ne mojk' caBuxu^
E KaA TO TpajKii naiua ^ecTUTii,
A ja XII He 3HaM, ara, qaiuxii,
He EHnxe MHoro, jep oani nniTe CBe.
A TAaBOM MOJOM Mopaji n.iaxuiii
niTa BeAHin caAa je Jiir, /l,pnHiiiiiy?
YoAapje xaKO cri/iHor naAume.
/IpuHHuK
Jycy(fi-aza
/I,a Mi[ KpB Hiije na^ia na oiii,
TiicpncKy, 6paxe, ne pa36npani pei>
nanex 6n Moja Aa^a oAxoBop,
Cse Aa ce csiejem, Aparu npiijane. Joeau
Jycy(f)-aza H3 xypcKiix ycxa ana HiiKaAa
Be3np MH peie —
BOA>a napeBa,
Jycy(p-a2a
/l,a ii;ape« Mvinup SyAeni obab xii,
3ap nnje paja osa AOcaAa
Z xa B.iacx xBoja 6iite flac.ieAHa,
BiiAe.ia jaAa? —
H iBOJe AaAHC cbg te noxoMKe
Mfl^ocTH i];apcKe o6acjaiii cjaj. Joeau
MuJiom CpncKii ce jaAH HimaA ne Mepe

Ha xaKOM Aapy xBa.ia Be.iiiKa!

TypcKHM apmniioM. —
MyinupcxBO 3a Me HenaAan je Aap. Jycyijj-aza
npii^ieKaj Mayio Aa ce pasMiiciim. TBpAa XII je pe^,
A inxo ce xnie jiora Ao^iacKa, 3a MeKO cpn;e xeiuKO npiijaaa.
3a 10 caM cnpeMan. — MHpy c T060M jiy^Ho 360PHX11.
Joeau
Joeau
Cse xo caMO iipasna oSjiana,
je
He 6piiH ce, ara, yces 6o;bu je,
jlyKaBCXBO xypcKO mxo je iicnpe.io.
ItaABUBa 6op6e KpE^y c' sa.inje.
Aa y xe sasiKe Miiyioiii ne iiaAa.
"'lecxnxn ara,
A KpBu iiBia, aui/ie noxjieAaj,
iipiiqy c^iymo cii:
Ta KPB je OBO, Hiije BOAa, je.i?
TjiaBa Ha spaxy ABaiiyi ne Hii^ie.
H aKO 6p30 caA je ne npocncM,
A Aa Hii^e, ii;eHe xaKose
II
E/iex OBaj aiiwa cas te nonyii;ax.
Sap BpeAU caMO jeAna xypcKa ^lajK?
Jycycfi-aza
^puHHuK
Besiip BaM HyAii 11 amp n ^acx,
JeAHOM cii cpeiiHO saMKe pacKim'o

3a HOBiiM MaMEteii iioipiaxu caA, A c Bime c^iasy, Ayroxpajny B^iacx.

noK.'ioHe npiiMxe Hiije .loinii Aap,
nixa Mnc.iiim, napoA mxa te pekii
nixo Besnp Be.iii, raxo BaM Aaje ii,ap.
Bac ,

Typqnny Miiyioni KaAa Bepyje, MuJiom

Typiima ne 3Ha BeroBy hyA? ii
noMiiBeui, ara, HCKaKOBii Mup,
Joeau Je yiii xo 36ii;ta, \\A je caMo pei?
H 10 je dome Bp^o onaK cyA. Jycyfp-aza
llujioiu Il,apeBa BO^a a inio peve i],ap

A laj xBoj roBop Hiije nocBe xyA. To He CMC Besiip HimaA nopetu.
 KHE3 MH^On 387

Mujiow MuJiom
(3a ce6e) IIItopeKOx jeAHOM ne fey nopetii
Mup 3CMAir OBOj ? .lena nonyAa! Ha Aa 611X 3Hao Aa te iicefeii
(Jacno Jvcy-t-arH) OAMax Me Besiip, ne nopeKox ja.
H^r.ieAa una, 6nhe noroA^e. Ha nyi ce cnpeMii 6p3o, Jycy*e.
(BoJBOAe ce pasroBapajy Metjv MoAei)
coQom)
TaKo II Tpe5a, to je aocxojho
Jycy(fi-a2a JyHamTBa TBora, TBora imena.
I|ap BaMii, pajii, HyAii c-io6oAy: Typii;ii KaA nyAe OBOj 3eM.Lii Miip,
C.ioooAy Bepe, ynyTapay B.iacT. HoHyAy TaKBy Ba^ta npiiMiiTii.
OianiTBOM BamiiM neKa OAcaA cyAe Ko xoLe ooja -lyAa, ManuTa,
CyAOBii Bamii, Bame BoJBOAe. Eho My inyMe, eno iLiaHime,
MlJTttU
Ha HCK ce oiije c syitii, Me^eA".
(Ha CTpauH BoJBOAaMa) ^o6paHa
niTo 6uja CHare Bet je npona.io, E ja 6hx Te5e upBO nocaao,
BojcKC je Ma.io joniie ocTa.io; /l,a TBOJOM HoroM Tii yTapeiu iiyi,
y cpetHo Aooa iioHy^eH je Miip. H KypmiiA iiainii Aa iicbyoiiiu CKyi.
3IuAom Jycy^-aza
(MoMUHMa) To OA Bac Besup 6orMe ne Tpaatu.
CnpeMUTe kobc a tii, Jycy$e,
IIoTeii;ii OAMax naniir ^ecxiiTOM.
MoAej)
noHecn C060M Moje nosApas.te Ako je BO-ia caMO Mii.ionia,
:

UonyAy Mii.iom BoJBOAa.

iipiisia
yMecTO H.era caA uo^iasim ja.

y laoop iiamu ja ty oAMax not, MuAom

AoK CBane caiio, AOK.ie Mime not. XBa.ia opaie, xBa.ia Moyiepe.
TII,

Myran KypiunA Me 30Be 11 ja fey My Aofe!

IIlTa pe^e, je .in, nauiii Aa nAem? MoAep
y lypcKe pyKe? To ne Aano mii. (3a ceoe)

MUAOIU Ao6po je AaK.ie, cBe je iotobo,

Illxa 3 6opuin je .111?
Mii./ioni je nomo ciasoii K.iu3aB0M!
KpsaBOM PviaBOM KaAa yAapii
^puHHuK TBpAii KaMeH CBoje necpefee,
yla3ap Tu Be.iu, no3Hafee laAa CBojy ofSMany.
IQto u ja Miic.iiiM II CBa APyasnHa.
Jycy(/)-aza
Ceu Cbc niTo caM BaMii caAa Kasao
He AaMo He I Typ'iHH'^^aaje to ! Besup fee Mojy yTspAiiTii pe?.
MoAep y SApaB.ty, cKopo Aa ce buahmo!
Jycy* je noiuTen — Kaace ncTnny, (Jyey* o^e c Typii,HMa)

Ta CBH ra snaie, .sainio cyjiBaie ? VII

J06 an MuJiom
CBe mTO TII Beaiim jia.ao noaiaae.
CsaKH HeK CBOMC OA© jnaiopy.
Ko jaMin Te6ii, iieHn, Apya^nHii
SopoM fey ja ce na nyi Kpenyiu.
/I,a Besnp Hiije c.iaro Jycy*a? IIIto 6yAe nyaiHo Aa ce npuiipcMii,
Ca Typi];ii cTa.iaH Aa ce xe^e Miip,
Modep C BaMn fey xom cyipa 36opiixir.
KaA Besnp Kaa:e, ipeSa sepoBaT. (Mh.ioiii Ci\c)

25-
388 KHE3 MHJlOni

Yin H Mup II HGpaA Mp3aK Mil je caA.

Joeau Ja canity MpsiiM KaA Mupno cxojii,
niia miiCjIii MiLiom, 6paliO, biiah- H nyiuKe OBe, OBa n^asa iibb,
xe KaA AapaeM pyKOM a He jKeaie iipci
H>eroBa iiaMCT 3.10 iiy cBeTyje!
.1?
Ca 6oja ^yxa —
6nx je pasSuo!
BuvmuK
OAMopie, Aei],o, Mumi],e yMopne;
BpejieHa HMa Aa OMeiein nyi.
Ako pe^ Hainy ho he c.aymaTii, OAMopa cxe 3ac.iyHCu^u caA-
Bii

To.'iuKO 6oja, lo.iKO uoKOiba,

IlaMeiu cBoje caseT iipimiiJie.
XaJAeMO caAa —
J>yAe cnpeMiiMO,
Baine cy jiiiume Bet yMopu.ie.

Cbii c^ioa^HO cyxpa Aa ce AurneMO llpeu ccJbttK

IlpoTnBy HOBe xypcKe 3aBepe.
Ca pyKy caA 6nx oceKO,
xe/ia
(Cbh oAy.)
KaAa 611X snao Aa je K^ioHy.ia.
IX
/l,p)yzu ceJbciK
3 op a
/l,a Mar.iy Mojux miicihcyMopnnx
HeKOAUKu cejbiiKu AOJinsu, Mef)y thUMci
JjiawHjuti.
BiixopoM HOBor racBa pasronuM,
J\q, cxpa^e, caAa ibojhm ryAa./iOM
Iljgeu cejbaK
/l,OAHpHu Jiiune xaHKiix ryca^ia.
IIoryieAajcynite KaKO c poAH-^o,
Cse Mil ce yiiHii Aa je c nociejbe
HumthuK
KpsaBe exo caA ce noAurjio. KaA HapoA H^ia^ie, 3ap Aa nesaM ja?

/Ipyzu ceJbUK /Ipyzu ceJban

H ii,BeteOBO caA hg Miiiiuuie oojy peii,ii, 6oja ateibHii cmo.
Ka yseK, Spaho! (BninH.nh iiena jeAuy iiapoi,iiy iiecjiy)

TpeKu ceJbcm X
y usety saAax kpbii ocetaM. Je^an cejbUK aojiush
CeJbttK
/IjPyzu ccjbaK
6ojy necMe obac iiesaxe,
E 6iilie 6oja 611x11 ne moskb,
Cpi^e MH BB.iii, OHO He yiaaiel
A Typii,ii exo iiaMii A0.'ia3e ?

Upeu ccJbaK
TpeKu ceJbaK
JeCH A HX XBOJHM OKOM BIIACO,
H Tpe5a jbahom, na iiixo OBaj ses?
H/i cHeBam 6oja iia n iiOMiiiiein?
Ilpeu ceA>uK ,'
CcJbCiK
Csy Hoh XII HiicaM okom xpenyo,
KoftaHHK jeAaH caA je Aoiuao,
YaiopaH 6ejax a^i neMaAOx cna.
y uiaiop OAe HaiucM bojboah :

Cbg jeAHO miic.iiim: xote .1 BOJBOAa

Illxo peKox Bana 10 oa aera lyx.
IIoBeciH CKopo KO.'io jyua^iKO
PaBHnii,OM Ma^Bc, iiojta lunpoKa?

/Ipyzu cejbau 3a laKBe r.iace 6iix xe ^^lacxiio.

Illxa TieKa caAa una ah npeMiiuiJba?

Aa 6nte ^lacxii, exo iipiiyiuKe,

Ja He 3HaM, dpaie, a^iii OBaKO

TypiuH je 6110 iia ocxaje 11

CKpuiTGHiix pyKy ceAex ne Mory!

KpBasa caMO, 6paLo, Memima.
3ApaBiiiiy npsy mxo hy SApaBUiii
HpXiU CCJbUK Hs OBe 6paxc ja ty Meniiine
OcMancKor cKoia iipo-iiiBeHa aiyq y SApaBAC XBOJe xeuir Haiiiixii !

/l,yiny je Mojy oxpoBa.ia Bct. (Ce^Ban;n oAy)

 KHE3 Mn.iom 389

XI MuAOUl
Joean. ^oCpaua, /IpunuuK, Myrau, u 3a OHHM 6pA0M TaMO cMemieHn,
neKOJiuKo cejbOKa eojeoAci ^eKajy ciipeMHii Aa nac nanaAHy,
HeK 6yAe cano ko uito peEOCMO. CsaKH caA Bojcmi neKa iioxnTa,
TpenyT je jcAaH acnsoTa speAan.
Cse Mil ce ^iiHii Aa <^nx Morao XIII
H Mojy r.iaBy iipe iipoMeHyxii
3IuA0ta
Her Bepy MOJy ii saAany peq.
Fc'ieMa BOJCKa, r.iacHiiK pe^e mil
^puHHuK Ko6aH je obo ocBanyo Aan.
^epMane iiapcKe ne ipaaiiiMO mr, CaA Baiba 6iipaT hjiibot ii.iii CMpi,
Cy.iiaHOB 6epaT najiii He ipcoa, CpeAftera nyTa oap ne biiaiim ja.
$epMaH je, iior.ie, rte.ia Cp6iija, (Hyje ce iiyuaib)
Ha ftSM je Mii.ioin iiciiiicao cse
CaojtoM II KpBjLy UITO je noipeSno,
XIV
Aa OBa seji.ta oyAe c.ioooAHa. ^(W03Jt CeJbttK

^o6paHa CeJbttK

/l,OK r.iaBe hociim.aok je ^KiiBOxa Ha npBe manite Typii;u nyii,ajy!

ylaaiibiiBa :}6opa onaK yMuiujtaj, MuAom

HIto je ce 3aqo caA y TypiiiHy,
Ay^OK, 6paTe, ne 6pnH ce,
IIIaHaii, je
He te Me Biime npeBapiiTii, ne !

jlemiiHa TypcKiix Tiicyt Aa naAHe,

XII. Csy My Ayoimy ne Le nanyHHT.
MuAotu ^oAasu (Miijnia "Ae.)

Bam xaKO pano na OKyny cbii ? X

Bmuibiifi u Heuo.iiiKO cfJiaxa ^onase

He niiTaiu, jecMo .1 11 cnaBa.iu mr? BuumuK

MtiAom Pei^n Mil, .1 to Eoaima,
cime, je
4o6a je Aom.io, a sa Ayrii can HjIii cy Tonn uito caA AO.iase?
Mhopom be caAa iiOMpiaTii Aan! Cejban
^oopaua KoH>nn;a caMa Kao o6.iaK i;pH
11 TO HCK 6yAe, 11 tt 6oji>e je, Ha Hamy BOJCKy, eso nanaAa.
Ho aiiiBOT .laKibiiB, o6MaH.LiiBn seK. A ouiTpe caS.'Be Kao Myite ceB
06yiaKa upnor HeApa i^enajy !

^PUHHUK
IIIto roA Tii pegein, niTO roA y^n-
BumnuA
HHin, Bhauui jiu, ciiHEO, Hauler BOJBOAy?
CaMO Aa TypcKa He ^yje ce pei, CeJban
J\3i xopn OBAe Ka npiijana Mac,
y upBOM peAy c BojcKOM HauaAa.
Kojii cy Bo.LHii Aa naM 6yAy cnac.

MuAom
(Upiic.iyraKY.je)
IIlTa Miic.iiiin 3HaAeM n Aon;ne je
Beh OKpmaj ja^ii —
hceo ysMiiHel
/I,oi)Oine Typi];ii Aa iioxoAe nac.
,

Jecy .'in Cp6n, Kasyj —

CeJbttK
A lAe cy, peii,H? 06.iiaK je AUMa bojcec aacipLO,
Ha AOMei nynimi jecy a ciiiryiH set ? He BiiAiiM HuuiTa. —
390 KHE3 MII^IOIU

BumthuK Ilpeu cejbaK

TeiiiKO II Te6ii, [vACXA Ha CTpaiiy.)
KaA OKOM SApaBiiM Humia ne bhauih. Ha jieBOM KpH^iy sancie ce 6oj.
ToBopii .1 cpiiieV U.1 ce c^eAH^o?
/ipyzu ceJbQK
(TypiiH 6erajy npeiio 6iiue. HeitojHKO
H>HX caKpuJy ce y je^an iniinpar) TaMOJe^piiHiiik —
neaioj SpiiHyiH,
JyeaK je Buqan Huje npBima,
GeJbttK
/l,a ca6jB0M AaHac TypKe Kacanii.
Typii;ii caA 6effie ! XaJAe, ciapiiHO, (Ja'ia uyuH>aBa)
Yk^oh ce 3ia40, Ty tein norimyi.
Ilpeu ceJban
JBumnuK XaJAesio 6pjK,e 6patu y noMoli !

niTa soopum, jaAan, aap Aa SeatHM

caA? /Ipy2u cejbaK
A can caM aciibot moj jEpiBOBao KaA TaKO Aa le jiocjiyinaM,
Be-iiini

3a TpenyT cajio, tck Aa Ao^ieKaM, A^ AOK.ie CTiirHeni bojcb;ii /l,piiHiuLa

iiciipeA cpiicKiix omipux cafia^ba
/l,a TaMO tern Hatii Mecxo TypaKa
CynoBpaT 6eme TypcKe Ae.iiije. TeK caiio aime roJHe .leinuHe.
Ja He ty Matii c MecTa OBora! (OAy, c npoTHRHH cTpaneAnjasH neKO-
(r^ie^a M npHC/iyuiiiyje) .iHKO ceAaKa)

He BBAUM iiaaMen xypcKux ahm- XVII

jiHJa,
Hii iiepHHH ijropen — la^MS Kp-
TpeKu ceJban

BaBB, E cKyiio OBaj cxao tiac je 6oj !

Aa yBo Moje Ao6po iio3Haje y^erepTu cejban

K^eitaBnx Hory sacTpainenu xoa-
Jecn Au Ao6po, 6paxe, biiaiio?
Tu iiAH, cuHKO, MeHii EG Tpe6am
{CejbAK OAe. llyuHjUBa) TpeKu ccJban
Joni EymKe, Toini rpoMKO iiyitajy, Oko Me Moje, 6patiO, ne Bapa.
CaSa^a 3BeKa joni ne npecxaje. HpBii Ha KOH.y y 6oj no.ieiiix,
CipaxoBiiT 6oj — BoiKe noMOSn! A inia 6ii Aa^e, ne snaM Kaaaiii.

(BnUIH.Hh OAC.)
^erepTu ceJban
XVI 06yiaK je AiiMa Bojcay noKpiio,
Ilpeu ceJban HnniTa Ban orifea HucaM biiaiio.

niia MiiC'iiiui, Spaxe, aa AanamaE XVIII

6oj '?

BumthuK ^OAasu
H OBaj ooj hy caA Aa onesaM.
Ca BaKOM c^aBOM KaA je AOBpraen,
OBaKa 6oja caMO bckobii
Bepyj Mu, opare, ne 6iix aiayiiio
Ko ysAap Aajy bpcahom KO^aeny.
y ftejiy iipBii Aa can iioruno.
Tpefiu ceJban
Ilpeu ceJbaK
II,eHa je cKyna OBe iiooeAe:
TypiuH Koj' ocTa laj je cTurao Aanac iiorii6e!
TyiacoBiii jynaK
Beh npeKO /l,P"He cBojoJEaAynii.
Bumwufi
^pyiu ceJban
A Kojii, peun ?
H Hame BojcKe Aocia iisrirde,
A.A lypcKe Biiine ABanyi to;iiiko. TpeKu ceJban
(^yje ce iiyuan, TonoBa) Mo./iep BoJBOAa.
 KHE3 MH^lOm 391

BumtbuK IIp)eu ceJbttK

E fflieia Bejta — so^a doaiiija! OsaMO, Type, dap Aa nosnam caA,
^eTBpTu ceJban KaEO je TeaiaK ocBeTHHiiKii rBbes.

Bojcn,!! je OBoj MHoro speAno ^pyzu ceJbaK

H MiinmoM CBojoM a ii iiaMety.
HeMOJ ra wy^uT — Aa iicnpasHUM
XIX ACB.
Cejba'nv A0Jia3e Ilpeu ceJbttK
Ilpeu cejbttK
3a H>era $iiineK Aparonen je Aap!
E caAa Moaieni Mnpno ceAniu.
Ajtu-uama
^pyzu ceJbaK
CeAUHy OBy ihto je noKiiAa
CKopo ce He te Typqim cctiitii j\o caA je Hiije s.aoqiin Ka^tao,
v3,a paju AO^e jom y noxoAe. JyHaK caM 6iio a.iu HUKaAa
(noccAajy ceAauH) 3y.iyMtap paje, cune, Bepyj mh!
Ilpeu ceJban npeu ceJban
Ka HeniTo uiyiuKa?
nixa 36opu, ^yjein, nnje sy^iyMLap.
(aarjeAa oko ceoe)
Jecu .'iH Typ'?iiH?
^pyzu ceJbUK
AAu-uama
Hora TH cBUK.ia TypKe Aa ronn, Typ'iuH,
Ha Muc^iHin cbu ce y sSyH caKpume.
Ilpeu ccJbaK
IIpBu ceJban
Ma HeniTO jecie, yBO ne sapa
E KaA CH TypqiiH — BeL ch sy-
.ayiifcap.

/Ipyzu ceJbttK
/I,py2u ceJban
Oa TyTfta Tona 3eii, ce caKpuo.
H sap 6h Moro Apyro h dniii,
Ilpeu ceJban Her myra, Kpacia paje cupoxe?
Ha II 3611, HHJe 6ain Ha oAMeT yioB.
Ajiu-uama
(oAe y munpar h sarjeAa)
Iloc.iymaj, ciine !

^pyiu CeJbQK
Ja HHcaM Aouio seM^y Aa njta^KaM.
E Aanac pyKe oani yiiopucMO. Bojita je uapa Menu sanoBeA,
TpeKu cejbttK HIto uap Mil pe^e MopaM gimnTii.
IlibeH te TH Ao6po narpaAHTn ipyA. H TH cii M.ial^n TBora CTapujer.
^pyiu cejban ^jiyzu cc'jban

H Tora UMa, nycinx AUM/inja /l,epBuinKa caAa ocTaBii,

iioc.ia

ToBapoM Moseni caAa Kynniii. Taj 6u TH 3Hao MHoro npniaTU.

Ilpeu ceJban
H Ha uiTO 36opa Ayrii pasroBop,
Hpecei^H HOHteM neKa oyAe Kpaj.
(y uSyHv)
Ctoj — TypcKa raAiijo Ilpeu ceJbaK
(Cbu cKoqe na v^ya, npBH
ce,i>au,n niTa Mncjiuin, je a^, Aa ra ydiijeM?
ce^aK yxBaiHO sa opa^y Ajiu-uamy
H BOA" ra) ^pyzu ceJbaK
XX. Ta TO je noK/iOH joniTe Hajdojtu,

Ajiu-nama 3ap Behe nacxH MOffiem npyjEHTH?

Ox, aMan, ciihko bhaiiui ceAnny!— Ilpeu ceJbttK
nycin Me Mnpno 6ap Aa iiSAaHeM. KaA TaKO Be/iuin Aa xe DOcyiyuiaM.
Ctha mu je iEHBOT noKocuo can.
392 KHE3 MH^Om

BuumuK H AaBHO 6' nponajo,

line TBOje

He, ciiHKO HeMoj ime KaiLaiii! H Bcpa TBOja 11 caB noHOC tboj.
,

JynaKy cpncKOM Hiije ao.iu^ho, BpaTii MH, cuHKO, Moje ryAaAO,

11 xypcKy KpBi],y TaKo npojuTii. Ty offlTpy caSjBy Kojoj ne Mora
Hh TypcKii Tony3 oiyniiTii pes.
Ulieii ceJbaK
(ce^BaK BpaiH ly^ajio)
A Tpuim ja
niTa ty, ciap^e, sap Aa
/l,pyzu ceJban
II oBAe Aa Me Kyacu TypcKii Aax?
(ijeAa Ha cxpanyj
HcK u OH naAHe, neKa norime
MaBB Le 611T11 ;ia Hac oTposa. HcKO je paaeH — 11.1 je iiorHHo,

AMt-uaiua
BoJBOAa 6Litie — eBO noce ra!

(Cbh ce yaSyiie; neKOJMK.o MOJiana Hoce

3a OTKyn r-iase 6.iaro nyAiiM tii.
MprBa J!,pHii'in}ia, sa H.nMa ^nopa^ia;
Ulia xobeui iiiuTir, n.iaiuJiy tu ja. ceytauH iipiit))' Te^y ^piiipiuhenoji)

Ilxjeu ceJbaK XXI

3ap BpeAii 6.iara TBoja TiiKBiina? /l,o6paHa
,'J,poH)i],u oil Moro OAKyniiT je tii.
no.ioffiTC TeAO xpa6por BOJBOAe,
IIIto j'cMpty CBojoM, KOB^ty BiiTem-
Jlp^jzu CeJbQK
KOM,
li ApoH.Ka Hesia, Obg AHMAHJe
IIor.'ieAaj, 6paTe, jecy a cBiiyiene?
CAo6oAe cpncKe cTa6.io 3a.iiio,
Aa i];BaTii, Tpaje, Aa poA aohoch
TLpeu ceJban AaABKa mTo he xpaniiT KO.ieHa.
(aar^eAii)
BiiiUHiuK
CBu.ieHe jecy, Hiicy npTene.
E Aa cy Apon>i],ii, ara HecTiiTu, H cAasa HOBa 11 HOBe apTBe,
Mn dii ce .laKine iioroAu.iii caA- TaKaB je 3aK0H —
BOJLa SoHxiija!
Ayi Kojii jynaK caAa norii6e,
AMi-uama "^iije to HMO OA caA c^iaBiiTii
llama caM, ciihko, bojcii;u ii;apcBoj. nesaiia cpncKiix OAymeBAen Ayx?
Hiija te AG^ia oa caA cBeT.iiiTii
llpeu cejbaK
Ha He6y cpiiCKOM bg^hom cbctjio-
KaAa nauia to je h oojte,
cii
raty?
H TaKBOM rocTy ciipeMiiteMO Aap.
OnpocTn pajii, paja cHpoTa /l,o6paHa
He MOJKe uapcKii Aa to Aapyje. ApiiH^iili je MpiaB —
OH je iioniHo,
B.iaTO cy name u namy CBHAy KaAa je TypKC KoacM noiHao.
OAHeyie AaBHO lypcKe cnaxirje. jynaK bojcko Baciiejie
Haj6oji>it
HyTupe cBeie bii OTecxe nan, Cbojom je KpBjLy Aanac Kyinio
KoauMa BamiiM Aa Kyjeie I^gm. Ho^eAy, c.iaBy cpiiCKOM uMeny.
A Hana cano c Koaa ^uncaniix Mujioui, Myraa u v.eKOAUKO MOMcina
3a Harae ryc.ie cipyne AaAocTC. AOAase
CaA iipuMii, namo, iuto tii iipynaMO. MuAom
(ysjie ryAajo h iipespxa) H oneT Biime jcAna no()eAa,
name ce AaBe s^aTHiiM raJTanoM, II onei jeAHa Bnme necpeka!
Mn teMo Te6e CTpyHOM iiapiiiia. Aa OBe a^pTBe, ko te n.'iaTHTH
JyHaiKiix rpyAH n.aeMeHiiTy Kps?
BuumuK
(no^y6n ra)
He, CIIHKO, HGMOJ Aa OCKBpHIim Mil
To BeA>e (I'laro ite^a napoAa. npeiA ceJbttK
Aa je KpB TypcKa KaA roA KaHy.aa Ebo tii OBAe nor.ie, bojboao,
Ha HeApa SByqna cpiicKiix ryca.ia, OBora namy mio 3apo6ncMo,
 KHE3 MllylOUI
« 393
HeK CBOJOM KpBjty ciiepe oo^ose KocTn jynaKa, mio cy cAOMjtene
Ca cpua TBora, cpua CBiijy Hac. y OBOM 6ojy, onLe cnoMennK,
SoopuTn niTO te AajLUUM KO.icHMa,
MuAom BnTciuKa ACia xpa6por ApuH^nta!
KaKOBii nama? 3ap ciiyia TypcKa
To.mo je saMu onqunuaa biia, AAit-uawa
Te OKO Bame y cBaKoj pJ^ii, JynaK, Koj, TaKO jyHamTBO D;enn,
IIIto hocii la.Uiy, name Ha?,upe ? Tom c.iase ne iie noiaMHnTn cjaj
/1,0K cyHn,e CBeTJu, aok cBCTa Tpajc'
AJiu-uama
21iiAom
H jecaM nama cn^iHor naA^me !

(^oSpaMii 11 Myrariy)
nama can 6no a Aanac tboj poo.
CnpeMUTe KOfte, momkg OA^paue
Hecpefea Moja Aonece Taj ko6,
y MecTo ciase —
caAa okobc.
HoBeATe co6oM, na Aa iipaTiiTe
^0 /l,pnHe HOBor rocTa qecTnior.
MuAOiu Hajoo.Ler Koaa coja Hajdo^ta
(Ha cTiiaiiii lioJHO.vaMa)
EoAaJTe tteMy HCKa yajamn.
Epu-inKa Ao6pa — Kpacna aa^/iora — (Ilamii)

H.i aiTO je 6o;ie Aofiap nocpeAHHK, BaAPJKH KOBa, TO TH IIOK.iaH>aM

/l,a ftUMe '.'.eiUjtH yxEpAnmo Miip. H ca6yby OBy, neK tb cnoMeH Taj
Typi^u KaA nyjy nosy nopasy, Ceha Aa c 6iio pajnn jeAHOM rocx.
EpncTahe paAO Ha CBe saxicBe. Huje caA paja mxo je HerAa 6ii.ia,
MnciHTe .1 TaKO? Hu rsoat^eM Bnme to .an.ininHOM
CtiU JynaHKnx Mnmua ne Besa joj Mot.
/l,pyrie HiiKaico! 3a nacoM ftenim caAa cy HO/un
^e.inHHa KOBa, a ne 6pnTBuii,e.
MuAOUl Opyffije BnAiim mTO CeApo kiitu
Cp6n ce Hiicy y 6oj noAnr.in, Paja ra Aaje, paja noK/iafoa,
/l,a OKOB cTGKy Aa c h>iim oKyjy Jep KpBjty cBOJOM AocTa cTeK.ia je.
/l,yniMaHe CBoje. TeKOEnna la KaA ApiiHy npeljem, KaA ce cacianem
AocTOJHa Hnje jeAHor HapoAa, C KypmnAOM uamoM, Tn My ncnpn^aj
Kojn je CBOJe Mnmn,e ^Hojiio, Cse mxo en bhao n mxo en lyo.
Fasno KpBn,y, Kpsiiy npo.uio XoJie AM Mnpa, npnMnty My Mnp,
3a y3op Aynie —
opaicTBo. c.ioCoAy- XotiC AW paxa, ja by icKaTn
y OBOJ seMjin AOK Cp6a ipaje Ha oBOMe MecTy jomTe KOJn Aan;
C.ToCfoAa 6n}ie caAa n cBaaaA He Aolje .1 5p30, c Mojn cokoah,
^loseKy CBaKOM rocTOAy6.i)a Aap. H Apnny Mn.iom npeopoAiiTH sna!
AAu-uauia Ajiu uaiua
Ha 36opy xaKOM xBa.ia, bojboao! A.iax je CBGAOK, Bepyj, BoJBOAa,
KjWi He 3a TO mTo en Menu Tn HpBH niTo MacHHK/i,pnHynpe6poAii,
Cuacao atnBoi —
mia a^oBoi BpeAii, KypmnAa name 6nte noC'iaflUK,
Koju je no.ia y rpo6 ymao? IIIto he Mnp tbojoj 3eMji.n AoneTn.
XBa^ia Tn 3a to mio oivBa nacT
3IuA0iu
Hjieny TBOMe, tbohc napoAy (Upy/KH MV Kocy ca s^aroM)
MuAom 3a nyx xu AajeM, hck ce nat^e
(Mom nil Ma) 3a in6yK, Ka*y, Koja iiapnua.
OAHecTe caAa Te.io /J,pnHqni)a, AAu-nama
Ha OHOM MGCTy rpo6 iiy Konajie, (npiiMi: iiouiie)

HaJBume KpBU lAe je npocy.ia 3a CBaKy napy Aynai Aofintem.

y oojy OBOM jyna'iKa My rpyA. ^a en Mu cpetaH, xpa6pn bojboaoT
(MoMUii iioHery le.io /l,pHHHMha) (OAO c MyxaiioM n /l,oupaHOM)
394 KH&3 MU-lOni

MuJioia MUAOUI
Join caMO Aau ABa obab ^eKaLy, lUia te, Aa biiaiim, AOBCAn 6p3o!
He 6yAe ^i KaKsa Ao6pa iisr^ieAa, Joeau
/l,a c Typn,u cxayian saKyhy^iiMO Mup, OnpeaaH oyAii
/l,piiHii Haai Bajia 6p30 nyTosaT: MuAom
y BocHii 60A11 HanpaBiihy Mup.
Miic4iim npesapa?
(Oae)
Joeau
XXII TypqiiHy .lajK je paaa najcjial^a,
31ojiep, Jycy0-a2a u uemAUKO Typana Ofla ra roju, OHa noAuse.
AOjiase
MuJiom
Jycy^-aza 3a6peHC u^LyCuL, a ii IIo^KapeBaiii
Hecpetii ite/ioj tii cii, B^ame KpiiB. H JX^6jbQ BeL cy KoSna 110 yKa
3a TypcKe name xypcKe Besnpe.
MoAep ,

Bpene caA Hiije Aa ce jia;KeMO.

IIomTeuo Mojy OAPJKO can peg.
Jycy^-aza
XXVI
Yausu TypuuH u AydoKO ce KAatha
n piiTBopHo niTene Ky^Ke ./lajaBe
Join KeBte, KeBte.
TypuuH
Snam, jbahiim caiio Aa ty yAapoii A.iii-MapaiuAn name qecTUTor
TIpeKiiHyT yiaBGJK r.iaca .laacAiiBa. IIpeA T060M cToju caA naJMaan po6.

XXffl
- MuAom
Je^an TypuiiH ^OAaau
Mann lypcKux tux aokoa nita
ce
niTa xobem Kaa:u, 6p3o, roBopn?
TypHUH TypnuH
€86 je npona.io — Mapamjiii nyAn CBOJ Cp6iijn nnp
lecTiiTii nama 11 oh 3apo5yBeH!
y uMe n,apcK0, bbo sa.iore !

Jycy^j-aza (CipeAa Mii/ioiiiy opojaiiime)

Ox, 6pyKe name — l],ap BaM caA nyAii Aa CTe cyio6oAHu:

HeK TBOja KpB My okob o.iaKiua!
Ca senybOM cbojom ynpasibaJTe bu.
KpB HCK je npocTa Aeu,e ii,apeBe,
(yoHJe Mo.icpa)
A OA caA Tpe6a Aa opyatja sbbk
jlemiiay oBy 6an,Te y niaHan,,
Beceyie necBie oaneHu Ban jeK.
HeK iicetiiM MecoM ncii ce iioiacTe.
BoJBOAa, Te6n MapamAn nyAn
(TypuH 0A\ H OAHOcy Mojepa)
H KseatCBCKy B.iacT na oa caA —
XXIV oyAH
Jlea cejbUKa AOJiaae. IIpiijaTe^i i^apa, to th Tpaffiii oh.
Ilpeu ceJban MuAom
PeKome obac 6iite BOJBOAa? Ko TpaiKH Aa My 6yAeM npiijaTCA,
^pyiu ceJban ToTOB caM yseK Aa ra nocAymaM.
EpiiqeKaj iia-^io, eio bojeoag. TypuuH
gesnp Te mojiu Aa AO^em Beny,
XXV /I a TpajaH c to6om yroBopu Mnp.
MuAom c eojaoAUMa AOJiasu.
MuJioiu
JUpeu ceJbaK KaAa je laKO. npiiMaM nonyAy.
TypiHH je jcAaH caAa CTurao, CyTpa hy 3opoM na nyx KpenyT ce.
KpBaBOM neHOM koh> je oKynau, (TypHHii o.ie)

C Aa-'ieKa iiyxa Te6n AOviasir. /l,o cyipa HBKa nama npuHSKa.

 KHE3 jmyioin 395

XXVII MuAOUt
06oje npuMaM u sa^aa^eii qacT,
Ce^an
iipaHui ty ouTu cpncKe c.ioooAe.
(Ao.iaau)
SaK^ieTBu OBoj cbcaok mu je Bor
Join jeAan Typ^QH k Te6n Aoraao-
CeJbauu
MuAOia jltHBnO HapOA JKUBHO KHe3 !

IIoc.iaHnK TO je KypniiiA Besiipa! (HapoA neoa)

/l,OBeAn oAiiax
HanpeA —
lEia BpeAH cHara OBor napoAa CAo6oAa cpncKa Huje Bnnie can,
BuAeme Typitu, a.i no bhx.
Aoi],He Cp6uja je npBn tck cyHqann 3paK,
IQto he AOHeT CpucTey n BeApnjn
XXYIII AaH.

Jycy^> aza ijAasu.

J\a, pasroHu Tany — neTCTo.iexHu
BipaK.
3a TBOjy c.iaBHy ^lycMO noSeAy HanpeA, nanpeA!
H namy 6pyKy pa3a6pacMO mu. Tupana oecunx B.iaJEu exo KpB
Ajiu-Mapauia nn 3apo6ncTe CsaKy Haniy ciony, cBaKH naji rpeA
H TUMe o6pa3 oKa^sacie nani. HanpeA, nanpeA
HeK BaM je npocTO laKBn — jy- HoiieTaK OBO nanioj je bojhu,
nann Ta Ky>KHn 3aAax join ocTaB.ia cxpB,
C^ase cy speAnn — 3a h>ux c^ia- ylennina rH>n.inx, xnpana roJHnx,
Ba je! Cnpate anna cysa, cnpate H>iiHa

KypmnA Tn nyAU c^o6oAy u snip KpB.

C.io6oAy Cpdsia —
tc6 KneJKeBCKy HanpeA, nanpeA!
B.iaCT. (OAy)

yVl. fA, yVlAKCHMOBH'K.

 ByrAPH M HdMXOBA KHdHXEBHOCT

II
y OBOMe iLiaHKy pa^n cmo nper.ieAaiH mia ce sua o Tone:

OA Ka^ cy Byrapn y caAamifcnM cbojhm 3eM^i>aMa, ko^hko hx je n

r;i,e cy. PaAH jacHOCTH Tora eTHorpa<i'CKora nperiie;i,a mh teMO
Hajnpe pasMOTpniH r^aBHe eTHorpa4)CKe Mene na 6a.iKaiiCK0M no-
.lyocTpBy OA Ka^ naMTH HCTopnja. Tdm ke ce, ocdm o^roBopa Ha
ropaa nHxaff-a, HeiUTO cbct^octh 6aiJ,HTH Ha hoboa ca4amH>era ei-
Horpa«j>CKora cacxaBa obhx 3eMa.i.a.

IIpBO eTHorpa^CKO cxaae, Koje ce naMTH h oa Kojera cy octe-

HaK caAamaH HajcTapnjn ceAeon,n noiiyocTpBa, ysniaaMO y Ao6a
MaKCAOHCKora Kpa^/ia $H^inna n cnna My A^eKcaHApa Be^HKor. Y
TO Bpene, ochm Je^nna na jyry y caAamiEHM anxoBBM cTaHniuTHMa,
D,e^o cy 6a^KaHrK0 no^/ivocTpeo saysnMa^ia Tpauno-uJiupcKa n./ie-
Mena. To cy npBH CTaHOBHHn,H obex h cyce^Hnx KpajeBa, o KOJHMa
3Ha ncTopnja. Xepo^OT hx n;eHH sa iiapo^ HaJMHoroSpojnajn noc.ie
E[H/i,HJaHau,a. „KaA 6n ce Taj napoA, roBopn oh, yupaB.-i.ao bo^i.om
je^Hora h Ka^ 6n ce oAyuieB^aBao caoKHomtiy, 6ho 6n HPno6e/i,aH,
H KaKO ja MHCiHM, Morao 6h 6hth HajcHAHnjn Mel^y napoAHMa."
Ta TpaHKo-iiAupcna n^ieMena A^iinAa cy ce Ha Tpn rpyne:
TpauKy, Ha hcto^hoj CTpann 6a^KaHCKora no^iyocTpBa; uAupcny,
Ha sana^HOJ CTpana no^iyocTpBa cenepHO, h ManeAOHCKo-enupcKy,
Ha sanaAHOj cTpann no^yocTpBa jvjkho. /l,^Hac je HayKOM ^OKa-
3aH0 Ao HSBaii CEaKe cynae, ^a cy HCTopajcKa HMena Hapo/],a, Kao
niTO cy FeTH, Kpo6n3H, TpH^a^n, MH3n, Been, IIcTpn, /l,a.aMaTH,
^ap^aHH, IleoHH, Jano^H, can6ypHH h 4p., Koja CTapn ncTopni^n
nojinay, npnqajyiin o obhm KpajeBHsia, npnna/i,a.ia tomc TpaqKO-
H.inpcKOM n^iejieny h pas^nqHTHM BeroRUM rpynana. KoMnapaTHB-
 ByrAPII ]1 ftllXOBA KBHatEBHOCT 397

He CTy/i,HJe o jesBKy apnayxcKOM (KaKO ra roBope Tore h TocKe);

ncnBTHBaae jiHornx He.iaTHHCKHXoco6BBa jesnKa pynyHCKor, hckhx
Heje.iHHCKDx — jesHKa rp^iKor, h Hec^oBeHCKnx — je3nKa 6yrapcKor
a y HeKO.iHKO n cpncKor, n na noc.iPTKy cBesnBaae n nopeljeiBe
CBera OBora ca npnyaiaa HCTOpnjcKuii —
ocBex^Hyio je, mxo je npei^e
6eao Ta5i!.o. ^a cy ropite xpn rpyue xpa^iKO-H^upcKnx n.ieMeHa
6H.ie apnjcKe ^ose h /i,a cy cxaja.ie je^Ha npeaia Apyroj y onaKOM
OA npH.iHKe cpo^cxBy, y KaKBOM cy ^anac ciobchckh u.ih repaiaH-
CKH Hapo;i,n.'
T noHexKy III BCKa npe Xpncxa sna ce, ^a cy ua OBa n.ie-
MBHa Hana.in Ke^xH, kojh cy, ^o^asekH ca ceBeposana^a, noie.iH
nycxofflcfte oimx Kpajesa. HeKO./iKKo ^ecexBHa ro^HHa KacHHje npan
xaiiacH ceo6e bcxomhhx Hapo^a (n^eMCHa •I'Bhckbx, repMaHCKBx n
c^OBeHCKUx) iioxBc^iB cy pojese repjiaHCKHx aieMena npaBB,eM c
BCTOKa Ha sana/i,, nyx obbx KpajcBa. II He cj.yxelin nixa ce c
BcxoKa cnpeiia b noMnae, c Apyi'e cxpane ce h3 pBiia ^H^a^a Mot
OBA&ui'&e je.iRHCKo-poMaHCKe n,BBByin3au,nje b B,eHxpa^H3axopcKO-
ocp.ajanKa cnara pniiCKe Ho qy^noM xaxpaay cyA6BHe,
/T.pataBe.

40K^e cy OH^auiPbn „BapBapB" ca cenepa n HcxoKa hohcib pyniBxn

OBc KpajeBe nyxeivi 6op5e 3a oncxaiiaK, pBMJ&aHB cy nx none^n
ocBajaxD B HeBOKopna H.aHpcKo-xpaHKa B.ieMeHa Bcxpe6^HBaxH y
H3ie uiHpeaa CBOJe ;i,pa;aBHe b Ky./ixypHe moLb.
IIpeKO ABa BeKa npoxesavio ce pbmcko ocBajaBe xpaHKO-B.iBp-
CKBx B^eMCHa B BOKpaJBua. Hasiepa My je 6B^a b^ih uopoMcmuTU,
Kao mxo je cpetno Bom./io 3a pyKOM y IlInanBJB n FajBJH, B.in
ucTpeOuTu. II je^an n ApyrB na^BH ynoxpeG.baBaH je 3a caxnpaae
xpa^iKBx B.ieMena. HoBt; HaBa^ie .Bapsapa" noMoronie, ^a ce mxo
BetMa ycne y obomc ^pyroM. C KpajeM nexBpxora BeKa narpfcy b
Bycxorae BecxroxB, sa aHMa ^mne xo bcxo XyHB. 3a oBnaia Ocx-
roxH, xe ce hob pe^ nycxomeaa, BOJHe b Me^ycoSnor caxBpaaa b
HCKopcaaBaBa npo/i,yjEyje npeKO cxo ro^HHa, xaKO ^a je o^ iipBnx
B no6eljeHBx n Bo6e7i,B^aB,a mrao xpara ocxa^o.
Jep XBM cBBMa o.iyjasia BOXBcnyxn n ysHCMBpeHB noneAB cy
ce B C^OBeHB KpexaxB n3 cbojbx /!,OTaAauiH,Bx ciaHBmxa y npo-
cxpaHBM OKoiHHaMa H;e^ora KapnaxcKora noropja. II anxoBe cy ce
roMByie Kpeny^e nyx BBxoMora 6a/iKaHCKora jyra, Ha kojb cy xa/i.a
6B./ie HaBa^H^e xo^BKe xop^e. A.ib AOK.ie Ke^xcKa, repivraHCKa, xyn-

* Bhah: Hahn. Albanesische Stu-

JUacfjajniKU Starozitnosti III. § 20; .G. v.
(lien 1; Mihlosicli, Die Elemente im Rumuuishen; rujbf)ep,iiiti2,
slavisclieii
ApPBiiifliiiiH iiepioAi iicxopin CiaB^iHi, BtcTiiiiKi, EBponn 1868; M. C. /Jpunoe,
3ai:eje]iie oa;iKaiic-itaro no^iyocTjiBa C^aB^naMH; K, J. Jirel-ck Djpjiny naroda
bulliarskeho; Eoesler, Romanisclie Studieu.
 398 ByrAPH H H>UX0BA KftliaiEBHOCT

CKa HaBa.'ia ^Huie h npo^ome —

c^ioBeHCKa, neuiTO ;i,pyrapHi];a,
HeniTO nociie4HHii,a aaxosa, ocxa uoc^e anx, Te no y3poi],HMa re-
orpa4.cKo 6AH3HHe cbojhx nssopa ja^a h rj mha o^ h>hx CBBJy, xpa-
jame cse 40 noiiOBHHe ce^Mora BCKa. HaJHOBHJa HCTpaatHBaaa npo-
jieHH^a cy h pacBeT^nyia ^oca/iamae MHin^Beite Hace^ieay C^OBena
Ha OBO no^yocTpBo.' Ca^ ce yxeptiyje MHiu^eae, 4a ce xaj /lora-
i)ajHHJe y ^eAHHH AoroAHo Bet caMO AOBpuiHo VII BeKa, h Y—
M je xpajao CBe 0^ III /;o YII BeKa. IIsBpiuHBaae ce naK boah^io
pa3./iniHHM HaMHHHMa H npH./iHKaMa, Koje je npyjEa^o oho MyxHO
Ao6a. Ho iinaK ocxaje HcxMHa, ^a cy r^aaBHe Hasa^e 6B.ie OHe h3
YI BeKa, Koje cy ch^iho noxKpenH^ie npeiianiaa pel,a nace^eaa.
Ilocie^ni^a CBera xora 6eme ca cbhm npoMeaen exHorpa«i>CKH ca-
cxaB noyiyocxpBa. HaKon BHme oa nynnx ce^aai BeKosa 6op6e h
Myx./iaBHHe 6eme Maca nace^ena 6ayiKaHCKora He Ti)aHKo-uAupcKa
Kao npe xora, Hero cAoeeucKa.
y xo BpeMe AaK^ie, pe^HMo y noiexKy YllI BeKa, ys OBy c^o-
BencKy Macy Hace.i,eaa h Kpo3 ay momh cy ce pas^HKOsaxH:
a. OcxaHn,H cxapora
xpaiiKo-H^inpcKora nyieareHa n xo y ^sa
o6.aHKa. Je^HO cy paxo6opHa apnayxcKa n.ieMena: Tore (n^HpcKe)
H TocKe (MaKe,zi,OHCKO-enHpcKe rpyne), Koja cy y n.iaHUHCKOM 3a-
na^HOM Kpajy no^iyocxpsa flo ^anac canyBa^a o6e.ieatja cxape na-
po^HocxH xpaqKO-HiinpcKe. ^PJro cy uopoManeua xpa^KO-HAHpcKa
n^aeMena, kojhx je 60^10 naJBHUie na ceBepnoj cxpann 6a.iKaHCKora
no.iyocxpBa, r^e cy ce c phmckhm Hace^LeHni^HMa HSMCina^a. 0^
OBEX cy ca^amaH PyMyiin^ n I^HHi^apH. IIo anMa cy ce npo3Ba.iH
n^H cy HM HeKa^ h npnna^a.an JBAacu (nacxHpn) namnx cxapnx
cnOMeHBKa.
6. OcxaHi;n repMancKHx h ^hhckhx Hasa^a, Ko.iflKO hx ce
Maae Bnme sa^p^a.io.^
B, Eo.aoHHJe rp^Kp, KOJe cy ce Henpecxano naiuxn^ie, ^a y
CBOJHM pyKaMa sa^paie Biia^y, Kojy cy PHM^Zbann na^ obhm Kpaje-
BHMa ocHOBa.iH. BnsaHXBJcKo H.1B HCxoiHO-pHMCKO itapcxBO npey-
* SnaMefuiTo je rope DOMeayTo
aqao yieuora ByrapHaa M. C. ^piiiiOBa h
JapeuKa, KOJe je ynpaso noc.ieAH>a pei y TOJie nHxaay.
2 KaA cy Vmijh&^\i ^aKHJy (npe/i,eo ue^y ^ynaBOM, Thcom h ^aecrpoM) Kojy
je Tpajan c Be.iiiKOM jiyitoM ocnoJHo, oko nojoBHHe TpeLer Besa eanycTH;iH, npe-
Beo je Aype.injan ue.io xaMoinae puMCKO nacevtene y Meaajy, t. j. ceBepo-iic-
ToqRH Kpaj ca/iaiflfter 6a.?iK. nruyocxpiia. KacHHJe cy PyiiyHH nanoBO iiace^HJH
ce Ha caAi ceAHmia. MnK/iomuh n Pecaep y rope HaBeAeHHM A^-iH^ia-
' /l,pHHOB, rope HaBCAeHo A^m 14v>. H AcnapyxoBH Byrapii, kojh cy, npoea-

.iHBinH 679, caoBencKa luesieHa na HcioKy 6a;iKaHCKora no^yocTpBa

y jeAtiyAp-
ffiaBy noA cbojiim hmchom CToniuH, na ce nocje 11 caiiM nociOBeHHM, jecy jCAaH
OA TEX ocTaxaKa.
 ByrAPii II H.IIXOBA KanatEBHOCT 399

3e.io je OHy po^iy, Kojy je he ce yseo Pbm join npe ceo6e na-
po^a, join npn ocBOJeay TpaMKO-n./iHpcKnx sesia^a.
y TOMe je eTHorpa<i)CKa h nOviHXHHKa cniyaunja, y Bpeiae npe
Hero niTO cy ce noHe^e odpasoBaxn ^patane 6yrapcKa n cpncKa.
Ca o6pa30BaifceM 6yrapcKe h cpncKe ^pyKase cj.OBeHCKa n^e-
Mena, Koja cy nace^n^a 6a^KaHCK0 nojiyocipBO, ycpeAcpe^Hj.a cy
ce OKO Te ^Be u,e.iHHe. Kao mxo
o6HqHO npn cpo^nnM h TaKo
je
Ma^o ^pii3Aa^EEM cTHorpao'CKHM CTHXHJaMa^ Kao mxo cy cpncKa a
6yrapcKa njeiiena, yn^ne, Mob h^h pamnpenocx je^ne h^h APyre
n,eyiHHe nnje Mor.ia ocxaxn 6e'S yn/inBa na exHorpa<i>CKy cnxyai^HJy
4pyre. Ocxanun cxapora exHorpa<i>cKor cxafta n npnodnxne noAC^e
c^OBencKHx nacctennx y obhm KpajenuMa, HmHe3aBa./iH
ndesjena,
cy BetiMa n BeiiJia no^ CBe ja^HM yn.innoM ApataEne cnare h xpn-
nitaHCKO-KftnateBHe Ky.ixype najnpe 6yrapcKO-c.ioBeHCKe a no xom
cpncKO-cioneHCKe, npnBHJajyiin ce je^HOJ n.in APyroj ne^mnn. Tora
pa^n HOBnx ce^aM BCKOBa c^OBencKe 6op6e oko ycBajaaa xaAamffie
jeBponcKe Ky,/ixype n oko CBora ApjKaBHor oprannsoBaiba nacnpaM
BeHHo cynpoxHHx xeaiaa BnsanTHJCKHx nnje Moriio npotn 6es HKa-
KBa yn^nBa na exHorpa<i>CKo cxaae, Koje je Mor^o B^a^axn y noiexKy
XY BCKa. Bn.io 6n o^ npene^BKor nnxepeca casnaxn exHorpa<i>cEO
o6.iHi]je xora Bpejiena, a^n 3a xo HeuaMO na pyitn ifnKaKBHX y^ec-

HHx n3Bopa.- Met/v tiim naBa^a xypcKa Ao^asn, ^a k xa/i,aniH.nM

exHorpa^cKiiM cxnxnjajia AO^a joni je^an nocne cxpan, h cbo- fl,a.

joji xytjnncKOM B.iaAOM n ocBojeaeM na hobo ycKOMema cxnxnje,

Koje cy ce je^Ba no^e.ie xaAoacnxn. Ha no^yocxpBy 3aB^ai)yje Hosa
6op6a ca saBOJeBa^ieM —
na ciipx n jkhbox. CBaKOMC je nosnaxo,
KaKo je nocTicAaK xaKO ^yroxpajne 6op6e. ochm npn^o^acKa cxpane
exHorpa$CKe cxnxpje —
hobo Myx^aae, ce^aae, npona^aifce, MeH>aH>e
Mecxa, npoMena hjh ynpaBO nponacx n Ha3aAaK je^an nyx cxenene
Ky.axype. A CBe xo n y ^a^eKO Maaoj pasaiepn noKasyje 3HaxaH
ynj.HB na exHorpascKe o/i,Houiaje K0^e6ajyhH nx n HaroneiiH nx,
Aa HOBe Mel)yco6He no^o^aje 3ay3nMyi.y.
ripcMa OBOJ Hcxopn^iKoj nepcncKXHBH npncxynnbeMO nperie-
Aaay OHora mxo roBope KftHJEennnun o 6pojy n o ceAnnixHMa By-
rapa y Aanamite Bpejie. Ys ncxopn^KC OAHoniaje xo.inKO Myhene
H noKo^e6aHe, Kao mxo Bn/i,ecMO, B^a^a y cyBpeiiennM o/i,roBopHMa
Ha ropaa nnxaaa Hajneta pasnor^acHocx. y3poK je xoMe, Kao mxo

' HoTRp^a OBHX peqH moLh te ce iiatn y xpeteji q^ianKj, Kojii he ronopiiTH
HapOAHHM yJIOTBOpiIHaMa.
"^
MjaA" McnHTHBaT jyroc^ioBeHCEiix cxapuaa K. J. JnpeieK y CBOJie AeAj
Djejiny naroda bulharskeho oueLaBa „napoAoiiflCHa nperiieA no^yocrpBa y cpeA-
BCM BeKy/' HO TO jom Hiije nygjnKOBaHO,
400 BJTAPn II BUXOBA EH>IiavEBHOCT

heaio iia Kpajy BH/i,eTH, Kpajitn He^ocTaTaK CHcxeMainHHO npn6n-

paHe rpa^e.
TaKO ^aHac, no HaJHouHJHM nHcu,HMa nosHaxa craTiicTHKa
Byrapa h3hoch 6pojeBe o^ 2 ^o npeKO G MH.inoHa. lIpBH 04 tax
6pojeBa npniia^a cpncKOM cxaTHCTHHapy B. JaKiuHhy/ Apyrn ^lein-
KOM nncuy ^Hay^iiiora c.iOBHHKt.."^ HeKa^a ce laKO Mayio 3Ha.,io
6pojy itnxoBOM. ^a je llla^apHK y CBOJoj Gescliichte tier slav. Li-
teratur 182G hohho hx caMO na 600.000. /l,ouHHJe y CBOiie j[eAy
Slovansky iiiirodopis, Prag 1842, oh hx Bch pa^yna Ha 3,500.000,
yjiepaBajytiH A. Bye, kojh je, nvTOBaBUiH 1836-38 no TypcKOJ,
oceiiao 6poj Byrapa Ha 4,500.000. HeKaKBO ciY3K6eHO lypcKO 5po-
jaH>e 04 1844 roA- Ham.10 je Byrapa y TypcKoj 4 MH.inona. Je^an
HHcaii, y Wanderer-y oa 1864 6p. 63 Ha.da3H0 je ^a Byrapa y Typ-
c'Koj HJia 6,030.000 a CBera c OHUMa BSBan TypcKe 6,620.000. APY^h

oneT Ma.io nosHnjn y Aucry Politik (1865 6p. 155) cnoMHae, ^a

,,no HaJHOBHJHM CTaTHCTfliiKEM HSBenixaJDMa atHBH y caMOJ Byrap-

CKoj, TpaKHJH H MaKe^OHHJH 5,875.000 Byrapa."^

y
Mittlieihiugeu der kais. und kon. geographisclieu Gesell-
scliaft in Wien, 1874. XVII cxp 287 cxojn, 71a Byrapa y ^ynaBCKOM
BHjiajexy h nsBan aera BJia 3'/2 wM.anoHa no 6pojeBnMa ca/i,- Mnxpo-
uo.iHxa PymqviKor. y6nynHn n ./leiKaH ocei];ajy 6poj h.hxob na
3 MMAHOHa, a <i>paHi;. nncau, Dumont Ha 4 Mn.inoHa.
Byrapn oShmho npncxajy ys 6poj .,HayMHora c.iOBHnKa"^ Ka-
HHu;. Kojn je HaKOH ^yrnx cxy^EJa npe HeKOiiHKO Mecei],a n3;i,ao
npBii 460 CBora onmnpnora ^e-ia Byrapnivia, ocei];a ii,n<i>py By-
rapa Ha 6Au3y ucT MUJtuona '"
C obhm bejio ynopeAnxn uixo 6d
nsaiuyio npesia HaJHOBnjoj CBexcKoj cxaxncxnun Bpeiia n Barnepa
die Pevulkerung der Erde, 31. *"
Ho xoiie /lejiy o6./iacx Je,4peHCKa
6pojn 2,471,906 cxanoB., o6.iacx ^ynaBCKa 1.617,418, o6.aacx Co-
^YHCKa Ako
1,237.338. /^a ysjieMO, y o6iiacxn /^yHUBCKOJ ^hbh xpn
qexBpxnne Byrapa (c o63npoM na Ao6py'iy), y oS^acxn Je^pPHCKOj

* y n,eroBOM cimcy »0 lUPMeHiiOMi cociaBi iiace^eHia hi, KH^HteBCTBi cpp6-

CKOM'f,. Cin6pii> 187.3," CTp. 4 no tom no uenocpcAHOM caonuiTeiiy y Ae.iy E. Brehm
und H. Wagner Die Bevolkerung der Erde, 1874 cip. 31.
* Sluvane lOb. VIII Prag 1870. Oa TOia -uaHKa Hsauiao je iicie roAHHO xp-
BarcKH iipeBOA y 3arpe6y. Flpe Toia y i.?iauKy Bulliari, kh.. I. Prag 1880.
* H^anaK BpaAauiKHH y Knjizevniku II. 180.5, 231 crp.

M. C. 4p""obl, IIoijeAi. Bpz-xi, npoiicxosKAaiite-ro iia o-iirapcKiii HapoAii.

'

186'> CTp. 88 y3HMa 6 MH^iiOHa.

* Donau-Bulgarien und der Balkan. Leipzig 1875,88.

" BpojciiH cy ygexH m CAyiKCeue KOMynHKauiije, uojy je aycrpHJCKOH mii-
iiiicTapcTiiy cuojh. iiocjioBa noc^ao iiajop Xe^e, iipiiAOAanu aycxpiijcKOM iiocaaii-
CTBy y UnpiirpaAy.
 ByrAPn n h>uxoba Kftua^EBHOCi 401

;^aHx je ^Be TpetHHe h y o6.iacTH coavhckoj toahko hcto, OH^a

Ao6njaMO ii,n3>py, Koja npe.iasn 3 h no MH.aHOHa.
Bulletin de la Societe de geographie de Paris 6. serie, T. Ill
1872 AOHeo Kao communication du rainistere des affaires etran-
je
geres, direction des consulats et affaires commerciales i;H<^py Eh-
re.ixapa, kojh je He^asHO 6ho <j)panitycKH KOHcy^ y Beorpa^y. Ho
aeroBOM 6pojaH.y 6a ao 6h Byrapa 4^2 MH.iH0Ha. C thm ce 6pojeM
c.iaJKe A. Synvet, charge du cours de Geografliie an Lycee Impe-
rial du Galata-Serai kojh 6poj Byrapa ocena na 4,300.000.'
ce H3Me^ ce6e cnope^e HSBopn, kojh 6h no CBeaiy ipe-
Ka;i,

6a.io ^a cy iiajnoys/iaHHJH, jep npeMa anMa, KaKBH cy laKBH cy,

CBH iiyTHHHKH HCKasH Baw?ba 4a ocTany Kao ro^e .ihhhc HJinpecHJe,
bh;i,h ce, KaKBa saSyna B^a^a y OBOJ CTBapn, h KaKO ce 3a Hay«iHO

noysAano MHUivLeite ne Moace HHr^e Haciona natiH. TaKO na npn-

.iHKy c.iyat6eHH nsBopn 04 1871, caonniTenH Majopy Xejie, H3Hoce
sa ByrapcEy (^yHaBCKH BH.aajeT) 6poj 04 1.617.418. A Synvet y
CBOJie Traite, kojh y npe^roBopy Kaate, 4a je ^ao npsencTBO cayat-
SeHHM nsBopHMa, r^e ce ro/i iiorao ftHsia nocAyaiHTH, u,eHH CTa-
HOBHHUiTBo HCTora BH.aajeTa na 3,000.000. Met>y thm npouiiie ro-
^nne ^patan je y ByrapcKoj nonnc 20 Cenx. 1874, no kom je n3ani.ao
1,141,051 MyiHEHx CTaHOBHHKa, iHTO 6h CBera 2,282.102 /i,yme h3ho-
CH.ao. SajcApencKH BH.iajeT Majop Xe.ie Mete 6poj 2,471.906, a Syn-

vet Hemxo ja^ie 04 1 MH.inona. Hace.zbeHOCT no Mn.?BaMa y un-

4>paMa Majopa Xe.ie h3hoch na KBa^paxny mejey sa Je^peHCKH BH.aajeT
2169. 3a JaH-HHCKH 2151, 3a CKa/i,apcKu 1013, a 3a /l,yHaECKH 960,
niTO xeoiKo 4a te o^roBapaxn cxaay cxsapn. II3 xhx y3poKa nete
ce HHKa^ MotH TaHHO pa3MpcHTn nHTaae 6pojy Byrapa, CBe
/T,OK.ie npaBH.iHO cxaxncxH^KO 6pojaH>e ne pasarna ca/i,amH.y ne-
jacHocT. Ho npeMa CBCMy rope noKasanoM ApatHMO, 4a he nsaiiH
Kao HcxHHHTO OHO y ^CMy ce HaJBHHie pasiiHiHTHx nHcan,a c.iaate,
a TO 6h 6ho 6poj oko 4% MH.iHona.
Ma.ao je Maaa pa3HorjiacHOCT y ^.pyroMe nHTaay, Koje je c
OBDM npBHM y cBe3H, a TO cy eTBorpa4>CKe rpannne 6yrapcKe. M
OB^e teMO npeiiH CBa r.iaBHa MHni.i.eH)a. TaKO Bj'k Ct. Kapai^nL
y ^KoBHe^Hty" (1849) rpannqeliH Cp6e ne roBopn iiHinxa 3a hctoh-
ne rpaHHn,e nocje TnMOKa, ochm mio Kaace na hctom MecTy, 4a
ce ,ynpaBO jom ne 3Ha ^OK.ie Cp6a HMa y ApnayxcKOJ h y Mate-
AOHHJH." /\3iJbe upH^a, paKo ce na I],eTHH>y pasroBapao c 4B0JHn,OM

^ y cBOMe Aejy Traite de geographie generale de Fempire ottoman. Con-

stantinople 1872, cTp. 61. /i,eAO je to iiocBeteHO cyAiaHCKOM npaauy Jycy*-Il-

seauuy.
Otajjbhua III. 26
402 ByrAPH n ILIIXOBA KH>IIiKEBHOCT

JbjA^ H3 /I,H6pe. KOJH cy My KasHBa^H ,Aa onaMO HMa MHoro cpn-

CKHJex ce.ia, no KOJHMa ce roBopn cpncKH onaKo itao h ohh hito
cy roBopn.iD, t. j. H3Met>y cpncKora h 6yrapcKora, a^H oneT 6.'iH^e
K cpncKOJie Hero k 6yrapcK0Me.'^ XH^<sep/i,HHr y cBOMe nyTOBaay
(BocHm etc, Yll.) nocTaB.ta jyJKHy rpaHHii,y Cp6DMa nacnpaM By-
rapa BeHi],eM niap-n./iaHBHe, kojh mhhh pa3Boi)e Meijy MopaBOM h
BapAapoM. 40 hctohhc rpaHHU,e ne 7i,onHpe aeroBO nyroBaae. Ho
B OH Ma^io Aa^e ate^H, ^a 6h ce HC'UHTa.ae jyiKHe AO.iHHe Illapa
^pa^H cpncKBx Haceii6HHa.''- $p. BpaAaiiiKa, kojh je y „Knjizev-
nikir- ]1. 321—348 na3K.i,HB0 npeiue^ao ao Ta^a nosHaTy ctho-
rpa«6CK0-CTaTHCTBHKy ^iHTepaTypy no^yocTpsa, OBaKo 6eAeaiH rpa-
HHH,y Mej^yByrapHMa h Cp6HMa: „3anaAHa rpanHi^a 6yrapcKora
Hapo^a MO/Ke ce no npB^Hi;H osHa^HTH Thmokom pajeKOM h Met>0M
cpncKe KHBrKeBBHe, OH^a 6yr. MopaBOM, HlapoM H^aRHHOM, rop-
aHM Bap^apoM H oxpH7i,cKflM jesepoM." C thm ce daate y r.iaBHOMe
H yle^KaH, caMO hito y aera Byrapn npcKO thx -m&ha nemTO cese-
po-aana^iiBJe n^y y r^aBHOMe ./ihhhjom na Thmok, Hhui, HpHspeH,
OxpHA (Ethuograpliie de la Tiirquie d' Europe, 29). KaHHU, jom
HHje Ho^ao 6e^ieinKe cbojhm eTHorpa«j>cKHM nocMaipaaHMa. Ho
OH y yBOAy CBora rope noMHBaTor 4e./ia HaBO^H, KaKO y npocTopy
c ^ecHe CTpane HnmaBe n TnMOKa HMajy caaio ueTupu mhcto cpncKa

MecTa Met^y 6yrapcKHM Haceji.eH.eM. fteroBa 6yrapcKa Mapuipyxa HMa

y ocTayiOM Kao aana^Hy rpanni^y npe^eo Mei^y HnmaBOM h Mopa-
BOM. Ty wiHHBJy, y r.iaBHOMe ynpaBO B. MopaBOM, h IIIa<i>apHK 1842
y CBOMe Narodopisu y3HMa Kao 3anaAHy rpaHHU,y ByrapHMa na ,

1 ylemaH na CBojoj eiHorpa-tCKOj Kapxii 6e.ieain cpncRa ocxpBa y ropitoj

^Hopii aO OxpnACKor jesepa, no tom hctomiio oko lIpecnancKor jesepa, 11 aia.io
OKO BiiTo./ba. y ocTa.<ioM Toae uiiiuTa He ciioMHity hh BepKOBnh^ (Onaca-
Hie oHxa Bo^rapi, naceviflioiu,nxx MaKeAoniio. MocKBa 18G8) en A. Dozon Rap-
ports sur une mission litteraire en Macedoine, Paris 1874, hh JnpeqeK (Djejiny.)
CaMH 6yrapcKn uhchh roRopehti MaiceAoiicKoii A"ja.ieKTy Hcnny neiie oco-
6HHe, Koje cy cpSKSJin. TaKO K. A. II. IIIanKapeB (iHTa^auuiTe II. 7. 315—820)
noiniH>e, Aa y oxpH^CKOM peiK cyA h cyAuja caMo raKO i-iace na cynpox Apy-
nm peuHMa xe Bpcxe Aa.ie Aa no MaKeAonnJH y part, praes. act. mccxo mr
;

A0.!ia3H rjac Kao n, Aa Mecio .^wc^Aoiaan nao ^. To oHBan y ;ipyriiM peiHMa (Bern,
fueKH, CBtKH, xyrt, xyrmia, poreii-b). Mecxo BiArapKH roBopii ce no Mnoriiii
MecxHMa MaKeAOHBJe —
ByrapHH, KOJe je xaKol^e cpuiisaH. CuopaAHHHHx obe-
KHx npawepa HMa npHAH>iuo h y necMajia 6yrapcKHM Kyn.4>euHM no MaKeAOHHJH.
2 Obhm Hace.i6HHaMa Hiia w ucxopajcKe noxBpAe. Uphahkom KaA je ^ymaH
no upBOM paxy c TpunMa yaeo OA h>hx rpuA Hpii-iiin, Aao je oh upiiBH xpecKa-
Ba'iffio Miiora ceAa, Mel)y itoJHMa je Ki\hvii!€, ^a KOJe ce iispeKoia y aeroBHM xpu-
coByjiaMa roBopn, Aa la je Hace.iHo cecTu Kpajb. r.ieAaj y ^aiiH^uha Pje^HHKy
noA ropftOM pe^u. Il^pKBa TpecKasa^Ka h MHora oa thx ce.ia Mory ce natiH h
caA Ha KanepxcBoj Kapxu y ropaMa BHrae HpHAana.
 ByrAPH II BIIXOBA KBU/KEBHOCT 403

upe^aseLn ropaeM Bap^apy noB^a^m je ^a^e na sana^ AO Oxpn^a

H HeKor ;i,eAa ^H6pe, caBDJajytn je na KocTyp, na KaTpanniiy n
Bap^ap-JeHHije uyx Co.iyHa. Ha obomc Kpajy MomeMO ce nociy-
jKHTn rpann^iefteM BepKOBHta,' Kojn 04 Kociypa npexeHHO cao-
BeHCKO Hace^teiBe Mete has peKy BncxpHiny na CatncTy n KoKane
CBB AO y 3a.inB coAyHCKH. O4 Co^yna n^e Ta iiHHHJa ceBepno na
KyKVffl, o^aK^e ce y r^aBHOMe noB-iann hcto^ho na Cepes. O4 Ce-
pesa H^e Aa^i>e hcto^ho ApJ^etin ce n./iaHHHa, a ocTaB^ajytiH npn-
Mopje, roTOBO npasoM .iuhdjom na $epH (Bypy). O^axjie n^e n^a-
HHHCKDM BeHii,eM Ha ceBepoHCTOK na hb3 peKy Ap/i,y y oko.ihhc
/I,peHono.i>a, oa Kojera Maca 6yrapcKora Hacewi)eH>a npaBH.aHO Apatn
orpaHKe Ba^iKaHa 40 caunx o6a^ia Mapnnie, Bo^eiin xy iHHHJy CKopo
ca CBHM ncxoHHO, c Ma^HM cKpexaiteM na cesep, na BacH^HKO na
Il,pHOM Mopy. Ha HcxoKy Byrape oiiex OABajajy 04 Jiopa Hace.i6HHe
mxo rpiKe mxo xypcKe, Kojnx y noAyHaB.iy y ^o6pyMH y BeoMa
SHaxHOM 6pojy HMa.
To cy y KpynHHM ^HEHJasia rpaHHi],e 6yrapcKe, o^MepeHe npe-
Ma ciaay caAamae exHorpa^CKe .inxepaxype ByrapHMa, ko^hko
je Hasia npncxyiiHa 6n.ia. He B^e y sa^axaK OBora nauier noc^a
o63npaxH ce na noje.iHHe rpyne BeoMa c APyrnM Hapo/i,HMa noMe-
mane H.aH nso^oBaae. ^ II,e.aoKynHa ^aK^e naca 6yrapcKora napoAa
AP'/KH ce Ba.iKana n aeroEHx jyaiHHX h ceBepHHx orpanaKa, cn^a-
setn BeHi],eM Ph.ickhx n PoAoncKHx n.iaHHHa y MaKeAonnjy n npn-
MH^iytiH ce caMOMe iipnjiopjy ErejcKora Mopa. OKpaJD,H xe iiace
My^HOBaxo cy HSMemaHH c TypitOMa, FpiiaMa, I],0Hi],apHMa, Apua-
HacHMa, a Ha ncxoKy ca Cp6HMa, mxo hhhh Kpajay sa^yny y ex-
Horpa<i>CKHM nsBemxaJHMa, napo^inxo, Ka/i, ce nsMet/ ce6e ynope^e.
Oey nesroAy join Betaia h xoxHMHn,e yMHoatasajy Typi],H nace^ta-
BaaeM Taxapa n ^epsesa oko rpaHni],a Cp^nje d no ByrapcKOJ,
cb6 y HHxepecy CBOJe yraexa^Ke hoahxhrb, Koja Kao Mopa y CBaKOM
norAe^y npnxncKyje napoAHOcx Kpacnnx 6a^iKaHCKHx npcAcia.
Ha noc.iexKy atao naai je pacxaxn ce c npe^MCxoM OBOra
• Hap. necMe MaK. Byrapa. Beorpa/i, 1860,111.
- TaKO Kx Hjia re.(iHKH 6poj, oko 70,000, okojo Bo-irpa^a h Karyja y Mo.i-
AaBHJii BecapaoiJJH y macH, ochm oito hx pacejaniix inia na cBe cipane no
II

B-ianiKoj. To cy uace.ieaa roBnjera Aooa, ciHima ceo6n Cp(5a y AycrpHJy.

Ona cy noHe^a nccae 1750 h ipajajia cy ao uamera BpeMeaa. IIoTiiyuy novKy
o OBiiM naccjieaHMa Moate paaoTHaAii qHTa^iaii nahii y „cTaTncTnqecKOM ciepKy"
A. CiiaAKOBCKora „JSoyirapcKifl KO.ioniii bi BeccapaSia h HOBopocciflcKOJii Kpai.
OAecca 1848.* IIIto ce rnie ii30.aoBaHHx Ko^ioanja anTepecrio je, raio ce ^iiiTa y
rope HaneAenoj KitHsn Bpesia h Baniepa (cxp. 32) no ciyacSenoM iisBeiniajy
npycKor Koncy^ia oa 6 Cenx. 1870, ,T.a y canijaKy raviiinoACKOM Mei/y 155.000
CTaHOBHiiKa ujia 20.000 Byrapa.
26*
404 ByrAPH ii buxoba kh>i[jkebuoct

^i^aHKa, He oSaspeBUin ce join je^an nyi na Tero6e n neAociaTKe,

KOJH iiETaBe eTflorpa«i>nJH 6ayiKaHCKora noAyocipoBa ocTaBytajy
1 OTOBO 6e3 AHTepaiype. Ta'iHHx n cncTeMaxniHHx onmnpHHx ncnn-
THBafta Heaia HHKaKO ;npocrpaHBx Kapaia Hena y to./1hkoj iiepn,
^a cy y noc.ae/i,H)e Bpejie ace./ie3HnHKHM cry^HJaMa OTKpnBaHe Kap-
Torpa<i>CKe hobocth y HaJKpynHDJHM CTBapHJia, Kao niTO cy npaBii.n
n.iaHHHCKHx iiaHai;a n H^Bopn peKa. IUto je sa eTHorpa<i>njy jom
Hajrope, cbb sHaHaJHEJn ^no/],aii,n ^o^ase Haii o^ CTpaHaiJ,a. Met^y
THM npn HHCKOM CTasby' AOMate Hayyne .inTepaType n npn pacna-
^eHHM paypHM napTajcKHM CTpacTHMa iia ^OMatHM ce iio/i,aTi;nMa
ocekajy HeKH n HeKH He/i,ocTaTi],H jane Hero nr^e. Pctkh cy, kojh
HHcy npose^HTH sa je/i,Hy h.ih ;i,p.yry cipany. A sa npoae^HTHsaM
He Mory petn koadko ro/i,n no^uxnuH, aiin Mory noTBp/i,nTH, je ji,a,

Beojia niTexaH nayu^H. /],OBOJbHO, 4a npose^iHTHaaM hsbo^h Ha cpe^y,

riLe^HuiTa KOJHMa ce nnxaaa Betaia 6pKajy Hero mio ce Mory
,

paCBeT.lHTH.
Je^HO TaKBO r^e^nniTe jecie HCTopnqKO, koj'hm ce h cpncKH
n 6yrapcKH, a ko^hko ^lyjeM n rpMKH hhcuh pa/1,0 c^yate. ^laK
n r/i,eKOJn pyMyncKn nHcu,n npeyBe.iHMaBajy 6poj cynapo^HMx hm
I],HHU,apa npeKO CBaKe Mepe. ^paceLfl ce Tora r^e^nuiTa h npena
Keiiy CTaaa o6h^iho sa Hapo/],HH npose^ninsaM HajnoBo.^nnjer ocbo-
jeaa (rp^iKora, 6yrapcKor hjh cpncKor) o/ipet^yjy ce rpaHni],e na-
poAHOCTH c HaTesaaeM npasHx Ae'i>HHHTHBHiix Ha'^e^a n^in HacynpOT
BHMa. Metjy tdm ue Tpe6a CMeiaTH c yMa, ^a je ocBojeaHMa BpeMC
npomio, H ^a ^aHauiBy no^HTHKy Mory KopncHO ynpaBHiH caMO
pea^HH cyBpeMeHH eTHorpa<i.cKH o/i,Homajn. II exHorpa^CKO onpe-
AC.(bHBdBe Aanamae MOJKe 6hth Tauno caMO aKO ce hhhh 6e3 DKa-
KBa o63Hpa Ha npom^ocx, c rpaMaTHKOM n AHJa.ieKTO.aorHJOM y pyuH.
Ho 6am 3a xaKae nocao Kao /i,a niia Hajaiaae Kao mxo xpe6a CKy-
n^eHBx no^axaKa a uo CBOJoj ^e^HsaxHOJ npnpo^H HMa n oh cbo-
jex xero6a, Koje Kao ^a cy HapoiHxc cJ-Obchckom seM^tnuixy npa-
^eiLeHe.
O/iHomaJH reorpaacKor cyce,4cxBa Mel/y c^obchckhm je3Hi],BMa
Hiiajy Heinxo mxo y omb na^a. IIoKpaj xora, mxo cBaKH CAOBeHCKn
je3HK HMa nyHo chxhhx 4nja.aeKXBHKHx oco6HHa, aaia iie^y anjua
HCKa nocxynnocx cpo^Hocxa h y/i,a^eHocxH, n qyAHOBaxo ce je^an
y Apyrn npe.iHBajy 6e3 jacHO upeceyenHx rpaHBi^a. TaKO "xpBaxcKH
sana^HB ^aja^ieKxn (naKaBCKH n KaJKaBCKH) 6^HJKe cy ciOBencKOMe
Hero cpucKH, a o^iHiKe cpncKO-xpBaxcKOiie nero c^obchckh 6yrap- ;

CKH 3anaAH0-jy3KHH ^BJayieKXH 6^HiKe cy cpncKOMe Hero acxoyuH

a S^BJKe flCToiHBMa 6yrapcKHM nero cpncKH; c.iOBa^iKH je 6^iH}Ke

jyroc.ioBeHCKHM H pycKHM ^HJa^ieKXHMa Hero ^lemKH, a 6jiH3Ke 'lem-

 bVpAPII II H.IIXQBA KBIIJKEBHOCT 405

KOMe Hero obh Ma.iopycKH je 6.iua:e no^cKOJie Hero pycKH, a 6.in-

;

;Ke pycKOM nero no.iCKH. Trkhm je KapHKaiia Besan iie^y co6om

ciOBeHCKH CBeT, a OTV/i, HHJe Hy/1,0 hito PLeroea HAeMena T0.inK0 ,

CHope Mei>y co6om o rpaHnu,aMa cbojhm, kslji, ce join ceTHMO ji,a ,

n^eMeHCKa n nH,7i,HiJ0Aya.iHa oco6eHOCT HHr/i,e HHJe o6/i,apeHa To.in-

KOM 'reaiffiOM sa CBojc OApiKafte ko.ihko y CioBena.
Cp6H n Byrapn, ochm ihto hx Beaie tbcho HanHonayiHo cpo4-
CTBO , y3 to cy n je/i,He Bepe , n c Tora je y eTHorpa«i>njn cpncKoj
B 6yrapcKoj HaJAe.inKaTHnje nnxaae o Hcxo^mnM cpncKHM n aana^-
HHM 6yrapcKHM rpaHHU,aMa. KaKO cy 4o6po SHaHe pas^inKe Met/y
o6a jesHKa, hh OBy CTP.ap nnaK ne 6h 6h./10 xeniKO pacnpaBHTH, Ka^ 6n
6n.io ^OBOJBHO npHKynibeHHx ooAaTaKa sa xa^mo onpe^ejbnBaae.
Th 6h no4au,n 6n.in Hapo^ne yMoxBopnne, h to napo^nxo njjosa
}buxcea\ n sa^a.io 6h, ah cy 3a6p./ie/KeHe 04 ypol^eHHKa ca cxeno-
rpa«i>CKOM n yje/^Ho c <i)H.io.iomKOMTa^HomKy. A^h tb rpai^e n.in
HeMa, n.iH —h ko^hko je —
ocKy^Ha je, neTaina n nenoys-
nna
;i,aHa. Ca r.iaBHDM 36opHQi^iMa 6yrapcKHx Hapo^Hnx necana nncy

HH ca^amitn 6yrapcKQ KH>njKeBHni],H saAOBO.'bHn, a HeAOCxaxKe «i>hao-

AoniKe xpaHCKpHiTu;nje mh teMO nmaxH npn^HKy ^a he APyroM
Mecxy noKa/KeMO. Onj^e xofceaio y CBesn c nnxaaHMa, KoJHMa je
pen, 7i,a HanoMeneMO je;i,aH 04 Haj6o^HX 36opHHKa, ""lo^aKOBa Bi.!-
rapcKBifi Hapo^aeHt c6opHnKT.. I. Bo.irpaAt 1872, Kojn je exHorpa<i>H-
ju H ,T,nja.ieKxo.iornjn 6yrapcKoj y^HHUo 3HaxHy yc^yry, inxo je
necMB nopet)ao no npe^e^inMa, H3 kojhx cy. Ho c ko.ihko je KpH-
xHKe H xaj cKyD.i,a'i paAHO, bh,i,h ce h3 OBOra. Ha CTp. 343 na-
fflxaMnao je no^ xpn Hynepe (94, 95, 96) mecx ca cbhm cpncKHX,
Ma.iK0 Ha 6yrapcKH saneceHux necaMa, cxpnaBUiH nofl, 6poj 94
Kao je^Hy necMy rpu, a no^ 6p. 95 ^ee. Mh tcMO ysexH oa CBaKe
no 4Be xpn BpcTe Kano je y ntza HCKa 6n ce Morao cbrk caM ,

CO6OM VBepHXH HCXMHHXOCXH HaniHx pe^iH

TaKO no^ 6p. 94 nnme najnpe:
PasBiiBafi ce pyato no rpaAnne
A sejieHHH oafipaK^ y ii.iaHiiHe
4a caKynuM^ HauMyiaAii BofiHiiKa 11 t. a-

H xo je je^Ha y Hac CBaKOMe nosnaxa necMa, sa thm no/i, ecthm

^pojeM 4o.ia3H Kao HacTasaK ropae necMe
CaiiT. cc 3a lOsa no /i,yHaBy bosh ^,

CaMt ce bosh, cajii> ce Bory mo;ih:

1 OcouiiHe uyrapcKC y MHoroJie jaie ncKa-^y y nposii nero y necMaJia, Koje

cy caiyBEJie jesHK Biime Menian ca ciapHJuji oSAiminia h y toaiiko d^naa Haraesi.
^ To je-. CaM ce Josa no ^yuapy Eosa.
406 ByrAPii ii h>iixoba KibnatEBHOCT

^au My EooKc ioMii coKo.ioBe

/l,a OT^i'feTiiM'b iy Beora-rpaAa,
Aa OT.'i'bTnMt iy cpbScKe iopAit^ n t. a,.

II o^Max 3a THM cBe Kao je^Ha necMa

le^ieMi. aic^a KocoBCKa AtBofiKa,
le'ieMT) ace.iaieiMOMt roBopn.aa
il Te ;Ke;ia a a le iie "b-ia,

BeKt le 'tAII BClI CBaTOBCKII KOHfl.

ITo^i, 6p. 95 ^o^asH obo :

IJ^bpHa ropo nyiia cii th .laAa,

Cbpii,e Moe loiit't) noBiinie c% aAa;
ilAli ilAyeMT), HUKOMX He Ka3yi€MT.,
Hiijiajn. MafiKy, Aa w ce iio3Ka.''iiiM'i. ii t. a-

a 3a THM
/],a 3Ha 3opa mo i€ MiuyBanbe,
He 6hi 3opa 3a hokb ocBanyBa
/1,0K^ ce Apara ct AparoMf. hb Ha/itofiii, ii t. a-
IIoA 6p. 96 A0-ifi3H
'
IIJ,o ce cia y iipu sope
TaMO Ao^e y rope?
/T,aA' i€ cA\Hii,e, AaAL le Mtceut
j\dt,A' cy cafine A3B'b3Aiii],e ?
Hut' i€ c;RHi],e, hut' i€ iitceii't,
HiiT cy cafme A;^Bii3Ani],c,

, BeKt cy OHV 6b.in ABopii

'"

AasiiAOBe y ropn.
*^ II TO je CBe lUTO nna y 0/i,ceKy ,Oti HnincKO~TO OKpyatie" \

Hs TO HeKo^HKo BpcTa BHAH ce u TpaHCKpnnnHJa n jesHK n CBe-

KOiiHKa ypeAHHKOBa Hena;KH>a h He^ociieAHOCT.
^OKAe je 6yrapcKa KanateBHOCT, h
TaKa rpai^a Kojy npyiKa
^OK^e n y cpncKoj HHUiTa 6o^e oa Mh.io-
KH>fl;KeBH0CTH HeivraMO
jeBnteBe pa^ae, o Kojoj cmo caMH Ha /i,pyroM MecTy (F^iacHHK 38.
329.) HMa^an npn.iHKy roBopHTH, ^OT^e keMO je^naKO npnna^aTB
Ha o6aBemTeae ocKy/i,HBM H3BemTajnMa CTpaHau,a, a naTHTH ce ca
CBOJBM He3ro/i,aMa y ohomg uito je nana caMHivra Haj6jiHaie. Jep
Moaie .in 6hth rope ocy^e 3a namy pa/i,H,y obc spcTe, nero ^a mh

0^ CTpaHai];a yHDMO OHO, ^leny, no Hajo^eBH^nnjoj npnpoAn CTBapn,

Tpe6a Mn anna yqHTe./i.H ^a Sy^eMO ?

Lt. fdOBAKOBM'B.

* LUro ce cuja y npoaopje.

* Obo Haje an uapoj,Ha ueio KftH^eBua necMa, Koja je ns ,,jinpe" yiiija y
HapoA.
 KAKbOIil MAIJ;E40H0BM1F\..
ripMHa naiuTpoBCKa m3 neiHajecTor BMJeKa

Ha cpeA npHMopja ontiHHe namxpoBCKe naia je^ea Ma.ia ^jKa,

nycTO jKAao, kojv ^y^H h ^an ^anamftH 30By Apo^HHJeM nnjecKOM.
To je seMaHOM 6HBa.io MJecTO r^je ce napoA Kyuno Ha 36op h na
OMVKe , Ka^ je Ta ontHHa C.10604HO h Heo;i,BHCHO ynpaB^a^ia
caMa C060M.
^eTHpn cy^e h ^iBanaecT B.iacxe.ia, ofl, cBaKor n.ieiieHa no
je^an ^lOBJeK. c.io6o,^ho h na nope^e H3a6paHH, cje/iH.iH 6h no^
je^HOM Mel)0M Bpx HHJecKa. a ocTa.iH ^ojiaiiHHn je^an ^0 Apyrora
no nnjecKy, n xy BHJeiia.iH n cyAH.in HaJBaiKHHJeMa nocAOBHMa. J%-
^an BJenixH nncapynli CBaKH 6h uyx sanncao y je^ny se^HKy kh.h?^'^
mxo je 36op 3aK.i.yHH0, n.ia cy^e ocyAH^e.
CsaKe ro^HHe BH^OBy^ne, y ny^nnn ^exa, ^npa.ia je CKyn-
nixHHa oxBopnxo cy^e HB^acxe.ay; npe^aBaiia hm saKOHHK, cxapo-
cxaBHEK, KBHry H cpedpHH ne^ax; a ohh 6h ce KJie^iH CKynmxHHH
Aa he HeyMHXHO cy^nin, a saKone h o;i,J^yKe 36opcKe Bpmnxn.
KaA Hx r.iaAHe ro;i,HHe 1423 nonexKOM xpaBsa npeMaMH n
npcBapn noMopcKH BOJeBO/i,a BejiSo 4a ce cbojcbo^ho Mexny no^
saKpn^e Kpa.iaxora .laBa CBexor MapKa, la hx xo6oaj Typgnn ne
onp;KH, yroBope nncMeno na Apo6flOMe nnjecKy, ^a te hm ce ocxa-
BHxn y CBOJ Diie.inHH CTapocxaBHHK, h 4a hm ce ne te ysHMax hh-
KaKaB nopes, hh ^anaK HOB^aHH hh kpbhh. He nnxaj Me KaKO je
Beneii^HJa CBojy pnjen o^psKa-ia, h KaKo je Ma^o no Ma^o KpH)H.ia n
cxpnr^a OBe yroBopene CAo6onixHHe; xo snam caM, h^h ce AaKO
4,ocjexHXH MO'/Keui. Kao MOMaK, xnxap a ^yKaB, Ka/i, ce o6^HJeKOAH
H oKojacH M^aAOJ h neBJemxoj n,ypH, osa ja/i,Ha nonycin Ma.io ^anac,
Ma.io cyxpa, ii,0K My po6hh>om nocxane, naK My Bet ne o^pnie nnnixa.
Je^an ^an npo.LexHH na r.iaBHoj CKynniTHHH, Kojy cy casBa^H
408 KAifconi maii;eaohobh'b

cyi^e H B^acTeAa na o6h^ihom MJecTy 04 npas^e^ ^a no^jciH npe-

cyiueHO iio^yjKe, ^ol^e na HCKvn y Aoi],HHJe n Kaftoui Maii,e/i,OHOBHti,
qoBJeK HHCKa cTpyKa, a^H khb h tenepan, ;i,a 6h ce na evae spTHO.
Ma^i nacy a ^e^eHKy Ha r^aBH, BHKne ,IIomo3 Bor 6paiio!":

Oh je cKopo noxoAno M^eTKe, 3a to ce cbe c ftHM noi],e^HBajy h

sarpyie ; a usifl. cje^e, noiHy ra cyi)e pacnHTflBaxH Miien;HMa h
riiacoBHMa uito je TaMO CKynno h aMO 7i,oHeo.
—
HnaM ;i,a npnqaM ^ocTa, aKo bh He 40ca;i,H c^ymaTH, peqe
Kaaoni. KaKO cxe ^ly^n, ja npeBesn SHMyc HeuiTO TproBHHe y M.ieTKe,
H HanyHH 6po^,, Kao oko, y^eM, bhhom, ^iojcm h ^lanpaaia. Ka^
Ao^eM TaMO, HaBa^e sa Mene jk6hph ^a Me r^o6e e ry^e. 0^, —
CBaKe CTO nepnepa ^a Aani Tpn^eceT CBCTOMy MapKy, pe^e riaBa
Ofl, at6Hpa, a je/i,aH uito neniTO naniKH naTyitame, AOAa^e — ^
nana cyBHinc nHte.
—
r^je Tpn^eceT Ha cto, aKO Bora Bjepyjem to je no^oBHHa !

Ka/i,npoecanHM MyKy, 4aHry6y h 6poAapHHy. Cbpth MapKO, xBa^a

My H c^asa, hhth je^e hh nnje, a ja caM ce npe,a,ao AJ^Al Aa My
T060/K He ^asaM HHuiTa, nero a^ My pyKy i],eAHBaM, a oh Me j\,a,

6paHH OA Typ^iBHa.
—
Je*THHo BancTHHy, pene 3k6hp, Ka^ HHJe AVJ^o uero a^
My pyKy .zby6Hin —
naK ce no^ie CMHJaTH h pyraTH. H TaKO mh
AaHaniae n,apHi],e netje^e, KaKO mh 6jeme i>aBO hohho CBHJecT, a^ ne
yMa^ie y A^op, xotax ra Ma^ieM npeABOJecTpyiHTH, naK My AJ^M
Moja MyKa na ^lacT aaeMy, CKOTy, nnlia sa AOBHJeKa. Te ja onaKO
noMaM^eH no rpaAy o6HJaj h spaTo^oMaaj aok mg Ao^pa cpeta
narna na jeAHora 7I,o6pohaHHHa. IIoBeAe mb a^ nnnieMO iKai6y y
jeAHora fee^aBDia, kojh mh yae AY^aT Aa nanHme na neAa^ apxHJe
Moje 66^6. —
CxaHH, peKOx, ne xHTaj, Aa th KasyjeM pa3.iore, a
oh mbhh onpxo : —
ja 3HaM 6o.zbe KaA cnaBaM nero th KaA ce pa3-
6yAHni. IlaK Me ne xte 'lyTH, ho saTBopn MaxoM spaTa. ^OBain ja
OHO 3^0 nncMO, Te Me noBCAy c H)Hm y jeAny BSAHKy Kyty, h peKV
Aa leKaM. ^enaj, ^CKaj, Tpn Ae^e^ia caTa, aok mh ce oa jaAa caBH
Tyra. Y hcko 3^0 Ao6a OTBope ce npaTa h Hcnane jeAan xpoMan
y se^enoj xa^HHH Kao ryniTepHu;a. Yae mh apTHJy h3 pyKe, cTaBH
Ha HOC Hao^ape, naK tck je npo^HTa, pene: to HHJecy namn uoc^h
nero xaJAe oa KyAa en Aoniao. —
BHKnyx: a mhjh cy sa pane
6ojivje, mTO Me MyiHTe? —
A oh ce ne OKpeny, nero onaKO xpaM-
^yiiH nyT Bpaia, npoatBaKa ^expAeceTHne. IIomhcahx, kojh te
:
—
Hx t)aB0 CKynHT na jeAHO, aok mh Bol^a Kasa Aa cy Ba3Aa na HCKyn
— nero, pe^e, xaJAe aok ce ne pa3H^y. KaA Aoi)H xaMO, BHKHy—
CTpaaia: —
ne cyAe Aanac nero na npe3AaH, Aoi)HTe cyxpa pannje.
— CMpie ce, a ja ne jeo nnuiTa, ho ce iianynno jaAa oa rp^a
 KABOUI MAn,EAOHOBnTv 409

fl,o ^HMaBa, naK mh ce APo6 HaxerHjo ^a npcne. Te ja 6ain oHaKO

6e3 Huiia y nocTe^y. 'BaBo.in je;i,aH can cry hoIi, Hero ce oOptin
n npesptiH ^o 3ope. Y CBaHyte ycxax o6dqu M.ieTKe c Kpaja Ha
;

Kpaj, Beh je cynu.e ckohhao xpn Kon.i>a, a rpa^ nycx 6e3 Jb)A^ ;

jep xaMO CBaKo cnaBa 40 no^na; KaA MpKHe o^jeAyjy^ a npe^ 3opy
jBJerajy. Ha^ox Ha Bora Boijv, xe ja c aHM koa ^exp,(i,ecexnHe.
yj^eMo y ABop n ncKaMO y npBOj OAaJH ^Ba j\,e6eAA caxa, aok AO^e
jcAan MOBJeK Y Apnoj xa.LnHH n Kann. xta-v petiH ^a jepeAOBHHK.
IIpHcxynnM h ^air My oho ehcmo. a oh mchh: A^Hac Buasio —
MHoro HaBa.iHi],e, Hero A,o^n npeKO cyxpa a nonece nncMO. A
caA? Te ja npeKO cyxpa, ^enaj onex xpn caxa npeA sparHMa, h
AOAHJax Bory. iio^eiiH ra Aa ^lii ^6 npeBpe, aok ce jeAHOsie ciyrii
Aoaia.aH. 30ieriie y jeAHy co6y h AOBeAe jeAHor mobjgk^ cysa a
BHCoKa, Kao Aa cy ra h3 rpo6a BaAH^in. /],OHece 35HJ&a OKy aia.iuy
HecpexH.y, h Hannca noA h>om nei\ mecx pnje4n, naK jie onpaBn Ha
Apyrora, a APyrn na xpefcera. aok ce oBaj xpeta xaKHy Ayme —
a fflxo HHJecn, pewe, Aoniao, npHJe koa mchc, Hero ce CHvjem no rpaAy,
Kao .i)enDp oko CBHJete. IlaK n oh y noxoae omxexn: Aoijn, peMe, —
cyxpa Aa xe HaJMaaoj oxpcHM, jep ce Aanac xaj nocao oaoahho.
Te ja cyxpa, KaA -in ra nnje, Hero cy nycxa Bpaxa saTBopeaa.
Kyua, 6yca, ne osnaa ce nH.iaxa Ajnia. ^leKam xy ao MpK^e Hohn,
AOK MH ce no^e M03aK y BpxoAan, OKpexaxH. OnaKO jaAan h xyiKaH,
cxHCHCM H noJ^BM Y jcAHy KpqMy Aa ce xo6o;k y BHHy pa3a6epeM.
TaMan Aa saAOJKHM nernxo Meca, ny^e BHKa h xpecKa no kp^imh.
— IIlxo je AyAH hobo? —
3.io, pe^ie jeAan Bpa^anHH, Aa ne Moaie
rope —
/I,a ny npn^aj, lo^e, Aa h ja snaM
! ! —
CxaAe Bpa^iannn
Aa npnnoBHJeAa KaKO ce HBKa loqexHHa <i)yp.aaHACKa OAMexHy.ia
AVaKAy H noaHHH^ia. —
tHaiop je, peqe, pasaneo na jeAHOJ ocxp-
BHn;n y cpeA rpaAa, Spann ra BOAa OAacByA, n 30Be AyJKAa na Mer-
Aan ,aKo uy He H3a^e hah 3axoiHHKa ne noma^e a ho Aa My ,

npcAa Kpyny h K.^yqese 6Aara CBexora MapKa, h jeAHHHU,Y Ktep

y aceny. OcxaAOuie M.ieu,H noA xapaq —
pe^e cMHJytn ce Bpaia-
hhh: saxoHHEKa nnje, a AyaiAe k.iohyo roAnnaM n cpu;eM, roxoB je
Aa ce ocBaxH ^yp.ianoM n Aa My npeAa rocnocxBO. IlaK ce y —
OBO.iHKo rpaAa ne Mora naiiH Ay^Ay saxoinnKa ? pen,n ja. — —
He, 6ora mh, HHJeAHora —
OAroBopn BpaqannH —
csaKOMy je mcko
npeA C060M. —
A Aa ja bhahhi KOAHniHH caM, a paA 6hx ce c bhm
o6ncxn. —
Ciany ohh .i.yAn Aa ce 6pyKajy, BHAetn Me maKy jaAa,
HO JBAan KOJH Me CBe rjeAame peie: —
ne Mjepe ce .^yAH ne^y
no cpn,eM u naMeky. —
II OBaj Me npaxHO CBe ao KonaKa, h CBHJeM
nyiOM HcnnxHBao n HCKymaBao ko cem h oa Kj'Aa-
y jyxpo xaMaH ce o6yo, eBO lOBJeK no Mene: „XaJAe BHKHy,
410 KABOm MAItEAOHOBim

30Be Te cy4." IIomhc^hm 30Be Me ohh uito Me jy^e npeBapn. Ka^

MH y KaA ^h je to APyra h npocTpanaja Kyta
cy^ , CTy6e oa ;

MpaMopa, a CTy6oBH bhcokh Kao Tono^ia. y.?Be3eM y ABopany, Ka^

.lu cje^e Tpn CTapi^a nsa je/i,He itpne saBJece; r^je ^a CBHJeba He

ropH He 6r ce BHi)e./io HHiUTa; a npe^ H>HMa s^aTHH Kp^T. IlHTajy

Me OA KyA caM h mxo M.iHTaM no M^eii^HMa. Ja hm KaateM CBe
peAOM Kao caA BaMa, aok Me je^an npcKHAe: —
ne nniaM Te sa
Te 6ecnoc^Hite (^yj, 6ecnocjiHi]ie !), nero mTO ch CHHot y KpqMH
Apodno ? —
Ja KaJKH CBe npaBO h pei];n: —
ja nnjecaM aPo6ho, hh
HHJaH 6ho, Hero AHJeno roBopno, ^eume nero bh ca/i,. 4^^ je,a,aH —
OA H.HX CMeKHia: —
a 6h ah ce 36Hyi.a Met^y BaMa Haui.io Bjepne
CAyre ^a nperne MpHJexn sa Ay^A^ ? —
Bh CTOTHHa, pen;H ja.
Ohh
ce Aa^ome neuiTO y uianaK, ^ok ohct nporoBopH OHaj
HCTH. Ebo th hhcmo a^ Hpo^ain TproBHHy C./1060AHO 6e3 napnne.
To ce HeKo c to6om maAHo, aiiH teMO My mh Kasain KaKo Tpe6a
Aa nocTyna c IlamTpoBnhHMa Ka^ A0Be3y TproBHHy h eBO th a^- ;

ceT AyKaTa 4aHry6a; a ao%e cyTpa paiio OBt)e, jep teMO neiHTO
360PHTH , TpncTa a y jyTpy HHniTa.
HCMOJ y Bene A ja aeMy: —
netiy BaM, rociioAO, HOBiia Hnje^Hora yseiH, Ka^ CTe ocyAH.iH a^
ce a;6Hp ma^Ho h a^ mh majiy n^aTH. H/i,eM ca^ 3a hocaom a ,

eTO Me cyipa 'jhcto koa Bac.

— npo^aM TproBHHv 3a roTOBHHy, a oiipeMHM noc.ie; Ka/^

cyTpa Ha cy^; Ka^ ah Me ^leKajy CBa Tpn oa 3ope. A^AY mh cto-
^inii A^ cje^eM n ^OHecy Kaoy oa no oKe IIomhcahx a^ Je BpaTHM
Kao MHTO, HO MH ce y^HHH CTH/i,Ho, TC je HOcpKaM ^0 A^a. no^e
je^an cyt/a : —
Bh An ce th noxBaTflO /i,a Honecem CBOjoj 6patiH
AyjKAPB nooApaB h mhaoct, h HeKa My noma.i.y saTonHHKa ^a
y6HJe je^Hora BJeTporoity, o Kojera HHJe AY^AY Aoctojho Ka./BaTH
pyKe ? —
OAroBopHM ja, Aa 6hx 6ho totob noHHJexH mhaoct h no3-
ApaB ^lecTHTor AY^^Aa CBOjoj 6paiiH, KaA 6hx Myo h3 ycTHJy HCTora
xe pe^iH. ,111x0 HaK xpaatHxe A]'^AY 3aT0^iHHKa Aa My oAMexHHKa
HOCHJeqe, ja mhhm, Aa KaA HHJe ah^iho Aa ce c h>hm A]'^AQ cuje^e,
Aa My HHJe hh ahiho CAaxH MJecxH ce6e APyrora jep cy xo ABHJe ,

cpaMOxe." Aa ne yroHexa, naK mh pe^ie:

Bnl^e cyl^a Th hhch —
Ao6po cxBaxHO, Hero Aoi)H cyxpa y hoahc y AY^KAene A^ope, Aa Te
HSBCAeMO npPA AY^^Aa, Aa My ce hokaohhui h nayK npHMHui.
Ja ce cyTpaAaH oteHH AO-iaMOM 3eAeH0M oa KaAH*e, hito
ca&i AaHH y jeiepMOM h A0K0A)eHHi],aM y ^mc-
^y6poBHHKy Kpojno ;

Toj cpMH, UITO caM jbeioc Ao6aBHo h3 CKaApa; npHnaran Maq By-
KOBai], y cpe6pHHJeM nAOiaMa, hito mh ra je t)eA y IlInaHHJH Kyno-

Bao a ctebh Ha rAasy neAenKy i],apHrpaii,Ky, a na MeAeHn,n nepo

;
 KAftOni MAllKAOHOBUTl 411

^a6y40BO, CKopo Moje BHCHHe. Ka^ y o^ajy ^yatAecy, a.in tv ro-

cno^e Kao n^LeBe, cen ol^ejin CBn^y siiaTOM Beaeny. HpHCTyne c^yre
n 40iipaTe Me ,40 rocno^e. Cbh ce oko aieHe OKyne Kao THij,e OKa
kyiia, Aa Me iMe^ajy n xa^HHe nnn^y. Ax ^e^e ^a 6jex BncoMHJnl
y TOMy ce pacTBope je^Ha BdnKa Bpaia h n3at)e je/i,aH })e^ cnjeA
Kao OBna. Ebo, snKHe, Ayat^e Ka^ sCeji,^ no sa bhm ^lenyKajyhii
!

0cna/i,e AY^A- TeK ra BH^ex peKOx y cedn OBaj He momq ho pena :

ByixE KaMO jiE Aa Merman /i,HJeAH. A oh npano na Mene, KyH,He Me

no paMeHy n ^OBaTH ^ecny pyny Kao A'a- cmo ce cto nyxa r^e-
,

ASiAR n 3aje/i,H0 pyqa.in. OKpene ce k je/i,HOMy o^ one rocno^e,

KOJH 6njaffle HajnpnK^ia^Hnjn Te CTa/i,e c h,hm, ^a roBopn Ha uo
,

r^aca, nnxn Morax ^ivtd nnin pasyMJexn, ^ok OBaj tocroaee no^ie
ca MHOM HauiKH Kao ja, h tax pehn 4a sanocH KOTopcKH. ^e- —
CTHTH AyjK^e npcBe^pe Biacxn pe«ie HanopnTO ^a^e mh npeno-
, ,

mxeny nopyKy ;i,a th iterose pnje^H npoxyMa^nM cpekan ch aKo ,

nx upHMnm ! Oh n c anw CBa rocno^a, nomxyjy y XBOJoj 6pahn,

Koja cy OA CKopo npH6jer.ia noA cjen Kpniaxora AaBa ^a n36jerHy
japMy TypcKOMy je^Hor oa HaJBJepHHJnx Hapo/i,a Kojn cy epexnn
,

iKDBJbeiH y OBaKo 6oraxo5iy b npaBe/i,HOMy AapcxBV r/ije je Bor ,

cxo.iOM cno. CaA je Kyunyo yro^nn ^lac a^ AJe.iOM noxBp^flxe obo

^y^A^BO MHHJefte. Xote ce ^lyai^y saxoyHHKa ^a nsal^e na Merman
je^HOJ CMyuieHOJ n HeBa.i)a.ioj pt^n, Kojoj je OMp3„io ;KnB.i)exu, naK
pa^n A^ ce rpAHj.OM OBJeKOBJeqn. Morao 6h AyJK/i,e natin cpe^a,
CBOJy baMJeHnii,y, He je^ny ho xpncxa, naK KaKBe saMJennne, ^a ce
seMvta xpece ! Ho je AJ'^A^ oA6no CBe npocHon,e, jep /Ke^n xBojoj
6paiiH, cKopo nocnaeHOJ, oxBopnxn nyx c^iaBe, nomxeBa n neyMp-
jIOCxh. noijn /i,aK^ie mxo npnje ^OMa, nonecn 6palin CBOjoj nos^paB,
n MH.iocx Ayat^eBV, n neKa iiy nom.ty 6p}Ke6o^Le saxoqHHKa H>eMy
npncxojna cxacoM n jynauixBOM, kojh tie hm, aKO 4a Bor npnxBp-
Aflxn /i,HKy n cpehy.
Ja ce noK.iOHHM 40 u,pEe 3eM.i.e n peKneM y ce^n : .injeno ar
OBa rocno^a Maaiy n inapajy, a AyJK^y a^ hh naJMaae He cyM- : ja
H.aM A'^ tie MM 6patia /i,paroBo.i>Ho n pa/i,ocHO npuxBaxnxn xaKO
njeMPHnxy ^acx n nocAain AY^AJ jynaKa aeMy /i,ocxoJHa.
Haxy 7i,a mh ^a^y ny46nHe ne snaM Ko.iHKO AyKaxa, ho ja
0A6HJeM H KpeneM h3 M.iexaKa na ^incxn noHe/i,je./i)HnK. Ca^ ce
nocRJexyjxe ny^po, xohexe ^m n Kora c.iaxn naK mxo My ^a Bor
E cxapa cpeha.
Je^aH OA B^acxe./ie, luxo nnje HHKa/i, okom xpenyo ko.ihko je
Kaibom npmao, no^e npBH :

— 3a BpcMBHa npe/],aje, ja caM ce sa.iy/^y 6opno n npnje'iHO

H3 nexHHJex ajn.ia, a^ ce npo^CMO xnjex .ian,MaHa, jep caM oAHCxa
 412 KAIBOin MAIiEAOHOBim

3Hao 4a BaM c ^HMa noroA^a He noMaffie. ^a He 6b. •I'ypiaHa, uito

je CTaBHo j\LieTKe y kosjh por, n^aTH Kaaoiu xpH^eceT na cto n
nDke, nyin 6e sa^y^y no M.aei];uMa y^apa 40 ycKpca ofl, neMH.ia 40
He^para ,
4a ce ona <i>yKapa c H)Hm pyra. On^a cxe roBopHAi
cnpatH Le Hac Typii,H. Ho Koje te Ban ja^e noMotn M^eMHhn na
cyxoM Kpajy Ka^ npoBa.ie Typi],H c ncTOKa npeKO Ap6aHHJe ? He
xlianie ^ih 6nTH 6o^e 4a cmo ^piKa^n sa je^no yme c ocTayinsi .

Cp6nMa n 6paHU^n CBOJy Heo/i,BHCHOCT na lun^KV 04 Mana ? Bhah-

Te .'in^y6poBqane KaKO ce My^po o^pmauie a SojauijHJe Hnjecy
, ,

^HCTO ? Ca4 nocjeii;HTe $yp.iaHa Kao ^a onepeie aiarapity pen,

,

Hero UITO iiCTe 6ojbe npHTetn ys^y ^o ro^HHe onei teie ^aBaiH
;

MpHape n i^apnny, a JKa^6e he Ban npHMaxn Kao ony KaftomeBy.

DpoTflBn^H ce ? pasBa^iHtie BaM to Kyta npn Mopy, n nyniTaT TypKe
4a Bac arae^ie Ham cy CTapocxaBHHK npnsna^iH ^gbct i],apeBa
!

puMCKHx n uapurpaACKHx o^ ^yK^ana 40 KocTa^HHa. Hotbp^h

,

ra nana phmckh h OHaj ./lyjo Maijap mTO nan nocnjeie neTpnaecT

CTOTDHa luaBa 3a ro^HJeM spxoM. IIoTBp^Hffle ra H,apeBH n KneateBn
cpncKH ofl, HeMaHflta fl,o BpaHKOBntia. ^a CTe Mene nyAB. h M^e-
^Eh. 6h ra noTBp^no 6e3 npe^aje. J1,q, nasi ohh OTBope nyT c.iasn
H nouiTefty To.inKo hm ra Eor ^ao Aoma, Hero ^lyJTe 6apeM ca^
! !

Aoi^e sro^a ^a noiipaBHMO norpeuiKy h ^a ce THJex ^aatnixa onpo-

CTHMO. IIoma^nMO Ay^tAY 3aT0HHHKa, neKa Hajnpnje npeKHne yro-
Bop D npeAajy neKa oSeka a^ teMO Ba3Aa n y CBaKOMy paTy 6hth
;

ApyJKHHa iipoTBB HCKpcTy a^H Aa nx aa rocnoAape ne heMO aok

,

jeAan oa nac Teqe. CaMH cy npeKHny^n noroA^y KaA Kaftoma ,

Ha TaKBe niyKe MyMHOie ao^h Aanac ao^h

,
cyTpa
, Aa hm xapay ,

n^iaTH. Ako nocjeKocMO <l»yp^aHa fl,o6\)0 He ^h ? h3mhcihmo Apyrn

;

nyT Aa ce jeAHOM 0CKy6eM0 n Aa 6yAeM0 Kytn AOMatHHH. OBaKo

cy MHC^H^n Kao ja caA, ohh hito ocTaAome na ^asnnH sa ro^injen
BpxoM. Hjia n Aanac THcyha MOMaKa mxo 6h Mpm Aa y^yBajy
noc^eTKy cjio6oAy h neoABHCHOCT. KoMy je ApasEH jkhbot iieKa
HAe Aa po6yje ^ypiany. Bo^a nouiTena ncxpara nero cpaMOTHa
Haipara
HpoMHCiH jecy ae ce Majo yspyja^n HaTepnje^n; AOKJeAan
OA cyAHJa no^ie Aa roBopn thxo; — Mo^Ke Ham 6nTn Aa ne ma-
^euo saTO^HHKa h Aa ce Te ^lacTn 3axBa.iHM0, aKo MHCJinTe Aa he
BaM 6hth 6oJbE $yp^aH oa AY^^a. Moaie naM 6nTH Aa npeKHHCMO
noroA^y h Aa M^e^iHlieM paTHMO; ho nor.aeAaJTe najnpnje HMa^H
TOMy CBeMy pa3Aora. HejeAHora; ho To6oac Aa ne niakaMO u,apHHy.
Mh HeMaMo TAJe namoM TproBHHOM Hero y M^ieTKe, je ah Aa ? CaA
KaA He 6yAeM0 Bet M^CTa^Kn ^yAn, n.iahalieMO CBaKaKO n;apEHy',
a Kao APysKHHa y paTy AasaTH jcAnaKO Mpnape. KaA nac Myie
 KAaoin MAi^EAOHOBim 413

jvTpoc r^je CMO hhxobh, uito 6e MnHn.in Ka/i, 6n hm ceoTy^n.aH?

Pa3a6epnTe ce n Hat>nTe 6ojbE pas.ior jep saM je laj ca3l6. IUto
,

noMHiLeTe i],ape n KHeateBe, mh cmo Ba3;i,a uo je^Hora rocno^apa

HMa.in, KOH je nac sa nep^HH ^patao, n aKo cmo caMOCo6oM ynpa-
B^i.a./iH; OBO ^aKiie naM ^anac ne woate 6nTH }ieo6RHno. EIto cxe
peK./iH ^a 6a 6ojbe 6eao ah cmo AP^a^n ca ocxa^EM Cp6nMa, ja
nniaM a i^je cy ? na/i,e Cp6HJa na^e Bocna, a ca^ te Kojn qac
,

Ap6aHDJa! CpncKa B^a^a n rocnouiTHHa 6je.;Ke na 3eM.i)y Mat^apcKy

a cnpoTHaa ocia no^ japMOM. Ila^e 3eii,Ka 6aH0BHHa, a Hapo/i, no-
6jeaje y Te ii^annHe. 11a ko ^sl iiaM noMOJKe Ka^ to Mope omane
T,>pcKH 6poAn ? He Mory naM Myxn Cp6n CMpxa hd iKHBora sa ro-
4HHy, a KaMO .an /i,a naM noMorHV. IUto ce aiayiHTe Ha jVLieMHte
^a yaHMajy i],apHHy npeKO noroA6e, KaaviiTe mh je^uora ^a je n^aTHo;
vBJepHTe Me /i,a 6h je KaBom a^o ^a ne 6r <I>ypyiaHa. Mpuapn
n^y caMH Ha Mpnapnu^y jep hm je mh^hjc ^HJeHHTH uo 6poAOBHMa
Hero AOMa seM^y KonaTH, a bh roBOpuTe ^a hx Anacy. To cy upe-
6auHBaaa, Hero ce npo^HTe jyHaniTBa h 3^e cpete, a AP'SHTe hito
CTe yxBaTH^H. na^onie cn.iHa n,apcTBri n KAOHyme cTpauiHe BOJCKe
npe/i, cujIom a3nau,K0M. 3ana7i, CTpnjcnn a hctok cTeae, noToaa My

ce yracH CBHJetui: a mh maKa JhyA^ Ha noxapHUiH c Mopa h ca cyxa

^a ce mh 6njeM0, BaKO necTHMa y r.iaBy! Ca^, mh peH,Te ^a caM
3.aoBapaH, ho ja bh^hm 6flCTpo, aivo ne 6n M^eTa^Ke noMotn, ocTa-
AOCMO pajoM 3a AOBHJeKa.
Yse Aa roBopH je^aH n3 Hapo,T,a: — II ja caM c ohom, ^a
TH je KaMCHa Horo^Sa c ja^njeM, naK 6ani 3a to mhcahm ^a jy je
CoAf". npHTBpAHTH KaKBHM orjiameHHM AJ6.10M; MyieiHti'3 sa^y^HTH,

a ce6nnomTCBe otbophth. Hero HBKa H^e Kaaoui Ay^AJ saTO^iHHK,

naK aKO My ^a Bor ^a npocjeie tv Ta^HJancKy aai^ajy HCKa TpaacH
?

Aa ce Horo,/i,6a 36iiJb3i nomxyje, ji,^ Hac Ay^A^^BH ik6hph ne noTeaty

HO M^eiaMKHJeM y^iui];aMa. Ako ^h nornne, a mh teMO nocAaTH
Apyrora h Tpetera; ^aTH nac neLe CBe Taj <I>ypAaH nocjeiiH.
Cbh iipHCTany Ha OBy, ho Kaaom CKoqn na Hore n bhkhv:
— Ja He CMHJeM xo^hth, jep caM Ma^amaH, a Ayat^e TpaaiH xpny
CHope/i, ^Mp^ana. A MHoatHHa h3 r.iaca —
Ako Te nocHJeie nocua-
:

teMO HOBHUiera; th ch M^euHMa BJeuiT a Apyra ne^n yMHo hh

AoLh ji,o Ays^A^BSi ABopa 3a Mjecei;. Ako HorHHem on^iaKaheMO Te
AHBHo, H cBaKo OA Hac Ka/i, 401)6 y M^eTKe, noxo^oiie tboj rpo6.
Morao ch 36H^a to caM TaMO OTpcBTH, ^a naM He MeTem CKyn-
HiTHHy THJCMa 6ecHoc^Hn,aMa. — I'eyeKaBom: —
Bh ce uiaAHTe,
a ja soH^a npiiMaM qacT h hacm ^a ce «I>yp.iaHOM oCH^eM, naK htv
6hth uito ycxoiie Bor. Hero mh Hanpan^iiaJTe nyTun .ihct, ueKa
sua AyaiAe 4a eaqm h3 r^aBe u,nje..ia uapo^a,
414 KAIbOJU MAUEAOUOBim

Hannca nncapMnii uhcmo KaKO My oa cy^e nsycxe, naK ra Ha-

po^y npoqflTa 04 pHJeqH ^o pnje^n; ^0^ nac cy^nja, BOJBO/i,a, B.ia-
CTe.ie n u,HJe^e 6aHKa/i,e y nsre Hapo;i,a Bjepne KOMyHnTa;i,u na-
uiipoBCKe, ^ecTHTOMe Ay^Ay ^ CBOJ n^aeMCHHTOJ rocuoAQ Miexa^iKoj
^lacT II iioioiOH. A no TOMy: — Ham Jinjenn 6paT Kaaoui Mai],e-
;i,OHOBHii, /i,oH0O iiaM oj[ BEUie MHAocTD no3/i,paBe H nopyKy, ^a
BaM onpeMHMO je^Hor 6paTa, kojh te MJecTH 4yJK/ia nsaiiE iia Mer-
4aH jyHa^KH. Baa^a roTOBn, h ko-ieko cmo Bpaje^HH, yro^HTii npe-
Be.^poMy Biia^aay M^exa^KOMy, eBO iiiai&eMO ncxora Kaaoma c
6.iarociiOBOM n Be^HMo: r/i,je je oh, xy cmo mh cbh. SaxBa^HH na
Macx Kojy cxe naM yqHHH/iH, Ha;i,aMO ce npBo y Bora naK y Haniy
cxapy cpety, j\a, teno n xora h CBe ^pyre fl,]'m,/[e\ie sioxBope ca-
xpHJein. 3aK^yiieH0 na oSnyHOMy MJecxy oji, npao^e, na My^ieuHKe
y npo/xetie, h neMaheHO BBcetHM neMaxoM."
IIpncnHJe Kaaoui y M^exKe na II,Bnjexn, y Hajjbenuie j\o6?i
ro/T,HHe. r^je he, r^je Heke, xe oh ko^ one xpoJHn,e r^je je nno
Ea<i>y. He nycxn ra cxpaaia oa npBe y./becxH, nero My BHKHe: He
Moaceiu aMO, ho aKo teui /i,a ce cyAnni, xaj^e koa nexpAecexDHe.
KaBoni /T,a cy ra noieiiH onex ciiaxH ofl, ByKa 40 Ho-
Bn/i,je

BaKa, naK o^roBopn cxpaain cp,/i,nxo: —

Bam nnjecy xo noc^n aa
Koje ja n^eM nexp^ecexHHe, nero xpoJHi],e. Ja caM aKO xn je ^paro
3HaXH, SaXOIHHK AV/K^eB.
Jomx XO ;injeuo no nsycxn, a cxpaasa ^nrne Kany c r^aBC, n
npoBe^e ra h3 o^aje y o^ajy, aok ^otjy npe^ xpoj^^y. Ka^ Bn/ije
Tpojnii,a Kaftoma HaMp/i,e ce, jep noMHC/ie ^a IlamxpoBHliH nete
c^axH 3aMJeHnn,y 4y;K7i,y.
Kaftom HM ce noK.aoHH h npe/i,a nncMO; csa ce xpu npnrHy
4a BB^e mxo nnme, ji,OR pe'ie je;!,aH o^ anx, nomxo ce Hemxo Me^y
ce nopayroBope :
—
Mn ce Ha^a.an ^a te naM ^oiiH 6oji>E h Bnmn
jynaK Her ch xh.
Haje^n Kaitom ^a nyKHe:
ce —
MojarocnoAo! 6o^h n bhiuh
notjome 6o./E)HJeMa h BnmnMa, a ja je^Ba Bac ^ona^ox. Ja caM naj-
upBJe 4omao ^o Bac, jep neiiy ^a nsiasBM npe^ AY'^A^ nero c.ia-
HO^oonxaH, a bb mchc ABJeno ^o^ieKacxel
—
A ^a peKy CBa xpn, Ka^ HeLem npeA A)'^A^ HS^aynxn, a
;

TB xaj^e cyxpa na norn6njy. Je .in xb Ma^i omxap ?

— Ha oBe Bame jvHaKe, o^Bpxn Kaiiom, He xpe6yje ra omxpnxn
Hero Aa ^BiBa rBOJKl^e. KaiKBxe mh r^e je Mercian n Mer^aHi^HJa,
na KG KOMy mxo ^a.
4a7i,OBie My npaxHou,a b peKOBie ^a B^e c h,hm, ,7i,a te ra oh
npoBecxB AO n Kasaxn My r^je he ra saKonaxB.
"I^yp-iaHa,
 KAftOm MAItEAOHOBIIli, 415

Enjame cyHi],e no He6a npeBa^H.io kr^i, npncnHJy Ha o6ajiy.

— TaMO TH je, pe^ie BO^a, Ha Toj octpbhi^h Mer/i,aH]jnja, a pbo th
^lyft na ce npesesn can.
A Eaitoin aeMy: — xaj^e 6o.iaH ca mhom, saBesu n npeeesn
Me ^a Jiv TD n.a.aTy, naK mh 6yji,E h ^eaep.
— HnjecaM hhth mh je, Bory /i,aje 3a caasy,
ce ja nOMaiiHo,
/KHBOT OMpsHyo o/i,roBopH Bo^a, naK noSjerne y CecxpB.
!

OcTa^e Kaaom caw. Ca/i, mxo —

ty 4a pa,i,nM Mono mh !

je 6hth Adi ce;],nM aomr Kao rocno^HH. Hauece Me hceh rpnjex /i,a
OBlje .ly^o nornneM naK je 3a Kora, nn no ja/i,a
; fl,Si ho 3a OBe ,

CTpaniHBe n na^yie HHTKOBe.

H^eM 6ani Ha KonaK, naK hy cyipa onex npe^ cy^nje neKa
MH ^a^y npaTHOu,a ^a mh IjeBepyje, aKO norHHen md ce 6apeM fl,a,

3Ha rpo6a, oBaKo Mory ^y^o nponacin npnje Mer^ana. . .

y TOMy ce 04Be3e 04 0CTpBHU,e qyH. n ^onpe k o6ain. Ka^

AE 36EJbSi <I>yp.iaH na^oHiHHOM nacy, a o,/i,no ByiexflHy. BHKa Ka-
Bomy: —
IIIxo en xy, 3iia xh cpeta! kojh ch?
—
Ja caM, pe^e Kaaoiu 3axo^HnK ^yat^eB; uero Kamn r^je
,

tcMO ce cjeiiH
— He ma.iH ce, Hero KaatH koch? BnKny <I'yp.iaH.
— oHahem 6p3o Kojn caM, o^roBopn Kaaom; nero xaJAO ^a
ce cjeneMo, Huje Menn 4aHry6nxn. -- IlaK ce AOBaxH 3a Man, a 3a-
niKpnnH 3y6nMa.
YKpnajy ce CBaK y CBOJ a 3aBe3y no kpmh. Ka/i, ^onpy
tivH,

0CTpBnn,n, cKo^e o6a je/i.aHaK Ha Kpaj, a Kaaom oxncne CBOJ hvh,

O/T, Kpaja. — nixo ^iDHnui, BHKHe <J>ypaaH, mxo oxypn ^lys., jecH ah
npn ce^H.
— He xpe6ajy HaM /i,Ba, o^roBopn Kaaoni, ja ty ce xBonjeM
BpaxHXH ; a xedn Bet ne xpe6yje hh qyn.a he Koaa: xn en CBOJy
^lamy Hcnno.
Ilpena^e ce «In'p^aH. naK My cxa/i,e npn^axn ko^hko je jy-
HaKa nocjeKao h \6ro.
A Kaaoni H>eMy: —
Mynn pt)0 xn nnjecH jynaKa jomx he ;

BH^no, KaMo ^n y6Ho Hero 6au,H xy na-iomnny /i,a xn seiKeM pyKe

:

HaonaKO, 4a xe bojhm aJ^k/ij, e My ce CMB^yje e ^a xe onpocxn m

Ka/i, xe xaKBa be7i,h.

— npot)H ce 6e^aja h 6oja, A0Aa/i,e <Pyp.iaH, nero xaj^e no,3

Moj niaxop M pyqaMO, a Bjepyj mh, HesnaHa Ae.anjo, xaj ^yjK^ 3a
Kora tern rnnyxH, jeAnaKH je /lymMaHEH b Menn n xe6H, naK xe
^Ka^EM r^je xe tjaBO Hanno ^a xn nonnjeM xy npasy Kps.
Hnmxa Me ne acayin, — BEKne Kaaom, nomxo xprne n3 ko-
pED;a May b nacpne na <l>yp^aHa. A onaj 0A6HJe na.aomeM mrh, n
 416 KAH.OIU MAltEAOHOBIIli.

Ha TH^yiy 3iy nanpaBn 3y6a^, 6b. na^aii, yTdnyo. IIoBpHe Kaaom

H 4pyroM, H TpetiOM ho t&yp-ian BJeniTO 046HJa Maxoee, ^ok ra Ka-
H)Oin, o6nrpajyliH, OKpene cyHn,y y o^h. HoTerHe I'yp^aH je/i,HOM,

n ^incTO, Aa. ce Kaaom HeKaKO xHipo ne ycyKa, xtaine ra pacKpoJHTH.

/1,0K 'PypiaH Many 4pyroM,KaH>oni, ra yrpa6H n npoSn Ma^eM c^HJese

CHce Ha ^ecHy iionaTHii,y. Ila^e <3>yp^aH, a y/i,apH My h3 pane Ky-

aiaH. KpRH Kao 4a CH Bo.ia 3aK.iao. —
^ona^e Kaaom, ^nrne My
c pyKe HpcTeH a pacname na-iom, na ra ociaBH 4a ^Hxa. YKpita
ce y Mya h ^onpHJe 06a jlh. Ka/i, ^ih ce ly HaKynH.10 cbc uito je atena
y MiieHHMa. Ha ^eseT ja^a ji,ok je cedn nyx npoKpqno, a one JKene
3a BHMy npaTH>y nojaH>eM h Bece^ieM. —
Teaie mh 6HJaxy one
iKBHe,KasHBao je nocAnje Kaftom, Hero tI>yp^aH h BberoB na^oni.
riyne no rpa^y iviac Kao Myaa /i,a je ff'yp^aH nornnyo. HeKo
npH^a /i,a My je bh^ho r./iaBy, hcko cpD,e, HeKo onncHsa 6oj, Kao
^a je CBe oiHMa r^e^ao, a CTOTHHa ra onKOyin^H ^a ^yjy. SasBone
3B0Ha y CBHJeM u,pKBaMa nosaTBapajy ^ytane npnje MpaKa; y^ape
;

CBHpa^e H 6y6H.H pacBHJex^e rpa^ 4a ce bh^h Kao y cpe^ no^na

a Hapo^ BpBH OA CBy/i,Ky/!, ne ^onope k bc^hkoj n;pKBH /i,a Bory
3axBa^n h aaBJexe npniaJKe, uito ce rpaA oc^o6oAno TaKo cipa-
mne 6nje4e.
y npBOiiy MpaKy oko xpHcxa Jbj^E ot)eAeHH y je^naKoj Houian
a 3a ftHMa CBJexa na roMH^e, ca 3y6^aMa /i,y6^iHJepHMa n CBHJexfta-
i;uMa, Aot>y npe^ Kyty KaBomeBy h npenecy ra y 3AaxHa HOCH^a
y /^yat^cB ^Bop, r^e My je CBy Hok nouixa h secede Tpaja^o. IIpo-
nnxyjy ^yat/i, h rocno^a cjen,H n •I'yp.iaHy, r^e^ajy My h o6h-

^yjy Ma^i, a oh ^ohho npcxen n na./ioni «I>yp^aHOB na hokaoh 4yjK4y:

— Ebo xh, ^lecTHXH fl,ys&ji,e, o6H^eaia Koja caM .^nrao ca MpxBa
o^MexHHKa. OsaKo xh CBaKH nenpHJaxe^ o6pmHo h na Mopy h na
cyxy, Kao uixo je ^anac OBaj ^ypjian. -— To Kaaoni H3ycxH, a
4yiK4e ra o6jepyqKe 3arp^H h no^y^n no cpe^ ncAa.
Cyxpa y no^ne no^e ^yJK^e ca cbom tocho^om y cBexora MapKa
Ha 6^aro/i,apHocx, a 3a h>hm HenperAe/i,Ha- nyKa, Kao xymxa. Bnjanie
n,pKBa ypemena Kao mxo 6HBa y HaJBHmnM CBexKOBHHaMa. Eaaomy
onpe^HJe^nnie Mjecxo o^Bojeno h y3BHUieH0 cnope^ Ay^A^, a n,pKBa
ce HanyHHAa rocno^e, h Ha6DA0 je^no na APyro M
He Mory xpxnyx,
H3a c./iy3K6e 6o:KJe, noi>e Ay^As c KaBOiueM agchoj, c ro-
cno/!,OM H c npaxBOM y se^HKy o/i,ajy, r/i,je ce ^yiKAH Kpyne h n;apH
npHMajy. Cboa no3AaxoM H3Be3eH, cxySoBH MpaMopHH siiax-
joj je
HOM atHlJ,OM CXO^H 0^ Ka^H^e c 6HcepHHM ype30M a
OHTOHeHH , ,

AyJK^eBO npecxoibe 04 CAOHOBe kocxh oKHtieno ^aeopjeM. CjeAe

^yjK^e, naK ca npecxojia no^ie roBopHxn Ta.mjaHCKH. KaA npeKH^e,
je^aH 04 one rocno^e npeBe/],e Kai&omy HauiKn ^yat^eBe pnjeHH nyne
 KAftOni MAHEAOHOBUTv 417

jie^a H saxBa.iHOCTH aeny n ohIihhh Koja ra je nociaiia. Ca^, ~

cmo OTi$opH.in 6aq,to cseTora Mapna, npHCTynn h
pe^ie TVMa^i, eso
ysMH Ko.iHKO Te je BOJbSi, H mxo caM sanoBHJeAain. HpHCTynn —
Kaaom rBos^enoj cy xpn 6paBe CKpniBH, Ka;i, .in CKpnaa nyna
yAymeHa s.iaTHHJex AyKaxa. Hor^e^a KaBom 6^aro, naK ce no^-
CMHJexHy, n3Ba^,H hs TO^onia CBOJera AyKaT h 6aD;H y cKpHity. IUto —
TiHHHin? BHKHy sa^y^eHH Tynai. A Kaaom H>eMy; „ 4a ce h3 obc
CKpnae ^nate a hb Mete, to 6h 6.iaro 6p3o HecTa.10 6p30 6Hc'Te
:

JOJ 4H0 BH4Je.aH.«

Ma^o 3a THJeM pe^ieKaBomy osaj hcth rocno^HH. ^a 6h 6h.io
Ayat^y BeoMa ^paro 4a ce c h.um ocBaxH, h ^a 6a My pa^ noK.io-
HHTH Khep je/i,nHy y jKeny.
— B.iaro^apHM, pe^e KaiLom, Ha xaKBy n^ieMeHHTy noHy^y.
y namoj je ontHHH o6nqaj HenpeKH^HH, 4a ce csaK Kenn y CBOMy
jaxy, H TaKO MVBaMO uoniTeBe Hamnji cecTpasia.
— —
A 4a Tpa/KH, Be^iH TH AY'^A^i KaKBH 4ap ? ^nxaM, BHKHe
Kaaoui, 4a naia ne y3nMaTe n,apHHe he npiiapa, ^a CTOJHTe noinTeno
Ha noro;i,6H Kojy cmo yrnp^UATi npn npe^ajn, h aa 6o.^e jaMCTBO
Aa ce 30Be hmchom naiuera Hapo;i,a ona o6a.ia y Mjien,nMa npn Mopy
r^'e ce HCKpi^aBa nania iproBHHa. ^pyrora ^apa h o6H./Be/Ka hhte
xpaatHM, HHxn npnMaM.
Hape^H cenax Aa ce xo Mjecxo 3a AOBJena Ha3HBa c^iaBeH-
CEHJCM xproM , la riva degli slavoni, h nponnca ^.a ce
Ha BCM HCKp^aBajy h pacnpo^ajy ciaBencKe xproBHHe aoboshc, 6e3
n;apHHe n t)yM6pyKa. Ho cy xe nape^Se h xh nponncH xpaja^H Ko.aKO
Ma^KH Myat. Hmb xpra M^ie^niiH npeoKpeny y hhcko h hoa^o —
riva dei schavoiii;a na^io noMaj.o yBe^y iiapnny h no^ny
ysHMaxH Mpnape, ne na3eiiH hh Ha noro^^y hh na pnje^i Kaaomy
sa^any. 3a xo h ocTa^e y napo^y noc.iOBHi;a KoJa ce h Aanac
,

cnoHama :KaKo cy iehhah, xaKO cy h o6pniH.iH.

C. x/byBHUiA

Otaubhha III 27
 MCTO^HO HMTAHdE
ca BojHMHKor r/ieAMiuTa

(HaciaBaK)

ErHHATCKA CVBOSEMHA CHxAA

PeryiiapHa BojcKa cacioJH ce ns
18 perHMenaia nemaKa. CeaKa perBMeHxa 6pojn 3 ^aia^ona
no 8 Tiexa.

4 6aTa^0Ha CTpeiLau,a.
4 perflMeHxe KoitHKa. CuaKa perHMCHTa 6poJH 6 ecKa^pona.
2 perHMeHTe iwJbCKd apTH./iepHJe. CsaKa perHMesTa 6poJH 12
^axepnja oa 6 Tonosa; oa obdx cy 8 SaxepHJa ho^ckhx a 4 jaxate.

3 perHMeHTe rpa^CKe apxH^epHJe ca 411 xonoBa.

1 6axa.i)0H nnonepa ca 8 nexa n 1 uohxohhpckhm oAe^eaeM.
10 lexa cacxaBv?beHux ofl, i];pHai],a.

oAe^eaa Be^yjana h hckh ^eo /i,poMe7i,apa.

2
OcHM OBora HMa jom h „Hepery^iapHnx xpyna," Koje 6n ce
HMa^e 4a o6pa3yjy h3 nycxHiBCKHx n^eMCHa n Koje HSHOce 40
50,000 ^ty^H. K OBOM 6pojy HMa jom 4a ce Ao.a.a/!.y 2 perHMenie no
3000 ^y^H, KOJe cy cacxaB/beHe ns cy^aHCKnx n.piiai],a.

Kopnyc raBasa (jKaH^apMa), kojh ce y Mnpno BpcMC ynoxpe6-

.i.yje npH ynpaBHHM KaHn,e.iapnjaMa cacxoJH ce H3 5000 ^yAn. Osaj
Kopnyc, KOJH y hcxo BpcMe c^yacH Kao CTa6.ao (KaAnp) pesepse
Koja 6h ce nna^a na 6p3y pyKy ^a o6pa3yje, xaKO je rapHH30-
Ban, Aa 6h y c^yqajy paxa Morao oAMax Aa nsMapmnpa npoxHBy
Henpnjaxe^a. 0<i)HHHpn h noA04»Hi],HpH y HCxoMe ysHMajy ce h3
cxajaiiHx xpyna y komc BeliHpanr Ao6njajy.
 HCTOHHO nirTABE 419

npeiia TOMe fl,a.KAe Ernnax Moaie ^a naia:

Pery.iapHe BOJCKe 70.000 .^.y^H ca 144 Tona.

Hepery.iapne bojckg 56.000, h
PesepBe Koja c^yatn .sa

.nonyny aKTHBHe c ojcKe 34.C00

CBera a^kaq 160. OCO Jbjji,R ca 144 nojLCKa Tona

Ao6ho 'j>epB]aHOM npasa ;i,a MO^Ke CBOjy

Ke/i,H$ je 1873 to A-
BOJCKy M
yBeta h ype^H KaKO oh xtco 6yAe. Ho tomb 4aK.ie mo-
saeMO nsBecHo oieKHBaxH „ycTpojeH.e obhx pernMeHaia h hobh- i

meae ernnaiCKe paxne cnare."

BojcKa ce Ae.in y AHBHSHje h Spnra^e, a ody^aBaae 6nBa no
npycKHM npaBH.iHJia. Ilexoxa je HaopyjKaHa PeMHPTonoBHM nyuiKa-
jia; y apTn.iepDJy naK yBe^eim cy y HaJHOBHJe 406a „KpynoBn ^e-
ADqen TonoBH*
Be.iHKO iipenaiytiCTBO ernnaxcKe BOJCKe na^ xypcKOM Aemii y
TOMe, uiTO ce koa obhx caMO y Kpajeoj nyjK^H nocTaB.i)ajy o$h-
unpn H3 <i'poHTa HHa^e CBaKU o«i)Hnnp Mopa Hajnpe 4a Hsy^H Boj-
;

HHMKy aKa/i,eMHJy. 0^ ro^. 1867 naK yBe;i.eHH cy n KaneTancKH

BcnHTH. Osaj Hcnnx Mopa csaKH /i,a no.iaa:e, aKO •/Ke.iH 4,a nocxynn

y Bete ^nnoBe.
y Kajnpy HS.iase Bojun^Ke HOBnne, Koje ^OHOce ca cbhm xa^ne
H ;i.o6pe cnnce hobhm Hanpexu,nMa, Kojn cy y Bojci^u yqaifceHH,
a y ncTo /1,06a n jacna ^OKasa /i,ynieBHoj iioiiH, Kojy ynpaBHHiji,H
J3Hat)axy ,4a npo6y/i,e y bojcuh,

BoJKHHKa aha ;i,eMnja y Kajnpy ;i,e.aH ce y 5 ca cbhm o;i,BOJeHnx

o^e^/Leaa x. j. na

1. 'BeHepa.iniTa6Hy niK0.ay,
2. ApxH.iepnjcKo-HHatnHnpcKy,
3. nema,zi,HJCKy,
4. KoEBHIKy H
5. Sase^eae 3a paqyHOBoi)e.
Osa je aKa/i,eMHJa 1872 r. 6pojaAa 750 nnxoaiai^a (ne pa^ynehn
one H3 pa^yucKor saBe^eEba), n xo 100 3a Koauny 100 3a apxn-
: ;

.lepnjy 30 3a nnaiHHepnjy
; 20 3a ]^eHepa.afflTa6 a ocxa.aHx 500
;

aa uema^HJy.
OBoj aKaAeMHJn eBO mxa Be.iH Xajnpnx CxeBan (Heinrich
Stewan).
«Ka/i,a CMO y aKa^eMHJy ^om.m , xy nan (5exy noKasane ca
CBEM .lene 36HpKe : .i.H3HKa.iHn Kadnnex, ca^ia 3a Mamnne n mo-
Ae.ie, 6H6.iHoxeKa, cKyn Kapaxa n n^ianoBa n x. /i,. — IXpncycxBO'
27*
420 iiCTO^eo niiTAibE

Ba^H CMo TRKD^ennpn npe^aeaitHMa h3 FeoMeTpnje, ApHTMeTDKe,

H $ii30Ke pasroBapa.iH cmo ce c npo<i>ecopnMa a n ca nnTOivmnMa.
;

OB;i,e CMO BH^ciH H H3pe,/i,H0 HaMeniTeHy ca.iy 6opeaa h rnM-

HacTHKe H ja KHinia ^pyro He Mory pehn /i.o ^a je h obo ob^p,
, ,

Kao n no^OTexHOKa, na Me yMnnn.io BeoMa Aeu. n saAOBOJBaBa-

jykH yTHcaK."
H pana h o^e^o BOJcKe ca cbhm je Bspe^HO. KacapHe BHxoBe
naK y xaKOBOM cy crafty, /i,a ce 6oJbe He Mory nOrKeAein.
CBaKH BOJHHK npHMa MeceiHO 20 rpoiua uartq pasBO^HHK ;

40 rp. Kan^ap 70 rp.

; Hape^,HHK 90 rp.; noTnopy^HK 300 rp. ; ;

nopytJHK 350 rp. KancTaH II. k.i. 500 rp.

; KaiieiaH I. k.i. 600 ;

rp. Majop 12(0—2000 rp.

; noxnyKOBHHK 2500 rp.
; nyKOBHHK ;

4000 rp. ; t)eHepa.i-Majop 8000 rp. ; t)CHepa.i-.iaJTHaHT lO.OCO rp.

ernnaxcKO-TypcKa pasMnpni^a
UocAej\Th2L mio npnsHaje n ~
caM ono3nii,HOBn .ihct „Progres egyptien", nnjn Hasopa npH3peH,a
saciyatyjy 6am c xora iterOBor no.io^Kaja npeiya rasl^e ono- —
3HHHJa —
nope/i, Tipyrnx njia^ame h xy Ao6py cxpany, iuto ce 3eM.i)H

H Kapo^y ^a.ia upH.aHKa, 4a yBH^n KaKBOM 6p3HHOM MO'Ane B.ia/i,a

Aa ciaBH BOJCKy Ha paxny Hory, h xo BOJcKy Koja 6m ce Mor.ia a^
cpaBFH ca GBponcKEM BojcKaiwa, a ccm xora h npeii,H3HJy ca kojom
6ejaxy o6a.ie h iipHCTaHLfflxa Haopyatana.

MOPCKA CHv4A ErMHATCKA

(MapHHa)
npexpn.iene necpete ko,^ CnHone ernnaxcKa <E>.ioxa
lloc.ie
cna.ia je na 4 .lal^e ca Henynnx 600 Jb\ji,E, h 3a u,e.io Bpeiie Cen-
AOBe BAaji,e H.ei ce cxaae HHJe hh yKO.inKO nonpaBn.io. A.ih ^ihm
je Ha B.aa^y cxynno HcMan.! naina, oh je o^Max npe^yseo ^a n By
peoprai nme. Hape^HO je xe ce o^Max Ha6aBn.'ie paxHe h xpanc-
no[.XHe Aa,%e napne ^peraxe n OK.ionHHii;e, a neinxo cy n caiaa
,

6ear H3pa4,HAn. CBe obo 6y;i,e cwemxeHo y Cpe^nseMHO u Il^pBeHO

Mopc. TaKo^e je o^Max 3HaTH0 nonpaByten apcena.i n 6poAnnixe
y A^eKcaH^pnJH.
B.ia^a je Kynn.ia y Mapce^y Sy^ MHJinoHa je^an jannsa
nJioBHu ^OK (cnpasa Ha Kojoj ce npaBe) 150''0 Ayra4aK a
.iat;e
30''0 mnpoK, Kojn ce moate fl,a. yaoxpeCn n 3a npaB.Z5eBe naJBehax

Jiat^a. ^OK OBaj ca^a ce naxo^n y npucxaHnmxy a.,ieKcaH/ipHJCKOM.

OcHM OBora Ke;i,H'& je y hcxo spene /i,ao HannnHXH y hobom cyeii;-

CKOM iipncxaHDuixy Bp.ao ^hbhh 3H/i,aHn n ca cBHMa noxpe6aMa
cHa64eBeHH cyBH 40K (Trockendock), kojh je HO^O AjraiaK, 30"0
 HCTOHHO nUTAftE 421

miipoK H CEopo 12"0 Ay6oKO HaMemxeH. — Sancxa KO^oca^na

rpa^eBHHa.
IJ,ejia 4>.iOTa ernnaicKa dpojn Ha 50 .iat>a n xonoBCKnx majasa
ca 500 TonoBa (oKiionHHue Mopa^H cy 1870 ro^. ;i,a npe7i,a^y nopxu),
ceM Tora HMa^e join 27 xpaHcnopxHHx 6po^oBa h 2 Monaxopa
Kojn Aem.Q y A6yKHpcK0M npncxaHHmxy. —
Hajaa^i, nope^i, CBer

OBora joiii je y^HaeHa Morytnocx

fl,a. ce h OKionunue Mory .laKO
ii6p3o Ha6aBnxB.
O4 fleoKOBaHHx y6oJHnx Aal>a HanoMHaeMO ^MexMe^ A.iuja" :

OBO je TBoatt^eM noKpnEena KopB^xa Ha saBpxaB ca 32 xona „I16pa- ,

xdm" «i>peraxa Ha saspxait ca 28 loiiOBa, h ,ylaxH<i>a" x. j. r^axKO

noKpneeEia Kopsexa ca 14 xonoBa; 04 H.3BH4HHi],a h xpancnopxHnx
napo6po/T.a naK: ^Mapysaxa", ,Macp" ca 6 xonOBa, /I'ajvM", „TaH-
xHx", ^TaxMaHEx", ,Bexep", „IIle6aH'' n x. a.
Ho y c.iyqajy nyat^e cxoJH B^a,i,H Ha pacno^oatsEby cas Ma-
xepDJa.1 HOcx^aMCKor napo6po4CKor ^pynixBa, Koje HMa 64 .la^e
H ofl, KOJHx cy 9 ca 1240 koh-ckhx cnara h 7326 xoHosa y lJ,pBe-
HOM iiopy 16 ca 2697 kobckhx cnara b 11390 xoHOBa y Cpe^n-
;

seMHOM Mopy H iiaj.sa^ 39 ca 2470 kobckqx cnara Koje no Hn^y

n.ioBe. -- IJ,e^o obo npe;i,y3elje ca^a nocn H:.ie „BHU,eKpa^eBCKO-
nocxAaiicKa napHa n.iOBE;i,6a''. Oa)nu,npn h Jbjfi,^ na nexoj npnna-
^ajy ernnaiCKOj jiapnnH.
y
A.ieKcaHApHJn nocxojn je^na niKoia sa MapHHy y Kojojje
1872 r. 6n^o 85 nnxosiaua.
To naK, mxo je Ke/i,n<i> 3a xaKo KpaxKO Bpene CBOJe B.iaAaBnne
BOJCKy CBOJy cpaaMepno Ha bhcokh cxpoch no^nrao n aeny paxny
cnpeMy snaxno yMHOJKHo, ^aje nam AOBOJbiia. ^OKasa aeroBOJ
HeoSmnoj eneprnJE, h y hcxo Bpesie Ka3yje naai jom n xo, A^ te on
3.1 u,e^o Hcxy y nnxepecy CBOje 3eM.i.e yMexH n ^a ynoxpeSn.
Typi],n jom o^ BpeMena ociiancKor ocBOJefta o6pa3yjy B.iaAa-
jyty K.iacy, 36or ^era cy sas^a sayaHJia^n a caA Hiiajy HaJBHuia
siecxaApataBHHMKa KaKO y n,QBH.iHn.M xaKo n bojhhukhm cxpyKUMa.
Ohh npnnaAajy oHoj copxn ^y^n, KaKOBe IIIeKcnnpoB Il,e3ap jKe^n
^a HMa y CBOJoj oko.ihhe —
^IIlHuiKaBy rocno^y ca ke^iaBHM r^a-
BaMa, Koja noty Ao6po rnaBa," —
n 6oJhe cy o^aBemxenn ono-
ne niTO npe noxona 6h^o ho
je ^oraljaJHMa noc^e aera. Ho
,

CBe B.iaAajyte ^nnacxEJe y Ernnxy, a oco6nxo Ke^n*, noxnojiaraxy

OKpexHH apaacKH e^ejienax npoxnBy 4»iierMaxHiHe napaBH xyp-
CKe, Koja Hx H HHHH Hecnoco6HHM 3a Bpnieite bhohx n Baamnjnx
sa^axaKa. TaKo nape^eaeM Ke;i,n4>0BHM 1869 ro^. ncxHcnyx 6eaie
xypcKH je3nK h3 3BaHH'!Hor Kpyra, eojh je cne ;i,ox.ie Bia.a,ao, n na
iiecxo aera saBe^e ce CBy^a apancKn, y c.ie/i, nera 6y4y n mhofh
422 UCT01H0 IIHTAHjE

TypcKH 3BaHnqHni;ii iiooTnyniTaHH, ^inja siecxa 6exy nonyEbena ao-

Mopo/i,HnM Apannua.
Obo Hapeijeae y koahko ce rocno^n y CTaM6o.iy Hnje ^ona-
ii,a.ioca T0.1HK0 BetHM 3aA0B0.i.CTB0M 6eme npnM^eHo y Ernnxy
H OHO je Bp.io MHoro ;i,onpHHeAO, ^a ce npo6yAH nojaai oia^a-
C1B0 J)}' 6 jba,, HacTH h je;],nHCTBa, —
uojaai, Kojii je j[OTAe 6110 BpAO
^a^eKo ofl, $e./iaxa. Y hcto BpeMe to Hapei^ei&e npo6yAn.io je h
m.eJby 3a o6pa30BaH>eM.

Oa MHorHx BHi],eKpa.i)eBex, no Ernnax 6jiaroTBopHnx, ypetieaa

MH teMO ^a. cnoMeneMO cajio neKa, Kao h. np. yHnuiTeae ponciBa,
MOHono.iHH CHCTCM H Ky^yK, GHeprH^iHO cy^eAOBaae npn n3BpmeH)y
OHora orpoMHor npe4y3elja 3a npOKonaBaae cyeniKor KaHaia, no-
TOM ycxaHOBy onuixe nacxaBe y ^inxaBOJ seM.in, ycaBpnieite JKe^es-
HD'iKe H Te.ierpa<i>CKe arpeate n ycxpojcxBO ^p'/KaBHe nomxe.
Je^HO HSBemke , Koje je Haiincao 1872 ro^, Ke^n^oB Mnnn-
cxap ynyxapanx noc^iOBa, noKa3yje Be^HKe nanpexKe, kojh cy y^in-
H>eHH y lUKO^aMa n mKo.iCKoj HacxaBn sa BpeMe o^ 1863 ro^^ na
Ao ^anac. —
Bpoj A6i];e, Koja ce y Ernnxy yie y ochobhhm niKo-
AaMa, n Kojn je nofl, MexMC/i, A.iujoM 6110 30J0, y npBBM ro^nnaMa
—
nepno^e 1863 1872 ro^. nopacxao je Ha 60.000.
^anac naK xaj 6poj bshoch 90.000. He xpe6a ciiexaxH c ymar
^a cy OBO caMo A^u,a, KOJa ce y^e no ochobhhm h npe,T,yroxoBHHM
iUKO.iaMa, ^a y OBaj 6poj nncy yui.iH h ohh kojh ce y^e no 3a-
,

Be^cftHMa pa/i,H BHuier uinei;HJa«iHor u3o6paateaa. BpojjeoBaj, no

CBOJ npH.iHu,H y CAeji, noBO.i.HHx H npo6niaMHflx hobqx ycxanoBa
,

joffl Bflme nopacxao y HaJHonnje speMC.

Bpoj yieHHKa, kojh ce cnpeMajy 3a BHuie H3o6paa£eBe hsho-

cno je 1870 ro^. oko 5000 Ayiua.
Kao BHuia saBe^eBa ca^a nocxoje
1. UoAUTexHUKa. IIhtomh,e obb mKo.ie ysDMajy ce n.iH h3 n,H-
bh.ihhx H.1H H3 BoJHHx .inH;a. IlHTOMn^n, KOJH cy y osy uiKo.ay na
u,HBH.iHor pe^a /i,om.iH, cxynajy Hajnpe y a^MnHHCxpaxHBHy lUKO.ay
a no xoM y /i,p3KaBHy c.iyHt6y. Ohh ^pyrn nan y BOJHH^my aKa-
AeMHJy.
2. Tlpaeua mnojia.
3. 0iiAOAO2UjCKa u apuTMeTujcna mnoJia.
4. UIkomc 3a eeiuTtiHe u sauaTe.
5. AcKapcKa lunoAa.
y Ko.iHKOM je cxeneny KeAH<i' 3a Hapo^ny npocnexy saysex,
Haj^o^ie ce bh^h fl3 xora mxo je oh 1872 r. He4,a.ieKo oa CBora
saMKa „Kasr d Nil" no/i,Hrao n ^eBOJa^Ky mKO.iy.
 HCT01H0 lIHTAHiE 4-3

KopaH, Kora ce Typun npn^pataBajy, oyi,peAHO je /Kenn ca cbhm

noT^HtteHO MecTO, jep oh Kame: „5I^eHa je Bame iio^e, o64eAaBaJTe
ra no CBOjoj Bo^bn." To nan, ihto je Ke/i,H<i' h jKCHCKy lUKO^iy tio-
;i,Hrao H Hape^HO ^a ce h OHe yie, Moate noc^yaiHTH 3a iiajdo.te

jiepn^o KOAHKo je oh ynanpe^ KopaKHyo.

y ^e^TH a HapoiETO y 7i,0H>eM Ernnxy aieAesiia Mpeaia Besyje
CKOpo cee Bete Bapouin. /l,y'(KHHa aena hshoch 1287 KH.iOMexapa,
a KaA ce tomb Ao^a join 889 kha. uito je y Cy^any Bet. y noc^y,
OH/^a Je ona y CKyny ^yra^Ka 2177 kh.!. To je oneT hob 7i,0Ka3 y
K0.aHK0 je OBa yeiLia TypcKy Ha^.MaiuH.ia h KaKOBe je HaiipexKC
noA ^aHainibOM B.ia^OM h Ha obom no^Lv yqHHH.ia.
/],p;KaBHa Te^erpa^cica jipeKa o6yBaTa oko 450 MD^a /],yraMKy

^HHHJy H ona ce npviKa ^o KapTyaia h MacaBe a cTOJn y cbgsh

ca eBponcKOM Tejierpa-i'CKOM MpeniOM npcKo Cnpnje h I],apHrpa/i,a.

Oa 1870 r. noAnrnyxa je laKOi^e le^erpa^CKa sesa ca BoM6ajeM n

Ka^iKyxoM (npoKO Cyei],a).

ErnnaTCKa noniTa 6n.ia je ^o 1863 — y pyicaMa npHBainnx

npeAy3HMa»ia. Ca^aibn ko^h* HaKHa^RBUiH my je cxaBDO
ncxe, e
HOA TipKaBHy, H npeycxpojHo je ca cbhm no eBponcKOM cHcxeiviy.
HonixaHCKe Kanne.iapHJe pacxypene cy no i^e.iOM AOH,eM Ernnxy
H Ha UpBCHOM Mopy 40 MacaBe.
Ha OBOMe Mecxy Bpe^HO je 4a cnoMeneMO joui je^ny CBeT.iy
cxpany 7i,pacaBHe ynpaBe ernnaxcKc--. a xo jo iioxnyna cnrypnocx ca
KojoM CBaKH cxpanan; jioaie can caiiunx no ii,e.iOM Ernnxy, na n y
Hajy^a^LenHJe npe^e^e nyxonaxn. Hana/],aJH hi,, ^inMHocxn, nacn^a
n pa36oJHnnixBa Bp.io ce pexKO y Ernnxy ^orai^ajy.
^pacaBHH Ayr, Kojn je y npecxaBnn'iKOJ KOMopn 18(39 r. no-
Kasan, hshoch 423,750.000 $p.
H3 HaBe^eHnx /i,axa jacno ce ynn^a Ko.iQKa je rp^na Ky.i-
xypna npoBa.ia nsMe^y TypcKe n Eranxa, b ona te y cie^ nponi^ao-
ro^nmaer <i>epMaHa, 3a Kojn je KeAH<i> Mopao rp^ny cyMy HOBan,a
M n.iaxH c ro^HHe na roAnny nocxajaxn cne Beta
, n xo CBe na ,

ynixp6 xypcKe n;apeBnHe.

Onaj je «i>epMaH npaBH OAHOuiaj ernnaxcKn ocAo6ofl,RO ca cbhm
OA TypcKe n to 3a naBeK. To je c^yqajnn AOKyMenax, jep cxporo
y3eBniH on je y^apno Bet ne^ax n xeMe./i) noxnynoj nesaBUcnocxn
ernnaxcKoj.
^epMan osaj noqaBe ca obhm pe^HMa:
„nonixo caM ce ynepno ca KaKOBOM en ce ^pnac^HBomty xn
3a Ernnax cxapao, n KaKOBe Hanope xn 3a cpety 3eM^e 'mnnni,
^nja je Be^H^mHa n BaacHocx npe^ mojem OHHMa jacna, Kao n xBOJa
Bepnocx n o/i,aHocx Kojoj en mh cBaKOM npn^HKOM ^OKasa /aBao;
424 nCTO^HO nUTAH>E

ja caM Ha Te o6paTno Mojy mh^oct h Moje noBepeae, n ^a 6n th

TOMe joui H HecyMBHEa ^OKasa 7i,ao ja cam nocTaBno Kao
Bbtia ,

CTa.iuo npaBH.ao 3a pe^i, Hac^e/i,CTBa y ErHQTy: ^a ynpasa na/i,

ErnnxoM n aeroBHM o6iiacTHMa Kao h HaA KaJMaKaMaxoM CayBKHJ-
CKHM n MacaBCKDM onex ca BberoBHM o6.aacxnMa, cxoaho ropaeM
oiipcAe/beiBy, no CMpxH XBOJoj npe^e sa XBora Hajcxapnjer cnna, a
noc.ie aera, no npasy npBopot)eH>a, na aeroBor Hajcxapnjer cnna
n xo pasyne ce ca naSHBOM Ke^n^a."
,y OHOM c^y^ajy Ka^ kc^h* ne 6h no CMpxn CBOJoj ocxasno
HHKaKOBa cHHa OH^a /i,ocxojaHcxBO H B^acx Ke/i,H$a npej^asn na
,

aeroBa 6paxa (pasyMe ce OHora Kojn je noc^e aera najcxapnjn).

