Αγορά Χωρίς Σύνορα Τόμος 12 (3) 2007: 348-364

Ιωάννης Στριμπής*

Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός

των ειρηνευτικών αποστολών
του ΟΗΕ
Περίληψη: Η κρίση του Σουέζ το φθινόπωρο 1956 άνοιξε ένα νέο κε-
φάλαιο στις δραστηριότητες του ΟΗΕ για την διατήρηση της
διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας, αυτό της δημιουργίας ει-
ρηνευτικών δυνάμεων από την Γενική Συνέλευση του Οργα-
νισμού, Δύναμη Επείγουσας Ανάγκης των ΗΕ – UNEF (UN
Emergency Force)των κοινώς αποκαλουμένων κυανοκράνων .
Η δύσκολη συμβίωση των στοιχείων που εισήχθησαν στο σύ-
στημα των ειρηνευτικών δυνάμεων των ΗΕ κατά την σύστα-
ση της UNEF, και παρέμειναν σε ισχύ μέχρι το τέλος της ε-
νάτης δεκαετίας του εικοστού αιώνα, με τα νεώτερα τα οποία
εμφανίζονται από το 1990 και εξής οδηγούν σ’ ένα είδος ‘δι-
χασμού προσωπικότητας’ μεταξύ συναινετικού χαρακτήρα δυ-
νάμεων παρεμβολής και δυνάμεων που διολισθαίνουν προς μέ-
τρα καταναγκασμού (κεφάλαιο Ζ΄ Χάρτη ΗΕ) ως επίσης με-
ταξύ επίβλεψης της ειρηνευτικής διαδικασίας και επιβολής
της ειρήνης, ο οποίος δημιουργεί προβλήματα στην επιτυ-
χημένη εκπλήρωση της αποστολής των ειρηνευτικών δυνά-
μεων.

Λέξεις Κλειδιά: Σουέζ, ΟΗΕ, ειρηνευτικές αποστολές, UNEF

* Δικηγόρος, Δ.Ν. Νομικός Σύμβουλος, Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου, Ερευνητής, Γραφείο
Διεθνών και Συνταγματικών Θεσμών, Ακαδημία Αθηνών
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 349

Εισαγωγή
Η Δύναμη Επείγουσας Ανάγκης των ΗΕ – UNEF (UN Emergency Force), η ο-
ποία συστήθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ που συγκλήθηκε σε ειδική
επείγουσα σύνοδο από την 1η μέχρι τις 10 Νοεμβρίου 1956 για την αντιμετώ-
πιση της κρίσης που προκλήθηκε από τις επιχειρήσεις βρετανικών, γαλλικών και
ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων στην Αίγυπτο λειτούργησε μέχρι τον Ιού-
νιο 1967.1 Βέβαια υπήρχε ήδη από το καλοκαίρι 19482 η UN Truce Supervision
Organisation (UNTSO - Οργάνωση Επίβλεψης της Ανακωχής), που είχε συσταθεί
από το Συμβούλιο Ασφαλείας3 και η οποία αποτέλεσε, όπως θα δούμε κατωτέ-
ρω, τον αρχικό πυρήνα της UNEF. Ωστόσο, UNTSO – η οποία εξακολουθεί να λει-
τουργεί – δεν αποτελεί ειρηνευτική δύναμη αλλά πρόδρομο αυτής, καθώς απο-
τελείται από «ικανό αριθμό στρατιωτικών παρατηρητών» οι οποίοι επικουρούν
«τον Διαμεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) στην Παλαιστίνη να επιβλέπει»
την ανακωχή στην πρώτη αραβο-ισραηλινή σύγκρουση στην Μέση Ανατολή.4
Αντίθετα η αποστολή της UNEF δεν περιοριζόταν σε απλή επιτήρηση, μολονό-
τι και αυτή η δραστηριότητα εντασσόταν στα καθήκοντά της. Αποτελούσε, σύμ-
φωνα και με τον τίτλο της, δύναμη και χαρακτηριζόταν από στοιχεία που για πρώ-
τη φορά αποδίδονταν σε επικουρικό όργανο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και
τα οποία θα χαρακτηρίζουν τις ειρηνευτικές δυνάμεις για τα επόμενα τριάντα
πέντε και πλέον έτη.

Σύσταση της UNEF

Η σύσταση της UNEF εντάσσεται στην εφαρμογή της αμφιλεγόμενης απόφα-
σης της Γενικής Συνέλευσης ΟΗΕ με το τίτλο «Ενωμένοι για την Ειρήνη» που προ-
βλέπει ότι σε κάθε περίπτωση που σωρευτικά αφ’ ενός διαπιστώνεται απειλή κα-
τά της ειρήνης, διατάραξη της ειρήνης ή επιθετική ενέργεια και αφ’ ετέρου το
Συμβούλιο Ασφαλείας αδυνατεί, λόγω του δικαιώματος αρνησικυρίας των μονί-
μων μελών του, να εκπληρώσει την κύρια υποχρέωσή του για την διατήρηση της
διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας, η Γενική Συνέλευση θα εξετάζει χωρίς καθυ-
στέρηση την υπόθεση και θα απευθύνει στα κράτη μέλη κατάλληλες συστάσεις
αναφορικά με τα συλλογικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη διατήρη-
ση και αποκατάστηση της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας. Σε περίπτωση ανά-

1
Η ειρηνευτική αυτή δύναμη απαντάται και ως UNEF Ι για να διακρίνεται από την UNEF ΙΙ, η οποία συ-
στήθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας το 1973 και λειτούργησε μέχρι το 1979.
2
Οι πριν από την σύσταση του ΟΗΕ προσπάθειες δημιουργίας διεθνών δυνάμεων υπήρξαν αποσπασματι-
κές και χωρίς πρακτικά αποτελέσματα. Μερική εξαίρεση αποτελεί η δύναμη της ΚτΕ που αναπτύχθηκε στο
Σάαρ για τον διεθνή έλεγχο της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος (1934-1935).
3
Απόφαση Συμβουλίου Ασφαλείας 50 (1948) της 29 Μαΐου 1948.
350 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Καίριο ρόλο για την σύσταση γκης τα συλλογικά αυτά μέτρα μπορεί να περιλαμβά-
της UNEF διαδραμάτισαν ο νουν και την χρήση ένοπλης βίας, όταν συντρέχει δια-
Υπουργός Εξωτερικών του τάραξη της ειρήνης ή επιθετική ενέργεια5, όχι όμως
σε περίπτωση απειλής κατά της ειρήνης. Πάντως η
Καναδά Lester Pearson, ο δυνατότητα αυτή δεν προβλέπεται στον Χάρτη ΟΗΕ
οποίος πρότεινε την σύσταση και η νομιμότητα της απόφασης «Ενωμένοι για την Ει-
και αποστολή στην ζώνη των ρήνη» έχει αποτελέσει αντικείμενο ευρυτάτων αντε-
εχθροπραξιών ειρηνευτικής γκλήσεων.6 Στο διαδικαστικό μέρος, η απόφαση της
δύναμης καθώς και ο Γενικός Γενικής Συνέλευσης προβλέπει ότι, εάν η Συνέλευση
Γραμματέας του ΟΗΕ Dag δε συνεδριάζει κατά τον χρόνο που συντρέχουν οι δύο
Hammarskjöld που προϋποθέσεις εφαρμογής της, θα συγκαλείται επεί-
γουσα έκτακτη σύνοδος εντός είκοσι τεσσάρων ωρών
χρησιμοποίησε όλη την από την υποβολή σχετικού αιτήματος του Συμβουλί-
ενέργεια και ου Ασφαλείας που υιοθετείται με πλειοψηφία των δύο
αποφασιστικότητά του τρίτων7 οιωνδήποτε εκ των μελών του8 ή της πλειο-
προκειμένου να ξεπερασθούν ψηφίας των μελών του Οργανισμού.
οι αντιρρήσεις των Η συμμετοχή γαλλικών και βρεταννικών δυνάμεων
εμπλεκομένων πλευρών και στις επιχειρήσεις σε αιγυπτιακό έδαφος είχε ως συ-
να υλοποιηθεί αυτή η νέα νέπεια την αδυναμία λήψης απόφασης από το Συμ-
βούλιο Ασφαλείας, όπου η Γαλλία και το Ηνωμένο Βα-
μορφή δράσης του ΟΗΕ.
σίλειο έχουν δικαίωμα αρνησικυρίας. Διέξοδος ανα-
ζητήθηκε στην απόφαση «Ενωμένοι για την Ειρήνη», σύμφωνα με την οποία το
Συμβούλιο Ασφαλείας με απόφασή του ζήτησε την σύγκληση επείγουσας συνό-
δου της Γενικής Συνέλευσης για την εξέταση της κρίσης και την σύσταση κα-
ταλλήλων μέτρων.9 Συνεπώς, η απόφαση Ενωμένοι για την Ειρήνη ρητώς εξαι-
ρούσε το αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την σύγκληση επείγουσας συ-
νόδου από την άσκηση του δικαιώματος αρνησικυρίας.
Καίριο ρόλο για την σύσταση της UNEF διαδραμάτισαν ο Υπουργός Εξωτερι-
κών του Καναδά Lester Pearson, ο οποίος πρότεινε την σύσταση και αποστολή
στην ζώνη των εχθροπραξιών ειρηνευτικής δύναμης καθώς και ο Γενικός Γραμ-
ματέας του ΟΗΕ Dag Hammarskjöld που χρησιμοποίησε όλη την ενέργεια και α-

