Dürbün Kolimasyonu (Görüntü Hizalama)

Kolimasyon (Collimation) kelime anlamı olarak hizalamak, parallelliştimek anlamına gelse de söz
konusu dürbünler olduğunda ise dürbünden baktığınızda üst üste gelmeyen, çakışmayan görüntüyü
düzeltmek anlamına gelir.

Elinizde ki dürbününün kolimasyona ihtiyacı olup olmadığını anlamak için dürbünü kullanarak
herhangi bir direk, ışık kaynağı ve benzeri bişeye doğrultulması gerekiyor. Eğer görüntü ayrışıp çift
görünüyorsa dürbünlerinizin kolimasyona ihtiyacı var demektir.

Normal şartlarda yeni alınmış dürbünlerde kolimasyon ayarı tam olması gerekir. Eğer değilse aldığınız
şirket, mağaza herneyse oradan bu ayarı tam bir dürbünle değiştirmenizi öneririm.

Ancak, elinizde eski, kullanılmış yada çeşitli nedenlerle çift gösteren dürbün varsa bunun üstesinden
gayet kolay bir şekilde gelmek mümkün.

Dürbünlerde objektifin odak uzaklığını azaltmak için prizmalar kullanılır. Dürbünlerde Roof (çatı) ve
Porro prizma şeklinde iki farklı prizma kullanılmakta.

Çatı prizmaları üretmek zor olduğundan pahalıdırlar. Porro prizmalar ise üretimi kolaydır ve
dürbünlerde yaygın biçimde kullanılır.

Görüntünün çift görünmesine sebep bu prizmaların herhangi bir nedenden yerlerinden oynaması ve
bunun sonucunda objektiften gelen ışık ışınlarının farklı düzlemlere kayması ve sonucunda her bir
göze gelen farklı iki görüntü oluşmasındır. Beyin bu iki görüntüyü birleştirmeye çalışır ancak prizmalar
fazla kaymışlarsa bunu başaramaz. Her seferinde bunu deneyeceğinden bir müddet sonra baş
ağrısına sebep olur.

Bu hizalama işlemini yapmak için dürbünlerde her bir prizmayı düzeltmek için birer vida bulunur. Bu
vidalar öyle açıkta değil dürbünün kaplaması altına yerleştirilmiştir.

Vidalara erişebilmek için kaplamaları kaldırmanız gerekiyor. İnce bir tornavida ile kaplamayı
kaldırdığınızda vidalar görülür hale gelir. Vidaların ikisi ortadan iç kesimde ortadaki focus ayarına
yakındır.
İkinci vidalar ise göz merceklerine daha yakın ve dürbünün üst kısmında yine kaplamanın altındadır.

Vidalar gayet ince olduklarından bu işlem için saatçi tornavidası denen ince uçlu tornavidalara
ihtiyaçınız var. Bunları temin etmek oldukça kolay ve ucuzdur. Nalbularda yada büyük marketlerde
gayet ucuz fiyalalara edinebilirsiniz.

Artık bu noktandan sonrası deneme yanılma yöntemiyle görüntüyü düzeltip iki görüntüyü
çakıştırmaya kalıyor. Benim tecrübeme göre dürbünün objektiflerine yakın vidalar görüntüyü yatay
olarak göz merceğine yakın diğer vidalar ise dikey yönde görüntüyü hareket ettiriyor. Bu şekilde
deneyip görüntüyü üst üste getirebilirsiniz. Ben dürbünü ilerideki bir direğe bakıp, vidaları çevirip
görüntü çakışana kadar işleme devam etmelisiniz.

Aslında gerçek hizalama objektiflerin optik eksenlerinin ayarlanmasıyla gerçekleştirilir ancak bunu
yapmak bazı modellerde imkânsız bazı modellerde ise yapılsa bile çok zor olduğundan ancak bu
şekilde görüntü düzeltilebilir.

Bu durumda dikkat edilmesi gereken bir sorun çıkış açıklığının zarar görmesi. Şöyle ki, hizalama
yaparken göz merceğine gelen ışık demeti kesintiye uğrayabilir. Bu da dürbünün topladığı ışığı
tamamını gözünüze iletilememesi anlamına geliyor. Sonuç olarak, gözlemlediğiniz cisimden gelen
ışıkta kayıp olur. Soluk gök cisimlerini gözlerken bu ışık kaybı soruna neden olacaktır.
Kayıp olmasını istemiyorsanız, dürbünü sağlam bir zemine aydınlık bir yere doğru çevirip göz
merceğinden baktığınızda eğer ışık merceğin tam ortasına gelirse sorun yok demektir. Ancak bir
kısmı kenara geliyorsa ışık kaybı yaşanıyor demektir.

Ancak bazı durumlarda hem görüntüyü hizalamak hem göz merceğine gelen ışık demetlerini
ortalanması söz konusu olmayabiliyor. O yüzden, önce görüntüyü hizaladıktan sonra çıkıştan gelen
ışığa bakıp ne kadar kayıp olduğunu anlayabilirsiniz.

Benim durumumda sol göz merceğinde az bir kayıp oluşuyor. Ancak ben görüntünün düzgün
olmasına yeğlediğimden ışık kaybını göz ardı ediyorum.

Son olarak ben bu işlemi elimde ki artık umudumu kestiğim, artık tek taraflı kullandığım dürbüne
uygulayınca sanki yepyeni bir dürbüne kavuşmuş gibi hissettim. Sizde bu sinir bozan hatayı böylesi
kolay bir yöntemle ortadan kaldırıp dürbününüz ile gökyüzünün keyfini çıkartabilirsiniz.

Kolay gelsin.

Kaynaklar;

http://www.cloudynights.com/item.php?item_id=416

http://aperturefever.wordpress.com/2008/07/15/diy-30-cents-binocular-tripod-adapter-collimation-
mini-guide/