Ako naK HD xora ne 6n 6n.io, 0H;^a na OBora Hajcxapnjer cnna. —
OBaj peA Hacie^cxea nua ^a c^yjKH Kao cxa^iHO npaBH.io. Ho obo
ce He Moace ^a o;i,Hocn n na MymKy fl,en,y ofl. ^encKe .io3e.
y HcxoM ^epMany ;!,a^e ce Be.in ,n,HBn^Ha n $nHaHU,njcKa
:

ynpaBa &eM^i,e,Kao n cbh aenn MaxepnjaAHH h APyrn nnxepecn y

CBaKOM nor^e;i,y saBHce o^ ernnaxcKe Bia^e h aoj cy noBepenn.
Ho noinxo je ynpasa h nope/i,aK y sen^n Kao h nanpe^aK u;ap-
cxBa n Hapo^HO 6iLarocxaae yc^oB^eno onmxoM xapMonnjoM, Ka-
paKxepoM, o6n^iaJHMa caiinx oSnxHHKa xo ce Ke;in<5 OB.iamiiyje
,

^a CBar^a, Ka^ ro^ 3a 4o6po Hai>e, Moaie Hs^aBaxn noxpeSne sa-

KOHe H npeycxpojcxBa. Y ncxo Bpeue on ce 0B.aaiuiiyje, 4a Moaie,
6e3 noBpe;i,e /i,pataBHHx yroBopa MOJe BncoKe nopxe, ca arenxHMa
cxpaHHx CH.aa KOHBeHu,HJy 3aKi)yHaBaxH KaKO y o^Hocy i^yupy^KOM
n xproBa^iKOM xaKO h y cBniia ocxa^HM
,
kojh ce 6\ji,\ xni];a.in
,

KaKO cxpannx xaKO n ynyxpaanx 3eMa^CKnx npn^HKa n saxxeBa,

a y cyie^ qera 6h ce HMa^a ^a pa3BHJa xproBHna n HH,zi,ycxpHJa. IIcxo
xaKO OH ce OB^amhyje 4a pery.innie n oAHomaj cxpaHan,a, y csa-
KOM nor.aeAy npeaia AP^ann n napo^y."
„Ke4H*y npnna^a ca cbhm He3aBHCHa ^HHaHu,HJCKa ynpaBa.
Oh HMa npasa, ^a y nne ernnaxcKe B.ia;i,e ^nnn saJMOBe CBaKora
poAa y HHOcxpaHcxBy h xo y cBaKO Bpene, Ka^ roA oh 3a Hyat;i,Ho
Hamao 6yAe."
,KaKo je naK npsa h CBSxa ^ySKHOCx Ke;i,H«i'OBa m
hixhxh n
6paHn 3eM.i.y xo on HMa 6e3yc.iOBHO npaBO
, ^a npe;i,y3nMa CEaKe
Mepe pa^n samxnxe n o^^pane 3eMa.j>CKe cxo^ho saxxeBnwa Bpe-
MCHa H Mecxa, a xaKo hcxo oh Moaje npena noxpe6n 6e3 nuaKBa
orpaHH'ieaa , m
yselia has ynaan 6poj MOJe i;apcKe BojcKe' y
Ernnxy."
„KeAH*y ^aje ce npaBO 4a Moaie y Bojcnn Aasaxn HHHOBe ^o
nyKOBHHKa a y n,HBH.iHOJ cxpyn,n 4,0 3Baaa pyx6e-caHnje. HoBi^n
,

y 3eM^H Kyjy ce caMO y hmc Mora n,apcKor BCin^ancxBa. Sacxase

 IICTOHHO nHTAttE 425

KO^ BOJCKe (KaKO cyBoseMHe teko h noMopcKe) nuiajy ^a 6yAy onaKe

Here Kao n koa ocraAnx mojhx xpyna. Ke^n* nna npana a ^a
rpa^H .la^e, caMO uito aa rpa^eae OK.ionHHiJ,a Mopa Aa npexxoAn
Hapo^HTO Moje BncoKo OAo6pei6e."
Hajnoc.ie je jom onpe^e.^beHo 4a Bni],eKpa.?E) ^aje y ii,apcKy
Kacy ^aHaK roAnmitH 04 150.1 00 Keca.
Ocxao je ^aK.ie join caMO je^an Ma.in KopaK na ^-a, ce 40- ,

6HJe noTnyHa HesaBUCHOCT ernnaxcKa, b neMa cyMH>e, 4a ra Ee^u*

KOJH ce cxapa 3a 6Aa,vo CBOJe seujbe He fee o^nax h yyHHHxn, 'ihm
xo nojnxHHHe npn^inKe A03B0.iii.ie 6yAy-
Ernnax je 36or CBora nenpupoAHor caBesa ca TypcKOM y na-
3axKy H onacHocxH jep je ona ,
TypcKa —
na Aa.aeKO HnaieM —
cxyniBy oa aera h ouacHOCx je xdm 3HaxHHJa nomxo je xypcKa
,

ApjKaBHa .latja Bet npo6njeHa na fee h aera o^Byfeii ca co6om y

ycxa.iacaHo Mope, Ernnax y ciy^ajy xypcKora paxa Mopa OBOJ ^a
Aaje snaxHH 6poj BOJCKe n xH.i)a/i,aMa aeroBHx cnnoBa .lejKe iio^
KpHMOM H.1H Ha MOpCKOM ^Hy KOA CHHonc OHH naAOUie TaMO y ;

n.e.i)H, Koja je anxoBOJ -seMJbm cxpana a MoaiAa n ca cbhm npoxnBna.

3a Bpejie nocieAae eKcneAHunje ernnaxcKe y KaHAHJn Koja je ,

H3BpineHa na 3anoBecx nopxHHy ^HHaHi],HJa je ernnaicKa 3HaxH0

npexpue.ia, jep Mopa^e AHenno a^ nsAaje 8.800 *opHH?xa.
IIoA CaHA naniOM roAnman ernnaxcKn AanaK TypcKoj h3-
HocHo je 400.000 ^op. a caAa naK, Ao6poxoM KeAn^OBOJi, nopacxao
je Ha 7,500.000 <i.op.
3a 'LepMan, Kojn je nsaniao 27. Maja 1866 roA- y cieA AO^n-
Benor nac.ieAHor peAa n ocxa.inx APyrnx noB.iacxnu,a Mopao je ,

KeAH4> Aa n.aaxH y I],apHrpaAy 30 MH.inoHa <i>op.

/l,a 6h naK naAejcxBOBao <i>epMaH kojh je nsauiao Jyna Me- ,

ceiia npom.ie roA- yinnno je BnneKpa.^b iiaAHuin 110K.101! oa 10

Mn.inoHa 4'Op. HeMa cyMH.e a^ je Mopao jom Aa^ieKo Befey cysiy
Aa ynoxpe6H aok je 3aAo6no CHMnaxnje n cay^emfea y KpyroBHsia
KOJH cy y CxaM6oJiy oa yn.iHBa.
Moate ce c.io6oaho Kasaxn , j\,a, je hs Ernnxa y I],apnrpaA
jypno „.?„iaxHn hoxok", ho Aa ce ncxn xaMO n nsrydno xaKO, Aa
My hh xpara neMa. TIa mxa je Ernnax Ao6no sa CBe H>eroBe
jKpxBe ? — Auco.iyxHO numxa !

Ernnax je , cbojhm reorpa4>CKHM noioJKajeji , cbojom AO^po

ypel/enoM n opyjKanoM bojckom , cbojhm xBpi/aBCKnivi n o6a.icKHM
6axepnjaMa Koje cxoje y CBe3n ca *.ioxom, Koja ce onex y CBaKOM
xpenyxKy Moate OK.ionHnn,aMa oja^axn ca ycaBpnieaeM jinna h xop-
neAa naJHOBHJera ji,o6a, noxnyno ocnrypan oa ncxoKa n nocxaB-
,

^en y xaKOBn no.ioataj Kao Aa My 6aui hh cyceA nnje. II KaAa 6h

426 ncTO^HO niiTAftE

ErHnax 6ho Hana^HyT KaKOBOM eBponcKOM ch.iom, OH/i,a 6h ce tgk

noKasa^ia noinyna neMot TvpcKe saniTHTe, jep HHJe HHKa^a, hhth
6n y OBOM c^yiajy Mor.io mptbo ciobo ^a 6y4e hcthhcko ^e^o. —
Kao lUTO je Beh Kaaaio npnsHaite h nporjiaineite ernnaxcKe
HesaBHCHOCTO, ^aKie i;e^n, Koja je CKvnoM pasunx <i>aKTopa, y Toj
MepH yc^OByieHa ^a ce Beti yc^OBH
,
Kojn cy 3a obo nsBpmeae
,

HyjK/i,HH pasBDjamy Hey3/T,patHHM oprancKHM je^HBeaeM, jecie caMO

nHTaitc noBO^iHor TpeHyxKa.
Ka^a ce naat^nBoinfeiy Honpaxe cxBapn
caMO ca Koje ce y ,

Ernnxy sa obo noc^ie;i,H,e spene 36iiine ou^a ce ,a,o^a3n ;i,o yBe-

,

peifca Aa j^ oh na HcxoKy A*pHKe seji^a KOJa niia ^a H3BpmH Kyi-

xypny mhchjv ho 4a ce xo He 6vs. Mor^o /i,a 3a,/i,0B0^i)H caMO ca

,

fteroBOM He3aBHCU0Ditiy.
Kao CHajKHnja h CBCCiiHJa ApataBa oceba Ernnax noxpe6y
/l,a CBOje rpaiiHu,e h cbojv mo}i pasmnpn
noHHKonie ; y c.ie/i, 'lera n
BOJHH'iKe eKcneAHi^HJe npoxnBy XaSncuHuje 3ay3eLe 6ep6epcKHX ,

3eMa^a, eKcne^uD,HJa 6eKepcKa n rop^OHCKa Kao n naJHOBHJa 6op6

npoxBBy cy^xanaxa ^^P^ypcKor.
Ho HaJHOBUJHM BOCTHMa cy^xana 4ap«i>ypcKor y 2
BojcKa jc
6nxKe X. j. Jyna n 2. Jy^a ca cbhm noxy^icHa. KaKO je naK h3
17.
Eajupa nocj.axo Ha paxHo nonpiiinxe snaxHO noxEpen^eise xo ,

HCMa cyaiae j[a, he n CBa o6.iaci /l,ap<i)ypcKa 6Hxn npncajeADBeHa

Ernnxy. II XaSflcnnuja ouKo.,i)eHa ErnnxoM ne Le moLh jom 3a ^yro
4a 6paHn CBojy He3aBECH0cx npoxoBy Ke,/!,H<i>0Be BojcKe, h xaKO ko-
paK no KopaK Hanpe/i,yjylin Ernnax te na 6p30 3aB.ia4aTH CBHsia
hejICkhm 3eM.zbaMa.
Ho ernnaxcKa Bia^a ne Moaje ^a CMaxpa ^a je CBOJ sa^axaK
HCnyHH^a cano pacnpocinpaaeM CBOJe moIiH no a^pnKancKHM 3eM-
^aMa.
IIpoKonoM cyeu,Kor KaHa.aa o6a.ia II^pBeHora jiopa nocxa.ia
je 04 Bp.10 BdHKe BaJKHocxH. Ke^H* je net 2 nyxa ko/i nopxe
noxpaJKHBao, 4a My ycxynn ynpaBy na^ JenenoM, aj.H my ona xo
HHJe o^oSpn^a. 11 c xora Moate ce C.10604HO xBp^nxn ^a te Ern-
nax y CBaKOM ciy^iajy casio aKO ce xypcKa Bojna CMa y Asnjn
,

K0Ha;eHxpnnie npoTHBy Henpnjaxe.ZLa, Kojn te ca ceBepa Hacxynnxn,

xy npH.iHKy ynoxpe5nxn, na KopBCxehn He3a40B0.i.He apancKe e.ae-
MCHxe, KOJH cy ce y o6^acxH Xeijiecy Bet 2 nyxa 6yHHiiH ^a Je h
^0 KpBaBHx cyKo6a ji,OAa,3BAo 3ay3exn hcxomho npnMopje E^pBeHora
,

Mopa H cBexe Bapomn MeKy n Me^nny, Koje cy y o^injia npaBOBcp-

HHx OA Bete BaatnocxH ho CxaM6o.i.
OcBojefte H 3ay3e{ie Mckc 6h.io 6no^ HeHCKa3aHe npo6nxaq-
HocxH 3a Ernnax. Apann naK , Kao mxo je Beh Ka3axo 6n.iH cy ,
 ncTj'iHO niiTAiBE 427

je;i,HOM no/1,B^a^OM ernnaTCKOM h to nyHHx 27 ro/i,HHa n Tpar

Tora rocnoAapcTBa h /i,aH /i,aHH jom ce onaaia y HacTaB^eHOJ xpro-

BnHCKOj BesH. —^a^e Ernnai vatHBa HaJBete noBepeae y itapcxBy

Bexa6HTCK0M. 11 o tomc je Bpio ^aKO Morytie, 4a te Ernnax n ^a
HacAeAH TypcKv y Ap6HJH, a iiHJe hh BepoBaxHO ASi Ernnax He fee
onex 3aAo6HTn CBe oho uixo aie^n h uixo je MexMe^ A.anja ca ern-
naxcKOM KpB^y Beti jcahom nsBOJeBao.
licxHHa 4a BeJi nocxoJH y6et|efte KaKO xpe6a 4a oceta h KaKO
^a 6yAe pacno.ioateH Ka;i,a ce 6opH npoxHBy CBora HaJBetera roc-
no^apa —noc^e^nnK Ea^in<i>a —
a^n HCxopBJa Han ca cbhm
npoTHBHO XBp;i,n n Kasyje. Haj6o.T)H npnMep xoMe iiMamo y pa-
TOBDMa MexMe^OBDM n fteroBa cnea h npe^acKy xypcKe $Aoxe na
MexMe^OBy cxpaHy.
He sioate ce nopnuaxH, y ^anaiufteM Ernnxy HMa^e CBnjy
fl,a-

yciOBa ,KOJH cy nyat^nn 3a APHiaBHH hhbot oncxanaK H>eroB,

11

jep je H no npocxpancxBy, Hacp^^eHocxn n npnpo/i.Hoj cnaan ca cbdm

cnoco6aH sa caMOCxa^ny ^piKaBHy yupaBy.
EBponcKC Be^HKe cHie, n aKO noApJ^aBajy saBncHOCx ernnax-
CKy 360V Tora, luxo ce 6oje ^^a he npn.iHKe, Koje 6fl ce pa3Bn.ie
Ha HCTOKy, nocxaxn onacne no esponcKH wnp, ne he moLh ca^a, —
Ka^a je Beh hctomho nnxaifce nocxa^o HeoxKioHHXo — fl,2i cxany
Ha nyx Kpncxa^nsannjn apaucKor e^esieHxa, — xoj jeAnnoj 3a aiE-
Box cnocodnoj opHJeHxa.icKoj ^pKaBH —
jep to 6aiu j.eatH y hh-
xepecy D;BBn^iH3an,HJe u Ky.ixype.
Mn CMO ^aK.ie xBp/],o Eruuax 60x1 y cxaay,
y^ei^enn, ^a he
Aa noBo^tHO HSBpmn sa^aty CBOjy caMO Ka^ 3a xo OAcy^HH n
,

sro^HH xpenyxaK HaciynH. A ca/i, npe^asHMO na ocxa^e ^paiaBe

pe^OM, Koje te ce, Kao uixo je nanpe^ pe^eno, xaKoi/e ca TypcKOM
Aa paspaqyHaBajy.
(HaciaBnhe ce)

/ /LEBEx/bAK
 HM OI^O lUTA
xyMopecKa

I.

Xej, xej — 6am uireTa uito ce CBa7i,Hine non ByJH]j,a h yimejb

rpyJHij,a ! A onaKo ce, 6oiaH, ^eno atHBe^H ! . .

y«iHTe^ rpyJHu,a, HHJe ^a peKHem o^ ohhx ciapHx, nixo join

lie Mory 4a OBapiimy y obhm hobhm 6yKBapHMa h ^HiaHKaMa, —
Hero woMHut oKperaH, M^a^, Bece^aK; y^m t^aKe cse no hoboj
BopMH. H3bo7i,h hx ijeTBpTKOM H iipa.SHHKOM y ROJLe TQ xBaxajy ,

6y6Hi],e, Memnpe, MyinHii,e, na to Ha6a;i,a noc^e Ha ^ino^e h cynin

HX. lUia te My to, ne 3Ha hh caM non ByJHu,a, h aKo je KaTKa^
OA^asHO y Beorpa^ h TaMO c^yniao, r^e nna Her,zi,e Te ce TaKO —
Kyne 6y6e, KaMeH>Hu,e h TpasKe. Ha noc^eiKy, niTa ce to aera —
Hona Tnqe? HeKa xBaTajy, aKo xohe, h nHJaanne aeMy 6am hh —
H3 Kece HH y Kecy 3Ha caMO, ! je to, Ba^^a, .leno h 4a My je
fl,2i

ca^ TaKH aAGT. Oh tck Bo^e yHHTe.i. Tpyjy, HHKaA ra He te —

o6HtiH, a 4a He CBpaTH.
niEo^a je Ha Bpx ce^a. Hero, Mo^anliy, Ba^ate 4,a 6a ce —
6o^e HOJMHjio, K0.1HKO je non ByJHn,a Boieo yiHTe^ Bpyjy —
3iiaTH, Aa je ce^o OTHm.10 HCKaKO y ^yiKHHy MHTaBO no caxaTa. .. .

E.ie, mKoia je na Bpx ce^ia, nonosa Kyta na cpe^ ce^a. Ca/i, Aecn
ce HecTO, Te non HMa noc^a MaK ^o^ie y ^ny ce^a, jom y naJAOBOJ
KyhH; OH Hol>e —
na onex ne tie o6HtH ^ok ne CBpaxn yqnTe^y
Hon ByJHu,a HHKa^ HHJe Bo^eo —
6ap TaKo caM Kaate ^a saieqe —
^OBCKa na pyiKy; jep, bc^h, ana no ce6H KaKO to HHJe npnjaT-
Ho. . ,^Ihcto th, mTO ce th^c Ha npniiHKy, npece^ne h py^aK h
.

cee !Ji^Si ce 6apeM 'iobok, na npa^HKy, na^a, na xaJ4e ^e, nero

TCK 6axHe th, mTO ce th^c, HeKO h3 He6yxa!'^ M {tao 3a ^hbho
 iiir OKO nriA 429

'ly^o — non Byjflii,a HCKaKo jBeK sare^e yqHTe.^ Tpyjy h^h 3a pyq-
KOM HAH 3a Be^iepoM, H.iH —
aKO He TO, a oho j\,a. nnje KaBV, bhho,
H.1H . niToroA
. . npncMa^ie! — nnje ay 6am mh.io,
IIlTa h.e 0H;i,a

a.iH xeK peKHe: „Ha 3/i,paB^e th, yMHie^Ly!" — Ygnxe^B oneT 40-
6ap H ^pyateBan MOJi^nk ca.ieiH: ^O^h, hoho! ce^H 0;],hI".. He !

MOHvem My ca^ KBapniH xaxepa. noH Byjnn.a — Ma li

je .leno /i,a

KO^ CBOJe Kyke pjiao nacy.i)U,a n neKV .leny nanpHKy h3 xypmnje, —

a Ba.?ba h to SHaxn, 4a je non ByJHUia Bo.ieo, 6ap can Ka;Ke, na-
npHKe H3 xypniHJe —
3ace7i,He c yqnxe.B FpyjoM xe ocmoih Ma.io
neneaa H.in teBana H.aH ciaHHHe, n vseK npHMexn „Bam, uixo :

ce THMe, yiHxe^y, 4a ne hy cyxpa Htn y napoxHJy, 3Bao 6hx xe

Ha Beiepy; saK.iao caM, hito ce thmb na npH.iHKV, OHor Be^iHKor
kypafla; ain neKa CTOJn Apyrn nyxl" Meljy xhm ^.Be^HKH typan''
H cyxpa 6p6^Ea APn,H ceocKoj, Ka/; npol^y nopeyi, an.iHJe nonose na
SBHSHy.

Da joHi tie non ByJHii,a yneK pekn h .leny pei 3a yqHxe^i)

Fpyjy. ^o^e Koro^i, h3 BapouiH h.ih h3 ^pyror ce.ia h.ih na ko ca
expane na ynnxa: „A 6ora bh, nono, KaKH BaM je OBaj ynnxe^?"
Oh ce xeK caMO ynece npe^ qoBCKa na pa3rpaHa: „Hhcmo o/i,aBHO,
mxo ce xH^ie na npH.iHKy (non Byjnua ^lecxo je Meniao obo: „uixo
ce xHHe, Ha npn.iHKy"), HMa.in 'saKor ynnxe/ba. OKpexaH je, vkhb,
Kao —mxo ce xH^ie MJia^ ^OBeK. — Ilenxpa ce c Aeu,0M cBaKH
. . .

^an no 6p;i,HMa: Ba^t^a hm Heuixo Kasyje. lUxo ce xH'ie na npn^

AHKy —
CMejao caM My ce uixa hhhh c BOMa!... A mxo My n^e
CBamxo 04 pyKe — lyAO
Exo mxo ce xnqe, Ha^nano je nomn
je!
Mojoj cxyny; no cej.y OBy^a norpa^HO — enoM cxyny, HeKOM cia- !

HHHy, HeKOM xyiaK, neKOM npec.inny. ... llo Bas.^an Majcxopnme,

mxo ce xnqe Ha npH.iHKy, Kao Majcxop !"

^OHcxa
yMHxe.i> Fpyja nwao je can h cxpyrapcKH h cxo.aap-
CKH yMco je HannHnxH mxo caMO o^HMa bh/i,h. Hhm CBprnn
a^iax, n
c 4,enoM y mKo^iH n mxo My je Beh nao yqHxew?By ^yatnocx, oh
a^iax y maKe na Majcxopnme: rpa^n ^eun paHyHa.i>Ke, xa6.aHD,e, h
caM HSMHm.ta neKe cnpaBe ^a hm noKaaie raxo 4a 6ojbe ynaMxe. —
A neKOM n naHHHn no nemxo, aKO My 3ana;i,He BpeMCKa 3a.aHmHa.
OcHM Tora y^Hxe.^ Tpyja yMeo je Bemxo nynnxn xHn,e. Cny je co6y
OKHxno cBaKojaKHM xnn,aMa. Ce.^ac,H ce qecxo HCKyne, na ce ^JA^
xoj aeroBOJ wajcxopnJH. Iloc.ie, Ka^ cy ra Bet cBHK.aH, ^hm y6njy
H.aH yxBaxe KaKy xnny, nom^y je h.ih Aosecy yiiHxeA BpyJH. A
OH je HcnyHH, na naMecxn y co6h, na yBe;i,e ^aKe h sanocH ce Ba3-
A&H c ifeHMa EasyjyliH hm : KaKO xakhbh, Ky^ ce
xHii,a cp.ih, mxa
pa^.H, KaKO ce 30Be — n mTa th hm jom ne fee Kasaxn ! . .
430 HH OKO niTA

Xej, xej — 6am lUTeia uito ce CBa^nme non Byjnua h yMHie^

rpyJBita; a xaKO ce, ()0.iaH, Aeuo mHBe^n ! . ,

II.

y OMH IlBaita AHe, 6am Tor Jieia Ka^ he ce cBa7i,HTH non

ByJHua H yqnxe^ rpyJHi],a —
naTymiH ce osro kocom H3Ha/i, ce^a
iipH o6^aK, a CBe KpK^a Kao Ka^ neKivies y Kasany K.i)yiia. Eto,
6orMe, rpa^a ! YcryMapa ce cce jkhbo no ce^y. CK^aaajy CTOKy,
. . .

aiHTO H CBe mxo ce Moate ck^ohhth. jKene n.SHoce npe^ Kyty sa-
Tpa^ie, iiaHKe, coBpe, paoHBKe, 6pa4Be, KauiHKe h CBe nsBpty ^^a —
rpaA o6E%e''. ^yxny BeK n xia^an Berap; y^iecia ceBaae n rpM^La-
BHHa; o6AaK ce naAHece totobo eslji, cairo ce^o no^e npoKan^n- ;

BaTH no r^eKoja Kpynna Kan. Ket no r^eK^ja Htena ctojh na

npary h name npeMa o6AaKy nponocKOM npnsHBajyLH ycn^a-
,

xnpeno neKor o6emeH)aKa niiH yTon.i.eHHKa: ,Xaj, TniviOTflje, xaj,

."
JepoTHJe!.. (u^n KaKo je Bet KOMe hmc), ronn roBe^a na n-iannny! .

Hnr/3,e HHKora ncMa na no^^y; CBe ce ckiohhao Hr;i,e mxo

acHBO 6Hiio, CaMO non ByJHi],a yseo no^ nasyxo Tpe6HHK n neipa-
xn.^, na ne})ja na Rnme BEHorpa^nMa.
„Jo MCHC, mxa je nony Aanac!" saqy^n ce je^na atena aia-
myhn nponocKOM: „Ky/i, te xaMO na OBaKOM BpeMeny?!"
Ka^ 6h ^a iipot)e nope^ mKo^e yr^e^a ra y'iHTe./b Tpyja, na
Kao TOfl, ^a My ce nemio cajteao uane ce 04 CMexa fflTO nnKa/i, —
HHJe, na je/i,Ba ce y3/i,pataBajyliH ynnia: ;,KyA tern th, nono?"
^ITIto ce THie na npn^nKy —
ma^o ao BHHorpaAa," o^rosa-
pa non a nsMnqe.
„Mope, 6ea;H ano —
exo rpa^a!" BaKny ja^e 3a ibhm yHnTe./b
H ^ly^HO My 6n, mxo ne CBpaxn, Ka^i, xo nnje H>eroB o6nqaj. A.in
OH saMaqe na Bnme.
Hon ByJHi],a cxnrao je y CBOJ BHHorpa^. Ho^e Bet no r^eKOJa
rpa/i,^nKa npoiexaxn. Hon Byjnua cxa^e na cpc^ BHHorpa/.,a, CKH/i,e
Huxy n Mexny je na je^an qoKOx; o^MOxa nexpaxn^i. n naxane Ka
Bpax; oxBopn xpe6HnK n cxa/i,e nnxaxn MO.mxBy. lion Byjni^a . . .

^ecxo je 'iHxao MOinxBe, Ka^ My ce ^ecu KaKa ne^aKa y Maxa.iy

aeroBOM. TaKo je^an nyx saneMoaie mv nexopo HasniiaAQ oa rpo--
HHi],e, a OH XH anx ^eno caxepa y CBuaai; na y^pn MOiinxBaj, mo-

.iHXBaj — n xBayia 6ory caMO je qexBopo .innca^io, a oho APjro CBe

03ApaBn Kao ^a pyKOM o^HCce. Je/T,aH nyx onex 3arpal)yjylin ne-
mxo y6oAe ce rp^uHM r^oroBHM xpnoM y cpe^ xa6aHa, nnje M
Morao nn cxojaxn; o^nax on onaKo ce^ehKH naxy^ie nexpaxn./B na
HHxaj, a CBe ycpKyj — Ko.mKO ra 6o.ie, na n xy ,zi,ocxa noMo;Ke:
 HII OKO niTA 431

HHJe HB nvHe ^bg ne^e^e xpaMao Ha mTaii,H, a y6o/i,BHa ce orHOJH

H xpn can usniie. CaMO je^an nyi, bp./ih, Hnje mv noMor^a mo-
. .

AHTBa. yxeie My poj, a oh naiyi^H nexpaxn.!, na noTei],H hes Tp-

BaK 3a H>nM a MHiaj, — caB ce H3rpe6e u naydnja, a^H poj yxeiie.
Hero, Ty je oh can kphb —
^uito je npeMpcno xe He^e^ie cpe^y,''
H 0^ xa^a ce 3ai)eKao ^a ne ke npesipcnxn, na iiaKap saxeKao
VHHxe^ Tpyjy h ca neieHHM npacexoM.
E^e, non ByJHU,a no^e MExaxn MO.inxBy na cpe/; BBHorpa^a.
„Xej, none, neMOJ 6nxH .ay^!" BH^e mxo Hr/i,tt MOiKe JKaBa^nn h3
Kyte y 6pAy npeMa nonoBy BHHorpaAy. „BeatH, Mope, 6axa^n mo-
.iHXBy —
HHJe XH Baj^e!.." Aja. non Byjni^a HHxa, ne maj.H ce.
Fpa^ noMe yeuite —
y^apn n n.?bycaK. Hon yse oxpecaxn r^aaBOM,
Kao Aa, ra ne^ie yje^ajy. BorMe, rpa^^HKe sratjajy nomxeno y xeaie-
H)?qy !^aK ce h JKHBa^HH CMeje, r.ie;i,ajyKH KaKO rpa^^zbHEe ocuany
OA nonoBe r^ase. Cyny rpa^ jom jKemte, a CBOJ xh non MaHxnjy
. .

Ha r^aaBy na 6cm.' na nnate; neMa^e Ka^ hh MHxe nonexn. Kao aa

uaKOCx onex, ona cxpana ro.iexHa, a Hnr^e 6iLH3y KaKe 3rpa/i,e, ^a
ce Moate ck.iouhxh. H xotame 3.10 npokH, ^a ne naaije ^E^^L Mh-
xap ny corner Kpaja —
OHaj mxo n^exe KomHHU,e, ca fl,Be Kom- —
HEi],e, mxo EX je y noxoKy ner^e rope on^eo, na je^ny naxyKao
Ha r.iaBy a Apyry Hocame no^ nasyxoM. Ka^ BH^e nona y KaKBOJ
je ueBOJbu, a on noxei^n 3a h>hm xe ra cxBifie e naxy^e b H>eMy
KomHnu,y na r.iaBy, na noBBKa: ,Beai, 6em, none, Kvtn Koje xe !

3^0 xy ca^ HaxcHxa ." !

III.

Cyxpa 4aH —
hecxo Bpejie, 6o/Ke, MB.iBHa xn norAe;i,axE
yiHxe.i. Bpyja ypaHHO na .leno aroxoBBo KaBy, nnje h r^/ie^a y
CBOjy 6amiy; bb^b, r^ernxo My rpa^ jy^ie Bapemexao Kynyc h
ocxa.10 noBplie —
a.iB xeK HHJe MHoro mxexe. IlaAe My na yM,
KaKo je non npomao neKy^ na BBme ^Kypno, na xeic hombc-ib:
„inxo AH OBO jyxpoc, HeMa nona? ^ly^o, 6ora mbI Exo ja Bonnx
."
n KaBy, a aera jom Hena ! .

/3,oK exo XE JiiBBaABHa hoch jeBHy no,zi, na3yxoM .-kbdy. —

,^o6po jyxpo, y^o!"
y^iHxe^ ce ocBpxe, na Ka^ yriLe^a jenny xeK caMO n.i)ecHy
pyKaMa n ysBBKny
„Ajoj r^e je na^e, jtKhko?.
! IIx, Ko.iHKa je! Byiaro MeHn!"
. . . .

„06hi)0x jyxpoc BHBy ^oiie y ^yi^n. TeK onaKo aaBBpnx y

je^aH myna^zb naa., Ka/i, nnaM mxa BH^exB — 6yKaBaii,! Exo, • • •

Be.iBM, yMBxe^y ^a yj^ypEme."

432 Hii OKO iUTA

,,Bam in xsa^ia,
/Khko Hx, 6^aro Menn! J\,R}Ae, 4aj;i,e!*
! . .

^ncTO Masetn ce CTa^e HspaJKasaTH y^inxe^ Tpyja, KO^nKo my je

MH.10, uiTO J8 TaKO rp^Hy THiypHHy jyTpoc Ha ypanicy /i,o6ho; na
yse jeHHv h o^Hece ^a je neKy^ ck.iohh. JKenaAHH paame^a ocTa^e
BeK HCiiyiLeHe iHi^e. h Be^in can: „BOfKe, KaKaB th je OBaj Ham ym-
Te^ Pa^yje ce Kao ^exe, uito caM jiy ^oneo caiio ony TH^ypHHy !..«
:

,0, Moj JKhko," pehn he yqHTe./b BpaTHBiuH ce y co6y „a^a :

jyqe 6a ;KecTOKa rpa^a!"

,Cpetia je, yqo xe 6enie Ha npaMen. Hnje MHoro mxexe
,

norpaAHo."
„BHHorpaA, je, mhcihm, OKa^iHO Ao6po ?"
„CaMO nonoB BHHorpa4 cipa^ao je, a ohh Apyrn HHcy roxoBO
HE xaKHyiH. Hero xh je h non xreo cxpa^axn!"
. .

II JrKHBa/i,nH Hcnpn^ia yiHxejby nonoBo ^cxpaAanHJe," KaKO je

Beh can BH^eo 03ro c 6pAa.
„A, 3a xo ^H sera y^mxe^ CMejytn ce.
neiwa jyxpoc aMO ?" pe^ie

„Mope, KaKO je ocaKaten lie xh Ayro Aoiin Bho can — He ! . .

caA H K04 aera —

yspaxHx ce 4a bh^hm KaKO je Ka^ oh .leJKH y ;

KpeBexy, a HaMOxao oko rjiaBe KOJeKaKHx KpnexHHa MHxaBy naiMy...

r.ieA'o CEM, jom My HHcy cniiaciie MBopyre cbb kg Kpounnp n Be- —
.iHKe. Cmcuiho h Hor^e^axH
. . IIona^HJa My racH yr^es^e, h Be.iH
!

^aKuie My Ma^o. Ja, 36H^a, h oh xh uapyjHo ^a iieno yj^ypn-

. .

uieui Tor 6yKaBU,a. ,Bani, mxo ce xH^ie na npn^HKy neKa ra —

"
/i,o6po ype/i,n, nos^paBH ra!
,A BH^HO ra H OH ?"
bBh^ho ja — HonaAHJa HHJe CMeia ntn y co6y, 40K HHcaM
H3Heo."
y^Hxe^ Tpyja Hemxo oxasa^r, Ka^ My ^KHBa^HH HcnopyiH
noHOBy nopyKy.

IV.

Ha caM IlexpoB ^an ncKynniia ce Aen;a Hsa mKOiie, na yxpHHH

Kpaj HoxoKa, xe ce arpajy 40K He sasBOHH y n,pKBy. Je^Ho oa h.hx,
HenpKajytH no myuiaapy h rpaiLy Kpaj o6a^e, mxo je noxoK OB^a
OH^a npH^OjiaseiiH naneo, Hm^ienpKa nonoBy Kany, na noxpyn c h,om
Mel)y CBoje APyroBe. ^nase ce Me^y ji,eu,OM khkox: oxKy^ ca^ no-
noBCKa Kana y noxoKy Illxa te c aoM !xaJA A^ Hrpajy ,BHHa" —
(h^h KaKO BapomKa ^ena sosy ,mopKane"). Je^an i>a^iHk Ofl, bb-
hnx Mexny je na 3eM^y, na uoqe oncKaKyjyIiH 6paHHXH je HoraMa
oj[ ocxa^Hx CBOJHX APyi'OBa, KoJH ce nope^ame y naoKo.io, na ra

saBapKyjy ^a noxKaMe HoroM Kany Hcnpe/i, aera n a^ je Beh xepaiy

 nil OKO iniA 433

40K.ie Mory. Je^an 6orMe h noTKa^jH je, xe c Hore Ha Hory cTa/i,e

0/i,.ieTaTnja^Ha ^iHTa hh3 hotok, na ^laK nope^ SH^a niKo-icKor.
^eita xa^aqy sa aoM —
^inTaB ypHe6ec! Ka^ o^ neKy^ non ByJHu;a
Te npeA ibhx c iipKBeaaKOM, a 4HTa hm ce 3aK0Tpji.a ncnpe/i, Hory.
GTVKHyine 4eii,a naipar, a non ByJHn;a caaio nx Kao Ma^o npeKO-
pH: „IIIto ce in^ie Ha npH.iHKy, TaKO AVi. bh Mojy Kany, IjaBO.an je-
^ijH, a?.." na o;i,e y co6y yiiHTe^eBy.
y co6n yTiHTe^i,eBoj Ha je/i,HOJ rp/i,Hoj ne^iypn^n CTOJn Bet na-
nvBena jenna. Hon Byjaita , ^hm ce ynnxa c y^HTe-i^eM n pe^ie
My : „Ha Kasa," Kojy je y xaj
3;i,paB.?&e Max leK yaeo yyHTe.i> 4a iinjc,
3ar.ie;^a jenny n noxBa.in ygnieiba:
Sam ch je .leno ncnynno. dito co TH^e!"
„E, yiinie^By,
„EMao caM, nono, naaa n nociia ^luiaBO ^Ba ^ana."
„IIIto ce THiie na npn.inKy!* OKpexe ce ca^ non n;pKBeH)aKy,
KOJH ce ^y^no yynTe.BeBoj Majcxopnjn: „6am ^ena cxBap! H ja ty
Aa upo6aM, ^a nanynnM Kojy."
„He 6n xn xo VMeo, nono," pe^ie y^inxe^i Tpyja ocMeJKyjytH
ce na xsa^iy nonoBy.
„KaKo He 6nx ? Ebo, mxo ce xn^e
. . . — ca^, caMO ^a mh je
•iKHAe n 4a bh^dm KaKo xn xo HaMemxam O'ih h K^tyn, na, mxo ce
xn^ie Ha npn.iHKy, aKo He nanynnM y mxo — liem !"

„y mxo ro^ xohem, nono, ne Moasem — nanyiinxn. Hnje xo

.laKa cxBap !" Bejn y^nxe^.
„Ba.ia, mxo ce xn^ie, xn 6b. BH/i,eo na npn^HKy..." pe^e non
ByJHua na onex yse sar.ie^axn jenny: „Ajia je xo ro^eMO, ^o^an!.,
Ja caM r.ie^ao, mxo ce xn^ie, na MHoro Maae koihk' KOKora nnje :

Behe, na n nepje My nnje 'BaKO Kao y OBora, na npn^HKy."

,,To, nono, nncy 6yKaBn,H, Hero coBHn,e: one cy Mase. A 6y-

KaBaii, je cBaKn ro^eM."

Bono 3ar.ie/i,ajyiin Kvbyn n Kani^e npnMexn: „0, na obo 6h,
mxo ce XHie, h qoBeKy, na npH.inKy, ^ocaAHiio ! . . Hero 6am .lena
cxBap, ^a cxojn 'lOBeKy xaKO y co6n. Bpe-3,R0je, mxo ce xnne na npn-

.iHKy, 4a lOBCK HMa xaKo pexKHx cxBapn. Blxa Be^inm, ynnxe^by,

^a je HaMecxHM nemxo y onoj Mojoj Be^iHKoj co6h, mxo ce xn^e?^'
„Bh ^eno cxajavio,' o^roBopn y^nxe^i).
„Ja 6am, mxo ce xn^ie Ha npniHKy, peKox jKiBa^Hny, Ka/i;
je npoHece: Hocn xn 10 ynnxe^y ncKa naM je Hcnynn; caMO nena
.leno 6}'4e. II o^ucxa ype^HO en je, mxo ce xnne, He Moate 6o^e
6nxH.''
E^e non Byjnn,a y xnp^OM ysepeay, ^a je j^mTejb 3a h. nc-
nynno OHy jenny, je^naKO ce xBa^mo KaKO xeK oh HMa pexKy xnny; :

OxAUBHHA in 28
434 Ell OKO mTA

caMO AOK je ^OHece —

cbh te ce ^y^HTH. noMene Koro/^, KaKO je
jnwrejb okhtho CBOJy co6y THi^aMa, a non ByJHi];a ce tbk noxBa^n:
»A Aa BHAHTe BH KaKy ja 'mu,y HMaM HHuiTa cy one y^m- —
!
TeJbeBe
,na KaMO TH, nono ?" ynHTajy ra.
„TaMO je KO^, y^Hxe^ta, ^a je join Ma^o AOTepa. A, mxo ce
TH^ie Ha npH^HKy, caMO 40K BH^Hxe — cbh texe ce Hy^HTH!"
Eon ByJHii,a boago je, ^a je y aera CBe Haj6o^e, to jecT, 4,^
HH y Kor Hena iuto y aer HMa ; m aeuy 6ain HHJe mmo Ka^ onasn
Aa Apyra HMa uito y aer neMa. . .

^yje y^iHTe^ rpyJHi],a to, na nope^ CBer Tora, uito ce onaKO

^eno atHBeo c non ByJHi],OM, nayMH, ^a My ne 7i,a HHKaKO jenne. H
to My ce TaKO yBpTH y r^aBy, ^a My ce ^ihhhao He ke moLh hh
atHBeTH, aKO 6h je non ByjHu,a o/i,neo.
Je^HOM 6exy ;i,om^H neEH focth h3 Mapmnje ko^i, nona; 6Hyio
je Me^y aHMa h neKe rociio^e h3 cpecKe Kyfee. Hon ByJHi],a noKaayje
HM niTa HMa, a ohh ce caMO ^y^e aeMy mh^lo, 6oaKe, mhao Ha
! !

TeK 'iHCTO noHocHTo pe^ie hm: „AMa ^a bh BH;i,HTe APyro neiuxo

niTO ja HMaM \" na 30BHy upKBeaaKa: „Hah ^e aoh^ch oa y^uTe^a
OHy THity V' HaBa.iHuie tocth nHTaTH ra, nixa je to TaKO Aeno h
peiKO. Hon hm ce caMO xBa^in: KaKO oh HMa THn,y uito je neMa
HH y Kora A rocTH ce 'lyAe, 6o;Ke, 'ly^e, ^y^e. ITon je^Ba leKa
!

— fl,Si ce BpaTH upKBcaaK, caMO fl,a, hx H3HeHa/i,H.

I],pKBeaaK nai^e yMHTe^a npe/i, uiko^om h pe^ie myinKajjiiH:
„nocA'o Me non ByJHn,a, y^io, 4a My ^aui ony THu,y!"
YMHTe.^ TCK caMO ycKHue, na peie: „He ji,iiM\" I],pKBeaaK
CTa^e H 3a6AeHy ce y a, a y^HTe^ onaKO ^yTHT oneT: „He ^an!
II4H — KaKH ne ^aM !"

Hon necTpn^HB Hsnmao na o^a Hcnpe/i, Kyte h rAe^a na

BHUie, H^e ^H u,pKBeaaK. MsBHpyjy h tocth, a non hm bc^h: „CaM0
AOK BH^HTe —
KaKO je to!" BpaTH ce npKBeaaK; ^hm na KanHJy
non yuHTa: ,KaMO ?" —
„He,a,a!" o^roBopn u,pKBeaaK. ,Ko ne —
7i,a ?" yuHTa non hhcto ne Bepyjytn. „He ^a y^HTe^! —
.." Hon
ByJHi^a noMO/i,pH Kao ^ihbht 04 je^a.

V.
O^ Ta^a non yquTe^ rpyJHU,y, h nayMU ^a
ByJHu,a oMpse Ha
My KaKO 6h^o noTKyje onaHKe. HcTHHa HHJe xTeo Aa ce nnaTH c
auM, Hero ce onex yBpatao na iuKo.iy, a.iH ne TaKO qecTO Kao
npe. H KaA ce pasroBapa —
HeKaKO Kao npcKo cpu,a ne te hh ^a ;

ce namaAH Kao npe. y^iHTe^a h ca^ saxnye na pyiKy, Be^iepn,

 Hu OKO niTA 435

yatHHH, c KaBOM h^ih MeseTOM, n yqaxc^B ra ny^H — Kao h npe, a

OH He te ^a ysMe: peTKO KaA A^ npHXBaTH kojh saAoraj, n to ce
6am bh;i,0, KaKO mv nnje c^axKO. JeHHa ctojh je^HaKO Ha neqypuHj
a HOH Bflnie nnniTa He roBopn o ^enoxn aesHHOJ.
^0 ca^i, cy CBH ce^an,H —
^o je^Hor bo^c^h yqnxe^a, ^a ne
MOJKe 6o^e 6flTH h xBa^H.iH ce BHMe: nnr^e hhch Morao hh je^ne
py^EHe 3a H) ^lyxn a ca^ no'ieme nonoBe KOMmnje h ohb uito lemtie
;

H4y nony, ^a 3yij,Eajy no r^cKojy 3a y^mxe^CM. Ha h caM non ne

Hspa^KaBa ce ^eno o aeny Kao npe. YuHxa ra ko: ,KaKo y^inxe^,
Hono ?* A OH ^iHCxo npeKo cpua OAroBopn: „Ta Ao6po je. Cawo
HOBeK, mxo ce xaqe, sp^o M^a^, na ce sanocn ^pyrHM nociOBHMa,
a A6ii,a caMa. rpa/i,a xaMO, mxo ce xn^ie na npo^oKy, h Majcxo-
. .

pnme no Ba34aH. A;in mxa tern My, na npnAHKy, KaA je HearnpaH

— He MOHce ce cKpacnxn Ha Mecxy Ho^omh', mxo ce xme,
. . .

OHV Bee e^y ,a,eu,y, Ha npHwiHKy, Bepytn ce c anna no 6pAy h rope

no noxoKy. . One onex Tnu,e je^naKo nyHn; ne 3HaM mxo ce xnqe
.

."
An .ifl My H xo cxoJH y nponncy. . .

4o ca^ cy nonoBa ^en^a Hin^a y mKo.iy ko^ ymmejb Fpyje,

n caM ja non roBopno, A''^ te hx ocxaBHxn xy K04 aera HeKa h3-
yqe h qexBpxn paspe/i, „Ha npHBax." Ca^ ce nemxo npncexn, na hx
BSBaAH n3 mKO^e n yi,a4e y Bapom ^a y^ie.
Eac —xaKo je 6eao HCKaKO sanexo cxaae H3Mel;y non By-
JHU,e H yqnxe^ rpyjuu,e. H KaKO kojh ^an dneaiLO je CBe BHme
3anexG — roxoBO Bet 4a nyKne. IIoBHme HenpnjaxHHx pe^u yin-
xe^y Ho^ie ce npoHocnxn no ce^y. CnpoMax yqnxe^ ^y^H ce, mxa
je TO, xe ce no r4,eKOJ0 nernxo hckocho na a. /l,^ J^ ^'^^ nonys-
Hyo y pa^y —
nnje Ba^a hh y ^.laKy. Jom ca^ je 6o^e cxBaxHO
mxa Tpe6a c Aen,0M. ^a ce npoMCHHO y napaBH nnje hh xo n — ;

ca^ je OHaKo hcxo ^odap, ncKpen, sece^aK h cBaKOM ^y^asan. . .

IlMa HeKH i/aao xy !

TaKo je xo xpaja^o h 6HBaiio CBe sanexnje cxaae ;^o npe^

IlexpoB AaH. ^o^e h peBHSop ^a o6H^e mKo^y OMa^en ^eSeo, : ,

HpH HOBCK c Ma^OM $paHn,ycKOM 6paAHu,0M.

, Y^nxe^ oAMax Ha-
pe^n A^ ce 3aK0.i.e Koje nn^ie h /^a ce cnpcMa pyiaK sa pcBHSopa.
Ciiyra OKpete nnj{> na oranmxy, a yiHie^ c peBHSopoM, kmcxom,
non ByJHn,OM h jom AB0JHn,0M ce^aKa na Hcnnxy. ;,PeBH3op nnxa
^aKe ,KaacH xn, Ma.iH, ko je 6ho npBn qoBCK na CBexy ?" ynnxa
:

je^Hor, na HSBHpn y hcxh Max y Kyjny ,lIpeMaaiH MaAO ciann-

:

hom 4a ne nperopn !" Be.iH CAysn. 'Ba^e o^roBopn. PeBHSop 3a-

T^OBOJbSiE ynnxa /i,pyror „y Kojoj je nacxH cBexa obo same ce^o?"
:

na o^Max H3BHpn y Kyjny „HeK ce caMO 7i,o6po ncxnmxn!" 'Bane

:

o^roBopn H TO. PeBH3op nnia ^a.te ^pyror ,Kora mh MopaMO no- :

28*
436 nu OKO uita

lUTOBaTH ?' na oneT c.iysn : „Ila3n ^a cbja nopyMenn KO/KHi^al"

TBa^ie o;i,roBopH n to ... . IIcuht ce CBpmn, pas^a^y ce h Kanre.
30Be non peBnsopa iia pyiaK peBnsop nor.ie;i,a y nn.ip, Bet ne- ;

^iGHo Ha paJKBv, na peqe ^a je Bet o6eliao y^Hie^/ty, a^ Ty pj qa.

Hon oneT Maio no3e.ieHn.
3a pyiKOM HcupH^ia peBH.sop y^iHTe.zby, KaKO je 6ho ysrpeA
KO,i, non ByJHue n KaKO ce non na a
n moaeo ra, a^ ra /Ka./iHo

yK./iOHe 07!,aT.ae ,
jep „4en,a HHinxa ne HanpeAyjy, a ochm Tora —
joui ce saBat^a c .Zby^Ma". ynHTe.z&y ce OKpexe ona uiKo.ia y nao-
Ko.ao OA ^y^a.A TO ae je Ca/i, Beh sna cse „A./in nuiTa," ! ! . . . i

Be.aHpeBHSop cMemelin ce n oABajajytn je^an iiacan 6aTaK y CBOJ

Taanp Ja can ce yBepno ^a nnje TaKo Bh^hm fl,em th ^T,o6po
: !

o^roBapajy."
PeBn.3op o^e h ocTaBH yqnTe.i)y Ao6py oi!,eHy hito Bp.io —
je OH ;i,0HCTa u sac.ayjKno jep ce cbojckh saysmjao oko 7i,ei;e.;
—
He Moate y^inTe./! ^a Tpun nero je/],Ba neK-a, nona ^a My cbo
,
—
HCKpeme. OnaKo ./byt je/i,HaK0 o;i,a Hcnpe/i, niKOJie. flfiu^a ce mty-
kypnia y uiko^ih na tiVTe h manyliy „Jaoj, KaKO nan ce rocno- :

4HH neuiTO Ha.*yTno I" Eto th nonByjnii,e; yiiHTe.Zb hp MOJKe fl,a.

ra ^oneKa, Hero E3ni)e yaK y aB.iHJy npe^a a, na no^ie :

„3ap 6aui TaKO, nono ? XBa.aa th!"

„A HiTa TO Ha npn.inKy ?" ynnTa non^ Kao asHeHat/eH 6ajarn.

,yleno, 6ora jin I" nacTaBH y^HTe^ZB jom no./iaKO onaKO npe-
KopeBajytn : „KpacHO ! IliiH Te Me ona/iaTn h roBopHxn niTO nnje
ncTHHa, . . ^o6])o tii ^o^aHKyje!-'
„Ko roBopno ? .* . .

,Tn dcthI" BHKHy y^OTeyi. rpyJHU,a ca cbhm ycKnneo, n cse

My HCKpeca mxo je ro^ pe^ao. BorMe ca^ n non n./iaHy, na CBe
Apnite ofl, .i.yTHHe. ncoBKa n BHKa no aB./iHJH, fl,Q. ce ^iy.io
Ily^ie
HaK Ha no cda. .CTaae! O^e non nao noMaMan
. Ilyqe aancTo
KyiiH, a CBaKH qac o6pHe ce na npeTH. , .

VI.
Ilo^e BeJi ca^ n
/i,a ce aia.iH cbojhm npHJaTe^niia na
y^HTe.;!,
nona. A non ce^ne n CTane py^n ra h ona^a. Uo-
Bet, r;i,e ro/i,

noBH npnjaTe.i)H maAe nona n ncyjy y^Eiejba. roBopetn: „/l,a je

OH Ba^tao, He 6u ra hh noc.ia.iH aMo!" YMHTe^beBH oneT npnja-
lejbE 6paHe y^HTe.i>a h Be^ie: „HHJe uh nony Ba.i.a.10, mTO je to
pa^Ho!.." r^e ce toj\, h>hx 4Ba Hal)y yscK ce cBa,7|e.
Ha nocieTKy non TyjKH yqHTe./T)a. Tpajao je hchht 4HTaBnx
ncTHaecT ^ana y cpecKoj KaHH,e.iapHJn. HcnHTaHH hckh ^au,H, nc-
 HH OKO lUTA 437

nniaH jriiHBa^HH, ncnnTan Mnxap, h ocTa.ifl CBe40i;n 7i,0HeceHa n ;

npnK^YHeHa aKxnMa n jenna n uonosa nana. TaKo ce to saMVTn^a

iKecTOKa napHHi],a, ^a cpecKa B.iacT —
Hnje sna^a uixa tie. Je/i,Ba
ce Bet CBpiun uc./iet;)eH)e.

KaneiaH, /\o6im^Bim HeKa, xeK caMo cieaie paMennMa na pene:

,;Ja He 3HaM mxa ty um ! —
Taj je non nojiaxHnrno ^e^e, ! . . .

liaxo ,npouHTaj oner aeroBV Ty5K6y ^^ bhahm ^a hhcmo iuto ,

npecKo^iu-an !"

Ilaio yae xyaiSy es ro-vn.ie aivaxa na ^inxa: ^HaHiMnnKV cpeja

Tor n Tor. Fpyjau^a Mn.iauoBnL, y^mxe.i) y ob/i,. ce.iy cbojhm ne-
npn./inMHUJi noHaiuaaeM n ona/],ajylinM n K.ieBexajytinM nspasHMa y
Bume je upuinKa n npe^ 4pyruM .inynocxDMa ns noMenyxor ce.ia
n OKO-inne npel^ao n ona^ao, Koje je noxuncaHH paBHO,i,ymHo npe-
tyxao n y nnme c.iy^ajeBa ncxora y^inxe^a onoMnibao, /i,a xaKOBO
Biime He ^innu, Koje ce oh oKanyxH nnje xxeo. ^a^e. ncxu yinxe.^
npncBOJHO je h yxajao je^ny Mojy cxBap, x. j. xHi;y 30B0My 6yAnHa
H.iH jenHa n^in o^hocho SvKaBan,, Kojy caM ja napo^inxo aeiiy n
no HapoynxoM noBeKV noc.iao c MOii6oM, ^a mh je ncnyHii, no^eM
ce XBM HcnyftaBaBeai ropenOMCHyxHx THn,a ncK^iyiHBO n 6aBH, a
roiOB can 6eo a^te My n npncxoJHy narpa^y sa xpyA oko Hcny-
BaBaaa ncxe yMHH^eHn; a^n noMenyin y^Bxe^ rpyJHn,a cajiOB.iacHO
npncBOJH ce6H xy pexKy THii,y, u Ha Moja noHCKaBaaa h uoa6j hh
j\,o caA MH HHJe Aao. Jom DJiaai naBecxn OB^e, ^a oh FpyJHiia —
— onoponaBa h ncMCBa uoxnHcaHora CBemxeua ynno^ejcxBa, nixo
he noKasaxn iKnBaAHH ns ncxor ce^a n jom MHorn APyrn nany- ;

cxno je ^Ke n ;i,ox.ie pasBpaxno ^a ce nrpajy nenpncxojno CBe-

mxeHHM yxBapHMa noxnncaHora na ohh BeroBe.
„nGxnHcaHH Hamao ce no6y^eH, ^a ce -mslau toj B^acxn na
xaKe nocxynKe y^Hxe.?E)a rpyJHi;e, MO^etin noKopno, ^a OBy cxBap
H3BH4n 6yKaBi],a Kao CBOjany noxnncanor 0/i,y3Me a xaKO nexo n
,

CBemxene yxBapn Koje ce Kao mxo caM Morao ^osHaxn na.iase

,

ca4 y HeKoj capa^ann yinxe^CBOj, h y aniia ^patn oh yinxe^ —

— jaja H MeKHBe; a 3a CBe xo mo^hm B.iacx xy, Aa y^nie^a Tpy-
JHu;y noABprne Ka3Hn no saKony.
„Ha noc^exKy nMan npHMexnxH h xo, ^a A^i^a y ob^. mKO^n
BeoMa c^a6o Hanpe^yjy; ^a ce peyenn ygnxe^ c^a6o na xo 06-
3Hpe; Aa, hx je nanycxno n pacKaiamno; Aa, c BHMa H3ia3H no
6p7i,niia xe nponymxa uikoacko Bpene y nepa^y A^ sancMapyje ;

uiKOiCKe qacoBe, a no Behoj uacxn npoBO^H speme y ^e^afty, cxpy-

raBy n xecaay ApsenapHJe KojeKaKBe, Koja My HHJe noxpe6Ha hh
3a niKo^y hhxh je no nponncy uiko^ckom ^osBO^eno i&CMy 6aBH-
XH ce HCTHM."
438 HII OKO IHTA

„^a Kao niTO noTnacaHH HaBo^H sacBe^o^inhe ..."

je TO CBe,
Taj n Taj, Taj. Bek kaTa hx npo^nia cne no pe/i,y.
Taj h
,na iHTa hcMO ca4, LaTo ?* ynHTa KaneTan.
,Haj6o.i)e 6h 6h.io 4a mh to cnpoBe/i,eMO B.iacTn y^iHTeJbe-
Boj, na HeKa ce TaMO hsbh^h,''
,Jec — MH CMO yMBEB.an cBoje h CTBap HcnHiajiH; HeKa ohh
TaMO npecyt)yjy KaKO nai^y —
4a je npaso."
^HTaB ^eitaK anaTa, 3aje/i,H0 c jennoM h nonoBOM KanoM —
OHOM lUTO cy ce l)aii,H bbom arpa^n „BHHa," cnpoBe^e ce na^iiea:-
Hoj B^acT' y^iHTe.*eBOJ. PacMOTpnuie TaMO CTBap Ao6po; BH/i,euie,
;i,a je ffi,HBa/i,HH ;],OHeo y^HTe.i>y jenHy a He nony; /i,a ce /i,eu,a fhcy
Hrpa.ia HHKaKBHM /i,pyrHM „yTBapHMa" ochm nonoBOM KanoM, Kujy
je OH y BHHorpa^y 6eatetiH oa rpa^a 3a6opaBHo, Te je 6yjni],a CHe.ia
y nOTOK, a 4ei],a nam.aa —
iuto noTBpt)yje h can jKnBa^HH h Mh-
Tap, KOJH je nona rozor.aaBa CTnrao h Ha6H0 My KomHHii,y na va2lb\
fl,gira rpa^ ne y6HJe. Ji,?^Jbe cH^eme, /i,a yqHTe.z& HHJe HcneBao hh-
HOAejcTBa nonoBa, ocdm hito aiy ce CMejao 3a aeroBy MO.iHTBy ofl,
rpa^a, a tomo cy ce cneja^H cbh no ceiiy. Jl,SiJhe BH/^eme h3 onena
peBn3opcKHX H H3 CBe;i,oija6a, hito hx je yiiHTe.i> no^Heo —
^a. je

^OBeK /i,o6ap h ca cbhm na cbom MecTy. H pemnme ^a ce aKTa

6an;e y apxHB. . .

Ha nocieTKy, a^ 6h ce CTa.10 na nyT to.ihkoj CBa^H h r^o-

a:eH.y nonoBy h yHHTe.i)eBy, noTpy^n ce AP6e.iH peBH3op Te no-
3^paBH yMHTe.i>a, ^a TpaacH npeMeniTaj, uito oh h y^HHH. /l^Sifl,ome

My 4a.aeK0 6oiby mKO./iy h noxBa.iHHn,y 3a aeroB pa;i, h ycnex.

JeHHa ce BpaTH y^HTe^y, a nony Kana.
KaKO ce yHHTe./i> pacTao c nonoM —
ne nnTaJTe! Ji,a, nnje 6mao
.i.yAH, 6hao 6h h 3a KHKe. HMa.iH cy nocia h KMeTOBH h Ka-
. .

neTaH n nan^ypn
H caA non ByJHn,a, Ka^ ^lyje 3hmh KaKy /KHBy 6jJbEEy, ^a
6yie —y3^axHe h nor^e^a y oho liome CBOJe co6e, r^e je yro-
Bapao, ;i,a je naMecTH. ...

JA, ^. F^MDJH'R
 'ByPAlB BPAHI^OBHIl
HCTOpMJCKa CTyAHJa

vin
DPBA OnCAAA BEOrPAAA. — TPATEAHJA y BEAEBH-'J APAAKJ. —
—
EyPXEBO EAAFO TOA- 1439 1441.

Ila^ CMeAepeBa Ha^HHHO je 4y6oK yxHcaK na ^Be cxpane.

Bn^e^H CMO KaKsa jecxpasa o6y3e^a BOJCKy yrap(Ky na r^ac 4a
je OHO na.io. Kpa^ docancKH Tbptko III, no6ojaBfflH ce /i,a ce xo-
^yj Ha aeroBy ^pasaBy ne caBHJe, noHyyi,H caM ^a noBHCH ^aHaE
cy^Tany o^ 20 na 25 xH^ta^a ^yKaia. Bc^hkh 6poj OMaanx rpa-
AOBa no Cp6HJH npe4a/i,e ce Typi^HJia. Tfl,e je Morytno 6hj.o 4,a
ce npe^ajoM xaKOM ca^yBa sshbot noca;^H h rpatjaHHMa, xy je h
ca^yBan; a.in KaKO ce ^hhh c^a6o ko ^a je nomxei)eH 6ho oa pon-
CKora ^aHii,a.
HaMa je Aanac roxoBO My^Ho /i,a BepyjeMO y cse cxpaxoxe h
CBe rpo3HocxH on^amaera xypcKor paxoBaaa. H onex ji,iiBJbSi^EE
KapaKxep xora paioBaaa cacBHM je HCXopHJCKH h necyMBHBH ^a-
Kax. IIoiuxo je Ciie^epeRO na^o, BeiiHKH 6poj xypcKe BOJcKe npo-
cyo ce no Cp^HJn. ^a KaaccMO ^a cy noAexe^H Kao ryia^HH CKa-
KaBi];H, Ma^o 6h Kasa^H. JannqapH mxo HHcy mofah na iiecxy /^a

noxpome h ^a nonecy co6om hah noiepajy ncnpe^ ce6e, xo cy ca-

rope^H, pa36HAH h na cxo na^nna ynponacxHAH. IIIxo 04 Hapo;i,a,
cxapora h loaAora, MyniKor h atencKor, HHJe norHny^o hoa ca6A0M
H KOHACM Hpn HpBOMe y^apy, h hixo nnje noMp^o cxpamHOM cMpty
Ha caxaHCKH CMHUi^eHHM MyKaMa, xo je noBeAeno JiaHn,HMa oko
Bpaia, na wnopHMa Kao cxoKa xepano y po6Ae. oHaxHHJe h ox-
MCHHJe ^y^e oSh^iho cy CBar^a y6HJa.iH, o^cei^ajytn hm r.iaBe,
npecen;ajyliH hx ho noaa hah y^apajytn hx na Ko^e. r^aBHo
-440 'ByPA'B BPAHKOBU'Il

je npaBH.io anxoee saBojPBaMKe no.iHTHKe 6hao, ^a y seii^Ln Kojy

3ay3My caB Bnmn n o6pa30BaHDJH pe^ noTnyno yHuuiTe h HCTpe6e.
H KaA 6h rpa/i, KaiiaB na Bepy npHMH^n, Typi],H 6h saTBopn^in CBe
rpa^CKe Kannje ochm je^Hc, na 6h sanoBCAH^E ^a Ha Ty je^ny cbh
CTaHOBHHi],H, ocTaBHBfflH CBC CBOJe HMaBe Ko^ Kytic, nsaj^y y no^e.
Ha KannJH 6b. cenaMecTHO r^aBHH 3aiiOBe,/i,HHK lypcKH ca cbojhm
/i,or.iaBHHi;nMa, na KaKO je Koja nopoAni],a HS^asH^a us rpa^a, oh
je Hajnpe npo6npao naj^ienme JKene h 7i,eB0JKe n naJKpacHHJy mom-
^laAHJy H o^Bajao na je^ny cxpany, a Apyro Tepao na 4pyry. 0^
OHora o;i,a6paHora po6^a c^ao je cy^Tany h TipyrHM BeAHKaninMa
noK.ioHe, sa^pjKaBao ihto je xieo 3a cc6e, npoSpany MOM^aAnjy
ciao y janniiapcKe Kacapne y Asnjy, a oho Upyro ocxaB^ao na
jaraiy B0jcu,n, h.ih y pe^HM npn^inKaMa Bpatao y rpa^. OBaKy iiaM
je ciHKy ocTaBHO Mnxan^o KoHCTaHTHHOBHt n3 OcTpBHi],e, Kojn je
HeKo.iHKO ro/^nna no3HHje h caM ^onao xypcKora poncTBa (F^ac-
HHK XVIII).
Kpo3 neo ()KTo6ap n HoBeM6ap necpetue one 1439 ro^nne,
nyxoBH, KoJH Bo^e h3 Cp6nje y Cuojubn h y Je^pene —
^Ba riiaBHa
xpra 3a po6.{be —
saKpneHn cy 6H.in roMH^iaMa ^y^H o6ojera no.ia
H CBaKora Ao6a, 3apo6^i>eHHx y Cp6HJH. Jeceae xyia^ne Hotn h
B^aatHH ^aHH y HaniHM KpajeBHMa npeKpaxHyin cy Be^HXHM noKOJeji
naxae MHornx h MHornx npenyK.inx cp^ania. Ka/i, 6h KaKas cia-
pan;, h.ih KaKBa atencKa HesKHHJera cacxaBa, nocycxa^a ofl, r-ia^n

B 04 yMopa nema'ieiiH no 6^axaBnM nyxoBHMa, khhiu h cycHeatHi],n,

Haj6^Hain Janniap SBepcKH 6r je 6hbo^om KaM^njoM mH6ao nyin
omxpnitOM Konyi.a y^apao. Hnje .ih xo noMor^io, OH^a cy xa-
Kor po6a na Mecxy yOnja./iH n.in ra oxnyiaBa^H n ocxaB^La.in
^a OH^e r;i,e je nao yjvipe no4 VMopoM a noA panaMa. OBaKHx npn-
3opa , KoJH cy cpi;e napa^H 6b./io je csaKH ^an n ne caMO no
,

ApyMOBHMa, Hero n no y^Hu;aMa BapouiH, Kpo3 Koje je po6.i)e npo-

.lasH^io. IlyxoBH, KOJHMa je oho npoBe/i,eHO, aacejann cy 6n^n iip-

TBanuMa.
IIpH^iaBa naxan cpncKora po6^a ncnynnwia cy yaiacoM csy
EBpony. ^exHpn ro^nne Aon;HBJe nana EB^ennje IV xpy^etn ce
4a noKpene xpHuihaHCKu CBex na KpcxauiKH noxo^ npoxnBy Ty-
paKa, Bpata ce na xe ^oraibaje na nx aiHBO onncyje. H3 xor K.e-
roBor cnnca ninaMo one Hanpe^ naBe^ene noje^nHocxn o cypoBO-
cxH xypcKoj. EBl>eHHJe jom nOMnae KaKO My je jaB.ieno, ^a cy
TypuiH o^Be^H n3 ^ecnoxoBe ApaiaBe oko ^bc cxoxnne xH.i.aAa
riaBa y po6^i,e (Raynaldus, vol. XXVllI, 414).
H can 'Bypai; BpaHEOBflli y AOKyMCHxy, kojhm je JoBany Xy-
Ba4,HJy noKiioHHO Bn.iarom ro^HHe 1444, uoMnae EaKO cy Typi^n
 XyPATl BPAHKOBUTl 441

cn^HO po6^e h3 Cp^HJe oabqau (Fejer, genus etc. Joh. Corvini de

Hunyadi, 75). Haj6o./i.H je ^OKas TOMe oho 6eci];eH.e, y Koje ce ])o6jbe
Ta7i,a npo/i,aBajio. /l,6pBflm AiunK-namasaAe, kojh je n caM 6no na

OBOJ BOJHH H onHcao je, npn^ia, KaKo je h3 Cp6BJe /i,oBeo ^eBei

po6oBa H pacnpo/i,ao hx y Je^peny HeKor no 200 a neKor h no
300 acupn (Hammer, I, 649). Joni je to /i,o6pa iJ,eHa 6H.aa. MypaT
4paroMaH onex npnga, ^a cy Typij,n to-idko po6./ba fl,op.eAU, ^a ce
y CKon^By Morao M^a^ po6 Kynnxn 3a 20 acupn (Lewenclaw, His-
toriae Mussulmanae 552). Hempuja inTaBnme Tnp^n ^a cy y CKon.?by
HCTHpn ^cHKa npo^aTa 3a 20 acnpn n Tia ce HaJKpacnnja po6nH.a
Mor..ia /!,o6nTn 3a nap iiB3aMa (Heuipnja 183 Hammer I, 448 n G48).
;

y Ai'KaT je Bm.io Ta^a 40 acnpn.

^ecnoT 'Bypatj no Ciipin A.i6epT0B0J ck.iohho ce y XpBaxcKy.
Hs 3arpe6a, n ca Ao6apa CBOJe Ktepn KaTapnne lI,n^injeBe yiecTBO-
Bao je OH y ho^lhthmkhm ^oral^aJHMa y YrapcKoj to jecenn n npeKo
—
3MMe 1439 1440. noj.HTnqKe npn.mKe 6H.ie cy ca cbhm sa o^aja-
BaH>e. Mor.io ce snaTH c noxnynoM noy3/],aHouitiy ,
^a te cy.iTaH
na npo.zietie ^a y^apn na Beorpa^. H oneT 3a to, napTajcKc 6op6e
y YrapcKoj nncy xTde ^a npecTany. Kpa.?BHu;a Je.incaBeTa ocTa^ia
je H.3a A./i6epTa OHeKyjytn ^a ce Epo3 kojh Mecen nopo/i,H. Bbe3nH
yjaK, y.apux I^h.^ckh c npnjaTe.i)eM cbojhm Hhkoaom o^ Tope, pa-
7i,no je ^a ce H>nx ^Boje c Je.incaBeTOM npor.aace 3a perenxe 6y-
AytieM Hacyie/i,HHKy. JoBan XyaaAnje, c Be.inKnM 6pojeM yrapcKe
B^iacTe.ie, mhc.iho je, ^a je 3eMa.j»CKn HHTepec ^a y xaKO xeuiKnii
npniiBKaMa, y o^n HeH36eai.Hora paxa c xaKO cxpauinnin nenpnja-
xe^ieM KaKBB cy Typu,B, ce^ne na yrapcKB npecxo mobbk jyHaiaH,
o^BaacaH, n ^.paiaBHUK cnoco6aH. C xora cy Kpyny yrapcKy <i)0p-
Ma.iH0 noHy;i,HAn Kpa.Ly hczbckom B.aa/iBc.iaBy. 'SanAei nocxane
jorn Behn, Ka^ nocae 4y/Ker ycxesaaa Epa.i> no.i)CKB Hajnoc^e npnMB
noHy^y (y $e6pyapy 1440) h Kayi, Ha APyrnj CTpann, neKaKO y
HCTO BpeMC JeiiBcaBeTa po^H CBna, Kora npncTa.ini^e aesnHe o^Max
y Ko.ieBU,B KpyHHuiy KpyHOM CB. CTeBana, Kojy cy b3 BBOierpaAa
^a.in VKpacxB.
EaKaB je no^ioataj 3ay3BMao ^ecnoT 'Bypa^ y obhm ynyxapanM
6op6aMa, xo nasi 3a ca^a HBJe Bp.ao jacHO. HcxBHa My je Y-ipnx
II,H./bCKn 6ho aeT, a.an n Boi> Apyre CTpanKe, Josan XyaaAHJe, 6ho

MY je Bp.10 /i,o6ap npHJaxeyb. IlnaK, npe he 6hxh sa nepoBaae, fl,2i

je "Bypa^ noxnoMarao CBora sexa yj.pHxa. Obo thm npe, mxo ce
B3 je^Hora ^.OKyMeHTa M.ieTaiiKe apxnne bb^b, ^aje oh joni c no^eT-
KOM 1439 HMao HeKaKBe HacT0.zby6uBe n.iaHOBe ^a 3arocno/!.apn
y YrapcKoj (Acta Arch. Veueti, II. 311).
C npcaeta 1440 y YrapcKoj je oxno^eo y Ma.ieHOMe ynyipa-
442 ByPA'B BPAHKOBU-R

man, rpatjaHCKH paT, ue%Y napinjoM Bjia^^Hc^asa VI (cnna Je^iH-

caseTHHor) n napTHJOM B^aAHCiaBa ncTO

III, Kpa^i)a .le^aHnHa. Y
BpeMe, —
n TO npBH nyT y HCTopnJH npeTHcne —
Kocnne upe^
Beorpa^OM cHina xypcKa BojcKa no/i, ynpasoM casiora cy^Tana
,

Mypaia. ^ecnoT Kao ^a je o^iajaBao. ^hhh^o My ce, a h Morj.o

My ce Bp.ao laKO ^hhhth, as, je YrapcKa y OHaKBHM npn.iHKaMa
H3ry6^eHa. C no^exKOM Maja oh ce Kpene ca CBiiMa CBOJHMa a y
npaiTBH 1500 KoaaHHEa na 40^6 y ^a^MauHJy na M.ieTa^iKo scm-
^HmTe. Maja 30-or HaiasHMO ra y K.ihch. Kpo3 ^eo Mecen; Jyn y
Mwiei^HMa ce 6aBH aeroB ceKpexap, HnKo^a KoxopaHHH. IIpeKo aera
je AecnoT xpaiKHo ra^nje Aa, ce npcBese y A^6aHHJy, A^Jbe /i,a My
MAe^H npoAa^y rpaA y^HHa, h ^a nocpe^yjy m
ra ca cy^xanoM
HSMHpe. MjiexaHKa je B^a^a cxaBH^a ^ecnoxy Ha pacno^o'-Keae
je^ny y6oJHy ra^njy h A03B0AH.ia My ^a sa ocxa^y CBOJy CBHxy
HaJMH lalje y npHBaxHHx .i.yAH. nixo ce xnqe one 4pyre ^se cxBa-
pn, TO cy y^ixoBO oa6h^h (Acta, II 317).
y
Jyiy Mecen,y 1440 "Bypatj je ca cBOJHMa npncneo y Bap.
FpaA xaj ^PHBacx h By^sa 6h.io je cse mxo My je y A^6aHHJH
,
,

join BepHO ocxayio.

Me^y XHM i\eAOTSi npo.ielia n i],e.iora Aexa xe ro^HHe nofl,
Be orpa^OM cy ce 6n.aH KpsaBH 6ojeBn.
y rpay^y je KOMaH^oBao JoBan /\,)6\^0B^a.'aEE 6pax MaxKa ,

Ta.aoBii,a,6aHa xpBaxcKor, —
onaj hcth „rocno4nH 6pax'*, Kora je
join npe ^ecex ro^HHa BpoKHJep namao y Beorpa^y. Hope^ aera
je BajoA.iHHHHJe mccto saysHMao n HaJBnme ce OA.3.HKOBao JoBan
Bpann, <J».aopeHTHHaii;. $.iopeHi];HJa, Mn^ian n M.aeitH 6H.ae cy onnx
ro^HHa npaBa oxai;[6HHa noBor Baxpenor opyatja. Bpann je na CBy
npH.anKy npn o^dpaHH Beorpa,a,a ynpaB.zbao apxH.i)epnjoM. Ko.ihko
je BojcKe y rpa^y 6n.io iie snaMO. Cp6aje 6e3 cvMae 6n.io Aocxa,
a Hemxo n AparoBo.i>aii,a ca sana^a.
IIpe4 Beorpa^OM y>/ioropoBa.io ce naJMaae cxo xujhdiA^i Ty-
paKa. Be3 xaKo Bdnne BOJcKe cy.ixaH je pexKO Ka/i, no.aa3HO na
Bojena npe4y3eta. KoMan^y je no HMeny bo^ho caM Mypax,.a.aH
je y caMoj cxBapn onca^oM ynpaB^ao A.iH-6er ApBaHe30RHt. Ho
npn^aay cyBpeMeHHKa Typi^n cy onaca.in Beorpa^ 3H/i,om, ca Kora
cy y Bapoin 6ai;aAn ro.ieMa 3pHa 04 KaMena. TonoBe cy fl,SiJLii ca-
.iHTH na CBy npniiHKy y CMe^epcBy aso ne n npe^ caMHM Beorpa-
AOM. Ha 4yHaB0 cy nycxH.iH cxoxnuy Jiat^a xe npeceK.in CBaKy
CBesy c yrapcKOM. KaKo ce onca^Ha .mnuja 4a.ieK0 npy3Ka.ia
XBaxajylin o^ CaBe ^o ^yH^^a, n KaKO mhoio TonoBa nncy HMa.a.n
TO cy ce 3a 6ai],aae KaMeaa n 3ana^LHBHx MaTcpaja ciyacn.m n
cxapHHCKHM cnpaBaMa, 6a./iHCxaMa n x. a. TaKO je npn npBoj onca^n
 'ByPA'B BPAHKOBim 443

Beorpa^a jaKO noMemaHo 6n.io cxapo n hobo opyasje. A^h je T\p-

AHMa .laryjiHcaae 6eao r^asHO cpe^CTBO, kojhm cy pa^n^n 4a na
SHAHHaua deorpa^cKHM na^HHe npo^oM. Ha cpety no oncat)eHe,
Me})y JaHH^iapHMa H HHaie y xypcKOMe CTany 6h^o je ,5,ocTa Cp6a,
o^BaatHHx JhYJi,E, KoJHMa je cpi^e 3a xpHuitaHCKv cTBap Kyi];a^o. TaKo
je ^oni^o, TC je KOMan^aHT rpa^cKH CBaKa^a sa BpeneHa casHasao
Ha KOMe MecTy h y komc npasny Typun noTKone npase, Te hm je
KOHxpaMHHaMa ca cipaHe rpa^a nocao KBapno.
Typn,H cy BHuie nyxa jypnm noKymaBaAH. Aatl cy ceaKH nyx
KpsaBo o/^6HJaHH. HeMy cy oncalieHH 3a oBaKaB ycnex nMa^n 4a
3axBa.ie, 6n^ia je nymKa, xa^a jom je^HaKO hob H3yMexaK. Maxa-
n^o ^yKa kojh je cyBpeMennK obhm ^orat/aJEMa, HspeKOM KajKe
,

4a je npe^ Eeorpa^OM jmoro TypaKa na^o ne caMO 04 neKaKe ,

3apa3He 6o.ienixHHe, Koja ce y loropy nojaBH^a, Hero h 04 .cnpaBa"

c KOjHMa cy oncat)eHH Hyu,aiiH. Oh hx h3 6Aiix,e onncyje. ,Il3 Be-
orpa^a cy," pcjih, „6an,ajiH na TypKe 3pHa oa o^OBa, Kpynna 04
npnjiHKe Kao .iemaHn,H mxo cy, n xo no 5 40 6 spna na je^an
nyx H3 HCKaKe cnpaBe OA xyia. CnpaBa je xa Kao hcb. Hanyne je
HeKaKBHM npaxoM, Kojn je cacxaB^eu 04 ca^nxpe, cyMHopa n yr-
^lena, h Ka^ ra npRHecexe k Hocy, MHpnme Ha cyMnop. Ilpax OBaj
no npHpo/i,H CBOJoj .laKO XBaxa Baxpy, a Baxpa cxemaena y ij,eBH,
noxHCHe spuo Haj6^inate, obo oiiex ono Apyro j\,o aera, xe xaKO
CBa H3^exe H3 i;eBn. 3pHa xa ^exe ^o na ^HxaBy mhJjV h MOry a^
npo6HJy Koaa n HOBeKa 6affl cy y oK^ony. Ha jom ne ry6n
fl,a,

cniy Ka^ npo^nje je^Hor MOBCKa, nero mo/KC pann h ^pyrora

fl,a.

KoJH je H3a H.era. opna o^ o^OBa npaBe ce oKpyr^a nero nx HMa ;

u 04 mo'MijSi n o^ ^pvror KaKBor Mexaia na ce jom HeKBkeM ca-

()HJy H HCKyjy y o6^hk /i,yryjbacx, a xa^a xaKBO 3pH0 upodnja Kao
iiyita". (Dukas, Hist. Byzant. 489).
Me^y IBM je JoBany Xyfta^njy ^a no.i.-
Hciia.10 sa pyKoii
CKora Kpa.i.a B.ia/i,nc.iaBa, Kpynnme
y By^HMy KpyeoM
CxeBana cb.

(y Jy-iy 1440). Ma 4a cy npHcxa.inne Kpa>i)Hn;e Je.iHcaBexe nana-

A?tAE OB^e H OH/i,e opyataHOM pyKOM na npncxaAnne Kpa./i>a B.ia^n-
c.iaBa ,nnaK je OBaj noxnoMornyx Xyita^HJeM Morao o^Max 4a
, ,

noKj.oHH r.iaBHy CBOjy na/KH>y cno.i.amH.oj no^anxnuH. Hape^a ce 4a

ce yrapcKa BojcKa noine HCKyn.i.axn K04 CereAana. Y ncxo Bpene
nom^^y cy.ixaHy Mypaxy no^ Beorpa^OM ^Ba IIo.'BaKa, ^o^porocxa
OcxpopomKor a J.yKy Fop^ancKor, 4a Kao noc^aHHn,B Kpa.i.a no^i-
CKor a yrapcKor npoxecxyjy npoxHBy nana^a na Beorpa4 n 4a ra
no30By 4a ^nrne onra^y.
Mypax npaiia noc^anaKe obc na Bpa^apy no^ na^opoM na
Bx ynyxa 4a y CMe,a,epeBy npa'ieKajy ^an 4Ba na aeroB o^roBop.
 444 'fiyPA'B BPAHKOBUTv

O^Mcix no o,zi,^acKy anxoBOMe h3 CTana Typiin npe^ysMy jypHin Ha

BeorpaA- Bop6a je ipaja^a o^ 1 caxaT no no/i,He ^o y mpkah MpaK.
Cspmn^a ce Tnaie, uito cy Typi],H la ii,e^oj ^hhhjh KpsaBO oa^h-
jeHH. llociie mecT ysa^y^Hor Hanpesaaa, n HsrySHBinn oko
Mecei],a
17.000 Jb)'fl,]i, cy^axaH Hape/],H ^a ce onca^a /^H^He n BOJCKa y By-
rapCKy Bpaxn. IIoc.iaiini;HMa yrapcKUM y CMe^epeBO nopy^n, 4a
3a ca^a o^ycTaje ofl, ocBOJeaa Beorpa^a, jep aje.iH m
Kpa^y B.ia-
AEcmny /i,aAe BpeMena, /i,a npoMDCin, xote ^n My na Aen na^inn
ycxyniixn xaj rpa^ n onaj ^eo Cp6nje, Kojn Yrpn ^pate (Ma^iBv).
y ocxa.iOM, Kaacy ^a je ^o^ao, ^Beorpa^ te npe n.an noc.ie Typ-
^
i;uMa npHnacxH."
4ecnox je xo .lexo npoBCO
y Bapy. O^ax^ie My je .laKuie 6uao
O/ipffiaxB ce y ohhm cpucKHM rpa^oBBMa (BehHHOM y jy;K-
cBesn c
HOMe Kpajy aeroBe ApsaBe) kojh ce joiu uncy 6eab. Typ^^Ma npe-
Aa.iH, a apo^Bxo c Hobhm Bp^OM, Koje ce joni je^HaKO jyHa^iKn
}

6paHH.ao. O^ax^ae je 6p}Ke b cnrypHHJe Morao KopecnoHAOBaxn h

c M^ieuDMa u c i^apen rpyKHM, 6e3 cyMae n ca npnjaxe./bnMa cbo-

JHM y Je^peny. C4o6o/i,Ho MOHtCMO ysexn, /^aje "Bypa^ b3 npHMopja

iienpeKn/i,Ho b jKdbo pa^Bo, ^a 5b.io Ha Ma kojq Ha^BH BOBpaxB
ce6iiCp6HJy, b.ib ynpaso xa^Huje ^a KaaieM ^a noBpaxn Cp6HJy
CEMOJ ce6n. HBKa^ —
mbhb mh ce —
HeceOnyHocx "Bypi^CBa HHJe
BetiMa Ha Bn^BK H3.aa3H.ia, hhxh je jacHBJa 6uASi Kopncx, Kojy
HapoA OA B.iaAa.iaHKe CBOje /^nnacxflje BMa, Kao xa.z^a xhx ro^Hna.
Cp6HJa je —
n3y3eBmH HCKOiinKe rpa^ose —
3.aKxniKH 6nyia npe-
xBopena y caHi;iaK xypcKH. 'SeMJba, 04 ^ynasa ^o Cxa-iata HnHH.ia
je caH^aK CMe^epeBCKB h cxaB.zbeHa noA ynpaBy bojbo^b oa Cmc-
AepeBa: CBa 4Pyra /i,ecnoxoBa 3eM.z&a Ban 3exe, cacxaB.i.a.ia je can-
i^aK A.ia]^a-XHcap b cxoja.ia no^ yBpaBOM BOJBo^e 04 KpymeBUia.
IIo rpa^oBHMa n yxBpijeHHM na.aaHKaMa nocxaB.j)eHe cy jaHHyapcKe
noca/],e, no B,pKBeHHM KyiiaMa BHKa.aH cy MyjesHHH, h na cy^oBBMa

Ka^HJe H3pH^axy npaB^y ho a.iKopaHy (Mypax ^paroMan). CpSnja

je He caMO 6H.aa nona^BeHa, nopo6.*eHa, onycxomeHa, nero je H3r.ae-
A^Ao Kao 4a je 3a csar^a B3ry6^eHa. 'Bypa^ je HMao nope^ ce6e
CBoje roiieMo 6.aaro. Oh je Morao /],a ce ck.iohh y rocno^cKe I],apHrpa4,
HiH y BH.aHHCKe M.iexKe d.ziu Ma Ky^a y cjajny n pacKoniHy Ilxa-
-iHJy? 4a HpoBe^e cBoje cxape ro^uHe KaKO je Haj6oraxHJH ^iobck
OHora ^o6a npoBecxH Morao. Ila HuaK ofl, cBBJy Cp6a oHora 406a, h

OBoj npBOJ oncaAH BeorpaAa ocum BasaHTHJCKor HCTopusa /l,yKe ynope^H

Thurocz cap. XXXF y niBaHTnepa I, 246: Katona, II, 263; napo^xHT Callima-
chus de Rebns a Vladisl. gestis y IIlBaHT. I, 469; n uosHJe y.apcKe nacue.
TypcKH Kpouinapu noMBity cacMa .laKOHnqKH ^a je cy.araH le rojaae Beorpa4
ysa^iy^HO oncal^BBao. CeaABAHH §. 114.
 ByPATi B'^AHKOBmi 445

c.io 60AHO ce Moate Kasain Bnuie Hero cbh APyrn Cp6n oHOra ,Ao6a,
CTapn je /lecnoT 'Bypat) pa;ino na BacKpcnyiiy Cp6HJe Hnje JKa.ino
Hn u.iara CBora, nn cxape cuoje ^ane, nn Ae^y CBOJy, he npujaTe/te
CBOJe. HenpeKHAHO, HevMopiio, HnKaA ne o'lajaBajyJin 'Bypai) je
pa/i,DO A^ ce noBpain y Cp^njy, niTO je to.ibko hcto susmuAO ^a
ce Cp6nja onpocxn TypcKHx OKOBa na ^a AO^e fl,o iccinKe TO.iHKe
no.inin^iKe caMOCTa^iHOCTn. IIpocTan oSn^ea aM6nnnja HnKa,a,a Hnje
siorjia Ha laKar, KOyiocaAi n pa^ noKpexaTH. /1,nHacTnqKn Moxneje-
cie Morao, jep y aejiy je jaKa .inqna aiidni^njanp OHDKHyra n npoMDm
Lena HajysBHineHnjiiM ocehaacM /i,yffiHOCTn npeiia sejubc n napo/iy
n CBar^a Kpen.ieH^a y6ei)€H.e3i, a^ mv je xaj sa^axaK npoEBt^ese
noBepn.io, sa/iaiaivTe^KaK a^n kojh ipeSa jvHaHKn ;i,o Kpaja BprncTH.
^ecnoT, ^vBuin ;i,a ce B^ia^nciaB III KpyHHcao n 4a uofl, yn^H-
BOM aeroBa npajaie^a Xyaa^nje, xote pax c TypuHMa, nom.i.e y
By^HM Hapo^nxy AenyTan,njy, 4a My cxynaae Ha npecxo yrapcKn
iiecxnia. Ka^iUBiax, ceKpexap Kpa.iba Bia;i,Hc.iaBa, ocxaeno naai je
3a6e.ieateHy ca^pffinny 6eceAe, kojom cy ^ecnoxoBH nocianniin Kpa.i^a
no34paBHjiB. oaHHir./BnBO je KaKO ^ecnox npe CBera B3JaB.i)yje CBOJy
na yrapcKn npecxo /!,omao no.i>aK noMnyatn KaKO
pa/i,ocx, uixo je

cy Hapo^n noyiCKn n cpncKn cpo;i,Hn no nopeK.iy n no jpsnKy.

(Ha OBO cy y ocxa^iOM y/i,apn.in r.iacoM n nocyiaHi]n,H spa^a 60-
caHCKora, Kojn cy npe ^ecnoxoBnx npnir^enn 6n.in). Y ;i,a.i)eM xoKy
6ece/i,e, ;i,ecnoxoBU noc.iaHnD;n osBnaaBajy A^cnoxa luxo caai nnje
Morao 4a ;i,oi)eKpa^a ^hiho no3j\paBH, npnqajy Be.inKe ne-
a^-'

cpete, Koje cy rocuo/i,apa anxoBa cnam.ie n y cie^ Kojnx oh ca^'B

CBy CBOJy Ha/T,y no^iaaie y Kpa.i)a B-ia^nciaBa /],a je jom y cbomc
cxapoM no.io3Kajy, ^ecnox 6n ce nony^no 4a Kpawi)y 6y4e ca^pyr
H noMoiiHnK npoxnBy TypaKa, a.in y ca^amanM cbojhm npn.inKaMa
Hy^n My ce ^a ra ^paroBo^LHo civjeh y CBnna onacHocxHMa n ne-
cpeiiaMa. Ka.iHMax Ao^aje KaKO je h na Kpa^a n na Apyre Eojn
cy xy 6n.in, Sece^a ^ecnoxoBHx noK.mcapa yqnHH^a Ay^OK yxn-
caK. Kpa.T, je o/i,roBopno, ^a he 6Hxn npn^HKe n Mecxa, r^e te ce
H)Hx T^BOje BH^exH, n 4a he y HajcKopnjeM BpeMeny r^e^axn 4a
onpas/i.a ys^aae Koje ce y a no.iaate. Jom jeno3/i,paByi)ao /i,ecnoxa
4a He K.ioHe AyxoM, Bet hck ocxaje nocxojan (Callimachus, I, 457).
Kpa^/i B.ia7i,nc.iaB 3ancxa je pa/i,no /i,a onpaB.T^a noBepcae
"BypiieBO. Tlope^ cbhx xero6a, Koje cy My JemcaBexa n aesnnH
npnjaxe.i.H y 3eM.zbn npaBHin, oh ce cxapao ne caMO a^ BOJCKy
cnpejin Hero n 4a a^njani^nje RejKe. Us je^nora ^OKyMenxa Myie-
xaMKora apxnBa c Kpaja obc 1440-xe ro^niie, bh^hmo a^ je pa^no,
4a npn/i,o6nje M.iexKe y caBe3 npoxnB TypaKa. A.in My OBaj nyx
I\[4roBop.ieii,n onme 4a ne te, jep cy XO.-IHKO KpBn npo.inBa.in 6n-
446 'ByPATi BPAHKOBIITi

iyiiH ce crmh c Tvpi];HMa, a hhko hm ne xxe 4a nOMorne. (Acta

II, 321).
Bp^io .laKO Moate 6hth, ^a cy na IIopTn SHa^in mxa 'Bypa^
pa^n. HapoiHTO cy Mopa^n ^O'sbslte KaKO je aeroBa nocaoSnua y
By^HMy Ao6po npHM^Lena 6n^a. Bbao to, 6flA0 CTapa MpsocT cyj.-
TaHOBa, Ha csaKH Ha^BH Typii,H cy Hiia.in ^ocTa pas^ora ^a pa^e,
;^a 'Bypl/a y cBoje pyKe ^o^ajy. Ohh ce ynycxe c Bapi^nMa y xajne

nperoBope, oSetaBajyhn hm s^aaTHa 6p/i,a caMO ^a hm "Byp^a npe-

As^AY'BeAHKo 6.iaro "BypijCBO ca^ je nocTayio sa h, hob je^an nsBop
onacHOCTH. CxaHOBHnun 5apcKH 6h^h cy BctHHOM ApHayrn, n ys
TO jom H KaTO./iHi],H. y uojHTmKOMe norAe;i,y 6hao jeMel^y BHMa
^ocTa anx, kojh cy Ter.in.iH k M.ieii,UMa, /],0CTa anx Kojn cy 6H.in
He3a/i,0B0.i)HH c ;!,ecnoTOM 36or noBHHieHBX ^aaiSHHa. Ha csaKH na-
yHH noHy/i,e xypcKe HHcy aouiac r^iyxHM yuiHMa h Bapu,H Kao ;i,a
cy 3axTeBa.,iH caMo neniTO Bpeaiena, ^a ce 6o.i.e npoMHc.ie. ^gchot
je 4,o3Hao Ha 'leny ce pa;i,H. Je^uo jyTpo noApann pano 3opoM ca
CBHMa CBOJHMa, Kao Aa xote y .iob, na ce Ha ra^DJn ^y^posqa-
HHHa IlacKOJa CopKOieBHiia 0^6636 y By^By. (Mauro Orbiui, 327).
Obo je 6Hiio na cBy npHiiHKy Her^e upe/i, cBpmeTaK roAHHe
14 0. y Janyapy 1441 40.ia3e y /l,y6poBHHK MHTpono.iHT ATana-
CHJe H IlacKoje CopKo^cBHt n ^onoce hckh ^.eo 6jara ^ecnoTOBor
Ha ocTaBy. 25 Janyapa onniTHHa Ay6poBaMKa HS^aje peBepc Aa je
OA noMCHyTHx noK.iHcapa /i,ecnoTOBDX npnMHAa: 43.553 /i,yKaTa

M.ieTaqKHx, 0134 ^yKaxa yrapcKHX h 314 ^yKaTa TypcKHx, CBera

AyKai'a 50.001; — 3.iaTa y n.ioiasia n npHTKaMa 611 .inxapa 1

ymy h 2 aKcare cpe6pa r.iaMcrora (x. j. cpe6pa jaKO ca 3AaxoM

;

noMemaHor) 343 .iHxpa 6 ynaia 3 aKcare; —

y cpe6poMe KOBanoM
HOBuy je^an Mn.iHJyH acnpH, Koje na Mepn noxerome 3500 .inxapa
2 yn^ie n 3 aKcare; —
Ha nociexKy cpe6pHora KOBa (KOHAnjepa,
fflaMAa.,ia, CBetHHKa, pyKOMHJe, aH^ara, H^pflKa, poMaHa^ia, BeAPHii,a,
nama, .ineaHHJa) 348 .inxapa 4 ynie. He y3HMajytiH y panyn Bpe^-
Hocx, Kojy je cpe6pHH kob Kao Bemxa^KH npoHSBO^ HMao, h y3H-
MajyliH y pa^iyn ^a ce .inxpa cpe6pa on^a npoAaBa.ia no 7V3 AO
8 4yKaxa, n3.ia3H 4a je CBe obo 6.iaro npe4CTaB.i>a.io y on^auiae
406a Bpe/i,H0Cx OA 155.000 ^o 160.000 ^yKaxa. KaKO je je^an ^v-
Kax y OHAanianM npnAHKaMa HMao 4 40 5 nyxa Behy KvnoBHy
CHary to MoatcMO y3eTH ^a je oho 6Aaro npe^cxa-
nero ^anac,
BJbSiAO Bpe^HOCT 0^, 7 ^0 8 cTOTHHa xH^zba^a AyKaTa y AanamaeM
HOBU,y. SnaiaJHO je n KapaKTcpnuie o^anocT 'BypljCBy k cbojoj
atcHH, uiTO je Hape^no, ^a cbdm obhm 6.iaroM pacno-iajKe, „no
HieroBOH caMpTH HierwBa atena rocnorw l€pnHa " n xeK no Jepn-
HHHOJ CMpxH Aa ra nacie^e chhobh, (CnoMen. ^Y^POB. Apx. II, 97),
 'BJ'PA'B BPAHEOBH'R 447

^eciioT ce HH y By^BH HHJe ocetao CHrypHHM. Ty He tojIHKO

OA TypaKa, ko^hko oa BOJBOAe CxeBana I^pHojeBHta, kojh je ycneo
6ho ^a saysMe neKH ^eo ropBe 3eTe, na o;i,aTJie, KopHcretH ce
Hesro^aMa Kojnx je AecnoT ;i,onao, pa^HO ^a saysne iieyiy Sexy sa-
je^HO c BapoM, By^BOM h ^pHBacTOM. Mjiei;H, y KopecuoBAeHi];QJn
Kojy cy HMa.in c "Bypl^eM ^se xpn ro/i,HHe Aoii,HHJe, HasHRJby I],p-
HojeBHta jaRHHM HenpHJaxe^iCM 'Bypl)eBnM. Mhcihm, ^a h.e 6nxH,
Aa ce HenpHJaxe^icxBO Mot/y anna no^e.ao oko Hacie^CTBa Baomn-
HHx seMa^a. Ha CBaKo Ha^HH ne occtajytH ce y By/i,Bn cnrypHHM,
^ecnox y Anpa-iy Mecei],y 1441 ji,o%e y ^ySpoBHHE.
Ha CBy npHAHKy y hcxo cxnrao y ^Y^POBkhk r.iac
je ;i,o6a
cjaJHOJ no6e4H, KOJy je JonaH Xyaa^DJe 0/i,pasao y Ce6rb^\ na^
Typii,HMa. PaHO y Mapxy xe ro^HHe cy^xanoB nMpaxop Mesnx 6er
ynao je y Cn^na. lloc^e HeKO.iHKO Maite snaxHHx noSe^a, onca7i,n
XepMaHuixax, a.iH HyBUiH ^a n^e ^JaHKO*, /i,HrHe onca;i,y h not^e
My Ha cycpex. XyaaAHJe yMPH na TypKe 18 Mapxa h noMoty
xepManuixaxcKe nocaAe, Koja nx je ca .aei^a nana.ia, pa36HJe ex
Ao Hore. y xojie je 6ojy h caM MesHx 6er nornHyo. yrapcKH Kpo-
HH^apn npHMajy ^a cy 3^rpH xom npninKOM HeHSMepny n^ieH sa-
Ao6h./ih, h ^a je Xyaa^nje /],ao HaxoBapnxn KO.aa je^Ha c Hajo^a-
6paHiiJHM cxBapwa na 3ajevi,H0 c r^aBOM Me:3Hx-6eroBOM noc^ao hx
no ceAOKOcoM Bapo^.teHOM TypHnny je^HOM na A^p Aecnoxy 'Byp^y.
y Ko.iHKO cy npnnoBecxH o yatacBMa Koje Typu,H no Cp6QJn
noTiHHHUie, ynponacxH^H cBponcKH CBex, y xo.ihko je ycnex yrap-
CKe BojcKe Ko^. BeorpaAa, n napo'iHxo OBa no6eAa Xyaa^njeBa y
1441 no/i,Hrao na^aaa n oxpa6pno xpHrataHe. PaxoSopna pa3-
^paranocx uo^e^a je ^a XBaxa Kopena n 7i,a ce mnpn no EeponH.
Be3 cvMEbe jom HajeeiiMa no cpncKone napoAy. Bnme Hero hko
pa;i,OBao ce xhm no6e/i,aMa ^ecnox 'Bypaij. C xbp/i,om BepoM ^a ao-
.ia3e 6ojhE ^ann, oh je y /l,y^POBHnKy HacxojaBao ^a oprannsyje
^lexe ^paroBO^a^Ke. KpoHHKe 4y6poBaHKe Ka3yjy, ^a je oh y xo

Ao6a yseo y CBojy c^ya;6y MHore Byiacxe-iHiHte n B.iacxe^e 4,y6po-

Ba'iKe (Cxy^Ht n FyH^yiBk y MaKymesa 342).
ynpaB y Mecen,y Majy cnpoMax ^ecnox Xypa^ Morao je mh-
canxH, Ad nma ocHOBa BepoBaxn, ;i,a xeniKH o6^iau,H, kojh cy ce Ha^
BHM caBH^H, noHEfty 4a ce paspe^yjy h 4a cy cyniaHH 3pan,n na
je^HOJ cxpaHH Bet npo6H.iH nyxoBe, mapajyliH na APyroj ce^MO-
60JHH 3HaK Ha^eac^e. Ha BacKpc ro^HHe Jepnna je nor^ie^ajytiD
xe
Ha aaypny nyMHHy MopcKy Moat^a MHC.in.aa na Kpacny CBOJy ^eity
y
xy^HHH —
Ha Mapy y cy.ixaH0B0Me xapeMy, na Fprypa h na Cxe-
Bana y xypcKOMe 3axo^eH,y. H JepHHa h "Bypai) 6e3 cyMBe cy ce
MOAH.in Bory xora ^ana sa 3ApaB.i>e cBoje Ae^e anx ^Boje cxapnx
;
 44S ByPAt EPAHKOBUH

Teniii.in cy ce Ha;i,OM, ^a te um oneT CKopHM y JMa^HtcKe cjajne

oin ftuxoRe 3ar^e,T,aTn. Iloc/ie^ffin r.iacn, Koje cy 04 06a M-ia^a
KEie'rKeBniia /i,o6njin, 6n„in cy h3 ^CMOTHKe. Ayin la^a joui nncy

3Ha.in /;a je ly CKopo nama, Kojn hx je y ,/l,eMOTHii,H ^lysao, ^0-

6n.o 3anoBecT, ^a hx o^siax o,^Be;i,e npeKo Mopa y Ma.iy Asnjy y
ToKaT. Ty cy hx CMecTHjin y neKaKy i;apcKy srpa^y, Koja ce SBa^ia
Be4eBH-Map7i,aK, ^^ -iH M^a^n Kiie/KeBnlin, — no6oa;HO BacHHTanB
CDHOBH no6o;KUHx po^HTeyBa, Myia^n .ly^n c BaTpeiiHM po40^y6-
^i.eM, KOJH cy ce Beti Ma^iCM 6opH./in 3a seM^ty CBOJy h ho^ihthkom
pa/HH./iH 3a fty — ohh BacKpca moimh mxa ;i,pyro ^a
/i,a .in cy y
MHCyie Bet ^a ce na^ajy BacKpcnyKy cBora napo^a. KaKBe ar hm
je cjajiie y.iore y tomg BacKpcnyliy i^pia^io ilhxobo MiaAnfiCKO
yodpavKePBe ? Moate ^nxn 4a cy ce n cpehnn oceta.an xe seqepn
!

r.ie/i,ajytiH na KnnpecoBe 6amxe oko Be/T,eBH-qap4aKa ^nmyhn Bas- ,

;^yxoM HcnyrteHHM MepncoM oj\, nepcHJcKHX pyaa, h CReBajytin

CBOjoj 4a.aeKoj oxa]j[6HHH. MoJKe 6hxh j[a. cy qy^in, a MOJKe 6nxH n
/la HHcy, xonoT ofl, Koaa, na komc je y 6ecH0M xpny ^ojypno y
ToKax HpamiiHOM uoKpHBen xaxapnn uapcKH. Ara kojh hx je ^y-
liao, 4o6HJe "tepMan ^a 06a KHesKeBntia o^Max ociicnH. H aeu^gm Ha

npBH 4aH BacKpca 06a cnna ;i,ecnoxoBa ocyienji>eHa cy. Ma^o 3a

XHM cxHrao je n Apyrn xaxapnn c <i>epMaHOM ce onaj npBH fl,Si

CMaxpa Kao n /i,a ne nocxojn. Aau je ca/i, Beh CBe xo nosno.

HeKH 0^ cyBpeMeHHx nHcai],a xBpTie, ^a cy Typun noxBaxa.aH
6n.ia HHCMa, Koja cy Bpryp h CxeBan cbomc ouy nnca.zin. Y ftHsia cy
Ham.iH, 7i,a cy /i,Ba M.ia;i,a Cp6HHa jaByi^ayiH oii,y noKpexHJia xyp-
CKHM n ^aEajyhn My oSaBeraxeaa HuiyiH aiy na pyKy, npoxHBy ji,ix

TypaKa pa;i,H. HenpHJaxe.ZBH ^ypi)eBH /i,oxBaxHAn cy ca JKy^aoM

OBy npn.iHKy, My ce ocBexe. Jom ce 6e3 cyMite cMaxpa.io Kao
,?i,a

mxo je o^yiyHHO ^a ce
cyia6ocx 0^ cy.zixaHa, KnejKeBnfein ne Ka3He
ry6nxK0M JKHBOxa, Bet caMO ry6nxK0M BH^a. Y ocxa.iOM Mapa je
^03Ha-ia mxa je Eapet^eHO, na je cy.ixana ,zi,ox.ae ca.iexH.aa M0.i6aMa
3a 6paiiy cBojy, fl,OK OBaj najnocae nnje onpaBHo /i,pyror xaxapnna

c ^-epManoM Mn.iocxH. Bn^e.iH cmo 4a je OBaj ho3ho cxnrao. KaiKy

^a je cy.ixaH 3aHOBeAHo, xe cy oc.ieHH.aH h OHor npBor xaxapHua,
KOJH ce xaKo caxancKn JKypno 4a Aonece y ToKax ii,pHy 3anoBecx,
Be3 cBaKe cyjiae Typip cy Mopa.m ;i,o6aBnxH neKe ^OKase
pa^y Ijypl^eBOM na oc.ao6ol)eiLy Cp6nje. Jep ne caMO mxo cy My
CDHOBe Kao cayMecuHKe Ka3HH.aH cxpamnoM KaiKn^y, nero cy maBJbe
Hero HKa/i, HacxojaBa.iH 4a 3ay3My Hobo Bp^o a xhmc /i,OBpnie

Hoxnyno ocBOJeifce ;i,ecnoxoBe 7i,pjKaBe, n y ncxo npene pa^H.iH cy

GHeprnHHO /i,a n caMora 'Bypi^a y CBOJe pyKe ^o6iine.
Mome ce pehn ^a je Hobo Bp7i,o jonr o^ npcaeta 1439 ne-
 ByPAS BPAHKOBUTv 449

npeKH^HO xypcKOM bojckom oncat)HBao. Typi],H Kao /i,a cy nanycTH.iH

iincao, ^a te ra moKh iia jypnai ysexn, na cy r^ie^a.in 4a ra r.iat^y
yMOpe. Obo Kao^aje najnocie h 6h.io. Jy.ia27, 1441 ro^HHe Hobo
BpAO npe^a ce Xa^OM nainn (Bn/i,. Pimc. XH.iaH^apcKH Aanon. ;

i],ap. cpncK. TASiCR. XI, 152). Ha^aJMO ce ^a teMO je/],Hora ^ana

HaiiH HHcane KaKce cnoMCEHKe OBoro/^HUiaeM jyHa^iKOM ^psKaay
HoBora Bp^a. O^Max no aeroBOJ npe^aJH, n oiio HeKo.iHKO iiaae
Ba/KHHx rpa^oBa, kojh cy ce y c^e^ sro^Hor a.iH h nenpncxynHor
no.ioataja ^OT^e yT,paca.in, npe^aAome ce Typitnaia. MoaieMo cao-
60AH0 petiH, ^a je CBa Cpdnja y ABrycxy 1441 noTnyHi],e y B.iacTH
TvpcKe BOJcKe 6H.ia.
Ha HeKo.iHKO ^aiia npe^ HoBora Bp^a CTHrao je y 4y-
na.i,

6poBHHK HapoHDTH EOK.iHcap cy.ixaHOB. /],oHeo je HHCMO 04 nopxe

KOJOM oBa xpavKH ^a joj KHea h B.iacxe^ia /],y6poBaqKa npe^a^y
Xyptia BpaHKOBHta. oa obo je nopxa o6eiiaBa.ia ^a ke hm ycxy-
nnxH CBy 3eiLi.y ^ecnoxoBy 0,1. Bojane ^o Koxopa, ^a te hm onpo-
CTHxu je^HoroAnuiiBn ^anaK, n join hm ocxaB.taine ^a saApaie sa
ce6e CBe S.iaro, Koje je "Bypa^ y Ay^poBHHK Aoneo (Cxy.iniieB Ae-
xonnc 326; —Annali della citta di Ragusa attr. a Gondola, Ma-
KymeB 332).
Hnje Jia^iena cxBap dn.ia .saiiepHXH ce cH.iHOjie n,apy xypcKOM.
A y OHo Ao6a hh 3a Kora nnje xo.ihko phshhho 6h.io saMepnxn
My ce, Ko./iuKO sa onnixHny Ay^poBaqKy. Y Maxepnja.moMe no-
r.ae/i,y ona je ynpaBO JKHBda oa xproenne no o6.iacxHira, KOJHJia

cy Typi],H xa/T,a set 3aBja/i,a.iH 6H.in. Cy.ixan je 6ho y cxaay /i,a

caiio je^HHM MflroM, n ne ^natytn BojcKe, ,a,y6poBaqKoj onmxHHH
nanece Hensaiepne mxeie. C APjre cxpane onex, Hajciapnje npa-
BH.io y no.iHxmKHM npe/ianHJia obc Ma.ieHe n CiiaBHe onmxHne,
6H.ia je uoxnyna cnrypnocx n c.io6o/i,a BOJbe ohhx, Koje je rpa/i,
na Bepy npHiino. Je^an 04 r.iaBHHx nonoca /l,y6poBHHKOBHx 6ho
je nixo je yjieo 4a snanaj h incxoxy rocxonpHMCXBa ca^yna neno-
MyteHHM Kpo3 xo.iHKe BCKOBe. Il3aie]^y onacnocxn oa TypaKa a upe-
Aaaa CBOJnx, ^y^poB^ann cy ce nam.iH y Be^HKOj Henpn.iHun. Ha
Bety Koje ce 36or xe cxsapn Apata.io, 6n.io je Jb\A^ kojh cy oa-
cyAHo H c rnymaBeM oA^HJa-iH n ca^iy npexnocxasKy Aa be 4y~
6poEHHK xxexff Aa v^ihhh xaKBO nsAajcxBO. Aab. 6eao hx je h xo
na CBy npH.iHKy noAocxa anx kojh cy xpaatn.iH ne 6a .in ce na-
,

mao nyx kojhm ce ne 6n hh cy^ixan cpAHO hh qacx oni^ixnEe

npjta.ia. Be3 cyiiae je oa obhx a,xj\,e n.samao npeA-ior Aa ce h
caM Aecnox "Bypalj y ceAHHn;y seta no30Be. KaA Aecnox Aot>e caon-
mxe MY mxa nopxa xpaa^n. Kaaiy Aa je "Bypal) CyiyniajyliH mxa My
ce Ka3yje, caB npe6.ieAeo 6no. Mel^y B.iacxe.iOM na xoMe Bety 6n.ao
Otaijbhha III \
29
450 XyPAX BPAHKOBU'R

je ni)BJaTe./i,a 'Bypljer.Hx, Kojn BHAeBinu ra noTpocena, npos^opmne

My ni)HJ;iTe./bCKH, coKo^etiH ra ^a ce ne 6an,a y 6pHry. 4ecnoT ce
6p3o npi]6pa. ;3axRa^H nehy h KHesy na cayiemLy, a.in asjaBH 4a
te 0AMax,,'iHM ce caMO cnpeiiH, rpa^ Aa ocTaBH, jep HHJe pa^ ^a
CBOJc Ao6pe npHJa're.Le ;i,oboah y saMepKy koa cy^Tana n Aa hm
Henpn.iHKe npaBB. (Orbini Bonfiniuc, dcs III, 1. v).^ecnoT je THue
sacBe^oMHo ne cano CBOje oceiiaBbe, Hero h cbojv no.iHXH^iKV
MVApOCT.
BpaTHBiuu ce na^axy CBOJy, acchot je casBao anaTUHJe ./b},a,e
y
H3 CBHTB cBoje Ha caBBT. Ty je 6ho na CBy npH^BKy mhtpoho^ht
AxaHacHJe, KaHne^ap HHKO.aa KoTopaHHH, Moate 6hth BOJBo^a JaKina,
BOJBOAa PaAHt, ^a^e ^ygpoBaqKe B^acTe^e IlacKoje CopKoneBHii,
^aMJan 'Boptint, A.aoBH3 PaCTHfc, kojh cy 6H^n ctveh^ih y agcro-
TOBy c^yjK6y. oa JepHny snaMO ue caaio 4a je 6H^a Ha tomb ca-'
BCTOBaiiy, nero h ^a je o^cy^ho HaBayi.HBa.aa ^ii ce h3 ^y^-poB-
HHKa [ipaBO o^e y lJ,apurpaA Ka rpiKOMe u,apy 6e3 cyMfte— m
TaMO OMCKyjy, ^ok ce EBpona cnpeaiH ;3a KpcTaniKH noxo^ npoTUBV
TypaKa. "Bypai), kojh je SHao ^a ce y YrapcKoj CTBapa BHaxHO ho-
HpaBAajy h kojh je mhciho ^a Moace paqyiiaxH na paxoSopny CTpyjv,
Koja je y cjie^ nocie^ae noSe^e Xyaa^njeBe cse na uiHpe Hapo^
saxBaia^aa, naBa^abHsao je 4a ce H^e y YrapcKy. ILerosa MHcao
npeoB^/ia^a. Bet 24-or Jyjia npe^aje oh HeuiTO cpeSpnor h iios.ia-
tenor HocyI)a (277% .iHTpe) na ocxaBy ohhithhh, a 26-or jom h
Apyrn je^an ^eo CBora 6.iara. PeKao 6hx ^a cy y OBy hobv ocxerv
ym.ie h one cxBapn h3 noK^ia^a, kojh je MBxpoHO^aux Axanacaje
y Janyapy xe ro/i,nHe ^oneo. CaMO mxo je ca^a ^ecnox yaeo ce6a
OHnx ne^ecex xejesla^ AyKaxa, a mccxo h,hx ^OMexyo s^axo y sep-
raMa n yBehao noK.ia/i, y 3iaxflHM h cpe6pHHM cxBapnaia. 3a-
HHM.i.nBO je, ^a h oBaj ^pyrn noK.aa/1, Hpe,T,cxaB./ba y HOB^ianoj
Bpe^HOCXH Ofl. HpH.lBKe OHO.IHKO HCXO KO^IBKO H OHaj HpBH, X. j.
OKo 700.000 /lYKaxa y ^aflamaeM HOBn;y.
IlpBHx /lana iiecei^a ABrycxa ^ecHOx ce ^oBeae y CKpaAHH.
O^axje oxH/i,e na CBoja /i.o6pa y CpeMv.
KaA je npeAaBajyfiH oho 6.iaro na ociaBV napel^HBao, Aa ra
HO CMpXH JepHHHHOJ ftCrOBa XpH CHHa AHTHy aaje^HmKH H.1H CBaKH
CBOj Aeo 3a 3a ce, —
jom nnje 3Hao 6no, ^a Beh ^Ba Mece^a KaKO
Fpryp H Cxesan ne BH^e 6eAa CBCxa.

ji. Mmjatobh-r
 It A P A y xA A
Ha ByHHJoj no/baHM

Ha cpeA Ky.ie Kapay^ie, HjiaM jeAHOr noSpainiia,

Oko Baipe Ha oribiiniTy A y Beaiy Bepe HMa —
CipaiKapu ce ncKyniime . . . Ha MH EpaAUMime,
Aotje
BaTpa ropii, n.iajieii Aume C one cxpane TiicoBime ;

H xaMHu AysapoBii
110 HoxKaaa jiii xypcKe 3Bepn :

TopocTacHe ceHKe AiiiRe, Aa cy Hotac y Haiiepu

Ko Aa j paAa ii3 npoui.iocTn Hamoj Ky^n craft Aaxii,
y BaipeHoj saHeTocTii Ha Hac MyHKii nanaAaxii. ...
BuieJOBe Aa nanuaie ; KoJKO IIX je ? ... IIo6po ne sna !.

H THM BpeMe Ao6a AaBua, Aau Aa je lexa 6ecHa,

C HaiiHDi AaHOM Aa iispasHa. /l,a je AHB.ta, neypcAHa,
KpBii a:e.LHa, Kpsii aieAHa,
ApyacSa j' 5ia.aa... Dei CTpaaKapa!.
y CBaKora nyiuEa xanKa, To My Kaa;y npne oih ,

7l,yra nyuiKa 6e.iriijaHKa, CsaKa pel My lo cBCAo^n...."

A roroBa Aa sanapa, Hex Apyrapa, nex cxpaaapa
v3,a aapiije ca TaHeiOM, By./ty6ainepe^ cy ^y.iu,
1S.A ca JbyTHM 6ajoHeTOM Ajir Hiicy npexpHy.iu
Kpo3 peAOBe .tyi^Kor (i.iaxa — Hu naK
;

itpxa MyiuKor .iima

y Eo.ioHe Asiijaia ;
CxpaxoBaaa jaAHu M.iasn,
Ila Aa oHAe y nepeAy Tpenei Aynie Aa H3pa3H,
I],pHy u,eBKy, iiymKy MeAy H cxpamuBoci KyKasnita....
TypcKOJi KpBu o6ojaAH „ — HcKa Aolje cio xujbSiAa.,
Itenoji iiapoM Aa OKaAH- A y cpncKiiM y rpyAiiMa,
- — Join iix Heiia?.. Tag cy, raia cy?..
JeAan shbox HCKa una —
M.i' iiiiasepcKe cxpene rpyAii H xaj jeAaH HCKa naAa !

Ha MerAaHy ii viKacy?... Ha 6ajoHex hce ce Mefce,

A KaA xpe6a Aeity KJiaxii, A.i' npcA .yeioM HaciunnEa,
Cpii,e cpncEor KpajiiuiHiiEa
€.'ia6e /Kene iwociaBjtaxn,
OHAa fie AY OHAe 6in:u,
3aAPKxaxu HimaA He lie !...."
Ona.'LiiBaxii ii pooiixii
— Hex Apyrapa, nex cxpaatapa
TaKiisi r.iacoM OAroBapa.
Hacii.iHiii];!! II HejiyAii
—
!

TaKO 36opn ^y^ySauia, y xo Ao6a HCMe HotH,

H 3a HOJK ce pyKOJi iiama. oaxpece ce y caMohn
4a.te xBpAH cxpaa:ap ciapu : MpaiHa ropa, je.ia Buxa,
n — Bpaho Moja, rpannHapu ! A .lOMftaBa cipaxQBiixa

29*
452 KArAY.lA HA BVIirJOJ nO-LAHH

PaaAiipaiue noHoti sipaita, Ha KpoB Ky.ie HanaAHyie ...

Ko Aa j' paAa xaaiy H>eBy HoHob riieAa cn.iy 6eca,
Ila.teBiiHOM ii;^ nymaKa Ha ce jeHiii, cipeini, cxpeca,
IIpojypiiTir y iLiaMeny . , . Biixap AU3;e ypneoeca ;

II Ha Ky.iii Kapay.iii Pime cxpaniHO, jemi, cieH>e,

yloMBaBy cy xeniKy Hy.iii, Aoun APB.3>e ii Kasiefte,
A.i' BiiTesii rpaniiiapii, A ca KpoBa ;'ana.i.eHa
Hiicy HejjiiM CTpaxoji CTa.in HyHO rapa, AHMa, H;apa
A 3IIA0BII oneT ciapii HoBiijajyii' cir^ia Bena —
HiiKaA Hiicy oaAPKxa.iii. ^Jncxo ciina ii3 neAapa
„ — BiiAiiTe -III TypcKy ciLiy,
A y iieApo rpaniiiapa.

KaKO jypii y 6ecHii.]y ? „ —

Ha najoHei ... Pla Hoajese!...''
!

^Becxa iix je !.. ^secxa Apyra !.. By.iyoauia Biiie cxapir,

IIIxo ce csaKOM iipasy pyra, A ciiHOBii rpaniiiapii
nixo c jaAHe paje
TijiaHiiHa Pe^ My Apyry ho m^ieKame :

IlpeKO iipara cpncKor rasn, y pyKama aiixoBiraa

Jla HaM iKene, Aa nan Aeiiy XaHij.pu ce riao.iircxame,
Ooem^iacxii u nopasn . . . A KpB .101111 cpn,a aniBa
Hac riexopo ! . . . /l,Becia aux je ! Ca ^e.iiiKa ii ceinBa . . .

Cse nnnaMa nojiajiHiijex. HoHot cxaAe oa MiMime

^a .1 ociaxii y ooj jhjiu ? . . . Ha y lyAy camo xy^e,
y KpB JiGMO yxoHyxii . . . r.ieAajyhii abo cxoxiine
A yietiii '?.... KaKO 6ex.n ii jayie . . .

.... He iisycxn
By.'By6affla J^BQ CIOXHHe BOJCKe H>IIHe —
SaoiiKxaiiie hosii jiyxii, — Ulxa hem Aemne ?.. KyAa Biinie !..

oa3Beqanie nyiiiKe xanKe, Ka/i, TypdKa ^ee cToriine

ll,pHe nyniKe ocirnjaHKe: Ilex CTpaofcapa uozonmue t
„ — By-'tyoauio, Hxena 6eKn !
Aaii y xoM n.iaMen ciijny,
A y Hanioj KpBii .lesni
A y rp^iy H.iiijimy
KpB KOcoBCKa, KpB
—
jyHaKa,
StiiBOx 3ane —
na CBaKaAal
A KpB laKa M.iaATi APyrap iipxas iiaAa,
He saxpeiiia oa TypaKa! . .
."
Bnnie H>era Sy^Byoaraa
TaKo nei cxpaa'apa
pe^ie C xpii Apyrapa rpaniiiapa
KpajiiinHiiKa, rpaHiinapa "^yAa cxBapa —
A iiyiuKe iiM oraH. u.i.yjy — ^laK n ynyK Aa ce cexn ,

A.i Typnii HaBa.tyjy

II KaKO xpe6a y ocBeTir
.*
KpBO/Ket)y x'jeue jtyxe, Cpiiy cBosie OAOAexii . .

Ciinajyhii n.iajieH iKusn.

"f).
yJAKniM-R

* Oi'.o je oiMO 4. OaroSpa one roAiine. llMena cxpaatapa obo cy oyJBj- :

6ania 'RpJ^olueBH^, ^hm, T>eTeHOBnh, ToAop J^eAeiah, Jeexo KyjyuijHJK h ito-

Kojit;i IT.Mija Kopa'ieBiih kojh je re Hotn iiorrnyo.
 I^P03 mBAJIJ,ApCK.y
nyTHMHKa u,pTa

(HacxaBaK)

Ka;i, CRM Hamao „EMeHTaAepxo<&" saieqeM Ha Moje Be.inKO

'i\fl,o Hamer SeMYHHHa Heo6n4Ho noKVEbeHa n
Bece.ior uiBa.inje /T,e

saMDUiyieHa. Me^y thm y4TUB0CT n ^y6a3HOCT Hacnpam nosHannKa

TdKO My je yui.ia y Kpe ^a je y npKoc CBOJe TeuiKe 6pHre oneT
ycTao Ka4 Me je BH^eo HaMnHno je CBOje oS^nraxHO caaTKO Ha-
,

cjiejaHO .iHue, Koje oh 3a nac crpna y ijen KaA My ne xpeSa, na

Me yxBaxHO 3a o6e pyKe.
je
—
A, griiass' di Gott liaber Freund! Cepoyc, nsBO^'re, mo-
.iHM Ha OBy CTOvinii,y, OH^e je n,yr. Ila KaKO ere mh ce ^anac yn-
Tepxa.iTOBa.iH ? —
Ja My ncnpn^aM r^e can 6no h uixa caM BH^eo. JaKO My je
ajao dn.io Ka^ je ^yo sa onniTHHCKe Me^^Be^e. Be^n, to 611 3a h>
6no ^Kannia.iuinac", jep oh Ka^ ro4 o^e y nienSpyH y Beny, CBa-
r/i,a npoBe,'i,e no ,T,Ba caxaia npe/i, ohhm Be./iHKHM KaBesoM y KOMe
CY MaJMyHH saTBopenn.
IlnTaM ja onex H>era KaKO je oh nposeo a^h, HMa ah y 6epH-
CKHM KynaxH^HMa mxaxyja 04 MepMepa, ,Kapapnm, peMHUi, xHM.iniu''?
—
Ta SHaxe, *paJHA.
. . . IlMa nx HeKO^HKO, aj.H
. . nncy . . .

Ofl, MepMepa !
—
Ax cnpoMax mBajinje! 3a xo ar ce oh onaKO noKyano 4^ !

je OH 3Hao 3a ^axHHCKy nociOBHiTy: „Ultra posse, Nemo tenetur*

He 6n OH y ce/i,aM,^eceToj toahhu nmao y 6epHCKa Kynaxn^a — !

4a He 6n cxaB^ao Ha MyKe SeMyHHticBa oceLaiba, cia-

/i,a^e
HeM ra nnxaxn KaKO je sa^oBO^an c <i>pH3epoM koa Kora je no-
cie 6ho ?
—
AycreH,ajxHeT —
y3BflKHy uiBa^HJe pa^ocxan inxo npoMe-
454 KP03 UIBAJll,APCKy

HHCMO pasroBop — TciKHx $pH3epa HMa caMO y Beny ! Ila niTO mh

je Kocy o<i)ap6ao, to je aJHu^nr ! To HHJe ,a,a je i],pHo, <i>paJH^, Hero
je blaulich-schwarz Kao mio je Koca y Ta^njenepa, to je Kao u,pHO
TBoati/e Ha Eoje je nao onaj 4>aJH npamaK! —
Ko 3Ha AOKAe 6a to onncHBaBe Tpaja.io 4a na qacoBHnKy
HCKe o6^na£H>e n,pKBe ne h36h niecT caxaxa, xe ce o^Max KpenycMa
ate^iesHHHKoj ^nocTajn".
KaA Ha coKaKy, HMaii niTa h bhagte. Y rocTnoHnH,H 6enie
Mpa^HO na can BepoBao y BeniTHsy 6epHCKHx <i>pH3epa, slar Ka^
Ha no^y nor^e^ax y Mora BHxesa 4,6 SeMyHm, a oh caB se.ien
Bpa^^a H KOca seieHHceaMa „jaKo me Tpasa". niTa ca^a? Eto Bet
ce ocBpty coKaKOM h CMejy ce sa bhm, a aok y^eMO y :.Keiie3HHMKy
4BopaHy 3a leKaBe, npcnyke D;eo CBeT y cnex MyKe Moje. 3.io je !

notiH, a rope ne notn. HaJ3aA npHKynHM cny Mojy Kypaac, na My

peKOx :

— Aah, 4parH niBa^HJe, ^innn jih ce ;i,a je Taj Bain yjieTHnK

3a Kocy n Meiyo snuie Ta^njaHCKor Mo^pnyia Hero niTO
6pa/i,y

Tpe6a, jep u^bct Bame Koce h Cpa^e Bnnie ce npH6./in3KaBa se^eHOM

Hero h,phom! —
— Boc, uiTa? — pene ycn^axnpeHH BHTes, na OH^a CTa^e 40-
BBKHBaTH MOMKa KoJH je npeA H)HMa HOCHO nam py^HH npT^ar —
So, horen'S' Freimcl, bleib'n'S' stehen
MoMaK mBa^nje npHTpna, 3rpa6H My je;i,Hy 04 aero-
CTa^e,
BHx MHoro6poJHHX Kcca, OTBopn je, H3BaAH ABa OTAefl,SiAdi c Apni"
KaMa, na naMecTH je^no ncnpe^ a Apyro H3a r.iaBe. .

— Himnielkreuzsakramentnocheinmol! — nflcny meaimje ^Kaa

ryja y npoi^eny".
A^H OH HHJe HH 3a TpenyxaK H3ry6HO ^npncycTBHJe Ayxa*.
CTpnaTH oMe^a^a y Kecy h saTBopHTH je, nsBytn ijcenny MapaMy,
H no;i,6pa4HTH ce Kao /i,a ra 6o^h 3y6, o6yliH 3HMi&y ijoKy n Ha-
TaiiH KyKy^a^y npcKO riaBe, to je CBe 6n^o, ,Ae.ao je;^HO^a Tpe-
HyTKa."
— $paJHA, ja caM 6o.iecTaH , . Bppp KaKO mh je 3HMa
. ! . .

Xohe 4a Me ysaTH rpo3HHH,a . . . HeMaTe HHKaKBHx nn.ayiia hah

ny^^epa npn ce6H ? Byyy ! . .
—
Ja caM npocTO xxeo npcnyTH 04 CMeja h to ne toihko n3-
pe^HOMe CHMy.iaHTy koahko aeroBoj 3hmckoj ijoH,n Kojy oh iie sehm.
3aniT0 30Be „lIo6p ^e ^panc". To je neKaKaB opnrHHa^aH Me^es
DA 3HMH.er KanyTa, 6yH4e, orpTa^a h nmae^a, ^yra^iaK 40 ^.la-
HaKa, nocTaB^en KoatOM no Kpojy kojh je 6no MO^a „yi)eTa roc-
,

no4H,a MCTp^eceT 4>Toparo.'' Y H.eMy je moj BHTe3 nsr^e^ao Kao

 KP03 fflBAJUAPCKy 455

CHHOBH HSpan^a kojh atHse y Fa^Hi^HJH, caMo cy My ^a.in.iH ;!,y-

raiKH yBHJenn „3y.i04>n''.
Aar oh je nocTHrao mTO je xxeo. Hhko ra hhjg aar.ie^ao
Ha npoTHB KaA ytiOCMO y ^Bopany 3a neKaae csaKH ce CK.iaaao
H npaBEO MecTO „CHpoTOM So^iecHHKv", KoJH y cpe^; cBoje 6o./iecTH
Mopa Aa nyxyje. ...
y 6/4 caxaxa y Be^ie Bet cmo cqa^ae y Barony, bo3 o^jypn
K Tyny. To je o^CTOJaae oj\, 31 KHAOMeipa, Koje ce aie/ie3Hnii,0M
npe^asH sa je^aH caxax h 7 MHHyxa. Bo3 je 6ho TaKO nyn nyx-
UHKa ,KOJH ce CBaKH Hac mety ns Bepna y HBTep.iaKeH n na-
'sufl,, ^ajecHpoMax uiBa.inje Mopao n nope^ one CBOJe c^aBHe Kece
ca TeciaMeHTOM, /],p;KaBHnM uannpHMa n t. 4. ^a AV'^^^ joiu mhoto
napiia^H CBOJera ^xaH^reneKa" na KO.ieHnMa. MnorHMa ce hythh-
itHMa caHia.iHiio na Ja^nor So.iecHHKa" na XTe/i,onie 4a My ySMv
H>eroBe „paJ3e-TamHe'' n3 pyKy h ^a naMecTe nope^ ce6e na ce-
^HiUTa, iXAE OH 6n ce caMO o6peii,Hyo Ha h.hx :

— OcTaBTe Me na MHpy
Lass'n'S' mi geh'n ! !
—
3Keyie3HH'iKn bo3 kojdm cmo nyTOBa.iH caBH y Be.iHKOM Ajuy
K mTau,HJn OcTepMyH/i,timeH r^e ce .iomh ^lyBen neuiiap-KaMen,
na 0H7i,a ua nocrajy FuMAttzeH r^e ce o^Baja ate./ie3HHMKa npyra
,

3a ylanrnay. O^ax-ie npot)OCMO ^ecno nope/i,A^MeH^umeHa n Py-

OKzena Majinx Bapomni],a, na y mTau,njy MuHcumpu r^e cem sn^eo
^Ba ,3aMKa". Ca/i, nacTa^e ncKaKBa je.aoBa luvMa Kpoa Kojy je
npoBe^ena ate.-ie3nnqKa ^nnnja na nope/i, yTuzena pasBa^anna
,
,

neKaKBora „Zwiuglierruburg"-a n Bapomnne HCTor HMena Hani^ocMO

oneT na peicy Aapy, a^iiaq onei kynpnja na Be.iHKH y,Kac Mora
aeMJbaKa ! ^Ihm npel^ocMO neii ce BH/i,e.aa Be.iHMaHCTBena, CKynoii,eHa
TVHCKa KacapHa. IloC/ie HeKo.iHKO TpenyxaKa bos cTa/i,e y Tyny.
Tyn je CTapnncKa, a.m HtHBa, n opnrHna.iHO casn^ana Bapoui
ca 5000 CTanoBHHKa ca /i,HBHnM no.ioaiajeM na ymty jesepa, Koje
ce TaKO HCTO 30Be. H
xy caM BH^eo rij^ne SH^nne cxapora 3aMKa
KOJH je SH^an, KaKO mh peKome, joni npe ce/i,aM cxoxHna ro/i,Hna.
y Tyny ce ^pate Bp^o atnBH nana^ypn c xora je nyna Bapom Ma-
.iHx Mexanniia. A.in mxo je HaJBaKnnje y Tyny, xyjer.aaBiia opy:K-
Hni];a mBajiiiapcKora caBesa, xy je n,eHxpa.iHa Bojna mKOiia sa o<i>u-
n,npe, no4o<i>Hu;Hpe n HHCxpyKxope. Ha no-ZBann AiiMeny koa Tyna
.Apaie ceBcanKa Bojna Be3K6aH)a.
Beuie MH jKao hito ce ne
Morox 3aycxaBnxH 6ap na hcko-
.iHKo caxaxa y Tyny ^a bh^hm KaEo je casH^ana xa Be.iHMaH-
CTBena Kacapna, KaKaB je y H,oj pacnope^, ajiH no MOMe n.iaHy —
3a xy eKCKyp3njy ja cbm ncxy not Mopao npeHotinxn y Hnxep-
.laKeny. C xora ce HecaM hh Manao c npo3opa Mojera Barona aok
456 El'03 UIBAJU,APCKy

je ro/^ Bosy.TyHy CTajao He 6e ar caMo nixo BHnie bhago aeroBe

OKO.iHHe. H oHa je /],OHCTa n3EaHpe/i,H0 .aena 3a oko. .lena Bot-
3e.aeHe .inBa^e, BHHorpa^cKn 6peaiy./E.i];n n 6acaMai;n, KHTOMa
H>ai],n,

ce^a, noHOCHTH aaamn, KOKeTHH .leTitHKOBUH, AOCTOJaHCTBene i],pKBe,

6QAn 3aceoi;n, caita.iHHKn ycam^eHe K0^e6e 6ayHJa, fl,RBJbe uah-
HHHCKe Bo^e Koje ce .lOMe n CTponomxaBajy npeKO He6pojeHor
,

orpoMiior CTeita, Kpo3 ropocTacHa K4pe.aa, Ha no^Hoatjy CHeatHHx

lUHJ.aKa na hx necTaje y TajaHCTBeHnM u.aaHHncKHM neLnnaMa:
cBe TO cacTaByiaiue xaKo AHBHy caoKy KaKsy hh je^an ri;pTaq c ,

npnpoAG HHJe /i,o ca^i, Hac^HEao.

—Ta, r. ofl, SeMysHq. peKox najsa^ MOMe canyTHHKy — —
uoryieAaJTe KaKaB je obo ;i,hbiih npe;!.eo !

—A Boc —
pe^ie mh uiBaAHJe naOycHTO
, ja y mom bo- —
Hynry y Be'iy HMam ^lenmnx .aaH7i,iua«>Ta HSMo^oBano !

—Bam canyTHHK Mopa ^a je jaKO 6oiiecTaH npHmany ,

—
MH je^^an nyTHHK. kojh TaKot^e 6eine saocxao y BaroHy c HaMa —
onasHBUiH KaKO onaj o^roBapa.
—
^OHCxa —
OAroBopDM My ja xaKO hcto OH.HMa yata- —
cny 6oiLecT. CBana ^aaKa y koch n y 6pa/i,H 6o.aH ra xaKo cxpauiHO,
Aa He CMe ^a Mp^ne r.aaBOM y KyKy.i.ain.
—0, CHpoMax, xo Mopa ^a cxpauiHo 6o.ih. !
—
—4^KaK0. II niTO je Hajny^HHJe, oh je 6ho jyxpoc ca cbdm
3/i,paB.
—
Xm, xm. Xote xo. Ja caM nnxao h cyiymao mojkc ^o- j\,Si

BCKy Myia^OM n ca cbhm u,pHOMaH>aexoM sa je^ny Hot ^a oce^n Koca

hcto Kao y KaKBor CTapu,a n to 6nBa o^ jaKHx ^ymeBHHx no-
,

xpeca !
—
— H
y OBOM je c.ayy;ajy xaKo nernxo 6Hiio , caMO uixo Koca
HHJe no6e.iE^a Beb, horribile dictu, no3e^eHH.ia !
—
— II/i,HTe MO.aHM Bac , xa xo je ynHKyM ! To xpe6a ^axn y
HOBHHe ! —
y Taj Max wiOKOMOXHBa 3BH3Hy H Hoi^ocMO ^a^e , a.aH caMO
3a neKo.anKO xpenyxaKa, na bo3 onex cxa^e.
Cbh as^ase !"
;jIIIepu,.aHHreH peie KOH^yKxep.
! —
To je nocxaja napa6po/i.a na xyncKOM jesepy. Ty iiac je qe-
Ka^a BaTpeaana ^Jieatus", Ha Kojoj cmo npe6po,^H^H npeKO ne^ior
je3epa 3a je/i,aH caxaT. KaKO ce BeL 6euie cacBHM CMpK^o to hh-
caM hh ocxao Ha KpoBy, necaM HHmxa bhago ofl, H.eroBHx .aennx
o6aia Hero o^Max cntjeM y ca^aoH
, r^e saieMeji Bp^o 0Aa6paH0 ,

4pymTBo.
Berne Me^y nyxEnn^HMa , Kojn cy cnrypHO h3 Tyna noui.aH n
je^aH BHiuB o<i>nH,Hp mBaju,apcKH, h to y ynn^opMH. To Seine npBa
 KP03 niBAJi^APCKy 457

yHn«i>opMa Kojy can bhago, KaKO Hacia^ox na fflBajii,apcKy 3eM^y.

071,

Ho BoJHfiqKOM .lenoM o6n^ajy no KOMe ce BOJHni];n, kojh ce sia ,

r^e npBH nyx cacTany o/i,Max Oes i],nfi'paaa je^ati ^pyroM npe^-
,

CTase npB^eM h ja TOMe o^nitnpy Te My ce upnKasax „KpaTi;o,

,

jacHo n pasroBeTiio'' Kao napqeHii,e cpncKor BOJHUKa.

— noTnyKOBHHK Majep, 04 ^eHepa^imxaSa !
— o^roBopu mh
niBaji^apan; h npyatn mh pyKy. Bp^o am je — Mn.io /i,a ce yno-
3HaM0. Ja caM noanaBao joiu je^Hor cpiicKor 0'i>nu;npa, mhc^hm 04
apTn.i.epHJe. Oh ce dauno neKO Bpeme koa Hac. Bp.io 4apoBGT
M^a/T,Bh ! —
II xaKO ce oxno^e pasroBop Kojn je xpajao AOK^ie caio ce ,

BOSEAH npeKO jesepa. 113 xora pasronopa no6eAeJKno can OBe

rO'T,

noAaxKe :

BojcKa mBajii,apcKora caBesa cacxas^ena je as KOHxnrenaxa

Koje jiH^epyjy nojeAHHe Apa^aBHue (EanxoHn), n y H,oj nsiajy xpn
o^e^Ka EAE „E^ace" „Buudesaiiszug", , Reserve" h ^LaiKhvelir-'.
IIpBe ,7i,Be cacxaB.T)ajy onepaunoHCKy BojcKy, n y aoj niia 40 150.000
.ty^n n 40 300 TonoBa. Y h.exobom „^aH/i,Bepy'' naia 40 65,000
./by;i,3. CsaKH je IIlBaji^apai^ bojhhk oj[ CBOJe 20. ro/inne na /i,ok

He HaBpnin 44., u xo npBoj K.iacH c^yasH fl,o 34. ro^DHe, na OH^a

y pesepBH mecx roAnna , n najsaA y .lan^nepy KanxoHCKOM jom
^lexnpn ro;i,nHe. noc.ie/i,H.a K.iaca bojckc casnBa ce caMO y onac
Hocxfl. CBaKa uiBajuapcKa ApjKaBni],a ^aje 3 npon,eHxa a,e.aoKynHor
cxaHOBHHHixBa y npBy K./iacy, a V/^ npoueHxa y pesepBV. CBaKHx
20 ro/i,nHa nonpaB.tajy ce chhckobh h 6pojeBn, Koje xpe6a Aa A^A^
y BOJcKv KOJn KanxoH. Ho po^OBBMa opyaija u,e.ia uiBajuapcKa
BojcKa (cBe xpH K.iace) HMa 160,0ij0 nemaKa 14.000 cxpe.iaiia,
: ,

5,000 KoaaHJiKa. 18,000 louijBJa ca 58 6axepHJa, h 3,0'J0 atennj-

CKa xpyna. Y uixa6y niBajn,apcKe BOjcKe HMa 53 nyKOBHHEa , 76
HOxnyKOBHHKa, 200 Kanexana n x. a- cBera 662 o<5HU,npa. H^eAa. xa
BojcEa ca3HBa ce noA sacxaBe Ka/i, Ba^a o^pataBaxn y seMyxn mhp
n HopeAaK. KaA ce nojaBH onacHocx oa cno.i>amH.Hx HenpHJaxe.i.a,
y onuixe Ka^ yoa saHOBe^H caBesna CKynuixHHa. BoJHnn,H ce yie
y perpyxHHM mKo.iaiia; occm xora nnajy no<i>xopHe mKOJie sa CBaKH
po/i,opyjKJa. Ka/iexcKH KopnycH cxoje y CBesH ca hhbhihhm uiko-
.laMa, H y Ka^excKHM uiKciaMa je sa csaKora KOJn xote ^a y^H
Hacxasa SecniaxHo. PaxHH Maxepnja.! ^yBa ce y mecx AenoBa y
TyHy, II,Hpiixy, .lyn;epHy. Bpyry, Co.ioxypny n Be.iHHu,0HH,
Me^y XHM ^.Beatiis" npe6poAH i^e.ao jesepo n cxa/i,e koa 4^1'-
AumeHa.
Ty ce pacxaHeMO c r. MajepoM , kojh ce Bp.io KaMapa/i,CKH
 458 KP03 inBAJi];APCKy

onpocTHO, na ce^neMo onei y /Ke^esHnKH bos kojh nac sa HeEO-- ,

.inKO jiEHyxa Aosese na KonaK y Hnxep^aKeH.

Cbh xoTe.in Tora ^yKcySHora KynaiH^a 6exy naM noc^a^n y
cpeTaae CBOJe rocnocKe 0MHH6yce na KOJHMa ce H3 ^a-ieKa Mor^o
IIHT9TH Ha xpaHcnapeHTHMa „Grand Hotel Victoria" „H6tel Jung-
frau", „ Belvedere", „H6tel des Alpes" n t. a.
Je;i,Ba can naroBopno Mora seM^aKa 4a yl^eMO y omhhSvc

xoTe^a „BHKTopHJe".
—Ana, <i>paJH/i, —
saxesao ce mBa.inje KaKsa ^BnKxopnja" P —
Bn He 3Haxe 4a lie naji xy ysexH sa je/i,Hy Ka*y n sa npeHofennixe
6apeM no nex «i)0pHHXH cpe6pa ? —
—Heiie, Hehe, ^parn xep *on SeMynn^i, xenino caM ra ja —
— exo yseteMO nac ^Boje je/i,Hy co6y, na fee nac cxaxn je^xHHHJe
a noc^e noMHCJinxe Ka^ BaM ^ol^y npnjaxe^n y Beiy
, Ka/i, BaM ,

4ot)e 6aHKep Coxona 4a ce ^hbh BameM Me6yiy n nopi],e.iaHy, KaKO

te xo .leno 6nxn 4a npexypajytiH na sauieM acxa^y BnsnxKapxe
,

rpo'i'OBa, KHesoBa, l/enepa.ia, h ocxa.inx Bamnx nocyiaHHica Hat)e h

paqyn xoxe./ia .BHKxopnje" h3 HnxepyiaKena. Coxona he o/i,Max
petH ,Schau, der Herr von Zenumitz kehrt bios in den nobelsten
:

Hotels ein !" —

Obo ra je no6e4nyio h y 9/2 cax. y Be^e 6n.in cmo y naj-
,

^yKcy3HHJe naMemxenoM xoxe^y MOJK^a ne^e EBpone. Ja ca,zi„ Ka^

inxaM mxoro/i, pacKomnnM na.iaxajia y BaBn.ioHy n HnnnBH,
CBar/i,a noMnc.iHM na ^BnKxopnjy" y Hnxep^iaKeHy. Ca^ionn 3a ^m-
xaite, 3a KOHBepsaBfHJy, 3a 6Hj>ap4e, 3a pyiaBaae h x. /[. CBe xo
6eme 3a npn>iy. A^n
can 6ho TaKO ynopan. a Mora canyxnnKa
ja
— xaKo je 6oAeAa. 6pa4a 4a cmo je^Ba ^eKa^in 4a ce ^onenaMO
,

Hamnx co6a. IIlBaAHJe caMO napy^n 4a My ^ca6aj./ie 4oi)e Haj6o./bn

'i'pn3ep HHxep^aKencKH, na cxa,/i,e cnpeMaxH CBe mxa xpe6a 3a not,
n y3 xo je nenpecTaHO roBopno :

—TaKO, eBO Moje HKone. Bh nenaxe nninxa npoxHB xora 4a

HaMecxHM HKOHy CB. 6oropo4Hii;e na naxxKacxen ?

— ^nhe mh npaEO sa^OBOJbCXBo, u onaKO necuM

0, nanpoxHB,
HHKa/i, cnaBao xaKO 6^in3y 6oropo4ime !
—
— Bor HeKa BaM onpocxn corpemeHHJa bh cxe ca cbhm xaj4-
HHUi (x. j. AHB^aK, He3Ha6o/Kai],). TaKO, eBO mojhx nany^ia n MOJe
^
ffl^04>Kane. J^okcsl en Knpnje, ^OKca ch h ca^ Hacxa^e nnxaB!
—
HH3 rpiKHx Mo^HxaBa 113 KOJHx caM nosHao „o^ie Ham". KprnxeBv
H MexannjaMa npe^ HMnpoBHsnpaHHM o.axapoM He 6eiue Kpaja- Ja
noMHC^iHx na nspeKy <lJpH4pHxa Be^iiKor ,,Jeder soil in seiner Fa-
?on gliicklich sein" na 4a He 6ux CMexao ^lOBena y moioxbh, oKpe-
neM ce ^yBapy.
 KP03 raBAJIlAPCKV 459

^yjcM ra najnocie KaKO noracH CBete h ^e^ie y CBOJ EpeBex.

HeEO.inKO TpenyiaKa Mpisa THiunna. —
— $paJHA CnaBaTe .ih Bet ?
!
—
— He. fflia 3anoBe/i,aTe ?

— HMaie .in Bn o6n^aj Hoty pKaTn ? —

— Kojemia. 0;i, k\ji, ja to Mory SHain KaA cnaBaM ? Mn-
cinie .iH BH 4a jb\A^ HaMepiio piy ? A mxo nHTaTe?
— SHaie. <i)paJH4, pKaifce Me noTcetia na Todesrocheln (ca-
jipxHH ponan,) !
—
— A niTO ? Sap ce Bn 6oJHTe CMpxn ? Ta bh cxe ce 6apeM
na'/KHBe.iH oeora CB'^xa, py'iaBa.iH cxe na ii,apcKnM xpneaaMa, cna-
na.in cxe no napcKHM najaxaaia Bo.ie.in cy Bac napcKn 6a.ieTH^
,

Kynaancxe ce y Hajieniunji Kynaxn.inMa, mein Liebclien, was willst

(111 noch melir ? I
—
— Ta OHO jecxe, «j>paJH;i,, nja ce ynpaBO ne njaninii CMpxH,
jom 20—30 ro^nna n ona he 6nxH na Bpaxn a.iH ja ce 6ojnM, ,

npHBU^ne CMpxn, 6ojnM ce ^a Me atnBor ne capane !

—
— Exo caA onex 3ap bh ne snaxe ^a y UHnH.insoEaHHM se-
!

M.iaMa He capaEbyjy MpxBane aok cannxexcKn no.iniiaj ne nocse-

^OHH Aa je Aoncxa xipxaB ? —
— 3HaM, -tpaJHA, a.iH onex, onex ce Aorat^ajy xaKBH ciyiajeBH,
3a xo caM ja nanncao y momc xecxaMenxy obo: Ka^ yMpen ^a Me
He Anpajy 48 caxaxa, nero 3a xo Bpene ^a mh BeH:y sa CBaEy pysy
n 3a CBaEy Hory no je^HO 3B0Hn,e. Ka^ npot^e A^a, /i.ana, OH^a ^a
Mn Kanjby pacTon.i>eH upBen BOcaE na roAe rpyAfl. Aeo onex ne
Mp^aM, OH^a Aa mh oxBope JKn.iy na je^Hoj py^^ na OH^a Ha Apy-
roj. Aeo HCMa Epan, oH^a nesa Me ^o^po saEo^y, na. . .
—
J[a.jbe HecaM nyo. Cnrypno caM caBAa^an yMopoM sacnao. Y
HeEo Ao6a, yxBaxno Me hceo 3a pysy na Me AP^a.
— Xa, inxa je — ?

— "I^paJHA, iim Gotteshinnnelswillen, aKO Bora snaxe. ncMojxe

xaEO psaxn, u;e.iy Hoii ne cmcm ^a .lerHCM Beta ce^nM na Epe-
Bexy ... —
— aiH.ie, 3aEAaxH
3HaM, 3HaM. BocaE, ... He 6pnHUxe ce. .

Oc.iOHxe ce na Meiie !
—
peEOx My ja Kpo3 can, n cnrypHO caM
onex sacnao, jep ce He cetaM BHiue nn nera.
TaEO ce saBpmno npBH ^an Moje CECEypanje Epos IIlBaj-
i^apCEy. (CBpfflHhe ce)

B^A4AH IbOP'&EBH'R
 KKbH?i^EBHM nPErx/lE4
Mmc/im BoJGHOj opraHMsamiJM Cp6MJe

HAHHCAo Ilaja nyTHHK

(CBpuieTUK)

„0 HaopynmiBy ipaAOsa, o;iiiocho yxEpijene seM.te"

IlMa.an 6n oiiex HaHe.iHo npHMexHTH, /i,a ce He ciaateMO ca

IlajnHnM upe^yiosHMa, 6ap He y csaKOM. Aae to ocTaB^asio 4py-
roj npnyinn,u.
IIpH BaBpmeTKv 4pyre r^ase obex mhcjihpa^n 6h jom je^ny
peiiH. Mh
He 6n hh no uito MoiiKe ncno/i, 20 ro^nna y bojckv ^a-
Ba.aH na h y cane rpa^oBe ne ochm aKo je naJBeiia onacHOCT no
,

OBe — oH^a he e Hame CpnKHH,e 6orMe nonaraTn. IlHcaii, caM na-

Bat)a y <I'paH^ycKoj je^HO HOBanefte 1833 a 1834 ro^nHe Kao npn-
po4HO c^e^cTBo, uiTO je npKH Hano^eoH 1813 h 1814 h /i,eqaKe 04
16— 17 ro^HHa y BOJCKy ysHMao. Ilpnn^o/i, je Be^eBaatna qHH,eHHii,a
a oncra naK Hapo,T,a je^nor h ycAOB^aBa aeroB Hanpe/i,aK. $pH-
4PHX BeyiHKH , OH^a My je IIpycHJa 6poja.aa HCKC/inKo Mnjinona
caiio /i,yffla CBera, —
Bn^eta y ce^MoroAnmaeM paxy, KaKO caK-
coHCKe mene h pa^o n Mnory ^euy paijajy, Hape^n nocyie xy6epTC-
6ypmKor ampa, 4a ce hh je^an Heo/Keaen bojhhk aeroB y Ilpycnjy
He BpaxH, ^OK ce HHJe oaieHHo, n CaKCOHKy Kyhn noBeo. /l^SiJbe —
ysaKOHH, Aa CBaKO ^exBpTO ^exe y je/i,HOM 6paKy CMaxpa Kao ;i,eTe
ApHiaBe, 3a Koje te ce OBa 6pHHyTH. Ilnxaae je, ^a ab. 6r Ilpy-
CHJa /T,aHac na neAj 11,6^6 TepManHJe cxajaia, ^a HHJe OH/i,a xaKO
My,zi,po ocHOB ja^ieM npHn^o/i,y no-ioiKen ? Mh y Hamesi no.iOHiajy
yBe^H 6h npeMHJe h Hapo^He cBe^anocxn npn pas^aBaay orhx
OHHM CpnKHBaMa Koje cy HaJBetH 6poj
, ^Qi\e Hapo/i,D.ie h 04-
rajn^e.
 KBiiacEBHu nPEr.iEA 461

„rwiaBa III ilaje ilyxBUKa Bojena opraHii;jan,iija"

Ca CBHM npaKTH^HO, niTO nncaii npenopy^iyje, 4a ce ocHvjy

je
— r/i,e He nocTOJe —
y CBaKOM Meciy CTpe.infflTa, r^e te M.ia^eJE h
spe.in JhYfl,R ra^ain na 6e.iery n Hna^e ce y rHMHacTHi],n n xpBai&y
Beij[6aTH n ^a ce yo6Hiajn y napoAy to yBece^:befte Kao napo^na
,

ciasa.
Ha CTpann HI npenopy^iyje ce, 4a 6n Cp6nja 036n^i,HO ryie-
Aa.ia, Aa coj jannx Koaa v seiLtn o^rajn. Mn 6h coj ep^e-BCKHx
n pycKHx a^enacTHx Koaa, innpoKnx rpy^n — jaKnx cann h omxpor
^BH/Eeaa npenopyin.in Kao Hajcxo,i,Hnjn 3a no4He6.i>e y Cpunjn.
r.iaiiaH <i>aKTop 3a 6patn iipnn.ioA Koaa xaj je, aa hhko y sejLin
He Apatn Ko6n.ie 683 ai^peSaaa. Ko nnaK ^iehh, neK n^iafea nop-
ADJy? a y B0jcn,n n y xpeny ^paiaBHOM HHKa.zi. ce ne 6h CMe^ie ko-
6n..ie ApacaTH: CBaKa je jayiOBa Ko6n.ia ry6nTaK y napo^Hoj npn-
Bpe^H. —
ITpe^-ior IlaJHH, ;],a je/i,Hy Temna hh-
nema^^nja n^ia n cxpyKy
4>aHTepHJe EMa Mh
onojinaeMO caiio 1809 y 6nTi]in koa
csincia.
KapaH0Bii,a KaKO cy ona ABa pycKa nyKa Kao cieHe y cpe^ pas-
,

HnAe CTaja.in, oko kojhx ce pacxpojene ^lexe Cp6a Kao ono cxoatepa
CKyn^Ba^n —
n xhm no6e/i,a o^pjEana.
Mn 3a K0H.nn;y ne 6n Kapa^HH, peBOviBep je smoro ycneniHHJn.
Cxpana 121. —
Uo^ieM ce y paxy HDKaKBe no^acHe xcMne nyniKOM
He 4ajy, na mxo on^a xe cnrpaiKe y nnpy? Ha nixo ^npCAnpcal"
(prasentirt). Bojenn 3anx n 6e3 OBora JioJKe oncxajaxn. A.in Ka^
ce xnqe, /],a npolje BjjcKa nope^ cxapemnne CBora ^a ce noKame ,

BCMy, KaKO n3r.ieAa, y kom je cxaay opyatje, Koja Kpenocx y abh-

aceay, Kojer je noHoca OHa, OH^a 6h mh CBar^a jypnmHn cxy6 y
CBaKOM c.iyqajy Kao npasy c^iHKy paxny yse.in, n nymKOM Kao na
jypnm. Osa TCxa, Koja te xaKO nope^ cxapemnne Aec&H.iHpaxH, n3-
r.ie^alie 036H.!&Ha, ^Bpcxa, 0/],BaaiHa
noHocnxa. ,

Cxpana Mn
6n y oiimxe cxy6oBHn cTaB (Colouneuforma-
124.
tion) 3a OBaKy npn.iHKy npenopyqHjn: 3a Mapm, 3a ffojnn cxpoj. —
c/lnnnjy 6nv koa nema^nje ca cbhm yKHHyo. CaMO xeniKa ko- —
H>nna 6h je :iiopa.aa 3aAp;KaxH.
Ebo 3a mxo
Ciy6oBHn cxpoj cjyjKn Kao cpecxBO 3a CBaKO ^Bnateae n Me-
Baae ^opiie. npeivie^ sanoBe^nnKa je .laKmn. Mn 6h naBe.m jeAay
paxHy CjiHKy KOttnn,a nox^rja je na jypnm na npe^ ce BH;i,etn
:

neraa,T,njy y .innnjn. OBa 6pace 6o.i.e Mopa Aa npet^e y Kapeje /i,a

ce 6paHn. Ayin onaj KaBa.i.epnjcKn nana^aj 6H:)jecaM0 npnBn/i,aH.
KoBHua ce pa34e.in n oinpamn naxpar, a 6axepHJa xonoBa oxbo-
pn.ia cBojy Baxpy na caSnjeHV ^opjiy nema,3,HJ8. Ote .in OBa caA
462 KBIIJKEBHU nPEr;lEA

€pate 6oJbe npe-ia3HTH y .iHHHJy ? Ako, eso joj oner KOH>Hi],a na

BpaT. 11 TaKO 6e3 KOHii,a. Cpe^ite cxaite ^aK.ieM je CTy6nH cxpoj
H caMO 6h ce HMaAO npoiHB Tonosa KOMaHAOBaxn : 4a npn^ierHy
— H /i,a ycxaHy.
H^n OBa Apyra c^HKa: nema7i,nja xote y pasBHJenoj jihhhjh
^a jypnnin. IIpoxdbhhk cxojh h MeKa cxpe.'baye npe^a ce, kojh
,

Ton H caMO je^na coxna Koaniie na pacnoAoaieae. Jypnui ce —

npji6.in5Kyje oa 4 — 500 KopaKa o^cxojaita. Bpann^an, H3aiu.abe ko-
a.Hi],y Ha jypnm. Hana/i,a^i Mopa n cxaxn, h ca6HJeHy «i>opMy ysexn.

Ca^ 6paHH^an, h xonoM nyuiKOM y aieco. IfceroBa Koani^a ce Me^y

THM caMO ma.an^a ona ce je Kao niesa pacnpiuxa.ia
, ^ok Kape ,

joui HH nyuiKy nnje n36ai],H0 na ce nsa Kpn^a CBOJnx onex npn-

,

Kynn.ia, /i,a osy ^yxy nrpy onex nonoBH. Mn bc^hmo, ^a y obom

Cviynajy, aKo cbc xpn cxpyKe opyntja y SpannoiieBOM noioatajy
c^ioatHo pa^e —
o^ nana^aMa ne Le HHKor Bnme ^luTaBor ocxaxn
Kojn 6n 6ajoHexoM Morao 6ocxb.
Jesrpo Be]j[6aH>a BojcKe je;i,He cacxojn ce no nameM ySeljeity
y c^e^teteiM
^I>opMa cxanoBaEba (xa6op) noA Be/i,pnM He6oM.
<I'opMa expanse oko oBor cxana.
IlyxHn cxpoj (<i>opMa 3a Mapni).
ySojua 4>opMa. (Gefechtsform).
Koja je BOJCKa nsBeij^ana xaKO, Aa H3 je/T,Hor OB^e naBe^ennx
cxpojeBa y ^pyrn 6p3o jiaKO 693 CBaKor 3anHH)aH)a
, , xnxo a ^a ,

xaKiHHHy <i)opMy hh naJMaae oji,eJbeibe ne n3ry6H n upn Hajeetioj

Baxpn — xa je BOJCKa 3a pax cnocodna. K obhm jom fl,0Aa.de:

Bpaaeite n na noje/i,HHe npe^MCxe: Kyte, ^BopoBC,

Hana/i,aj
MOCxoBe, ce^a, Bapomn, KyAe n pe^yxe, na myMe n rope. ^ayi>e
#opMa aBaHrap/i,e, apnjeprap^e n no6oTiH>aKa (Koje o/i, cxpane ^\-
Bajy Bojcun ciia6HHe).