4
Ibid., παράγραφος 6.
5
Απόφαση Γενικής Συνέλευσης 377 (V), 3 Νοεμβρίου 1950, Μέρος Α΄, παράγραφος 1.
6
Ειδικά για την σύσταση της UNEF (ως επίσης της UN Operation in Congo) ζητήθηκε και γνωμοδότηση του
Διεθνούς Δικαστηρίου (ΔΔ), η έκδοση της οποίας (υπέρ της νομιμότητας των δύο ειρηνευτικών αποστολών)
δεν έκλεισε το ζήτημα, βλ. P. Dailler - A. Pellet, Droit international public, 6e éd., Paris: L.G.D.J., 1999, p. 957.
7
Στην Απόφαση Γενικής Συνέλευσης 377 (V) γίνεται λόγος αριθμητικά για ‘επτά’ οιαδήποτε μέλη του Συμ-
βουλίου Ασφαλείας. Κατά την εποχή της υιοθέτησης της απόφασης (και μέχρι το 1963, οπότε αυξήθηκε ο
αριθμός των μελών σε δεκαπέντε, Απόφαση Γενικής Συνέλευσης 1991 (XVIII), 17 Δεκεμβρίου 1963) το Συμ-
βούλιο Ασφαλείας είχε ένδεκα μέλη. Η αριθμός των επτά μελών ανάγεται επομένως σε πλειοψηφεία δύο
τρίτων, εάν ασφαλώς θεωρηθεί ότι η Απόφαση 377 (V) είναι ακόμη σε ισχύ, που είναι αμφίβολο.
8
Δεν τίθεται επομένως θέμα αρνησικυρίας των μονίμων μελών του Συμβουλίου.
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 351

ποφασιστικότητά του προκειμένου να ξεπερασθούν οι αντιρρήσεις των εμπλε-

κομένων πλευρών και να υλοποιηθεί αυτή η νέα μορφή δράσης του ΟΗΕ. Η σύ-
σταση και ταχεία ενεργοποίηση της UNEF αποτελεί προσωπική επιτυχία του Σου-
ηδού διπλωμάτη. Η επιτυχία αυτή διευκολύνθηκε πάντως από το γεγονός ότι η
ανάπτυξη μιας διεθνούς δύναμης για τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών
της γαλλο-βρετανο-ισραηλινής επιχείρησης κατά της Αιγύπτου περιφρουρούσε
την υπόληψη του ΟΗΕ, η αποτελεσματικότητα του οποίου είχε τεθεί εν αμφι-
βόλω λόγω της αδυναμίας του Συμβουλίου Ασφαλείας να εκπληρώνει την πρω-
τεύουσα αποστολή του διατήρησης και αποκατάστασης της διεθνούς ειρήνης
και ασφαλείας. Αποτελούσε όμως και εύσχημο τρόπο για την απόσυρση των γαλ-
λικών και βρετανικών στρατευμάτων από το αιγυπτιακό έδαφος. Η Γαλλία και η
Βρετανία διεμήνυσαν μέσω του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ ότι ήταν διατιθεμέ-
νες να αποσύρουν τα στρατεύματά τους, εάν αναπτυσσόταν στην ζώνη των ε-
χθροπραξιών δύναμη των Ηνωμένων Εθνών.10
Η σύσταση της UNEF πραγματοποιήθηκε σταδιακά, με διαδοχικές αποφάσεις
της επείγουσας συνόδου της Γενικής Συνέλευσης. Η μέθοδος αυτή ήταν η προ-
σφορότερη, αν λάβομε υπ’ όψιν τον καινοφανή χαρακτήρα του νέου αυτού μέσου
παρέμβασης των Ηνωμένων Εθνών σε περίοδο κρίσης. Βέβαια το συνολικό διά-
στημα που χρειάσθηκε η Γενική Συνέλευση δεν ξεπέρασε τις πέντε ημέρες κατά
τις οποίες υιοθέτησε πέντε σχετικές αποφάσεις: 997 (ES-I), της 2ας Νοεμβρίου
195611, 998 (ES-I), της 4ης Νοεμβρίου 195612, 999 (ES-I), της ίδιας ημερομηνίας13,
1000 (ES-I), της 5ης Νοεμβρίου 195614 και 1001 (ES-I), της 7ης Νοεμβρίου 1956.15
Θεμελιώδης για την αντιμετώπιση της κρίσης του Σουέζ είναι η απόφαση
997 (ES-I) της ειδικής επείγουσας συνόδου της Γενικής Συνέλευσης, η οποία α-
παιτεί άμεση εκεχειρία, απόσυρση των στρατευμάτων πίσω από τις παλαιότερα
συμπεφωνημένες γραμμές ανακωχής και λήψη αποτελεσματικών μέτρων για το
άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ. Επιπλέον, ζητά από τον Γενικό Γραμματέα να
επιβλέπει τη συμμόρφωση προς την απόφαση και να υποβάλει σχετική αναφο-
ρά στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση, ώστε τα όργανα αυτά να
είναι σε θέση να αναλάβουν περαιτέρω δράση που θεωρούν πρόσφορη για την
αντιμετώπιση της κατάστασης.
Η 997 (ES-I) δεν προδικάζει τις συγκεκριμένες δράσεις που η Συνέλευση
σκοπεύει να αναλάβει για την εκτόνωση της κατάστασης και την επαναφορά της
ειρήνης στην Μέση Ανατολή. Εναργέστερη εικόνα ως προς το σημείο αυτό πα-

