T.C.

MLL ETM BAKANLII

RADYO-TELEVZYON

GRNT EKM HATALARI

213GIM115

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER

AIKLAMALAR ........................................................................................................ii GR ........................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 ........................................................................................ 3 1. KAMERA EKM HATALARI ............................................................................. 3 1.1. Kamera Konumlandrma Hatalar ..................................................................... 3
1.1.1. Aks Sramas ........................................................................................................ 3 1.1.2. Kamerann stenen Psikolojik Etkiyi Verememesi ................................................ 4 1.1.3. Kamerann Mekndan Kaynaklanan Sebeplerle Yanl Grnt retmesi........... 7 1.1.4. Kamerann Aksesuarlarndan Kaynaklanan Hatalar.............................................. 8

1.2. Kamera Hareket Hatalar................................................................................... 9 1.3. Optik Hareket Hatalar .................................................................................... 14 1.4. Netleme Hatalar ............................................................................................. 16 1.5. Kamerann Gvde Ayarlarnn Yanl Yaplmas ........................................... 18 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 22 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 23 RENME FAALYET2 ...................................................................................... 24 2. GRNTDEK HATALAR............................................................................... 24 2.1. Kompozisyon Hatalar..................................................................................... 24
2.1.1. Grnt erevesine Giren Nesnelerin Yanl Dzenlenmesi............................ 24 2.1.2. Derinlik Duygusunun Kaybedilmesi ................................................................... 27

2.2. Kamera ereveleme Hatalar ........................................................................ 27 2.3. Kameralar Aras Gei Hatalar ...................................................................... 28 2.4. Iklandrmadan Kaynaklanan Hatalar ............................................................ 31 UYGULAMA FAALYET................................................................................... 33 LME VE DEERLENDRME......................................................................... 34 MODL DEERLENDRME .................................................................................. 35 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 36 KAYNAKA ............................................................................................................. 37

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK
213GIM115 Radyo-Televizyon Kameramanlk Grnt ekim Hatalar Bu modl, kamera konumlandrma hatalar, kamera hareket hatalar, optik hareket hatalar, netleme hatalar, kamera gvde ayar yanllar, kompozisyon hatalar, ereveleme hatalar, gei hatalar, klandrma hatalar ile ilgili bilgileri ieren renme materyalidir. 40/24 Temel Kamera-1, Temel Kamera-2 ile ekim Hazrlklar-1, ekim Hazrlklar-2 modllerini alm olmak. Grnt ekim hatalarn engellemek. Genel Ama Kamerayla grnt ekiminde ve grnt dzenlemesinde yaplan hatalarn nne geerek sfr hata ile ekim yapabileceksiniz. Amalar 1. Kamera konumlandrma hatalar, optik ve mekanik hareket, netleme hatalar ile kamera ayar hatalarnn nne geebileceksiniz. 2. Kompozisyon hatalar, kamera ereveleme hatalar, kameralar aras gei hatalar ve klandrmadan kaynaklanan hatalarn nne geebileceksiniz.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam: Atlye ortam, eitli d meknlar. Donanm: Kameralar, mikrofonlar, videokasetler, ses ve grnt aktarm kablolar, ayaklk, objektifler, kamera aksesuarlar, tepe , kayt ortamlar. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

LME VE DEERLENDRME

ii

GR

GR
Sevgili renci,

Televizyon yaynclnn temeli grntdr. Televizyonda grntler de kamera araclyla oluturulur. Grntlerin kaliteli olmas izleyicinin dikkatini arttrr. Grnt kalitesi, yapmda kullanlan cihazlarn zellikleri ile birlikte kompozisyona da baldr. Kompozisyonu iyi oluturulan grntler izleyiciyi etkiler. yi bir grnt kompozisyonu oluturmada temel grev kameramana der. Grnt iindeki unsurlarn kareye doru yerletirilmesi, konunun net, aydnlk ve dengeli olarak kaydedilmesinde kameramann grevi byktr. Tabii kameraman bunlar zellikle stdyo ve drama programlarnda tek bana yapmaz; ynetmenden, kya, dekor dzenlemesinden, makyze kadar tm ekip iyi bir kompozisyon iin alr. ekilen grntlerin kurgusununda grntnn izleyiciyi rahatsz etmeyecek ekilde yaplmas gerekir. Geilere dikkat edilmelidir. yi bir grnt iin meknn durumuna, programn yapsna ve istenen etkiyi yaratabilecek ekilde kamerann konumlandrlmas gerekir. Kamera hareketleri, ayarlar, netlii doru yaplmaldr. Bunlar yaplmazsa ekimlerde istenen sonular alnamaz. yi bir kompozisyon iin karedeki nesneler iyi dzenlenmeli, erevelemeler doru yaplmal, aydnlatma teknik ve estetik gereksinimleri karlayacak ekilde olmaldr. Kurguda da grntler aras geilere dikkat edilmeli, uygunsuz geilerden kanlmaldr. Bu modl ile size grnt ekim hatalarna neden olan kameradan ve ereve dzenlemeden kaynaklanan hatalar hakknda bilgiler verilmitir. Bu modl sonunda grnt ekim hatalarnn nedenlerini renip ekimlerinizde bu hatalar yapmayacaksnz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyet ile gerekli ortam salandnda kamera konumlandrma hatalar, optik ve mekanik hareket, netleme hatalar ile kamera ayar hatalarnn nne geebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Bir ekimde kamera konumlandrmas nasl yaplr?Aratrnz. Kamera hareketlerini aratrnz. Optik hareketleri aratrnz. Netlik nasl yaplr aratrnz. Kamera gvde ayarlarn aratrnz. Bulduunuz sonular snfta arkadalarnzla paylap karlatrnz. Aratrma ilemleri iin okulunuzun teknik imknlarn kullanabilir, kamera ile ilgili nternet sitelerini ziyaret edebilir, bu konudaki kitaplar okuyabilir, televizyon kurulularn ve yapmc irketleri ziyaret edebilirsiniz.

1. KAMERA EKM HATALARI

1.1. Kamera Konumlandrma Hatalar
1.1.1. Aks Sramas
Kamerayla bir aksiyonu kaydrma ve evrinme hareketi ile takip etmemiz gerektiinde o nesnenin hareket yn dorultusunda izdii izgi kameraya gre aks izgisidir. Kamera byle bir durumda ksmen bu izgi kuralna gre izginin bir yannda kalmak zorundadr. Kamera, olayn bitimine kadar ayn a iinde almak mecburiyetindedir. rnek olarak iki kiilik bir rprtaj tek kamerayla veya ift kamerayla ekilmek istendiinde bir yn ve a seilmelidir. Rprtaj sonuna kadar seilen adan ekilmek zorundadr. ekimde

rprtaj yaplan kiilerin kardan karya ikisinin tam ortasndan hayali olarak bir izgi olduu varsaylr ve ekim sonuna kadar o izginin devaml olarak ya sanda ya da solunda ekim tamamlanr. Eer bunun tersi yaplp ters yne izgi dna klrsa ekranda kafa kartrc, arpk ve dikkat datc bir grnt ortaya kar. Ekrann bir kare nce solunda grlen grnt bir kare sonra sanda grlr bu da kafa kartrr. Bu istenmeyen bir grntdr buna aks sramas denir. Yine rnek olarak bir futbol manda aks izgisi kuralna uyulmazsa karlaan takmlarn akn yaptklar taraf izleyici tarafndan kartrlabilir.

ekil 1.1: Aks izgisi

1.1.2. Kamerann stenen Psikolojik Etkiyi Verememesi

Psikolojik bir ortamn belirtilmesi iin kullanlan ana elerden biri de kamerann konumlandrlmasdr. Kamerann as, gr noktas, ykseklii deiik psikolojik etkiler yaratr. imdi bunlar ayrntsyla inceleyelim. Gr Noktas Kamera; znel bak as grntlenecek oyuncunun yanna yerletirilir ve bylece seyirciye perde dndaki bu oyuncu ile sanki yanak yanaa duruyormu hissi verilir. znel ekimde kamera perdedeki oyuncunun yerini tutarken bu ekimde filmi izleyen kii olaylar bu oyuncunun gz ile grmez; bu oyuncunun bak asndan, sanki onun yannda duruyormu gibi grr.

Filmi izleyen kiinin olaya daha fazla katlmasnn istendii durumlarda, gr noktas ekimleri kullanlabilir. Alc As (Kamera Alar) Kamera as; bir ekim srasnda kamerann yerletirilme yerini ve grd alan ifade eder. Kamera asn deitirmek iin kamerann yerini, asn ya da konusunu deitiririz. Kamera asn belirlerken gz nnde bulundurulmas gereken; Bu grnt izleyende ne gibi bir etki uyandrr? sorunudur. Programa hareket getirmek iin kamera as sk sk deitirilmelidir. a- Nesnel (Objektif) Kamera Alar: Dardan bir bak as ile yaplan ekimlerdir. Oyuncular kameradan habersizdir, hibir zaman kameraya bakmazlar. Kameramanlar ve ynetmenler bazen bu tarafsz kamera uygulamasna seyirci gr noktas adn verirler. Nesnel kamera alar, sahneyi o sahne iinde yer alan herhangi bir kimsenin bak asna gre sunmadklar iin kiisel deildir. Pek ok film sahnesi nesnel kamera alar ile filme alnr. Nesnel bak as kullanlmas gereken bir sahnede oyuncu kameraya bakarak hareketini yaparsa bu znel bak haline dnr. Sonu olarak istenen psikolojik etki izleyiciye aktarlamaz.

Fotoraf 1.1: Nesnel bak as

b- znel (Subjektif) Kamera Alar: zleyici perde hareketine kiisel bir deneyim olarak katlr. zleyici film iine yerletirilir. Bu da izleyicinin etkin bir katlmc olarak kendi bana olmas ile gerekleir ya da filmdeki bir kii ile ayn konuma yerleerek konuyu onun gzlerinden grmesi ile gerekleir. Ayrca, izleyici o sahnedeki kiilerin dorudan kamera merceine bakmalar ve bylece de oyuncu izleyici arasnda gz gze gelme ilikisi salanmas yolu ile de filme

dahil olur. znel bak asnn gerektii ekimlerde kameraya bakmas gereken oyuncu baka bir yne bakarsa izleyici oyunun iine giremez istenen etki yaratlamam olur.