Ilaja IlyxuHK ca cbhm Ao6po seAH , fl,a. ce oea Bei^6aifca ne

^ajy na o6n'iHoj ro^oj .ie/i,HHH .lenor Bei^6aAniuxa, r^e nnaue ry-
CKe nacy, Bpuinxn.
Cxpana 129. —
Ilncan, Be^an, ^a ke BOJcKa je/i,Ha ca npnspe-
acM Ha /],a./ieKo na.ietie xonoBP Bet na 5—6000 KopaKa 4a./ieK0 o^
Henpnjaxe^a Mopaxn h3 nyxHHx cxy6oBa y 6ojhh pe,/i, npeiiQ. Mn
ApaiHMO ^a je obo oabcK pano. Bojnn peA y ,zi,BnateH>y VMopn ce
o;i,Beii ,a 3a Behy BojcKy obhx 60;jO KopaKa ^Ba caxaxa Bpeiiena
H3ncKyjy. ^a^e nsiue^a n.aani.^HB0 n 6oja.3./i)nBO Ka/i, ce BojcKa ,

TaKo 7i,a.aeKo Bet 3a 6oj cnpeiaa. Mn ^patUMO ^a cy 3000 KopaKa

o/"i,cxojaH)a ^ocxa. Hexo je xaKo pacxojaae n3Met>y npse d Tipyre
 KEblia^EBHII IIPEPJIEA 463

y6oJHe ^HHHJe 1000 KopaKa cyBHme BeyiHKO, to cy 10 MHHVTa, Ka/i,

he je^na Annaja 4pyroj y noMoti ^ofen? 4—500 KopaKa jio^oJbuo
je. OB^e ce TH^e nyuiKe. Jep aKO 6n Ha TonoBe nocMaTpa.in, 0H/i,a

6n 3-4(«)00 KopaKa Mopa^n ^a^eKo o6e ^innnje pacTaBOXH.

CTpana 139. — .laKO je 6n.io npycKoj a.in neMa^Koj Bojci],n

1870 6HTn 6e3 auioBa koj[ neuiaAnje, T^e je Hana;],a^i 120.000 Boj-
HHKa 6poJHo xy Aa 6orMe ;i,a aiuoB HHJe Hyat^a. Ty 6h ^e-
ja^iH ,

fpeHBHEa HaJBetiH rpex 6ho. A.in cpncKa BujcKa Mopate xaKXHKV

Hur^ieaa y Be.iuKOM <i>paHiiycKOM paxy ycBojuxH, Tfl,e cy ohh CBar^a
6poJHO yjiaibeHH 6H.in: cxpaxeru^HO o<i>eH3iiBa (Haupe^OBaiBe h na-
na^aae), xaKXHHHO y Ae<i>eH3HBH (o6paHn). Bap y npBO Bpeiue pa-
TOBaifca.

CxpaHa 143. — Ilucaii, ^aje nyny o^ 10.000 jynaKa je;i.aH

caxax BpeMeHa ^a npelje H3 nyxHor cxpoja y 6oJHn pe;i,. Mh caMO
20 MDHyxa Koja BOJcKa Ay'<ii& xpe6a HHJe H3Be^6aHa ^ocxa. Aatl
, ,

HapaBHo, Ilaja njia npaBO, Ka^ y3Me 1000 KopaKa 04CT0JaH>a Me^y
y60JHHM ylBHDJaMa.
IIpaBO Aa caMO CBaKH nyK (10.000) noje^ny sacxaBV (6ap-
je,

jaK) DMa. Obh cy caMO nMa.an 3Ha^iaja ^ok je .inHea.aHa a-opiia ,

OMn.?beHn ySojnn pe^ 6eo. Koa cxy6oBHor cxpoja, r^e ce na cBaKe

expane BHT.ia —
h Mac pacne BojcKa y CTpej>aHe nac y nojcAHHe ,

coTHe H ApyJKHHe, He 3Ha 6apjaKxap can, Ky^ te h KaMO.

flCBex.iocx opyjKJa" y IlajnHOM paxHOM saKony, HajcBexiHJa je

sa.Mena aa ^ojaKouifte sacxaBe.

CaMO K0H)Hii,a xeuiKa hck sacxaBy sa^pacH, jep y .iHHnjn pa3-

BDJeHH jypniuH, xy rpe6a m ce 3Ha cpe/i,oxoMJe.

Ha cxpaHH 4a oa>nu,Hpn oa ^exHHKa ^9-1*^1

146 nrnxe Kftara ,

CBH CBOJ Ma,iH npx.i>ar (Ka6aHHn,y) caMH Hoce. Mh 6r nexHHKe n

coxuHKe n3y3e.iH. IIpBO, ohh HMajy xoahko ^a mecxape oko CBOJe
BojcKe H Aa Moxpe, OBy y pe^y Aa. AP'-Re, onex na nenpnjaxe^a Aa
Moxpe, ^a ^ecHO h .aeBO CBesy 4p'<Ke, ^lac xaMO Mac asio a^ n^y
— ,a,OK FbHXHO OAe^eae MnpHO cxoJH ,
^a je nenpaBO, Aa ohh xaj
xepex. 3a Ajace speMe je 6am xepex, na ./iel)HMa HOce. /l,Py^'^' ^^^ ^^
xaj cxenen Aoi)y, Bet cy MiiaAocx npem.aH, h ay'aig cayJKe. MoiKeaio
n xpehe naBecxH, Aa mhofh ^yAn sApaBH y AP3'roj no.iOBHHH cBOJnx
roAHHa y npKoc mxpanaua BojeHor —
HaK.iOHocx Ae6ibaH>y HMajy.
Obo je Bet no ce6n xepex, .sa mxo joui npxibaroM ra mho/KHXh r
To 6n 3HaMH.io, MHoro nyxa Haj6o^er nexHor h.ih coxHHMKor 3a-
HOBeAHHKa y ^yAO atpxBOBaxn. Obac ce ne xn^e caMO rocnoAHHa
npeAcxaB.*aTH.
364 KBiia^EBHu nPEr.'iEA

l\iai{a IV
CTpana 148. „Cp6nja Koje oncTanaK HHKaKO Hete obh Kao
Hyaj/iaH h noTpe6aH ^a cxBaxe, hqth HMa noys^aiia npHJaTe^ia
Kao Bevirnja (n TypcKa) y Enr^ecKoj. — kojh 6h ce sa Ben oncxa-
KaK o^Bet jaKO HHiepecoBao; n Koja je Ha npOTHB MHornaia, idto
HO Be/ie „KocT y rp^/iy {n,/iH xpn y oKy)", Mopa ce omTpnjeM ncTHiia
H ^i.ytnM a^H no Hameni MHeay yje/i,H0 ne caiio KopncHHJHM Beb
,

H npaBn^iHHJHM K^yneM c^yainxn; mh MHCiiHMO ORaKHM, Kao mxo

CMO ra MH npe/i,./ioaiHiin, naK he ce cnrypHO nahn h BHme cnoco6-
HHx 3a opyiKJe.
Thm 6n ce K^iyneM Cp6nja Mopa.ia no Hanieji yBcpeay n
, ,

OH^a caymnxH, Ka/i, He 6n hh na KaKBa saBojeBaaa MnciH.ia, je/i,n-

HO y n;eyi)H caMOO^piKaBa CBora. ITosHaTa je cxBap, ^a ce BejnKn
Besnp npe neKor Bpeiiena noxBa.ino cy.ixaHy: ^a te sa ^Be ro-
^HHe BOJCKy 40 xaKBe cnare n caBpuieaa ^obccth ^a he He caMo
,

aeroB uovAe.ji, 6paHHXH, Bet h ocBojeaa t^ihhexh Mohu. Cp6nja AeniR

Ha exanHOJ ^hhhjh xypcKe cn^ae, aKo 6n OBa y kom ro^ npaBU,y y
EBponn xxe.-ia ocBojeH.a nuHnxn aKO ^aK^en ate^n,
: oa xe cn.ie
/\,a.

He 6]ji,e nperajKeHa, MOpa ce ca cbhm /i,pyr^inje sa pax oiipeMHxn,

Hero mxo je ca^a, n mxo 6h no oprannsai^nJH r. Fpyjniia cnpcMHa
6njia." nixo ce xH^ie TypcKe n EBpone, xy OBa Mome cjinpno no-
HHBaxn, no.iyMeceu; nete nnme y By/i,HMy hih upe^ Be^iOM d.incxaxn.
Ail y 6op6n sa OApjKaH.e CBOJe cn./ie npoxHB napo^a, kojh
xpaiKe cBOJa ^lOBeyna npaEa — y OKBnpy cbojhx npaBnu,a MOKe Typ-
CKa Cp6njn Bp^o onacna 6hxh, jep Cp^nja je h>oJ3h xpn y OKy.
/i,a.jbe CMaxpa onaj Kannxa.incxa, Kojnje ysaJMuo /i,pyroM na noce/i,

KanHxa.ia, OBora noce^ sa CBOJ aKO ^yatHHR nejia ^a n^axn. Jl^nJbe

HJia y EBponn casio je/i,Ha rpana jom xypancKe «i>aMH^HJe, ^aKiieM
cpo^na c xypcKOM. MoiK/i,a xa je^nna rpana cnaxpa ce6e sa je^nnor
BaKOiiHxor n npnpo^nor Hacie^nnKa. Ako TypcKa yaipe on^a /1,oh-
cxa Cp6HJa abtrb. na noxpHu,H. 11 on^a joj ce xn^ie ^lyBaxH.
Mh npenopyHyjyl.H Ilaje IlyxHHKa opraHn3an,HJy 3aB})myjeM0
H.eroBHM concxBeHHM peiiHMa:
„CBe OBO xpe6a ^a je Beii y sinpy cxa^mo ypet/eno jep cmo ,

Kasayin oj[ KaKBe je xo He3ro/'i,e, Ka^ ce y paxy —

n.iH nenocpe^HO

npeA H'HM — cacxaB^i.ajy cxapemnne n BOJHnn,n, kojh ce npe nnKa^

BH^e./in HH no3HaBa./in Hncy; a y Cp6HJn xn cxa.aHH cxanoBH He mo-
pajy n hc xpe6a iinmxa 4a Komxajy."
 KH.HHIEBHH nPEf.lEA 465

r^aea V „II,pHa Topa"

H OB^e cy jena yMCTBOBaiLa. H mh ne MoateMO saMncMnxH
Koje paxHo no^ysete, r^e ne 6h Cpi5nja e I],pHa Topa 6h.ih je/i,He
MHc.in, je^HHx »e.i.a, je^ne Mexe. .

„3aKAyHaK"
Ty teMO Haj6o.i.e mhhhxh, Ka^ nnui^eBe pe^iH HaBe;i,eMO
„OBy KBHry Hanncaxn, ^ipataiiH cmo 3a samy cpncEy ^yatiiocT,
H y^HHH.lH CMO 6e3 063Hpa XOte ^H XO KOMC MH.IO U./IH HeMH.lO
,

6nxH." —
,Mn npoxHB Moryter no^Mexaita,
ce HajcBenaHHJe orpatjyjeMO
^a CMO MH MO/Ke HSHocetn Mane cpncKe opranusaiinje na
6Hxn,
BE^e.io, cpncKoj bojci^h h cpncKoj cxBapn h naJMaae mxo roA na-
fflKO,i,Q./iH xoMe Moase CBaKO HajnoxnyHHJe yBepen 6Hxn, 4a My
OHU, KOJHx HenosHaBaita rnx MaHa moimo 6e cpncKoj bojci];h o/i,
Kopncxn 6hxu, hp caMO ca BcxiiMa ManaMa, ^
Hero h ca Bp^H- —
HaMa H cpncKe opraHH3aH;HJe d bojckc HaJTaunnje yno3HaxH, ^a.ieKO
xaHHHJe H 6ojhe He caMO 04 Hac, Hero h 04 MHoror M^iana xe Hcxe
BOJCKe, —
a TO je paxHO MnnncxapcxBO y I^apHrpa^y jep ce y ; —
^aHauiBe BpeMe xaKoee cxBapn ne ^ajy caKpnxH."
„0;i, OHHX, KoJH Ban Cp6HJe mnBe, h kojo nosnasaae cpncKe
BojcKe H opraHHsai^HJe HHxepecoBaiH mo/KB je^HHE napo^ cpncKH ,

— H3BaH Cp6HJe —
KOJH xy BOJCKy h aeny opraHH3aiiHJy HHJe no-
3HaBao ; oxy^a pa3Hn nojaBH y cpncKOM Hapo^HOM ;KHBOxy h y —
aiypHa^iHcxHiiH cpncKoj."
,,H3HamajyiiH xe Mane na BH^e/io mhcahmo ne caMO 4a ne heMO
cpncKoj cxBapH iheoahth. nero /i,a tcMO joj KopncxHXH 6ap y xo-
J.HKO ,
npn cxBapaay HOBe opraHn3aii,HJe mb-
DiTO he ce OHH. Kojn
po.5,aBHa yn^HBa niiajy, npn xom noc^iy h na name nasope h npe/^-
^ore y ko.ihko xo 3a KopncHO Hat>y
. o^aspexH MotH mxo te
, :

H CpnCKH BOJHHH,! OXy^a KO.IHKO XOjIHKO KOpHCXH HMaXH fl UIXO :

te H cpHCKH iieBOJHHHKH CBBx Ao6nxH jacHHje noJMOBe KaKO cpncKO-

paxHoj opraHn3an,HJH — Kao je^HOM 0^ najr.iaBHH^Hx cpe^cxaBa 3a
pax — xaKO H paxy caMOM y onmxe mo^hmo, /i,a nac hhko ne .

ApatH 3a HecKpoMHe nixo cmo xano C.10604HH 6h.ih obo KasaxH."...

..HcxHHa je ^a Mory nacxynnxH okoahocxh, no a KOJHMa 6h cpn-
CKa BojcKa H ca ^ananiBOJi aeHOM CHaroM —
a Moai^a h MaBOM —
3a/i,axaK OBaj y CBOJy Kopncx 6o^i.e pemnxn Mor^a. A^h Eao ro^ nixo
Mory no Cp6EJy nocneniHe okoahocxh nacxynnxn, ncxo xaKO Mory h
Henocnemne, na h epAo Henocnemne oko.ihocth nacxynHXH: ^yjKHOCx
je H ApacaBe h napo^a, ;^a Moryky HaJBehy cnary ne caMO 6pojuo
Otaijbhha in 30
466 KlbnJKEBHH IIPBMEA

Hero n TexHE^iHO h TaKTHiHO H Mopa^HO CTBope, H TO y MHpy, y

paTy je TeuiKO to CTBapaTH —OH^a ce Mopa 6opHTH — an HHKaA
ce He Aa TaKO ;i,o6po ctbophth Kao y MHpy."
„Ako je MoHTeKyKy^H Kasao, /i,a cy Tpn CTsapn sa paT Hy»He:
HOBaii, HOBan,, na oneT HOBan,, mh cmo TaKO c^o6oahh o Cp6HJH,
,

Koja je no nauieM mnefty y tom cpetnoM h je^HHCTBenoM noAoatajy

^a joj 3a paT Bp^o ma^o H0Bai],a Tpe6a, KasaTH, Aa h h>oJ — obo
y OHUiTe KaJKCMO— Tpn CTBapn Tpe6a, a to: 1. BojcKa, 2. BCiHKa
H Ao6pa BojcKa, h 3. Moryta naJBeta h Haj6o.Zba BojcKa."
„Obo ce HO HameM MHeay opraHHsai^HJoM Kojy cmo mh pas-
jLoa;H.iH, Haj6o^e, Haj6pase h najje^THHHJe Aaje AocTHtiH."
„Oho hito Boryc^aBCKH, cpaBBaBajytiH npycKy HCTy ca 'ictom
MHyiHii,HJe roBopH Mo^se BaaiHTH
, MH.iHii,HJaMa: o^e^eae cpncKe
BOJCKe, H3Beij6aHe h opraHHSHpane no nameM npe^-iory ApatHMO mh,
Aa OA KOBHii,e h TonHHuiTBa Mopa 6hth paBHo o^e^eBy Ma Koje
eeponcKe BOJCKe: oa cpncKe nemaAHJe oAe^eae Aa 6h Mopa.io 6hth
OA cBaKe APyi'e 6oJbe h Aa 6h ce OAe^eae cpncKe BOJCKe
;
—pa-
syMC ce npn jeAnaKOJ 6poJHOj chrsh, jeAHaKOM opyaijy h jeAHaKHM
6oJHHM OAHomaJHMa 6ho to noTnyK nyK coTHa h.ih ^leTa c naj-
, ,

BetiHM caMonoysAaaeM Mor^o ynycTHTH y 6op6y ca oAeyBeaeM Ma

KOJe APyre BOJCKe,"
,Me]^y THM aKo ce uito jom 6o^e ycBojn, 6Hte naM spAO
MHAO :HHTH CMO MH Haffle MHCfte HHTH npGA.ior H3ue^H Ha BHAeiio
y HaMepH, Aa ce y c^y^ajy, aKO 6h ce Ha bhx o63Hpa yse^o, XBa-
TaMO c THM, Aa CMO H MH Ha opraHH3au,HJH cpncKe BojcKe yn^HBH-
caAH: naMa je Hor.iaBHTO CTa^o ao Tora, Aa OHHMa, KOJHMa je
TiaCT H CBBTAOCT cpHCKor HMeHa H opyjKJa HOBepena, HaniHM 6paT-
CKHM H iipnjaTe^CKHM He caMO na HHTaay, nero h concTBenoM
,

HCKycTBy ocHOBaHHM caBCTOM, no MorytcTBy, npHnoMorneMO.*

TaKO H MH 3aK^yqyjeM0 osy namy KpHTHKy Tonio npeno-
Py^jyJy^H najnny KH>Hry CBaKOM, komc cbct^ioct cpncKor opyatja n
HMena Ha cpi],y ^e^H.

|Jod;a Cte<J'Ahobm'r Bhx/iobckm

 TPH OPrAHMSAmiJE BOJHE C0x/1E
y GPBMJH

(HacxaBaK)

HaKpaTKO cpncKH opraHHsaTop Ba^a ^a paiyna ca ceoM na-

moM CHaroM: Bojua cuJia Tpe6a ^aje HaopyotcaH, cupeman u ype-
^en uapoA, a Cp6uja ype^cu cxau, zpa^, apceuaJi, Maiauuu.
HapaBHO OBO Har^e^a cyBHUie noeTCKH; ho caMO sa eBponcKor
opraHHsaTopa. 3a Hac jc nan obo upaeo naiue i^e/iumTe. Hame
BOJHO ype^fte n HeMoryte je, a Aa ce He laTHMO Ma^o h nojesHJe.
Tfl,e HeMa ^obo^ho MaTepnja^HHx /i,aTa, Ty ce nsasHB^y BHme
Mopa^Ha. ^a cmo Betn n Maiepnja^HO chahhjh, mofah 6a ShtiI
BHHie npoaaH^HHJH. Mn Ao6po SHaMO, KaKBHx cy ce cpe^CTaBa
Bp.io
^ata^H KapiarHBaHH y aocjieAftOJ 046paHH CBor orBHUiTa npoTHBy
PHM^ana. 3flaM0 cy^^y HyMaHii,HJe, Caparoce h t. a- SnaMO na no-
c^eTKy H 3a bojho ypei/eae ^paHn,ycKe y Be^. peBOiiyii,HJH noA
KOHBeHTOM npoTHBy n,eAe EBpone. Ila KaA je CBe obo Mor^o m
6j^e, Moate ce h ropae sapana npn nameM ypeiieay
rjie/i,HaiTe

ycBoJHTH. oHaMO, Aa te nan npo3aHii,H saMcpHTH, aiH onex mh

HHTaMo: sap 650.000 Ayina h. np. atencKor nanier no.ia ^a 6yAy
ca CBHM MpiaB KanHTaii y bojhom o63Hpy? Ka^ cy ofJpasoBaHH Eh-
r^esH y 19 BCKy oa hpothbhe^khx atena motavs. ^a ypetiyjy cedn
npenocHa cpe^CTBa 3a POJCKy, sap mh ne MoaieMO HameM JEeHCKOM
no^y OTBopHTH HyieMeHHTO no.i.e 3a Bojny yc^yry, Koje o^roBapa
fteroBOJ npnpoAH h pa/i,H concTBeiie KopacTH? Bacnnxafte m^. na-
paniTaja, HeroBaae 6o.ihhx h paaeHHx BOJHHKa, CHa6/i,eBafte bojckb
xpaHOM, KaA ce y necxy cpo 6opH h to jecy Be^HKe yc^yre, KOJe
3araTe^yjy bc^hkh 6poj MyuiKapan,a sa CTpoj. Ha obom nHTaay
Tpe6a caMO nspana pa^HTH h namn neAarosH ne Tpe6a h. np. Aa
yqe nam KencKH no^ ca jaBHHx KaTCAapa caMO Tone, mia je jieuo,
30*
468 TPH 0PrAHI13AIl,IIJE

n>€OKHO, (fiUHO, uoooowHO, — HO D uiTa »je Mi/mKo, jyncmKO h t. ^,

CpeliOM Hauia npaBa BaciiHTHa CTpyja npe^asn h npei;o h no-
pe^ Hamcx nauie naJKe cane opyatajy CBOjy s,QTi,\, na
ne^arora:
HM noKasyjy npoTHBHHKa, Kora cehn Ba.'ba. A kojIDKo 6h ycnexa
u
6h.io, 4a ce CBe obo c iKmyuoM n no uAawy pa^H? H OH^a, Ka,a,
6h ce TBp^o ApjiiaAH no^oJKenor r^e^HuiTa, cpncKOM opraHHsaTopy
He 6h Hsr^e^a^a i];H>i>pa nauier cTanoBHHinTBa oa 1,300.000 TaKO
ua.ia, Kao Ka/i, 6h yse^n CTRap ca eeponcKor r^e^nniTa.

Cbo OBO pe^eno HCKa n^e y npH.ior pasSncTpaBaBy riie^H-

iHTa Ha ype^eae Bame ue^OKynne bojhc CHare. Hama xpn nnci^a
y OBoj TaMi],H He ncKasyjy ce o^ce^HO, jep qm, ohh 6aBe Bnme ype-
^eaeM eojcnc pao je^ne Hajr^aBHHJe MHH,eHHu,e Bojne cnare. Ho
Ka4 ce ysMy y o63np n,H<i>pe Koje cnpeMajy, a h MecTHMnqHH Ha-
3opH, OH^a H K04 H)HX npor^e^a ropH,a MHcao Kao npexnocxaBKa,
Ha Kojoj pa^e. Mn cmo noTnyno yBepenn, 4a ropae r-ie^amTe nnje
HOBOCT, OHo je ymio y jaBHO yBepeae. Hoboct 6h cano 6EAa, a^
ce no KGMy jya^u.

3. KaKaB chctom bojckg Aa ce nadepe? IIpeMa ropmnM /i,B0Ma

nnxattHMa CBaKa /i,pataBa 6Hpa n chctcm 3a CBOJy BOJCKy h o^ ^e-

roBor H36opa saBHcn n ij,H<i>pa, Kojy te ^patasa o^ ocxayior cxa-
HOBHnuiTBa o^BOJHTH H 3a Henocpe^HO A^jcTBO na 6oJHmTy h bo-
JHuixy cnpeMHTH. ^anac cy xpn zAaena cncxena y EBponn: 1. craAua
BOJCKa, 2. cTttAua ca Hapo/t,HOM Kao cbojom pe3epB0M n 3. uapo^Ha.
Mn He ysHMRMO ocxa^ie n3MeH,eHe chcxcmc, kojh ce na^ase H3Met)y
obhx r^aBHHx. IIppMa no^o?KeHOM r.ie/i,Hmxy camo ce co6om Kasyje,
4a je K04 Hac je^HHH Moryfen cncxBM Hapo^ue BOJCKe. Hena cyaiae,
Aa je ca qncxo Bojnor r.ieAnmxa 6ojbu chctcm cxa.iHe bojckc, a^a
6h oh koa Hac 3HaMH0 Hcxo mxo n name o6e3opyaiaBe. Ohh ce
,

36or CBOJe CKjnohe Moate jaBn caMO y nsBecHOM nponenxy cxa-

fl,a,

HOBHoniXBa o6nMHo y Vjoo y Mnpno Ao6a a y paxHo y '/jo, Mo ^

/4o, MOxpeJiH na ycxpojeny n,H4)py y Mnpno 406a na ./inu,y h na
poKOBe c^yjK6e no/i, 6apjaK0M n y pe3epBH. CncxeM naK napoAHe
BOJCKe AH/Ke MHoro BeiiH npon;eHax cxanoBHHmxBa 71,0 ^1^ n^n '/^
MyuiKapana. ysHMajytn 4aK./ie i^H<i)py n,eiior namer cTanoEnnniTBa
y 1,300.000, n3ne./ia 6h ii,H<i>pa BOJcKe koa nac 40 217.000 Jbyfl,n.
Ocxa./ia Maca cxaHOBHHmxBa ocxa^aa 6h 3a AOMaLe nociOBC a n 3a
HOcpe^Ho cy^e^OBafte n noMaraae.
ilo rpyJH^iy ycxpojena nH<t>pa hshoch:
187.000
„ ^o.iaK-AHXHliy . . . 150.000
, II. IlyxHHKy .... 216.000.
 TPH oprAHn3Ai;ujE 469

Ho Ka^ ce ysjie y o63Hp, 4a FpyJEti nsia jom je^ny ii,n$py

Heypet)eHy, uocac^hu uosue, oH^a no aoMy iie^oKynna BOJCKa ^0-
HHpe 40 229.000. Hcto TaKO h ^lo.iaK-AHTHti y ropaoj itn<i>pn pa-
syMe caMo ^ejcrepjy^y BojcKy ca pcscpeoM. Y r^iaBHOM ^aK^ie nHCii;a
ce JiHoro He pas.iHKyjy. Ho Koja je apaea n.nopa y A-iaKy, neMO-
ryte je HauiHM cpe^CTBDMa he oiipeAe.anTH, To te noKasaxH Ta^an
nonnc Hanier CTaHOBHniiiTBa. 3a Hame nocMaipame mh y3nMji>eM0
200.000 Kao CHrypny i],n4>py, Koja ce Moaie 04 cxaHOBHAiuTBa o^-
BOJHTH 3a BOJCKy.
4. 3a Koje Bpesie Tpeda fl,a ce ype^eae bojckg HSBprnH?
llo Tojvie ce pasvMe, Kpate BpeMe ypei^eae oApeijeae
iuto ce sa
itn<i«pe ocTBapH CBe je 6o.i>e. Ho xy HMa rpaHni],e, KOJa ce He ^.a
npeKopa'iHTH. 06yKa xohe ^y^er BpeMeea, a nornxo ce csa BOJCKa
yje/iaHnyx o6yHHxn ne moskc, to h 3a uonyny cbc BOJCKe HSyieHHM
BOJHHii,HMa Tpe6a xaKol^e ^ocxa BpeneHa. Caiia MaxepnjaAHa cnpeaia
BOJcKe He ^lOHH OB/i,e ocexHy xeuiKoiiy, aKo HMa caiio HOBHannx
cpe^cxaBa. Ho xo je Hajo6HtiHnJH yspoK, npeiia komc ce Bpene 0-
CTBapeaa ycxpojcxBa y;i,emaBa. Mnoro je BaatHHJe Mepnio OB;i,e,
Kao H y CBHMa boJhhm nnxaaHMa, —
epoxhbhhk. Tpe6a 6Hxn ro-
TOB npe 04 aera, na HSasBaxn ra na 6op6y necnpeMHor, a ne ^axn
ce6e npe^yxHxpHXH. Hcxo xaKO Tpe6a pa^iynaxn h na BepoBaxnocx
ocTa.iHx Be^iEKHx Aoral^aja. CBe cy xo yspoan, kojh xeate 3a CKpa-
JiHBaBeM BpeMena na aeroBy naJMami Mepy. Ako uaK ^pataBa Moate
ca ^ocxa cnrypnocxn 4a pacno.ia/Ke BpejieHOM a ^a ce npoxnB Bo^e
He yMema y .^.ejcxBO. on^a ce MOVKe ropae speMC oa.iojkhxo na
emuy Mepy, ho KOJa ne cmp 6hxh Beta 04 onor nepnjo^a speMena,
3a Koje nsBecna naqe^ia Bojne BemxHHe, Koja cy o^ yTHn,aja
B.ia7i,ajy

Ha ypelieae. HaJBeka naK poK ne Moate ^a 6yAe BeiiH, ho mxo je

BCK 6oJHe cnoco6HocxH H3yMeHor 26 roAHuiaaKa, A^K^ie oko 30 r.
Cxa^ine BOJCKe nocxn3aBajy ropae BpeMe y^emaBaaen poKa
c^yjKde BOJHHKa no^ 6apjaK0M n poKa y pe3epBH xaKO, ^a 06a OBa
poKa dy^y paBHa ropaeM yxBpt;eHOM BpeMeny. 06hiho je to BpeMe
K04 anx 6 — 8 ro^HHa.
KoA Hapo^He naK bojckg AO^nja ce oho sfoahom no^eAOM
BOJCKe na uosuee h y;i,effleHHM poKOBHMa ciiyai6e y csaKOM no3HBy,
AaK-ie y r^aBHOM Ha flO/i,o6aH HaiHH ropaeM. Ho noieM ce oB^e
je^an hcth 6poj BOJCKe sa mhofo AY'^e BpeMe o6yiaBa, n no'ieM
y noqexKy ypet>eaa cnpeMHOcx BOJCKe MHoro je c.ia6HJa ho y cxaA-
Hoj Bojcu,H, xo ce EGA HapoAHc BOJcKe HojaB^yje jora je^na hcxo
xaKO ea/KHa noxpe6a nano Ke eojcna ceanoz naca /i,a dy^c iuto
:

cuoco5Huja 3a ^ejcreo? Cxa.iHa BOJCKa He 3Ha xdHKO sa osy no-

xpe6y. C xora y napo^noj BOJcn,H Mopa ce o6yKa xaKO y^ecHxn no
470 TPH 0PrAHII3AI],HJE

HaMHHv D BpeiieHy, KaKO fee c je^ne cxpane cnpeMDiH bojckv aa

npopa^iynaT poK y npopa^yHaxoM 6pojy, ho y hcto speMe, KaKO
fee je H CBaKor ^laca Mofen noc^axE y ^,ejcTBO ca inxo 6o^om cnpe-

MOM, KoJHM ce xo HaHHHOM nocxBsaBa, KaaafeeMo AOilHHJe. Obo obo-

^HKO 3a ca^a ^obo^bho, ^a uoateMO nnxaae o BpeMeny pemnxH aa
Haffle cxafte.
TypcKa je oxno^eiia npeycxpojcxBo CBoje BojcKe 1869 ro^. c
paiynoM, ^a ce oho ocxBapn j\,o 1877 ro^. ^aKvie 3a 8 roAana, x.
j. 4a fl,o xor BpeMCHa nna Ao6po o6yyeHHx HHsaMa ca pe^^H^nMa
OKO 500.000, Pa^yHajyfeH ^a ce 36or <i)BHaHi;njcKHx nesroAa unje
Mor^ia cxporo npn^pacaBaxH yxBpt/enor ma^^iona (a xo je H3Be-
CHo), MO^UPMO C.10604H0 ropfty i];H«i)py BojcKe o^^o^khxh h 40 1880
ro^., 4aK.ie 4a joj joui xpe6a BpeMena 5 —
6 roAnna. Obo /;aK.ie
BpeMe 04 6 ro/],HHa 6uo 6b poK, kojhm 6h nam opraHHsaxop mo-
rao 4a pacno^iaffie. Ho obo 6h Mor.10 4a Sy^e caMO 3a pe^oBHo
cxaH>e. Ako ce oCaapeMO ^a Hame Bpao npoMen^zbaBe npH.iHKe, na
Ham uOviOiKaj, kojh ne ^ajexoHa, on^a ce .laKO Moaie ^ecHxa nyH^^a
H noxpe6a, 4a n npe xor Bpeiue yi^eno y ^.ejcxBO. Ha uoc/iexKy, uixo
je HaJBajBHHJe TypcKa no hobom ycxpojcxsy nna sefe ^oca^a 300.000
HsyiieHHx HHSaMa h pe^H-i-a a 04ax.ie 80—100.000 Ao6po Hsyqene
H cnpeMHe BOJCKe, Koja ce Mopa Kao upeiiona upn HaineM ypet^a-
Baay ysein. IIpeMa obom /i,aKAe: cpncnu ojizanusaroj) hcmci Ha
pacuoAooKemj nuKanae poK, ho Mopa u3HaKu u yaoTpe6uTu cea
cpeACTsa, nano Ke My eojcna ceaKoz uaca mo^tt usu^u y /^ejcreo
ca mTo fjojbOM cupcMOM. Obo je /i,aK.ie laKot^e je^HO BaatHO r^ie^n-
mxe npH ype^HBaBy BOJCKe, n mh feeMO h ca xe cxpane Aon,HHJe
nor.ie^axH na cnnce Haiua xpn nncira.
5. KaKBa Aa 6yAe BoJHa o^seaa? IIo^ obom ce pasyne pe-

meae nnxaaa: ko 4a Ciiyata y bojci^h? a ko Moase 4a 6y4e 0-

c.io6o^eH ?

OBaKBa nnxaaa HMajy CBora Mecxa oco6hxo y cxa.iHOJ Bojci],n

n 3a7i,ajy a/i,MHHHcxpan,HJH xeataK, a ^ecxo n Bp^o saMpmeH nocao.
Cxa.iHa BOJCKa napaBHO y3HM.zbe y CBOje pe^OBe caaie jV/taw ^eo
cxaHOBHHmxBa u xo Hajodngnnje 20 ro^HuiaaKe. Ho noieM hh cbh
20 ro^HUiBauH HHcy cuoco6hu 3a c^yatSy, OH^a cexaMHO nponncyje:
KO ce 30Be Hecnoco6aH h ko ce Moate Ha ocHOBy xora ocaoSo^HXE
ca CBHM ? OcHM xora y Be.inKHM cxa.aHHM BojcKaMa sa ocHOBy oc.10-
6o^aBaH.a ydiiMji>e ce n no.zioajaj .iHii,a y nopo^Hi^n, ^pyiuxBy h 4p-
ataBH, na ce oc.ao6oi)aBajy n oHa yiHn,a, 6e3 kojhx nopo/i,H];a oiicxaxn
He Moaje n Koja BaH BojcKe Kopncxn ^onpunoce ^pataBH ho y
Befee
Bojcun H CBe xo uer^e ca BefeoM a ner^e ca MaitOM cxporomfey.
HeKe onex ^pataBe 403B0.i)aBajy saMiny n oTKyu, 3a Koje ce oner
 TPH OPrAHDSAUHJE "
471

nponncyje tmr npaBH.ia. Obo 6HBa y APasaBana Be^HKHM, r^e Ha-

paBCTBGHOCT HHJe Ha ^BpcTHM Horauia, H^H r^e je BOJBa Bnme —
^yKcys. Ha nocjieTKy hh cbh cnoco6HH 20 ro^HinaauH He Mory ce
CBaKe ro^^HHe cbh ysexn Kao HOBauH y bojckv ho caMO V3, V4, Vs
H T. A- MOTpetiH poK c.ayiK6e no/i, 6apjaK0M. OneT ^aKiie Tpe6a
npoHHcaTH naJTa^HHJe: ko 0^ cnoco6HHx 20 roAHuiaaKa 7i,a n^e y
y BojcKy a ko Aa ce ocao6oah hah ^a ce ynnnie 3a MHoro ^aKniy
c.ayat6y, h. np. y pesepBy, —
kreo je r^e ycTpojeno. H obo Haj-
Tyra^HBHJe HHTaite 3a ca^a ce y CBHMa BOJcKana HajnpaKTHMHHJe,
npeM^a HenpaBe^HO, pemasa By^eaeM koukc.
Ilpn CHCTejiy naK HapoAHe BOJCKe OBa je cTBap MHoro .laKuia
H npocTHJd. 06Be3a je onmia a nsyaeha cy Bp^o Ma^a, npeai^a h
OBO HHJe CBy^a H0AJe/i,HaK0 cxporo y BehHM h 6oraTUJHM ^pjKa-
:

BaMa Moaie cxporocT ^a Sy^e iiaaa, y sia^HM ^pa^aBaMa ca /i,pyrHM

npH^aHKajia Beta h HaJBeta. Ho h OB^e Mopajy ce HponHcaxn trhho
HpaBH^a 1., Ko je o6Be3aH ^a caj'mb. y bojci];h HeHOcpe^HO sia
:

y KOM po^y BOJCKe Ma y Kojoj cxpyun? 2., Ko ne npHna^a Heno-

cpe^HO Bojcii,n ho y c^y^ajy BoJHe Moate iiocpeAHO 'ihhhth HSBecne
yciyre nope^ ^OMatHx uoc^OBa? IIopeTi, onpe^e^Leaa obhx r^aBHHx
HHTaaa, Ba^a nponncaTH aa BOJCKy: 3., Ko 4a c^yaiH y crpojyPa
ko y a4MHiiHCTpai],HJH aenoj ? jep cy obo ^Be pa3iiHTiHe ^yatHOCTn,
Koje saxresajy h pa3AHHHe cnoco6HOCTH. /l,a^e: 4., Ko ce Moate oc.10-
6o/i,HTH OA CAya:6e y bojcu.h 36or Te.iecHHx HecHOco6HOCTH hah no-
po^HMHEx, APyuiTBeHHx H AP^aBHDx yspoKa ? 5., ^^ a' OBa AHn,a
Tpe6a ca ceuM oc.io6o/i,htu Aunue CAyat6e, hah ^a je saMeny APy-
roM, Koja He 6h HO.ioaiajy anxoBOM 6HAa na ymTp6, a Me^y thm
BOJcn,H 6h 6HAa o^ KopHcxH a 3a/i,0B0^nAa 6h h npaBH^iHOCT ?

Ako o6a3peMO na name ciaae MoaieMO hoaoikhth CAe^ete

ce
rAeAHHiTe: Cbo CTaHOBHHiuTBO y Cp6HJH Tpe6a y CAy^ajy Bojne
1.,

Aa CAyaiH HHTepecHMa BOJne.

2., Cbh xeAecHo cnoco6HH MymKapu,H o6Be3aHH cy 3a CAyai6y
y Bojcn;H, 6hao y cipojy 6hao y aAMHHHCTpan;HJH npena cbojhm
cnocoSnocTDMa, h to auhho.
3., Cbh Hecnoco6HH iiymKapuH, hah h3 saKonnx yspoKa H3y-
3eTH H3 BOJCKe, 0^ AH^Hc CAyacSe, o6Be3aHH cy Ha noenany cAyai6y
npeiia cbom HMaay.
4., SaMena, OTKyn nemajy koa nac Mecxa. —
y TAaBHOM A^KAe K04 Hac He MO ate ^a 6yAe roBopa no ^a
CAyatH? HO caMO e^e? h nano? Cbo CTaHOBHHniTBo Mopa ho MorytcTBy
Aa ^hhh ycAyre bojhoj ycxaHOBH, a napoAna BojcKa He 3Ha sa ne-
cnoco^HocT: ko HHJe cHOCo6aH 3a cxpoj, oh je cnoco6aH 3a aAMHHH-
472 TPH oprAHii3AmiJE

cTpai],HJy; ko HHJe Ka^ap he sa je;i,Ho, oh Moate h Tpe6a HOB^iaHO

fl,SL nOMaate h thmb ^a ciyain.
noAo6HH noJMOBH o6Be3H HHcy HH HaJMaae cxporn 3a Ma^n
HapoA, KOMe npe^cxoJH Be^HKo bojho Hanpesaae. ^a je TaKO CBe-
40MH HajjacHHJe b to, ihto K04 nac h y I],pHOJ Fopn nojaM 06-
Be3H H Heo6Be3H HHJe xaKO CTporo he Espatjen he oOcaejEen, Kao
y ocTa^BM Be^BKBM ApataBaMa, ocoSbto, r^e nocxoje cxa.ine Boj-
CKe. KoA Hac y cAyqajy bojeb cBaKB ce can CMaxpa o6Be3aH sa
Bojny c^yjK6y. HcxBHa ko^ nac nama cxa.asa BojcKa yBe.ia je neuixo
o^pe^eEocxB y obom o63Bpy, ho 40 ca/!,a jom ne mhofo b cano sa
MBpHO 406a H 3a c^yffl;6y y itoj.
HaniB nHcn,B xaKo^e ce c^affi;y y cxporocxH Bojne o^Bese. Koa r.
nvTHHEa ce xo HajjacHHJe or^e^a. T ocxa^iOM e HamE 3aK0HCKE
ca.ziaaB npouncB 3a napo^Hy BojcKy e paxHo 406a neAiajy xaKO^e
AOBOJbEX cH^y cxporocTH. —
(CBprauhe ce.)

A- f ypHii
 BOJHA y4Py)I^EHDA H BKCKAE
y HAC

VI.
Ha mecTOM cacxaHKy 0'i>Hn,npa h3 CBHJy po^OBa opy^KJa n cTpvKa,
HHTao je t|eHepa./imTa6HH KanexaH r. Mnxan^o H. H^inh, ,0 ao-
ZUCTUUU.'^
,To ^a ce 4o6po 0Apei>yjy MapmeBH, ^a ce Ao6po
je BeniTHHa,
osHa^iH pe^ Tpyna y KO^ioHaMa BpeMe anxoBor o^iacKa, anxoBO
.

nyTOBaBe, nysKHa KOMyHHKaitnjoHCKa (nyiHa) cpecTsa 're ^a ce ,

o6e36eAn ;i,o.ia3 na osHa^eHy laHKy," peKao je Momuhh. To je xe-

Me.zb Ay^EHocTH je^Hor ^eHepa^imxaSHor O'tnn.Hpa.

roBopHHK je yKpaxKO 03HaiiH0 BaffiHocT Mapmeea, h>hxob ycuex

Ha B3^a3 6oJHnx onepaii,nja: cpaBHHO Mapm je^He ;i,aBH3HJe ca ^lexoM
H 6axa^oHOM, ^a 6h ce yBHAe.ie orpoMHC pasjiHKe HSMel^y je^ne h
;i,pyre ie4HHHi],e; noMenyo je CBOJcxBa name Hapo^He BojcKe n Ha-

^iHH 3a MapiueBe, noMenyB HCKe npHjHKe b3 CBora ncKycxBa Kaaao ;

je Mexo7i,e o^pel^nBaiLa 6p3nHe n Mecxa CBaKe jeAHHHi],e y MapmoBoj

KO.iOHn, y CBaKO BpeMe, noMHaytH pa3He Mexo^e 3a obo, ^ h Hesy
cnpaBHn,y, mhc^hm, reHepa.aa Mopena, b 3aBpniH0 je xbmc, mxo
je u3Beo HeKOABKO xa^BKa —
(mbc^bm 10 12), na Koje 6b ko^ nac
xpe6a.io o6paiiaxH uaaiae, o^ bbbx boabxb pa^yna n 6eAefflKe na
Mapniy, na bx AocxaB.i,axH t)eHepa.ifflxa6y na ynoxpe6y, xe ^a ce
BMajy y BB^y, npn o^pe^HBaBy MapmeBa.

* 3a npeciaBV siapma jeAue Kojoee ysiie ce je^aH npaBoyraoHHK Ma KOJe

pa3Mepe, koa Kora xopasoHTajHa oAciojaita (ancmice) npecxaB^Bajy Bpeue na
nyiy npoBejeHO ("^acoBe); a BepiHKa^iue npyre (opAHHaie), nyrny Aa^tHHy (kh-
AOMeipe). Ako je Mapm jeAHooQpasaH, x. j. auo ce sa hcto spejie npe^ase Hcxe
nyxHe Aaiaiie, OHAa fee nyxna (AHJaroHa-ja) 6hth npana; a ano Huje jeAHOo6pa3HO
T. j, aKO Ma^aKffle y oAy, na y KacHHJa BpeMeaa noine npeAasaxH Jiaae Aa^use

OHAa fee nyiHU npyra 6hxh Kpuca (KypBa).

474 BOJHA JAPyatEftA

Ko^HKo ce onoMCHyTH MomeMO, jep roBop hhcmo y pyKaMa

HMa^H, HCKe OA OBEX Ta^iaKa OBe cy:
1 : ^a
ce soJHHiiHMa ciporo saSpaayje nsiaseae ns pe^a Ha
Mapmy na obo norjiaBHTo
; m
ce Kpo3 inyiie najKita o6paTH;
2. IIpH Ao^acKy koa KaKBe BO^e, ^a ce ne ^osBo^aBa HHKOMe

nHTH, 3a H3BeCH0 BpeMC

3. 3a racefibe me\)E nyioM, ^a CBaKH Apyrn bojhhk hoch yy-

TypHii;y h y H.oj BO^e ca cnphexoM noMeraane

4. ^a ce npn nyioBaay Hame BOJCKe, BO^e 6e^eniKe o 6p3nHn

Mapma, ^yjKHHH KO-ione

5. /l,a ce no CBpmeHOM Mapmy npo6ajy ynpaa'Kaeaa, tc a^- ce

BH^H, KO./IHKO cy Tpvne 3a pa/i,H)y cnoco6He;

H T. A-
ffi,ao hhcmo Mor.an n BHme h3 OBor roBopa a^
HaM je, niTO
Hode.ieKHMO HMaMO npHMexHTH,
; a^H, je npe^MCT roBopa Bp^o fl,a.

RajKan 6ho, h ate^exH 6n 6H.ao, ^a ra roBopHHK paninpn h yMHo;KH,

na aKo yro^ee npn^nKe nacxyne n 3ace6H0 naniTaMna.
mh OBaKo mh-
Met)y THM niTo ce nanie Hapo7i,He bojckc thhc,
ciHMo : Ham
Hapo^HH bojhhk noys^ana cnia, a^n neoSpal^eHa,
je
— 6e3 MOTopa, aKO cmcmo petn. Tyje AHBaH MaiepHJa-a, kojh leKa
/i,o6pe MajcTope, na ^a ce o^ aera Haj^HBHHJa 3rpa/i,a no^Hrne.
Il3^2)DKJbueocT, TO je HajiyBeHHJe ceojctbo Hamer Hapo^a. Ako ^a-
K.ae, Hama napo^na BOJCKa, ne 6n y hckhm onHxnMa noKa3ajia naj-

6ojbe pesy^xaxe, to hc^h 6Hiia yspoK c^a6ocx — HeH3;i,pai^HB0CT,

Hero cH^a Koja je noKpete, —
^ucauuAuua. To je KaMen CH0XHn,aH)a
KO^ ae ; xo je ApxHMe/i,OBa xa^Ka aene cnare.
^a^te, npHMexH.iH 6n, ^a ce npe;i,aBaH)a, y KOJHMa ce ciHKe
Hao^e, 7i,pjKe na yro^nnJEM MecxHMa , r^e HMa xa6^e h ocxamx
cpecxana, xe^a cencAHKe c./iymaon;HMa npecxaBC n roBop o6jacHH.
ToBop 6e3 c.iHKa Maae 071, nciOBHEe Bpe^n. llope/i, oBora, peK^n
6h, Aa 6ii 3a noMeine CKynoBe, Kao mxo cy namn, Ba./ba^o SnpaiH
onmxe xcmc, Eao mxo je osa Kojoj je pe^, a.aH 6e3 cneiiHJa^HHx
ynexaKa, Koje caMO cxpy^aanH pasyMy a bcahkoj BciinHE He/1,0- ,

cxynnn cy.
Ba;KH0CXH caMora roBopa n3BaH CBaKe je cyMBe. Ebo KaKO
ce pa3HH BOJHH nHcn,H MapmeBHMa HspaJKasajy:
„MapmeBH cy naJBaxHHJe Bojne onepaunje, koj-Hko no canoj
CBOJoj i^e.iH, ^a ce Kpexaae bojckb y6p3a, toahko onex, Aa ce xpyna
HesaMopn''. (Grimoard).
,IIo6e/i,a BojcKe ^eatn y HoraMa BoJHHKa." (Mapma.i Mopan,
CaKCOHCKH),
 BOJHA FAPyffiEBA 475

„CHary je^ne bojckc, npernocTaB^a Maca noMHoajena 6p3HHOM

Kao roA H y MexaHHn,H. Bpsa Mapin no^HHce Mopa^ bojckc, mhohih
CBOJa no6e4Ha cpecTBa." (HanoiieoH Be^HKH).
„OHe Tpyne Bpme HajsHaTHHJe noc^oBe, Koje cy Haj6p;Ke.''
'
(Dufour).
BpsHHa H pe^i, TO cy Hajr^aBHHJn yc^OBn 4o6pora Mapiua.
^lyBCHu npycKH })eHepa^mTa6HH nyKOBHHK Bep^n ah BepHoa
y CBOJoj SHaMeHHTOj BH3n sYMeTHocT y Bot)eH)y xpyna", nsMet^y
ocxa.iora, ncKasao je ose mhc.ih o .iorncTnuu
„^a ce CTBapne Kopncxn HMa o^ laKTHKe, xpe^a 4a nac OHa
npHopejia y ynpaB.Lafty (Bot)eH>y) xpyna.
,,^a ce Ao6po BO/i,n y paxy, xpe6a CBar^a HMaxn 6ncxpolie y
MHC.iHMa H eneprflje y HSBpmeity.
,/l,o6ap Bol^a xpyna xpe6a:
„1. ^a DMa 6HCxpa a ncxancKa pemeH>a.
„2. ^a EX caoniUTH ApyrsMa hhcxo h jacHo.
,3. 4a yne ynpaBHXH xpyne Ka H3BpmeH>y CBOJnx Hanepa.
„He xpe6a DMaxa pesepBe Ha Mapuiy, Hero caMO pesepBe y 6op6u.
„y Bolje^y xpyna xpe6a HacxaxB ^a ce o^p^Ke ocHOBne *op-
Mau,nje.
„y JiapniOBOJ KO^OHH caMO noxpe6a 6op6e aioate iipoyspoKOBaxH
pasBHJafte (^en-ioHpaae).
„Y cyce/i,cxBy Henpnjaxe^ia, na iiapmy, Kao ro^ n na OKyny
(paH^e By), xpyna Ba.i>a oSn^mo ^a ce saKpH.in.
H X. A-
HanoAeoH I. Kasao je: „IIpBo je cbojcxbo BojuHKa ^a nocxo-
jano no^HocH cBe xepexe h cae ocKy^Hi^e; xpa6pocx je xeK Apyro
/l,06p0 CBOJCXBO/
TeK Ha Mapuiy noanaje ce Koja je BOJCKa 4o6pa. C xora h
xpe6a Ha oBy Bojny pa^fty jom 3a BpoMena o6paTHxn Bp.io 036H.t-
Hy naiKay.
Youmxe ce ysEMJte, Kao luxo je h roBopHEK peKao:
1. Ha Mapmy CBaKux 50 MHuyxa, (3a Koje Bpeaie jiapmoBaje-

AHHnu,a npel^e 4 KHj.0Mexpa), ^aje ce 10 MHHyxa o^Mopa.

2, Ha CBaKOM o^MopKy KO^ona je sa xpeLnuy npoAyatena, d
'^
saqe.ie Mopa noHOBa 4a npHj.a3H na CBOje o^cxojaae.
To uixo je Hajr^aBHHJe npn Mapmy, n na uira cbh 3anoBeA-
HDAH Ba^a Bpao MHoro Aa Moxpe, cacxoJH ce y obomc: BciJbci u3-
OeiaeaTu fl,a ce zy6u epeMc o^yzosAcmcfheM, 6uao upu ^OAcicKy, uau

' Journal des sciences militaires. 1875. Avril.

^
Lewal u Apyra. Bulletin de la Reunion des officiers. 1875. Bp. 13.
.
476 BOJHA J^APyJKEBA

upu saMopaea Tpyny euiue uezo u cumu uyr. ^ Obo

uoJiacKy, Koje
je saiiCTa je^na Bo.inKa 6o^iecT, Koja H3r.ie4a Majyinna, slar orpoMHe
noc.ae4ni],e h ynjHB Ha bojckj HMa. IlasHxe, kojhx ce TH^ie!
Ha noc.aexKy ^a KaJKeno joni h obo :

^o6ap Mapui Tpe6a 4a o^roBapa obhm yc^OBHMa

i. Tpyna Ba^a ^st Mapmyje yro^HO, Te ^a ce idto Jiaae
saMopaBa.
2. Tpe6a 4a jo y TaKBOM CTpojy, ^a Ko^ona niTO Kpata
6)Ae, u
Je^aH 460 nyTa Ba^ia ^a ocTane CAo^o^an sa npo^as Eo^a,
3.

caH^yKa, noiiiTe.^
UocAQ oBora roBopa, 3auo/i,eo je r. KiHt pasroBop cbojum
npe^^osHiia, Koje je y^HHno O'tniinpcKOM CKyny 29 Janyapa, ^ a
noHMeHne:
1. YcTanoe^eue o^uuupcKoz ^oH^a zsi ROTnoTASLTSi^e o*Hi],npa;

2. OcHueane 0(/)ui(,iipcKe 6u6.iuoTeKe ; h

3. Hs^adcme Aucra.
niTO ce upeoza TH^e, K04 Ilpyca nocTOJn noAo6Ha ycTanoBa
jom 04 8 Anpn^a 1845 ro/i,. npeycTpojena je 28 $e6pyapa 1869.
I],e.i je OBOj ycTaHOBH koa bbbx, 4a ce o-shi^hph, h to 04 noino-
py^HKa 40 KaneTana H Kiiace, kojh ^oijy y HSBecne nenpH^HKe,
noTHOMorHv, 6^Ao HOBii,eM Hs^aTHM yHanpe^ Ha OTHyiaiy, dn^ao Kao
MH.aocT. Obo ce 4o6pogHHCTBo npocTHpe h Ha .leKape (h MapBene),
KOJH cy iHHOBa oAroBapajytnx.
OBaj je *0H4 no3HaT K04 Ilpyca no^ hmbhom ^IIoMohHH *oh4
o^'Hi^Hpa" — (Offizierunterstiitzungsfonds, — Lefond de secours des
officiers).

OBaj a)0H4 o64piKaBa ce THMe, niTO HMa ro^nmiBy noMot h3

r.iaBHe Kace, Koja joj ce CBaKor Janyapa Hcn^atyje. OBa cyiia
1

He ^Hrypnme y dyijexy, ona ce h3 yqnaeHe eKOHOMHJe /i,aje. Osa

noMoii o^peijena je npcMa paSHHM bojhhm je^nHmMa, TaKO
neniaqKa pernMeRTa Ao6HJa 800 la^npa 3000 ^nnapa =
perHMeHTa (nyK) K0H)HH,e 440 , 1650 „ =
6aTa.i.0H nema^HJe (cTpe.i>.) n
ateAe3 ; 300 , = 1125 „ h t. A-

H3 oBor «>0Hiia 4ajy ce 04>nn;HpEMa iiOMohn y cie^etEM c^y-

HaJHMa:
1. EoAecT, Ka^a je c^e^CTBO BpmeH.ac^yai6e; y obom c^yiajy

4o6HJa noMok 40 30 la^npa (112 ^HHapa).

» Tasio.
* TaMO oner.
* OrapOiiHa sa Mapx. Cip. 484
 BOJHA YAPyaiEftA 477

2. lUxeTe npoysponoaaue noowapoM hj.h npa^oM. Osa ce noMoti

04HOCH caMO Ha npnSop, kojh ce ce o;i,Max Mopa HadaenTH, h cvMa

He npe^asn no^OBHHy aerose Bpe^HOcxH.
3. IIijToeafhe u o/i,pefiu Ka;i,a je o<i'Hii,Hp 60^0 36or
, MHore
4>aMH.inje, 6h^o 36or npH.iHKa y KOJHMa ce Ha nyiy Hao/i,n h mho-
atnne BpeMena npoBe;],eHor, na ne Moate ^a H3.ia3n Ha Kpaj hd ca
^HJypHaaia, Koje cy ca TaKBHM nyiOBaiteM CKon'iaHe, OH^a /i,o6HJajy
noMoti AO 30 np. la^iEfpa (112 ^nnapa).
4. ry6uTaK cMjotc6eH02 aoua. 3a OBaj c^y^aj Moate ce ^o^hth
iiOMot j[o 150 np. Ta.inpa (562 ;i,HHapa), Ofl, kojhx 100 Ta.,iHpa
(380 7i,nHapa) naJBHrne , Mory 6mte y n&ie mhaocth . a ocTa.10 na
OTn.iaTy.
5. Ms^ariiu sa upeo cnaO^enc, ;],ajy ce nopTone-^enpHxy na
OTu^aaTy ^0 100 xa^inpa (380 ^nnapa), a Mory ce ^axn nacBar^a
30 Ta.iHpa nexoTH h iKeHUKopy, 40 nema^iKoj apTH.iepnjn ; a 50
KOftnqKoj apTD.iep. n KOH.ni;n.
6. npoMena o^eAa u cape.Me. Ka/i,a ce cnpeMa h OAe.io Ka-
KBora Kopnyca ca cbhm H3MeH,yje, 3a CHa6AeH.e mo/KC ce H3/i,aTH ^o
30 Ta.inpa (112 j\,.) csaKOM o<i'ni],npy.
y CBaKOM KOpy BOJCKe HapOMHTa KOMHCHJa pyKVJe a^MHHH-
cipaiiujoM <i>OH^a, npcMa nponncaHQM npaBH.iHMa oa MHtmcTapcTBa.
y perHMCHTaMa h. np. npe^ce^HEK je KOMan^aHT , a q.iaHOBn: 1
Bnnin o<i>nnHp, 1 Kaneian, 2 .iajinaHia npae h 2 APyre K.iace.
IIoMofc HOB^iana Meie ce y Kacy ^oth^hc KOMaH^e n noMOJKHa
je KOHTpo.iH Kao n ocTa.iH H3/^aTD,H D npHMaaa.
OBaj 4)0HA npecTaje 4a ^ejcTByje hhm ce Mo6n.in3an,nja o6jaBn.
y Toiie xpenyiy Kftzre ce 3aK./i)yHe n noni.i)y MHHHCTpy a hobu,h
^
Hao/i,etH ce na pacno.iOiKeH,y, npe^a^y ce ap^^bhoj Kacn.
E04 nac
cy HCXHHa Bet noAMnpene neKe 04 obhx noxpe6a,
Koje cy OBaM ^oh^om y IIpycKoj odyxBatene h. np. Ha6aBKy Koaa :

o<i>Hii,npcKnx (xa^iKa 4) o.aaKfflaia je 7i,paaBa xhmc, mxo y3aJM.^yje

04>HU,HpHMa HOBaH 3a Ha6aBKy Koaa no^ ycAOBOM, ^a ce Mece^iHe %
QAaxe o6ycxaB.7ba 3a Han./iaxy nope^ Apyrnx yc.iOBa. 3a cnaS^eae '^

ca npnSopoM h cnpeary (xa^iKa 5 h 6). nocxojn „Apya£nHa 3a na-

6aBKy 0'i>ni^npcKe cnpene," Koja M.ioro o$Hn,HpHMa noMaate, oco6nxo
HOBonpoH3BeAeHnM noxnopy4Hn,nMa.
K04 Hac 60 /i,aKie nor.iaBHxo Ba^i.a.10 r^e/^axH, 4a ce ^ockohh
Henpn.anKaMa Koje cy y xayi^n 1 n 2 03HaMeHe. To 6h h 6Hia
,

» OBoiie ^iiiTaj: Revue militaire de I'etranger sa 1875 r. Bp. 232.233 h 234.

2 PucniicH MHuiicrpa Bojiior oa 4 Mapxa 1874 EBp. 2153, h oa 26 ABrycia
1874 r. $Bp. 4186.
478 BOJHA yAPyaiBRA

r.aauHa sa^aha no;i,o6Hor «i«0HAa koa Hac, a to n jecy naJBeKe hps-

ro^e, y KOJHMa Tpe6ajy noMohn /i,pyroBH, Koje 6h KaKBa nenoBO^-
HOCT 3a/],ecH^a, a Koja 6n saxieBaja Beha Maiepoja^Ha Hanpesaita,
II0406HHX OBOiie HMa <i>OH/i,OBa y BasapcKoj, AycTpnJH h Py-
CHJn; ' a y noc^e^ae Bpene h y <t>paHiiycKoj noqeiio ce pa/i,HTH na
ocEHBaifcy neKDx <i>OHAOBa y bojci],h, kojh 6h noTnOMara^H o<i>nu,npe
He caMO 40K cy y /i,ejcTBHTe.iHOCTH, nero n y iioKojy, na h h>h-
xoBe yAOB0i],e h cnpo^a^.
To Je jacaH AOKas, ;!,a ce y TOMe or^e/i,ajy ^ohcthg noTpe6e,
H ca CBflM je y pe^y, mio je to nuTaae h ko;; nac noKpenyTO. Oho
fee HaM H3BecH0 /i,OHeTH BHuie 7i,pyiKe^y6^a h CBese, aKO ce caMO
ocTBapn.
EudAuoTene cy CBy/i,a HSBop o^aK^e ce i^pnn yiviaH KanHTa^.
HsBaH cBaKe je cyMite, ^a, cy CBaKoj Kopnopai],HJn h CBaKoiie ciojy
;i,pymTBeHOM noTpe^ne, KoroA JKCyin /T,a yMHO Hanpe^yje; a Aanac
Ba^^a HHKora Hena kojh to He aKe.iH.
y $paHn,ycKoj, y noc^e^fte Bpene yBe^ene cy ,6H6^H0TeKe 3a
no^O'i'Hiiinpe h BOJHHKe," h to:
1. KacapncKe 6n6.iHOTeKe,
2. niuHTa^cKe (6o^uHqKe),
3. SaTBopeHHyKe (anceHHMKe), h
4. IlyKOBCKe (perHMGHTCKe) ^H^^HOTeKe.
ii,e^, ,j,a uoji,o(puuupu u eojuumi Mozy ceoje cM-
IfenxoBa je
604H0 epcMc yuoTpe6e na ceoje ycaepmaeatbe y uayuu u pa/i,y.
fl,a
'^

H>DX nOTHOMaaie BOJHH MHHHCTap.

Obo caMO noMHfteMO 4a ce 3Ha, koihko ce nanpe^ OTnui.10
ca no;i,o6HHM pa^ftana K0/^ APyrnx BOJCKa, 40K ko/i, Hac HCMa hh
je^Hor je/i,HHor bojeh^jkof .incTa, K04 150.000 BOJCKe!
noTpe6H auctu nehy hh ^a TpoiiiHM pcMH. To je TaKBa
Heocnopna noTpe6a 3a namy BOJcKy, Kao urro je xpana 3a opraHHsaM
HyjKHa, H ,/ia je no TOMe CBaKH roBop n3.anmaH.
Bp.10 je AaK^e h ynecHO h naMeiHO 6h.io 0^ namer Apyra
Il^infea uiTO je to HHTaae uohobo noKpenyo
, jep ce 6h./io npn-
,

wiHiHO sacTOJa^ao na je^noM MecTy, 6e3 noMHu,aja.

YMecHOCT npcTpecaita obhx HHTaaa npnsHao je h CKyn o<i>h-
u,HpcKn caMO je 6h^o nnTaH.e
, nano ^a ce to Haj6o^e ype^n ?
:

4a ce obo HHraae penin, noc^e no^y^Ker n atHBor ;i,e6aT0BaH)a

OBHM npe^^iosHMa, H3a6paT je 0460P, KOMe je cTaB^zscHO y ^y^HOCT;
4a npeTpece npojeKT kojh je Bet no4o6HHM npe^^03nMa caun-
ftCH, na /i,a ra, aKO 6y/^e noTpe6e, npena hobhm Hpe^-iosHMa, ^o-
nynn n upepa^n h CKyny Ha pemefte no^nece.
niTa he 4a^e 6hth KasaKcMO y cnoje BpeMe.

JOBAH MmDIKOBH'R

' OBHM ycxanoBaMa bhah onuiiipuiije: Revue militaire. Bp. 233 h 234.
"^
Le Moniteiir de Tarmee. Jjp. 12. 1875 roA.
 O M3B0PHMA KMBOTHMX CHxAA
Oa *• Xone-Cajjiepa.

Kao niTO cy o6.iHn,H seM^nne noBpniHHe pasAimHH, xaKo cy

HCTO pa3/inMHe n ca^e, ca kojhx cy ohh nocTa^n n ca kojhx jom
H ^aHac nociaiy. Cse OBe cn^e Ba^a AOsecxH ca ceexAux u touaux
spciKoea cijHHeeux, jep ca obhx spaKOsa nocTajy Bas^ymHa h Mop-
CKa KpeTaiba ysAnate ce Bo^eea uapa ca sen^e h Mopa y sas-
,

;i,yx, H OHH cy npansBop ;KHBOTa opraHHsana.

TeoAorHJa y^m, Aa je bg.ihkh a^o c.iojeBHHx cTena nocxao ca
MHoro6poJHHx BHHiHx H MaBbHx opraHHsaMa, H MH 6h MoatAa c Tora
oprancKOMe atHBOxy iipHnncHBa^H Bp.io Be.iHKy po^y npn cxBapaay
Ha iiOBpfflHHH SCMJBHHOJ. Ako 6ojbQ pa3r.aeAaMo cxBap, BH^eteMO ^a
OBaKBO jiHffljbeae neMa Mecxa, 4a caMO je^an ua^n ^eo CH^a cynqeBHx
spaKOBa npHna^a atHBOxy opraHHsaMa, ynpaBo, A^ 6H^e h atHBO-
xHfte xeK OH^a Mory HanpcAOBaxu, aKo cy cnaatHe Bas^ymne h
Bo^eHe Mace y nenpecxanoM Kpexaay, A^K./ie Aa ohh Mory aiHBexH
caMO y saKAony ja^Hx cn^a, Hero mxo hx ohh caivin HMajy.
Ako ce onaj a^o CH^a, mxo opraHHSMHMa ca cyHn;a ^oiiaaH h
y H>HMa pa/i,H. noKaiKe Kao peiaxHBHO Maan, xo oh nnaK iioate 4a
.aarano Baacne nsMene na hobpuihhh cxBapa; HSasBane pa^ae y
opraHHSMHMa ne HMHOHHpajy cbojom orpoMHomiiy, nero hcoShiihom
pasHOBpcHomliy npexBapaaa, h xo je 6affl h 6ho yspoK, hito ce 40
CKopo Apaia^o, ^a cy xe xaKO SBane „ajHBOXHe CH^e" neKe ca cbhm
Apyre npHpo/],e, a ne one ncxe, Koje h y HeoprancKOM CBexy.
y BHxopy, ceBaay, rpM^asHnn, npoAOMy oS^aKa, ASAOBaaa
cyH^eBHx spaKOBa n3rAe/i,ajy nan ca cbhm pasiiHHHa, a^n pacxeae
6H;&a xoHAoxa kpbh Kyu,aHie cpn,a pa^ napne MaKHne eKcn^o-
, , ,
,

SHJa nymnaHora npaxa h x. A-, noKasyje MHoro Bete HSMeaHBaae

XHX CH^a.
480 HSBOPIIMa aJHBOTHlIX CH.IA

^a pa3r.ieAaM0, y ko.ihko ce to Moate, KaKo cyn^eKH 3pai],H

aciiBOT CTBapajy, o^pmaBajy h yHHniTaBajy.
y KUKBOJ./lenoj AO.anHH, cBa BereTaii;HJa esvaq^^ naM neo-
6h^iho MHpHa, HHKaKBO KpeTaite ne OKpeke na ce nainy naasH>y, HninTa
Hesia mxo 6h naiuHM MHciHMa /^aAo KaKas nsBecTan npaeai],. Aih
TO je caMO Bapaae. IIIyMe no^a h .iHsa^e HenpecTano pa^e, h
,

aKO TO He MoaxCMO 4a onasHMO Be^HKa eoae^ubsl Bo^ene nape

;

HcnapaBa h3 6H^i.Ke y aTMOc$epy, a.an ona je na^OKHa^H ycHca-

aeM B^are h3 seM^e aok-is je cyHu,e o6acjaBa, ona y3HMa yr.i.eHy
;

KHce^HHy H3 Bas^yxa n 3eM^e, npeTBapa je y MaTepnje, hito cy

joj 3a rpa]E|y h pacxeBe aesHHO o/i, noTpe6e a y3 to je;i,aH ^eo
,

KHceoHHKa o/i,Baja ce h3 yr^zBene KHce./iHHe h asiasn y aTM0c$epy.

CaMO no yBeiiaBaH>y Mace HMaMo cnrypan /i,0Ka3 6n^iiHH0J ^e-
.laTe^HOCTH. a na se^enoM B0/i,eH0M 6niby MoaieMo 6ain cano pas-
BHJaBe KBceoHHKa Bp.ao pasroBeiHO BH/i,eTB. Ba^a caMO naaiibHBO
nocMaxpaTH je^flv TaKBy 6H.i>Ky Ka^ je cyHi],e o6acja, na ke ce iia H.e-
3nHoj noBpniHHH BH^eTn Ma^n racoBHTH MexypoBD h ohh cbc Beta
nocxajy, o^Bajajy ce Hajaa^ c ^ncxa h ncKa^iy na noBpniHHy B0/i,e,
a Ha MecTO anxoBO H3.ia3e hobh racoBUTH jiexypnliH na 6h^i],h. Bo^a
He .Jy^in TaKo MHoro kh ceoHHKa Kao yr^beHy KHce^nny, MexypnliH,
niTO nocTajy h ncKa^y na noBprnnny BO^e UMajy neuiTO kh-
,

ceoHHKOBa raca niTO ce y 6h^i],h o6pa30Bao, a.iH ce ne ^yiu o/i,Max

y BO^H. Ma.ie serene 6EJb^iEi\e mxo no bo;i,h n^UBajy, H3iia3e na
noBpuinny BO^e ca thx racoBHTHx Mexypnta n one ce cnycTe onex
Ha /i,HO, ^HM cyHi;e 3at)e re xaKO h pasBHJaae KHceoHHKa npe-
,

CTane. Ha pa^an y se^enoj 6HyLi],H ynyiHBOM cyn^iesHM ocHHBa

,

ce atHBOT CBHx opraHHsaMa. HpeTBapaae yr^ene KHce^Hne h BO/i,e

y oprancKe cyncxanne n cyioSo^an KHceonnKOB rac Kao nixo ce
,

TO y KeMHJcKoj paAH0HHii,H 3ejieHe 6H^Ke Bpnin, ne mo Hie ce seni-

TaiKHM Ha^IHHOM y^HHHTH.
3a noc^e^anx /i,eceTHHa ro^nna KCMHJa je Hsnam.ia Ha^HHe,
KaKO ;i,a ce neKe MaTepnje iuto cy HCKa^a caMO Kao npo^yKTn
6nibHora JKHBOTa no3HaTe 6hap, cacTaB h3 yrjbeHHKa, BO/i,OHnKa,
KHceoHHKa ,a30Ta , Mory fl,2iJbe y3 noMot cyn^ieBe CBeTyiocTn h3
Kjiopne BO^e n ocTa^nx K^opHHx je^HH.eH>a pasBHJaxH KnceonnqKn
rac na n oneT CBe obo hc mojkc ce HHKaKO cpaBHHTH ca ohhm, mxo
cyH^ieBa CBexAOCx y 6ujbu,E pa^n. CaMO CHaatHnM KeMHjcKHM cii^aMa
Ka7!,pn CMO yr.zbenoK o^ KHceoHHKa ^a pacxaBHMO h cH.ie, mxo naM
3a OBe npou,ece xpe6ajy yBCK cy na nociexKy yimJM^ene 04 6n-
,

j&aKa, ^aK^e o^ npexBapaaa yr^ene KHce^HHe n Bo^e y 6h^ii,h

cyn^anoM CBexiiomiiy.
^a ^H je ne.ia KOyin'mna yr^ena n yryteHHKOBHx jeAHfteaa,
 U3B0PUMA aCHBOTflUX CIMA 48

lUTO ce ocHM noBpmHHH HaiasH,

yr^ene KHce^Hue Ha aeu^HHOJ
spaKona y 5e.ieHHM 6H^KaMa c.ia6o
no/i,JierAa 4e.ioBaH.y cvH'ieBHx ,

ce niTO 3Ha Kao h a^- -^h je npe ^eAaxe^HOCTH 3e.aeHHx 6H^aKa

,

Bet KHceoHHKa y aTMOc^epa 6h-io. 0^ KaKo je no3HaTo aa jvjbe-

HOBo^OHHHKa y MeieopcKOM Kaneay h yBepHio ce, ^a
jo/i,flH)eH.a

ce y Bpiio BHCOKOJ TCMnepaTypH khccohhe oa yr^ena h bo4,o-

HHKa MOJKe pacTaBHTH MHCAH ce ,Aa je seM^a Mopa^ia HMaiH
,

yvjbensi h y ;^pyrEM jeAHaeftHMa a He caMO y yr^enoj KHce^HHH

H c^io6o4aH KHceoHHKOB rac y aTMOc^epn. A.ih OBe cy inaxepHJe
3a -rfvHBOT opraHH3aMa He^ocejKHe h^h 6e3 3Ha'iaja h cyio6o7i,aB,

KnceoHHMHH rac aa it y me^oj ko^hiihhh npcMa koahiidhh KHceo-

HHKa, niTO je join O/i, ^aBHamitHX fl,o6a y aTMOC*epy h3 da.Ba npe-
m./ia. ATMoc<i)epa naia oHaKaB cacxaB n onaKO mhoto KHceoHHKa
ca se^enro 6H^a, h CH^e rnxo ce aa oCpaaoBaae KHceoHHKa yno-
Tpe6e, yaHMa hx oho ca cynqeBHx apaKOBa npexBapaae je ihcto
;

KeMHJCKo, a CH.ae, uito ra one Bpoie ysaJM^ene cy 04 CBeoocTH

H Ton.iOTe.
KcMHJcKa npeTBapaBa H3ryieAajy Bp^o pa3H0BpcHa, h TeniKO
je cacTaBHTH jacan nper^e^ anna, a^n anaK mu hx MoateMO y
ABOJe no^e^HTH Ka/" ce Ton^oxa, h^h cbcx^ocx, h;ih MBKaHHiiKa
:

Kpexaaa, h^h e^eKxpei^niex hjih Haj3a4 BHme anx y je^aH nyx

,

^ooujy, H 3a xiiM Ka^, xa Hcxa Kpexaaa upcKuny.

CaMO HOxpomKOM cH^a Moate ce Bo^a y KHceoHHK h bo^ohhk
pas^BojnxH, a^H aKo ce cje^Hne 06a raca nomxo ce caMo je^Ha
,

xa^Ka H>HxoBa CMemaja sarpeje, oH^a cj-c^yje eKcn^oanja, paaBHJa

ce CBex^ocx h xon.ioia. EoMa7^ *oc4>opa AaKO xp^an naiH ce y
KHceoHHKOBOM racy ropa Bp^io jacHOM cBexJiomty h xon^oxa ce
,

jaKo paaBoja 6e^H npo^yKx oBor ropeaa Moaie ce caMO cHaatHHM

;

KeMHJCKHM CHJiaMa u xon.ioxoM onex xaKo pas^Bojaxa, 4a ce ciio-

6o4aH <i>oc4>op Ha hobo 4o6HJe. OBaKBe ciHine npHMcpe Mor.iH 6h
MHoro HaBecxH h no ona ^sa npHMcpa Moaie ce npHMexHXH, a^ ce
,

npH cje^naaBaay paa^nqHHx e^eMcnaxa roxoBO yBCK cH^a oc^o-

6oi|aBa, a 3a anxoBo pas^Bajaae na npoxHB Hyac^aa je nanop CH^a,
aiH Apyrn npHMepn onex noKa3yjy, 7i,a obo HHJe yseK HyatHO. J04-
a3ox pacxBapa ce atecxoKOM npacKOM y CwieMcnxe na kojhx je ca-
cxaB^en, Ka^ ce nepi],exoM AO^Hpne hj.h KaKBa MyBa na a cJiexH.
Obh HaBe^eHH npHMcpn Bp.io cy npocxe npnpoAe h Bp^o ce
^ecxo noKasyjy a.m ne 3Ha nx CBaKH onaKO
, Kao nixo ana na ,

np. aa xpenyxHo aana^eae nymiana npaxa h^h aaiia^HBy Macy

Kanca^a. Ose eKcn^03HBHe cyncTaHn,e ca y^apa hah na^eaa an-
xOBe Mace jaKo npacKajy h csaKH ana, ^a je cnara eKcnA03HJe Aa-
AeKo Beta nero y^ap opoaa na nepKycnoHoj nynmn h.ih y^ap
Otaobhha III 31
482 U HSBOniMA atUBOTHUX CHAA

^Hr^e" Ha npajcKOJ nr^etfeaHH y sana^HBy Macy. Cnara mro ce

npH eKcu./i03HJH pa3BH.ia, Ao.ia3H je,/i,HHo ca KeMHJcKHx npoMeitn-
Baaa eKcn^osHmiEx cyncTaHai],a. Taiio hcto .laKO ce vBHt/a fl,Q6E-
TaK Ha chjIH y CBeMOCTH h tou.ioth npH caropeBaay yr^ena hah
;i,pBeTa yKHceoHHiiHOM racy h^h aTM0C4>epcK0M Bas^yxy kojh je ,

nyH KHceoHUKa, a TaKO hcto Mome ce ys noMot Hajja'iHx kcmh]-

CKHx cH^a hah Hajja<ie Ton^oie cje;i,HH)eH yr^en h KHceoHHK Ha
HOBO je^aH 0^, /i,pyror pacTaBHTH. OTHmyiH 6h M0iK7i,a e cyBnme
^ayicKo ,
7i,a oBopHMO
1 OBOJ Bpio uaatHoj rpanimn HSMct^y Ke-
MHJe H 'I'H3HKe, H3 KOJHx cy OBH upHMepH n3Bai>eHH, 6pHai.i>HBnje
HciiHTHBaH.e noKa3ayio 6h, ^ajenpn kpmhjckom npexBapaay CHara
3a pay^BajaHje npet^e cje^BfteuHx aioMa h 3a liHXOBO KpeTaae o^
noTpe6e, a^n ^a ce y Hane^euHM eKcniiosHBHHM h ciHUHnM Maie-
pujaMa MOKe Maae cn.ie noxpouiHTH iipeMa Ao^nxKy. HaBe^enn
npiiMcpH 6Hlie /i,0B0^HH ^a o6jacHe, ^a npa KeMHJcimM iipoMeH.H-
BattHMa EAE ^ooHxaK RAR ry6HxaK cHAa nacxyna h jeAHo je^Hfteae,
Koje Kao yr^ena KHce^HHa npH caropeBaa-y yr^ena y KHceoHHKOBV
racy npn H)e3HH0M uocxaay naasHBa jaKO pa3BHJaH.e cn^a, xaKO
Hcxo jaKHM uanpe3afteM cH.ia y aesHHe cacxaBHe ^e^OBe pacxa-
BiixH Moace.

o3?>HBox je cuaKe jKHBOxnae h 6H^i.a caMO je^aH Kpyr kcmhj-

CKHX npoMCHa, ofl, KOJHx je^He xpouie cn.ie, APyre nx oc.io6oi>aBajy,
a^H CBe CH^e y opranusMy y noc^e^H-oj HHCxanno Mory ce CBecxB
Ha je^an npon,ec npoMena Bo^e h yr^ene KHce^HHe y oprancite Ma-
xepHJe H CAo6o/i,d.ii KHceoHHKOB rac yn^HnoM cyH^ianHx spaKOBa Ha
3<'^eHy 6H^Ky. Ona nan Ha6aBiBa yr^en, ApBO, rBo;Ki>e, cyiinop,
ona ^aje roxoBO cBe CH^e KOJHMa ce sa y6oJHe h APyre iJ,e./bH
,

C^yjKHMO. —
KaKo je xaj asBop caiia HsoSn^aH, yBHAexH ce Moaje h3 je,a.-
liorpa^yHafta AuCmzoea. Je^HO BHpxeM^epuiKO jyxpo seM^e (3173
xcKxapa) na ^rao oho /i,pBelieM
, xpaBOM u.ib ataxoM o6pac.io
,

iipon3BO/i,H 3a je;i.Hy ro^HHy y ^psexy, c.iaMU, ceny, .inintiy, Boty,

y cpe^ay pyEv 12G1 <i>yHTy yr^enHKa h xoMe o/iroBapajytiH h3-
Ako ce oBa
^aje aTM0c«i>epH 3a hcto BpeMe 3362 «i>yHxe KHceonnKa.
KOAHMMHa yr^cHa caropn na hobo ca KHceoHHKOM y yr.i)eHy kb-
ceAHHy OBHM ce npou,ecoM OH/^a AO^nja HaJMaae 4729 MHABJyna
,

je^HHaKa xon.iOTe, t. j. 4o6HJaMO cnary Koja Moate 1203000 n,e-

,

HaTa CTO CTona y bhc iiOAnkH. Obo je pagynaae hcuito rrj&q ysexo
Hero mxo je y cxcapB ca^a Koja 12(51 *yHTH yr.i)eHa y ^pBexy
,

o^roEapa hcuito je Bcha o^ one Bpe^HOCTH. Aah CHJia, ibto ce npn

OBOMe caropeBaifey ocAo6oi)aBa, cano je xeK /],eo CB.aa oito 6B^Ka
 IISBOPIIMA SKliBOTHnX CII^IA 483

npn CBOJie jkhbotv Hnje Hanouo YnoT])e6H.ia ; a ko.ihkh je itesHH

noxpouiaK, He Mo:.Ke ce ^aKo HttpanyHaTH.
Cn.ie uiTO nx 6n.LKe Hemio
cbom Te^y Heinxo y KHceoHHKy
y
aTM0C4>epe Hac.ia/Ky , MHore sKOBoTQite xpome je na
ohc caaie h
Bp.io pas.'iHMHe pa/i,OBe. ^a 6n Mor.in ^aKuie nperAe^axn OBy cxsap
Mu iiPMO cyncxaHi],e 6EJbEe a KHceoHHK axMOc<&epe OABOjeno pas-
jiaxpaxn. jl^o. ySMemo npBO 4a paar^ie^aMO npexBapasba opraHCKHx
Maxepnja, h ja ty oa H)Hx mxo cy ce y 6ujbu,B. oSpasoBa^e caMO
neKe naJBa/KHHJe cnoMCHyxH xe ^a sa anna ;i,a^Le npexBapaaa
,

nocsiaxpaMo. Ose Jiaxepnje CKpo6, MHCxa APBBHa B^aKHa n^nna-

:

MVK, apxDJa, MacxH h. np. y^a 04 Mac.iHHaKa, oj\, Mana n x.

, j\..

ASiJbe oeJiaHHeBHHacxe naxepHJe nosnaje ceaKH, h Ma Aa ose 6e-

jiainieBHHacxe Maxepnje v 6h^i],b ne MoateMO OHaKO BH^exH Kao ;

jajexy H.in Mecy, itHx nnaK nsia u y 6H^KaMa.

Cbb HaBe^ene cyncxaHij,e ne HSMeiLyjy ce OA KHceoHHKa ai-
Mociepe, qHM ce OHe o^BOJe ofl, ocxa.iHX cyncxaHai;a, c Kojana cy
ce OHe y 6n^ii,u naui./ie a^H y 6h^uh caMoj
,
Ma h y HsyMpAO.j ,

H3jieH>yjy ce one .aarano, n obo ce flSMeaHBaae 30Be epeue. Ilpe-

XBapaite nietepa y rpoatj^y, uhbckom c^a^y, komhhh y a^KOxoA 11
yi\i.PHy KHceiHHy npn rpatjeay BHHa paKnje h^h naBa sose co
, ,

o6hmho BpeH>e. 3a Bpeae xpe6a je^Ha cyncxaHij,a ca Kuje oho no-

cxaje, Ha np. 3a Bpeae BHHa bhhckh metep —
occm xora n je- ,

AaH HOKpexaM xora, je^na MaxepHJa ca Koje nocxaje pacxBapaae,

Ksac H.iH 3)epMeHax (fermentuin) xpe6a aobo^zbho
; na noc.iexKy
BO^e n yMcpena xcMnepaxypa. Ako
BO^a h xon^oxa,
[ce yK.aoHH
H.in noKpexan BpeH>a, cbo Bpeae Moaie npecxaxn. BpeH>e cacxojii
€e y pacxBapaay ^epMenxa, jep oh upu npexBapaay ocxaje odaqHo
oHaKaB KaKaB je h c xora Moaie oh pe.iaxHBHo Bp^io BejiHKy ko-
^HqHHy Maxepnja y Apyre npexBopaxH.
Bp.io npocxo opeBpn CKpo6, KaKO y atnEOM 6H^y, xaKo h y
cuaKoj APyroj xpaHH. CyBO nmeHH^HO 6paniH0 nyno je CKpo6a
H5ia xaKo^e h «i>epMeHxa nope^. mhophx ocxa.iHX MaxepHJa, a^n
HCMa metppa. Ako ce niueHHiiHo 6pauiH0 npe.iHJe bo^om, h ocxaen
HeKO BpcMe ^a cxoJH, h aKO ce 3a xhm npoii,eAn, la 6ncxpa xc^ihoct
HMa metepa h HMa ra cbp bhiup, mxo A)'m,e cxojn xe^HOCx, jep ce
ca 4>epMPHxa mxo ra nmeHHH,a HMa h kojh ce ^ujacrasa 30Be, ^a-
rano CBe BHuie CKpo6a y meliep h ryMy npexBapa. Moate ko ob^p
npnMPXHXH, Aa je xo npoi],ec pacxBapaaa, kojh ce caMO y MpxBOJ
cynciaHn,n 36HBa a.iH xo 6ain HHKaKo hojp
, jpp Ka^ 3pH0 nme- ,

hhuho HCK.aHJa, y atHBOM ceMeHOM spny npeo6patia ce CKpo6 y rae-

feep H y ryMy npoK./injajiri jeqaM yEvca je c^axKa h ^ien.i)HB ca
;

melippa h ryne , mxo ce y asoBoj 6HiBn,H npn npoi],ecy K.iHJaaa

31*
484 H3B0P1IMA SKIIBOTHllX CU^IA

o6pa30Bao. Osaj je npoi],ec o;i, Bp^io Be^HKe BaatBOCTH no paSBH-

jaae 6u^Ke, cKpo6 ce He pacTBapa Kao niTO je nosaaTO y xAa/i,Hoj
BO^H, B HapacTH y aoj Bp^io Ma^o, ryaia h uietep pacTsapajy ce
y H)0j, ynflja bo^v h ^pmn je y ce6H 'iBpcTo, aKo ce ^aKiie o6pa-

3yjy y K^iujaHOJ 6H^i;n, ryua h iiietep, ona 0/i,y3HMa seM./Bn B.iary

H HapacTH casia. IIIto ce cKpo6 Moace TaKO npoMeaHBaiH, h jecTe
xpana .sa ^y^e h ocTa^e atHBOTflite. Ako KaKBa aiHBOTHiLa noje^e
6HJbKy Koja HMa ^obo^ho CKpo6a, oHa te ys to o6h4HO h <i>epMe-
HaT yseTH, 4a 6b. cKpo6 y uiekep h ryMy npeTBopn^a, jep oSbhho
o6e ce na^ase saje^HO a^n ^lecro uope^ MHorora eKpo6a Bp^o
,

jiaio «i>epMeHTa. Kponnnp HMa Heo6fl4Ho MHoro ^cKpo6a, a Bp^o

Ma^o ^HJacTase. 3a nac ^y^e h CBe BHuie JKHBOxnae caBprneno je
CBe je/i,flo, ^a ^ih jSHJiaMO «i>epMeHaT n^in ne, mh KyBaMO xpaHy,
KPJa HMa Bp^o MHoro CKpo6a, h aKo oua HMa c^y^aJHO mhofo ^ep-
MCHTa oh ce KyBai&eM yHHUiTH 3a nac je oa Bp^o BeJiHne Kopn-
;

CTH, /i,a CKpo6 KyBaftCM jaKO Hapacxn, le hobom ^epMenxy 3a thm

^aKHie HG^ierHe. Yd xpany h He MopaMO ysHMaiH 4>epMeHaT, jep
aera HMa ^oboaho y n^yBaHi],H Hapo'iHTO y TeiHOCTH
,
uito je ,

^y^H ryniTepa^a (naHKpeac) ^ibm xpana y^e y ycxa n y aie^y^aii,.

FyMa H metiep pacTBop^HBH cy y bo^h ryMa ^yatHM yn.iH-
,

BOM «>epMeHTa, Hapognxo npa bhcokoj xeMnepaxypn y Tonj.oKpBHHX

jKHBOTHfta, CBe ce BHHie npexBapa y metep, kojh ce 3a xhm jiaKO
y KpB u coine Maxepnje ycHca, a CKpo6 6e3 OBaKBor npoMeftHBaaa
He 6n ce HHKaKO Morao ysexH 3a xpany. Y HHsapaMa n paKHijH-
Hui],H, ynoxpeS^aBa ce AnjacTa3a 3a o6pa30BaH>e metepa h3 CKpo6a.

IIpH KeMHJcKOM npou,ecy npexeapaaa CKpo6a y ryMy h metep, oc^o-

6o{)aBa ce Hemxo xoH^oxe, a KHceoHHKa ce 6am hh Ma^o He ycHca.
TyMa H mehep ^aKO ce h ^a^e npexsapajy, ain KHceoHHK y Ba3-
Ayxy Heuia Ha bhx HHKaKea yn^uBa. Hapo^Hxo .laKO 6HBa npe-
TBapaae metepa y M^eqny KHceAHHy, aKO ce oh y ^obo^ho pa3-
6.iaateH0M BO^enoM pacxBOpy ca je^KHM 4>epMeHX0M cacxaHe, kojh
ra xaKO npe.\:eHHXH Moate oh HMa Hcxe oco6HHe ca uieiiepoM y
;

M^eKy. —
Mhofh CHiiyuiHH opraHE3MH pa^o HanaAajy na raetep r^e
ra Ha^y h pacxsapajy ra ohhm 4>epMeuxoM, mxo ra ohh HMajy, h
y M^BKy Ma ouo n Bp^o KpaxKO BpeMe na Bas^yxy cxoja^o, HahH
iieMO MHora Ma^ia xe^a Koja pacxy n yMHoataBajy ce.
, IfcHxoBe
KjiHite yna^e cy H3 Ba34yxa y M^eKO, h M.aeK0 nocxaje CBe KHce-
^Hje, KaseHHCKe Maxepnje CBe ce BHUie Kyne 3a o6pa30BaHe KHce-
jiHHe, H metep ce Ha nocytexKy ca cbhm y M^eyny KHce^HHy npe-
TBopn. IIo3Haxo je, 4a je OBaj nponec y bhiuoj xeMHepaxypn 6patH
Hero y Hna;oj 4a HCKo^iflKo Kan^ima KEce^a MieKa cnymxeHHx
,
 H3B0PIIMA JKUBOTHUX CIIjIA 485

y ciaxKO, OBO pacTBapaae y6p3ajy, a to ce MO/Ke pacTVMaMHTH ca

Bete Ko.inHHHe <i>epMeHTa y M.ieKv iuto je BeK
Knce^o. A.ih Kao
j[ii npeiBapa yaeK caBpmeHO y ivueqHy Knce.iHHy, h
ce ffletep ne
BberoBH HaJMaan ^e^iatn pacTBapajy ce y yr^Beny Knce.inHy d a^-
Koxo.i. KaKO ce Bp^o ^aKO rpoJKtjaHH mehep h ckpo6hh OBaKo npa
o6q^ihoj TeMnepaiypn npoMeBvjy nosHaxo je Kao nojaBH, kojh ce
y3 OBO npojieftHBaBe onaacajy : neifcette, necTajaite cj.aTKor VKyca
Te^HocTH ; Maae
uosHaxo paBEHJaae Tonioie iuto Bpeae cnpo-
je

BOAH uiTO
,
ce y ocTa^OM cano npn Bpeity Bpio Be.inKnx eo.ih-
MHHa Moase tck onasHTH. Te'iHOCT je totobo yseK MyTHa ca Ta.iora
noc.ie AOBpuifHa Bpeita oh ce Hac.iaaie Ha ^ho cy^a h TeMHOCT ce
^laraHO ca cbdm n36ncTpH. Ko.iHqnHa KBaca uito ce npn Bpeay
rpoail)aHa mehepa n.m nnBHa sa^Hna CTBapa, Bp^io je Be.iHKa, Ma
^a ce y no^ieTKy c.ia6o Mor.ia Bn/i,eTH a noneKa/i, ce mdhh Kao
, ,

^a ce onaj xa^ior npn Bpeay 6am ns caMor rpoJKljanor coKa pas-

BHO. Bet o^aBHO je nosnaTO ^a ce BHHCKa n HHBCKa 7i,poaiAHHa
,

cacTOJH H3 MajyniHHx ?K0bhx CTBopoBa, mTO ce y rposit^anoM coKy

H.iH nnBy 3a BpeMe Bpeaa pa3BHJa h yMHoataBa, caMo ce nHTa ^a
.in HCTH MaviH opraHH3MH npHna^ajy KaKBOj <i>e^H h^h cy Moat^a

Kao IUTO no naJHOBnJHM ncnnTHBaH,HMa n3r^e4a, je^HO oa Apyror

paBAHiHH ? Mhouhm onuTHMa yBepn.iH cmo ce, ^a 6e3 KBaca onn-
cano pacTBapaae ne 6HBa a.in ^a y Bas^yxy napoiHTO y cxano-
BHMa n y.iHuaMa BapouiKOM HMa nyHO K.iniJ,a oa KBaca Kao npa-
mnna. UacTcp (Pasteur) je H3 Bas^yxa napncKor TaKsy npamHHy
noKynno h npoH3Beo aoMe BpeH>e a.iKoxoAa. AKaKojesp^o Ma^a
KO.iHiHea KBaca y CTaay mhofo inehepa y a^Koxoj, yrjteHyKnce-
^HHy, hH.iH6apcKy KHce.aHHy n rAHi^epHH ^a npeo6paTH, He Moate
ce cyMftaTH, ^a y KBacy HMa HCKora -tepMeHTa ca Kojera obo npe-
TBapaBe 6HBa h ^a ce npn h>hxobom pacTcay, yMHoataBaay h -sep-
Menax yMHoaiaBa. Ksacne r^HBHn,e, ^a hx xaKO naaoBCMO y obomo ,

nor^e^y Bp.ao cy cahihc onnMa, mxo ce Haciaacy y M^eKy, KaA

OHO HenoKpnBeHO na Ba3Ayxy ctojh h Kao mxo ce one nnaie h
,

y ApyrHM BpeaHMa naiiase. BnHCKa n nnscKa Apom^ caApa^H oceM

Tora jom h <i>epMeHax, mxo metep oa raefeepHe xpcKe y rpoail^aHH
H BoiiHH metep npexBapa.
OBaKo Epefte CKpo6a ne npecxaje obhm MAe^na KHceAHHa ,

Mose ce BpeaeM npeTBopHTH y 6yTepcKy, yr^eny KHceAHHy h bo-

AOHHiHH rac aAKoxoA MOJKe npetH npn Bpcay cepLeTa y cap-
,

hexHV KHceAHHy aAH obo nocACAae Bpeae 6HBa ys cyAeAOsaae

,

KHceoHHKa H MH teMO HX 3a caAa ocxaBHXH Ha cxpany.

Macxn h y^a xaKO ce hcxo -sepMenxoM npHMeH>\jy, ohh ce
jeAHHe ca boaom h pacnaAajy ce 3a xhm y rAHi^epHH h KHceAHHe,
486 II3B0P1IMA HMIBOTHIIX CII^A

a^H OBO npeo6paliaH.e crmo je ^oKasano npn cBapHBaiBV aiacTn y

yTpo6H BDiuHx jKHHOTHita, occM Tora Kao y3rpe;i,Hn nojaen Tpyyicrfva
y 6o^iPCTnMa u ys ^y^Ke .aeiKaite .leniHHa y Bo^n iuto ca^patn Miioro
Ka^ii,HJyMa. npoMenn iiacTn y owueoM oprannsMy, y acnuoTnifcH
H y 6EJbu,\i, He 3HaM0 totobo Hnuixa, jep o6mHo TBpijeiie, ^a, kh-
ceoHHK npexBapa MacT y vr^teHy Knce./iHHy n BO/i,y, caMo je tck
Harai^ane.
lIpeTBapaaa /i,pBeHacTHx n^iaKaHa BpAO cy sannM^tHBa h Bp.io
cy npaKTHMKH BaJKua, a^n cy sa KennjcKa HcnHTHBaaa Bp.io Kpxa.
IlaMyK, ./laHeHO n^axHO a nannp mhoto cy e^aciiHHHHJe Maxepnje,
Hero CKpo6. One npBe A^e y Bpe^oj ce boah ne npoMeayjy, He ry(5e
CBOJy ja^HHy. Be^H ce, /i,a ApBo a trko hcto h ^an ry6e CBOJy ja-
iHHy Tpy^eaeM, a Bai>eH.e .laneHnx KOHan,a n ocHDBa ce 6ani na
ynnuiTaBafty ^pbchhx BAaKana Ha hctd Ha^HH. Ilo^Haxo je, ^a ce
ApBO AJ^o ca^iyBa o/i, xpy.ieffia, caMo na Mecxnua,
HCHO/i, BOfl,e B])AO
r^e Bas^yx — ^aK^e KHceoHHK — h Bo^a y hcxo Bpene na h, yxn^iy,
6p30 ce KBapH. 4^ ce nnaK APBena BAaKna <i>ei»MeHX0M Mory pacxBo-
i^HXH, xo HOKasyje necxajaae he.iHMHHx 3H/i,oBa y 6oyiecHHx Kpoii-
nnpa n uixo ce ohh Mory CBapoBaxn y JKeAy4n;y npeatneapa; ^OKa-
sauo je, Aa KpaBe apxHJy 3a HOBHHe CBape h 04 ae ce pasyaie—
ce Beh no ce6H, ne 6aui caMO o^ xora —
n xpane. Obo cy MHorir
iiayqapn hoxbp^h^h, a Kao /i,a ce n y iobckoboj yxpo6H <i>nHO pa3-
^e^efta BiiaKiia pacxBopaxn Mory.
Ocxaje HaM jom, ^a onnuieMO Bpeaa 6e.aaHiieBHHacxHx Maxe-
pHJa, a.iH H)HX0Ba npeiBapaaa y bhuiex 6H./Ba nncy ce roxoBO hh-
iiaKO ,n,o ca/i,a he HcnnxnBa^a, c xora mh ce Ba-zxa orpaHH^nxH /],a
reaiffieM mxa ce sna HjExobdm <T)epMeHxaxHBHHM npexBapaBnua y
.KHBOxHBba H y xaK0.3BaH0Me xpy^eay. JK^es^e y ycxnaia ne a'i>n-
n,Hpajy 6e.iaH^ieBHHacxe Maxepnje HHKaKO, a.aH hem one ^ol/y y ate-
ly^aH, oieKyje nx je^ea xe^iHocx, Koja hx npeo6patia ne cajio y
.laKO pacxBop^HBe, nero n y Kpos cxpane yxpo6He ^aKO npo^iasHe
Maxepnje occm je^ne 6e.iaHMeBBHacxe Maxepnje caMO y 6o^emhy
;

fl3MeH>eHHM opranuMa naljene, CBe OBaKBe cyncxani^e noanaxnM ny-

xcm .aaraHO ce naMeayjy, xaKO ncxo xKaH>a xexHBa, .aen pcKaBnn,e.
nixo ofl, 6p.iaHqeBnHacxnx Maxepnja ocxane HecnapeHO y ate^iy^ny,
y HpeBV ce -tepMenxoM rymxepaMe (nanKpeaca) pacxBopn n y ;i,pyre
Maxepnje npexBopn.
J\,pm,u ce, Aa cy Bpeaa y iKe./iy^ny n yxpo6n atnBOXHfta ca
CBHM pasyinqna 04 Tpy^eaa, h obo MnuiJbeae HMa Mccxa y ko^hko
ce OHO o^HocH Ha Knce^o csapuBapte y JKciyAuy, a^n ne n Ha
ceapHBaae y xamxoM i^pcBy. Te^a y Koja ce OB;i,e 6e./iaHyeBnHacTe
Maxepnje npeo6paxe, jccy ona ncxa Koja cy n y xpy^eaty, caMO y xo-
 nSBOPIlMA JKlIBOTHnX CII.IA 487

JHKO pa.s^in'ma, niTO ce npa ^yateM Tpy.teifcy pasRHJajy b])Ao csip^-

^HBe MaxepHJe, cvMnopHH bo/i,ohuk, 6yTepHa KHCfvinna h t. ^., Koja
ce nociie, 6p3or Bapeaa cokom naHKpeacKHM ne iiory Hatn, a y
yxpo^H nocTajy to.ihko BHine, iiito ce Beta KO-iH^nna 6e.iaHq33n-
HacTHx MaiepHJa y.sHMa h iuto one Ay^G y yTpo6n CTOJe. Baiaime-
BHHacTe MaTepHJe ne ipy.ie unKa^ came o^ ce6e, aKo Hejia ys to
H HyjKHe Ko.iHHUHe 'i-epiiaHTa, a.iH y Bas^yxy HJia He6pojeHo MHoro
K./inua Bp^o cntyinnnx opraHH:iaMa, TaKO SBannx 6aKTepHJa H^in
BflSpnoHa, H MHore yna^Hy y Te^iHOCXH, y ftniia ce pa.snnjajy y xanKe
KOHynte, xe xaKO ca anx nacxaje xpy^eae, x. j. pacxBapaae 6e.iaH-
^CBHHacxHx Jiaxepflja. ^aKJie n 0B/T,e HaiaMO 04 npH.iHKe ncxe nojaBe,
Eao fflxo CMO Hx H npn npexBapaity metepa ca Ksace y a^Koxo.i
n yr.ieHy KHce^anuy BH^e.in, xeK cajro c xom pas.iHKOM, ^a mh one
Majymiie aiHBOxnifcnii,e jiomeMO Kap6o.iHOM KHce.iHHOir ySnxH, a 4a
xpy.i.eH>e y c.ie/i, xora ne npecrane, lael^y xhm BHHCKa /i,poJiCyT,nHa He
MO^e ce jHDmxnxH, a a^ ce xHsie h o6pa30BaH.e a./iKoxo./ia He npe-
KEHc. $paHi],ecKH KeMuqap ilacTcp, no3Hax ca MHornx onHxa
spray, yinHHo je je/^ny norpeinKy, mxo je aiHBOx hckhx nsBecnnx
Hfl'/KHx opraHBsaMa n^eHXH.tHUHpao ca noje^HHHM npon,ecHMri BpeiLa,

n OBO norpeiEHo MHui^^beEbe join h ;^aHac je BpAO jaKO pamnpeno.

Ho OBOJ H^eJH Mopa.ia 6n ce MHora o^t, cnoMenyxiix Bpeaa Kao neKa
oco6Hxa Bpcxa KejinjcKux npojiena oabojhxh, jep y obhx ^pyrnx
Hesia cyjiae, ;i,a y an^ia cntivrnHH opraHHSMH He pa^e. CaMO y bhh-
CKe /i,poJKAn HHcy ce /^o ca^a Mor.an «i>epMeHax 11 atoBH opraHHSMH
je^Ho 04 Apyror o^BOJnxn, xaKo ncxo HHJe ce Morao uiftiep y a.iKO-
xo.i n yr.LCHy KHce.iHHy Ha oSn^iaH Ha^nH 6e3 'jopjieHxa npeo5pa-
xHxn, a iiei/y xhm ce roxoBO CBa ocxa.ia pacxBapaaa mxo 6uBajy
ca «i>epMeHxa, xaKol^e n yn^HBOM Bo,/i,e y-^iHHHXH Jior^ia, y3 noMok
KHce.inHa, n^n a^Ea.inja, h.ih najsa^ xou.ioxe. Aiifnu je xy CKOpo
noKasao 4,a ce nnBaj Apoai/i,n bo^om <i>epMeHax o^ysexn mojkc, inxo
meKep oa mehepHe xpcKe y boKhh h rpoaitjaHii niehep npexBapa.
a.iH ^a o/i,BOJH <i>epMeHaT mxo a^Koxo.i o6pa3yje, HHJe My Mono
ncnacxH sa pyKOM. Mojkc ce KBac ca Ma.io Kap6o.iHe Knce.iHHe npe-
jiHxii, ca Hemxo exepa pa3MyxHxn n /i,o 54" yrpejaxH, KBac te
Hponacxn, a y3 ay h chocoShocx a^ ce a^iKoxo^i o6pa3yje. Ma *ep-
Menax y KBacy Bp.io ocex.iHB n «i'HHn 6no, mh ra MO/KeMO cano Kao
cacxaBHH ;i,eo tcmna KBaciinx r^i)HBni],a CMaxpaxu; mh nosnajcMO
cacxaBHe ^e.ioBe KBaca h npoMene, mxo nx one Bpme, kojh ca obom
/],e.iaxe.iHomiiy HCMajy nnmxa ]\^ ^nne; Maxepnja ca Koje nocxaje
Bpeae metepa, HHJe ^aK.ie H;i,enxniHa ca D,e.in KBacoM.
y CBHMa opraHH3MnMa Ha.iaae ce noKpexa^n Bpeaa, ohh hx
Mopajy HMaxH 3a npexBapaae xpane, na Ma ohh OBa Bpeaa noKpe-
488 1I3B0PHMA aKHBOTHIIX CHjIA

Ta.iH y CBOM concTBeHOM le^y h^h na h.hxoboj noBpniHHH. Hnacn

opraHHyMH neMajy ate^y^iiia, ohb Bape Ha CBOJoj noBpuiHHH, na 6h.io
TO OflHa Koja KaKBy Te^HocT OMOiaBa, hae c^ysHa Maca Koja ca
CBOJBM <i>HHHM KOHU,HMa TBp^e cyncTaHiJ,e XBaxa, y ce6e sa neKO
BpcMe uoBy^e h laMO hx Moat^a <5epMeHTHMa 3a cBoje OAPJKaae
iipeTBapajy onaKO hcto, Kao niTO to pa^e ^HM^ne Kyr^Hi];e y nainoj
KpBH. Bes cyMH,e HOMa CMHC^a yseTH, ^a npocTH npori;ec KaKBora
Bpefta ii,eo jkhbot je;i,Hora oprannsMa npe4CTaB.?Ba, jep OBaj no-
CAe^aH pacTe a mhosih ce, yMHOJKaBa ce Bcxa cynCTaHn;a, ca Koje
npeTBapafte 6HBa h obo ce ne Moaje HHKaKo 36DBaTH onaKo Kao
Bpeae. —
y KHBOTHaa H 6RJbSi, OBH npoi];ecH Bpeaa y r^aBHOMe
BBfflHx
cy Beii y nanpe^ npnnpeMHa npeTBapaaa, a sa HHate opraHH3Me
OHH cy Ha npoTHB HSBopn 3a ceaq, iuto hx ohh 3a APyre KeMHJCKe
pa^fte noTpe6yjy, h c Tora cy je^HHH nsBopn 6ap 3a H3BecH0 Bpene
H>HX0Ba aiHBOTa, jep ohh acnlie 3a apcMe obhx Bpeaa 6e3 HKaKBa
CAo6oAHa KHceoHHKa h cyn^eBa je cbgt^oct na anx 6e3 yniiHsa.
BHHCKa ApoiK^HHa aCHBH, pacie h yMHoataBa ce 6e3 cBeT^ocTH y
6ypeTy, ca yryi-ene KHce.iHHe npn Bpeay a^KOxo^a yHHmTH ce caB
KHceoHHK, KOJH ce HBHiTO y metepHOM pacTBopy Moat^a Ha.iaano.
y3 TO KBac o6pa3yje nie^yiosy, MacT, h 3a OBaj nocao Tpe6a joj
AO^aTaK CH^e, mxo joj cano ca npeofipatafta metepa y a^KOxoj.
H yr^eny KHcejiHHy MOJKe BetH 6hth, Mh cmo set CHOMeny^H, 7i,a
ce npn obomc pacTBapaay Ton.ioTa oc^o6ol>aBa.
(CspraHhe ce).

x/tyBOMMP yVlHi/bKOBH-R
 nOx/lHTH^HM nPErx/lE4
ycTaHi;ii M MHTepeeHUMJe no AanamffceM Me^yHapoAHOM npaey

(HacTaBaK)

Ha KaKBHia ce npaBHHM pas.iosBMa ocHHBa to npaBH-io ? O^e-

BHAHO je OHO caMO jacHa H npocTa .lorH'iKa noc^e^ni^a ojiova, ocnoe-
Hoz npasa, niTO ra Mopa HMaxn cnaKa Apatana, aKO te y onmie
^a ce 30Be thm HMenoM h ^a CLMnaasa neKv 3ace6Hy Me^vHapo^- ,

HO-npaBHY .inqHOCT, a to je ochobho npaBO /i,paiaBHa caMocraA-

HocT H^H HesaBHCflocT (di'oit d' independence) Koja ncTH^e h3 ca-
Mora noJMa cvBepeHOCTH. Ta je cvBepeHOCT h na aoj ocHOBana
caMocTa^HocT ^aKvie CBaKojaKO neonxo^Ha npeTnocTaBKa caMOMB
oncTaHKv HeKe ^paiaBne .inqnocTH: o^vBaTfl Ty caMOCTa^HOCT to
/i,aK.ie HHJe nniiiTa APyro ao je^an ^eo caM00/i,pJKaH.a. lis Tora
ocHOBHor npaBa caMOCTa.iHOCTH h HesaBncHocTH cacBHM npupo^HO
H3^a3H ^d. CBaKa 4paiaBa CBOJe ynyxapfte noc.iOBe Moate C.10604HO
4a ypetiyje h o6pa3yje. Hnje^na Bj^a^a HHJe Ay^na HHocTpancTBY
^asaTH pa^iyna cbojhm nocTyni^HMa hhth je hkojh napoA upena
CTpaHHM /],pataBaMa o^roBopan Ma h 3a CBOje norpeniKe a 3a6jyAe
y CBoJHM ynyTapBDM CTBapniia. A Tyoa oco6eHe BantHOCTH 4a
-je

je ca M€^yHa]}o/i,Ho-uj)a6Hoz zJie^uiaTa /ipataBa B^acna ;i,a

CBaKa
CBoj vcTaB KoJHM My /^paro nyTeM b Ha^HHOM Meaa, ^OTepyje h
y^emaBa cbd Aorat/aJH, ynyTapae no6yHe, rpa^ancKn paTOBH, kojh
:

6h Mor^H oTy^a hohhIih, to cse Mory 6hth npeKpniaJH h nopeMe-

teaa yMyTapttez /i,potcaeHoz npaBa h nopeTKa, a^n to no ce6H joui
HHcy HHKaKO noBpe^e Mc^yuapofluoz upaea, t. j. o^nomajn je^ine
/i,pa£aBe npeMa ApyrnM ^pataBaMa. II c Tora uo npaeuAy CBaKa

CTpana ApaiaBa to CBe Mopa npni-HTH „comme un fait accompli,

sans pretendre ni le juger, ni le modifier, ni le completer" Eao
inTO Ease je^an 04 BeL noMenyTHX nHcau,a; h saTO 6n HHTep-
490 no-'iHTHHUii nPEr.iEA

BCHi^HJa y TaKBe yHyiapae cxBapn SHa'iHyia HeonpaR;i,aHy noBpe^y

ApjKaBHe caMocTaABOCTH, Koja ;i,OBo;i,n y onacnocT onuiTH jinp h
Koja je Mei^ynap. npaBoai ocytjeHa. Y tomb ce c^aaty cbh HaBeAeiiH
HOBHJH nnci],H,

Bn4,H ce /i,SiiiAe 4a uhm ctojh npeMnca ^pataeHe cyBepenocTH

H caM0CTa.iH0CTH oAMax 6e3 Miioror h oniunpiior .lornMHor h3bo-
i^eH.a cacBHxM npocTO HCTH^ie npaBn.10 neMemaaa y ynyTapae CTBapn

H 4ora})aje Ma Koje ^pjKaBe. Ko Kaate caMOCTa.iHOCT o^nax je yje/i,-

HO D Ka3ao ncK^y^aBaite CTpanor Memaaa, Kao mio je to KpaxKo
:

a npenn^Ho Hspasno Po^eH-JKeKimKc: au droit cle soiiverainete

correspond le (Jet-oir de non-intervention. H 7i,0HCTa, KaA "e 6a
6bao TaKo, 0H/i,a 6d cyBepenocT h na aoj ocHOBana caMOCxa.ina
VHVTapfta ynpaBa nojcAHHHx napo'inio Cvia6HJnx i^ MaitHx ^patasa
6H.ia caMO ceHKa, caMo nrpaHKa y pvKaMa Ly^^HBe no.iHTUKe Be-
./inKHx E jaKHx Tipatasa h 0H;i,a ne 6h mof^o Bnme 6nTD pasroBopa
HeKoj HSi caMOCxaJiHOCTH n paBHOiipaBHOCTn noje/"i,UHHx ii^ianoBa
ocHOBanoj Moi>yHapo7i,Hoj apvJKhhh je.BponcKoj, nero 611 ce n;e.io
Me^yHapo/i,Ho npaoo npeTBopH.io y caMe pei];eiiTe h nponiice niTO
6b ux ce6n'iHu HHiepec Be^iHKHx cuAa ^HKTHpao cpe^ibnM n Ma-
./iHM ApjKaBaMa sa itnxoBO ^cnaceae !" Y mccto Ma KaKBora npasa

B.ia/T,ayia 6n je;i,HHO cnia, Kao uito je ^o6po Kasao je.^an nncan,:

.,npaBo HETepBeHi],nje nnje nniuTa ,zi,pyro ^0 y MOAepHy o^eliY npe-
o6yireHO npano cHiie.''^ IIKaKo je oxno^io.ia 6H.ia cb. a.injaHcnja,
/i,oncTa je n3r.ae/i,a.io a^ te xaKO n ^dth y caMOJ npaKTHun, Ma a^
je Teopnja Apyro roBopuiia.
Ho cpeliOM Te je h caMa npaKTHKa jeBponcKa ca pacna^OM
cB. a^anjaHcnje yseia n caMa /i,pyru tok u npaBau, y nnxaByo nn-
TepBeiiiiHJn. IIpoMeHe y ynyTapitGCTii noje/i,HHHx BejiHKnx /],pataBa
Kao H. peBO.iyu,i]joM OTna,;],e oA
up. <I>paHi;ecKe, Koja ca jy.idjckom
HaMe^/ia .lernTHMHocTH, a saxnM 11 ^pyrn yKpinxeHH no^iHTHiKn n
KOMepi],Hja./iHn nnxepecn yMHHHme, xe ce ycie^ xora n caMe BCAHKe
CH.ae no^e^anme y ^Ba xa6opa; y je^HOMe 6exy hcxomhc xpu cn.ie,

y APyrojie 'I'paimecKa ca HuryiecKOM, Koja je o/i, caMora no^iexKa

OBora BeKa cxa^iHo a Aocie^HO 6paHn.ia na^e^io ne-SHxepBeHi],HJe
n npoxHBH.ia ce HajeneprHHEHJe y6HxaHU0M cHCxewy cb. a.iHjancnje.

Hajsa^ H caMa Pycaja n IIpajcKa yBHAeme ^a nnje HUKaKO y an-

xoBOM no^iuxnqKOM HHxepecy a,^ eeMHo 6yAy /1,oh Thjoxh neKaKse
H;iaHi)a.ie lernxHMHOcxH, KaA cy hx caMH ^oral^ajn rBos^enoM cbo-

1 »Le droit d' intervention n'est autre chose qu'iui deguisement moderne
du droit de la force'', Fr. Ed. Herve, art. Intervention (y Dictionnaire ge-
neral de la Politique T. II.) cxp. 120.
 no.iiiTHqHM iiPEryiEA 491

joM ^lorHKOii vBepn.in, ^a Hn ca liaJBeiiOM ch.ioji hh ca 6ajoHeTnMa

HHJe sioryJiHo y EKponn Hsnecxn To6o/KiBe hobo na'^e.io .lerHTUM-
He nHTepBeHi],HJe jep niia neuiTO, uito je jane
,
o/i, cBaKe Jbv^cKe
rn.ie, a 10 i^ n;pi<po/i,Hu paseuTaK caaiDx CTBapn, Kojn ce npe^aaao
siojKe 3a/i,p;«aTn n 04.-iaraT0, a.in Hajsa^ o^p/KaBa Merman, jep oh
j"CTe H ocTaje Be.iHKn ncTopnjcKn saKon y aiHBoxy ;i,p'.KaBa Kao n
noje,T,iJHnx JjY^h.
Ilooie jy^njcKe peno.iyiinie a join nctiia naa BP./inKHx no-
xpeca 1848 upaKTHKa
o;i, r. noV' 0Acy/i,H0 ^pyrnM
Mei)yHapo/i,Ha
nyieM h to o^ieBH^Ho Ha CTpany Ha^ie^ia He-HHTepBeHnnje, kojp ce
;^aHac Moat- osua^nTH Kao npaBBAO He caitto y Teopnjii, ho h y
caMoj npaKTDiin joBponcKoj. To cy hobhjb ^oraijajn AOKasa.in.
Mn heMo caMO neKe ^einMBMHO HanoMeHyTn ^anac je to Bet
nosHaTa ciBap, KattBe cy ce y hoboJ'^ 71.06a Be.iHKe e sajiamHe
npOMene 4oro/T,n./ie y jeBponcKn.ji 'jiei)yHa})0/],HHM n y],p2iaBHnM Oj\-
HomaJDMa, a noce6nii,e y TepnTopHJa^HOM CK.aony, y Toj t. 3. ,3a-
KOHDTOJ reorpaa)HJH" jeBponcKOJ. Hanejo .lerHTHMHOCTii npeTpne.io
je TO.iDKe nopase na ancHnEiCKOM niipeHejcKOM nciyocTpBy n y 11

caMOJ HeMa'iKoj; 4oro/i,n.in cy C' noTp^'cn n noKpexH yc/ip^ Kojnx

cy MHorn npecio.iii nona^a.in n pashe iioKpaJHHe npojieny^e CBOje
rocno/i,ape (uito je HcxHHa no nnx ./i,o6HTaK BeoMa cyMfbnBC Bpe^-
HOCTH I) Hame hhjb 0B,5,e ;^a pa3r.'ie/],aM0 h ncnnxyjeMO, ;i,a .in je
TO y CBaiiOM c^y^ajy 6a KopncHO h na cpety /[.othiuhm napo-
ui

po^naia 6h.io naiwa je r^aBHO n /i,OBO.ino, A^ cy ce Te npoMene,

:

TH 3aMauiHn npeo6pa/Kajn ^oncTa ^oro^niiH, a^ cy thmc ne caMO

noje^nHH ijuiiTapwA .j,pjKaBHH nopeTn,H n CTpojenn, nero ^a je THiie
n caM Ha CBe^annM jeBponcKHM yroBopnivia yTeMe^Benn Mel)yHapo/i,Hn
CK.ion noKpenyT n nopeMehen n th cy yroBopn Kona^zi, no KOMa/i,
Acpann, na iinaK nnje hh je^noj en in Bnnie na./io na yM, ^a ce
jaTH KaKBe opyjKaH nHTepBenimje xe Ad^ noBpata n ycnocxaB.^ba
'

npet)aiUH,e cxaae. ITpn CBHMa xhm ^oraiiajniia npaBn^o ^oHCxa

6enie ne-UHxepB^Hnnja. ITpecxo.aHn roBop Kpa^nn,e nHr.iecKe 04 r.

1861 nspeKao je norAe.a,OM Ha npojieHi y Etumiju Hcxnnnxo na-

^e.io Kasanmn : JJomxo mhc^hm, ^a Ba^a ocxaBnxn Ta.injaHHMa
ype^eH>e concxB^nnx ynyxapii-nx cxBapn, xo He ApjKax
itnxoBiJX
;i,a njiaai^a ce aKxnBHo y xe Ci'Bapn yMeuiaM.'" A xaKO je
iipaBO,
ncTo r. 1870 npn oTBapafty caBe3Hor Hena'iKor nap.iaMeHTa Kpa^L
npajcKn y cbomc npecxo^iHOM roBopy Eayao „llMa je^no y6et)eH>e :

^ Ta^a je y IlHijecKOJ 6110 na vnpaBH nosuaxii aopa IJoh Pocea, jeAau oa

HajQo-BHx nosHauajaua MeqVHap. iipaea Jie^y AauainttHM AiiiMOJiaTiiMa, uora n
jeAau HOBHJQ ny6.inB,HCTa (y i^janKy „Altes u. neues Yolkerrecht-' Deutsche

b yierteljahrs-Schrift oa r. IStJl JA. 94. cip. 138) aa3HBa „HaJRphiiM upaiinon,eM

 492 no.iiiTiiiHir nPEr.iEA

Koje TpHyM4>a^H0 Hanpe^yje KaKO Mti^y B.ia/i,aMa xaKO n aie^y na-

^a ceaKO no-iHTHMKo ^pyuiTBO naia npaso h ai^-
po/i,HMa, a TO je :

HOCT ^a ce caMO sa ce iio6pHHe, Ha nornyHo HesaBncan Ha^HH, 3a

cBe uiTO a.BHCKyje Hanpe^aK, 0^06043, npaa^a, h ^a BOJHH^Ka cn^a
CBaKe seM^e Hnje ph 3a uito Apyro o^pe^ena ao caMo Aa- 6paHii
concTBeHV HesaBHCHOCx a ne 4a 4Hpa h ^a epetja HesaBHCHOcx Apy-
'
rnx HapoAa."
Ho cBeMy uito cmo ^oca^a HaBe.aH bh^b ce ^a je TioncTa /^a-

Hac ycBOJeno y MeijyeapoAHOJ leopnJH n npaKTHi],H

Aa npaBH.io,
HDJe^Ha CTpaHa AP^asa neMa npana ^a ce Mema y ynyTapite oji,-
Hoaiaje h noKpeie /i,pyre HesaBHcne ^pmaBe. Ho fl,o ca^a cmo je^-
HaKo roBopn^H apaeuAy, rae je ca^ nHTame HCMa ah Moai^a
KaKBHx noje/i,HHiix usyseTcina 04 Tora npaBH^a, jep to je Bet CTapa
HCTpBeHa H3peKa, 4a je peTKO npaBO^o 6e3 HsyscTKa. Ko.auKO je
Hanpe^HO n ,T,o6po to Ha^ie^o He-HHTepBeHi],HJe y ^anamfteM ne-
ijyHapo^HOM CK^ony, Ko.inKa y fteiay ^eatn rapaHi],HJa 3a CAo6oAaH
pasBHTaK u HeaaBHCHO ynyTapae KpeTaae napo^iHTO Maanx h c^a-
6nJBx /i,p/KaBa, to nnaK Mopa ce c APyi'e CTpane npnsHaTH, ^a 6h
TO HaieAO, Ka^ 6h ce 6am
y CBaKOM c^y^iajy HajcTpoJKHJe h 6e3 H3y-
3eTKa npHMeifcHBaiio,Mor^o ^aKO ^a ce H3MeTHe y CTapoBeKOBHy
HCK^tynHBocT, noTnyHO HSO^Hcafte h HH;i.H<i«epeHTH3aM je^Hora Ha-
po^a npeivia ^pyroMe, uito npeaia ^aHamiteM pasBnty Ky.iTypHHx,
eKOHOMHHX n nOAHTH^EHX HHTepCCa H Be3a HHTH 6h Mor^io oncTaTH
HHTH 6h KopHCHo 6hao. Ha^ieAo HejuemaiBa hah He-HHTepBeHD,HJe
HMa 6e3 cyMBbe o6HqHo h uo upaeuAy no HesaBHCHOCT noje^HHe
Apacaee to hcto snaMeite hito je H>ia n. np. HHrjiecKH xa6eac-Kop-
nyc-aKax uo .iH^Hy 6e36e,/i,H0CT h He3aBHCH0CT ndjeAHHn;a. Ho un-
Tasbe je neiia ah uoje^HHHx H3y3eTHHx cAynajeBa, ^7^e paBHO^yui-
HOCT H uoAoataj Hezauuje, Koju y uaqeAy HCMeuiaBa Aemn, uHJe
KHKaKO 40B0A.aH H T^e 6apHJepy He-HHTepBeHU,HJe npo^HJa hcko
eume Ha^ieAO ? ^o^CTa Mopa ce npH3HaTH, 4a AaHamifcHM Met^yua-
P0/1,HHM JKHBOTOM BAa^ajy ^Be OCHOBHe MHCAH, ^Ba OCHOBUa Ha-
'lOAa, Koja ce ysajaMuo Aouyayjy, c je^ue cxpaue ctojh ochobho
Ha^ieAo caMocxaAHOCTH h He3aBHCH0CTH 4pataBa, KOJe cy paBHO-
npaBHH qAauoBH neAOKynuora CKAona, aAH c APyre cxpane ao-
Aa3H oneT ocuoBano ua^eAO saje^nuue u coAU^apuocTu uoeeHau-

He-HHTepBenuiije, yqenHM KOMeHTaxoposi a>aTe.ia." Taj je hhiihcsh ApataBUHK

sacjj'ffiHo y Mepu 3axBaanocT cpiicKora iiapoAa sa aeroBO Aaaainfte nje-
iiynoj
MenHTO 3ay3HMaH.e 3a cxBap xepneroBa'iKHx oopaua 3a cao6oay.
1 Ouo iiecTO HasoAH Eolin Jaequemyns, Traits recents relatifs an principe
de non-intervention, cxp. TOO.
 no.iiiTHiHu npEi.iEA 493

crea, Kojoj je 6affl Haj.ienniH H3pa3 oho, uito ce soee Mel^vHapo^HDM

npaBOM. H xa co^n^apHOCT iioBeyaHCTBa h bhiuhx qoBeqaHCKHx
DHTepeca, Koja oOyxBaTa cee ^pataBe o6pa30BaHora CBeia n Koja
HDJe Besana sa rpaHHn,e noj.'^HHe Apaiaoe, to je to BHiiie Haqe.io,
Koje noECKaA hs^esh Ha cpe^y y ^paKaBHOii n Met^yHapo^HOM atn-
Boxy H r/i,e ce OH^a HsyseTHO ca npaBH^iOM He-nHTepBeniiinje He
jiO/Ke BsntiH Ha Kpaj a ^a ce th uoMeHyTD bhuih HHTepecn oqe-
BHAHO He offlieTe.

Mopa ce ;i,aKAe CBaKojaKO npHseain ^a Moaie 6nTn ii Aii' 0Ma

^OHCTa usyseraKa y Kojaiia je nHTepBeHii,HJa ocHOBaHa Ha uoce6-
HUM Me^ynapoj^no-upaeHUM pasAosuMci n no tomc h onpaB^aHa';
HO TH n3y3eTU,H HHKaKO He noHBiUTaBajy npaBH.io ne HHiepBeH-
n,0je, Hero ra niTa BHme 6ain noiBp^yjy. Ilnxafte je Kojn cy th :

usyscTHi? Hay^ma n BeoBia npaKTH^na je noTpe6a 4.a ce th H3y-

3eTHH c^y^ajeBH onpaB^ane nHTepBeHU,oje Tcmn-i n xo xaKBOM na-
MEHOM -i>opMy^Huiy, KaKO He 6h Mor.io no3HBaH.e iia xe H3y3eTHe
c.iy^ajeBe c^yjKnTD caiio Kao sro^aH hoboa Kao nsroBOp ^a ce . ,

68AeM HesaBHCHocTH Ap-rKaBHe a to je Hancao He-HHTepBeHi],HJe^

,

oneT cacBHM nopymn h 36pHme.'- ^anamaaje Met^yHapo^HO-npaBna

HayKa Te c^y^iajeBe ^ocTa npeD,03HO <i>opMy^Hca.ia n XHMe ce y
npH.iEqHoj iiepn no6pHHyjia sa to , M
ce ohh ne 6h mof^d 3.10-
ynoxpednxH na mxexy caMOMe nocTaB.i)eHOM npaBO.iy. Mei^yxHM
Mopa ce H xo npHSHaxn /T.a HHJe,
hh .laKo xaKO cacBOM xaiHO n
npei;H3H0 «i>opMy.iQcaTH tc c^iy^ajeBe ho ^a noKymaMO ^a Hx.no-
;

CTaBHMO npesia /i,aHaniEboj Mei^yHapo^no-npaBHOj Hayu,H.

mh OB/^e netcMO hh roBopnxn
Ilpe CBera ohhm ciyiiajeBHMa
r/i,e HeKa ^paaBa caMa npucxane na to 4a ce APyra AP'^aea y ,

aene ynyxapae CTBapn yjiema jep y TaKBOM c^y^iajy Ta niiTcp-

,

BeHn,HJa ry6H oHaj onacan h neonpaB^aHH KapaKTcp, 36or Kora ce

OHa no MetiYHapo^HOM npasy ocyi^yje, nonixo ce OHoj APJ^^a^H He
Bpet^a caMOCxa^Hocx n nesaBHCHOCx, Koja caMa o^ CBOJe BOibe npn-
CTaje He yMemaae APyre AP^ase. Ty ynpaBO h HeMa roBopa
HHTepBeHn,HJn y npasoMe CTporoM CMHC^y, jep je cyniTacTBena i;pxa

* Joinro.i. 1821 y Bpeiie TiionaBCKor AyS^aHCKor KOerpeca BHrjecKa je

B.iaAa upoTecTyjybH nporue la^a ycBOJenor HeorpaHUieHor npasa iiaTepBea-
ii,HJe Kasa^a y CBojoj both HspeKOM „Le gouvernement anglais regarde V
:

exercice de ce droit (d'intervention) comme une exception aux principes ge-

neraux le plus essentills exception qui ne pent etre admise que davs Tes
,

circonstcmces speciales..." Wheathon, Elem. d. dr. international T. I. cip. 82.

* Ty noxpeSy napo'iHTo narjamyje jeAan oa najmeniliHX nayiHHx sacxyn-
HiiKa naMeaa neMeraafta Jie^y hobhjhm niicuHMa a to je Berner (art. Interven-
tion. Staatsworterbuch V. Bd.) cxp. 353.
494 nojUiTiiHHir nPEr.iEA

y noJMa nHxepBeHUHJe to, ^a je OHa sauoec^no, uauo^Ho u oj/y-

owciHO Mcmafte a sa^npaae y yHyxapae noc^oBe ESBecne ^pjKane^;
a Ka/i. TO VMemaifce 6nBa no concTBenoj bo.IjU h saxTeny 7i,0TnMHe
;i,paiaBe, OH^a to Hnje HHTepeeHi^HJa y tomc npanoM CMOC^y. Taj

^aK^e nfio c.iyyaj He cna^a Metiy cnoMenyTe nsyseTKe.^

Ho
APyi'a je CTRap OH^a, Ka^ je cTaiiOBFninTBO usBOcne Ap-
HiaBe no^e^eno ysMEMo y 7i,Be Be.auKP cxpaHKe, Koje ce 6ope je^na
c ApyroM n to h. np. napTiija cxape B./ia^ie n napTHJa pe^opsie.
Ka^ 6b ca^ B^a^a, Kojoj napTnja pea>opMe nocTaje Bfh cyBHuie
jaKa H onacHa, nosea^a Apyry ^pjKaBy 4a ce HacH^Ho jMeuia, 6n
AH TO 6ho Ciiyqaj HHTepBeHUHJe onpaB^aiie no Mei/yHapoAHOM npaBv?
3ap ne 6h Ta Bwia^a Mor.aa Kasam: „Ja caM saKOHHTH opran Ap-
HiaBHH H Kao TRKaB ja Mory h xoty ^a AonycTiiM Apyroj ApjKaBn
^a ce yMema." IIo Aanamitoj ho^iethmkoj n MciiynapoAno-npaBHoj
Hayu,n ona to ne 6u mozjia nasaru. TaitBOJ 6h ce B.ia/iH c nynnM
npaBOM Mor^o oatoboplth: HcTflna je Bjia/i,a oprau AP^fiBe,
fl,Si

a.iH HHJeAHoj B^a^H nynoMohcTBO ne n^e xaKO Aa^PKO, ^a Moate

n caMy HesaBncnocT APJKaBHv /i,a atpTByje. Ocbm Tora B^a^a, Koja
je Beti ToyiHKo neMotiHOM nocTa^a, nnje y CTaay 3a CBOJy H3ry6-
ji,ii

^eny BaJKHOCT h Mot ^a nat^e noTnope y c^ojeBHMa concTBenora

napo^a, TaKoa ce B-ia^a on^a jom Man^e MOJKe CMaTpaTH Kao OB.iam-
tena, opyatany flHTepBeHu.HJy cTpane AP^^aBe y 3eM^y yB^aqn
fl,Si

H cAo6ofl,y CBojnx rpaijana H3.iaiKe bojbumeoj ch.ih Tyl)HHCEOj. Y

ocTa^OM je caMOCTa.anocT n nesaBHCHOCT Ap^aBe neoTyi^BMO npaBo
caMora napo^a a caaie i^ej.0KynHe ApJKaBHe ^hhhoctij, KOJa nenpe-
KHAHO atUBH CBOJHM HCTOpnjCKBM JKBBOTOM B IBJB je TpeHVTHB,
opran HCTBHa Ta BSBecna Bia^a, a.iB ce Kao opran ne
ca/i,auiH>B
Moate ca caMOM tom AP^KaBHOM ^BHHoniiiy BAenTB^HKOBaTB (Kao
HCTOBeTHa CMaTpaTB), jep ce TpenyTHH opranH Meaajy n npoAase
a casia ApaiaBna ^ih^hoct ocTaje n CBe hx HaAJitQBA>yje. ^aKAe b3

1
A- Holtzendorff, d. europ. Volkerr. § 25. (y Eiicyclopadie der Rechts-
wissenschaft r. 1873 CTp. 943). —
Berner, Intervention, crp. 350.

2 Mh oBAe H3da3ieM0 leopHJy a iipaKTHKy we^yHapoAHor iipaea ; uHJe iiaai

AaKje npeAJiex Aa roBopHMO ua'ie.mMa yHyrapibe yny-

.ipJKaBue iiojiirnKe »
xapiter yips, npasa. To je cBaKojaKo ynyrapiia CTsap cnane ApJKaBe h cnaEora
napo^a xohe ah ce peniHTH h natiH 3a 4o6po Aa cxpaiiy .^^psKaBy aa yjieiuatte
iiosHia viAH npHMH H.eno MemaBe. Ami to cBaKojaKO MoateMO obab MHMorpcA
HanoMeiiyxii Aa jeAaH napoA wopa Beoiia hhcko nacxH, Aa Mopa nocxaTu Kpajae
HCcnocoSaH sa caM0CTa.aaH ApsKaBnn jkhbox h Aa je y onmxe siian, uecperHor
H Gdecnor yeyxapiter cxaaa aeioBor, kha oh Aot^e ao xoia iiOHH/KeH.a , Aa
ipaata cxpaiiy cway, Aa My pasMprayje n^eroce ynyxapBe aanjeie h Aa yMeina
CBoje npcxe y Hjerone ynyxapae cTBapn.
 nojiuTU^Hii nPEr.'iKA 495

Tora ce jacHO bh^b, ^a no ,7i,aHamifcoj Me^yHapoAHo-npaBHOj aayn;!!

no3HB xaKBe B^a^e He ^aje HBKaKO CTpaHOJ 7i,pacaBH npaeo 4a ce
opv/KaHo yMema.
Ho ysMHMo o6pHyTfl c^yMaj, a^ ouo3ni],HOHa cxpaHKa, Koja je
nocTOJetoj B.aa^H h uopeiKy npoxHBHa nosoBe CTpany 7i,pjKaBy ^a
ce y HoeHv KopucT opyataHO n HacH.iHO ysiema —
KaKo xy cxojn
cxBap? H xy o^roBop nnje HHMa^o cyMae 4a onosn-
xeacaK. Heaia
uaoHa cxpaHKa Kao xaKBa caMa sa ce jom ne npecxaB^a 4,p-/KaBy
H no xoMe H He Moate y bmc ^pataise xaKO xeniKy noBpe^y ynyxapae
caMocxa^HocxB onpaB^axn. A h xo cxojn, 4a CBaKa cxpaHKa, Ka^
Bojyje 3a ncTHnnxy n npaBe^ny cxuap, Mopa hIiB 3a xbm, ^a xone
yBepncBOJecarpa^ne; a ncxEna najsa^ Mopa no6e;i,y OApjKaxn. CsaKa
no.iEXB^Ka HcxBHa BMa CBoje BCxopBJCKO Ao6a, Koje Mopa ^a fl,o%e.
A xo je 406a xy, Ka^ onmxa cbccx, onnixe y6et;eH.e yBBi],H h ycBOJH
xy BCXBHy. Ksifl, xo ao%q, on^a je aeno ocxBapeae HeH36eJKH0 h
0H/i.a HBJe noxpe^na xy^ noi'ofe. Y ocxa./iOM mh cmo OBaj c^y^aj
3axo HanoMeHy^H, mxo ce oh CBaKojaKo A?ifl,e. saMHCAnxn h mxoje
Hayn,H sa^axaK, fl,R ko^heo je Moryhno cse pasHe c^ynajeBe npe-
xpece B peuiH. AiiB te ce xck BeoMa pexKo n xemKO Ma y KOBie
HcxopnjcKOM BpeMeny Hatn Ma KaEBa nonixena na^e^na no^nxBMKa
cxpaHKa, Koja 6b ce xxe^a noc^yaiHXH xaKo hhckbm b nenaxpnoxcKHM
Ha'iHHOM, 4a AO noSe^e ^o^e. 4^KAe n osaj c^y^aj ne ^aje npaBa
^a ce OACxynn o/i, nancia HeMemaH.a.

(Cspniutie ce).

T- r EPLQH'R
 BMBx/lMOrPA^HJA
^aomuTaea nujumcapa Opafie JoeauoeuAa y UaHueey).

OcHOBH ^nanKe. 3a Bume paapeAe Hapo/inHx uiKOJa, nnrae ACBojaiKe niKOJe

H cpoAHe saBOAe. Hanncao Miiia UeTpoBiih npo^ecop. (Ca 47 c^iHKa). Eaii-
^eBo, 1875. HaKJaAOM Kftiiaape 6pahe JoBaHOBiiha. 8. cxp. 80. I^esa 50 h.
KpaxaK HayK Mai^apcKora jesuKa no IIIaMapjaHJy oa Mii^ioBawa JanKOBnha I.
Tpehe iionpaBj^eHo h npepatjCHo liaAaite. Uau'ieBo 1875. HaK.aaAOM KHiHaiape,
opahe JoBaiiOBiiha. 8. Cip. IV, h 99. lJ,eHa 36 h.
Sta^a aeM^BOAe^iCKa ^iHxaHKa sa cpii. napoAne uiKo^ie. Hanwcao ap- TBop^ie
PaAiih. Ca 44 cjHKe. Apyi'o u^Aaae. IlaH^euo 1875. HaoaAOM KftHsape
Gpabe .loBai!OBnha. 8. Cxp. 48. I^eHa 30 h.
Oxai^CiHHa. KiBHateBHOCT, iiayKa, ApyiniBeaH acHBOx. ToAHua npBa. Kftaia II.
(CBeciva 5, G, 7 ii 8). BjacHHK h ypeAHiiK B.iaAaH "Bop^eBiih. Y BeorpaAy,
1875. Bej. 8. Cxp. 652. I|ena 3a 12 CBessKa 80 rp.
Devetdeset tri. Roman. Napisao Viktor Hugo. Svezak VI— YIII. Kraljevica
1S75. 16. Cxp. 289—464. I^ena CBecuH 12 h.
Pr ostoduSui Istinita pripoviest, crpljena iz rukopisa otca Quesnel-a od Vol-
taire-a. U Kraljevici 1875. BeA. 8. Cxp. 48. II,eua 35 h.
Mladi mornar ili put brodom iz Senja u Trst. Crta iz zivota pomorca Hr-
vata. Napisao B. Babic. U Kraljevici. 1875. Be/i. 8, Cxp. 82. II,eea 48. h.
Pa^yHHH,a sa cpncKe ocHOBae niKOje. VpeAHO IIpoKa KpmnoraiHH yqiixe.*.

IlaHqeBo 1875 8. Cxp. 18. II,eHa ?

Borfta za praTO. Napisao Dr. Rudolf pi. Jhering. Preveo H. Hiukovic. Za-
greb, 1875. Be.-]. 8. Cxp. 57. IteHa 56 h.

Njemafka rjezbenica. Napisao V. Lipez. Svesak III. 1875. Bej. 8. cxp. 233.
I],eiia <!'. 1,40.
Vjezbenica u hrvatskom slogu , sastavio Josip Vitanovid I. dio, za nize
realke i gradjacske ucione. U Osieku, 1875. 8. cxp. 111. Il,eHa 40 h.

PoTstani srbska. I. Koca Petrovic. Ses. 1. (VcxaHUH y Cp6HJii. 1. csesaK.)

Prag, 1875. 12. cxp. 64. Dieaa ?
SloTansky jih. I. Herccgovina, zemje a lid. (CAOBencKH jyr. I. Xep^e^0B^IHa.
3eM.ta II HapoA.) Prag, 1875. 8. cxp. 80. I^ena 40. h.
 TPrOBA^KA nOx^HTMI^A CPnCI^HX
ItPAx/BEBA H U;AP£BA
MCTOpMJCKa CTyAMJa

FoAHHe 1402, 12 ^ei],eM6pa khcs h Bete ^ySposa^iKO nnmy

MapH, seHu ByKa BpaHKOBHiia h CHHy joj 'Bypjfjy, KaKo cy qy^H
cy y saBa^H ca CTesaHOM h ByKOM, wlasapeBHM cHHOBHMa a 6pa-
fl,SL

toM MapHHOM, na Ao^ajy :

„Corh Bt, KO.^'EAH GHCMO ]i,!li K MeriO BAMH Mliph H illOBflBh KAKO n(>«-
CTOH , « TOH BHBhlUe rOCIIO^OBAilH EHCT€ H S^h^ph^SAAK ^eMi\IO « ^OBpoy
MHpoy H CTiAHhlU, T6(>B BH BbCC ^OBpO BH^O H IIAUIH BH TftkrOBbl|H MOTilll OH-
KHTH leph TphroB2ii(b H6 iiuiie pmT^&t. Miipiioy h roiiiioy i^eu-
Aio." (ApxHB, 4y6p- I, 43.)
OBaKo cy jom npe 472 roAHHe ^ySpoBiaHH 4>opMy.aoBaAH
je^aH ofl, npBHX saxxeBa 3a pasBHTaK TproBHHe. H saHCTa xproBHHa
Moate 036H.I.CKH ^a nanpe^yje cano 0H4,e r^e je MHp, r^e HCMa hh
MaTepnja^HHx hh ApyuiTBeHHx hh ho^ihthiikhx CMeTBa CAo6ofl,K
,

xproBaiKor noKpexaaa r^e je noAJeM^ena ^nina cnrypHocx H>e-

,

roBa n cnrypHocx Berosa Huaita r^e cy jacHO h cnrypno 0/i,p6- ,

ijCHe ^yffiHocxH h npaBa aeroBa.

Obhx ycioBa HHJe 6eao y aobo.lhoj Jiepn hh y Haju,HBHAH30 -
BaHHJoj APStaBH cpe^aera BCKa y BHsaninjcKoj n,apeBHHH. Ha —
sana^y esponcKOM 6eao hx je Bp^o na^io ao Xll-or BCKa y no- ;

HCKHM KpajeBHMa je;i,Ba ^a hx je 6rao na ko^hko. Hhxh Moat e

6hxh Aa HX je 6eao mhofo y CpSnjn y BpeMeny o^ VII. ^o Xn.
BCKa, y BpeiieHy, y KOMe cy ce no.iHXH^KH h ApynixBCHH OAHOmaJH
TaKo 6ypH0 K0.ae6a^H. Cbg mxo o npeHeMaHHhcKOMe ;i,o6y petn
MOJECMO, xo je, ^a ce Bet. h xa^a 04 BpeMena na BpeMC, h y xpe-
Hyxu,HMa Ka^ cy ce xa^acH ynyxpamBBx neppAa na OBOiie ear
OHOMe Kpajy cpncKHx 3eM2LA>2i cxaJioataBa^iH onaaia^ia noxp e6a ,

Otaubhha III 32
498 TPrOBAIKA nO-lHTHKA

^a 6ap HeiuTO o^ thx ycAOsa ^^Ae TproBHHH. Oxy^a OHa cee-

ce
Tiana o6etiaBaH.a Koje oj\, saxyMCKHx KHejKeBa Koje oa Socrhckhx ,

6aH0Ba, ^a TproBii,H Ay6poBa^KH Mory c.io6oaho no seM^ana i&h-

xoBHM TproBaTH. lIop3>HporeHHT Bet noMHite hckh yroBop ^.Y^poB-
HHKa ca KHeateBHMa 071, TpaByHije n SaxyM^a. (De Aclm. Imp. 33).
Mei)y Bochom h ,3,y6poBHHKOM noMHae ce TproBa^iKH yroBop BeL
OA roAHHC 831. (Resti 12, MaKymeB 13). IIoMHBe ce h jeAas oj\,
TOA- 1017 (Resti 46) a oji. ro^. 1189 HMano n caqyBan tckct y
,

OHOMe ciaBHOMC : „% FuAhl EOChiK.CKH Koy.iHiib npHcei^JH) leKt usieaje

KpbK.^moy li KLCtl.lh rpi*>aMh AOyBpOKhVAMb lip^KH llf»IIT.T6l\h KIJTH KAMI. HTA'

hta- (Mon. Serb. 2).

TproBa^Ka no.iHTHKa cpncKa cxapHJa ofl, HeMannta, Kao

je

niTO je H cpncKa TproBHua cxapaja oa HeMannkeBe Ap^aBe. A.1H

HnaK npaBa TproBayKa no.iHTHKa y nvHHJeM cmhciv peqn no'qnH.e
TCK c HeMaHHtHMa HAe h pasBHJa
,
ce yifopeAO c nanpexKOM h
pasBnxKOM ApJKaBHe HAeje. Y caMOJ cxsapn xeK c ycxanoBOM Kpa-
.z&eBCXBa H3ani.ia je na bhahk cxBapsa jeAna Moh, Koja je KaApa
6n.ia Aa na ii,e.ioj npocxopnJH cpncKor 3eM.?bnnixa o6ApJKaBa peA
y OHO.aHKOJ MepH, y KaKBOJ ce npe xora hh 3Ha.io nnje. Y ,Kpa-
Kao npeACxaBHHUixBy jeAHHCxBa HapoAHor h Kao y jan-
w'&eBcxBy''

cxBy 3a 6o.ZbH peA Aaia je 6H./ia MorytHocx Aa ce xproBHna 03-

Cejlbo pasBHJa.
^a nyHO CBex.a.ocxH naAne na xproBa^Ky noiiHXHKy HcMaHniia
noxpe^Ho 6e 6eao Aa nan je KOyiHKO xo.ihko jacHO cxaae KOJe je
6eao npe anx. y3HMajyiiH sa ochob ciaae KaKBO je 6n..io y 3eM-
^aMa Cp6HJH cyceAHHM, h ysHMajytin y hotaqa oho idto snaMO
no3HXHBHO Aa cy HeMaiintn o6apaAH, mh teMO noKvmaxH Aa Aa-
ACMO OBAe KpaxaK nanpx cxaaa npeneMaHHtcKor, y koahko ce oho
xproBEHe xH'ie.
J[oK ce joni HHrAe nnje 6ho yxBpAHO cpeAcpeAHn KaKaB ayK-
lopHxex. CBaKH je BAacxe.iHH na 3eMyBHinxy Koje je cbojom Maxepn-
ja.iHOM CHaroM AP^i^axn Morao 6no y neKy pyKy cyBepen. Ko je
,

roA Aoniao na Aoxeax CU.1H aeroBoj, a imje jaK 6ho Aa ce oa H.e

OA^pann, Ba.i.a.10 je Aa joj ce noK./iOHH. TproBan, cxynHBUin Kapa-
BanoM CBOJHM na xaKBO 3eM.*nmxe Bavbajio je npe CBera hckhm ,no-
k./iohom" Aa ^no'iacxByje" B.aacxe.inHa. Ako iproBan; nnje xxeo Aa
^^^^e cKOHOKh lio.ioiih noiii\oiih", KaKO je 6aH Kv.ihh o^ieKHBao, OHAa
je BetHHOM Mopao Aa ra AaAe no cn.in. Ha CBy npn.inKy y Ao6a
HaJBeknx nepeAa n y Cp6HJH Kao n na 3anaAy Ko.inKO je 6n.io ,

jaKHx B.-]acxe.aHncKHx Ky.aa na yAapuy xproBa^KHM KapaBaHHMa

xo.iHKO H ii,apHiiapHHn,a. Bet je npHMexan nanpcAaK 6no, KaA je
xproBau, AOiuao Aa AaAe Ma.10 6o.aiH noKJiOH najja^eMy B.iacxe.iHHy
 TProBA^iKA nojnTHKA 499

je^Hora Kpaja no^ vc.iobom 4a ra osaj 6paHn 04 ocxa.iHx ijH'«khx

BJiacTe^EMnta. Ha MOCTOBHiia ce no cboj EsponH n noc^e ;i,BaHaec-
Tora BeKa Han.iatHBaja MccTapuua (pontaticum) 6po/],apHHa ce
;

n^aha.ia He caMO r;i,e je 6h^o CKe^e ^a npeKo peKe npeBese KapaBaH

Bek H r^e je KapasaH rasno peKy na jiecTy r^e ce TaKO npetn
Mor.io. MorytHO je 4a ce y HaniHM KpajeBHMa 6poii,apHHa ysHMa^a
join H y CMHc^y y KOMe ce na 3ana;;y n.iata^a o6aAHHa (ripua-
ticiim) T. j. TaKca 3a cjio^o^y ^a ce 6poAH ay^ MopcKe nin pe^ne
o6a.ie. F/ie R^iacTe.iHH HHJe HMao hh pe^ne o6a^e hh npnjiopja
y
CBOjoj 6ainTHHH, xy je 04 xproBana Han.ialiHBao no Heinio na Hue
OHora, niTO ce c.iyase nyTCM Kpo3 aeroBy 3eM^y. TaKBa ce ;^aai-
6HHa y Hxa^HJE n na sana^y y onmxe SBa^a Viaticum, no-
nyxHHa. KaKO je h najcnrypHajn nyx y oho /1,06a 6no joui je^naKO
BpAO HecHrypan , xo cy ne caMO xproBun nm.in o6HqHO 3aje;^H0
no BHme H>nx y apynixBy h 4o6po Haopy/Kann (Ha^HnHBrnn xec-
xaMenax npn no^iacKy, o64apHBuiH npKBe n cnpoxnay, h Ha^HHHBniH
CBeqane saBexoBBHe sa c^y^aj aKO ce a^paBO noBpaxe) nero je
,

je CKopo CBy^a n noc^e Xll-or BCKa a napo^nxo npe, Ba^a^o na

seM^nnixy CBaKora B^acxe^HHa naJMHXH aerose ^y^e ,4a cnpo-
BCAY KapaBan 40 Me]^e ;i,pyrora B^acxe.inna h 4a ra 6paHe o^ pa3-
^ojnnKa. Oxy^a ce pasBH^ia ^aasSHna 3a cnpoBOA (na sana^iiy Con-
ductus). IToc.ie CBera OBora Ka^a, je ecnan yniao na Kannjy y rpa^,
r^e te 4a ce xpiKn, Ba^a.io je n.iaxnxn nixo h 3a y.iasaK, ^a^e
H 3a caMO OHO Mecxo na Kosie je xproBan; pacxooapno h o;i,Heo ec-
nan na npo;i,ajy, aKO ra je Ba^a.io Mepnxn 0H7i,a HapaBHO h 3a Me-
peae (KaHiapHna, pensaticum), h na noc-iexKy, KaA je ecnan Kynn,a
Hamao OH/i,a je xck Ba^a^o n^iaxnxn Hapnny, (KyMcpaK, commer-
chium). Obhm hhcmo hh h3 ^a^eKa Hcnpn^H CBe one ^a^^Hne Koje
cy na^a.ie na xepex xproBHHH y npeiMyticxBeHO $ey,zi,Hoj nepH0/i,H
esponcKora ;i,pynixBa. Hajrope je 6h./10 xo mxo xpronan nnje hh-
Ka^a Morao y nanpe^ y pa^yn ^a ysne cse oho , mxo My Ba^a
n^axHxn.
II,eo OHaj HH3 4aat6nHa B.iacxeiHH je no/i,H3ao na npHBaxno
npaBHOMe ocHOBy. Oh je CMaxpao seM.i-Hnixe Kao CBOjy ancoayxny
npHBaxHy cbojhhv, h Ea^ je ko xxeo Ma na kojh na^nn n y Ma komc
npaBi];y ,a.a ce xom cbojhhom aeroBOM noc.iyatn (h. np. 4a npe^e
npcKO 3eMJbe meroBe, ^a npe6poAH Bo^y hah /i,a pacnpo^aje ecnan
Ha 3eMybH aeroBoj), Ba^ta^o je ^a 3a CBaKy xaKsy ynoxpe6y n^axH.
Ho ncxOM xom ocnoBy, aKO 6h ce 6po/i, pa36no na iteroBOMe npn-
Mopjy na xa.iacH H36ai],e xOBap na o6a.iy, BJiacxe/iEH je CMaxpao to
Kao Hemxo mxo ce namjo na cbojhhh aeroBoj, n mxo no xOMeftCMy
npHna^a. Fo^HHe 1308 pa36uyia ce npnMopje sexcKo .ial)a ca to-
32*
 500 TPrOBAMKA UO.IUTUKA

BapoM M.ieqniia KoHTapena h Bap^e. ^al^a ce pa36n.ia o seM^ty Koja

je 6n^ia 6aii]TnHa B^aAHKe seiCKora, na .zbVAH B^aAHHHHn yse^ome
caB TOBap\ OBaKBHx je c^ynajeBa npe noqexKa XlV-or BCKa, a
HapoMHTO npe HeMaanta, 6e3 cyMae 6nBa^o h bhuib. IIo hctom —
ocHOBy, aKO 6h xproBaii, npo^asetn c ecnanoM hah HOBi],HMa Kpo3
3eM^i.y HeHHJy yMpLO, 6amTHHHK qnja je seM.^a yseo 6h k ce6H Kao
CBOJe CBe uiTO ce npn yjip^OMe naiuAO. Ofia ^Ba nocMaxpaaa y
paHEJoj nepHo;i,n cpe^aera BCKa 6HAa cy /i,Ba s^a oSHyaJHa npasa^
Koje je xeuiKO 6h.io HCKOpeHHTH '^
Jom HMajy Apyre ^Be yciaHOBC, Koje cy sa ^yro 6EAe nor^a-
BHxe CMexae pasBHXKy xproBHHe y cpe^iteM BeKy.
C npaBOM 6amxHHCKHM cnojeno je 6eao h npaBO cy^axn ^y-
/i,HMa KOJH cy HacxaiteHH na xoj 6auixHHH. Hs OBora je npnpo/i,HHM

HanHHOM AoniAO ^a ce mhc.ih, ^a Biiacxe.iHH nna apaBO cy^HXH

cxpaHHM xproBU,HMa, KOJH Ha seM^Huixy aeroBOM mxo cKpnee. B^a-
cxeAHH, KoJH je JKe^eo ^.a otao6u. KaKBOr xproBi^a, ^a My HSHy^n
mxo BeiiH HOKAOH HAH /l,a My Ha UpHBH^HO SaKOHHXH HaHHH OXMe
caB ecnan, .laKO je Morao ^a ra ^OBe^e y xaKBe npnAHKe /i,a ce o
Ma mxa orpeniH, na OH^a ^a My oh can cy^H. Kao ro^ nixo je xp-
roBH,y 6HAa H0xpe6a ^a My je nyx cnrypan o^ pasSoJHHKa, xaKO
My je HOxpeOno h ^a HMa jeMcxBa 4a he My ce cy^ upaBe/;H0 h3-
pHi;axH. —
KaKO je Ao CBpniexKa XII. BCKa n^eja HAeMencKe 3aje/i,HHU,e
npecyAHo npeBAaijHBaAa, a h uocac je^naKO yxHn,aAa na MHore
npaBHe Ha3ope, xo je ca cbhm oShtho 4a ce y oho fl,o6si h npaK-
XHMKH pa^H-io HO HaieAy, ^a je^aH xproBan, jeMin 3a CBe xproBU,e
CB3Je HapoAHOcxH, H o6paxHO, m
cbh jenqe sa je/i,Hora. Jom ro-
AHHe 1405. HHmy ^y^poB^ann ;i,ecnoxy Cxesany: „rociio^cTKO a» th
oy:;iiiA niiiuy (o^h Toy^^e Hiirjh iijiuiii TphroBi|H lepb mboh ch;^e iiikh Toyp-
YHiih oyi^e iiiJL iieTi. TOKApf. ckhtg a oy;5poKb Touoy roBope : h^kh coy
|^oyBpoBbY.\tiii ;^i\k:KiiH ^\ conh n.iATiiTe nii kh." Apx. J[}'6]). X, 63).
y paHHJa BpcMena cpe/i,H>era BeKa, a h hoa HeManatHMa y Bpene
Hepe^a, cnaKH je ^Y^POBiianHH noAaseKn ho cpncKHM 3eMA)aMa
HMao npe^ co6om ph3Hk, ^a ra npBH BAacxeAHH, na Kora HaHi>e,
He yxBaxH na oa Bera nanAaxH oho mxo My je ^yroBao hckh
Apyrn ^y6poBHaHHH, c kojhm onaj HHKaKBe CBe3e Hna^e HMao HHJe.