9
Security Council, Report 1956-1957, 1957, pp. 37-38.
10
United Nations General Assembly, First Emergency Special Session, Official Records, Annexes, A.i.5, p.
3.
11
United Nations General Assembly, First Emergency Special Session, Official Records, Resolutions Adopted
Without Reference to a Committee, 562nd plenary meeting, p. 2.
12
Ibid., 563rd Plenary Meeting, p. 2.
13
Ibid., 563rd Plenary Meeting, p. 2.
352 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Θεμελιώδης για την ρέχει η απόφαση 998 (ES-I), που υιοθετείται δύο η-
αντιμετώπιση της κρίσης μέρες μετά την 997 (ES-I) κατόπιν προτάσεως του Κα-
του Σουέζ είναι η απόφαση ναδά. Η νέα αυτή απόφαση έχει ως μοναδικό αντικεί-
μενο το επείγον αίτημα προς τον Γενικό Γραμματέα
997 (ES-I) της ειδικής των ΗΕ να υποβάλει εντός σαράντα οκτώ ωρών σχέ-
επείγουσας συνόδου της διο για την σύσταση, με την συγκατάθεση των ενδια-
Γενικής Συνέλευσης, η φερομένων κρατών, διεθνούς δύναμης επείγουσας α-
οποία απαιτεί άμεση νάγκης των ΗΕ με αποστολή να εξασφαλίσει και να ε-
εκεχειρία, απόσυρση των πιβλέψει την παύση των εχθροπραξιών σύμφωνα με
στρατευμάτων πίσω από τις όλες τις προβλέψεις της απόφασης 997 (ES-I). Η α-
παλαιότερα πόφαση αυτή αποτελεί τη σύλληψη της UNEF.
Παράλληλα με το αίτημα προς τον Γενικό Γραμμα-
συμπεφωνημένες γραμμές τέα να υποβάλει το ως άνω σχέδιο, η επείγουσα σύ-
ανακωχής και λήψη νοδος της Γενικής Συνέλευσης υιοθέτησε την ίδια η-
αποτελεσματικών μέτρων μέρα την απόφαση 999 (ES-I), με την οποία επιβε-
για το άνοιγμα της διώρυγας βαίωνε την αρχική της απόφαση 997 (ES-I), εξουσιο-
του Σουέζ. δοτούσε τον Γενικό Γραμματέα να προβεί μαζί με τα
ενδιαφερόμενα μέρη στις αναγκαίες διευθετήσεις για
την εφαρμογή της 997 (ES-I) και τού ζητούσε να επιτύχει, με την συνδρομή του
αρχηγού του επιτελείου της UNTSO, τη συμμόρφωση προς την απόφαση να α-
ποσυρθούν όλες οι στρατιωτικές δυνάμεις πίσω από τις γραμμές ανακωχής. Με
την απόφαση αυτή (και την αναφορά στην συνδρομή της UNTSO) κυοφορείται
πλέον η UNEF.
Σε εφαρμογή της απόφασης 998 (ES-I), ο Γενικός Γραμματέας υπέβαλε αυ-
θημερόν16 Έκθεση17, επί τη βάσει της οποίας η Γενική Συνέλευση υιοθέτησε την
επομένη (5 Νοεμβρίου 1956) την απόφαση 1000 (ES-I), η οποία αποτελεί την
ληξιαρχική πράξη γέννησης της δύναμης των ΗΕ, που αρχίζει ήδη να αποκαλεί-
ται επισήμως UNEF. Με την απόφαση 1000 (ES-I) η Γενική Συνέλευση συστήνει
την Διοίκηση της διεθνούς δύναμης επείγουσας ανάγκης των ΗΕ με αποστολή
να εξασφαλίσει και να επιβλέψει την παύση των εχθροπραξιών σύμφωνα με ό-
λες τις προβλέψεις της απόφασης 997 (ES-I), διορίζει, ως επείγον μέτρο, τον
αρχηγό του επιτελείου της UNTSO (Καναδό στρατηγό E.L.M. Burns) επικεφαλής
της συσταθείσας Διοίκησης και τον εξουσιοδοτεί να επιλέξει περιορισμένο α-
ριθμό αξιωματικών από το σώμα παρατηρητών της UNTSO ως πυρήνα της υπό
δημιουργία επάνδρωση δύναμης. Το πρώτο αυτό σώμα θα πρέπει να αποτελεί-
ται από αξιωματικούς που δεν είναι πολίτες των μονίμων μελών του Συμβουλί-

14
Ibid., 565th Plenary Meeting, pp. 2-3.
15
Ibid., 567th Plenary Meeting, p. 3.
16
Η σύγχρονη με την πρόσκληση επεξεργασίας της έκθεσης υποβολή της (4 Νοεμβρίου 1956) δείχνει την
στενή συνεργασία επί του θέματος του υπουργού Εξωτερικών του Καναδά και εμπνευστή της απόφασης
998 (ES-I) Lester Pearson, με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Dag Hammarskjöld.
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 353

ου Ασφαλείας. Περαιτέρω ο επικεφαλής της Διοίκησης της δύναμης επείγουσας

ανάγκης των ΗΕ εξουσιοδοτείται να αναλάβει αμέσως, σε διαβούλευση με τον
Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, την επάνδρωση της δύναμης με προσωπικό από κρά-
τη μέλη του Οργανισμού εκτός από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Τέλος, η απόφαση 1000 (ES-I) προσκαλεί τον Γενικό Γραμματέα να λάβει τα α-
ναγκαία διοικητικά μέτρα για την ταχεία εκτέλεση των ανωτέρω προβλέψεων.
Ακολουθώντας την ανωτέρω πρόσκληση της Γενικής Συνέλευσης, ο
Hammarskjöld υπέβαλε στις 6 Νοεμβρίου 1956 δεύτερη τελική Έκθεση με λε-
πτομερείς επεξεργασμένες προτάσεις για τη φύση, τους σκοπούς, τη δομή, τη
χρηματοδότηση και τις δραστηριότητες της UNEF.18 Κύριο στοιχείο των προτά-
σεων του Γενικού Γραμματέα ήταν η επιλογή να έχει η υπό σύσταση δύναμη ορ-
γανικό δεσμό με τα Ηνωμένα Έθνη, στα όργανα του οποίου (Γενική Συνέλευση,
Συμβούλιο Ασφαλείας, Γενικός Γραμματέας) θα αναφέρεται. Απέρριψε έτσι την
εναλλακτική19 δομή της ανάθεσης της οργάνωσης της δύναμης σ’ ένα ή περισ-
σότερα κράτη που θα αναλάμβαναν δράση στο όνομα του Οργανισμού (τρόπος
δράσης κατά τον πόλεμο στην Κορέα).
Η δεύτερη λεπτομερής Έκθεση του Γενικού Γραμματέα έδωσε στη Γενική Συ-
νέλευση τα απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη της UNEF. Με την απόφαση
1001 (ES-I), της 7ης Νοεμβρίου 1956, η Γενική Συνέλευση υιοθετεί τις προτά-
σεις του Γενικού Γραμματέα σε ό,τι αφορά στις κατευθυντήριες αρχές της ορ-
γάνωσης και λειτουργίας της UNEF, τα καθήκοντα και τη χρηματοδότησή της. Επι-
πλέον, προσκαλεί τον Γενικό Γραμματέα να συνεχίσει τις διαβουλεύσεις με κρά-
τη μέλη για την συμμετοχή τους στην Δύναμη και, σε διαβούλευση με τον επι-
κεφαλής της Διοίκησης της Δύναμης να προχωρήσει στην πλήρη οργάνωσή της,
ενώ τον εξουσιοδοτεί να υιοθετήσει τους κανονισμούς και οδηγίες που θα διέ-
πουν την UNEF. Για το τελευταίο αυτό έργο ο Γενικός Γραμματέας συνεργάζεται
με Συμβουλευτική Επιτροπή της UNEF, στην οποία συμμετέχουν επτά κράτη20 με
πρόεδρο το ίδιο. Στη Συμβουλευτική Αποστολή ανατίθεται επίσης η ρύθμιση
των όψεων του σχεδιασμού και της δράσης της Δύναμης που δεν έχουν προ-
βλεφθεί από τη Γενική Συνέλευση και δεν ανήκουν στην άμεση ευθύνη του ε-
πικεφαλής της Διοίκησης της Δύναμης.
Η νομική μορφή που έδωσε η απόφαση 1001 (ES-I) στην UNEF, ακολουθώ-
ντας την πρόταση του Γενικού Γραμματέα, είναι αυτή του επικουρικού οργάνου
του ΟΗΕ και συγκεκριμένα της Γενικής Συνέλευσης. Η επιλογή αυτή δεν ήταν δε-
δομένη. Ο Χάρτης ΗΕ δεν προβλέπει στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ, δια-
φορετικές από αυτές που περιλαμβάνονται στα άρθρα 42 και 43. Αλλά στην προ-
κειμένη περίπτωση δεν ετίθετο ζήτημα δράσης από το Συμβούλιο Ασφαλείας,