Fotoraf 1.2: znel bak as

Kamera ile bir ok kablosuna bal olarak yksek bir yerden bakldnda, dmekte olan bir insann neler grd taklit edilebilir. Kamera inie gemi olan dev bir uan pilot koltuunda uabilir. Filmi izleyen kii irkildii ya da ok olduu zaman katlm en st noktadadr. Kamera Ykseklii Kamerann yksekliinin konuya gre ayarlanmas yolu ile yknn aktarmna sanatsal, dramatik ve psikolojik katk salanr. Kamerann hangi ykseklikte olduu seyircilerin olaya katlmn ve tepkisini etkiler. Normal Gz Hizas Kamera normal boydaki bir izleyicinin ya da konunun gz hizasnda konumlandrlr. Normal gz hizasndaki bir kamerayla yaplan ekimler genellikle st gr ya da alt gr alar ile yaplan ekimlerden daha az ilgintir. Kameramanlarn dikkat etmesi gereken nokta, ekimi kendi gz hizalarna gre deil; konunun gz hizasna gre yapmalardr. st A: Kamerann konuyu grntlemek iin aa doru eimlendirildii herhangi bir ekimdir. st a kamerann yksek bir yere konumlandrlaca anlamn tamaz. Kamera ister bir paketin tepesini grnteleyecek biimde hafife alandrlm ister bir dacnn gr noktasn gstermek iin dikey denecek lde aa doru alandrlm olsun, her trden aa doru alandrma bir st a ekimi olarak nitelendirilmelidir. Bir st a ekimi estetik, teknik ya da psikolojik nedenlerle seilebilir. Alt A: Bir alt a ekim, kamerann konuyu grntlemek iin yukar doru eimlendirildii her trden ekimdir.

Baz durumlarda oyuncu ya da nesnenin, kameradan daha yukarda grnmesi iin bir ykseltinin stne karmak gerekebilir. Ya da konuya oranla istenilen mercek yksekliini elde etmek amac ile kamera bir delie ya da yapay demenin aasna yerletirilebilir. Korku ya da heyecan yaratmak istendiinde, oyuncular ve nesneleri birbirlerinden ayrmak gerektiinde, istenmeyen n plan gz ard edilmek istendiinde, ufkun silinip arka plann karlmas gerektiinde, kompozisyona ilikin izgilerin arptlmas ve daha gl bir grnt yaratlmak istendiinde, dramatik etki yaratmak istendiinde alt a kullanlmaldr. A+A: Kamera konuya gre alanm ya da aa doru hafif yatrlm iken ekim yaplr. Bu tr ifte alama konunun en fazla sayda yznn ekimini kaydedecek, en iyi grnt ile sonulanacak ve nc boyut etkisi yaratacaktr. A+A, ekimle insanlar ve nesneler ortamn iinde daha ne kacaktr ve kamera, ortam hem n hem de yandan grntleyen bir ayla ve nesnenin alt ya da stn gsteren bir eimle kaydettii iin oyuncular ile arka plan arasndaki ayrmlama daha byk olacaktr. Dutch (eik) Alar: Kamerann dey ekseninin, konunun dey ekseni ile aland bir kamera asdr. Bu da grntnn eimlenmesi, yatay konumunun eilmesi, dengesinin bozulmas anlamn tar. Dengesini yitirmi, sarho, ldrm ya da ok heyecanlanm olan bir oyuncu eimli ekimle gsterilebilir. Bir kaza, yangn, ayaklanma, gemi kazas, deprem gibi doal kaynakl ya da insan yaps bir felakette, iddeti, tepetaklak olmu ve sanki baka dnyalara aitmi gibi grnen etkileri seyircilere gstermek iin eimli kamera kullanlabilir. Kamera alar geliigzel kullanlmamaldr. Aalk kompleksi duygusunun verilmesi gerektii durumlarda alt a kullanlrsa ycelik gibi izlenim verileceinden ekimin psikolojik etkisi amacndan sapm olur.

1.1.3. Kamerann Mekndan Kaynaklanan Sebeplerle Yanl Grnt retmesi

ekim yaplan meknn zellikleri yaplan ekimin kalitesini etkiler. En iyi ekimler k dzenlemesi, ses dzenlemesi, hava koullarndan etkilenmeme gibi nedenlerle stdyolarda yaplr. ekim yaplan mekn dar ise kamera hareketleri tam yaplamaz. Meknn yetersizse veya ters k alyorsa bu da yaplan ekimin hatal olmasna neden olur. D ekimde hava yamurluysa veya ar gne varsa hem ekim gleir, hem yardmc malzeme kullanm gerekir hem de ekim kalitesi der. evre dzenlemesi daha nceden ayarlanmamsa grntye istenmeyen unsurlar dhil olabilir. Ayn sahnenin ekimlerinin tekrarlanmasyla hem zaman hem maddi anlamda kayplar olur.

1.1.4. Kamerann Aksesuarlarndan Kaynaklanan Hatalar

ekim sonunda kaliteli grnt elde edilmesi iin kamera ayarlarnn doru yaplmas ve aksesuarlarn kullanm nemlidir. Yaplan ekimlerde iyi bir grnt elde edilmesi iin kamera aksesuarlarnn ayarlar iyi yaplmaldr. Vizr ekilen grntleri grmemizi salayan kamera aksesuardr. Temizlii, diyoptri, parlaklk ve kontrast ayarnn yaplmas ile iyi grnt alnabilir. Bu ayarlar yanl yapldnda oluturulan grnt kalitesiz olur. Saylan ayarlarn nasl yapld daha nceki modllerde anlatlmt. Tepe klar, n az olduu ortamlarda kullanlmaktadr. Kamerann stne taklr, ekilen grntnn niteliini etkiler, genelde haber ekimlerinde kullanlr. Ik az olursa grnt kalitesi der. Ik kesiciler, plastik yumuak malzemeden objektif boyutuna gre retilir. stenmeyen alardan objektife gelen kesmek iin kullanlr dier ad parasoleydir. Trleri matte box ve bayraktr. Yanl kullanmnda istenmeyen klarn objektife ulamasna neden olur.

Fotoraf 1.4: Bayrak Fotoraf 1.3: Matte box

Referans monitrleri herhangi bir grntnn teknik olarak kontrol edilebilmesi iin retilmitir. Sadece grntnn deiik blmlerini izlemek iin ayarlanabilir. Dier renk, kontrast, parlaklk ayarlar ya kilitlidir ya da yetkili kiiler ve zel cihazlar tarafndan monitr iinden yaplabilir.

Fotoraf 1.5: Referans monitr

Referans monitrleri en fazla kamera kontrol niteleri, l bakm, montaj setleri, son kontrol veya ana kumanda masalar, resim seici masalar ve k reji odalarnda kullanlmaktadr. Ayarlar dzgn yaplmazsa kt grntler oluturulmasna neden olur. Ayrca kamera ayaklar doru kullanlmazsa grntde yanl kompozisyon oluabilir. Mikrofonlar ve kablolar gibi aksesuarlar da doru yerletirilmezse grnt karesinde bunlarn grnmeside grntnn hatal olmasna neden olur.

1.2. Kamera Hareket Hatalar

Kamera Hareketinde Zamanlama: Kamera hareketinde kameramann birden fazla konuya dikkat etmesi gerekir. Bunlarn en nemlisi zamanlamadr. 1 - Balang erevesi 2 - Hareket Balangc 3 - Hareket / Zamanlama / Senkron 4 - Hareket Sonu 5 - Son ereve Balang erevesi: Bir resmin iindeki hareketin amac, iki resim arasnda balant yapmak, resimleri taramak, detayl ekimler yapmak olabilir. Bu nedenle harekete bir yerden balamak kanlmazdr. Bu ilk karenin konuyla ilgili ve kompozisyon kurallarna uygun olmas gerekir. lk yaplan ereve montajcnn iki resmi birbirine kolayca balayabilmesi ve sonradan yaplacak hareketin bann kesilmemesi iin en az 8 saniye kaydedilmeli ve daha sonra harekete balanmaldr. Hareket Balangc: Kompozisyon kurallarna uygun ilk erevenin kaydndan sonra, kameraman kendini hazr hissettiinde harekete balamaldr. Balang sert bir hareketle yaplmamaldr. Yumuak bir kayma hareketi ile balamak, hareket balangcnda tereddt etmemek, hzl balayp sonradan yavalamamak veya ok yava balayp sonradan hzlanmamak gerekir. Hareket / Zamanlama: Hareket yava balayp belirli bir sabit hzda devam etmelidir. Bu hz kameramana verilebilir veya kameraman normal bir hzda hareket eder. Eer hareket sresi verilmise kameraman bu zamana uymak iin bir deneme yapmal, zaman tutarak kontrol etmelidir. Hareketin tamamnda bu srenin tamamlanmas iin hzlanlmamal veya yavalanmamaldr. Bu zamanlama sadece kameramann sorumluluundadr. Hareket Sonu: Kamera hareketi tamamlandnda, harekete balanlan hzda yavaa hareket bitirilir ve durulur. Hareketin bitii srasnda ani durular veya ok yava durular, bir trl duramamalar affedilemez. Son ereve: Kamera hareketine son verildiinde durarak ilk erevedeki gibi en az 8 saniye kayt yaplmaldr. Hareketin sonunun kesilmemesi ve montaj iin bu sre gereklidir.

Kamera hareketine son verilerek bulunan son erevenin konuyla ilgisi olan ve kompozisyon kurallarna uygun bir ereve olmas gerekir. Arlklar Pan Arlk Halkas: Kameray saa-sola doru hareket ettirirken sabit veya deiken hzlar kullanmamz gerekebilir. Manuel olarak yaptmz bu harekette ister istemez hatalar olacaktr. Bu hatalar en aza indirmek amac ile yani pan hareketinin hzn deiik kademelerde yaplabilmesi iin sehpa kafas zerine arlklar koyulmutur. Bu arlklar tripodun zelliklerine ve tad kamera arlna gre eitlendirilmi ve retilmitir. Arlklar, duruma gre kademelendirilerek numaralar ile bir halka zerinde monte edilmitir. Kk deerlerin arl azdr ve pan hareketine diren gstermez.