* Acta Arch. Ven. I, 8. OuAa je SeroM yupaB^Bao npecTOAanac.aeAuHK, Cie-

Bae (AeHaHCKH) xe je aeroBiiM iiocpeAOBaH.eM a no ua.iory ou,a iteroBa, npa^a

Mn.!iyTHHa, Aaia iieKa HaKHa^a MAe'iatHMa.
2 Bha. y Du Cange Glossar koa peiH Albanagium a Naufragium. Obo —
nocjeAite iipaBo yanuy 10 y ^aiiCKOJ xen y XVI. neKy. A-ioaHanijyji je y ^pau-
uycKOJ (Droit d'Aubaiue) tck toa. 1790 yKHHyx!
 TPrOBA^KA nO.lUTHKA 501

Oea ce ycTaHOsa coiH^apnor jesicTBOBaaa no Hamnji cnoMeHHunaia

cpe^Bera seKa soue nptKt^ti.ib. Oea ce h no Apymai seii^ajia naj-
fl,jj&e oAp/Ka^a Kpos cpe^BH bbk. ILesnnn cy TparoBn y xypcKoj
i^apeBnHH ipaja.iH CBe 40 no^eTKa OBora BeKa. —
y oBOMe mio je nanpe^, H3.io3Kh.'1H cmo y KpaxKO nor^aBOTe
CMeTH.e c KOJHMa je TproBnna niia^a ce 6opn y BpeMeny pann-
,zi,a

jer cpe^aer BeKa. Hepe^ ycjeA no.iHTHiKnx yHyxpaiiiBEx cyKo6a;

HecnrypHOCT ycje^ Tor Hepe7i,a; pa36oJHHnTTBa B.iacxe^HHCKa na-
;

CH.,i,a; MHoro6poJHe, nponsBO^ine n no tomc HensBecne ^,aai6HHe;

cy^CTBO 6e3 /T,0B0.ZE.Hnx rapanxHJa aa npaBHn,y 3>ey7i,Ha npaBa 6ani-
;

xHHCKa Ha TOBap ASi\)Q Koja ce npnjiopje pa36nje, na cee oho

mxo ce y TproBD;a nat/e kojh na aen^n SamxnHCKOj yMpe npaso ;

,nf)T.Kh:5Ma" —
xo je y onuixe KapaKxepncxnKa nepno^e npe^HeMa-
HnkcKe. —
Ilpe^ Kpa.TBeBHMa je cxajao se^iHKn sa^axaK, ynpaB n napo-
qHTO c Ba^aAO hm je no^jeMquxn pe^,
nor^e^OM Ha xproBHHy.
CHrypHOCT, HSBecHocx o^Homaja, npaBHuy. Ba^a^o hm je o6opHXH
SHaxHHJe <i>eyAHe ycxanoBC. Ba^^a^o hm je He caMO na kosihhm ah-
cxnnaMa AaBaxn c^o6oAe xproBHHH, Bet h npaKxn'iHnM MepaMa
nocxapaxn ce ^a ce one y caMOJ cxsapH Bpme. Ha xoiie nyxy ne-
H36eatHO je 6n^o ^a ce cyKo6e c MaxepHJa^HHM 3ace6HHM nnxepe-
CHMa B.iacxe.ie. Bop6a B.iacxe^e c Kpa^esHMa Moate 6nxH a^ J6
HMa^a n H3,ea.iHe u,ejbji. Aae je HecyMH>nBo. ^a je je^an o^ naj-
ja^nx, H Ha CBy npn.inKy najjaqn moxhb aesHH 6ho: MaxepH'aAHH
HHxeppc. Bop6a Kpa^eBCXBa c B^aacxdOM oniJia je mhoto xeate nero
mxo ce MHC.10. Obo Ba.^a njiaxH na ysiy, KaA xote ^a ce H3Hece
cy4 xojie, mxa cy Kpa^teBH naniH pa^HAH, raxa cy nocxHMH a

mxa He. —
^a ce Ko.iHKO je Morytno noxnynnje opnjeHXHmeMO y xpro-
Ba^Koj noJiHXHi^H HaniHx Kpa.i>eBa, noxpeSno je ;i,a HsiaMO na yny

join neKOiHKe npn.aHKe.

ycxaHOBibeae cpncKora Kpa./i.eBCXBa 3axeK.io je ^a.iMaitnjy Bek
y BiacxH M.iexaiKe cnaopnje. KaA elaxnnH ro^- 1204 ocBOJnnie
D^apHrpa^, npn no^ejiH rp'iKe napesHHe A^pHJanono.^, Co^yn n
n;ejia PoMannja, Kao h y onmxe cbh rpa^oBH hb jaApancKOMe h
rp^KOMe Mopy 04 /],paMa na 40 ra.iHno.i.a, npnnaAonie AyJ^AT MJie-
xaiKOMe, KoJH je o^ xora 406a na 3a /i,yro nocie nopcA CBOje xh-
xy.ae, jora h Ha3HB ,.quartae partis et dimidae totius imperii ro-
mani dominator" (rocno^ap o^ Tpn HexBpxnne 04 n;e.ie n,apeBHHe
pHMCKe). Ha xaj nagnn M^aexa^Ka je B.iaAaBnHa onaca.ia MAa;i,y
Kpa.i)eBHHy cpncKy oa 3ana4a, jyra n jyroncxoEa. ^exnpn r.iaBHa
Tpra y oho Ao6a 6HAa cy I]|apHrpa4, M.ien,H, Co^yn s Je^pene.
:
502 TPrOBA^KA nO.llITUKA

Cfia HeiapH xa Tpra 6H.ia cy Epos npEHx ne;i,eceT ro^HHa cpncKe

Kpa.i)eBnHe, noxuvHO y B^acTH Miiexa^KOJ, xaKo ^a cy M^ei;H mo-
r^H, Ka4 roA cy xie^n, ^a nx saxBope cpncKHM npon3Bo,zi,HMa.
npena 4>aKxy 4a cy M^ei^n BMa^H rjiaBne h Cp6DJH Haj^Anace
xprone i],HBHAH30BaHora CBexa y cbojhm pyKana, Ba^a ^a cxaBHMO
je^aH 4pyrn 4>aKX, kojh ce uoxBpiiyje BCxopnjoM CBnjy napoAa^
SeMJbSi y Kojoj je Hace^enocx c^a6a h npHBpe;i,a eKcxeiisHBHa, na-
poA y Kora je u,HBH.in3ai],HJa Ha HaateM cxynay, HMajy HeKaKo npn-
poAHy noxpeSy ^a cao6pataBajy ca seM^ana y KOJOMa je npHBpe^a
HHxeHsnBHHJa h i;HBH^H3ai],HJa Bnma. Mia^n HapoAH o6fl^iHO HMajy
HenoBopeae npena cxpanoMe CBexy, a^H nnaK HnKa^a aa ^yro ne
ke ^a ocxaHy 6e3 caoSpaKaja c aflMa. Y neKy pyKy y M^a^HM na-
po^Hiia ^ejcxByjy ynope^o ^se chac, je^aa npHBiia'^iHa, Apyra OA-^
6oJHa; UHxepecn M-ia^ora napo^a leate y je^HOMe xpenyxKy ^a ce
H^eHXHuiy c HHxepecHMa Betua pasanjeflnx Hapo/i,a, y ApyroMe xpe-
HyxKy onex nacxyna peaKi],HJa h xeaiaa 3a HHAHBHAya.incaaeM
npoAHpe. Pesyjixax oBor nenpeKBAHor noKpexaaa ynpaBO n jecxe
H,BBflAB30BaH)e.
y caMOJ eKcxeH3nBH0J npuBpe^n cpncKor Hapo/i,a y npBo ^o^a
Kpa^eBcxBa ^eaja^H cy laKO peKfl npnpoAHE saxxeBH, ^a ce sa^o-
6HJe H oApaiaBa caoCpatiaj ca cpe^HHaMa, r^e je npEBpe^a BHien-
3HBHa H r^e je B,BBHAH3ai^HJa BHma. Ocbm xora, y hpbbm nepBO-
Aaiia KOABKO xo^BKo ype^enor AP^aBHor aiBBOxa, Aoxo^aK oa
iproBaMKor cao6pataja hhhh noc^e npHBaxne npBBpe^e najeaaiHHJy
nosBBBJy y HH3y AP^KaBHBx Aoxo^aKa.
Bhio je j^SLEjie A^a jaKa BHxepeca, kojh cy roBopn^H 3a xp-
roBa^Ey no^HXBKy, Kojy 6b, c.iyatehB ce MOAepnoM xepMHHO.iorBJOM^
Mor^B Ha3BaxB uoautukom cAo6o^He Tpzoeuue. Je^au je BHxepec
6bo onmie Ky.ixypHH. ^pyra — 4>BHaH[i,BJCKH. Osaj npBB nora^o
ce HHCXBHKXOM. OBaj APyrn ocetao ce nenocpeAHO b npaKXBiKB.
HpHpoAHOcx H B,e^HcxoAHOcx xaKBC no.iHXBKe Aaje ce onasBiu
H c je^Hor APyror rJieAHmxa, Ka^ cxaBBMO nnxaae, mxa 6h 6hj.o,
Aa cy Kpa^eBH cpncKB npeAyae^H ho^bxbkv orpal)BBaifea npena
MAen,BMa? npoH3BOAa Hauiera cxo^apcxBa ne 6h BMa^B Ky^ Ban
3eM^e ^a ce H3Be3y caB npcBBmaK, kojh 6b ocxao npcKO onora mxo
;

ce HpepaAfl sa oAe^o b 3a o6yiiy b mxo ce uoje^e, ocxao 6n 6e3

HKaKBe ynoxpe6e: 6bo 6h BpeAHoci HsryS^ena, jep y scm-lb c eKcxeH-
3BBHBM cxo^apcxBOM HCMa 3a Bixo y pa3MeHy Aa ce ^a^e. Yc^eA
laKO npeKBHvxora cao6pahaja Kpa^eBCKa 6^araJHBB,a B3ry6B^a 6h
je^aH HaJBaatHHJBx BSBopa 3a Aoxo^aK, B^acxe^a b y onnixe na-
o.zi,

poA ABBiB^B 6b ce npBiBKe Aa 3a npeBHinaK CBOJe npBBpeAC Ha-

6aBe CTBapB, Koje MBHe 2Kbbox npBJaxHBJBM h ^enniHM b Koje na
 TPrOBAHKa nO^IITHKA 503

TaKH HaiiHH OTBapajy y cpeAHHn Hapo/i,a MecTO sHmoj iiHBH^nsa-

i],HJH, Mor.io 6h ce mhcihth, ^a ^h oa TaKBora CTai&a cTBapn MAeii,H,

Kao TproBRHKa h HH^ycTpnjcKa ^paaBa, Bete mxeie npeTpnciH.

Obo 6h 6eao caMo y Tone c^yiajy, Ka^ 6r Cp6HJa 6Hia epjio sua-
TUH Tpz 3a npoH:3BO/i,e M^exa^Ke HH^ycTpnje, a y hcto Bpene je^uuu
Tpr ca Kora ona Ha6aByi.a ce6H cnpoBBHe. Y canoj cxBapn Cpdnja
je y no^eTKy 6iiAa tck caMO je^an h to cpasMepno HesHaxaH ^eo
M^eia^iKora xpra. BaiKHOCT H>e3HHa h y Ra,)6ojbe aesHiio fl,o6a., ry-
6easl ce npeMa BaatiiocTH Ti)ra y na-ioj Ashjh, A^pnn.H, IIInaHHJH,
HTa.'iHJH, HenaHKoj n Pvchjh. A cne ohb cnpoBHHe, Koje je Cp6HJa
4aBa.ia, M^en,! cy ^^oooja^n h ca Apymx cxpaea, — Hapoqnxo h3
IIInaHHJe h jyatne Pycnje, (Tana Ha A-sobckomc Mopy!).
TaKO, ysHMajytn o/T,Homaje Ma c Kora r.ie/i,Hinxa, H3.aa3H ^a.
cpncKHM B^iaAaoiiHMa je;i,Ba ^ajeMorytiHO 611^0, ^a 6e3 mxexe h no
HapoA H no CBOjy Kacy , Bo^e no.aHxnKy HenpHJaxe^CKy npeiia
M^ei],HMa J\,OK jom Heivia yqennx xeopHJa 4a pyKOBO^e AP^aBHHKe,
;i,OK Boi/e HapoAHe ynpaB^ajy ysHMajytn y o63Hp ^hcxo cxBapne
npn.iHKe CBora BpeMena, ^ox^e ce o6vmno noAHXHKa y ^y^e^ HHsy
ro^HHa HeKaKO npnpoAHHM hckhm KopeKii,HJaMa AOTepyje aa nyx,
KOJH je npena npH.iHKaivia naJKopHCHHJn.
Mhcjihm Aa He te 6hxh 6e3 Kopncxn 4a ce o6paxH naataa
joni Ha ABOJe :na M^exaiKy xproBa^Ky noAnxHKy n na the oh-
AauiaHx Mei/ynapo^HEx yroBopa xproBUHH.
M-iexa^Ka xproBa^Ka no.iHXHKa am.ia je na to, ;i,a M^ennliH
y OHAamacM o6pa30BaHOM CBexy Ao6HJy h o^pate mohohoa xpro-
BHHe — Hapo^iHTO xproBHHa ca co^ty a ca hcxohhhm npoH3BOAHMa
— a HO MorytcxBy h mohohoa HH^ycxpnje.
,

y xoj je u,ejbE ja^pancKO Mope npor^ameno 3a 6aniTnHy M^e-

xa^Ke peny6^HKe.
y xoj je i^e^H 3a6paH)nBaH0 HHAycxpHJcKHM paAeHHiiHMa 4a
ce n3 M.iexaiiKe o6./iacxH nce^asajy h cmpxhom Kaatay npeteno
,

OHHMa, KOJH 6h 3aHax.iHJCKy xaJHy KaKsy caoninxnjH cxpaHi],y hc-

KOM. Join npe nero mxo ce cpncKa KpaytesHHa nojaBH.ia, Mjiei],H
cy y HCKHM rpanana n^ycxpHJe Beti Aa^eKO Ha/i,Manin^H CBe Apyre
Hapo^e. CxaK^ape y Mypany set y X-om BeKy 3a/i,o6H.ie cy npBen
cxBO y CBexy, napo^nxo HspaliHBaaeM cxaKa^a 3a cBaKojaKy noxpe6y
y CBaKojaKHM ^opiaaMa n 6ojaMa, H3pa40M orAe;i,a^a Kpncxa^a,
,

i^yHi^ysa (margerite contarie). y XII-om BeKy ohh cy Befe npBH

MajcxopH y .iHBeay, y Kosaay cxsapn oa pasnnx Mcxa^a. y ucxo
Bpene Bet h y H3pai)HBaH)y CKp^exa h nos^atennx Koata na^Ma-
niHBaiH cy CBOJe KonKypenTe no Hxa^nJH.
y xoj Ji,ejbE cxpaHn,HMa kojh 6b. aosiab y M^exKe ;i,a mxo
504 TProBAiKA noyiiiTiiKA

npoAa^y ^nHH^e 6h ce CBaKojaKe CMeTae. Ecnan ce HHJe cMeo

^OHeTH HH Ha KaKiJoj Apyroj Aat/H Bet M^eia^Koj h onex CTpaHi],y ;

ce Mor^a MwieTa^Ka Aai^a ^aTH no^ saKyn tgk no napoHHTOM oao-

6peH)y ^pataBHe BiiacTH. Ha nne i];apHHe h ^pyrnx ^ajK^HHa CTpaHny
je y M^eii,HMa Ba^a^o fl,Ba. nyxa ohoahko n.aaTHTH ko^hko je M.ie-
HHti n^afeao. Ako je xxeo nomTOM /],a onpaBH nncMO, BavbaJ.o iiy
je 3a neqaT noinraHCKH nyiaxHTH /i,yn^y xaKcy. Ba^a.ao My je ^a
caB CBOJ cipaHH Hosan; pasjieHH y Mwiexa^Ku, h to c Be^iHKHM ry-
6htkom. CipaHaiJ, ce Morao y M^ei];HMa caMO xaKO "'HacTaHHTH
aKo ce oateHHo MiieTKHaoM, napoMHTy noB^a-
ii.iu aKo je 3a/i,o6HO

CTHii,y. y onniTe cMeifte, Koje cy ce cipanuHMa ^HHn^e 6HAe cy ,

TaKo Be/LHKe 4a cy y M^eTKe Mor^n ^oiiasHTH cano ohh, KOjHMa

,

cy HapoHHTHM yroBopHMa c anxoBHM seM^ana, no^jeM^ene 6RAe

KoyiHKe TCinKe o^aKfflHi],e, OcTa^o je y MicTaqKHx nciopHKa npe-
^aae, ^a je je^soM hckh ecuan cpncKn HMao to.ihko na hmc pas-
HHx Aaat6HHa ^a n^aTH ^a je icpa^ cpncKH o,zi,Max nocjie Tora
pa^HO ^a ra npHMe y M^eTa^KO rpaJ^ancTBO. Y onmTe je CTpa-
,

HHM ApatasaMa sa^a^o Be^HKH:\i KOHi];ecHJaMa sa^oSHTH HCKe oiiaK-

niHi;e y Miei],HMa. oAsmmEUfi tc yTBpt^HBa^e cy ce
KoHi],ecHJe h
TproBa^KHM yroBopHMa, KoJHMa je HCTopnja MiieTa'iKa Bp.io 6oraTa.
y
TproBa^KHM yroBopHMa CBHJy BpeMcna o6hiho HMa y Ma-
j.eH0Me Hac^HKan KapaKxep TproBa^Kor cao6paliaja OHora /1,06a.
Ko xote ^a y Ma^o BpcTa Hay^m MHoro CMeiaaMa, oiiaKuiH-
i],aMa ,TejKH>aMa h opraHHsaunjn xproBHHe y oninxe y hcko ,

HSBecHO /io6a Ba^a A?^ npo^nxa noxnyn KaKaB yroBop xproBaiKH

H3 OHor BpeMcna. IIo^ieM ochm xora HajnoxnyHHJH yroBop nsMe^y
/i,Be ii,HBn^H30BaHe seMJbe o6niHO ciyMtn 3a yrie^ h APyrsM 3eM-
.zbaMa y hcxo fl,o6si. n y no^je^HaKHM npn^iHEaMa xaKO xpro- ,
ji,a.

Ba^iKH yroBopH je^ne ncxe nepHo^e h y je^HOJ ncxoj cxpann csexa

o6hhho AVLie je/i,aH na ^pyrn xo teMO OB/i,e aiia-ansoBaxn caAP-
,

aiHHy je/i,Hor xaKBor yroBopa kojh je HauiHM BAaAaoi^HMa y cpe^-

,

BCM BCKy 3a yr^ie^ c^yacnxn Morao.

Mh hmbmo
npe^ co6om yroBop HSMetjy napa snsaHXHJCKor
MnxaHJia lla^eo^era h onmxHHe t^eHOB^aiicKe o^ ro^HHe 1259/
y yBO^y ce i],ap saK^insbe na Be^HXH Mnp ^y6aB h npnja- ,

xe^cxBO onmxHHH ]^eHOB.z&aHCKOj.

O^Max 3a XHM yxBpijyje /i,a xproBii,H anxoBn 6y4y bo^zbhh,
CI060AHH H 6e36e/],HH y i],apcxBy aeroBOMe Aa cy c^o6oahh 04 ,

CBaKora „KyMepKa ^anKa h xpaat6HHe*', (ab omni commercio, da-

' AacTHna je nuaMnaHa y AOAaTKy k ^HKaHmoj Histoire de Tempire de

Constantinople sous les empereurs francais. Edition Buchon, I. 438.
 TPrOBA^EA no;iHTiiKA 505

cita, npn jMacKy, 6]iao npn nc^asKy h3 ii;ape-

exactione), 6eao to
BHHe , 6h.ionpn npe^asy h3 oS^acTH je^He y /i.pyry''. Ose
to
noc^e,a,H.e pe^iH ^ajy mhc^hth a^ cv y BHsaHTHJcKOJ rtapeBHHH
,

HenpHBH^erncaHH TproBn,H n^akaiin i],apHHy n npn npe^asy h3 o6-

ARCTE y o6.iacT mTO ce y ocTa^OM y TypaKa sa^psKajo cBe ^o
,

Aanac. —
^a.te ce yTBp^yje ^a 6y4y c.io6o/i,hh ^a ecnane Koje na Tpry
He npo4,a^y, Mory HsneTH Ky^ xote. Bh^h ce, ^a ce h y BnsaH-
THJH Kao H y M^ei],nMa o6n^HO o^ TproBri,a saxTeoa.io, 4a ihto y
rpaA Ha Tpr ^onece, to Ty h npo^a na Ma no Kojy u,eu\.
06eiiaBa ce cnrypnocT y .in^HOCTn h HMaity. Ka^ ce ^at>a
pa36nje npHMOpje oho uito ce cnace BpaTflhe ce OHHMa nnje je
H 611AO.
y CoJ.yHy H jom neKHM BaJEHnJHM TproBa^KHM iiecTHMa i],ap
/],aje 'BeHOB^aHHMa aiarase, na^aTy, npKBy, Saay, net, 6amTy h
:

fl,o?.oJbEe srpa^e 3a cmeniTaj TproBaii,a "BeHOB^aHCKnx Kojn TaMO ,

pa^H TproBHHe ^ol^y. 4pyrHM pe^iMa, i],ap ^aje 'BenoBi&aHHMa, ^a

Ha TDM MecTEMa Hsiajy CBOje 0aKTO2)uje hah (fiou/iaKe. Hpe^pacyAe
Heo6pa30BaHora cBeia npoTHBy cxpanaua npe^pacy^e Koje cy y
,

cpe^aeM BeKy CBaiiora Hapo/i,a Bp^o jase a h ^ocTa npnpoAHe, ,

H3a3Bajie cy noxpedy /i,a ce CTpann TproBa;H na Tpry

,
co^n^apHO
Apaje, 4a sajeAiin^iKH CTanyjy, 4a 40K ce Ty 6aBe CTOje no^jaKOM
Anci];nn.iHHOM. MaranHH y kojh ce ecnan CMeniTao, cTaH 3a TproBi^e
i],pKBa, 6o^HHi];a, nefe, daniTa 3a HajnysKKHJe 3e^i.e, CTaje sa CTOKy
— CBe je TO 6ja^o je^HO nope^ ^pyrora CBe je^HO c 7i,pyrHM y
,

CBe3H, na o6flMHo CBe to bhcokhm h jaKHM 3071,011 orpa^eno, xaKO

Aa cy CTpaHHH y CBOJoj ^aKTopnJH Mor.iH n3,/ipjKaTn n sia^y onca/i,y.
Oco6hto M^eqniin, kojh cy nx HMa.iH Ha CEHMa 3HaTHHJnM TproBHMa
y OHO Ao6a, 6n.in cy BemTn ^a hx pa3Bnjy y npaBe rpa^oBe y ko-
JHMa cy ce ne caiio 6paHHjiH, nero n3 Kojnx cy h Hana^aAH. Y ocTa^OM
H y M.ieuBMa je Cn^io ^aKTopnja CTpannx Hapo7i,a. HesiaHKa je «>aK-
TopEJa (Fondaco dei Tedeschi) ycxpojena Tano jom 1268 roAnne;
TpniH cy HMa.iH CBOjy joui mhofo npe JepneHH y XIV. BeKy, no-
;

3HDJe Typitn n JeBpeJH (Ghetto !). Tfl,e cy 07i,H0fflajn Bet 6eae eae
nocTa.iH TiOBO^HO npDJaTe^LCKH, r^e fl,2LKAC HHJe 6h.io nsr^e^a 4a
te Bapomann nanacTH na CTpaHi];e, Ty ce mccto orpat/ene n yTBp-
t/CHe ^aKTopaje 7i,aBa.ia cipanHM TproBn,HMa je^na h^h h hcko-
,

yiEKo VAHEa, ^HTaB je^an KBapT, ^7^e cy mofah CTanoBaTH n 7i,ytiaHe

7i,paiaTH. To ce BBa^ia KOHipa^a. TaKBy cy K0HTpa7i,y HMa^in 4y-
6poB^aHH y Ila^epMy, 'BenoB^anH y Jepyca^HMy h y Ja^n, nH3aHi];H
y Ahthoxhjh, ht^. JespejcKe ^Maxa^e" na HCTOKy jom cy ocTaiaK
H3 oHora Ao6a.
506 TproBa^KA iio/iiitiika

/l,a ce BpaTHMO na TproBa^KH yroBop y KOMe cy ocTa^e join

4Be BaatHe xaMKe.
I],ap BHsaHTHJCKH ^aje "EenoB^aHEMa npana ^a y CBHMa ohhm

MecTHMa Ha KOJHMa niia <i>aKTopHJe, Mory ^P^axa CBOje KOHsy^e,

CBoje cy^Hje h 4a Bpine nyny h noMemaHy jypHCAHKi;0Jy y rpa-
,

t^ancKHM H KpHBH^HHM napHni],aMa 'BeHOB^ana. Ako ce nopo^H

HHTaae /i,a ^n je ko "BeHOB.LaHHH y tomc /i,a ce Bepyje KOHsyii
,

BHxoB. jQo^ nynoM jypHc^HKitHJOM MRCAB. ce 4a ce y cnopoBDMa

B3Mei)y caMHx TDeHOB.iana cy^H caMO npe^ ijCHOB^aHCKHM cy^H-
,

jaMa a no^ noMcmaHOM jypHCAHKn,HJOM Ba^a ^a ce mhcah, ^a y

;

cnopoBHMa Me^y i)eHOBibaHHMa h BH3aHTHHi;HMa iviet^y cy^HJaMa ,

6yfl,e no.ioBHHa 'BeHOB.i)aHa a uoiioBHiia BH3aHTHHaii,a.

Ha nocyiexKy ce je^HOM TaiKOM yTBpi^yje ^a ce hh je^aH ,

"BeHOB^aHHH He te ysexn na OAroBop 3a KpHBHE;y h^h mieTy nin

Ayr, KOJH je neKo Apyrn yyaHHo a ne oh. /l,pyrHM pe^Ma yxBpt/yje
ce ^a He 6y4e jjnpeBasjvia", Koue cmo Hanpe^ noMHH.a.iH»
HaKHa/i,H0M je^HOM xaiKOM oSjamaaBa ce cAo6oAa nsBOsa
TaKO Aa 'BeHOB./iaHH Mory h3B03Hth h3 BHsaninjcKHx senLSLJba. CBe
niTO xote caMO ne cpe6po h s^iaxo jom HeHspat/eno, ho cpeSpne h
3yiaTHe HOBii;e Mory.
ynoBHaBHiH ce oeaKo c ohuithm KapaKxepoM xproBaMKO no-
AHXH^KHx npH.iHKa y cBexy cyBpcMenoM nameM cxapoM Kpa^zbCE-
,

cxBy /i,a nor^ie^aMO ca^ na cnoMeHHKe

, HCxopHJCKe cpncKe xpro-
BaHKe noAHXHKe.
HajcxapHJH chomch neKoj Bpcxn xprosa^Kora yroBopa HJiaMO
y je^HOJ Ay6poBa'iKOJ kpohhi^h, y Kojoj ce Kasyje, 4a je ro/i,. 831
HaHHfteH ^y^POBHHKOM h CocaHCKHM 6aH0M CxeBa-
yroBop Mei/y
HOM. H>HMe ce 6aH o^Besao Aa ^y^POBHHKy uia^zbe CBaKe ro^.
,

50 BO^iOBa 500 OBHOsa h 200 lOBapa atHxa h.ih 6pamHa, a 4y~

,

6pOBHHK ca CBOJe cxpane /i,a ma^zte cBaKe roAflne no 14 .aaKaxa hh-

cxora CKp^aexa h n.aanix je^an no 6ocaHCKOMe Ha^HHy/ CBa je
npn^HKa 4a aKO y yroBopy nspcKOM HHJe Kasaxo a ono je 6ap
, ,

no4pa3yMeBaHO ^a ^y^poB^aen HMajy cAo6oji,j xproBaaa no

BOCHH. — ,

4pyrn cnoMen neKOM nncMenoM ypei^eay iproBaiKnx 04-

Homaja Me^y 4y6poBHnKOM n cpncKHM 3eMyi)aMa y ^esexoMe BeKy,
HMaMo y OHOMe mxo nop<i>HporeHHx na je^nnM Mecxy y cbomc A^^y
ynpaBH /i,pa;aBHOj cnoMnae KaKO cy rpa^OBH /i,a.aMaxnHCKn n^a-
ta^n cyce^HHM KHeatCBEMa cpncKHM neKy ro^nniay cyny 3a cao-
6ofl,Y xproBaaa.^
J
MaKymeB. Mcjt^AOB. 318.
2 De Admin. Imp. 33.
 TPrOBaHKA nO/lHTIIKA 507

K04 ro/i,nHe 1017 4y6poBa^Ke KponnKe noMHay yroRop je^an

c 6aH0M 6ocaHCKHM na joiu AOA^n A^ cy noc^e Tora yroBopa
,

^y6poB'iaHH Kpo3 MHore ro/tHHe c Be^HKOM ao6hth TproBa.in no

BOCHH^ —
HajcTapHJn KpHinii;oM nncaHH cnoMenflK OBora po^a 3a Kojn
40 ca^a 3HaM0 joui je je^HaKo ona 4paroi],eHa AHCxnHa oa 29. Ab-
rycxa 1186, Koja ce nognae : ,e, Ks.Aiiiih B.iiib r.ocAiitcti» , npiicei^aio

TeEt Klie?« KphK.llUy 11 CKEMh rpAftlM A^JSpOKYAMh np.IKH npHCTe^h BXITH

Bxuh a);^L ceAt 11 ^,o Ktuj klch j^sBpoKYaiie KHpe xo^e no
M06M» liilci;^.1HHI0 T()Lr8K)Ke rb;^* CH ISTO ,VOKe KptKilTII, rh,^* CM KTO IIHlie,

ll():iKOKb KKflOfJb H lip.TKmr.lb Cf)b!(eUb J^pbrKATH H KBl^b KbCAKOG :5b:\e,\H, p.A:5bBt

I{i0 MH KbTO ^.\ Ci:OIIOi:b KOAOKh ilOK.IOlik, H ;^.A HMb 116 5V\G (O^b M(d H^b
vecTbiiiiKotib CH.Ae, H ;^o host. » ueiie R8A«> r\«TH Hi.ib cbstib ii nouoKb^."
^a OA npHJaTe.(LCKHx o;i.Homaja c /l,y6poBiinKOM 6d.io MaiepnjaA-
je
HBx KopncTH 3a BocHy MoaieMO cv^hth n no TOJie uito ce no
,

BocHH 4yro noc.ie Ky^inna na aeroBO Bpene nor-ie^a^o Kao na

B^axHO 406a y docancKoj ncTopnjn.^
/l,oja3HMO ca^a k Bpeaieny HeManntia. — Joui ro^. 1186, 27.
CenTeM6pa CxeBaH HeMaH>a nagnnno je nnp c ^y6poBqaHHMa. Yro
Bop Met)y H.HMa oj\, ie ro^niie cnoMnrte ce y ^incTnEasia M^exa^-
Kora apxHBa.^ TeKCx iiaM aeroR sa ca^a nnje nosnax, a^n no xomb
mxo je yroBop xaj ciyatno sa ocnoBy cBnaia noxoanMa, ji,o Kpa.i.a
Mn.iyxHHa, n no oHOJie mxo /l.Y^POi^^'iHn napoMnxo y yroBopy c
naBo^e
Kpa./i>eM B.ia/i,nc.iaBOM bh^u ce ^a cy ce ohh o6Be3ayiH , ,

Hesiaan ^a m\ CBaKe ro/T,HHe niiatajy ncKy cxa^no OApetjeny cyMy

H M
My y n3BecHHM npn.iHKaMa c HeKOiiHKO CBOjnx ^al^a na Mopy
noMaaiy, ho Koje my ro^nny xaKy noMoh y^HHe xe ro^nne ^a My
He nj.axe ony cyny. KapaKxep OBe cyue Koja ce no HaniHM cno-
MeHHU,nMa 30Be najnpe „Aoxo/i,aK pamKora cxoia* a nocje „Aoxo-
;i,aK cpncKH" nnje caCBHM o^pet^eH n ^mcx. Ho MOMe Mnm^eay y
aoJ3H je H n^axa 3a seji^nmxa cpncKa KOJe cy ^y6poB^iaHH o^aBHO
noA HajaM o6pa^nBa^iH, n ya xo joni h n.iaxa nor.iaBapy
yse.iii u
cpncKe ApaiaBe 3a c.iodo^y xpryjy no o6.iacxH aeroBoj. Hn- m
KaKo naK ne te 6hxh, ^a je xo KaKaB ^anaK BacaAnn.^

' MauymeB. 321.

2 Mon. Serb. 2.

* Schimeck, Gesch. v. Bosnien uud Rama, 51.

* Listine I. 11.

* II.aahan.e cyjioji sa cioooAy TproBaaa, HesaBHcao oa Han.5a-

roAiimaoM
iiHBaaa ii,apHHe y CBaKoii uojeAimoM cayqajy, cacBaii je oCaiea CTsap y cpeA-
H>eM BBKy. HaqHHHBfflH npBii yroBop ca Cy^iTaHOM MypaTOM, kojiim 3aAo6nme
508 TPrOBA'fKA nO^lHTHKA

AneHAHHBJa Tsp^n,' ^a cy ce ^Y^poB^aHH, Mnpetn ce c He-

:MaH.OM,TpYAH^H ^a. ocnrypajy ce6H CTape ciLo6oAe, Koje cy Bet
HMa.in. Be3 cyMBe te h 6hth ^a je TaKo. J{o HeMaae je cpncKa
3eM^a no^e^eHa 6eaa Ha MHore KHeaKene n atynane. Ako He ca
CBHMa a OHO c MHoroMa o^ bhx 4y6poBHHK je HMao 3ace6He yro-
Bope. Ka/^ je HeMaan Hcna^o 3a pyKOM ^a Te Kne^KHHe h atyna-
HHJe yje^DHH, /l,y6poBTiaHHMa je Ba^a^o ciapaTH ce 4a y noBOMe
pe^y CTBapn He H3ry6e ^OTa^amae CBOje KopncTH. Ohh cy y TOMe
cjaJHO ycne^H. IIo caMOMe AneH^HHHJy, ynpaso 04 HeMaBHHora
ce Ao6a BHxoBa TproBHna no^e^a 6e3npeKH/i,Ho /i,a pasBHJa. Oqe-
BH^Ho ^a je TCK ycTanoBOM Kpa^eBCTBa iMorykno 6h^o oc^ohhth
ce Ha cnrypHOCT h pe^, na iipBe yc^OBe 3a no^eT TproBHHe.
Chh HcMaanH, CTesaH ITpBOBemaHH, noTBp/i,Ho je ^y6poB-
^aHHMa cio^oHiTHHe, Koje HM je oxai^ anxoB ^ao, h KaKO ce ^hhe,
joinHx y HeKy pyity pamnpHO.^ Y xpncoByj^n kojom je ^ao 4y6poB-
HHKy TproBa^Ke cAo6o/\,e, npBH nyT Han^a3HM0 na H3pa3 o6^acHe
o^roBopHOCTH 3a OHO uiTO ce y o5AacTn 3^0 Aoro^n: ,o« koi€h.-\h
ce /KKni; IjlO HCnaKOCTH (T(>h5KHHK0Mh) Ta^a StSSHJ BOaUl ^^ A^ KpHKLI|e, KO.^Hl

M nAATH," (Mon. Serb. 16).

Pa^ociaB, Ma ^a je 6ho je^an 04 Hajc.ia6iiJHx Hamnx

Kpa.z&
nnaK cy^etn no cnoMeHnn,HMa, noK.iaH.ao je ^ocTa
B.iaAa.iaita,
naatae nanpexKy TproBHHe. O4 aera HMaMO je^ny xpncoBy^by,
KojoM ^y^poBMaHHMa ^aje ciodo^y A^ /Vo^e no moich z,f.mH ckoboaho
:

ch TftbroMh," — ,p Hoce KphYi.ios r^-E rpe^s o» Koie mscto h.ih » Kpb-

CKOKO »\H iiHh,^t.", HeMa na^ auMa HHKaKBe BJiacTH,
7i,a ^nf^tcerapb"
a aKO DMajy hito ^a ce cy.^e ca Cp6nH0M, to ^,a hm cy4 ^y^e na
caMOMe Kpa.zbeB0M ^Bopy, a Hnr^e na ApyroM MecTy (Mon. Serb.
16). Be3 cyMae je cy^ npe^ caMHM Kpa.i.eM nin n npe/i, aeroBHM
^BopcKHM cy;i,HJOM, 6ho /i,0CTa CKyn, ayin je nnaK obhm ypet>eaeM
TproBHHa 6Hj[a y 4o6dth, y Ko.inKO je Kpa.zbeB cy^ ^asao o^uocho
HaJBetie rapaHTHJe 3a npaBH'mocT, Kao nixo je Bet n caMO to, niTo
ce 3Ha.io r^e je cy^ 3a TproBa^Ke cnopoBe, no ce6H 6h.io Tpro-
BHHH npO^HTa^HO.
Oa
Pa^ociiaBa naraMO h Apyry je^ny xpHCOBy.i.y, kojom 40-
nyniTa, 4a /I,y6poBqaHH /lonoce na Tpr y BpcKOBO n 4a npo^ajy
BHHO 6e3 BO^e H Me^ ,,8 siinHh" nponncyjytn y ncTO Bpene, ^a te

cioSoAy Aa no rypcKOJ seujba y MaAOJ Ashjh Tpryjy, ^yopoBiaHH ce oSBCsarae

Aa My 3a to csaKe roAHHe njahajy no 500 AyKaia. Engel Gesch. v. Ragusa
135. OnaKHx npuwepa HMa h BHine.
' Appendini, Notizie istoricho-critiche I, 228,
* Listine, I, 31.
 TPrOBA^KA IIO.IIITIIKA 509

ce 04 OHora, ko 6h ce yxBaxno 4a npo^aje buho c boaom hah mb^.

npeKO yi;eHe, xa Kyn/ba OAysexB. (Mon. Serb. 17). Osa je yincTHHa
Bp.ao 3aHHM.i.HBa, mio je y aojsn 3a ca^a HiijcTapHJn Tpar Me-
paMa cao6pataJHe no.iQii,HJe y cpncKOJ cpe^fteneKOBHOj ^pa^aBH.
3aHHM.i)HB0 je 4a je h nania TaKO pano npe^yseAa
^pacaBa Bet
4a samTflliyje Kvniie oa SAOBOJbue npeBape ca cxpane npo/i,aBai];a-
y ocTa.aoM o^pe^HBaae ueHe („8i(i!tih'*) h.ih xaKce, no Kojoj ce Baai-
HHJe noTpe6e Ha ipry npoAaBaiH Dsiajy, ohao je y bciheo no-
3HaT0 H npaKTHKOBaHO y oho 406a y cyce^HHM AP^KasaMa.
Pa/i,oc.aaB ce n y ^pyrHM HHTaBHMa HOKaSHsao naKAoaeH 4y-
6poB'jaHHMa. IlMa je^na .incTHHa aeroBa, kojom hm npamxa mxo
cy Ays^HE 6h.ih J^,a. CBaKe ro^HHe niatajy 3a PjeKy, 3axoH>acKe h
no./LHqKe BHHorpaAe (Mon. Serb. 19). Hnje ce jom pacBex.iHAO, ^a
.iH je sancxa h ko.ihko obo aeroBO npHJaxe.aE>OBaH)e c Kaxo.aHHKHM

„ilaxHH>aHnMa" HMa.;io yn.iHsa na aeroB na/i, c npecxo.ia. CnaKO-

jaKO cxoJH 4>aKx Aa Je B.ia/i,nc.aaB, oAMennBUin cxapnjera 6paxa
Pa^oc^aBa na Hpecxo.iy, OAJiax oxnoneu Henpnjaxe./i>cxBa npema
4y6poitHHKy.
npBHx ro^HHa B^a^e B.aaAHCiiaB./i>eBe HJiaMO .ancxHoe, ofl,
II3
KoJHx je^HOM HHHOCiaB 6aH 6ocaHCKH H0XBpt)yje ^y6poBMaHHMa
CBe CAo6oAiuxHHe, Koje hm je jom Ky.aHH ^ao 6uo, a ApyroM onex
AHApnja Be.iHKn khgs xyMCKH o6ehaBa hm npHJaxe^tcxBO CBOJe h
c.'io6oAy xproBu,H3ia /T,a ho xyMCKOj xpryjy. (Mon. Serb. 25, 28 Mn- .

C.1HM Aa te ode OBe .incxHHe 6hxh H3 BpeMena Hssieljy 1234 n 1238,

AOK je OBHM noce^HHM yroBopHMa ^y^poBa^iKa xproBHua xxe.aa ^a
ce Ha^OKHaAH 3a rydnxaK, Kojn joj je /i,o.ia3flo oa uenpHJaxe.?bCXBa
c B./iaAHCjiaBOM. Y 1238 ear 1239 BeL je 6ho yxBp^en Mnp Mei^y
HOBOM Kpa.i>eBHHOM CpHCKOM U ^y6pOBHHKOM. Y .IHCXHHH KOJa
HaM je xoMC ocxaiia ^y^poBHHK ce o6Be3yje, ^a Kpa.^y cpncKOMe
n.iaKa roAnmae no 1000 nepnepa h ^a My nia.zbe no 50 .laKaxa
CKp.aexa „^Hexora h ip.zbenora," kojh My ce 6y/i,e mhaho HOBU,e ;

one Aa My no^aaty y ^Ba poKa aKO My Koje ro^HHe ycnoMaaiy

;

na Mopy, xe ro^HHe nete Aya^HH 6hxh ^a My onaj ^oxo^aK n.iaxe;

HHXH te xe ro^HHe xproBn,H anxoBH n^ataxH i^apHny; Kpa.ZbeB n,a-
pHHHK Aa cxoJH 6e3 Bpe^a y ^y^POBHHKy (Mon. Serb. 23). OBa je
AHcxHHa 3HaMeHHxa mxo ce h3 ae bhah, ^a je y npBoj hoaobhhh
xpnnaecxora BeKa y Cp6HJH 6h.io nenixo, mxo je oAroBapa.10 ^a-
Hamaoj H3bo3hoj H,aiiHHn. Uoa „KyHUHMa HamHM" KHe3 jKaa /I,aH-
AJAO MHCiH ^,y6poB"^iaHe, kojh Kynyjy HpoHSBO^e cpncKe. Onrnxn
je o6H^iaj y XIII-om seKy, ^a u,apHHy n.aaxH Kynau, a He npo/i,a-
Bau,, aok ce HHje yBH^e^ao ^a je 3a Kacy h 3a KOHxpo.'iy 6o.zbe, ^a
npo^aBau, n.iaxH, kojh te je CBaKojaKO yija^iynaxn y u,eHH Kynuy.
510 TPrOBAIKA nO^IITUKA

He 3HaM0 3a ca^a HssecHO, 4a ^h je 4y6poBqaHnH, KynHBiun cpn-

CKH seMa^cKH npoH3BO/i, ii;apHHy n^aTHo join y Cp6nJH na 'rpry,
r^e je KynoBHny yyHHHO, h^h jy je n^axHO ^apHHHKy Kpa^a
cpn-
CKor, Ka^ je Kyn^y Ty y 4y6poBHHK ^OHeo.
Ma HCTora Ao6a, na CBy npn^iHKy Kao aKT y saMeny 3a onaj
Ay6poBaHKH, HMaMO .iHCTHiiy je^Hy o;^ Kpa./ba B^a/],HciaBa, kojom
noTBpt^yje ^y6poB^aHHMa CBe CAo6oAe iuto cy hm npeTxo^HHUF
H,HxoBH fl,8AE, n joui ^o^aje, 4a HM He te iJHKaKBa 3iia tohhth
,AOKL lie cTKopM) cb isAMH Tf{pe,vf» €8^^" (Moii. Serb. 31). Osa nocAe^aa
TaHKa, KaA 6h ce Mor.ia npaKTH^iKH epniHTH, (5H.aa 6n 3a TproBHHy
Bp.io Be.aHKa 4o6ht.
OBa 7i,Ba aKTa ^ajy caMo onniTe r.iaBHe ocHose ypeljeay y3a-
jaMHHx o^Homaja. Heiwa cyMae /i,a je 6eao n Hapo^iHTHx no4po6-
HHJHx Hape^eaa o xnina o^HomaJHMa. H3 yroBopa Met^y 4y6poB-
HHKOM H 6yrapcKHM ^apeM AcenoM 0^ 1253 ^osHajeMO je^ny 3a-
EEMJbEBj iioje^HHocT, a Ha UMe, ^a je Hapei,eHo 6n.ao, ^a ce KyMepaK
0^ co.iH Han.aahyje 3a pa^yn o6e cxpane 04 je^an nyi na noc/ie
AeiiH TaKo, ;^a no.iOBHHa n^e Kpa.i,y cpncKOM a no^iORHHa /I,y6poB-
HDKy. II3 je^ne .incTHne Sana 6ocaHCKora Maxeje HHHOcaaBa
04
ro^HHe 1240, bh^hmo ^a ce 40 xa^a 04 /3,y6poBqaHa nanAaiiHBao
^eceran 04 xpra y onuixe. HnnociaB hx oc.io6ol)aBa oa xora ^e-
cexKa Kao h oa „CBaKor ^pyror ^aHKa," h ne caMo xo Hero h.e
,KMexn H .Zby^H n B.aa4a.an,H bhxobh ^a hx .i.y6e h o^a 3^a
^J-
Bajy." (Mon. Seib 28). Jom je
m-^^ yxEptjeno ncxHM aKXOM, 4a ce,
aKo Cp6HH xyjKH B.iaxa (x. j ylaxHHHHa), cyii 'ihhh npe^ KHe30M
;i,y6poBaqKnM, a aKo B.ziax xyain Cp6HHa OH/i,a npe^ 6aH0M. ^a je
OBaj ^OKyMenax HMao 3Haqaj npaBora yroBopa, bh^h ce oxy^a uixo
ce Ha Kpajy Kaate, 4a 04 OBora unpa h „o6exoBaHHJa'' nnajy
abc
KBHre, je^Ha 3a 6aHa, ^pyra 3a /I,y6poBHHK.
Ma 4a cy xproBa^KH OAHomaJH y cpncKone KpaiBCBCXBy 40
cpe^HHe Xlll-or BeKa jom ^ocxa Heo/i,pe^eHH h Henoys^aHH, nnaK
cAo6oi[e H o.iaKmHi],e, Koje 40 xa^a Bet xproBHHH
cy Kpa.z&eBH
yjeMiiaBa.in, AOHe.ie cy Ao6pe Kpo3 ne^ecex ro^Hna
nocieAni^e.
o^HocHor pa^a n cnrypHocxn, xproBHHa je xo^ihko noni.ia y na-
npe4, yB03 n h3B03 6ho je xoieko jkhb, 4a je xpe6a.io hobhx h
npeu,H3HHJnx ypei^eaa npeMa hobhm h pasBHJeHHJHM o^nomaJHMa.
Obo Kao 4a je niiao y nooe^y CxeBaii Ypoui HeMaEHt IV Ka^
je cxyuHO na npecxo. HapaBHO, aeroBy je naHtay npe CBera ByKao
Ha ce HHxepec iLeroBe 6.aaraJHHii,e. BbcMy h aeroBHM caBexHHiJ,HMa
qnHn.10 ce, 4a je xproRHHa xo.aHKo oja^ia.ia, 6e Mor.aa h Beta
j\,a,

/i,oxo4aK 4a ^aje. ^I^poB^iaHH ne Moroine y npBH Max ^a ce onpn-

jaxe.i)e c obhm Ha3opHMa. Hapotinxo H3r.ae/i,a Kao 4a cy HaMepe
 TPrOBAIKA nO^HTHKA 511

YpouieBe rpo3Hj.e Hajocei^HBEJoj CTpana ^y6poBaqKe TproBHHe,

— TproBHHH ca coJLY- Oa saneTOCTH npem^o ce Ha caMa nenpn-
jaieibCTBa. npHxeniBeHH ypomeM ^y6poBqaHH npase casea c 6y-
rapcKHM i],apeM Acbhom ro^. 1253. Y ahcthhh, Koja Han ce o obomg
ca^yBa^a, HMajy vnpaBO 4Be cxBapn: yroBop sa saje^HHiKO Hana-
Aaae H o6paHy, h yroBop TproBa^KH. ByrapHMa y /I,y6poBHHKy, h
/l,y6poBqaHHMa y ByrapcKoj, ^aje ce npaBO 4a Kynyjy n npo^ajy
He n^atajyiiH Hnnixa Ha Bpa-rnMa, MOCxoBHMa, 6po/i,OBHMa h nyxe-
BHMa. Obo He SHa^m ^a ce HOKaKBa i];apHHa nnje ii^aha^a (jep OBa
ce n^ata^a y ^lacy ^ejcxBEXdHO HSBprnene npo^aje na xpry), Beb.
cawo 4a ce nncy xpaatn.ie cnope^He ^aJK^HHe na BpaxHMa, 6poAO-
BHMa ETfl,. Ji,2iJbe ce yxBpt^yje ^a Byrapn Mory KynoBaxn y /l,y6poB-
HHEy CBaKH xpr, caMO ne nnieHHii,y 6e3 Hapoinxa o4o6peH.a khc-
aiCBa, Ako 6h ByrapHH yMpto y /l,y6poBHHKy, h^e ^y6pOBqaHnH

y ByrapcKOJ, HMaae xaKBor noKojHHKa nonncate ce h noBpaxHXH

saBHHajy aeroBOMe. IIIxo ce TH^ie K;MepKa co.iCKor xo 4a raj ,

He 6y/i,e nnrAe Ha /i,pyroMe siecxy ^0 y /I,y6poBHHKy — (Mon.

Serb. 35).
OBaj yroBop Acchom, e aKO je xproBEnn ocErypao BaiKne
c

KopncxE, no.iBxnHKyu^ejb, pa^ Koje je naqEHEO, naje nocinrao.

Ypom je ^ySpoBiiane xaKO npHxecHHo 6ho, 7i,a hm nnje APyro
ociaja.io, Bet ^a ce c h^hmc noroAe a E.SMHpe. Mep ce saK.i.y'iH
ro^HHe 1254, ro^HHy 4,aHa nocAe yroBopa c AcenoM. /I,y6poBHaHE
ce o6Be3affle 4a Kpa^y cpncKOMe y nanpe^aK ysiecxo 1000 niLatajy
2000 nepnepa roAQinae. Yponi em 3a xo no/ijesFiE CAo6oji,j „a^ 6e3
cxpaxa H^y no 3eM./i.H Kpa.i)eBCXBa aeroBa" (Moii. Serb. 50). Oa Tora
ce 406a no^nae HExaB he3 HapeAa6a 3^pomeBnx, Koje ce xE^y xp-
roBEHe. Je^HOM ./ilicxehom oa 23 ABrycxa 1254 noxBptiyje em cio-
6oAe Aa A0.ia3e y BpcKOBO, Ha r.iaBHE xpr cpncKH OHora ji,o63i,
Aa AOHece co n^axEBmn AecexaK, BojcKa aeroBa Aa hm hc y3HMa
HQEixa Jia rAe Aa ex nal^e, c bcjiekom Kyn./bOM Aa HAy na xpre
Kpa^cBCKe, a Jia.ia Kyn.Ba Aa je c^o6oAHa (Mon. Serb. 45). IIoA
Be.anKOM Kyn./i)OM, mhc.ihm Aa ce pa3yMeBajy cxBapn CKyEOU,eHEJe
Kao CBBxe (y mnpcM h yaieM CMHCJiy), nocxase, opyatja, s^axne h
cpe6pHe EspatjeBHHe, HaKHx, 6Hcep, hhahjcke 3aiEHH h x. a-, hoa
Maj.0M Kyn^ZbOM CEine cxBapn 3a AOMaty noxpe6y cnpoMamHHJera
peAa .zbyAH. 3a nac je obac sajKHO, mxo ce e3 cnoMCHEKa OBor
BHAH, Aa cy ce Bet y cpeAHHH Xlll-or BCKa —
(aKO jom ne h npe^e)
CBE npcAMCXE yB03a Ae^iBiiE y abc roMH.ie y je^uy Koja je uJia-
:

KaAa uapimy, h Kojy je c xora C.1060AHO 6h.io paCEpoAaBaxE caMO

Ha xproBBMa KpayteBCKBM, na nsBecHEM MecxBMa, y KOJEMa je 6bao
Kpa.j>eBHx 3BaHHiHDKa, Aa KOHxpo4.Hniy npoAajy, n Aa B,apnHy na-
512 TproBAqKA no^niuKA

njiaie; — h y APyry, Koja HHJe n.iaiia,ia HHKaKBy i^apHHy, h Kojy

je CAo6oj\,'iio 6eao npo^aBain h Ban iproBa. Obo je no^e^eae 6b.ao
H3a3BaTO npaKTH^KOM noTpe6oM. Ma^y Kyn^y, Koja ce Ha chtho
H 3a cpasjiepHy aia^eny ii,eHy npo^aBa^a, anje Morytno 6rao xaKO
^aKo KOHxpo^OBaTH, HHTH 6h cg KOHTpo^a TaKBa n^aiia^a, Maa'
Ka^ 6h i],apHfla Bpe^HOCT cane Kyn^e. Ha npoTHB,
ryia^a n,ejiy

BejiHKa je Kyn^a no CBOJoj Mor^a ^a no;i,Hece a no

Bpe/i,HOCTH
Bety ii,apiiHy, na ce n^aka^o 4a ce aesHHa npo^ KOHTpo^Hme.
KaKO ce OH^a HHJe Ha^asHio sa npaKiH^HO, /i,a ce na rpai;Hi],H
nocTaBH ^anan, i],apnHapHHi^a (h^h i],apHHCKa ^nnnja), to APyro a
HHJe ocTaja.ao, seh ^a ce ype/i,H ^a ce npo^aja nsBecHHx copaia
Kyn^Le caMO na H3BecHHM xproEHMa Bprnn, Ha KOJHMa je 6h^o ^p-
^KaBHHx oprana sa KOHxpo^y h Han^axy ii,apHHe. Y xoMe je je^na
OA r^aBHHx ii,pxa, KoJHMa ce ii,apHHCKa ypetjeaa cpe^aera BCKa
pa3^HKyjy oa A^Hainanx.
^pyroM je^HOM xpncoBy^oM (Mon. Serb. 51) Ypom napet^yje:
„i\K6 BS^e npa Ch CilCHHOMh, Ail B»A€ le^Atlb CACIillh II A(>i(ril ^SBpOBYAIIHHb,
npt^h TiiMii p ce p.Acnp^KAiftio.'' KaKO fee ii,a cy^a cnop Me^y Cp-
ce
6nH0M H 4y6pOBgaHHHOM TOMe ce y OBOJ XpHCOByj)H He roBopH,'
jep je TO Bet npe xora ypetjeno, na ce sna^o.
Jom saHHM^HBHJa xpeha je^na ^incxHHa YpomeBa (Mon.
je
Serb. 51, 52). Y aoj on napel^yje ;i,a ce xproBAHaia 4y6pobaHKHM
„He uaMeLe ^a 6e3 CBOJe Bo.i)e Kynyjy Meco, h.ih 6paBa, h.ih csnae
6h.io A'^ cy Kpa^/ieee Hj.HMa ^nje, hh Ma.iy hh Bej.HKy Kynibv, (mxo
OB^e, MHC.10M, 3HaHH: HH Ha Majio HE Ha 3JHoro); nero Ka^ xote
Kpa./LeBo Meco m
ce npo^aje, OH^a 4a ce 3aKaJKe no xpry, ^a ne
npo^ajy hh Kynyjy Meca aok ce Kpa.J)eBo ne npoAa. Hhth 4a hm
ce CH.iOM ysHM.'Le CKp^eT, hh Me^, hh MyKa, hhth HKOja Kyn./i.a.
Hh Kyfee ^o. hm ce He ne^iaTe hh o^ Kpa.zba hh ofl, BiacTe.ie. Ako
ce y Kora Ha'^e aja OTpoK, na mTO HcnaKOCTH, ^a y Tor rocno-
Aapa Hc HuiTy, Hero aKO ab. EpB y^HHH AexHt, ^a ra noAa ro-
cno^ap, aKO ae ra ne noAa, ^a n.iaxH rocnoAap BpaaiAy> ^aKO h
caMH niiaiiajy; —
4a rpa^a ne paSoxajy hh 4a ra ^lyBajy; — aKO
^y6pOBMaHHH pacxoBapH y BpcKOBy, xo xy h n,apHHy ^a n.iaTH;
aKO An MHMOHece, na r^e npo^a xy h n^apnny ^a n.iaxn."
Mh cmo OB^e roxoBO ncxoBexHHM pe^mMa ypomeBHM h3.io-
atHAH ca^paiHHy aeroBe .incxHHe, Kojoj roBopHMO. H3 ae ce bh^h,
Aa cy 4y6poBa^iKH xproBun jom je^HaKO H.3.ioffieHn 6H.aH csaKOJa-
KHM Henpu^HKaMa oj\, cxpane B.aacxe^e, Kpa.Z5eBHX u,apHHHKa n ^py-
THx ByiacHHKa. Ha xproBe ce AOHOCHBa.io Meco (nor.iaBHTO coAyeno)
H /i,oxepnBa.ia na npo^ajy cxoKa Be.iHKHX 6amxnHHKa, B^acxcaa,
n,pKaBa, MaHacxnpa Kao h Kpa.zbeBa. Ohh kojh cy HMa.in B.aacx, na-
 TPrOBAHKA nO.lHTIIKA 513

poMHTO OHH KOJH cy HMEiiH npo^a^y uiTO ofl, KpajbeBe CTOKe,

fl,a,

cy y flCKynieae, A^ ch.iom Kjni];e nat^y. HaponHTO Kao

/i,o.ia3H.iH

^a ce ^y6poB^ianHMa —
o6HqHO b\)ao HOBianHM Kynii,HMa na- —
Mexaiio ^a Kynyjy aieco, OBHOBe h CBHae Kpa-LCBe. IIopeA Te 3j.o-
ynoTpe6e, sa B^acHHKe, kojh cy npe2i,CTaB^aj.H Kpa^eBe HHxepece
no TproBHMa, 6BiL0 je MHoro Apa^H A^ 'lyBajy cxapn oOnHaj, no
KOMe TproBai; BUJb'd 4a Kpa^i)a, Kao BpxoBHor SauiTHHUKa nonacTByje
r KaKBUM noKAOHOM. KaA 6u ce TproBaii, npoxHBHo, ^a TaKaB noK.iOH
3a Kpa^a npe^a y pyKe Kpaibesor MOBCKa, OBaj My ra je He pexKO
Ha cH^y ysHMao. OBa ce 3AoynoTpe6a ^yro aa^pata^a; naiiH teMO
je y cpeAHHH XlV-ora BeKa, npeM^a ce Kao rnxo bhahmo jom Kpa^
ypoffl cxapao 4a joj Ha nyx cxane. —
^a^e ce H3 xe AHCxHHe
BH^H, A^ je y OHO Ao6a Bet 6hao no cpncKHM rpa/i,OBHMa cxa^iHO
HacxaH-eHHx /l,y6poBHaHa. Ypom Aaje sanixHxy h,hxobhm npaBHHM
o^HoraaJHMa, h join hx ocyio^oljaBa 04 aY^ihocxh je^ne, Kojy ocxa^n
rpatiann Bpme (oa SH^aiBa rpa/i,a). Y BpcKOsy —
Kao a^ ce na-
n.iaiiHBaAa ^nyxna u.apHHa" oa xproBaij,a h oa Kapasana, kojh cy
npcKO lora Mecxa npoAasn.in y cpncKe seM^e. ^a cy sancxa ^oxjie
HaniiaiiHBa./iH nyxny uapany h oa xproBHHe Koja je caMO npo^a-
3H.ia MHMO BpcKOBa H He CBpahajyliH ce y h., xo ce bh^h h3 je^ne
iincxHHe Hcxora Kpa^a Fponia (Mon. Serb. 53). Ypom jacno nape-
t)yje, A^ ce i],apnHa nanyiaxn caiio OH^e, fas ce Kyn.i)a pacxoBapn

h npoAa.
KaEo ce bhah, y cpeAmm Xlll-or BCKa y cpncKOJ je Apatasn
jacHO 6h.io, Aa npaBa n,apHHa a^ ce naniaxn caiio oa OHora,
B3iJhSi

nixo ce y 3eM.i.H pacnpoAa, mxo a^kac y riiaBHOMe y^e y agJcxbh-

xejLHy 3eMa.7bCKy noxpomfty. Oho mxo ce HHJe npoAa.10, h uixo je
xproBan; A^.'^e oahocho, Hnje nnmxa hh nAafea-io na nivie i],apHHe.
Oa Kpa.aE>a /l,paryxnHa HenaMO 3a caAa HHKaKBHx cnoMenHKa
xproBaHKO-noAHXH^Ke npnpoAe. Aah HMaaio hx Aocxa oa aeroBora
6paxa, Mn.iyxHHa.
Kpa./i>a

yMH.iyxHH0B0J JBAHOJ .iHCXHHH npBH nyx HanAa3HM0 Ha hobv

jcAHy rapaHiHJy xproBa'iKOJ cHrypnocxn. Oh o6eiiaBa Aa te ^Y"
6poB^iaHe H3BecxHXH, KaA nayjin c H.HMa paxoBaxn n Aa be hm a^xh
xpn Mecen;a poKa, Aa ce ca cbhm cbojhm usiaaeM h3 o6.iacxH ae-
roBe HCde (Mon. Serb. 54). Obo je y ocxaiiOM MoatAa tck cano
ApyKqHJe *opMyj.oBaHa ona MHcao, Kojy cmo nanpcA Y J^AHOj ah-
cxhhh Ki^SiJba B.iaAHcaaBa BHAeiiH, rAe on x. j. KaiKe Aa He te /l,y-
6pOBqaHHMa HHKaKBa 3.1a MHHHXH, ,,PK H6 CTKOpiO CL BaUH TbpeXL
ca^h." Ha CBaKH na^nn Aa ce oho o6etaH.e Mn^yxoHOBO Mor.10
,

Aa ysAHrne Aa 6yAe npHM^zbeno Ha^ie.io we^yHapoAHora npana, 6njia

6r xo orpoMHa ao6hx 3a xproBHHy. Ma Aa ce y ocxa.iOM npeiwa
Otaijbhha III 33
514 TPrOBAqEA no;iUTlIKA

cpe^aeBeKOBHUM npHiiHKaMa ouo HHJe Mor^o csar^a h npaETnqKH

^a H3Bpuiyje, onex cy /^I^POB^^^hh rie^ayiH ^a o^ ceaKor cpncKor
B^a^aona TaKBO o6etiaH)e 3a/i,o6HJy.
^a ce Kpa^ MnAyTHH ciapao ^a oxpa6pH TproBHHy, o tomb
EMaMO je^aH aoehs h y ohomb nncny M^ieTa^iKora Ay^Aa oa 10
Maja 1309, kojhm saxBa./byje MH.iyTnHy (Urosio, Serviae, Chelmiae,
Diocleae ac Albaniae regi illiistri), uito je Hape^Ho, le ce ^a^ia M^e-
vrntHMa HaKHaAa sa Ao6pa, Koja cy hm ca pasSHJene ASi%e paaneAH
^y^H enECKona seiCKor (Acta Arch. Ven. I, 9).
Oa Kpa^a ^eyancKora UMaMO je^Hy j.HCTHHy, kojom ^aje cao-
6oAy Ay6poBa^KHM xproBUHMa, ^a n^y c./io6oaho „no nyxoBHMa h
no TproBQMa Kpa^i.eBCTBa iny," a ^a hm hhko HHiUTa He cnaKOCTH.
(Mon-Serb. 85). IIIto ce OB^e nope^ cJio6oji,e fl,a, H^y c KynibOM
no TproBHMa HspeKOM AO^aje h cjio6oj\,2i ^a ^AY no nvTOBHMa, to
MHCAHM Aa ce OBHM nocieABHM xote Aa Kaate, ^a hm ce /T,aje h
CAo6oASi npOB03a. SnaTHa je OBa .iHCTHiia jom Hapo^JHTO h c Tora,
HiTO Kpa./B aoMe Hape^yje: ,aii€ HUb ce rj^e u«yj! AphEO, lepe iiMb ce
p^liiim n\ iv!Of>!J ii|>H 7,eMm KftaicKbCTca mh, p ce ?a cohosh }i,{fbm muibTO

He hhko hh oa Ma^e hh oa BeiiHKe BAt^CTe^e.

;5A/^€ri€,"

1-ora Maja 1330 ^.eqancKH y nHcmy ^y^Ay *paay Aan^y-^y,

Aaje M.ieqHtiHMa c^o6oAy, Aa Tpryjy no aeroBOMe Kpa^eBCTsy h
Aa npo./ia3e c ecnanoM y Cciyn n y PoMaHHJy, a.an He y ByrapcKy.
oaHHMJbHBO je UITO HspeKOM o6etiaBa ne caMO „CAo6oAaH npoB03"
(transitum liberalem) nero h cnrypan cnpoBOA (et conductum secu-
rum) (Acta Arch. Ven. I, 16).
^a^e^iancKn HCKpeno aieieo h paAHo Aa noTnoMorne pas-
je
BHTaK MACTaiKe TproBHne no Cp6HJn, bhah ce h3 jeAHora nncMa
aeroBor oa 10 Jyna 1332 Ay^Ay 4aHAy-iy- ^ Tone nncMy on o6e-
taBa, Aa te nspaAHTH Aa M.ieiiaHHH HnK0.aa BpoAHC, oa Kora je
6yHT0BHHK Kpa.a.eB /l.HMHTpHJe UlyMa otoo neKe HOBi];e h ecnan,
Ao6HJe nyny HaKnaAy oa OBora. (Acta I, 18). Y ocTa.AOM osy na-
KHaAy He AO^nme M^ie^inhn hh y 1334, 36or ^era Kao Aa cy 6ao-
KOBa.iH KoTop. (Acta I, 20).
Bp^io je Bamna noB.iacTHU,a, Kojy je 6aH 6ocaHCKii CTCBan
Aao /l,y6poBiiaHHMa roAHne 1335. Oh nnme: „.iko EomHMissiiib v?»»>'«e
^OBHTbKb .^SnpOKaYbliH IHX Ke|)8 II KMbHra K»^e » ^HBpORIIHIjH, (\K0 tilie^b

H c»,Viie iiom.iio \^ k KNbHrii np.iKi\, ^a le isepoKain, a^ hwth ^\kk()oky.v

iiHiis H Ee:5b OBa npe CBcra noKa3yje KaKO

iiptcMKuiTHiie." ./IncTHHa
je y OHO Ao6a AocTa pasBHJen 6ho caodpataj Met)y Bochom h ^y-
6poBHHKOM. BoniH>an,H cy oA-iasHAH y ^y6poBHnK, y3nMa.iH pasny
Kyn.zby na sepy mh KpeAHx, n 0CTaB.>i)a.iH y cbojhx KpeAHTopa
sKanre," 6e3 cyMae o6AHraD,HJe, h3 kojhx ce BHAe^o niTa cy n
 TPrOBA^KA nO.lIlTUKA 515

EO^nKO ^yatHfl. Ona pen

„;^0RHThKh'' "cBGAonn, ^a BoraaauH, o ko-

jHMa ce OB^e roBopn,bhcv yae^n Kyn^ty ^a je noipome Ha CBOJe

jiH^He noTpe6e, Hncy y3nMa.in Kyn^y Kao KOH;iyMeHTH, Bet 4a je
upenpo^ajy, ^a ftosie mneKy^muy. Peii je ^aK.ie OB^e Bomaa-
il,HMa T^jzoenuMtt, mneKy^iaHTDMa, kojh BeK anajy 3a Kpe/i,nT,
ciyaje cc y Be.iHKO anMe, n nsiajy sa xaKBe noc^iOBe n npaBHe
nHCTpYMeiiTe —
KH-nre H.in o6.iHraii,nje. Cbg to noKasyje, 4a je
BeL 611AO TaMO ^i>yAH xpetera pe/],a, eoju cy ce c.io6oaho noKpe-
TaTH Mor.iH, H ^a je xproBauKH cao6patiaj Bet jaKO pasBHJeH 6ho.
— A.in Ha uiTO can OB^e pa^ namay oSpaTHTn, to je ca cbhm
-Banpe^Ha noB.iacTHna, Kojy 6aH ^aje /],y6poBHDKy. Ako HaBeAeno
jiecTO 4o6po pasyMeM, Can ce noTuyHo oc^aaa na cy^ 4y6poBa^i-
Kora npaBocy^cTBa, na o6ehaBa ^a lie o^Max ^axa ^a ce 04 Boni-
aaKa Han.iaTU Ay6poBqaHHHOBO noTpaaiBBaae qnai 04 Knesa n
,

cy^nja /i,y6poBanK0x AO^nje yaepeae, ^a y ^y6poBHHKy sancTa HMa

,npaBa h BepoBana Kanra" /i,yry 6omaaKOBy. Oca je Mepa y
CKOHOMHOMe HOT^e^y Mor^ia nsiaTn sa noc.ie4Hii,y, ^a cy 4y6poB-
j^iaHu .laEuie n y o6njaTnjoj Mepn ^aBa^n BomaannMa ecnan na
£pe;i,nT. A^h je oh a c 4pyre cTpaue Ha csaKH iiannn Sn^a xyra-
jiHBa, ;i,a ne KaJKesi onacua, noqeji je BouiBaita Ay^HHKa ocxa-
B^a.ia ca cbhm Ha mh.ioct h hcmh^oct ^ySpoBa^KOiie cy;i,y. PeKao

6hx 4a OBa Be.iHKa uoB.iaciHua HBJe naascBaHa no6y,^aMa TproBa-

MKO-no.iHTHqKe npnpo^e, Bet, krko Jinc.iHM, ^ihcto no6y;i,aMa npn-
po^e no.iHTmKe. BocancKH 6aH, JKe.ietu ;i,a o^patn n ociiaain CBOJ
HesaBHcaH no.ioaiaj oa cpncKnx Kpa^teBa, Tpa:Kno je ^a fia^e ce6H
carypna nac^ona y ^y^poBHHKy, n 4a ra 3a/T,o6HJe mhciho je ^a
HDKaKBa aipTBa cKvna nnje. CfiaKojaKO OBaKy noB^acTnn;y ne caMo
^T.a ^y^POBHHK Hiije y/KHBao no /],pyrnM cpncKHM seM-Jbajia, nero
HeMa ^OKasa hh /i,a jy je y caMOJ Bochh 4yro yjKHBao.
^o.ia3HMO ca^ Ha Hajcjajnnje Ao6a nauie APJ^aee caMocTa^HO-
CTH y cpe^aeM BCKy, —Ha /1,06a y Koaie na ue.iy cpncKora napo^a
CTOJn CTe'i)aH /l,yfflaH cn.iHn.
/l,ymaH je Betn ^eo CBOra Bpeaiena npoBeo Koje na 6ojhhm
no^HMa, Koje Hna^e pa;i,etH ^a passiaKHe rpaHnu,e h 7i,a yTBp^n
i],apcTB0 CBOJe. Kao t^ennja.iaH B.iaAa^an, nnje oh CMCTao c yjia hh
TproBHHy, hh 'H)e3HHe H0Tpe6e n ae3HH no^eT. Kao npe^cTaBHHK
HaJBHuie Ap^KaBHe no^HTOKe ^OMa HeMannheBa, oh je y je^HO n
npe^CTaBHHK HaJBnme xproBa^Ke noiiHTHKe y cpncKoj ^paRaBH, 3a
BpeMe aesHHe caJiocTa^HOCXH y cpe^aeM BeKy. Ka^ 6n nac ko
noBBao, ^a noKaJKesio, uiTa je cpncKa ^pjKaBHHMKa My^pocT nnHH^ia
sa paBBHxaK xproBHHe y cpe^aen BeKy, mh 6n Mor.in c.io6g4ho
Kao cyiiy cBe xe Mv^pocxH noKasaTH na ^ymanoBy xproBa^Ky nc-
616 TPrOBAqKA UO/IHTIIKA

^DTUKy. H Ka^ 6h yse^n, ^a je ynopetiyjeMO c xproBa^iKOM no^H-

TBKOM /i.pyrHx cyBpeMeHHx AP^Kasa, Hainan 6h mio 6b j.ac-
;^ocTa
Ka^o HauieM napo^HOM nonocy.
Hs BpeMena aeroBora Kpa-^teBaaa (1336—1345) MHoro cno-
MeHHKa 3a ca^a HCMaMO. Hs ohhx Koje HMaMO bhah ce, 4a je ^y-
inaH HacxaB^ao xproBaqKy no^nxoKy cbojhx npe^aKa, noAJejiqa-
Bajytn xproBa^KOMe caoSpatajy cxape CAo6oj\,uiTEEe, n inHeKH joj
HOBe 0AaKiiini];e. Y OBaj pe^ n/i,e snaqaJHa ona noBe^La 4y"i^' OBa,
KojoM ^aje /l,y^POB^iaHnMa c.io6oAy Aa Kynyjy n H:sB03e jkoxo H3
cpncKHX SGMa^a 6e3 HKaKBa orpaHHieBba, n sanoBeAa ^a hhko,
^,1111 Ki\3CTei\iiiik, iiH BjAti,pi\i\i|K Kf>.iAi€BCTKti Ml!," HG 3a6aB^a lUXO OHOMe

KOJH Kynyje, a xaKO a^' hh ohomg „koju U2)0^aje /i,a nuje sadaee
Hu 0/1, KIJ/1,, eeA ^a ujjo^aje C.W604HO." (Mon. Serb. 119). SnaMaJHa
je OBa noBP^a Hajnpe Kao noxnyn AOKas, Aa ce y npBOJ noyiOBHun
XlV-or BeKa mnxo h3 cpncKnx 3eMa.i.a sa u,eAO nscosn^o, a noc-ie
H XQMe mxo c.io6oAaH e3B03 OBora apxnK^a d3 cpncKe AP-K'^iBe,
Ao6po OAcnjaBa xprosa^Ky no.aiixHKy Betnne APyrnx OHAauittHx
ApJKaBa, Koje H.an HHcy HEKaKO Aonymxa^e Aa ce atnxo hsbosh,
H^n xeK noA Bnuie uae iwaae xepexHHM orpanHMeaHMa. He MnciHM
Aa KaateM Aa ce Ha HMe H3B03He i^apnne HHJe HHinxa an^atnBaio. 1

Ha npoxHB, CBa je npniHKa, Aa ce H3B03Ha i^apHna A^Hap oa Man-

xHJe ajnxa, Kojoj Ma./io nosnnje cnoMena Haiia3HM0, join n npBHx
roAHHa ^yraanoBe B.^aAe Han.iatinBa.ia.
H3 xora BpeMeHa naiaMO jeAny nose^y, Koja Kao Aa xohe 03
6.iHme Aa o6jacHn c.io6oAiuxnHe, Aaxe ^y^PO^'iannMa, neEOM pa-
nnjoM npn.inKOM (Ba^a Aa joni upH.iHKOM ^ym^HOBa cxynaaa na
npecxo), y xoMe aKxy oh sanoBeAa, Aa heko Hnnixa chaom ne y3n-
M^Le OA ^y6poBnaHa ;
— „Aa hm ne ysne nnnixa Kpa./i)eBcrBo mh
6e3 Kyna, im KHe3, hh Ke$a.inja, he caaio ,K().^Jte!ihcTBO mh ]i,^ ne
v^ue ciiAOUh Ke:^^ kbhi, (j.ii^kir ja ch npo^v^io ci{OKO,\biio ,xoini€ no :5€Mi\hH

Kpa2(l€RCTKi\ Mil, H p ilMh Kp^1,M€KCTiiO Mil llilflliil KHHb BflKO H n|)OYil I\I0,1,HI€.'^

(Mon. Serb. 120). Osaj cnojiennK nyno ciyatn na qacx ^yniany.

Oh xote Aa Cvio6oAaH oa cnaKEx HeonpeAe.ZLeHnx a
je xproBan;
HeocHOBannx AaJK^nna, xotie Aa je xpronan, cnrypaf, Aa na cpn-
CKOJ seMibn ocBM 3aK0HEXEx n,apEHa, nnje AysKan numxa APyro Aa
Q.iaxH. KaKo cy B.iacHnu,E, —
B.iacxe.ia, Kne30BE, Ke3>a.iBJe, Kao —
B y cxapo Ao6a npe ^ymana, MHHn.in 3.ioynoTpe6y OAKpa.i>eBaBMeHa
H Kpa.i)eBCKHx Bpasa, xo ^ynian jacno n noxnyno Kame, Aa Kpa^
cpncKH HCAia npcMa xproBE,EMa na cpncKoj 3eM^H HHKaKBor oco-
5eiior npaBa, neli aKo xote mxo oa anx Aa ysne, Ba^a ^b, n.iaxH
Kao H CBaKH APyrn npEBaxHH ^lOBeK. A KaA xaKBora npaBa nena
HE caM K])SiJb, HapaBHo Aa ra ue Mory BMaxH hh cjiyre aerone,
 TProBA^KA noyinTHKA 517

HE Ke^a.iHJe, hh ,Biia^a^i];H'' hh KHeateBH, hhth dko ko je no,^

B^amfcy Kpa.i.eBOM. Osa je noBe^a Mei^y HaJAenmnM cnoMegann,HMa
B3 406a CxeBaHa ^ymana jjCh^hot."
y
M^exaMKoj apxABH HMa je^an cnoMeHHK h3 Kora ce bh^h,
^a ^yiuan join sa Bpeiie csora Kpa^eBaaa HB^ao Hape^6y, ^a
je
ce caB TOBap ca .la^e, Koja ce npnMOpje cpncKO pasSnje, CMaxpa
Kao Aa npnna/i,a Kpa^eBCKOJ KOMOpn. Obo je 6e3 cvMfte 6no Haj-
cnrypnujn Ha^inn, ^.a ce npe^ynpe^n, ^a npnBaiHn jbY/i,E TOBap
He pasHecy. Aae y hcto BpeMe ^yuiaH je pa/i,Ho no na^e^y, ^a ce
caB TOBap noBpaxn onoMe, Kojn j[oi)e j\,a. noKaate 4a je aeroB. Oco-
€nT0 je r^e^ao a^ M^eMnte y obomc nor^e^y noinyHO aa^OBOyLO,
Eao uiTO ce to bh^u h3 aeroBora nncMa 04 22 Maja 1341 r. AY^^AY
^aH^y^y (Acta I, 29).

Joiu je/i,Hy HOBHHy Haiia3HM0 ^a ce no^ ^i'^^^HOM Kao Kpa-

^eM saBo^n. Epos Tpe6nae cy npo^iaan^iH y ouo Ao6a mhoth Ka-
paBann ^ydpoBa^Kn, nyTyjyiin Koje y Bochv, Koje y BjrapcKv h y
PoMaHHJy. y Tpe6nH)y je npe^ ro^sHy 1345 ynpaB^ao neKH ^a-
6HaieB. Bp.io 6a Baacno 6h^o ^a ce 3Ha, ^a ^h je ^a6nJKeB ynpa-
B^ao Ty caMo aao Ke^ajnja Kpa^zbeji HaniieHOBaHn, u.ih je ofl, CTa-
pnna ^pjKao Tpe6nEbe Kao 6aiUTUHy. y npBOMe c^yyajy aeroB
nocTynaK nocno 6a KapaKTep 3BaHHMaH; y ^pyroMe ciyiajy oh to
He 611 Mopao, npeii^a 6a nnaK Morao Chth. CflaKojaKo to^idko je
jacHO, 4a je J\,2i6am.eB noieo ^a y TpeSnay Han^ahyje 04 CBaKor
TOBapa no ^Hnap. ^y^POBiann o^nax npoTeciOBaxy. Ohh ce 6e3
cyiiae no3nBaxy na CTape CBOJe c.io6o4mTnHe, Koje dm je ^yman
noTBp^no. ILnxoB je apryMenai n ly 6ho, no^ien ce Ha Tpe6Hay
HHJe HUKaKBa u,apnHa Hau^aiinBa.ia ^o ca^a, He Tpe6a hh oj\ ca^a.
UpoTecTOBaBv anxoBOM npn^pyate ce n M^en,H, ne caMO Kao 3a-
niTHTHni^H /i,y6poBa^iKn nero n y nniepecy CBOJnx TproBan,a. Ka^
ce oBa CTBap ynpaso sano^ejia, He 3HaM0, ajin 3Ha]yio 4a ce ona
npene^aa n y c^aBny roAnny 1345, Koje ce ^jniaH 3aD,apH0. Hnje
TeniKo pa3yMeTH ^a je hobomc n,apy 6ani Te ro^Hne noTpe6a 6H.aa
4a OAPJKH M^eTKe n ^Y^PObhek npnjaTej.CKn paciio^oa;eHe Hpena
HOBOJie n,apcTBy. CBaKOJaKO, oa aera nnaMO je^ny xpncoByiby, noT-
nncany 26 OKTo6pa 1345 ro^., y Kojoj BeiiH KaKO je no ;Ka^6n /l,y-
^poB^ana ncTpa^HBao h Hamao, ^a nnje HCXHHa uito ^a6HJKeB
TBpljame, /i,a ce 04 ciapHHa na Tpe6Hay napnna HanAatnea^aa, na
c Tora Hapei^yje ^n,^ iie onor-A:?!! T(>hrj in T|)cbhiih, k.^ko n h nptaj.^e

lie BH,'\o/' (Mon. Serb.Ba^^a me jom ^o^aTH, ^a OB^e nnje

117).
^H^a y nnxaay caMO n,apHHa oj\, ^nHapa na TOBap, BeL h caM Tpr,
jep 4y6poBa^Koj je xproBa^Koj no^HTHii,n je^na ofl, rAannnx n,e^i>ii
518 TPrOBA^KA II04HTHKA

6H.ia, Aa He ^onycin^ ^a ce Hnr^e na 6in3y ne oiBopn KaKaff

Eopn Tpr.
je AymaH nacTOJaBao ^a o^eejKe ce6n M^exKe, bh^h ce
^a
H H3 aeroBora nucMa ofl, 15. ncTor Mecei^a AT<^AY M^ieiayKOMe. Y
BCMy OH c Be^iEKOM roTOBHOuiKy noTBp^yje TproRa^Kn yroBop h3-
Met)y KoTopa h M^eTaKa na ji,Be ro^HHe, a ^o^aje fee ra no-
fl,a,

TBpADTH H Ha Ay^^ BpCMC Ha K0.1HK0 Ce TO^ MAeiI,H H KOTOp

,

car.iace. Joui bcih: „n HHcacMO KoTopi],nMa, Bamn Jbyj[E Mory

ji,a.

TaMO 6e3 CMeTKC ^patain CBOJc noK^ia^e h Han^afenBaTH CBoje ^y-

roBB, E TO He caMO TaMO, Hero h CBv^a no ^pyroM MecTfiMa na-
uiera i],apcKora Be^nqaHCTBa" (Acta I, 46). D^ap ce Ta;ia 6aBno y
Cepy. YroBop Mel^y KoTopoM h Mieu,HMa o6EO'BJbeii je h noTBp^ea
Ha ocaM ro^HHa 1-ra AnpH.ia 1348 (Acta I, 109).
Bp.ao je ana^aJHO ^a o^Max nocie cbojhx npBHx ^ana, hobo
H/ipcTBO oiue^a ^a nol^e hobom TproBa^KOM no.iHTHKOM. He SHamo
3a ca^a y noje;i,nHOCTnMa, uiTa je ynpaBO npoTOBecTHJap HQK0.ia
Byfea, KHes komophdk (comes camerarius) npe^yBeo ^a HSBpuiH.
Aae h3 npenncKe o Kojoj feeMo Ma.io nnate roBopHTH, bb^h ce 4a
je OH 3aBeo hobc neKe niapHne n hob HainH i],apHHCKor OTHpas-
^iaaa (t^yaipytiKe eKcneAui],nje). Moryfeno je ;i,a je n,apnHy na Tpe-
6QH,y ^ao o6hobhth. IIpuiiHKa je 4a je ^ao 04y3eTn opyatje Koje
cy HCKH 4y6poBqaHH n MAe^mfeH hochih Kpo3 cpncKe 3eM.i.e y
TpHKy, ByrapcKy H.in n y Bocny. IIIto je oco6nTO 3a BepoBaae to
je, 4a je ^yinany 3a ocrBapeH.e aeroBHx orpoMHHx n.ianoBa no-
jLHTHqKHx Tpe6a^a orpoMHa cyMa H0Baii,a n /i,a je aeroB „KHes
,

KOMopHHK" (MDHHCTap oHnaHHOje) r.ie;i,ao ^a ce hobhm uapHnana

H ^a:K6BHaMa o^ TproBaD,a noMorne. IUto n3BecH0 3HaM0 to je, ^a
cy OBe HOBiuTBHe Bp./io He3ro/i,HO AouiAe ^y6poByauHMa b Miiegn-

iiHMa, H 4a cy yc^e^ anx h uapoHHTO ycj.e/1, K0H<i)HCKan,HJa, TproB-

u;h anxoBH npcTpnein Be.anKe uiTCTe. HoBe obc Mepe saBe^ene cy
OKO 1347, aKO Moat^a joni ne d je/i,Hy ro^HHy pannje. FoAHne 1348
/l,y6poBqaHn ce Hanpe3axy, 4a nx o6ope. IIpoTecTOBaxy, no3HBaxy
ce na iiOTBp^ene hm cTape cj.o6o^e, M0.i.axy, —
aj.H CBe y3aiiy^.
Ta/i,a KHe3 h Befee ^ly^poBa^iKo 3a6paHHme cbojhm ^xy^Ma ^a onfee

no iJ,apcTBy. OBa je 036n^Ha Mepa, Koja je CKon^iana 6EAa, c Be.aH-

KHM atpTBaivia no je;i,Hy h ho Apyry CTpany. A.ih cy je ^yCpoBqaHH
y cpe^ftCM BCKy ne je^noM npeiia Cp6nJH npHMeH)EBa.aH, jep MaaaK
KoJH 6a ce o^aiax ycae^ Tora y KOMOpn cpncKHx B.aa4apa noKasao^
o6nqHO je noSy^HBao OBe na 6p30 H3MHpeH>e c TproBaMKOM peny-
6.1HKOM. —
OBaj nyTje cTBap no ^y^poBqane 036H.zbHHJe ncna^a, jep ^y-
man h aeroB komophhk nncy ce ^aAH noxpecTH. ^Y^POBhhk ce Ta^a
 TPrOBAHKA nO.'inTHKA 519

o6paTH Ha M.ieTKe, MO^etn nx 4a ce no^yxBaxe le hm y ^yni^Ha

Hspa^e HaKHa^y sa niTexe h onex ciape c^o6oAuixHHe. Miei],H cy
nope^ cBera CBora cno^amaer npHJaie^cxBa c /l,ymaHOM, nnaK cy-
peBaHBO nor^e^a.iH Ha aeroBe ycnexe nyxeM k II,apHrpa4y. Hope^
xora /I,5'6poBHHK je h onaKo cxojao no^ samxaxoM M.iexa^KOM. Ha
noc.iexKV nope^ /l,y6poBqaHa y n,apcxBy cy cpncKOM omxeheHH 6uae
H HeKH M^ennha. Cbg je obo u.o6jfl,EAO ceHax h AVai^a, ^a, ce 03-
6h^ckh saysMy y ^ymana /i,a ce osa crsap peran hobo^ho.
y M^exa^KOMe apxHBy HMa je^aH cnoMennK, kojh 6ai],a ^ocxa
CBex.iocxH Ha obo rproBa^iKo-no.iHTHMKO nnxaae, Koje je y roAHHana
1348 n 1349 sa^aBa-io noc^a ^y^^^y, ^y6poBHHKy h iM.ieiinna.
30-ra Mapxa 1349. cenax MjiexaiKH aohoch OA.iyKy „Aa ce CBenana
:

nocao6nHa onpaBH i],apy cpncKOM, ^a xpa;KH 3aA0Bd)eH.a h naKnaAy

3a mxexe, Koje cy HamH Bepnn ^yopoByann npexpne.iH y ApataBH
fteroBOJ". II3 YBOAa y OBy o^^ayKy, bhah ce jom /i,a cy ce ^y6poB-
^aHH TetuKo oKaJiuJiu B./iaAn M-ieia^KOJ „Ha mxexe, HOBa^eaa, h
CMexae. KOJe hm ce y i],apcxBy cpncKOM CBaKH ^an ^hhc''. Y HacxaB-
^LeftHMa, Koja cy nocianHKy ^axa Ha.iaaie My ce ^a npe CBera
,

H3JaBH /l,yniaHy KaKO M^iei^H o^ajy CBaKO npnsnaae n no.iaa^y

,

HaJBeky BajKHOcx na cpAa^Hocx oAHomaja, Koja je CBar^a H3Mei)y

BEX H aeroBHx npe^aKa iiocxoja.aa, uao mxo te ce ohh h xpy^nxn,
Aa ce KO^HKo 40 H)HX cxoJH xa cp^aiHocx h y Hanpe,zi,aK o^P^h. 3a
XHM ce nociaHEKy Ha.ia;Ke, ^a o^Max npe^e ua cxBap, na ^a H3JaBH,
KaKO cy ce /ly6poBMaiiH y noc^eAH>e BpeMe no^e^u ^a aia^e n je^-
HaKo ce ffiaie, ^a cy y n;apcxBy aeroBOMe ,a oa cxpane sBaHH^HEKa
H>eroBe CBCxe Kpyne ne je^HOJ Bek pa3HHM xero6aMa h HenpH.in-
,

KaMa H3A0rKeHn KaKO cy Aona.iH Be.iHKnx mxexa h jKpxaBa noB^ia-

;

HHx KaKO ce xe mxexe, HOBa^ieaa n xero6e CBe je^naKO caMO yMHo-

;

ataBajy h pacxe; KaKO cy c xora npHHviieHn ^a h3 AP'J^aBe H>eroBe

E3nt)y, H Aa Bnme no aoj ne xpryjy Ma ^a cy xy xproBa^H 04
,

cxapHHa. ^yBmn sa xoAHKe /KaA6e a ate.aeliH Aa caiyea ycpAHOcx,

noBepcH)', MHp H ciory Eoja nocxojn H3Me^y M^iexaKa h ii,apa,
B.ia^a je M-iexanKa 0A^y^n.ia ^a k aeroBoj npecjaJHOj ysEnmenocxH
nom^/Le noK„incapa h /i,a ra 3aM0.aH, ^a 3apa/i, CBOje concxBene qa-
cxn, 3apaA npaB^e h npnjaxe^cxBa c M.iei],nMa Hape^HXH h3bo.ih:
Aa ce ^y6poBqaHHMa, (kojhx 6.iaro h nanpe^aK M.ien,H Kao CBOJe
po^eno CMaxpajy) noBpaxn oho inxo hm je nenaA-ieaiHO o^ysexo, h
Aa HM ce 3a cbc mxexe, xero6e n Knaeaa, Koje hm je KOMopa n,a-
pesa HaHej.a, AaAe 3aAOBo^eH>e Ay^^Ho h aocxojho, KaKO Aa ce nyno
3aA0B0.i.e h Aa ce Bnme ne ata^ie."
,3,a^e ce noK^ancapy Ha.iaate, Aa n;apa 3aM0.iH, „Aa H>eroBO
Be^iH^ancxBo sanoBeAH h na.ioffiH, Aa ^y^poBiann h y nanpeAaK y
520 TprOBAyKA 1104UTHKA

i],apcTByaeroBOMe ya^HBajy noBiacxniie h c.iodo^niTHHe, Koje cy oa

CTapnna ysKUBa^H, xaKo a^ ohh, nomTo ce CBaKOMe kojh je oniTelieH
Aa^e HaKHa^a, Mory no i],apeBoj seM^n caoOpataBaTH h TproBaTH,
Kao uiTO cy n npe obex HOBiHTHHa h lUTeia gnnnAH a CBe ce obo :

THie yacTM H AOCTOjaHCTBa H>eroBora Be^HiaiicxBa a 6Hte o^ Be-

^HKe KopHCTH H 0^ n.io^a u,e^oj u.apeBHHn". —
Iloc.iaHHKy ce ^a^e
Ha^ajKe, ^a niuxe HaKHa^y h sa luxexe, KOJe cy neKH M^eiHtn upe-
xpne^H, H Aa ce mxo npe na nyx Kpene. (Acta Arch. Yen. I, 109).
HaKHaAiio i.aA ce Beh Ha^aasno na ^Bopy ^ymanoBy, nncaxo
My je, 4a nocpe^yje 'da, MHp H3Me^y i;apa BHsaHxnjcKor h ^ymana
Kao H H3Mei)y OBora h 6aHa 6ocaHCKor. Hero iiy je y hcxo speaie
onex HauoMenyxo j[a mj je r^aBan sa^axaK ^a n3pa/i,n HaKHa^e
,

H ciLo6o/i,mxHHe sa ^Y^POBhhk, (Acta I, 122).

/l,OKyMeHax, — h3 Kora cmo toxobo o^ peiH fl,o peqn HSBdH
HacxaB/Leita 3a nociiaHHKa k ii,apy cpncKOM —
Bp.'io je noyiibHB

cnoMenDK M.iexa4Ke AHn.iOMaxHJe y ^yiuanoBO ji,o6a,. <l>opMn, y ko-

joj ce noc.iaHHi],a HCKa3yje , neiia ce mxa 3aMepHXH. IlyHa je yq-
XHBOCXH, nyna nomxoBaifca npena „H>eroBOJ npejacHOJ ysBHmeHOCXH"
npena „H.eroBOMe Be.iHHaHCXBy" n npcMa ^Cbbxoj Kpynn u.apeBoj".
A.aH y npHJeM.s.HBOJ oeoj *opMH 3yjn fl,Yx CEjie h AOCxojaHCXBa. Oh
He H3.aa3H ^a Bpelja, hah ce ^aje no3uaxH. OHe peiH „Mn teMO :

ce xpyAHXH koauko ^0 uac ctoju ^a c i],apeM oap^khmo /i,o6pe

,

OAHomaje"; —h „6.iaro h uanpeAaK ^ySpoB'iana CMaxpaMO Kao ,

CBOJe", —
H „cxBap ce xaqe qacxH h AocxojaHCXBa napesa h ko-
pncxH 3eMa./i)CKe'', — nocpe^HO xohe /i,a Kaaty, ^a te i],ap He 3a-
AOBOyLHBiHH ^,y6poByaHe noKBapHXH Ao6pe OAHomaje c M.iei],HMa n
Aa y xoMe ciij-qajy oAroBOpHOcx na ft na^a. 036H.zbHocx OHora,
nixo ce Me]^y Bpcxasia y HacxaBJ>eftnMa M.aexa'^iKor nociaHHKa mh-
xaxH MorAO na^a y o^n xck KaA ce 3Ha 7i,a ce /l,yniaH cbojom
, ,

cno.i)amftOM no.iniHKOM noxnyiio ocaMHO n HeiipHJaxe-^nMa oKpyjKHO

H ,a,a je caMO y M.iei],nMa pa^iynao npHJaxe.zbCKfl pacno.ioiKeHy My
CH.iy, c KOJOM je mhciho, ^a h aKXHBHy aiinjaHi],HJy cKon^a.
3a nocaaHHKa cy H3a6paAH HHK0.ay 'Bopttnta. OBaj je noHeo
C060M HHCMO je^HO OA Ay^KAa na HHKO.ay Byty, jep noK.incapD
Ay6poBa'iKB xBpt^axy, Aa je cse one HOBiiixHHe saBeo uapes KOMop-
HHK Byfca. IIhcmo je HanncaHO y ohom hcxom Ayxy y komc n Ha-
cxaB.i>eH,a nocaaHHKOBa. KaKO hcxh xh uoKiHcapn peKome, Aa cy
3a xe HOBfflXHHe y HeK0.aHE0 OAroBopHH h MapKO FyiexHti, 3ex By-
ten, H HHKo.ia ^yKapeBHt, —
^Asa ^Y^poByanHHa n opxaii,n By-
tiHHH — xo je iiHcano /l,y6poBa^iKOMe KaA M.iexaMKn
KHe3y , Aa ,

nocaaHHK npncne y ^y6poBHHK, A030Be ony ABOJHLi,y xe hm roBopn,

Aa xaKO ne ^HHe. yn.iHB obhx ^yAH na xproBaqKO-noj.HXQiKe hob-
 TPrOBAHKA nO^lHTUKA 521

uiTHHe y ii,apcTBy cpncKOM Moate ce caaio TaKO o6jacHHTH, aKO cy

Fy^eTflti H ilyKapeBHli ^oSn.in no^ saKyn i],apHHe cpncKe o6eiiaBfflH

uapeBOJ KOMopn Befcy C}My nero ^pyrn yiaKMU'iapH, a^n

no^i, jcao-

BOM Aa ce uoBPtajy iieKe iiapBHe, h r^eKoje hobb sase^y. OBy npeT-

nocxaBKy He o6apa to iuto snaMO Aa cy y to Bpewe (1348—1349)
/l,y6poBiiaHH MapKO Bacn^LeBHt, 6paT mv MaTHJa h Cthuc JKyp-
roBHt Apa^a.iH Tpr HoBO-6p4CKH n IIpHBpeHCKH, a »/laBpe ByKaco-
Bflti H MapHH H JKhbc llacKeTHt Tpr PvAHHUKH (CnoM. /I,y6p. Apx.

n, 18 M 19) ;
—
jep cy r^aBiiH saKynAH Mor.iH ^aBaTH noje^HHe
TproBC Tipyrnaia no^ saKyn. Y ocTa^OM 3a Mapna TyiieTHlia ce
3Ha ,
je no CMpxH ByliHnoj nocxao E,apeB pHSHn^ap
fl,2i
a n npe ,

Tora 6no y c.iyacCD ii,apeBOJ.*

C M.iexaHKDM noc^aHDKOM Ha ^Bop ^ymany h

othuj.ih cy
noK.iDcapn 4y6poBaMKH no ncTOMe nociy. KopaK h toh M-ieTa^iKe
B.ia/i,e y OBOJ cxBapn o^eBn^HO je y^nnno Ay6oK yTncaK Ha /],y-
mana Kao uito ce npeiia no.inTH^iKHM npn^HEaMa oHAamanM h
,

o^eKHBaTH Morjio. Bpe^Ho je SHaTn, 4a je nam HajcHinnjn B^a^a-

Aan, H y nepno^n Hame naJBete iioiin, nnaK ^o^asno y nyaiAJS A^
TproBaMKo-no^HTH^Ka nuTaita noTunnn BnniDM npuspeBHMa ^ncTe
no.inrnKe. Bhbiuh y paTy c BnsaHTHJOM n c 6aH0M 6ocaHCKHM a
y 3aBa;].n c >'rapcK0M ^yman 6h 6ho MaxHHT
,
je nsasBao paT m
H c M.aen,nMa. Hjejuy 0MeBU7i,H0 HHJe ocTaja.io Apyro Bet ^a uonv-
CTH. Oh je y Haie^y npncTao na saxTesaaa M^eTa^Ka. Obo ce bh;i,h
OTy^a, niTo M.ieTaMKH noc^aHHK o^ upn.iHKe y ABrycTy hctp 1349
ro^., UHHie CBOjoj B.ia^n, na nmxo npocxpannja nvHOMotcxBa, a Ha
Hiie: fl,a, My ce Aa^e B^acx ^a can no CBOJoj yBHl^aBHOcxH h caBecxH
npecy^H Aa jih c ohhm, mxo oa n,apa 3aAo6nTH Moitie, omxeteHH
,

^y^poB^ann h MAeqniin Ba^a ^a ce sa^OBO^ie. KaKO ce obo th^c

nojeAHHOCxn, caiue Mepe HaKHa^e xo je o^eBHAHO ^a je naieiio
,

HaEHa^e Bet 6n^o npnii^eno. Y ocTa^aoM, cenax M^eTa^KH ^onece

14-or CcHT. HCTe roABHe o/i,.iyKy, ^a My ce TaKBa BiiacT ne Moaie
AaTH. Aae y HCTO BpcMe oMyMnme ^a nEmy Knesy h Betiy Ay6po-
Ba^KOMe, Aa npoMBC.ie ,He 6h ah n,eiiHCX0AH0 6bao, Aa TaKBO ny-
HOMotnje Aaii,y cbojhm noK^iicapnMa, aKO hm ra Beb ao caAa Aa^H
HHcy, a Ao6po 6h 6h^o Aa ce oa CTpane anxose y^nnH cbc mxo
ce Moate, Te Aa ce OBa CTBap k Ao6poMe CBpmexKy AoseAe." Joni y
OBOJ CBOJoj OAAyn,H cenax nanoMDae Ay^POBa^KOMe Bety h KHeay,
Aa y npHinKaMa Tfl,e ce xpaaie HaKHaAe, n MAe^Htn a n cbh APyrn
HapoAH Ha CBexy, o6nMHO ce nonamajy neiiHKOAyniHO h mxeApo, h

* „II|apbCTBO MH cbTBopii MiijocTb MapoK). mo e cTOHAb oy KoyKH uapB-

CTBa MH eii;e iipii aiiiiori npoTOBiiciHiipeBH". Ccom. Apx. Ay^po^- ^i 24.
522 TPrOBAHEA nOJlHTHKA

oco6hto era ce HMa nocia c TaKBHM KHejKeBHMa h ByiacTe^iHMa,

Kau lUTo je K^SiJb PamKH", (Acta, I, 128).
lis CBera ce BH/i,n, 4a cy ce M.ieii;H saAOBOJbUAu, niTO je ^j-
luaH npncTao y Ha^e.iy, ^a 4aAe HaKHa^y oiuTeteHHMa ^a hm je ;

MHoro 6eao ^0 Tora, ^a ce CTBap ne Tepa MaK na Konaii;, na CBe-

TOBaxy ^y^poB^aHHMa, ^a npii pemaBaity ji,eTciJbEEx nHxaiLa no-
Kaacy yMepeHOcxH. Y cBeny ce TOiie orAe/i,a, $HHa no^iniHTiHocT
M^iexaMKa. Ha aiaJocT, u.ocAeji,H>Q peiH H3 tc o^^yKe, Koje mslao
Hanpe/i,noA yBO^KHM 3Hai],HMa HaseAOCMO, ne HSHOce jacHO Ha bh-
AHK npaBH cMHcao CBoj. 4^ ^iH cy le peMH na.ie y Ayxy npnja-
Te^CKor noiUTOBaaa, n.iH y Ayxy HpoHHJe ? ^a ah one sna^ie, ^a
cy BAa4aon,H cpncKH laKBH, 4a 3acj.yaiyjy ^a ce upeMa BHMa no-
Kaate npocxpano a OTBopeno cpi],e, h^ih one snaie, ^a cy to xaKBH
^y^H, o/^ KoJHx aKo ce 4o6iJJe h ^eceio o^ onora hito cy Hena^-
^eatHO oAyse^n, Ba^^a ji,d. ce ^obck sa^oBO^BH ? 3a ca^a ce ne moskc

c noys^aHomhy Kasaxn mxa je npaBH CMHcao thx pdH.

npHiHKaje, 4a je obo Tero6tio nnxaae y naqe.ay pacnpaB-
^eno TOKy ro^HHe 1349. A.ih KaKo cy y aeny 6EAe cuAe-
joiu y
Tene ndHTn^iKO-TproBa^iKe, hhcto noiiHTH'iKe, Myt/yHapo/i,He h npH-
BaTHO-npaBHe CTBapn, to je HapaBHO Tpe6aA0 Bnme Bpeiiena, 4a ce
CBe TO y CHTHHM CBOJHM nojeAHHOCTHsia npaKTH^iKH pacnpaBH. Mh
HMaMO OA roAHHe 1351 3aHHM.*flB0 je^HO uncMO /i,yniaHOBO, h3
Kojera ce bh^h, KaKO je je^na cxpana lora san^eia pacnpaB.2beHa\
/l,a je CTBap, Kojoj ce y tomc nacMy roBopn, ^iHHH.aa je^an ^eo
OHor cnopHor nnTama, bh^h ce Bet h no tomc. niTO ce ono pac-
npaB.Zba npe^ hcthm thm M.ieTaTKHM nociannKOM Hhko.iom 'Bop^H-
tiBM. „llHuie i|.A()i»CT5io lus" Be^iH ce y yBO/i,y ,
„!u^ho aoxo,\h kk i(aoh-

CTK8 UK nOHi\HC\f)h KeiieihYHH HhKO.I.A rO(ji)|)rH tiapKeCh BH.'lOieinfYKH , H

ChM6 EkClieiUHiih K LhfkHlih BHilHKh H /KHti6 Y(>£BiiKh nOKAHCapil AHGpOKk-

Yhiiii." BnKe Aa cy obh hcth noKvincapn Ayopona^iKn onn hcth,
Kojn cy jom 1349 c 'BoptjHteM na ABop ,ZI,ymaHOB 4oni.in. ^a^Le
BeiiH ^yman : ^Hch.^inc ii^i ijapi»CT»;K mh pa^Aore h ,\i\Lre uito c« humh
Ch i|iipbCTKOMh MH, H p^^^lO/KH Ce l|.\pCTKO MH tU HHMH HpK^t. HOIi.^HC.ApOi.lh

BeHCThYKHMh CO l{kC«,Vh ^ilbrOiitVh M:\.AH,Vb H K6i\HKHXh HITO K l|:ipkCTKO UH

HMililO U! HHMH (DJl^h KOilHIC ipphCTiiO MH HfttKIUlO K p A A l€ ii h C T K H J^O

Ho OBOMe yqEBen 20. CenTeM6pa 1351, /l,y-

pa3.aory, kojh je
many ^a Kpo3 Tpn ro^HHe ii^iaTH ^Y^POBianHMa 9287
je Ba.7ba.io

nepnepa M.aeTaHKHX, —
h to 7680 nepnepa CBora ciapor Ayra h
HiTO niia 4a u.ia{ia 3a AvroBe CBOJe B./iacTe.ie h 160o nepnepa ,

* IIhcmo je TO mxaMnauo y r.iaciuiKy XXVII, 286.

 TPrOBA^KA nO^lUTUKA 523

mTO yse^a c ^al)e 4y6poBaqKe, Koja ce npoin.ie ro^nne

je i],apHi],a
pasdn^a. A
^a ce to ncnAain ^yinan Hapel^yje 4a hm Kpo3 xpn
ro^nne i],apHHHK y Cb. Cpijy no^aate vo^mnibQ no 500 nepnepa,
n,apHHHK geiCKH no 2000, a napnHHK npHspeHCKH no 594 nepnepe.
Bnte 4a cy Te ro^nne, aKO ne jom ro^nny ^ana pannje, na
HHCTO pacnpaB^ana n cea Apyra nnraiba, napoTBTO KaKO te ^y6poB-
^lann cxajaTH y iianpe^aK ca cbojhm xproBa^KHM cjioSoAminHaMa
y cpncKoj u;apeBHHH. PeKao 6hx, ^a je h3 OBora BpeMena onaj sa-
HHM^HBH cnoMennK, kojhm ce OAHOuiajn ^y6poBiiaHa y CpSnjn
ypet^yjy h kojh je MnK^iouinti caonuixno y CBOMe 36opHHKy na cip.
146. Tdm .^oKyMeHTOM ^ynian ^aje ^y6poBiiaHnMa c.ao6o^y ^a Tp-
ryjy no 3eM.i)aMa i^apcxBa iteroBor ;
—
napet^yje ^a hm ce hh na
je^HOM nyxy, hh na je^noM 6p0/T,y, hh „Ha Tpe6nH>y' napnna ne
y3nM.i>e; — sadpaayje ;i,a Kpo3 aeroBy seM^^by npoHoce opyacje y
Bocny, yrapcKy, PoMannjy, ByrapcKy h Becapa6njy ko ce
; —
yxBaxn ;i,a hoch opyjKJe y xyl^y 3eMif^y, ^a mv ce ncxo 04y3Me; —
Ay6poBa^iKn TproBu,Q h ^Y^POB^aHH y onmxe, y u,apcxBy cpncKOM
/l,a ce cy^e npe/i, i],apHHHKOM h khcsom h.ih npe^ Ke«>a.iHJOM, „kojh
6y/T,e rpa^a xora", n no saKony po^nie^zBa n npapo^Hxe^zBa My.
CaMO 3a HCKe HSBecHP cnopoBe 4a /i,o.ia3e npe,/i, i^apa. ^a.i.e, ce j\,ix

HHUixa He y3HM.i>e ca Aa^e /i,y6iioeaHKe, uau MACTanne, KOJa 6h ce

pa36H.!ia cpncKO npnMopje. Ako 6n ce 3aBaAH0 c ^y6poBHHKOM,
na HaMHCiHO 4a ra 3aBojmxH, xproBunna te aeroBHM najnpe ocxa-
Bnxn poK 4a Mory c HMaaeM cbojhm a3ahn ns 3eM.j>e D;apcTBa ae-
rOBa. TproBUH /i.a nyiatajy n,apnHy no saKony, „KaKo cy uJia^aAu
It po/i,uTPjbu u upapo^iiTCJiU mipcTea mu'^. „IJJxo cy 3a^ore 3aA0-
ffiene Kora 6n.io, Ma./iora H.an roiieMora h3 3eM.iie n,apcTBa mh, h

Kpavi)eBe, ^a ce xpaJKH cy^OM h npaB^OM".

Ma KaKBa /i,a cy 6n.ia HOBayeaa, Koje je /I,yuiaH r./ie/i,ao ^a
3aBe4e, ca^ hx je obqm aKXOM noxnyno nanycxHO n o6opno. D^apHna
npoB03Ha cacBHM ce ynn^a; o^ onora mxo ce na xproBHMa y n,ap-
cxBy Kynn n npo;],a, Han.iatnBate ce u,apHHa He Beta, Hero ko^ihko
ce Han.iatHBa.ia h y BpeMe npe ftera xaKO h uixo ce xn'ie cyiieaa
;

cxpaHEx xproBan,a no Cp6HJH, ocxaje KaKO je 6h.io h npe. Bh^h ce

^a je ^ynian y OBa xpn upaBi;a noKymaBao ^a saBe^e pe^opjie-
A.1H je Ha HaBa.ZbnBaae ^ySpoB'iana noxnoMornyxHX M.ieqHtHMa
y npHj.HKaMa noAHxnqKn He3ro4HHM, Mopao ^a nonycxH.
E[3r.ie;ia Kao ^a cy h „3a.iore'' na OBaj h.ih onaj na^HH 6H.ie

noBOA nenpHAHKaMa, xe ^yman na ^hcxo no^jeMqasa, ^a ce one

xpajKe ,cy;i,OM h npaB^i.OM". Y oho je BpeMe 6hj.o MHoro 3aAora
B.iacxe.iHHCKHx y ^y6poBHHKy. Obo je ^ohiao ycie^ qecxox paxoBa
^yniaHOBHx. Pe^oBne BOJCKe y cpucKOJ ,Zi,pjitaBH nnje 6hao; je/i,Ba
524 TProBA^iKA noyiuTiiKA

^a sioateMO peliH, ^a je 6^j10 saieTKa y i;apeBOJ ^copcKoj rap^H h

y Ma^eHHM noca^aMa no rpa/^OBHMa, Koje cy BeiiHHOM cacxaB^ane
oj\, HaJM^eHHx CTpaHau,a (napogHTO HeMaij,a). BviacTe^n je (h Be^n-
Koj H MaAoj) ^yiKHOCT 6EAd., Ha no3HB fl,apeB ^oi^e h Bojyje sa
ii,a

H> ceoMe Fcie^ OBora Ha^HHa ^om.io je Kao ^ornqHa

TpoiuKy.
iiociie4Hii,a, pe/i,OBHO n^eneite HenpHJaie^CKe seM^e y c^yiajy no-

6e^e. Aah B.iacxeiiHH HHJe Morao notn Ha Bojey paqyHajykH, 7i,a

ce6e n cBOJe ^ly^e Hs^pmaBa 04 nieHH. H)eMy je npe csera Tpe6aA0
HOBD;a ^a onpeMo ce6e h CBoje Ay4.e; Tpe6a^o My je HOBii,a HeuiTO
4a noHece co6om, a Hemio h ^a ocxaBH 3a CBOje, kojh Ha Ao^y
ocxajy. B^a^ao^ieB hoshb 4a ce 171,8 na Bojny, CKopo je cnar^a npn-
Hyl/HRao Bj.acxe^HHa ^a nosaJMH roxoBora HOBi],a, d HHa'ie ^a ce
3a^yatH. KaKo je CKopo y CBaKora cpncKor B.iacxe.iHna 6dio no
Hemxo 3AaxHHx n cpe6pHHx cxBapn nac^et^ennx o^ cxapnx n^n
HHa^e npH6aB^ennx, xo cy y xaKBnii npHAHKaMa c^a^iH xaKBe
cxBapn y ^ySpoBHOK, n xaMO na h,hx HOBn,e Ha sajaM 4o6flBaiiH.
4y6poBBnK je 6qo 6aHKep cpncKe 7i,pataBe b cpncKora ^pyniTBa-
CnopoBH OEO OBnx noc^OBa Mopa^n cy HeH36eatHO /i,oiin. Y Kope-
cnoH7i,eHn,njn Hamnx cxapnx c /I,y6poBHnKOM n c M^ci;nMa, 'lecxo
je peg 3aAoraMa. Be3 cyMBe ce MHora 3a^ora HBJe Jior^a H3-
Bytn ncno^ HaroiiBJianora nnxepeca. Ilo neKH B..iacxeAHH Bpa-^ ,

XHBUin ce c Bojue c MHoro c^aBe a^in c aiaio ^niiapa, nnje 6am

c MnpoM npncxajao 4a My cpe6pH nac n 3^axaH nexap ocxany 3a
CBar^a y /I,y6poBHnKy xe je jom je^HaKO y paxo6opHOMe pacno-
,

^omeay r.ie/i,ao ^a ce naKHa^n 04 npBora ^y^poBiaHnna Kojn 6h

My 40 pyEy 7i.omao. IlBxaae HCKyu.?bnBaBy 3a^ora y MnpnnM ,

ro^HHaMa /l,yui'^H0Be Biia^e 6Hiio je je^HaKO na ^neBHOMe pe^y h

He Moate nac nn Ma.ao n3HeHa/i,nxH rnxo ra Ha^iasHMO y onoj /],y-
maHOBOj ^HCxnHH. 3^ ocxa^oM anna HMa h y caMOM saKOHHKy
/I,yiuaHOBy HapoMHXH ^.A2iYL „^.\i\ore Kovp ce toKpr.nio a^ ce ©iKoy-
'.

noyjo" {^A. 92, 3aK. Ay^-)-

OcBM OBHx cnoMeHDKa, Haj6o^H ^OKas 6pn3H n;apcxBa cpn-
CKor, 4a ce xproBBHn ocnrypajy r^aBBH yc^oBn 3a Hanpe40BaH,e,
HMaMO y caMOM saKOHHKy ^yuanoBOM. F^aBHo nixo saKonnK osaj
xotie^a nO/ijeMyn, jecxe cnrypnocx h c^o6oAa noKpexa. Y nis^aay
Cxcjana HoBaKOBnta n^ann;!, kojh ce o,/i,HOce na xproBHHy cKy-
n^enn cy 3a ce6e y je^ny rpyny; nmh nx OB^e ns^aatCMO Kao naj-
BaatHDJn cnoMeHHK xproBaiKe nojiHXHKe cpncKnx ^pajaBHBKa y
XIV-OM BeKy.
1. CKphi\AT£l H MAft-B H KCIfHKC KOHHAt nOTpeRHl TphrOBI|H ftil rpe,^«

CRORO,\iio Ke:5>i ^^ansKt no ^6U^» i|ci()hCTK3 i.ih , p npo.^iJM) h kovdovh) h

TfiLroyio mm kom» ipLri. ,<^oiioch (^a. 29).
 TPrOBAIKA UO^JITDKA 52 5

2. li RkC.Mili rOCTh H TfkbrOKhl|b li iV\THIIHIIK },i\ HftHVO^V' ><'> HphKHMb

CTftiiiraMh ch KhciiMh uiTO nun ii hoch i\i\ rix cTftA<t;i\ ct()a:kh npsj^.^B;} ch
KhctMh. — i\ko i\H ce 7^hro:s,H Tepe uiro H^roifKii, \\ iccxb noftoT:^ R^o-
BAHH Yi\oii^i|H, iiiTO (teKOY ^oV'^Mh 6pb coy H:;rovGirMi ck oiieivih^^H nofto-

ThHHI|H, TO^^H ,!,« lIMb OAiTll lil€(^i\.^HI€ II CTf».ASKe.

3. l|.ApHNiii<h i|afkeKh ;^lA htxtk KOAbHb i^cIr.akhth hah :;;Ai,f)b:n.ATH uors

YAOHtKA, ,VA MOIf KOVn.lK) HfkO^^iX Oy B€i^bl)I;lll€ ; l{0.\bHO Al\ npOXO,\ll lif>C£IKH

no TpbrOKtVb H KOAbHb \l\ nO.VO,\bll UbCAKll CKOWMb KOVHAMIvib [^A. 130).

y IIIa<i>apDKOBy H3;i,aH>y hmd y3 OBaj i.aaH join ^oAaxo : amxe
BAACTeAHHb ^^A^pftajHTb T()broKi|i, A« HAATHTb T. (300) nepiHcpb; AUlie ^H
rn i|Af)iiHHKb :;Di\f)b»;HTi., j^a HAiiTH T. ne|)hn6()b.

4. ^,a Ht>CTb BOAbHb BAACTCAHIIb HH ».nAb HH R6AHKb, HH KTO AlOGO

Z;A,\pb!KATH H I^A^OVYHTH CKO€ AIOVIH HAH HHG T|)brOi;hl)6 ^.ii n€ rp^.'^Oy HA
TpbroKt ijApcKT. : \!x rpe.\f. KbCAKb CKOKO,\HO. (^;i, 132).

OcHM OBQx i^ianaKa, kojh y n3/],aH>y CTOJana HoBaKOBnta nc-

nyaaBajy rpyny o TproBHHH, HMa y saKOHHKy join h ^pymx, kojh
ce BHiiie H.iH Mase nocpe^no Toqy TproBnne h cao6pa)iaja, h Koje
tCMO MH OB^e H3.ioatnTH.
5. HHOBtpbllKMb H T{)LrOHbl|eMb HOpOTblfH HOAOBHHA GpbBAh i\ HOAO-
KHHA HHT.I,Vb -ipOV<i:HN«, HO :5AliOH8 CKCTiirO ISpAArA. (^.1. 22).

0. KoynbiiH koii npii.vo.Ae hoihthio ha AOSKHUiTe, ako h,y iie npHHHCTH

l!Ail^AAbl(h HAH rOCnO,Vip»> Cf.AA TOtaH ,1,A OKA 6*8 Oy Cf.A« KOVHb!|IH HO ?A-

K0H8 l|A|)bCTKA MH, KAKO KCTb Off l^AWOHbHHIj^, AKO llfTO H^rOlfBH HOVTUHKb,
(OHbl^H rOCHO^Apb HAH KAA^£IAbl|b KfaC6 ^K HAATH, f.pG H,Vb HeC8 O;^ CCAO OY*
noycTHAH. (^.1. 202).

7. i\K0 ce r,\B cao^yh koms aioeo, rocieKH hah TpbroKi|8 hah KAAoy-
riepK, lepe ms o^uey iuto roycA hah TAib hah koh ro^^s ^agaba, ;^a rpe;^«

Tbl^H RbCH Kb !|tipbCTB8 MH ;^A HMb HAATH IjApbCTBO HH !l!TO B0y,\8 H:5roy-

EHAH, A l|Af>bCTBO MH ;i^A HU)T6 KI€^AAII€ H BAACT^AC KOHMb E08,\« HOtfTb

Hp«;^AHb H cipASKe npKi,AHe. (^.A. 203).

Osaj ^.lanaK Kao h onaj nanpe;; no^ 2., naBe^PHH oSjamaaBa

ce H ^onyaaBa ,^pyrHM je;i,HnM kojh vaslce. :

„['\^ ce (OKptTAK) JKOKH^ CMeCHe . . . H Hfi BOK,^« nA,\b T0Mb:5IH a;08-

nOM l€,\»OrA rOCnOV^pA, Hh ako KOS;^?. KI€^AAII€ H COS.V'e l(ApbCTKA MH KOH,Vb ICCTb

HOCTABHAO l|ApbCTBO MH, ^A HOCTAKt CTpAJKC HO BbCT.^Xb nO«Tl!,Xb H KIC^AAIAMh

AA npi5,^A,1,e n08T0KR ^A H,Vb BAIO^« CTpAJKAMH, j^A HKO fOKCH HAH 08KpA|\*
HAH KOie ?A0 08YHHH, Tb^H YACh ii,^ rp€,^8 KI€(^AAIAMb ^51 HMb HAAKMH) WTb
K08KIC, A KI€(^AAII€ TAJKe ^,^ HUIT8 H TOSCApe H TATH. {^A. 29).

8. FpA/^OBOMb p HECTb npHCeAHIjt, pA:^Bl! KOH H!^6 SKOVHAIiAHIfHb, ^A

XO^H Kb CTAHtftHHH8, HAH MAAb HAH BCAHKb, ^A M» np«,^A KOHb H CTAHb BbCb
526 TPrOBAHKA lIOyillTIIKA

ji,\ r\ ci»K,Aio,vR CTtiHiiaiiHiih ch KCfiui. H Kh,\(-. ce noii,\e (io>ih:;iii rocTi», ^a mo8

npt^a CTAHiiftiiHHk Khce iuto i.iv BOH^e n|)i€i\h; ako ah mo» eo8^h iuto no-
rHHOH.AO, KhCf: j^a m« n.iaiH. (^.a. 12).
9. TpkrOKkl|H liOII rf)6A8 no l|Ap6K6 :;eMi\H ;!^il lllCTk KO.^hHk IIIIKOH

BAuACTIiAHIIk H.lll KOH MOliQ YAOIiKlik ^^ilGAKHTH 110 CHAt, i) lll\H ()il7;BHTIi K0»-
UMO !\ H,ttni\pe lAV CIIAOMk HilKftliUITIH ; KTO AH CC HAII,^€ CHAOUk (iACTOBA-

pHBh HAH p;i^RAAI;ABk, ^A RAiATH IICTk CkTk n€f)knef)k. (Ha. 195).

CBpx OBQX y^aanaKa ^Y^i^HOBa saKOHHKa moLh te ce Bpeaie-
HOM, —
Ka^ ce join n Apyrn cuoMeHnu,H npnKyne h npoy^e, —
HanncaTH iipocrpau nnoTUVH KOMeHiap. 3a ca/i,a Hain ce Ba.zba sa-
j\,0B0JbETE, aKO uo H>HMa jSMoateMO cacTaBHTH Ma caaio y r.iaBHHM
i],pTaMa ciDKy xproBaiKe no.aHTnKe y cpiiCKOMe Li,apcTBy.
Ohhm i.iaHKOM KOJH CMO Hanpe;^ no/i, 1., cxaBHAn, TproBHHH
ce no^jeaiMaBa nyna CAo6oji,ii noKpexa. TproBi],HMa je cao6oaho ^a
nyTyjy CBy^a no u,apcTBy, A'^ Kynyjy, upo^ajy, n xpryjy 6e3 HKaKBe
3a6aBe n.iH CMCTue jia ca ^nje cipaiie. Oho ^KaKo komb xpz ao-
Hocu'' xohe ^a Ka^e, /i,a ce he je^HOMe TproBii,y Hete HaivieTHyTH
Ha CH.ay, 4a uito Kynn, hhth te ce mxo o^ Kora ch.iom hah xeK
no npofl3BO.i>Hoj n,eHH ysEMaxn, Kao mxo cy ce xaKBH CAynajn y
pannje ^o6a ne pexKO ^oral^a^n, oaHHM./LHBO je, a u KapaKxepno
KaKO ce Hauie cxapo 3aK0H0,7i,aBCTB0 nnje 3a/T,OBO.i.aBa.io, ;i,a hcko
ancxpaKXHO BsmeAO no^ioatn, nero je jom y oco6eHHM u.aaHii,nMa,
6e3 cvMEbe ^a ce CBaKO iiosnnje H3EHJaH.e n ^OBUJaae nsOerne —
Ka3HBa.io iiixa Hapo^Exo, npoxDBHO OHone na4e.iy, ne cne ^a 6yAe.
y OHOMe MiiaHy npBOM no.aoateHo je npocxo 11 jacHO naqe.ao, a^
CBaKH npo^aje h Kynyje KaKo KOMe xpr ^ohoch. Obo HaTie.ao Beb
no ce6H ne /i,a ^a je c.ao6oAHO, ^a neKO mo^kc xproBi^a naxepaxn,
Aa pa36ajia n ^a iiy ecnan npo;i,a no nenn, no KaKBOJ oh Ky- —
nau; —
xofce. A.in cy/i,HJe onora /1,06a na CBy npniBKy JbjA^ —
OAHOCHo o6pa30BaHn n omxpoyMnn nncy bhtihh 6n.aH, ^a h3 —
je^Hora na^ida u3B0Ae CBa a^roBa Hyatna n .aornHHa nocie^oBaaa.
npejia OH/i,amibHM Hasopniia, n Moate ce petn nppMa OH^amftCM
Ha'^eiy yMCXBOBaaa, ne caiio je 6n.io y pe^y, Bet je y HCKym
pyKy noTpe6a 6nyia, 7i,a ce nope^ na^ieiLa „CBaKH npo^aje KaKO : fl,Ci

KOMe xpr AOHOCH* —

Kaffie nspeKOM: „hhko ^a He npnMopaBa xp-
roBn,a CH.aoM ;i,a pacxoBapn CBOJ ecnan n ;i,a ra npo/i,a no n,eHn,
Koja My He no^nocn !" MnornMa he ce Moat^a y^mnnxn, /.,a je ^i.aaH
ocMH npcMa OHOMe mxo je Kasaxo y ^.lany npBOM, 6e3 noxpe6e;
a.aH ce to He Mome petn npcMa noJMOBHMa n npcMa cxynay yMHora
pasBHTKa y nexpnaecxoMe BCKy. Ilpn KpnTfltmoMe 0];eH,HBaH.y ^y-
manoBa 3aK0HnKa Ba.i>a CBar^a HMax^ npsA o^iHMa xaKO ^a KaateM
ocoSenn cxpoj yMHnx Ha3opa OHora Ao6a.
 TPrOBA^KA nO.lHTIIKA 527

Ha ocHOBV HCTora Tor ^.laiiKa no^ 1., CTpaHii,H cy Mor.iH He

caMO 4ohH ^a mxo y Cp6EJH npo^a^y h.ih m
hito Kvne, ne caMO
4a iDTO y Cp6njy VBesy n ns H.e nsResy, Hero 4a uo Cp6iiju tjj-
zyjy, ^a y sew^H napesoj npoee^y xpryjyiiH ro,T,HHe h BeK CBOJ.
4a je sancxa 6n.io CTpaHai],a, n Hapo^iHTO ^y^poB^aHa, no cpncKHM
TproBa^KHM MecTHJia CTa.iHO nacTaaennx, xoaie HMa HecyMitnBHX
iparoBa no naniHM cno5!eHnii,HMa. Hanpe^ cmo HMa.in npH.inKy a^
cnoMeneMO OHy ^ncxHHy M^exaMKora apxHBa H3 Koje ce Bn/i,H, EaKO
je M.ieMaHHH B^iaai nynnx 16 ro^HHa pa^no cuoj s^axapcKH sanax

y BpcKOBy. (Listine, I, 299). Oho mxo naniH Kpa.LeBn, a h ^yman

caM, roBope ;i,a te ^ySpoB'iaiinMa a^th poK ;i,a ce uce^e ns seM^e

(poK KOJH je o6nMHO nmao 0^ 3 ^o 6 aiecei^a) Moa^e ce xaKo^e
ysexn Kao je^aH ;ioKa3, ;i,a je y Cp6nJH 6n.io cxa^Ho Hacxaaenix
4y6poBiaHa. Jl^di cy ohh nMa.in h cbojhx 6amxnHa uo rpa^OBHMa,
BH^n ce ns OHora cnoMeHHKa /i,y6poBaiKora apxHsa, y KOMe ^ve.Ah-
iiHK" MH.iom IIoBMKa (6pax Fprypa, i^apeaor .ioro<i>exa) nnme, KaKO

je no HesnaEby npo^ao BnnorpaA, kojh je y CKon-iby niiao 4y6poB-

ijaHHn jKhbko- /I,yiU'i2h. (CnoiieH. 4y^P- -^P^- ^^- -^^- ToAnne 1340
/i,y6poBaqKO Bete oA^yiyjo, ^a. ce nsMel^y Ay6poBa^KHX xproBan,a,
KOJH y npnapeny xpryjy, H36epe je/i,aH kojh te Kao KOHsy.i Ay-
6poBa^Kn S^HXH na^ xproBaMKHJi HHxepecHMa anxoBBM. (CnoM.
4y6p. Apx. II, 158). H h3 xora cnoiiennKa mhcihm Aa ce bhah,
Aa je 6n.io 4y6poBMaHa, Kojn cy no cpncKHsi xproBHMa no Muoro
roAHHa HenpeKHAHO cxaH0Ba.iH. Hs Bpesiena noc.ie /],ymana nwa
H BHnie H jacHHJHx AOKasa xoMe. Hapo^nxo je npecyAna ona ar-
cxnna Knesa ./lasapa y Kojoj ce Kaate ,JiOH ce le ^KEpoubVAiimih 7,\-
:

B.ii|iHiiiiAh 8 IIoi20i.iL Kph,\«, xaH Aa 3HAa rpaAa" (Mon. Serb. 206). He

Maae n onaj y jcahoj .ihcxahh oa ByKa BpaHKOBnta: ^kojh cy ce

/l,y6poBnaim 3a6amxnHH.iH no mojhm rpaAOBnua, xh Aa 3EAajy rpaAa
HXA." (Mon. Serb. 207).
Ohh n.iaHun noA 2, 6, 7 h 8, cjajan cy AOKas KaKO je ^y-
maH meiieo Aa mxo 6o.zbMa yjeai^H cnrypnocx caodpataja y onmxe
a cHrypHocx xproBn,a Ha no ce. Obo Aa nocxniHe n 6e3
je r.ieAao
cyMH,e y bciheoj Mepn n nocxnrao, xbmc mxo je oApeA^o ^o ^lC
Hapo^nxo xoMe 6pHry Aa boah h ko te Aa 6yAe OAroBopan,
,

3a CBe mxexe Koje 6h ca necnrypHOCxn nyxa Aoni.ie. ITpn.jHKa je,

Aa /l,ymaH nnje npnn cpncKn B.aaAa.ian,, kojh noK.iaaa naatae ca-
o6paiiaJHoj no.inn,nJH. A.ih ^yman joj je cbojhm 3aK0iiHK0M oApeAHO
AyaKuocx n OAroBopnocx h xa ce ycxanoBa c.io6oaho MoiKe aero-
BOM Ha3BaxH. IIo cBHMa r.iaBHHM cao6patiaJHHM npaBn,HMa y cpn-
CKoj uapeBnHH Aan n Hot npo.iasn opysiana cxpaata, ^ivBa nyx oa
xaJAyKa, cnpoBOAH xproBije n xprona^Ke KapaBane, 6paHn nx oa
528 TPrOBA^KA nO^lllTIIKA

HanacTH h nyBa ofl, mieTe. SaMHc^Hxe ^a je KapaBan je/],aH, na-

,

TOBapeH Kyn^OM Hsamao Ha Kannjy ^ydpoBa^iKy na II^otih, ua ce

ynyTHO y cpncKe semjbe. ^hm je CTynao Ha sen^y cpncKy, o^Max
ra je npnxBaTHyia cipaaja n npaTH.ia 40 HSBecne neKe Mel)e ao ,

Koje je nyT ResuHOMe qyBaay noBepen a Ty ra je npHXBaxn^ia ,

Apyra cxpaaia n npaxn-ia ^o CBOJe Me^e, r^e raje ^o^ieKaiia xpeha

nxA. Cxpaate na nyxy penHMO 0^ ^Y^POBRHKa 40 TpeSnaa, 6HAe
cy na CBy npn^HKy no^ sanoBemhy ke-sa^HJe xpe6HiLCKora. Ako
je xproBan, ^omaB y Tpe6HH.e Morao ^a 7i,0KajKe npe^ nopoxoM
,

/i,a je Ha nyxy xoMe H3ry6no nemxo 04 ecnana n.iH HOBU,a hah ,

^a My je neKo Hemxo yKpao n.iH oxeo te^a^aja xpe6HH.cKH ,

—
;i,y/KaH je 6ho 4a My o^Max h3 cBoje Kece xo HaKna^n. 3aK0H,
,

KOJH ra Ha 10 o6Be3yje Kao o,/i,roBopHor aa cnrypHocx HOBepenor

My nyxa, ocxaB^a My npaBO naKHa^y xe mxexe xpaatn aa ce6e
fl,Si

OA cxpaiKe Koja je aeMy o^roBopHa

, Kao mxo je oh o^roBopaH
,

cy^y h aaKOHy. Y c^yqajy ^a cxpajKa HHJe Mor^a 4a o^ xaj/i,yKa

o^dpaHH ecnan ear HOBau, h y ciiy^ajy ^a te^aAHJa neMa ^hmc
,

Aa xproBi^y AMe HaKna^y, Ayx Ha^ie^ia, Kojera je hsahb OBa ^HBna

ycxanoBa, aaxxeuao je ^a mxexy H^axH onaj kojh je iie<i>aAHJy no-
cxaBHo, ASiEAe caM u;ap. nixa Bnnie/I,ymaH je aa cxpaHD,a uyxHHKa
3a Ka^yt/epa h aa xpzoena ocnrypao oco6Hxy h Banpe^Hy o^aK-
niHn,y. H>HMa aaKOH ^f^j^ npaBO /i,a Mory o^Max HiiH HenocpeAHO

K Hjapy, Aa oa H>era naKnaAy npHMe a oh te Bet noc^e xpaJKHXH

pa^yna oa te^'a^HJe, Kao mxo te onaj noBytn na oAroBop cxpaaty.
3aK0HnK ce ^yuianoB j\,^jbQ cxapa a^ xproBU,y A^A^ aamxHxy
H KaA na nyxy saMpKHe iia noano AO^e npeA cej.o KaKBO.
, Toc-
HOAap EAR cxapemnna ce^a AY^Kan je a^ ra nycxH y ce^o, nna^e
OAroBapa aa CBy mxexy, Kojy 6n npexpneo npenotiHBmH Ban y no.i&y.
Obo je Hapei^cBe aaHHM^HBo jom h xHMe, mxo naM A^je mhcahxh,
Aa cy ce^a y cpncKOMe n;apcxBy ^n^a o6rpai)eHa Ko.iLeM rar jap-
KOM Kao mxo je cyiyqaj y Pycnjn rar no neKa Moa^Aa n 3haom
,

Kao y IIxaiiHJu.
Hhxh je 6pHra saKona aa CHrypnocx nyxHHKa n xproBna
ocxaBAa.ia ra KaA je ymao Mel^y 3HAnHe rpaACKe. ^omaB y rpaA
OH 6h oxnmao k ^cxaaanHHy", x. j. k ^OBeKy Kojn je AP^ao ro-
cxnoHHU,y. Oa oHora ^aca y KOJn je npeAao cbc cBoje cxBapn cxa-
aaHHHy, OBaj je hocho CBy OAroBopnocx aa cnrypnocx snxoBy, h
aKo je mxo necxa^o, Ba^a.io je no aaKony, a^ rocxy cbomc a^A^
HaKHaAy.
/l,a onn /l,yraaH0BH cxpaatapn no nyxoBHMa HHcy 6rar caMO
Ha apxHJn Bet a^ hx je 6hao h y caMoj cxeapn
,
xomc HMano ,

3aHHM^HB0 CBeAO^aHCXBO BHaanxHJCKor APS^aBAHKa h ncxopHKa

 TPrOBA^KA IIOjIUTHKA 529

HBLn-i)opa Tperopaca. OnBcyjytn KaKO je no Hapo^Hxoj nocao-

,

6hhh BHsaHTHJcKor nyTOsao c seAHKOM npaTftOM y CKon^i.e k

ii,apa

ixapy /I,yfflaHy npaia KaKO cy je^ne Beqepn no3HO sa.iyTajn c

, ,

nyxa y myne neKe KaKO cy ce npoTypa^n Kpos mH6^e h Tpae,

,

no HeKo nesajyiiH no hgko onex xeiiiKo 6pHHyiiH ce, aok y JeAaH-

nyT HCKpenyme nenpeA anx y noMp^innn ^jbj^e. neKH oAefienn y
MpKo cyKHO, c Kanaua oa pyna, HsrAeAajytn Kao l^aBO^H no neKO ;

oji, H.HX 6euie opyatan caMO Kon^teM, no hcko oneT caMO Hai;[aii,HMa
(Baiba 4a 6y3A0BaHHMa ?) y BekHne hht je Ceao OK.iona na np-
;

CHJia HHT ffl^ieMOBa na r^iaBH 6h.io ux je kojh cy hohcih npatiKe

;

H oneT H TaKBHx KoJH cy HocH.iH cxpeoHHK lloyApaBHme

nac CBOJHM jesDKOM (t. j. cpncKH) npncTOJHO n Bece.io h pe-
Konie naji, ^a cy cxpaaapn nyxoBa, h ^a rone one kojh 6n xxe^H
Aa HHHe mxexy aHBRMa h okoahhh".* —
Obo je CBe^o^iaHCXBO ne
caMO saHHM^HBO, HSBOAetiH HaM npe^ o^h xaKO petn jkhbc cxpa-
acape nyxoBa Hero oho je Baatno n no xomc mxo CBe^o^iH, ^a je
y 4yuiaH0B0M napcxBy ne caiio nyxHHK, Kayiy^ep h xproBau; yaiH-
Bao saraxnxy Bet h 3eM.i)0Ae.ian;. C obhm mxo no HntH-i-opy cipa-
atapH BBAe a^ em je Ayatiiocx, ^a h anBe oj[ noxpnn,e ^yeajy Ba^a
ynope^HXH h i^anoBe ^yu^HOBa saKOHHKa, kojh nponncyjy KasHH
3a HexoTH'me h xoxHMHHHe H0xpnn,e no aiiBaiia, yinBa^aMa h no-
^HMa. {^A. 177, 178, 179 y h3a. Ct. Hob.).
He 3HaM0 6aui nsBecno ^a ^h cy xproBiin n^aataiH KaKBy
,

i HapoHHxy xaKcy 3a osaj cnpoBO^ no nyxoBHMa. KaKO ce y 3aK0-

HHKy HHnixa o xoMe He cnoMHae hhxh HJia mxo o xomb y ^h-
,

CTHHaMa Koje cy naM oa ^ymana nosHaxe, h KaKO ce nopeA xora

y je^Hoj .IHCTHHH, Kojy nanpe./i, noMenycMO, nspeKOM Kaaie, ^a ce
OA xproBaH,a Hnmxa „uo nyxoBHMa ne Han-iaiiyje", xo je CBa —
npH.iEKa Aa ce 3a cnpoBO^ no nyxoBHJia oa TproBau,a saacxa hh-
fflxa HH Haii.iatHBaAO HHJe.

Onaj ^.lanaK saKOHHKa kojh cmo nanpe/i, no/i, 3., naBCAH,

OTCBH^Ho ce 04HOCH iia H3BecHe neKe 3.zioyHOxpe6c ofl, cxpane i],a-
peBHX D;apHHnKa. 4^ CMHcao aeroB pasysieMO, sa^ta naM ce cexHXH
Aa ce n,apHHa HHJe Han^iatHBa^ia oa onora mxo ce ysese v.eh. 04
OHora mxo ce AejcxBHxe^HO y 3eM^H npo^a. TproBau, kojh je ao-
neo KaKBy Kyn.z&y y HpHspen aKO je namao Ao6pa Kyni^a on jy
je H npoAao h xaAa napnHHKy H;apHHy n^iaxno. Hnje ah KyHn;a

Hamao, to je Kyn^y CBOJy hocho A^Jbe na APyrn KaKaB xpr- —

I],apHHe cy ce AaBa.ie hoa saKyn, h AapHHHK saKynai^ npHspen-
CKora xpra, 6ho je ah^iho nnxepecoBan Aa xproBan, kojh jcahom,

c ecnanoM Me^y 3HAHHe npH3peHCKe y^e, ecnan xaj xy h npoAa

* Nicephorae Gregorae Rom. Ii. c. Byz. histor. livr. VIII, 170.

Otaijbhha in.
^^
530 TPrOBAHKA nO^HTHKA

Ma 6eao y 6eci];eH.e. 3aKynn,H i],apHHa j^oaslseae cy y HCKymefte 4a

^mle CBaKOJaKe cneiae xproBity, kojh 6h xxeo ^a ca nenpoAaTHM
TOBapoM CBOJHM ocxaBH xpr H.HXOB Ha noTpaacH APyrn. OBaKy,

3^oynoTpe6y ^yuian xote ^a yKHHe xe ^a CBaKH MOs:e bo^ho ,

npo^asHTH no xproBHMa.
^AanaK saKOHHKa kojh cmo naBe^H no^ 4., xote ah cxane
Ha nyx Apyroj je^Hoj 3^oynoxpe6H. Y od^acxHMa D,apeBHx HaMecHHKa,
y npocxpaHHM SamxHHaMa BAacxeocKHM 6eao je noBHme OMaanx ,

TproBa. Ha KbHMa je napaBHO h xproBanKH o6px MasbH a npeaia ,

xoMe n ao6hx ij;apnHHn;HMa h B^acHHi];HMa cpasMepno Maaa oa ,

one Ha Re^HKHM xproBHMa i],apeBHM. IIpHBaxHH HHxepec B^acxe-

^HHa H^H H BAacHHKa iieKe o6AacxH
, 6ho je ^a TproBan; npo^a ,

mxo HMa H Kynn mxo My xpe6a, na iteroBOMe xpry, Kao h na- m

poA ca aeroBe 6amxHHe, ear h H3 aeroBe o6.iacxH, Ha xoMe xpry
Kynyje h npo^aje. A^n KaEO cy h npoAa.Bi];H h Kyni^H o6HqHO pa-
AHJe OA^asii^H Ha Be^HKe i],apcKe xproBe, r^e je cBar,zi,a 6eao 6ojbe
Hpn^HKe H Aa ce npoAa n Aa ce Kyni, xo je no hckh B^acxejiHH
H no HeKH B^acHHK lueA^o Aa hhhh pasne CMexae xoMe npnpoA-
HOMe noKpexy 3a6paanBao xproBU,HMa h CBOJHMa Aa na Be^HKe
,

xpre HAy, KaA KaA ex e ch^om saApataBao axn. Obo je mxo sa-
KOH 4yniaH0B xote Aa npecene.
IlexoMe M^any ueMaM nixa Aa AOAan jep oh ce can co6om ,

pa3yMe. CxpannM ce xproBn,HMa 3a u,e^o HHje Mor^ia AaTH Beta

rapanxHJa 3a npaBnu,y, nero mxo ce y nopoxy y3HMa^a no^OBnna
nopoxHHKa OA anxoBe HapoAHocxH h Bepe. Y oexayiOM obo je na-
ne^o 6niio y oho Ao6a npHMeanBano n y BHme APyrnx cvBpeMe-
Hflx AP^aBa. Morao 6hx AOAaTH, Aa ce na nopoxy, Koja je cyAHAa
criopoBniia nsare^y Cp6a n ^y6poBqaHa, 6e3 cyinae oahocb^o oho
onmxe oApel^eae 4yinaH0Ba saKOHHKa „^« seiiHKo a-eso lecih 24 :

nopOT!IHI|ll, i\ ^A nOllhliH ,V11»'''» 12 IIOpOTIIHKL, a 7,\ MJli\0 A*^o lUeCTL. —

tl T/.:5H IIO|)OTIIHI|H ,\\ lie C8 KO.^LtlH IIHKOrJt OyMHpHTH, pAI^KH WnpiKHTH H^H
0)KpHKHTH". (^^. 20). —
CMpxH ^ymaHOBOj, jeAHa nsjiel^y npaux nose^a, Koje je
IIo
Ypom Kao n,ap noxnncao, 6H^a je noxBpAa CAo6oAe xproBaaa no cpn-
CKoj ii,apeBHHH cBHMa xproBH,HMa, 6no xo ,^8iif»oKY«ijniifc, KiieiaKt hah
HHh KTo." Obo noc.ieAae „hi^h uhj> kto", Aaje mhcibxh Aa cy ochm
M^eMHta jom h APyrn TayiBJaHu,n (h. np. JaKnaaim h «I\iopeHXHHn,H)
iproBa.in no CpSnjn a na cBy npH.iHKy h Yrpn n TpiiH. HoBa je
B^aAa JKe^e^a Aa ce, Aasmn oAMax concxBenoM cbojom nHHn;njaxn-
BOM cAo6oAe xproBaaa cBHMa iiapoADMa y naoKo^o, n3Mnpii h
onpnjaxe^H c aHMa mxo je y ohomc ipenyxKy 3ancxa n Gn^a no-
xpe6a. C rapanxajaaia, KaKse je ^ymanoB saKOHHK xproBHHH Aao,
 TPrOBA^KA nO^HTOKA 531

H c Ao6poM BO^OM YpoineBOM ^a HHmTa He yKpatyje o;i, OHOra

mTO cy fteroBH npe/T,xoAHHUH ^a^H h v^jhehah, TproBHHa 6e ce h
noA H)HMe pasBHja^a h Hanpe^OBa^ia no Hecpetn namoj ne , fl,2i

HacTynnnie Hepe4,n y seMibH a c anue napaBHO h HecnrypHOCT ,

3a TproBHHy. IIo HacH.iHOJ CMpTH YpomeBOJ yHVTpaniaH pai je

pacTpsRBao ^ymaHOBy i^apeBHHy. EponacT na MapHii,n, yHyTparaitH
sanACTH H 6op6e, 3a7i,a^H cy TemKe y/],api];e TproBHHH. TproBa^KH
nyTeBH npeKo Cpdnje y II,apHrpaA h PoManHJy saTBopnin cy ce.
^y6poBqaHHMa Ba^a^e HyjKHHM na^mHOM hokaohhth bhihc naaae
BOA^HOMC nyTy y Il,apnrpaA. Hepe^n y cpncKHM seji^aMa npHHy-
4H^H cy Be^HKH ^60 ^y^poBaHKor Kannxa^a, kojh je 71,0'Me y py-
4apcKHM pa^H-aMa y TproBHHH h y pasHHM npe^ysetiHMa no Cp-
,

6ejh yAoaten 6no, ^a ce xprne naipar n 4a xpaan ce^n APyrora

no^a. Mnoro xproBa^Ke nHxeAnreHn;HJe n xproBa'iKor Kannxaia
^y6poBa^iKor oKpeny^o ce oxa^a pa^itaMa na ncxoKy, y Tynncy,
Mncnpy n y Ma^oj Aanjn. (Appendini, I, 212.)
Hepe/],H H HensBecHOcx no^anxH^KHx o^Horaaja, Koja je ycyie^
H>Hx AomASi AoneiH cy co6om 4a ^y6poBHHK no neKHx ro/i,HHa
,

HHJe 3Hao, KOMe 4a npe^aje „cpncKn ^oxo^aK". ^nxaBy ce ro^Hny

ycxesao /i,a ra ByKamnHy npe^a. IToc^e 1375. ro^. c.ia.iH cy ra
pe^OBHo ./La3apy. Iloc.ie KocoBa npe/i,aBanie ra Kpa.?beBHMa 6ocaH-
CKHM. Hero cy y iicxo Bpejie nonemxo ^aBa^an h KnerniBH Mh-
Ani],n n ^ecnoxy CxeBany.

Knes Aasap, xpy^eLn ce ^a o6hobh je^HHCxBO ^pataBHo n 4a

saBC^e pe^, ^hhho je mxo je toa Morao h sa xproBHny. /I,y6poB-
gann 4,yro nocie iteroBe CMpxn cnoMnay ca 3axBa.aHomliy noxnopy
H samxHxy, Kojy je xproHnna y aeMy naAasn^ia. Hna je/i,H0 hhcmo
KHesa H Beta ^ySpoBanKora KHernan Mh^ihiih (Kepa EBreHHJn) n
KHe3y Cxesany OA 8. OKxo6pa 1398 ro^., y komc Kamy ^klcgmk :

CKITH HC CKpORliO , Kf) b ^i\ CKeTOnOYHKUlirO KUGT^iX IIX Ktf)H rOCnOAI>CTKJl

I.IK nilO<KLCTKO HAUlt^VL TpLrOBI>l|L AO,VO;^H>AH C8 H CL R€.AHI|tl.iri Hni:illb6Mb

CT0IA1\H H Bf.XHKO KptUG 8 K1.1A<^III<H) TOCnOJ^^CTRil BH , H RilKe Ci\OBOAIiO

no5o;(,HAH iiHKiiM iieBL:;B():(iiHO cLE.'\io,^eiiH h a)R:i|)OBaiiH". (CnoM. ^y6poB.

Apx. I, 17). Fo^HHe 1401 CenxeM6pa 15. onex hm nnmy : ,X(rtTi[:tt

K rocnoAHHL BorL H RenHYLCTRO ci:iRiiori\ CReTonoYHBUiftro rocno;^Htu kii6:;:i

lAa^itpa i€()L i€ H.icr. no.iiOBHi\i> h n()HiiiMi> c6B« npiiiftTe.iic, h jvot^il i€ j^k

(OHKHMO H rf)6;^6l.10 CL TfiL^^MH H CL nOTf>%BAMH HO l€rO J^pL^KAKH, H llil TO

:;iinHc:iAL iih Re.^HK» h cairiiv Rfips rocno,!^LCTR:i mh, hwiio ]i,^ rpc^i^cMO ci\o-

BO,^LIIO H ilHKHIvIL ll6B/>:;Bp.lHII0 HO RLCOH ICrO J^paWBH." (CnOMeH. /I,y6p.

Apx. I, 35).
4o ca/i,a ce jom nnje naniAa .incxHHa, ns Koje 6n Bn^cm y
noje^HHocxHMa cse cioSo^e KOJe je ./lasap ^ydpoB^annMa ^ao.
34*
532 TProBAiKA noJinTiiKA

AjiE oneT 3a to 3a h.hx ^osnajeMO o^ qecxn h3 je;5.He iterDBe ,

noBQJbe (Mon. Serb. 205) a oa ^ecin ns no3HHJe npenncKe ^y-

,

6poBHHKa c Ae^'noTOM CieBaHOM Bhcokhm. Uo EbHMa 6h pcKin ^a

je ^a3ap ^ao ooe cAo6oAe, oahocho one noByiacTHii,e 1., Aa xpro- :

BHHa ca cojby 6yj\,e onaKO KaKo je ^yman napeAHO 2., ^a , ;

—
TproBi;HMa H)Hxobhm HHJe nocnoHora ^apa h ^a hhcv aJ'^hh hh-
KOMe HHinTa noK.iaifcaTH 3., y cnopoBHMa ca Cp6HMa
;
—
^a ce
cy^e nopoTOM y Kojoj Le 6hth noyiOBHHa ^y^POBnana
,
kojh ce ,

Ha^y y oHOMe Mecxy haq r^e y okoihhh 4., y noTpaKHBaay ;

—
CBOJQx AyroBa no Cp6HJH ^a ce o6paiiajy cy^y 5., aKO ce
,
;
—
OMyiH ^a ce c ^y6poBBHKOM sapain ^afce xproBUHMa aeroBnM ,

BpcMCHa ^a ca cbhm cbojhm HMaiteM naai^y hs ;i,paiaBe aeroBe.

K0.IHK0 je poKa Tpe6aiL0 Aa ce ^a^e, .bhah ce h3 nncMa, Koje
KHe3 H Bete Ay6poBaMKO nncaxy ^ecnoTy CxeBaHy 14. ABrycxa 1416.
noamayiiH „K()acHe ?t\nHce npLRe rocnoj^e c(>Ar.cKe k pOAHTe.AHs rocnoAh-

CTBii th" HacxaB.Zbajy ,,!\ Merio hhimh ;i^0Bfji;i.iH «Kf.TH n :5c\koiih « \ipx-

CHtxb noK€i\ia,KL «jpha;H ce ,i,a sko bh ce CiiovvHso (fi)AT> vecA boj-l oy-
,

lepb rocno^^hCTBO th xotuao iiiAcb p^itokath ^^ ce riauiuih hIvU

kaoiih) ,

h:i uiccTb Mtc€i|h npt tofa nfumoKHAUTH , ksko ji,i\ ce CKsne ch klcemi*

CBOHMh H noHA« ciOBOAiio K-Uib ;^|)ha;aKe cpBhcue." (CnoM. Apx. /I,y6p.

I, 141).
y OHOMe mxo cmo no^ 3., HaBe.iH-, 6Hiie h.ih ^a ce no^pa-
syMCBa^o H./1H Aa ce KaKBHM aKXOsi naKHaAHO o6jacHBiio, ^a pac-
npe Mei/y caMHM ^y6poBMaHHMa pacnpaBJbajy caMH /l,y6poBqaHH ,

(K0H3y.i H HHCxo ^y^poBaHKa nopoxa). CBaKojaKO ^y6poBHHK nnme

15. Jy.aa 1416 ^ecnoxy CxeBany ,,bciiua BeaitKocTh ^OBp ?m.x, icph :

HM«MO « nofiei\H CBeionoYHBiiitMh po;!iHTeAtMh rocnoAbCTBS th i^.^imcaHO

H CSftRH^Mb rOCnOAbCTBOMb TH HOTBpriCHO ^ lieriO HHtMH AOBptMH SKIiTH:

Tt\MO CAoyvH Mcrio name ^l^ovGpoBYaiie A» ce werio cobomb

aKO ce liOiA ,

coyi^^e". (CnoM. Apx. ^Y^P- ^5 l^'')-

CBera APyror KHe3 ;^a3ap noAJeM-

Joni ce BHAH ^a je ocdm
qno ^ydpoB^aHUMa Aa ^npeysMa" He 6yAe h Aa npaB 3a KpHBora
He OAroBapa. HpBora OKTo6pa 1397 ^y6poBHHK nnme CxeBany :

^Kauia MHiocTb ^na , Kph (d;^b BbCEVb rocnoAb cpBbCKHXb h oau cbctoho-

VHBmaro Kne?a iccTb iiawb ?anHcaiio p "i^ nptoy^Ma mhkom», h aa le^aHb

?a ApHrora (CnoM' Apx. Ay6p. I, 10). IIosHnje onex y nn-
lie naTH."
CMy OA 24. AnpH./ia 1405, ma.ie ce KaKo je hckh TypMHH y Apa^aBH
Mape BpaHKOBHtKe y3eo Ha cH.iy oa hokhx 4y6poByaHa 5 xoBapa
CBHxe , HaBOAeiiH sa y3poK Aa cy ny hckh APyrn 4y6poB^aHH
,

AyiKHH 3a CO, — na nnmy CxeBany: JocnoAbCTBo rh ?Ha, a»

"€•'•«

Huauo 8 noBeawxb, uoie le

HiitMH AOKpSi.iH ;5aK0MK H caoBOAbiuTHiiaMa KOie
HieroKR MHaociH i^aiiHcasb h
MaMb cKeronoYHBUiH Kiie?b poAHTcab bh no
 TPrOBA^KA nO.lHTlIKA 533

^oc^o,'^tcTKO kh noTK(),^H:\o , lecTh :;jnHc:iiio Ti,x np:\BH ^i\ KpHKori\ ii*p«

CKfihBh iiH ujT€T8 lie n(»HM6 ii« Apx.
TKOi€ ;^.Abaj\Mh coHk ji,n nsjTH." (Chom.
4y6p. I, 63.)
BaatHO je mio KHes ^asap, nOTBpi/vjyliH cAo6oji,e TproBa^Ke
4y6poBHnKy y je^HO napej^yje j^a, ^y6poBiiaHn Kojn HMajy 6a-
,

mTHHe y Hobomb Bp/],y y Hanpe^aK Bpme je^Hv o^ TepexHHx rpa-

l^aHCKHx ^yatHOCTH T. j. 4a 3n;i,ajy n oupaE.i.ajy rpa^. Onn kojh
,

HCMajy y HoBOBie Bp^y 6amTDHe. set cy caMo Kao tocth, He mo-

pajy TO BpuiHTH MaH> aKo caiiH 04 cBOJe Bo.'be xote. (Mon. Serb.
205.) 3a ca4,a He 3HaM0 4a .1' je OBaKO napej^eae nocTOJa.10 h npe
^asapa. Morytno je 4a je to hoboct kojv je ^asap TBeo. Ona ce
onpaB4aBa.aa He caMO THMe, mxo je 6eao mhofo 4y^P0Bia.Ha kojh
cy HMa.an CBOJeEyke y HoBOMe Bp^y n yatHBa.iH CBe KopncTH,
Koje H npaBH rpa^nn cpncKn, Bet n hito je ycie^ HenpH.iHKa no-
cie^aera speMena nocTa.ia noTpe6a, ^a ce TaKO Baacan rpa^i, onpaBH
H yTBp7l,H
niapHn;a MH.iHn;a npe;i,y3eBfflH B.iaAy saje^HO ca CxeBanoM,
,

noTBp4n.aa je CBa npasa h c.io6o4mTHHe, Koje je KHes ^aaap ^y-

6poBgaHHMa /i,ao 6ho. Y je^HOMe hhcmv KHeaa h Beta Ay^poBa^-
Kora Mn.iHn,H, ctojh ,KaK0 rocno/i, Bor noTpje6oBa cseTora KHCsa
:

Be.aHyacTBO th c AjeijoM peienora rocno^HHa Knesa, no samoj mh-

.locTH CBe noTBp^HCTe
ycTanoBHCTe h mh Ha xy Bjepy h he to
,
,

ynOBaae cmo h nomF.i.eMo name TproBii,e y BAa^anHJe

noHin.i>aj.H
rocno^CTBa th". (Chom. Apx. 4y6p. I, 35.)
Aah Beit ro^HHe 1395 CxeBan Kao ^a naAasH ^a cy neKa ofl,
THx npaBa Hearo^na. H3r.aeAa Kao 6h oh xtco ^a y Hanpe-
,
m
AaK npn cnopoBHMa H3Me^y Cp6a h ^y^POB^ana y nopoTH ne
Mopa 6hth noJLOBHHa ^y^poBqana, BeL 4a ce cnop xaKaB pemaBa
npe4 qncTo cpncKOM nopoiOM. CBaKojaKo, saatHO je obo mbcto h3
je^Hora nncMa ^ySpoBa^iKora Knesa h seta oa 7. ^en,eM6pa 1395:
„H HITO HO HHmeTe 3a TproBi^e /i,a cy MJemaHH ^a to MopeTC ,

3HaTH, jep BCH .zby^HJe HHcy je^Han;H. Jecy eAacxeM u jecy nme-
TuKu , KaKO TO y Cp6jbex u uo eceMy cejery a 3aK0H HHJe hh ,

jecT ciH^HO 4a ce »iaTHHHH 3a Cp6HHa o^KAHae hh Cp6hh 3a

,

ilaTHHHHa; ny jecT saKOH, KaKO je y noBe.i.H 3anHcaH0, ^a je no-

poTa ^y^POB^aHHHy aeroBa ^pyatHHa ^ySpoBHan. H th bch sa
KOHH jecy HOTopljeHH HiapcM CTeoanoM h CBeTono^HsniuM KHe30M h
BaMa H BCOM HHOM rocHO^OM cpdcKOJi". (CnoM. Apx. 4y6p- I' ^)
KaKO ce ^ygpoB^iann c Be-iHKOM npecy^Homiiy no3HB.^y na
saKOH, KOJH cy HM 4yniaH, KHes ^a3ap h CBa APyra rocno^a cpn-
CKa noTBp;^Hj.a, to ^aje mhcihth, ^a je CTeBan Bet hchito 036h^-
CKH HaMHniw!bao KaKo 4a HSMenn ype^eme o komc je pei. Mhmo-
534 TPrOBAIKA UO^IUTUKA

rpeA o6paliaM namfty.Ha one Hanpe^ noAsyieHe pe^n, y KoJHMa

HMaMO .leny CBeA0]?6y, ^a je y cpncKoj ^pataBH cpe;i,H)era Bena 6eao
TproBaii,a ./byAH h3 pe/i,a BiacTe^HHCKora h h3 pe^a KMeTHta. Tpro-
BaMKa je pa^aa ^aK^e 6aAQ. nojbe na Koaie cy ce ^yAH h3 npn-
BHierHcaHor h HenpHBHyierEcanor pe/i,a cjcpeiaJiH h 6ap y HCKy pyKy
Hsje^Ha'iaBa^H. Ha Taj HaiHH xproBHHa ce y nainoj ncxopHJa no-
He^a npeTBapaxH y arenaT kojh 6h, H3JeAHayyjyhH nocxynHO pa3-
AEne 4pymBeHHx pe^oBa, npeAynpe;i,HO HacH^an cyKo6 ilhxob.
C ^exa 1396 bhahmo, r^e CxeBan Ha je^aHnyx ns^aje sano-
uecT ^a CBH ^y6poBqaHH HMajy Kpo3 xpa ^ana Hsatn h3 HoBora
Bp^a. He 3HaM0 sa ca^a mTaje6no hoboa xomc, Kao mxo HHuixa
Aa.i.e He snaMo KaKo ce xa cxsap cBpmHj.a. Ha CBy HpH.inKy Cxe-
Ban je y 6p30 xprao xy sanoBecx naxpar. (Chom. Apx. /!,y6p- h 7)
BaiKHO je 3a onmre pasyneBaae oHAamaHx OAHomaja je^HO
nncMO AydpoBa'iKO ii,apnu,H Mh^hi],h n KHe3y CxeBany. 'Ma.Ae ce
Ha xeuiKolie Koje hm TypH,n neKu noMHHHUie, na MO.ie Mn^HDiy h
CxeBana ^a hx o^^pane h ^a ce 3a anx y Cy^xana 3ay3My.
,

nlocuo/icTeo 8u SHtt^
^ UHiuy HM, „jep CMO Mu upje^ ce name xp-
208ue Ha ys^auuje u Ha c6j>y4eHuje zocuo^crea eu uocuauau u
6e3 Toza ue 6u cmo hx uocmiau uu 6u ohu mozau je^an ^an
,

CTOJax 6e3 eaiue mujioctu, u sa to momimo muaoct eamy, name

Tpzoene c6jby^uTe u aoMosure nanoHO cmo eu^jcJiu flfi ^anacne 04
same muaoctu, jep ctc cojbyAu u uoMazaAu, u snamo jep 6ooku-
joM MUAOiuKy uyeeuo eu je ajije^ uapcM 3a see." (CnOMeH. ^y6p.
Apx. I, 9).

4a
cy ce MH^Hij,a n CxeBan sancxa 3ay3HMaAH Aa xproBi],e
ocHrypajy oa xypcKora Hacn^zba h Aa cy HJia^H yn^HBa na nopxH
xo ce BHAH joiu H H3 KopecnoHAeHH,DJe AY^PoBa^Ke oa roAnne
1398. Te roAHHe xypcKe ^exe oxeme oa AY^poBa^iKHx TproBaD,a na
J.HMy 5000 OBHOBa h cane OABeAouie y po6.i)e. OAMax 3a
xproBii,e
THM ynaAonie laK ao BajjCBa h xy 3apo6Huie onex HeKe ^Y^P^b-
Hane h OABeAome hx. /l,y6poBHHK jaB.i)a 3a OBa HacH./i)a MH.aHi^H
H CxeBany hhcmom oa 8. 0KX0M6pa 1398 h noHaB.Zba ata.i6y y apY"
roM jeAHOM nncMy oa 30. HoBeM6pa Hcxe roAHHe. OAMax 3a xhm,
c npo.ieha 1399 roA- BdHKn BOJBOAa HamaxEx kojh je ynpaB- ,

^ao ceBepo3anaAHHM Kpajen xypcKe u,apeBHHe, nnnie 4y6poBHHKy:

„Eto Ban noc.iax Kanre h BaM roBopy Aa nocniaxe CBOJe xproBi;e
y Cp6.i,e Ha Mopa^iy h Ha ^Ihm Aa rpeAY , h Aajy Bjepy rocno-
AHHa uapa BdHKora Hajaanxa h Mojy BojeBOAe namaHxa, ocBJen
npaBe napHne hhc nenpaBAe Aa ae BeAne h kto hm saCaBH
. . . .