17
United Nations General Assembly, First Emergency Special Session, Official Records, Annexes, UN Doc.
A/3289.
18
Ibid., UN Doc. A/3302.
19
Η στρατιωτική δράση από το Συμβούλιο Ασφαλείας κατά τα άρθρα 42-43 Χάρτη ΗΕ είχε ήδη αποκλεισθεί,
354 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Η ανάγκη της είτε ευθέως, είτε κατ’ ανάθεση (προηγούμενο των ε-

αντιμετώπισης ενόπλων πιχειρήσεων στην Κορέα). Η δημιουργία ειρηνευτικών
δυνάμεων είναι ‘εφεύρεση’ του ΟΗΕ, αποτέλεσμα της
διενέξεων και συρράξεων
πρακτικής του.21 Η ανάγκη της αντιμετώπισης ενόπλων
οδήγησε στην πρόβλεψη του διενέξεων και συρράξεων οδήγησε στην πρόβλεψη του
μηχανισμού των μηχανισμού των ειρηνευτικών δυνάμεων υπό την αι-
ειρηνευτικών δυνάμεων υπό γίδα στην αρχή της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και
την αιγίδα στην αρχή της στη συνέχεια του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η σύσταση
Γενικής Συνέλευσης του και λειτουργία των δυνάμεων αυτών τοποθετείται συ-
ΟΗΕ και στη συνέχεια του νεπώς praeter chartam, στο μέτρο που αφ’ ενός μεν,
δεν απαγορεύεται από τον Χάρτη, αφ’ ετέρου δε, οι ει-
Συμβουλίου Ασφαλείας.
ρηνευτικές αποστολές αναμφισβήτητα αποτελούν μέ-
σα για την επίτευξη του βασικού σκοπού του ΟΗΕ, που είναι η διατήρηση της
διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.22 Λόγω αυτής της ‘παράλληλης’ νομιμότητας των
ειρηνευτικών δυνάμεων έχει προβληθεί ο ισχυρισμός ότι αποτελούν το, μη υ-
παρκτό, «κεφάλαιο ΣΤ΄ bis» του Χάρτη ΗΕ.23 Θα μπορούσε να αντιταχθεί ο όρος
«κεφ. ΣΤ΄ και μισό», ενώ έχει προταθεί «κεφ. ΣΤ΄ και τρία τέταρτα», προκειμέ-
νου να περιγραφεί η νομική θέση των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ που δεν
ακολουθούν το γράμμα του Χάρτη ΗΕ.24
Οι αρχικές ρυθμίσεις των διαδοχικών αποφάσεων της ειδικής επείγουσας συ-
νόδου της Γενικής Συνέλευσης που ίδρυσαν την UNEF και δημιούργησαν τον νέο
θεσμό των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ, συμπληρώθηκαν με τη σύναψη
σύμβασης ΟΗΕ-Αιγύπτου με αντικείμενο το νομικό καθεστώς της UNEF στην χώ-
ρα υποδοχής25 και περαιτέρω με τον Κανονισμό της Δύναμης, που υιοθέτησε,
με βάση την εξουσιοδότηση από την απόφαση 1001 (ES-I) της Γενικής Συνέ-
λευσης, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, στις 20 Φεβρουαρίου 195726, που ρυθ-

λόγω της αδυναμίας να ληφθεί απόφαση από το Συμβούλιο.

20
Βραζιλία, Ινδία, Καναδάς, Κεϋλάνη, Κολομβία, Νορβηγία και Πακιστάν.
21
Ο Γενικός Γραμματεύς του ΟΗΕ κατά τα έτη 1992-1996, B. Boutros-Ghali παρατηρεί στον Οδηγό για την
Ειρήνη, παράγραφος 46 (An Agenda for Peace, Preventive Diplomacy, Peacemaking and Peace-keeping.
Report of the Secretary-General pursuant to the statement adopted by the Summit Meeting of the Security
Council on 31 January 1992, UN Doc. A/47/277-S/24111, 17 June 1992), ότι «Peace-keeping can rightly
be called the invention of the United Nations.»
22
Κ.Θ. Ευσταθιάδης, Διεθνές Δίκαιον, Αθήναι: χ.ε., 1977, p. 245.
23
J.-P. Issele, «La métamorphose des opérations de maintien de la paix des Nations Unies», in L. Boisson
de Chazournes - V. Gowlland-Debbas (eds), The International Legal System in Quest of Equity and Universality.
Liber Amicorum G. Abi-Saab, The Hague/ London/ Boston: M. Nijhoff, 2001, pp. 777, 784.
24
E. Clemons, «No Peace to Keep: Six and Three-quarters Peacekeepers», New York University Journal of
International Law and Politics, Vol. 26, No. 1, 1993, p. 107.
25
Συμφωνία Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ – Αιγύπτου για την UNEF, 8 Φεβρουαρίου 1957, UN Doc. A/3526, UN
Treaty Series, Vol. 260, p. 61 και Vol. 271, p. 145. Συμπληρώνει το από 6 Νοεμβρίου 1956 Aide-memoire on
the Basis for Presence and Functioning of UNEF in Egypt, μεταξύ του Γενικού Γραμματέως ΟΗΕ και της Κυβέρ-
νησης της Αιγύπτου, United Nations General Assembly, Eleventh Session, Official Records, Annexes, Α.i.66, p.
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 355

μίζει τα πρακτικά θέματα της λειτουργίας και δράσης της UNEF.27

Θεσμικό πλαίσιο της UNEF
Το νομικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε από τις αποφάσεις της Γενικής Συνέ-
λευσης, τη διμερή συμφωνία και τους Κανονισμούς του Γενικού Γραμματέα διέ-
πεται από μια σειρά αρχών που χαρακτηρίζουν την UNEF και τις ειρηνευτικές δυ-
νάμεις που, μέχρι το 1989-1990, ακολουθούσαν το πρότυπό της. Το πλεονέκτημα
της UNEF είναι η διεξοδική ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου της, κάτι που δεν
είναι πάντα δεδομένο για τις μεταγενέστερες ειρηνευτικές δυνάμεις και απο-
στολές. Η ιδιότητα αυτή οδήγησε στην αναπαραγωγή των αρχών που διέπουν
την UNEF στις δυνάμεις που ακολούθησαν και την αναγωγή σ’ αυτές για την δι-
ευκρίνιση των ασαφειών και την πλήρωση των κενών που απαντώνται στο κα-
θεστώς άλλων ειρηνευτικών δυνάμεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Γενικός Γραμ-
ματέας των ΗΕ δήλωσε28, κατά την συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την
σύσταση ειρηνευτικής δύναμης στο Κογκό, ότι σε περίπτωση που το Συμβούλιο
τον εξουσιοδοτούσε να συστήσει την υπό συζήτηση δύναμη, θα ενεργούσε με
γνώμονα την «Συνοπτική Μελέτη της Εμπειρίας από την σύσταση και δράση της
UNEF».29

Συναίνεση του κράτους υποδοχής

Η πρώτη θεμελιώδης αρχή που διέπει την UNEF είναι η συναίνεση του κρα-
τους/ών εντός των οποίου/ων πρόκειται να αναπτυχθεί η ειρηνευτική δύναμη.
Η αρχή αυτή διακηρύσσεται από την αρχική φάση της διαδικασίας σύστασης της
UNEF, στην απόφαση 998 (ES-I), της 4 Νοεμβρίου 1956, που κάνει λόγο για σύ-
σταση «διεθνούς δύναμης επείγουσας ανάγκης των ΗΕ, με την συναίνεση των
ενδιαφερομένων κρατών». Η συναίνεση αυτή αφορά κατά πρώτο λόγο στα κρά-
τη, στο έδαφος των οποίων θα δρούσε η δύναμη των ΗΕ. Έτσι, η UNEF ανα-
πτύχθηκε στην Αίγυπτο που συγκατατέθηκε δια συμφωνιών με τον ΟΗΕ30, ενώ
η άρνηση του Ισραήλ να δεχθεί τη δύναμη στο εδαφός του εμπόδισε την ανά-
πτυξη της UNEF σε εδάφη υπό ισραηλινή δικαιοδοσία.31 Η προϋπόθεση της συ-
ναίνεσης καλύπτει πάντως και τα κράτη που συμμετέχουν στη στελέχωση και ε-
ξοπλισμό της ειρηνευτικής δύναμης καθώς δε νοείται υποχρέωση συμμετοχής.
Για το λόγο αυτό ο Γενικός Γραμματέας εξουσιοδοτείται να συνάπτει συμφωνίες
συμμετοχής με τα κράτη που επιθυμούν να συνεισφέρουν στην οργάνωση και