Fotoraf 1.6: Tripot arlk halkalar

Byk deerlerde arlk artar. Bu deerler pan hareketine zorluk karmas, frenlemesi iin tasarlanmtr. Bu sayede pan hareketi kontroll bir ekilde uygulanalabilir. Tilt Arlk Halkas: Kameray yukarya-aaya doru hareket ettirirken daha kontroll hareketler yapabilmemiz iin pan arlk halkas mant ile alr. Pan ve tilt arlklarnn uyumsuz olduu durumlarda da kamera hareketi dengesini kaybeder. Pan arlnn 2, tilt arlnn 6 olduu bir durumda kameray saa-sola dndrmek kolay, yukar-aa evirmek ise zor olacaktr. Ancak esas problem hareket yaplmaya alldnda uyumsuzluun hareketi engellemesidir. Arlk deeri, 0 durumuna getirilerek pan arl ortadan kaldrlr, dengeli ve senkron bir saa-sola dn hareketi yapmaya allr; ama bu imkanszdr. Nedeni insann gcn kullanrken ihtiya duyduu frenlemedir. Arlklar bu nedenle kafa zerine yerletirilmitir. Belgesel ekimleri gibi yava hareketlerle uygulanan dnlerde arlklar iyice artrlabilir. Objektif 2x katlama deeri aldnda, tele objektiflerle alrken makro ekimler

10

yaparken arlklarn artrlmas, iyi sonular elde etmemizi salayacaktr. Takip etmesi gereken bir arabann yanmzdan geip gittii ve 180 derecelik ani dnlerin gerektii durumlarda arlklarn drlmesi gerekir. Tilt Arlklar: Kamerann arl, yukar-aa yaplan hareketlerde tilt arln bozmaktadr. Yani tilt arl ve kilidi kamerann arln tek bana tamaya yetmez. Aslnda kamerann ykn alan tilt arldr. Bu tilt arlk halkasnn yapt frenlemenin dnda fazladan bir gtr. Fakat kamerann verdiimiz arlk deeriyle salanan yatay dzlemden daha aa ve yukar kalkmas da nlenecektir. Kameray tam anlam ile yukar kaldrmak veya aa indirmek amac ile normalde kapal olan bu kilitler alarak hareket kolayl salanr. Bylece kamera bota kalr ve kolayca aadaki - yukardaki ekimler yaplabilir. Kamerann arlnn denge numaratr yardmyla dengelenmesi srasnda da tilt arl en dk seviyeye alnmaldr. Bu sayede hassas denge yaplabilir. Fakat bu srada kamera dengeye oturuncaya kadar elden braklmaz. Bu arln boaltld andan itibaren kamerann elcikten tutulmas gerekir, aksi taktirde bir diren olmadndan kamera debilir. evrinme: ok yava ya da hzl yaplan evrinme, konu zerinde ya ok kalarak ya da ayrntlarn alglanabilmesi iin gereken sreden daha az kalarak ortaya kmas istenen etkinin bozulmasna neden olabilir. Dairesel evrinme: Bir film evrimi srasnda, dairesel bir hat iinde srayla yeni bir pozisyona doru hareket ederken kamerann onlarla birlikte evrinmesi tm sahnenin kamerann dairesel evrinmesi ile grntlendiini belirtir. Bu trde bir ekimin baarl olabilmesi, n planda ok gl bir olay rgsne sahip bir aksiyonun olmasn gerektirmektedir. Dairesel evrinmenin sk olarak kullanld alanlar genellikle dans sahneleridir; znel kamera dans eden iftlerden biri olur. Dier kii kamerann evresinde dner. Kullanm iin gl bir dramatik neden olmadka, bu tr ekimlerin kullanmndan kanlmaldr. Bu tr bir kamera hareketi, bir tr kamera akrobasisidir. Hzl evrinme: ok hzl yaplan dairesel bir evrinme hareketi iki ilgi noktasnn izleyici tarafndan birletirilmesine neden olur. Bu trde bir evrinme sahnede ok ksa sren bulank bir grntye neden olur. Meknsal olarak birbirine yakn iki sahnenin birletirilmesinde bu trde bir kamera hareketinden youn olarak yararlanlmaktadr. Dikey evrinme: Kamerann aa ya da yukar evrinme hareketi genellikle bir nesne ya da oyuncunun dikey hareketinin izleyiciye gsterilebilmesini salamak amacyla yaplr. Srekli dikey evrinme, st ste yerletirilmi deiik ilgi noktalarnn birletirilmesi iin kullanlr. Kamera ok yava evrinerek izleyicinin grnt deiimini alglamasna olanak salar. Srekli olmayan bir dikey evrinme, dikey olarak yerletirilmi ilgi merkezlerini birletirmek iin kullanlr. Dikey evrinmeler, ufuk izgisine gre aa ya da yukar doru 90 derecelik bir kavis yapabilir. Eer dikey evrinme ufuk izgisinden balayarak yarm daire olturuncaya kadar devam ettirilirse, ekimin sonunda ters grnt olacaktr.

11

Yana Eimli evrinmeler: Bazen bir dikey evrinmenin sonunda ters dnm bir grnt sahnedeki ana karakterin zihinsel bir dengesizlik iinde olduunu anlamlandrmak amacyla kullanlr. nce bir tarafa doru olan eimler, kamerann bir geminin kamarasnda ya da bir denizaltnn iinde bulunulduu durumlar betimlemekte kullanlr. Ayrca kamerann sarslmas bir patlamay betimleyebilir. evrinme hareketinin hz konusunda ynetmen ve grnt ynetmeninin anlam yaratma konusunda uyum iinde olmalar gerektii aktr. Gereinden hzl ya da daha yava yaplm bir evrinme oluturulmak istenen dramatik yapnn bozulmasnda ok nemli bir etkendir. Kayma Hareketi: Perdede grlen bir hareketin; yn, gc, hz, sreklilii ve zaman vardr. Genellikle ok sayda hareket, enerji, tela, heyecan ya da iddet duygusu yaratr. Hareketin ok az ya da hi olmad durumlarda sessizlik, sknt, hzn, ciddiyet ya da tam tersine, sahnenin i anlamna bal olarak gl duygusal bir ortamn geici olarak tm devinimi durdurduu izlenimi uyanabilir. Kamerann hareketleri ileriye, geriye, saa, sola, yukarya, aaya doru olabilir, yatay, diyagonal ve dairesel olarak hareket edebildii gibi bu hareketleri doru ya da kavisli hareketler ile de birletirebilir. Bir kamera hareketi, ekimin dramatik ieriini ifade etmek ve onu glendirmek nedeniyle yapld srece, hangi hz ve dorultuda yaplrsa yaplsn dorudur. Hareket genel olarak konuma izgisine bal olarak geliir. Eer hareket konumay ne karrsa, konuma; konuma hareketi ne karrsa, o zaman hareket nem kazanacaktr. evrinme ekimleri iin yararlanlan yntemlerin byk ounluu kaydrma ekimlerinde de uygulanabilecek niteliktedir. evrinme ekimlerine eklenebilecek neriler unlardr: En ok holanlan hareketli ekimler, kamerann yumuak, sarsntsz ve deimez hzda kaydrlabildii koullarda elde edilmektedir. Kamerann kayma hznda bir artma ya da azalma gerektiinde bunlar asla birden bire yaplmamaldr. Kaydrma ekimlerinde, konu genel ya da boy ekimi ile grntlendiinde, kamera ile konunun yollar arasnda duran nesneler yerletirilirse, grnt daha dinamik bir yapya kavuur. yi bir grnt dzenlemesi grnt erevesi iinde kontrastlklar, iki boyutlu bir grnten kanmakla elde edilir. Kaydrma hareketinin kullanld ekimlerde, kamerann ve nesnelerin arasnda durmas olaya deiiklik katar, hatta srekli yaplan bir hareketin tekdzeliini krc bir etkiye neden olur. Kamera ve oyuncu, bir kaydrma hareketi srasnda geici olarak, n planda nesnelerin bulunduu yerlerde durmaktan kanmaldr. n plandaki nesneler vurgulanacaklarndan, ykde zel bir neme sahip olmadka, hareket eden oyuncularn geici olarak durduklar yerlerde nlerinde bir nesne bulunmamaldr. Grnt erevesi iinde ele alnan aksiyonda hareket eden bir kamerann kullanlmasna neden olacak bir gereke varsa, kamera ancak o zaman hareket ettirilmelidir.