TAJe aKO
, je Typ^iHH Aa My ce r.iaBa ycje'ie aKO .an Cp6HH Aa , ,

ce r.aaBa ycje^ie." (Chom. Ay^POB. Apx. I, 19.) — Moate 6hth Aa

 TPrOBA^KA nOilHTnKA 535

je 6am no ynwinsy CTeBaHOBy EamaxHT o^^asBan ca CBora MecTa,

jep Bet 23. Jyjia HCie ro^HBe ^y6poBHHK nnme h qecxBTa Cap-
xany, niTO je ^oniao na KpanHy EbHxoBy sa i],apeBa BOJBO^y.
Hero nopeA cbc samiHTe. Kojy je CxeBaH 7i,aBao iproBi^UMa
Ay6poBa^!KHM 6paHeiiH hx oa nacn^a xypcKor, nnaK oh Kao ^a
HHKaKo He HanymTame JKe^y ^a HSMeHH saKOH o cy^eH.y cxpaHnx
TproBaiia y Cp6HJH. Haupe^ cmo bcL cnoMHaa^iH, ^^ je Me^y ^fl,o-
6p0M H KpacHHM yBJeiEMa" Koje cy ^y^POBwaHH 04 cpucKHx B.ia-
^aoiia HMa.iH, 6H.ao h to, n.a. sa cnopoBe Meijy caiiEM /],y6poBHa-
HHMa, cy^H mdcth Ay6poBaMKH cyA (KOH.syii c iiopoiOM oa
OBHjia
caMHx J,y6poB4aHa). C Kpajeji ro^HHe 1415 ^oro^H ce y HoBOMe
Bp^y HBKaKaB cyKo6 (ne snaMO join KaKaB) Me^y 7i,B0Ma /l,y6poB-
laHHMa, ycie^ Kojera hx BOJBO/ta nexap (Ba^La ^a Kao Ke<i>aj.nja
HoBO-Bp4CKH) yancH h cBa hm Ao6pa yaanxH. /i,Y6poBayKH KHes c
BefeeM o^Max npoxeciOBa, h oxno^ie ce sannM^^HBa npenncKa nj-
Me^y H.nx n CxesaHa. CxBap je nocxa^ia 036H.-1.Ha. ,4y6poBqaHH
ycxaBHuie CBOje xproBiie ^,a He n^y y Hobo Bp^o. Ohh cy o^bbhaho
OMeKHBa.iH, ^a thmb nsBpuie npexncaK Ha CxeBana. Aah OBora je
xaKaB nocxynaK caMO jom BPtMa pasrfteBBo. Oh hm o^roBopH, ^a
ce leniKO Bapajy, aKO iincie, 4a xhm HaiEHOM nocxHrHy CBOJy ]xejb;
Ka^ cy OHH OKpeHyjH xaKO 4a nocxynajy, xo hm ce oho mxo je
BOJBO^a Ilexap yseo xproBn,HMa h.hxobhm, He ie noBpaxHXH cBe
,Ka^a 6ti eu/j,jeA ^a nefie eeKe flficeT Jiuxap unpuHa HofioCpAcna
Ha zo^uiuTe epje^ua 6utu^ (Chom. Ay^P- Apx. I, 139).
HaJ3HaxHHJe je y OBOJ, y MHoroiie nor^e^y Bpiio Baatnoj npe-
nncnn, mxo na cynpox AY^poBaMKOMe riieAHmxy, /a no vBJexHMa
4y6poBtiaHH Ba.i.a Aa ce cy^e npe^ Ay^poBaqKHM cy^OM, CxeBan,
0A6ai^yjytiH ra noxnyHO, npor.iamaBa Kao upaBH.io : ,,koju zo^e

HoejeK npuxo^u u zpa^oee zocuo^cTea mu, eojban cam za

e seMJhy
ue/i,encaTu 3a thezoeo 6€3Hime z4Jiu a^^oct."' ^Y^POB'^iaHH y cbomb o^-
roBopy npe.aa3e na Apyro je^HO rjeABrnxe „aKO je ko kphb npaBO
:

je H AOCXOHHO jecx ^a mv n.itx naxn", a HMaae ^a ho ry6H, jep

Moase 6nxH ^a xo HMaae n nnje aeroBO nero Apyrnx .z&y^H, kojh
my ra noBepnme (Chom. ^Y^P* -A^px. I, 139) KaKO je OBa cxBap
ASiJhe xeK.ia, ne snaMO sa ca^a. A.ih ce ona oxe3a.ia cee ao ro^HHe
1422 y Kojoj Kao ^a cy noK.incapn AY^poBa^KH Knes Mnxo.i Pacxnt
H HHKo.ia IlyBHti n3paAH.iH, xe je CxenaH Hape^HO, ^a ce nospaxH
cpe6po , Koje je oa Av6D0Ba^KHx xproBai^a o^ysexo 6nA0 (Chom.
I, 160). —
Hero HHJe ^a je caMO Aecnoi CxeBan nomao no.inxHKOM ^a
cyatasa c.io6oAe Koje cy cxpann xproBnn y Cp6HJH HMajin. Taj ce
o6px onasa Ha D,ej.oj .ihhhjh h.ih vnpaBo na CBBMa xaiKaMa, oko
536 TPrOBA^KA nOvlIlTHKA

KoJHx ce KoiHKo TO^HKO caMOCTa^iaH no^HTHTiKH acHBOT cpncKor

Hapo^a no^eo Aa OKpete. Y BaouiHHoj ^paiaBH OTnoiejia ce Tana
noAHTHKa o^Max nocie nponacTH na MapHD;H. Y ^pyrHM Kpaje-
BHMa, HesaBHCHHM ofl, ^cpncKor npecTOiia", napoHHTO nocAe 6HTKe
KOcoBCKe. y onniTe nepe^H h nenpeKHAHH paTOBH npe^ CBpraexaK
XIY-or H y no^ieTKy XV-or BCKa, ^OBe^H cy B^acTe^y h BJ.acHHKe
CKopo CBBJy KpajeBa, y Be^sKe 4>HHaHi],HJCKe nesro^e. Tpe6a^o hm
je HOBai];a BHme Hero HKa^a. Hapo^ kojh je o^^eiaBao aeM^y, Ea-
THo je BHme Hero hkojh Apyrn pe^ y APyniTBy oH^aiufteM, jep y
6op6aMa c Typi^nna Kao h y Mei)yce6HHM 6op6aMa, CTOKa, yceBH h
no^a Kao h OTBopena ce^a npBO cy H3^o:KeHa 6HAa nana^ajflMa,
HHTH je oey Bpcxy Hapo^Hor KannTa^a MoryiiHO caKpHTH 04 ne-
npHJaTe^a. IloACKa npHBpe^a HHJe y CTaay 6H^a ^a no^Hece hh
HaJMaan ^o^aTaK k TepexHMa h HecpetaMa, noA KOJHMa je Bet cie-
aaiia. ^pataBH y oho Ao6a nnje APyro ociaja^o, set ^a noine
Ay^yie i],pncTH *HHaHn;HJCKH HSBop, KOJH je y xproBZHH. E B^acxe^H
H B^acHHEHMa noje^HHHx KpajeBa, hhhh^o ce 6e3 cyMBe najiiaKme
H HaJ3ro4HHJe 4a noBnce ij;apHHy, hah h ^a je saBC^y h no ohhm
MecxHMa, r^e je npe HHJe 6eao.
TaKO 3a Baome snano ^a cy roAHHe 1379 o6hobhah i],apHHy
Ha ^aay (Mon. Serb. 183.) Koja je, BSiJbSL fl,a. h3 no.aHXHTiHflx y3-
poKa, ro^HHe 1368 yKHHyxa 6H.ia. H ne caiio xo Hero cy KaKO ce
TiHHH H y CKa^py noBHcnyiH i],apHHe. ^y^PO^qaHH ce ro^HHe 1395
atHBO ata.ie 36or xora no3HBiby ce no cbomc o6n'iajy na cxapa
,

ypel^eaa h MO^e ^a ce xaKo ne ihhh. Hs nncMa rocno^e Kcennje,

Kojera ca/i,patHHy /l,y^P0B^iaHH y cbomc o^roBopy npexpecajy (CnoM.
^y6p. Apx. I, 2), BH/i,H ce 7i,a cy ce 36or oBe n;apHHe TproBn,H no-
neAE 4a o^^HJajy KaKo ofl, xpra CKa^apcKora xaKo h oa nyxa npeKO
^aaa, xe je h <5HHaHi]iHJCKH npHxo^ o^ xproBHne y BaomnHOJ 06-
.aacxH onao, Kao nixo je Bp.10 npHpo^no h 6Hyio. Bocnoi/a Kcennja
MHCAH, 4a je OBaj MaH.aK Aoniao oxy^a, mxo je ^ySpoBa^iKa B.iacx
3a6paHH.ia xproBii,HMa /i,a ne 04Aa3e hh y CKa/i,ap hh y ^aH>.
/I,y6poBHHK ce 6paHH OA xora, a.aH /^OAaje: „4a ueMoj ce zocao^o
nony^uTu ano je hum oicajb^ u ano ce uamu rpzoeuu ycraJtajy 4a
ne zpe^y jepe urn je mhozo nyAuo, u ycuAUo eu/ijeT ^a um cc flp-
6pu 3aK0Hu u cAo6o/i,mTUHe o/t, v,apuHUKoe upjereapajy kou cy 3a-
KOHu u cJio6o4mTUHe eas^a 6uAe ua ^aihy." —
Y APyroMe je^HOM
HHCMy, nocie obhx OB^e HaBe^eHnx penn jom ^o^ajy „jep ue
:

Mozy TOAUKO uAaKaru.'^ (CnoM. 4y^P- ^P^- I' ^)

OcxaB^/iajytH 3a Apyrn nyx BaoniHHy xprosaiKy no.inxHKy,
noMenyheMo OB^e jom cano HeKo.iHKe KapaKxepHHJe Aora^aje xp-
roBa^Ko-no.iHXH^Ke npHpo/i,e y Bochh.
 TPrOBA^KA aOAUTUKA 537

O4 Kpa.i)a TepTKa HMa oa ro/i,HHe 1387 je^na ^ncTHHa kojom

^aje 4y6poBiaHHMa cao6oay Aa Tpryjy no Bochh n kojom yxBp-
^yje Aa ce co npo^aje na ohhm necTDMa KaKo je to ^yman ype-
^HO (Men. Serb. 209), Tbptko je 4o6po cxajao c ^y6poByaHflMa,
KoJH cy My, KaKo ce bhah, ^aBa^n ^ocTa HOBai],a Ha sajaM. Hsje-
AHe .iHCTHHe OA Kpa^a OcTOJe o^ 20. HoBCMdpa 1398 Bn^n ce a&
My je 6paT, Kpa^b Tbptko, yMpto, ocTaBiun ^yatan ^ydpoB^annMa
2550 AyKaia (Mon. Serb. 225). A.ZLn nope^ Haj6o.^e BOJbe Kpa/bepe,
CH^He B.iacTe.ie KaKBH cy 6qae XpaHnhn, Ja6jiaH0Bnlin, Pa^ntn
H 4pyrH B04n.ifl cy na CBOjy pyKy h 3a cboj paiyn xproBa^Ky
,

no.iHTHKy, KaKo hm ce Ka^ CBn^e.io, —

BetiiHOM He oSsnpyhn ce
MHoro Ha c.io6o4e Koje je Kpa.i» y ^oroBopy c i],e.aHM „pycaroM
,

6ocaHCKnM'' 4y^P0BiaHHMa ^ao h noTBp/i,Ho. Ochm obex Be^nKHx

KHeaieBa, ^ecTo cy h Maitn JbjA^ y o6j.acTH CBOJoj 3aB0/i,HAn pasne
i],apflHe. HCTHHa y cbojhm Cojlem ^aHOMa
Kpa./i.eBH cy ,
yKEAaiH ,

TaKBe iiapHHe aKo ce n r^e ce t. j. HHcy nMa.in 6ojaTn OTBope-

,

Hora OTiiopa. TaKO Ha npn^HKy bh/i,hmo r^e 15. Maja 1397 ,,zoc-
cuo^a nujja JeJieua, uo useoJbeny ooowejy Kjjajiuua Cp6AeM, Eocue
u upje.Mopujy u sauajinuM cTpauaM"-, y ^oroBopy c B.iacTeADMa
pycara 6ocaHCKora, yKH^a H,apHHe KOJe cy no^HrnyTe 6H.ie y Mac-
^BHH H y CianoMe npe^ Ctohom (Mon. Serb. 220).
He 3HaM0 4aa' ce o^ ciapHna HaniatHsaAa i^apHna na ^(oho-
roiiiTt"(^aHainaeM HnKuinhy), na Bpaniy h he Kohhah, y o6.aa-
cth Kojy je B0JB04a Can^a.^) ^pacao y npBoj AeceTHHH XV-or BeKa,
a.in ce H3 je^nora nncMa 4y6poBatiKora KHCsa 04 29. AnpHAa 1411,
ro^HHe BH^H, 4a je Can^a.^ o^etao 6ho 4a ony uapHny y Obo-
roiuxy yKHue cacBHM a one ^Be Apyre /i,a 36BJe y jeAHo. Hero xe
ro^HHe to jom Hcnynno 6ho HHJe (Apx. Ay^P- I» 1^2).
Knes Tpryp ByKocaBHt ro^HHe 1416 nocxaBii i^apnHV Ha 3a-
6^axKy npe/i, Cxohom h y IIonoBy. ^y6poBqaHH npoxecxoBaxy. —
Knes Tpryp H3BHH>aBaine ce thmc mxo BdH o/i, ,Zl,y6poB^iaHa He
,

Han.iahyje HHiuTa Bet 04 cbojhx ^by^H, kojh n^y y /l,y6poBHnK hah

y Ctoh. 4y6poBqaHH cy 4o6po 3Ha.iH 4a je to nnaK xepeT na bh-
xoBv TproBHHy na oncT hchbo npoTecTyjy npoTHBy OBe „HOBmTHHe"
„j»^p 04 nocTaaa Kojn cy Tyn 3eM.j>y i ocno40Ba.iH nnr^a npje^ ,

Hamera rpa^a BpaTMH ae Tan i;apHHa dn^a". (CnOM Apx. /I,y6p.

L 133)). Hs je^He ^ncTHHe 04 ro4HHe 1418 Bn4n ce, 4a je Kpa^
OcTOJa Hape4Ho 6ho 4a ce yKHne 'ona ^apHHa y EonoBy (Mon.
,

Serb. 264). KHe3 Fpryp yKH4e ony

y 3a6./iaTKy a^n ony y IIonoBy
He XTe4e. 4y6poB^aHH He npecTajaxy nncaTH My, 4a yKHne xy
»6e3pe4Hy, HHr4a npso 6EBniy n;apHHy 6e3aKOHy». 27. Anpn^a —
l^l^j y jeHOMe HHCMy, Koje je nanncano c MHoro eneprnje h 40-
538 TPrOBAMKA nO.lUTIIKA

CTOJaHCTBa, H3Mei)y ocxa^ora Be^e „th SHam ko^hko KpaT nnca-

:

CMO TH Ha y*aae no oaex ^enex pje^iex n o6jeTy h Be.aHK0J poxH,

MHete KaKO 6paTy h /l,y6poBiaHHHy 3a ony desaKony uapHny, Kojy
CH nocTaBHA npjeA nainjeM MJecxoM y IIonoBO, MOieKe ^a jy CBp-
jKem. A TH He xoTJe. IlaKH ce sro^H jep rocno^HH npncBeT^H Kpa.i.
OcToja HSH^e y IIpoMopje h nei^y Haejin pa6oTaMH, sa Koje HMa-
CMO noc^e nocaaxH bc^hkocth mv Hapy^HCMO h sa Ty 6e3aKOHy
,

D,apHHy. H OH, KaKO rocno^HH /i,o6p h npase^aH, pa3a6paB h 3Ha-

jytiH ^a npBO 6h^o
H>e Te6H HayoqHi];e a npje^i, namjeMH nociH
,

3anOBn/ije, ^a xej n,apHHe ne Cy^e y Bjehe a bo ca^a bh/ihmo jep

;

BH xotexe y Bcen 4a 6yAeTe cynpoTHB rocno^HHy Kpa^y h cy-

npoTJCB HaM n odjexy tbojcm xepe xy 6e3aK0Hy n,apHHy joiux ^p-
atHiu." (CnoM Apx. 4y6p. I. 143).
ylncxQHa je OBa saHHM^LHBa ne caMO y xproBa^Kone nor^e^y,
Hero, H jom Behna, h y no.iHxnHKOMe, jep je y aojsH je^HO o^
MHorHx cBe/i,oqaHcxaBa, KaKO je ciaSoMotan 6ho ayKxopHxex 6ocaH-
CKHx Kpa^CBa Ha B^acxe.iy 6ocaKCKy.
Fo^. 1399 BomH,aH,H saBe^ome, ^a ohh kojh n^y 4a nasape
y 4y6poBHHKy, n^iaxe ^Be i],apHHe: je^ny na ^e^eHHuaMa, r^e ce
OA cxapHHa n^ata^ia, h je^ny na .>I)yxoj r^e ce ^ox^ie HHKaKO
,

HHJe Han^ialiHBa^a. JI,)6])0beek ce aca-iH Kpa./by Ocxojn, na Be^n:

,C xora jecT ycn^ino isy^eM Kpa^cBcxBa xn ;i,BHJe napHHe n.iatax,
a HaM rocnoAHHe, jecx MHoro HenapyqHO, jep sa xh yspoK o^Bpa-
tajy ce ^y^H
Kpai&eBCXBa tb oa namera rpa^a. 3a xo mo.ihmo
MHorocp^a'iHo h Ba cbcm yMH^ieno dy^H xn mu^ioct 3anoBHJecx ji,a.
ce Ha .^yxoj xa uapnna He ysHM^te." (Chom. Apx. ^y6p. 1, 23).

Jom je HsneHaAH^a 4y6poBa'iK0 BeKe, Ka^ hm

Beta hobocx
TproBii;H 4y6poBa^KH h3 ^peBa, oko cpe^HHe 1400 ro^nne, nHcame
KaKO cy Aoni.ia xaMo, ^^Ba ^oBJeKa (Knesa TBypt^a) a nociaHH ofl,
rocHO^HHa Kpa.i.a kojh cy Banin .^y^H npanoBH^jeAH peqenHM
,

HaiUHM xproBH,eM, ^,4a ecanu 0^ tbux uMa ^powar yzoToean 4yKaT

lUTO HO upaee 4a uJiaTe 04 ecauc KyKe ^ynaT.^''
IlHmylin obomc Knesy Xypljy (kojh Kao Aa je 6fl0 Ke^a^inja
y ^peBHMa), „404ajy ynBaMO y Bora h y rocno^Hna Kpa.i)a, ^a hh
:

Hete HOCxaBHXH 3aK0H, KOD fte npBO 6h.i, h ;i,a xen Ay^axe ne
ysMy. 3a xo mo.ihmo xe, KaKO namera cp^a^nora h ynBanora npn-
xen XBoje .zby^n ycxaBH ^a He ycH.iyjy h ^a He nnxajy xe
jaxe.<&a,

AyKaxe o^ xproBaii;, 40 KOJbe o^ rocno^HHa Kpa.i)a oxBJex neMaMO."

(CnoM. ^y6p. Apx. I, 32). A.ih h3 je;nHor APyror nncMa oa 3. ^e-
KeM6pa Hcxe 1400 roA-, bhah ce ^a je Knes 'Bypa^ Bet nan.iaxHO
6ho oa CBaKor ^y^poBa^iKor xproBua no AVKax. He snaMO 3a ca^a
Aa AH je Ay^poBa^Ka nocaoSnna no OBOJ cxRapn koa Kpa.i)a Ocxoje
 TPrOBAgKA HO.lUTflKA 539

niTO ycne^ia. KaKO cy ce o^HomaJH Me^y Bochom h ^Y^PObehkom

y OHO 406a cBe je^HaKo cano noropmaBaiin, 40K ce ne HSMexYme
y pax 36or npHMopja (ro4. 1403) to je npH.iHKa, 4a nocao6HHa
OHa HHJe HMa^a ycnexa. Ho MaxepHJa^iy, kojh naM je sa ca^a npn
pyn,H, HHCMO y cxaay ^a npecy/iHMO ^a ae je obo Banpe^HH h
,

npHBpeMeHH naMex, viae ce mhc^o^o a^ ce oxno^ine pe^OBHO na-

n^atHBaBbe neKe Henocpe^se nopese 04 xproBaii,a cxpannx.
HajsHaxHHJe je y 6ocaHCKOJ xproBaHKoj ho^hxhi^h ns Bpeaiena
noc^e KocoBa, mxo je Bocna paAHiia 4a npo6HJe ^aKxaiKH moho-
uoA 4y6poBaHKe xproBHHe ca co^y. HcxHHa, Kao mxo iianpe^ bh-
4ecM0 npBH je Kpa^i) 6ocaHCKB noxBp^HO Hapo^HXHM aKioM, 4a ce
CO H y Hanpe^aK npo4,aje na ohhm ucxhm MecxHMa, r^e h no^ J\,j-
maHOM. A^D oHii, kojh nocie aera ^ol^onie, HHcy ce xora ^yro
Apaca^H. Ako He join h npe, a oho sa i;eAo 104. 1396 Bomaai^H
oxBopHiue xpr 3a co y HoBOMe na CyxopoHB, jep ^y^POB^aHH npo-
xecxyjytiH ro/i,HHe 1897 nosHBJby ce Ha cBOJe KopaKe 04 npom^e
ro^HHe y xoj cxBapn: ,jep kom Bameii ^y6BJe nncacMO JberocKa 3a
TOSH, BH, KaKO Bce Haui noMxeHH npHJaxeJb h o6jexHHK BH/i,jeB xep
He npncxoH xy3H y CyxopHEy co^ npo^aBax, n CMoxpHBuie mxo je
no npaB^je, ynncacxe naM no Bamoj Ay6BJe, 4a ce xo3 ocxasH h
4a ce y CBCM xy3H co-?b He npo^aje hh aohoch, ny 4a B^acn rpe^y
no Mjecxjex cxapjex, r^jeno jecx saKOHO, 4a ce co^ npo4aBa.'' (Apx.
^y6p. I, 11). Ohh nnmy h Jeyienn CaH4a.i.eB0J (hepn Knesa ./la-

3apa) H noMnaytiH Be.iDKy .^y6aB h MHiiocpl^e, ,KOJe je k naui HMa.i>

oxan, H po4nxe.j) bh h cbh Bamn npBH", iio^e je 4a ce saysMe 3a
H.HX0By cxBap y CaH4a^a, xe 4a ce ,xy3H no4 Hobh cojb Bete ne
40HOCH HH npo4aje, jep aKO nnaKO 6y4e, naM he ycH.i.HO h cy-
mu mozau uuKano ocTaeuxu."
npoxjeB 3aK0H.ex 6hxh, koju ne 6u cmo
H3 je4Hora nncMa 4y6poBaHKor 04 27 Janyapa 1403, bh4H ce
4a je CaH4a.i. 3a4o6HO o^ Kpa^a npaBO 4a y CjxopHHH oxBopa
HOB xpr 3a CO, n 4a ce ona xy npo4aBajia nope4 CBera npoxecxo-
Baaa 04 cxpane /l,y6poBiaHa. (Apx. ^y^P- I» 45).
0B4e 4a ce 3aycTaBHM0 h 4a pe3HMyjeM0.
no4 HeMaiiHkaMa Kpo3 i^eo xpnHaecxn e ^lexpnaecxn BeK,
,

cpncKa je xproBaHKa no.iHxnKa 6H^a 04cy4Ho jH6epa.iHa.

y OHO ce 406a jom HHJe hh CHeBaiio 4a he je4Hora 4aHa nocxaxa
npe4Mex iBxaBe je4He nayKe, Ba.^a .in 3aniTnTHa hah Ba^zba .ih .iH6e-
pa.aHa xproBa^Ka no^uxEKa. Aae ce noiEXE^Ea eKOHOMHJa npaK-
TBMEO BpiEHiia. CaMe CTBapne npn^iBKe XHI b XlV-or BeKa y Cp6BjE,
40H0CBBa.ie cy co6om, 4a je .iH6epa.iEa no^BXBKa xproBa^Ka 6B.ia
je4BHa pa3yMBa. Y seMibB r4e HBJe 6E.ao KanBxa.aa r4e HEJe 6h^o
40B0.i.E0 pyKy, B r4e Epoi^a BaatBBJBM Epepai^BBaaEMa jom HHJe 6B.aa
540 TPrOBAIKA DO^inTHKA

hht' jaKa hut' noy3;i,aHa, Hije 6eao hh CMHc^a sa samTHiHy rojie-

THKy. 4a^e, TaKBa ce noAHiuKa y oho 406a Mor^a hphmphhth na iia-
^eiiOMe orpaHH^ieHOMe seM^HiuTy KaKBOM, y rpa^y Kojera cy Kannje
noA cxporoM KOHTpoyioii i;apHHHKa, A^n iie y seM^n, Kojoj ce
rpaHHii,ateko Ha ;i,aAeKo npyata, h y Kojoj npeaia CTynay 4py-
niTBenora n nojiHTnqKor pasBHTKa jom nnje Morytnu 6h^o opra-
fln.BOBaxn n y ^khbotv npHMeHnin samiHTHy i^apnHCKv a^Mnnn-
CTpai;njy, 6e3 Koje HapaBHo samiHTHa noAHTHKa npaKXH^KH je
HeMorytna.
H HG caMO Aa je sauiTHXHa no^HTHKa y oho ^o6a, 6H.ia ne-
Mozyfina, nero je JinSepa^na no.iHTHKa uH^a je^nna MozyKua. Haj-
MaBH HOKymaJH ^a ce cao6paliaj oieniTa CBexHO ce o^aiax 03-
,

6n^HHM HOAHXH^KHM sanyiexHiia ca cyce^HMa h <i>nHaHH,HJCKHM

He3ro/i,aMa. Ochm cBera, xa je noAHXHKa 6H^a h najnpnpoAHHJa, jep
y Hapo/i,a je Hamer 6h^o jehbo oceKaae 3a noTpe6y H,HBH^H3au,HJe,
a OBa ce noxpe6a y M^a^Hx napo^a Bpj.o npnpoAHHM HaqnnoM
n3JaBAyje y noxpe6H cao6patiaja c 4pyrHM cyce^HHM napo^HMa.
BH^e^H CMO y ocxa^oM KaKo ce Bet npe^ cBpniexaK XlV-or
BeKa, a napo^nxo c no^exKOM XV-ora, iihkh o6px y xoj noinxHitH.
HncMO CHrypHu 6am, 4a cy My noBO^a ^a^e caMO $nHaHi],HJcKe
HenpHAHKe yc.ie/i, 6ypHHx hoihxh^khx ^ora^aja. Bp^io je Morytno,
B no MOMe MHHi^emy Bp^o BepoBaxno, ^a cy na no^HTH^my noBp-
mnny set H3via3H^H nexypoBH, noKasyjyJiB ^a ce y nameM OH^a-
fflBCM CKOHOMCKOM cxaBT Bet HaKVHHAO e^eMCHaxa, KOJH cy 3axxe-
Ba^H samxHxny xproBa^my no^HxuKy. ^ecnoi CxeBan bhcokh Bet
je 6uo jaKo y^asno y xe n^eje. K^Hi];e xe noAHXHKe yrymene cy
noA pasBa^HHaMa name H;e^0KynHe no^nxniKe srpa^e y cpe^HHH
nexHaecTora BeKa.

He4. MhJATOBH'R
 KP03 UIBAJI^APCKy
nyiHMHKa i^pia

(CBprneTUK)

Cyipa 4aH, kra can ce npody^no, niiaM inxa h BH^eTH. Ba-

les SesiyHHT ce^n y „m.iO'i>poKy ^dbhom cxBopy" npe^ Be.iHKnM
o;i,

co6H>nM or.ie^a.iOM na ce —
.le^n o;i, se^eHe 6paAe n Koce .. ! .

HaryKao Haonapn Ha Bpx Hoca na r.ie^a y OF.ie;i,aiy mxa naJBe-

mTHJn ^pnsep ns IlHTep^aKena c aeroBOM ^paroM kocom pa^n,
a.iH 4a 6n ce Bn;;eo ca CBHJy cxpana, ap-kd pyKOM w.m noxn^Ka
je^HO 0,4 BeroBHx pyqEHx 0r.1e4a.1a. CBaKH noKpex 4>pH3epoBnx
npcxHJj n CBaKy xpr.i)niiy c 4)ap6aMa, n cBaKy ^exKHiiy kojom
je 4>pH3ep pa^Ho, nenpeKn^HO KpnxuKOBao h ocy^nBao
CBe je xo
Jioj fflBa.iHJe, n xo ca xaKBDM ochoehhm nosHasaBeM sanaxa, ce M
CHpoMax 6pni;a naniao y ^iy;^y.

IIouixo caM ce Har.ieAao n naciymao xy Hencn.iaxHMe ci^ene,

KaKO HecaM xxeo npe^ cxpanHM ^iobckom ^a ycxajeM h3 Kpenexa,
yBMCM HOBHHe Koje Ha^ox Ha HJinpoBHSOBaHOM o.ixapy SejiyHHte-
BOM — alias HohaeM cxo.inliy —
xe xxe^ox c aHMa fl,^ npoBe^eM
Bpeiie40K 6pHua o^e. A.ih je^Ba npo^nxax OBy peHeHHii,y „Toa.iexe
oxMeHHx rocno^a Koje ce ca^ 6aBe y narnHM HHxep.iaKencKHM
,

Kynain.iHMa, CBaKn ^an CBe BHme n Bnnie saceayjy Hame HenaBHK-

Hyie o^H. Ko je jy^ie npomao xexeHBemKHM nyxen (npoMenaAOM)
Morao je noMHcinxH 4a nnje y IlHxep.iaKeHy Beh y napncKOJ mex-
HHDiH Bois de Boulogne, SeMynH^i Me 6enie onasno.
— Ka.iH'Mepa, a>paJH4, Ao6ponxpo ! ^Hxaie HOBHHe? Ax xepje,
niTa caM ja noBHna y awBOiy npo'inxao, 4a bh snaxe ! . . .
—
—
E 4a — peKox ja na to — h to cnrypHO „XaHc Jepr.ia"
H „KHKHpHKHJa ?" —
042 KPO:i fflBAJU,APCKy

— Bn He snaxe
Boate caqyBaj, cse caMHx noAHTHHKnx AHcxoBa.
^a je noK. Kaas Mn^om —
Gott hab' ihm selig csaKO jyxpo Ka^ —
ycxane na ce o^y^e, homo^h Bory h nonnje ii,pHy Easy, HMao o6h-
Tiaj BHKHyxH: ^Kanexany!" Bh 3Haxe 4a can ja Kanexan ? —
— SnaM, 3HaM, npn'ia^H cxe mh je^aH nyx noxnxaM ja !
—
;i,a ce orpa^HM.

— A CO ? ^aKAe oh BHKHe ^KanexaHy," a ja „3anoBe7i,ajxe

B. CBex^iocx." 4a mh MHxam mxa roRope xe IIlBaSe y anxo-
„/i,ej[e

BHM HOBHHaMa" a ja yAPH ^iHxaj h npeBO^n. KaKO Hanl)eM Ha nenixo

mxo ce BCMy ne ^ona^a, a ja npeBe^cM KaKo 6h oh ateino y ji,a,

HOBHHaMa nnme. —
Osaj <i>pH3ep 6ani BBnixa ne sna. Urn Gottes-
willen, waschen Sie doch den Pinsel ab (xa 3a Bora onepnxe Hajnpe
xy TexKHuy), —
Je^an nyx HantjCM na HCKaKaB 'i.iaHaK npoxHBy
MexepHHxa kojh je on^a 6ho cceaioryiiH MHHHcxap ne cauo y Ay-
cxpHJH Beh y n,e^oj EeponH. $paJH4, OB^e je ocxaio ca cbhm cyBO.
Aua xpe6a /i,a pa3rpHe Spa^y na csaKOM Mecxy, ^a He ocxane 6eAo!
KaKO My cxaneM npeBO^Hxn xaj ^AanaK, a Kaas Mh^ohi cxane xo-
^axH rope h ^o^e no co6h. Bet caM snao ,4a tie 6hxh o^yje. Oh
CEe xo^a h cbc ncyje „mBa6oBe" n ko hx je nay^mo xaKo /i,a nniuy.
Ej xeniKo Menn mxo /i,a My upeBOAHM xaj ^^lanaK ^Kanexany* !

peqe KH>a3 noc^e neKOyiHKo xpenyxana. „3anoBeAajxe, B. Cb." ,,4^

ce ynperny, Ko^a, jec lyo, o^Max!" Oxp^HM xe 3anoBeAHM 4a npeajy.
Oh CBe xo^a no co6h Kao ^aB y KaBesy —
OBaj «i)pn3ep xpe6a Aa
;i,ot)e y Be^i 4a 6yAe merpx. Xm, xo 30Be oh «i>ap6axH Kocy. Das i

nit lach!" JaBHme 4a cy Ko^a roxosa. „H xh kern ca mhom, Kane-

xaHY. ^aj mh xe msancKe ^p^boxHEe." Ja My ^aM horhhc, Koje oh
cxpna y na hh3 6acaMaKe. ./laKaj oxBopno upaxa na c n,H^HH-
i^en,

4poM Ky^a te /i,a ce bo3h? „KajKH My hck

y pyn,H ^leKa 3anoBecx
xepa npaBO Kftasy MaxepHHxy." Mchh ce noAceKome KO^ena OA
cxpaxa. „A.aH, sa Bora Bania CBex^ocx, ca^ je ce^aM caxa n3 jy-
xpa. KF>a3 MexepHHX xck oko je^aHaecx ycxaje ns nocxe^e. .
." -
,'EyxH, BBCKane, jep aKo Me na^yxHui. .
." „B.iaro/i,apHM, .7By6HM
pyKy B. CBexAOcx." nixa caM snao, ce^HeM nope^ aera, a 3y6H
MH u;BOKotiy. JeABa caM Morao ^a Kaa^eM ^aKajy Ky^ xpe6a boshxh.
Ka/i, cxnrocMO y aB^njy, ncxp^ia nopxnp, na snHyo oj\, ^ly^a- »Ka-

nexany, nnxaj ra mxo je snnyo Kao com?" A ja xo npcBc^eM nop-

xnpy: ^BberoBa Cbbx^ocx nnxa, je ^n Iter. EKce.ieHii,nja ycxaia."
— ,,IberoBa Ekc. ycxaje xck oko noAHe, ain y OBaKO HsnaHpeA-
HOM ciyqajy ?. ." .
—
Dlxa Kaaie xaj com? „/[a, ke oAwax npo- —
6yAHXH KH.a3a MexepHHxa" —
,/l,o6po, ja 3HaM r/i,e My je se^HKa
co6a, xaJAe 3a mhom." —
II MH npaBO na y caiOH. F^ie^a Kaas Mn^om no ca.iOHy ua
 KP03 niBAJUAPDKy 543

KaA HaH^e Me^y cAHKana n na je^Hy c^asHy 6a^epHHy ca cyKitaMa

fl,o Ko^eHa, a oh caiio n^yi^ny na napKPT. „Hx, 6o.iaH, na Moja
CHaxa MeTepH^xoBH^a Tpnn oBaKV 6pyKy y CBojoj Be.inKoj codH."
y TO ce OTBopHffle no6oiHa ABOKpH^na Bpaxa h ciapn MeiepuHX
y^e. ,,3;ipaB0 ocBanyo, noSpaTHMe." A ja npeBO^HM ,H)eroBa CBex-
^ocT 4y6oKo caata^eBa mxo je xaKO y HeBpene Mopa/ia ysneMH-
pHTH Bamy EKce.ieHAHJy. ." Ha to MexepHHx: „0 moahm, cnrypno
.

cy Ha 6aAKaHCK0M noiiyocTpBy HSHenaAHO Hacia^H Aora^ajn kojh

He Tpne HHKaKBor o^^araaa, na je iLer. CBeT.iocT...." Ce/i,HeMO oko
je^Hor noKpHBeHor cxoyia. A ja npeB04,HM: „KH,a3 MexepHHx BpAO
ce paAyje niTO bh/i,h Bamy
Ao6poM s^paB^y."
CbctwIOCT y „AMa, —
no6paxiiMe, bhahih ah xh mxa o xeSn naniy Ob^kh HOBHHapn ? Jec'
H\o ? Ako xh He OHennm no 25 BpytHx XHii 6e3o6pa3HHii,HMa. .." .

/1,0K je MexepHHx cMemetn ce nper^e/i,ao ^.lanaK ja yiy npeBOAHM

peqn Kaasa Mujioma osaKo: ,OBaj q^ianaK y KOiie ce HajniieMe-

HHxHJe Hasiepe EKce^eHU,HJe na xaKO HeAocxojaH na^HH h3-
Bame
Bpty H3a3Bao je Kpajae rnymaBe koa JBer. CBeT^ocxH Koja mhcih
4,a 6h xpe6aA0 HapoHHXOM onoiieHOM y SBaHH^HHM HOBnnaMa s^e-

paxH siacKy xhm 6ecaBecHHM ny6.iHUHCxaMa. Kaas Mn^om

c .iHii,a

Me MepH 0^ 40 nexe na mh ch^iho 3ra3H aqb)- Hory KOJa je

r^iaBe
HO^i, acxa.iOM 5H.ia 6AEdj aeroBe ^ecne Hore.

„Jec qyo Kanexany, xh to Henixo MHoro Apo^nm, OAnelie Te

,

^aBO aKO My hhch 6am onaKO Ka3ao Kao mxo caM ja peKao." Ja
ycxancM na My ce hok.iohhm 4,0 3eM.^e. —
„nixa Kaace IBeroBa
Cbcx^ocx P" nnxame MexepHHx qnxajyhn 'q^anaK 4a.?be, a ja: ,,H)er.

CBex.aocx 6^aroBOJie.ia je mhiocthbo noxBainxn Me 3a xaqno xy-

Maneae BHConajmBx mhcih." —
^PeuHxe IBer. CBex.iocxH ^a caM
BeoMa o6Be3aH 3a yc^yry Kojy mh je jyxpoc ynnHHia, jep y xoKy
^neBHHx Hoc.ioBa ko sna ^a ae 6h npHMexHO OBaj Ti^anaK, a oh
je Bp.io BaataH." To can Morao Bepno npeBecxH. ^^o6po, Ao6po,
HodpaxBMe. A ca^ ne ty fl,\m,e /i,a xe 3aApjKaBaM, xh cnrypno HMam
Hoc.ia. no3/i,paBH cHamy MexepHHXOBnny." H xaKO ce onpocTHCMO.
Ja }iy OA oBor ^pnsepa ^a ^o6HJeM a>pac. Ej Moje Bey^iHJe !
—
H3 OBe KpaxKe npn^nne Mopao caM 4a nocp6HM 6apPM ne-
Aecex rpMKHx n HeMa^KHx ynpaBo' 6eTiKHx pe^m, jep ^pyra^e je
H0.i0BnHa MOJHx ^iHxajiciU,a ne 6h pasyMe^ia.
Met>y XBM 6pHna 6eme CBpmno cboj nocao, h ja ne Mory HHKaKo
o,a,o6pHXH My je pl^ano Hcnao 3a pyKOM. Ta Muj msa^nje nsr^e-
/i,2i

/i,ame Kao My neMa BHme o/i, 30 roAnna.

fl,^

CntieMo 3aje4H0 ii,a bh/!,hmo ^Bapom" KaKO 6n na BpeMC cxh-

r.in Ha ace^iesHHiKH bo3, kojhm cmo xxe^n ^a^e,
RuTcpAaKtH (inter lacus) HMa oko 2000 cxanoBHHKa MaxoM
 544 KP03 inBAJD;APCKy

xoTe.iij[HJa, D AyiiaHijHJa, jep ^eJa ^Bapom" HHJe HEmia Apyro Bet

KHtaHKa ^enHx rocTHOHHii,a a nancHOHaxa caKpHBeHHx y ahbhoj
inyMHi^H. y ^eio je ly HajatHB^a h HajmapeHHJa Ko^oneja cxpa-
Hai^a a Bapo^iHTO HeMaii,a, Hnr^iesa,
AMepHKaHai],a, *I>paHi],y3a h
Pyca. y cpe^Eby pyEy, no xH^a^y CTpaHa^a CBaKH
Kaaty, ^o^a-sn
;^aH y HHTep^aKCH, 3a osa HexapH Mecei],a ^ok je ^eno Bpene.
KiiHMa je TaKO 6iiara h 4o6pa 4a y HHTep^iaKeny HMajy MHora
KynaxHJia h ^eKapcKH saBOAH sa iie^eae cypyxKOM jaro^aMa, ,

rpoa:^eM, y KoJHMa ce c^a6H, MpujaBH, pas^paat^HBH pcKOHBa-

^ecitenxH oco6hxo ^o^po oceiiajy. Ha ^ny je^ne Be.iHEe a^eje ca
4Be Bpcxe cxapiix opaxoBHx Apsexa BH^ecMo HeKaAamaH ,Ayn^H
MaaacxHp" HHxep^aKencKH. IKeHCKH je Manacxap yKHHyx 1488
,wegen Ziigellosigkeit" (36or pacnymxeHociH ?) a Aoii,HHJe je ^sa
nyx H3ropeo. Ca^, ra neMa Bnme. Ha aeroBOM je Mecxy ancana,
MyniKH Manacxap (ABrycxHHOBaii,a) npexBopen je y mnnxa^ join y
Bpesie pe4iopMaii,BJe. Jem HMaM ji,Si cnoMeneM jieny tynpnjy npcKo
Aape, na casi roiOB c Hnxep^aKeHOM. Jom je^an nor.ieA na CHeacne
BpxoBe KOJH ce 30By Jynr^pay, na OH;^a xajA na nocxajy Be^e^n-
CKe JKe.ae3HHij;e. 3a no caxaxa cxnrocMO y Eenumeu na o6a.aH dpn-
jeHn,Kora jeaepa. To napqe ateiesHHue H3Me})y xyncKor u 6pHJeHi;Kor
jesepa nna ocodnxe Barone kojh cy Bp^o npaKXH^mn. Ha KpoBy
HMajy Kiiyne n Ha^ aHMa cxpeja, na roxoBO hhko h ne te ynyxpa
y Barone, caaKO BO^e ^a ce^a na KpoBy na ^a r^e^a KaKO ce
npe^ aeroEHM o'lHMa pei^ajy CBe ^enme n lennie naHopaaie H3 xor
pajcKor napiiexa 3eM^e, Koje 30By niBaJDiapcKa.
y BeHHiireHy ceAOCMO onex y napo6poA kojh fee nac o^Be-
cxH y Fucdax, xaj lyBenH BOAonaA, 3a kojh mh peKome ^a je naj-
BeAH'iancxBCHHJH y u,e^oj IIlBaju,apcKoj. Ha Jia^n Hai)0x nyno M^a-
4Hfea ca i^OKyjiana n mxanoBHMa kojh cy napoiHxo y^enieHQ 3a
nenxpaae no ^le^y n r^e'iepHMa. OceM anx yr-ie^ax je^nora OMa-
^enor ^eaiMeKaexor pynenor, a^ Beti ca cbhm ce^or ^inny kojh ce
c je^noM Myia^OM rocnoM mexarae no KpoBy. 4^*^^ Mopa 6hxh ^a

je y ata^ocxH, jep cy joj naK h pyKaBHn,e npne, a na meninpy n

na xa^nnajia y onmxe HHKaKBor yKpaca. y ^Hn;y ne 6enie Bor
3Ha KaKO Aena, a^n M^a^a h Bp^o HHxej.HreHxuor Hsr.ie^a.
nietytn ce no KpoBy cpe^in cmo ce je^no ^ecexaK nyxa, a
napaBHo CBaKH nyx cmo ce ja n 'inia Me^yce6H0 MepH.iH o^ r.iaBe
AO nexe. Focua je ryLe^a^a na o6a^y jesepcKy. HajsaA npn^e inqa
4a 3ana./iH K04 Mene D;nrapy.
— FocnoAHH cy no CBOJ npH^iHi^n cxpanau; ? no^e ^H^a —
nouixo je sana^no h nomxo je 6Aaro4apHo 3a xo.
— Ha ciiyatSn ! — o^roBopHM My ja.
 KP03 UIBAJUAPCKy 545

—
On^a ty Chth TaKO c.io6o/i,aH 4a Ban ^a/^en Mojy a^pecy
H ^a BaM npenopyiflM Moje CTOBapnuiTe caTOBa h cxapai^ h3-
I —
BE^H iHTaBy roMH^y uiTaMnaHHx a^peca CBOje TproBHHe, na mh
Aa^e je^Hy.
Ha H)OJ je HHcaAO ^A2)noj,^ Keepuep, *a6pHKaHaT qacoBHHKa,
npenopyiyje CBOje Be.iHKO CTOBapnniTe y La Chanx de Fonds, y
KaHTOHy HajeHOypfflKOM."
— XEa^a .aeno, r. KEepnepe. Bam mh je mh^o ^a ce ynosHaM
ca je;i,HHM npecTaBHHKOM HaJBaacHHJe rpane y HHAycTpaJH uiBaj-
i];apcKOJ !
— peKOx ja, ko^hko caiio ;i,a KaKsy ynxiiBOCT Kaaten.
— 4a je rpaiieae caxoBa BaaiHa rpana name HH^ycrpHJe —
peqe MHHa —
Tone Hena cynae, jep c Hasia ^anac je.i.Ba koh-
KypBine $paHn,ecKa h HnrAecKa, na HameM sanaxy pa/i,H 40.000
pa^eHHKa, h Hspai^yje roAHniBe caxoBa 6ap 3a cxo MH.iHOHa $pa-
HaKa, HJ.H y caxoBniia, mh.ihoh h cxo h^ih ^Becxa xH-ita^a KOMa^a
CBaKe ro^HHc. Mh eKcnopxnpaMO roAHnifte no 2—3000 ii,eHaxa ca-
TOBa H xy^eMO CBaKy KOHKypeHi],HJy no n,e.iOMe CBexy h eko Behnna
eBponcKHx 4pataBa Hsia aamxHxny ^yMpyinny npoxHsy nac. Ha nnaK
ja He 6hx Morao npncxaxn ys Bame MHni.zbeH.e ^a J6 npoH3BOAH>a ca-
xoBa uajeuDWHuja rpana nauie HH^ycxpHJe. Je^HO mxo 6hx Morao
petH, TO je ^a je HajuHTepecciHTHuja, jep ce 3aHej.a y nac y caga
je^Hor cpetiHor ciyiaja y ;i,pyroj no.iOBHHH XVII-or BCKa, a caA
y npKoc c.io6o;i,He xproBHHe koa nac a sauixHxne i^apzHe ko^ Apy-
rax AP^aBa, Beb CHa64eBaMO caxoBHMa n,eo o6pa30BaHH CBex. —
—Ja He 3HaM —
petn by ja na to Aa 6hx ra Ay^-^6 yBynao
y pasroBop o^ Kora caM ce naAao ^ocxa nayHHTH a^an bh Ba^^^a —
He bCTe paHyHaxH ^a je BaaiHHJe mxo HlBajiiapcKa npo/i,yn;Hpa ^e-
cexaK xH^^a^a n,eHaxa Aysana hah 7 xH.3E.a4a i;eHaxa .iHKepa ? —
— 3a Aparn rocnoAHHe,
n,e.io He, —
HacxaBH inqa AomaBniH
y BaTpy —
ja xy ne paqyHaM hh name HHBape, hh CTaK.iapHHii,e,
H aKo jKeneea npaBH Ao6pa orj.eAa.a.a a CoiiOTypH Ao6pa OHxniKa
CTaK.ia, He panynaM hh name 6paBape kojh 6h ce Mor^an nasBaxH
pexKH yMexHHD;H, hh name Hoaiape h aKO cy anxoBH HoateBH na
r.aacy y HHOcxpanciBy, hh naniy npoAyKi^HJy Mamnna na Kojoj
paAH 40 12,000 paAeHHKs, hh name naMemxaje oa peu;KaHor Ap-
Bexa, EOJH cy Beb npoKpTiH.aH ce6H nyxa 40 IlapHsa h 40 Aoeaorq.,
a^H pa^ynaM 4a naM je hcxo xaKO Ba^sna rpana HH4}cxpHJe Kaa
H HacoBHHHapcxBO Hpofl3BOAH>a H Hspa^a CBH.ie. Bpe^Hocx CBH.ae-
HHx MaxepHJa mxo ce nspa^e y niBajn;apcKoj h3hoch roAHmae
npeKO 210 MH.iHona *panaKa, Ha on^a nanie xKaae y onmxe. Y
inBajn;apcKoj HMa no caMHir npHBaxnnM Kybaua cxo XEJbSifl,^ pa3-

Otaubbha III 35
646 KP03 iuBAJn,APCKy

6oja, Ha KoJHMa ce tkb laKo 4o6po n.iaTHo Kao ro/i, h na ohhx

20,000 pa36o3a MexaHHMKHx no *a6pHKaMa. Mo hsbobhmo CBaKe
roAHHe Ao 200,000 i^enaTa naMy^Hor ecnana a He jboshmo Bnnie
OA 25,000 i],eHaTa. 60,000 paAennKa 6aBn ce naniOM naMy^moM hh-
AycTpnjoM Koja HaM aohocq roAHuiBe no 40,000.000 xajLepa.
—
A ja caM Her^e iiHTao /la bh nanpoTHB TKane naxepHJe
MopaTe ^a yBOSHTe ca CTpane, Hapo^HTO ns Hnr^iecKe, Be^irnje h
HeMa^Ke ? —
—
To cy Bynene MaiepHJe, h Tora ce y nac Aocxa npo^yKyje,
a^' onex yBOSH ce xora Ha 30 MH^iHOHa ^panaKa ro^nnitte !
—
— OnpocxHxe,
a.aH mchh ce nnaK hhhh Aa HH^ycxpHJa nnje
r^aBHa cnara lI[Bajn,apcKe ? •

— To ja necaM hh ^OKaSHBao, caMO caM BaM xxeo noKasaxH

j\,dL MH He npaBHMO caMO caxoBe! Mh cmo BaM h Ao6pH cio^iapH. ..
—
0, ja BeoMa nonixyjeM inBaji];apcKB cnp, a 3a mBajii,apcKe
KpaBe ^yo can aok jom necaM HMao hh noJMa o canesy o^ 25 c^o-
604HHX ApataBHi^a, kojh ce 30Be inBaJH,apcKa !
—
—
Ua BH/i,nxe, mh sa xo 500,000 i^enaxa cnpa y3MeM0 ro^H-
mae 40 24 MH^nona ^pauaKa, mh BaM nMano npeKO 100,000 Koaa,
npeKO MHyiHOH KpaBa H Bo^iOBa, npeKO 300,000 CBnaa, no MHAHona
OBau,a, npeKO 300,000 Kosa !
—
— Aavl ca 3eMJE.opa/i,H)OM Kao Kao ^a xpa^aeo cxoJHxe? —
— To je Hcxnna a^in pacy^Hxe caMH. Oa nauinx 724,9 KBa/],p.

MH^La mxo IIlBaji^apcKa xBaxa xpe6a Aa o/i,6HJexe 31 *% na neyno-

xpe6.i,HBH Tepen kojh je ne'ino noKpHBen cneroM, Jie^OM n bo^om! —
— E, a^H 6aHi pa^ thx 31 •% ^o/iasHMO mh, xo^inKe xEJba,fl.e

<!TpaHan;a, xe BaM ocxaB^xaMO name nape !

—
— Ibia Bac CBaKe roAHHe y inBaju;apcKoj 6apeM 115,000, a.in
Bame nape ne Mory naKHaAHXH oho mxo 6e HaM ^a-ia seM^iopa^fta
Aa y Mecxo obhx Kpacnnx ayina HMano cbg caMe aHBe. Jep, bhahxc,
oceM XHX 31 %
xpe6a ^a. o^^njexe 38 %
na niyMe h npHpo^ne
name, niia naM ocxaje ? 31 npou;. n,e.ie 3eM^e Koja 6h MorJia no^,-
nexn 3a seMyiopa^fty, na n xo je^Ba no.ia aKo ce pa^n, a ocia.io
CBe .iHBa/i,e! —
—
E, ail 3a xo IIlBaju,apcKa 4aje roAnmae 45 Mn./iHOHa u,e-
Haxa xpane 3a cxoKy, a xo npecxaB.ZLa Bpe/i,HOcx oa 112 MH.ZLH0Ha
<i«paHaKa Ka^ ynopeAHxe je^no c APyrHM, 6am ce neMaie mxa
!

xya',HXH !
—
— Ta neMaMO, a.-i' onex Aa neMa name xproBnne, ne 3HaM
KaKO 6h 6hio. A^in KQdHKa nan je xprOBnna MOJKexe cann cy^HTH
 KP03 IflBAJItAPCKy 547

Ka^ BaM KaateM ^a ce i^H$pa vBOsa h hsbosr Kpete oko je^ne mh-
.iDJapAe^panaKa ro^inuiite !
—
— Ha ^BO.iy y pHxy cBHpaTH, ^aKO je h Bamoj hh-
^aKO je
^ycTpnJH 6b.io xaKO pasBHTH ce. Y eo.ihko can BH^eo, Baina Kan-
TOHCKH ApyMOBH . . .

— IlMaMO nx Ha 3.000 KHiOMeTapa h to TaKO Ao6po nspa-

i;eHHx ;i,a CAo6ofl,EO MOJKeMO petH HCMa Ha esponcKOM Konny AP^Kane,
Koja 6h nMa.ia to.ihko ^o6pHx ^pyMoea Kao TIlBajii,apcKa !
—
— Ha nope^ Tora TO.iHKe mejie3HHi];e — ! . . .

— HMaMO 1400 Kn./ioMeTapa CBpmeHHx ate.ae3HH^KHx npyra, to

he petiH Ha CBaKO 4 MViJbe fflBaji],apcKe semjbe HMaMO no je^ey MH.zby
n HeuiTO BHEie iKe.ae3HHiie. Ha uiTa Be.aHTe sa name Tejierpa^e?
Hame cy atHn,e /i,yraqKe xn.?E.aAy h abb Tpn CTOTHHe caxaTa !
—
YTaj Max npHl)eHaM ona .lena rocna y n,pHO, ihto ce Ma.io

Mac luexaffle ca r. KBepnepoM, na My peie:

— ^parn nana, aKO ce ne Bapasi oho je Taj rncSamKH boao-
na^, sa kojh y CBHMa nyTHHiKHM KBnraMa ctojh fl,a. je „weltbe-
ruhmt", TiyBGH y n,e.iOM CBCTy ? —
— 4paro ^ctc,
JecTC, o^roBopn CTapan; —
a.in th ne Tpe6a —
^a cy^Hui Be.inqaHCTBy thx KacKa^a no tom KpajnqKy r^e BO^a
Bet na^a y dpnjeni^KO jesepo. Tope, y nAannHH cy onn bcibkh 6a-
caMau,u CTefta uito ce npeKO bhx BSiJbdi rHc6amKa BO^a, a ohh cy
AoncTa npaBOM ^yBenn no ncioue CBCTy. A.in
c pardon, ro- —
cno^inH te Ao6nTH ny^HOBaT nojaM o niBaju,apcKOJ ^pyniTBenoj
yr.iaijeHocTH. Mn ce pasroBapaiio, a ja Bac joni necaM nn npnKa-
aao je^HO 4pyroM. ^onycxHTC, rocno^nne, Aa nan npecxaBHM Mojy
Kfeep, rocnoi^y y^OBHuy Xepn,OBHn,y, po^eny KBepnepoBy, APa Me-
Ann,nHe !
—
— IIoKOJHH rocno^HH Bam MyjK 6ho je .acKap, rocno ? peKox —
ja ApjKeiin ^a ce nn^ia Kespnep ciyqaJHo norpemno jiHspaano".
— He, rocno^nne. Moj je Myat 6ho yMeiHHK, canKap !
— o^-
roBopn Mn ona.
—
OnpocTHTe, a.iH nenn ce yinnn 4a ra je Bam r. OTan; OBora
uaca nasBao ^OKTopoM ? —
—
Ja caM /i,oKTop ue.iOKynnora .leKapcTBa ! — pe^e rocno^
XepnoBnn,a mxo Moate 6HTn cKpoMnnje.
— OH/i,a MH AonycTHTC, rocno^o, ^a ce c BaMa pyKyjen, jep
CMO ApyroBH no Hayi^n h no sanaTy !
— peKox ja n npyainx joj
pyKy- —
Ona 6e3 UKaKBor .laJKHor CTH^a npnMH MOJy pyKy n Apyrap-
CKH MH je npo/i,pMa.
35*
548 KP03 IHBAJItAPCEy

Berne mh o^ncia BeoMa meao iuto ce je^Ba je;;aH nyT BH^ex

c je^HOM OA OHHx saroHeTaKa, Koje ce soBy aceHCKH ;i,oKTopH. . .

HeKa^a, aok 6ejax no^eTHHK y Hayn,n, n ^OK^ie caM 3Hao na nsycT

KaTOXHSHC .iH6epa.iu3Ma, no komc caM xieo ;i,a ype^HM Eteo cbct,
qnHH MH ce sa je^noj OM^a^HHCKOJ CKyninTHHH, roBopno caM na-
paBHO H 3a eMaHi;Hnan,HJy aceHCKHBba. 0^ Tora roBopa ynaMTHO cem
caMO je^Hy ;i,pacTniHOCT, a to je ^a nsMel^y MymKaaa h aiencKHaa
HeMa HDKaKBe APyre $030qB.e pa3^HKe, ocbm idto je Kap^Hi];a y
Kocxypy je;i,HHx uiopa iiero ihto je na KocTypy ^pyrnx! B^aJKeHO
no^y3Haite! lieMy ce ^bhh ^a B^a^a ph3hhuom u,e.ioKynHe My^-
pocTH npoin.iHx n hotobbx BeKOBa! ^oi],HHJe Ka^ mh jkhbot noKa3a
;^a HH ,BJepyjy" JH6epa^H3Ma HHJe HHiuTa Apyro ;i,o pe^nrHJa^ —
Bepa, Koja je Kao a xpniuliaHCTBO yqnHH^a MHoro Ao6pa a^a Koja
ce HCTo TaKO He Moate 4a o/i,pa;H npe^ CTpauiHHM opyatjeM HeMH-
JiocTHBe noBHTHBHe HayKe, Aoii,HHJe Ka^a BH/i,ex ^a je HeMoryiiHo
^OKasaTH HHKaKBy anco.iyTHy je^naKocT a KaMO ^h je^HonpaBHOCT
y CBeTy, 40i],HHJe y oniuxe can CBe Maae sepoBao, na pasyMe ce,
n y eMaHD;Hnaii,HJy atena.
C Tora ce Bp.io o6paAOBax nosHancTBy ca aieHCKHM ^oKTopoM.
Xxeo can ^a bh^hm na npsMepy oho uito mh ce sa KanroM qn-
HH^o a priori Kao 4a je neMoryiiHO.
— Tocnotio Ko.iera, aKO CMeM ynHTaiH, Ha KOMe cie ynnBep-
SHTexy CBpniHdH Me^. ^aKy^xex ? —
— Ha ^HpHmKOM. HeMa ^Ba Mccei^a KaKO caM npoMOBHpa.aa! —
— ^a a' je Bam hokojeh Mysa ^oatHBeo xaj pa^ocHH ^an — ?

— 0, cnpoMax moj Xepn;. Oh je Beh a^bho Hcxpynyo. Tck

nofflxo je OH yMpto cxynH.aa can ja y mb^hi],. lUKO^y !
—
— A ! . . . Ja, 3Haxe, MHm^ax 36or i];pHHHe y Kojoj cxe... —
— To Hpne xaibDHe
. . . 3Haxe onpocxHxe
. . cxa^e
. . . . ! —
Myi^axn acencKH /i,oKxop o^h joj ce npenyHHme cysa h OHa ce
, ,

oKpexe Ha cxpany 4a caKpnje CBOJe cy3e.

Ja ce 36yHHx. O'leBH^no y^HHHO caM HeKaKBy neoxecaHOcx,
aiH raxa ?

^ma KBepnep mh npoxyMa^iH cxBap.

— Bh cxe —
pe^ie cxapau; mantyhH ^apey-iH y ony pany —
aenor HSMyqenor cpi];a Koja HaJBnme 6o^h. Ona hoch upno 3a je-
AHHHM ^exexoM KOJe joj je 04 Xepi^a ocxa^o 6h.io. Taj aHi/e^aK 0^
/i,exexa ymplo je xeK npe Meceit^ana n jaM caM je na cH^y oxprao

0^, aeroBora rpo6a h hobco caM je no namoj ^enoj ^omobhhh, ne

6h ^h Mei)y obdm ropocxacHMa ^hbobckc npHpo^e Ma^KO 3a6opa-
BH^a na CBOJ ja^ !
—
 KP03 msAJitAPCEy 549

CpetoM H napa6po4 npncia^e ys oSa^y Te HecaM Mopao ,

Avro ^a caM ce6n npedaiiyjeM. Focno^a Xepii,oBnn,a 6p3o ce npH-

6pa, H H>eHo ^Hii,e 6eme ouei MHpno, ^ocTOJaHCXBeHO.
Eol/OCMO y3 6p40 nsBHJyranHM crasnuaMa
, na KOJHMa naM ,

CBaKH KopaK fl,a,Jbe OTKpnBame CBe lenine h Aenuie cipaHe n.ia-

HHHCKHx ^enoxa.
Ja H rocno^a XepiioBHi^a n^acMO nanpe^ a nisa^HJe 3e- .zi,e

MyHH^ ca r. KBepnepoM ca kojhm ce Mel^y thm 6eine no3Hao, 3a

,

HaMa. —
H^B
cy Ta rocnoAa pa/i, cbojhs roAHHa h npein^ocTH nmia
Bp^o .laraHo H^n cmo nac ABoje y pasroBopy cyBHiue o^MHuaAH,
eje Ha CKopo ohh Hac H3ry6fline h3 Bn^a.
— Ko.iera —peKOx Mojoj canyTHHi],H. BH^eBuiH ^a joj ne-
H.aH.e y36pAo nocTajame CBe xeace ,
—
csieM ^h saM noHy/i,HiH
Mojy pyKy, ^a ce oc.iOHHie ^ok ce nonneMO ^o KacKa^e ? —
—
— XBa^a peie rocno^a Xepi],OBHii;a na ca cbhm 6e3 u,]i-

^paaa npnian noHy^eny pyKy.

— Kojy cxe cxpyKy h3 ii,eAOKynHora ^enapcxBa H3a6pa.iH sa
CBOJy cnei],HJa^Hocx, aKo cmcm .ynnxaxn, rocno^o ? —
— Osy Koja je no momc Mnm./BeH)y je,T,HHa Morytna cnen,H-
ja.iHocx 3a aeny AOKxopa, a xo je ^eieae atencKHx h ^eqHJnx 6o-
^ecxH. To je no^e na KOMe ce He 6ojhmo Bame KOHKypeHn;HJe,
jep MymKapan;, Ma KaKo ^a je «>HHor o6pa30BaH.a h neatnor cpD,a
HHEa^a He Moa^e HMaxn xo^hko xaKxa, xo.ihko mxe^ae 3a cpasiea-
JE>HB0CX JKencKy h xo^hko cxpn^eaa ca pa3MaaieH0M A6n,0M, ko-
,

^HKO MoaieMo MH atene !

—
— To 6h 6H^a AHBHa xeiia 3a HnayrypaiiHy 4Hcepxai],HJy
KaKBora no6opHHKa aieHCKe CManitHnaAHJe !
—
— Ha HuaK ja je HecaM H3a6paAa. Moja AHcepxaD,HJa roBopn
6y4,yliHocxQ Kojy HMa y ACKapcxBy je^Ha Ma^a 0Hepan,HJa a ,

TO je xpaHC*y3HJa kpbh !
—
— Bam MB H36op BSHena^yje. TaKBy 6e 4,Hcepxan,njy oie-
KHBao npe oa KaKeora xnpypra, nero oa cneD,nja.incxe 3a aencKe
H Ae^nje 6o^ecxH ! . . .
—
— A 3a mxo Eo^era ? Sap bb MHCiaxe ^a lie ce xpan^ysHJa
orpaHHqHXH caMo na one c^y^ajeBe y KOJHMa je qoseK nar^o h3-
ry6H0 MHoro kpbh B3 KaKBe pane, ear na eKcapxHKyiian,BJe y KVKy
r^e 6h onepHpaHH yMpso 04 caMora ry6HXKa kpbh sa speMe one-
pan,HJe, Ka^ My ce c Apyre cxpane He 63. AO^HBa^o kpbh y xeAO,
HAH caMo na HSHenaAne HHxoKCHKaniHJe ca racoM yr^enor ok-
CH^a ? —
550 KP03 IDBAJUAPCKV

— To He MHC.1HM, rocno^o, HanpoxHBJa snaM ^,aje6poj ohhx

YHyTpauiifcHX xpoHH^KDX 6o.aecTH, K04 KOJHx CMO ce 40 cKopo ysa-
^y^HO My^iH^iH ca po^opnpaiteM, Henper^e^an, ja 3HaM, ^a je CBHMa
THM AernoHHMa laJKeMHJe, aHennje, xj.opo3e, lUKpo^y^oae, paxH-
TH3Ma H T. ^. y3poK HeMaae KpBH, H^H pt^aBa cneca kpbh, h 4a
6h npcMa xome y cBHMa thm CJiyqajeBOMa Hajpa/i,HKa^Hi]JH aqk 6ho
yjiHTH 6o^ecHHi^HMa HeiuTO CBeate, ^o6pe kpbh, a-iH Hajsa^ Tpanc-
*y3HJa npexnocTaB^a onepan,HJy HCTHua iia^y a^H tck Ba^a je
,

Ho;KeM H3BpmHTH, a Ka^ ce Hoajeir pa/i,H, Te^e KpB.... —

—
Ako hko CTpa^a o^ HeMaaa KpBH to cmo mh atene n 4eH,a.
Cbh th BH30BH 6oAecTH, Kojo BH no6pojacTe HaJBHUie caTHpy nac.
A niTO Be^HTe sa onepai^njy, 4a h Met^y Bana MyiuKap-
ja 3HaM,
HHMa - AOKTopHMa naia orpoMHa Betuna Koja to^hko sasnpe oa
,

Hoata /i,a bo^h HanncaTH xn^a^y peu,enaTa Hero otbophth h naj-

Maa-H ancu,ec, a^H to cy MaxoM ^y/i,H kojh cy Hsaui^H h3 uiKOAe
Ka^a ce jom mhcihao ^a yHyTpaiuan npaKTH^ap ne Mopa HHiiajLO
6hth xnpypr a OBaj onex /i,a ne Mopa 3HaTH ynyTpauifty MeAH-
,

AHHy. /],aHac TO 3a3HpaH.e 04 Hoata nocxaje CBe petjo. A uito bh

MHC^iHTe /i,a CBaKO asencKO Mopa nacTH y necBecT Ka^ roA yr^e^a
KpB TO ce BapaTe. JKena ce AOTj.e 6oJH KpBH AOK^e ne ca3fla
,

niTa je to KpB o^ ^era h KaKO je cacTaB^ena, mra pa^a y jkh-

,

BOTHBCKOM Tc^y H Kpo3 Koje KaHa^e y BeMy Teqe, a Kaa, to na-

y^H ona ce BHme ne 6oJH KpBH. /l,^ ^^ ^^^ noKasa^aa fl,&. to HHJe
npasHo xBacTame o^ Moje CTpane Mory Ban cnoMenyTH /i,a casi
,

6am Ha ncHHTy h3 npaK. xHpyprnje na^nHH^ia je^ny TpaHc<i>y3HJy,

H, aKO Ha BameM nyioBaBy CBpaTHTe y xnpypuiKy K^innnKy y II^h-
pHxy BH kexe BHAeTH cbojhm o^HMa pesy^iTaT
,
jep je 6o.aecHnK
,

Kao peKOHBa^iecnenaT joui y kj.hhhuh, a 3aApajaBajy ra h OHaKo,

jep je 3a ca^ ynnKyM y CBOJoj BpcTH !
—
—
A KaKaB 6eme caynaj ? —
—
rpH3.iHn,a y 3HAy a:e.ay'iHOM Ulcus ventriculi rotunclum,
,

Koja 6euie o^ 6o^ecHHKa Ha^HHH^a Bek Myjinjy. IIIto roA je yseo

xpaHe, AeKOBa h^ih boas cbb je noBpatao, tsko A'T- najsaA y Ma.i
He yMpe oa r.aaAH. Ja npeA^aoatHx TpaHC'i>y3HJy, npo<6ecop OAO^pn-
H aKO MamyliH r^aaBOM, Hja H3BpiuHx onepai^njy. Ako BnAHxe Tora
HOBeKa caAa, bh ne kexe MohH BepoBaTH. YroJHo ce h i^pBenn ce Kao
HaJ3ApaBHJn Kacannn !

—
A, TO je H3BaHpeAH0 sanHMiLHBO. Ja can HonaKO mhc^iho
yAapHTH Ha II,flpHx 36or xapypniKe K.inHHKe, caA HJiaji joui Baac-
HHJy no6yAy !
—
y TO H3at)0CM0 Ha jcAan BHCopaeaH. na KOMe ce noAnme Be-
.iH'iaHcxBeHH xoxe.i h nancHOHax ,rHc6ax" kojh je cbom xpoHiKy
 KP03 UIBAJIHAPCKY 551

napo6poii,CKO ^pyniTBO no^nr.io, h kojh je casH^aH y CTHiiy CTapnx

4>paHi],ecKnx saMKOsa, ca ep^o acHBonncHHM Ky^ana.
Ha TepacH npe^ xoTe.iOM 6eifle ^DBan nor^e/i, Ha 6pHJeHii,K0
jesepo H Ha caM c.ian (BO^ona^) rHc6amKH. rp/i,Ha Jiaca BO/ie cipo-
nomxaBa ce npeKo 13 orpoMHUx 6acaMaKa y cieay ca xaKOM chaom,
Aa ce BO^a 6e^H Kao M^eKo, h ^a ce ca CBaKora 6acaMaKa riOAnaty
iHTaBH o6.iai;H ^erq poce. Hpe^ xpelaHM, iieTHM h ce^MHii 6aca-
MaKOM Tora i^HHOBCKora c^ana usiajy 4pBeH.11 moctobh KaKO npe^,
BO/i,OM TaKo n Hcno4 Bo^e, ynpaBo Kao ra^epnje ca Kojux nyTHHn;H
Mory H3 6Aii3a 4a iMe^ajy Taj BCiH^iancTBeHH c^ian. Hohy ce ocBex-ie
CBH CTeneHH rncSauiKora c^ana 6eHra/icK0M BaxpoM, h xo Mopa ^a.

je HSBaHpe^HO ^leno r^e^axH, jep Betnaa nyxHHKa ocxaje y TncSaxy

npeKo not caMO ^a bh-t.h xo ocBex^ieae. H napo6po,?i,CKO APy^uTBO
Mopa Aa je jaKo '.saAOBO^HO jep ne camo ^a aeroB xoxe.i MHoro
tapn, Hero h 3a caMO ocBex^eae CBaKH nyxHHK n.iata no 1. <i«pa-
HaK. — Ha iKaAocx, ja can to Bene Mopao 6hth laK y vZLyu,epHy,
na HecaM Morao ocxaTH ^a bh^hm xy „CD,eHy h3 xH^La^y h je^ne
HoiiH" Koje ja^HC Mopajy a^ Tpne ^a ux CBaKO noxease kojh ne
yne ^a onnme mxo je OMHiia BH/ieo.

Ja 6ejax to^hko sanecen Heo6H^HOM ^enoxoM BOAona^a Aa.

HecaM HH onasHO npoMeny Koja ce ynHHH Ha aeu^j Moje canyTHflu,e.
Oho 036n.LH0, Hayueita^iKO, Mupno Anu;e, c kojhm Ma^o nac
roBopame HajuoA^poJHnJHM nHxaitDMa name HavKe h yMexHOCxH,
6eme ycxynfl.io Mecxo U3pa3y Ay6oKe JKa.iocxH u 60 Ad.. Haaa 3rp-
4eH0 .iHn,e cycxnsaxy ce cy3e, a cxncnyxe Bn.inue noKasHBaxy /i,a

ce CH^OM ys^p^Kana 4a ne BpncHe 0^ 6o^a.

— ^a noljeMO 40 naj^yiHJKer Mocxa uo^ cianoM, KOAera? —
peKox ja H noByieii je Ma^o 3a pyKy.

Ona HO^e, a ne peqe hu pe^iH. Ka^ 3ai)0CMO H3a npBe uiy-

MHHe, KOJa nac caKpn 04 r^eAa^aH,a na xepacn npe^ xoxeiOM,
rocnot>a XepD,OBHD,a cxa^e jei;axH,
— XBaiia... rocno/i,HHe. .. no cxo nyxa mxo pasymecxe KaKO
MH je TemKO. . . Ja . . . ja ue Mory ^a^e. . .
—
H meHa ce cpo3a hh3 Mene na xpany nope^ cTa3Bu;e, na
cxa^e jeD;axH h nj.aKaxH KaKO caM caMo BH^eo ;i,a n.ia'iy A^i^a n
XHcxepnqKe atene Ka/i, HMajy nana^.
Ja caM 3Hao H3 ncKycxBa a^ xpe6a nycxnxn ocetiaae 4a ce
HcxyxaH, 3Hao can /i,a 6h CBaKo nniaae ca^a Bpet|a.io, 4a 6h CBaKH
H3pa3 cayiefflta n3a3Bao caMO cHyiHHJy 6ypy, c xora can tyxao h
MHpHo ^eKao AOK nperpMH luaBHa o^yja.
562 KP03 IUBAJE[APCEy

Focnol/a Xepij,OBHi^a iioniTO ce yMopH^a o^ n^aKafta, HSsaAH

H3 He^apa je^Hj ^einay i^Hne^Hi];y, npn^iHiHO DSHomeHy, ca hc-
KpHB^eHOM neTOM H Ma^OM pynHi];oM OH^e r^e je 6ho na^aii; ^e-
THH>e Hore— na cxa^e ^y6HTH i^nneAHiiy, a jei^aae ce y^BOJH
Ha HOBO. —
Kpo3 HAaii H>eH je^Ba can Morao pasyMCin OBe pe^H.
— BpyHo Moj, CHHe Moj, anl^e^iy Moj ! , . .

To je HHne^Hi^a BCHor ^eTCxa.

Ja^an anl^e^aK, cHpoia MaJKa ! . .

Ja He 3HaM niTa mh 6e y tomc TpenyiKy, a^n neniTO mh ce

o^H saMyxDme, Heuiio necaivi jacno Bfl^eo.
y Taj Max y40BHi];a no^HJKe CBOJe Hcn^iaKaHe ohh na Me no-
r^e^a, h o^nax sa thm, ^ihcto pa^ocHo ycia^e na Me yxBaxn sa
pyKy, n npHJaTe.i)CKH cinniTe.
— XBa^ia BaM rocnoAnne Ko^iera, xsa^a BaM,
, Ja caM . ,

XTB^a y seM^y ;i,a npoua^HeM o^ CTH^a mxo necaM HMa^a cnare

;i,a 6apeM 04 nac caKpnjeM Mojy c^a6ocT, 04 CTB^a niTO cxe bh-
fl,eAa ^a n aiena-TiOKxop jei],a h n.ia^e Kao h CBaKO APyro CAa6o
aKencKO ne^a^e, a^n Ka/i, n y BamnM onnMa. . .
—
— nixa teie, rocno. H mshh cy ^ena yMnpa^ia.
. . . .
—
— Ox, OH^a 3Haxe KaKo je mchh KyKaBHi^n. . .
—
— SnaM Ko^era c xora necaM xxeo hh 4a 3aycTaB.i.aM
,

dyJHn;y cysa Koja h3 pamnx o^njy rpyny. Ja snaM h3 ncKycxBa

KO^iHKo je qoBCKy noc^ie xhx cy3a ^aKuie! —
—A^H npn CBCM tom mxo cxe n be Koiera OKycnm h3 xe
ropKe name, onex Hnje Moryte mokcxc noxnyno 3aMncAnxH
fl,a.

n,eo noHop Moje necpeKe. Ha ne^oj Kyr^H 3eMa^cKoj xeniKO ^a

HMa cxBopeaa xaKo necpetnor Kao mxo caM ja !
—
—^OBCK Ha^a3H 'lecxo HeKy jKa^iocny yc^a^y A^ yBeAHHasa
caM cBojy Hecpety !
—
—Ebo, na cy^Bxe caMH —
pene ona Bet ca cbhm yxnmana,
yseBmn Me no^ pyKy, h nomaBmn cemhom j\,^Jbe. Ja caM je^o- —
HHn,a iepKa y Mor on,a. On je npHAHiHo y cxaay n Moatexe mh-
CAETU. ^a HHJe nnmxa mxe^no 4a Moje o6pa30BaH>e 6yAe mxo nox-
nyHHJe. Y npKoc pea^ncxnqKor npaBi];a kojhm ce o^^nKyje nama
mBaju,apcKa jaBna nacxaBa 3a ^ubho qy^o ja ocxaAox H^ea^anc- ,

KDBba 3aHocH.io Me je CBe mxo 6eme HAea^ano - y3BflffleH0, ^eno

, !

Ja caM BOyie^a Pa4>an^a Cannnja nero ftyxna, Boie^a caM Benyc

H3 Mn^oca n Ano^a BewiBe/i,epcKor Hero napny Mamnny hah xe-
^erpa$. Pebn texe, xo je ancypA, MOHce 6hxh a^in »ioBeK ne mo/KB ;

HHmxa 3a to mxo My je ne^oKynna ^ymnocT ycipojena y obom a

 EP03 niBAJDiAPCKy 553

He y OHOM npaBiiy. Ka^ mh je 6h.io mecnaecT roAHHa, Jioja SAa

Ko6 yno3Ha Me ca jb^hhm M.ia^HM c^HKapoM, ca Xepi],0M. To 6eme
^OBCK Heo6HqHe ^enoxe h npn^nqnor ^apa yMeTHH^Kor, a.iH uito
Me je HaJBHine e aeMy npHBia^nAO, oh 6euie xeK Aomao ns Hxa-
^Hje H3 Te 3eM.?be moj'hx Hajwai^nxcnosa h3 Te mbtb mojhx naj-
m.EBJbEx npH/Ke^KHBaaa. 4^
ftHMe ynosna^a ^a
6flx ce d^iiace c ,

6ex ao MH.ie BO^e Mor^a ^a ce pasrosapaM o KcieBun SomaHcxBeHe

VMeTHocTH, ja HaroBopDM oi],a ^a Me ^Me c.inKaTn. Xepn; je ^o-
^a3H0 ceaKH ^an y namy Kvty n —
mb ce saBO^eMO, ch^ho, cipacHO
KaKo ce caMO HAeaAzcxe 3aiby6^yjy. A^n Moj oxan, Hnje xxeo ^a
^yje 3a xaKsy ceesy. ^3ap 3a xy r^a/i,HHi],y ^a ^a^eM ja Mojy je-
AHHy Ktep ? HnKa^a. — " ^Ila aKojeon enpoMax, xh DMam ^ocxa
HOBaiiia 6a6o.'' —
,Ja HMaM h xboj MHpa3 ne he 6hxh Ma^H. AiiH
3ap ja Moje KpsaBO cxe^ene nape ^a Aa^en ^lOBeKy, kojh c aHMa ne
yMe HHUixa Apyro Aa ypaAH occm Aa hx noxpouiH. ^a en ce 3a-
r^eAa^a KaKBora Ka^$y h3 mojhx paAHOHnn,a
y ja 6nx xe Aao ,

6e3 jeAHe pegn. Aah 3a xora 6aAaBa];[njy ? HnKaAa!" BaAasa caM

My ja roBopHAa o ysBnnieHOM yn^HBy kojh nMa yMexHOcx Ha npn-
HHxoMybaBaae ^yAH, 6aAaBa caM My npHHa.ia KaKas je Kyixypnn
noKpexay yMCXHocx, 6aAaBa crm My A0Ka3BBaAa Ko^inKO nomxo-
Baaa 3acAy/Kyjy cBemxeHBn,H CBexe ynexHOCxn, oh mb je na CBe to
OAroBapao: ..Illxa mojkc c xBMe Aa ce Kvnn ?" — HaJ3aA KaAa ce
yBepncMO ja n Xepn Aa Jcaho 6e3 APyrora ne MOffiCMO atnBexn,
OA^erHeM ja oa Kyte poAnxe^CKe na ca mojhm bao^om — y ,

CBex ... —
— Bb, rocno^o ? . . . — npcKHAOx joj pen saiyijeno.
— Bb He MO/Kexe Aa pa3yMeTe xaKBV eKCxpaBarani^njy koa ,

Mene ? Bb Me BHAHxe OBaKO CMpB.i.eHy n ySBJeny ? a.a OHAa je —

y Mene KHnH.io cxo acBBOxa. IIpBe Beji.ejbe nocie namer BeHiaaa,
MB CMO 6bab HacpehHBJn nap .i)yAB noA He6oM. IIcxBHa 6ecM0
cnpoxH Kao i^pKceHB MnnieBB, ayiB mb cmo ce BOAeiin ... a nocAe
Xepn; je paABO 3a caMO Aa ja ne ocexBM nnKaKBy
Aecexopni^y ,

0CKyABn;y y ohom pacKomnoM KOM'i>opy na kojb caM koa o'ibhc ,

Kyte 6HAa naBBKAa. Aah cpeta 3a Maj.o xpajame. 3a hkohc 3a

Koje 6h y napB3y, ^OHAony b.ib Bep.aBHy Ao6BJajiB xBA>aAe ne
Aasaxy nauiH 3eM.i.ai;n kh cxoxbhc. Y nac neMa xaKHx npnjaxe^a
n Me^eHaxa yMexnocxn kojh 6b no hckoahko MBABona CKpxa.iH
,

y jeAHy npnBaxny raiepnjy cyiBKa. II ko 3Ha Aa ^' je xo dam —

xaKBa Hecpeha h nenpaBAa Kao nixo mb ce hbhh.io OHAa
, KaAa ,

no'iecMO ocehaiB npny ocKyAHn,y. Xepn, cxaAe paAHiH aroJhhom

BHme B caA cmo KojeKano B3Aa3BAB Ha Kpaj, a.iH
, moj Myae —
ce pa36oAe OA xeniKor Hanpe3aH)a. FpyABBqaae y BpxoBBMa Be-
554 KPO'j mBAJu,APCKy

Seme sacTa^o y oho Ao6a Kaj ce ynosnaAOCMO

roiinx n^yta, Koje
6yKHy ca^a ca hobom ajecxHHOM h 3a mecx ReAejba. moj Myat 6eme
Mp'raB ....
— Ja^Ha rocno ! . .
—
oie mh ce h nexoTHiie h3 ycTa.
— Ka^ MH je MyjK ynpLO oieKHBa.aa can kojh /!,aH ^a
po/i,HM, jep 6ejax neli o^aBHO yni.'ia y AeBexn Mecei;. Oho HOBania,
niTO 6eme ja/i,aH Xepii; 3apa/i,H0 npe nero uito iie nacxH y uocTejbj
ca KOJe ce Bnnie HHJe hh /i,Hrao je^Ba mh CTHiKe ^a- MyjKa npn-
,

CTOJHO capaHHM oa ^lera ca^a ^a jkhbhm ? ^^ huitcm oa 0D,a ?

;

Oh 6h Me 3a u,e.io c oxBopeHHM pyKaMa ^O'leKao a.iH ja 6ejax ,

cyBHUie ropAa ^a npHsnaM HorpeniKy Koja y mojhm o^iHMa ne 6euie

HHKaKBa norpeuiKa. KaKO caM ^.HBcaa aok caM po^HAa n aok caM
6a6Bfte 0A^iema.aa, to HeMojxe Me nHTaxH. To ne iKe^inM momc ne-
npfljaTe^ty. Ka/i, cxa^ox onei na Hore, ja caM ce npBO Ho6pHHy.ia
Aa Ao6HJeM pa^a. nin.ia caM, nesA?., n.ie.ia, Mynn.ia cam ce Kao
HHKO MOJ na oaeT caM je^na toahko sapat^HBa.ia koahko ^a ne
,

r.aaAyjeM h ^a ne n^eM 6oca. Y to BpeMe 6am nyjcM ^a ce na

H,npHmKOM yHHBepsHTeTy ,zi,e6aTOBa.io HHTaBe xoke .an ce AonycTHTH
jKCHCKHfty Aa ciyuia .leKapcxBO h ^a je Aonecena o^^yKa ^a h
fltena MOiKe HOCTaTH aoktod Me/i,nu,HHe. Kao KaKBa MyBa npo^eTH

MH MHcao Kpo3 T.iaBy A hito ne 6hx yHH.ia Me/i,Hn,HHy ? Moja

:

3HaH.a 6exy h oHaKO Bnuie snaaa KaKBora CBpmeHor pea.iu;a n.iH

rHMHa3HJa.ma nero AfcojaqKa. IIIto homhc.ihx, to h v^hhex. ^o-
tjeM y I],HpHX ,npHBaxHHM KytaMa HeKo.iHKO /i,o6pHX
Hai^eM no
KOH/i,Hii,HJa —caM ^lacoBe ns My3HKe h n,pTafta
AaBa.ia na ce —
yHHcax Kao pe^oBBH ciyuiaiau, na mc^hh,. 4>aKy.aTeTy. PaAH.ia caM
Kao MpaB a.aH moj xpy^ 6eme CTOCTpyKO narpaijeH
, ja HMal^ax ,

Moje c.iaTKO Aexe, Mora Bpyna. Ka^ ro^ caM MOMa ^a yrpa6HM
KoJH xpenyxaK H3Met)y ^lacoBa h KOHAHU,uja, ja caM Tp^ia^ia KytiH
Aa BHAHM KaKO MH AaAn.zba uyBa ASTe ^a My E^jby6EM. iteroBe ,

nyna'iKe o6paiiiiiHhe, ^a My 3ar./iaAHM aeroBy CBHony n.iaBy Kocy c

leAa, Aa My ^a^eM KaKsy noBy nrpaiKHi^y ua ^a on^a c .laKHM ,

cpi^cM oneT oxpHHM Ha nocao. 0, ^a snaxe KaKO mh ce mh.ihao

pa^HTH Moje ApyrapHn,e PycKHfte n AMepuKaHKe, KOJe cy caM-
!

hom 3aje/i,H0 y^n^e MeAHunny roBopaxy mh qecxo: „Bh Mopa 6hth

Aa OA yMopa He Moaieie hh Be^iepaTU nero o^Max AerneTe cna- ,

BaxH ^hm KyhH Aol^eTe". One Hecy hh cayxH.ie Aa moj npa!;i! atn-
BOT Hacxajame xeK y BCMe, KaA je CBpmeH caB nocao k^a caM mo-
rjia 6hth caMO MaTH. 0, KaKBa je c.iacx 3a Mene 6Hyia KaA mh je
Bpyiio npoxoAao KaA je npBH nyx HecnrypnHM KopauHMa nocp-
.

tytH Aoiuao oa cpeA co6e ao mchc npyatajytiH mh CBOJe o6jie,

Kao M.ieKOM Ha.iHBeHe pyMHU,e, h xeiiajytiH mh: ,,MaMHi;e, MaMHue".
 KP03 lIlBAJI^APCKy 555^

IIpeKO ^an Bas^aH HMal/ax noc.ia ca .leiuHHajia n 6o.iecHHi;HMa,

ca cyxonapHHM <5apMaKo.ioiuKHM cncTeMHMa n .lemoHHMa npasHHx
rpMKBx M ^aTHHCKHx DMeHa , a y Be^e 6ejax h ja ;i,eTe , Ba.iia^a
caM ce c BpyHOM no naTOcy , ^aja^a caM Kao Kyi^a , KVKypeKa^a
caM Kao nexao MVKa^ia can Kao KpaBa
, 6^eja^a crm Kao jarae^ ,

je^HOM peyjy noHaiua.ia caM ce Kao Aeie, caMO ;i,a 3a6aBHM Moje
^eieume h KaA 6n mh ce oho HacMejaAo
, a ciieja.io ce TaKO- ,

c^axKO, fteroB r.iac 6eme TaKO SBvyaH Kao KaKBO cpedpHO 3B0Hi],eKaA
3B0HH, — OH^a 6HxjacaM0 y^Bojn.ia Moja deHaB^ieaa. Ila tbk no-
CAe Beqepe KaA je Tpe6aA0 ^a BpyHO cnaBa
, Ca koauko lua^a !

nrpaiia, ro./ini],aH.a n CMejasba 6eiue CKon^aHO to CB.iaMeifce O^pe- !

iDHM My i],Hne.inii,e —
a.iH, ja caM h y obom xpenyTKy ^eTnaacTa,
r. Ko^era, Ka/i, BaM npnqaM cnTHnu,e Koje sac iiHKaKo He Mory hh-

TepecoBain ? —
— HanpOTEB, rocno peKHeM ja h oKpeneM r^asy
! . . .
—
Ha CTpaHy ab, mh He bhah omh.
— Bh^htc OBa u;Hne.iuua Kojy hochm y He/i.piiiia Kao
. . .

HaJ4paaiy ycnoMeny Ha naJBeiiy cpety Kojy caM OBora acHEOTa oce-

TH.ia, oHa je 6H^a CBe;i,OK TaKnx ^iynKox CAeHa
,
CKHneM My . . .

oSyhy q yapanHU,e na uouito My nJK.Ly6BM aeroBe j\,\i ji,SiGTe ny-

Ha^iKe Hornite Koje ce pyMene cnpaM .laMnoHe CBex^ocTH Kao ^a
cy ofl, KpBH u M.ieKa, a ja ce ko 6ajarH HaMpminM naiiyhnM ycxa
H HanptiHM HOC na mv peKHeM: „IIh KaKO th CMH^e Hornue!" A !

aeMy to CMemno, na sanenn oa CMeja. Ax, Taj aeroB CMej, Taj

ce
c^aTKH CMej! oh te mh sbohhth y yuiHMa AOK.ie caM ro^ atHBa!
ILiH ra caMO ^npneM MaAKO hchoa nasvBa, a oh ce nsBpne npeKO
Mora KpH.ia na ce MasH, a Kpo3 OTBopena pyMena ycTamua aeroBa
6eAe ce aeroBD Kao cner 6e.in sySnKa. A ja ra caMO 3rpa6uM, na
ra npHTHCHeM na MOJe rpy/i,n, na ra .Ly6nM n tp^hm c ttHMe no
co6h Kao Ay^-A. HajsaA ra MeTeM y K0.ieBKy, na My nenaM H>e-
. .

roBe HaJMH.iHJe necjie, 4a ra ycnanaM. A^h ibCMy HHJe ^o cnasafta,

OH xohe jom ce arpa! HaJ3aA mh ce ^oca^u, na ra CTaneM
A'<-^

o6H^a ncoBaTH: ^LUto He cnauaui. ^OHi^njo je/i,ua! F^e th H>era,

TaKH ^a cnaBam!" A on mhc^h to je jom uia^a na ce na hobo
3au,eHn 04 CMeja TaKO, ^a ra MopaM oneT nat^y^DTn. He te on y
Ko.ieBKn 4a cnaBa. ysMeji ra k ce6n y KpefieT ne 6h ab. npe aa-
cnao 1 Aja! Ty oh TeK CTane pa^HTH, 6opH ce ca Be^iHKHM mojhm
jopranoM ^a ra o/irypa aeronHM Ma^HM Hoatni;aMa, ja ra noKpnjeM,
oh ce OKpene naonaMKe TaKO ^a My r.iaBa Aolje aoaq, a HorHH,e
Ha jacTyKy nope^ Moje r.iaBe „Mope, xotieni ce th cmhphth je^an
nyT ?* A OH ce npnliyTH n CMnpn 6ajarH, a^H nnje npouLio Tpn
Heinpn ceKyn^a, oh oneT oKpehe CBe TyM6e, pa^H, cxeae, Kao Ka-
556 KP03 lUBAJMAPCKV

KaB aMa.inH, aok ce He jMopn, na 0H4,a ce mtytypH mchh Ha npca,

H sacQH Kao jarBeHHe. A ja oceLaM BiaatHH a^x h3 aeroBHx rpy^H,
ocetaM KaKo My cp^amu,e Kyii,a Ha mojhm rpy^HMa KaKO Kyua 6p3o,
6p3o Kao y 3en,a, ocetaM aeroBy /i,ecHy pyinuy r/i,e ce caBn^a oko
Mora Bpaia OHaKo MBKa, onaKo Tou^a, ocefcaM cBe to, ocetaM Mojy
cpety HHTaBe caxaxe, ^ecxo ^o no Hotn, na je cpKyteM Kao ryp-
Man, Kan no Kan! Y thm TpeHyTn,DMa mccto mh Seme atao mro
. . .

MH npnpo^He nayKe yHHiUTHUie n nocAe^ity niysnjy h noc^e^ftH

TpyH pe^nrnje, jep aKo nr^a, ca mojhm ycHyiiHM ^eiexoM Ha rpy-
4HMa MO^H^a 6hx ce 04 cpu,a TOMe mh^iocthbom ony csnjy ^y^n ^a
MH HO^apn Ayr n cpetan atHBOT MOMe ^paroMe ^eiexy Aah . . .

3aMaH . H pe^nrHJa je caMO ^en can, H3

. . Kora nac nayKa xaKO
HejiH^ocxoBO npo6yAH Ila CBe to, cBe xe ycnoMene nixa cy, Ka^
. . .

ce yuope^e ca ohhm cehaaHMa, Ka/i,a caM na MOMe Bpyny onasHia

KaKO iiarano HH^ie oho mxo ce 30Be ^y^cKa HHxeiinreHi],HJa! KaKo
MH je 6h.io KaA caM h3 BeroBHx ycTaHU,a npBH nyx 'jy^a „MaMO,
ja MHC^HM, Aa ." Oh mucjiu! Ko ^a ra ne no^ySn sa to? CBaKH
. .

Aan CMO ce meTa.aH saje^no no Bapomn, y no^y, no je3epy, KaKO

je Ka^ BpcMe 6h^o, h Ha thm mexaaMa nibymxHAO je 04 aeroBBx
HHxaaa: „MaM0, a 3a hito oiiOAHKe 5a6e h cxapn^n n^y y ony Be-
^HKy Kyty ca ohom BeiHKOM Ky./iOM ? — ^Ila xo je u,pKBa, cnne"
— „MaM0, je ^n, a nixa je xo upKBa ?" — To je Kyha y Kojoj ce

^y^H MOiie Bory. — mxo ra MO^e, mxa je xo

A, je ^h, MaMO, a 3a
Bor, KO je oh ? r/i,e je oh, nixa pa/i,H oh ? „E na xh mhofo na —
jeyi,aH nyx HHxam*, peK^a 6hx My Ha to, a 3a ce 6hx noMHCAHAa „th
BHuie nHTam nero hito th ja yMeM o^roBopnTH". Bejax My Kynn^a
nyno Hrpa^aKa a^n TaKBHx ca KOJHMa ce A^Te yiH, ^cKy^iypoMa-
HHJy", H „Ma^or HCHMapa". ^a ctc BH7i,e^H c KaKBHM je cxpn^e-
H.eM rpa^Ho KunoBe 04 BocKa, c KaKBOM je AapoBHXomtiy koh-
cxpynpao o^ ohhx /i,pBeHHx KOi],aKa, HHxaBe Kyte, n,pKBe, cxo.iHHe,
KpeBexe. A^h mxo mh 6eme y oih yna^o, CBe je rpa^HO Be^HKe
KpcTOBe . Ja 3HaM najdo^e 4a neMa h ne MOSKe 6hxh npe^cKa-
. .

3HBaH>a, H Aa je ca cbhm c^yiaJHo aKO ce KaKBa ciyxaa o6hcxhhh,

a^H ca^ H HexoxHHe MopaM 4a noMHm^aM na xo. TaKO cy mh
npo.ia3H.aH ^ann y naJBeteM pa^y h HaJBetoj cpetn. Cxpax kojh
Me je y no^exKy Myqno ^a ne hy moKh H3ApataxH cxy^nje na Me-
;i,Hu,HHCKOM 4>aKy.ixexy 6eme neocHOBaH, ja ce yaepHx ^a jaKa B0.^a
MOJKe ^a caB.ia4a h xemKote Koje naM rpa^n opraHHsannja namer
coHCXBCHor xda Moje je ^exe pacio h Hanpe^OBa-io xaKO 4a
. . .

cy MH CBe cyceTKHBe 3aBHAH.ie ... Ho r^eKoja cxapnja JKena

peKAa 6h mh: „1lepK0, atao mh xe je, Bpyno th je cyBHme naMe-
TaH, a TaKO npepano naMCTHa ^ena ne KHse ^yro ''^Menn 6eme . . .
 KP03 raBAJUAPCKy 557

Kao 4a MH 3a6o4e hojk y npcn KaA ro^ xe peyn ^yjeji.

Koro;^
KaKBO 3aA0B0-'LCTB0 uMajy .ty^s A^ TaKe cxBapn Kasyjy je^Hoj
Maji^H ? Ca^ 6hx hm ce qHMro^ ocBexH^a ^a Mory, mio cy hm ce
peMH o6HCTHHH^e, aJH oH^a, OHAa je Tpe6aj.o caiio ^a norjie^aM
y iiyHa^KO pyjieno .inu,e Mojera Bpyna, na 4a hm ce H3 oaca no^-
CMexHeii. Ta oh 6eine o^nqeHo s^paB^te EIto je Betn nocTajao,
!

CBe caM ce BHine 6aBH^a neroBOM 6yAytH0intiy. fl,iX3,y h noty na

coKaKy H y cpe/i, npe^aBaaa, sioja je mhcbo 6Hia ko^ sior aHlje^Ka,
ja can Mnc^H^a aerOBOJ 6yAyiiH0CTH, ja caM sH^a^a Ky^e no
Bas^yxy Eto cKopo ke Shth Ao6a ^a ra a^agm y uiKo^y. A^h
. . .

He, He^aM ra 40 ^ecexe roTinne, ne aslm ;^a ce ^yuieBHO Hanpeace

;^0K ce Te^ecHo ne paaBnje, iieua najnpe rHMHacxiiKyje, neKa y^n
HAHBaxn, HeKa y^m jamnxH, na noc^ie te sa je/^ny ro^Hny nay^Hxn
xo./inKO KO.iHKO APyra Aei],a ne nayie 0.4 6-xe ^0 ^ecexe roAHne.
Oco6hxo jamnxH! Kynnty My je^nor jia^or nonnja, na Maiio hh-
r.iecK0 ce/i.io na ty My Hapy^nxn naHxaj.0HHij,e 04 je^encKe Koaie,
na HH3MHi];e ca cpe6pHnM MaMy3Hn;aMa, na ^en Ma.an caKO 0,4 upne
Ka^H<i.e,na .len Ma^n i;HAnH;i,ap, na atyxe uiBeACKe pyKaBnqni^e,
na Kp6ai ca nocpe6pH.eHOM /i,pmayi.0M na KOMe je nspatiefia Kom-
CKa TAaBa! Y .lexo, CBar^a Ka^ mh nsjauie cnnaK saKHTntie ra
MajKa HajvienuiOM pymni^OM n^n Haj^enmaM me6ojeM ^a nsr^e^a !

Majn,H Kao npaBH KaBa^inp. Ila 0H4,a ty My Kynnxn Ma.m qaMait

3a jesepo, na Ka^ nayiH 4o6po n.inBaxn, on^^a neKa ce caM B03a
no jesepy ... A Ka^ nopacxe, ^ate ra MaJKa ^a 6yAe Mexann-
Hap . Oh Le hsmhcihxh KaKBy Baacny MauiHHy, Koja te i;e.ioj
. .

CBexcKOJ HH;i,ycxpHJH AaxH /i,pyrH npaBan,. Moj Bpyno 6utie najcaaB-

HHJH ^OBeK CBora /1,06a, a HOBan,a HMalie Kao n^eBe Oii^a te
. . .

ra MaJKa OHiennxn, h xo ne IIlBaji^apKOM, aero KaKBOM HnrAecKH-

H)Om, one cy xaKO .lene, xaKO yMH.i)axe, xaKO nyne Ayxa! ... Ax
na KaA ja Bet ocxapnM na cxanen anxaxn Mojy yny^aA, 'n>ezoeij
Ae^y ! . .

— Ca xaKHM MHCiHManniyia caM je^noM Kytn n3 yHHBep3Hxexa

Ha KOMe 6ejax xaj ;i,aH no.ioJKH.ia npBH pnroposyM. ^o^eM Kyhn^
a Mora BpvHa neMa. J'^e je ^exe ?" ,Hrpa ce y cycexcxoy c ^e-
n;oM'' o^roBopn mh 4aAH./i)a. Il3ai)eM y aB.iHJy h qyjeM aeroB ciaxKH

r.iac. CMCje ce rp.iHita Moja, ^a mh qncxo na hobo cBany. Je/i,Ba

caM ra ^OBHKaiia Kytn. Exo ra xpin caB 3anypeH, roAor.iaB, n.iaBe

BHXHUie aeroBe csnoHe Koce j.enpniajy ce y 3paKy. Pyqa.iH cmo, h
npH.ier.iH Ma.10 nocie py^Ka, Kao h o6hiho ^a npo^peMaMO je/i,Ho
no caxaxa. Ha je^an nyx Bpyno BpHcny h npo6yAn h ce6e n Mene.
,nixa je, cnne?" ,MaMo, 6 0.1 h Me r.iaBa. SnMaMHJe." Ja ra ohh-
naM, Bpeo Kao ycnjana net. Bpate ra CByqeM, xe y nocxe^Ly. Apex-
558 KP03 mBAJUAPCKV

nnmeM mv .laKcanc, ou.iomHM mv r^aBV xyia^nnM Kpnaiia. Mnc.inja

caM Aa l»e 6nTn KaKsa Maia HHCO^aunja, c Tora dito HenpeciaHO
jypn no cyniiy ro.ior.iaB. A.in npo^e 24 caxaia a rpo3Hnii,a He
nonymia, xeMnepaiypa 40*0. IIy.ic je.ABa Aa ce E36poJH. Aa^eji Ka-
.lOJieA n nycTHM iiy nnjaBniie naa ymnjy. HoKaKBe noirotii. Ha-
npoTHB nojaBH ce no Koasn neKaKaB -ersaiiTeM pa^ Kora noiinc- ,

AEx 4a HHcy Mop6n^in. A^h hh la ^pyra Anjarnosa nnje mh

Ba.i.a.ia jep xa ocna cxa^e ce nepno/i,niiKn nojaB.LnBaxn ca ersa-
,

i],ep6anDJajia rposHuuie. Ca^ ra cxa^ox K^vKaxn khbdhom, a^H xa

naHan;eja ne noMome xaKo^e Hnrnxa, Hana^H rpo3Hni;e noHas^axy ce
CBaKn yT,aH y o^pe^eHO BpeMe IIoMHe.iHx HaBDKao My ce opraHHsaM
. . .

Ha TO cpexcxBO, ^aj xHHKxypy arsenic. Fowleri, ^aj xHHKxypy nuc

vomic. Aja, nana^fl CBe yaiacHHJn, TAa.Bo6ojhR xaKa, ^a ce ja^no
;i,exe .lyna o6eMa necnnnaMa y r^aBy n a caM CBe xo Mopa.ia
. . .
,

4a r.ie^aM, a ne ana^ax nn uira je momc ^exexy. ,Mopa 6Hxn ^a

xo caMO ja ne Ja caM
Ky;^ Moate atencKa nocxaxn
snaii. ifieucKo,

npaBH .leKap ?- oObhcm cbc Haj6o.ie

^CKape nnpninKe na kohsh-
.mjvM. JeAHH Ka/Kv xy6epKy.iH y Mosry, ^pyrn nnje Bet npocxo
:

nacxynna rposHHua, xpetn nnje nero 3ana.i.eH.e Mosra na xoMe h

xoMe Mecxy y MOSry H CBaKn je nMao nyno ;i,0Ka3a 3a ceoje cxsa-
!

xaae Menn ce CMynn. Ja^na ynyxpamiia Me^HunHO

I 11 o;i, lora I

sanaxa ja caM naMnciHyia ^a :KnBHM ? Mene 6eme cxha xomc ^a

MncJHM. Haj3a/i, ce KOjere y neKOJHKO cAom.ume n anco.iyxHOM ,

BetiEHOM r.iacoBa (KaKBa yxexa 3a mc

!) peninme ^a je 6h.io ne-
KaKBO eKcy^axEBHO sana^teae y OMOxa^nMa M03ra n 4a xpe6a
jo^HHM Ka.injeM r.ie/i,axH 4a ce xh pecxoBH sana^^eaa pacxype,
pe3op6nmy. C.iyma.ia caM n pa4n.ia caM cbc mxo 6emc oMyneno.
Moje aHi)ejMe Koje 6enie npe 6ojecxH nynaiKo kro Ha.inBeno a
34paB0 H pyMCHO Kao pyaia, ca^a oeme ocxajo caMO KOJKa n ko-
cxH .H CBaKH ^an 6eme mv CBe rope
. . Menn je Ba.i)a.io cnpe- . . .

Maxn ce 3a ,T,OKxopcKe ncnnxe, a moj Bpyno nnje Me nynixao hh

xpenyxKa oa ce6e. Cbc je xxeo 4a nope^ aera .leaiHM. ^emaBaJO
ce ;],a aacnn n ja ce no.iaKO AnrneM c aeroBe nocxe.-5e, na npc-
,

XHMa npet)eM npeKo co6e fl,o Mora nncafeer cxo^a. A.ih ick mxo
6qx ja oxBopn.ia Kftary, oh 6n Beh ona3no ^a Me HCMa Kpaj aera
na 6h ce xaEo ropKo san.iaKao, 4a mh je cpne y ne^pHMa nyna^io
OA 6oASi. „3a mxo n^ia^em, BpvHO ? Ha exo MaJKa je y co6h, exo
xn je Mo"m BH/!,exn O/i.ax.ie" —
,E MaMO, a.m xh ne 3Ham, KaKO
je Mene cxpax. Mene xote neKo ^a yKpa,T,e.- ... A Mene caMO
Hemxo cxerne y rp.iy. n.iaKa.ia 6nx Kao Ma.io Aexe, a.i' He CMeM
Aa OH He Bn,T,n, nero tyxnM na onex .lerneM Kpaj aera. — nixa
Me ce xnqy Kanre. mxa Me ce xnqy ncnnxn ? Hena ^pase 4a ne-
 KP03 fflBAJUAPCEV 559

caM Ka4pa (5H.ia cnpesiHTH cc. Hena iincie ^a ce na AeAv ^OKa-

3aA0 KaKO SeHCKHae HHJe Ka^pO HSV^HTH HHKaKBV 03(iD.LH.y HaVKV, .

HCKa ociaHesi 6e3 x,ie6a, mio caw npenedperja KOHAHiinje. mia we

ce TH4e SHBOT Ka^ Moja Aynia Kai. Moje A^ie TpiiH HeqoBeHHe ,

MYEe, He Moaie hh ^.a ;ehbh hh ^a vMpe Tauo je to xpajaAO 1 . . .

qaiaBa rpn aeceua. ^ok na jeAas nyi nojaBOUie ce rp4eBH y ^e-

THBOJ 3iycKY.iaTypH CaA can SHa.ia Moje Aoopo jyipo

. . . A.ih I

onei, KO 3Ha. MOXAa ce ja Bapaii r Ta name je 3HaH>e laKO npo-

d.ieMaTHMHO TaMO y Be.iBKHM EanHra.iaMa eBponcKHM. y IlapHsy,
I

Bep.iHHy. xasio liMa cneunja.incTa Kojn cy npaBfl 6oroBH cyBpejieHa

3HaH>a. /l,aj Aa h.hx 3a caBei ynniaM. Ohh mh AaAome 'jempH
AHJarHo:^e Kao yxexy. Ila onei y ^e^eay 6exy laKO c.ioshh ^He 1

3iose ce HHUira yMHHHTH". II — to je CBe ... IIoc.ieAH>a c.iaMKa

I
v3AaH.a 3a Kojy ce ja^Ha yTon.LeHOna 6ejax yxBaiH.ia. otkhac ce.
. CaA je Ba.ta.io HenpecxaHo r.ieAaxii y Me.LycxH Hajrpo3HDJoj
. .

cjipxH, H 6pojaxH xpenyxKe KaA fee jth nporyxaxH oho mxo sm je

Apaaie oa concxneHor SHBOxa. I'pMeBH 6exy nocxa.iH cxpamHH 3a

r^ieAaae a^tc ce npeBHJa.io Kao upB. IIorflj)aE n nexe Jiy ce ao-
:

AHpiiBaxy. TaKO cH.iaH Seme oiiHCxoxoHyc. BberoBe .lene n.iaBe

04H 6exy caA pa3poKe h pasporaiene Exo Befe xpn Aaua KaKO . . .

HHinxa He MO»e Aa OKycH, A CBecx My je jom TaKO 6HCxpa llo- '.

c.ieAae eeie aeroBora ajiiBOxa peqe mh: ,MaMO. onpocxH mh' . . .

Ox, xeniKO mchh. KaKae ra je kpbhhk to Hayqno Aa mh Kaaie?

. Ja Aa My onpocxHM, a mxa Aa My onpocxHM r HIxo je 6ho moj
. .

aH^eo. MOJa HHx.ia cpeha, MOJa AHEa, MOJa ysAannua Hocie 1 . . .

xora EooHor onpomxaja rpqcBH HHcy cKopo HHKaEO nonyiHxa.iH.

IIoMotiHH MHHiHkn .3a pecHHpaHHJy cxaAome ce Hanpf-^^axH. To . . .

oeuie nieif ."ia KHceoHHKOM xe% 3a Ba.3AyxoM ... II o KaAHixo My,

laEpqH HaroMH.iaHH c^ys y rpK-tany Aa Me cey npo^e ncKaKBa ,

.leAeHa cxpyja oa r.iaBeao nexe ... Ja caM y e.ihhhuh Ae^HJHx

Go.iecTH BHAe.ia mhofo Aeue na caMpxn. a.in xaKO AyraiKy 6op6y
c AyniOM xaKO yaiacHO yMnpaa^- denie mh ca^yBano, Aa npBH nyx

BHAHM Ha MOMC pOJ^CHOM jeAHHOM Aexexy CxpaXOBHTe 3IHC.1H . . .

ceBaxy mh Kpo3 r.iaBy. ^a My .3a6oAeM KaKay nr.iy y xhboxhh

^Bop 3Ay»eHe MoaiAHHe. h.ih Aa ra x-iopo^opjinpaM aoe hj upe-
cxaHe AHcaxH, e.ib Aa My 3a6oA^M f>Hcxypn y cpe.j, cpu,a ? 3a raxo
Aa ^OBCE KeMa npana cnacxH oho. mxo My je HaJApaJ^e Ha CBexy
OA xaKHx MyEa ? KaKBO je xo saEOHOAaBCXBO, xo je BapBapH-
, . .

.3aM, XO je AHB.tamxBO 1 . . .

—
Cpeko3i (EaKBa HpoiiHJa.) cpetoM HHJe ce A^xe Ayro xaEO My-
HH.io Joffl jeAHOM ce fi^hcbexo yxBaxH cbojhji KocxypcKHM py^H-
1

EaMa .3a Me. jom jcahom BpncHy: -MaJEO, He Aaj mcI' na <5enie —
 560 KP03 fflBAJUAPCKy

AemEHSL BpyHo 6eme mptrb

. . . ITlTa je noc^e 6eao He snaM.
. . .

= Ka^ caM K ce6H AOiu.ia BH^e-ia caM oi];a Mora OcTaio SHare. . . .

Ja 6ejax nocTa^a CTBopeae 6e3 ceoje BO^e, CTBap Kojy je cBaKO

Morao BytH ca co6om, h moj OTaii; Me bo^h Kao uito bhahtc no
niBajiiapcKOJ AH — 4a 3a6opaBHM Bpyna .
noMHC^Hie caMO — . .

Eto, rocno^HHe, na HMa^a npaso mTO caM

cy/i,HTe caaiH jecaM avl

BaM peKiia 4a caM HaJHecpeTHHJe CTBopeae Ha CBexy ! . . .

—
4y6oKO Me 6eme iiOTpecaa Ta npaia xaKO je^HOM CBaKH-
^anifteM ^oral^ajy. A^h ja npn6pax CBy cnary 4a He noKaaieM CBor
y36yt>eH>a Bet ;^a noyTeniHM oatayiomtieHy MaJKy, aKO MorneM.
—
By^HTe yBepeHH, rocnoijo, ^a noTnyno cxBataM TeuiKy
ata^ocT Bauiy, h ^a Bac ofl, cpi],a -^aAEM. Aae, bh^htc, ^a cxe bh
o6HqHa atena ja 6h Bac leniHO XHMe niTO je xaKO Bo^a Boatnja
6H.aa, peKao 6hx BaM „Bor ^ao na Bor h yseo", noTcexHo 6hx Bac
Ha Apyrn, He6ecKH ikhbot . . .

—
0, ^a SHaxe, rocnoAHHe, ko.ihko 6hx ;i,aia sa, Bepy y xaj
4pyrH atHBOT, 4a caM je Mooa ce6H noBpaxHTH y ohhm AyrHM ho-
iiHMa Koje caM npo6^eHHca^a nope^ caMpxne nocxe.i.e Mora ^exexa,
Ka^ MH HayKa ca cbhm hcmh^ocxhbo pe^e, neMa noMoka, Ka^ mh
peqe: CBaKa HH^HBH^ya Koja y ce6H ne hoce yc^OBe 3a caMOCxa^an
jKHBOx Mopa ^a npona^He, aeroB o6^hk pacxBapa ce y xeMH^iKe
ejieMCHxe h3 kojhx je 6ho cacxaB^en a obh c^y^Ke Kao xpana ,

ocxaiiHM opraHH3MHMa KOJH cy Ka^pH ^a o^pate 6op6y 3a oncxa-

HaK KaKO ty ^a BepyjeM y „6yAytH atHBOx" Ka^ snaM 4a CMpx
!

HHJe HHHixa 4pyro Bet npoMena o6^HKa na asBecnoM ^e^Hty Benne

BacHOHCKe MaxepHJe. A^h y npKOC xora snaaa cpnie 6o^h ^a 6e
»iOBeK CBHCHyo OA 60.1a !
—
— Bam hh obo nyxo-
3a xo, Ko^iera, ja BaM He 6hx caBexonao
Baae kojhm Bac mhcah yxHrnaxH. 3a ateny na xaKBOj bhchhh
oxan,
no3HXHBHor 3HaH>a, no MOMe Mnm^/BCBy HMa caMO je^na yxexa y
noAo6Hoj HecpetH, a xo je pa^, neyMopan, y^BOCxpyqen, nenpe-
KH^an pa^. —
Focnolja Xepi^OBHH,a Maxny s^iobo^zbho pyKOM.
—
He Mory ^T,a pa^HM, 3a Kora 4a pa^HM, 3a nixo 4a pa^HM?
Bh He xpe6a 4a 3a6opaBHxe 4a je caMO koa sac MyniKapari;a ycpe^-
cpeljeH jKHBOT y M03ry, a Hac y nameM MaxepHHcxBy, h Ka/i, je
ko/I,

y HaMH MaxH necpetna, ySnjena OBaKO Kao ja, OH/^a onaj ociaxaK
OA JKene ne khbh BHme, oh Berexyje !
—
Ja caM tyxao. ^oncxa xo je je^na orpOMHa Hcxana, KOJy
te ce no CBOJ npn^anuH CvIOmhxh cbh noKymajn, ^a ce coi^HJa^HO
noxnyno nsjeAHa^n MyniKHae ca ffiencKHaeM. Ua nnaK, ja caM CMa-
xpao 3a CBojy ^yaiHocx, ^a noKymaM xemnxn je.
 KP03 niBAJltAPCKy 561

— npH CBeM TOM, rocnoi)0,

niTO can noTnvHo y6e^eH 4a je
TaKO, oneT ApacDM ^a 6h Ka^a 6h ce npncHiH.in na a, HJiao
pa^,,
Bp.io 6^aroTBopHor yxniiaja na iie.ioKynHy ^ymnocx eamy. ^ony-
CTHie fl,2i Baji HCupnnaM je^ny KpaiKy 6norpa3'njy w.i Moje <i>aMH-
.lEJe. Bn cxe CHrypHo c^yma.iH sa naxae h cxpa^aaa xpHmtana
y xypcKHM o6^acxnMa ? To nixo xpnmiiaHH ^aHac xpne xaKO je
rposBo, 4,a KpBaBHM ycxaHiiBMa Epaja ncMa. Ha nnaK to je cxaae
i^Bete, Ka^ ce ynope/i,H c ohhm Koje 6eme y TypcKOJ 40K ce no ae-
HHM BapouiBMa HHJe joui 3Ha^o 3A K0H3y.ie eBponcKHx CHiia, 3a
TV c.ia6y KOHTpo^y, 3a Ty ceHKy xpnmliaHCKUx ys^aita. Ilpe ^eip-
^ecex roADHa JKHBe^ia je je^na Moja cpo;i,HHi];a y je^noM xpninhaHCKOM
ce^y y Mate^oHHJH, cnpoxnifcCKH, a^iH xeK je aKHBejia oa CBora pa;i,a,
H xpaHH.ia je CBOJy /T,eB,y, a HJia^a hx je meexopo, Koje oa Kora
s^paBHJe n ^enme, ;i,Be Ktepn n qexnpH cHHa. Myata joj 6exy Typi],H
HCKacanD.in na cpe^ naprnHJe 6e3 HKaKBor y3poKa, ^hhh mh ce mxo
ce npe4 aajia npeKpcxHO, mxa ^ih. Je^ny Ktep o6emMacTHffle joj

y no ^ana nnjann ceJMeHH arnnn, n to xaKO SBepcKH 4a je noc^e

HeK0.inK0 Aana yjip.ia. Cnpoxni^a Maxn y Ma^i' nnje no^y;i,e^a OA
y;Kaca. A^h noMHcao 4a ce Ba^a SpnnyxH 3a ocxaiiy AeB;y ca^yBa
joj nanex. n ona je/],He noLn naxoBapn ^Boje HaJM^al>e fl,eB,e na
^e^a, y3e je^HO 3a je^ny a /i,pyro ^pyroM pvKOM, na no6eaie c
H>HMa H3 cej.a. Je;i,nHa 4eB0JHnn;a Koja 6eme najcxapnja Me^y ^e-
ii;0M Mor.ia je hIih cana n Hocn^a je 6oiniy ca nemxo sia.io Kpna

H x^e6a 3a 4,Ba xpn ^ana. Ky/i,a ce ynyxn.ia ja^^nnna ? To hh ona

caMa HEJe 3Ha^a. Je^an joj je 6paT yTeKao H3 ce.ia npe H.e, n 3a a
je noc^e hckojIeko ro/i,HHa ^y.ia 4a je Ka.a«>a na neKaKBOM 3aHaxy

y Beorpa^y, y Cp6nJH. TaMo —

peKome joj —
neiia nn ara he
cnaxEJa, xano niiajy xpnuitancKH cy^OBB, xaMO heko ne CMe he-
KOMe yqEHBTB BacH^Be. Ona je cBe noty nyTOBaiia a ^aay ce KpE^a
no mynaMa, ^ok je HaJ3aA ne E34a;i,e cnara Te na^e OA ynopa yKpaj
nyTa. .CpehoM Han^ome KBpni^BJe koje ce ca cbojbm KoaMa Bpa-
.

tajy ^a f Cp6BJE npEMe noBe xoBape. KyME.ia ex je b 6oropo-

. .

/i,H^a ^a B H>y noBe^y, b ^a joj Aei^y Bonecy, a^E ohb ne xxe^ome

HE Aa je qyjy ;i,ok bm HBJe o6elia.ia B^axEXB KEpEJy. Ys^a^a ce

cBpoxBn,a 4a fce joj 6pax y Beorpa^y Motn no3aJMHXB xo^ibko ho-
Bana. Iloc^e xpn Be/i,e./Be ^aaa Myinora uyxoBaaa aajsa^ cxBrome
y Beorpa^. Jecx, a-iB 6paxa neMa, oxEmao je y cseT, ^a Tpaaia
6o^E xAe6ai^. KBpnijEJe onex nnixy CBOjy KEpEJy, e ona 6b npe-
. .

ymp^a Bero 4a c^aaie JbyA^. Ka/i, je 6B.ia y BaJBeteM oiajaay e3-

Ba^a je^as TproBaa; ME^ocTBBa cpB,a Te n.iaTE 3a ay. Bo^Eay ^aaa
je CEpoTEua pa^B^aa, npaiia b aiBAa Ty^e Komyibe, aok je nomTenOi
BpaTB^aa sajaM obom Ao6poM xproBu,y. Ca/i, je 6B^a noxnyao cpekna.

Otaijbhha III. 36
562 KP03 lUBAJItAPCKy

Cse mxo oa ca^ 3apal)HBa.ia, CBe to 6eme sa Bbeny ^eiiy, h ona

je

cy EmASi TaKo incTa h TaKo Aeuo o6yqeHa ^a je CBaKH mhc^ho,

e cy 6oraTafflKa Aeii,a. Cbojhm pa^OM h cbojhm noniTeffieM 6eme
CHpoTa u])SiJbSi CTeK^a iieniTORaae h iipnjaTe^CTBO upBHx nopoAHi],a
y sapofflH, Koje cy je npHMayie, Koje cy iteHy Aeii,y npHSHBa^e ;i,a
ce nrpajy ca HjHxobom a^i^om. Jc^hom je y je/i,Hoj xaKOJ 6oraTOJ
KyLn 6EASi c^aaa. /l,6BojqQi],a CHpoTe npa^e, Koja 6eme Bet nspa-
cia HHxaBa /leBOJKa, noc-iyatHBayia je Bas^aii a y Bene je sa^psKame
Ha KyteBHOM 6a^y. Ka^ je noc^e no Hotn AOBe;i,oine Kyhn HHJe
Mor^a ^a ce Haiipn^ia CBHJy ^HBOxa uito hx je xaj ^an BH;i,e^a h
yjKHBa^a, TopoKajLa je toahko /i,a jy je HaJ3a/i, MaJKa Mopa^a oxe-
paxH y nocxe^y. TeK mxo noracHiue CBche h sacname, cxa^e nncKa
^eBOJqexa. „nixa je, ^exe, Bor c to6om ?" —
„HaHO, 60A11 ue cpn.e."
— „Ex, uixa he 6HXfl, nrpaia ch mhofo, na ch Ha3e6^a" —
o^ro-
Bopn joj MaxE, yrpeje je^an i^pen xe joj Mexy na xp6yx. A^n ^e-
BOJKa CBe BHuie BpnuixH. yn^ameHa MaxH iioxpiH ;i,o AeKapa, a^H
40K ce BpaxHJia, /i,eB0JKa 6eme aipxBa. Ja^na MaxH HDJe n^aKa^a,
. .

HHJe BHKa^a, OHa je cxoja.aa npocxo Kao mxaxya o;i, KaMena. Ka4
joj ce noBpaxH^a pe^i, caMO je obo roBopn^a: ^FocuoAe, mxo mh je
oxe xaKo kpbhhmkh ? 3ft mxo 6apeM ko.ihko xo^hko HHJe 6o.ioBa.ia?
Ta 6apeM 4a je 6o^OBa^a, ^a joj xpajKHM ^leKa, ^a joj xpa/KHM
j.eKape ?" Bn^nxe ae, rocnol^o, 4a h 6o^OBaHie Haj^paaiera A^Texa
Moate 4a 6yAe uo^ nsBecHHM o/i,HomaJHMa yxexa ? Ka^mxo H3r^e/i,a
Eao ^a Bor XBaxa ^y,zi,e aa peq. Hajcxapnjn chh xe ja^HHue, kojh
Bet 6eme cBpmao noiia reMHasnje c ofl,AB.mmM ycnexoM, kojh Bet
6eiiie no^ieo sapaijHBaxn h noiiaraxH Maju,H ^a H3ApjKaBa 4>aMH^HJy,
xaj na/i,e Ha
je/],au nyx y nocxe^y Ha Kojoj je mecx roAHHa 60AO-

Bao 04 pa3rHojaBaH,a KHMMCHora cxy6a. lllxa MHC^Hxe ^a je ch-

poxa npa^a pa^n^a ? Hh je^an 6oraxam HHJe HMao y 6ojecxH to-
iiHKO ^enapa h .leKOBa Kao H>eH chh. ITo CBHMa MyBCHEM
Here,
6aH,aMa ra BOAH^a, h CBy^a je sapa^u.ia cbojhm pyKana ne caiio
je
nyxHH xpomaK n jieKapHHy, Hero je ocxaB.j>aia no Hemxo uosai^a
3a noHy^e CBOAie 6o^ecHHKy. HaJ3aA ocao6o/i,h joj ce h xaj 6o.ie-
CHHK atHBOxa, H xaKO je um.io pe/i,OM 40K joj CBa 4eu,a ne noMpeme
ocHM je^Hor je^LHHor cnHHHta, no HMeny JoBana. Ca^ ce cHpoxnri;a
OBaKO MO^H^a Bory ^FocnoAe, nnmxa mh hhjc atao na xe mxo
:

CH MH xoAHKy 4eu,y y3eo. Exo, ja caM CBe 3a6opaBn.aa, exo ne ky

hh A'^ mhcahm na anx caMo ^a xe6e ne yape^HM. Bocno^e, ocxaBH
MH caMo JoBana, ocxaBH mh cHna ofl, 3aK.aeTBe !" H najsa^ Kao asl
ce H caMOMe Bory caata^n^o, ocxaBH joj JoBana y axHBOxy, Oh
CBpmn CBe mKo^e y Beorpa^y, cxa^e y je^uy BeiHKy xproBHHy
Kao KH)HroBol)a, o^ax^e 406H no3HB 04 je^ne MHAHonapcKe Kyte
 KP03 raBAJItAPCKY 563

y Beqy —
cnrypHo cxe h bh qy^iH sa 6apoHa CnHy 3a ceKpe- —
Tapa ncTO»iHHx jesnKa h KBnroBo^y, ca n^axoM 04 ^se xn^a^e
4>opHHaTa ro^nmae. Ca^ JoeaHOBa MaJKa Hnje Bnme 6HAa HaAHH-
MapKa, ca^ jy je chh HSAP^aBao. Kpajae 6orMe Betx 6euie h BpeMe.
ne^ecexa ro^HHa atHBOxa 6eine npeBaan^ia, CBe je cnare 6exy Beh
VL3fl,RAe. Hsr^eAame Kao A^ neKa npaBe^Ha cyA^nna xohe 4a joj
nosyiaxn se^e aeHora atHBOia, A^ je Harpa^H 3a cee MyKe h naxfte
Koje joj 3a 50 roAnna npet>ome npeKO r^ase. KaA na je^an nyx,. .

ocBafly H>eH JoBan y Beorpa^y, 6Aefl, MpmaB Kao

Kao ciipx, cys n

KaKBa aBex, n Kam^ylin ccaKH yac ohhm cyxHM, KpaxKHM, ko6hhm

Kam^eM, kojh joj h cyBnme nosnax 6eme. Ja^HOJ MaJEtH 3a^ieAn
ce cprtc y HCApnaia, Kao ^a ce oxBopBine Ha je^aH nyx cbh rpo-
60BH Bene Aen,e npe^ bom. ,inxa je, cbhs, aKO Bora 3Ham ? F^e
cy CHH XBOJn pyneHH oSpamqHtn. Jono ? F^e je oho xBoje nenpe-
KH^Ho Bece.'Le, ja6y»o Moja?" —
»HHJe HHmxa, nano. JaKo can . .

Ha3e6ao. IIpHHi],nna.i mh je hokaohho

. . hcko^hko xn^taAa 4)0pH-
Haxa Aa npoBe^eM 3HMy y A^rapy. H xn tern cu mhom !" II o^ome
npeKO l],apHrpaAa. Xote Joii,a xom npn^aHKiiM y3 nyx ^a npony-
xyje Ma^o. Snaxe, aeaiy nnrnxa ne 4>a.iH oh je caMO jaKO Ha3e6ao!
Ha no nyxa, na ny^nnn MopcKOJ, ne ^a.ieKO 04 Hnpeyca axHHCKor
ns^axnyo je JoBan na Kpn^y CBOJe Hecpetne MaJKe a y 25-oj ro-
AHHH CBOJera atnBOxa. ^exBpx caxaxa npe^ CBOJy CMpx npanao je
t'Bojoj Majun KaKBa he qy^a BHAexn y A^rnpy, h KaKo te ce ^eno

H>HX ABoje xaaio naMecinxn. Ka^a cy noAa3H.iH h3 Beorpa^a,

. .

roBopH.ia je cHpoxnu,a CBaKOMe npnjaxe^y n no3HaHHKy cbomc: „ Joi];a

je nocAe^aa y3AaHHD;a MOJa, j6AnHH cxy6 atHBOxa Mora, je^nna pa-
Aocx MOJa, BHA o^njy mojhx, ^ax npcnjy mojhx. Ako ce acMy —
uixoroA Aoro^H, ja ty cko^hxh y Mope." IIo bchoj nponi.aocxn mo-
aKCMO BepoBaxH ^a je xe pe^in ncKpeno Ka3a.ia, ^a je caMa y h>hx
BepoBa.ia, na nnaK ona Hnje CKonnyia y Mope, Hero je Mnpno nm^a
3a Joi^HHHM caHAyKOM, KoJH joj MH.iocpAHH Jb]'A^ HaSaBonic, Kp03
y.iHi^e axHHCKe 40 na rpo6^e, mxa Bnme, ynaMXH^aa je n xo, ^a je
Jou,HHa npaxaa nanni^a na neKaKan 6axa..L0H bojckc, h KaKO je
n,eo 6axa/B0H KaKO cy joj ^eno no^iacxBO-
y3eo uyniKe k paMcny,
Ba^H H>eHO Aexe, aenor noc^e^aer MpxBaua. Bet aena ce Aen;a
. .

n ne 30By Apyr^e, nero MpxBan,H. — Y Axhhh, na naK n y Tpcxy

6eao joj je KOJeKaKO, xy je 6uao JbjA^ kojh cy pasyMCBaiiH Ka^
Hfflxe napqe xiieda ear qamy Bo^e, a.aH Ka^ ce 3axBopHnTe y je^an
BaroH JKe./ie3HHqKora BiiaKa 3a Beq, —
jep ona ce 6enie ynyxn^a
y Beq Aa 6.aaroAapH 6apoHy Cnnn, nixo je ^ao HOBai^a ^a joj ce
je^nHai; n3^eMn —
0H/i,a nacxaAome mtkc, KojnMa npe nn nojna
HHJe nMa.aa. 48 caxaxa HHJe OKVcn.ia nnuixa, nnje nn Kan BO,zi,e no-
36*
564 KP03 inBAJii,APCKy

DH^a, HHJe ce c Mecxa CBora noMaK.ia, hh nym^e pa^H, jep ce 60-

ja^a 4a He ocTane o^ B^iaKa, a 04 HeMa^iKora jesHKa He pasyMe-
Baiue HH peqii. Hajsa^i, exo je/i,He Be^nKe Bapomn. To Le 6hth Bei,
jep CBH nyTHHi;n Hsal^ome. Hsat/e n ona. /l,OHeme joj aeno can^yie
H ocTaBHtue ra Kpaj H.eHHx Hory, na o^ome. Cbh ce nyTHHn,H pa-
ca jKeJie.sHnqKe nocxaje, ona CTOjn Kao yKonana. J^OASi^e
3Hi)0ffle

jojHeKH Jbjji,Ey roBope joj, bh^h ce ^a 6n joj xie^n uoMotn a./iH

OHH He pasysiejy mra hm ona Kaate. Hajsa/i, exo je^Hor Homaia
KoJH Haxyu,ame no Kojy c^oBencKy. Oh 0/1, i;e^or aenor pasroBopa
pasyme^e peMH: ^rp^iKa n,pKBa" h „CpncKa KaBafla", n oh je noBe^e
y OHaj Kpaj Bapomn r/i,e ce o6oje Ha^iasn, h nonece aen npx^ar.
H^y, H^y npeKO ABa caxaia. II,ma, snaia, cner, BejaBHn,a, KaMCH
nyi;a, a nama HecpexHHu,a HHJe 48 caxaxa HHmxa OKycH.ia. Homa^
sacxaJKyje Mecio npe^ cjaJHO ocBexyteHHM nposopHMa pasHHx Be-
^HKHX KaBana h nnxa jc: Je ^in oB^e ?" A OHa caMO Mame r.iaBOM
4a HHJe. y HeKO 406a HotiH Haflt)Ome na cxapn Fleisclimaikt, oaa
HOSHa^e D,pKBy, noxp^ia Ka^ann npeKo nyxa h iior^eAa Kpo3 ija-
MOBe Ha BpaxHMa He 6h ^h KaKBO nosnaxo ^Hi;e yr^e^a-ia. Cpeta
je 7i,o6po noc^yjKH^a. Je/i,aH HCKpenn ^pyrap h npHJaxeib Jon,HH,
KOJH je H3 Beorpa^a 6ho ^omao no ecnan, h kojh ce ca^ cnrypno
noc/ie Toaxpa 6ho CBpaxno na mo^y KaBC, cet/ame sa je^nnn cxo-
AOM. line My je HnKo^a. MyqeHnu,a caMO uixo HMai^ame cnare ^a
Homaiy noKaate xor je^HHor nosnaHHEa CBora y xoMe Mopy da
Kyha H ^y^H, na ce on^a CK^toiia Ha cner npe/i, KaBanoM. MojKexe
MHC^Hxn KaKO je ras^a Hhko^h 6hj1o, Ka;i, je nsnmao n BH^eo na
y^Hn,H onecBecnyxy MaJKy CEora npnjaxe^a, KOJie je mhcaho a^
njTyje y A<i>pHKy. Oh je 0/],Heo cnpoxni^y y CBOJ cxan, yrpejao je
H noxKpenno na joj OH;i,a ycxynno CBOJy co6y j\,a. oxno^nne. Ona
je cey Hot npece^n^a na KanaSexy mtytiypeHa n r^e^ajytn yKO-

qeno npe^a ce. Ca/i, ce onex iio.iHAa Bory, mxa MHcyinxe, KaKBHM
peqnMa ? ,rocuoAe, ne /i,aj mh ..'^a no^iy^HMl". Cyxpa /i,aH 6HAa je
. .

K04 Jon,HHor npHHi],nna;ia. Oh joj hokaohho neKO^WKO cxoxHHa $0-

pnnaxa, a mxo joj je Bnnie ^oopa yinHnAO, 6oraxH rocno^HH Ka-
Hyo je je^Hy cysy sa seHHM je4HHU,eM. Ila caA ? -Ky^a ca^ ? KytiH.
. .

A r^e joj je Kyta ? Y Mate^oHHJH, h^h na axHHCKOM h^h na 6e-

orpa^CKOM rpo6^y ? HaJBHnie rpo6oBa nua koa cb. MapKa y Be-
orpa^y, xaMO Ba^La nhn. . . H ona ce BpaxH, ^a, n^ia^e CBOjy A6D,y
M 4a pa/i,u u3 Hoea, jep BaJta atneexn. . . Fas^a HnKO^aa, Koje h3
caaia.i>eaa, Koje snajytn je KaKo je Ao6pa ra34apHn,a, noHy^H je

Aa 4oi)e k aeMy, ^a My Sy^e y Mecio MaJKe h Aa My ^lysa Kyty.

MaxepHHCKo cpu,e xo^ihko aty^H 3a ^enoM, ^a ycBaja xyi^y, Ka^
HeMa BHme cbojhx. Ona npHCxa^e, n eBO je ^ecex ro^HHa KaKO
 KP03 IDBAJUAPCKy 565

HHKo y BapouiH He cyMita ^a ona nnje npasa MaJKa ras^a Hbko-

.lUHa. Oh ce Bet oaieHHO o^aBHo, nivia MHory ;i,eu,y, Koja ay 30By
cxapa iiaJKOM, h kojv je ona ona OHyBa-ia. ^a BH^nxe caMO KaKO
ce CTapnija c anMa nrpa n CMeje ! CMeje ? 4^ KaKO, ona je cpetna!
HajcxapHJi] Hhko.ibh chh 30Be ce Jon,a, Kao n OHaj mio .leiKn y
axDHCKOM .^v^cko je cpue TBp^e o^ KaMena.
rpo6.i)y. Eto bh- . .

^H'le, rocnoljo, mxa 6h bd pa/i,n^iH ^a je BpvHo niiao Bet 25 ro-

AHHa, 4a je nociao Hajc.iaBHHJn hobck cBora 406a, na ^a je y to
Ao6a yMi:BO, a sac ocxaBHo 6e3 ur^e n^era y cBexy P Ka/i, Bet nnje
6no 3a aJUBOx, OH^a je 6ojbe hjto je npeMHnyo Kao cpetHH an^e-
.laK, KOJH HHJe ocexuo hh Kann OHora ^enepa, kojhm nac 3a.ieBa

cBaKH xpenyxaK y jKHBOxy, CBaKn ^an y cxpamnoj, neMopa.iHoj,

rposHOJ 6op6n 3a oncxanaK. B.iaro H>eMy! Oh je OA H,e^or atnBOxa
npoJKDBeo caaio Bajciat^n canaK !
—
rocnol>a Xepi],oBE[H,a npaxH^a je ca HaJBetoM naacBbOM Mojy
npnnoBexKy, — Koja he MHorasia mojhm Hnxaon,HMa 6hxh no3HaTa
jep no3Hajy cea JEn,a — n OHa CBe MHpnaje h MnpHHJe ;i,ncaine,

a Ka^ can CBpmno, npyajn mh pyKy.

—
Xsa^a, r. Ko^era. Bania Me je npnia .Bume pasrain.ia
Hero H,eAO nyxoBaBe no inBaji],apcKoj !
—
—
Eto hx —
sa^iycMO r.iac mBa.iHJe ^e SejiyHnqa h3 o6.iHai-
Ber uiyiuBapa —
*paJH4, jecaii BaM Ka3ao 4a te ohh 6hxh koa
Mocxa ncHO/i, Bacep^a^a. ?
y xo ce HOKasa n CBeate ^iHu;e r. KBepnepa kojh ce 6ho ,

cxpaniHO sa^yBao neaytn ce ys 6pA0.

—
y* —
cxeaao je cnpoMax ^-aSpn^ap
!
—
ja hb 3HaM KaKBO
3aA0B0-i)CXB0 Ha^ase JtjA^ neHxpaxn ce no obhm Bp.iexnMa. A r^e
Dxe BH, rocnoAO AOKXopn ? CnaAOCMO c Hory xpaatefcn Bac! —
—
A6ep 3>paJH4 —
npnxBaxn uiBa.mje bh cxe ce ca cbhm 6e3 —
yspoKa eniOf^npa.iH. Ja can BaM Bet Kasao ^pajn^, ncTHna je 4a :

je Moj Aan^CMan M.ia^, HCTHHa ^a, je Bama rocnoja kLh *pay —

$0H Xepn;, u khc th xan^ —
np^o -lena h y tom xpayep aHU,yry
BpAO pajii,eH4,, aAH onex, an Tpe6a ^a snaxe c khm nMaxe nocia!
— H ca^ MOJ BHxes cTa7i,e pei/aTH BeiHKe n c^aBne 4>aMH^HJe
c KOJHMa je OH po/],, cxa^e pe^axn cbc Moje xnxy.ae, h KasHBaxn
My KaKBa caM ja cxpamna 3BepKa . . .

EaKBa MHKpocKonna HHTeAHreHn,HJa y xor pnxepa Oh ne !

Moate ^a bhad M.ia^a ^oBCKa ca ^enoM aienoM hh ^a ce niety

caMH, a Aa ne homhc^h mxa 6h oh pa^ao na Mecxy xora noBCKa.
— Ta MaHHxe Me, rocno^nne — cxa^e ce 6paHHXH Kftep- r.

Hep — Moaseie bh 6hxh h pol^eHH Spax cynieB to ce Mene hh- ,

566 KP03 mBAJi],APCKy

niia He THie ,
ja can Tpaatno ^oKTope ;i,a H^eMO na ^opyqaK y
xoievi, a He hito Me je CTpax nycxHTn kepKv 4a ce caMa mehe!
H xaKO CBH saje^HO CHt)eMO na xepacy npe^ xotciom.
Eoc^e AopyHKa onpocTHMO ce 04 r. KBepnepa n r-:^e Xep-
i^OBHi^e re CHl>eMO onex na jesepo ,
^a HeKaMO npBy Baxpefta^y
Koja te Hac A&jbe OABecxH.
r. KBepnep xxeo je na CBaKH Ha'iBH ^^ npeHotn y FncSaxy.
Xxeo je CBaKaKo 4a noKaate CBOjoj KtepH 6eHraACK0 ocBeL/beae
rnc6amKora c.iana.
y lOVj cax. npe no^ne ^o^e napo6po4 nObeiland" Kojn Hac
3a ^lexBpx caxaxa npeBese npeKo jesepa y BpnjeHi;, Ma./iy Bapomniiy^
y Kojoj ysecMO nonixaHCKa KO^a 3a ^a^te nyxoBaae.
Joui na Haxpeffia^H rpa6H^H cy ce nyxHHi],H 3a Mecxa y om-
Hfl6ycHMa HomxaHcKHM, jep Kanexan 04 „06ep.iaH/i,a" npoAaBame
Kapxe 3ace^mnxa y xhm nomxaHCKHM Ko^Hsia. Oho y BpHJeHi],y
HMa /i,ocTa nofflxaHCKHx OMHH^yca h sanperne hx ce xoahko ko-
,

Anno xpe6a, a^H necy csa Mecxa y xhm Ko^HMa no^je^HaKo Ao6pa.
OcHM OHHx 6 ce^HHixa y saxBopenoj cpe^HHH KO^a, QMajy ^Ba ce-
^HHixa HO 3a/i,H oxBopena
, ca Kojnx ce n,e^a OKOJinna bh^u
, a ,

onex HMajy KpoB 3a cjiy^iaj ^a y^apn Knma. Ha OH/^a ^ihhh mh ,

ce /i,a je n Mecxo nope^ Koqnjama jaKO y i],eHH. Ja h HiBa^nje

,

Ao6hcmo Ha JKa^ocf Mecxa ynyxpa y KO^HMa xe cmo ce Mopa.in

,

sa^OBO^LHXH nanopaMaMa Koje naM ce ys nyx oxBapame Kpo3 npo-

3ope Ha OMHH^ycKHM BpaxHMa. <l»OH 3eMyHHM 6ho je ca cbhm sa-
^OBO^aH c MecxoM, jep npBo HHJe ce na aeMy Mor^o nasencxn 0,4
H;yra (Ha npoxDB y Ma^ ce ne yrymncMO o^ BpytnHe) a 4pyro ,

Morjio ce y touiKy h ^eno cnaflaxn, mxo cna^a Met^y r^iaBHa 3a-

40Bo^cxBa y ElBaji^apcKOJ 3a cse nyxHHKe aeroeora v-mAara", ^a
ce HOC^yatHM aeroBOM pe^jy.

Ofl, BpHJeHii,a HecaM Mfloro bh^co. napaOpo^cKa nocxaja h

nomxa ^ecn.ie ce HeKaKO na Kpajy Bapomnue a ^lOBeK ce nnje ,

CMeo MatH 04 CBora 0Mnn6yca sa Koje My je Kapxa-r.iacHyla, jep

HHa'ie Morao je iobck ^a ocxane h^h 4a ce noc^e sa^oBO^H ca
KaKBHM My 4paro mccxom y KO^HMa. To^hko caM caMO bh^co 4a cy
BpnjeH^aHH Bp^io Be.iHKH 6oroMO^n,H, jep ce 6am OH/i,a 6eiue ny-
cxH^a HpKBa na BpBH cbcx y^Hi],OM y cxajafccM pyxy KOJn HMa .

oco6hxh Kpoj a.iH HHJe hh Ma^o leno 3a Moj yKyc a napo- —

iHxo aceHe ca h>hxobhm .leno noABe3aHHM MO^nxBeHHii,HMa. Je^no
MH HapoiHxo 6eme naj.o y o^n. HeKe 04 xhx atena HMa^axy i],p-
Beny xpaKy yn^exeny y Kocy, a 4pyre onex 6e^y. llHxaM, mxa je
c XHM xpaKaMa, 3Haqe ^h one mxoroA ?
 KP03 fflBAJlHAPCKy 567

— Tocno^HHe —
peie mh je^Ha ^eBOJEa y nomiaHCKOJ npn-
TieKaoHHiiH, 6eiue h Marasa, h nomxa, h Teierpa4>CKa
r^e yje/i,HO

cTaHHn,a, KyuKajyliH neKaKBy ^eneiny Kojy ro^ atencKy BH/i,HTe —

ca 6eA0M ipaKOM y kocb snajxe ^a je joiu ^eBOJEa, a Koja hoch
i],pBeHy, Ta je Bet y^axa !
—
— Sehr sinnreich ! — pe^ie Moj lUBa^HJe ^opi^eTHpajyiiH Mia^y
Te;ierpa4>HCEnH>y, KOJa cpetoM no ity, He pasyiae^e <5HHy 7i,oceTKy
Mora BHxesa.
Hajsa^ TpoMH KO^HJamn ynperome, mh noce^aCMO CBaKH na
CBOJe o^pe^eHo Mecro na OH/i,a xaj^ ys n^iaHBHy BpnnHr. ^HBaH
je H MajcTopcKQ nsBe^eH apJ'm ys xy rp;i,H\ u.iaHHny, a OKo.inHa
Kojy qoBCK BEfl,a neayiiH ce n CH-iasetn c BpnHnra xaKO je po-
Manxn^Ho-^ena ;i,a mh je ynpaBO mh.io mxo caM jom ca^ y no-
,

mxaHCKHM KO^HMa, npemao npeKo BpnHHra ^ok necy h xy npo- ,

j5yK.an SecoMvyny a£e./ie3Hni;y. Y cynoBpaxHOJ Ay^HHH Hcno^ nac

r^e^a.iH cmo 7i,ecH0 AHBny je^ny ^o^iy y Kojoj 6exy noBy^enH Ka-
naAH H pery^Hcaae peKe Kao ^a cy nncaibKOM Hau,pxaEH Ha xap-
XHJH , a He HCKonaHH moxhkom y nepaBHOJ h tyA-^HBOJ seM^H.
IIpeKO ^o^e Ha APyroj cxpaHH noAHJKe ce *poHax ropocxacHHx
ropa, ca Kojnx ce caeeajy cHJacex 6o/Kujh pnna^aKa, Koje ce cnpaM
cyHita CBex^e Kao cpe6pHe xpaKe noByiene y mpkomc se^enHAy
n.iaHHHCKOM.
Cbh cmo ce 7i,nBHAH n ysBHKHBa^H 04 pa^ocxn r.ie^ajytiH xy
npeKpacHy nanopaMy caMO uiBa^nje ^e SeMynnq 6euie Kao Ha
,

yr^eB./by. Ka^ ro^ je uor^e^ao Kpos 7i,ecHn npo3op o^ 0MHH6yca

CBar^a je 7i,peKHyo 04 cxpaxa, xoahko ra je n^aniH^a BHCHna na
Kojoj ce Boatacwo, n oh 6h o^Max saatMypno Kao Hoje mxo saBy^ie
r^aBy y necaK, na ce bhujc He 6oJH HHKora.
— AMa cE-paJH^ — roBopame nenpecxaHO cnpoMax niBa^nje
— OBO HHJe HHKaKaB iunai;np . . . Obo je 7i,a lOseK ciOMHJe Bpax.
I clonk fiir so a Varagniig'n Jecxe a' ^jae, ^paJHA, So, Kutscha',
I

i steig al) . . . Ja xohy 4a cnt^eM. Bh aKo cxe noAy/i,HiiH, aombxc

Bpaxose . . . ja He ty . . . So, aussi mocht' i' !
—
Banana cmo My cbh roBopHAH ;^a ce OKane ^exHrnapaje ^a ,

ce He 6oJH HH^iera, ^a Konnjani Moate saycxaBHxn Ko^a aKO 6h ce

H HaJMaae mxo 4oro,zi,HAo !
—
Aja, He noMaaie, oh je CBaKH lac saMHm^ao KaKo ce omhh^vc
oxHCHyo HH3 6pji,o sajc^Ho c KOftDMa, na ce sa^a HHsa cxeae Kao
rpy^Ba cnera.
4ecHo ce c nana y Ko.iBMa hckh oSemeaaK, r. K;paxH HS^Bona
xproBa^iKH KanroBO^, kojh nyxyjea^CBoj te*, na na^ bh^c KaKo
568 KP03 niBAJUAPCKy

je inBaAHJe n.iani^HB, a oh CTa^e m upaia o HecpetHHM cj.y^a-

jeBHMa KOJH no inBaji],apcKoj ^oral^ajy.
ce
— Bora MH cxe bh yyAHH Jbjj\,ii rocno^o cxa^e nac ko , —
6ajarH ncoBaxn r. KpaxH —
rnxo saMepaxe oSaspnBocTH nainera
canyTHHKa? 3ap bh ne snaxe ^a ce y IIlBajniapcKoj CBaKH ^an ^o-
ro^H no KOJH HecpetiaH ciiyHaj kojh neKOAHKO atHBoxa Komxa ? H
TO Ha OHHM MecTHMa Ha KOJHMa je AO ca^a cxoxHHaMa xH^a^a
nyxHHKa nponiJio 6e3 iKaKBC oiiacHocxn ? —
— Jci'xe ? — npHXBaxH mBaAHJe Apm^yliH 04 cxpaxa — Ka-
ateM ja ? So, aber aussi moclit i' !
—
— Eio mxa ce ^oro^H^io npe 15 ^^na. Je^an Hnr^es, no
HMeny Mapma^ kojh je nyxosao caMO ^a ce Ma^o npo^e, OBaKO
Kao MH ca4 ... —
—OsaKo Kao mh ca^
, • • • • — noHae^ao je HiBaAHJe Ma-
mHHa.iHO. —
— neaao ce h3 Kyp Maasepa na MoH6.a.aH, h noseo je 6ho
ca C060M ABOJHii,y Haj6o*i)Hx Bo^a 3a xo neaaae, h xo ^CMana h3
MajepHHrena h A.aHepa h3 rpHH^yiBaAAa. Pasyne ce Kao mxo je
o6h^iho Ha xaKBHM Bpaxo.iOMHHM neaaaHMa, cBa xpoJHn,a cy 6Hiia
HOBesana je^an 3a 7i,pyrora yatexoM. r;i,e je 6h.io Hajcxpaninnje,
MapmaJ. noKJin3He h cxponomxa ce y xaKy Ay^nny ^a je na Me-
cxy ocxao MpxaB. H ^eiaan Kojn je nao npeKo Mapma/ia ocxa^e
MpxaB Ha Mecxy caMO je Aj.Hep ocxao jkhb, jep je na bhx abo-
,

JHD;y nao, ajiH je Bp.10 ^yro .leaiao y necBecxn !

—
inBa.iHJe ca^ nnje BHme nnnixa roBopno set cxa^e ce ny- ,

^iHXH ^a oxBopH Bpaxa oa 0MHH6yca a.iH saMan. Kon^yKxep hx ,

6effle cno^a saK.zt.yiao cnrypHo /i.a hx ne 6h ^eita oxBopnia na

,

He3ro/i,HOMe Mecxy, na^a ce ne 6h KaKBa Hecpeha ^oroAH-ia. E y

Ma.a ce HHJe 3anAaKao Kao Ma.a.o ^exe. CpetoM Ko.ia caoHuie na
je^noM jaKO caBHJeHOM KO^ieny 4pyMa y .icbo, xe xaKo ce ca^ nnje
BHme BHAe.10 y onaj noHop hchoa BpHnnra n nam ce HiBa.iHJe
yxHHia. —
y no^He cxHrocMO y ce^o Aynzepu y KOMe ce Meaajy KOH>n
H r^e nyxHHn,H py^ajy. Koa ntia^a" flocxaB^en table d' bote Kao
^a je HOBeK y KaKBOJ Baporan y Be.aHKOM caiiony. IXociyra ne
,

Moate 6hxh Aenma — CBe M.ia/],e ^eBOJKe. Je.aa npeKpacna a.iH ,

MH 6ecM0 cyBome /i,o6po /i,opy'iKOBaAH y rHc6axy xe c xora ne ,

MoracMO HH OKycHXH. A.IH onex hccmo 3a 6aAaBa niiaxHAH xaKcy,

jep n,eAa xpnesa denie H3iLor npeKpacHHx aieiia CBe caMHx Hh- ,

r^ecKHBa, xe xaKO, mxo je H3ry6no ace^iyAan, xo cy HaKHa^H.ie

o^H Koje cy ce aHanapHJie*. Bpar 6h hx snao xe IlHr.ae3e. Ka^
6ecM0 y ZZo y jyacHoj ^panniecKoj npH'^ianie nan 4a CBaKe shmc HMa
 KP03 mBAJHAPCKY 569

no 14,000 IlHoesa y Toj Bapomn. CaA oneT y niBajn,apcKoj ceaKH

jeApyrn nyTOHK HHr^es, a r. Kpaxn Kaate 7i,a y aeroBOM Bony na
PaJHH HMa CBar^a dap 4,000 nnr^iecKHx nopo4nii,a. Ila Ky^ hx
Tpaje Bet to^hko ? Aar ^a, 3a aax je hchbot na KOHTnneHTy xaKo
6acHoc.ioBHo jeBTHH, ^a OHH 1HM HM HOHecTaHe TponiKd nyxyjy no
IIlBaji],apcKoj, no Hxa^HJH, -no HeMayKoj, ne to.ihko pa^H noyKe
H^B npoBol)eH>a, Bet ^a ymxe^e Mayio napa, ^a noBpaie paBHoxeaiy
CBOjera ^oMater dyijeia.
H Ko^ viynrepHa nMa jesepo Koje ce xaKO hcto 30Be, a.an nnje
nn Ma^o aeno no okoauhh. Bet je Kopncno 6oraTCTBOM y pn6aMa.
Ilpe ro^nne 1836 6eao je or.ie^a^o jesepcKo snme 3a 40 Mexapa,
a^iH npaKTHTinn niBaji];apn,n necy a:a.in.iH nn xpy^a hh xponiKa
40K necy Ha^nnnAH yiieinn^KH ^mxo.ieH" kojh je AyranaK 1400
Mexapa n kojh je yiinnno ^a hhbo jesepa cna^He 3a 40 Mexapa.
nixo MH je y wlynrepny jom na.io y o^n xo je 4a cy ce^a^Ke
,

Kyte MaxoM na ^Ba 6oja Be.iHKe h sh^obh n,eAe Kyte noKpHBenn

c no^a xaHKOM nmn^poM Kao pn6^B0M Kpa^yraxn.
H3 .iynrepHa ^0 CanceAua npom.iH cmo nope/i, ^ocxa ce.aa
H sace^aKa a^m ja nn je^noMe necaM 3a6eAeajno DMena. Y CaK-
ce^ny cxa^ome Ko^a asl ce koh>h o^Mope n ^a nyinnnn ^a^iaSpKny
fflxoro^ no A n^la^a" n.in ,AH^e.ia" h.ih K04 ^Koaa" („Peoin").
Ty je Bp.io Baacna ceocKa n,pKBa. y ocxa.iOM xa mBajniapcKa ce^a
HHcy nn Ma.io na^HK na nania no 6pojy cxanoBHHKa, jep y CaK-
ce^ny nua ,10 ^bb xn^a,a,e cxaHOBHHKa. Ha iiecxy na komb je ca^
caKce.iHCKa iipKBa, xy je npe 500 ro^HHa 6Hj.a K0Ae6a CBexora
nycxHftHKa HnK.iayca $oh /i,ep $.ihx, Kojn je acnBeo oa caMora
KopeH.a. Ho KasHBaay namnx Koinjama xaj je nycxn&aK 6no npaBH
HVAOXBopan;, c xora ra y xomb Kpajy cAaee Kao seMa^cKora na-
xpoHa, a nana ra je npe neKO^HKO ro^nna npor.iacno sa cseita.
C xora CBaKe ro^nne nenper^eAHe roMU.ie mBaju,apcKnx cyrpat/ana
H^y na a];[n.iyK y CaKce^m, ^a ce noKJone cbcxem iiomxHMa, KOJe
ce Ha.iase y cxaK^enoM opMany nsa o^iiapa. H mh BEAecMO, cxo-
xnHasia no6oatHnx aijnja kojh xaj 7i,aH cxnronie y CaKce^n KaKO
BpBe HnK.iaycoBoj 6oroMOAH. Koja je ca/i, casH^ana y n.ieMeHnxoMe
cxH.iy, ca .lenHM nepncxn^OM o^ n;pHHx MpaMopnHx cxy6oBa h ca
iiennM MpaMopnnM ojixapHMa. Y CaKccany HMa CKopo y cBaKOJ 6a-
nixn no je^an ^Hnan ^a^ftaK ca khbem SH^OBHiia, n atHBHM Kpo-
BOM OA mnMniHpoBor 4pBexa, a oceM xora HMa h npaBHX 6oraxani-
KHx .lexBEKOBania jep Kao mxo je nosnaxo caMO 6oracxBO jom
ne oc.io6ai)a o^ nomioBaaa cbcxhx Monixnjy, na hh y peny6^HKaMa
niBajn;apcKHM. KaKBa ^ena h Bej.HKa niKO^a DMa y CaKce^H^ na
nnaK xoahkb a];iHJe
570 KP03 inBAJii,APCKy

KaA nol)OCMO h3 CaKce^Ha Aa^e, ja ne Morox ^a ce ys^paraMr

a M MOJHM canyTHHi],HMa ne KaateM yTHcaK kojh cy Ha Me yin-
HH^H aijinje y CaKce^ny.

— 3a Me je — peKox — CEar^a 6H.ia saroneTKa 3a mxo y

AMepni];H, y Toj seM^n sa Kojy Kaaiy ^a
oranniTe CBHJy rpa^an-
je
CKHx cAo6oASi, y Kojoj caM HapoA ^ihhh TaKo orpoMHe aipxEe sa
CBOJe o6pa30Baae, KaKBe cy na HameM eBponcKOM EOHTHHeHTy He-
HyBene , sa iuto y AMepnun y Kojoj HeMa HHKasBe ,B^aAajytie pe-
^nrnje" lepajy npaBO H^o./ionoK^OHCTBO c jeBaHi^e^LeM, 3a niTO je
KOA H>Hx npasHOBepa xaKO yiKacHO pamapeHa Kao niTO CBe^o^H
MpaK y 4yxoBHMa, nope/^ Kora Mory mnHpnTHCTe, h meKepn nrpaxn
CBOJe Bp3nH0 KO^o, Kao niTO cy y cpe^aeM BeKy y EBponn pa^n^n
*jiareiaHTH, atpxBe arpaiKor 6ecHH^a n t. a- Ka^ Aoi)OCMO y CaK-
ce^H, a OHO H y niBajn,apcKoj H/i,y roMn.iaMa ^y^H na aijiH^yK
CBexHM MomxHMa ! . . .
—
Je^aH cyB cxapai^, kojh je ce^eo npeKO nyxa 04 Mora npnja-
xe^a ^e 3eMyHHq, ca neaixo Ma^o ce^e Koce na fee^iaBoj r^aBH, ca
Ani],eM Ha KOMe ce yKpmxaJio cxoxhhv 6opa, a^H na KOMe 6exy e
6pa/i,a H 6pK0BH CKopo o6pHJaHH, ca Heodn^iHo ^yra^iKHM h 4o6po

ymxHpKaHHM „4>aTepMepAepHMa", ca ^yra^iKHM 40 rp^a 3aKon^faHHM

KanyxoM KecxeitaBe 6oje, caMO ce ocMexHy na Moje pe^n. II,eo ^an
je ce,^eo y Ko^HMa c HaMa n HHJe hh pe^n Kasao , a ca^ ce
OKpexe Menu.
—EpasHOBepa, rocHo^HHe, HHJe hh y KaKBOJ CBe3H ca «>op-
MOM ApacaBHe B^a^e, Bet je npucxo oco6HHa M^a/i,Hx napo^a.
IIpasHOBepa je y xo^hko Bepa y ko^hko je 3.ioynoxpe6a nnaK
HCKa ynoxpe6a. JaKa Bepa, na h npa3H0Bepa, ojcmaea Miia^e na-
po^e, OHa je BoJHH^Ka Bp^nna Koja je PnMibaHHMa npn6aBHiia
MHory no^e^y. npa3H0Bepa Kao ro^ h AecnoxH3aM noKopnocx h
cxpax, xo je oco6HHa Koja je cBaKOMe napo^y Hyana oeo6Qxo
y
no^exKy aeroBora atHBOxa, jep ce BHMa saneqaxn nsBecna cxaina
Be^H^HHa Hapo^aa, na OH;i,a xck naciaje 406a Ka^a CBe xo nocxaje
CMexaa, mxo je npe 6h^o /^o6po h ne^ncxo^HO ^ !