9.
26
Regulations for the UNEF, UN Doc. A/3552· ST/SGB/UNEF/1, UN Treaty Series, Vol. 271, p. 169.
27
Βλ. F. Seyersted, “United Nations Forces. Some Legal Problems”, British Yearbook of International Law,
Vol. 37, 1961, pp. 380-390.
28
Security Council, Official Records, 873rd meeting, par. 28.
29
Summary Study of the Experience Derived from the Establishment and Operation of the UNEF, General
Assembly, Thirteenth Session, Official Records, Annexes, A.i.65, p. 8.
356 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Η πρώτη θεμελιώδης αρχή λειτουργία συγκεκριμένης ειρηνευτικής δύναμης.

που διέπει την UNEF είναι Η αρχή της συναίνεσης για τη δραστηριοποίηση
μιας ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ προσδίδει σ’ αυ-
η συναίνεση του κρατους/ών
τές έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, εξόχως σημαντικό για
εντός των οποίου/ων την κατανόηση των ζητημάτων που αναπόδραστα α-
πρόκειται να αναπτυχθεί η νακύπτουν κατά τη διάρκεια ζωής των δυνάμεων αυ-
ειρηνευτική δύναμη. τών. Οι δυνάμεις τύπου UNEF είναι δυνάμεις παρεμ-
βολής. Σκοπός τους είναι η διατήρηση μιας υφιστά-
μενης κατάστασης στο πεδίο συγκρούσεως και όχι η ανατροπή της. Έτσι η πρω-
ταρχική, αν όχι αποκλειστική, αποστολή της παρεμβαλλόμενης δύναμης του ΟΗΕ
είναι η φύλαξη των γραμμών ανακωχής, εκεχειρίας ή κατάπαυσης του πυρός και
με αυτόν τον τρόπο, η αποτροπή επανάληψης των εχθροπραξιών. Κατά την πε-
ριγραφή του Γενικού Γραμματέα η UNEF «είναι κάτι περισσότερο από απλό σώ-
μα παρατηρητών [στο πρότυπο της UNTSO] αλλά ουδόλως αποτελεί στρατιωτι-
κή δύναμη που ελέγχει προσωρινά την περιοχή στην οποία σταθμεύει»32. Ο ρό-
λος της παρατήρησης, επίβλεψης του υπάρχοντος συσχετισμού δυνάμεων, δη-
λώνεται συχνά ακόμη και στους τίτλους των ειρηνευτικών αποστολών αυτής της
κατηγορίας: Οργάνωση επίβλεψης της Εκεχειρίας33, Ομάδα Στρατιωτικών Παρα-
τηρητών των ΗΕ στην Ινδία και το Πακιστάν34, Ομάδα Παρατήρησης των ΗΕ στο
Λίβανο35, κ.ο.κ.
Από την προϋπόθεση της συναίνεσης για την ανάπτυξη των ειρηνευτικών δυ-
νάμεων συνάγονται ορισμένα αναγκαία χαρακτηριστικά των δυνάμεων παρεμβο-
λής.
Κατ’ αρχήν, οι ειρηνευτικές δυνάμεις όφειλαν, ως επικουρικά όργανα των
ΗΕ, να σεβασθούν κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων τους την υποχρέωση
του άρθρου 2, παράγραφος 7 του Χάρτη ΗΕ για μη ανάμειξη στις εσωτερικές υ-
ποθέσεις των κρατών. Αυτή η υποχρέωση εξηγεί γιατί οι ειρηνευτικές δυνάμεις
της πρώτης τριακονταπενταετίας (τύπου UNEF) συστήνονταν ως επί το πλείστον
για την αντιμετώπιση κρίσεων, που παρουσίαζαν κυρίως διεθνή χαρακτήρα. Τέ-
τοιας φύσεως ήταν οι ειρηνευτικές αποστολές, π.χ., στην Μέση Ανατολή ή στην
ινδο-πακιστανική μεθόριο. Αυτό ήταν επακόλουθο της δραστηριότητας του ΟΗΕ
κατά τον Ψυχρό πόλεμο, στην οριοθέτηση της οποίας ο κανόνας της μη ανάμειξης
στις εσωτερικές υποθέσεις των μελών διαδραμάτισε έναν αναμφισβήτητο ρόλο.
Δεν απεκλείετο, ωστόσο, και η εσωτερική διάσταση της σύγκρουσης, στη διευ-
θέτηση της οποίας αποσκοπούσε η σύσταση της ειρηνευτικής αποστολής. Και
σ’ αυτήν, ωστόσο, την περίπτωση η διεθνής διάσταση της κρίσης ήταν εμφανής

30
Συμφωνία Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ – Αιγύπτου για την UNEF, 8 Φεβρουαρίου 1957, UN Doc. A/3526, UN
Treaty Series, op.cit.
31
Βλ. N.G. Finkelstein, Image and Reality of the Israel-Palestine Conflict, 2nd ed., New York: Verso, 2003,
p. 277, o οποίος χαρακτηρίζει την ισραηλινή άρνηση ως «μεγάλη αδυναμία της ειρηνευτικής δύναμης».
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 357

εξ’ αιτίας των επεμβάσεων ξένων δυνάμεων. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγ-

μα σ’ αυτήν την περίπτωση είναι η Επιχείρηση των ΗΕ στο Κογκό (ONUC, 1960-
1964), βασική αποστολή της οποίας ήταν η συνδρομή στην κυβέρνηση ενός
κράτους μέλους του Οργανισμού, ώστε να αποκαταστήσει και να περιφρουρήσει
την τάξη, η οποία επεκτάθηκε στη συνέχεια ρητά στη διατήρηση της εδαφικής
ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας του Κογκό, στην πρόληψη εμφυ-
λίου πολέμου και στην εξασφάλιση της απομάκρυνσης από τη χώρα όλων των
ξένων στρατιωτικών και παραστρατιωτικών δυνάμεων, συμβούλων και μισθο-
φόρων.36
Περαιτέρω, η συναίνεση του κράτους (ή των κρατών) υποδοχής της δύνα-
μης παρεμβολής είχε ως αποτέλεσμα την αυτονομία της δύναμης επί του εδά-
φους του κράτους (ή κρατών) υποδοχής και την αναγνώριση ορισμένων προνο-
μίων και ασυλιών για τη δύναμη παρεμβολής και τα μέλη της που εγγυούνταν,
μεταξύ των άλλων γνωστών ασυλιών και προνομίων των διεθνών οργανισμών,
το απαραβίαστο των χώρων της ειρηνευτικής αποστολής, καθώς και την ελευ-
θερία κινήσεως και επικοινωνιών της ειρηνευτικής δύναμης και του προσωπικού
της. Οι εγγυήσεις αυτές ερείδονταν στην ιδιότητα των ειρηνευτικών δυνάμεων
ως επικουρικών οργάνων του ΟΗΕ και παραχωρούνταν με διμερείς συμφωνίες που
συνήπταν τα κράτη υποδοχής με τον ΟΗΕ.37
Επιπροσθέτως, αναγκαία συνέπεια του εθελουσίου χαρακτήρα των δυνάμε-
ων παρεμβολής ήταν το γεγονός ότι η άρση της συναίνεσης των μερών, ιδιαί-
τερα του κράτους (ή των κρατών) υποδοχής, αποτελούσε ικανό λόγο για τη δια-
κοπή της αποστολής. Η UNEF, λ.χ., αποσύρθηκε από την Αίγυπτο το 1967 κα-
τόπιν αιτήματος της κυβέρνησης της χώρας αυτής. Η άρση της συγκατάθεσης
της κυβέρνησης της Αιγύπτου το καλοκαίρι του 1967 σήμανε, σχεδόν αυτομά-
τως, το τέλος της ειρηνευτικής δύναμης.38