12

Olayn akn isel ya da yzeysel almnn izleyiciye yaplabilmesi iin ilgiyi zerinde toplamas gereken kii ya da nesnelere kamera yaklar. Eer betimleme, bir tanm ya da aklama yaplmas isteniyorsa, yaklama hareketinin ok yava yaplmas gerekir. Bu durumun tersine bir dramatik etkinin ortaya karlmasnn istendii durumlarda, bir srpriz ya da ani duyumlarn gsterilmesi isteniyorsa, o zaman kamerann yaklamas nesne ya da kiiye abuk yaplmaldr. Krk dereceden daha geni al merceklerle evrinme ve kaydrma hareketi yapmaktan kanlmaldr. ok geni al mercekler, yatay ve dikey izgilerde eilme ve bklmeler olutururlar bu eilme ve bklmelere f bklmesi ad verilir. Grntnn eitli yerlerindeki bklme oranlar farkl olduundan, kamera hareketsizken bu durum dikkati ekmese de kamera hareket eder etmez tm dz olmas gereken izgiler eilip bklmeye balar. Bu da izleyici zerinde rahatszlk oluturur. Ayn ekilde yirmi dereceden daha dar al mercekle ne ya da geriye doru bir kaydrma hareketi yapmaktan kanlmaldr. Bu kuraln nedeni unlardr: Mercein as ok dar olduundan, kaydrma ok uzun deilse grntde ok az deiikliin olumasna yol aacaktr. Kamera ile konu arasndaki uzaklk ok byk olduundan kamerada oluabilecek en kk titreme grntde ok byk bir sallanma oluturacaktr. rnein, uzun bir balk oltas dnelim, oltay tutan elin kk bir titremesi, oltann ucunda ok byk bir hareket meydana getirecektir. Ayn ey dar al merceklerde de ortaya kar. ekim yaplan tabann ok dzgn olmamasndan kaynaklanan ok kk bir sarsnt, grntde byk bir sarsntya neden olacaktr. ok dzgn bir stdyo taban ve ok iyi bir kameraman on be derecelik bir dar al mercei kullanarak ok ksa bir kayma yapabilir. Vin Hareketi: Kamera vincinin yardmyla kamera ve onu kullanan ekip dikey olarak ya da kavis izerek hareket edebilir. Genel olarak vin, kameraya hareket vermek iin deil, gerekletirilmesi ok g olanaksz ya da byk zaman kaybna neden olabilecek durumlarda duraan olarak da kullanlabilir. Bir vin ile yaplan kamera hareketi, basit ve genellikle yumuak hareketlerin yaplmasnda kullanlan kamera hareketidir. En olaan kullanm biimi, bir dzeyden baka bir dzeye kan ya da inen oyuncular izlemektir. Vin hareketleri, grsel noktalama ekimlerinin yaplmasna n plandaki kk bir gruptan, arka planda bulunan daha byk bir gruba hareket edilmesine ya da yava dikey hareketlerle bir sahnenin atmosferine duygusal bir yorum katabilir. Bazen de bir sahnenin beklenmedik bir biimde yukardan grnm, kaydrma da yaplarak izleyici iin tarafsz bir bak as ya da tarafsz bir yorum etkisinin ortaya konmasna neden olabilir. Eer dikey ykseklii olan bir nesne, kamera vincinin yukarya doru yapt hareket srasnda n planda tutulursa, grntnn derinliinden tr izleyicide daha da gl bir ykseklik duygusu uyanr. Aaya doru yaplan hareketlerde de ayn etki uyanacaktr.

13

Vin hareketleri, genellikle grsel olarak kalabalk sahnelerin ekiminde kullanlr. Kamera, tren yry gibi bir sahneden zel olana, yani bir ilgi noktasndan dierine geebilir. Vin ile yaplan kamera hareketleri mutlaka hareketin dramatik amalarna uygunluk gstermelidir. Aksiyon, ncelikle sahnenin dramatik amalarna uygun olarak dzenlenmelidir. Kamera hareketinin iyi bir grsel etki salayabilmesi iin sahne iinde gelien olayn ak emasna gre dikkatle dzenlemelidir. Vinle yaplan ekimler, bir sahne iinde fiziksel ve zihinsel olarak baskn olan insanlarn var olan atmosferi daha da arttrmasna yarar. Duraan oyuncular ile duraan kamera pozisyonlarnn kullanm olduka kt sonular dourur. Bunun tam tersinin yaplmas ise grsel adan dinamizm ve gllk yaratr. Bir kamera vinci ile aaya ini hareketlerinde kamerann yukarya doru evrinme yapmas genellikle ak arazide yava hareketlerin ya da hzl hareketlerin vurgulanabilmesi amac ile kullanlr. Kamerann bir nesneye doru yapt optik kayma hareketi ile bir deiir odak uzaklkl mercein geni al ekim leinden dar al bir ekim leine kesintisiz olarak geme ilemi arasndaki temel fark; kayma hareketinde sahnenin perspektifinde grlen deimedir. (n planda bulunan nesnelerdeki byklk arka planda olan nesnelere oranla daha abuk byr). Oysa bir zoom mercek araclyla yaplan benzer ekimde sahnenin her blm ayn oranda byr.

1.3. Optik Hareket Hatalar

Optik Kaydrma Zoom Zoom ekilen konunun sabit bir yerde durmas ve kamera gvdesi ile hareket etmeye gerek kalmadan grnt asnn bymesi veya klmesinin mercekler yardmyla salanmasdr. Objektif iinde bulunan merceklerin ileri veya geri hareketiyle yaplr. Bu optik kaydrmaya zoom denir. Sabit al objektiflerde, odak uzakl sabit olduundan bu hareket mmkn deildir. Deiken al zoom objektifler ile mmkndr. Aslnda zoom objektifler, ani a deiiklikleri gerektiinde, kameramann sk sk objektif deitirecei durumlarda zaman kaybn ortadan kaldrmak amacyla ve birok objektifin tanamayaca durumlar iin retilmektedir. Ancak bu ani a deiikliini bir hareket olarak kullanan ynetmenler ile zoom hareketi ortaya kmtr. ereveye smayan konunun genelini grmek iin veya genel grnt iinden detaylar almak iin zoom yaplr. Zoom hareketinde ereve geniler veya daralr. rnein, uzaktan kameraya yaklaan bir insan gs planda takip etmek iin ilk objektif genilii eer 125 mm ise, o insan kamera yaknna geldiinde objektif ap 20 mm civarna kadar genilemektedir. Bu durumda, kameraya yaklaan insan ereve d brakmamak iin etraftan konuyla ilgisi olmayan birok ey ereveye girecektir.

14

Zoom hareketinde en byk dezavantaj, dar bir ada objeyi ektiimizde arka plann flulamas, objenin genelini grmek iin a geniletildiinde ise arka plann da netlemesidir. nsan gz bir grntden baka bir grntye geerken keserek hareketi takip edebilir. Yani insan gznn doasnda zoom yoktur. Beyin ise bu hareketi dzeltemez. Zoom hareketi aslnda ciddi bir kamera hareketidir ve zaten ereve iinde hareket eden nesneler varsa izleyicinin dikkatini datmamak iin ayrca bir zoom hareketi yaplmas tavsiye edilmemektedir. Yava yaplan bir zoom hareketi, sabit hzda bir grsel yaklama ya da uzaklama salar. Hzl yaplm bir zoom hareketi izleyicide ok etkisi yaratmak iin kullanlr. Bir zoom hareketi yava balayabilir ve hz giderek artabilir. Yava hzl yava dzeninde yaplan zoom hareketi, kullanlabilecek en iyi yntemlerden biridir. Duraan bir nesneye doru yaplan zoom hareketi, dikkati yaplan odak deiimine doru eker. Hzl bir zoom, seilen bir nesnenin evresindeki her eyi bir anda darda brakarak grsel vurgulama salar. Bylece, baran ya da lk atan bir oyuncunun tepkisini glendirebilir ya da lk atan bir oyuncunun elbisesinin arasna gizlenmi bir nesneyi, kameraya doru ynlendirilmi bir silahn namlusu, ya da arka planda sessiz sedasz duran tan vurgulamak iin n plana karlabilir. Yal gzlere doru przsz bir ekilde yaklaan bir zoom hareketi, sahneye duygusal bir atmosfer katarak izleyicinin sahnedeki olaya katlmasn salar. Mercein odak uzakln deitirmesi, nesnenin gvde hareketiyle uyumlandrld zaman dinamik bir yapya kavuur. rnein, bir oyuncu kameraya doru yrmektedir. Dar al ekim leine konumlandrlm olan kamera mercei yaklatka hem mercek aracl ile geriye doru zoom yaplr hem de yakn ekim lei korunur. Geriye doru yaplan bu optik kaydrma fiziksel bir kaymaya benzer; ancak sonu farkldr. Dier bir uygulama trnde ise zt ynlere hareket edilir. Oyuncu kameraya doru yrrken kamera optik olarak oyuncuya doru yaklar. Bu optik ileriye kaydrma hareketi oyuncunun durmasyla birlikte sona erer. Bir optik ileriye kaydrma yani geni adan dar aya geme ya da dar adan daha da dar aya geme bir kamerann yaklamas bu arada yatay ve dikey evrinme yapmas olasdr. rnein; bir baka oyuncuya doru yrmekte olan bir oyuncuyu ksa bir evrinme ile izlediimizi dnelim. ekim ilk oyuncunun orta ekim leindeki grnts ile balar ve her iki oyuncunun optik ileri kaymas ile elde edilen yakn ekimleri ile sona erer. Yakn ekim leinde iken bir oyuncunun ban baka bir yne doru dndrmesi kamerann evrinme yapmas iin genelde bir uyardr. rnein, herhangi bir yere saklanm bir oyuncunun sola baktn dnelim. O srada erevenin dnda bir ses duyar ve ban sesin geldii yne doru bir evrinme ile optik ileriye kayma hareketine balamas iin bir uyarnn gerekesi hazrlanm olacaktr.

15

Zoom srasnda belirli bir aya kadar zoom yapp durmak ve tekrar zoom yapmak hatal bir zoom hareketidir. Deiir odak uzaklkl bir mercekle optik kayma yapmak bir kaydrma hareketi yerine kullanlamaz. Bu mercekleri daha ok zerinde her trl sabit odak uzaklkl bir mercekler dizisi bulunan bir mercek tareti varm gibi kullanmay yeleyiniz. Yani, ok zel baz etkilerin elde edilmesi istenmiyorsa, mercek alarnn dzenlenmesini kamerann kaytta olmad srada yapnz. Eer deiir odak uzaklkl mercei kayt srasnda dzenlemeye kalkarsanz, son derece garip ve doal olmayan etkiler ortaya kacaktr. Bu kaymann ve insan gznn alglama biiminin aksine, ufuktaki ve orta uzaklktaki cisimlerle ndeki cisimlerin ayn hzda gidip gelmesine neden olacaktr. nceden provas yaplamayan olaylarda ve spor yaynlarnda, koullarn zorlamasyla deiir odak uzaklkl bir mercei bu biimde kullanmak gerekebilir. Fakat etkisi her zaman kt olacaktr. Bu nedenle, deiir odak uzaklkl bir mercein bu tr kullanlndan elden geldiince kanlmaldr. Deiir odak uzaklkl mercekle ok yava bir kayma, belki alglanamayabilir. Ancak zel bir etkinin elde edilmesi eer istenmiyorsa, hzl yaplan optik kaymadan mutlak kanlmaldr. Hzl yaplan bir optik kayma korkutucu ve dramatik etkileri glendirmek iin yaplan bir kaydrma trdr. rnein, lk atan bir yze doru hzl optik kayma yapmak gibi Bunun gibi ok etkisi yaratma amac gden zel durumlarn dnda kural, deiir odak uzaklkl bir mercei kayt srasnda dzenlememektir.