— One person with a belief is a social power equal to

ninety nine who have only interests (tjobck kojh Bepyje, xo je^py-
raxBCHa cHara panna CHasH 99 ^y^H kojh HCMajy Bepe Beh caMO
MaxepHJa^He HHxepece), peqe je^an canyxHHK 3a Kora ne 6hx uHKa^
peKao /i,a je Ilnr^es, /i,ok oh ne UHxnpa xy nosnaxy nspcKy I^ona
Cxjyapxa Mn^a, •

» Hellwald, Culturgeschichte CTp. 322.

 KP03 IDBAJIliAPCKy 571

rUBaiHJe ^e SeMynnq ocetame noTpe6y ^a h oh Ka^ mroro^,

^a ce H on yn-iCTe y pasroBop, c Tora ys^axny:
— Ax, KaKo cy ^eue one serene AUBSi^el Kao ^a cy xennx
OA 3e^eHor coMOia Ax, na KaKO cy ca^xnr Bam Me je atao idto
! !

c^fl, HHcaM bo na 4a Maio naceM na osaKBHM ^nBa^ana !

—
PasyMe ce omhpckh cmcj y nanieM
0MHn6ycy, kojh caMO oKy-
paacH Mora BHTesa 4a ocne ^nxaB njiOTyn xaKo reHHJa^imx npn-
Me^a6a. Me^y thm ja necaM xTeo 4a HcnycxBM ^aKO CTapD,a kojh
Me TaKo HsneHa^Ho 6euie cbojhm nor^e^OM Ha npasHosepy, iia
HacxaBHx sanoiiexH paaroBop.
— Pacno^oateae ^y^CKO —
nacxaBH cxapai;, KOMe ce ca^ h
Ha Hocy Mor^o mhhhxb ^a je oce^HO 3a Kaxe^poM —
n HaKionocx
CBeMy mxo je uy^noeaTO, ne Moate ce o^peLn, jep je <i>aKx, jep je
oco6HHa ^y^cKe opraHn3au,HJe d npnpo/i,Hor ycxpojcxBa, Kao mxo
noKasyje npocBeLena ca^aiuBocx. Hajcxapnjn h HajnpocxHJu nojaM
My^y, xo je Henpecxano yxnu,aH,e n MemaBe 6osKaHcxBa y npn-
po^HH XOK /i,orat)aja, a xo je ocHOBa mhofum pe^HrnosHMM cncxeMHMa.
Bp3 noJMa Bory HCMa pe^nrnje, no xoMe h CBaKa pe^nrnja sa-
K^y^yje y ce6H qy/^o. IIpBO xpHmtiancxBo ocHHBa^io ce mhoto na
BepoBaay y ny^a, oho 6euie cycnen^OBa.io CBe npHpo^ne saKone
y KopHcx CBora XBopua, h xo nnje hh Ma.io CMexa^o BcroBOMe
lunpeBby. Ona pe^nrnja Koja ne 6h xo yinnn^a, Koja 6a 6uAa, xaKO

y c^03n ca cBHMa npnpo^HHM saKongiMa ^a HCKyiyuyje CBaKo ^lyAO,

He 6k y onnixe Bnme 6Hiia pe^nrnja. Bam je cymxana CBaKe pe.iH-
THJe y ijHaAnpnpoAHOcxnMa", h ^oncxa ne Moaie ce o^petn 4a y
MOBeKy HMa neKa Mexa<i>n3HiiKa noxpe6a, qkc^ sa 3a6Ay^0M ! * —
K071, XHX pe^H cxap^ieBHx h nexoxnn^e Mopa^ox fl,Si homhc^hm
na 4yxoBe y acxa^HMa kojh cbojhm „caMocxa^HHM" noKpexHMa
norat/ajy npom^ocx n 6yAytiHocx i^ejora ^pymxBa Koje ra n^xa^
noMnciHx na ^ly^a Koja noiHHH uama flapo^na MeAHn,nHa ca naj-
npocxDJHM ^cKOKHMa HR CBexy, jep aKO lOBeK os^paan, on^a je oh
je^HHo os^paBHo 3a 10 mxo cy mv racH.an yr^es^e, hah mxo cy
My cBemxa^H Mac^o, homhcahx na neSpojene ^nxnje 6oroMO^au;a
KOJe 4aH ;i,aHamH)H Bpse y ^yp^ Hepej n ^e MoHUJa^ y $paH-
n,ecKoj, noMHCAHx na 3a3Hi)HBaH>e atHBHx ^y^n y xcmc^ KaKee
3rpa7i,e, Ha Bemxnii,e n ByKO/i,./iaKe KOJe HaAa3UM0 ko/i, CBHJy napo^a

y neAOMe CBexy, h ^oncxa Kao ^a te iHia HMaxn npaBO c aero-

BOM ype^enoM ^y^BOM 3a 3a6>iy40M !

' Hellwald, Culturgeschichte, 392.

"^
Bhah Moje: „IIyTHHMKe upie. KH.nra npsa. ^be Aana Kpos Hemao-cacKy
niBajnapcKy."
572 KP03 mBAJuiAPCKy

He 6eiue no caxaia nponi^o KaKo cmo HSMaK^H o^ CaKce^na,

a nyx nac naHece oneT Kpaj o6a^e je^Hora jesepa, Koja Ceme y
wienoj ceHii,n o^ cxapor opaxoBor ;i,pBeha. To je capHencKo jesepo,
Koje je He caMO ^eno h hhtomo nero h nvHo lennx *ope.iHi;a.
Maj.0 A0Li,HHJe cxHrocMO h y caM CapHeu. To je BapoinHU,a o^ 4000
cxaHOBEHKa, riaBUo MecTo y O^Ba^AeHy, h npecxo^HHi^a ^B^aAe."
H xy 3acxa/i,ocMO Ma^o koa
nomxancKor xoxcAa. ^ok cy neKH
nyxHHi],H vatHHaiH, Ma^o no BapoiuHi^H. ^lena
ja caji ce ocBpnyo
onmxHHCKa Kyta, y aoj c^HKa cb. HnK^ayca *oh ^ep $^hx, pe^e*
OA o^Ba^AeHCKora xepcHa a ancana Koje HMa Bp^o noHocHxo hmc
„Biirgerstube'' (rpa^ancKa coda). Ha je^HOJi 6peaty.zbKy Be^iHKa
iipKBa, ca Ayra^iKHM n]iJ.i>axHM xopaeM 6e3 yKyca casHAana, Kao h
BeliHHa upKaBa Koje can y IIlBaji^apcKoj BH^eo. Y noCo^HHM o^xa-
pHMa nyHo Kocxypa. Cbc cane MomxH CBeiai],a. —
Ha ^pyroM je^HOM
6peaiy^i)Ky bojhh Marai],HH. Ha xoiie je Mecxy cxajao saMaK aycxpnj-
CKora xBpaHHHa, kojh je cpyiueH 1308 ro^HHe, AHn,eM na HOBy
roAHHy. A.in srpa^a kojom ce CapneH Mome hohochxh, xo je Kan-
xoHCKa iHKO^a. Ha jyaiHOM Kpajy BapomHi],e no^Hate ce BeAH^an-
cxBena KanxoHCKa 6o.aHHi],a casn^aHa 1859, a^n tck inxo can mh-
c^Ho ^a yijeM y ay, ^oxpqn je^an ^e^Ko ^a mm jasH KaKO cy
0MHH6ycH T0X015H 3a Ho^asaK. Je/i,Ba caM yrpaSao ^a npo^nxaM
Haxnnc Ha 6o^hhh;h a h oh je xapaKxepHcxn^iaH „Cliristo in pau-
peribus*. —
Ka^ caM ^omao 40 nomxancKor xoxe^a xxe/i,ox o^Max ^a
y^eM y 0MHH6yc, a^n uiBa^nje ^e SeMynnq yse Me no^ py^y.
— $paJHA, caMO Ha je/^an momcht norAe^ajxely osy Ka^any.
^a BH^nxe mxo join HHcxe bh^ah. Obh cy inBajn,epH npasn Mord-
kerls! -
HonneMO ce y3 6acaMaKe (no^ KOJHMa fBH^ex cxaxyjy oa Ka-
Mena Koja npecxaB.ia neKaKBor Mnr^esa ana xaKo KOMn^mor Kao
4a je oBora naca hcko^iho h3 ^HKencoBor jjIlHK-BflK-K.iyda'') na —
OH^a y npocxpany caiy v^e je xpnesapnja Ka^ane. none^aM
ABe e^eraHXHO odyiene M^a^e rocne ce^e 3a Kj.aBupoM na cbh-
pajy „y qexnpn pyKe" neKaKBy conaxy. CBHpaiHn,e oKpenyme CBOJe
^ene r^iaBe k BpaxHMa.KOJa mh o^uiKpHHycMO. Ja ce noKiioHHM
yHxHBO a niBaiiHJe Maine hm npnjaxeitcKH pyKOM, Kao ^a cy Bor
3Ha KaKO /i,o6po no3HaxH.
— Ha mia nMa xy oco6nTO ? —
nnxaM ja Mora seM^^aKa.
— Te ^Be ^aMe xo cy npocxo ^ne Ke^anepKe KOJe Ka^ ne-,

Majy noc^aa CBapajy y K^aBnp. $paJH/i, KaKO BaM ce xo 4ona/J,a ?

,

Ha jom KaKO cy ^ene! Oco6hxo ona ca kocom ceMe^i-d^on^ CaMO !

nixexa Ka^ ce CMeje jaKo joj hckomh ri;aH^Aajm (^ecHn) !

—
 KP03 mBAJi],APCKy 573

—
TocnoAHH OT 3eMyHHq , ana Ka^ ii^Te ce bh je^as nyT
onaMeTHTH ? —
— tf'paJH/i,, mia fcexe, mAa,fl,o cpue, y MGHe je ca cbhm MAa/1,0
cpi],e !36oroM, ro^ySni^e Moje !
—
Je^BE caM ra o^ByKao y Ko^a.
KaA H3at)0CM0 h3 CapHena yoe^ax bc^hko CTpevinniTe, Ha
KOMe BH^ecMO roMH^y ^y^h r^e rai)a y Hnman.
—
Ana ja caM ^^anac CKopo y csaicoM ce^y nope^ Kojera
CMO npom./iH BH^eo crpeABinTa mxa je to ? , — yniTax Mora
KOMUIHJy. —
— To cy onmTHHCKa CTpej,HmTa pege mh r. KpaxH y — —
KoJHMa ce CBaKH Moace BeaidaTH y cxpe^aiby Eoro^ xolie. B^a^a
^aje 6apyT .sa xa Be;K6aH>a 6e3 nape !
—
CaA nac je nyT BOAno Kpo3 o6Ba^/i,HepcKy 3eM.zbHn,y nyny
ysBHuiene a npocie ^enoTe, Kpo3 3eMyT.Hn,y Koja na^nqn na KaKaB
npnpo^HB uapK ca ^.hbhhm BotH)an,HMa, viyroBOMa, ca ynTaBHM cbo-
^OBHMa H upaBHM ^oMGBHMa 0^ SG^eHE^a ca je^OBHM uiyMana
Kpo3 no.i>a nyna coiinor ^HBaACKor seAeHH^a n nyna mapenor
no^CKor i];Be}ia. Ce^an,H Koje cpeTacMO y3 nyT 6exy BHTKora CTaca
mnpoKHX n^eha smorn HMaljaxy Bp^o xapaKTepncTHine MaBe c
,

^Hu;eM F. KpaxH npniiaiue mh 4a ce MyniKapi^n y

nyHHM nspasa.
TOMe Kpajy Bp^o pa^o pBy n /i,a nMajy npaBe npa3HHKe 3a pBaite.
—
Obh ce.5ban,H Moat^a necy xaKO naMeTHH Kao HH/i,Ba-i4eHU,H,
a^H cy TaKO hcto 'iBpcT n Bepan Hapo/i,Hti SaspuiH r. KpaxH !
—
HaJ3aA OKO sapanaKa cthfocmo y AjiuHaxr bab KaKO ce
,

napa6poACKa nociaja 30Be A.innaxrecTa^e. Ty ce onpocTHCMO ca

CTapHHCKHM KOMyHnKan;HOHHM cpecTBOM ca nofflTancKHM KO^HMa, ,

^a ce^HCMO na napa^po^ Koja nacje ^leKao na a-mnaxTCKoj o6a^H

naj^ennier fflBajn,apcKor jeaepa.
[ (CBpiniite ce).

BvlA^AH Ti)OP'BEBH'R
 CBJE40^AHGTBA M3 ULPOUI^OCTM

CPnCKHM HAPOAHHM HJECMAMA*

^yxoBHTH C^OBaK Ulxyp KapaKxepncao je^noM pasne Ky^xypHe

Hapo/i,e uo xoMe, KaKO n y neiwy hm ce HaJBJepHHJe ovAej\,3i A^msL.
CAOBeHHHy AonaAe ujecMu. TaKO je. C.iOBeHH nesiajy Aanac joinxe
MHoro, ^lEMe 6h ce noHocHAH Mcijy 6paliOM, a^H pnjexKa 6oraTcxBa
c Kpacoxe Hapo^Hor njecHnmxBa ne MOJKe hm hhko sannjeKaxH.

IlpHJe ne/],ecex h neKOAHKO ro^Hna, ^.ok join poMaHxnsaM rocnoAO-

Bame y yinxepaxypana h Me%j KftHateBHHi^iiMa, 6.ioropo4Ha Ayina
JaKOBa TpHMa saHHJe.aa ce ^hboxom cpncKe Hapo^ne noesHJe ^o
Tora, Aa je noBJeposao ^a te Espona pa^n namnx njecasia cpncKH
yiHXH !Il,HJej.a je ncxHHa, 4a cy y oho Ao6a Hame Hapo/i,He njecMe

Hsamiie 6H.ie na xoahk r.aac, ^a cy Hair ^aK cpo^Ha dpata cjio-

BeHCKa 3aBH4Je^a c^asy. ByKOBn 36opHHi],H nsasBame CBe C^iOBene
Ha CKyn^aBe cbojhx Hapo^nnx njecana. Y xoMe neBH^HMO join
HHnixa 3^a. A^h KaKo neKH qeniKH h ho^ckh KBH/KeeHHun ne
xxje/i,oine ^a anxoBe .anxepaxype ycxyne cpncKOJ ciaBy, cxaAome

CH noMaraxH <i>a^CH<i>HKaxHMa, kojh cy mhoto raxexe HaHnje./iH yr^e^y

OHHJex ^Hxepaxypa. BpHJe^no je cnoMenyxn. KaKO ce cyiaBHH ^0-
dpoBCKQ je^HOM os^oje^Ho Ha ja^He cpncKe njecMe: He ^OKyiyjeM,
Kasa CBOJDM npHJaxe^HMa, mxo he CBHJex join 4a ypa^n oa thx
cpncKHx njecaua. Cse je xo KonnxapoBO Mac^o, naK cy OH/i,a Fexy
sasapaAH o^h xe ca^a BH'iy Ha cas r.iac. A nnaK xe njecMe hh-
jecy mxo ^pyro Ban npon3BO/i,H coKaK^ (Gassenliauer). Eocbb cy

* Obo je OA.iojiaK H3 jeKUHJa iicropHJii c.ioBencKe napoAHe noesnje

Koje je npo^ecop B. Jarnh nponidora Jbera, 'iHiao y yiiHBepcHTexy Bep-
JHHCKOll.
 CBJKAO^AHCTBA 113 nponiyiooTii 575

niTO APyro njecMe pycKe, y anna ^o^asn 6ap joui CTapHHCKO ih

y Tpetesi .inny jeAHHHe." OsaKo ce je^HOM pasropona^no ^o6poB-
CKH Ha Hamy Hapo;i,Hy noesnjy. Ko te ce Ta^ join ly^HTH, niTO je
^BJecTa roAHHa pannje nam npoc^aB^eHH seM^aK KpHiKannk ^laK
join j[\6jbe 3a6pa3Ano. ,Ham jeanK, nnme oh ny^HOM CMJecoM xp-
BaTCKO-pycKOM, jecT OT Bcbx HaJHecnoco6HiH k n'bcHeM, k MysHK't,
!"
K BCJaKOMy cKAaAHOMy ^h6o noexcKOMV roBopeHiio h ntHiio
Ja caM pa^ OB^je CAymaTe.i)HMa npe/i,0HHTn, oito ce y npo-
miQM BHJeKOBHMa EHcaAO H KaKO ce MHC.'iHAO cpncKHM HapoA-
HHM EJecMaMa, oco6hto jyEayKHM, Koje cy BaBnjeK HaJBety naKH>y
Ha ce6e CBpaiia.ae. HeMa xora MHoro, jep ^y^n Kojn cy sanncH-
Ba^H Aoraliaje name npooi.iocTH, He HMal)axy cMBC^a sa TaKe no-
jaBe HapoAHora atHBOxa a ^OMatH hctophii,h no oSniajy najxeate
;

ycMaxpajy oho, mxo hm je Haj6.iH/Ke h CBarAamifce. ^yuieBHH a;n-

Box npocxora napo^a, kojh h /aanac join pnjexKn nsy^iaBajy, 6jeme
y cxapflHy cacBHiie Hanymxen xe ociuBJbeR na BOiby cpeke n c^y-
Haja. 4^ roxoBOnaJBeta cpeha Sn^a, mxo ce xaKo ^oroAH-io
je n
no4 xyt)HM rocno^cxBOM, KOJe HHxaBe BHJeKOBe xpajame naA pasHHM
cxpaHana namera napo^a. OfiaKO Morauie ce ys mhoto s.ao n Koje
mxo 4o6po ca^yBaxH, oco6nxo napo^HO njecHHinxBO, xaj aMaeex
Hapo/i,a OA ou,a Ha cnna, o^ AJe^a na ynyKa, xaj nsBop aeroBa
o^ymeB^eaa, h ,T,ao 6or — c^o6oAe. T^je nnje xaKO 6eao, r^je
ce B.iacx —a xo 6HJame nonaJBeke ii,pKBeHa B^acx — nyno n ^ecxo
MEJema.ia y CBOJe no^py^je, on^je Hsarname hie 6ap ocaKaxEEie
Hapo^Hy EoesBJy, ne saMHJeHHB je HHqHM 6o^em, Kao mxo bb^hmo
EO HeKEM sanaAHHM cxpanaMa namera napo^a, Kao mxo bhadmo
noA CBHJy roxoBO sanaAHHx CiOBena. KaKHM ce je cpe^cxBEMa Aj-
xoBHa B.iacx Eoc^yatEBa^a, ^a yxaMann napoAHe o6Hqaje, AaKien
EjecMe, y KoJEMa cmaxpame ocxaxKc noraHcxna xo je ns ncxo- —
pnje cBaKoaiy nosHaxo. Hajo6E^iHHJe sa^panaMa, HspeqeHHM npoxHB
OBor E^E oHor o6Hiaja na upkbphem ca6opEMa. Ha EpEMJep y ca-
6opy 6yABMCK0M o/i, ro^. 1279 6n Ha.ioKenD cBemxeHHE,EMa, ^a
Hapo/iy 3a6paH,yjy CKyE^axE ce EpeA npKBaivia xe ko^o nrpaxB e
njecMe BJeBaxH. Jom EpEJe Morame /i,0Ky^EXH CBpxy ^pyro cpe/i,-
cxBO, KojeMy ce Bp^o Bjemxo AOMHCJiEme xe ra necxo yE0xpe6.i)a-
Baxy napo^HEM o6H^ajHMa no4Mexa.ia 6h u,pKBa hobo, xpncxnjaH-
:

CKo sna^eae, ji,SiKAe Mjecxo Hapo^HBJex Ejecana yBo^B^a y o6B^iaj

cxHxoBe AyxoBHe. TaKaB je^an npEMJep, koje ce CiiOBena xB^ie, sa-
6B^e^eH je Bet e3 X BEJeKa. npHEOBBJe^a ce, 4a je neKH enECKOE
Bo3o npeBO^Bo 3a CBoje cxa^o, ^yaiB^iKe Cp6e, EJecne c jiaxHHCKora
Ha CAOBeHCKB, Aa hx njeBajy, pasyMHJe ce MJecxo cbojhx o6h^hh-
jex. OBa HOBmxBHa ne SDJame CAOBencKOiiy napo^y MH-ia oco6bxo ;
576 CBJEAOHAHCTBA HS IIPOIU^IOCTII

ce noACMHJeBaxy aerOBy nKHpEe^ejcaH," HSBptytiH OBy HenoSHaTy

,b Kpa BO^ma" (to te peliH: joxa y mn6y). Hcto
pnje'i iia CBOJe
OBaKHM HaHHHOM H3roH>axy jesyHTH 17 BHJeKa njeBaae Hapo^iinjex
njecaMa hs XpBaTCKe. no/i,MetiyiiH Hapo^nnjeM MOTHBHMa i^pKBeHe
pHJeiH. Ha npHMJep MJecTO TeKCia „xpaHH^a /i,eB0JKa xpn cnBe co-
KO-ie" Aa ce njesa „3ApaBa SBes^a MopcKa" (ave Stella maris),
MJecTO „Hrpa.ao ko.io mnpoKo" 4a ce njeBa ,,0 th rocna OAHieHa"
(0 virgo gloriosa), MJecTO njecMC ^nocejaj. ceM 6a.m.yAeK (t= j. 60-

CH^aK) noceja^ ceM /i,para ^y6a'' 4a ce njeBa: ,,3ApaBa 6y/i,H Ma-

pHJa" (ave virgo Maria), a MJecTO njecMe ,^eno mh noje ^ipan koc"
^a ce njeBa ..CMH^yj ce mchh 6oace."
Pe3yj.TaT0M xaKOBa HacTojaaa 6HJame to, ^a no hckhm Kpa-
jeBHMa Hapo^ ^anac sdn^ia ne ynnje fotobo hh saneTH: „oj ^e-
BOJKO oj" H^H „TpaHaHHHa HHHaHnHa," KojeM MoateTe y Ba^Ba-
3opa ^iHTaTH ^HTasy ^ncepTaunjy, to je MJecTHMnne cse, mTO je
HapoAy ocTa^o.
A^H Betnna namera napo^a mEBJba.me 04 KOHn,a XIY BHJCKa
y TaKHM OKO.iHOCTHMa, ^a My abtko HHJe iio^BpraBao AyxoBHora
HiHBOTa KOHTpo^H EAE pe4>opMaMa; CBe AO^po H 3^0 ocTajame KaKO
je H 0^ npnje 6HiL0. H)eroB encKH BHJeK HacTaB.i.ame ce ;i,aKAe 6e3
npeKH^a CBe 40 namera CTO^eta, a y Bochh h Xepn,eroBHHH, aKO
y36y/^e cpete ko^hko je jyHaniTBa, y»mHfltie My ce Kpaj hctom y
cKopoj 6yAytHocTH.
HajpaHHJH cnoMen hckhm ciOBenHMa TaMOypmuuMa 40^a3H
KOA BH3aHTHJCKora HCTopHKa Teo4«HjaKTa CnMOKaTe. Oh npnnoBH-
je^a HCKOM 4ora^ajy e3 VI BnjeKa KaKo cy rp^Ke yxo^e aacTa^ie
Ha rpaHHU,H Tpn MOBJeKa, MJecTO opyacja CBaKE oa h>hx HMa^anie
no je^Hy UHTapy, a Ka^ hx rp^Ke cipaJKe ynHTame, ko cy, pe-
Kome HM ,mh cmo C.ioBeHH,^a MJecTO opyaeja onacacMO ce n,HTa-
:

pana, sa uito Hama seM^a h3 Koje ^o^asHMO ne no3Haje reoiK^a

Hero JKHBH cnoKOJHO, 6e3 HCMnpa; mh y^apaMO y i^niape, jep ne
yMHJeMO Tpy6HTH y Tpy6e'' (x. j. SBaTH y 6oj). CBa je npHAHKa, a^
je OBa npH'iHii,a nsMnui^eHa, n^in aKO je 36Hiba ko-iheo ncTHHe y
CTBapn, TO te 6hth c OBy h ony CTpany yxo^e ain mTO ce cj.o- ;

BeHCKe yxo^e ^ocjeTHnie TaKoj npnjeBapH —

a npHJeaapa HecMBJe
Aa je iiy^o nsMHUi^eHa —
Bet to noKa3yje, ^a je rpi],HMa oSh^^iho
6h^o, 4a ce cpeiajy ca C^OBennMa, kojh BO.ie MysnKy. H 36n^a
Ha BHsaHTBJCKOMe u,apcKOMe 4Bopy 6HJaxy Caobchh ynoipe^ibaBaHH
Kao CBHpa^H (tos OQyava (pvffar).
y 'icTpHaecTOM BHJeKy BHsaHTHJcKH ,T)eTonHcau, HnKH^op Tpe-
ropac nyTOBame y Cp6njy, r. 1325—1326. OnncyjyliH to cBoje ny-
TOBaae ne Moaie ce naata^HTH, ko^ihro je CTpaxa npeTpnno y3 nyT,
 CBEAOqAHCTBA US nPOIEJlOCTH 577

6oje{iH ce je^HaKO Hapo^a, kojh ra OKpyaiaBaiiie a roBopHme jesn-

KOM CKpo3 BapBapcKHM. Oh HHJc ^aKaKO HH pfljcHH 0^ Tora pasy-
MHo, HnaK Mv o6pa3 no^Hocn, tc rp^H Jbj^e n jesBK hm Kao
SBJepcKH a He HOBJe^jn. IIpasHHK BacKpca CTHate ra ner^je na
CTpyMHi],H. CBeiKyjytH Taj asle h o^napajyiiH ce npnnoBHJeAa KaKo
je r^e^ao, r/je ^y^n h3 aeroBe npaxEbe ko.io Hrpajy. A aok ce
no onacuHM K^aHi],HMa sepame, aeroBe c^yre ne 6ojeiiH ce ^aKaKO
HH o^a mxa, na Be^nKo qy/i,o n.aamyi.HBora PpKa njeBame njecMe
c^aBetn y Bnaia CBOje jynaKe, o KOJHMa Kaae ja hhth caM ihto
Hyo HH BH4H0. njesafte ^y/i,H o^jeKHBame no ry^ypaina, Ky/i,a Hh-
KH^op npoyiaacame, niTO je ja;i,HOMy jom BetH cTpax sa^aBa^o. Ilje-
Beae Cp6a ear Byrapa nposBa FpK ^ocTa sro^HO „.TparHKa mc^h."
Kao Aa c^ymauo nawa ;i,o6po nosHaxy, cjexny h Hesece^y moho-
TOHHJy HaniHx njecana, o^ kojhx ce pasMaatenoMy TpKy to^hko
srpaata^o.
HoBJeK Hamera Hapo^a, a^n noMa^apenn AnxyH Bpanqnli,
onflca CBOj nyx h3 By/i,HJia y ^peHono.ie, roA- 1553. Y aeroBy
onncy HMa;HeKo.auKo 3aHHM.i.HBHJex n,pTa o Ta^aniaoj Homan 6j-
rapcKHx aKena n ^jeBojaKa. Hapo/innM ujecMama ne roBopn 4,0
Ayme HnniTa, a^in KaA ^ol^e no^ Ba.iKaH ^o Mjecxa K.iHcype, npn-
HOBflje^a mxo My peKonie cxaHOBHHHH OHHJex cxpana, a^ je ony
K^iBcypy (cejio 3Banie ce Cyxa K^incypa) carpa^HO 6yAH HoBaK
J\,e6ejba,K 6yAH Kpa^eBHt MapKO. O^ax^e Moate ce 6ap xo^ihko h3-

Bo^jaxH, Aa cy ose ABHJe Ao6po no3Haxe jihhhocxh Hamnx napo^-

hhx njecana, n y ohhm KpajeBHiia HMa^ie Bet y XVI BHJeKy cBojy
noexcKy ^0Ka.ziH3an;HJy.
npo^e nama Hapo^Ha njeciia 04 noclancxBa, Koje r,
Bo.i)e
1531 Kpeny h3 Be^ia nyx I^apHrpa^a. OBOMy nociancxBy 6jeme
npHApyateH neKH KypHneniHii h./1H KypHneynii, po^oM CjioBenan;,
KoJH nyioBaae onnca aena^iKtiM jcshkom. Y aeroBv onncy ^oiiasH
Ha xpn MJecxa pHJe"-! h HapoAHHM njecMana.^ 1. „y XpsaxcKoj
H BocHH MHoro ce njesa ciiaEHHM /ije.iHMa MajmomuKa," 2 „o
jyHa^KHM AJe^iHMa Bjepne c;iyre KHe3a Fa;i,ocaea llaeAoeuKa njeBa
ce MHoro njecajia no Bochh h XpsaxcKoj," 3 „o Ko6HAOBniiy jom
ce H ca^a mhoxo njeBa y Xpsaxa." Obo noMnaaae jynaKa, ko-
JHiia ce y oho Ao6a njesa^o no Bochh n TypcKoj XpnaxcKoj no-

y l*' Von Malkoschitzthut man viel

ftesiaiKOM opnljHHa-iy CTOJH OBaKO :

in Croatien und Bossen von seineu redlichen Thaten singen 2" von den
;

ritterlictien Thaten des treuen Dieners, des Herzogs Pavlovits von Radasel
genannt, singen die Bossner und Crabaten noch viele Lieder 3° von denx
;

Kobilovitz werden noch jetzt in Crabaten und der Ende viel Lieder ge-
sungen. —
Otaubbha III ^ 37
578 CBJEA01AHCTPA H3 nPOmJlOCTH

CTaje sHaTHO tdmc, hito h3hoch Ha BHTije^o ca^patHHv HapoAHHJex

njecaMa, o KOJEiaa OBaj Mac Ma^o SHaMO. Mh tok pasyMHjejio, KaKe
cy Mor^e 6nTH njecaie o Ko6H,intiy, to cy njecMe o Mh^ouiv 06h-
ahKy h./ih KaKO cy ra OAnpaje SBa^n cbh AOMatn h
Ko6H.iniiy,
CTpaHH HCTopnjcKH u3BopH. Aah HJccaMa MaiiKoiuHliy H Pa^o-
caBV EaB^OBHtiy He 3HaM ^a jom ^anac HMa. HcTHHa PaAocaB IlaB-
AOBflti /i,o6po je HoaHaxa ^hihoct oh atHBJbame y noiiexKy XV
,

Bu.jeKa, Te ^aKo Moaie 6hth ^a ce r^jeKoja AanauiBa njecjia Koja

Pa^ocaBy njcBa Ha a npoTeaie. Ho sa Ma^KOuiHta HHJecaM ja
HHr/ije EHUixa nyo. ^objgk 6e Morao ^otn n na ty MHcao, ^a je
HMe Tor jynaKa HCKpnB^eHO, h. np. asl je Mniap JaKuiHt nocTao
Ma.iKOuiHli. Hero KaKO ja HHJecaM hctophk, HHJecaM pa^ y to ^npaTH.
H y BHUie CHOMenyTor KpHataHHta, ^lOBJeKa anaTHa y c.io-
BCHCKOM CBHJeTy, KOJH jC fflCHBHO y APyrOJ HOAOBHHH XYII BHJeKa,
HMa je4,Ha rko h KpaxKa a^H ^paroiijeHa Sn^euiKa o Hapo^nnM
HJecMaMa, 3a Kojy cmo My nyno saxBa^un. CnoMCHyB KaKO 6jeme y
CTapHx PHM.i.ana odnyaj ^a cy cjeAajytH 3a cto nyniTa.iH ^a hm
ce njeBajy c^aBHa /ije^ia ^je^OBa, naciaB^a OBaKO „koa Xpsaia :

H Cp6a 6fljame jom 3a Mora /i,jeTHHCTBa hcko Kano no/i,pa3KaBaH>e

OBOMy pHMCKOMy o6HTiajy. Bntjax KaKO n^eMHtH h BOJBO^e cje^e
3a ro:36oM d 3a Aei)HMa hm CTOJe bojhhh,h xe njeBajy cyiasy h jy-
HanixBO AJe^oBa." A 4a ne 6hcmo ocxa^n y nesHaay, komc 6jeme
cnoMCH y OHDM HJecMaMa, KpnfflaHHli ^OAaje: cbc one njecMe ca-
4p-rse jvHamxBa MapKa Kpaj,eBHtia, HoBaKa ^e6e^aKa, Mn^oma
06EjiEh.Si H jom HeKOJHx.' Ka^a ce tomv ysMy joni OHa ^Ba cxHxa
B3 fteroBe rpaMaxHKe

„Jom Hayye 6ecH/i,HTH j,o6pH MapKO Kpa^eBHty"

H ,A Ha xo mV o^roBopH Pa^ncaBe CHBepHn^e"
Ta^a 7i,o6HJaMO h cno^amftoj <i>opMH onnjex njecaMa neKy Ma.iy
npe^cxaBy^ OBaKe njecMe saaaMXEO ch KpnaiaHnti h3 CBora ^jexHH-
CTBa y XpBaxcKoj, ,,oko Kyne pHJeKe, y okoj^uii,ii rpa^OBa /i,y6oBi],a,
03^a H PHdHHKa."
HeMaMO pa3./iora,3a mxo ne 6hcmo BJepoBa^iH iipHnoBfljeAaay
KpnataHHteBy. Oho nocBe 4o6po o^roBapa cnxyaHHJH, xo fee petn
Ta^anianM "seoAa^nHM OAHoniaJHMa Kpaj&eBHHe XpsaxcKe. BoJHHn;H

^ y opni)HHajy CTOJH : Apud Croatos Serbos adhiic nobis ptieris vi-

et
guit aliqua istius romanae consuetudinis Vidi enim convivio assi-
imitatio.
stentes uobiles et militares viros et post terga ipsornm stantes milites qui
canebant praedictas inaiorum laudes. Omnia autem iila cantica continent
laudes Marci Cralevitii, Novacii Debeliaci, Milossi Cobilitii et aliorum quo-
rundam heroum.
 CBJEA01AHCTBA 113 nponi.iocTii 579

uiTO CTOJaxy CBOJoj rocno^H 3a .le^HMa le njesaxy jynaHKe njecMe,

OHO 6njaxy anxoBe cjyre, KMexoBH, c KOJHMa Ta;i,amH.a seMa^cKa
rocno^a ropae XpsaxcKe je^naKO CTOJaxy no^ opyacjeir, na cipaasn
04 TypiHHa.
Ko 3Ha HCTopHJy OHora BpeiieHa, Hete ce saiy^HTH, Ka^a Ka-
JKeM, 4,a cy y XYI h XVII BHJeKy, sa xypcKHJex paTOBa, cpucKe
zycM a y3 HjHx ^anaKo h njecMe ^onnpaAe qaK y IIo^cKy. Elje-
CHHK no^tcKH MjacKOBCKE (^ 1622) noMHBbe Kao neinio cj.aBHor
„serbskie skrzypki" a y kh.h3h H3;i,aH0J r. 1624 Ha ho^ckom jesHKy
,Swiatowa roskosz" npflnoBHJe/i,a 6e3HMeHH njecHHK, 71a cy cpncKH
njeBa^iH ca cbojhmryc^aMa o6H.ia3H.iH no.?BCKy, xe no ABopoBHMa
HJieMnta, oco6hto ko;i, Ma^iopycKHx Ko3aKa, njeBa^in njecMe xpa-
6pHJeM ^je^Hjia xpsaTCKHx h ho^ckhx jyHaKa.'"'
Hero npaje^eMO 04 oBHJex CBJe;!,oqaHCTBa ca CTpane k 40-
/i,a

MaiiHMa, Ha ko^hko hx Hsia, Y cpncKHM n3BopHMa (ffinBOTonncHMa,

-JbeTonncHMa) ja ce ne onoMHaeM ^a 6hx 6no Hanmao sa KaKOBO
CBJe^oiaHCTBO Hapo^uHJeM njecMaua. CaMO h3 Kacne xpoHHKe
BpaHKOBHheBe npanoBBJe^a PaHt (kh.. X. va. Ill § 8) OBaj ^ocTa
rpo3HH npH3op, KOJHM cy ITaBao KHe3 (kiniszi) h Baxopa npoc^a-
BH^M no6je4y na^ TypHHMa y Ep^eyiy r. 1485: c.iaBHO yjKe okoh-
MaHHofi no6'fe^'fe n nporHaHHUMt TypKOMi) naBe^i) KHa3b ci e^n-
HOpaBHHM'L B.iaCTHHKOMl. H ^ipyrOMT. CBOHMT. BOeBO^OK) BaTOpHM-L
H CO BC^MH no^KaMH Bcce.iiimecfl yciaBx, cotbophah, ^a MeatAY
MepTBHMH Tt^ecH HHHflTi> Bc^epy. H HOCTaB.ieHHOfi 6HBinefi Tpa-
nest Ha xpyniaxi, MepxBHxx. cfe/i.onia hcxh n BeceiHxnca h bo-
a BonncxBeHO xopo nrpaxH npHniBaro-
exaBine naq a^m
mepasAHiHHaroHaiKiJi n-tcHH. H IlaBej.!) khhsb bx. CKa-
KaxejiBHoe nrpanie noHy^HBx. ce6e h bx. cpe/i,i Kpyra xoro 3y6aMH
cxBaxHBL MepxByio x'fe^ecHHy Henpiflxe.ibCKy h 3,oJiro CX) Hero CEa-
Kanie 3y6aMn ^epate e. CdmI) ^i.tficxBieMX) Bcfex^ spain.HX'b btj se-
AHKoe y^HB.ieme npEBe^e h CBoefl xepKyjiecoBoft Kpinocxn Bcix*

A cyBpesieHH 4a.iMaxHHCKO-;i,y6poBa^KH njecHHn;H XY XVIII

BHJeKa — He o6a3pe jh ce hhxko nsMet/y h.hx Ha napo^^ny noe-

Ebo pujeTH H3 no.LCKor opiiJjUHaAa npemiaMnaHora y KpatneBCKora

,

KEbHsn H3;iaHoj r. 1843 noA HacJiOBOM : „Pomniki do historij obyczajow w Polsce

z XVI i XVII wieka":
Przy nim Serbin zalosny dlagi sinyczek wlecze
L'eb skrzywiwzsy po polcin a rywule siecze,
Grajac im starodubskie dumy iak przed laty
Turkow bill Polacy y mgzne Horwaty.
37*
 580 CBJEAO^AHCTBA HS npom.iocTii

3HJy ? Xote AH. Te ja^He „K^acHKe," KOJHMa npHJein onacHOCT h3

npeije^BKe Mn.iocTH ^a na^Hy y Hesac^yateny neMHJiocT, xote ae
Hx, Be^HM, join H Taj yKop CTHfen, ^a ce HHJecy nociapa^H ^a ce
ynosna^y c uapo^Hnjeii njecHBniTBOM ? ^a bh^hmo.
Bet je^aH H3Mel)y HajpaHHJHx njecHHKa xpBaxcKHx y 4a.iMa-
iXHJH, nerap XeKTopoeuK XeapauuH (1487 —
1572) cnacao je CBOJe
nomxeae. ocBJex^iao o6pa3 ce6H h cbojhm cyBpeMCHHUHMa xHMe,
fflxo y njecMRMa hah^ckhm „PH6aH>e," cnjeBaHHM no ysopniia Hxa-

iiHJaHCKHx egloghe pescatorie, ne o^Bpaxn cBora ^ni^a 071, Hapo.a,-

HHJex njecaMa. Oh ne caMO nnje npeapeo npH^nKe, ^a y Knxy pas-
roBopa c pH6apHMa yn^exe xaKotjep HeKOiiHi;e Hapo;i,He njeciie,
Hero jom naM je ocxaBHO y je^noj nposoM nncanoj nociiaHHiiH Bp^o
Ba^KHO CBJe^o^iaHcxBo TOMe, KaKO ce y aeroBO Ao6a mhc^hao
HapoAHHM njecMaMa. KaKO je obo CBJeAO'iaHCTBO y HcxopnJH cpn-
CKHx Hapo^HHx HJecaMa OA npeBe^HKa 3HaMeaa, ja ty ra HaBecxa
y u,nje.ioMe. Oh nHme npnjaxe^y MHEinn nejerpHHOBHty r. 1550
OBaKo: ,A 3a mxo HMaM cyiiay ne Maiiy /la xh te y onoMy pn-
6apcK0My upnroBapaay je^Ha cxBap 6hxe neyro^Ha, ^OK^e joj ys-
poK He nosnam, a xo jepe ch Moate 6hx0 h 0^ ^pyrnx c^nuiayi
6yzapmKuue one, Koje cy mojh pH6apH 6yrapH.iH h ony ncxy nn-
caH, Kojy oSa^Ba saje^HO npHnHBame, a mhh mh ce ^a mh tern
peiiH y ce6B ,„3anixo hhch caai o^ xBora yjwa Koje ro^n 6yrap-
:

uitHHe n HHcan hsmhc^ho h c^ojkho, uezo cu aomaj, one creapu

Kc u APy3u y-^^^jy uoeu^QTu'^"- — 3a xo th ^aM 3HaxH, 4a caM ja
Be-iHKy noMRy cxaBD.i ncnncaxn BpcHOMy BHxe3y ohomv (oB^je mhc^h
EpxyneBHtia , Kojeiviy je PH6aae nocBelieHo) n 7i,axH Ha 3HaBe CBe

pH6aae Moje h Bac nyx Moj npaBOM hcxhhom OHaKo, KaKOB je 6ho,
He npn.aoJKHB je^ny pHq naJMaay, jep ce HHaKO nnje npncTOJaAO
HH OHOMy KOMy HHcax, HH MpHfl KoJH caM EHca^, 6y/i,yiiH MH Apara
6Hia Ba34a HcxHna y cbcmv, e xoahko sete 3a mxo kxo ro^H 6h
MxetH no3Ha^ 4a cy pnin hobo CiioaieHe h H3MHmAeHe, Mora^ 611
no xoM BepoBaxn n AP^Kaxn, ^a je h cse ocxa^o oho c ^a/KOM c^o-
aieno h H3MHuiibeH0, oa xhm jomxe bhm, ^a 3Ha XBOJa me^ocx, Ka-
KOHO ylaxHHH Apaie npano h ^ocxojho xncxopnjy 3a pni ncxHHy,
jepe joj cxaB^i>eHo jecx nMe o/i, one phhh, Koja ce 30Be xncxop, ^a
3HaMeHyjc Bn^nae ajiH noanaae, a xo 3a m hhxkop hhh ne nnnie
TBJ cxBapH Hero xko hx je bh7I,ho h no3Hao. Tano tu u mu u cee
cTpanc uauicza jcsuna, kojh ce Mey cbhmh ocxa^HMH na CBHxy naj-
BeiiH 6poJ0 H Haxo^H, ^poicc 11 cuuHe OyzapmKuuc sa creapu ticTuue,
6pc3 cyMwe ceanc, a hc sa Aaotcue kuko cy upuuoeucTu nune u uucnu
MHOze. 3a to obo 6y/i,H o^roBop MOJ h xe6H n cbhm hhhm, Kojn caM
ca CBOM Motjy KaKO cem yMH^ Haj6oyi>e, Hcnnca^ CBe oho, 'la je
 CBJEAO^AHCTBA H3 HPOUiyiOCTH 581

nacKOJ H HHKOiia 6yrapHA h cnHsaA. Koje CTBapn a.iH cy ce ohh

0^ Apy3Hx HayHHiiH a^H ApysH 04 ebhx, toj Menn HHiuTope hh ^aje
HH O^HOCH H aKO teiH ^a TH nOBHM OHO, la ce MCHH MHH, ^HM TH,
4a je|Befc.e npaiiHqHO k hcthhh ^a cy ce ohh o^ ApysHx HaynHiiH
Hero APy32 OA aax, a to jepe cy ohh pnSapH h ^yAH oa Mopa,
KOJH 6poAetiH ce HHr^a c obhm a HHr^a c ohhm, hhuito cy ofl, OBora
a HHUITO ofl, OHora c^nma^H h c noiiaoM c^Huiajytn nayMHAH."
niTO Kasyje XeKTOpoBHt obbjcm pnje^HMa CBOJe nocj.aHHi],e?
Oh ce, BHAHTe, HajnpHJe 6oJH ^a ne My npHJaTe^ Ile^erpHHOBHk
HJ.fl KO APyrn 3a 3^0 hphmhth, ujto je yn^eo y CBOJe cthxobc join

H Hapo^He HJecMe. A sa uito r 3a to, hito to HHJe aeroBo Hero

Tyt)e a nope^ Tora TaKOBO Tyl^e, Koje je Bet h 6e3 Tora MHorHMa
no3HaTO. Hnje ^aK^e uHKaKOBO npesapaBe Hapo^Hor HJecHHUiTBa,
Hero MHcao cana, ^a je cyBHuiHo Taee cBHMa nosnaTe CTBapn npn-
noBHJeAaTB, n^amn XeKTopoBHta, 4a ^h te My npHJaTe^ oao6phth
HOCTynaK. Mh pasaSnpaMO 3a THJeM tc hsboahmo H3 ynpaBO pe-
Hene mhc^h Ty Baajny CTsap, ^a cy ^yAH ^ao XeKTopoBat, A^-K-ie
^yAH o6pa30BaHH, KaHaieBHHu,H h hjcchhii^h, y TaAaniaoj ^aAMa-
u,HJH, y ^ydpoBHHKy, no 0T0ii,nMa, Ao^po nosnaBa^n napoAny no-

esHJy, uapo^iHTO ^aK h encKe njecme namera HapoAa, a^H MHuiJbeae

Aa njecHHK Ba^a a^ h3hoch CBOJe Aje^o na BHAJe^o a ne Tase
CTBapH n3 HapoAa, He AonyuiTame hm, nan y phjctkhm Heo6HqHHM
c^yqajeBHMa, Aa 6h ce y cbojhm njecHHiKHM AJe^HMa o6a3HpaAH
Ha noesBJy HapoAa. J\,-d je TaAamaa nyd^BKa, a to cy 6ear ma-
Jienn KpyroBH npajaTe^ba no neKHM rpaAOBHMa, ynje^a cnrypno
noroAHTH niTO je npocTonapoAHO niTO ae yMJCTHO, bhah ce set
oAaT^e HITO ce XeKTopoBHli onpaBAaBa, Aa HHJe cmho npaBHJex
HapoAHHJex njecama saMHJeHHTH cbojhm H3MHm^eHHM K0MH03Hn,H-
jaMa, jep 6r ce 6p30 nosna^o, Aa oho HHJecy napoAne njecMe nero
aeroBe ,pHiiH hobo doajene h H3MHni^eHe.''
Ho onteHHTOMy AaKie MHm^eay onora BpeMena Mory h CMHJy
ce TaKe CTBapn Kao napoAne njecme 3HaTH, a^n nena pas^ora APy-
rnna hx npHnoBHJeAaTH. XeKTopoBHt nocTynn HaBaAHn,e npoTHB
npaBH.ia, ncTHna He 3a to, hito 6h Bet OHAa cacBHMe onaKO cy-
AHO 6no 3Ha^eBy napoAne noesHJe Kao mh Aanac, Bet 3a to,
niTO je XTHO Aa CBOMe npnjaTe^y BpTyqeBHty CBe no hcthha hc-
npnnoBHJeAa KaKo npo^e oho aeroBO pa^aae. Mh cmo AaK^ie na
noffl^eAaK Toj ciiy^iaJHOj aeroBoj aie^H 3axBaiiHH, niTo cy one ABHJe
Tpn napoAHe njecne nam^e MJecTa Mei^y aeroBHJeM B^iacTHTHJeM
CTHxoBHMa. HnaK nnje cano to. XeKTopoBHty 6HJanie ncTHHa naAa
CBe, KaKO caM Be^H, a.in h cnpaM „6yrapnitHH,a" HMame on Be^HKO
nomTOBaae. Onaj aeroB onasaK Aa cy ,6yrapnitHn,e'' t. j. encKe
582 CBJE/i,OHAHCTBA 113 npomyiocTU

Hapo^iie njecMC hcto nixo HCTopnja Haiio,i,a, c^yatH My vnpaBO Ha

HacT; OH je THMe Ha MnxaBe CTOXHHe roAHna upexeKao CBOJe epH-
jeMe, oHaKO ce ncieyio hctom hoa Konan, npomjiora BHJeKa mucahth
n rOBOpHTE.
Jom 4a ce upanoMeHe. XeKTopoBHh pas-
je Koje niTO BpHJe7i,H0
jHKyje 'raqno o^ ocxa^HJex ^nncnn;" iipBHJeM naie-
„6yrapii]liHU,e''
HOM 30By ce KOfl, H.era h koa cnnjex ;i,a^MaTHHCKO-Ay6poBa^Knx
njecHHKa jyHaMKe njecMe 036H^ua caApmaja; lua^HBe njecivie h./ih
acencKe njcciie 30By ce let onteHHTO ,.nHCHH/' Mei^y „6yrapuitiH-
H,aMa" H nUHCKHMa" HMa pa3./iHKa join h y njeBaay; 6yrapmiiHn,e
HHKa/],a ce He njesajy y ^Ba i^iaca h.ih npnnHJeBajyhH, nero 6\-
rapmiiHuy „6yrapH" t. j. njesa cBar4,a nojeAHnan, a Ka/i, hx BHoie
HMa, Ta^a ce H3MJeH>yjy le njesajy pe/i,OMHu,e, CBaxKo CBOJy njecMy.
HanpoTHB ^iiHCHH" njcBajy ce h y A^a r.aaca hah na oxnjeB. Ja
MHC.iHM, 4a ce na xy pa3„iHKy npoxeaie h OBaj 3HaMeHHXH ^OAa-
xaK pH6apn je^HH ^pyroMy roBope peuHMO no je^uy „6yrap-
r,ije :

niliHU,y /la cpncnuM uammoM

. . nano mey ^pyowimoM ea3/i,a cmo
. .

HunuAu." Ja /i,ajeM OBOMy ^oAaxKy nocBe APyro sna^eae nero ah

npo<i>ecop MHKAOUiHb. HpeMa KapaKxepy XeKxopoBHta h y onte
CBHJex AaAMaTDHCKO-/i,y6poBaiKHJex njecHHKa ne Moaie ce Bjepo-
BaxH, 4a 6h 0B4Je pnje^ ^cpncKH" no nexa^Hocxn 6HAa cxaBA>eHa
Mjecxo nXpBaxcKH." MHK^oniHta HaMJepa Ha xy nocBCMa HeBJepo-
jexHy HHxepnpexan^HJy KOHceKBeHunja je BberoBC xeopHJe, no Kojoj cy
CBe napo^ne njecMe, y KOJHMa niaa onaj ^yra^iKH Mexap o^ 15 16 —
CAoroBa, pas excellence xpBaxcKe. A ja mhcahm ^a te ce moLh ao-
Ka3axH, oco6nxo nomxo n3H^y na CBHJex cbc 40 ce^e nosnaxe nje-
CMe one ^yra^Ke Mjepe, /i,a cy h xe cxapnncKe Hapo^ne njecMe 6a-
peM Hcxo xoAHKo cpncKe koahko xpBaxcKe. Hy xomc BaA)aA0 6h
Ha no ce roBopflXH.
Y njecHHKa loyp^a EaimnoeiiKa Sa^jjamma (1547—1628)
HMa onexa 6apeM je^na napo^Ha njecMa, y KansH „BHAa Cao-
BHHKa" HS^anoj r. 1682, a Beh n npHJe y ABa nyxa. He Moate ce
3a CHrypHO petn, ^a HHJe OB^je napo^na njecMa neKOAHKO npen-
naiena motkj^sl c Ma^enHM npoMJenaMa ^oxjepana npcMa cHxyannJH
„BHAe CAOBHHKe", a.iH Aa^eKo ne oxcxyna o,a ^ncxe napoAHe
njecMe. 3a Hcxopnjy name napo^ne noe3HJe h OBa je je^ina njecMa
Aparoujeno CBJe^oqancxBO, xnjeM Aparonjennje, mxo ce no CBHJeM
o6H.!heatJHMa xa^ino no^y^apa c OHnjen XeKxopoBHteBnjeM nje-
CMEMa. Ca^pataj je njecMe 036H.i)aH, xparnqan; MJepH.io hcxo Kao
H npHJe, Ha3BaH.e 6y^apmllH^a n 6yrapHXH noBpata ce n xy :
6y-
rapn je/i,HHan, ocxa.in cjiyraajy — h n^ia^y. BapaKOBHteBa HKBen-
Mehe njecMy ceA.aKy c Konna ^a.iMaxHH-
iiHJa y ycxa 6j,aa:y x. j.
 CBJEAOHAHCTBA 113 nPOfflylOCTU 583

CKora oh ce caM xBa.aH ^a je po^OM h3 OcxpBHue

; a njecsiy ^a je
ciymao „6yrapHTH'' jua^o-^beTHO ne^a^e, Koje

ByrapcKHiiy nein ce^e,

OKOM conpe kh ra c.iHine
Ta' npo6.iHAH Ta' ys^nme,
CBHM "3 OMHJy pHKy 'sBe^c.

^a cy n y cpe^HUiTy namera cpe^oBJennora njecHHuixBa, y

4y6poBHHKy, Ao6po noBHaBa.iH iiapo/iHy noe^HJy, laKO npnje Kao
join Betie noc^aje Tpeniae, to Moatesio 3a noys^ano tep^hth, aKO
ynpaBO h HHJecMO Ka^T,pH ^oKasHiia yiBp^nxH ^a cy iix y XVI
liAE y XVn BHJeKy, y npBOJ no.iOBHun. CKynyba.iH Te 3anHCBBa.iH.
Ako ce y anxoBBJeji B.iacxHTHJeM npo^yKmijaMa He bh^h mhofo
o^iHxa xpara xoiiy, xo Ba^Ba yaexH Ha yai, Aa je xaKo Msmjbe&e
6eao OHora Bpesiena, ;i,a ce Ba.ija k^iohhxh npocxonapoAHe noe^nje.
KOJHMa no.iexaxy la^amffin hjcchhuh, 6HJaxy no h,hxo-
Il4,ea.iM 3a

BHJeM noJMOBHMa nyno bhidh, HaMexayxH ftHMa ch^iom Bnme Kyji-

xype ^laxnHCKO-nxa^HjancKe h cjajeM cyBpeMene noexcKe ^Hxepaxype
Dxa^iHJaHCKe. Mu
mojkcmo h CMBJeaio ata.inxH, mxo je xaKO fl,omAO,
a.iH Ko he Tora pa^n ;i,a ocy^H naray SHaMeHHxy noexcKy .iHxepa-
xypy Aa.iMaxHHCKO-Ay6poBaMKy ? Ako ona h ne Moate n3/i,pHtaxH
nopetieaa ca cbojhm ysopana, xora i;nKOJH npaBe^an cyAHJa oa H.e
H He nmxe, nomxo SHa^e ^a je aoj He^ocxajaAO CBHJex OHHJex
yc^OBa 3a bhuih caMOcxa.iHDJH no.iex, KojnMa H3o6flAOBaffle ^hbox
Hapo^a Hxa^iHJaHCKora. A^h ko he ce ^ox^e 3a6opaBHXH xe pehn ^a
Aa.iMaxHHCKo-AydpoBaiKa noesnja newa sa Hac hh a6co.iyTHe hh
pea.iHe BpHJe^HocxH ? oap cmo mh 6ojbE ? Mo/Kcmo .ih mh, mxo kh-
BHMO BHJeKy n^eje napoAHOCiH, orpa^HXH CBOJ AymeBHH /Khbox oa
y
yxjenaja xyljHx? Ko.ihkh yc^oBH caMOCxa-ine napoAHC Ky^ixype Apate
joinxe CKpHBeHH o^ namnx oiHJy y ae^pHMa Haiuera 6oraxoM
Aymo3i OAapenora napo^a, h.ih hx mh bhahmo a HHJecMO xo.ihko
jaKH Aa ce OAynpeaio xyt^eMy xe CBOJe yceoJHMO ? A nomxoBaxH
CBoje HapoAfle njecaie, ne nay^Hine ae nac n xo APym ? He mojmo
ce Aaiv^e Hepa36opnxo 6aD,axH KaiieaeM na nanie 3aciyaiHe ^Hxe-
papne npexoAHiiKe 3a xo, mxo nnjecy Hiia.in cHare ji,a. pacKHHy
6Hme OKOBaHH Haqe.iHMa xa^amae Kv.ixype h BHmHM
OKOBe, y KOJe
CYBpeMeHHM 4>aKxopHMa, Mh yHyu,H jom imjecMO xo.ihko ochad^h
Aa 6hcmo HMa^H npaBO ca caata^eaeM r^cAaxH na cia6ocxH na-
mnx AJeAOBa. —
H3BHHHxe OBy Ma^eny A^rpecajy, Bet ce BpataM k cxBapH.
y
FyHAyAHlieBy jjOcMaHy" Hiia Aocxa pasroBHJexHEJex xparoBa,
Aa cy TOMe c^aBHowe npsaEy Ao^po nosnaxe 6H^e cpncKe napoAHe
584 CBJEAO^AHCTBA H3 HPOin^OCTH

njecMe. He tojihko no CBOjoj noeTCKoj cJLo6ofl,E, ko^hko no Ta^ani-

aeny HCTopnjcKOMv BJepoBaBy npnnoBHJeAa njecHHK y III. kh..
KHT. 15 — 27, KaKo je Op^eo npBH no^ieo cK^iaAaTH ,6yrapKHH.e" —
Ta Op<5eo 6jenie ynpaBO ByrapnH, KaKO ce la^a mhc^h.io —n laj
CBOJ npnpo^HH ^ap ocTaBHo

^C^OBHHCKOMy cbom' jesHKy,

4JeAa OA cJiaee ^a y cAaeu
Cyzape ce y h,hx BHKy".

4a^e H36paja, o qeiny njesajy cpncKe Hapo^ne

Fyn^yiiHti
njeciie: o ^iLecaH^py CpS^baKHHy* o Cijenany, Ypomy h ocxa^HM
,i];apeBHMa o^ neMasbCKe Kyte", o Odn^Hty, CBHAOJeBHhy h MapKy
Kpa^y .laymy, ^Y^POBHHKy, bojeo^h JaHKy, Kpa^y
Kpa.j)eBniiy, o
MaTHJamy, 'Byp^y CKen^i.ep^ery'' n t. 4. Heina cynae, 4a je OB^je
njecHHK no noeiCKoj AHi],eHi],HJH Koje uito AO^ao o^ CBora, am
Mene nete hhko TaKO ^aKO ynyxHTH ^a BJepyjeM 4a nnje napo/;-
HHJex njecaMa nosnaBao onaj, kojh OBaKo nnme

y H)Hx atHBB daea o6HiHa

Ky Kodn^Ht cxe^e My^pH
Ka^ xaHi;[apoM u,apa cn^ina
Ha EocoBy CMpxHo y^pn.
npocBH'eTj.nM ce j' y ilhx xaj'o
KyA roA cbh'ct^h cyHi],e »apK0
CfiH^iojeBHii jom Mnxajo
H Kpa-i>eBHti jynaK MapKO.

6yrapnitiHi],aMa ^o^iasn onexa enoMen y kk. VIII kht.

76 — 87, r^je qexHpn M^a;i,a ce.BaKa na „cje4n.i.KaMa" 6yrape, n
onex je^an 3a 7i,pyrHJeM. H on^je je ca^p^Hna onnjex
3ace6Hii,e
6yrapniliHn,a aKO h ^nKXHBHa a>iH xaKo nsMHiu^eHa, 4a ce Moae
BJepoBaxH /i,a je ryH^y.iHt MHoro cpncKHJex Hapo^Hnjex njecana
no3HaBao. nrpaay Ko^ia h ^pyrHJeai HapoAHOCXHMa roBopn ce
^ecxo xaKO koa ryH^y^Hta Kao h ko/i, ocxa^HJex oho^oShhx njec-
HHKa. y ^^y^pa-BKH" BH^H ce qaK na MJecxHMa o^hxo no^paJKa-
BaBe Hapo^DHJeM nocKo^Hn,aMa, h. np.

Hrpaj K0.10, ckom'mo 6o^e,

CBaK ce KaacH /],o6pe Bo^e,
na nnp, na nnp xoa' CBaK xp.10,
cnpaBH xp6yx, '^ihcxh rpj.o,
^a ce Hje, ^a ce nnje,
Xoja, ^epo, 4o^6pHJe h x. a.
 CBJEA01AHCTBA 113 nponi.iocTii 585

OBaKHJex pe<i>^eKca 6Hiie sai^njeAo h y na^MOTHta n jpyrnjex

njecHHKE, caMo 6h hx Ba^a.io TpaaiHTH, a.iH je Taj nocao neniTO
MyqHHJH Hero ^h nHKaHTHa KpninKa.
A^H HaK n Ha
CKyn^Baae Hapo^nnjex HJecaMa ^aAome ce
HaniH noKy^eHH 4y6poBqaHn eet y ce^aMHajecxoM
HesaciiyjKeHO
BHJeKy, ^aK^e y oho Ao6a, Ka^a cy na sana^y hctom xaKH cnnjeT^H
yMOBH Kao .laj^HHii
, noie^n mhc.ihth o thm CTRapniia. Te an-
,

xoBe pa^ae ^ocxa ce canyBaiio. Hemio je H.imTaMnao MnK./iomHti

y Be^y, a^H MHoro Bete ^oHHJete ns^aae BornmHteBo Koje BeL
/^aBHo Hsr^e^aMo/ Hctom Ta^a moLh te ce noMaae roBopnTH o
TOMe SHaMeHHTOM HacTOJaH,y neKHJex BpHJe/i,HHJex 4y6poB^iaHa XVU
H XYIII BHJeKa.
r^je H4e pnjeq o npom.ioj cyA^nnn cpncKe napo^ne uoesnje
He He ciinje ce npetyTaTH BpHJe^HE CTapa^ MH.ioBaH,
MOffie H
noniTOBaHH «5paTap Ma^o6paliaHHH a^n Be^anKii HapoAo^y^aii; Ah-
Apuja KanuK Muomufi. ^a cy Apvre npn.iHKe 6H^e, Morame oh
sa CTO ro^HHa pannje ydpaxn oHy c^aBy, Koja noc^HJe /lona^e
ByKv. Jep HHKo npaje a Moat^a h hhko noc^nje Byna ne o6H^e
TO^HKO cxpana Hamera napoAa c tom Hapo^nxoM sa^atoM, ^a 6h
npoyiiHo aeroBy napo^ny noeSHJy, Kao CTapai^ Mn.ioBan (t. j. Ka-
HHh), Kojeny oh roBopn cKHTame ce 3 ryc^aM o^ CKa^pa ao
:

3a4pa 04 MocTapa 40 Koxapa. HecpetoM ne Snjame sa^aTaK Ka-

MHlieBa nyTOBaaa npeMa HaranM ^aHamanM sie^aMa n noTpe6aMa
Oh nyTOBame no napo^y npHc^yniKHBame Hapo^HOMy njeBaay a
,

jaMa^HO H sanncHBame KOJe hito. A^h obo nom^e^Be nnje Snia

aeroBa r^aBna cspxa. Kaqnti HsyiaBame Hapo^Hy noesnjy c HeKOM
oco6htom sa^BOM mhcah. KaKO ^jeuie h caM o,a,apeH AHJennjeM
4apoM Hapo/i,Hora njeBa^a, no^e H.eMy ^0 CKopo b. ^aKO sa pyEOM
y^BopHTH ce K04 HapoAHe BH^e njeBa^Hi],e na toj.hko, ^a je Ban-
pe^HOM BJeniTHHOM yMHo yAemaBaTH can CBOJe KOMno3Hi],nje no^
Hapo^Hy MJepy. Obom cpcTHO cxeqenoM sjemTHHOM noc/iyacH ce Ka-
infe Ha 4B0Je cspxe je^Ha My 6HJame ^a one njecMe niTO hx je
:

c^ymao 4a ce njesajy no napo^y AOTJepa ne to^hko y -topMH ko-

^HEo y ca/i,pKHHH npeMa hctophjckhm AOKyMCHTHMa, ^aK^e ^a hx
HcnpaBH 4a 6y/i,y HCTopnjcKn HCTHHHTe h 4a nx nonynn ;ia 6y4y
Ta^HHJe TO HMeHHMa ^y^H n Mjecxa, to 6pojeBHMa ro^nna, bojckc
H T. a Apyra BaatHHJa ^a ynpaBO r.iaBHa CBpxa 6HJame My, 4,a
;i,.

'
36opHHK Taj, Kao inio cmo njiajH npa^HKy HSBecTHTH ce, Hsata he y
BeorpaAy iporaKOM Hamera yHeaor ApymiBa. Oh je ynpaso HannaMnaH, h3hoch
22 mxaMnaHa laSaKa, h nySjHKaunja iCKa caMO npe^roBop 3a kojh ce r, Bo-
THniHti HaAa Aa te ra CKopHM MohH noc;iaTn. S^peA. ^OxaijfiHHe."
586 CBJEAOqAHCTBA U3 HPOin.lOCTH

no KBHraMa hctophjckhm, npHBaTHHM nacMHMa, ^HCTHHaMa n Koje-

KaKBHM He cBar^a 6hctphm nsBopHMa nonynu npasHHHe Hapo/i,HH-
jex njecaMa xaKO 4a 6h Hapo^ ;i,o6no y pyKe qnTaBV iia^o He
,

HCTopnjy cBOJe c^aBHe npom.ioc.Tn cnjesaHy r^acoM HapoAHHJex

,

njecana. J]^sl ce noc^yjKHMO aeroEHJeM pHJennjia, Kitiiry y Kojoj ce

ca^pate njeciie 0^ Kpajba. 6aHa n c^obhhckhx BHxesoBa.
MeHH HHJe OB/i,je roBopHXH tomc KaKO je cjaJHO nora^ia
,

Ka^iHty ajc^a 3a pyKOM, KaKojeiteroB ^pasroBop yro^HH Hapo/i,a

c^OBHHCKora" nocxao Hajnoiiy^apHHJOM KifcnroM y /I,a-iMai],HJn h
AHJe.iOBnMa XpBaxcKP h Bocne. Caaio Ky MnMorpe^ /la cnoMeneM,
^a je KaiinkeBa ujec]«apHii,a xaKot^ep noKoJHOMy ByKy ^oSpo no-
CAvatH^a. Ka/^jeH>e^a, KaKo caM npHnoBRJe^a, 6HJeAH0 CHpoMauixBO
pacxaBH.an 071, Hayita (a 6HJame y KapAOBU,HMa) xe oxjepa^o y oxa-
^acxBO (y Cp6HJy), namao je OH^je ^Be^HKy njecHapHn,y ca jiaxHH-
CKHM HHCMenHMa neiaxany" Kojy KaKO je yseo y pyKe h bh/i,ho fl,a,
cy njecMe h onaKOBe Hcxe KaKOBe „HamH Cp6ibH ko/i, Baxpe
6a]ii

cje/i,etiH o^Max je nonexH cyiiaaxH, ah je My-

ys ryc^e njesajy"
fflHUKH ffla^y npoB07i,Ho ca cbojhm l)ai;aMa y KapAOBii,HMa Met^y ,

KOJHMa 6jeine h ByK Ka^ je HCKao Aa My CBaKH Hannine njecne

,

mTO Hx naMXH a Ka^ je ony njecMapni^y CBy npo^mxao, ^OH^a

,

caM, Kaate, xeK noHeo aeroBO (x. j. MymHn,Kora) naMJepeae ^ora-

!^axH". njecMapnn,a, Kojoj roBopH Bvk, 6njame KanatieB ^pasro-
Bop yroAHH", a mh CMejeMO petn 4a nnje HHKOMe xa KH>Hra y
,

cpexHHJH qac pyKy ^onajia, nero OH^a lyaa^oMy ByKy.

Met>y MHoatHHOM njecaMa KannteBa „pa3roBopa yroAHora*
HMa^y y HS^.afty o^ ro^. 1759 cano /],BHJe xaKe, sa Koje oh cem
Ka/Ke fl,a, cy Hapo^ne, xo cy on^je Ha cxp. 154 —
155 ABHJe ;;nHCMe
BOJEO^e JaHKa Koje ontennxo nnBajy /],aAMaxHHH, BofflH)an,H, ^n-
^aHH H ocxa^n o^ ciOBHHCKora Hapo^a Aerq cy caymaxn, ano
u Huje MOzyKe fl,a cy uocee uctuhutc.'-'' Y xhm nom^beABBHM pnje-
HHMa BH^H ce, c Kojera je riieAHmxa Ka^nk cMaxpao napo^uy noe-
3HJy. H noA Kpaj APyre njecMe onexa AOAaje ,Oeo ce nnsa OA
:

Hamera napo^a ko te BnpoBaxn neKa Bnpyje, ko nelie ncKa mh-

;

pyje." Ha cxp. 305 ncxor ns^aaa ^o-iasn njecMa „oa rpa^a 3aA-
Bapja" Ha koJh jypnm yqann naiiia 6ocaHCKH h xepn,eroBaqKH. Obv
je njecMy y noMenyxoM ns^aay njecnnK ncnpaBno npena Hcxopnjn
a y cxapnjeM ns^aBy cy^etn no aeroBHJeM pnjeMBMa cxajauie na
TOMe Mjecxy npasa napo^na njecMa „OBa je nncMa h upnje 04
:

Mene mxaMnana, a^H HHJe cse KaKo je OB^e, jep caM je nixaMna'
KaKO caM je ^yo nanaxH a^n 6y/i,ylin ncxopnje uixho h /ipyra^inje oa
;

MyApn' .zby^H pasyMHO exo je npHKasyjeM cBHxy onaKV

,
KaKo ce
,

je AoroAHjio.'' 3HaqeH)e OBe npHMJe^Se cBaKOMy je jacHO 6h.io 6h ;

 CBJiiAO^AHCTBA 113 nPOUI.lOCTU 587

jaKO 3aHHM.i>HB0 ^a MoateMO OBy noToay njecMy uope^niH c ohom

npet^auiBOM Hapo^HOM, 4a 6hcmo join 6ojbe ynosHaiii KaiHteBO
npeHapet)HBait.e. Ja caM nncao na pasHe CTpane, /i,a ce ^OKonaM
cxapDJera Hs^aaa, Hero ae je oho oa ro/i. 1759, aiH hh y Be^y
HD y 3arpe6y. hh y 3a^py hh y ^y6poBHnKy ne Morouie My npn-
jaie^LH Hatn xpara. He 6h .ih OBe pHJe^in noMor^ie, 4a me Kaaie
KO 3Ha r^je 3a ciapHJe H3^,aH>e.
KaMfliieBa njecMapni^a aKO h nnje nncxa Hapo;i,Ha una y ncTO-
pnJH Hapo^Hor njecHHUiiBa Be.iHKO SHaieae. 0;i, xor 406a Mor.io
ce 3HaTn, ne caMO ^a HMa y naniera napo^a MHoatHna Hapo/i,Hn-
jex njecaivia Hero jom 6ap oa npn.iEKe KaKe cy to njecMe. /l,aHa-
fflBH HcipaainBa.iai; oco6hto te ce ycTaeHTH na je^HOM sHaMCHnTOM
4>aKTy. y PiaMHteBEM njecnaiia raa^a Ha CKpo3 hobo Aanamae
MJepH.io, ^ecexepau;. IlBxa ce, a kja ce /i,je/i,e OHaj ;i,yra^KH Mexap
OA 15 — 16 c.ioroBa ? Ka^ 6h 6ho , KaKo neKH MDc^e ^ecexapan,
cpncKo a OHaj ^yaiH cxnx xpsaxcKO Mjepn.ao ne 6ncM0 .in xa^a .

ynpaBO ko^ Ka^nKa OMeKnBa.iH 4a teaio Hantu. 6ap r^je h r^je

Ha OHaj ^xpBaxcKH" cxnx nomxo sna^eMO , ^a ce ynpaBO Kaqnli ,

Kpexao Mel)y XpBaTnsia ? Bn^nxe, h onex 3anecM0.

PeKox, 4a ce noc.iBJe Ka^inKeBa -PasroBopa" Mor.io 3HaxH,
uiTO HJiaMO u KaKOBO OA npn.iHKe njecHHUixBO HMaMO. A.m ^lecTO

6nBa y csnjexy, 4a ce HHOCxpanny Bnme Bjepjje nero au. cBoiie qo-

BJeKy. TaKO je h name napo^Ho njecHnmxo aouiao ao c.iaBe h
HOBHaaa hctom npeKO HH0cxpaHn,a HHOcxpaim,u YKasame xeK na-
;

niEM 4a je Bpnje^HO 6aBnxn ce oko napo^ne noesnje. Ta-

.;i>yAMa,

KaB je^an HHOcxpaHau 6ujame Aji6epT0 0opTuc. po^OM HxamjaHan,,

Kojn CBOJHM AOBO.i)Ho fflHpoKHM SHaBCM (oH 6njame no namoj a^-
Haniftoj xepMHHO.iornjn eTHorpa3>) xe cBesana n nosnancxBOM c
MHornjeM yqennjeM .^by^na xa^auiae Espone y CKopo pa3r.iacn no
CBDJexy ciaBy name Hapo^He noesnje Ma a^ je n upnao rpa^y no-
r.iaBnxo ns naniera «i>paxpa Ka^nha. $opxHCOBe Kitare, y KoJHMa
6jeuie pnje^i Hamoj napo^Hoj noesnjn nojaBHUie ce ynpaBO y ,

opy, TO jecT OHjia, Ka^a cy napOAHe da.ia^e CKOxcKe (1765) o6pa-

Tn.ae na ce6e na'.Kay ne cdMO o6pa30BaHe Anr^anje nero n nnxaBe
EBpone, xe je Ha CBa^injnM ycxHMa .leS^n^ao nnxaiLe HeMajy ae :

3ap jom Kojn napo^n xaKe Hapo^ne noe3nje ? y^opxncoBOJ Kanan

Hal)e .i.y6onnxHa Espoaa je^aa o/],ropop na xaKO nnxaite.
Hajnpnje ns^a $opxHc r. 1771 y M^iei^HMa Kanry no4 Ha-
ciOBOM Saggjo d' Osservazioni sopra T isola di Cherso ed Osero,
:

Kojoj je npn.ioateno oxBopeno nncMO Ha aHr^nianHHa CHMOH^ca,

r^je roBopn pa3HHJeM Hapo^HnjeM BJepoeaftHMa namnx ^a^iMa-
THHCKHx OTonana, xe KaiKe ja caM ce o^ npnje .i>yxno naA toah-
:
 588 CBEA01AHCTBA 11:5 nPOIEjlOCTU

KBM cyjeBJepJHMa npocTora Hapo;i,a a ca^a mhc^hm, neKa hx, jep

ce OBaKO Hyeajy h MHore Ao6pe cxBapn, Kao saHHM.tHKe napoAne
ujecMe, Koje te oco6hto Ao6po nociiyffiHTH BaraHM Ke^TCKHM Cko-
TflMa KOA HsyMaeaaa Hapo^ne noesnje. Ha^ajytn ce ahhaq Hxa-
^HJaHai; Aa te sancMaTH AHr^HiiaHnna caonniTyje My y Hia^n-
,

jaHCKHM npEJeBO^y je^ny To6oMie Hapo^Hy njecMy, a^' oho HHJe y

HCTHHy Hapo^Ha njecMa BeK Ka^inheBa KOMno3Hii,HJa o 06H.iHhy h
ByKy BpaHKOBHlay."
IlyHO onuiHpHHJe roBopn $opiHC o Hapo^HHJeM o6nqaJHMa,
AaKyie H HapoAHHJeM njecMana Aa^MaTHHCKHJex ^B^axa" x. j.
,

ce^aKa c Konna, nosHaTHJex no^ xyj^DM hmchom jjMop.iaKa* y

CBOMe 3HaMeHHT0M H c^aBHOM ,nyTy no 4a^Mai],HJH" (Viaggio in
Dalmazia), Kojn Q3u%e r. 1774 y ABHJe KBHre, xe 6h npeBe^eH ^o
CKopa Ha pa3He eBponcKe jesHKe. Ona r^iasa KBHreyKojoj roBopn
Mop./iaHKHM o6HiiaJHMa (de Costumi de Moiiachi) nocBeteHa je
H onex je^HOMy AHr^H'iaHHHy. MH^op^y Cxyapxy. H y xoj kH)H3H
Ba^H <I>opxnc npHMJepe Hapo^ne noesnje H3 Ka^Hha 6apeM ^je- ,

jiOMHi^e. Hero y cpexan qac ^ol^e My MHcao, je^ny ihcxo Ha-

fl,Si

po^Hy njecMy y opniiHHa^y h npHJeBO^y npn^oatn OBOMy noiviaByiy

CBoje Kaare ; xo je 3HaMeHHxa „ata^ocHa njecani^a nieMenHxe
AcaH-arnHHi],e." Osa njecMa ihhh enoKy y HcxopnJH cpncKe na-
po^He noesHJe, mxo heMO yMax yyxH.
KaKo peKox, hcxom HHocxpanan, npo6y/i,H Hame Jbj^^ h3 Mpx-
BHAa. npoxHB $opxHca ycxa 4a ra HcnpaBH ^OBJeK nauiera na-
po^a JoBaH yloBpHt KftHroM HamxaMnaHOM r. 1776 no4 Hac^oBOM
^Osservazioni sopre diversi pezzi del Viaggio in Dalmazia*. 3ano-
Aje^ia ce ^inxaBa noj.eMHKa, jep je $opxHC onexa o/i,roBapao. Aar
xo ce nac ne xnqe. CaMo ty Ka3axH, ^a je ^OBpnh k ohoj r^aBH
Koja roBopn o6HnajaMa MopiiaKa AOA^o neKO^anKO Ao6pHJex ao-
A.aTaKa h ncnpaBaKa. Ty ce nonyayjy BHJecxH $opxHCOBe 6D^eni-
KaMa njeBaay HapoAHHx njecaMa, MysHKa^HHM HHCxpyMenxHMa
HXA- Join cy ynecena y KBHry osa xpn cxHxa

Jame Koaa MapKO Kpa^eBHty

C jeAHOM 3MHJ0M Koaa saysAao
A APyra My 3a Kani^HJy ciyacn . .

4oK ce ^oBpnti c $opxHCOM npaBAao', Me%y xo 3apeAH.aa

KftHra nom^eAaera no CBoj EBponn xe Aoni^a ao pyKy h c-iaB-
HOMy iteMa^KOMy njecHHKy Fexe-y. H)eroBo 6Hcxpo oko sr^ieAa
6p30 a^ieM-KaMen, A^BHy napoAny njecMy n^ai AcaH-arnnHi^e, oh
je npeBCAe c xa^njaHCKora npajesoAa na BeMaiKn, xe npnjeBOA
ycxynn XepAepy, kojh je ynpaBo y oho Ao6a toxobho 36ophhk
 CBJEAO^AHCTBA 113 IIPOm.lOCTU 589

Hapo^HHJex aeMa^KHM npnjeBo;i,nMa, ieto naalje ro/i,.

njecajia y
1778 — 1779
y ;i.BHJe Ochm FeTOBa npnjeBO^a Ty cy join
Kanacni^e.
4pyre xpn ^Mop-ia^Ke" njeciie, nsBai^ene h3 Kanre ^opiBcoBe mxo
y HCTHHO HBJecy njecMe Hapo^ne nero KOMno3Dii,nje KaqnteBe.
Join ty E TO cnoMenyTH /i,a je noA KOHaii, npom^ora BHJeKa
(1796) nosnaxH aeMaqKH HcxopnK Joxanec Mn^ep nossao Bjemxora
^axHHCKora njecHHKa 4y6poBqaHHHa ^epnLa kojh je Bet npeBeo
,

6ho Hapo^HC noc^OBnii;e na ./laxHHCKH jesHK neKa 6u joni mxo ,

ro4 04 nainnx Hapo^HocxH, na np. mxoroA ns Hapo^Hnjex njecana

n^H npnnoBnje^aKa iipeseo na jaxnucKH 4a 6h ce EBpona 6o^e ,

cno3Ha^a c Be^HKHJeM napo^OM mxo jkhbh ^ynaBy na jyry cse 40

rpaHHi^a rp'iKHx. OBana ^oiiaiia My^pocx atena h cxapan^a, roBopn
nonixenn HnjeMau;, 6o^e osnaqjje npaBy j'-ZBy^HOCx, nero ^h npn-
noBJe^aae paxoBHMa h3 ae oxcnjesa nncxn xapaKxep napo^a;
;

Ko CBOJiy napo^y Ao6po ate.m, xp86a ^a oxnonne H3yqaBaH.eM obh-

jex cxBapn n t. 4. «I>epHti 0Aa3Ba ce no32By, a^u je^Ea 6ax Morao
peiiH ^a je ]\[n./iep y 4ymn o/i,roBopoM <I>epHtLeBHJeM 3a7i,0B0^i)aH 6ho.
$epnliy Snjame ajaAH6or Behe 40 xora ^a ce noKa^Ke Kao Bjemx
.laxHHCKn njecHHK nero ae 7i,a 6jji,e Bjepan xyjia^nxe^
, mxo je ,

o6pa30BaHH Hnjenan JKe^no. Y ne^yraqKoj noc^aHni],H, Hanncanoj,

AaKaKo y cxnxoBHMa n.^iaaie <Jjepnii /i,ocTa sanjiexeno
, CBeMy
no Hemxo, njecMajia, ryciaMa, KOiiy b jom Koje mxo. Haj-
noc^BJe noc^iaHBUB npu^oaten je npBJeBO^ o^ 38 njecaMa o,T,a- ,

6paHBJex 6e8 KpBXBKe napo^no je noMBJemano c Heiiapo/i,HBJeM,

;

npeBO^B^an, ce pasMete ^axBHCKHM «i>pa3aMa, Bsa kojbx je xemKO

B Ao cjiBc.ia 4otiB. 4a naM je 6ap jom kojom cpetoM b opnt^BHa^e
npB./i0JEBO. AjIH hb xora Hena, caiio BoqexaK CBane njecMe AO^an
je Ha KOHii,y Kanre.
Ebo xaKO je c.ia6o noJMBo CBOJy sa^aty ^^epnt. A mxo ro-
Bopame BJecMajia iiapo/i,a cBora xa^amaB BCxopBK Pant ? „Mho-
raa cewb Kpa-ieBB^i-fe BOMeat^y Hapo/i,OMx. noB'tcxByioxc^ b Bt
nicHexi) noroxcji o6aHe MHoatafimafl oxi x'txx. 6acHiJ cyxL sane
; :

cyeBtpHa b ^erK0MLiC4-eHHa cyxL ^Koaie b OHoe eate

, Me^i ero
B3X. 3eM.aa B3X04iiin;eM'i> CacHoc^OBBxca. Ameiin ate 3a BCXBny no-
TJTexcii e^e iieMx, bx. npocxnx'b n-fecnexij noexca, o6p'bxaeAii) ero
6lIXB IipOACpS^BBLIM'b HaCB^lHBKOMl. B BO^^BMl niilHflI];0Ml. KpOM^
npo^Bxi) 6e3cxyAiri''.
On^je, xBa^a Bory, saBpmyjy npom/iB BBJeKOBB — OB/],je npe-
KB^a B Moje npBBOBBJe^aae.

p. I
AFMIl
 HA BPA^APy
Toko hom Boz uoMOtao !

Fo-io je Tene cTapor Bpa^iapa. 3a jeAuy Kan je noxoKe y)iio

036ii;bHor jiima Ay6oKa 6opa H3 CHa;KHnx rpyAii HiUBOia CBora,
XpauaBO ^ejio opasAawa luapa — /l,a KpBjiy CBOJOM c.io6oAy Kynw,

Bam Kao cTapaa, komb cto ^eia H CBex.iHM HB.iOM y iKHBOx ciynii...
C lepexoM xeiuKHM, ro^ieMiix 6piira
TosapeL ja^e —
pyuiiime na^e Faba'o je cxapai]; Ay6oKe paee,
IlaKOCTii cBoje oxpoB ciinajyK EpBaBe paHe, Kprnne jyHaKe,
5^ cyia6e siiyie TpomHora le.ia Tab srpHyB pyKaB c pasieHa Accna
ll,enaxy aaiBOT lOBeKa cxapa — OA^njajytiii Muniii,aMa ro.iiiM
TaKO je Awofi ceAor Bpa^iapa . . . ^le.iiiHaH yAap Typiima 6ecHa,
Tla.ieHii cpi];a a:ecxuH0M 6ojhom

Cefea ce cxapan, Miiuy.iiix Aana rasiiuie ^leie ahbabx TypaKa,

vlanaiia xypcKiix jaxarana,ii H Kpija.'iiija n JaHn^iapa
H CiiHaH-iiame n cBexor CaBe — TpaiKebii name ca xyroBUMa
;

na Kao ii.iaMeH join Aa ra npjtu /l,a c rjiaBOM anHOM aiyraKu saiieHy

Ha KOM cy cBei];a iiajbene MomiH, CeneHe rAaBe cpncKnx r.iaBapa —
Kao Aa TAGAa neneo cBexii, 3a xo je ^inae xaKO 036nj>H0
Fab c rycxiiM ahmom AajieKo Aexn CeAora cxapn,a, Hamer Bpaiapa.
y Beiaa cnoMCH HapoAa CBora ...
IIorjieAOM MiipHiiM cxapocxii xporaHe Ha je AH lyAO mxo ce He AnBW,
IleileocBeicB AaACKO npaxii CKyn-teHOJ BojcD,n CBOjiix ciiHosa ?
MoAehii Bora, Mii.iocxiiBora. H.iu OA AaBHiix He mow;' canoBa?
BpeMCHa 6ojbz, Aa wy noBpaxii. H.i' cy My pane nennBiiAaHe ?
3ap cpncKa 3eMA>a Me.ieMa HCMa
^yo je 3a xiim .lOMBasy cxpaiiiHy, Pane Aa .leiii, 6o;i.y Aa cnpeqn ?
JyHaiKy 6op6y ca ypneuecoM, H HapoA inixa —
Kojy je HapoA —
cxpecajyL .laHi^e — CxapiiHO cxapa
„... !

4»3ao, HeA>aH c.io6oAe jtyi^Ke ;

lUxa Aanac namer Bpaiapa!
6oA\\
Ca jtyxor Howa omxpniiOM dpiixKOM ILi Bpaiap ne sna, ii.i cpua Heina
TiipancxBy xypcKoii oniipyhii ce /l,a BHAii BOJCKy K;.KO ce cnpcMa?..."
i/IiejtaH II Kami CBexor naiiiixKa — Iloxpecome ce paaene rpyA'.i
nixo po6y xyaiHOM CAo6oAa iipyata; Topa ce A>yA.a, Bpanap ce 6yAH...
 HA BPAHAPy 591

niecT sacTasa ce no spaKy B^e, Cbb je caA mhpho u Bpagap tyxir

BiijyrajyL ce yMiiyiHo Jby6n npaxeiiii HCMO cseie Tpeaym;
SnaMeae cBexo qacHora Kpcia Ca 60C11JOKOM, II paciieTujeM
IIpeA KojiiM BOJCKe AeceT xu^aAa /l,u2Ke ce MiipHo cjiyra 6oaiiiju
y bhc Ausajyfci'
/l,ecHun,y xpa()py H npeKpcTiiBHiH Aecei Tiicyha
Kyne ce He6y, Bory ii Knesy /l,pKtytiiM TAacoM y36yt)eH0CTH
3aK.ieTB0M CBCTOM CBOJIIX ACAOBa: y CMlipHOCTII u no6oacHocTH
nocABAfty rpyABy aeMAe Cp6iije HijpiiTie Bepy napoAa cBor :

Ca Mnmn,e cBoje cnaroM rBosAenoM „ — TaKO HaM CBiiMa noMoro Bor!..."

IIpoTiiBy xopAa AiiB^e Hasa^e, /l,eceT xii.(biiAa ca iictum MacoM
IUto lynif MOsaK Bpe^ie Asiije, 3aK.inH.ykii ce BoroM cuacoM
11

KnneL y atAe6y c.ia6or cocyAa -- 3aK^eTBy Bpata cpita KpeHOCHor

y Haine cpoAHe fl,nm.e KpajpBe — „
— TaKO HaM atiiBii noMoro Bor !..."
BpaHiiTir BepHO .... Ha Tpe6a .1 Kpsii?
/],y6oK je ii3Bop aiiiBox napoAa — H onex Bpanap neno satyxa
CsaKy he cxoiiy scMAe ACAOBe Cxe^ytii cpi^e Aa He sa^iyia ,

Ca cpiia CBora Kann nocacAftOM ^a He npecBiicne, a oa MuyiuHe

y ko6hom ^acy boaho sa-iuTii H OA CIMUHB
Snajytn speAHOCT KpBii concTBene Ta seM/ba iBpAa, la seMjta cxapa
Aa fee oAaHAe aciiBoi noHiitii PaaeHor cxapn,a, ceAor Bpa^iapa.
H cAoCoAu ce Ojiiap iioAiitii ....

f. f AKUIH-R
 JE4HO HHTAHdE M3 AidHAMW^K
HEBA

(CBpmeTaK)

III

y cyH^aiioM CHCTeMj hmr Bp^o MHOro Te^a Koja —

no IByT-
H060M saKOHy rpaBHTai^HJe —
xeate 4a ce upno^nsKe cyfliiy, Kpetykn
ce cee 5pace niTO cy 6AEMe cyHi];y.

Kao voA niTO 3eM;i,a Koja cy ea aoj h

npHByiann CBa Te^a
OKo ae, TaKo ecto h cynue, no hctom saKony, npHB^ain csa ne-
6ecHa leAn Koja cy oko aera. Ako Hena HHKaKBor oinopa tom
npHB./ia^eifey, ona be nacTH na aera y npaBOJ .ihhhjh h ca thm
BehoM 6p3HHOM iflTO cy ca Bete bhcmhc uo^ieyia na^aTH. Ako naK
ocHM cyH'ieBor upHB^a^ieaa nna jom KaKBe CHJie Koja Ta Te.aa
npHBiLa^e, OHa he ce on^a KpeTaTH pesy^iTanxoM thx ^Bejy cn^a;
Tj. HH npeMa cynny hh npena Toj 4pyroj ch^h, seii HCRnM TpeiiHM

npaBi];eM, kojh ce MO^Ke npopa^iyHaTH Ka^ cy nan cnare thx ABejy

npHBiia'iHHx cH^a nosHaie. To je saKOH MexanHEe; oh ctojh
MBpcTo. Ako oScchmo je^an KaMnnaK KonaDt, na ncnycTHMO KOHai];
HanpacHO h3 pyKe, KajiHqaK te noniTO na^ne na seiij&y Koip^aTH
ce na aoj hcko BpeMC, ^ok ce He ycTasn na je^HOM Meciy. Ochm
Tora npHMeTBteMO ar oh ne he nazi,aTH y npaBoj .ihhhjh, ho fee
CBpnyTH jia^io ca npasor nyTa; h to thm Betjia, hito je seta bh-
CHHa ca Koje na/],a, uito je ^yasH Konau; h hito je Maaa noBpniHHa
Ha Kojy oh TeaJH 4a naAHe.
HcTD TH 3aK0HHBaJKc H y HpocTopy cyH^eBor CHCTCMa. KaA
KaKBa Maca ^o^e y aera, t. j. na rpannay 40 Koje ce npocTHpe
npHB.ia^Ha ca^a cynqeBa, ona fee no^ieiH na/],aTH na cyHD;e, h to
c noMCTKa c^a6DJe, na noc^e cne 6pace. IIo^cm Ty Macy ne npn-
 JEAHO nUTAH>E 113 AUHAMHKE HEBA 593

noieM
Bj^ain caMO cyHi],e Bet h ocra^e n.iaHeTe cyH^eeor CHCieMa, h
OHa He na^a Epos npasan npocTop, no Han^asH na oxnop, npo^n-
pytn Kpo3 exep, — to ona ne te MotH hh na^axn y npaeoj ^h-
HHJn ,Bet te —
no saKOHHMa MexaHHKe Mopaia 4a o6H.ia3H —
OKO cyHi];a y kphboj .ihbhjh. Jep Kao ro^ niTO Te^a, Ka^ na^ajy
Ha seai.By, CKpety ca npaBor nyxa 36or oxnopa Bas^yxa, xaKo hcxo
6HBa H ca KOSMHqHHM MacaMa. To je saKOH MexannKe, n acxpoHO-
MBJa HaM je noKasa.ia Haj.ienme h Hajcynxn^HHJe upnMene aeroBe
Ha Kpexaae ce.icHCKHx xe^a.
IlAaneTaMa je ^anjie na uepu^epuju cyuneeoz cucTCMa ko-
M6Ka, a y ueHTpyMy zpoO.
Ma KO.iflKO nyxa h Ma ko^hko BpeMesa o6^ia3H.ie xe Mace oko
cyHi],a,Moaie ce yaexn 4a y CBaKOM xpenyxKy na^a na cyHU,e ofl,
npH.iHKe HCXO oHo-iEKo Maca, KO^HKo Hx je npe H3BecHor BpeMena
Hanuijio Ha nepH«i>epnjy cyHiianor CHcxeMa. Cne one cjype ce orpoM-
HOM 6p3HH0M H Be^iHKHM y^apoM v cyHn;e y CBoj rpo6. Ha ,
—
KaEO y npHpo/^H ne Moate 6hxh HHKaKBor y3poKa 6e3 o^roBopnor
cie^cxBa H HOHeM hhjp Moryte ;],a ce Kpexame noHnmiH h ;i,a ra
HecxaHe a 4a ce He npexBopn y Apyrn bha CH.ie, xo na CBaKH HaiHH
He Moace hh xaj y^ap ocxaxH 6e3 o^roBopHor 7i.ejcTBa. A h3 'I>h-

3HKe snaMO, ;i,a ^pyror C/ie/i,cxBa He Moaie 6htu ^a — pasBate

CBex.iocxH H xou.ioxe.

Ilomxo AaK^e ysMOMO 4a ce npHBjiaqeH.e cynieso npocxnpe

Kpo3 ce^eny n ;i,a HMa exepa kojh npo6HJa i^eo He6ecHH
/Tia.aeKo

npocxop MopaMO Kao ^orHiny nocie^nuy xora npHsnaxn /?« yA^^P

,

K03MUMHUX MQca cyHue paseuja Ha tbCMy cbctjioct u TOUAOxy.

/I,a ./iH ce xo 6am ocxBapyje y HameM cynqanoM cncxeMy ?

Hh je^an $H3Htiap ne cyMfta ^anac BHme a^ sancxa HMa

xaKHx K03MnqHnx Maca Koje Hantjy na nepH4>epnjy o6hm, rpa- —
HHi^y —
cynqeBor cHCxeMa, na ce noc^e, yc^e^ npHBAaTieH.a cyn-
TieBor, HO^iBy HcnpBa cnopo a nocie CBe 6pa;e Kpexaxn Ka cyHn,y.

y ocxa-iOM eBO mxa cy noKa3a^a ^oca^amH-a acxpoHOMCKa hchh-

THBasba !
—
OcHM 14 n^anexa h bhxobhx 18 npaxH^an,a, Kpete ce y npo-
cxopy cyH^ieBe cHcxene jom 6e36poJHO MHoro xe.ia, 04 kojhx Ba^ta
npBO noMenyxH KuMexe. EeTiAepoea H3peKa: „BHiue je SBes^a na
He6y HO pH6a y Mopy" noxnyno je ocHOBana jep xpe6a ysexn na ;

yM 4a Ao naniHx onnjy /i,onHpe caMO Hesnaxan ^eo oa i^e.ior 6poja

OHHX KOMexa, Koje ce oeo cyHn,a Kpety. TIa onex ko je Ka^ap npe-
6pojaxn nx h n,H*poM HspasHxn ? A ko.ihko .ih hx je Koje mh ne
MoaceMo HH 7i,a bh^hmo, jep cy Ban ^OManiaja namer oKa ?
OtAIJBHHA III.
3°
594 JEAHO IIIITABE 113 AltHAMDKE HEBA

OcHM n^aHei'a, KoaieTa n Meceii,a njia y cynqeBOJ cncieMH join

6e36poJHO MHornx ^pyrnx tgar. To cy CAeiUbeue Mace Koje je
c^aBHH 3>paHii,ycKH <i>H3HMap Apazo nasBao sp^o aro^HHM HMenoM:
acTe})OUfl,u. Te cy Mace laKo Ma^e cnpaM ocra^Hx Te^ia cyHqese
CHCTeMe, ^a hx MoateMo cao6oaho HasBaTH kosmh'ihhm aTOMHMa-
CyHii,e npHB.ia^H HapaBHO h H)Hx Kao h ocxa^e n^aiieie, h one o6h-
^ase OKO aera y e^innTH'iHGM nyiy; a Ka^ 4ol>y 6.iB3y name seM^e
MH HX Bn./i,uM0 H soBBMO ^-lexehe SBes^e" HiiH „MeTeopcKO KaMeae."
:

^yata aCTpoHOMCKa nocMaTpaaa noKa3a.aa cy, ^a ne npot^e he 20

MHHVTa a ^a ce He yKaate na He6y no Koja Jiexeta SBes^a; a
KauiTO Hx ce Bp^o MHoro BHt)a, TaKO je y BocTOHy Ha6pojaHO
je^apeii, 3a 9 lacoBa 240.000 laKBHx aciepon^a. KaA ce to CBe
CKynn, OH^a ns^iasn 4a ro^Huifte ^oyiasH 6.iH3y z<iM.jb^ neKO^inKO
MH^iHJyHa TaKBHx acTepoH^a: a to je napaBHO tck je^an Bp.10
Ma^iH ^eo n;eiior 6poja anxoBor.
0,^1,

IIo saKOHHMa MexaHHKe csaKO Te.io KpcTaiie ce no KpnBOJ

.IHHDJH OH^a, Ka4 HMa HCKor ..CTa^Hor OTnopa" tom Kpexaay, KaA
Mopa H. np. 4a npo6HJa Kpo3 nsBecny Maxepajy Kao uito je Bas-
/T,yx. To p,aatH n 3a KpeTaae He6ecHHx Te^ia. no^ieM ce sna a^ ce
ona 3aHCTa n Kpety no kphbhm .innnjaMa, to ce MOffie net H3 Tora
3aK.j)yHnTn ^a nwa ncKe MaTepnje kdos Kojy ona npo^npy. ^a
Tora HHJe, ona 6h CBa na^a na cynne, y npanoj .ihhhjh. Cbh cy
ce npHpoAH.an;H — ere^j. Ebo fflTa
c^oatn.iH 4a je Ta MaiepHJa
Be.in —
nope^ ocTa.inx — acxponoM AuTpoe
^yBenn iieMa^KH
TOMe „HHKaKO enjp Moryte .^a cen^aancTe n komctc
: Kpety y anco-
.lyTHO npasHOM npocTopy. Ako HHKaKBe Apyre MaTepnje, Mopa
^HTH 6ap eiepa 6e3 Kora ne 6h moimo 5hth hh CBCT^aocTH, ne 6h —
HM9 Ko ^a npenocH CEex^iocT ca cyHn,a y ce.ieny. Ilpn tomb je
CBeje/i,no Ma KOJy Teopnjy cbctjiocth yaeiiH, jep CBaKOJaKO Mopa
6hte HeMera niTO te cnexjiocT npenocHTH. Bet Taj exep AOBO.i.Ha
je npenpeKa nianeTaMa n KOMexaMa npn r,hxorom KpeTaay. ]\,^YiJie
H caM eTep Mome ^a 6yAe yspoK o6uJinoKcnia n^aaneTa oko cyHn,a.
Kpajan pesy^iTaT Te MaTepnje, Kpo3 Kojy n-ianeTe n KOMexe npo-
;i,npy, 6nJie —
cy^ap thx ne6ecHnx TCvia ca cynneM".
AcTpoHOM Enne npopa^ynao je je^ny n^ianexy h naniao ^a ona
^a 1207 ^ana o6Hl)e je^an nyT oko cynna a.an CBaKe roAHne CBpmn
;

Taj nyT aa 6 qacoBa pannje ^aKiie ce cne Bnnie 6^nKn cyHn;y.

;

Ca CBHM je npHpo^HO 4a n.iaHeTe n komctc 36or CBOJe orpoMne

Mace n BaHtnne, ^aK-ie 36or Be^nKe n,eHTpn«>yra.ine cn^e anxoBor
Kpexaaa CMaayjy npe^mnK CBor nyxa Bp.ao cnopo n nenpHMCT-
,

HO aiH acTepoH^H Mopajy ce

; —
no^ nna^e je/"i,HaKnM oko^iho-
CTHMa —
MHoro 6p3Ke 6.in;KHTH cyHn;y. Bpene Koje Tpe6a nanioj
 JEAHO nilTARE H3 AUHAMIIKE HEBA 595

SQMJba ^a cKpaxH cBoj nvT sa je;i,aH jieiap aobo-I)Ho je Ma^OM acTe-

poHAy npei)e nyx oa hckoahko mh^be. CyHii;y ce 6Anmn orpoMHa
fl,Si

Maca TaKBHx acTepon^a, h uito My 6jnate ohh fl,ojia,3e, Mopajy ce

CBG BetMa ca6njaTH je^an ys ^pyror. 3a to je Moryte ;i,a cy ohh
yspoK H „30AHJaiiH0J cBeTAocTH"; no^eM ce 3Ha HSBecHO ^a je tom
iiojaBy yspoK neKa MaxepHJa, Koja ce CBe Betiaa 6^iaaiH cyHBty, h
•

36or Tora Mopa HajsaA nacTH na aera.

KaA CMO ce ^aK^e yoepHjiH a^ HMa kosmh^hhx Maca Koje ce
6AEm.e cyHi],y, ^a HMa exepa kojh npo6nja cpy ce^eny h Te^a niTO
cy y ftoj, H 4a je soAHJaina cbctaoct neKa Maxepnja, MopaMO —
Kao saK^yiaK npHSHaiH 4a ce cyumj OAuofce McpJbuee Marepuje.
:

E^CKT KOJH OHe na^OM cbojhm wa cynae nponsBe^y saBHcn Ha- ,

paBHO 04 Kpajae 6p3HHe t. j. o^ 6p3HHe

,
kojom 'Oae cTHrny Ha
nonpuiHHy cyHn,a. /l,a 60 Haui^iH Ty 6p3HHy MopaMO ce nocAyasHXH
3aK0H0M rpaB0xai],nje —
npHBAa^ieaa —
a ;i,a naM ona 3aHCTa
xpe6a jacHO je h h3 xora mxo MopaMO
,
3HaxH 4a au yAap tux
acTepou^a mookb 4a upou36efl,e toauko touaotc koauko oho sa-
ucTa majbe.
IIosHaxo je h3 MexannKe, ^a 6p3HH0M kojom Ma KaKBO xe^o
na^a na seM^ty saBHcn 04 aeroBe Mace n bhchhc ca KOJe je xo
xe^io noHe.10 na^axH. HIxo je xo ABOJe Behe xhm ke BehoM 6p3H-
HOM xe^io nacxn.
Ka^ 6h noqe.io Aa na^a ca SecKOHa^iHe
^aKvie KaKBO xe.io
BHCHHe, Mopa.io 6n npncneiH na 3eM^y ca 6ecK0HaqH0 Be^iHKOM
6p3nHOM. A^H je jacHo ^a OBaKaB c.iy^iaj HHJe Moryt y npnpoAH,
jep HH je^HO xe^o ne MOiKe noMexn ^a na^a na 3eM^y ca 6ecKo-
HaiHe BHCHHe HoneM ce h npHB^a^na CH.ia 3eM.i)e ne npocxnpe
,

AG y 6ecK0Ha^H0cx, Bet ^o n3BecHe rpanHne. IIpeMa xoMe Mopa Aa

nocxoJH H H3BecxaH MaKCHMyM —
HaJBetH cxeneH —
6p3HHe kojom
Moate Ma KaKBO xe.io ^a na^ne na seM^y. Taj hcxh sekoh Mopa
Ba^HXH H 3a CBy ce^eny, h ciio6oAHO petn, Aa MaKCHMVM
mo^cmo
6p3HHe 3aBHCH OA Mace h sanpeMHHe OHor xe^a Koje npnB^aqH.
TIoMoty jeAHor y Mexanni^H no3Haxor o6paci;a MO/Ke Aa ce
npopanyna MaKCHMVM 6p3UHe, KaA je no3Haxa Kpajaa 6p3HHa
xaj
naAajyter npBOM ceKynAy h noAynpeiiHHK Mace Koja upn-
xe^ia y
B^a'iH. HapaBHO Aa Kpajaa 6p3HHa y npBOM ceKynAy HHJe ncxa
KaA TeAO HaAa na cyHn,e, Kao h KaA naAa na seM^y. TaKO je h.
np. ona 3a namy seM^y 9,8164 Mexapa a 3a cyH^e je 28,36
. .

nyxa Beta. KaA ce AaK^e noMoty xor o6pac^a npopaqyna MaKCH-

MyM KpaJH>e 6p3HHe 3a seMiby, natn te ce Aa oh h3hoch 11.183
Mexpa. To 3Ha'iH hh jcaho xe.10 ne Mome nacxn Ha aeM.iiy ca 6p-
:

3HH0M BehoM OA 11.183 Mexpa y ceKyHAH. Hcxo ce xaKo mojkc natn

38*
596 JEAHO IIIITAIfci; 113 AHHAMIIKE HEBA

Ka^ ce y3Me Ha yii 4a je no.iynpeHHHK cynqeB 112,05 nvTa Beta

04,aeM^HHor a 6p3BHa y npsoM ceKyH^y
, y6p3aH.e 28,36 — —
nyxa Beta, ^a je MaKCHMyM 6p3HHe kojom Moace nacTH KaKBO Tejo
Ha cyHi^e 630,400 Mexapa y ceKyH^n, h.ih Ka/i, ce npeBe/i,e y MH^e:
85 reorp. MH.?ba,
—
85 reorp. Mn^a — no3HaT je y acxpo-
Taj CTa^HH 6poj
HOMBJH noA HMeHOM Ka}_)aKTcpucTUKa cynueeoe cucTCMa n nrpa
Bp^o BaatHy y^ory jep noMohy aera mojkomo ^a naiieMO 6p3HHy
;

KojoM ce Kpehe Ma KaKBa n^aneTa KaA je Ha hsbcchoj Ta^n,H ite-

Hor nyia. Ha noAo6aH Ha^HH, t. j. noMoty HCTor o6paci],a, Ha^eno
je nocTojn rpaHHii,a h 3a naJMaity (5p3nHy kojom je^HO xe^io
j\,a.

Moaie nacTH na cyHn,e h OHa je 445.750 Meiapa

; 60 reorpa*. : =
MH.i)a y ceKyH^n. To sna^iH HCMa xe KOSMHine Mace Koja 6h mo-
:

r.ia nacxH na cyHii,e 6p3HHOM MaaoM oa 60 reorpa$CKnx MH^zba y

ceKyH^H.
y o6a^Ba cay^aja je nyx no KOMe ce xejia Kpeiiy KpnBa ah-
HHJa, H noMoty aHa.anxH^He reoMexpnje Mory 4a ce ihhc sp^ao sa-
HHM^ZbHBa HCnnXHBaBa CBOJCXBHMa Xe KpBBe .IHHHJe H H>eHOM Me-
aaay npcMa 6p3HHn Kpexaaa. A^h xo cna/i,a bcK cxpy^iHO y incxy
acxpoHOMHJy n HHJe Mecxo OB^e pa3.iaraxH caMO je^aH pesy^xax ;

XHx HcnnxHBaBa MopaMO HMaxH na yny, a xo je OBaj. Ka^ je^na

Maca o6Hiia3eiiH oko cyHD,a npncne najsa^ na aeroBy noBpniBHy,
OHa fee nacxH 6ap ca xoj:hkom 6p3HHOM kojom 6h cxnr.ia ^a je ,

na^a^aa y npaBoj .ihhhjh ca BncBHe KOJa je pasna je^noM no.iy-

npeqHHKy cyn^icBOM x. j. ca BHCHne o^ 96.000 reorp. MH^La.
;

3a caMO name nnxafte r.iaBHO je 111x0 snaMO ^a hh je^an

acxepoH^ He Moaie uacxn Ha cyHn,e ca 6p3HHOM eeLoM o^ 85, hh
MaaoM ofl, 60 reorp. MH.i)a.
noMenyxor 6poja kojh Han ciyaiH sa npe-
IIoMoiiy Hanpfi^
xBapaae Kpexaita y xon.ioxy, mo^pmo Bp.io .aaKO naiiH h koahkh
xoHAOXHH ea>eKx o^roBapa xhm 6p3HHaMa. Ham.aH cmo Aa xpe6a
HOMHOiKHXQ KBa^pax 6p3HHe ca 0,00139, na fl,a ce 4o6HJe 6poj cxe-
ncHa xon.a.oxe Kojy fee xo Kpexaae uponsBecxH y^apoM. Ka^ ys-
MCMO npBO AOB^j rpaHHU,y, x. j. 60 reorp. MH./i.a (445.750 Mex.) y
ceKyH/],H ^o6HfeeMO, ^a aoj o^roBapa xon.aoxHH e^CKX ofl, 27V^
,

:\iH.i0JyHa cxenena. A Ka^i, ysMCMO ropH.y, x. j. 85 reorpa*. MH.j>a

(630.400 Mex.) nafen fecMO e3)eKx o^ 55 MH.aHJyHa cxenena.
CBaKH acxepoHA pa3BHJe ^aK.ie naiiOM na cyHU,e naJMaite
27'/^ a HaJBHiiie 55 MH./iHJyHa cxenenn xon.ioxe. Ako npopa^ynaMO
KOAHKO 611 xon.aoxe on pa3BH0 ^ajeyr.zBen na ^a noxnyno carope
na cynny, Hafcii feewo /i,a 6h pasBHo HaJMaifce 4.600 a naJBHrne 9.200
nyxa Malice xon.iOTe.
 JEAHO nUTABE H3 AUHAMIIKE HEBA 597

YspoK pasBHta cseMOCTH h Tonjoxe Ha cyH^T Aemn ^aKj.e

y caMoj opraHH.sannJH cvHMeBor cHCTesia.

IT
IhyTH je upBH pemno nniaae sa inxo ce n^ianexe Kpety no
:

KpHBOM nyiy h no Kone saKony h to ;

—
Kao niTO ce npma —
nocMaipajyliH keko ja6yKa na^a ca APBexa. H aKo je to no CBOJ
npn./iBU,H caMO nsMnni^ena npn^flu^a 4a My je na^ ja6yKe /],ao no-
Bo^a ^a pa3Mnm.(ba yspoKy n saKOHHMa na/i,a, oneT nnje ueuo-
zijKe;
jep n3Met>y Ma^or n Be^inKor nejia hhth Moa;e 6hth Ksa-in-
TaTHBiie pas^nKc pas.iHKa je CBa y KBanTHTeTy. Y najcHTHHJHM
;

npnpo^HHM nojaBawa or^ie^ajy ce ncxn saKonn Koje cpeTaMO n y

HaJBetHM. SaKOHH MHKpOK03Ma n MaKpOK03Ma je^HH Cy HCTH. To
^diJha, HMaTH yBeK na yny npn HcnnTHBaity npHpo^nnx nojasa.

Onmra eaowHOCT npupo/i,Hiix sanoHa npeu je sanon y upu-

P04U. Taj je saKon cy^nja Kojn Mepn n i],eHH CBe name Teopnje;
OH je «5opMy.ia Kojy one CBe Mopajy BepnoHKOBaTH —
3a/!,0B0^nTa.
CBaKa Teopnja Koja ce ocHHBa na neKHM saKonnMa HaAnpnpo;i,HHM,
OC06HTHM na saKOHHMa kojh cy ^pyrainjn y MHKpo- a Apyraqnjn
;

y MaKpoK03My norpemna je Bet y caMOM TeivieiBy n Mopa ce o;i,-

,

6an,HTH. 3a to Mopa 3aKon no KOMe ja6yKa na^a Ha 3eM^y 6hth

HCTH no KOMe H KOSMH^me Mace na cyHn,e na^ajy. IIIto cy pesy^-
TaTH KeaHTUTaTueuo paB^nqflTH npe MoJKe ^a yTBp^n ho /i,a o6opH
ropH,e TBp^eae. Ka^ saMenHMO ;^aK.ie ja6yKy KaKBOM K03MHqH0M
MacoM a seMJBy 350.000 nyTa MacHBHHJBM cyHn;eM n HeKOJ.HKO mb-
Tapa BHCHHe ca He6ecHHM npocTopHJana , —
OH^a HMaMO y py-
KaMa K^yq 3a AHnaMHKy He6a.
Ta KBaHTHTaTHBHa pa3.iHKa y npHpo^HHM HOJaBHMa no6y4HAa
je y MHorHMa cyMfty, ^a ^h Moate y onmTe MexannqKo KpeTaae ^a
npon3Be;i,e to.ihko Ton.ioTe, koahko xcmh^kh npon,ec. Ha seM^H, y
npaKTH^HOM acHBOxy, bh^hmo a^ MoaeMO a^ nponsBe^eMO mhofo
BHme Ton.iOTe xeMH^KHM no MexaBH^KHM nyTeii. To te yneK xaKO
H 6hth ; a.iH h3 Tora joni He cie^yje .lornqKH ;i,a ce y oumre
Moaie BHme Ton^ioxe npoH3BecxH na xeMHinoM ho na MCxann'^iHOM
nyiy. Jep KaA 6h naM na yc^ysH cxajao Betn MexaHmKH pa^, ho
nixo sancxa ctojh, napaBHo ^a 6h mofah h mhofo Bnme Tonjore
npoH3BeCTH noneM pasBHte OBe
;
—
Kao niTO 3HaM0 pacTe no —
KBa/i,paTy 6p3HHe , a K04 xeMH^iKor nponieca HHJe to c^y^iaj. Mopa
^aKiie 6hxh rpaHHn,e koa Koje MexanniKH pa^ na^Mauia xcmhiikh
npon,ec y paaBHJafty xon^OTe qeMy ce MoaceMO ^aKO yBepHxn.
;

Bn^e^H CMO ^a. je^an KH.iorpaM Mopa nacxn ca bhchhc o^

598 JEAHO HHTARE 113 A»HAM1IKE UEBA

424 Meipa na yi,a pasBDJe Ten je/i,Hy Ka^opajy. Hcto xaKO SHaMO
4 a je^aH KH.iorpaM yr^tena A^je 6000 Ka.iopnja Ka^ iioxnyHO ca-
rope. lla^OM paSBHJe ^aK^e tck Veooo-Tn Aeo o^ one TOu^OTe Kojy
6h pa3BH0 fl,ii je yr.i,eH na ^a caropa. Ochm Tora snaMO /],a h Kpe-
TaaeM pasBBJa je/i,aH Kc^orpaii Bp^o mslao Ton^oxe, jep leK Ka^
ce Kpete ca 6p3HHOM oa 95,6 mct. y ceKyH^H pasenja Ka^ ce —
TO Kperaae yHHiuxn —
je^ny Ka^opHJy, AaK^e onei '/eooo-TH Aeo
OA OHe KOJy 6h Kao ropebn yvjben pasBHO. Aah aKO ysMGMO /i,a
ce Kpebe 100 nyxa 6piKe —
^aK^e 6p3HHOM 04 9560 mct. y ce-
KyHAii — pa3BHlie 100x100 = 10.000 iiyxa Bnme ToniiOTe, A^K^e
10.000 Ka.iopHJa ; h xaKO seii HaAMamHTH toh^iothh e^eKT ropetier
yrwi.eHa. —
HaJBeLn MexaHH^KH pa^ AO ^aHac nponsBeo je HHa£nH.ep Pyu
Ba llH.aaTycy y niBajii,apcKoj, cnyiiiTajytH Apea ca aera. HaqoaeH
je 6ho orpoMaH ApBenn o^yK oa 3 caxa AyJ^Hne kojh ce cny- ,

niTao ca Bpx 6pAa ao ^o-ie. Do H>eMy cy ce n^asa^a Apsa na hh/Kc,

H HaJAe^.Tba CTa6.ia CTH3a.ia cy tck 3a 2 V2 Mnnyxa AO.ie h 3a6n-
ja.ia cy ce no 6 ,a,o 8 Mexapa y sen^y. Taj naA pasnnjao je xo-
.iHKO xon.ioxe ^a cy Mopa.m japKOBHMa cnpoBecxn Bo^y na Mecxo
r^e cy Apsa naAa.ia, ^a ne 6n norope^a.
Taj 3a namy seMJby xaKo BCinKH Mexann^KH npoi^ec nni^esaBa
cnpaM OHHx KOJH ce y cdenn ^oral^ajy; jep xaMO npHE.iaHH cynne
a He 3eM.i>a, a mccio BHcnne nn^iaxyca xano cy K03Mn'iHe BHCHne
OA 100.000 MH^a na na Bnnie, Ko.aHKO nyxa Mopa OH^a Aa je n
pasBHJaBbe xon.ioxe Bete ? ! A koabko 6h Tpe6aA0 noxpomnxn xe-
MfliKor MaxepHJaj.a na Aa ce xo^HKa xon.ioxa pa3BHJe, KaA npn
xeMHHKOM npon,ecy —
Kao mxo ce sna — cxojn pasBHJafte Ton.aoxe
caMO y npaBOJ cpasiiepn ca KO.iHHnHOM noxponienor MaxepHJa.ia ?
CaA je jacHO Aa ce MHoro Bnme xon.ioxe Moaie pa3BnxH Mexannu-
KHM paAOM — noA OBaKBHM KOSMHiKHM yc^oBHMa Kao mxo cy y
cxBapn — HO xeMHHKOM npouecy.

IIocxaB^eHO nnxaae pemeno je AaK.ie jacno h saAOBO^Ho jep ;

HHrAe HHJe ynoxpe6.i>eHa HnjeAHa nejacna xnnoxesa, neK caMO ao-

Kasane h xanne npnpoAHe ncxBHe. JeAan jom caMO npeicop Morao
6h ce yinnnxH H3.ioateHOJ xeopnJH, a xaj je: HenpecxannM naAOM
acxepoHAa Mopa.ia 6h ce Maca cyn^esa nenpecxaHO yBehaBaxH, mxo
6h noByK.10 3a C060M APyre nocj.eAnu,e, Koje ce Met^y thm ao Aanac
HHcy onaata.ie. A eso mxa 6h 6fl.io KaA 6h Maca cyn^iesa nenpe-
cxano pac.ia !
—
Ham.iH CMO Aa je xonj.oxHH e^xeKx cyHn,a 12650 MH.aHJyHa
Ky6HqHHx MH^a xon^oxe y MHHyxn H.in 5,17 KBaAPHAnjyna Ka^o-
 JEAHO nnTAftE U3 41IHAMUKE HEBA 599

pHJa. OcHM Tora Hani.iH cmo ^a je/i,aH acxepon^ pasBHJa na^OM na

cyHii,e 27 Vj MH.iBJvHa Ka^opnja. CfiaKor
HaJBHffle 55 a HaJMaH>e
MHHYTa na^a Ha cjEUfi HaJBnrae 188000 a HaJMaae 94000 6HAHJyHa
KH.iorpaMa Mexo^a noMoty Koje ce ;i,offl^io 40 xor peay^-
iiace.
Taxa Hcia kojom ce Bp^o lecTO c.iyace npHpo4EE.aii,H Ka^ hcdh-
jc
Tyjy nojaEe h saKone npnpo/i,He. nocMaxpajyiiH nyx Mece^eB casHame
iy^n cnoAHH o6.ihk Hauic sesi^e. IIoMofey niexa.ini];e ii,eHH reoAor
myn^flHe seai^nHe. TaKO je hcto h OB^e. HpopaHyHaBajytiH 6p3HHy
3ByKa y Haiuoj axMOcaiepu Ha.ia3HM0 cpasMepy HSJieijy xondoxHHx
KauauHxexa paBHox racoBa npn je;T,HaKOM npHxncEy h sanpeiiiiHa.
EoMotiy xe cpasMcpe jiome 4a ce na^e xon^ioxa Kojy paBBHJa us-
BecxaH jiexaHHMKH pa^, h. np. na^aae KaKBor xepexa. i3HajytiH ko-
•iHKO lon^oxe majhn cyHiie Ha nsBecHv noBpuiHHy seM^e, Haai.iH
CMO Ko.iHKO CBera xon.ioxe cyHii,e uia^e. A nojioty xora naijCHo je
Ko^HKO Mace na^a CBaKor MHHjxa na cynne.
Ha^eHH 6pojeBH Hsr.ie^ajy sa ^aJHMHo oko orpoMHu, a.iH cy
OHH y cxBapn HesnaxHH cnpaM ocxa^nx Maca mxo cy y ce.ieHCKOM
npociopy. MeceqeBa Maca H3hoch ofl, npn^iHRe 90.000 xpn.iHjyna
KH.iorpaMa h Mor^aa 6a npeMa xomc Aa naKHa^H cyHn,y apaneifce
3a 1 H.iu 2 ro^DHe, Ka^ 6h na^a na aera. SeM.iBa 6e Mor^a na^OM
Ha cyHn,e npoH3BecxH xojhko xon^oxe, ^a 6h cyni^e Mor^o 160 h^ih
120 ro^HHa xy xon^oxy xpomnxH, a ^a HHUixa Maae ne maibe
HO ca^a —
Xepiaej, n;pxa je^ny Bp.io .aeny ciHKy, Koja HaM mo'/KC HAacxnyKH
Aa npecxaBH xe bc/ihec cdeHCKe AHMeH3HJe. Ebo KaKo Ybmemo!

Aa je cyHi;e Kyr.'ia o/i, 1 Mexpa nperiHHKal Y ocxojaay 04 40 mb-

lapa dn.ia 6h oH^a Haj6.injKa My n.ianexa — MepKyp —
Be^iHKa
Kao 3pH0 6H6epa (npeMHHK 3,5 Mn.iHMexpa). Y ocxojaay oa 78 h
107 Mexapa oyi, cyHn,a Kpehy ce Benyc n nama 3eM^a; o6oje 6h
HMa/iH npe^HHK oa 9 MH.iHMexapa (neinxo setH ho 3pH0 rpaniKa.)
Oa seM.te 3a 'I4 Mexpa yAa^ten 6ho 6h Meceii, Kao spno ciaiHn,e
— npeqHHK 2,5 MH^iHMexpa. MapcoB 6h npeiEHK 6no oa npn^iHEe
no^iOBHHa 3eM.i)HHor h oh 6n ce Kpexao y ocxojany oa 160 Mexapa.
MaH.e Hjanexe Kao Xe6a, Becxa, Acxpea, Jyuo, Ila.iac, Il^epec a Ap.
H3rjLeAa^e 6h Kao apno necKa h .le^aiie y ocxojaay oa 250 ao 300
Mex. Jynaxep h Caxypn yAa.i)eHH 3a 560 h 1000 Mex. nsr^CAa^iH 6h
Kao noMopanija oa 10 h 9 caHXHMexapa npe^iHAKa. Ypan ca npen-
HHKOM oA 4 caHXHMexpa Hsr^ieAa Kao opax h .leatn oa cyHiia 3a
2000 Mex. HenxyH je ABanyx A^JbQ — A^K.ie oa npn^aHKe reorp. ^1.2

MH^ie OA cynna —
h Hsr^ieAa Kao ja6yKa —
npennHK 6 caHXHMe-
xapa —
OAax.ie na ao npse HenoKpexHHii,e 6h.io 6h y xaKO orpoMHO
CMaaenoM Mepn^iy 2000 MH.ia. A Aa 6h AoiiyHH.iH xy ciHKy 3aMH-
600 '
.TEAHO nnTARE 113 AlIHAMIIKE HEBA

CAEie oin je^HV Bp^o <i>HHy MaiepHJy, — Kao npamHHa — r^e

rynihy, r^e pe^y, Koja ce no^aKO noB^a^n Ka BeiiHKOj Kvr^H y
cpe/i,HHH,4a TaMo Ha ay na^He. Ta npamiHa npe,?i,CTaBAa^a 6h
so^HJaMHy cBeMocT.
Ca^ je jacHo KaKo cy Ha^enn 6pojeBH 04 94.000 h 188.000
^H.iHJyHa KH.iorpaMa cntyiUHH cnpaM ocTa.iHx ce.ieHCKHx Maca.
no«ieM noBpmje cyniieBO hshoch 115.000 MH.i0JyHa KpaApaTHHx
MH.i.a, EAE 6 ^jj TpH.aHJyHa KBa^paTHHx Mexapa, to te CBaKH KBa-
^paxHH Meiap cynieBe noBpuiuHe ^o^HJaTH y MHHyTH 15 40 30
rpaMa Mace. To 6e ce mofao cpaBHHTH ca KnmoM na seiubE. Bp-io
c.ia6a KHffla ^aje 3a 1 caxax cioj Bo^e oa fl,e6jbiiEe 1 MHiHMexpa
(BdHKe 6yJHi],e h jiJb\ciJ,E /i,ajy 10—15 nyxa Bnme), h npena tomb
H3.ia3H Ha CBaKH KBa^paxHH Mcxap 3eM.i.HHe noBpniHHe ynpaBO
17 rpaMa y MHHyxH.
Ka^ 6h cyn^eBa Maca HenpeKH^HHM na^oM acxepon^ia xaKO
pacia, OH^a 6h 3a 33.000 eae 66.000 ro^HHa napacxao hphbh^hh
Hpe^HHK cynqeB 3a 1 ceKyH^y. Aae 6e xeaiHHa pacia MHoro 6p:Ke;
na noicM 6p3HHa Kpexaaa saBHcn 6htho o^ Mace npHB.iaiieiiHx ce
xe^a xo 6r Mopa.ae a 6p3HHe HAanexa Bp.ao 6p3o pacxH. Maca cyn-
nesa H3H0CH 2,1 KBHHKBH.iHJyna KHiorpaMa a roAHniBH je napam-
xaj 04 npH.aHKe V21 ^^^ Vn MHAHJynxH 7i,eo xe Mace. UpeMa xoMe
6n ce 3a ro^nny ^ana CKpaxHj.a CH^epn^Ha ro^nna aa V4 AO "/?
ceKyH^e. Exo osaj pe3y.ixax npoxHBpeqn acxpoHOMCKHM nocMaxpa-
BE.HMa, na 3a xo ne cmcmo y3exH ^a je na^ acxepoH^a Ha cyHU,e

6e3npeKH4aH.
^p. Majep KOJH je npBH h ckaoqho OBy xeopnjy pa3BHtia
TOHJ-Oxe H cBex.iocxH
Ha cyHn,y ^omaBnin na obo nniaBe HHJe
,

3Hao KaKo ^a ra pemn h nociyatHo ce o^roBopoM kojh je Bnme

H3roBop ho cxBapHO peuieae nnxaaa. Oh ce ynpaao npoByKao nc-
no4 xor pe3y.axaxa Kojn KaKO H3r.ie4a ^ihhh neMorytoM coy H.e-
,

roBy xeopajy. Ebo aeroBor o^roBopa I

,Kao mxo je no3Haxo APJ^ao je IbyTu ^a je CBexAOCx neKa

MaxepHJa Kojy cyHn,e ma^zbe h3 ce6e y ce^eHy. Cxo^ho OBaKOM na-
3opy yBH^e xaj Be.inKH Hcnnxan npnpo^e ^a ce cynneBa Maca Mopa
CBe BetMa ycie^ xor mH.i>aaa, CMaanBaxn, na a^ 6h Ha^OKHaAHO
ry6HxaK yaeo je ^a na cyHD,e na/i,ajy K03MHMHe Mace.
,Ako o^eneMO oBy ftyxnoBy nayKy y o^do BH6pau,H0He xeo-
pnje — xeopnje xpenxaaa —
AO^nheMO CBe 3aK0He CBex.iHx.no-
jaBa. HcTHHa /i,a xa xeopnja ne npH3flaje HHKaKBy CBexAy hh xon.iy
MaxepHJy, a.aH onex 3paMeBe CBex.iocxH h xoujioxe n no aoj nnje
HHHixa Apyro 40 MaxepajaAHH ^po^ec, x. j. Kpexaae Maxepnje. Mnp
je Holi H CMpx Kpexaae je cBex.iocx h acHBOx.
;
 JEAHO UHTAaE 113 AnHAMIIKE EEBA 6 01

„Hh je^HO yHAyAaii,HJ0H0 Kpexaae Koje ce npocinpe h3 KaKse

xaqKe bae ca KaKse paBHHHe y 6e3KOHaHHy cpe^HHy, He Moate ce
saMHCiiHTH 6e'S HanpeAyjy^er Kpexaaa noje/i,HHHx ^e^iBta Mace. Ho
TOMe ^SiKAe R no BH6pai],H0H0J H no eMan,HOHOj xeopHJH HMa ys-
poKa Aa ce Maca cyn^eBa CMaayje. A sa niTo ce ona npn CBeM tom
HBJe CMaBH^a, no roTOBy je pemeno obhm uito fl,o ca7i,a peKOCMO.
,EKHBa.ieTHO i],eHTpHneTayiHOM EpeTaiby ;i,ejcTByje spa^eae
cyHii,a n,eHTpH<syra.iHO.''

KoroA je ynosflai', ina h ne ochobho, ca TeopnjoM ,CBeT.io-

CTH" TOn^iOTe yBHAebe o^Max, z^e aqsle norpeuiKa y obom Tsp^eay.

CfiaKH 3Ha Aa BH6pai],HJ0H0 Kpeiaae nnje Kpexaite Mace y nanpe^
Beii caMO Tpenxaae —
Kao niTO n caMa pe^ Bet Kasyje nsMel^y —
H3BecHHx rpaHnu,a. Cbct^ioct h Ton^oia h aKO cy Kpexaae Maxe-
pHJe, Maxepnja^Hu npoD;ec, onex HHcy Kpexaae Mace y naapcA, BeJi
caMO xpenxaae axoMa MaxepajaAHHX y H3BecHHM rpaHHij,aMa h ca
H3BecH0M 6p3HHOM. SpaKC cyH^eBC HHcy ^ocHO^H sarpejane h CBexiie
Maxepnje ca cyHn,a Bet caMO npenoca^iH axoMCKor Kpexaaa Koje
je na aeMy. 3a xo npeMa BH6pai;HJOHoj xeopnjn cBex^aocxn n Mexa-
HHiHoj xeopHJH xonyioxe neMa yspoKa ^a ce Maca cynneBa CMaityje
yciie^ Hcnymxaaa cBex^aocxn a xoniioie.

He ocxaje ^aK^ie Hnnixa APyro ^a je na^ acxepo-

^o ysexn
H^a na' cyHn,e AOBpiuno ce h ^a cyHn,e ma^zbe jom ony xon^ioxy,
Kojy cy OHH HCKa^a na^oM na aeMy pa3BnAH. To je xBpl^eae ne-
MaiKor 3)H3Hiapa n «i>B3HOAora XeJiMxoJiua xhm onpaBAannje mxo
ce 3Ha Aa ce na^OM acxepoH/i.a na cyHn,e nponsBo^n mhofo BHine
xon.aoxe ho mxo oho —
npn cbom OBaKO orpoMHOM spa^eay —
sancxa nia^e.
/l,OKAete naK xo xpajaxH, y koahkhm ce nepnoAaMa BpeMena
Bpmu naA acxepon^a h KaKBH te ko3mh4hh npoi^ecn nacxynnxH
KaA npeMa saKony rpaBHxan,HJe CBe n^ianexe na^ny na cyHU,e,
—
xo cnaAa y pe^ ohhx nnxaaa Koja Mory 6hth Bp^ao sannM^nBa
3a npHBaxne AHCKycnje h 3aA0B0JbeH.e HenacHXHEe Motn yo6pa;KeH>a
TiOBeiiHJer vMa a.iH nHKaKO Kao npe^Mex Hay<iHHx h osdnibHHx
,

pacnpaBa. Ty ce Moase xbp^hxh mhoio Kojemxa xanoiexn^HO no^e ;

noxnyno je ciio6oAHO a^n uosuTueno

,
ne Moaie ce xbpahxh hh-
,

nixa, jep ce ne Mory y nanpe^ noroAQTH cBe npHj.HKe KOJe he na-

cxynnxH KaA ce na^ xhx n^ianexa na cyHn,e H3BpiiiH. Kao HajrAaB-
HHJH pesy^xax xe copxe pasMnm^aBaaa Moaie ce noMenyxn xaKO
SBana axpo^uja ceAeue, Kojy je 6paHH0 n ^oKaSHBao ciaBHH He-
Ma^KH 'i>H3HTiap K^aysuje. Ho aeroBOM MHra^eay cbh Le bhaobh
CHAe npetn najsa^, onex Haxparyje^an bha, y xon^aoxy. HapaBHO
602 JEAHO nilTABE 113 AHHAMIIKE HEBA

^a ce npn tomb hc Moate hhkojIHKO chab yuumTuTu, h 4a te KBaH-

TyM ocTaTH HenpoMefteH Kao h KBaHTyM MaiepHJe. A ;i,a te ce 6aui
y Ton^oiy npexBopHTE cbh ocxa^H bh^obh CH^e h 4a Mopa ne-
CTaxH Kpexaaa Mace saK^^By^no je h3 nosHaxe HcxHHe 4a ce hh-
,

KaA He Moate je^an ^ann KBanxyM xon^oxe caB 4a npexBopn y

MexaHHqKH pa^ Hero o^naAa sp^o Be^HKH npoi],eHx Ha Hcnym-
,

xaae y OKO^HHy h x. a.; 40K Met>y xhm Moryte je je^an ^aHH KBaH-
xyM MexaHH^Kor pa^a noxnyno npexBopaxH y xon^oxy.
^a^eKo 6h samiiH y nojesHJy HayKe Ka^ 6h h ^a^e roBopn.iH
xoMe mxo te najuocAe 6hxh h KaKaB te kosmoc nsr^e^axn,
KaKBH he ce npoi],ecH y aeny ^ora^axe, Ka^ cse n.ianexe na^Hy
Ha cyHii;e. /],obo^ho je xo mxo SHano ^a nponacxH ne te HHmxa h
Aa he acxe CHJie h no hcxhm saKOHHMa B^a^axn y CBexy fl,o y 6e3-
KOHaiHOcx. A OHHMa KoJH 3e6y h sa xaKO ^a^cKy 6y;i,yliH0cx Hame
scM^e HCKa je yxexa ona lyBcna HspcKa MoJiemoToea :

„Cmpx je y JKHBoxy , acHBOx je y cMpxH."

f A ahh'r
 nOPESA
noKymaj sa CTyA^jy

La theorie des Impots est la veritable

legislation du peuple.
Miraieau
T
CPA3MEPHA H^H nPOPPECHBHA nOPE3A
»A r origine de tous les pouvoirs,
je dis de tons indistinctement, on
rencontre la force.
Guizot

IlHiaae o nopesHcpasMepHOJ h nopesH nporpecHBHOj aiHBO

ce npeipeca y noMeAaeBpene. Oho je TaKO pekfl y36y4Hyio cne
AyxoBe. MetiyxHM He Hsr^ie^a hh naJMaae ^a ce aouiao ^o KaK-
Bor npecyAHor peuieaa, npa cbcm tom mxo je obo nHxaae cacBHM
npHpo^Ho, mxo je noc^e.;i,nD,a caMor xoKa ncxopnje. A^h sa^ba upn-
3HaxH Aa cy ce eKOHOMHCXH fl,o ca^ cyBHUie Maio o6a3Hpa^H na
4>n.i0C0<5HJy, H, y cbojhm xeopnjaMa, cyBHme siaio xaja^H 3a npom-
^ocx MOBciaHcxBa. Ohh cy cyBHine mhoto xpajsn^n nenocpe^Hy,
xpenyxHy Kopncx, a cvBHine Ma^io Beqny h Henope^Hy npaB^y. Illxa
Bnme HMa hx kojh, Kao Oocct oxBopeno XBp^e ^a noAHXH^Ka
, , :

eKOHOMHJa HMa caMO ^a hs^lojkb KaKO ke Koja Jiepa yxHn,axH na

upoH3R04H.y, no/i,e.iy n pasMeny Ao6apa h ^a 6h ona npem-ia y
,

o6iiacx 4pyrHx navKa Ka^ 6h pacnpaB.i)a^a A^ -lu ^^ Ta Mepa

6hxh 4o6pa H^H p^Ba, npaBHHHa h^h HenpaBH^ina.'

CBe ycxanoBe ^pymxBeHe, o^ najcxapHJer Ao6a na ^o Aanac,

ocHOBane cy Bnme h^h Maae na npHBH^ernJH. Bhao je ^y^n cio-
6o4,HHx H ^y^H po6oBa, ^yAE HMa^ar^a h ^y^H kojh HHcy mof.ih
HHmxa HMaxH. OBa neje^HaKOCx, yxEptjCna HcnpBa ch^om, caHKi^n-

* Faivcet H., Manual of Political Encomy, bo. IV, ch. I, p. 448.

 604 noPE3A

joHHcaHa je ^OAHnje peAHrujoM n saKOHHMa. Hajnoc^e Ha'ie^o

,

Hac^e^CTBa npnMoaeHO je anco^yiHO h npoTernyTO ao Haj^a^er

CTenena KpBHe seae. IIlTa BHiue r^e je npecxaja.io npaso KpBH,
,

Ty je oaMeanBaHo ycBajaifeeM h cyncTflTyi],njaMa. CBOJHHa h eKO-

HOMHa cHara OBeKOBe^iese cy y pyKy HeKo^iHKO paca. IIpaBO cxa-
pHJer oAysflMaae HacAet^a M.iatjHaia h LepnMa, vtbpahao je ne-
,

je^HaKOCT laK y cpii,y cane «5aMHAHJe. Ha nocjexKy, npHBHAeniiHJe

cy cniiOM npncBOJH^e ce6H upaBU ^a ^OHoce saKOHe, h ohh cy hx
AODcra yBeK ^ohochah y CBOJy KopHCT h sa CBOjy CHrypnocx. Aae
Ao))^ noKaxKa^ jc^an 04 ohhx xpenyxaKa onmxera racBa, Ea^ npn-
BHJLeuiHHJe ocexe KaKO ce xa^acn HapoAHH, na KOJHMa njiOBe ,
ys-
6ypKajy noA ftHMa ^a nx nporyxajy. H xa^a Hacxynn
, npexetn
6ypa, Koja ce onex o^Max yxa^oaiH h OH^a ce noBpaxn xninflfla
,

c HOBOM paBHOxe;KOM, Kojy HenpaB^a onex 6p3o nopymn.

y
xaKHM xpeHyi],HMa HeMauiXHHa h SoramxHHa ^ocxaaiy Bp-
inaK CBoj. Je^HHsia jenoxpe6Ha npcBe^HKa samxaxa h noMoli Apy-
inxBCHa, APyrn cy 4pymxBy /i,y5KHH a npe4,yaJHn. Obd, ^0 Ayuie,
Ayryjy y hmc OHora mxo njiajy, a^a je bdxob /i,yr xaKO AaBHaman,
H OHH ra HHcy HHMa^o oxn^aliHBaAH, xaKO, A^je HHxepec npesa-
SHmao H caMy r^aBHHuy. 36or OBor Beinxor Kpe^Hxa, kojh hm je
ApymxBO, roxoBO peka 04 nocxaaa CBojera, ^aBa^o, nopesa Kojy
^anac Ayryjy ne Moate 6hxh caMO cpasMepna, aero nporpecHBHa
npcMa Biiaay H)Hxobom.
BpcMe je Aa ce nospaxH paoHOxeaja, xaKO ^aBHo HopeMetena,
H3Me^y pasHHx pe^oBa ^pymxBa, Koje CBe KopncxE noK^aaa je^-
HHMa, a CBe xepexe xoBapa ^pyrHaia. UporpecHBaH nyx, kojh Ke,
mxo je Bebe HMaae, h kojh te, mxo
cbc BHiue yJEMain 04 aera,
je cxapHJe Hac^e^e, cse jaie y^apaxn na aera, jecxe KopncxaH,
npaBe^an, paii,HJ0HaAaH, a^H CBaKojaKO npHBpeMeH naqHS, kojh ce,
y je/i,Hoj Hcxoj nepn, He Moate ynoxpe6^aBaxH ^yro, a ^a ne 6jj\,e
Ha fflxexy npaB^n h S^arocxaay ^pyrnxBCHOM.
MeljyxHM, ^OKAe roA y j^AHor napo^a nocxoje eKCxpenn 60-
raxcxBa h HeMamxnne, ^ox^e je nporpecHBHa nopesa ne caMO npa-
Be/i,Ha, Hero, y hsbcchoj Mepn, h HensdeacHa. Ho npa CBex xom Ba^a
je npHMCttHBaxH My^po h nanexHO. Ba^a je npHMeaHBaxH xaKO,
Aa, aKO ce Moaie, cacBHM ckhhc xepex ne caMO c oHora kojh HCMa
HHmxa, Hero h c OHora kojh HMa nemxo. ^obck kojh HMa CBOJe
sApaByLe H CBoje pyKe, oh Beh HHJe 6e3 nnnera, oh Bek HMa neKH
KaHHxa^. oHaM ^a ^^ obo mxo peKOx Hsr^eAaxH ly^HO mhofhm
^iHxaoiJ,HMa MojuM, aAH uixa ty Ka^ je xo caMa HHCxa eceni^HJa fl,a,-
Hamae noAHXH^He eKOHOMHJe, KOJy Emuao ^e AaeAej Bp^o sro^HO
 noPBSA 605

30Be opTOAOKCHOM eKOHOMDJOM. ^ Ja caM HMao cpeiiY 7i,a c.iymaM

jeAHor Bp.30 y^eHor npo4>ecopa, Kojn Me je yqno ^a je CHpoxa ^e-
BOJKa, Koja Heitfa HHr^e HHniia ochm je^ny Koxapunniiy y Kojy 6epe
ii,Beiie n jaro^e le npo/i,aje n x.iedoM ce xpann, ^a je xa ^eBOJKa
sKanHia.incT", jep Bet HMa ,n3BecH0 Bnaae" —
CBOJy KOTapn^iHi],y,
H ^a CHpoia 6a6a Eoja HeMa nnr^e HHinxa ochm je^ny Mexiy, ko-
JOM, Ha pacKpfflky jOH^OHCKHx y.iHi];a. hhcth npe^ias c ipoxoapa he
Tpoxoap, xe joj saxo y^e.in ko no KOJn nenn, ^a je xa 6a6a xa-
Kolje ^Kannxa.incx", jep Beh Hiia „H3BecH0 HMaEbe" — Mex.iy CBOJyt
K04 OBaKe nayKe, He he mh ce BRJbA^ y rpex yuHcaxn, raxo can,
MaKap n o.iaKO. peKao 4a ^lOBeK Kojn HMa pyKe HMa Kannxa^.
A.iu 6am aaxo n xpe6a nopesa ;ia nomxeAn xo je^nno mxo hobck
HMa le pyKe, xy Koxapn^nuy, xy Mex.ay, a y naKHa^y saxo neKa
:

04.iHJe OH^e r^e je npenvHaHO, HeKa npnxHCHe r^eKoja HMai&a,

MaxoM HenoKppxHa. Koja, y pyny Hepa;i,HHKa, ne ^OHOce roxoBO
HHHixa HH ^pacaBH HH ^pymxny yonmxe. n Koja ^pymxBO HMa BHHie
HHxepeca ^a THHmxn Hero ^a nx OAP'KaBa.
PeKaBUiH OBO yonmxe, mm LeMO ce nocxapaxn ^a, y 3ace6HOM
H.iaHKy, onmnpHO n nacnxHO npexpeceMO nnxaae nporpecHBHOJ
nopesH.

VI
nOPESA nPOrPECMBHA
„Limp6t etant le prix que le citoj'en paye
pour des jouissances, on ne saurait le deman-
der a celui qui ne jouit de rien il ne doit
;

done jamais atteindre la partie du revenn qui

est necessaire a la vie du contribnable."
De Sismondi
„C'est une des plus importantes affaires
du gouvernement de prevenir I'extreme ine-
galite des fortunes."
J. J Rousseau

Mn CMO Easa.iH ^a je cpasMepna nope3a npaBnqHHJa oa je^-

HaKe nopese, Kojy 6h csaKa nopecKa r^ana y je^HOJ Hcxoj koah-
^HHH n.iataja, Kao mxo je xo 6ho c.iyiaj y nac npe pe$opMe Kojy
je yiiHHHO r. JJyKuA: a^e cmo y hcxh Max Ka3a.in h xo, 4a n ona
He o^roBapa CBHMa yc.iOBHMa npaB^e.
y ca^amaeM cxaay ^pymxBa, KOfl, BeoMa Hcje^Hase no^e-ie
HMaBa, cpasMepna nope3a, Ka^ 6h ce yne^a, yMecxo fl,h 6yAe na

^ Revue des deux Mondes, 15 juillet 1875, p. 445.

606 H0PE3A

o.iaKiunny CHpoiiaxy, 6ua&, 6h My na MHoro netH Tepex iuto 6u :

zpa^auuH ouo cupoMaiunuju, to 6u eume Mopao fl,a uAaKa ^poKaeu.

Obo Hsrjie^a ^ly^HO h ^EBE ce Kao HeBepHi],a, a^n je, npa cbcm
TOM, npaBa HCTHHa.
Osa HCTHHa HOTBptjena je rJiacoM CBHJy eKOHOMHCTa.
,,Cpa3MepHa nopesa 6uASi 6h nporpecHBHa npena HeMauiTHHH
nopecKHX r^ana," Be^H IIpyAOH. ^
A^H CBe/i,oi;[6a oBor pasopnTey^a no^HTHMHe eKOHOMHJe MOJK/T,a
He iie 6nTH ^OBO^na HHTaon,Y.
HnniTa, eBO n /i,pyrHX ayTopHTeTa, 4a aKO ce komc BHuie no-
Bepyje :

^e MHHHCTap n HOTHpe^ce^HHK ^pataBHor ca-

Ilajije, 6flBinH
BeTa, cacBHM „036H^aH" h „6^aroHaMepaH" Be^n
TO jecT 'jobck :

Uii impot viaiment proportionel constitue une charge plus sen-

^
sible pour les fortunes mediocres que pour les revenues eleves
— T. j. npaBa cpasMepna nopesa oceTHHJn je TepeT ocpe^aeM
HMai&y nero Be.aHKHM npHxo/i,HjMa.
raimuje-Uaowec, Kao ^i^aH npHBpeMene B^a^e n MHHHCTap *h-
HancHJe, y ^eKpeiy o^ 30 Anpn^a 1848, BeiiH ^Ilpe peBO^yunje, :

nopesa je 6H^a cpasMepna, ^aK^e HenpaBe/i,na. 4^ ^^ 6HJia ^oncTa

npaBHMHa, nopesa Tpe6a ^a je nporpecHBHa. Mh cmo npHsna^H —
H npoKiiaMOBa^H obo na^e^o, h oho te 6hth npHM^ieno y npBOM
6yi;[eTy peny6^HKe/'

M. Fapnuje, ,,clernier abreviateur des economistes,'' Kao iuto

ra ocaoiL-a IIpy^oH saje^^HBO 30Be, tbpah ^^.je ,,cpa3MepHa nopesa
Betn TepeT Ma^onn ocpe^aeM HMaH>y nero ^h Be^HKOM/' „Ko HMa^Ba-
ecT H^ia^a^nnapa npExo^a, BCMy je jaKuie n^aTHTH /i,Be xn^a^e ^h-
Hapa nopeae na Taj npnxo/i,, nero ohomc kojh HMa ^eceT n^a^a ah-
napa npnxo^a, a Tpe6a 4a niiaTH H^a^y ^Hnapa nopese; TaKo hcto,
OBOMe je ^aKHie H.aaTnTn OBy cyMy nero ohomc kojh HMa H./baAy
4HHapa upnxoAa, na Mopa na to /^a n^aTH cto A^Hapa nopese." ^
Oh joui HaB07i,H h OBaKaB npHMep :

ysMHMO Tpn 3eM./be, Koje nponsBo^e :

npBa 4pyra Tpeta

4 8 12
Ako ce cpasMcpHO nopeaiy no je^ny neTBpT, one te ^aTH ^pH^aBH:
1 2 3

* Theorie de V Impot, p. 162.

^ Traite des Impots, I, p. 26.
^ Traite de Finavees, p. 'oQ.
 noPE3A 607

Ho aKO ce npnxo^ obex 3eMa.?&a HSMenn OBaKO :

8 12 12
OHAa te nopesa 6hth
V. V. V,
^
pesy.iTaT cacBHM HecpasMepan n HenpaBe^aH.

MoHxecKuje, xBopan; MO/i,epHe ^pataBHe naj Ke, Kojn je, cbojhm

Be^HKHM CBeo6HMHHM l)eHHJeM, JSaJMHO OBO Haie^o OA KviacHiHor
crapor 406a, 04 coiiHJa.iHO-AeMOKpaTCKe Atheg, h kojh ra je npBH
npHKasao h ^ao nameM MO^epnoM ApymTBV, MoHTecKHJe, o/io- —
6paBajyJiH Ha^ie^o nporpecnsHe nopese y Athhh, oBaKo sevin :

^Ilopesa je Sa^a npaBe^na, aKO HHJe Cmasl cpasMepna. Ako

ce H DHJe ^pata.ia cpasMepe Ao6apa, OHa ce ^paiayia cpaSMepe no
Tpe6a. MHc./iHiio ce 4a CBaK HMa je/i,HaKe «i>n3HiKe noxpeOe, b ar Ha
Te «i>H3HTiKe noTpe6e He Tpe6a y^apaiH nopesy 4a KopncHo ^o^iaan ;

Hoc^e Tora, n ^a iia a Ba^a yAapniH nopesy, a^H Maay Hero na

HS^HEiHO H ^a rpa^auHJa nopese Ha hs^ibhiho cnpenaBa ESAEmRO." ^
;

Ha OBO 4^- llapje npHMetyje

^,a MoHiecKHJe, nocjie^n.HM pe-

^HMa, TiiKO petiD ocyi)yje nporpecHBHy nopesy, jep je to j.oni pastor

^
y KopncT Toj nopesH.
Pa3Aor, fto /T,yme, jioate 6hth ^om, a^n, 6aiu 7i,a je h ^loai,
OH HHMaj.0 He no6HJa Bpe^nocx MHin.^Beay Koje xote 7i,a yTBpAH.
iKan MaK Fyco BejH : ,,^a 6h ce ycTanoBH^a ncTHHCKa cpas-
MepHa nopesa, OHa Tpeoa ^a ynpaB^a ne caMO npeMa HMamy no-
ce
pecKDx TjiaBa, Hero n npcMa pa3^Hn,H anxoBor CTaaa hih H3^Hm-
HOCTH ftHxoBHx *
7i,o6apa/"'

MapKH3 Mupaoo je y na^e^y 3a nporpecHBHy no-

(oxai^) 6ho
pesy, TaKO hcto EepHap/i,cH Ceu-Uiep h JxoH^opce, kojh je, ochm
fl,e

Tora, 4p3Kao 4a 6oraTH yjKHBajy oa ^pyuiTBa BHoie KopncTH nero

CHpoMacn.
4Ba Be.iHKa HMena, Met/y eKOHOMHCTHMa, roBope y Kopnci
nporpecHBHe nopese to cy A/i,aM Cmut h Man Barucr Ce.
:

Cmut HDJe pacnpaB^ao caiio HHTaae, nero tck ysrpe^ na-

noMHBbe, ^a ,Hnje HHMa.io HeyjiecHO /i,a 6oraTH npH^aaty na Tpom-
KOBe ApacaBHe ne caMo y cpa3MepH npena npHxo^y cBOMe, nero joni
BHme 04 Te cpasjiepe/' ^

* Tr'aite de Finances, p. G(3.

2 Esprit cles Lois, liv. XIII, ch. VJI.

^ Traite des Impots I, 35.
•*
De V economie politique, Oeuvres, III, p. 194.
5 The Wealth of Nations, bo. V, ch. II, sec. II.
608 noPESA

E. Ce noiJHTHBHO pacnpas^a nniaae o nporpecHBHOj no-

^*.

peSH, n o/i,roBapa Ha pasne pas^ore. Oh ciaB^ta oeaKO noTaae:

„3ap npocTa cpasMepna nopesa nnje xeata cnpoMaxy Hero 60-
raiamy ? 3ap ^oseK kojh nponsBOAH cano oho^hko x^e6a, koahko
My je HVJKHO /i,a nspann CBOJy <i>aMHAHJy, 3ap laj qoBeK ^a nAaka
cacBHM y OHOJ HCTOJ cpasMepH Kao h onaj, kojh, cbojhm o^^^h^jhem
xa^ieHTHMa, cbojhm rp/T,HHM HMafteM, cbojhm snaxKHM Kannxa^OM,
He caMO yaiHBa h CBOJHMa Ha6aB^a csa y^HBama .lyKcysa, nero
joHi H3 ro/i,HHe y ro,zi,HHy yBetaBa CBOjy 6.iaraJHHn,y ? Sap ne na-
^asHxe y obomb nninxa mxo Bpe^a npaBHHHOci ?" ^
Joui oxBopennje roBopn Ce y ;i,pyroM cbomg ^e^y :

,, . . . npHxo;i,n je^Hor MOBena h^h

Mory 6nxH je;i,He 4>aMH.iHJe
xaKO CKpoMHH 4a HG cTHJKy HH sa HS^pjKatte ftHxoBO, H 0^ xe
xaHKC na ^o one Ka^ ce Mory saAOBO^HXH CBa ^y^ina npoxieBaaa,
CBa yjKHBaaa AyKcysa h cyjexe, HMa neocexna nporpecnja y npn-
xo^HMa, xaKo 4a, na CBaKOM cxeneny, •t-aMH^HJa Moaie yneK Ha6a-
BHXH ce6H sa^OBOJbcxBa Koja 6ani HHcy nyajna, na ^o najneodys-
^annJEx mxo ce Mory saMHC^nxH h xaEO, Ka^ 6h ce xxe^o y^apHxn
;

nopesy na CBaKy ^aMH^HJy Ha xaKaB naHHii, 4a OHa dy^e cne AaKHia

mxo je HyacHDJH npHxoA na kojh na^a, xpe6a.io 6h ^a H^e na Ka-
ttaK He caMo cpasMepno, nero nporpecHBHO.

,H AOHcxa aKO npexnocxaBHMO nopesy na npnxo^ ^ncxa

,

cpasMepny, no /^ecex oa cxo na npHMep, ona be ysexn 30.000 ^n-

Hapa <i>aMn.iHJH, Koja HMa 300.000 ^Hnapa npnxo^a. Toj ^aaiHAHJn
ocxate 270.000 ro^Hmme xpomKa, —
Moate ce mhcihxh ;i,a c xa-
KHM npnxo^OM He caMO He te ocKy^eBaxn hh y leM, nero te jom
HMaxH H nyno ohhx yjKHBaaa mxo nncy HHMaio nyatna 3a cpety
AY^CKy 40K, Ha npoxHB, <i>aMn.iHJa Koja nna caMO 300 ^nnapa
;

npnxo^a, h Kojoj npeKO nopese npexnije caMO 270 ^nnapa, ne he

HMaxH HH OHOAHKo K0.aHK0 je npeKO noxpe6HO 3a o,/"i,pffiaEbe an-
Boxa. OHeBH/i,H0 je ;i,aKiie ^a je npocxo cpasMepna nopesa Aa-ieKO
OA xora 7i,a 6y4e npaBHHHa, h ^a je na CBy npn.iHKy xo n HaBe.ao
C.MUTa ^a pe^e: „HHJe HnMa.10 neyMCCHO 4a 6oraxH npH.iaacy na
xpomKOBe ApaiaBHe, He caMO y cpa3MepH npcMa npnxo^y cbomb^
Hero H jom Bnme 04 xe cpa3Mepe !" Ja 6hx naK umao jom ^a.-i.e,
H He cxpamBM ce petn ^a je nporpecHBHa nopesa je^HHa npa-
BH^nia."^ —
Focii je OBaKO <i>opMy.aHcao CBOJe Mnffl.i.eH.e : ,KaKO 6h.io ^a-

6h.io, tck nporpecHBHa nopesa, Ka^ je orpaHHiiena, noJM./i>HBa je;

' CouTS d' Economie politique, VIII partie, ch. IV.

^ Traite d' Economie politique, p. 513.
 noPESA 609

a^iH HeorpaHHMeHa nporpecHBHa nopesa HHJe MorytHa, jep npaBii,e

'
BO/T,ii K vHniU'reay KannTa.ia."
Pa^n o6jafflfteH.a OBOMe, ^o^aJMo caMO to, ^a iipeTepanocT
HCKor Ha^ie.ia ne sHa^in ocy^y cajiora naie^a.
AeoH 0ome, kojh je 6ao jiHHHCxap, (ipe4,^arao je, 1848, npo-
^
rpecHBHy nopesy Ha noKpeToocT.
J. HajMUH, je^aH 04 HaJHOBHJHx uncaija nopesn, a Hapo-
^HTO npoppecHBHoj nopesH Ha npnxo^, Ha^asH ^a sa oBy. nopeA
ocTa.inx. roi'.opH iior.iaBnTO h OBaj mio onaj ^eo Motaii pastor,
npnxoAa Koje, npeKO OHora uito
npexH^e Ha yainBaae
je Hy;KHO.

D KannTa.iD30BaH.e, pacxe Bnme nero cpaswepno c pacreaeji ne.io-

KvnHor npHxo/!,a. ^
*
Obo hcto noTBpi>yje y HeKO^HKO h Pay.
IJoH Crji/fipT MuA HHJe napTHsan nporpecHBHe nopeae y on-
mxe, a.in je npHsia y Hacae^njia. Oh bcjih : „Ma /i,a, no mom mh-
ffl^eay, uane^o nporpecQBHo. Koje ce cacxoJH y xoMe 4a ysiie xo-
^HKo H xo^HRO npoii,eHra Bnoie o^ BetHx cyaa, Moate HBasBaxa
npHMC^de Kao onmxe nane^o nopesneaBba, ouex 6h 6n^io h npaBO
^
H KopncHO npHMennxu ra na xecxaMCHxe h Haciet^a."
H. r. ^exmumeecKu, npeBO^H.iaii, h Kpnxn^iap Ma.iOBe eKOHO-
jinje, xaKot/e je aa nporpecnBHy nopesy. Oh bpah „Mn ne bh^emo :

3aiuxo nporpecHBHa nopeaa He 6fl o^roBapaja oyeKOBaftHMa cbo-

JHx npHBpvKeHnKa, h.ih 3amxo 6h 6H.ia npoxHBHa ohhm ocHOBHMa
npaBH^HOcxH, CH.10M KOJHx Mn.i xpaatn ce ocj\o(>oaq oj\ nopese m
CBH npnxo^H ucnoA n.SBt'CHora MHHHMa oh je, caMO no iienaman, ;

npeBDA^o ,T,a us xor xpaaieaa caMO no ce6Q Hs.iasn npHsnaae ^a

je nporpecHBHa nopesa jeyT,HHa npaBflqna. Y csaKOM c.iyiajy, npo- . .

rpecHBHa nopesa pamtie 6p3o caMO na BHniHM cxeneHHMa pacxeaa

caMor npnxo^a, kojh je n npe xora 6ho orpoMaH, xaKO, 7i,a te no-
pesa K0.IHK0 TO^HKO cnpeqaBaxn pacxeite orpoMHHx OoraxcxaBa, ne
cxeniH.yJYiiH MeJ^yiHM pacxeae KanHxa.ia cpe^ae. na h AOBO.i.iio Be-
j.BKe Bo^nqHHe ; nanpoxuB, OHa fee Maae CMexaxn pacxeay Ma.iHx
H cpe^ftHx HMaaa, cpasMepna nopesa, jep fee 04 h,bx ysn-
Hero
Maxu MHoro Maan nponenax nero nixo xo hhhh cpasMepHa nopesa.
E xaKO, c r^ie^Huixa hhcto eKOHOMHor, nporpecHBna je nopesa naj--
'
Cours d' Economie politique, IV vol., p. 321.
2 Melanges d' economie politique et de finances, I, p. 120.