Αμεροληψία της ειρηνευτικής δύναμης

Δεύτερο χαρακτηριστικό των ειρηνευτικών δυνάμεων τύπου UNEF είναι η α-
μεροληψία ή ουδετερότητα στο πλαίσιο της σύγκρουσης που προκαλεί την α-
πόστολή τους. Η ανάπτυξη των ειρηνευτικών δυνάμεων στις περιπτώσεις αυτές
δεν ακολουθεί, ούτε προϋποθέτει, τη διάγνωση εκ μέρους του Συμβουλίου Ασφα-
λείας ενός επιτιθεμένου ή υπαιτίου για απειλή ή προσβολή της διεθνούς ειρή-

32
United Nations General Assembly, First Emergency Special Session, Official Records, Annexes, UN Doc.
A/3302, παρ. 12.
33
UNTSO - UN Truce Supervision Organisation.
34
UNMOGIP - UΝ Military Observer Group in India and Pakistan.
35
UNOGIL - UN Observation Group in Lebanon.
36
Βλ. διαδοχικές Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας 143 (1960) της 14 Ιουλίου 1960, 145 (1960) της
22 Ιουλίου 1960, 146 (1960) της 9 Αυγούστου 1960, 161 (1961) της 21 Φεβρουαρίου 1961, 169 (1960)
358 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Η αρχή της συναίνεσης για
τη δραστηριοποίηση μιας
ειρηνευτικής δύναμης του
ΟΗΕ προσδίδει σ’ αυτές
έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα,
εξόχως σημαντικό για την
κατανόηση των ζητημάτων
που αναπόδραστα
ανακύπτουν κατά τη
διάρκεια ζωής των
δυνάμεων αυτών.
νης και ασφάλειας μέρους (άρθρο 39 Χάρτη ΗΕ). Υπό
αυτές τις συνθήκες, οι ειρηνευτικές δυνάμεις δεν νο-
μιμοποιούνταν να υιοθετήσουν ευνοϊκότερη θέση υ-
πέρ τινός των αντιμαχομένων μέρών. Χαρακτηριστική
ως προς την ουδετερότητα των παρεμβαλλομένων δυ-
νάμεων είναι η σαφής θέση του Γενικού Γραμματέα
του ΟΗΕ με αφορμή τις συγκρούσεις στο νότιο Λίβα-
νο, ότι η Προσωρινή Δύναμη των ΗΕ στο Λίβανο
(UNIFIL) δεν είχε δικαίωμα να εμποδίζει τη λιβανική
αντίσταση στις επιθέσεις της εναντίον του ισραηλι-
νού στρατού, ούτε να αποτρέπει τα αντίποινα του ισ-
ραηλινού στρατού και των Λιβανέζων συνεργατών
του.39

Χρήση βίας μόνο σε νόμιμη άμυνα

Καίτοι αποστολές με στρατιωτικό χαρακτήρα, οι δυνάμεις παρεμβολής δε-
σμεύονται από αυστηρούς περιορισμούς ως προς την προσφυγή σε ένοπλη βία.
Η χρήση βίας από τις δυνάμεις, που συγκροτούν τις ειρηνευτικές δυνάμεις πα-
ρεμβολής, δεν επιτρέπεται παρά μόνο κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση νόμιμης ά-
μυνας. Η αρχή αυτή θεωρείται απαρέγκλιτη, ώστε ακόμη και όταν δε γινόταν α-
πολύτως σεβαστή στην πράξη (π.χ. Επιχείρηση των ΗΕ στο Κογκό – ONUC),40 η
εμπλεκόμενη ειρηνευτική δύναμη και τα όργανα στην έδρα του ΟΗΕ επικαλού-
νται την εμμονή τους σ’ αυτήν στο επίπεδο διακήρυξης.

Μη συμμετοχή μονάδων από τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας

Η οργανωτική αυτή αρχή των ειρηνευτικών δυνάμεων διακηρύχθηκε με την
απόφαση 1000 (ES-I) που προέβλεψε την επάνδρωση της μόλις συσταθείσας
UNEF με αξιωματικούς και προσωπικό από κράτη μέλη του Οργανισμού εκτός α-
πό τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Συναφής είναι και η πρακτική της
μη συμμετοχής στις ειρηνευτικές δυνάμεις μονάδων από κράτη (μη μόνιμα μέ-
λη του Συμβουλίου Ασφαλείας), η γεωγραφική θέση ή οι πολιτική απόκλιση των
οποίων θα μπορούσε να θέσει σε αμφιβολία την αμεροληψία της αποστολής.

Προσωρινός χαρακτήρας της δύναμης

της 24 Νοεμβρίου 1961.

37
Βλ. π.χ. συμφωνίες Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ – Αιγύπτου για την UNEF (6 Νοεμβρίου 1956, 8 Φεβρουαρί-
ου 1957), βλέπ. υποσ. 25, ανταλλαγή επιστολών Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ – Υπουργού Εξωτερικών Κυπρια-
κής Δημοκρατίας, 31 Μαρτίου 1964, για την Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο (UNFICYP), UN Doc.
S/5634, annexes I, II.
38
M. Cohen, «The Demise of UNEF», International Journal, Vol. 23, 1967-1968, pp. 18-51.
39
Εξαίρεση αποτελεί η Επιχείρηση των ΗΕ στο Κογκό, αποστολή της οποίας ήταν η συνδρομή προς ένα μέ-
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 359

Οι ειρηνευτικές δυνάμεις τύπο UNEF θεωρήθηκαν από την αρχή προσωρινές

μορφές δράσης του Οργανισμού (μέχρι και στον τίτλο τους: προσωρινή δύναμη,
επιχείρηση αμέσου ανάγκης, κ.ο.κ.), μολονότι στην πράξη εξελίχθηκαν σε μα-
κροχρόνιες δεσμεύσεις του Οργανισμού. Η Προσωρινή Δύναμη των ΗΕ στον Λί-
βανο δρα ήδη είκοσι πέντε χρόνια, ενώ η Ειρηνευτική Δύναμη των ΗΕ στην Κύ-
προ λειτουργεί εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Εξέλιξη του συστήματος των ειρηνευτικών δυνάμεων των