1.4. Netleme Hatalar

Dip Netlii Ayar: Kameralarda grntnn net olarak oluabilmesi iin dip netlii ayarnn tam yaplmas gerekir. Sabit objektiflerde dip netlii ayar problemi olmad iin sadece deiken al, zoom objektiflerde dip netlii ayarna ihtiya vardr. Dip netlii bozuk olan bir objektifte, netlik yapmak amacyla konuya zoom girdiimizde yaplan netlik, gereken ereveye veya en geni aya kldnda bozulduu gzlemlenerek belirlenebilen bir ayar hatasdr. Dip netlii ayarnn bozulmas a deitirildiinde netliin bozulmas demektir. Bu ekilde zoom yapmak ve optik kaydrma hareketini uygulamak olanakszdr. Kamerann zerine takl olan objektifiyle birlikte tand srada sarsntlardan dip netliinin bozulduu gzlemlenmitir. Makro almalarda, sk sk makro deiimlerinde, dip netlii vidas gevemise dip netlii bozulabilir. Objektif deiikliklerinde dip netlii ayarnn kontrol edilmesi gerekir. Kamerann veya objektifin bakma verildiinde, temizlendiinde dip netlii kontrol edilmelidir. Dip Netlii Ayar Nasl Yaplr? Her eyden nce objektif temizlenir, kamerann vizr ayar yaplr. Monitr de kullanlacaksa, monitrn ayarlar yaplr. Kamera 1 numaral filtre konumuna, yani filtresiz konuma getirilir. ( 3200K + 0 ND ) Kamerann kazan / gain durumu kontrol edilerek, kazan dmesi, kazansz veya 0db

16

konumuna getirilir. Kamerann enstantane / shutter dmesi kapal konuma getirilir. Objektif extender / 2x katlama durumundan normal konuma getirilir. Kamera sehpaya koyulur. Objektif hizasna dz bir zemine yaptrlr. Kamera ile test kart arasndaki mesafenin 3 metre olmas gerekir. 3200K Tungsten bir projektr ile test kart aydnlatlr. Ik test kartnda parlama yapmayacak bir ada olmaldr. Ik 3 metre mesafeden, yaklak 2000 lks olarak uygulanmaldr. Bu srada diyafram kontrol edilerek en ak veya en kapal diyafram kullanlmamal, zoom objektiflerin ideal diyafram olan 4-5.6 diyaframda allmas salanmaldr. Test kartna zoom girerek objektifin en dar al konumunda netlik yaplr. Test kartndan zoom karak objektifin en geni al konumuna gelinir. Objektifin en sonunda bulunan dip netlii halkasna ait, dip netlii vidas gevetilir. Bylece dip netlii halkas hareket edebilir duruma getirilir. Net grnt salanncaya kadar dip netlii halkas dndrlr. En net grnt salandnda, bir ka kere zoom girip karak netlik kontrol edilir. En net grntden emin olunduunda dip netlii halkasndaki vida sktrlarak dip netlii halkas sabitlenir. Tekrar kontrol yaplr. Kamera ile az kl parlak bir noktaya zoom girip netlik yapldktan sonra en geni aya zoom karak, parlak noktann ve resmin netlii kontrol edilir. Grnt netse dip netlii ayar doru yaplmtr.

Fotoraf 1.7: Siemens yldz

Siemens Yldz genelde dip netlii ayar yapmak iin retilen en iyi ayar kartdr. Dip netlii haricinde kamerann yatay ve dikey ayarlar, resim keskinlii, resim merkezleme, monitr ve vizr ayar iin de kullanlr. Siemens Yldznn zellii kamerann elektronik olarak grnt retirken kulland tarama ynteminin hatalarn gstermektir. Bu nedenle siyah beyaz olan ve merkezinde toplanan ubuklardan oluan bir test kartdr.

17

Fotoraf 1.8: Dip netlii ayar

Hazr olarak satlan Siemens Yldzn, kamera antasnda bulundurmak gerekmektedir. Ne zaman dip netliine ihtiya duyulaca bilinmez. Her an gerekebilir. Bu nedenle A4 kad boyutundaki bu ayar kartn bulunduunuz yerdeki bir bilgisayarla Internet'ten print ederek kullanabilirsiniz. A3 kad boyutunda byterek kamera dolabnza asabilirsiniz.

1.5. Kamerann Gvde Ayarlarnn Yanl Yaplmas

Beyaz Ayar ( White Balance) Kameralarda grnt kaydederken zel bir efekt yaplmyorsa, btn renklerin doru olarak kaydedilmesi gerekir. Bunu salamak, sadece beyaz ayar ile mmkndr. Ortamda doal bulunan veya bizim yapay olarak yaptmz n renk ssn beyaz bir kartondan yanstarak kameraya tantmamz gerekir. Bylece kamera, btn renkleri doru olarak alglayacaktr. Bu ileme beyaz ayar denir.

Fotoraf 1.9: Beyaz ayar

18

Color Bar ( Renk ubuu Ayar ) Almak Kamera zerinde, kamerann rettii grntdeki renk deerlerini belirlemek amacyla bir renk jeneratr vardr. Bu renk jeneratrnden retilen sinyaller kayt yaplacak kaynaa belirli bir sre kaydedilir. (Bu sre 30 saniye veya 1 dakikadr.) Kamerann rettii renk sinyallerinin kaydedilmesi montaj srasnda birok problemi zecektir. rnein, ynetmen ayn ekimin aamalarn ekmek iin bir ka kere ekime gitmek zorunda kalabilir. Fakat birok ynetmen ve kameraman ilk ekimi hangi kamera ile yaptn unutur. Kameralar arasndaki renk farklar montajda problem karr. zellikle birden ok kamera ile yaplan ekimlerde ynetmenin, kameramann ve montajcnn btn ekilen grntlerin renklerini eitlemek iin kullanabilecei tek unsur, kayt ncesinde yaplan colorbar kayddr. Colorbar ayar EBU ( Avrupa Yayn Birlii ) ve Dnyadaki btn malzeme reticileri tarafndan kabul edilmi standart deerlerdedir.

Fotoraf 1.10: Colorbar

Warm Balance (Renk Scakl Ayar ) Kamerann renk scakln doru alglayp alglamadn anlamak iin yaplan warm balance sayesinde alacamz ortamdaki renkleri kameraya doru olarak alglatabilir ve btn renkleri yerli yerine oturtabiliriz. Renk znrlk Ayar Elektronik kameralar ile ekime balamadan nce kullanlacak kamerann testi yaplmaldr. Bu testlerden biri de renk testidir. Kamerann eitli nedenlerden dolay renkleri doru alglamad dnlebilir. Eer ayn ekim iki kamerayla yaplacaksa, iki kamera ayn marka ve zellikte olsa bile ayn renkleri retecei tesadf olabilir. Kullanlacak kameralarn a duyarllklar, renk retimleri ve renk alglamalar farkl olabilir. Bu kameralarn renklere kar tepkisini bilmek iin renk testi yaplr.

19

Gain ( Kazan ) Ayar Kelime anlam; bir kuvvetlendiricinin k gc, geriliminin giri gc veya gerilimine orandr. Bu oran genellikle dB cinsinden veya oran olarak ifade edilir. Elektronik kamerann grnt alc tp veya ccd chip bir eit elektronik devre elemandr. Ik enerjisini elektrik enerjisine eviren bu elektronik devre elemanlarnn belli bir alma voltaj, giri ve k voltajlar vardr. Bir ccd chipin k enerjisini elektrik enerjisine evirebilmesi iin retim zelliine gre en az seviyede ve en st seviyede bir miktar k enerjisinin olmas gerekir. zellikle haber amal retilen ENG kameralarda, kameramann ok dk k artlarnda, grnt kalitesi ne olursa olsun ekim yapabilmesi amacyla kamera zerine k kazan nitesi koyulmutur. Bu elektronik devrenin alma prensibi ok basittir. ekilen konuda k yetersiz olduundan, a duyarl optik devre eleman ccd chiplerin retmesi gereken voltaj yeterli olmamaktadr. Eer biz k voltajn baka bir kaynaktan artrrsak grnt oluur. te kazan da desibel cinsinden sinyalin artrlmasdr. Ancak kazan devreye sokulduunda oluan grnt yapay olduundan grnt kalitesi bozulur. Kamera Filtreleri Elektronik kameralar ekimi yaplacak konunun deiik k artlarnda doru renkleri kaydedebilmesi iin retilmektedir. 2000li yllara kadar gelimi modellerde 4 filtre konumu bulunmaktayd. 1 numaral filtre konumu, btn elektronik kameralarn retildii 3200 Kelvin derece renk ssnda normal ekim yapabilmesi iin filtresiz konumdur. Objektiften ieriye en fazla n girebilmesi iin doal younluk filtresi de bu konumda bulunmuyor.

Fotoraf 1.11: Kamera filtreleri

2 numaral filtre konumunda kamerann Gne nda alaca dnlerek, Gne nn 5600 Kelvin derecelik renk ssn, kamerann retildii 3200 Kelvin dereceye dntrmek amacyla turuncu renk dzeltme filtresi ve k iddetini bir miktar azaltmak amacyla eyrek doal younluk filtresi kombine filtre olarak koyulmutur. 3 numaral filtre konumunda kamerann Gne nda alaca dnlerek, Gne nn 5600 Kelvin derecelik renk ssn, kamerann retildii 3200 Kelvin dereceye dntrmek amacyla turuncu renk dzeltme filtresi bulunmaktadr.