3 Neumann J., Die progressive Einkommenstener, 1874.

* Finanzwissenschaft, II, 5 Aijsg. p. 195.

''
Principles of Political Economy, bo. Y, ch. 2. § 3.

Otaubhha III 39
610 noPE3A

npHJaTHHJa ^a no6yAH y -?by;i,H eneprnMHy TesKay sa yeeiinqaBaaeM

^
;i,oxoAaKa CBOJDX."
/l,a.ieKo OA Tora ^a 6h My ce nporpecHBHa nopesa MHHH.ia

onacHa h paaypna coi;HJa.iHa M^pa, y^epmimeecKu io}, HanpoTHB, Ma-

HHiue uiTO HHJe HnMa.10 pa;i,nKaAHa, Hero TeK naiHJaTHBHa iiepa,
Kojy „)'CTaHOBHTb wh SHaiHTe^i.HOMi) pasM'tp'b duAO 6li ropasAO
Tpy^Hlse, M-bMi) npHH^Tb M'fepw, npaMte h no.iHie Be/i,yii],m ki.
ToS fflie n.'fe^iii."

HaM je niTO cmo ^HineHH Te cpete 4a OB^e HaBe^eMO h

^\,ao
MHm./beae namera ^HHaHcncTe, cayT,a MHHHCTpa c&HHaHCHJe, F. ^e^.
Mujaroeu^a, a^n oh ce, y obom nnTaBv, o^./iHKyje peqHTHM Ly-
TaaeM — oco6HTa MeTo^a HS^iarain je/i,Hy HayKy !

y ocxa^oM, obo h HHJe jeAHHn c^y^aj ^a OBaj rocnoAHH no-

CTyna c HayiHHM nnTaBHMa Kao MnnncTap c Jby^HMa, Koje iie* My
npHMBTH, a iie<i> ne npHMnxn. Oh Kao ^a je jom OH^a ,npe^qycTB0-
Bao" AIL lie 6HTa MHHHCxap ^o^poia Ke(f>a, der giiten Laune, —
Kao iiiTO CY o6emeftan,H HeMi],H npeBe^H aeroBy *aM03Hy HspeKy
y CKynfflTBHH ,MBHHCTapcTB0 Ao6pe BOite."
:

caMO ciaBan MOseK, Tje^j, l.y;i,iBHB h npenpT^HB no.iH-

Je/i,aH

THHap, Hamao je sa Ao6po, He ^a pasjioiKHO ocyAH, nero Aa na-

KOCHO yje^e naqe^o nporpecHBHe nopese. Oh bc^h ^a je nporpe-
CHBHa nopesa HaAHK Ha 6aKayiHHa kojh oAeBeHHJHM MymiepHJaMa
CKyn^e npo^aje.
A^H OBa npatHBTHHCKa A0CK0^Hu,a, c npaBor 6aKaACKor r.ieAn-
mxa Hspeqena, ne AOKasyje Hnrnxa Apyro n nnuiTa BHUie nero to, h m
c^aBHH ^yAH Mory noKaxKaA Aa nsycie no KOJy oaBHy iiyAopujy.*

cpasMepny nopesy Kao ney-

ITpe Hero hito cacBHM ocxaBflMO
AecHy H HenpaBPAHy, xoLeMO Aa HsneceMo MnxaoitEMa 0'mr.aeAaH
npHMep HenpaBfliHocTH aene. He HMajytn, Ha aca^ocx, oa nauier
cxaxHcxHHKor Cnpoa, Kojera me$, HMa A^e roAHHe, ym xypcKH a
HenpecxaHo paAH cxaxncTHKy TypcKe (CDrypHo no napeA^n CBOjera
MHUHCxpa), He HMajytn AaKiie HHKaKBHx noAaxaKa yKynnoj npo-
H3B0Aii>H name seM^e, xe Aa no H.oj naiieno cpeAH>y Mepy npons-
B0AH>e 3a CBaKy 4>aMiJiiHJy, mu cmo npHHyi>eHH noaaJMHxn nOAaxaK
y xyljer napoAa n npnMep y xyt/er nHcn,a.
Upy^on ysHMa
^
Aa y •3^paHU,ycKoj na CBaKy «»aMH.iHJy oa ^e-
xnpn Ayuie A0^ia3H no 1000 AHHapa npnxoAa, jep ckohomhcx lUea-
Jiuje H3paqyHao je Aa na CBaay Aymy y <J>paHn,ycKOJ AO-^asn no

* Co'iHuekia H. ^epnuineBCKaro, tomi I V , cxp. 402—403.

* Bhah sABa npcia AeSe.iy KiLsry" De la IVopriete, 1848, liv. IV.
* Systemc des Contradictions economiques ou Philosophic de la Misire,
3 ed , I, p. 268.
 nOPE3A 611

63 nape (HOBe) Ha ;i,aH, a to je OlO^unapa h 80 napa na Kyty 04

'leTnpn Ayuie. OH^a je (1845) nopesa AOHocn.ia BHme 04 MH^iijap^e
(caA BHUie H oj\, ABe n no^), ^aK^e o^ npn^HKe %
ii,e^ior npnxo^a

s^Ma^CKor, H TaKo 6n no saKOHv

cpasMepHOcxH, cBaKa *aMH;iHJa
Koja nsia 1000 ^nnapa npBxo/^a. Mopa.ia n-iataTH 125 Annapa no-
peae. Ilpeaia tomc, 2000 7i,HHapa npnxoAa n^atajy 250 ^nsapa;
3000 4HHapa, 375; 4000 /^HHapa, 500; ht^. CpasMepa je oiUTpa h
MaxeMaTHqKH 693 Mane ; 6iaraJH[]i],a je carypna 4a, no paHyH0n,H,
He te Hnmia usrySnxn.
A.m Ha cxpaHu onnx mxo n.iahajy, cxoap cxojn cacBHM ^pyK-
gnje. Ilopesa, Koja 6a, no saKOHy, xpe6a^a 4a je cpasMepna, ona
je, HanpoTHB, nporp^CHBHa y CMOciy neMauixHHe, ona ce OKpete
np^TUB cnpoTHEbe, n uito je kojh rpai)aHHH BBme syiocxaB^en cy^-
6hhom, xo cbc BHiue naia ^a n^axn.
Ako je OBO je^naKocx, OH^a je ona yatacna neje^HaKOCT
4a 6a ce 6o^e nn^e^o, npexnocxaBHMO 4a ^OMatnH Kojn HMa
1000 4QHapa npnxoAa npnivia nexopn ;^e.la oa Hapo^Hor npnxo^a;
onaj KoJH HMa 2000 ^nnapa, ocaM j\,eAOBa. onaj kojh DMa 4000 ;

AHHapa, mecHaecT ^e^oBa, hxa- Hs OBora ns^asu j\,a. onaj kojh na

CBOJHx 1000 ;i,HHapa n^aha 125 ^nnapa nopese, 4a xaj BpaLa 4py-
mxBy noiOBHHy je^Hor ^e.ia, xo jecx ocMHHy CBora npHxo^a h h3-
4pmaH>a ^awninje CBOJe a onaj kojh HMa 6000 /T,nHapa npHxo^a,
;

n^aha caMO 750 ^HHapa (cacBHM cpasMppno), u xaKO je y npoo'HTy.

ca 17 j\,eAOBSi na^i, yKynHHw npnxo/iOM, mxo, ;i,pyrHM peqHMa, SHa^iH
4a Ao6nja na nopesn 425 na cxo !

Ebo onex xo hcxo, caMO y ^opMy^y '^OBe^eno :

Ka^ OA^HJeMO 125 ^nnapa nopese, OH^a ocxaxaK, 875 ^HHapa,

Mose ce CMaxpaxH Kao nspas cpe/i,H,e n HopMa^ne noipomae, hah
cpe^aer 6yiarocxaH.a CBane ^aMu^HJe. CBaKa ^aK^e ^aMH^nja Koja
HMa 1000 AHHapa upnxoAa cxojn, Mome ce petn, y paBHOxean
c ApynixBOM.C xora cBaKa Koja HMa Bnme oa xora, 6Hte y Ao6HXKy,
a, HanpoTHB, cBaKa KOJa HMa Maae, 6ahe y ry6nxKy. IIpeMa oBOMe,
H3B0jinxe caA bhacxh KaKO ce ^HKBHAyje Ao6nx h mxexa, no nno-
xesH cpasMepHocxH.
Ilpeo. — IljJuxo/f, ee^u 04 1000 ^uHapa.
npHxoA *aMH-iHJe 6000 5000 4000 3000 2000 1000
nopesa Ha xo 750 625 500 .375 250 125
Ocxaje *aMHAHJH 5220 4375 3500 2625 1750 875
CpeAH>H xpomaK ^75 ^75 _875 ^75^ _875 _875
BnmaK 4375 3500 2615 1750 875 000

' YnpaBo 2,575.028.582, Kao mro vaacb. 6yijeT sa 1876 (Bhah ••

Vierteljahr-
schrift f. Volkswirthschaft etc. 1875, III, p. 183).
39*
 612 noPESA

0B,4e apHTMeTHiKa nporpecnja uopese 0/],roBapa apnTMCTH*!-'

Koj nporpecnjn npnxo/i,a. OcTaiaK ear BHUiaK H^e no hctom sa-
Kony; a^n AomaBUin jio noc.ie^aer CTeiiena BH^nxe npe^ co6om
,

— H}My.
Ho KaA 6h ce nopesa 3aycTaB^a.aa Ty, hh no ja^a A^h eso !

MyKe r;i,e ^p^.aBa xpaatn 4a CBann des HsyaeiKa /i,aje nopesy. Ebo
KaKsa je nocAefl,EU,s. tomg („4a cb^kh qncT npHxoA n^ain nopeay!"
Kao niTO 7i,eK.iaMyjy HecHOCHH 4>pa3apH ^aHaniBH 4>EHaHcnjapB):—
/Ipyio. — UpuxoA MttThu 0/1, 1000 /i,UHapa.

IIpHxoA 'i-aMD^nje 9u0. 850 800 750

nopesa Ha h, 112-50 106-25 100 93-75
OcTaje 787-50 743-75^00 659-25
Cpe^BH TpomaK 875 875 875 875
MaaaK 87-50 131-25 r75 218-75

Ona ncTa cpaBMepna nopesa, niTO na^o npe y^apame Ha h3-

.iHuiHO, OHa, eBo, caA y^apa Ha oho hito
je npeKo HyasHO y MecTO ;

4a ce nocTaB^a na CBOjcxBa noBHTHBHa, cpasMepa ce, bbo, nocxaB^a

Ha CBOjcTBa HeraTUBiia.
OBaj pesy^TaT, Ma koihko 4a je CTpamaH, oneT HHJe nocACABa
pe4 ^anainiLe Ko6He cflCTeMC. Ilopesa HHJe cano cpasMepna c ue-
MamruHOM, ohe je, hito oho Kaaty, nporpeciiBHa y cmucAy ueMam-
Tuue. OBOje Hajy^acunja ncTHua Koja Bojyje npoxnB ca^amae no-
pecKe CHCTCMe.
^aKiie ,
Ka^ 6e
ce nopesa y^apayia caivio na seiij^y hih na
KanHTa^; Ka^ 6h cBaKa nopo^Hiiia HMa^ia CBOje Hac^eije, h oxyA
Hcnocpe^Ho ByKjia npnxoA CBOj —
OH^a 6n cxBapn nm.ie oBaKO
,

Kao mxo CMO hx BH^e^n. nope3a, y^apajyhn nocpe^HO na CBe h

CBaKora, 6H.aa 6h cpasinepna, y je^HHX c 6viarocxaH>eM, y ^pyrnx c
HeMaaeM.
A^H cexHMO
ce 4a nopesa ne npnxHCKyje caMO scM^e Kyte ,

H a^iaxe: ona y^apa h na ^nn^a (r.aaBHHH,a) n Ha noicpexHocx n , ,

Ha noxpouiay. HaJBeka ^eo ApacaBHHx npHxo^a /i,oiia3H h3 obhx

pa3HHx HSBopa. IIo^eM naK nope3e na npe^Mexe oj\, npBe noxpe6e,
Ha CO, nnte, 4yBaH hxa- HaJBnme ^oHoce, xo OH^a one CBe CKyna
o6pa3yjy je^ny onmxy rAaBHHij,y, je^naKy 3a cbc, 6e3 pa3^nKe HJiaaa.
Oa 125 7i,HHapa, Koje cmo oxoh'i yse^H Kao cpe^ay nopesy ua *a-
MH^HJy, MOHte ce cao6oaho oa^hxh '%, x. j. 100 ^nnapa, Kao cyna
OBe r^aBHHi^e. IIocAeAHi],y je ^lacno casHaxH. O^yBMHMO nopese
^pyre npHpo^e , on^a je CBaKa *aMH^HJa nopesana na OBaj
HaiHH :
 noPE3A 613

Ha npnxo^ oa 1000 4. — 100 = Vio

900 „ - 100 =: V9
800 , - 100 ^',=
700 , - 100 := '/,

Hjia 'taMQAHJa KOJnMa npHxo^ nnje Betn oa 600 ^anapa one ;

;i,aKAe n^iatajy X, a to je 16-25 OA 100. 4pyre naK «i>aMn^nje —

V/KHBajy no 25.000 n no 50.000 AHHapa penxe (upHKOAa). One
.

AaKAe, no OBOJ na jiaaaK cpasMepn. ^ajy y iiopesy '/jjo-tb n '4oo"TH

Aeo CBOJera npnxoAa.
MecTO cpa.3MepHe aopese , HMaMO ^aK.ie ymacny upozpecueuy
nopesy, Koja, upeiia cnpoTHEbH, reoMexpajcKH Hanpe^yje \
/l,aKAe
Koje npecvAOM Be.inKHx yjiOBa n cTpy^innx Kanau,HTeTa, Koje
naK .loruKOM caMe CTBapn, mh cmo AOB^e AOKasa^n ^a je cpa^Mepna
nopeaa HenpaBe^na, a cano nporpecnBHa Aa je npaBe^Ha.
A.1H Aa He 6n ko noMncano Aa je obo CTBap upocie Teopnje, KOJa
join HDKaA Hnje onpo6ana , n ^a je 3a to nesroAna h oiiacna 3a
npniieny, eso teMO naBecTH n tag je nporpecnBHa nopesa, y xeo-
pnjn oAo6peHa, y npaKTnn,n npnMeaena n.in npHMeftHBana.

Bet CMO Ha jbahom siecTy noMeHy.iH KaKO MouTccKuje oao-

6paBa nporpecDBHy nopesy na npnxoA, Koja je 6HAa yaaKoaena y
ATHaana ^.

To je 6h.io y CTapo Ao6a.

y HOBHJe Ao6a ,
cxpacHo je npaK-
peny6.i0Ka «i>.iopeHTHHCKa
THKOBa^a npoi pecHBHy nopesy ^.
1791, ycTaBOTBopna cKynnixnHa y $paHn;ycKoj ycxaHOBHAa je
jinqny nope3y na KBapTnpe na nporpecnBHOJ ochobh.
Income-tax (nopesa na npnxoA) Kojy je ciaBHH IIut ycxa-
hobho y IlHrAHCKoj, 1798 laKO^e je nporpecHena. /I.^'Haniaa in-
,

come-tax ^arano je nporpecnBHa jep cy oa ae ocAo6o^eHH npHr-

,

xoAH OA 100 <s. CTcp. =

2500 AHsapa.
TaKo je HCTO n y yjeAnmennM ^P^^saMa aMepHKancKHM.
IIporpecHBaH nannn yseAenjen y pa3HHM AP^^BaMa HeMa^Ke
H y HeEHM KaHTOHHMa niBajn;apcKe Kojn ra ymepeno npHMeftyjy ,

y nopesH na npnxoAe.
y XlnjeMOHxy, saKonoM oa 28 AnpH.aa 1853, yAapena je npo-
rpecnBHa nope3a na Knpnjy Kytny.

* Jroudhon, Theorie de 1" Impot, p. 163.

2 Esprit des Lois, liv. XIII. cb. VII.
* De larieu Traite des Impots, I, 34.
,
614 U0PE3A

y $paHi],ycKOJ, napH3 u joiu neKO^inKe Bapomn yBej.e cy Dcxy

nporpecnnHy nopeay.
Bapoin BpeMCH y^apBjia je, 1865 , nporpecHBHy nopesy Ha
npHxo^..
y ^paHuycKoj H HHr^HCKoj nopesa oa HacAe^a ysHMa ce npo-
rpecHBHHM nyxeM, npeMa cieneHy cpo/i,CTBa.
KoHBenaT je, 1793, ^eKpcTOBao nporpecHBHy nope::iy Ha AyR-
cy3, iioKpexHo n HenoKpeTHO HMaae '.

Bet CMO je/^HOM peK^n ^0K.ie ro^ y je^HOM ^pyiiiTBy nwa

:

K^aca ^Ly^n, Kojn ncMajy HHiuxa, Kojn JKUBe o/i, u.iaTe n./iH sapa^e
KojoM ce TeK je^Ba xpane y tom ApymxBy nporpecHBHa uopesa,
,

6e3 Kaxeropnja h nKaKBHx orpa^a, je^HHa je npaBe^na. TaKo hcxo

y seM^Lana apncxoKpaxcKHM, nopesa c jom BHiiie pasAora xpe6a ^a
je nporpecHBHa, aKO xohe 4a Sy^e npaBe/i,Ha. Ona je xy ^orn^Ka
uocAe^mi-A apacxoKpaxHJe h xpt6a , m
je HecxaHe xeK c Hecxan-
KOM OBe. y 06a c^y^aja, nporpecHJa MO^e 6hxh y no^exKy Be^HKa:
noxoM he ce npnpo^HO yMaaasaxH npewa xoMe mxo ce eKCxpeMH
y HMaay 6yAy BDUie npoS^H/KaBa^n je^an ^pyroM.
Betnna eKOHOMHCxa, n ohhx kojh cy sa nporpecHBHy h oenx
KOJH cy 3a cpa3MepHy nopesy, c.ia/Ky ce y xoMe 4a, y ca^amiLeM ,

cxafty /i,pymxBa niaa nsBecxan muhum npnxo^a

, y KOJn uope3a ,

He xpe6a 4a /i,apa. OBaj mhhhm caciaB.i.a cyny Koja je nyiKHa

^a je/i,aH Bpe^an h mxe7i,AHB rpatjannH Moate /KHBexn ca cbojom
«5aMn.injoM, xj. 7i,a HMa OHO.inKo koifiko je 40BO.1.HO ^a ce ;khbox
OApaiaBa.
TaKO ^e CucAtOH,3,u, HaBo^etn 4a je nopesa n,eHa Kojy rpai^a--
HHH n^aha sa yacnBaaa, Be^n /i,a ity ne xpe6a xpaaenxn 04 onora
KOJH HHfflxa He yatHBa, h 4a OHa ne xpe6a HHKa/i, Aa ^o^npne onaj
Aeo npnxo^a mxo je Hyai/i,aH sa jkhbox^.
A Fyco BejiH cacBHM KpaiKo h jacHO, 4a onaj Kojn nMa caMO
OHO mxo Myje uyaiHO, ne xpc6a nnmxa hu ^a n^axn^
IJoH -C'TJycqiT Mua npe^^aaje 4a ce nsysMe 04 CBaKe nope3e
npHxo/^ „Kojnje Hym^an 3a o^pataBe acHBOxa n
s^paB^a n sa oc.io-
6o^eH)e 0^ xcaecne He^Hcxoxe" na /i,a ce noxoM cpa3MepH0 nope-
^,

3yje caMO BnmaK npeKo OBora, caMO oho mxo je ns^mmHO.

A.in r^e no'inae H3.iHmH0 a vj\fi npecxaje nyjKHO? Koja je
,

xo rpaHnu;a inxo nx pa3/i,Baja j'^^HO 04 /T,pyrora? KaKBa je xpana,

* Gamier, J. Traite de Finances, p. 350,

* De Sismondi, Nouveanx principes d'econoraie politique, I, ch. VI.
^ IrincipJes of Political Economy, ho V, ch II. § 3.
^ Bousseau J. J., Oeuvres, III, De 1' Econoniie politique, 192.
p,
 II0PE3A 615

KaKBO o^eio, KaKRB CTEH HO KoJHMa 6h ce nosHa^H OHH KOJH cy

,

3a nopesy h kojhx 6h neMaae 6hao ocexHO h niKO/i,.T)HBO OHHMa

,

KOJH HHcy 3a nopesy ?

^". E. Ce, KOJH ce smoro 6aKTao oko oeor pa3.iHK0Baaa, npn-

3Haje 7i,a HHJe Moryte nosytiH rpaHHi;e Hssie^y lyKcysa h noTpe6e

4a cy TO, H no BpeMeny, h no Meciy, h no CTaay ^Hn,a, pejiainBHe
CTBapn*.
anco^yTHO ne Moace ce o^roBopHTH na OBa noTaaa,
/I,OHCTa,
HHTH ce anco^yxHo Moaie noBytn OBa rpannua; a^n mio Heaioaie
6nTH anco^yTHo, ne Tpe6a ^a iiac ys^pmaBa o^ pe^aTHBHora OA ,

MOBe^ancKH Moryhnora. Jep anco^yxHOMe h ouaKO nena Mecia y

atHBOTv; aeroBO neorpaHnqeno n,apcTBO jecxe *HAOCO<i«nja. HI to be
anco./iyTHa Mepa 3a pe.aaTHBHe o^noniaje? KaKBH o^Homajn, onaKsa
H Mepa anxoBa! Hena cynae /i,a ^OBeqancKa Mepa, Ma KaKO Aa je
HecaBprnena, Moace, MaKap n o^ npH.anKe, MEKap h npH6An;KH0, ;i,a
noByqe OBy rpaHBn;y. n ^a ^i.y4CKa npaB^a, Ma ko^hko 7i,a je rpem-
Ha, M0'<Ke 6HTn cy^nja y oboj CTBapn o^ anco.iyTa otgtoj. Jb^A^
y CBaKOM MecTy Mory nponieHHTH ko^hko je npeKO noxpe^HO 3a
H3Apaiaae je/i,He Kyte h^h nopoAHi],e na to neK ce ne nopesyje,
,

Hero OHO nixo je Bnme 0^ xora.

HeKH no.iHxnqKH
nnci^H ne te nporpecEBny nopesy 3axo, inxo
joj jenporpecnja 6p3a n HeorpaHflqena, mxo 6h n^ylin xaKo, na ,

noc^exKy nporyxa.ia caB npnxo^, n 3axo je 30By aiicypAHOM.

A.1H xaKBy iiporpecnjy md ne npenopyqyjeMo. Heorpannqena
nporpecnja, ^oncxa, nporyxa.ia 6h naiioc^iexKy caB npnxo./i,, n xaKO
ynnmxnyia onora Kojn n^iatia nope3y. HeorpannqeHy siepy Fapuuje
30Be upozpecueuoM, a nporpecnjy orpaHnqeny, .aarany, c ynepennM
npoi];eHTOM, 30Be upozpecujaAuoM ^.

Mh
cmo 3a OBy APyry nporpecnjy, n aKO hhcmo 3a nne aeno.
Ule^Ae KoJH je 6ho aycxpnjcKH Mnnncxap <i>nHaHCHJe
,
36or ,

xora Hcxor ne Serennme nporpecHBny nopesy. On Be^n 7i,a npo-

rpecnja xpe6a Her;zi,e 4a cxane, 6aA0 y noqexKy 6h^o noc^e neKe
H3BecHe Mepe *.
^a 6ncM0 ynnpn^n 6oja3aH onnx kojh obrko Mnciie, mh say-
cxaByLaMO namy nporpecnsny nopesy ne caMO na je^noM, nero na
06a Mecxa, Mh npe4.ia/KeM0 „036H^Hy n pai^HJona^ny" nopesy npo-
rpecHBHy, — ony Koja ne he pacxn neorpannqeno , Koja h.e no.ia-

* Traits d' Economie politique, liv. Ill, ch. IV, p. 513.

- Traite de Finances, p. 67.
3 Schaeffle , Das gesellschaftliche System der mensclilichen Wirthschaft,
p. 537.
616 1I0PE3A

SHxn 0^1, 04pel)eHe yMepene ochobg, Eoja ke hLh AaranoM nporpe-

CDBHOM Tapn«60M, H Koja ue iie npehn npeKO hsbcchg rpaHHi],e, —
Koja he ^ciK^e 6hth upozpecueua HaBiiine a Aezpecuena HaHHHte,
,

a He o6paTHO, Kao uito dn^a y npocTO cpasMepne nopese. 36or OBor

fi^aro^eTHor CBOjcTBa, luxo je nporpecnsHa nopeaa y caMoj CTBapn
Bnme o.iaKinHi^a Hero TepeT hme nncai;a kojh npe^^iaaiy ^a ce
,

ona 30Be ^ezpecuHua^ a He upozyecuena, Ma A^ je obo hmc neii uo-

cxajio KyiacHMHO y naynn ^
TaKO jMepena 6Hiia 6h, Ha npHMep, nocTynna nopesa, KOJa 6h
Tpa:KH^a H?/^3/ 04 iipHX07i.a 04 5i ^HHapa (h.ih koahko ce nal^e 3a
npaBO 4a je neyiHKH muhhm), naJMaan nponenax 04 npnxoAa o/i, 600
;i,HHapa , Betn oa 700 h xaKo ^a^te c ynepeHOM nporpecHJoM na
,

HHaiEM, a c BeiiOM Ha bhuihm npHxo^HMa, y Kojnx 6h, na npnMep^

Morula, 6ap sa ca^, sacxaxn na ^Ba^ecex npon,eHaxa, xaKo, ^a na ,

npnaiep npBxo^ 04 60.000 ^HHapa n.iaxn nopese 12.000 ^HHapa.

,

TeK npeKO OBor iiponenxa Ka^ 6h ce Hm.zio, on^a 6h nporpecHBHa

nopesa, mhc-ihm, y6nja.aa mxe^ay h cnpeiaBa^a xeKOBHHy.
HeKH cy , 3a OBaj nocao, npe4.,iara^H na^Hn .lorapnxaMCKH,
EOJH 6h, 6e3 cyMH.e, 6ho Ha;3ro/i,HHJn. Thm 6n nyxeM, ^oncxa, npo-
rpecHJa Hinia Beoaia j-Mepeno, a ochm Tora h paiyH 611 6no eeoMa
npocTHJH. clorapHxaMCKa cepaja ncK^yiyje K.iace n Kaxeropnje, Koje
cy yBeK Heje^naKe xy 6h CBaKO EMaae ijani.ao koauhuhij nopese
;

y jiorapnxMy kojh My o^roBapa. Me^yxHM nporpecuja ne 6h ^oniiia

^ox^e 4a uporyxa u,eA0KynaH npuxo4, ochm y c^yqaJHMa, — KOJe
^a He ^a Bor Mojoj oxaijr^HHH! —
Ka^ 6n HMaaa 6uAa xaKO Be-
,

.iHKa,^a nocxany onacna no /i,pynixB0. TauBa HMaH>a Ba^a yHnni-

XHxe aKo Hx HMa, a ne a^th ^a uocxany, aKO hx joui HeMa.
JecT, ja He ffie^HM MOMe napo^y cxpamnnx 6oraxama h orpoM-
HHx Kannxa.ia y je^noj pyii,H. Ja bo^hm 4a BetHHy aeroBv ca^n-
aasajy yMcpene, ocpe^ae roce. Ja ce cxpaniHM h 04 caMe homhcih
Aa y iiac Sy^e xaKo Be^HKHx ra3/i,a h 6oraxama, /i,a cbojhm rp/i,HHM
HMaH.eM noxnpy CBaKy Maay nponsBo^ay oko ce6e n ^a cbojhm ,

jiHqHHM KaDHiaAOM Bpme HaJBeta npe^yseta xpronaMKa.

,A.iH 6e3 Be^HKHx seMa^a HeMa pafl,HJ0Ha.iHe no.i)CKe eKoHo-
MHJe, a 6e3 BcanKHx Kannxa.ia HCMa un/^ycipHJe hh BdHKe rpro-
BHHe ? "
PasyMeM sac. rocnoAo a.inmBepnniKH eKOHOMu! PasyMCM Bac!
A^H ja u,eHHM BHuie auhhoct, Hero ^h Bauiy po^sMeny ; ja bo-
JiHM BHme HoeeKa, Hero ^n Bam npoMer ; mchh je APa^H cpucKu

* Dr. H. V. Scheel, Die progressive Besteixerung y Zeitschrift f. d. gesam

Staatswissenschaf t aa 1875, p, 278.
 noPESA 617

naxwfl , Hero .in Bam KOCMono.inTCKO-TproBaHKH ajium-eepum. Ja

MHC.iHM A<^ cy CBa Ta Baina sjiaTua TSAa^ paAH Hoeena, a He ^OBeK
pa^H nux. Ja TC'/KHM ^a je ^pyuiTBy 4o6po h onex .ih^ihoct a^
,

ce He caxpe. Ja t&qaeta , r/i,e je noje^HHa cnara nejaKa . noje^nno

HMaH.e Ma^o , noje/i,nHH KanHia.! He^OBO^an , — ja ateyinM ^a ce,
y xaKHM npH.inKaMa, cnperne cnara ca cnarOM cje^HBH HMaae c ,

BMaaeM, s^pyjKn KauHTa.i c Kannxa^iOM. To ;i,pataM ^a je «t>opMyiia

npaBor HanpeiEa n npaBe cpelie APyniTBeHe. HanpoTHB CMaxpaM ,

^a je HecpefcaH onaj napo^, ^a je 6o^ecTaH opraHHsaM oHor ^pyui-

TBa, y KojeM HMa xaKHx uAyTOKpara h^h HOB^annx Kpa^esa, kojh,
Kao ^y^f'A, iHByx-MnHHCTap Hano.ieoHa m, Mory ^axn cto muau-
joHci ^uHcipa MHpasa CBOJoj, He hepn, Hero „xpaH)eHnii;H''^; hah —
KOJH, Kao noKOJHH 6apoH FoHUA^, HS IlapHsa Mory uony^nxH y .

sajaM je^HOJ 04 HaJMohHnjnx B-ia^a h Haj6oraxHJnx ^pvKaBa Hh- —

r.iHCKOj, Ma^eHKocT 04 46e u uo MUAujcq^^e /i,unapa\'^
Oa OBaKe cpete neKa ca^ysa Bor obo napqe seM^e!
Kao H noje/i,nHa ahhhocx, ^pyniTBO njia npaBO ^a ce 6paHH
Ofl, CBera mxo 6h My rposHiio, n HMa ^yaanocx ^a oxkaohh CBe mxo
6n My 6hao niKo^wibHBO. EMaae Kojeje npcKO Mepe Be^HKO. onacHO
je HO ApymxBO. 3axo ^pymxBO ne xpe6a ^a Aonycxn ^a oho nopacxe

TO.iHKo a 3axo je Haj6o^n ^eK nporpecHBHa nopesa. Ako ah uaK

;

HeKo HMase Bet nocxojn y xaKO orpoMHHM h onacHHM paSMepHMa,

OH/ta APyinxBO Tpe6a npocxo ^a ra yHHuixH. a xo te y^iHHHxn aKO
pasMaKHe nporpecHBHy CKa^y nopecEy xo.iuko Aa xaKBo HMaae ,

HyiaxH 100 OA 100, xj. Aa oho caMO jcahc ro.'iHHe HAaxn cse mTO
xpaiKH 6yi;[ex ^pjKaBHH. A
Aa 6h ce H36er.iH xaKo necpeiiHH c^y-
'lajeBH, ^a uu je^au uAan /i,pyiUTea ue Moofce
xpe6a ysaKonnxn
uMttTu upuxo4 eefiu o^ upjuxo^a ueAe ^pDKaee. ^pmaBa, y Kojoj je
o.iHHeHO ApyiHTBO, He xpe6a Aa AonycxH 4a hkojh npnBaxan HoseK
Moa:e HMaxH Befcn roAnuian Sy^ex, Aa Moate 6hxh chahhjh oa ae
caMe, xj. 0^ ii,eviora Hapo;i,a. HuaHe, aKO ce ne cxane xoMe na nyx,
OHAa ce i^ymn paBHOxeata coii,njaj.Ha.
OBa Mepa He 6h Tpe6a.ia HHKora Aa yn.iafflu. npe7i,.iaKyliH
H.y, ja HHcaM xoahko cxpaman ko^ihko cy, npe nene, 6hah Apyrn,

H xo He KaKBH cxpancKB, Hero 6am cpncKH hhciih, h xo iie KaKBH

HewnpHH H npexepaHH Hero cacBHM MnpHH h ynepeHH jl^a^- Ja
,

* Fonlon-Menard, Fonctions de I'Etat, I, p. 41.

2 „noKOJHH 6apoH VoHiiAA, H3 IlapHsa, peKao mh je, aiio, y kom xpeHyxKy,
B.5aAa HHTwiHCKa, Ha qeay Koje can ouAa 6ao, saipetia 100,000.000 "tyHaxa
CTepjHHra (a to je: ^ee u uo MUAujupAe Auua'pa), on fee 6hth cpehaH Aa
MH Hx nosaJMH.*
(AopA Foce.i y niicny Koje je miaMnaHo y TaJMcy, 29 HOseMQpa 1870).
118 nOPE3A

KR-iKeMcaMo 4a ApJKasa Hiia npaBO 4a He 4011 ycTH ^a je^an je;i,nHH

qoBeK 6yAe 6oraTHJn ofl, u,eAe APJ^aee, h ^a Tpe6a o^Max fl,ix o/i,y3Me
OHaj BHiuaK, Te ^a xaKO otkaohh onacHOCT 04 ocTa^Hx HMatHHKa.
A sHaie ./in lUTa Kame T. y<?4. MujaToeiiH? Oh bb.ih 04 pein ^o
pe^H OBaKo
HMa npaBO ^a ySBie 04 ;i,p}KaB.i5aHnHa HeKH ^eo ae-
„/l,pjKaBa
roBHx ^T,o6apa ^a aHiia noTpe6e CBOJe naMnpn mxa eume oua Moowe ,

us^aTu sanoH ua fl,a my cea ^odpa uito uMa o^yame*^.

Obo je He caMO CTpaniHO, Hero je jom yjKacHO Ja 6nx ace^eo ^a I

BH^HM Tora KoJH 6h npncTao ^a 6yAC „ApmaB^aHHH" y laKoj

pa36oJHHMKOj 4pjKaBH! TaKBy je^pffiasy /laBHO upaKTiiKOBao HoBaK
H Pa^HBOje —
a^n caMO y PoMaHHJH

Jom Fyco je peKao /i,a je je/i,aH 0^ HajiuaBHHJHx sa^aTaKa

B^a^e 4a cnpe^aBa eKCxpeMHy Heje^HaKOCT nnaaa, a./iH He, bcah,
;i,a OTHMa 6.iaro oa HMaAau,a, nero ^a hm o^ysMe cpe^cTBa Aa ra
cyBHiue HaroMHiiajy ne 4a SH^a 6oyiHHii,e 3a cnpoxnay, iiero 4a
;

rapauTyje rpa^EjaHHMa ^a He nocTany cnpoTHBa ^.

^H^eja.! npaB^e, Be.iH JJoh CTJyapT Mua, cacTOJH ce y tomb
^a noiipaBH nejeAHaKOCTH h HenpaB^e npnpoAHe."
/l,a ce TO nocTHrHe,Ba.i.a npH6eiiH cpe^cTBHMa, ^o Ayme oniTpHM,

a./iH 3aT0 npaRe^HHM. A 04 cbhjv xaKHx cpe^CTaBa, y ca^amaeM

CTaay APyuiTBa, iiaj6o^e o/i,roBapa npaB^n h kophcth .laraHa npo-
rpecHBHa nopesa. Otia je Kao HeKo peryjiaiop, kojh, can 04 ce6e,
cnpeMasa cyBHUiHO y^a^aaafte o^ OHora niTO ce y csexy 30Be je^-
HaKOCT, H KOJH, oneT caM OA cede, cxane Ka^ neiaa mxa a^ nociyje.
H /i,0Hcxa, mxo ce HMafta BHUie nsje^naiyjy, xo ce h cxenenn npo-
rpecHJe CBe BHiue je^an ,i,pyroM npH6.aH3Kyjy.
IIpupo/i,Ha je H 4>axaiLHa xeaiaa ^aHamaer KanHxa.ancTH4Kor
ras^BHcxBa, 4a ce rnxo bhuib HsiaBa h mxo Bnme Kannxa^a caKynn
y mxo MaiBe pyKy, flporpecHBaa je nopesa oho cpetno opy^ije co-
i;ujaiiH0 mxo napa^nme xy KoSny xeJKay, mxo paspel>yje Kannxa^L
H oApJKaBa ra y ocpe^fteivi cxaay. A ocpe^Be cxaBe.jecxe Hajcpet-
HHJecxaBe. HaJMopa^iHHJH, najnpocBeiieunJH, n Hajc.io6o7i,HHJH cy ohh
Hapo^n, y kojhx je cpe^Ra K^iaca y orpoMHoj 6poji!OJ BetHHH, h
y Kojoj He 3jann rp^na npoBa.aa H3Met)y npeBe.iHKe 6oramxHHe h
npey6ore CHpoMamxHHe HaupoxHB, HaJHCMopaJLHHJH cy, najnasa^-
;

HHJH, H HajpoHCKfljn OHH Hapo^^H, v KoJHX HMajy caMO xe ABe Kpajae

Kiace. y xaKBHM npH^iflKaina, Ba^ta KypaJKuo ynoxpedaxH omxpy h

^
Kparm nnyna Ap^uenoM zaaAuncrey (Kao uito nprnviep cseAO'iH ,
saHCxa
Bpdo KpaTKal), cxp. 67.
2 De VEconomie politique, Oevures III, p. 179.
 I10PB3A 619

Har^y nporpecHBHy nopesy, na he, y thx Hapo^a, 3a KpaxKo Bpeiie

noHHhn 0^03^0 cpe^Ba Kiiaca, Koja he ^ain atHBOxa r noKpexa
Te^y Hapo^uoM.
Obom TOKy MHciH MO'/K^a he 3aMepHTH TaKo seaHH „An6e-
pa^H" H xaKo 3BaHn ^At'MOKpaxH," aAH ae te HMaxn npaBO. Jep
^a cy OHH y cxBapn xo luxo ce 30By, ohh 6h h caMH, ^orn'iHo, nc-
noBe^a^n obo.
Mn pa^o xoheMO a^ peqeno ^a je Ham HapoA AGMOKpaxcKH
Hapo4, H 4a cmo mh, ^h^iho, ^eMOKpaxe ^y^u. Thm ce HMenoM 30Be
He caMO nceB/],o-„^H6epa^" T. Ka^eBnh, nero n nceBAO-„peaKiiHJo-
Hap* r. ^e^. MajaxoBflh. (/I,a He 6h ko mxoroA rpemHO homhc^iho,
MopaM o/i,Max npHMexflXH ^^a OBa ^sa M^a^a jaBHa ^OBeKa ysHMan
3a npHMep npocxo 3a xo mxo cy mh HajO.inaifl: npBH Kao ah^hh
npHJaxe.i), Apyrn Kao na^e^HH hpoxhbhhk). A.aH Bapajyhn APyre
OBOM ^enoM peMJy, mh, pasyMe ce, sapano n ce6e cane. Mh ce pexKO
Ka^ DOxpy^HMo H ^a, MaKap y orimxe, casnaMO mxa je ynpaBO cxBap
y HMe Koje xo^HKy yiapny ^nateMO, a Ka^ 6hcmo joui kojom cpehoii
yse^H ^a. je npoyiHMO y ochobh aenoj, h ^a je nponpaxHMO 40
KpajftHx iiocyie4HU,a mennx, OH/i,a 6h mhoth nauin xaKO SBaHH ii,eMO-
KpaxH jBE^GAE A^ AGMOKpaxHJy caMO je^aH KopaK pas^Baja 04 „Ocao-
6oi|eH)a" Ha KOJe ohh xo-inKV asyq cnn^y. Jep MoHTecKuje, OBaj He-
^ocxHacHH cy^ y cxBapnMa noiiHXHKe, osaj npsn xeopHK AeMOKpaxHJe,
Kora HHKO He Moate OHxyatnxH Kao KOMynncxy, MoHxecKBJe no- —
cxaB^a, y cbom rpaH/i,HJ03H0M /i,e^y ^yxy 3aK0Ha, Kao je/i,HO 04
r^aBHHx Ha^e^a ^a y ^oopoj ^eMOKpaTuju coucreeHOCT Tpe6a 4a
:

6y^e je^Hana u MaAci. *

HenpaBAy Le mh yqHHHxn ko, uHxajytn OBe n^eje, homhcah

^a caM H ja je^na oa ohhx ckphbcehx nocxHi/ennx ^yma, mxo n^y
4a ynnrnxe cbg mxo, hoa Ma kojhm bhaom, Ao.ia3H o^ npom^aocxn;
mxo caaajy hpkoj ApKaAHJn anco^iyxHe ApymxEeae je/i,HaKocxH,
y Kojoj He 6h 6nyio ^jaK nn nBAHBHAyja^iHHx pasiiHKa h neje/i,-
HaKOCXU.
HanpoxHB: ja caM o/i, ohhx jl'^a^ kojh Bepyjy ^a CBe y npn-
po/i,H(a ApymxBO HHJe Ban npHpo^e) HMa pa3,aor cBoj kojh mhcab ;

^a 6hcmo Aanac MOJK^a 6n.in /i.pyK'iHJH, a^ saM je npom^aocx 6niia

ApyKiiHJa, 4a 6ncM0 6H.an 6ojb\i, a — ko ana ? — Moat^a h ropn.
Ja He H^eM na xo 4a ce, no mxo no xo, pymn CBe mxo je Aoca^a-
mae, cBe mxo nocxojn, —
ne, ja can npBH roxoB 4a iiomxyjeM
npom^iocx h CBa npasa Koja ona HMa y ca4amH>ocxH caMo c xom ;

orpa40M, mxo ja ate^iHM 4a npom.iocx ne CMexa HHMa^io ca4amfto-

' Esprit des Lois, liv. V, ch. VI.

620 U0PE3A

CTH, n 3aT0 xpaiKHM ;i,a ce, npena T05ie, ca^amaocT oSesSe^u o^

npom-iocTH H OHora raxo je ona CTBopH^a. Ja HBcaM o^ ohhx, kojh,

^.a 6r nocTHran MaxepHJa^Hy jeAnaKOCT, xoLe ce caxpy e caaie
fl,&.

HH/i,nBH^yja^He oco6HHe n pas^HKe nanpoTHB ja y ^hiihhm pa3-

; :

wiHKaMa H neje^naKOCTDMa HaiiasnM Be^HKo jeMCTBO ^pyuixBeHO, jep

je^HO, 6e3 H>Hx ne 6q Mor^o 6hth iiO/i,e.ie pa;i,a, a, Apyro, one cnpe-
^aBajy MOHOTonnjy h ffinBOTHitcTBO, Koje 6n neMEHOBHo CAe^OBa^o
i],apcTBy ^anco^yxHe je/i,HaK0CTn." A^h, ^a 6h nH4nBH/i,yja.aH0CTH
6EAe BD^He, oA-iu^He, Be^nKe, ja xpaatHM ^a 6arto coii;iija.aHO 6y/i,e,
iiiTO ce BHUie MOJKe, noKpexno ;
/i,a ^y^e xe^iHO h Ha ^OMaK eKO-
HoaiHHM Ta^acHMa kojh ce 6p3o ^naiy, a 6p3o n cnyniTajy. Ja xpa-
a;nM ^a ce xn xa^iacn coi;HJa^HH Kpety npnpo^HO, cao6oji,eo, 6ed
npnxncKa, a ne Kpo3a cxene h K.iHcype KOJe cy um HeKaAamitH sa-
KOHn nofl,urAE. Ja caMO BojyjeM npoxHB npEBn^eroja oa cxapnHa,
a xpaJKHM caMO CAo6oA^y eKOHOMny ^lyKxyannjy.

yVlMTA •J-'aKH'R
 non AH4POBinE\ HOBM OBJd^VL^
npunoBMJecT namipoBCKa APyre no/iosuHe ocaMHaeciora BujeKa.

I. BPA5K4a'
»EoAe TH ce c jyaaKOM nodma, nero mj c p^OM uejasaxH.*
Hap. uocji.

BuAe ce sarpnsiie h .?byTO OKpBaBn.ie, oko iie^a n sena^a,

ABHJe cpo/i.He H cycje^He ontnHe, na nsie namxpoBCKa h cnHHancKa,
je^na M.ieTa'iKa, a 4p\Ta TypcKa; cnop^ laj, inio ata^H6oHte HHJe
HH /],an 4aHafflH>u Ha ^ihcto; tg ce c Tora n nonaB^tajy necin h
KpBaBH cyKo*5D jie^y onnjeM HaopyatannjeM h jyHaHKHJeM Cp6nMa,
KOJH cy HaBDKJin xoxaTH Bece.ao Ha norpaHQqHe 6ojeBe Kao Ha
CBa^Sy.
M^eTaiKa B-ia^a. HsneMOoa h rpoxny^a 04 Tpy^eatn h sa-
BHCTii, yo^H CBor pacna^a, Hnje Mor.ia npyataTH cbojhm ^y^HMa
Ha TpoMeijU HiiKaKBe noMoiiH, ho BO.iBe^a ^a ce 3a6aBe cbom ny^y^
KaKo 6e joj 6D.aH 0^ Maae noxere' h r^iaEO^o^e.
Ha npoTHB MaxMyT ByniaTj.HJa, oxo^n h o6HJecHH CKa^apcKH
nania, ^anao je CnnianHMa h cboj 6apcKoj ^paJaBH npaxa, o^OBa
H Kpeiiefta, hck ce Cp6H 6o^e TpHJe6e 6pan;K0M BpajK^OM, KaKO 6h
My 6eao AaKffle nauioBaxH h oc.ia6^Le^y pajy no xypcKy cxesax.
HanoKOH ^o^EJajio hm K^ahe na 4a ra je^HOM npeKHny h
Ha MHpy ocxany, 4o]^y na yr^aByi>eHH cacxanaK no^ BjexepHHJeM
ryBHOM, 6am npa caMoj Met)H, lion Pa^o Ah^pobhIi IlamxpoBHL
H3 ceiia Ka^y4epi];a h Mnpqexa HflKiiaH CnnqannH, ceocKe cxap-

^ Kpyxa cBalja, naK h cBeianocx yjiepa. Kopnjeii piijeiH ;,Bpai".

"^
Pa:^MHpHn,a, nap6a, paciipa.
' Teroie, /locate.
622 non ahapobhh hobu OBHyum

emHHe, o6a My^pa, roeopi^nje n MnpoTBopn. Hocje^ajy na KaMeae

je^aH cnope/i, ^pyrora, nomxo cTaee no^a ce cipyKC. Bno BaxaT'
npo.'teTHH naK cvHue je^Ba nOMO^H.ao nsa 6pji,a. Mnp^ieTa yioacH
^a roBopn npBH
^
^o6po TH jyTpo, 6paTe h KpEHH^e!
—
Hnje MH ra Bor a^o, peqe uon, o^ Ka4 mh saKjiacTO
ono /i,jeTe.
A Mnpiiera CMyqen: —
Ja th HHJecaM Aomao jyTpoc Ha no-
ata.aoBaH)e, hh /i,a xe pasa^npaM n xjernHM, ho can ^omao ^a npn-
mxe^DM ce6H h xe6H ocxaHaK, ^a He 3a6opaB0MO myxy upn porynin.''
Hac HpeBa^HCMO no BHJeKa
/i,Ba 7i,ocyKa./in /K^pnje.iy BJe^Hora
,

AOMa. Ka/i, Sy^eMO na tomb CBnjexy r^je ce HeyMHXHo'' cy^n, xe6e

te nona nernxo noxaae MJepnxn ho mene, jep caai ja CADJenan, 6oatJH,
a XH CBemxeHHK, kojh ce CBaKH ^an c BoroM pasroBapaiu, qnxajyii
cBexe KHiHre. Hero xeii;H Ajmy ^ok je pannje. Mnpn seM^y h ocxasH
Ao6si\) CHOMCH, jep je ly^o syio qannTH a Ao6py ce Ha/i,axH.

—
3a^y4y ce c BaMa mhphmo b KVMyjeMO, ho 3a Bnmy cpa-
Moxy H /i,a 6o^e xohhmo AJiue — na^ocxaBH non je/i,aK. He —
3Haxe BE, Mnp^iexa, mxo je Bjepa h MHp Kao ^a cxe, ochm Kpcxa,
TypuH. He cjehaxe ce ^a cmo xo6oat saiiy^aa 6patia, ho 6h ctb
Bo^e.an na^nxn na Mene ho na oijiy. Bh ciymaxe naroBope no-
,

TypHn,e, kojh sac 3a nepqnn ^pmn n no6a4a /i,a njaHHie 6pani-

KOM K^BJby. A xaKo MH iiexBepo jeBaHt)e.ZE.a ^a mh nnje c Tora, ,

fflxo CMO 3a^y;i, 6patia Cp6H, n mxo naM ce no^ 6pK0M CMHJy Typn,H

H .laxHHH, He 6ex ce c BaME HHKa^ yampHO ^ok mh nedn upoHHK^e

30BKe* Ha npnjeK.ia;i,y. Ajin nixa ;i,a pa/i,nM ? .Injeno BH^y o6njeMa
oqnMa 4,a nam npoBH^yp* h Bam nama pa^e o^Hr.ie^niie ^a mh
je^an ^pyrora HCKonaMO 40 xpara, na can bo^hjh ,2i,a Me th jamem
HO 4a MH ce ohh Hac^a^yjy.
HoBpaxH Mnpqexa: —
Hone, none, neMOJ xaKO na namy, jep
ce ^yxo Bapam h rpnjemnm. He xBajietn My Bjepy, oh je Cp6 cpu;eM
H 4ymoM Kao roAh xh. Hhjc MaxMyx 3a6opaBHO 4a je 04 I],pHO-
jeBHfea atnue.Ja caM ce Aann c ftHM pa3roBapao y Bapy, Ka^ je
40X0/IH0 Mycxaj6ery y rocxe, na ^enme, Ayme mh, ho jyxpoc c xo-
6om: ho He CMHJe 4a Kaace mxo mhc^h 04 /i,eBiexa, a 4a 3Hajy

'
IIpBM OA 'leTHpH Auje^a roAiiue, saison.
•Koaa inyia hjh cyina oes porona,
^ 11 K03a porara : KaA 'io6a« HsrySa a
Apyry saoopaBH npsy.
^ Be'3 MHxa.
* Ji,nBjbSi ipana.
^ npoBHAHHK M^ieiaiKH, KoJH je cjCAHO y KoTopy a B^aAao Bokom.
 non AHAPOBHii HOBU OBn^iim 623

TypilH /ioffl^ai],H KaKO hm E.iesBpy noj\, pe6pnMa Kviia, ne 6h hhcto

no roAHHe namoEao hd x/be6a jeo ho , 6r ra je^HO jyTpo y cpe^

^HBana jaxarannMa uanpecHJeita^n. ^a, mv 6y;i,e yxo naJBDinn ko-
MaA TEJe^a. Ho ce ja cse 6ojhm ^a ce mh. nono, He heMO HHKaA
yMHpnxH, 40K 6yAeTe M.ieTa^KH ^y^H. M-ie^iHt Haiia Baa,H oih, a
3a TypMHHa 6h .laKO. Hero 4a npeKnneMO laKBe roBope nnje hm
MJecTa HHTH cy ynyxHH, a jesHKyJMo' aso tern 6o^eMy jyHa^iKH :

ce y6HAD, naK ce jyHaMKH mhphmo Ja snaM adbho, /T,a CBe mxo I

I MH ABa jyxpoc yroBopnMo, naiun te .^By^n cyipa hphtbp^hth. Bh-

^aJMO ce jioE Je pannje, ne KaJMO ce y neBpnjeMe Ce^an je Mpi- !

BHJex r.iaBa na.io y xpn ro^nne, o^ noc.te^Hor yampa. Hpe6an,HM0

xpn 3a xpn, a ce^MOJ BiexHHMo kpbho ko^o^. Cbc mxo Me JbjA^
3a H>y HopeJEy, eso Me a^ no^MHpHM h ^a kvhhm MHp.
A —
Hnje Moje iieco HHKaA 6h.io oa npo^aje.
non AocxaBH :

ho KOJH 51 e je CBaKH mh je cbojom ^aKOM ^Hje-

TO A nac yJHo ,
I
qHO. A KOMy ocxaBH, Mnpiexa. pane, H.i.eHOBe n npeysHMe ? 3ap
cxpaatftewy cy^y ?
— noBpne Mnpqexa Hinpno. F^je n^e cjeKnpa neKa
KoAy .

no^e H Apaca^o. Ja mhhm ce nac ;i,Ba nnjecMO jyxpoc cacxaiiH

ji,a.

y OBOJ HvcxHftH ^a cy^HMo 6e3 pvHKa ho 4a cyA napeqeMO. He ,

6h ce mh AB0Jnn,a Haro2i,H./ia 3a ro^HHy^aana, ho 6e ce npaje no-

6n^H 4a sar^aBHMO.
— A HO Ao6po, BHKHC HOH, Ka^ je xaKO H ja ne 6je/KHM ofl,
MHpa. ra cmccxh, cMe^ia My ce Aynia k&a xofee.ia ^a ce pas-
Eo ke
^BOJH ^yuiOM. T.5aBHM0 KpBHo Ko.io 0^ ABa^eccx H qexnpH KMexa, no-
30BHM0 /],aBe^ na nomxo Ease cBaK CBOJ pa3^or neKa ocy^e, a ,

MH KanoM y pyn;H. Hanncake XBp^y*, HCxpHJe6nxH ry6y, npeKHnyxn

napy, na ^a jkhbhmo 6paHKH, a ne kpehh^ikh.
—Ca^ CH Aoinao na npaBH nyx, ^ocxaBH Mnpiiexa, xeoja je
Aa CBpmHiu mxo en sano^eo.
—Xoky H npaBO je, pe^ie non. YxBaxHMO Bjepy oa yMHpa,
^Hcxy, XBpAy HenpciOMHy ao HexpoBaAne no naniKn. kojh Hajnpnje
Ha 3ApaB./&e Ao^e.Y xoj Bjepn oKynnMO ko^o y I],pmhhiih na npn-
jaxe-tcKy 3eM.?by, yMOJ.HHKe npnoropcKe h npHMopcKe CBera As^Ae-
cex H Hexnpn, hh ho cbojxh hh no xaxopy no MopoxBope ney-
, ,

MHXHe^ . KOJH xeEy AymyT a 3ieKa o6pa3a. npol)HMO ce npnija h

1 yrOBOpHTH
"^
Ao'^PH AyAH Aa cyAC kpb.
^ CxpaHKe, TyaHxe^tu, TpamHOUH.
* OcvAa nucMena.
5 Bes MHia.
624 lion AHAPOBim hobu obh.ihh

np^iHi],aS 4a Hac rope ne saBa^e. ^acT, nyA6HHy h ocTa^e xponiKe

KpHBDiy Bpaxy.
— BMao Ko
IIoKoj Te po^no, /lo^a MnpqeTa ^acKajytn. CBaKa
TH ce y cpe6po KOBa^a a Me/i,OM npniia^a. /\,o6po ce je peKiio :

„EoJbe Tu ce c jyuanoM uoSutu, uezo am p^oM ueJ.ueaTu." HpyatH

pyKy, jyHa^iKH cnne, ^a Bjepy npHTBp^HMO.
Ty je o6EJba. h yTsp^e ,
4a ce pasntiy ^a je coaKH o^ h.hx
^Ba 40Ma npor^acH.
Ka^ je 6h.io HBaH.y/i,He ^exHOMe, oKynn ce KpBHo ko.io
y
CoTOHHtiHMa y I],pMHHn,fl. /I,BaAeceT h qeTBpa MHpoTBopa no^o- ,

BHHa yMOyiHHKa c je/i,He, a no^OBHHa c Apyre CTpane. Cje^Hy cbh

Ha OKO noA je^au rycTH h mnpoKH ja6./iaH a noiUTO ce iispe^e ,

paKHJOM, no30By ^aBe npe^a ce. Hsal^y na no.j>e non AH^poBHti

naniTpoBCKH roBopi;[nja h MnpqeTa HflKian cnnHaHCKH, ro^or^iaBH
H npeKpniTeHHJex pyKy. nciHe npsH non Focuo^o, qecxHTe BaM
:

CHJe^e^ H3a6pa.ia Me 6patia 4a eaM pe^OM noBHJeii,aM, aKo ysy-

!

MHJeM, cBa 3Aa h cbc Hanacin, iuto cy nac cnaui^a, 0^ Cnnqana,

6pai];KHJex KpBO^OKa. To.aHKo hx je h xaKBe cy, ^a can ce ja 3a-
6yHno npe^ oboj.hko o6pa3a naK HesnaM c Kojera Kpaja ty uo-
,

TjeiH, KaMo ^a y^eseM, r^je ^h ^a HsaijCM. He 6flx CBe Ha6poJHO,

3a Tpn ii.HH na ty npeKpmnTH ^a sac ne npor^ymnM. Oho ihto

,

ycKaaieM, Ka3aTH ty npaBO, laKO mh npaB^a noMor.ia npe^ BoroM

H npe^ BaMa, jep ^yma HCMa ^o jeAHHJex Bpaxa. a rpK^zbany CBe
BHCH. AkO IHTO H30naMH]Vl SaXaJEM H.1H npecKOiHM, eBO Me KpB-
,

HHK CAyma, na te oh HcnpaBHxn n /i,onyHHxH.

(HacTRBRhe ce.)

Pt. /b yBHUJA

* KoJH ce npujeie h onnpy.

^ Cjeao, cjeAHnii;a.
 ByrAPM M HbHXOBA I^KbH^EBHOCT

III

UpaBai^, KoJHM cy ce npet>aniH.a nama ^sa ^i^aHKa y ^OTaijL-

6HHH'' KpeTa^a, totobo HaM nponacyje ca^patHHy ipetera. 06eAe-
atHBOiH y npBOMe ^^aHKv kojh ^eo h kojhx noKpeia xoteMO ^a
pasMaxpaMO c^a6HM cn^aMa cbojhm OKymaBma ;i,a y ApyroM ^ahekj
;

no MorytiHOCTH Hai^pxaMO xeaxap h 6poJHy cnary Hapo^He Mace —

ca^ je Ha pe^y, Aa noxpaanMO ocodHne xe napoAHe Mace, Koje je
o^^HKyjy Kao je^ny exHorpa4>CKy i],e^HHy, Kao HapoA nacnpaM
ApyrHx Hapo^a h^h Kao oabojcho nAene nacnpaM ^pyrnx cpo^-
HHx n^BMeHa.
To, uiTO HaM ca^a Kao 3a,a,axaK na peA AO^aan, oSh^ho ce
HasHBa flyxoM uapo^a. Ba^a AaK^e noxpaacHXH y ^leMy je xaj 4yx
Hapo/i,a, a xo teMO mh ^hhhxh, xpaateiiH y ^leMy cy oco6nHe napoAHe.
YsHMiBytiH no cxporoj Ba^a^o 6h, Aa h xe^ecne
xeopnJH
oco6HHe pasABajajy napoA oa napoAa h^h nj.eMe oa nABMena. Tora
AoneK^e sancxa h HMa, a^n je xaj snaK xaKO sap^HB n npoMeni&HB,
H paAH AocaAanifte Hcxopnje poAa wi)yACKor xo^ihko ycKOMeman,
Aa 6h ce aHMe y exHorpa*CKOj Kapxn na^HHH^a npasa 36pKa, xe
Hcna^a c^HKa, Koja jeABa Aa 6h ce tab noAyAapH.ia c ohhm mxo
6h xpB6a.io Aa cb hbbbab. OfiaKo .ly^BBB ne 6n napo^nxo nn c xora
Mor.ao BpeAHXH, mxo ra h anxpono^oniKa navKa ysHMa caMO 3a
Bete orpoMHB rpyne. Tora paAH ce npH6eraBa APyroM, Maae hbch-
rypnoM snaKy. Taj snaK je jesHK. A^h h xaj snaK, kojIHKo je yAe-
can, HHJe sa iiyHeF.e napoAHOCxn n n^BMena nnMa^io nocxojas
HHXH 3a navKy noxnyno BKcaKxan. Hcxopnja naM npnnoBBAa, Aa
C jeSHKOM OBHM HAH OHHM HHJe CKOmaHa OA BaSAa OBaKa HAH
OHaKa napoAHOcx. Cxapn cxanoBHHHH $paH^ycKe, no BetHHH ^pao^H
caAanittHx $paH^y3a, HHcy roBopH.iH poMancKH jbshk; y caAamftOj
^*-*
OtAIJBHHA IK.
626 ByrAPII ll H>1IX0BA KailKEBHOCT

IIpycKOJ HHJe ce nesa/i, roBopn^o neMaiKH ARHamay EHMecKy ;

cacTaB^a ynpaBO cneca jesHKa h napo^HOCTH n y onmTe ysHM- :

^!byiiH je^ea 4a nna /i,aHac jesHKa n iHapo^HOCTH kojh 6h y tom ,

nor^e^y 6ho hect h y KOMe HCMa nn ocBojeBa hh cMece. Aah

,

6am c Tora niTO napo'iHTO aa curuujy Aeo6y ne ^aje MepHjia

,

HayKa npHpo^Ha\ mxo hh jesHK, h to Hor.iaBHTo y Kpyry cpo^HHx

n^eMCHa, naje hh nocTojano hh HCTopngKH Bepno o6eAem,je — mh
ociajeMo 6e3 HKaKBa eKcaKTHora MepH.ia, h c Tora HeMaMO Ky^,
Hero ocTaBHTH ce ca cbhm TpaJKeaa eKcaKTHOCTH y obom HHTaay,
na npH6eliH npaKTHiHOMe Haj6^HaseM cpe^CTBy, Koje te nan noKa-
3aTH CTaHie cxBapn 6e3 oCsnpa Ha fterosy TaHHocT o^ hckohh,
ocTaB^ajytH to HHTaae Hayn,H, Kojoj h npnna^a, t. j. HCTopnJH.
A^H Ma ^a HO^ EaKBHM My Aparo o6e^ieJKJeM Hapo^HocTH
y ^anamBBM aenHM rpaHHu,aMa HHJe Moryhno naiiH HHuiTa BHme
40 je^aH HenocTOJaHH o6.ihk, je^an MOMenaT HCTopHJCKora JKHBOTa
Te B^QAEEe, Bpe^HO iie 6hth pasrjie^aTH lera je nociieAaK caiua
Hapo^HOCT H uiTa je aena jesrpa ? Ako ce caApatHHa y je^HOM
o6^HKy y HCKy pyKy Meaa, HHJe ^h nocTOJaHHJH e KaKo je nocTao
o5^HK KoJH OHy ca^paiHHy y ce6e npoMa h ns ce6e nymTa ? . .

Ako no^ o6.aEKOM Te^ecHEM e noA o6e^ejKJeM napoAHOCTH

cy
caMo npejiasHH HOCHon,E, ncMa ^h y OHOMe, eito oco6EHe napo^-
HOCTH Kao opraHHsaM cxBaitene y ce6H Kpnjy, mxoro^ nocTOjaHEJe,
H3 lera 6e ce /i,a^o casnaTH, niTa je to napo^HOCT ? 3a to teMO
c Tora no^asEHiTa KpenyTE, ^.a bh/i,hmo, KaKBHM je nyTCM HOCTa^o
OHO, uiTO MH ^anac hoa HapoAHomfey mec^ihmo.
Je^HO iiAeMe npno6HTHHx
^y^H, ctbophbuih neKe no^eTKe
jesEKa, Moaie 6bth caMO r^acoBHe a)Erype sa CHopasy-
neKOiinKe
MeBaae, qHHE^o je KopeHHTO CTa6iio mhophx Hapo7i,a. Je^Ba ce
;i,aHac MOJEe npeACTaBBTH, KaKBH cy HesnaTHH H8riie4aj.H th npBH

noqenE ajia je y aEMa 6EAa K^En,a negera orpoMHora e BCABKor.

;

KaKO je 6rao ciemffieHo n nesHaTHO Ta^amae Mnm^eae, HCKycTBO

H SHafte TOBe^aHCKo, TaKo cy 6niiH CTemi&eHE b HesHaTHH b obe
noHen,B. A^e je^an nyT OTHoqeTa e ynyhena CBaKa HOBeiiaHCKa
pa^fta H/i,e HCxBHa AaraHo a^n He3aApaiaH0 cbomc yBetaay nyTCM
pasppaHaBaiia h pasiBKOCTB, hetb ce Moate snaTH ^OK^e Taj nyT
BOAH. C jesBKOM je yseK 6rao y HaJTemaoj CBe3H MBni.i.eH.e, ec-
KycTBo B 3HaH,e lOBeqancKo. Koabko je kra ^OBeHaHCKE pasyM
cxBaTBo, pas^BKOBao BAH ancTpaxoBao, ko^bko My je 3aTpe6aiio

» 0. Peschel, Volkerkunde, 2 Aufl. Leipzi.? 1875, 7—27 ; Xenej, Hpn-

poAHa HCTopaja nocxaiba, npcBOA. A. M. PaAORaHOBwha, BeorpaA 1875 roj.
jien. XXVI.
 ByrAPH n biixoba KanaiEBHOCT 627

;i,a HMeHvje, ^a y ceesy AOBe^e

^a oSEsmn ,
to^hko je jesDKOM ,

HCKasHBao. MHm^eite HHJe MHoro CTapnje 04, jesHKa, h

Pe/i,OBHO
KOAHKO je y pasBHty jesHK noMarao aeny, to^hko je h oho jesHKy,
jep je jesHK ynpaBO n,cMy c^yra. Ha KpaxKO mofao 6h ce petn, ^a
cy saKOHE MHin.iefta H'^'saKOHH jesHKa y npBO speiae nocxajaiiH h
pasBHJaiH ce saje^HO.
Ho Bek 6poJHo pacTeae nAeMena [aohochao je co6om ochm
innpeaa no npociopy Koje je y obhm nHTaanMa BpAo snaTHa
,

CTBap, join H je;i,aH saKOH. Hh

^Ba iincTa Ha ropn je^naKa, KasKe
Hama je^na Hapo^na H>om je HCKaaaH saKOH ^H'se-
noc.iOBHi],a.
peHTOBaaa, i^enKaaa na pasiHKOCTH kojq y oprancKOM CBeTy
,

B^a^a*. y TOMe je saneTaK y npBO Bpeiae ;i,0Ja.ieKTHMa kojh cy ,

ce Haj^aKine motah jaBHTH Ha OKpajn,HMa je^an iiyT Bet paiUHpe-

Hora u.ieMeHa no^ yn^HBOM ne cano ah^hof /i,H<5epeHT0BaH.a nero
H pas^H^HTor cyce^CTBa, pas.iHHHiHX CBesa. A onaj tok, kojh je
CTBapn ^OB^e ^OBeo nnje ce vcTaBHO hh OB^e. Oh je amao CBe
,

fl,SiJbe HOTHOMorayT 6poJHHM MHoateaeM

,
apocTopHHM mnpeacM,
,

HCTopnjcKHM caeesHMa h pa3;i,opHMa cyce^cTBOM h ^a.i.HH0M, ne-

,

CTa^Homiiy a CTa^noiuty. 4^ npntjeMO k npHMepy. Hs HeKa^am-

aHx ^HJa/ieKaTa HH7i,ojeBponcKor CTa6.ia nocxaiiH cy ochobhh je-
3Eu,B. HOTOftHx HH^ojeBpoHCKHx ppaHa, a HCTHM oyxeM CBaKO nieue

H^H cxa6jo 4a.i>e nocxyna xe xaKO naM pe^ ^.OJiasn h na chthc

,

rpaHMflu,e je/i,Hora Hcxor jesHKa. ^hm ce naK xhm nyxeM je^na

roMHAa .?F.y/i,H h HAeMena o^BOJB.ia oj\, Apyrax, npHonyBniH ys je-
4He pas^HKe h yuyxHBUiH ce na anxoBO ^a^e pasBHJaae Bet ce —
y xoMe ^a BH^exH jacan okbhp noxoanx napo^a h napo^HOCxH.
A^H pa/i, HOBCHaHCKe Ky^xype nnje ce orpaHH'iHO caMO na
jesHK, Hero je, Kao hito yseK y tomhah 6HBa, y hcxh Max raJHO h
pasBHJao Apyre rpane, noxpeSne oncxaHKV eae yroAHOCXH lOBe-
^ancKora ApynixBa. Ho rope noKasanoM fla^ie^y ^n^epenxoBaaa, ca
CBe BetoM xeKOBHHOM Ky^xypHOM, Kojy cy napamxajn oa npe^aKa
Maay npuMaAH, a noxoMi],HMa je Bety ocxas^La^H, h chocoShocxh
cy ce o6pata^e na pasne npaBU,e. H>nxoBOM cnaroM a opy^eM je^an
nyx cxe'iene xeKOBHHe Kyjixypne ji,SiJbE je Hanpe^aK ypeijHBao jehbot
KyteBHH, ycaBpniaBajytH noxpe6e CBaKHAamaera atHB^eaa, AOBa,
cxo^iapcxBa, paxapcxBa, o^pane, opyatja, paAHHOcxn; AOTepyjytn
cnpaBe, rpa^ay Kyta h xa^HHa, HiiOBflA^y nyxoBaae, xproBHHy
H o6px.
OcHM xora Kpyra shbox y BetcM ApymxBy Mopao je noBecxa
^y^e Ha MHm^eae ApyuiTBenoj ypeA6n. TaKO ce cxao ypei>HBaTH

* y rope noMeHVTOj XeK.ioBOJ kh.u3ii apeAaBaae XII. ni-iajxep,; A^V

BHHOBa TeopHJa h Hayna jesHKy, Moj npeBOA y MaTHn,0 1869.
40*
628 syrAPii ii rhxoba kbhskebhoct

fflCHBOT nopo^HHHH, HO^eje cy ce y aeny onpeAe^HBaiH CBese cpoA-

CTBa Ha je7i,aH n^iH ^pyrn Ha^iBH; oxHin.ao ce Ha ype^Sy u^eiiena
B noTpe6y ynpaBe, o6paHe niH eana^aaa, r^e cy HHTepecn on-
ciaHKa H^H Hanpe^oBaaa h ate^e 3a 6o^hm y je;i,Hora ear /ipyror
n^CMCHa H>eroBy pa^ay Ha tc cxase bo^h/IH.
C OBHM je y CBesH cbc oho, ihto pasiie MOBeiancKe nopo^nn^e
y Hapo^Ha ;i,pymTBa Bcate h Kao xaKHMa hm sa oncTanaK Tpe6a.
Ty cy pe^ini'HOSHH hojmobh h BepoBaaa, HapaBCXBena Ha^e^ia, Becd>e
H xyroBafte , necjia h ja^HKOBaae Kao npaxHon^n OHora mxo ce y
^HqHOM H.iH 4pymxBeH0M KHBOxy npnjaiHO n HenpnjaxHo ^orat/a^io;
xy cy MyxHa 3HaH>a h^h mhc^h o cno^/^aniftoj npnpo^n, HCKvcxBa h3
ffiHBOxa M Mei)yco6HHX o^Homaja. Tpeaa h cyKo6H Koje je Haj.iaKme
3a co6oM AOBO^H.ia BetiHia 6op6a 3^„ onctaHaK HwIH yxaKMHii,a 3a
6o,zbHxaK H Hanpe;i,aK Me^y nojevi,HHn,HMa, Met)y nopo./i,Hn,aMa h
HiieMeHHMa, na nocjie h Mel^y Hapo/i,HMa —
H3a3Ba^H cy n noMor^aa
VMHy pa;^H.y 3a ApymxBO h o ^pymxBy, xe HaM je o^axie HHK^a
noc^OBHn,a, necMa, npHiana n neBana Hcxopnja, npma n x. CBy^
;i,.

H3.ia3H Kao H3Bop H.iH je4Hunu;a (^ihhhocx h nopo^Hna ca cbojom

HCXopnjoM y Kpyry n^ieMCHa n napo^a) h^ih 36op (n^ene h napOA.)
Ako cy je^HV roMH.ay ^zby^H no noBO^y HeKa/T,amEE.er npaBor
cpo/i,cxBa n^n ;iyra^Kor saje^nnqKor atne^eaa Besa^n je^HH 3Han,H
cnopasyMCBaaa (je^an je3HK): aKo jy je 6o^e ca^iBpc^a je^na hcxo-
pnja y yxaKMHu;H ca cynpoxHHu joj y 6op6H 3a oncxanaK n.in na-
npe^aK H.ieMeHUMa aKo cy ce y ae sacxa^aje^Ha BepoBaaa, je^na
;

nopoAH'iHa H n.aeMeHCKa ype;i,6a je;i,HH nor^e^n na npHpo^y, je^HH

,

o6pe7i,H npn pa7i,ocxH h JKa^iocxH h r^aBHHM Aorai^aJHMa ,;i,OMaher

AHHHor atHBoxa, je^na Bece^a npn npoMenaMa npHpo/i,e n.iit npn
pe^nrH03HHM ro^OBHjia, je^na ynexHOCx — OH/i,a ce xa roMH^a
jaB^a Bet Kao je^na coH;HJajiHa exflo^omKa jeAHnnna, xoahko cno-
jena Met^y co6om, ;i,a cxyna y pe^ ocxa.iHx, BbOJ3H cahthhx, c roxo-
BHM nporpaaiOM 6op6e 3a o^ipataae h nanpc^aK CBOJ. A xa ex-
HO-iouiKa je/i,nHniia HHJe nnrnxa 4pyro nero uapoA-. npEH ja^H
npofl3B04 ApymxBene Ky^xype po^a HOBe^iaHCKor h y ncxo Bpene
ocHOBa 3a pa3Boj xo^hkhx h xo.aHKHx KyiixypHHX 4>eH0MeHa, KoJHMa
je HanyacHa ncxopDJa.
y XHM AaK^e 3HaH;HMa, kojh no ohomc, mxo Ma^io ^ac roBO-
pHCMo, nnne napoii, napo^OM, n naMa Ba^a xi)aHtHXH ,Ayx napo^a'^
HAW Hapo.zi,Hocx. Je^aH jesHK, je^HaK nor^e^ na npnpoAy, je^ina
BepoBaaa, je^na yaiexHocx, je^naKa nopo^n^Ha h n^ejicHCKa ype^^a,
je^naKe yMOXBopHHe Kao nocje^aK je^nnx noro;i,a6a pa^ae Ay-
xoBHe, H Ha noc^exKy y cBCMy xoMe h ysa cbb xo je^naKa Hcxopnja,
Kao Ayrnsi BieMenoM, cpetoM n cxpa^aaeM ocBemxana caHKiinja
 ByrAPH U ftUXOBA KBUffiEPHOCT 629

Te 3aje4Hni],e — cto to je oho, ihto MoaieMO no^ noJMOM Hapo^-

HOCTH CXSaTHTH.^
^a 6e HecnopasjM^esbe E36erAo, Ba^a HaM OB^e ^o-
ce cBaKo
HapoAHOCxn MOiKeMO dpojaxn cano one, kojh cy u,eo
AaTH,\a,a y saaKe
Hapo4 npoHBKAH, caMO OHV Ky^TypHy xeKOBHHy, Koja je cse c^ojeBe
npo6H^a, xe xaiie nocxaiia CBa^nja no^ je.a,HaKo xeKOBUHa.
Kpo3 OBa ABa nor^e/i,a nsjiasn HaM je;i,Ha n^einna, a^n Ci^Mo
y je^HOM ^axoM Mojuenxy. HeKO^HKO cxoxflHa ro/i,HHa pannje hah
HeKOAHKo cxoTHua ro^HHa KacHHJe hhhh y obhm HOCMaxpaBHMa
BeoMa SHaMeHHxy pas.iHKy. CMaxpajytn pasne Ky^xypHe c./iojeBe»
Koje je xemEo pa3.aHK0BaxH, y xaKOM je^HOM MOMenxy, h xoxetn
^a Hx xyMaiHMO uau npaBan, h Bpe^Hocx anxoBy 0Apel>yjeM0, mh
CMO y HenpecxaHOJ onacHocxH, /^a nx y KpnBe CBe3e ne cxaBHMO, 4a
HM HencxuHHxy spe^HOcx ne /i,aMO, ^a hm HSBope ne saMyxHMO ear
He OMaiHHMO opnrflHajHo hhcko ne ou,eHHMO h^ih ne Hpeen-
, fl,i\

AHMO eau
, Aa no3aJMwi>eHO nofl, opHrnHa.iHO He hpbmhmo. Tora
pa^H xpaatH ce Hcxopn^KH peryjiaxop, kojhm ce 04 M.ia^era cxa-
pHJeMy ycxo^n h no MorytciBy no/i,axaKa HSBopy ^o^abH.
y Toj je nocao ynyxHXH sa oho uixo cmo iia^o
noxpe^H npBH
'lac Docxaav h H3ABajaH)y Hapo^HOcxn. Ohhm
TeopHJCKH roBOpn.iH
xparoM Ba^a ntiH y Hcxopn^KOM HcnHXHBaay Hapo^Hocxn n aesH-
HHx 3HaKa, a^H npaBU,eM cynpoxHEM, noAaseta ofl, je^Hor no3Hor
MOMCHXa y HCXOpnJH K MOMeflXflMa CBe paHHJHM H paHHJHM, AOKAe
je roA ysHiiH MorytHO.
^a 6hcmo 6aAR jacHHJH , nocAyaintieMO ce cahkom, h aKo ne
6ani HaJ3ro/i,HnjoM, n npHMepoM.
Onmxa yMCXBena Kyiixypa napo^a Mor^ia 6a ce ynope/i,HXH
TeKytoj B04H, pei^H, Koja 6a as jesepa HCxan^aAa. IHxo Aa.Jbe xeie,
Memajy ce y ay h cxHxnje h3 seM^nnixa Koje npoAasH, h y^HBajy
ce Apyre Bo^e pe^He hah H3BopHe c pa3AHqHHM cacxaBHHM ^eAO-
BHMa H pacHHajy, ce KOJeKy^a npne ae3HHe Bo^e. Bp^o hhcko, Mose
6nxH npH yxoKy aeHOM, xBaxaMO je mh. Y oHOMe mxo cmo yxsa-
XHAH KO 3Ha 4,a AH HeteMO HatH H BO^e H3 npB06HTHOr H3B0pa
Me^y cacxaBHHM ^eAOBHM pasAHHHHx Bo^a, Koje cy ce nocAe y By
yAHBaAe.
/I,aHac je seij onnixe H03Haxo, aokac xsaxa HHAHJCKO-jeBpoHCKa
3ajeAHHn,a. Ma
^a cy ^anac xoahko ^aAeKO rpaHHn,e aene koahko
je OA Fanra 40 HOCAe^anx HaceA6HHa y AMepni^H, HCKa^a cy, y

* »HapoAHOCT He hhub hh jesHK can sa ce yaex, hh o6imaJH hh npeAaaa

HH oco6eea BeposaBa aero cee to aajcAno yopzaHuuny ueAuny CKAoaJbeHO* Be^H
Her^e I^, Ct. Mha.
630 ByrAPH a h.hxoba KBuatEBHoci

BaJKaAamite 406a, aesHHH Hapo/i,H ^eeeae je^aH Hapo^ h to c ne-

KOM HSBecHOM saje^HflqKOM KyATypoM. Je^aH ^i.eo le saje^HHi^e qHHe
a C^OBeim. A^Ciobghh J Ma 4a cy 7^aHac noa,enaHH y HCKOiiHKO
jiHTepaxypoM h jesni^HMa no^e^eHMx n^CMena, laKo^e cy HeKa^a
^HHH^H je^EH HapoA- CiOBeHH oneT HHcy ce h3 Te saje^HHije h3-
ABoJHyin caMH, Hero y ^pyrnxBy ca TepMannnMa h iHTaBAHMa, Koja
cy CBa Hapo^Ha n./ieMeHa H3Hajnpe qHHH^a je^Hy n,e^HHy, h3/i,bo-
JEBfflH ce KacHHJe y caAamae rpaHe.
Oa OHora, idto je y Kpyry rope noKasanoM qHHn^o snaKe
Hapo^HocTH HeKa^auiaer DHAHJCKO-jeBponcKor Hapo^a, Mopa^iH cy
HeuiTO HacaeAHTH Hapo/i,H kojh cy ce je;i,HH sa APyrnM h3 xe
,

.3aje4HHii,e HS^Baja^H. Ako je k OHOMe, niTO je jom b3 hh^hjcko-

jeBponcKe saje^HHi^e Hacie^eno, npnpacio neniTO 3a repMaHCKO-
^HTaBCKo-ciOBencEe 3aje7iHEiie —
h je^nora n ^pyrora Mor^n cy na-
C^e^HTB H3/^B0jeHH C^OBCHH. HcKa Cy CBCMy H ClOBeHH HeniTO
Ao^a^n, TO 6h y noToaax c^iobchckhx napo^a Bavi.a^o o'leKHBaTH
TparoBe CBera OHora mio je pe^OM Hac^et,HBaHO h y hobhm no^o-
ataJHMa cH.aoM ^yxoBHora An^epeHTOBaaa hobo Teqeno.
^Be CH.ie pa,zi,e ^aoe y obomc Be^noM Meaaity h Be^iHOM ny-
BaBy. Je^na je KOHcepBaTHBHa, Koja npei^ainay TeKOBHHy qysa, a
Apyra je nporpecHBHa, Koja BcqEHM ^H^epeHTOBaacM nyTOBe Eena,
H Be^HOM jieHOM noKpaj CTapnx nose CTase OTBopa n je^ian nyT
CTBopene o6ii0Ke yMHomaBa y 6ecKpaJH0M pe/],y Ha^n^Hnx , cpo^-
EHx a oneT o^BOJeHEx e oco6eEEx je,ziEBaKa.
3aK0HE CTBapaaa coE,EJa^Bor e ^yxoimor 6HBaH>a e acEBOTa
HBcy AaK.ae be ma^io pasiEHBTE 04 saKona, koje yEpaB^ajy CTBa-
paaeM b 6EBaH.eM ocTa^e EpBpo^e. Mrpa^BBiTe cy em BeKOBE;
cpey^BHe, EpocTopE, cpe^CTBa, o6bm, TBopsa CHara pas^mHE —
cy : a saKOHE oncTaHKa, Tpajaaa e rpaBaita je/i,HB cy bctb !

*
* *
CEpaM OBe CBeT^ocTE Ba^a.io 6e ECEETaTE
6yrapcKB jesEK?
6yrapcKe Hapo^ae yMOTBopBHe BepoBaaa h^ih nor^e^e na npB-
,

po^y o6Eqaje
, Eopo7i,EqHy n n^eMeHCKy ype^fiy e KapaKxep Ea-
,

po^HB. Jep TO je ocHOBEEa, KOJa ca^a Byrape Kao napo/i, CBaja c

ocTa^EM cpo^HBM Hapo^Ejia, E y TOMe Tpe6a TpaatETE pasiEKe,
Koje EX OA ocTa^Ex MaH.e h.ie BBEie cpo/],HEx E^eMCHa o;i,Bajajy.
y TOMe Tpe6a TpaatHTE yMCTBCHo CTaae Koje ce Kao noc^eABna
,

40Ta/i,aBiH,er oncxanKa y Byrapa 3aTBqe y onaj Max,

Hapo/i,Hor
Ka^ B H.BX EOMEae o6y3EMaTH HOB je^aH noKpeT, koje cmo y Ep-
BOMe qjiaHKy noMHRa.iB.
y CBeMy OBOMe Ba^a^o 6b HsnatiH e pacE03HaTH ciojese 40-
 ByrAPU n BUXOBA KBH^EBHOCT 631

caAaniaer ncTopn^Kor aiHBOTa 6yrapcKora Hapo^a h ca^amae CBese

aeroBe ca cpo^HDM Hapo^HBia c KoJHMa je Ka^ y 3aje7^HH^H aiH-
Beo, uo^HBvtiH 0^ 3aje/i,HHn,e HH^njcKO-jeBponcKe, na CBpmyjytH c
noc^e^aHM oABOJeibeM iteroBHM y je^Hy ii,e.iHHy ca^amifcera 6yrap-
CKora HapoTia. Aah oeoMe xpedajy Mnore npnnpaBue pa^ae, kojhx
join HH 3a uiHpe Kpyrose laKora ncnHTHBaaa neMa, hah nx ^ecTO
36or noTnynor He^ociaTKa nsBopa »He mom.e hh 6hth. y3 to je obo
nocao TO.inKora xpy^a h BpeiieHa ^a teMO ce mh orpaHH^miH
,

caMO Ha ABa o^iiojiKa, npe^yseBniH, /i,a y Kpa'iKO HanpxaMO lUTa ce

Moate ^OKyiHTH o cTapnHH ca^amaer 6yrapcKora je3HKa Mel^y je-
3HD;HMa c.iOBeHCKHM, H ^a .lEKUM HpiaMa KapaKTepHnieMO 6yrapcKe
Hapo^iie yMOTBopHHe.
niTO ce 6yrapcKora jesHKa TH^e. nHxaae je o aeny snaMe-
HHTO no CTapoj pacnpn MC^y .iHHrBHCTHMa ciOBeHCKHM o tomc, Koje
je n.ieMe roBopH.ao ohhm c^oBencKHM jcshkom, na Kojn cy ciOBen-
CKH anocTOAH TivHpHAo H MeTO/iHJe npeBOADjiH n,pKBeHe Kanre.
Pacnpa je xa ne caMo cxapa, nero je/i,HaK0 xpaje 36or xora, mxo
HH je^Ha cxpana HHJe Mor^a 4pyroj CBe A0Ka3e h pas^ore cacBHM
pa36HXH. Je^na cxpana KaHffieBHHKa a xhx je h ^anac orpoMHa
,

BeiiHHa, Apan ^a je je3BK HpeB0/i,a H;pKBeHHx cAoBencKHx Kanra

,

H3 HOAOBHHe IX. BeKa, xaAaman jesHK ca^amanx Byrapa no ro-

Bopy jiaKc^oHCKOM, H HOiMaBDXH cy joj pa3A03H, mxo cy "EnpHAO
H MexoAnje c Toza npaja h mxo je ca^araan 6yrapcKH jesHK 3a-
MennxHM r^acoBHua ow/i, h iut h jepoBHMa S^nam cxapoMe c.iOBeH-
CKOM Hero HKOju H3Me^y ocxa^nx jesHKa ciobchckhx. ^pyra cxpana
je BeoMa jvia.ia, y aoj cy MHK.ioninli\ npe^ csipx ina<i>apHK'- n na
noc^exKy 'B. ^aHnqnt'', n ona xBp^n, 4a je jesHK npcBo^a u;pKBe.-
HHx Kanra onaj jesHK kojh cy roBopn.in C^OBenH lieKaAamae
,

IlaHonnje n MopaBCKe y 3ana/i,Hoj noiiOBHHH ca^amae YrapcKe,

r^e ce y to BpeMe c^OBencKH ^pataunn jkhbox o6pa30Bao. Pa3A03H
cy OBOJ CTpann mTO llnpH.io h McTO/inje, aKO cy h 6hah h3 By-
:

rapcKe ,nncy cbpto hhcmo npeBO^HiiH sa Byrape, nero 3a homc-

nyxe C^OBene kojh cy hx na Taj nocao k ce6n nosBa.iH mTO ce ;

ocBe7i,oqaBa ^a je ca^aman 6yrapcKH jesHK Bet y to Ao6a HMao

,

CBOJe TiiaBHe oco^nne, Koje ra ^anac KapaKxepnniy mxo xparoBH ;

onora je3HKa, kojh cy no nponacxH caMora napo^a ycie^ non.iaBe

* HapoiHTO je pasBHo cnoje pas.iore kH)H3H

y yBo;iy iteroBOJ ^laue ii3j,aT0J
Altslovenische Formenlehre in Paradigmen.
2 Ueber den Ursprung iind die Heimath des Glagolitismus. Prag 1858,
CTp. 30 H 4.

3 ^Ho6a cjoBBHCKHx jesHKa BaorpaA 1874, 5.

632 BYrAPII II BUXOBA KBUJKEBHOCT

MaijapcKe ocTa^n y c^obchckhm pe^nna jesHKa Mai^apcKor , noT-

*
nyHO noTBp^yjy osaKy nocxaBKy.
Ka^ pasmoTpn
ce na'iK^HBO mxa noxBpl^yje je^na
, a inia ,

4pyra cxpana, ^a je TeiKnuiTe pacnpe h pas^asea xa^iKa

bh/^h ce
y TOMe, niTO cy npeTnocTaBii,H, ^a je y hoiobheh IX. BeKa 6yrap-
CKH jesiiK HMao BeK pasBBJene cBoje ca^aiuae ^HJa^ieKTH^Ke oco-
6HHe, HCKe CMCTH-e, Ha nyxy. Te cy CMexae mxo ce 6yrapcKH y ohom
no ^eMy ce ji,eAe cioBeHCKH jesHun* h ^aHac jc^unu noxnyHo no^-
y^apa ca cxapHM c^obghckhm mxo My ce r^iacoBHa CHCxena y
;

onmxe ^ocxa ^o6po ciaate ca cxapoM caobchckom h mxo HHJe ,

npexpecaHO nnxaae o cxapHHH caMora ca/i,afflH)era 6yrapcKora je-

3HKa Metjy je3Hii,HMa cyioBencKHM.
Ako 6h ce nocBeAoiHAO, /i,a je ca^amaa 6yrapcKH jesHK nocxao
nosHMJe, Ha csaKn Ha^HH Her^e nocie XU. b., h ^a ce npe aera
H Mecxo aera roBopno onaj cxapa ciobchckh, kojh naM je y npe-
Bo;i,y i],pKBeHora HHcna ca^yBan - oH^a 6h nsBecHO HcnaAo, ^a 6h
ce o6a xyManeaa cnoJH.ia, x. j. ncna^o 6h, cy a ohh CiOBeHH
fl,a.

oxKy^a cy Unpn^io h Mexo/i,HJe h ohh sa Koje cy anx ABOJHn;a

CBoj nocao pa^H^iH (nomxo je 6./iH3y nanexH, ^a je xo nsia^io na
nocao anxoB naJBciiH ynj.HB) roBopHjio ca cbhm je^an jesHK h
npHna^a^H je^HOMe nyieMeHy. Y npoxHBHOM dyqajy aKO ce no-
CBe^o^aBa, ^a cy r^iaBHe ^HJa^eKXH^iKe ocoShhc 6yrapcKora jesHKa
xaKo cxape Kao h cnoMeHHn,n ex. CAOBencKor jesHKa 6yrapcKH, 6r
npeMa cxapoM cioBencKOM cna^ao y je^ny Bpciy ca cpncKHM h
pycKHM a xhm 6h caMHM na^a noMenyxa npexnocxaBKa. Ma keMO
;

ce nocxapaxH, 4a ynpaBO Ty creap pasMOxpHMO.

no3Haxo je, KaKO ce iipeBOA CBexora uncMa na cxapoMe cao-

bchckom je3HKy pa3Hfflao k ocxajiHM doBeniiMa, y kojhx ce y i],p-
KBH dOBencKH jesHK yseo. PyKonncH OHora opHrHHa^anor npcBO^a
6h^h cy H3pa]^eHH no roBopy je^Hora c^OBencKor n^aeMcna. Ilpe-
maBHiH K ocxa^iHMa ohh, ^hm nncy 6H.aH Me^y Hapo;],OM onaKora
HCTora roBopa, nncy Mor^in ca^yBaxH »iHcxoxy cBOJy, nero cy ce
Mopa-iH MeaaxH no r^aBHHM ^HJa-ieKXH^iKHM oco6HHawa onora niie-
Mena Mej^y KOJe cy ^oni^iH. IIpeMa xoMe npnpo^HO je QiieKHBaxn,
Aa ce H3BopH, no KOJHMa xpe6a xpaaiHXH xaj cxapn cioBencKH, no-
Ae^e Ha Bpcxe, Koje ke ys opHrHna^HH jesHK npeso^a noKasHBaxH
H ^HJajieKTHHEH yn^iHB oiJHX ciOBencKHx n^aeMena, Koja cy ra y
CBOJoj n;pKBH H KBHaieBHOCXH ynoxpe6.i.aBajLa. TaKOM no^eAOM /i,o-
Aase Mel>y npenncHMa cxapora CAOBencKora na ^eo o^Max Pycn h

* Bhah "B, ^aHHHHha ^uofia ,sa thm i^ianaK y Radu I, no tom Mojy
$n3no4orHJy r^iaca cip. 83 a a- tag ce noMajty MHiUjteaa ociaAHx HayiHHKa.
 BVrAPH H BnXOBA KaUffiEBHOCT 633

Cp6H, a ^0ASi3e h Byrapn, Bpcxa pvKO-

a.in npexHTie join je^na
HHca, Koja ce He Moaie HHKOJeMv oa anx npnACiHTH.
a Me^y thm
uoKasyje eume ux)aeujmocTu Hero h je^na o^ ohhx npe^p noMeny-
THX, uoKttsyje yupaeo ouy u])aeuAHOCT, o Kojy ce ueujiaenAHocTu
noMeuyTux cpucnux, pycKux u oyzapcKUX upeuuca Mepe.
Dnraae ^h Ta najnpaBn.iHcja epcia crapuja 6y'
je AaK.ie, je
zapcKa, npena Kojoj xeK uosmiju 6yzapcKu wpeuucu cxajy y pe^
ca cpncKHMa h pycKHBia, h^u HHJe? Cxajy .ifl 6yrapcKn npenncH
o^Max y noiexKy y pe^ pycKHx h cpncKnx u.in xeK nosHHJe ? Je-
cy .iH B OHH, 0/^ EaKo Hx je, pa3.iBHHn 0^ OHHX. no KOJHMa ce
npaBH.iHocx MepH, hah cy y cxapo Bpejie c aniaa n^enxHHHH?
To je 6am nyx, Kojn cxapHHy 6yrapcKora jesnKa cxaB.iba Ha
xaKo BaaiHo Mecxo y rope noKasanoM cnopy. oa ncxpaJKHBatBe naK
cxapHHe 6yrapcKora jesHKa cpe^cxBO naM je HcxpaamBaae cxapHHe
6yrapcKHx oco6HHa y npenncDMa nipKBenax Kanra. ByrapcKa pe-
^aKi^HJa xHx npennca o/i,AHKyje ce o^ cxape ciOBCHCKe xHwe, uixo
jycoBe (;ii H a xaKO ncio n jepoBe (i n h) aieiiia, n oBnaia no-
ffl)

cie^aHM qecxo no bojjH nac jeAHOM ^ac ^pyroM npesary /],aje.

OcHM Tora H jepoBH h o6a jyca Memajy ce ue^y co6om, a Mecxo
A H h Ao^asH no KaxKa/i, €. * IIojaB xaj Memaaa jycOBa n jepoBa
H Mei^y co6oM h ysaJMHi^e MhkaouihIi (Altslovenisclie Formenlehre
XXIII, Stariue EI, 149) h B. Jarnt (Starine V, 51). xynaqe xHMe,
fflTOApate, /i,a cy ce o6a nocna caMor.iacHnKa npexBopH^a y ne-
o^pe^enn caMor.iacHHK %.. Ka/i, je xo, HHJe 4a.i.e HHKaKBa noxpe6a
o6janiH.aBaxH, oxKy^a ce jepoBH ca jycoBHMa siemajy, „nomxo ce
saMeHa je/],Hora snaKa ApyrHM caMO on^a MOiKe pasyiueiH. Ka4 ce
ysMe, Aa o6a noKasyjy hcxh r.aac."
OBe oco6nHe 6yrapcKe pe/i,aKi],HJe o/i,aBHo cy nosnaxe, caMO cy
ApyKHHJe o6jamH.aBaHe. A. X. Bocxokob, kojh ce xaKo^e ^patao 6y-
rapcKe xnnoxese y nnxaay o nocxoj6HHH cxapora cioBencKor je-
SHKa. ocehao je Ao6po, ^a xa xnnoxesa bhch o APyroj xBHoxesH,
xo jecx, ,'^a ByrapcKa (MaKe/],OHHJa) Moate 6Hxn nocxoj6HHa cxa-
pora ciOBCHCKora cawo no/i, noroA^OM, /i,a cy ca^aniBe ocodnne
6yrapcKora jesHKa mhofo nosHHJera Ao6a. Y xhm XHHOxesaiaa oh
nocTaB.i.a CyrapcKone ciOBencKOM) xpn Ao6a
^ciapone crapo, :

IX — XIII BCKa, cpe/i,}he XY— XVI,

h noeo, nocAe xora 406a. Ho
xoMe je A. X. Bocxokob ocxaB.i>ao XIV BeK sa rAaBnn npe^as 04
cxapora k cpe^Beny. IIpeMa obomc je napaBHO Ba.i)aAo mhcahxh,

* MHK^oumh B. JarHh y
y npeAroBOpy k TpojaacKOJ npniH, Starine III ;

OHHcy 6ep<iHHCKora oyrapcEor 35opHHKa, Starine V. 48 a a.

634 ByPAPH H ftHXOBA KftHaiBBHOCT

^
^a cy ByrapH join y XIV eeKy nosnaBaiiH Hocne caMor^acHHKe.
Aah je^Ho Ta nocTaB^eHa Teopnja a Apyro Kpate, tgk 6h6aho-
rpa*CKO Bsy^aBatte pyKonnca h He^ocTaTaK join CTapnjax H3Bopa
yHHHHiiH cy, Te je yiCHH pycKH HCTpaatHBa..iaii MaBbe naJKBbe o6pa-
THO Ha cymTHHy 6yrapcKHx ocodnHa y npenncHMa ct. caobchckhx
^
KftHra H Ha CBesy itnxoBy c roBopoM Hapo^HSM. B. H. daMaHCKH,
KOJH je HMao npn^HKe 6yrapcKy peAaKU,HJy y CTapHM pyKonncHMa
naat^uBDJe pasMaipaTH, Beti roBopn, 4a cy HaJBaaiHHJe oco6HHe
cpeAH)e-6yrapcKora roBopa noHHKwie MHoro npe Kpaja XIII hah no-
HGTKa Xiy BeKa hito ^OKasyje hckojhm HO^ai^HMa cynpaca^-
,

CKora H 4pyrHx pyKonnca XI BeKa. Maio /i,a.zbe, r^e pasMaxpa je/i,-

Ha^ieae aKycaxEBa n HHCTpyMeHTa.ia na * y HMeHHU,a ateHCKora
po^a (cTp. 44, 78) noMHae, ^a ce nepnoA npeo6paliaiLa o^^HKa y
CT. ciOBeHCKOM saHOHeo IX X BCKa. Ho Tone cxapn h cpe^aH —
6yrapcKn (cioueHCKH) pycKHx HCTpaaEH./iaHa CTanajy ce y je/i,HO.
KaKo CTOJHMO OH^a ca CHOMeHHH,nMa, y KoJHMa ce CTapn cioBencKH
npeBO^i, HHaK 6e3 OBora h ca AOBOc-tHO npaBH.iHOCTH ca^yBao, h
npeMa komc ce h one HenpaBH.iHOCTH h npeo6patiaH.e o6.iHKa thm
hmchom nasHBajy ?
To te HHTaite Aotn na pe^ KacHHJe ; :m ca/i, teMO sano^ieTy
AHHHJy 4a.zbeHacTaBHXH.
y neTep6ypiHKoj hmh. ny6AHTiHoj 6H6.iH0TeH,H niaa pyKOHHC
XI BCKa Ha nepraMCHy, y komc je 13 6eceAa rpnropnja 6orocaoBa

y pycKOM npenncy. Taj pyKonnc o6jaBHO je jom A. X. Boctokob

1825 roy],HHe, peKaBmn, ^a npesoA npHna^a ByrapHny H.aH APyroM
KOM jy?KH0M C^OBeHHHy. KoMa^e oa itera HS^aBa^in cy H. F. ^ep-
HHuieBCKH H H. H. CpesHeBCKH. IJ,eo pyKonac OHHcao je Beona BemTO
A. By4HJ.0BH^i. ^ KaKO pycKH npennc npHna^a XI BCKy, pyKonMC,
H3 Kora je npenHCHBaHO, Moate no xoMe 6hth jom ciapnJH. C Tora
je Bp.10 SHaxHO, niTO cy ce y xoMe npenncy ca^iyBa^H xparoBH
6yrapcKn, Kojn, Ma ^a nx je Ma^io Ha 6pojy, He ^ajy cyMaaxH, ^a
je y OHOM 6yrapcK0M opHrHHa.iy, ca Kojera je pycKH nncan, npe-
HHCHBao, 6HiLa HSBecHo 6yrapcKa pe^aKiinja H.in napo^ne 6yrapcKe
HenpaBH.iHocxH npeiia cxapoM cioBencKOM. * C obhm 6h ce Mor.iH
HSJe^HaiiHXH H snaiiH 6yrapcKe pe^aKi^eje, kojh ce Ha.aase y cpn-

^ A. X. BocTOKOBa, ^umAOTu^ecnia naSjiojeHia, 21, 91—9'^ — Bn^jipcKiH

cpeAHe-6ojirapcKOMi B0Ka/[H3Mi
2 uittOTopHxx cAaBflHCKHxi pyKonHcaxT>, C. nexepS. 1864, 36.
' HscaiAOBanie asHsa ApeBiiecjaBaHOKato nepesoAa XIII c.iiOBT> TpHropia 60-

rocaoBa. Ct. nexepuypri 1871.

* To cy ^(i M. A H o6paTHo; » h * m i h h h oopaxuo; a m. e h-^h t (§ 2,
II. 17); MerauBbe 1, h h
 EJTAPn U BHXOBA KH>1I2KEBH0CT 635

CKHM npenHCHMa ByKanoBor n MnpociaB^esor jeBaHi^e^ia. K obem ^

pvKonncHMa npHna7i,aiie h 36opHnK oa 1073 PyJijaHu. Myseja, kojh

je jom BocTOKOB cxaBHO Met^y pyKonuce npenncHBaHe c 6yrapcKora

HSBO^a, niTO ce Moate hoibp^hth HeKo.inKHM npHMepnMa, Koje B.

H. ylaMancKB ^ohoch y CBOMe Ae.iy H'bK. cian. pyK. 37, 102.

H3 Xn BeKa caqyBaHn cnoMeHHii,H ne ^ajy hh cyMBbain, 7i,a

cy ce qecTo noMnaaxH 3Haii,H Myxite n cA2i6jbeB>2i caMor.iacHnKa

Ha.ia3n.iH y 6yrapcK0M je3HKy. Ty je hhcmo iiapa Acena - (1176
1196); Ty je 6oaoe^ckq nca.iTflp nncaH y ce.iy PaBHOj koa Oxpn^a
3a HCTora i],apa Acena xy je Iloro^iEHCKn nca.ixHp (CpesH, cxp.
;

52, 207, H fl,.), pyKonnc, kojh je Bocxokob cxaB.i>ao y XI BeK, a

KoJH ^laMaucKH (0 H^KOT. ciaB. pyK. 36), Hsy^HBUiH ra onmnpHHJe,
MeLe na CBaKU HaiHH y caMH noqexaK XII BCKa xy cy HopoBCKH ;

^HCXOBH exflxnpapa (IIcth cxp. 66, 214), kojh Mory 6nxH n cxapnJH
o;i, OHora 4o6a xy je OxpH^CKH anocxo.i (Hcxh, 75, 269—300),
;

cnoMOHHK Be.iDKe cxapocxH xy je CieniaHCKH anocxo.i. Kojera je

;

ABa xpn jncxa h3 ManacxHpa oahco B. H. FpHropoBm. a ocxaxaK

je Ha ocxaBH y /i,pa J. IIIa4)apHKa (Hcxh, 101).
Ilocie OBDx cnoMeHHKa, o Kojnx cxapocxH He Moate 6hxh hh-
KaKBe cyMH>e, je^Ba ^a 6h noxpe6a 6h.io noxBpljHBaxH hcxh OBaj
HOJaB 3a XIJI BeK. noMeuyheiio uhcmo KocTanxnea Aceea H,apa
6yrapcKor (1257—1278), kojhm o6HaB.zba MaHacxnp cb. 'Bypija koa
CKon.i.a, * y komc ce cbh 3Hau,H 6yrapcEe pe4aKu,nje y nynoj ch.ih
BH^e ^ajbe Cep^iHHCKH 36opHHK, KOJH je OHHcao H H3 aera ^ocxa
;

xeKcxa npHonuiTHo B. Jarnt y Starinama V. 49; no tom /l,aHH4H-

teBy 6e.iemKy o 6yrapcK0M pyKonncy oa 1277 y Starinama I 86.
HeteMo Aa.te hh ynytiHBaxH na pyKonnce XIII BeKa, kojhx je ^ocxa
OHHCHBao H. H. CpesHeRCKH y rope nonenyxoj CBOjoj kh>H3h.
3a XIV BeK no3HaxHx je pyKonnca, Kao h 3a cbc ocxaj.e no3He
ciOBCHCKe pe^aKunje, jom Beta KO.iHiHHa. He ynymxajyiiH ce hh
y KaKBO no6pajaH.e ynytyjeMO caMO na TpojancKy npn^y c yBO^OM
MnK.iouiniieBHM y Starinama ill, 146.
Kao mxo bhahmo A'lK-ie caAainae naBne oco6HHe 6yrapcKora

^ BuAH Mojy KaiiatHny : C apxeoAoniKe H3aoac6e y Knjeoy, Beorpaj 1874, cip.

25. 29 H 86.
- niaa'apiiit, OKazky 2; MHK.ioiniih. Monumenta 2. H. H. CpesH. Boat, rpa-
sioTa XIII B. Ka^ ce n&m.jb'aBo npoMoipu to niicMo, iiano je KpaTKO, bbK he ce
HatiH y aeiiy Ko^ieOaae AeK.iHHau,nje a GyAyte ne lllTeTl. HMtTH, ocoGaaa ihcto
SajKaHCKo-CJOueHCKa.
' H. H. CpesHeBCKifi, Ap^BHie naMarHHKU locoBaro nacbiia. Cx. neiepfi. 1868,

46. 126 H A.
* niaoapHK, Okazky, 23.
636 ByPAPU II H.UXOBA KH>IIffiEBHOCT

jesHKa BeoMa cy CTape, ^a^eKo CTapnje Hero niTO 6e noTpe^HO 6eao,

^a oiiCTane HaBe^eHa xHuoiesa o cxapoMe 6yrapcK0M Kao n;i,eH-
TH4H0M Ca CTapHM CilOBeHCKHM. ,,7 caMOJ CTBapH HCTopnja (IX XI —
B.) Bet 3acTaje oco6eHOCT r^aBHHJHX c/iobchckhx roBopa" bqar B.
wlaiiaHCKH (0 HtK. CAaB, pyK. 78) n Ma^o ^aibe roBopehn o SHai-
HOM pvKonHcy IIoro;i,nHCKora .nca^THpa nacxaB^a : „IIoroA0HCKH
ncaiiTiip Aparoi];eH je tdm, uito noKasyje, /T,a cy ce Te cpe^ae-Sy-
rapcKe ocodHHC aobo^i.ho pa3Bfl./ie Bet y XII seKy". A IHa^apHK je
y 1835 iiHcao: „Mhc^ho caM n je;i,HaKO mhcimm, asl ce ca^amaH
Hoim 6yrapcKH jesHK no^ieo o6pa30BaTH uctom noc^e yajacHora
na^a 6yrapcKora ]j,apcTBa ro/i,. 1019;" a^H oho, y uito je h oh
Hajnocae CBeo CBOJe mhc^h o CTapoM c^OBencKOM, ne c^aiKe ce c
OBflji. „Mn HMa^eMO imoro pasHOBpcunx ^OKasa, 4a ce y CTapo6yr.

jesDKy Bet y XII BHJeEy rp^HO ncKBapH^a nopa6a nasa^a. IIopa^H

TO^HKe xeuiKote c je^ne cxpane, pacxe CBe xo Beta Bamnocx c
4pyre cxpane onnjex cnoMennKa, mxo HHcy jouixep iipenaAH y xy
MJemaBHHy," nnme B. Jarnt (liacki, Assem. evangj. XIX). Kao
HajnoBo.a)HHJn pesyiixax CBera OBora sa 6yrapcKy xanoxesy nsa-
ni.io 6h OHa MOise oncxaxH cano xaKO, aKO je ona-
jiSiKAe, /^a

4aH.e cxapora c^oBeHCKor jesHKa, 6e3 Kojera OB^e ne Moaie npobn,

no^e^o y ucxh Max, y kojh ce oh Kao Ka-HatesHH jesHK o6pa30Bao.
^a BH;i,nM0 KaKO CXOJH C XHM.
IIoSHaxo je, 4a ce cxapa caoBencKa KBHateBHOcx aano^ie.ia y
^pyroj no^iOBHHH IX BCKa. ro^HHe 864 h 865 noKpcxn^in cy ce
ByrapH npe/i, Kpaj xora BeKa nponajia je npe^ noxacKHBaaeM He-
;

Ma^a cioBeHCKa cxpaHKa y cxapoj MopaBCKOJ noc^e CMpxH Mexo-

^HJeBe (885); He 4yro no xom nponaAH cy h MopaBCKH h nanoH-
CKH C^oBeHH npe^ Mai^apcKOM HaBa./iOM. TaKO ce xeK y X BeKy,
Hor^aBHxo ycAQfl, noMenyxHx ^ora^aja, none^ia onmnpHija kh.h-
aieBHa pa^aa y ByrapcKoj. Ea/; i^apcxEa roA- 1019 nnje Morao
HH Ma^o saycxaBHXH OBaj xok, jep cy Byrapn xa^a Esry^HiiH cano
ApataBHy caMOcxaiiHocx a npKBena c kojom je KftHKeBHa pa^aa
, ,

nsa
y CBe3H, ocxa^a je h ^a^abe onaKO hcto ype^ena Kao mxo je
(>yrapcKHx uapeBa ocia^ia \ J xaKHM npHAHKana ne MO^fie ce natn
yspoKa HHKaKBOM o6pTy y pasBHty jesHKa. KanaceBHO o6pa30-
Baae n APa^aBHH jkhbot BHme ^e^yjy na jesHK KOHcepBHiuybn,
Hero o6paxHO. B. ^aMancKH cam Bpio Ao6po roBopn „no- :

3Haxo je KaKO 'ce cnopo CBpniyje ^po^ec npeo6paliaH.a o6ah-

,

Ka y je30^HMa napoAa, naA KOJHMa ce ne sroMHiia HOKaKaB npe-

Bpax Kao mxo je saBOJeBase, ceo6a y ry^e odAacru hxa-" (0 pyK 79),

M. 4,pHH0B, HcTopaiecKH uper^eAT. na e-BArapcKa-Ta m>pKBa 1869, 38

'
a a.
 EyrAPH II ftnXOBA KailJKEBHOCT 637

avin Ma^io /^a^e (cxp. 80) can roBopn: ,y 6yrapcK0M jesnKy, yc^e^,
oco6eHiix upuAUKa Taj ce npoii,ec npeo6pataBba o6.iHKa CBpinno
MHoro 6pme Hero y APyrHM je3Hii,nMa ciobghckhm". A.ih Koje cy
Te oco6eHe npH.iHKe? li je ah ce Mor^a 6e3 h>hx ycpe^i, oSn^iHor
TOKa Bap. atHBOTa Ha je^aH nyx nsBpniHiH laKa npoMena? Jep
Tpe6a 3HaTH, ;i,a ce y cKAouy zpamaTUHKOM ;i,aHaniPbH (5yrapcKn naj-
^a^zse o^MaKao 04 CBnjy ocra^nx jesHKa cAOBencKHx, a napo^HTO
OA cxapora CAOBeHCKor, Kojn 6aiD y TOMe ocxa.ie c^OBeHCKe jesHKe
TOAHKO HaTKpH.*yje. Ho onoj xHnoTesH ^aK^e 6yrapcKH 6u 6ho h
HajcTapnJH (y o6.inKy crapora c.iOBeHCKor) h naJBualjH (y o6.iHKy
ca^aniBesi no rpaMaTnu,H); oh 6h 6ho no hctom cKAony rpanaTHq-
KOM H HajcaBpmeHHJH (y o6.inKy ct. cjiobchckom) h naJHecaBprne-
HHJn (y o6iinKy caAamaesi). Ila npeKO CBera Tora oneT cponeTUKa
6yrapcKa cTaB.i.a anxoB jesHK y Heuocpe/i,Hy ceesy ca cxapHM cio-
BencKHM,
Je AH 4aKAe ly^o, iuto je nnxaae toahko saMpmeno?
Ko naK Hetie ^a OBaKBe npoxnBnocxH o^oSpaBa, n kg HHJe
,

pa^ 4a /i,onymTa, ^a Mory 6hxh cxBapn, Koje je My^HO, aKo ne ne-

MoryiiHo o6jacunxH, xaj sana^a y ^H^eMy h.ih a^ nocTOJ6HHy cxa-
:

pora CAOBCHCKora xpaffiH Ha ^ipyroM Mecxy HSBan ca^afflaHX Byrapa,

HAH /la MHCAH, Aci'j^ Taj jesuK yMCTHo ooxjasoeau. IIsrAe^aAO 6h y
.^aHamae Bpeaie HeMorytno npHSekn obom ^pyroM HSAacKy, a^inje
aeiiy 36HA)a npH6erao je^aH pycKH KauaieBHHE, B. J.aMaHCKH (He-
nopimeHHHH Bonpoci>, iiiyp. mhh. npocB. 1869 Jan.).
Mh teMo notiH a^jlq, ^aBHAHMo, KaKoje xeKAa ceo6a 6yrap-
CKHx CAOBCHa y ca^amae anxoBe 3eMA>e h r^e je anxoBa hcto-
pHJcKa CBesa ca ocxaAHM CAOBeHHMa.
Cxapo cxannraxe CAOBena y JcBponn jecxe npocxpano noropje
KapnaxcKo, o^ ep4eA.cKHx 40 MeniKHx ropa. Hena cysiae ^a cy ,

ce OHH fflHpHAH KRKO y paBHHE,e CCBCpHO, XaKO H y paBHHUe HCTO^HO

H jyajHG o]\, KapnaxcKor Aaniia. nia$apHK nnme (Starozitnosti § 10
H 13), Aa cy jom 350—336 npe Xpncxa KeAXH, ninpetH ce ca 3a-
na^a na hctok, uotucau CAOBene hs ^an, YrapcKe. Hobhjh Hcxpa-
ffinBaon;H HaAa3e, ;],a hx nncy ca cbhm uotucau, nero y neKOAHKo uo-
tucau, a y xAaBHOM uotiopuAu, jep ce xaKO npEpo^HHJe o6janiaaBa,
niTO nomxo na/iome Ecath Caobchh na hobo ncKpcaBajy y ca^-
,

yrapcKHM paBHHi];aMa. H 3a ^aKHJy no^nae ce ^pataxn Aa HHJe ,

cea 6HAa HaceA)eHa xpa^iKHM nAemenHMa, naponnxo na ccBepy, Hero

Aa aoj MacoM 6hao npo^pAO CAOBencKO Hace.i)eae noxnc-
je H y ,

Kyjytn cxapnje xpa^Kora HAeMena. Y xo 71,06a je Morao nacxH no-

Kymaj phmckh ^a yxBp^e CBOjy BAa^y y /l,aKHJH. MaAO no xom
,
 638 ByrAPii ii biixoba KibiiaiEBflocT

Ao.ia3Hceo6a napo^a, h tokom aeHHM nace^aBajy C.ioBenn 6aA-

KaHCKO IIOiiyOCTpBO.
IlHTafte je ^aKie, OTKVAa cy th 6a^KaHCKH C^oeeHH ^onuH
y CBOja HOBa ce^nniTa:" HiiajyliH Ha yny, 4a je jyaiHo EapnaxcKO
noropje 62^10 Hace^eno C^OBeHHMa, Haj6^H'/Ke je naMCTH, ^a cy th
KpajeBH 6uAE H3Bop Hace^aBaiLy c^oBencKOM Ha 6a^KaHCKo
no.iy-
ocTpBO.^0 Ee^aBHO 6eao je Tparoaa CAOBencKora jesHsa y Ep^e-
^y CH.iHn
'. cy My TparoBH h ca^ n y pyMyncKOM jesHKy h y hmc-
HHMa TonorpaocKHM tex Kpajesa ^ a to TaKH, ^a ce ftHMa OBa koh-
jeKTvpa ^HHrBHCTH^KH noTuyHo noTBp^yje, n 4a ce sa PyMyne hcto
OHaKo Mopa MHCj.nTa ^a cy nopoMaaeHH Ciobohh
, Kao ihto ce ,

3Ha, ^a cy ca^aaH $paHii;y3H nopoMaH.eHH Ta,AE.

Ebo /i,aK^e niTa 6e ce H3 cBera Tora ^a^o hsbccth:
1. y BpeMe ceo6e C^oBeHa na Sa^KancKo
no./iyocTpBO (HI— VH b.)
CTanoBa^o je je^m ziAeme CAoeeucKo y CTapoj MopaBCKoj (hah je-
AHOM HCToqnoM 4e^y aeHOM), IlaHOHHJn n ^aKHJn (hctohhoj Yrap-
CKOj). Moiuo 6h ce yseTH ^a je oho 3axBaTa^o jyroaana^HO no-
,

ropje KapnaTa ca paBHHuaMa yrapcKHM 40 H3a B^aTHor jesepa na

3a^a/^, a Moaie 6hth 40 6^H3y IIpyTa na hctok. HcTO^ma CTpana
OBora
n^eMena Hace^n^a je 6a^KaHCK0 noiiyocTpBO CBHMa ohhm n.ieMe-
HHMa, Koja cy uoc^e ym^a y cacTaB noToae napo^HOCTH c^obch-
CKe, Koja ce 30BeHMenoM Byrapa ^
2. C THM HaceJBeBCM h n,enaH)eM 04 npBora n^eMena, Kojeje

ycAe^ Tora nacTa^o Mor^e cy je^HHo noneTH kahi^c Hoee napoA-

HOCTH KOJa je noc^e HMenoM Byrapa oSe^e^Kena. Hace^eae ce,
,

KRKO MH ysHMaMO, HacTaBHAo Kpo3 j[jm.e BpcMC. Y TOMe Tpe6a Tpa-

ajHTH y3poKe, kojh Mory noTnyno onpaB/i,aTH otkja MacoBHa CBesa
Met|y cTapHM czobchckhm h 6yrapcKHM h OTKy^ oabojchoct no rpa-
MaTHi];H, KojoM ce 4aHac 6yrapcKH 04 CBHJy c^OBencKHx jesHKa lyiH.

1 MHKjouiHh, Die Sprache der Bulgaren im Siebenbiirgen, Wien 1856. Cno-

MeHHUH jesHKa, KOJH ce Ty H3H0ce, KaApH cy ^a noxBpAe h obo h oho dito te
HHKe AohH.
' Frundescu , Dictionaru topograficu §i statisticu alu Romauiei. Bucu-
resci. 1872.

' Ha TOMe ce ocHnsa , mro sa npesie npeBolieaa

nHCMa cbh *hjojo3h cb.
npH3Hajy CBese je3HKa 3a TaAaaiite nauoncKo-MopaBCKe
6yrapcKe KpajeBC. h
BocTOKOB je jom 1820 nHcao, Aa cy upKBene KBare y IX Beny npeBo^eiie 3a
Byzape u Mopaene; II. H. CpesHeBCKU umue Aa je ynjHB roBopa dyzapcKOz u ,

MopaecKO-cAoeenewi uno „HeMa40BajKau" na KaHaccBUH ex. cioBencKH jesuK (4p,

naM. K)c. HHc. y npeAroBopy); B. Jainh niiine, Aa je sie^y naaoHCKHM C.ioBe-
HHMa „KaKO CBH pa3-io3H AOKasyjy, HCTH jesHK BAaAao, Oapem c HesHaxHUMH caMo
BapHJaii,njaMH paspjeiHHMH mxo h y ByrapcK0J« (Tisucnica 32.)
,
 BFrAPH H aUXOBA KIbliaKEBHOCT 639

3. r^aBHa rjiacoBHa KapaKxepncTHKa , Koja caAaniitn 6yrap-

CKH 4B0JH OA ocTa^Hx jesHKa CiiOBeHCKHx jecTe cyia6jbene camozAac-
HUKQ, Koje y 6yrapcK0M ch^ho s^a^a ne caMO npena ciapoM cio-
BeHCKOM, Hero joni sefciMa npena CBOMa ocTa.iHM cj.OBeHCKnM jesn-
ii,HMa ^ C^aS^eae caMoryiacHHKa Haj6o^e ^pyryje ca npoMenoM
aKii,eHTa a thm ce o6ojhm Haj^aKine Mor^a noKO^e6aTH HeKa^ainsba
;

6yrapcKa CBesa ca nanoHCKo-MopaBCKHM Cj.0BeHHMa, blito je nocTa^o

TeMe-?b ca^amaeM dyrapcKOM jesHEy. Obomg naK nnKa^ HHJe mofao
60TH 60.1)6 npHJ.HKe Hero o ce^eay na 6a.iKaHCKo no^yocxpBo, r^e
cy C^OBeHH Aoin^H y jann CTHi];a.j hah h CMecy c n^eMennMa, Koja
cy Ha anxoBOM jesHKy Mopa^ia KaKaB TaKaB Tpar ocTaBHXH.
Ho OBaKOM HameM o^roBopy na nniaBe o CTapHHH 6yrap-
CKora jesHKa bh^h ce, mxa mh mhc.ihmo, o CBHMa nHiaaHMa, Koja
cy HanpeA HOMHaana. Moate 6hth, 4a 6h onmnpHHJe nsBo^eae c
HOxaHKHM HaBO^eaeM rpai^e n pas.iora h 6oyie cTBap pasjacHHJio
a^H, orpaHnqDBfflH ce pa^in Mecxa h npocTopa na obo.ihko, nano-
MHBeMO, KaKo je npH./iHKa, m
te ^a^e nsyiaBaae CTapHJnx pyKo-
HHca H CHOMeHHKa jesHKa npocyxH jom Bnme cbcxaocxh na pa3-
Aore, KoJHMa cmo ce mh OB^e CAyain^H.

(HacTaBfifee ce.)

rioBAKOBH'R
P T.

^ THMe MHKJoniHti (h mhc^ihm, Bpjo Ao6po) TyjiaiH CA&QjhQ^e oS^HKa, Koje

je SyrapcKB tojhko oAMaKdO oa ocxa^HX cjob jesHKa. Starine in
. 150. Ha ,

HCTO TyMaieae Aomao je vi JLauaHCKH (fltypH. mhh. h. np. 1869, crp. .35S a 361
AOAajytn, Aa je onaAaae od.iHKa HacTynndo y hctu Max KaA h r^acoBHO cja-
6.iBeH>e H MsinaBe.
 TPM OPrAHH3AIj;HJE BOJHE CJdJlK
y CPBMJH

(HacTaBaK) ,

6. KoAUKu poK cJiyoKoc 4a ce 042^0411? IIoA obhm pasyny ce

HHTaaa Ka;i BOJHa ciiy3K6a 4a uoHue? Ka^ 4a ce cspmu? H OB/i,e
:

teMO o^roBopoM 6rtr 6p3o totobh.

y CTa^HHM BOJCKaMa poK CAym.6e jecTe r.iaBHo cpe^CTBo ^a- ,

ce Moace BOJCKa .sa HspaiyHaio Bpene nonyHHTa Hsy^ieHHM bojhh-

ii,HMa, ji,o one i],H$pe Koja je sa paTHO 406a Kao noTpe6Ha yrsp-
,

Ijena. H no tomc poK je pa3.inqaH: 6, 8, 10 roAHHa peiKO —

BetH H ^onnpe o6rhb.o ao noioBHHe lOBeinjer seKa. Y napoAHHM
BOJCKajia poK ciyjK^e jecie cpe;i,CTBO ^a ce niTO BeliH 6poj CTa-
,

HOBHHKa ynoTpe6H y bojci],h. Oh o6yBaTa n,eo BeK HOBe^nje cnoco6-

HOCTH H qecTO npeiiasn npeKO 30 ro^HHa.
UoueTaK c^y^6e y bojciih Ma Koje CHCTeMe , Tpe6a 7i,a dy^e
0^ OHor HapaiHTaja, r;i,e ^OBeqnja cnara AOBOJbuo pasBEJena sa
je
BOJEH^iKe noc.ioBe, h kojh te Kao Hsyqen Haj;i,yaie Aa aiHBH. HeKe
/i,pffiaBe ysHM^y HapaiuTaj oa 19 ro^HHa neKe o^ 20 a neKe 04 21

MOTpeLn Ha h.hh reorpa3>CKH noAoataj h CTaae Hace^eH.a.

ro;i,HHe,

CepmeTciK c^yat6e y napo^HOJ bojci],h 6HBa y ohom napauiTajy kojh

HeMa ^OBO^HO CHare sa Bojne nociOBe h 40 Kor ce MO/Ke nony-
HHTH HyaiHa i^HO'pa BojcKe, ^slkaq y HapamTajy H3Me!>y 50 h 60
roAHHa.
/l,ocaAaH)a nama npaKTHEa yiBp^niia je napauiTaj 04 20 ro-
AHfla sa no'ieiaK ciiyat6e. HIto ce Tnqe CBpmexKa mh He MoateMO
,

sa ca^a 6nTH oAce^iHH AOT.ie aok ne snaMO npasy nji^j nainer

,

CTaHOBHHuiTBa H AOK Hc Hspa^yHaMO, Ao Kor te ce napaniTaja no-

nyHHTH vTBptjeHa D;H«i>pa BojcKe.
 TVII 0PrAEII3AIl,nJE 641

Ho rpyJHty c^y5K6a noMHae y 20 poK

r. CBpmexaK
35 r. y 65, =
„ 1o.iaK-ABTHiiy , ,2044 , 25 ,;, „ =
, nyTHHKv „ „ 20 , „ 60 , =: 40 „
lloqeTaix je 4aK.ie ko^ cbhx nHcau,a y hctom Hapamxajy, a csp-
mexaK pas^H^aH c Tora, mxo je^aH (F. rpyJHt) iipe^nocTaB^ta, fl,a.
ce cnoco6HocT a h noxpeOa sa BOJHy c^yat6y saBpmaBa ao nojaca
y 55 ro/i,nHH, a Vpyra (F. IlyTHHK) leK y 60 ro^HHH. Ilpeiaa tomb
KOA npBor je ue.ioKynaH poK 35 a K04 ;ipyror 40 roAHHa, 4aK.ie
ce pa.s^HKyjy y 5 ro^oHa. My^mo je KasaxB H.imHM ca^aftHji cpe^-
cxBHMa Ko DMa BeiiB npaBO y ko.ihko je HSBecHHJe, 4a y nojacy oa
:

55 HMa euiue cnoco6HHx 3a CAyM6), y xoadko hcxo He cmb ce xBp-

4HXH. 4a n y nojacy o/i, 60 ro;i,. neMa cnoco6HHx. Taina mxy^HJa no-
jaccBa Hamer Hace.Leaa b ynopel^eae i^e^oKynHor 6poja cnoco6Hor
-i>yACXBa ca ohom i;n<i>poM, Kojy aKe^HAio Kao BOJCKy ycxpoJHTH, MOffie
cawo OBO fl,R H3MHpn. H'SRecHO je y xo^hko, j\,a. je nojac 04 50 ro/i,.
jom cnoco6an h noxpednx 3a BojcKy, sa to cy ra 06a nHci],a h
yBpCTH.lH.
niTO ce r. ^o^iaK-Aiixnii s^paBO pa3.iHKyje o^ o6oJHii,e, xo je
c Toxa, lUTO OH roBopH poKy CAyai6e caMO ;i,ejcxByjyiie bojckb c
pesepBOM, a He n,eAOKynHe. H y xoj xaqAH oh ce no^y^apa ca r.
rpyJHteji, Kao mxo fceiao ^oi^HHJe bh^cxh.
7, EttKo 4a uo^e.iuMo eojcKy ua uosuee? Haje^na ^pjKaBa He

H3B0AH cBy ypel^CHy n,H3>py BojcKe y je^aH nyx y ^ejcxBO Ha npo-

THBHHKa, Hero Hajnpe caMO neKH ^eo, a ocxa^e 4on,HHJe, hah aKO
jom KoJH 460 H H3B0AH y HCTO BpcMC, a OHO 3a APyre AaKffle sa-
MTKe. Obo je c xora: 1. IIIto ce HCMa ^OBO-hEO cpe/^cxasa 3a h3-
ApataH^e cue Mace BojcKe y je^an nyx. 2, IIIxo hh noTpe6a CBar^a
xo He Efflxe. 8, IIlxo ce o6yKa h cnpeua ne Moaie y CBOJ BOJcn,H
no/ije^HaKo 3a o^pel^eno BpeMe ^a H3BpmH, ho caMO y jcahom Ae^Yr
KOJH je Ka^ap, ^a ce Mepn c upoxhbhhkom. OcxaAH ^e.iOBH BHrae
cy Ka^pn xaKO^e sa ^aKuie noc^iOBe. 4, IIIxo je BOJCKa 3a Bpeaie
^ejcxBa H3JioateHa Be^HKHM paexoAHMa, na aKO xoteMO, ^a je y
HyjKHoj n,H<i>pn mxo Ayaie oap^khmo, xpe6a ^a HMaaio roxoBnx ^e-
AOB'd,KoJHMa tcMO jc AO^HHje JBAHaKO HOHyaaBaxH. 5, HIxo ce con-
cxBena 3eM^i,a He cmc ocxaBHXH 6e3 uocaAe h OA^pane. 6, IIIxo ce
o6nqHO 3aApa:aBa je^an 4,eo Kao nocieAfta pe3epBa y ApasasH 3a
HenpeABni^eHe Bojne h no^HXHiiKe npH.iHKe, eae Kao nocjieAaa
CHara. OBa noAe.ia bojckc, h nocxeneno n3Boi)eEbe y AejcxBO aennx
AeAOBa, 6HBa KaKo y cxa^Hoj xaKO h y napoAHoj bojcuh, caMO mxa
Ta noAe^a He 6HBa y CBaKOJ Apa^aBH noAJeAHaKO noqcM hh ropaE
y3po^H CByAa ne nocxoje cbh. Ho y r^aBHOM y BetHHH AP^^aBa Boj-

cKa ce Ae^H na cACAeiie A^iiOBe hah uosuee :

OlAIJBHHA III
642 TPH 0PrAHH3AIlHJE

Ha U03U8, KOJH je cnpeMan 3a uoKperuy BOJHy , oco6hto he-

na/^Hy.
Ha U03U8 , KOJH he pacxo^e y pe^oBHira ropaer nosHBa ^a
nonyaaBa.
Ha U03U6, KoJH ke Kao o^6paHa a h noca,zi,a CBOje, a AoneKjie
H sayseie seM^e ^a 6y;i,e. Ha iioc^eTKy
Ha U03U8, Koju ce ^Hate Kao nocie^aa cHara, Ka^ npoxnBHHK
npo/ipe y semjby.
HeKH o^ obhx nosHsa cnajajy ca ApyrnM, n npejia
noc.ie je^aH
TOMe a H Bpejieny y komc ce doshbh ^HJKy
,
ohh ce 30By: n2)8U ,

Apy^u, TpeAu, HTA. nocAcfltbu no3HB. H^h ce nne ^aje no 3aAaTKy

itnxoBOM laKO npBH 30Be ce /i,ejcTeyjyKu ; APyrn uoaymijy^u eae
:

XJesepeuu; ipoiiH, noca^'nu, 0A6paH6eHU, ^oMaAtt. nocieAHjH naK MOJKe

ce HasBaxH h noc^e^itH ycrauaK ht^. —

HouiTO ce peuiH^o nHTaae o 6pojy h 3a;i,aTKy nosHBa, Ha pe^y

je, ^a ce o^pe^H anxoB ii,H4>peH OAHOUiaj.
Ilpeu je no3HB iiaJBaJKHHJH h xoKe HajBeKe 6pHre h jfipiBe.

Oh BOJHy OTno4HH.c H H3;i,p3KaBa npBe, naJAe.iHKaTHHJe cy^ape. EpBH

pe3y/iTaTH na ROJEmxy iiaj/ijS^e ce ypesyjy y ^yx, HMajy najja^n
H TiyroBpeMeHH yne^aiaK n najjaqn yTHii;aj na noTOftn tok ^ejCTBa.
C Tora ce Baiba ciapaxn ^a je oh hito eeKu h 6oJbu. Obo ochm
,

ropaer y Be^nKHM BOJCKana h c Tora mio n caMO BojesaBe ne

,

MO/Ke Aa Tpaje ,ziyro, no ce rj.e/i,a, ,zi,a ce uito npe h 6pate CBprnn,

a TO ce Haj6o^e nocTHsaBa, aKO ce o;i,Max y nonexKy niTO Beta cnara
ywiOJKH. Ko^HKO naK Tpe6a xa
je to ce nepn npejia npoTHBHHKy
,

H r^ie/i,a;i.aje oa
ce, aeroBor npeor no3HBa aKO ne jauu h 6ojbu,
a OHO 6ap paean. Y CTa^HiM BOJCKana oh hshoch oko \A n;eAe
itH^pe BojcKe, a y Hapo/i,HHM BOJCKana Mopa ce cBar/i,a oco6hto H3-
pa^ynaTH.
Ocxa.iw cy hoshbh Maae BaJKHH h AaKme ce o^pe^yjy. TaKO
nonyayjyliH hoshb Tpe6a ;i,a je y CTaay 4a noKpnje BeposaTHy
i];n$py pacxo/i,a npBor nosHBa h o6HqHO je '/^ n^n V5 aeroBa.
, ,

OcTaTaK BojcKe ^e^H ce ^aibe, npcMa CTaay n noTpe6H csaKe ^p-

acaBP, iia ocxa^e no3HBe. —
Ha KOyiHKO Hamn Tpe6a no3HBa ?
Mn MopaMO nsiaxH jo7i,Hy uoKperny CH^y 3a ^ejcxBO, y Ma kom
npaBn;y, na Ma kom nameM Bojnuixy. To nan je upeu ^ejcrey- ,

jy^u nosHB.
TaKol^e MopaMO HMaxn no3HB, kojh te nonyaasaxn pacxo^e
y npBOM no3HBy, h kojh te h yBetaxH 6opHy n,H$py aKO ce npBH
no3HB noKaate ne^OBOAan. Oh TaKol>e xpe6a 4a HMa ^OBo-fbHo
 TPH OPrAHIISAUUJE 643

cnoco6HOCTH 3a noKpeiny BOJHy h aKO ne y to.ihkoj Mepn, Kao

npBH. To HaM je 42^y2u, aouynyjy^u doshb.
/l.a^e MopaMO HMaxB ypet^ene eojcKe sa noca^y BaaiHnx Me-
cxa y seM^D, a h 3a o^6paHy cane 3eAi^e, y c^ynajy naBa^e npo-
THBHHKOBe. OBaJ je no3nB BHiue cnoco6aH 3a MecTHy h Maae leniKy
BOJHy. To je tjicAu, o^OjmuOeHu nosDB.
Ha nocieiKy 4o./ia3H ohidth ycTanan, Kao uoc^e^thu doshb.
Ca OBa 4, a y cxporoM CMnc^y ca 3 nosHca, MO/KeMO ce sa-
AORO^LHTe. TemKO je n He3roAHO ne ^e^Hu Hapo^Hv BOJCKy Ha
no3HBe HAH je ^eAHin Ha Bp^o MSiAO nosHBa. Y c^iy^ajy noxpede
HeMoryte je ,a,H3axn iiocxeneno BojcKy h oho.ihko, ko.ihko xpe6a,
Hero CBar^a npeKO noxpe6e, a xo je Bp^o xepexHO 3a cxaHOBHH-
mxBO. Ha noc^exKy 6a ui 4a ce h Moate Kpenyxn caMO noxpe6Ha
un^pa BojcKe, onex je hcxo TO.iHKa nesro^a caMO mxo je ne tie oce-
haxn CBO cxaHOBHHUixBO, HO caMO HeKD ^eo. He Ke 6nxn ^aK^e one
imeHOMepue noACyie xepexa na cbo cxaHOBHHraxBO, Koja 6h Haj6o^e
Taj xepex y6^aJKH^a. Ho c ^pyre cxpane nenpaKXHiHO je cyBnme
cnxHflXH Hapo^uy ROJcKy na no3HBe aAMHHHCTpan,0Ja nocxaje cao-
:

jKennja, BHme tie ce o6patiaTH naatae na cnpeMy npBHx no3HBa a

ocxa.in 3aHeMapHxn, na n caMH BOJHHn,H y nocaeAanM no3HBHMa
CMaxpate ce Kao ^aieKH h Hsysexn o^ BOJCKe.
Ko^HKH xpe6a 4a 6y4y obh no3HBH ?
TypcKa, npeaia ^oca^aanM HCKycxBHMa, Moriia je Aa pacno-
^aate y KpnxnqHHM xpeHyxuHMa ca noKpexHOM ch^iom 04 80 ao
100.000 BOJCKe. OBa ce i^n<i.pa Mopa MexnyxH na Kanxap, h OH^a
n3n.ia3n, ^a n Ham upeu hoshb xpe6a Aa|'6yAe 6ap 80 4,0 100.000
Obo 6h 6h.io ca mhcxo bojeh^kof r.ieAHnixa h no xoMe HajMHcxnJH
panyH. Ho npn cbcm xom MopaMO ce OB^e no^ya^e saycxaBHxn.
O^Max ce nopal,ajy nHTaaa 1, HMa ah Cp6HJa BpeMena
: n cpe^cxaBa

Aa cnpeMD 0B0.inKy Aa npBH uo3nB 6yAe npaBa no-

i],H«i>py xaKO,
Kpexna BojcKa, Koja fee CMe^io Aa aomh nanpeA? 2, /l,a j.h nace^eae
Moate 3a Ayro BpeMe Aa ce ^nniH obo-ibkot 6poja ^yACXBa, a Aa
ce He pa30pH eKOHOMCBH ?
Obo cy nnxaaa KOJHMa Ba^a Hajo36n^HHJe npoMHcinxH
,

OC06HXO KOA HapoAHe bojckp. Cxojetia BojcKa ncxHHa Bniue xpomn,

a^in ona xpomn Bnme Maxepnja^Ha cpeACTBa n to paBHOMepno ca
H.e.ior cxaHOBHHmxBa. HapoAHa BOJcKa xpomn Maae Maxepna-innx

cpeACxaBa, ho oAysnsia Bnme ^yAE, na aKo ono ne 6yAe yAeraeno y

A03B0^eHHM rpannitaMa n paBHOMepno, OHAa je Bojna n y caMO
KytiH.y KOAHKO MP pacnoiaiKeMO 3HaaeM n ncKycxBOM, MOJKeMO
Ha ropaa nnxaaa OBaKO OAroBopHXH: Hpno nnTaae ne 6h Tpe6aA0
Aa HaM TOAHKO 6\^e. npenona, Aa npBn no3nB cnpeMHMo y pe^e-
41*
644 TPII 0PrAHH:3AII,»JE

Hoj ii,H<i>pH. caMO eneprnja, noatpTBOBaae, 4o6ap ch-

IToTpe6Ha je
cxeM o6yKe h a4MflHncTpan,HJe —
n ucKoCe^taAH 6a ce KaKO laKO.
Ho 4pyroM nHTaH.y MopaMO a& nonycxuMO. BoJHa nna 'lecTO ;i,yr
nepnoA BpeMeea ^o CBor npaBor no^iexKa. To je Bpesie cupeMcma,
oupeme. Y aeny h aKO ce hb pasnrpaBajy Eojna ^ejCTBa, onex y
HMe ropaer nyjKHO je nanpesaae h oho je xhm Beke, mxo je i^n-
•5)pa BOJCKe Beta, nixo ce ne Mome nocxeneeo ^a ^njKe. Moaie ce
^aKO AfiCHXH, 4a 7i.p3KaBa eKOHOMCKO cycxane npe ho mxo ce h ox-
noHHy BOJHa ;i,ejcxBa. 4^ naK obo Ciia6n BOJHy cnary ^patase, ^aKO
je pasyMexH. ^pyro je to, Ka^ 6h ce CBar^a Mor^o ;!,a npopanyna
BpeMe noqexKa BOJHe h ^a oa nac xo saBncH. OH/i,a 6h Mor^u h
,

ca 100.000. na h ca BHme y je^aH nyx ^hIih ce, KpenyxH ce h 6p30

pemnxH cxBap h xo y CBOjy Kopncx, noneii cmo mh aroAHe npn-
jiHKe H3a6pa^iH. Ho xo Han HHJe csar^a y BiacxH a h He H^e y
pa^yB. Ako ce ^aK.ie h Ka^ He xpeSa h 07i,Max nojaBOMO ca cbom
HaJBetoM CHjiOM, OH^a 36or iiaiie^enHx yspoKa siopaMO BOJHy n
n,e.i) lUTO upe otuohctu h mxo npe cepumru. A xaKBa je opraHH-
3an,HJa 3a nac pEsn^iHa. Y ko^ibko Tpe6a /i,a naM je EojcKa 6ap
oHaKBa n 0H0./iHKa KOiiHKa je n KaKBa je npoxHBHHKOBa, y xo.aHKO
Hcxo xpe6a a nama ^poteaea ^a moowc us^pmaTu eojny ano He
Ayoice a oho koauko u np)OTueHUK. Obo oco6nxo Bpe^H
,
Ka^ ce ,

HMa nociia ca npoxnBHBiKOM ApJ^aBOM, Koja naxn 04 <»nHaHCHJCKe

a n 4pyre /i,p;KaBHe 6o.iecxH. 36or cbhx obhx pa3-iora mh cmo ,

MHm.T>efta, /i,a nam npBn no3HB xpe6a

CBe^eMO na 60 ao 70.000.
/i,a

To je ynpaBO V,, ^o y^o Aeo n,e.aor cxaHOBHHmxBa Hamer. Ha aKO

H OBy n.H'i'py cpaBHEMO ca i^n^poM CBponcKHx, 6oraxHJHx ^piKaBa,
onex he koa nac Hanpe3aH.e 6hxh mhofo Bete. Ho npn CBeM xom
MH He cjieMO BHme enouoMCKOM Ha^eyiy atpxHOBaxn oa eoJHuuKoz
naida, a ^a nan npBH hoshb ne H3ry6H CBOJ 6opHH 3Hayaj. C xora
ca npBe H,n<tpe He xpe6a cH^a3nxn.
Onpe^e^eBe no3HBa mhofo je .aaKme. YsHMajytH y pa-
Il-r
nyn Aa cmo npBH no3HB oKpaHjin a n caM 3a/i,axaK APyror no-
3DBa, —
OH^a CMO MHmwtefta, m
oh mojkc ^a 6yj[e y n,H<i)pH oa
60 40 70.000 Jb., xaKO, Aa y cyMn nama noKpexna CH.ia mojkc a^
Hapacxe na 120 ao 140.0(j0.
Ha nocaexKy sa III-Lh o^^i^aw^eww no3HB y3eAa 6h ce ocxa.aa
Maca OA 60 j[o 80.000, He pagynajyiiB nocaeAan no3nB. He Be.iHMO,
Aa CMO n,H'i>pe II n Ill-r nosHBa y A-iaKy noroAfl^H, a.aH cMOCxaiinn
y H3JioaieHoj no7i,e.in na no3HBe. —
npeMa OBaKoj noAe.iH BojcKe na nosHBe 4a oApeA^MO h poK
Epn obom Ba-?ba HMaxH Ha yMy, Aa jaiB h cno-
c-iyai6e y CBaKOM.
co6HHJn yapacxB Ao^a^e y npee, a c.ia6HJH y nosHHJe no3HBe. Ho
 TPii oprAnii3Aii,njE 64^

no HameM MHui^eBy can yspacT He Tpe6a ^a 6yAe ko/^ Hac ucrjbynno

MepnAO upn oApet/neafty Ha nosHse, napoMHTO sa I-bii hosh b. M
CMO rope cnoMeHy.iH yi,a h ropH^a aeroBa ii,H<i)pa HHJe oa na^or xe-
peia. H aKO je AaKj.e He Ba^a Kpa-uin, Tpe6a ce CTapaxHjMaAHTH
Taj xepeT ko-iheo je ro^ Moryte 6e3 noBpe^e BOJHor Ha^e^a. Y niwe
Tora /i,o6po 6h 6h.io, ^a ce nope^ H.spacxa ysMe sa ocnoBy npn
o/tpe^UBaay ^tYAH 3a I-bd hoshb h cxaae nopo^DHHO h ^pymxBeHO
caMor BoJHHKa, ^o nsBecHor Hspacxa, nanp. ^o 40. ro^oHe. TaKO
6h xpe6a.;io o^pei)HBaxn onano /i,o6pe sa^pyrape, 6etiape, yAOBn,e
6e3 A6n,P, yonmxe CBe OHe, kojh cy uaJMane noxpr6HH nopoA0u,n h
^pyuixBY, H 683 KOJHx OHH Haj^yasc Mory ^a 6yAy- CxBap osa, no
ce6n Ao6pa, Bp^io je 3aMpuieHa h sa a^MHHHCxpauHJy bpao xeniKa,
HO Kopncx je onex mhofo BeKa. Tnaie 6h npBH no3HB 6ho noKpex-
jbHBnJH Q cuocoChhjh 3a ^yate Bojesaae, n cpasMepno 6n iiaaa xe-
pex 3a cxaHOBHHuixBO 6ho. IlobHEH ^aKAe He 6h Hiia^iH omxpe rpa-
HHU,e no y3pacxy ho 6h ce npeaia ropaeii noc^e ncnpaB.i.a-iH n
/i,onyH aBa.iH 40 oApet/ene n,H*pe.
He ysHMajytiH y o630p xo nonyBaBaBe h npeHHrnhaBaae no-
3nBa, poKOBH cAyaB6e na ocHOBy casior y3pacxa 62.12 6h 3a upeu :

no3UB 8 roAHHa, 3a Apy^^ 12 ro/i,HHa a 3a xpeKu 16 ro^HHa. Ho

ce6H ce pa3yMe, ^a cxapDJn yspacxH, y3exH y I no3nB, ne 6n npom.iH
Kpo3 CBe no3HBe, aAH CBaKojaKO h HajcxapnJH yspacx I no3HBa (40
ro4.) o^ciy/KH iiVHHX 8 ro^HHa h y II-OM"no3HBy,
^a ynope^nMO ca/i,a y nper^ie^y noAe-iy BojcKe Ha no3HBe h
Ha poKOBe KOA CBHX nHcau,a.

Ro MttiueM a 6e3 npe^inniliaBaBia :

I. 4ejcT8. U03U6 EJia 60 AO 70.000 04 20 ao 28 ro^., poK CAyas. 8 r.

II. nomjH,. „ „ 60 AO 70.000 „ 29 40 40 „ , „ 12 „

lllOAfip. „ , 60 AO 80.000 , 41 AO 56 „ „ « 16 ,

Be3 nocA. , „ 180 ao 200.000 oa 20 AO 56 , , „ 36 ,

Ho r.FpyjuKy :

I. 4ejcTe. ca uouythyjyK. 102.000 oA 20 ao 34 roA- csera 14 r

I. Pesepenu uostie 47.000 „ 34 , 45 , 10 , ;,

III. nocaAHu , 37.000 „ 45 „ 55 „ „ 10 ,

Be3 nocACAaer nosHBa 186.000 oa 20 ao 55 roA- csera 35 r.

no r. y^oJiaK-AuTufiy :

I. KA. 4ejcT8yjyia 104.000 OA 20 ao 34 roA-, CBera poKa 14 r.

II. KA. pesepeua 50,000 , 34 „ 44 „ , , 10 „

Be3 nocACAaer 154.010 oa 20 ao 44 „ „ „ 24 r.

646 TPH 0PrAHI13AIl,nJE

IIo r. TLyTHuny
I. 4^jcT6. KAaca 114.000 OA 20 40 33 ro^., poK c.iy3K6e 13 r.

II. Fesepe. „ 104.000 „ 33 „ 50 „ „ „ 17 „

Be3 AoaiaLer 208.000 , 20 „ 50 I I \ 30 „

Hs ynopeijeaa obex itn^apa ns.iasH :

1., ^a r. rpyjnti cnoco6Hy Macy bojckc a^ayl xaKoi^e Ha 3

no3HBa, caMO iiito je ko/t, aera nonyH.yjylia BOJCKa cinBena ca I-m
nosHBOM H casio <i>opMy.iai],njoM o^BojeHa no/i,o6Ha AouyayjyliHM
HacTHMa KOA CTa.iHHX BojcKa. Ko/T, Hac je OHa ciQBeHa ca lI-rnM
no3HBOM pa^H .laKme h npocTHJe aAMHHHCTpaii,HJe. Ca obom no^e-
AOM Ha nosHBe c.iaaie ce n F. Ho^iaK-AHTflh, cy^etn no u,fl<i>paMa,
Koje je 07i,p«?Ano sa CBOja A^a npsa nosoBa, KOJHMa caMO n ro-
Bopn. r. llyTHHK ycBOJHO je noAe.iy cbmu na 2 noansa, y KoJHMa
HMa BHme BOJCKe, uo mh y naiiia CBa 3 uo3HBa. 3a iuto ce ca obom
noAe.iOM He ciaateMO, H3.'ioain./iii cmo Hanpe^ name naaope.
2. BejiHqnHa I-Bor nosDBa koa cbox je nncaua y Henixo npeKO

100.000. IIoTnyHO ce y obom c^aaiy F. FpyJHh h F. ^o.iaK-AHTHh,

a F. IlyTHHK pa3./iHKyje ce y 10.000 npeKO ropae ii,H<ppe. Mh ce
AaK^e jaKo pas.iHKyjeMO oa CBa 3 nHCU,a, no»ieM je koa nac I no-
3HB HcaoA 100.000 3a 30 ao 40.000. H sa obo HaBe./iu cmo Hauie
pa3.iore.
3. y I-m no3HBy CKopo je CByAa jeAHEK. CaMO ce
PoK ciyatSe
MH H y TOMe pas.iHKyjeMO 36or MHoro Maae H,H<i«pe BojcKe. Ochm
Tora xpaaiUMO Aa ce npn nonyaaBaBy y I no3Hu nopeA yspacia,
Kao rjiaBHor ocHOBa, y3Me y o63Hp u cxaite jHii,a.
4. YKyHHa Be.iH^HHa o6a npsa nosnaa Kao uoKpcTHC BOJCKe
H3H0CH KOA CBHx OA 120 AO 150.000 caMO je koa F. IlyxHHKa Be-
.iHKa pa3.iuKa, jep Aonnpe ao 208.000. Obo je npnpoAHa nocie-
AHn;a ropae uoAe.ie BeroBe na hoshb^.
y ochobhhm TaiKaMa AaK.ae naJBHoie ce cAaJKCMO ca F. Fpy-
JHheM H F. Ho.iaK-AHTHlieM.

(HacaBHte ce.)

A ? ypM-K
 O M3BOPMMA :^MBOTHK[X CM^A
Oa *• Xone-Cajjepa

(CBpfflexaK)

Tpy^eaiHe tchhocth, nyne obdx 6aKTepHJa, Mory ce y ciaK^eHy

i];eBsaTOUHTH Ha o6a Kpaja TaKO, ^^ Ba3,T,yx hh Ma^o He y^asH, na
HnaK ce c BpeMena na Bpene 6aKTepnje MHKpocKonoM Mory .laKO
BH;i,eTH. One paciy h MHoiKe ce y saTBopcHoj CTaKjienoj i;eBH h ca

BHx nocTaje Ha hobo xpy^eae, hhm ce noc^e AY^er h^h Kpater

BpeMCHa H3 Te anxoBe xaMHime uycTe.
y HaJHOBDje 406a A03Ha^o ce joui 3a je^^ny oco6HTy Bpciy
opraHHsaMa, niTO cy ce Ha ^ny aT.aaHTCKora oneana HacTannyiH.
Mnr^ecKH anaTOM Xckcau (Huxley) namao je y ^y6HHH 04 5 40 25
Hiba^a CTona neKaKaB w^Jb oa HajnpHMuxHBHHJBx oprannsaMa, niTO
je OH HasBao Bathybius Haeckelii, y qacx c^aBHOMe nayMeaaKy
EpucTy XeKAy. Ohh kojh nosnajy skhbot y AY^HHaivia MopcKHM,
4p3ta.iH cy,ji,Siy xaKoj orpoMHoj ay^hhh He Mory HHKaKBH aiHBH
CTBOpOBH HOCTOJaTH. CyH^eBR je CBCTAOCT HCHO^ 1000 CTOHa y Mopy
roTOBO ca cbhm ancopSnpaHa, ca^p/KHHa KHceoHHKa cse je Maaa
iHTO ce Ay6ibe n^e y Mope, h Ma ^a neaia 6ani ca cbhm cnrypHHx
HCHHTHBaaa o KHceouHKy y laKO orpoMiiHM Ay6HHaMa, onex ce ca
HCHHXHBaaa xora raca y mhofo n^atHM BO^aMa saK.iyHHXH Moaie,
^a XeKC^OB 6axn6HJyc neMa 6ani HHKaKBor KHceoHHKa.
CaA ce naMete naxaae, KaKO ^aK^e Ba^a saMHC^nxH xpa-
aeae obhx hphmhxhbhhx cxBopoBa ? B^H3y noBpninne Mopa uMa
xaKO jiHoro atHBOTHBa, ^a ociaxi^n h.hxobh na^ajy pacxBopenn na
AHo MopcKO, H HacxaBJ&eHo pacxBapaae ^epMenxoM hcxhx c^ymn
6axH6HJycy 3a aiHBOx.
Ako ce npn CBaKOMe Bpeay oc^o6ot)aBajy cH^e, pasyMe ce
OH^a, Aa ce BHMa HaacH opraHH3MH Bp^o Kopncxe h ^a ce y xaK-
648 IISBOPHMA HIIBOTHHX CHAA

BHM leHHOCTHMa oHe K^nu,e Haj6o^e pasBHJajy h y 6op6u sa ou-

cranan cee ocTa^e yHHUiTe, Koje HMajy HajjaMH «5epMeHaT, h 3a
CBOJe BereTHpaifce HajnoBO./bHnje ycAose.
MoMte HGKO npHMeTHTE, Aa ce CH.ia npn Bpeay Bp^o CAa6o
pasBEJa H He Aoceate sa noc^OBe, uito hx mh y nnatHx oprannsaMa
H3BpnieH8 Bn^HMO, a to je o6pa30BaBbe BAaKana h Macxn y KBacy,
MeKaHuqKo Kpeiaae xe^a y 6aKTepHJa h Saxa^HJyca. OcAo6o\)eEe
CHAe y cpaBfterty ca OHHMa, ca kojhx nociaje caropeBasbe opran-
CKHx cyncTaHij;a ca KnceoHHKOM, ii\)AO cy Maie, a^a ce TaKo^e Bp^o
^ecTO Aora^, fl^a, c^a6e cn.ae yjp/!,nH.eHe Bp^o BeiHKH e*eKT y^SHe.
^a HaBC^eMO kojh KeMHCKH iipHMcp 3a TaKBe nojaBe. IIpH carope-
BaH>y yr^ena, pasBoja ce MHoro BHUie CH.ie Hero npn caropeBaay
HCTe Ko^n^HHe ^pBa; a iipn HenoTuynoM ropeay Je^aH ago APBa
caBpiueHo caropH h oc^oOoi^aBa H3BecHy K0.iniHHy Ton^OTe, je^an
^eo ApBa ysHMa join cH.iy 04 ncxe y ce6e h npeo6paiia ce y Ma-
TepHJe 04 eeiie Bpe^nocT sa rpejaH.e OA Apsa. 0^ npn.iHKe xaKO
Mory ce TyMainxH h nojaBn y ohhx nnasHx oprannsaMa. Y ocxayiOM
3a o6pa30BaH.e cKpo6a, ^pBBHacxHx B-iaKana h Macxn, HHJe yseK
Bp^o BeAHKH noxpomaK cn^a noxpe6aH.
Oc^o6ol>aBaH)e CHAa npn KeMHCKHM npexBapaaHMa oprancKHX
cyncTaHi],a 6e3 caropeBaaa, He 6ome ^yro Bpene HcnnxHBaHO, xe
xaKO ce H ca/i,a je^Ba ApiKn, ^a to r.oJKe 6nxH H3Bop cHAa CBHJy
opraHH3aMa, Aa h y BHmnx KnBOXHfta obo pasBHJaae cH^a nacxyna
H ynoxpe6uxH ce Mome iipn npoii,ecy pacxBapaaa He camo y kpbh,
ai.i)e3/i,aMa h MHUiHtaMa, Hero Bek h y yxpo6H caMOJ.