ΗΕ
Τα ανωτέρω χαρακτηριστικά της UNEF παρέμειναν σταθερές του συστήματος
των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ, μέχρι το τέλος του ψυχρού πολέμου. Με
αυτά τα χαρακτηριστικά λειτούργησαν οι ειρηνευτικές δυνάμεις για τριάντα πέ-
ντε χρόνια. Η σχετική επιτυχία αυτού του προτύπου ειρηνευτικών δυνάμεων τι-
μήθηκε το 1989 με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για τις «υπηρεσίες τους στην υ-
πόθεση της ειρήνης υπό αντίξοες και επικίνδυνες συνθήκες». Ωστόσο, ο πε-
ριορισμός των οιονεί αυτομάτων βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας μετά το 1989-
1990 και η αισιοδοξία που δημιουργήθηκε για την αναζωογόνηση του συστή-
ματος συλλογικής ασφαλείας που προβλέπεται στον Χάρτη οδήγησαν σε σχετι-
κή αναθεώρηση των χαρακτηριστικών των συγχρόνων ειρηνευτικών δυνάμεων
και αποστολών του ΟΗΕ.
Η αναθεώρηση πάντως αυτή έγινε χωρίς να ληφθούν υπ’ όψιν σ’ όλες τις
στατικές και δυναμικές συνέπειές τους εκείνοι οι παράμετροι που χαρακτηρίζουν
απαραίτητα τις ανωτέρω εξελίξεις. Η σύσταση ειρηνευτικών δυνάμεων από το
Συμβούλιο Ασφαλείας με νομικό έρεισμα συχνά το κεφάλαιο Ζ΄ του Χάρτη επέ-
φερε σταδιακή διολίσθηση των ειρηνευτικών επιχειρήσεων προς τη λογική των
μέτρων εξαναγκασμού, ενώ σε αντίστροφη κίνηση μέτρα εξαναγκασμού μπορεί
να σχεδιάζονται ως ειρηνευτικές επιχειρήσεις. Δημιουργείται με αυτόν τον τρό-
πο η εντύπωση ότι οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις έρχονται τρόπον τινά να υπο-
καταστήσουν τη λειτουργία των άρθρων 41 επ. του κεφαλαίου Ζ΄ του Χάρτη, χω-
ρίς να έχουν μελετηθεί και αντιμετωπισθεί επαρκώς οι μεταβολές που είναι α-
παραίτητες για μία τέτοια ποιοτική (και ποσοτική) μεταλλαγή. Διαπιστώνομε δε
ότι η βαθιά αυτή μεταλλαγή, που συντελέστηκε στις αρχές της περασμένης δε-
καετίας, δεν έχει αφομοιωθεί ακόμη ούτε και από τα μόνιμα μέλη του Συμβου-
λίου Ασφαλείας, τα οποία έχουν αυξημένες υποχρεώσεις στον τομέα της δια-
τήρησης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, καθώς επίσης και καθοριστικό ρό-
λο στο σχεδιασμό των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ και στη διατύπωση της
εντολής που τους ανατίθεται. Είναι άξιο μνείας, λόγου χάρη, ότι σε σχετική ει-
σήγησή του τον Ιούλιο 2004, υψηλός κινέζος αξιωματούχος, υπεραμύνεται των
αρχών της ουδετερότητας και της αμεροληψίας των ειρηνευτικών δυνάμεων του
ΟΗΕ χωρίς εξαιρέσεις, δηλώνοντας ότι «η διεθνής κοινότητα μπορεί να βοηθή-
360 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Αναγκαία συνέπεια του σει στην επίλυση ενόπλων συγκρούσεων εντός μιας
εθελουσίου χαρακτήρα των χώρας, αλλά αυτή η ανάμειξη πρέπει να μη αφίσταται
από την αρχή της ουδετερότητας και της αμερολη-
δυνάμεων παρεμβολής ήταν
ψίας. Ειρηνευτικές δυνάμεις που επιτρέπονται από το
το γεγονός ότι η άρση της Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρέπει να αποφεύγουν
συναίνεσης των μερών, να αναμειγνύονται στη σύγκρουση».41 Τέτοιες δηλώ-
ιδιαίτερα του κράτους (ή σεις καταδεικνύουν την υπάρχουσα σύγχυση γύρω α-
των κρατών) υποδοχής, πό την έκταση των αρμοδιοτήτων και τις δυνατότητες
αποτελούσε ικανό λόγο για των τρεχουσών ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ. Η
τη διακοπή της αποστολής. ενδιάμεση δε θολή κατάσταση μεταξύ μέτρων κατα-
ναγκασμού και ειρηνευτικών επιχειρήσεων συνιστά μια
«πολύ ολισθηρή οδό», «την οποία δεν δίστασαν να διαβούν ορισμένες ειρη-
νευτικές επιχειρήσεις, ίσως χωρίς να το αντιλαμβάνονται, πέραν της διαφύλα-
ξης της ειρήνης, αλλά όχι ακριβώς στις κυρώσεις του Άρθρου 42»42, που οδή-
γησε στη Σομαλία ή στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη σε ανυπέρβλητα προβλήματα και αν-
θρώπινες τραγωδίες.
Δεν μπορούμε, ωστόσο, να παραβλέψομε ότι οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις και
τα μέτρα εξαναγκασμού είναι δύο διακριτά μέσα στη διάθεση του ΟΗΕ, που ε-
πιτρέπουν δύο διαφορετικού τρόπου, από πολιτικής, στρατιωτικής και νομικής
επόψεως, επεμβάσεις για τη διευθέτηση διεθνών κρίσεων, ανάλογα με τη φύ-
ση της κρίσης, την ετοιμότητα του Οργανισμού να παρέμβει, καθώς και το βαθ-
μό και την ωριμότητα της συμφωνίας της διεθνούς κοινωνίας σε σχέση προς δε-
δομένη κατάσταση. Μία τέτοια διάκριση είναι απαραίτητη για την επιτυχημένη
παρέμβαση του ΟΗΕ και την αποφυγή αδικαιολογήτων προσδοκιών και συναφών
απογοητεύσεων. Το πέρασμα από το σχήμα της ειρηνευτικής δύναμης σε μέτρα
εξαναγκασμού συνήθως σηματοδοτεί είτε την όξυνση της κρίσης που αντιμε-
τωπίζεται είτε, σε αντίστροφη φορά, την ύφεσή της. Η ανάγκη καθαρής διάκρι-
σης μεταξύ των μέσων αυτών φαίνεται και στην πρόταση που περιέχεται στον
«Οδηγό για την Ειρήνη» του τέως Γενικού Γραμματέα Boutros Boutros-Ghali43 για
τη σύσταση ειρηνευτικών αποστολών με σκοπό την ‘επιβολή’ της ειρήνης. Οι α-
ποστολές αυτές αντιμετωπίζονται συστηματικά ως προσωρινά μέτρα με την έν-
νοια του άρθρου 40 του Χάρτη. Δεν συγχέονται με τις δυνάμεις που προβλέπο-
νται στο άρθρο 43 και κυρίως, δεν εξαρτώνται από τη διαπίστωση από το Συμ-

ρος (νόμιμη κυβέρνηση ενός Κράτους μέλους του Οργανισμού) να αποκαταστήσει και να περιφρουρήσει την
τάξη έναντι αντιθέτων δυνάμεων.
40
Βλ. J. Combacau - S. Sur, Droit international public, Paris: Montchrestien, 2001, p. 663, που αναφέρο-
νται σε «πραγματική ένοπλη σύρραξη μεταξύ των στρατευμάτων των ΗE και των δυνάμεων της ανταρσίας».
Σε ανάλογη, αν και μικρότερης έντασης, κατάσταση περιήλθε συχνά και η Προσωρινή Δύναμη των ΗΕ στον
Λίβανο (UNIFIL).
41
«Stepping up International and Regional Cooperation to Put an End to Armed Conflicts and Remove their
Sources», Statement by H.E. Mr. Qian Qichen, Deputy Prime Minister, Kyoto, 6 July 2004, p. 2, δικτυακός
τόπος του Υπουργείου Εξωτερικών Λ.Δ.Κίνας: www.fmprc.gov.cn/eng/wjdt/zyjh/t142395.htm (επίσκεψη
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 361

βούλιο Ασφαλείας απειλής ή ενέργειας κατά της ειρήνης ή επίθεσης, που θέτει
σε κίνηση το μηχανισμό του κεφαλαίου Ζ΄ του Χάρτη. Η σύσταση αυτή, που δεν
έχει υλοποιηθεί μέχρι τώρα, καταδεικνύει την αναγκαιότητα της θεωρητικής και
πρακτικής διάκρισης μεταξύ ειρηνευτικών αποστολών και μέτρων εξαναγκασμού,
ώστε να γνωρίζουν ο Οργανισμός, τα μέλη του και οι δυνάμεις που αποστέλλο-
νται στο πεδίο των επιχειρήσεων, την έκταση των αρμοδιοτήτων τους και τα μέ-
σα που έχουν στη διάθεσή τους σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.
Για την αντιμετώπιση των δυσχερειών αυτών, ο τέως Γενικός Γραμματεύς
Kofi Annan συνέστησε το 2000 Ομάδα (Panel, υπό την προεδρεία του τέως υ-
πουργού Εξωτερικών της Αλγερίας Lakhdar Brahimi) για την μελέτη των ειρη-
νευτικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ. Η ομάδα συνέταξε Έκθεση που προτείνει δρά-
σεις και μέτρα για να ξεπερασθούν τα προβλήματα της μετάβασης από τον πα-
λαιότερο προς το σύγχρονο τύπο ειρηνευτικών επιχειρήσεων του ΟΗΕ, με απο-
στολή όχι την επιτήρηση, αλλά την επιβολή και την οικοδόμηση της ειρήνης.44