20

4 numaral filtre konumunda gne nn 5600 Kelvin derecelik renk ssn, kamerann retildii 3200 Kelvin dereceye dntrmek amacyla, turuncu renk dzeltme filtresi ve kamerann deniz kenar, karl ortamlar gibi iddetli gne nda alaca dnlerek, k iddetini daha da drmek amacyla 1/16 doal younluk filtresi bulunmaktadr. Beyaz ayar yapmadan nce, kamera zerinde bulunan ve objektifin arkasndaki lense eklenen bu filtreleri uygun k rengi ve iddetine getirmek gerekmektedir. 2000 ylndan sonra retilen yeni nesil elektronik kameralarda renk dzeltme ve doal younluk filtrelerinin bamsz olarak kullanlmasna imkn tanyan bir mekanizma gelitirilerek uygulanmaya balanmtr. Bu sayede kameraman hem ortamdaki k iddetini, hem de renk scakln daha kontroll bir ekilde ayarlayabilmektedir. Vizr Ayar Kameralarda iyi grnt alabilmek amacyla vizrden grdmz ve kullanlacak olan grntnn de iyi olmas gerekir. Film kameralarnda vizr temizlenip diyoptri ayar yaplrsa iyi grnt alnabilir. Diyafram en ak duruma getirerek karanlk ortamlarda da iyi grnt alabiliriz. Elektronik kameralarda ise durum biraz daha farkldr. Elektronik kameralarda kullanlan vizr kamerada elde edilen grntnn izlendii kk bir monitrdr. Bu grnty izlediimiz monitrn ayarlarn iyi yapmak gerekir. Eyepiece, Diopter (Diyoptri Ayar ) Refleks vizrler zerinde gz bozukluklarna uyum salayabilen ayarlanabilir bir blm bulunur. Ayarlanarak her trl gze gre net olur ve kameramana byk bir kolaylk salarlar. Bu ayara diyoptri ayar denir. Detail (Detay Ayar) Detay znel bir vizr ayardr. Kameraman tarafndan vizrde grnen grntde yaplr. Detay ayarnn yaplmasnn en nemli nedeni kameramana netlik yaparken kolaylk salamaktr. Zebra Ayar Zebra ayaryla fazla pozlama belli bir seviyeyi gemise vizrde grntnn bir ksmnda zebra deseni oluur. Bylece kullanc fazla pozlama seviyesini grebilir. Kamera gvdesi zerinde yaplan bu ayarlar doru yaplmazsa kaydedilen grntler hatal ve kalitesiz olur.

21

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar neriler

Kamera konumlandrma hatalarndan kannz. Kamerann titremesini engelleyiniz. Optik hareket hatalarn engelleyiniz. Netleme hatalarn engelleyiniz. Kamera gvde ayarlarndan kaynaklanan hatalar engelleyiniz.

Kameray doru konumlandrnz. Kameray titretmeyiniz. Gereksiz zoom yapmaynz. Netlii doru yapnz. Kamera ayarlarn doru yapnz.

22

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki boluklar doru kelimelerle doldurunuz. 1. Kamerayla bir aksiyonu kaydrma ve evrinme hareketi ile takip etmeniz gerektiinde o nesnenin hareket yn dorultusunda izdii izgi kameraya gre .. . dir. 2. .. .. .. ile yaplan ekimler dardan bir bak asyla yaplan

ekimlerdir. Oyuncular kameradan habersizdir. Hibir zaman kameraya bakmazlar. 3. Normal gz hizas ekimlerde kameramanlarn dikkat etmesi gereken nokta, ekimi kendi gz hizalarna gre deil, .. gz hizasna gre yapmalardr. 4. ok geni al mercekler, yatay ve dikey izgilerde eilme ve bklmeler olutururlar bu eilme ve bklmelere .. . ad verilir. 5. Objektif iinde bulunan merceklerin ileri veya geri hareketiyle yaplan optik kaydrmaya denir. 6. 7. Dip netlii ayar sadece . yaplr. . yardmyla fazla pozlama belli bir seviyeyi gemise vizrde grntnn bir ksmnda deseni oluur. Bylece kullanc fazla pozlama seviyesini grebilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saysn belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Deerlendirme sonunda yanl cevaplarnzla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar ediniz. Cevaplarnz hepsi doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

23

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyet ile gerekli bilgiler verildiinde kompozisyon hatalar, ereveleme hatalar, gei hatalar ve klandrmadan kaynaklanan hatalarn nne geebileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: 1.Kompozisyon hatalarn aratrnz. 2.ereveleme hatalarn aratrnz. Gei hatalarn aratrnz. Iklandrmadan kaynaklanan hatalar aratrnz. Bulduunuz sonular snfta arkadalarnzla paylap karlatrnz. Aratrma ilemleri iin okulunuzun teknik imknlarn kullanabilir, kamera ile ilgili nternet sitelerini ziyaret edebilir, bu konudaki kitaplar okuyabilir, televizyon kurulularn ve yapmc irketleri ziyaret edebilirsiniz.

2. GRNTDEK HATALAR
2.1. Kompozisyon Hatalar
2.1.1. Grnt erevesine Giren Nesnelerin Yanl Dzenlenmesi
Kiilerin yakn ekimlerinde ok az ya da ok fazla ba boluunun bulunmamasna dikkat edilmesi gerekir. erevenin alt ve st kenarlar eneyi ve aln kesecek kadar yakn ekim yaplmadka kiinin ba, erevenin tepesine ve enesi altna dememelidir.

Fotoraf 2.1: Ba boluu hatas

Tek bir kiinin yakn ekiminin yapld durumlarda; kii saa bakyorsa onu erevenin biraz soluna, eer sola bakyorsa onu erevenin biraz sana yerletirmek gerekir. Kiinin yznn erevenin bir kenarna demesi, gz iin rahatsz edici bir

24

dzenleme biimidir. Ayrca eer bu kurala uyulmazsa, yakn ekimler arasnda kesmelerde kiiler srt srta oturuyormu gibi grneceklerdir. Dipteki cisimlerin, kii ve kamera ile doru zerinde olmalar nedeniyle bu cisimlerin kafas zerinde duruyorlarm izlenimini uyandrd ekimler yaplmamaldr. erevelenmesi istenen hareket iin gerekenden daha geni bir ekim, bundan da nemlisi, ayn hareketi gsterebilmek iin gerekenden daha dar bir ayla grnt erevesini oluturmaynz.

Fotoraf 2.2: ereveleme hatas

Grntye aklk kazandrmak iin olabildiince yakn ekimlerle alma istei yaygn bir eilimdir. Ancak, kamera ekimi yapt konuya gereinden fazla yaknsa ve grnmesi gereken hareket erevenin dnda kalyorsa bu, izleyici iin rahatsz edici bir ekim lei olacaktr. Bir kii bir eyler okuyor ve biz onun ne okuduunu gremiyorsak, eer eller nemli ve anlaml hareketler yaparken grnt erevesinin dnda kalyorsa bu rahatsz edici bir grsel dzenleme niteliinde olacaktr. Bir ekim iin en uygun byklk, hareketi iine alabilmesi iin gereken byklktr. Kiilerin yzlerinin grnd ekimlerde, bu yzlerin erevenin kenaryla dik olarak kesilmemesine dikkat edilmesi gerekir.

Fotoraf 2.3: ereveleme hatas

Kamerann konuya gereinden fazla yaklamasndan doan byle grntler, zellikle rahatsz edici ve irkin grntlerdir. Bu kuraln bir istisnas, bir kalabaln gsterildii fotorafik dzenlemelerdir. zel olarak dzenlenmemi bir kalabaln ekiminde bu kanlmaz olduu kadar, sakncaszdr da. Stdyoda, daha az oyuncu ile alnmak istenen kalabalk grntlerinde ise izleyicide kalabaln olduundan ok daha fazlaym gibi izlenimin uyandrlmas ou kez mmkndr.

25

Eer be ya da alt kiilik bir grubu grntlyorsak, erevenin en dnda kalan kiilerin dikey olarak kesilmesi byk bir yanllktr. Bu trdeki ekimlerde, eer kurala uygun bir grsel dzenleme yapmann bir olana bulunmuyorsa, grnt erevesinin biraz daha geni tutulmas gereinden daha dar olmasndan daha fazla yelenecek bir tutum olacaktr.

Fotoraf 2.4: erveleme hatas

Toplu ekimlerde kiileri dz bir izgi zerine yerletirmekten kanarak derinlemesine yerletirmek daha doru bir dzenleme biimi olacaktr. Toplu ekimlerde, nemli olmayan bir kiinin dipte yarm yamalak grnd ve ndeki kii tarafndan yar yarya rtld ekim ereveleri oluturmaktan kanlmaldr. Bir kiinin dipte yarm yamalak grnmesi izleyiciyi ok rahatsz eden bir dzenleme biimidir. Eer o kii iin gerekliyse ya da ekim erevesi iinde aktif bir rol oynuyor ya da oynayacaksa, ereveyi o oyuncunun tam olarak grnebilecei ve ekim iinde oyun gcnn tam olarak ortaya kabilecei bir biimde dzenlemek gerekir. Eer bu oyuncunun grnt erevesi iinde nemli olmayan bir rol ya da hareketi bulunuyorsa o zaman o oyuncunun ereve dnda braklmas en dorusu olacaktr. lgi merkezlerini, grnt erevesinin iine dengeli bir biimde yerletirmek gereklidir. Onlar iki yanda hibir ey yokken, ortada toplamak hatal bir tutum olur. Ya da daha kts, ortada hibir ey yokken grnt erevesinin kenarlarna doru datmak da hatal bir davrantr.

Fotoraf 2.5: erveleme hatas

50/50 ad verilen ikili ekimlerde kiiler yandan alnr ve dolaysyla yz ifadeleri kaybolur. Bu nedenden dolay, bu tr ekimlerde tamamlayc omuz st ekimlerin tercih edilmesi daha doru olur.

26

ok uzak ekim lekleri ile alrken ne baz cisimlerin yerletirilmesi daha doygun sonularn alnmasn salar. nnde hibir ey bulunmayan uzak ekimler, bombo bir stdyo taban ve ilgi merkezinin uzakta olmas nedeniyle yavan, irkin ve bask olacaktr. ne konan cisimler, rnein, bir saks ya da bir koltuk stdyo tabann saklayacak grntnn alt ksmna da ilgiyi ekecek ve grntye derinlik kazandracaktr.