A^H 6H.ao 6h HenpaBHiHO mhcahth, 71a ohh opraHH3MH KBacy

cpo^HH, ca BHxoBa ja^na acHBoxa hhth cy Oh-zlkg hhxh atnBOXHH.e,
Hero o6pa3yjy hckh 3ace6HH CBex y n,eA0M CHCxeny opranasaMa
Obh hcxh opraH03MH noA ^pyrHM yciOBHMa, Mory ce na bhiuh
cxynaH) pa3BHXH, a xaKO hcxo nna BHOinx oprannsaMa, kojh no^
ApyrHM oco6hxhm yciOBHMa xaKO hcxo ja^aH atHBOx npoBO^e.
JKhbot ^OBeKOB H Betnue jKHBOxnaa cxoJH uoa neKHM H3Bec-
HHM npaBH^aMa, h KCMHCKa npexBapama, a c BHMa y CBe3H h pa3-
BHJaae xon^oxe, Mory caMO 40 neKHx H3BecHHx rpaHHna oACxynaxH.
y H.HXOBOM iKHBOxy CBe je xaKO y^emeno, 4a npecxynaaa He cmg
^nxH. Aj.h hckh cHcapH npoBO/i,e jkhbox na ^.BOCxpyKH na^HH y ;

SHBoxnaa, KOJe npeKO 3HMe cnanajy, y obom qy^HOBaxoM cxaay

cnycxH ce xe^ecna xennepaxypa, one ne xpome HHKaKBy xpany h
CBH KeMHCKH npoii,ecH y BHxoBOM xcjiy MHoro cy cia6HJH, Hero KaA
cy 6y/],Ha cxaaa, c xora cy h MeKannqKa Kpexaaa sp^o c^a6a. Ha
H Aapse y HeKHqMCHHx sKHBOxa&a oa npHAHKe cy xo acxo, a oco-
^Hxo cy saHHM^HBH HeKB i^pBH, Hixo y Mccy H APyrHM opraHHMa
 H3B0PUMA ffiHBOTHHX CH^A 649

BHmHx asHBOTHfta ffiHBe Kao naHi^HKape h TpnxHHe, h ohh y

,

EbHxoBOM saTBopy He Mory hherko ^pyE^e 4o6hth xpany, Hero

aKO HM OHa npo^asH Kpo3 npninqHO jaKV Kanc^y y Kojy cy ce ohh
yKpn^H; a^ifl h tekbo acHB^eae sp^o je JKa^ocHO ^a OBaKBO !

npojameae xpane Kpo3 ony Kane^y Mopa 6hth Bp^o Cjia6o, pasyne
ce no ce6H, a^H HapomTO y^asaK KHceoHHKa Mopa 6nTH Bp^o
oxeniTaH. Ka^ ce Hcxe a;HBOTHH)Hu,e ocyio6oAe xora saxBopa h y
6o.?&e npHAHKe npcHecy, oco6hxo ^a ^oSnjy fl,ojiOJbuo KHceoHUKa,
one ce pasBHJajy h iiHoace ce. Ilsr^e^a, 4a n BHuie pa3BHJaH>e h
Moh n^o^eaa y KBaca xaKo^e oa aobo^ho KHceounKa saBHCH.
Mfl CMO pasr^e^a^n o^pasoBaae opraHCKHx Maxepnja y aejie-
HHx 6H^a no^ yu^iHBOM cynieBux spaKOBa, aa xhm HeKe npoMene
nocMaxpa^iH, mxo hx one o^ APyrnx opraHHsasia BpeaeM npe^y.
H 6e3 cyAe.aoBaH>a KHceoHHKOBa npn BpeftHsia ociioSoi^aBa ce
,

je^an ^eo CH-ie mxo je H3 cyH^esHx spaKOBa y3ex, y MHornM ciiy-

HajeBHJia nocxeneno —jep je^HO Bpeae 3a APyi'HM n/i,e. CKpoo
6n^LKe y bo;i,h n nomxo ce oc^o6oAn xon^ioxa npeo6paxH ce y
,

metep, a OBaj onex Ea^ ce xasoj^e xon^oxa ocAo6ofl,vi, y a^Eoxo^

H yr^eny EHce^HHy, Eao mxo cmo xo Ma^o ^lac seh bhagah. Y xe^y
HOBeEOBOM HiiH JKHBOXH^CEOM npenecc ce fflekep y co^ne Mace
yxpo6e n xy ra —Hecxane. Be^H ce, ^a ra ehccohhe caropn. Ma-
ciH, xaEo Hcxo H 6e^aH4eBHHacxe Maxepnje h h.hxobh y yxpoSn
o6pa30BaHE pacxBopHH npo^yEXH ^o-iase y coine mace h necxaje
HX xaEo HCXO, HAH xaEO ce npoMene, a^ ce EesiHCEH ^o ca^a HHcy
Mor^H ^a^e ncnnxEBaxH. Aar HCMa cyMfte, /i,a ce ohh y EpBH h
y j1hm<i>hhm ;KJ&e34aMa, jexpn MHmnliaMa h ^a^e nponeayjy, a
,

CBaEojaEO ;i,0Aa3e y aoa^V ca EHceonnEOM h oH^a ce pasBHJajy

CBaEOBpcHH npoH,ecH, npn EOJHMa h EHceoHHE cy^e-iyje.
Aah EaEo AOASi^E EHceoHHE y yHyxpamaocxH xe^a? — Mh ce
HetCMO AVJKe OaBHXH OEO OHHX 3aHHM^HBHX anaXOMCEHX H MCEa-
HH^KHX Hanpaua, EoJHMa acHBOXHBe KHceoHHE 3a ce nadaBybajy,
caMo 4a cnoMCHeMO, ^a Bpio Maj.a EOAH^HHa OBora raca h3 OEOAHa
Bas^yxa Epos EOJEy ^OBeEOBy yl)e, a^ ce roxoBO CBa Hyatna eoih-
HHHa EHceoHHEa npcEO n^yha Ha6aB^a. y <shhhm rpaHiHD,aMa
EpBHHx cYAOBa y n.iyiiHMa, Eps y3Me EHceoHHE, a n3^a yrjbeny ehcc-
jIhhv h Hemxo BO^ene nape.
KaA je npe cxo ro^HHa IIpucTAu (Priestley) EHceoHHE npo-
Hamao h aeroBO cy^e^iOBaae y aiHBOxy yuo3Hao, c^aBHH $paHn,ecEH
KeMH^ap J-aeoasuje (Lavoisier) 3aE.i.yHH h3 mhothx ouHxa, a^ ce
ycHcana xpaua caropesa y n^ytnMa. OnaEo ce MHCAH.ao Bpj.o
4yro, AOE^e 6ep.iHHCEn 5'H3Hqap Maznyc ne ^OEasa, a^ ce EpB
c EHceoHHEOM cAa6o je^HHH H A^ npH npoAa;EeH.y KpBH Epo3 $Hue
650 USBOPHMA atnBOTHIIX CILIA

rpaHiiHii,e atH^a y opraHHMa Te^a sejiHKH ^60 OBora KHceoHHKa

Hecraje, TaKO, ^a ona KpB, mro ce y n^yka Bpaka np^o ra Ma.io
HMa. MHorHM HcnHTHBaiLHMa /i,oKa3aj.o ce, ^a ce Kpo KHceoHHKOM
y n.iytHMa nynn, xaKo 4a ra ona sa CBojy noTpe6y HMa h cvBHine;
KpB ce noc^e Bpafea naxpar y n^yka ca joni neniTO Ma^o KHceo-
HHKa, ^a ce TaMO HbHMe na hobo nanyHH. Ho TOMe Moaie ce Kasaxn,
4a HOBCK H CBC KflBOTHH.0 Ca D^pBeilOM KpB^y aCHBC 0^ CVBHIUKa
KHceoHHKa, a^H one ra nenpecTaHO h iiOTpe6yjy, aKO ce ^ncaae
caMO sa HCKO^iiKO xpeHyxaKa npeKHne, ona CBa Be^HKa KOiHynna
KnceoHHKa necxaje h nacxaje CMpx — yrymeaeM. Ea/i, 6h CBa Kps
o^pac^a ^lOBe-Ka y n.iytinMa khccohheom sacalieHa Snyia, mxo HHKa^
He 6HBa, jep ce yBCK naJMaae no.iOBHHa y Benaivia Ha.iasH, OBa CBa
KpB — —
y ;i,ecex <i>yHaxa ysesuiH je H3H0CHAa 6h CBera 1,6 rpana
KHceoHHKOBa raca, a^n ^obck 3a CBOJ ikhbox noxpe6yje Ha je^aH
cax OA npn.inKe 31 rpan KHceoHHKa, CBaKora MHHyxa ^aK^e V2 rp.
Ila KaKO OHO 3acHtiaBafte kpbh y cxBapn ne nocxojn, h caMO no-
^OBHHy ofl, H>era 3a cnrypno y3exn MoateMO, y ^pyroM MHHVxy
necxa^o 6h KHceonHKa, hhm 6h ce na je^an nyx ^ncaae 3aycxa-
BH^o. AiH aKO je Kpe KHceoHHKOM sacHteHa, uomxo ona n^yta
ocxaBH, H aKO cpii;e KpB cBaKora MHHyxa ce^aM^ecex n nex nyxa
Kpo3 n.iyta xepa, xo 6h, aKO y Kpi^n, mxo ce Bpaka y n^yta, HCMa
KHceoHHKa, KpB 2,933 -iHTpa KHceoHHKa H3 y^HcaHa Ba34yxa ysexn
Moriia, KcinqEHa, Koja 4,2 rp. h3hoch, KpB 6h xaKO no/], o6nyHHM
yc^OBHMa noje^nHHM KpajeBHMa xe^ia o^ npH.anKe 3a ocaM nyxa
BHine KHceoHHKa Morjia ^OHexH, nero mxo ra ohh noxpe6yjy.
Ma j],a. ^aKyie qoBCK 3a je^an ^an 1,5 40 2 4>yHxe KnceoHHKa
xpoHiH ,BHme Hero mxo oh oceM Bo^e HHa'ie 04 ocxa.ie xpane
yaHMa, 3a ciiy^aj 4a My BHme 3axpe6a h 3a xo je nocxapaHO h oxy^a
ce yBHi)<i, 4a ynoxpeda KHceonnKa y xe^y ne 3aBHCH o^ npn^o-
jiacKa H.eroBa; oa obc Maxepnje sa OApJKaae atHBOxa, HMa roxoBc
yseK y cyBHmKy.
O4 KaKO je IHeudaJH (Schonbein) nponamao, 4a ce KHceoHHK
npexBapa y je^an BpjLO eneprHiHa rac, mxo ra je oh osoh Ha3Bao,
MHoro cy ce xpy4H.iH, ^a xaKBO o6pa30Bafte 030Ha h y kpbh 40-
Kaaty, a^n xo 40 ca^a jom ne HcnaAe 3a pyKOM.
KaKO Hpon;ecH je^Haeaa ca KHceoHHKOM y HBatnx acHBOXBBa
6e3 i^paene kpbh ^nsajy xaKo hcxo Kao n y ehihbx KpB ce, y
,

npaBo BberoBa upBcna 6oja mxo ce c KnceoHHKOM kcmhckh je^HHH,

y onmxe caMO Kao pe3epBoap ysexn Mopa, h3 Kojera ce Beke ko^ih-
qHHe KHceoHHKa CBHMa opraHHMa ^ohoch.
Cn^e, mxo ce npn kcmhckhm npoMenaMa ocyio6ol|aBajy, noKa-
3yjy y xo^hko Be.iHKy pa3HOJiHKOcx, mxo Hope/i, MeKann^Kora Kpe-
 II3B0PHMA atUBOTHIIX CEAA. 651

Taifea MHuiHha h mhoto oc.ao6ot)eHe CHAe y cieKxpH^KHx pn6a

e.ieKTpH'iHocT, BH^HMO joiu H HeKo CBeT./iyi],aH)e HeKHx HHacnx :kh-
BOTHtta, H. np. y CBHmy. 06oje obo, e.aeKTpHi],nTeT h cBeT^yii,aae,
HnaK cy TaKO pexKn, ^a hx —
iuto ce thmc KBaHTHxaTHBHor i^eaeaa
ocyio6o^eHHx CH^a — oes
^yra pasMHin^iai&a Moateno ocTaBHTii na
CTpaHy. Ocxajy naM /i,aK.ie join caMo —
Ton^oxa h MeKanu'iKO
Kpexaifce. Oro noc^e^ae, mxo xaKO jaKO y oin na/i,a, ^a 6am no
fteMy atHBOx cy^HMO, n ne cvMitaMO /],a eqeo ^khbh, aKO ce Kpete,
oxBapa o^iH, roBopn, a aKo ce OBa .^ciaxe^Hocx y cnaBaay y hcko-
yiHKO fl cycneH/i,npa, mh nosnajeMo acHBOx no ns^nsaity n cnyuixaay
npcnjy ^ncaneM, no Ky^aI&y cpi^a —
CBe obc MeKannqKe pa^ae
HHcy caMO uco6nHa aiUBOxnaa. Mh hx na^asHMO n y naJHAainx
oprannsaMa 6aKxepnja, xaKO hcxo h y 6axn6njycy, Kao n y 6jiji>-
HHx te^nn,a. IlosHaxn npnMep cxn.a,^i,HBe mdmosc, Mimosa piidica,
Koja ca ^o^upa jinnite CKynyta h rpaHiHu,e odscn, noKasyje, ^a h
6n^e Mome ocehaxH h y neKo^nKO cbojcbo^ho ce itpexaxH.
Bp.io yna^i,a, uixo OBaKBa KpexaiLa y Bnmax iKUBOxHEba saBHcn
04 itnxoBe Mh
MoaieMO pa^nxn, xepexe no^nsaxn, Miioro
BO-zbe.

xaKO ncxo mO/Komo xo h 4a ne pa^niio. Cue oue pa^ae

xo/i,HXH, a
o^roRapajy KeMHCKHii pacxBapaitHMa y .MnmuKnwa u mh jom ne
nosnajeMO KCMHCKn npon,pc, Kojn je sa rpqeae MnuinKa noxpe6aH,
a^iu3HaM0 ^a ce npH rp^ieay aeroBOM o6pa3yje M^e^ma KHce.inHa,
4a ce sa XHM Bnnie KHceoHHKa nero nnaqe iia ainpy y^nnie n BHUie
ce yiviene KHceinne h3 n^yha H36an,n. Pa/i, HtHBaLi,a y obhm npo-
n,ecHMa npnxncKy npcxa, Kojn sanexn opos na nyinuH
o,/],roBapa

o/i,annae, naxpon ce sana^n, h KCMHCKn npon;ec caropeeaaa na-

xpona nsasHBa MCKaHHMKv pa/i,ay, Koja H36an,yje nyni^iano 3pH0.
3ro/!,Hnjy c^HKy ^aje na^eae KaKBe MHne eiiCKxpuHHOM BapnnnoM.
y MHUinta Mopa 6nxn onpyaJHOCxH, ona Mopa 6nxn caBpmeno npn-
iipaBHa H Ka/ipa, je,;i,nnM y^apoai EeMncKn npou,ec a c xnjie n mc-
KauHMKO Kpexaae nponsBecxn. 2{hbi];h cxBapajy caMO y^ap, mh hx
MoaceMO Ha aiflpy ocxannxn u ySo^OM, ej.pKxpHKOM n ^pyrHji pa3-
j[^nMJbEBUM cpecxBHMa HnaK Mnuinh na rp'ieae Haxepaxn. Ca Betie
KO^HMHHe KHceoiiuKa nixo ce y KpBn y3Me 3a Bpeiie pa;i,a MHinnta,
6niie sap ;i,a CB^3HBaae aeroBO ca oprancKHM MaxepnjaMa /"i,aje
CH;iy sa pa^ay tt MuuiHtDMa. YMaan .ih ce npn^aijaae KnceonnKa
je^HOM Mniuufcy, on ocaaSn, Hajsa/i, ce 3rpMH, npn xpoBaay, Ka;i,
ce ysHMaae KnceoHHKa y niyLa caBpnieno npeKHHe, nacrynH rp-
iieae n,e.ie MvcKviaxype. y ocxaAOsi, hckh nocMaxpa'in XBp^e, ^a
He nocxoJH Henocpe/i,HO cy^e^iOBaae KHceoHHKa npn KeMHCKOM
npoi;ecy ca Kojera ce Munint rpqn. Ha n Ka^ ce KHceoHHK h3 mh-
mulia Ba^aHHM Bas^ymnHM npnoM Hcnpne MHinnii ce, Apaatetn
,
652 H3B0PUMA aiUBOTHHX CllAk

ra, joiu rp'iu 3 Kao niTO can npet)e cnoMeHyo, hhjkh opraHHSMH,
Ma 4a HM KQceoHHK HHKaKO H He ^o.iasH HiiaK noKasyjy neKa
,

MeKaHH'iKa KpeTaaa, Koja aKO hhcv ca KpexaanMa Mamnta H;i,eH-

THHHa, CTOJe EM HnaK BpAO Ha 6AH3y.
OB,zi,e HMaMO ^a. Ka-iKeMO iuto je^Hoj uaatHOJ CTBapn.
MeKaHHHKa KpeTaaa nojaB^yjy ce Kao Ma^H j\,eo cn^a, kojh
ce KeaimKHM npexBapaaHMa y HOBeKy h^h aiflBOTHitH ocj.o6ot)aBajy
n MHoro KetQ ago noKasyje ce Kao oc^o6ol)eHa xon^OTa h c lora
Je joni 0^ ^laBoa.SHJeBa Ao6a yo6HiiajeHo, jkhbothbckh ^hbot cpaB-
aHBaxn ca neKHM thxhm caropeBaaesi HsBopn o6oJHx, MHrnaiiHe
CHare n Ton^iOTe, Kao j\,a. cy je^HH ncin. /I,yro Bpene sjhc^h^o ce,

4a Ba^a TpaaiHTD y asoTacxHM cyncTaHuaMa, oco6nTO y de.ian^e-

BHHacTHM MaxepDJaBia, xe^a, Koja ^ajy MnrnDky BeroBy CHary npn
ftuxoBOM KeMHCKOM pacxBRpaay, ^ok paexBapaay inekepa h MacxH
npHHHCHBa.io ce pasBnjaae xon^oxe. Obom cxBapn Ai'ro cy ce 6a-
BD^H H ncnnxDBa^H je h Hajsa^ noKasao ce pesyiixax Aa yoBCK ,

HAH :KHBOXHH>a HpH MHUlHtiHOM HanpCSaay HeUlTO Bp^O MaAO HAH

ynpaBO im Ma^o BHUie ne xpouiH 6eAaHqeBHHacxHX Maxepnja Hero
Ha MHpy, Ma ^a je yAHcaBaH.e KHceoHHKa h nsdtai^HBaae yryteaHKa
3a BpcMC pa^a amoro ja^e. Ho xoMe je Moryte, ^a ce c xora xaKO
Ma.io HoxpouiH MaxepHJa mxo ce mhhihIih, kojh
6e.iaH^eBHHacxHx
ce H3 hcxhx 6eAaHqeBHHacxax Maxepnja cacxoje h caMH y hcko-,

JLHKO Hcxpome H xo Mopajy ohh na hobo HaAOKHa/i,nxn.

y on Hire 3a Ha^OKHai^eae noxpomae npH kcmhckhm apoH,e-
CHiia, Mopajy ce OejaH^ieBnHacxe Maxepnje ysHMaxn oco6flxo 3a ,

Ha/i,0KHa])aH)e ^epMCHxa n nacAaraae xpane Kao Macx n CKpc^He

Maxepnje. 3a obo cbc 04 noxpe6e je HCKa H3BecHa KoiHiiHfla CBaKH
^aH H OHa ce ne cmc CMaanBaxn, Meliy xhm BHine ysHMaae 6eA&R-
HeBHHacxHx Maxepnja nsasHsa yBetaHo pacxBapaae y yxpodn,
H o6pa30BaBe xonAOxe no4 xaKBHM ycAOBHMa caMO ce hckh Mam
;

Aeo ynoxpedn 3a nacAaraae nacxn. Mnoro y3HMaH>e Macxn n uie-

tepa yBehaBa y lOBCKOBy xe^y KCMHCKe npoMene h noMa^e o6pa-
30BaH)e MacxH Ma ^a ncxe MaxepHJe Kao 4a ne cy/i,eviyjy neno-
,

cpe^Ho npn xomc nacAaraay, MnoroM xpanoM ne Mory ce mhoxo

BHuie ysehaxn MnmnliHe pa^ae, aKO ce xnncKa Mepa npet/e, a na
npoxHB npo^yKUHJa xonioxe yBehaBa ce, ^okac ce xpana npexBapa
H 40B0A)H0 ca KHceoHHKOM CHafi^cBa KoJH CBOJHM je^HaeaeM ca
,

anxoEHM cacxojn;HMa n nponsBo^n pa3BHJaae xon^oxe. Mn cmo

BH^eAn, 4a KpB Moate 4a ^aje npn mhphom 6iiAj 3a ocaM nyxa to-
AHKO KHceoHHKa, KOAHKO je 3a odniHo cxaae 04 noxpe6e. H no-
pe^ CBC OBe pasAHKc y xpann n Hpo/i,yKn,HJH xon.ioxe nnaK je tcm-
nepaxypa KpBHHnpnAnqHoperyAflpaHH, 6e3 cyMH>e ynAHBHMa asHBan;a
 H3B0PIIMA 2KIIB0THHX CHjIA 653

KOJH He caMO ynpaB^ajy cpn;eM n 4HcaH.eM Hero n ko;kom, n Mory

rySniaK Ton^oie y dctom cieneHy noBninaBain, Kao ihto ce n npo-
/i,yKi],0Ja yBetaBa, a h oSpnyTO npn He^OBOibHoj npo^yKUHJn 3a no-
KpuBafte ^e«i>ni],HTa, Mory pa^ caMOB0.i.Hnx MEmntia 3a,zi,piKaTD
;
jep
ce npn OBaKBOJ ^e^aie-iHOCTH ne caMO MeKannqKO Kpexafte. Hero h
KpeTafte Ton.iOTe oc.io6ot)aBa n to y r^aBHOiie je/i,nH>eH>eM KQceo-
HBKa ca MaxepnjaMa, mio cy ce npn MDuinfeHoj 7i,e.iaTe.iH0CTH o6pa-
30Ba./ie. Mh
ApKbeMO, /"],nmeM0 ^y6oKO ii i^BO'^otieMO 3y6HMa, jeatn
HaM ce KoataKpeteMO ce kra ce MpsncMo, a hdcmo 6oJiecnu. Y rpo3-
HH'iaBOJ 6ojiecTn, obo Je pery-iapafte ca cbhm yiiHuiTeno.
Obo uito cmo fl,o ca/i,a roBopn^n, HCKa c^yatn MnTaon,HMa Kao
Ma^H nper.ieA OHora no^a, Koje je y CBiiMa cbojhm 0Ae.^n,HMa naj-
BaJKHHJe ncnHTHBa^iKO no^e fI»D3no.ioinKe Kesinje n obhm ^a saBp-
iBEMO naina pasMaxpaaa o ,H3B0pnMa HiHBOTHnx cn.ia."

p/tyBOMHP yVlHi/bKOBH'R
 YcTaHUM M MHTepBeHi^MJe no A^HaiuHjeM we^yHapoAHOM npaey

(CBprnexaK)

A^H ca/i. saMHcanMO, ^a y neKoj ^pjKaBH, 6h.io npn yHyxpam-

BBHM ycxaBHEM 6op6aMa n^n y rpa^ancKOM paiy h./ih n 6e3 xora

HCKa HSBecHa cxpaHKa n.iH B.ia^a HoraMa rasn caivia oninTe npn-
SHaxa H ocBemxana uoeenaHCKa upaea, Ka^ xnpaiinja n ^anaxnsaM
(60.10 pe.aHrH03HH H.an noinxn'iKH) npespy ceaKo npaBO n CBaKy
MOBe^Hocx, xe nycxe y3/i,e 6ecHnyiy n roneay, na noraatena cxpaHKa
K^iaca H.iH HapoA y CBOJoj hvjk^h nosoBe neKy cn./iy n^iH /ipffiaey
y noMoti — ;i,a .an xy HMa Mecxa onpaB^i.anoj nnxepBeniiiijn? ^oncxa

y xaKBOM cayqajy npaBHa xeopnja nn 3a Mac ne MoiEe cvMifcaxn

noxnyHoj oupaB;],aHocxn xaKBe nHxepseimnje. To je ynpaBO najr.iaB-
HHJn OA Bet noMenyxDx uspscTaKa, y KOJHMa ce c nyHHM npaBOM
MOJKe o/icxynnxH o^ npaBH^aa He-nHxepBeHi];DJe. Kao roA nixo je
no caMOM npnpo;i,HOM npasy CBaKOMe iioje/i,HHOM '^OBeKy ne caMO
npaBO Hero mxa Bnme h ^yatHOCx, ^a cBaKOJie 0^ pa36oJHHKa na-
na^HyxoM n.in y onmxe y cbomc HajcBexnjpM .;&y7i,CK0M npaBV no-
Bpe^eHOM MOBeKy npncKo^n y noMoii, xaKo ncxo xo npaBO Mopa
npnna^axn n ^pataBn. F^e je napo/i, neKH i]acnyi>eM n 3.aoynoxpe6oM
B^acxH oqeBH/i,HO noBpel^eH y CBOMe najcBexnjeM HOBCHancKOM npasy
Hin r^e je HCKa K^iaca n.iH napxHJa cxaHORHHuiTBa ofl, cxpane xh-
pannje n 4>aHaxn3Ma noramena. 3.iocxaB^eHa h.ih r^e hckom napoAV
BapBapcKH Henpnjaxe./L nponamhy npexn, xy y noMot npHxetn iia
n opyacaHOM pyKoai sna'in Bpmnxn necnopHO npaBO, mxo ra HMa
^OBeK npeMa qoBeKy. Ty oH^a H3.aa3H na cpcAy oho Befe noMenyxo
Bnme Haqe.io ^OBe^iancKe co.in^apHocxn, Koje o6yxBaxa ijeo ./by^cKn
poA, n npe^ kojhm ce n caMO na^e^o He-HHxepBCui],HJe, na^ejio
 no;iHTniHii nPErjiEA 655

ApJKaBHe HesaBHceocTH Mopa noKyioHHTH, jep je y noc^e/i,aoj hh-

cxaHiinJH MoeeK anaK naJBHrne npaBO, npeiwa KOiae ceaKO ^5yro
npaBO y saceHKy ciojn. Ha obhm ce npaBHHM pas^osHwa ocHnBa^ia
y KopncT noraateHOM
onpaB^,aHOCT nHTepBeHi],kje jeBponcKHX cn.ia
rpHKOMe Hapo^y r. 1827, h jie^ynapoAHO-npaBHa ochobehoct daxKe
KOA Hneaxjuna, r^e je TvpcKa noMopcKa cn^a yHBDiTena. Cbh cy
r^aBHHJn nHcii;H o Mei^yHapo^HOM npaBv noTnyno carAacHH y xoaie,
/i.a e xaKaB c^ynaj Ha npaBy ocHosaH HsysexaK o^ npaBHAa ne-
HHxepBeHiiHJe.
IIIxo ce xH^ie BsysexHor c^y^iaja onpaR^aHe HHxep-
xora
BeHiiHJe, KOJH HMe bhidhx HHxepeca noBe^mocxn, xo HeMa
6HBa y
cvMae ;i,a he y ii,e^oj EBponn 6Hxn caaio je^na ^pajaBa, y Kojoj
je HaJBepOBaxHHJe h Haj.aaKme ^a CBaKH ^ac 6y4y Hajo^ieBH^-
HDJe D HajjKeniiie noBpet/enH xn iioMenyTH HHxepecii n hhjb ^a-
Kvie ynyxapBe cxaae naJBHrne Moaie 7i,aBaxH noBOAa, ^a ce noKpehe
EHTaiLe xaKBOj HHxepBeHii,HJH y hmb iiOBeHHocxH H noraiKeHHx
'iOBeyancKHx npaBa. Koja je xo ApjKaBa, xo Le CBaKn o^Max noro-
4HXH pasyMC ce ^a je xo Typcna. 0^ BpeiieHa yzoeopa uapucKoz
;

0^ r. 1856, TypcKa je HspenHO y HAany 7 npHM^ena y KOHi^epax

jeBponcKH u xBMe je npocxpxa B^a^a ^aHamfter jeBponcKor Mel)y-
Hapo^Hor npaea h H.eroBHx onpe/i,e^aja h Ha xaj ^So^ecHH" h
aHoaia.iHH ^pacaBHH cxBop. ^f^K^e CBaKojaKO h 3a TypcKy h Bene
yHyxapae hocaobb h sajipmaje Mopa BaatHXH oho hcxo npaBHiio
Me-uHTepecnuuje, Koje BaacH h sa ocxa^e ;i,p3KaBe no ^ananiBeM
Met^ynapo^HOM upaBy. A xo je cyBnme joni h uspeuHo Kasano y
9 yjany noMeHyxora yroBopa, y komb ce noce6ni;e itaaie ^a caon-
inxaBaae nopxEHor xaiHxyiviajyMa (xypcKe pe<i>opMe!) Hefee ^aTH
npaBO CH.iaMa ^a ce HKaAa h Ma y Koaie ciiyiajy 6hao noje^HHn,e
dflyio Ko^ieKXHBHO yMciHajy y o;i,HOfflaje UopxHHe npema H>eHHM no-

^aHHUUMa HHXH y onraxe y ynyxap^y ynpasy aene APJ^aBe. Thmb

^ Join je Qaieji Rasao: »KaA ce hckh napoA c npaBOii ahtbc Ha opy/KJe

npoTHB cBora yrfteia^a, OHAa je cawo npaBeAHO h i[;ieMeHUTO y noMoti npnxe^H
Ba^aHiiJi AjAiiMa, kojh CBOjy CAo6oAy 6paHe." Droit des gens, liv. II. chap. 4.
§. 56. — rUnaucKH hobhjh mican o Me^ynapoAHOM npaBy Iliquelme kisc raito
HCTO: »Liutervention etrangere dans une guerre civile peut s'excuser, lors-
que les interets de Vhuma.nU la demandent evidemraent...« ILera naBOAH
Beach Lawrence, Commentaire T. II. cxp. 405. — Tauo hcto Mnc/ie: BluntscJili,
d. mod. Yolkerr. § 478. — Reffter, d. europ. Volkerr. §. — Berner Inter-
46.
vention cxp. 353. — SHaiieHiiTH nerjecKii npaBniiK ii yiHTe* iie^yiiapoAHor
npaBa Sir James MacTcintosh penao je; .,Tous les droits qu'une nation pent
defendre pour elle-meme, elle peut aussi les soutenir pour une autre nation
si elle est appelee a intervenir.« HaBOAehH ose pe^iii cja^e ce c ftUMe ii Whe-

aton, hist, du droit d. geus II. 244.

656 no.iHTiiqHii nPEr;iBA

cy ce ^aKAe cHiie noTnHCHHii,e 6am Hapo^HTO o^peKAe ceanoza npa-

ea uHTepeeuV/UJe y yuyTapthe uocAoee IIopTUHe.
in 10 ce Tme AaKiie TypcKe AP^ase Ty nocTOJH ochm oumxez
Me^yHapo7i,Hor npasa jom h uoce6nu jiel^yHapoAHH yroBop, kojh
CBe'iaHo ycxanoB^yje Hane^io neMeraafta. ^ Ho npn cbbm tomb hh-
TaBe je: ^a -ih nnaK ne 6e Morao nacTynHTH c^y^aj y KOMe 6e
ce pa^H saniTHTe noBpel^ennx a noT^aHennx ^lOBeHaHCKHX npaBa
Mopa./io o^CTynHTH 04 Tora cBC'iaHO nocTaB^i)eHor Ha^e^a, Te 6k
HsyseTHO no onuiTeM Met^ynapo^HOM npasy 6H^a onpaB^aHa HHxep-
BeHi];HJa y HHTepecy ^oBeHHOCTH? Mb mhc^ihmo a^ 6h TaEaB c^y^aj
^OHCxa Morao nacTynHTH onaKO hcto Kao inxo je to 6ilao r. 1827
y rp^KOMe yciaHKy a nmaMO h ^OKasa aaxo y TOivie, uito je 36EJba.
;

uocAe uapucKOza yzoeopa Aoro^a^a ce je^na upn.iHKa, r7i,e cy

BBponcKe CHJie „malgre le firman et en depit du traite de Paris"
nani^!^' ce no6yl>eHe o63upuMa noeeuHocTu 4a ce aKTHBHO yMeraajy

y yiiyTapae noc^iOBe IIopTHHe h to y Cupuju pa^H

Tora ^a cnpeqe
noKo^ xpamliaHCKHX MapoHBTa o^ cipane «6aHaTHqKHX MycjiOMana;
TO 6eme r. 1860.
^anac ce onex npe^ OTJHMa i];e.ie Jenpone nonaBisa no xoiinKH
H TOiiHKH nyx ona ncxa aia^ocHa n Kpoaea ^paivia na seM^abHfflxy
xypcKe n;apeBHHe, Koja te ce bc^ho noHaB.3E.axn AOK^aero/i, dy^e xpa-
ja.aaxnpaHCKa ocMan^injcKa B^aa^a na^ xpHmtaHCKHM napoAHMa-
Xep^e^OBa^Ka h 6ocaHCKa paja AnvAdi ce na opyatje ^a jom je^noM
y oqaJHHTiKoj neje^naKoj 6op6H noxpaaiH CBOJa nesacTapHBa ^lOBe-
^ancKa npasa h yi,a nsBOJyje c.io6o,i,y uah CMpT. MycjiOMancKH —
^anaTHsaM oncT Secnn y CBOJ CBOJoj KecxHHH h noraMa rasn csaKy
HoeenmcT n CBaKO JBy^cKO npaso. JeBponcKe cniie noKyma.ie cy
HeKO M.iaK0 n M^inxaBO ^Hn^iOMaTCKO nocpe^OBaibe nsHocetn npe^
ycxanHKe Bet xo.aHKO nyxa oxpn,aHy ncxopnjcKy .lam lypcKUM
pe^opMama I Y xe pe$opMe Ben Hnje^H 036H.a,aH ^obck y Je-
!

» B. TOMe Mei)y ocxa^HMa Henri Grignan, Resurrectien des nationalites

en Orient (Paris 1863.) cxp. 1. h 60. —
Beach-Later ence, Commentaire I.
122. II. 449.
1 ^oHcxa TO HCjOBe^Ha noACMCBKa na onajtio craae h 6op6e
je rposHa h
XpiiaihaHa y TypcKOJ hm ce Kao uena sa BHXOBy npo.iHBeHy KpB, noxp-
, na,;

nCHy H pa;!opeHy HMOBimy, orojeje atene h Aeuy h cbc ocxaie npexpntene Myne
H ueBOTbe iiyAe h y H3r.ieA Mehy —
pe^opMC y Aauaiui}>oj njpcuoj ^apeBHHH!
To caMO Moa;e mau KpaJH.e HenosHanafte iio^oataja wah - .ayKasa AanAO-
6iixn
Maxciia saMKa. Ilocje xaxuxyMajyiia oa r. 1856, kojh je cnoMCeyx y
CBCMaHOM
jeBponcKOM yroBopy h kojh MnaK ocxaAe ao Aaiiac uOTuyno iieucnytten, Kao
raxo
lOBop xypcKUM
HHJe MOX.10 ApyKHC HH 6HX11, nocje xora xaxiixyuajyMa CBaKH
JeBponcKO
pe'topMaJia Moase cawo jom Ohxh OyAa^acxo -aaw sjypaAO eynuaae.
cy iia KaKBS pe-
je jaBHO MHuiACBbe Aaiiac eeL uoxnyHO hu ^hcxo c xuiie, Aa
 no.iHTH^KU nPEr^EA 657

Bponn BHine He sepyje, a KaKO ;i,a y h>hx sepyjy CTOJieTHH naTHHi],H,

KoJH cy CBar^a ^oca^a cbojom kojkom, cbojom KpB^y h cbojhm 3ho-
jeM CKyno n.iaiia^n /i,ocaAamH.y ^y^y Bepy y xypcKa o^etaaa h
^HnaoMaTCKe KpneiKe! /l,Hn^iOMaTCKa je Me/i,HJaD;nja npoin.aa 6e3 pe-
sy^ixaia; ycTannuH HacTaB^ajy CTpaniny h o^iaJHy 6op6y 3a CBojy
cji.o6oA\ u oTeopeHO soey y uomoK CBOJy 6paliy y C'p6HJH h II,pHOJ
Fopn, /i,a ce aKTHBHo y 6op6y yiieuiajy. IlHTaBe je ca/i,a: 6h ail
Cp6HJa H II,pHa Topa Mor.ae 4a ce yaiemajy y Ty 6op6y a ^a ne ,

noBpe^e /i,auafflH.e Mei>yHapo/i,Ho npaBo ? lIpeMa CBeMy mio cmo fl,o~

ca^a HaBe.iH npaBy HnTepBeimnje no /],aHamH.oj MeiiyHapo/^HoJ
leopnJH H npaKxnuH jacHo je, 4a yMeuiaaeM Cp6nje h II,pHe Tope
y 6op6y CBoje xpcnitaHCKe 6paiie npoxHB MyciOMancKor THpana He
6h HHKaKo ^aHamae Met/yHapoAHO npaBo 6eao noBpeljeHO a no- ,

ce6Hi;e hc 6h HOBpe^eno 6n.io npaBH^o He-HHTepBeHn,HJe Koje ly ,

HOCTOJH.
Hna ny6inij,HCTa, Kojn ca r.ie^HHiTa Mei^ynapoAHor npasa 40-
nymiajy laK h to, 4a y ciLy^ajy rpai^ancKor paxa y H3BecH0J ^paiaBH
CBaKa cxpana ^paiaBa HMa npaao, 4a ce iia Kojoj o^ paxHHx cxpa-
HaKa npH/i,pyatH Kao caBe::;HHK h /i,a je noxnosiaate. Ha to ce Mel)y
ocxg^iHiia 6aui no3Bao je^HOJi npn^HKOM r. 1834. y HHr./iecK0M nap-
AaMCHxy xa^amH-fl MHHHCxap cuojbUEx nociOBa Aop4 HajiMepcxoH
Kasanmn: „y c.iyqajy rpaljaHCKor paxa koJh ce nspo^no yc^e^
,

ocHopeHor npana Ha npecxo, eau yciie^ ycxaHKa, kojh ^yffie xpaje,

HHJe^aH ny6jHn,Hcxa He OApnie npano ocxa^iHii ^pataBana 4a ce
npHApyate je^noj 04 paxHHx cxpanaKa npeiia CBOMe pacno^ioffieay.
Hejia cyMH,e 4a Bpmeae xora npana Mopa 3aBHCHXH 04 okoahocxh.
A.1H [ipaBO caMo 6eme onmxe 3a CBe 4pajaBe Koje xote 4araBpnie."
HcxHHa TO no 4aHamH.oj Me]^yHapo4HO-npaBHOj Hayn,n ne ctojh xaKO,
Kao mxo je tqm npn^inKOM Ila^iMepcxoH Ka3ao, jep BetHHa uoeujux
ayxopa Kao mxo cmo BH4e.iH 6am nanpoxnB o^puue npaBO cxpaHHM
4pH;aBaMa 4a ce yaiemajy y neKH ynyxapan rpal^ancKB pax camo
xeiv ,siiivant leur convenance" (KaKO ce Be.an y HaBe4eH0M Ila^i-

'I'OpMe y MojepHOM Ayxy y AaHamH>oj TypcKoj npocro neMOzyfine, jep je to ne

caMo TOJUKHM oesycnemuHM noKymtijiiMa ucropiijcKu AOKasauo, aeio je yjeAHO
no HajoQmiHBJoj jiofhuu jacno, Aa ce ua cxapo <i>eyAajiHO-MycjoMaHCKO a^6ao
H3 cpeAftera BCKa «e jnozy HaKa^aaMiiru HOsa nojamiKa ua^e^a AaHainae Je-
Bpoue, AOK ce He 611 h to agojo h3 Kopeaa Hmiynajo, jiycjoMaacKO apvihtbo-
OA Bpxa AO AHa 113 ociioBa npeoopa3H40, a to suain, aok hc oh Typnii npe-
CTajH 6iiTH T'A HCTH Typii;n II Kopan anxoBa npsa 11 jeAHHa iitbara
! 4o6po je-
MeJ^y ocTa.iuM pacnpaB^eno a A0Ka3aH0 to Aauamite He caMO ^unaHCujchO ho
II uoAiiTUHKO 6aHKpoxcTEO TvpcKe y pycKOM HtypHa.iy sBicxHiiKi. Eiipoiibi" j
CBecmi aa Cenxemoap 1875. y pyCJpunH siiHOCxpaHuoe o()03piuie.«

OxaIJBhHA III.
^2
658 no^UTuqKii nPEr.iEA

MepcTOHOBOM roBopv) OH!i HuiTV HeKG uapoHUTe uoce6He yspoKe, na

;

^a TaKBa HflxepBeHnnja 6y/i,e Met|yHapo/i,HO-npaBHO Kao ustiseraK

7i,onyinTeHa oiipae^aua. A.in y oho Ao6a, Kavi, je na.iMepcTOH
ii

OHO HaBOAHo, 6h^io je ^oncia onuixe ycBojeiio MHm.i.eH.e Met.y la-

Aain&QM ny(liHn,HCTaMa ^a ce y ynyTapaoM 6op6aMa Mory cipane
^pmaBe npH;i,pyxnTH OBoj h.ih ohoj cipaHUH no CBOMe yBnt^eay h
CBOJoj BO^n na h ^anac jom noneKn nncai^ o Mei/ynapoAHOM npaBy
;

(Kao H. np. Xe^xep) to Mamjbe's>e sacxyna. Ho h aKo ce oho ^aiiac Bet

MO/Ke CMaxpaxn Kao sacxape^o h xeopnjoM ocyt/OHo, xo cmo ra mh
HnaK HaBe.iH c xora, ^a ce cn^n KaKO h caue one seAHKe CH^e,
Koje cy Kao h. np. HHr.incKa VBeK sacxyna.ie Haie.10 He-HHTepBefli],HJe,
HnaK y HSBecHHM BaHpe^HnM cjLy^iajeBHMa ysiejy ^aKO 4a nat/y Me-
i)yHapo/i,no-npaBHor onpaB^aaba 3a neKy CBOjy HBxepBeniiHJy, Ka/i,
HM TO H/],e y payyH. Y ocxa./iOM xo o^igbh^^ho nsr.ie^a u Aocxa npn-
P04H0 H .lorH'iKH, /j,a H3BecHoj 4pa;aim He Aioaie ^hth yKpateno A?i
noaiaJKe OHOMe, Kojn je y Hyas^n h ko aeny noMoh Tpaoicii u upuMa.
Ho OBO yMGUiaae, Koje 6h ce Aovofl,EAO o^ cxpane Cpdnje h
Il,pHe Tope y noMot CROJoj noraatenoj 6patin, o^ieBH^HO He 6h HMa.10
noxpe6e 4a ce upaB^a thm HaBe/i,eHHM ny6.ini];ncTnqKUM Mnmjbe-
aeM, Ha Koje ce neKa^a Ila.iMepcTOH y noMenyTOJ npn.inn,n no-
3Bao. Mh cmo Bet HanoMCHy^n y OBOMe ^.laHKy KaKO cy ce y rpq-
KOMe ycTaHKy Be^HKe CHJie yMema^e y 6op6y nsaiel^y TypcKe n
rpiKHx ycTaHHKa a to y KopncT h noMot obhm nociie^aHMa, h KaKO
cy opyaiaiiOM pvKOM naTepa.ie TypcKy 4a npnsHa Fp^iKy Kao ne-
sasncHy seM.ty. JeBponcKo janno Mnui.j)eae n ii,e.ioKynHa ny6^iH-
u;ncTnKa 04o6paBa.ia je h o/i,o6paBa Taj KopaK Be^nKHX cEAa, jep
TO 6enie Kao uito cmo Bet Ka3a.iH onaj c^y^iaj nHTepBeHn,HJe y hh-
Tepecy qoBenHOCTH. kojh je Kao HsyseiaK /i,aHaniBbHM Me^ynapoA-
HHM npaBOM o/i,o6peH. lla sap to hc 6h 6ho 6am na A-i^Ky hcth
ciynaj, KaA 6h ce ^anac y noMoh npHTCK^io ycTaHHH,HMa y Bochh
H XepueroBHHH ? Sap Ty He nocTOJe noTiiyno ohh hcth pa3,i03H,
Kojn cy HCKa/ia y rpqKoj CTBapn nocTOJa.in n noMot BCJinKHx cn.ia
onpaBAa./iH P Bh .an Mor.io jesponcKo jaBHo Mnm.ijeH.e, 6h .in Mor^aa
ny6.innncTHKa, 6h .ih 3BaHH^HH npecTaBH0i],H
mofjih 6aui n caMH
jeBponcKor Met^ynapo^Hor npaBaje^annyT OBaKO, a Apyrn nyx onaKO
cy^aiH je^HOJ ncTOJ CTBapn, je^HOM hctom ciiyiajy ? /l,OHCTa
TO He 6a Mor.10 6hth, jep npaBo Mopa 6nTn sa CBe ^paaBe n na-
po^e HiH jeAHO HCTO H.in HHKaKBO —
H.in MOffi/i,a cano eeMine
!

CH.ie Mory 6nTH Me^ynapoAHnM np?.BOM OB^iauitene, ;!,a 3amxnliyjy

MOBe^iancKe nnxepece n ^a noMaaty noraiKennM napo^nMa, a Maae
He ? To HHKaKo He Moace 6nxH n y xoMe nor.ie/i,y BeoMa je 4o6po
Ka3ao npHAHKOM TLOCAQji,E>idV npuTCKoz ycTauKa r. 1867 y HHr^ncKOM
 no^ininiKii nPEr^EA 659

nap^aMeHxy Ta/i,afflH)H HHr^ncKH MHHHCTap ^op^ CxeH^in : ^je ne

pense pas qu' il doive j avoir deux regies, Vune pour les forts, V
autre pour les faibles"' ^ (ja He Mnc.iQM Aa Ty Tpe6a 4a Hiia ^sa
npaBa.ia, je^Ho 3a jane, a 4pyro sa c.ia6e).
IIpeMa TOMe ^aK.ie 6n.io 6u. ysieinaae Cp6HJe n I^pne Tope y
^op6y CBOje xepueroBa^Ke n 6ocaHCKe 6patie npoxHB TypaKa ocHOBano
Ha OBDM MeijyHapoAHO-npaBHHM pas.iosHMa 1. hito cy le fl,Be ^p-
:

fflaoe 0/3, cipane je^ne paxne cxpaHKe a to je o^ cxpane ycianHKa

OTBopeHo y uoMofi uo36ane; 2. mio xy cxoje la cpe^H HajrposEHJe

H BapBapcKH HOBpetjena noBe^aHCKa npaBa, Koja nina upaBO cBaKa
;i.p;KaBa BeL ns noecHnux oSsnpa ^a saniTutyje - n najsa^ 3. mxo
;

H caMOJ Cp6iiJH n IZpnoj Fopn oBaKaB bgiho sanexn no.iOJKaj no-

cxaje HecHocan h mxo Mopajy Beti n pa^n CBOJux concTBennx hh-
xepeca h CBOje 6e36e,4HOCTH 4a My yqnne je/i,H0M Kpaj.
Morao 6h Mos^a hcko npHMexnxH ca Met^yHapo^HO-npaBHora
r.ie^nnixa,4a je Cp6nja jom y HeKOM Baca^iHOM no.ioaajy npeMa
TypcKoj, n no tomc ^a ona He Mose cxojaxn npeMa cnaepeHCKoj
ApjsaBH onaKO ncxo, Kao mxo 6h Mor.ia KaKBa ^pyra ca cbhm ue-
3aeucHa ;i,p;EaBa. nixo ce inqe xora eaca^cTBa Cp6HJe mh teMO
OB^e 4a npHMexHMO jeAHOM sa CBar^a, 4a 6ani h ca Me^ynapo^no-
npaBHor r^e^Hnixa xaj HaaoB eacajue ^p/Ease 3a Cp6HJy je ue-
KopeKTan n norpeuian. CaM iiojaM Baca.icxBa ca^p^n y ce6H MHoro
Bete n mnpe ofiBese, nero mxo npeMa nocxojeknM yroBopnMa
^anac Cp6nja HMa npeMa TypcKoj xaj je nojaM y onmxe saocxao
;

jom H3 'fet/AaAHOza 406a cpe^aera BeKa, h y aoMy 6eme Mei>y ocxa-

.iHM n AyjKHOCT ^aBaaa nene BOJHQMKe homoKh h x. 4. ^ Mn OB^e

' Beach-Lawrence, Commentaire II. cxp. 457.

* oa npBHx hhtjihckhx ayropa

Je,";an Me^ynapoAHOM npasy a to e Jhil- j

on international law, vol. I. 441. npasAajytiB Beh noiieHyiy HHxepBeH-

lirnore,
UHJy BejUKHx cn.ia y noMoh rpiKosie vcxaHKy naBOAB 6ain le HCte pas^iore Ka-
ayjyhn: „L' intervention de la Grande-Bretagne, de la France et de la Rus-
sie dans les affaires de la Grece s'appuyait sur trois considerations, savoir:
1-0 pour repondre d V invitation pressante de Tune des parties; 2-o pour
arreter P effusion du sang huniain/' etc. (v. Beach-Lawrence, II. 404).
3 Aa Gninax npxa Baca-iciBa bhah ce ^e^y ocra.iHM
je TO 36wjba jeAna oa
no mio je jom y yroBopy oa 15. Jyja 1840. y itoiieje oa cipane PycHJe,
TOJie,
UHFJiecKe, AycTpuje n IIpajcKe y cbcsh ca TypcROM 0Apet)eii OAnowaj tt3Me§y
ITopTC u Mucvpa —
niTO je AaK.ie y tomb yroBopy KaaaHO Me^y ocTa/iHw: „Les
forces de mer entretenues par le pacha (d' Egypte) seraient
terre et de
considerees camme faisavt partie des forces de V empire ottoman, et corame
entretenues pour le service de Tetat.* MacHp je Baca-iaa ApsKasa npeMa tomb
yroBopy. A Aa soii.Ba nociojn pasjinKa H3Mehy eaca.ncrea Mncnpa h usiie^y no-
.4o:Kaja Cp6HJe h PyiiynHJe to Me^y ocTa;iiiMa noTBp^yje 11 r.iaBHH 3na.iau me-
42*
660 no^iiiTii^Kii npEMEA

HeMaMO npocTopa tomc onmnpnHJe nporoBopnMO, Hero teno-

^Si o
TO ocTaBDTn ^.pyroj noce6Hoj npHJiHii,n, r^e teMO nporoBopnxD o-
cuo^HOM Met)ynapo/i,HOM no.ioiKajy Cp6nje h o HeKnai H3BecHHM
npece^aHDMa y TOMe nor^ie^y. Ob^c teno casio jom HaBecin y no-
TBpAY HauieM Ma^o ^ac H.spe^enou Mniu.i)eH.y o Baca.icTBy Cpfinje
TO, niTO cy n uoje^nHH naJHOBHJn nncun o Mei/ynapoAnoM npaBy y
CBOJDM KBHraMa iiocBe^oHDin, /i,a TaKO ncio MHC^ie o Toj CTBapn;
ME Ha.ia3aM0 y XeuTuif, r^e oh yBpniLyjyiiH cbg ^patase y noje-
KaTeropnje npeiaa CBOjoj noTnynoj iiin orpanniieHoj cysepe-
7i,nHe

HOCTH CBaKOJaKO MHHH pasiDKy HSMei^y uoAy-cyeepeuocTu b eacaji-

cxea le hx aiete y 3ace6He, oAf'-inxe py6pnKe n Ka^ norAe/],aMO y
py6pnKy hoa nac^oBOM „Des Etats tributaires on vassaux" mh tv
He HaiiasHMO yBpmkeHy hh Cp6njy hh PyuyHHJy, Hcro hx na.ia-
3HM0 HMeHOBane y KaTeropnjn noAycyeepeuux ^pajaBa, na laKO je
HCTO H y KaH3H ^pyrora HOBnjer nHCU,a EnH-AaypeHca. Jii,2i^AQ '

o6a OBa nncD,a roBope ECTnna o Baca^LHUM /i,paiaBaMa, a^n HHJe^aH

04 H>nx lie yEprntyje Cp6HJy y xy KaTcropnjy.
A mio ce in^ie noiiycyBepeHOCTH to xaj nojaM can ho ce6H
HCMa n He Moaie njiaTH hh y caMOM ^ananifteM Mei^yHapo^HOM
npaBy CBOJe o6e^ea{eHe h npei^nsHe caAP^Knne, nouiTO oh y ca-
MOMe ce6n ca^patn ynpano HeKO npoiHByciioB^e, jep cyBepenocT
SHa^iH noTuyny nczanujy CBaKe cno^ne saBncHocTH, no TOJie ce
ona CTporo yseBuin ne mojkc hh /],e^HTH hh epbhth h saTo je ynpaBO
orpaHHneae Te cyBeppHocin, Koje ce Kpcxn nnenoM no.aycyBepeHO-
CTH, BeoMa HeoApeijeH h pacTer^i)nB nojaii, Kojn ;i,onyniTa neo-
npe^e^HBy MHOJKHHy pasHHx nocTeneHOCTH, Koje ce ne Mory CBecTn
Ha HeKaKBe cxa^He 6poJHe OAHOuiaje, ^aK^e no.ioBHHy, xpetinny h
T. A. y oniuTe naK 7i,aHamPLe Me^ynapo/iHO npaeo y JiHn;y cbojhx
Hajr^aBHHJHx leopnjcKnx npecTaBHHKa CMaipa xy noJiycyBepenocT
Kao HCKH ueupupo^au auoMttAHu o/iHouiaj, KOJH Ayro ne MO'.Ke on-
exaxH y xoiie CBOMe hoaobhom HenpHpo^noM cxaay. CyBepenocx, y
Kojoj ce or./ie/"i,a n ^ospmyje cno^tna jeAHHHa h ;],ocTojaHCXBO cBaKe
4pataBe, nivia y ce6H ca cbhm npnpo^ny xeaiay Ka je;i,HnHH, n no
TOMe xaj H.eH pacn;en y o6.aHKy no-iycyBepeHocxn ne moikc HHKaKO
6nxH xpajan, Horo ce najsa^ Mopa npeKHnyxH na je^ny had na
4pyry cxpany n.in no.aycyB8peHa ^pataBa sa^o^nje CBOJy noxnyny
:

^ynap. npaiia Eolin-Jaequemyns y cbomg "i.aafiKy; Devellopements recents des

communications internationales etc. (Revue, T. II. 1870 cxp. 319). r^e itaate:
>La Ronmanie et la Serbie dont la position est, en droit et en fait, heaucoup
plus faroruhle que celle de V Egypte.
' B. Wheaton, Elem. d. droit internat. I. crp. 43—49. - Beach-Lawrence
Commentaire I. crp. 225 — 257.
 no.iuTuiKii nPEMEA 661

HesaBQCHOCT UAH je nanpoTHB ohu /i,pjKaBa, no^ ynjnM je cnsepen-

CTBOM, npHcaJ8;i,nHH cacBHM B npexonn y ce6e. HcTopocKn pasBHiaK
noTELVHO AOKasyje ncinHnTOCT rora npaBHia. H y TvpcKOJ je ii,a-
peBUHH Taj npoi],ec npeo6paffiaja Bek .zi,aBHO h y Be.iHKo oxno^eo;
10 npnsHaje /T,aHamH.a ny6ni],ncTnEa. HoBnja Mel)yHapo/i,HO-npaBHa
leopuja TOMe npeo6paJKajy KaHte obo: „Me^yHapo/i,HO npaBO Mopa
Ha Taj npnpo,i,Hn pasBHiaK nasaxn n ea.ija /i,a za saiuTu^yje. oho
He CMe xTBTfl 4a ra cnpeqasa thmb, iuto h.e xeatHTn ^a OBCKOBe^m
TpyAe, ueoApowuee o6jiuKe crapujez npaeuoz cxeapcma.'^^). ^a xaKO
y onmxe aincin ^anamaa Met)yeapo/i,HO-npaBHa xeopnja, to je .laKo
7i,0Ka3aTii. IlHiMecKH SHaMeHHTH npaBHHK OcTeu (Austin) Kaase:
^qu'ancun gouveinenieut ue pent propremeut etre clesigne comine
mi-supreme, ou imparfaiteiiient supreme, et que la desiguatiou de
mi-sonverain est c"a^jnc2e;?S€'.'' Ila TaKO dcto Euu-Jlmjpeuc HaBo^ehn
Xe4>TeBopo Mnin.T:eH>e noAycyBepenocTH nasHBa Taj o;i,HOfflaj „La
nature hdtarde d'un corps politique"xaKo^e Ka^xe:
; XoAne'H/i,op(/)
flllo^ycyBepeHocT Mopa ce CMaxpaTu Kao neKO ueapupo^Ho uo.ioeno
uAu MCJiecKo cTcifbe'^ Koje Ba^a /i,a npecTane.*). KaKO Emjhhjiu
TOMe MDCiH, TO CMO Belt HaseiH.
Ha dam saTO, mTO /i,aHamH,a Hayna Me^ynapo^HOM npasy
TaKO r^e^a na Ty nojiycyBepenocT, saTO je Aanamaa npaBHa npe-
cyMi],nja n.in npexnocTaBKa yBCK na CTpaun noTuyne h nepas^e-
^ene cyBepeHocxn CBaKe TipmaBe a npoTDB CBaKor orpaHnqeaa, jep
ce OBO yBCK Mopa ocHOBaxH ua hckom Hapo^HTOM, uspeHuoM onpe-
^e.tajy. Cp6nja Moa^e ;i,aK^e UMaTU npeiua ITopTu caMO ouy Mepy
odBesauocTfl, Koja je uspeuHo y],OTiiqHHM aKTaiaa OApe^ena, jep ce
y TaKBOM c^yqajy th aKTOBn yBeK HajcTpoae a peinMHi],e lyMa^e,
a HuuiTa ce Ty npekyTHO ne pasysieBa hetu upcTuocTaejba jep ,

je upeTUOCTaBKa yseK 3a noTuyny cyBepeuocT a npoTue orpann^ieaa

aenor.^ Hnr^e y thm aKTHMa Mel^yxuM ne cxojn xo, ^a Cp6nja He
CMe UMaxH OHO npaBO, mxo ra HMa CBaKa ^paaBa, 4a na uoshb
npHxeKne y noMoh h samTHxy noraatenoM n noBpel^eHOM lOBe^ian-
CKOM npaBy. Ila 6aui Ka^ 6h Cp6HJa n 3a thm aai.ia, Aa CTpece ca ce6e
H nocie^ttB jom saocxa^n Tpar CBOje odBeaanocTH u CBOje no^iycyBe-
penocxH, XHM 6h ona Hnnnia caMO oho, mxo je caMHM npnpoAHnM
HcxopncKHM pasBHTKOM Bcli TOiHKO uyTa nocBe^o^ieHO H onpaB^a-
Ho n Huijia 6n ^a y^HHH Kpaj onaKBOM CTaay, KaKBO je 04 u,ejo-

* To Kaae Bluntschli, D. mod. Volkerrecht §, 77. y npHsieAOH.

2 Das europ. Yolkerrecht (§. 17. 6).

^ To je join TnaAaiii y HeaoAHKO HanoiieHyo y cbomc Staatsreclit des Fiir-

stenthums Serbien §. 7.
662 noJHTUHKU dpemea

KynHe ^anamae aiei^ynapo^HO-npaBHe HayKe npnsHaTO Kao Henpn-

po^HO H anoMaAHo, Koje ne Moate HMaxn xpajaaa he ;i,yrora on-
craHKa.
OcHM Tora naK niia y HOBnje ji,o6si pasHHx ApiKaBHBx 4>opMa-
BAE od^DKa, y KOJHMa ce nojaB^yjy caMOcxa^He Apaiane h
i],HJa

Me^ynapo^HO npaBO xe pasne $opMaii,HJe Mopa 4a ysMe y o63np,

xe M HM o;i,pe^H h>hxobo mbcxo h snaHeae h y Me]^yHapoAHo-npaB-
HOM nor^e^y. TaKo snaMO ^a ocdm noxnyuo caMOCxa^HHx jc^«o-
cTaenux ^paiaBa, KOJQMa cno^na h yHyxapaa cyBepenocx HEJe hh-
^HM orpaHB'iena, niaa h xaKBHx ^P^aBHux cxBopasa, Kojn ce sobj
caeesna ^powaea (Gouvernement federal supreme ou Etat compose,
Bimdestaat) Kao ceBepHa AiaepHKa n IIlBaji],apcK:i. Y xaKBOj
h. np.

caBesHOJ niH cjeAHiteHoj 4p;KaBn HMa yseK noBHuie /i,p;KaBa, KOJe

cy ce y nnxepecy caBesa o^peK^e CBOJe cno^ne cyBepenocxn, aiin cy
MetiyTHM saApaia^e xo.iHKy Mepy CBOJe yuyTaptbe cyBepenocxn e
caMOCxaAHocxH, ko^iek^ Moaie y onmxe 4a ce c^oaa ca canoM ne^n
xaKBora casesa. Y xaKBoj ^aK^e caBesnoj bae *e^epaxBBHoj .zi,p-

a;aBB noje^EHB q^aHOBB xe «>e/i,epau,EJe ne Mory EMaxE Me^yHapoyi,Ho-

npaBHy cyBepenocx, no xoMe ohb ne Mory nenocpeAno ES^asBXH
H nojas^EBaxB ce y CTiojbuom Mel)y/T,pataaHo:.i cao6paiiajy Kao
saceSne Met^ynapo^no-npaBHe ae^hocxb ear no^MexE (cy6jeKXB):
36or xora cy xaKBE M^ianoBB casesne ^paiaBe seoMa cymxacxBe-
Ho orpaHBienH y npnieBy cno^HEx cyBopencKBx npaBa Kaor
3ace6Hor ;i,Bn.iOMaxcKor sacxynnnuixBa, 3aK«i.yqEBaBa Metiynapo-
AHBx yroBopa, npaBa paxnora b x, Saje^HB'iKa caBP3Ha Macx
j\,.

ona y EMe CBEJy ^^anoBa Bpnin xa cno^na cysepencKa npana

npeMa ocxaiiBM ;i,psKaBaMa, ona bx ^aK^e y xoMe o63Epy noxnyno
sacxyna. H 6am 3axo noje^nna ApataBa Kao cacxaBHB ,a,eo xaKBe
caBesne Apatane we Mootce ca Me^yHai)o/i,HO-upaeHoza rAe/i,nmxa nn
EMaxn npaBO paxa npena 3aje4Hn^Koj caBe3H0J B^acxB, Kao mxo
6b ra EMa^a, ^a je cacBBM caMocxa.ana. CBaKB ^aKAe pax y yny-
xapaocxB KaKBe caBesne ^pataBecMaxpa ce Me^yHapo/i,HO-npaBHO Kao
yuyTapthu zpa^ancnu par-, xeK on^a 6b Mor^a Eo6yH.eH)a ^piKaBa
nocxaxE paxnoM cxpanKOM (partie belligerante) na ocnoBy Mel/y-
napo^Hor paxnor npaBa, Ka^ 6e je cxpane ^paiane Kao xaKBy
npB3HaAe.\

* Kao jacaH iipnMep tomc hs HOBBJer Ao5a MoateMO aaBecTH nocJie/iftii aue-
pHKaacKH tpafjancKu pai 1862—4; me Aa cy xy jyane Apacase Kau ^pofcaee bo-
jeBaje npoTHB cesepa h dpothb cane ueHTpaAae caBesHe Bdacm, iinaK ce la
6op6a HHJe cMaipaja ApyKinje ao Kao yHyxapfta rpa^aHCKH pax h tck yc^CA
npHSHaaa Hurjecite h $paiiu,ecKe nocxaAonie no^yaene jyatue ApataBe paxnoH
CXpaHKOM.
 noyiHTUHKn nPEMEA 663

Ho ocBM TEKBe caBesHc ;i,p;KaBe HMa jom je/i,Ha AP^aRHa 4>op-

Mai],HJa, Koja je xaKo^e HGKn 4>e4epaTnBHH o6./1hk h no xoBie na-
^HK Ha caBesHy ;i,piKaBy, a.iH ce HnaK oa ae snaTHo pa3.iHKyje
no CBOMe o6HMy h no oceobhhm oAHOuiaJHJia, Kojn oiy^a HCTH^iy.
To je OHO niTO ce sose /i,poKaeHu eases (systeme d' Etats confede-
res, Staatenbimdi npnjiep laKBOMe ^pacaBHOM caBesy 6enie npso-
:

Cdthh caBesHH ycxaB ceBepHO-asiepiiKaKCKH ao r. 17,>7., r^e cy ce

cje^Hftene ApaiaBe npexBopH.ie y caBesHy ;i,i)ataBy, saxnn Heiia^iKn
caBCS H.in ^^yHT!," o^ 1815. /i,o 1866. r. Y xaKBOM ^piKaBHOM ca-
Besy Heiia onaKo xecne cBese Meijy y^pyateHDM ^piKasaMa, KaKBa
je y Hanpe/i, iiOMeHvxoj caBesnoj ^paiaBn. jep xy npe CBera HeMa
HHKaKBC saje^HHHKe n,eHxpa/iHe cxajino opraHHSOsaHe caBeane B.ia-
cxH, nero xy nua hckhx noje^nnnx yzoeoxjom ycxaHOB./i.eHHx aaje^-
BH^KHx YLfijb\i, Koje 06 HOCXHsaBajy c.iodo^HnM npncxaHKOM ua sa-
je^miHKOM Komjjecy, y komc ce noje/i,HHa ^paiaBa Kao ^i^iaH casesa
noxqnaaBa bo^lh h saK/by^iKy BetnHe o63HpoM Ha yroBopno osna-
Tieae saje^HHMKe n,ejbm Ochm xhx noje^nnnx saje^HHMKHx neJbB.
^MaHOBH xaKBor ^.pataBHor caBesa nna^e 3a;^pataEajy ne caiio CBOJy
noxnyny yHyxapity cyBepenocx ii caMocxa.iHocx nero n ciio.iiHa cy-
BepencKa npaBa y Met^ynapoAHOM odsnpy, ^ait.ie ocxajy n sace^ne
Mei^ynapoAHO-npaBHe .inqnocxH ca npaBoai ,^,nn.iOMaxcKor sacxynaaa,
saKviyMBBafta yroBopa, paxa h x. a. Ty ^aKiie ca Me^yuapo^no-
upa6H02 zAeAuuiTa noje^HHe ApaiaBe, Kao i.iaHOBQ ApataBHor ca-
Besa, sa^pHiaBajy upaeo eo^etta paxa h npcMa cajioMe caBeay. ^

CaA je nnxaae y Kojy 04 OBe ^bb noMCHyxe Bpcxe cna7i,a

:

ona CBesa, Koja nocxojn nsMei^y HCKe no.aycyBepeHe ^pacaBe n one,

KOJa npeMa Boj cxojn Kao cnsepencKa AP^taBa? II xa CBesa 6e3
cyMH.e npecxaB.i)a neKy cje^HBeny h.ih cioateny ^patasHy 4>opMa-
n,HJy, HO 4a .an je xo ca^ caBesna ^paiaBa n.in ApaiaBHH caBes n.in

je nemxo xpete ? To nnxaH-e ne Moate ocxaxH 6e3 o^,roBopa, 6e3

pemeBa y ^ananiBeM Mel^ynapo^HOM npaBy. Ho KaKO je xaj u,eo
OAHomaj no.aycyBepHocxH nenixo HeHopMa.iHO n Henpopo^HO, hckh
odnopMHxex, xaKo ge h o^roBop he ropae nnxaBe y AaHaniBOJ
Mei)yHapoAHO-npaBHOj xeopnjn Mopao ncnacxn Heonpe4e.abeH, iia6aB
6e3 la^iHO o6eAeaveHe KapaKxepncxHKe. Ebo mxa xojae Kaace Bet
noMenyxH naJHOBnjn nncar^ Mej^ynap. npaBy Xoyiueu^op^ : ,Ka4
6h ce o^Horaaj nsMe^y cnsepencKe n no.aycyBepeHe ^pasase Kao
je^an o6.inK CBe3e nsMeJ^y ^pataBa Mopao K.aacH$HKOBaxH e yBp-
cxHXH y HeKy Kaxeropnjy, on^a 6h no.aycyBepeHocx cxaja.aa y cpe-

* B. TOMe HapoTHTO HaJHOBHjer ayiopa Holtzendorff, d. europ- Yolker-

recht §. 17. — Wheaton, Elem. d. droit internat. cip. 55. 56.
664 no^uTH^Kir hpemba

/i,uHu u3Me§y /i,pma6Hoz caeesa u caeesne ;^pMaee ; aena je CBesa

Tenifta Hero y ap^^bhom caBeay, a^H je Aa6aBHJa nero y cdses-
Hoj ApaiaBH." /l,aK>ie no^ycyBepena yi,psKaBa ctojh y cpe^HHH ! To
je peiueae s^H^a nejacHO h Heo6eAeateHO napo'iHTO ce no aeMy
;

He Moate yxBaxnTH Mepa cno^Hnx cvBepencKHx npaBa, Koja npn-

na^ajy TaKBOJ nOwiycyBepenoj ^paiaBH. Ho yse^o ce KaKo My 4paro,
npHK.iOHH.ia ce noiycyBepeHa ^paiaBa 6.iHaje je^Hoj eae ^pjToj
CTpaHH, 4paiaBH0M casesy h.ih caBesHoj ApmaBH, CBaKojaKO osa He
Moaie noBpe^HTH ^ananifte Mei^ynapoAHO npaBO, aKO 6h nose^a
pai npoTHB casepencKe 7i,pa:aBe. Jep aKO niTO ce inie npasa pa-
THora Ho^ycyBepeHa ,a,pataBa ctojh onaKo, Kao neKH iian aP^k. ca-
Besa, OH^a ona CBaKojaKO HMa no ohomc, uito cmo rope naBe^H,
npaBO paxa ca Me})yHapo4HO-npaBHor rAe^HniTa h npena caMoj ch-
sepencKOJ ap^^bh. A aKo ce ysMe ,zi,a ce noiycyBepena APJ^aBa hito
ce TH^ie npaBa paxHora BetMa npH6AnsKyje caBeanoj ^pataBH, oH^a
je Ben pax npoxHB cHsepencKe ^paaBe HHmxa APyro ^o yuyxapnu
zpafiaucKu par. Ha aKo je 36Hyi.a obo nocAe^ae OH^a mxa ns^asH
oxy^a ? Hs^asH npocxo xo, ^a je xaKBa 6op6a on^a ^ihcxo yuy-
Taptba cxBap nsMe^y xhx A^ejy sapaLeHHx ^P^asa xe ne npe^asn
HHKaKO y Met/ynapoAHy o6.iacx hhih Bpe^a HKaKBO nociojete Me-
^ynapoAHo-npaBHo npaBn.io. Ofl, BaJKa/i,a a napo^inxo y HOBHJe Ao6a
6n.io je xo.iHKO h xoahko ciiynajeBa y ncxopnJH nojeAHHHX 6h.io
D;eHTpa^ncaHHx 6n.io caBesnnx AP^ana, ^a cy ce nojeAHne npo-
BHHn,HJe, Haceo6HHe hah ^pataBe Kao ag-iobh Heite ^e^epai^HJe 6y-
HH^e H noAH3aAe npoxHB OHor ^P^aBHor cKAona, y komo cy ce
na^asH^e, n^ytH sa BetoM h^h noxnynoM caMOCxaAHomky n oa-
n;enieH>eM h HHKaA nnjeAHOMe AHn^OMaxH, hh jeAHOMe ny6AHii,H-
cin Huje na^o na vm, Aa xaKBy 6op6y cMaxpa Kao nenixo, mxo 6h
Ma y KOiHKo npoxHBHO 6h.io MeijynapoAHOM npasy n aeroBHM npaB-
HHM onpeAe^aJHMa. Ha He caMO xo, nero je uixa bhuic y AanamaeM
MeijynapoAHOM npaey y HHxepecy mxo lOBe^HEJer paxoBaaa Beh ycBO-
jeno npaiiHO npasn^o, Aa ce oa cxpane APyrnx cn.ia, Koje cy ne-
yxpa^HH r^eAaoi^H xe ynyxapae 6op6e, CMaxpajy n npnsnajy ycxa-
HUHKe uapTuje y neKOM rpa^HCKOM paxy Kao paxue crpauKe, KOJe
ce no xoMe Kopncxe CBHMa onpeAe^aJHMa MeiiynapoAHor paxHora
npaBa Kao h Ma KaKsa caMOCia^Ha AP^asa. ,3,a 6h xaKBa ycxa-
HHiKa napxHJa HMa^a npaBo na nacyiOB n npnBH^ernje paxne cxpaHKe,
OHa Mopa caMO one yc^OBe Aa HcnyBasa :a) Aa je ^aKXH^Kn opra-
HH30BaHa Kao ypetjena BojnnqKa CHAa 6) Aa n caMa ca CBOJe cxpane
;

OApJKaBa y paxosaay CBa npaBHAa iiBBn^nsoBanor paxHora npasa;

 no.'iiiTUHKH npEf.iEA 665

H Hajsa^ b). Aa y nonixeHoj Bepn Bojyje 3a neKe uoAUTuune uejbu

H CBOJe jaBHO npaBO. '
Ha
Ka/i, ce Kao paxne cxpaHKe npnsHajy ycTaanqKe napxHJe,
te ce pasvMe ce xhm npe h 6e3 HKaKBe cyniie npn^naxH Kao
OH;i,a

Me^ynapoAHO-npaBHa paxHa cxpaHKa HeKa ^;»wcatfa Koja Kao ^i.iaH

H3BecHor .4pjKaBHor cK.iona hah casesa Bojyje 3a H3BecHy no^n-
xHiKy i^e^.
Mh
CMC OB^e ca/i, yse^n najrope h Hajcxpo^KHJe xyMaieae o;i,-
Houiaja, y Kone cxojn neKa no-iycyBepena AP'KaBa npena CHsepeny,
y3e.iH CMO Aa, HO.iycyBepeHa /i,p;iiaBa mxo ce xn^ie cho^hhx cyse-
pencKHx HpaBa cxojn onaKo ncxo, Kao mxo y xoMe ifor^e^y ctojh
HCKH HAdiB. caBesHe /^p3KaBe, a xo cmo yiHHHAH caiio saxo, ^a na
ocHOBy ^aHamner Me^yHapo^Hor npaBa HOKaaieMO, KaKO 6am hh
Hpn xoMe HajropeM h HajcxpoHtHJeM xysia^ieay pax Ho^ycyBepene
^p;KaBe h. np. Cp6HJe npoxHB cHsepencKe /i,p:KaBe TypcKe He 6h
Morao y ce6H ca^paiaBaxH HHKaKBy noBpe^y Mei^yHapo^Hor npasa,
a Ka^ xo He 6h on^a oqeBH^HO ne 6a Morao a^th onpa6/i,aH02 no-
BO^a Ma ^mjoj cxpanoj HHxepBeHU,HJH. IIpeMa CBaKOM yuyTapthCM
Aora]^ajy, no6yHH nj.H rpai>aHCKOM paxy no npaBH^y BaaiH na'ie.io
He-HHTepBeHHHJe.
Me^yxHM MH OB^e MopaMO napo^rnxo ^a hohobhmo, ^a to hh-
KaKO HHJe name MHra.i)eH,e, Kao ^a CBesa Hsnet^y Cp6HJe h Ilopxe
HMa ua ce6n ony Hcxy ^pataBHO h Me^ynapo^HO-npaBHy npnpoAy,
Kojy H CBe3a y caBesHoj ^paiaBH. Mh cmo name npano MHm^eae
xoMe o^Homajy rope set ncKa3aAH ^ihcxo n jacHO. A obv ana-
Aornjy ca casesHOM ApataBOM mh cmo caMo /i,onycTHiH, yse^H, npex-
HOcxaBHiH HO OHOMC AaxHHCKOM posito secl non concesso, ^a ho- :

KaaieMO ^a 6aiu, u y. Tome cAyuajy, 6am n Ka^ 6h xa anaiorHJa

^OHCxa ocHOBana 6Hia, nnaK hh OH/i,a pax H3Mei)y Cp6HJe h Ilopxe
He 6h Morao ii,axH HHKaKBora Met^ynapo^HO-HpaBHora uoBO^a cxpa-
HOMe yMcmaay. —
a^H xhmc mh jom hhcmo toxobh ca CBHMa /i,HniioMaT-
Jecx !

CKHM CKpyny.iaMa, HpHMeA6aMa n „MoryiiHOCxnMa". A mxa Leno

ca Me^yHapo/i,HO-npaBHOM zapaHuujoM ohhx CH^a, Koje cy hoxhh-
ca^e napHCKH yroBop oj\ r. 1856 ? 3ap HHcy one y xoMe yroBopy
HHxerpnxex hah ii,eAOKynHocx xypcKe n.apeBHHe, a xaKO hcto h npasa

1 B. TOMe : Bluntschli, Opinion impartial sur la question de V Alabama

(Revue d. droit internat. T. II. 1870) crp. 454—465 a aeroB d. mod. Volkerr-
:

dcr civilis Staaten §. §. 512 h 514. — Wheaton, Elem. T. I. cip. 35 h 279. —

HoUseyidorff, d. europ. Volkerr. §. 57. — Vattel, Droit d. gens m. 18. §.

292. H Ap.
666 nOjlHTHHKH nPEMEA

Cp6HJe MCTHyje uoa CBOJy sajeAHH^iKy ^apaH^Hjy ? 3ap HHcy one

THMe yKynHo yjeM^H.ie oncxanaK h nenopeMeheEO oApataae oHora
Mei,yHapo;i,Ho-npaBHora CTaita, Koje je noMenyTHM yroBopoM HanoBO
yTBpiieHO H ycTanoB^eHO '? HcTHna thm cy ce yroBopoii one CBaKa

3a ce HspeiHO o^peKAe npasa je^HOCTpaHe HHTepBeH^Hje y yny-

xapae cxBapn xypcKe i^apeBHHe h y aene OAHomaje ca no^iyceBe-
peHHM ApaiaBaMa oko ite, a.iH cy nanpoTHB xom saje^HH^KOM ra-
paH^^joM saApaa^e cedn npaBO, Aa no sajeAHunKOMcnopasijMJbeny
H caoacHOM AoroBopy Mory onyHOMolinxH nsBecny ApaiaBy ^a y
HMe CBHJy yquHH HHxepBeHn,HJy OHAa, aKO 6h ce AoroAn^o KaKBO
nopeMeiieBe y OHOMe cxaay, KOJe cy one sajeAnn^KH apaHXOBa^e. i

^a BHAHMO KaKO c xHMe CTOJn CTBap ca riieAHmxa MetjyHapoAHor

npaBa n npaBH^HOCxH.
Ty 6h HMa.ia npe cBera Aa ce y^HHH npnMCA^a ca onmxer
npaBHor rJicAHmxa, Aa yroBOp napncKH, Kao h CBann yroBop, HMa
o6Be3Hy CHary caMO sa one AP^Kase, KOJe cy ra noxnaca^e. 3a CBe
ocxajie APJKaBe oh je Kao xaKaB oho mxo ce Kaate res inter alios
acta (cxBap iie^y APyrHMa y^Hftena), kojh hx He Moaie BesHBaxn
on-
^0 caMO OHOAHKO, y KOAHKO RcroBH onpeAe^aJH oAroBopajy
mxHM npaBHHM npaBHAHMa Me^ynapoAHor npaBa.

Ho n OCHM xe onmxe npaBne npHMCA^e, Ha Kojoj neteMO Ayate

Aa sacxajeMO, mh naAasHMO y xoMe yroBopy, Aa je Ilopxa npHM-
.i,eHa Kao H.ian y MeijynapoAHy sajeAunay jeBponcKHX AP^^aBa
(,admise a participer aux avantages du droit public et dit con-
cert europeeiis'') H Aa je Kao xaKBOJ rapanxoBana ^e.lOKy^HHOCx h
HHxerpnxex. Aau obac Ba^a oAMax HMaxn Ha yiwy h xo, Aa je
Ilopxa cxynnBUiH y aajeAHHi^y jeBponcKor Me^ynapoAHor npaBa
XHMe He caMO AO^H^aa yqemta y npaBHMa n KopMCXHMa, mxo hx
Mel^ynapoAHO npaBO CBaKoj Apa^aBH o6e368i)yje, nero Aa je xHMe
yjcAHO yse^a na ce h CBe one o68e3e u fiyowHocTu, mxo hx Me^y-
napoAHO npaBO CBanoj Apa^aBH na^iaaie. Sna ce Aa CBaKO npaso
noB^a^H 3a co6om h ncKy Ay^Hocx h Aa ce jeAHO 6e3 APyror ne
Moate HH 3aMHC.iHXH. Ty je MHcao Me^y ocxaj.HMa H3pa3HO h Fop-
MaKOB npH.iHKOM KpHxcKora ycraHKa y jcahom cbomc nncMy oa 7.
^e^. 18(37 xaAafflftere pycKOM nocjaHHKy y ^OAony BpynoBy, rAe
H3peK0M Kaate „que la Turquie etant entree par le traite de 1856
dans le concert enropeen, avait contracte des devoirs envers V
Europe.'' ^
Ha ochm xhx onuiTux Mei/yHapoAHO-npaBHHx o6Be3a,

CaoiimTeHo y Chronique du droit international p. G. BoUn-Jaequemyns

'

(Revue d. dr-internat.T. I. 1869) cxp. 433. - To iicto nasao je a Beach-Law-

rence y CBojoj Burae nyxa noMenyTOJ kh>h3h „cette admission (de la Porte)
:
 hOjIiith^ku npEr.iEA 667

Koje jeHopxa Kao hobh q^an jeeponcKor KOHE^epxa Ha ce npn-

HMa jom n aoccOuux o6Be3a, Koje ce ocHHBajy na aKxy na-
5iH.ia,

pncKora yroBopa h KOJe ce OHeBUfl,Eo CMaipajy Kao saMena, Kao

i^ena 3a one noce6He Kopncxn, KOJe xaj yroBop Ilopxn o6t'36B^yje-
llopxa je noxnncaBiJin xaj yroBop iipHcxa.ia o^icBn^no h na le uo-
ce6He o6Be3e.
Ca^ je ^liEAe BeoMa Ba;KHO h snanajuo nHxaae: ^a ^uje IIopTa
4aHac tc cse odisese ucayuae-jjia ii usepmuAa ? O^roBop Ha xo
/i,o

nnxaBe ne MOJKe 6nxH HiiMa^o cyMitnB 3a cBaKora, Kojn Ma n ns-

Aa^eKa nosnaje TypcKy h Beny Hoenjy cno^Hy n ynyxapay ncxo-
pnjy 04 napncKor Mnpa ^o ^anac. TypcKa je nocAe napncKora
MHpa ocxa.ia noxnyno OHa ncxa, Koja je li npe H>era 6H.ia, xo je
cacBHM npHpo^HO n jacHo. Ona je n 04 xo 406a 40 ^anac najo^e-
BH^HDJe iioKasa^a 4a OHa nuxu je eojbua hutu je cnocoona ^a hc-
nyftaBa oiuuxe Met)yi:apo/i,He oSBese n onuixa Meiiynapo^Ha npaBHia
y OHOj Mcpn, y Kojoj ce xo 04 CBaKe ii,nBu.iii30BaHe ^pjKaBe c nox-
nynnM npasoM nmxe. /l,a naM nnje nsMepea npocxop, mh 6n xo
Mor.in noce6nii;e 4a ^OKa/KeMO nojeAnHHM c^y^ajeBUMa, <i>aKxnMa n
iiepaMa H3 noBnje HCxopHje xypcKor Mei)yHapo/i,Hor noHamaBa. Ji,o-
BO^LHO he 6Hxn casio xo /i,a nanoMcneMO, KaKO n caaie one CHJ.e,
Koje cy r. 1856. TypcKy yse^ie y jeBponcKn KOHi],epax nncy ce hh-
Ma.io 3axo no^pHHy^e, 4a hobomc ^Liany A&^y hckh noxnyno 40-
cxojaH H ce6n paBaH no.iO/Kaj, nero cy naupoxnB bbiiixo npexpna.ie
D ^DHO yKuny KamiTyAanuje h3 npom-
n36er.ie xypcKH 3axxeB 4a ce
.lora Beha, nomxo one ne o^roBapajy BHiue hobom xojie no.i05Kajy
TypcKe Kao q.aana jesp. Me]^yHapo/i,He 3aje/i,HHu,e. Taj xypcKH 3ax-
xeB /i,OHcxa6eme cacBHM .lorn'iHa nocie^ni^a yroBopa napncKor.
Ha HnaK cy cn^ie ocxa.ie n ^0 ^anac npn xbm KanHxy.ian,HJaMa/
uixo dHxo 40Ka3yje, 4a one nesiajy nnjiajo Bepe hh y xy cno-
co6hocx TycKC, 4a y caMoj ynyTcqmocTu CBOJe ^pacaBe yBe^e na
Ko.iHKo o6e36et)eHo npaBHO cxame, a KOJa ^pataBa hh 3a xo jom
HHJe cnoco6Ha, xa je jom jiaae Ka^pa ^a o^p'/KaBa neKe Mc^yna-
2)o^Ho-upaene o6Be3e n npaBH^aa Ka^ cy cn.ie nspeMHO nsjaBD.ie,
!

4a He MHC.ie o^ycxaxn 04 KaHnxyAai;nja, OH/i,a je je^an hobhjh

Mel)yHapo/i,no-npaBHn nncan; na xo BCOJia ynecHO y3BnKHyo „Lan- :

gage singulierement illogique dans la bouche des puissances qui,

en 1856, ont proclame la Tuiquie leur egale !"

doit necessairement comprendre des obligations correspondantes pour tontes

les parties-" Commentaire, II. 461.
' KanHTyjaiiHJaMa u oajj'kg jeBponcKiix chjh y lOMe
Ciaiie Tora nHTaaa
noTAe^j Ao6po je pasjosHO Pradier-Fodere, La question des Capitulations
en Orient, 1869.
 668 nOwiHTuyKa nPErviEA

Ho Aa 0^ npaBH^a h o6Be3a npe-

oiiiDTHx aieljyHapo^Ho-npaBHnx
})eMO Ha uoceOne o6B33e Koje je TypcKa yroBopoM iiapncKHM nace yse.ia
H 4ujeje ucnyneBe 3a H.y cacBOM yiorn^iaH yroBopnu ycAoe sa to 4a mo-
;Ke YiKnBaTn KopncTU, Koje joj laj yroBop ^aje. Mu cmo Beh noMHBbaAH
MjI. 9. Tora napncKor yroBopa, y Kojie cn^e noTnnciiuLi,e ysuMcijy
Ha SHcme n saje^HH'iKH caHKiJ,aoHHmy caonuiTeae cy.iTaHOBor xa-
TuxyMajiiMa 0^ z. 1856. y KOMe ce IIopTa tiim noMenyTHM ^uanoM
yroBopa npe/i, JeBpoiiOM oOeesyje, ^a he y CBOJoj /i,pa£aBH yBecTH
Hajmu})e KopeniiTe pe^opMe y MO^epHOM ^yxy Hapoqnio y HHTe-
pecy^CBOJnx xpniuliaHCKHx no^aunKa.^ OiieBn/i,HO je /^a je Taj i^an
caMO^saTO iiorao 6nrn yBpuihea y napncKn TpaKxaT, uito cy cn^e
noTnncHni;e iHiie xieie iiOKaaaxH, ^a one rapaHTyjyhn IIopxH
Li,e^OKynHOCT h iieuoBpe;i,.i.nBOCT fl npHMajyhu je y CBOJy 3aje/i,uni],y
yje^iio iio.aaaty Kao yeoeo2)Hu ycAoe tomc CBeMy, ^a ce TypcKa Kao
4piKaBa pe<i>opMnffle n npeycTpojn y MO/i,epuoM Ayxy; Typcica je
noTnncaBQin yrouop xaj yc^oB npHMH.ia Kao CBojy o6Be3y. Je ah
OHa Ty CBe^iaHy o6B33y ncnyHnia? He caMO 4a je nnje uuKaKo iic-
uynuAa Hero je mia BHuie jacHO nocBe^oqn.ia CBOJy Hecuoco^nocT
H neMozyKnocT ^a je ncnynu! Ka^ je^Ha yroBopHa CTpana He hc-
nyHH je^HV 6nTHy Ta'iKy neKora yroBopa, 0H/i,a no Mel>yHapo4HOM
npaBy oTna^a n 3a ocTa^e yroBopne cxpane o6Be3a, /i,a ra HCiiy-
ttanajy n Ta yroBopna cxpana zyCu upaso, ^a nuiTe 04 anx to
Hcnyaeae. Hopxa je HeHcnyfteaeM CBOje o6Be3e h yroBopnor ycio-
Ba nponrpa.ia ony rapauD;ujy, Koja joj je napncKHM yroBopoM yjeM-
^lena. To je cacBHM ynecHO upnivieTno h je^an Beh uaBeACHH hobhjh

ny6jnu,ncTa KasaBuin: „Le gouveniement ottoman ayant piouve

qu'il est incapable d' ameliorer la triste condition des ses sujets, et
qu'il est impiiissant a les niaitenir dant leur ancienne soumission,
il nous semlle qu'il a perdu Je V appui des gran-
droit d'invoquer
des puisances powr la garantie de Virbtegrite de V empire car cette ga-,

rantie tenait a des conditions essentielhs qui n'ont pas eie remplies par
la Porte. "^. A cyBnnie jom Ka^ ^anac set i^eo cbbt npnsnaje, ^a je
HopTH ynpaBO HCMOzyKuo 4a noMenyTE yroBopnn yc.iOB ncnyHH,
OH^a 3HaHH 4a je Taj yroBop saK^zbyqen no^ HOMorytiunM yc^OBOM,
a no onniTOJ npasnoj TeopHjn TaKaB yroBop na^a h ne BaatH.
TaKO /i,aKAe ctojh cTBap no Ha^ieAnMa Met/ynapo^Hor npasa
UITO ce TH^e napH€Kor yroBopa h H,HMe yjeMiene rapaHD,HJe. Tom

' TonoTBpAHO laKotie

je FopqaKOB y jcahoj cbojoj uapKyAapHOJ hoth oa
11

r. 1867, r^e Kaatethm oSehaHHM pe't>opMa:.ia, Aa ce juin jcAaaKo oieKyje „la

realisation pratique d'lin espoir que les actes solenels du souverain et Vadhe-
sion de VEurope avaient reveta d\me double consecration."
* Henri Grignan y Beh naiteAeaoj 6poinyp:i cxp. 31.
 no.iiiTiiTiKU nrEMEA 669

ce rapaHunoM /i,aHac BeL He Moate HEKaKsa nHTepBeHi],nja y iiopncT

TypcKoj oiipaB^axn. Momh 6a n to join OB^e HanoMeHyin, KaKO
je ocDM Tora napncKo ipaKTax y /i,pyri]M cbojdm onpe^e.^ajuMa
40i],HnjnM ^orai/ajnua usMettcn u no4e2)an, Kao uito je h. np.
oupe^e^aj Mopy, o TypcKOM rapHnsoiinsia y cpiicKHM rpa-
o upHoaie
^OBDjia, HeMemaBby y yHyrapfte oAHouiaje cy.iTana ca cbojdm
noAaHni].uMa Beh noMeHyxoM nHTepBeHi],no3i y Cnpnjn n x, j[., na
0H/],a Ha ocHOBy xosie uniaxn: c KaKBnii ce npuBOM Moace saxxe-
Baxn OTipiKaae xora yroBopa jg^homr nor.ae7i,y, ^'AA je oh Bet
y
4)aKxnqKn no^ieo 7i,a ce KpH-n n ^epe y eceHU,ua.iHnM onpe^e.^ajuMa
CBOJDM? Ho
Towe 3aca7i,a Hehejio jis^J^e roBopnin.
A aKo nsBCCHe Be^nKe cn.ie 4p?Ke ^a je cxaae na ncxoKy
ttnxoBa ^OMena, ^a one nsiajy neKy ncE.i>yHnBy B.iaci n jypnc-
^HKunjy y xoiie nor.ae4y, OH^a 6n xaKBa npexensHJa no yi,aHaii]H)eM
Mel)yHapo/i,HOM npaBv 6n.ia otieBn/i,Ho neonpaB/],aHa n xo 6n 6n.ia
npocxa ynoxpeda npaea jancza. npoTHBynpaBHO npncBajame ne^ie-
ra, uixo BDMa no npasy HHKaKOHe npnna^a. /l,a je to /i,oncTa xaKO ca
r.ieAnmxa Mei/ynapo^Hora npaBa, to iiCMO noTspAnin pe^njia je/i,Hor
04 Hajanaxnnjnx HOBnjnx ayxopa o aiet^yHapo^HOM npaey, Kojn nspe-
KOMBeiin ,.Kous ne pouvons admettre qu'il existe una regie dii droit
:

des gens qui donneaux puissances parties aux traites de Juilletl827

et de Mars 1856. une jurisdiction exclusive dans les affaires de 1'
Orient. Nous maintenons, au contraire, que tout acte d' interven-
tion dans les affaires de 1' Empire ottomane, de la part d' un
seul Etat ou de plusiers Etats, donne droit dn'importe que V autre
Etat f?' iniervenir a son tour, soit qn'il agisse par des considera-
tions d'humanite" n x. 4.'

/l,oncTa ncK./byqnBa jypnc^nKUHJa HCKo.iHn,HHe Ma h eeAUKux

cn.ia y ncxo^Rnsi cxBapHsia, bhxobo ncK.zby^inB0 pacno.iaraH,e n pe-
maBane y xosie to.ihko pasr.iamenoM n npexpecauoji .hcxo^hom
nnxaBv" neMa n He Jio/Ke njiaxn HHKaKBora ocnoBa y ^aHauiBeM
Mel)yHapo/],HOM npaBy, na Koje ce y ocxa.iOM /i,nn.ioMaxn Bas^a n
Beoi'a pa^o nosHBajy.
6ap ^oca^a xa jypHC,?^nKn,nja Be.anKnx cn.ia y ncxoq-
Ila je jiH
HDM cxBapoMa 6n.ia aKO ne ocnoBana Ha Metjynap. npaBy, a ono
6ap ocHOBana na upueuuHocTu u MC^'yHajjo^noj uj^a^^u jecy .an ,

pemeaa ^oca^aniBba 6n.ia 6ap „une manifestation du droit, de V

opinion publique, de la conscience publique" Kao mxo KaJKe je^an
EOBHJn niican,? Ha to HHTaite nnje toujko 0/],roBopnTu. Oho ihto
je 4nn.i05ian,uja thx Be.auKnx cuASi 40 ^anamBera ^ana ^aEllASi h

' Beach Lawrence Commentaire, II. 4(31.

670 no.iiiTiiqKii nPETAEji,

peuiaBa-ia y cxaay na Hctokv, to je y /i,aHamH)OJ HenpncTpacHOJ

n)6^nii,DCTnu,n ca cbhjv CTpana npexpeceHO n npecyt>eno. HiviaMO Mn
npaso 4a ce nosoBejio na xaj cy^. Je/],aH o;i, najnaA^eiKHuJHx 4a-
Hamitnx nay minx avTopnxeTa y xoMe nor.ie^y Kasao je. xoj 40-
ca^amaoj jypnc^nKunJH Be^nKHX cH.ia OBaj cy^ Que Ton ne dise :

pas lion plus que la jurisdiction des grandes puissances, telle qu'elle
s' est exercee par exemple dans le differend greco-turc, telle qu'elle

^'exerce tou^ les jours en Orient, soit une jurisdiction satisfaisante,

ou qu' elle merifememe le nom de jurisdiction.. Ce serait une amere
derision!"^ Ys obo ne xpfc6a HHuixa bhiuc AOMexyxn!
^oca^a CMO on^e paar.ie^aiH xy iiie.iy cxBap ca r.ie4HUixa
Mei)yHapo/i,i!or upaea, n^ylin nyx noKymateMO 4a na OBone Mecxy
nporoRopniio y 3ace6HOM H.aaHKy naJHOBnjeM cxai&y na hcxoky
ca r^e^ninxa Me^ynapo^He uoahtukc h xoahko noxpsanor jeepou-
CKOZ Miipa.

r- r EPUlHIv

1 Boliv-Jaeqnemyns; Chroniqiie dii droit international (Revue T. II. 1870).

CTp. 325.
 I^KbMJKEBHH nPErx/lE4

Zbornik sadasiijih pravuih obicaja u jnznih Slovena

Osuovao, skHpio, uredio V. Bogi§i6. Knj. I.

Zagreb 1874.

Mh
cmo 3aAoi],HB.iH Moate 6hth h cyBHnie c npHKaaoM KitHre
r. tomb 6eao name KpHBHi];e mh je hsbh-
BorHuifliia. Ko.ihko 6n y
aaBaMO npBO Be^ninHOM caaie KBHre a Apyro h yMecHHM o^eKHBa-
aeM HaniHM ^a bh^hmo o aoj cTpynau npaBHHiKH pe^epax.
Cp6HJa je ,no apeHMyliCTBy'' npaBHH^Ka 3eM^a. H npBO ce
pa^n ApJKaBHHx noxpeSa no^eia neroBaxn xa rpana o6pa30BaHocxH,
H y HaJBeteM ce pasMepy ona neroBa^a h neryje jom h ^aHac. Ha
je npH CBeM xoMe orpoMan nocao r. Bornmniia ocxao (roBopHMO

3a KHeaceBHHy Cp6fljy) joni ao ca^ h nenpHKasaH, hj.h cy o aeiiy

AOSHa.iH caMO ohh HHxaoi],H KHeaieBHHe kojh npniuajy ;,JaBop'', a^H
KOJHx HHJe eejiDKH 6poj Ha aia.iocx.
A nocao je 36H^a saciyaian h naJBehe naajae h najxon^HJe
saxBa^e.
To teiio r^ie^axH ^a ^oKaateno namHM ^mxaoi^HMa, HSHecasinH
HM y r^iaBHOM ca/i,paiHHy „36opHHKa."
r^aaBHy i],ejb, Kojy je yneHH nncaii, cxaBHO CBOiie nociy (oBa
je CBecKa xeK no^exaK) ncKasyje oh y CBOMe npncxyny.
PasBHxaK npaBHe HayKe Ha sana^y nmaojeHe ocBptytn ce na
je/i,aHOA CBoJHx nsBopa. IIpaBHa ce navKa pasBHJaiia pa^OBHMa y^e-
HHx npaBHHKa, ocxaxKOM pHMCKor npaBa h anpHopHHM ^onyaaBaaeM
$H;ioco4>a HRxypaiiHcra. A H3yiiaBaTLe oOunajuoza upaea, Hsy^aBaite
OHora HpaBa Koje jkhbh y napo/i,y ncKasyjytn CBojy ca/i,poKUHy y
672 KH.natEBHu npEr^iEA

o6Au'Ky oSn^aja, 6h^o je saneMapeHO. ITa h KaA je pa/!,OBHMa Ily-

XTe n CaBHftHJa npoBejao hob CBejKH npaBan; kojh je noKasao no-
Tpe6y Tora Hsy^aBaaa h /lOKasao HeMorytHocT npaBBHqKe HayKe n
c^a6ocT saKOHO^aBCTBa 6e3 nosnaBaaa npaBHBx o60qaja h noTa^ —
ce Hflje Kao mio Tpe6a pa^Hyio oho, hito je Bet 6hj.o noTsp^eno,
Kao yMecHO.
Meijy tdm caMo ce y npaBHHM o6niiaJHMa MOJKe npoy^ETn h
Moaie /i,03HaTH niTa iiapo^ CMaxpa 3a npaBO h sa nenpaBO. Jep je
cBaKH npEBHH oSn^iaj cano nspas napoAHor yBepeaa o npaBy. Cbh
npasHH o6HTiaJH je^nora napo^a noKasyjy mxa Hapo^ mhc^h o
pasAH^HflM MaTepHJa^HHM oAHomaJHJia y /i,pyniTBy, o cnrypHOCTH
yacTH n t. ;;.

H He caMO ^a nsy^aBase npaBHHx o6H'^iaja kojh atnBe y na-

po^y yno3Ha 3aK0H07i,aBna a^n cyiiHJy c npaBHM HapoAHHM noxpe-
6aMa, Hero saneiiiapeae xaKora noc^ia Moate ^a HMa b Bp./io mxeTHe
noc^eAHu,e ^oBO^etiH atDBO o6HTiaJHo npaBO y K0AH3HJy c HayHHHq-
KHM npaBOM H ca saKonoM kojh je c nHaymnqKor" r^e^Huiia na-
na can Te laKo c^a6eliH ayxopHieT caaiora saKona h^h HaBOAetn
,

HapoA ^a CMaxpa cyA Kao hchito cxpaKO h Tyt^e. Jom je y xaKOM

CTaH>y HeH36eaiHO, 4a saKon kojh nnje HaiHaen na ocHOBy no3Ha-
Baaa Hapo^nor MHm^eaa npaBy h nenpaBy, paspyma MHory
HnmTHTyu;HJy Kojy iiapo^ seh HiVia h Koja je napo^y noTpe6Ha. Jep
KaA ce qHTaB nopo/i,HiHH aiHBOT je^ne K^iace ^y^n ocHHsa h ho-
ApataBa h xpaje na ocHOBy H3BecHHx npaBHHx o6HV[aja, na ocHOBy
HoBecHor „HpaBa", OH^a 3aK0H, komc je to ^npaBO" nenosnaTO'
MOJKe ^a ra ynnniTH HOinyHO h /i,a na Taj Ha^HH pacTypu u yuu-
uiTu cam Taj uopo^uuuu oKueoT. /l,a je obo sdn^a OBaKO, HHTa.ian,
ce MO/Ke yBepHTH h H3 „npe/],^ora y^enoM ^pyniTBy pa/i,H npoy^ia-
Baaa iKHBOTa napo^a cpncKor'' o^ r. A. ^yMHta (Beorpa^ 1871.),
r^e CTOJn: „3aKOHonHcau, cpiicKH, ho uito ce ^hhejio ^a je ocHOBHy
MHcao 3*a/i,py3H y saKOHy nocTaBHo, o^Max 3a thm noTnpe to hito

je HaHHcao h nocTaB^Ba ca cbhm cynpoTHe mhcj.h „/i,a je CBaKH

:

3aApyrap BiiacTan pacno^iaraTH cbojhm ^e^iOM, ^a CBaKH sa^pyrap

MOJKe CBOJ AGO sa^yatHTH (§§ 515. 521. 523)." ^aKiie oho, uito
cama npasHa cbbct napo^a, no fl,y6oEOM pa^yny. He /i,onymTa, to
TaKO .an6epa.iH0 AonyniTa 3aK0H kojh je pesyiTaT ^yror ,a,OKTpH-
Hapnor npoyqaBaaa npaBBH^iKe ./iHTepaTvpe. JacHO je OH^a, ^a
TaKaB 3aK0H MOHce ,T,a pacKona caaiy sa^pyry h jom je jacHO ko-
jiHKO je HenoTnyno Hsy^iaBaae npaBHe nayKe 6e3 H3y'iaBaH.a iipaBHHX
o6nqaja kojh acHBe y napo^y.
Cbb ao caA KasaHo AOB0./I.HO noTBpt^yje ocHOBny MHcao nnui-
HeBy: /],a 6e3 nsyqaBaiLa npauHHx oSn^iaja nena npaBHe navKe a
 KftliatEBHH (IPEr.'lEA 673

saKOHO^aBCTBo HeMa noipe^ne ocHOBe. Ho to jom HHJe cse. Je7i,Ha

TiHTasa HavKa, ucTOpuja npaea,npocTO He Mome ji,?i eoctojh, aKO
ce He npH3Ha noTpe6a H3yqaBaH.a npaBHHx oCnqaja. HcTopnja
npaBa HMa 3a CBOJ nocao 4a noKame: KaKO noje^HHe npasne no-
jaBe nocxajy h KaKO ce HSMeBVJy, mia yrn^e Ha h>hxobo pasBH-
jaae h KaKBa je CBesa H>HxoBa c ocia^HM MOMeHTHMa ApymxBeHa
atHBOxa. Osy Ae^BHHunjy Tpe6a caMO npo^iHTaTH, na ce oAMax yBH^a
KO.aHKO je Ma^o Ha^HK na cyspeMeHH eayMHH nocao ona Hcxopnja
npaBa Koja Ha6paja npaBHe nojase onaKO Kao mxo cy cpe^fteBe-
KOBHH ^exonncH Ha6pajaj.H ncxopnjcKe 4ora]^aje, Koja ry6H H3 BH^a
je/^an 0^ HajeajKHHJHx nsBopa npaBHHx nojana, Koja, 36or je/i,HO-
cxpiflor npaBn,a, He Mome ^a npe^cxaBH ce6n y i^e^HHH caB npaBnn
3KHB0X, n.iH 6ap He Moaie Aa pasyMe pasBHxaK je^ne npaBHe nojase.
A xaKBa he 6hth BcxopHJa npasa CBe 40K ne no^He o36h^i>ho ^a
HsyMaBa npaBHe o6maje. ^OK.ie npaBHHK He npoyqn n ne ^osna
KaKBa je KaysajiHa cBe3a Me^y 3aK0H0M n o6H4ajeM n ocxa^HM
o6iiHii,HMa y KOJHMa ce npaBO jaB^a; y KaKBOJ CBesn CTOJe nojeAnne
npaBHe ycxanose; y KaKoj cy CBesH noje^nne cxpane npaBHor sh-
Boxa ca HO^HXHHHnM, eKOHOMCKHM, HHTe\ieKTyacinHM cxaaeM Apy-
nixBa — 40T^e te ra aeroBa nayKa camo CBe Bnme OABajaxn h
CBe BHme yK^aaaxH o^ xa^mor noJHMaaa npaBHHx o^Honiaja y
ApymxBy n oa noxnynor no3HaBaH.a ohhx npn^HKa Koje Hnne ^a
4,pyujxB0 atHBH n ^a /Khbh na neKH nsBecxan Ha^HH. H caMO te
ra npoxHBan npaBan; —npafiai; kojh ce Beti jacHo bh^h h3 oHora
niTO CMC. 40 ca4 Kasa^n —
nsBecxn na npaBH nyx n ynyxHxn na
nocao Kojn te aSn^a 6hth Kopacxan APyniTHy.
y npn^or xoMe pasyMHOM npaBi^y y npaBHHiKoj Hayi],H n^e Kanra
r. BorniuHha. Ybcphb ce TeopnjcKH noTpe6H osaKBora o6pa^H-
Baaa npaBHe nayKe oh je npemao n na npaKXHKy. Pesyjixax je
TOMe 6ho, xe jom 1866 H^Htje y 3arpe6y aeroB Mayin chhc ^IIpaBHH
o6nHaJH y C^OBena" KOMe je 6H^a r.iaBna i^e^ ^a AOKaate cannM
oaKXHMa KaKO y nac atHBe npaBHH o6HiaJH h 4a noSy^n 4Pyre
na CKyn.i)aibe xnx o^niiaja. Pa^n OBora nocie^aer AO^an je 6ho
KH>n3H H „HanyxaK 3a onHcnsaae npaBHHx oSnnaja kojh ^nse y
Hapo^y," OBaj je ^nanyxaK" pacxypen y mhoxo er3eMn.iapa xe ce
xaKo noKpenyo nocao npHdHpaaa n ouncHBaaa npaBHHx odniaja,
noje^HBH ^y^H H3 CBHJy KpajeBa y KOJHMa aiHBe JyiociiOBenn !Cp6o-
XpsaxH, C^OBenn, Byrapn) mn^aiiH cy nHci];y ^SdopnEKa" o^ro-
Bope na nnxaaa Koja cy 6H.ia nocxaB.i.eHa —
n Kao pesy^xax xe
pa^ae jaB^a ce KaHra Kojoj roBopHMO.
Ko^HKo je BaacaH n Kopncxan c je^ne, a KOiiHKO je xpy^an
OBaj nocao c ^pyre cxpane, gnxa^an, Moaie ou^ennxH Ka^ caMO no-

OfAlJBHHA III
^^
674 KH>naiEBHii nPEryiEA

rAe^a Ha roMHjiy npHBaiHor npaaa, jaBHor

nHTaita h3 o6^acTH
npaea, rpa^aiicKor u KasHenor iiociynKa, KasHCHor npaea b Me-
tjVHapoAHor npaBa, h Ka^ no6poJH cea MecTa o^aK^e cy OAroBopn
CTfl3a^H Cp6BJa, BanaT, CpeM, Ba^iKa, XpnaxcKa, CjiaeoHEJa, ^a^-
:

MauHJa, BocHa, Xepn,8roBHHa, Il^pHa Fopa, BoKa KoxopcKa CaB !

Taj orpoMaH Maxepiija^ rpe6a.io je ype^HTH nper.ieAaTu, cnpe-

.

MHTH 3a iioTpe6e Hay^iHor BcnHTHBaiba !

H TO je cuf: TaKO aeniTaMKH ypa^eno 4a Baw join npn

,
—
uoMotH perHCTpa -- HHJe hh Hajmaifee TeuiKO Hatn Ma KaKBV cht-
HHDiy Koja 6b. BaM c^y^ajno 3aTpe6aia.
H3 Tor 4paroii,eHor MaTepnja.'ia mh ^patHMO 3a uoTpeSno ca-
onuiiUTH HiTO H HauiflM ^HTaoi^HMa. KaKO CBc nojaBe ApyinTBena
aiHBOTa CTOje Mei;yco6oM y cbbsh, TaKO ce h y 36opHHKy npaBHHx
o6H4aja, ocHM ^hcto npaBHHiKor eAeMCHTa Moaie joiu natn h ,

H Ha Ty CTpany mh
H.iycTpai^uja i],e.ioKyiiHor ApyniTBeHor jKHBOTa.
CMO H pa^H o6paTHTH HaatH.y uamnx qHTaAan,a 0CTaB.i.aiyliH npaB-
Hnii,HMa ^a ce sa^pnie na ohomc uito je caMo aaxoBo.
linje noTpe6HO 4a y'OBOMe nocAy ,Ha6.i>yAaBaM0'' CTporn
pe^. /1,obojLho Aa H3HeceM0 neKOAHKe r^iaBHHJe c/lheb.
Je^Ha OA Hajr^aBHMJHx c^HKa h3 Hamera napoAtior JKHBOTa
jacxe 3a/j,})y2a.

Ce^a'iKH apjuitbchh atHBOT y JyroMOBeHa nna je^ny oco-

6nTy upiy koJom ce 6htho pas^HKyje ofl. ce^a^iKor JKHBOTa na 3a-
na^y. Je;i,Hiinn,a ce^a^iKor ^pynixBa nnje ysna nopo4HD,a Koja 6h ce,
Kao no BapouiHMa, cacTOJayia npocTO H3 poAHTe^a h A6n,e. /l,PymT-
BeHa jeAUHHU,a y Jyroc^aBeHa mhofo je mnpa h no3HaTa je noA nne-
EOM 3a42^y2a, hyKa, CKjiuKuua, flpymxeo, 6j)aTCT8o KhiUTa. H3- ,

MeijV OBHx pa3HHx HasHBa y KftHateBEoCTH je BeL yo6HiiajeH Ha3HB

sa^pyia. TaKo teno je h mh 3BaTH.
3aApyra hoctojh Ha naMe^y 4a je CBe HMaae CBOJnna CBHJy,
:

H Aa HMaaeM pacnoAaate caMO iipaBHa oco6a 3aApyra, a 4a hh-

KaKaB noje^HHau, ue Moace 6hth nac^e^HnK Tora HMaaa. Ah^hoct,
y OHUiTe, BHffle je cacTaoHH ^eo je^ne D,e^HHe Koja ce 30Be 3a-
Apyra, iiero uito je kokkpctho i;e^o. Ekouomcko pacno^araae nnje
ocraBcieHO ^h'ihocth nero je^HOM KOHrAOMepaiy je/i,nHHn,a. Y on-
niTHHH ce 6poJH K0.1HK0 HJia Kyka, sa^pyra, a He 6poJH ce KOyiHKO
HMa iMaBa.
iKHBHTH y 3aApy3H 3Ha^iH Aa y hctoj Kytn ocTany CBa 6pata
:

H noniTO ce oacene h TaKo hcto CBa KHxoBa MyuiKa 4eH,a h t. fl,.

To je npnpoAaH nyT kojhm ce sa^pyra cbc Bnme pa3rpaHaBa h

nocxaje CBe Beta , ho Moaie ce ^ecHTH h 4a Apyrn po]^aH,H (oa
•.KeFCKe ^HHHJe) kojh 6n na pasHHx yspoKa ocTa^n hhokochh h^h
 KBbiiJKEBHu nPEryiEA 675

KOJH '/KHBe Ma^HM sa^pyraMa, npHcaje^nne ce CBOJoj cpo^-

y Bpj.0
Hoj H Bekoj 3aApy3H H TaKO jc yBetiajv. TaKo c je^He cxpane,

npHpo^HHM yMHoaiaBaH>eM a c Apyre h OBaKHM yBekaBaiteM sa-

, ,

Apyra AOAasn ^o SHaMeHHie Be.iHMHHe Bpoj ^Hiia Koja khbg y

sa^pysH nefte ce ^o 60 a na neKHM MecToiia h Bume. OAroBopa-
pHAai^ 3a KonaB^e (y Ay^poBa^KOM OKpyjKJy) bbah ^a je Kyta ,

Mary^oBa join 1806 6pojaAa 42 Ayme, we^y itHMa 9 atena y/i,aTQx

H 13 AeBOJaKa sa y^ajy. OAroBopHAan, sa Xepii,eroBHHy h Kaxyn-
CKy HaxHJy y I],pHOJ Fopn Kaate KaKO je c^iymao ^a y Fai^KOMe h
HcBecBBy 6yAe y sa^pysH h ao 60 r.iaBa, a jeAHa 3a/i,pyra y Fan;-
KOM HMa Hx Ha 70. HcTH jaB^a ^a y HeBecnity nMa aa^pyra y
Kojoj cy i6 AGBOJaKa 3a y^ajy, a to^hko ce pasrpana.ia ^a 6h ce
Mor.an JKeHHin h y^aBaTH y caMOJ Ra^pysH. Behe 6pojeBe He H3-
Hoce OAroBopHoii,H a^H cnoj HH.y KaKO ce 3a,i,pyra no neKa/i, to-
.

^HKO yseka ^a ce Mopa a^^hth 36or BCinnnHe. Y onmie 6h ce

Mor.io ysexH j\,b. je
,
30 cpe^RH 6poj r^asa Kojn na^a na je^ay
sa^pyry. Aae OB^e nnje Baatno snaTH npoceqnn 6poj, ko^hko je
BaacHo no6e^eatHTn cne nojeAHHOcxn n HejeAHaKOCin.
Hero 3aApyra nnje HCK.i.y^HBa *opMa naiuer ce^La^Kor APy-
niTBeHor HHBOia. TlcpeA ae nocTOJn jom h yata nopoAHi;a —
po^HTe^H H ACD;a —
Koja ce soBe unoKoiuruHa, n Moace ce petn.
Aa OBa <i>opMa saMeityje sa^pyry na h ^a ce sa^pyra
cbc Bnnie
<jBe pacxypa n pacna^a y KnoKoniTHne. flpn cbcm tom 3a-
BHffle

Apyra jom jeAnaKO khbh, n r^e roA je caaiHM MecTOM annie sslkao-
ftena oa yxHi^aja Bapomn n ^u.HBHj.Hsan.HJe" laMO jenja^ian cia^-
HHJa xe H MH Ba^a Aa je npoy^HMO aok je jom y aiHBOxy.

llosnaxo je Aa ce y saApysn sajeAHH^KH paAH n Aa ce npo-

H3B0A CMaxpa Kao 3ajeAHHqK0 Ao6po, na ce oxyA Moaie mhcahxh,
Aa H Hama saApyra nnje mxo APyro ho KOonepaitHJa y esponcKOM
CMHCiy. Me^yxHM njia jeAHa ^pxa Koja naniy 3aApyry noxnyno
,

OABaja OA Koonepannje. SaApysn je r.iaBHa ochobr npeno cpo^- :

CT60. CaMO je peAaK cAy^iaj Aa y 3aApyry y^e h;ih ce ^npnatenn*

cxpaHO ^nn;e (npHce^Hn;a, npHAom.iHn;a, naceAHi^a, AOceiiHn;a), Kao
flixo cy pexKH h Ciiy^aJH nocHHOB^ema. Hecpo^nu JiyAu uuKaKc
He DKuee y sa^pysu. H rAe je naJMafte OACxynaae oA OBor npa-
BHia, xy je oSaqno c.iyqaj Aa hhokochhe komg cy cbh noMp.in,
,

OAe APyroj 3aApy3H. Oay ryiasny npxy name saApyre ne Tpe6a hh-
KaKO ry^HXH h3 BHAa.
H xaKO 3aApyra Kao ApyJ^Hna cpoAHHKa mnan onmxHM, APy-
atHHCKHM aiHBOXOM Kao jeAHa ^ihikocx, Kao ,,npaBHa oco6a''. Ona
HMa noxnyno xaKaB ncxn /Khbox KaKaB HMa h nojeAHna ahhhocx.
43*
676 KBliatEBHH nPEMEA

Ona noce^yje naiaBa, HMa ceese n o^Homaje ca cno^amiLnM cse-

TOM, HMa CBOJy yHyTpamity opraHHsai^njy h t. a.
^aj ^a TO CBe nper^e^aMO.
HMaite sa^pyre cacTaB^ajy noKpeine h HenoKpeTHe cxBapH,
a 30Be ce CTOowep, oneeuHa, Ae^oeuua, uMyfle, 4062)0. 6aiuTi,tHa,
MyjbK, MttJi. HMaae ce yBeK CMaxpa 3a 3aje/],HHqKo n npn ciiyMajy
^eo6e ^e^H ce paBHO na cBe MyiuKe HJiaHOBe. F^aBHO HMaae Koje
je join y ^asHa BpeMena npnSaB^eHO, h Koje cy hobh 3a;i,pyrapH
HacAe;i,H^iH, CMRTpa ce Kao 4a ce He CMe OKpitETH h xeK se^HKa,

HeBO^a Moaie noKpeHyiH sa^pyrape /i,a h 0^ xor Hjiaifca npo^a^y

mio. HapaiJHO ^a y tom c^yiajy Mopa peniHin onrnxH ^oroBop a
onniTa Bo^a 3a;i,pyrapa.
Ka3a.aH cmo ^a sa^pyra HMa CBOje o/i,H0inaje ca cno^ainaHM
CBCTOM H CBOJy ynyTpanifty opraHHsai^HJy. npHpo4,HO je ^a on^a
HatjeMO y 3a/i,py3H cxapeinHHy kojh fee yHyxpafflaeM noKpexy o^p-
ataBaxH H3BecTaH npaBai^ a y cno-i)aniifcHM o/i.HomaJHMa sacxynaxH
3aApyry.
/l,OMaliHH, ra3Aa, cxapemnna CMaxpa ce aKo lie 6am Kao Biia-
^a^an; y MOHapKHjH a oho Kao npe^ce^HHK aKD,0JoHapcKor 4py-
fflxBa. Ho npaBHiy oh je H3a6paH H3Me^y Hajcxapnjnx h najcno-
co6hhjhx MyniKHx 'LianoBa, ho KaKO je y napo^a y 4o6poM Kpe^nxy
My^,pa peM: ^naMei KytoM BiaAa", xeko ce ^euiasa /^a cxapeuiHHa
3a4pyre 6y7i,e h M.aatjH hobpk, a no neKa^ h atena, x. j. „4pyroj
no^oBMHH*' ocxaB^ena je xa ^acx caMO y naJBciioj 0CKyAni],H Mym-
khx r^aBa. /I,a ko 6\7[,e ;^0MatiHH, ra3Zi,a, na3H ce nor^aBHTo: ^a
je My^ap, pa36opHx, nomxeH, npaBC^an, 4a yMe sa^pyry 3acxynaxH
npcA BjiacxHMa /i,a yMe pa^nxn h ^hhhxh 4a ce pa^H cbc oho mxo
je 3a;ipy3H na Kopncxn HanpeAaK, 4a yMe bo/i,hxe pei Mei^y 4pyat-

60M H ca cxpaHi^HMa, ^a je Ka;i,ap npe^ftainxH CBHMa q^anoBHMa

3aApyre, /i,a ce 4o6po pasyMe y cy^SeHe noc^oBe, h 4a, no Moryli-
HOOXH, 3Ha 11 je3HK KOJHM ce KO/i BiiacxH TOBopH. Kao HesnaxHHJH
yciiOB CMaxpa ce ^a je ooKetben Befe eko ne 6h ocxao y^OBau. O4-
roBopH^an; 3a ^niKy nyKOBHHJy Kaaie ^^OMatHH Ba^a 4a je ojKe-
:

aen jep ,
^mobck je MOBeK", na „;;a ncMa cyMH,e
. . . neKa je ,

osKeaen".
IIpaBHjLO ^a cxapemnna Mopa 6nxn nsa^pan H3MeBbyje ce
xHMe mxo ce H y CBexy 3a4pyre Moate Ka^ h Ka^ /i,a ^ecH Hano-
^eoHOB 2-rH ^eu,eM6ap, xe ce KaKaB 3aApyrap ch^om HaMexne 3a-
4py3H 3a cxapefflHHy. Ho xo cy Beti Bp^o pexKH ciiyiajeBH a n36op
je npaBH^o. Ho hckh nyx h cem cxapemnna o^pe^H cedn sacxyn-
HHKa, 6n^o npe/i, CMpx cBojy, 6h^o nnaie — napaBHO aKo ce na
xo car^ace h ocxa^n y^anoBU.
 KBQaLEBHH HPEMEA 677

Bh^h ce ji,di CTapeniHHCTBO y aa^pysH HHJe he naJMaae ko-

MOTHO H HH HaJMaftB saBH^HO „3BaHHJe'. To ce MecTO ^aje caMO
cnoco^HocTH H pa^v, n npnpoAHO je, 7i,a ly hh npana hhcv HHKaKO
HeorpaHHHeHa. CBa npaBa saApyjKiior ciapernHHe fl,OASiie ^npeKTHo
0^1, fteroBHx A.v^HOCTH, a r^e ro^ ce npaBO /i,obo/1,h h3 ^yaiHOCTH,

Ty je yBBK 6n/io oho caMO Ka^po Aa o^patn noTpe6aH peA y 3a-

jeAHnHKOM noc.iy a HHKaA ce HHJe HaepHy^io ^o inpaHCKor pa3Me-
Taaa xyl^nM pa^OM h xyi^OM cao6oaom. ao raateaa ly^e BO^e h
HeyBaaiaBaBa ly^er AOCiojaHCTBa. H y caMOj ciBapn KaKBa cy ,

iipaBa ocTaByBena ^OMahnHy ? JeAHHO npaBO /la ce 6e3 H>era hh-

:

mxa BaaKHO y Kytn He CBpmyje. ^a^a BeroBa npasa Hcupn^yjy

€e THMC, niTO oh. y HExepecy nocia Moate onoMnaaxn sa^pyrape
Aa nsBpinyjy CBOJe AyJ^nocxH. CaB aeroB npaBHH no.ioataj onncyje
OAroBopn.ian, sa ^iHKy (Bp^o y^ecHo) osaKo :

„0h je AyaiaH npeaia ceaKOMe Kytany upaBaqaH 6nxH h hh-

noinxo ce KaKBHM sanoBeAHHKOM CMaxpaxn, nero cemo jeAHHM H.HMa
jeAHaKHM 'i^iaHOM komc je h>hobo cKynno Ao6po ca.MO na xaKOBy
,

ynpaBV noBepeno y Kojoj h ohh yqecxByjy cbojhm r^acoM". H y

caMOM KynoBaay a npoAaBaay oh Mopa nasnxn na Bo^^y gianoBa
D xeK Maite, He3HaxHe cxBapn iioaie caM KynaxH n.in can npo^axn.
3a HenociyiiiHOCx cxapeniBHa HJia casio Ao6pe pein, oh caaio Moate
caBexoBaxn, a HHKaKo He cMe keshexh (ochm Aen,y.)
3aApyrapH cbh H3Me^ ce6e HJiajy je.a,HaKa npaBa. Ohh HMajy
H npaBO fl,A KOHxpo.inray pa^fty cxapeiuHHe y yeay ce MHoro no-
mxyje naie.io „3a CBaKy Ma.iy ne r.aeAaxH''. x. j. He o6a3npaTH
:

ce 6am na CBaKy cnxHHu;y.

3aApyrapn pemaBajy CBOJe cxBapa AoroBopoM ho xo Aa^ome
BDJe nap^aMeHax. KaKO CBaKD naia Aa Aa CBOJ nac y oHOMe mxo
My A0pa y Maxepnja^Hc anxepece xaKO ce n ne ocxaje Ha npocTOJ
paBHOAyiHHoj HsjaBH MH.eH>a, ho o6HqHO saApyrapa caAehy h MO.ae
oHora, Kojn je npoxEBan a^ ce npHBOiH h caji MHni.;BeH)y Koje
,

HMa BHme npnjaxe^a. TaKO ce n36eraBa ^BetHHa" h „MaH.HHa".

Ako ce ne peKne jom h obo mxo HAe, H3r.aeAa Aa je saApyra
Hemxo Ha.anK na 4>a.iaHCxep. HapasHO Aa ce xo Moa;e caMO xaKO
yijHHHXH, aj.n xaKO HHJe. Ochm KpBHor cpoACXBa, KOJe cmo nanpeA
noMenyAH jom ce Acmasa Aa noje.AHHH H.iaH0BH saApyre ochm
,
,

CBor Ae.ia y sajeAHHiKOM nwaay HMajy h hcko CBOje oco6hxo HMa-

ae, KOJHM OHH pacno.iaajy. Kao .imHOM cbojhhom, ho bo.^h. OBaMO
HAe ateHHH MHpas, oho mxo ce na^e, mxo ce Ao6HJe na Aap, mxo
ce npnmxeAn h sapaAH npHBaxHHM xpyAOM KaA saApyatne paA^e
HCMa H.aH nomxo je CBpmena, y aiena o6h^ho naKHx anxoB hxa-
Me^y xHM OEa ^ae^esl CBOJHHa" Kao Aa ce HHJe paAO r.ieAaAa
678 KBbllffiEBHII nPEIJlEA

6ap y CTapHM 3a4,pyraMa. A jom je sasopnaja HenoKpeTHa ,.iHiHa

CBOJHHa". TaKBa je h pei/a.
no neKa^ mujbe CBOJe 'ManoBe h3 Kyhe Ha pa^. 3a
3a;i,pyra
TO niTO Apyrn pa^e MecTO OHora, kojh je OTHmao, Mopa oBaj, no
noBpaTKy npe/i,aTH sa^pysn CBe mxo je sapa^Ho n aKo ce 6ani
,

He yB^pasajy cxporo o ko.ih^hhh TaKse cyiie. Ho 3ayi,pyra ma^e

H M^a^or MyniKor M.iaHa Ha nayKe n^n Ha sanax. BetoHoivi ce obd
BHuie He Bpaxe y sa^pyry.
Iloc^e oBora mio cmo peK.iH o opraHHsai^HJn sa^pyre npa-
jiHin nail /],a KaJKeMO mxo n o BeHOM pacna^aBy n o y3poi],HMa
xora nojaBa.
H cyBHiue je noanax a>aKX 4a ce nama sa^pyra pacxypa, pac-
KonaBa. xomp ce nnme
KBHateBHOcxH n noKymaBa ce Hatn
y
o6jafflH.eH>a xoiie nojaBy. CBaKojaKO xo je xeiia Kojoj Ba^a /i,a
KanaieBHocT roBopn u Kojy Ba^a ^^a pacnpaBD mxo 6o.Le jioste.
oHOMe mxo je 40 ca^ y KBnaieBHOcxH HSHeceno xhji hobo^om hb
HaAiepaBaiio roBopnxn BMajytn 3a B,ejb m
noKaateno gnxaoi^y caaio
oho mxo HMa o6jaB^eHO y kilh3h r. Bornnioiia. TaKO tejio, y obom
cjiyyajy, noKasaxn caMO luxa napo/i, can mhc^h pacxypan-y 3a-
Apyre, KaKHM y3poH,HMa oh to npnnncyje h KaKO y onuixe r^e^a
Ha xaj nojaB. HapoAHO Mnm^eae date yseK 3a EaHJKeBHOCT wa-
xepHJa.i BpAo o^Hjiax n Baatan.
y onuixe ce Moate pekn napo/i, CMaxpa sa^pyry kro Bp.io
js,q.

KopHCHy ycxanoBy. Oh roBopn :

„^Ho6a je BejiHKH pacyxai: n jecx npaBa Hecpeta n npocjamxBO.'^

^Bnuie pvKy Bnme n n.io.a,a ^onece."
^CjiOi'KHa 6palia ^Bope carpaAHUie."
Ha H xaMo r^e, KaKO jaajjajy 04roBopHou,n, Harcfte fl,eo6E,
CBe je^HaKo ^patn 4a je 4eo6a necpeta. H3r^e4a Kao 4a no^ ynin-
BOM HSKHX jaKHx OKo^iHocxH HapoA pacxypa CBOjy 3a/i,pyry, a CBe
je^HaKo u,eHH je h cbb je^Hano acajn 3a bom.
Koje 6h xo 6H.ie jane oko.ihocxe —
to je nocao kojh cna^a
y AyaiHocx KBHateBHOcxH, a mh ^aj 4a bh^hmo mxa cam napo^ CMa-
xpa 3a y3poKe pacTypaBy 3aApyra.
Ca MHoro MCCTa OAroBopHOH,H jaB.i)ajy, ^a je neciora atena
y 3aApy3H je^an yspoK pa3Aopy, komc 6p3o cae^yje h ^eoda. Fo-
BopH ce: ^r^e je mhoto aiena Ainpa y Kytn neMa" h ,3.ih jesni^H
6paty saBa^e." ^a.i.e ce hombbc KaKO 3ace6Ha .iHqna CBojnHa
^lecTO ^ejcTByje ueHTpB^yra^ano o^BpafcajytH dpnre 3a/i,pyrapa oa
onmxera ,4o6pa. Ko^ihko jom HMa ceSH^iHocx yxni^aja bh/i,h ce oxyA
mxo ce Kao ^a^zBH yspoi^n pacxypaay 3aApyre HaBo^e h oBaKH. KaA
je HCKo .leB, OH^a ra nepa^o r^aeAajy Ha yaiBBaay saje^HH^Kor
 KBHaiEBHn DPEMB/^ 679

^o6pa OHH KOJH cy Bnme npnnoMor^H xe ce sajeAHHqKO ^o6po

OApacasa h jMHoaiaBa. Ilocie, csaKH ote ^a Te^e caMO sa ce6e h
CBOJy Aen,y h nete ^a pa^n sa ^pyrora. Odo napo'iHTO epe^n 3a
one ciy^ajene r^e je^an 6paT HMa MHoro Aeii,e a ^pyrn hah ua^o
H^n Hx HHKaKO H HCMa. O^roBopH^au ca II,eTHH,a noTBpt)yje ^a je
je^aH 04 Hajr.iaBHHJHX yspoKa pacTypaity sa^pyre cenapaiEsaM,
3a Koje KpHBH acene h bcah „TaJHa ^oroBapaiLa JKeaa ca cbojhm
.^y^HMa HaJBHHie sa^pyry ^Hje.ie". Join noMnay oAroBopBon,H ne-
CAory H CBal)y Koje noTnoMornyxe h niHpeiLeM HHAnBH;i,yaAH3Ma,
.

noMaaiy 4a ce pacxypn sa^pyra. Je/i,aH 04 OAroBopnoua spio

xa^mo npHMetyje 4a h cajia aec^ora h CBa^a ^ojiasp o;i, cnpo-
MamxBa, h a& je cnpoMauixBo Hajr.iBBHHJn yspoK pacxypaTty 3a-
Apyra. Ha noc^exKy ce noMHBy jom a s.ioynoxpeOe ^OMaiinHa,
cxapeniHHe.
Mn
CMO peK.iH 4a HaMjeHaiiepa H3HeTH caMO napoAHO mhui-
Jbcibe Aeo6H h pacxypaay 3aApyra. Onex He MoateMO ah jom
OBO He peKHCMO CBe obo yspoKe sa^a c naataoM oi],eHHXH. Jep
:

H. np. Heciora Koja ce noMHae snaqn uecAoza po^ana. Ha 6pata

ce Ba^Aa Bnme Bo^e Hero fl,^ 6e nasnia ^aK na nejeAnaKH 6poj
AeH,e.npH3HajeM0 ^a uHxepec HMa yxHuaja, ain He AonymxaMO a^
6n Morao xoahko decHHXH y napoAy y KOMe nopoAHqHa ^y6aB
HHJe npa3Ha peq, n y komc je xaKO jaKo pa3BnJ!^H0 zocToupuMCTeo.
HeKOviHKo HOJaBa Mory cxajaxH je^an 40 Apyror (Koer3ncxeHU,HJa)
ajiH jom He Mopajy 6hxh y yapoinoj CBesH. Omcbmaho a^ je Ta
HerAe Ha ApyroM Jiecxy. A HHJe c roper, KaA cmo Bet koa OBor
ciy^aja, cexHxn ce Aa nnxaae pacxypaay saApyra jeA»OM cbo-
joM cxpaHOM Ao^asH h hoa yTHi^aj hoshxhbhhx 3aK0Ha a ne caMO
HapoAHor ynepeaa HyacHocxH hjih HenyatHOCxn xor HHCXHxyxa.

^patetiH ce cxporo >!axepDJaAa kojh je o6jaB^eH y ,Zbor-

namy saAPyry. Jom cmo paAH noKa3axH
niku" MH CMO HaiJ,pxaAH
qHxao^HMa ABa HHCXHxyxa jeAHor Ae^a namer napoAa, a xo je n;pH0-
ropcKO 6paTCTeo h uAeMe.
UoA 6paxcxB0M ce pasyMe CKyn neKOAHKo no, OAHn,a (3aApyra)
Koje npoH3Aa3e oa jeAHora npaAeAa 3a Kora ce yecxo roBopn Aa
je JKHBHo npe 100, 200 qaK h 300 roAnna.
Bpoj r^ana y hab oa 30—50 na cse Bnme ao
6paxcxBy
7 h 800. Me^y xhm dpaxcxBO ynpaBO pa^yna no 6pojy mjmaKa
ce
(cnoco6HHx BOJHHKa) KOJHM pacHO^ajKe, B 6paxcxB0 oa 200 nymaKa
CMaxpa ce Bet Aa je BeiHKO. Cbh kojh npnnaAajy jeAHOMC 6pax-'
cxBy Hoce h jeAHo npesHMe h. np. Koeaueeu^. Ho ochm xora cp.aKa
Kyta HMii, CBOJe Kytno HMe. Ha np. y 6paxcxBy KoBa^eBHta nMa
680 KH>nJKEBHH HPEr^EA

HX KOJH Ce 30By JaHKOBBtH, MHwiyTHHOBHtiH, IleTpOBHliH H T. A-

Hajnooe cbrkh ^uan Kyte h 6paTCTBa HMa jom CBOJe oco6eHO
HMe KOMe ce iipH^o^aje hmc oihho h ^eyi,OBO. TaKO ceaKH qoBCK
y 6paTCTBy HMa 1) CBOJe HMe: Joeo; 2) oihho HMe: Joeo Tlepoe; 3)
Ako JoBa IlepoBHx y KyliH HMa neKO^HKO, OH^a h 7i,e;i,0B0 hmc:
Joeo IleTpa Mapnoea; 4) ysa CBa Ta HMena hmc KykHO: ^aK.ie
Joeo IleTpa Mapnoea Jaui.oeu^a; 5) Hajnoc^e k CBBMy jom ^o-.
iiasfl HMe 6paTCTBa: Joeo Uerpia Mapnoea JaunoeuKa KoeaueeuKa.

TaKO ce BO^e HMena Me^y 6paTCTB0M, a npe/i, qoeeKOM Kojn HHJe

E3 6paTCTBa CBaKu ce lAaH sobo caMO hmchom 6paTCTBa: h. np.
KoeaneeuK. 3eM^e Koje npHna.zi,ajy 6paTCTBy BetHHOM cy yBeK je^na
ys Apyry. H Ka^ je pai, 6paTCTBeHHii,H cy je^an ys Apyrora.
r^aBHa je n;e^ 6paTCTBy: ysajaMHO noMarafte h 046paHa o^ Ty^Hx
Hana/i,aja. IBHxoBa coiLH^apHOCT bh^h ce Haj6o.i)e y ocbcth. KaA
HOBCK 6paTCTBa A y6HJe ^lOBeKa 6paTCTBa E^ OH^a cy cbh 6paT-
CTBeHHu,H E 4yatHH ^a ocBeie CBor y6HJeH0r 'lOBeKa. H ohh ce 3a
Dieiio H ocBGTe THMe mTo HAH y6HJy caMora KpHBHHKa h^lh aeroBa

HajS^HHcer po^aKa. Ka^ ce n./ialia KpBapHna — t. j. Ka^ ce na

MHpy cBpniH cTBap — OH^a cbo 6paTCTB0 Mopa noMotn ^a ce Ta
KpBapHHa n^aiH nyKu ydnjenora. BpaTCTBennnH ce H3Met> ce6e
atene. Y onuixe CMaxpa ce, ^a cbc hito c^yatn na AHKy h.ih na
cpaMOTy noje/i,HHOMe ^oBCKy hah KyiiH to je y hcth Max na A^Ky
HAH Ha cpaMOTy ri,eAOMe dpaxcTBy y komc je Taj ^lOBeK hah Ta Kyta.
CsaKO 6paTCTB0 HMa CBora HaqeAHHKa Kora H3a6epe H3 6o^hx
Kyta H soJH ce 30Be zAoeap a y noBHJe ji,o6si nauerau, cep^ap
,

eojeo^a. PAasap y MHpno Ao6a cy^H, rAo6H, Kynn ^anaK h t. a., a

y paTHo npe^BOAH CBOje 6paTCTB0.

n^ejne Bet HMa BHme TepniopHJaAHH nero cpoACTBCHH snaqaj.
Oho je cacTaBA)eHo h3 Bnnie 6paTCTaBa. TepHTopHJaAne rpaHHn,e
HOJe^HHHx HAeMena CTporo cy 03HaHeH(\ h ne ii,onymTa ce ^a Jb\fl,E
je^Hora HAeMeea nyniTajy CBOJy CTOKy y namaaKe ;i,pyrora HAe-
Mena. Ilpe cy HAeMena H36HpaAa ce6H uAeMeucne zAaeape h to
caMO H3 CBor HAeMena, h3 najjaier 6paTCTBa. OnniTe pa^ae HAe-
Mena pa^e CBH nAeMenHn,H h cbh cnoce onniTe TponiKoi^e. TlAeMe-
HHH,H ce Htene Me^y ce h nncy y cpo^KOJ CBe3H Kao 6paTCTB0. Aah
C0AH3,apH0CT CBHJy HAeMenHKa ctojh Kao h y 6paTCTBy,
HAeMencKH rAasap 30Be ce eojeo^a h npe je o6HMno 6hao
TaKO Aa najjaye 6paTCTB0 naMeTne n,eAOM HAeMeny CBora MOBeKa.
Ca^ BAa^a na3naMyje BOJBO^e. Ho qecTO BAa^a caMO noTBp/i,n Boj-
BO^CTBo Koje je caMO HAene ^aAO je4,H0Me HOBeKy. Ha np. ByKa-
AOBHt je fl,o 1858 6ho KancTan, na ra 1859 HAeme nasna'iH („pa3-
BHKa*) BOJBOAOM, Tc je TO MopaAa npHsnaTH h i;pnoropcKa BAa^a.
 KmuKEBHii nPEr/iEA 681

BoJBO^a HMa BpAO BeiiHKy B.iacT h y mhpho h y paiHO Bpe.Me.

H3 OBora uito cmo ao ca^ ncnpHHajH o sa^pyan, 6paTCTBy
H n^eMeHy, Moase BH^eTH qHTa^an, ko.ihko Aparoi],eHor MaiepHJa^a
HMa y „Zborniku" r. BorHmntia. Mh cmo ibk /i,Ba ipH ^Hcxa h3
Tor ^Zbornika" nsneiiH npeA name ^iHTaoi],e. 3a ocxaAO hx yny-
feyjeMO Ha caMy Kanry, Koja HMa 45 Ta6aKa Be^HKe ocMHHe cqt-
Hor cj.ora, a sa 6 $op. Moate ce iiaSaBHTH vKBHJKapH Fr. Zupana
(Albrechta i Fidlera) u Zagrebu.

OPAO Be;iHKH H^YCTpoBaHii Ka.ieHAap sa 1876, ypeAuoC. B LlonoBHh.

HsAao Apca DajeEnh. H. CaA.

H OBoro^HHiBbH jjOpao" o^^HKyje ce cbojhm hsbpchhm ca^p-

aiajeM Kao h ^aacKH, laKO ^a je to ca/i,a naj6ojbu cpucuu nciJieH-
4ap, KOJH MH npenopyqyjeMO CBaKoj cpncKoj Kytn. I],eHa je caMO
jeAaH AHHap, le je OBaj Haj6o^H cpncKH Ka^ien^ap y hcth Max h
uajjeeTUHuja cpncKa KBHra. Hope^ 036HybH0 h Ao6po npodpanor
ca^p/Kaja HMa y aeMy c.iHKa h aiBBOTonnca CaBe TeKejiHJe, 'Bype
^aHHHHta, Kocie TpntKOBHlia, Xoplja HaxomeBoiia h CBexosapa
MapKOBHta.
Mh 3axBa-i>yjeM0 h ypeAHHKy h HS^aBaoiiy na to^hkoj 6pn3H
Kojy OHH noKa3yjy 3a cpncKy KanateBHOCT h pa^yjeMO ce rjiacy
^a ^Opao" HMa 4o6por ycnexa h ^a je 3a npBo BpeMe pa3rpa6.i.eH
y HeKOAHKo EJbSi^a. KOMa^a. Ona npo6a c fia.ieHAapoM noKaayje hh ji,a,

pa/i,HHUH Ha Hamoj Mopa^HOJ KaHateBiiocTH ne 6h pl^aBO npo^asH^H,

KaA 6h ce caMO cbojckh HOCxapa.iH ^a CBOJ nocao /i,o6po H3pa/i,e.
A Ha Ao6po cMHHi.i>eHy h 4o6po ocHOBany nonyj.apHy KanaieBHocT
MOpaMO BpylO 036h^HO MHCIHTH H MOpaMO Ce HOCXapaTH /I.a OCHM
Ka^enAapa Ao6HJeMO y lemiiHM H3;i,aH>HMa Be^iHKH hhs nonyjiapHHx
Ae.ia. TeK te xaKsa KanaieBHOcx Motn ^a ynece s^paBe noJMOBe
H KpHxnqHHJe MHui^tefte y Be^HKy roMH^y namera APyniTBa. H xa-
EBa te KfibH/KeBHOCT 6hxh HcxHHHxa nOMok H KopHCx HamcMy
,7ipymxBy.
To je noxpe6Ho ji,a. ce ypa^H h xo te ce Bet jcAan nyx sa
i;eAO H ypa^HTH.
A 3a caA jom je^an nyx npenopynyjeMO „Op^a'' h atejiHMO
My ^a ce pacnpocie CBy/i,a r;j,e ce roBopn cpncKH.

Ah4PA WmkC/ih-r
 ypeAHHIHTBO je fl,06HJ10 OBO nHCHO :

Focuo^uue,

Ha noc^e^fteM MHTHHry, y EanoH Ctpht Oie^y, noBO^OM

npHTHCKa KpHiutiaHa y Bochh h Epi],eroBHHH HMao can lacT 4a
,

npe^^oiKHM oBy pe30^yii,HJy :

„Kpuiufianu y Bocuu u Ep^iezoeunu nanbama ceojuM u npurucKOM koju

ux 4aeu sacjiyMunu cy 4a um upumKaHCKu euiMCKu napo^ npwrene y uomoK."
Ka^ BaM OBO ca^ nnmeM HaMepa mh je 4a y Bac noTpaacHM
noMotH B ciiMnaTHJe 3a namy naTHH^Ky KpninliaHCKy 6paty, ^pxBy
6ecHH^a TypcKor.
Ilo^oataj KpninkaHa y TypcKOJ cpaMOTH n,HBH.iH3ai],HJy Aesei-
HajecTora BeKa h Bet je to^hko yaiacaH ^a 6h neupHJaTe^HMa
peABTHJe Harae Morao noc^yaiHTH Kao noTBp^a 4a ce KpuuitaHCXBo
caMO ucnoee/i,a ycTUMa a ue eepyje cpuem. Y JesponcKoj TypcKOJ
MaaQHa o^ 2000000 TypaKa rocnoAapn nony^ai^njoM o^ 12000000
EpHintaHa obh noc^e^an ipne naJBapBapcKHJe cypoBOCTH, Tpne
;

THpaHHJy Koja hx ySnja h xpne HajneioBetiHHJa roi&eaa.

KpHmbaHHH y TypcKOJ iiaje cnrypan hh HMaaeM, hh naniiiy
HH atuBOTOM. A Hapo4HTO y BocHH H Epi],eroBHHH TaKaB je rpo-
3aH Henope^aK h laKBO n^iaHKaite h TnpaHHJa, 7i,a to Enr^esH ne
Mory HH /i,a noJMe, h ^a j^' opyacje je^HHH H3-ia3 as Tora craBa.
KpnmliaHHH „paja", xoje po6 y noxnynoM CMHCJiy peiH, u aeroB
xpy4 H H>eroB acHBOX y pyKana je aeroBor Myc^OManHHa xnpa-
HHHa, KoJH HB uixe^H HH aieHy HH 4eu,y cbojhx mpxaBa.
^ecexaK mccto ^ecexKa ca/i, je nocxao uiecxE h xpetn ^eo,
a Bp^o iiecxo h no^OBHHa nponsBo^a. H Ka/^ ce B^a^a HaMHpn
3a CBOja HOxpaatHBaaa Koja Hsa^y jom rp^HHJa S^aro^apetK
rpaS^HBOcxH iiopemiHJa OH^a ca cbojhm <i>ey4a^HHM noxpaatHBa-
BHMa ^o^ase na pe^ Myc^OMaun BeroBH. Ohh o^noce KpHmta-
HHHy xpetiHHy 04 meHnn,e, je^Ma, OBca, noBpta, niio^OBa h x. A-
OCHM mxo y3My no-iOBHHy cena h ochm mxo CBaKa nopoAHi^a Mopa
3acejaxH ^Ba^ecex OKa uieHHi];e caMO 3a anxoBy ynoxpe6y. Ka^
Ber nyxyje, oh o^ce^a y necpeliHora pajexHHa, kojh Mopa 4a npHMH
H yrocxH H aera h CBy npaxay aeroBy. Ber caM nape^yje mxa te
ce KynaxH (bill of fare), caivi 6Hpa aiHBHHy 3a K^aae n nocxyna Kao a^
je HCXH rocno;i,ap Kyte cBera y Kyhn, MaK h atena h Ktepn Kpnni-
tancKHx, caMO aKo cy necpetiHe 4a My ce Aona^ny. Y CKopamaeM
HHCMy , Be^H AonncHHK ^TaJMca" —
„pacHHXHBao caM -fby^e 3a
:

noje^HHe Hecpete h HCBO^ie anxoBe, h cbh o^roBapaxy je^eo hcxo

— Typi^H HX H^a^iKajy, o^HOce mxo hm ro^i, xpe6a, vKHBHHy h cbb
mxo HMajy y Kykn na MaK o^Bo^e h Khepn anxoBe Ka^ hm ce 40-
na^Hy, h xe noc^e BHme ne BH^e CBOjy Kyty".
3aK0H ce ne o6a3Hpe Ha y6HJcxBo KaKBor KpnmtaHHHa h^h
o6emqamlieae KpHmtaHCKe acene ,a KpHmLancKa CBe^oijida HHJe
 KPlIIiniAHCKlI CABB3 683

rpHM^i.eHa y xypcKOMe cy^y. KopecnoH^eHT ..TaJMca" noBO^OM na-

CH^OBaaa KpHuitaHCKHx atena bg^h —
^osaKaB caMO j<^MH CAy-
:

^aj 6ho je ^OBO^an o6opH je^ny PnMCKy B^a^y, a aKO Bom-

/j,a

H.an;H h Epi],eroBLi,H h HHcy PHM^ann, ohh cy onex Jbyfl,E, e, ko^hko

poncTBO ^onymxa, KpHmiiaHH*.
y^OBHi^a noKOJHora ^op;i,a CxpeH^opAa, y riHCMV Koje je
CKopo o6jaBH.aa, npeKopesa mg mio can ce HaHHHHo ,6apjaKTa-
poM" KpHDiliaHa. KpcTOB BapjaK 6ho je, sa iipomAHx 400 roAHHa»
H3 ^ana y ^an, Haxanan KpB^y KpniutaHCKOM n raateH h n^y-
BaH ofl, HeBepHBKa saxo ja b ne noMHui^zbaF na npeKop nero join
;

CMaxpaM 3a ^lacx ^a iiochm raj CBexn 6apjaK h Hocnty ra CBe ao-

xiie, 40K ce ii,pHe nyjbe na H.eMy He ncnepy h ^ok ce oh ne ys-
Hece BHCOEO, oMnmheH h HeyKa^an, y qncx spaK ciio6oAe.
^a ce nsBpmn xaj nocao nosHBaM eHrjiecKii Hapo^ h npe^-
AaateM ^a ce cacxaEH c ae e 3 y komg he CBaKH MotH mxo ro^ ji,Si

npHBpeAH. Onaj Le ce caBes yseK cnopaayMesaxH Me^y co6om h sa-

cxynate HHxepece KpHiutaECKe Paje y TypcKOJ, na Ka^ ce jaB- —
HHM roBopHMa H xa^HEM onHCHBaaeM, KpnmtiaHCKor no^ioataja Kao
H 4>aHaxH3Ma, noKBapenocxn h 7i,HB^agH0CXH TypaKa Enr^iecKa —
noxnyno yBepn npaBOM cxaay cxBapn 0H4a te Enr^ecKa ^patasa
npe^ ite^BM cbcxom jaBHO Bspehn asl xaKO cxaae ne CMe ocxaxB h
^a^Le. —
CBaKB ^ASLB. casesa iiopa n^axBxn sa ^iiancxEO je^ny rBBHejy
a Ao60jatie mxaMnane Konnje 04 naniBX
CBHJy KopecnoH/i,eHU,uja
arenaxa y TypcKOJ. 5^BaponiBMa Enr^ecKe CKoxcKe b
rjiaBHBM ,

HpcKe cacxciBBte ce mgcxeb o^dopn ca ceKpexapBMa, kojb he 04,-

6opB pa^BXfl y cnopaayMibeay c II,eHxpa^HBM O460POM y iLoH^ony.
TpofflKOBB OKO opraHQ3au,BJe ^Bte bo^bkh saxo ce o36b^ho ,

xpaKe npBA03B.
JIaepiuuu 0460P :

The Rev. Wm. Denton M. A. 32, Westboume Square, W.

The Rer. S. G. Hatherley, M. B. Cardiff.
The ReT. Thomas Hu«o, M. A. Rector of West Hackney, N.
Henry Spaldina-, Esq., 91, Queen Victoria Street, E.C.
Lieut.-Colonel Tolme, 58, 01<1 Broad Street E.C.
Robert Walker, Esq., 4, Westminster Chambers, Victoria Street, S.W.

HMaM Tiacx rocnoABHe 6nxB

BniH U0HU3HU CAyza
1,1. vleBHC 4>ep^H.
J. Lewis Farley.
hon. secretary.
I, Sclierborne Lane,
King William Street, London, E. C.

nPEBEO C HUrjECKOrA

Ah4PA 'Rhko^h'r
 BMBx/lHOrPA^MJA
{CaowmTaea K%uMapa 6paKe Joeanoeufia y UaHneey).

PanyHHn,a HapoAHe niKOAe no HCMaiKOM, a c o63npoM ea hobb iiepe. Ha-

sa
inicao C'.iJia Kaura III. Apyro HSAafte. IlaaqeBo 1875. HaKdaAOM
KaneBiih.
KEiiiaiape opahe JoiiaaoBiiha. 8. Crp. 64. IJ,eHa 16 h.
— — Kaiira IV. Apyro 03AaH.e. EaaieBO 1875. HaK.aaAOM KBHJEape OpaKe Jo-
BaHOsiita. 8. Crp. 61. I^ena 20 h.

KajeHAap sa iiHcapHHi^e sa 1876. naineBo 1875. HaK^aAOM KEbaatape Spate

JoBaHOBiiha. Be^HKH AncT. D^CHa 40 h.
1

Ilecae h oonHajsi yKynnor napoAa cpncKor III Kftura. CKynao h HSAao M. C.

MajojeBHt, Y BeorpaAy 1875. 9. Crp. VI h 336. Il,eHa 24. rp.
IIor.ieA Ha AaHaintte cxaae name MysHKe ii 6H6jHorpa*HJa cpn. MysaiKHx Ae^a
HacHcao ^yuian TiepMeKOB. IIpeuiTaMnaHO H3 .leroniica 116. H. CaA 1874.

8 Crp. 29. I],ena ?

Uzorni ratar kakovi bi imao biti. Knjizica namienjena svim zemljodelcem

ratarom ili tezakom ujihovlm prljatel.jem. Napisao Mijat Stojanovid (Po
i

Hirthu preradjeno) U; Senju 187-5. 16. Cip. 126. Ueaa 45 h.

Spomenica na svetcano otvaranje kralj. sveufilista Franje Josipa I u Za-
grebu, prvoga hrvatskoga, dana 19 listopada 1874. U Zagrebu 1875. 8. Cip.
201. II,eHa 90. ii.

TjeloTJezba u puckoj §koli. Naputak za u5itelje, kako metodiCno mogu pou-

cavati u prostih vjezbah, u koliko se one u §koli izvesti dadu. Izradio An-
drija Hajdenak. Zagreb 1875 8. Crp. 56. Ileaa 45 h.

Njemacko-hrvatsko naziylje za tjelovjezbu i nazivlje za maCevanje. Prire-

dio Andrija Hajderaak. Zagreb 1875. 16. Cip. 67. l^ena 30 h.
HrTatska stilistika. Sastaviojeza pedagogije, preparandije, vi§e djevojai^ke
i muske gradjanske §koIe kao i za gimnazije i realke Janko Tomid. Zagreb
1875. 8. Cxp. XV a 501. Uena *. 2 50 h.
'Bopl>e yaraHHTTOH ocioSoAH^an AMepaKC. IIpeBeo Taspa ^aAHuoBnh Boca-
Haa. BeorpaA 1875. 16. Cxp. 49. Ueaa 2 rp.
36HpKa HapoAHBx necaMa sa fflK0.icKy MjaAC/K o6ojer no.ia. IlaHieBo 1876.
Haa^aAOM KBuatape Spate JoBaaoBata 16. Cxp. 88. Iteaa 10 a.
 JABAH PA^yH
1HTA0I1,HMA „0TA1^BHHE'

4p^hmo ^a te 6hth o^ EHxepeca 3a nosHaBaae h ncxopBJy

OBaKEx KH>HaieBHHx npeAjaeta Kao niTO je ,0Tai^6HHa'', 4a ce na
KOHi^y npBe ro^HHe o6jaBe pa^yHH cenjy npHMaaa h CBBJy xpomKOBa.
„0Tai^6HHa" je CBOJe npse ro/i,HHe nna^a 1239 npeTn./iaTHHKa,
H TO 03 135 pasjE^Hflx Mecxa. 0^ thx 1239 npexnAaxanKa o^ycxa^o
Bx je 236 o;i, ^pataifca .iBcxa y pa3HBM KBapxoBOMa (neKB cy no-

mP^b) a BpHM^teno je ceera 04 uperuAare 71,080 zp. nap. Ha

,

flyzy u MCI join, H 10 koa ynHCHBKa kojb necy OAycxa./ia oa Tip^aita

.iBcxa, 18,720 zp. u.
UoTpomuJia je ^Orayb^una'^ 3a OBy roAHny CEera 121,726 :

zp. 5 uapa nap. b to :

Ha xoHopape nBcii,nMa 52,621 rp. — n. ^.

„ mxaiiBy, xapxojy, b .iBxorpa4>BJy (0 xo sa-

K^y^HO AO Aecexe cBecKe) 40,732 , 20 „

, noiBxapDHv H 3a Hen.iatieHa BHCMa . . 9,765 „ 25

„ pe^aKunjy b aAMBHBCTpan,BJy, 3a EaHn;e^a-
pajcKB Maxepoja.i b Ha6aBKy Kaara . . 8,076 „ — „ „

n KopeKxypy, eKcne^BUBJy b pa3H0ffleH.e no

Beorpa^y 5,696 „ — „ „

, no.'^BCSBBaae h npeB03 KttBra, Ea nanoj-

HBii,e paAHBi],BMa4anoj,Be3yjy BnpasHBKOM 4,075 , — » »

, upoi^eHaT 10% y H0Bii;y ohbm CKyn^a^BMa

Koja cy TO 3axTeBa.iH 63 1 , — , „

, OTKyn^BBatte npBBx CBfsaKa . . . . . 129 „ 20 „ „

CBera 121,729 rp. 25 n. ^.

CBaKB B HaJMaRH TpomaK o^ocxoBepen je napo^BTO npB3Ha-
Han,OM, Han^ateBBM pa^ynosi b t. 4.
Ys Taj TpomaK Tpe6a AopauyHaTBJom HaJMaiBe 9600 rp. q. Koje
AyryjeMO ^pataBHoj nixaMnapaJB sa je^aHHajecxy b /i,BaHajecxy
CBecKy, H OHiia BMasio D,eo Tpoman „0Tayb6uHe" 3a 1875 zo^uny y
131,326 zp. 5 u.H. A ype^HBuixBO je ao6b.io o^ npexniiaxe 71,080
rp. 1. 4aK.ie Heuixo Bame uoAoeuue yxpofflene cyMP.
686 JABHU PAiyH

QqeBH^Ho je ji,n casio ca npein.iaTOM jp/].Ba 6n Mor.ia rOiaij-

€HHa" ^a n.iaiD mraMny. nouiTapnHv h CHXHHJe rporaEOBe a o .

xoHopapy nnci^ujia He 6h Mor.io 6010 hh paaroBopa.

niTO CMO nnaK HMa.iH xy cpety ^a cpncKHM K^>Hit:eBHH^^Ma,
KoJH HH jia^o He cna;i,ajy iietjy njiytHe JbjA^, n.iaieMO aHxoBe
opnrflHa.iHe pa^'Be no 10, 8 n no 6 /T.yK. Ha mTaim. xaSaK a naj-

6oJbe npeBo;i,e no 1 fl.)K- Ha mxasin. Ta6aK nixo cxo HMa^H xy

;

cainc<i>aKnnjy ^a ,,Oxa];iuHHa" aa je^iHy ro^ai.'y n.iaxn cbojhm cy-

pa^KDnHiia 877 ^ynciTa anxoBe .sapa^e, to HMaMO ^a 3axBa.iflM0
H)eroBOJ CBei^ocxH Focno^apy n Kaasy nameM MvAauy M. OCpe-
HoeuKy IV.
CBex.iH ;i0M name Hapo^He /i.QHacTHJe 6pojao je CBar^a Mel)y
CBOJe Haj.iennie TpaAHU,HJe n xo. ^a noxnoiiaiKe cpncKy kh.hjk(b-
HOCT. Haira xpeSa caMo
noxcexHMO Ha o6H.iaTy nojiot Kojy
,^a

npy/Kanie Oojjenoeu^ I. enoxH.iHnM pa^OBHiia Byna Ct, KapaybuKa.

Ha noxnopy Kojy je,].aH ^auuHufi naAasanie ca cboj'hm BeiHKHir
KH.nHxeBHH3i ipy/iHMa Ko^ 06p(Hoeufia HI., na 4a niixaonn Bn^^.e,
KO.iHEO je ocHOBana ropaa naina nspeKa. Ha xaEo n EberoBaCBex-
J.OCX Ham Kaas, nope^ o6H.iaxe HOBqane nOMotn kojy
rocno,i,ap n
ynaayje noje,?iHHHjf o^.in'moM ,^e.iHMa^, nope/i, ro/i.nmae noBqane
noMotiH noje;i,nHnM Hayqnnii ^pyuixjjHMa n Kopnopaanjaiia^, nope^
n3/i.paiai!afta xo.ihkhx nnxoMana OB^e h y cxpaHHM seii^aMa, 6.iaro-

BO^eo je 4a narpa^H n Haui oeaj uoKywaj cbojom ysBnmenoM sa-

minxoM H noMoty, n xaKo je ype^HHinxBO -OiaijCnHe" upnMH.io 40
ca^ o;i, H). Cb. Tocno^apa Kaasa 51.205 zp. nap.
Ta noMot n cyiia 04 npein^axe nsnoce yje^HO 122,285 rp.
lap. KaA ce xa cyiia 0/].6HJe oa one cyMe 131,326 rp. 5 nap. qap.
iJ,e.ioKynHnx xpomKOBa. OH^a ocxaje siaaaK o^ 9,040 rp. 35 n. q.
Mh ce Ha/].aMO ^a Hamn npexnwiaxHHn.H, kojh cy nan aJ^hh npeKO
310 AyK. nee, nete Aonycxnxn ^a lin onaj ManaK oa 150 Ays- h
40 rp q. n.iaTHMO oa CBOJe npHBaxne sapaAe, ne te Aonycxnxn a^
Hail 0A6HJaae oa n.iaxe 6yAe narpaAa sa xpyA oeo ypei|UBaaa
OBora ;KypHa.ia.
y BeorpaAy 1. 4^ueM6pa 1875.

BdacHRK H ypeAUHK .,0Taij(5Hi!e''

A-P. p>^A4AH 'JI)0P':E>EBK'R

JyacHO-cioBencKa HviinsMaTiiKa r. Cnjie Jb\6vi\i2i, Cf:yn*eaa ACia 3Maj-

JoBana .^oBaHOBiiha h t. a.
2 tpncKOM .leKapcKOM ^pymiBy y BeorpaAy • " narpa^e .ia iiajocie
rpvAOfce Be-iiiKomKO.iana.
 JABAH PAqyH 68 7

(M
-VH £HaRTe s OIVV VJBVai
o
S.MV S\
-a!

I
o
—
a
o
PS
688 JABAH PA'qTH

1 ^ i

\£3£t S.

o
 JABAH PA^yn 689

00
690 JABAH PA^yH

m
 JABAH PA^yH

i 1 i 1 1 1 ! 1
692 JABAH PA^yH

HOirHon H AVedd CO
-EH jtHaWES A OI'll' •BJB'Ba
O 1

XJiV A
«3

-«!

B
OP
o
 JABAH PATIYH 693

O o O
o o
CM
o CQ 1
o o
oo

oo
694 JASAH PA^yH

-EH ilHeii«e i. oibV ejuvs

 JiBAH PA^VH 695

r^-^
696 JABAH PA^yH
 JABAH PAIYH 697

00
o o
00
o
00
o

o oo
698 JABAH PA^yH
 JABAH PAqyH 699

I I

o
CM
oo -* <M -*
o
00

ooo
700 JABAH FA1:H

BOVaOU H AVT3dj
-BH jtHeHBB i OIBP EJH'Ha |
 JABAH PA^i^H 701

CM

O o o
00 o Ooo
'^ :n -^
o o
oc o '^

ooo
702 JABAH PAHVH

Hopaon B AVvdj 1

-VH XHaWVE i OIVP VJH-Ha