2.1.2. Derinlik Duygusunun Kaybedilmesi

Grnt derinlemesine dzenlenirken alan derinliinin gzden kamasna olanak tanmayn, alan derinlii bir mercein ayn anda, seik olduu kendisine en yakn ve en uzak noktalar arasndaki uzaklktr. Alan derinlii u koullara bal olarak deiir a) Mercek: ekim merceinin as geniledike alan derinlii de artar. b) Mercein konudan uzakl: Uzaklk arttka alan derinliide artar. c) In younluu: In younluu arttka, alan derinlii de artan n oranna gre artacaktr. Doal olarak n artt oranda da mercek zerinde diyafram kslacak yani diyafram deerleri byk saylara doru ilerleyecektir. Bu durumda mercek akln azaltacak, bunun sonucunda alan derinlii artacaktr. Eer k azsa ve daha byk bir diyafram akl gerektiriyorsa yukarda sraladmz koula bal olarak bu kez alan derinlii klecektir. Genellikle bir ekimin seik olmas istenirse de bu seikliin istendii gibi denetlenebilmesi mmkn olmayabilir. rnein, yakn bir omuz st ekimde nemli olan yz kameraya dnk olan kiidir. Bu nedenle de ereve iinde o kiinin seik olarak bulunmas istenir. Grnt erevesinin iinde srt kameraya doru dnk olan kiinin seiksiz olmasnda ise izleyiciyi rahatsz edecek bir durum sz konusu deildir. Ancak her ikisinin de yzleri kameraya doru dnkse, bunlardan birisinin net olmamas kural olarak yanltr. Bir yakn ekimde, ndeki kiinin net, arka fona yakn olan kiinin ise seiksiz olmas, izleyicinin dikkatinin kiinin yz zerinde toplanmas bakmndan yararldr. Bu nedenle kameraya yakn olan kiinin yznn seik olmasna zellikle zen gsterilmelidir.

2.2. Kamera ereveleme Hatalar

ereveyi dzenlerken merkeziyetilikten kanmak gerekir. ekicilii olan bir dizi fotoraf, tabloyu, afii dikkatle incelerseniz, ok aznda ana znenin tam ortada yalnz bana durduunu greceksiniz. Bunun nedeni merkezin genellikle en zayf konsantre blgesi olmasdr. nsan gz resmin tam ortasndan yanlara doru kaymaya meyillidir; ancak gzalc bir hareket, gl kompozisyon hatlar, renkler, biimler, gz konsantre ederek durdurabilir. Daha ilgin bir etkileme elde etmek iin kompozisyon yaparken znelerin resimdeki dier tonal kitlelerle dengede olacak biimde, merkezden uzakta tutulmas en iyisidir. Kompozisyonda daha ilgi ekici bir etkileme elde etmek iin grntdeki kiileri merkezden belli uzaklkta tutmak ve renk tonlar ile dengelemek en iyisidir. Grntdeki kii eer yandan ekiliyorsa bak ynnde nnde orannda bak boluu braklmaldr.

27

Grnt kompozisyonu olutururken, zel bir etki yoksa ekran eit paraya ayrmaktan saknmak en iyisidir. kiye ayrma durumunda sonu ok mekanik olur. Bundan kanmak iin kameramanlarn ou ereveyi dikine ve enine olmak zere e bler ve bunlarn kesime yerlerine asl zneleri yerletirirler. Eer erevelemeye dikkat etmezseniz kiiler erevenin kenarlarnda ayakta duruyormu, oturuyormu, dayanyormu gibi grnebilir. Byle bir grnt artc, hatta gln olabilir. erevelemede bir de insan vcudunu doal eklem yerlerinden (boyun, dizler, dirsekler) kesmemeye dikkat etmelisiniz, nk bu da dikkat ekici bir durumdur, kontrol edilmelidir. Genellikle bilinen ekim leklerini kullanarak erevelemenizi yapn. Bir ekimi erevelerken veya ayarlarken birka nemli ey yapmaktasnzdr. Her eyden nce seyircinin tam olarak grecei, resimde yer alan (ereve-ii) ve resimden karlacak (ereve-d, ekim-d) grnty seersiniz. Dikkati ekmek, dikkatin dalmasn nlemek veya daha fazla nesne detay gstermek iin seiyor olabilirsiniz. Bilgiyi kasten gstermiyor veya baka bir ekime saklyor olabilirsiniz. Bir ekimin erevesini deitirdiinizde, resim iindeki izgiler ve tonlar yeniden konumlanr ve seyirci zerindeki etkileri deiir. erevenin her blmnn resim deeri ayn deildir. Ana nesneyi yerletirdiiniz yere gre etki deiir. Bir ekimi ereveleyiiniz sadece kompozisyon dengesini deitirmekle kalmaz, seyircinin olaylar yorumlamasn da etkileyebilir. Belli bir ekilde erevelendii zaman, ikili bir ekim, birinin odaya girmek zere olduu veya kapnn arkasnda bir kulak misafiri olduu izlenimini verebilir. Ba st boluu ekimin uzunluu ile orantl olarak deiir; ekim daraldka bu bolukda azalr ok kamera kullanlan yapmlarda, ba st boluu farkl kameralar arasnda deiiklik gsterir. Bu sebeple ynetmen kyaslanabilir ekimlerin uyumluluunu kontrol etmelidir.

2.3. Kameralar Aras Gei Hatalar

Kameralar aras geiler: a) Kesme: Bir grntden dier grntye dorudan doruya kesimle geilmesi olaydr. Kesme ilemi, izleyiciye neyi grmesi gerekiyorsa onu gstermek iin yaplmaldr. b) Zincirleme: ekim veya montaj ilemiyle bir sahnenin grntsnden dier bir sahnenin grntsne yaplan yumuak gei eklidir. c) Kararma ve alma: Siyahtan gelerek alma, siyaha giderek kararma eklinde uygulanr. Genel olarak kamera grntsne siyahtan gelerek balanr, siyah iinden k daima balangc ifade eder. Zaman ve mekan deiimini vurgulamak iin kullanlr. Aktan siyaha doru giderek yaplan kararma ise, program blmlerinin ayarland, ou zaman programn sona erdiini ifade etmekte kullanlr. Kararma ve almada kullanlan renk genellikle siyah olsa da baka renkler de kullanllabilir.

28

) Bindirme: Ayn konunun farkl ynlerden ve alardan anlatm amacyla iki ayr grnty st ste veya i ie aktrarak (mix) televizyon ekrannda izleyiciye sunma tekniidir. Hareket eden kameralar arasnda zellikle evrinme yapan kameralar arasnda, ya da hareketsiz olarak grnt veren bir kamerayla hareketli bir kameraya doru yaplacak olan kesmeler son derece rahatsz edici bir sonu ortaya karacaktr. Bu tr uygulamalardan kesinlikle kanlmaldr. Hareketli kameralar arasnda bir kesme izleyicide ok kt bir etkinin domasna neden olacaktr. Byle bir kesme irkin ve rahatsz edici olduu gibi kesmenin izleyici tarafndan fark edilmesine neden olacaktr. Bu kuraln tek istisnas, iki kamerann da ayn ynde ve birbiriyle ayn kout hza sahip olarak evrinme yapmalardr. rnein, bir otomobili evrinme ile izleyen bir kameradan, ayn hzla ve ayn ynde giden bir baka otomobili evrinme ile izleyen kameraya ya da ayn otomobilin uzak ekiminden yakn ekimine bir kesme yaplabilir. Burada dikkat edilmesi gereken kural udur: Bu rnekte gerekte kamera bir evrinme yapmamaktadr. nk asl ilgi merkezi olan otomobile gre hareketsizdir. Kamerann zerinde evrinme yapt arka fon ise dolaysyla hareketsizdir, nemsizdir, bu nedenle de izleyicinin ilgisini ekmez. Bu kuraln bir dier kural dl, hzla gelien bir olay evrinme ile izleyen bir kameraya kesme yaplmasdr. Byle bir kesme, tempoyu hzlandracak ve heyecan arttracak nitelikte olacaktr. Ancak bu, yalnzca zel bir etkinin elde edilmek istendii durumlarda bavurulmas gereken bir yoldur. Hangi koullar altnda olursa olsun, evrinme yapan bir kameradan, dier bir kameraya kesme yaplmamaldr. Hareket eden, zellikle evrinme yapan kameralar arasnda, ya da hareketli bir kameradan hareketsiz bir kameraya doru zincirleme yapmaktan zellikle kanmak gerekir. Hareket eden kameralar arasnda yaplabilecek bir zincirleme ok rahatsz edici bir etki uyandracak ve izleyicide ba dnmesi yaratacaktr. Kamera ya da kameralarn hareket hz arttka bu rahatszlk duygusu da artacaktr. Zincirlemenin hareketsiz kameralar arasnda yaplmas yaygn bir kural olmakla birlikte, zincirlemenin canlandrlmas, yeni bir hareketin zerine yaplmas daha uygundur. Byle bir koulda yaplabilecek en doru yol kamerann deil, ekimi yaplacak nesnenin hareketlendirilmesidir. Her zaman elden geldiince, hareket zerine kesmenin yaplmas en doru tutumdur. Kesme, ekimi yaplan nesnenin hareketsizken deil, otururken, kalkarken, dnerken yaplmas gerektii andr. Yakn ekimde bile kesme yapmak iin ban hareketli olduu bir ann beklenmesi en doru yoldur. Konunun hareketi, kesme ile geiin daha az dikkati ekmesini, hatta izleyici tarafndan fark edilmemesini salar. Hareketsiz konular arasnda yaplan bir kesme her zaman hareketli olanlardan daha fazla gze batacaktr. Kesme ile gei yaparken kesme zamannn seimi her zaman kameramanlar, grnt ynetmenleri ve kurgucular iin byk nem tamaktadr. Sk sk hareket balamadan

29

hemen nce yaplan erken ya da hareket bittikten hemen sonra yaplan ge kesmeler grrz. Doru olan uygulama hareketin paralarnn her iki ekimde de grlmesidir. Kesme iin bir dier neden, kk bir hareket olmasna karn baktr. rnein, bir adam bir masann kenarnda oturuyor olsun, bir ses duyuyoruz ve adam ban kaldrp bakyor. Bakt yne kesiyor ve kapdan birinin girdiini gryoruz. Bu rnekte hareket yalnz bak ynnn deimesidir. Oysa kesme, ylesine igdlerimize uygun ve merakmz giderici yndedir ki izleyici tarafndan kesme yapld fark edilmez. Karlkl konuma ayrmlarnda hareket, kesme iin art olmaktan kar. Hibir hareket olmadan da yalnzca dramatik bir etki elde etmek iin rnein, kiilerin konumalarn tepkilerini ya da bekleyilerini gstermek iin kesme yaplabilir. Ancak eer kesmenizi bir hareket ya da bir bak zerine yapabiliyorsanz, bu davran yeleyiniz. Kesme ile bir gei yapld izleyici tarafndan ok daha az fark edilecektir. Hareket grntleniyorsa kural, elden geldiince hareket zerine kesme ile geiin yaplmasdr. Oysa bir konuma srasnda bir kesme yapma istei duyuluyorsa rnein, benzer ve tamamlayc yakn ekimler ya da omuz st ekimler arasnda kesme yaplyorsa, hareket ya ok azdr ya da hareket hi yoktur. Byle bir durumda kesme yapabilmek iin bir nedenin yaratlmasna gerek yoktur ki bu da nemli olabilir. Yani o anda izleyici iin kim nemliyse ona doru kesme yapnz. zleyici iin genel olarak konuan kii nemlidir. Ancak bazen szlerin dourduu tepki daha da nemli olabilir. Bu durumda elbette ki konumay dinleyen kii ve onu dinlemekten doan tepkilerine kesme yapmak daha doru bir davran olacaktr. Gzn grntleri alglayabilmesi iin belli bir sreye gereksinimi vardr. Bu nedenle, sylenen her cmlede kesme yapmak doru bir davran olmayacaktr. Birka nemsiz szcn grnt dnda sylenmesinde hibir saknca yoktur. Bu nedenle, her zaman szleri ya da yz ifadesiyle nemli olan kiinin gsterilmesi doru bir davrantr. Grntdeki her deime, izleyicinin ilgisini konudan koparp yaplan iin tekniine doru ektiinden, yeni grnt deiik bir eyler sylemiyorsa, bir noktay vurgulamyorsa, izleyicinin bir eyi anlamasna yardmc olamyorsa, grntnn deitirilmesine gerek yoktur. Bir grnty yalnzca deitirmek iin deitirmeyiniz. Bunun sonucu izleyicinin ilgisini datmaktan baka bir ey olmayacaktr. Kt ve yanl bir kesmenin zincirlemeyle yaplan gei yntemiyle kapatlabileceini dnmek yanltr. Byle bir uygulama hata zerine hata yapmaktan baka bir ie yaramayacaktr. Eer kesme ktyse zincirlemeyle yaplacak bir gei daha da kt olacaktr. Eer hareket zaman iinde sregeliyorsa, bu durumda en doru uygulama biimi kesme yapmaktr, ama iki sahnenin arasnda belli bir zamann getii belirtilmek isteniyorsa, bu durumda en doru uygulama zincirlemeyle bir gei biimi olacaktr. Bir zincirleme ile gei yntemi kesme ile geiten ok daha fazla dikkat eker. nk zincirleme ile gei daha uzun srer ve ekran bir sre flu olarak kalr. Kesme anlktr ve hele yerli yerinde yaplmsa hi dikkat ekmez. Yanl bir dne gre kesme kaba, zincirleme ise ince ve saygl bir noktalama biimidir. Zincirlemenin yerinde kullanlmamas izleyiciyi her zaman artr zincirlemenin anlamn, dolaysyla da yararn yitirmesine yol aar. Bu her iki gei biiminin de yer ve zamanlar farkl farkldr.

30

Televizyonun temeli yakn ekimler olmakla birlikte, uzak ekimlerin de yararnn unutulmamas gerekir. Yakn ekimlerin etkisi uzak ekimlerden fazla olmakla beraber, ok youn kullanm rahatsz edici ve gz yorucudur. Gz, zaman zaman deiik ve uzak ekim lei grerek dinlenmek ister. Uzak bir ekim, hemen kendisinin ardndan gelen yakn ekimi daha da etkileyici klar. te yandan uzak ekimler olmadan izleyici olayn getii yer ve kiilerin konumlar, durumlar konusunda bilgi sahibi olamaz. zleyiciyi aydnlatmak ynnden uzak ekimlere zaman zaman bavurmann yararlarn da unutmamak gereklidir. Giriler klar, temel hareketler uzak ekimlere gemek iin iyi birer neden olutururlar. Yeni bir sahneye geildiinde olabildiince abuk bir genel ekim leinin kullanlmasnda yarar vardr. zleyici, sahneye yeni bir kii girince igdsel olarak onu grmek ve tanmak ister. Uzun bir aradan sonra sahneye tekrar giren bir kiiyi yakn ekimle gstermek, hem izleyiciye o kiiyi anmsatmak hem de, uzak ekim leinde gsterildiinde o kiiyi anmsamamas tehlikesini ortadan kaldrabilmek iin gereklidir. Ayn kiinin ok uzak bir ekim leinden, ok yakn bir ekimine kesmeyle gemekten kanlmaldr. Byle bir kesmenin yarataca etki ok irkin olacak, yakn ekim izleyicinin zerine atlyor gibi grnecektir. Eer zel, arpc bir etkinin ortaya kmas istenmiyorsa, iki ekimin arasna orta byklkte bir ekim koymak daha yararl olacak ya da kiiyi kameraya doru yaklatrmak daha olumlu sonuca yol aacaktr.

2.4. Iklandrmadan Kaynaklanan Hatalar

Aydnlatma: Biimi ve boyutu ortaya karmak Gerei ya da gerek dl belirtmek Atmosfer yaratmak Televizyon ve sinema sisteminin teknik gerekliliklerini yerine getirmek Grntde derinlik yaratmak Karedeki nemli elere dikkati younlatrmak Grntye duygusallk katmak Zaman belirlemek Grntdeki tm estetik eleri dzenlemek Dikkati ynlendirmek Biimi ortaya karmak evreyi tantmak evreyi anlamlandrmak Grsel sreklilik salamak amacyla yaplr. Hatal yaplan aydnlatma bu gereksinimlerin oluumunu engeller. Bir sahneye n dal, ekimlerin etkisini byk lde arttrr ya da azaltr. Eer k gerei gibi dzenlenmemise, grntdeki cisimlerin biimleri istendii gibi ortaya kmayacaktr. Eer k belli noktalarda toplanmsa, nemli hareketler ya da mimikler izleyici tarafndan gerektii kadar anlalamayacaktr. ou zaman naklen yaynlarda ya da film ekimlerinde bulunulan mekn ya da k dzeniyle alma zorunluluu ortaya kar. I istediiniz etkileri elde edebilecek biimde sadece stdyoda dzenleme olana vardr. Bu nedenle bir d ekime kmadan nce k sorumlusuyla ekim yaplacak mekn ve meknn bykl zerinde grmek her zaman yararl sonular getirecektir.

31

Aydnlatma yneliminin sahneden sahneye tonal olarak deimesi genel olarak bir programn akna nemli katkda bulunur. Bir setin cross- lighting ( apraz klandrmas), rnein, bir koridora alan kaplardan gelen n dekor ya da oyunculardan birinin zerine anlk dmesi, sahneye daha da derinlik kazandracaktr. Belli hareket paralarnn kuvvetle aydnlatlmas ya da silet olarak verilmesi dramatik etkinin glenmesi olarak karmza kar. Tm bu zel etkilere dikkat edilmesi, k ve dekorcunun ne yapmak istediinizi tam olarak anlamasyla mmkndr.

32

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar
Kompozisyon hatalarn gideriniz. Kamera ereveleme hatalarnn nne geiniz. Kameralar aras gei hatalarnn nne geiniz. Iklandrmadan kaynaklanan hatalar engelleyiniz.

neriler

Kompozisyonu doru yapnz. erevelemeyi doru yapnz. Geileri kuralara uygun olarak yapnz. Iklandrmay doru yapnz.

33

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)
Aadaki boluklar doru kelimelerle doldurunuz. 1. bir mercein, ayn anda seik olduu kendisine en yakn ve en

uzak noktalar arasndaki uzaklktr. 2. Karedeki kiinin bakt veya hareket ettii ynde braklan bolua .. . veya .. .. denir. 3. Ayn konunun farkl ynlerden ve alardan anlatm amacyla iki ayr grnty st ste veya i ie aktrarak izleyiciye sunma teknii ... dir. 4. 5. I istediimiz etkileri elde edebilecek biimde sadece dzenleyebiliriz. . zellikle .. yapan kameralar arasnda . yapmak irkin ve rahatsz edicidir. 6. ereveyi dzenlerken kanmak gereklidir. Bunun nedeni genellikle en zayf konsantre merkezi olmasdr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

34

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

DEERLENDRME LTLER (YETERLK LME)
Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Kamera ekim hatalar.

A) Kamera konumlandrma hatalarndan kandnz m? B) Kamerann titremesini engellediniz mi? C) Optik hareket hatalarn engellediniz mi? D) Netleme hatalarn engellediniz mi? E) Kamera ayarlarndan kaynaklanan hatalar engellediniz mi? Grntdeki hatalar. A) Kompozisyon hatalarn giderdiniz mi? B) ereveleme hatalarn engellediniz mi? C) Gei hatalarn engellediniz mi? D) Iklandrma hatalarn engellediniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz tekrarlaynz. deerlendirme sonunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini

Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

35

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

Cevaplarnz deerlendiriniz. cevap anahtarlar ile karlatrarak kendinizi

RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI 1234567Aks izgisi Nesnel kamera as Konunun F bklmesi Zoom Zoom objektiflerde Zebra ayar - zebra

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI 123456Alan derinlii Bak boluu hareket boluu Bindirme Stdyoda Hareket eden evrinme kesme Merkeziyetilikten merkezin

36

KAYNAKA KAYNAKA
KAFALI, Nadi, Televizyon Yapmlarnda Teknik ve Kuramsal Temeller, Ankara, 1993. www.kameraarkasi.org

37