Χαρακτηριστικά της UNEF με συνεχιζόμενο χαρακτήρα

Η μετάβαση από τις ειρηνευτικές δυνάμεις παρεμβολής προς τις επιχειρή-
σεις οικοδόμησης της ειρήνης είχε ως συνέπεια την εγκατάλειψη μιας σειράς αρ-
χών που χαρακτήριζαν τον πρώτο τύπο δυνάμεων. Η μεταβολή αυτή πάντως δε
σήμανε την ολοσχερή κατάργηση του κεκτημένου του πρώτου τύπου, ορισμένα
στοιχεία του οποίου επιβιώνουν και στις σημερινές αποστολές οικοδόμησης της
ειρήνης.
Κατ’ αρχάς λειτουργούν μέχρι σήμερα μερικές ειρηνευτικές δυνάμεις η σύ-
σταση των οποίων ανάγεται στην περίοδο πριν από το 1990 και των οποίων η
εντολή παραμένει σε γενικές γραμμές αμετάβλητη και επομένως λειτουργούν με
βάση τις αρχές που εγκαινιάσθηκαν κατά την σύσταση της UNEF (π.χ. Ειρηνευ-
τική Δύναμη των ΗΕ στην Κύπρο, UNFICYP, Προσωρινή Δύναμη των ΗΕ στον Λί-
βανο, UNIFIL).
Στις ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΟΗΕ που αποφασίζονται από το 1990-
1991 και εξής παραμένει ως κεκτημένο ήδη από την UNEF η οργανική σχέση με
τα Ηνωμένα Έθνη. Όλες οι ειρηνευτικές αποστολές αποτελούν επικουρικά όρ-
γανα του κυρίου οργάνου του ΟΗΕ που τις συστήνει. Σε αντίθεση πάντως με την
UNEF, αυτό είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, εξέλιξη που ισχύει ήδη από την Οργά-
νωση των ΗΕ στο Κογκό (ONUC).
Η οργανική σχέση με τον ΟΗΕ γίνεται εμφανής σε επιχειρησιακό επίπεδο α-
πό τον καίριο ρόλο που έχει ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού στις ειρη-
νευτικές δυνάμεις. Η ανώτατη διεύθυνση και ευθύνη των δυνάμεων ανατίθεται

στις 22 Ιουλίου 2004).

42
G. Abi-Saab, «United Nations Peacekeeping Old and New: An Overview of the Issues» στο D. Warner (ed.),
362 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Χαρακτηριστικό των στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος λαμβάνει τα

ειρηνευτικών δυνάμεων αναγκαία διοικητικά μέτρα, περιλαμβανομένου του
διορισμού της διοίκησης της δύναμης. Το στρατιωτι-
τύπου UNEF είναι η
κό σκέλος της διοίκησης αναλαμβάνει την επιχειρη-
αμεροληψία ή ουδετερότητα σιακή ευθύνη της δύναμης. Ειδικά για την UNEF, η α-
στο πλαίσιο της σύγκρουσης πόσυρσή της αποφασίσθηκε κατόπιν αιτήματος της
που προκαλεί την απόστολή χώρας υποδοχής από μόνον τον Γενικό Γραμματέα του
τους. ΟΗΕ (U Thant), χωρίς να παραπέμψει το ζήτημα στην
Γενική Συνέλευση.45 Πάντως, μακρόχρονη πρακτική,
και οι καταστατικές διατάξεις του Οργανισμού επιβάλλουν την αναφορά του Γε-
νικού Γραμματέα στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση. Ανάλογα
δε με τους συσχετισμούς στα δύο αυτά όργανα και την προσωπικότητα και α-
ποφασιστικότητα του εκάστοτε Γενικού Γραμματέα, προσδιορίζεται και ο ρόλος
του τελευταίου. Σε κάθε πάντως περίπτωση ο ρόλος αυτός είναι σημαντικός και
ποτέ δευτερεύων.
Κεκτημένο ακόμη της UNEF που καθοδηγεί κατά κανόνα όλες τις επόμενες
ειρηνευτικές δυνάμεις και επιχειρήσεις είναι η αρχή ότι δεν μετέχουν σ’ αυτές
δυνάμεις των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, ως επίσης και κρατών
που θεωρούνται ότι δεν παρέχουν τις απαραίτητες εγγυήσεις ουδετερότητας
και αμεροληψίας. Μόνο σε περιπτώσεις που η συμμετοχή τέτοιων κρατών κρί-
νεται απολύτως απαραίτητη, λόγω δυνατοτήτων και απαιτούμενης εμπειρίας κά-
μπτεται ο κανόνας και πάλι μόνο στο μέτρο που είναι απαραίτητο για την επι-
τυχή διεξαγωγή μιας επιχείρησης και την επίτευξη των στόχων της.
Γενική αρχή των δυνάμεων παρεμβολής που ισχύει και στην επόμενη γενιά
των επιχειρήσεων οικοδόμησης της ειρήνης αποτελεί ο προσωρινός χαρακτήρας,
ο οποίος πάντως παρατείνεται. Σ’ όλες τις σχετικές πρόσφατες αποφάσεις του
το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν παραλείπει να υπογραμμίζει, ακόμη και σε μακρο-
χρόνιες αποστολές (UNFICYP, UNIFIL, κ.ά.), τον ‘προσωρινό χαρακτήρα’ τους.

Παρωχημένα στοιχεία του καθεστώτος της UNEF

Μεταξύ των στοιχείων της UNEF που δεν επιβίωσαν στη σύγχρονη μορφή των
ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ είναι κατ’ αρχάς η έλλειψη θεμελίωσης στο κε-
φάλαιο Ζ΄ του Χάρτη με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Γενική Συνέ-
λευση του ΟΗΕ δεν συνιστά πλέον ειρηνευτικές δυνάμεις. Σ’ αυτό συνέβαλε α-
ποφασιστικά σε μία πρώτη φάση η αμφισβήτηση της νομικής ευχέρειας της Γε-

New Dimensions in Peacekeeping, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 1995, p. 9.

43
An Agenda for Peace, Preventive diplomacy, Peacemaking and Peace-keeping. Report of the Secretary-
General pursuant to the statement adopted by the Summit Meeting of the Security Council on 31 January
1992, UN Doc. A/47/277-S/24111, 17 June 1992, παράγραφος 44.
44
Report of the Panel on United Nations Peace Operations, (Brahimi Report), 21 Αυγούστου 2000, UN Doc.
Η κρίση του Σουέζ και ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ 363

νικής Συνέλευσης να συστήνει ειρηνευτικές αποστολές, παρά τη θετική γνωμο-

δότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ.46 Σε μια δεύτερη φάση, μετά το πέ-
ρας του ψυχρού πολέμου, ο σχετικός περιορισμός των αρνητικών για τη λει-
τουργία του Συμβουλίου συνεπειών της σχεδόν αυτόματης άσκησης του δικαι-
ώματος αρνησικυρίας εκ μέρους των μονίμων μελών.
Η χρήση του κεφαλαίου Ζ΄ του Χάρτη ως νομική βάση των συγχρόνων ειρη-
νευτικών δυνάμεων επέφερε τον περιορισμό αν όχι εξάλειψη της ανάγκης συ-
ναίνεσης του κράτους (κρατών) στο έδαφος του οποίου (των οποίων) δραστη-
ριοποιούνται οι νέες ειρηνευτικές δυνάμεις. Στο σημείο αυτό παραμένουν ορι-
σμένες ασάφειες, που οφείλονται στην σύγχυση για την οποία έγινε λόγος α-
νωτέρω μεταξύ ειρηνευτικών επιχειρήσεων τύπου UNEF και μέτρων εξαναγκα-
σμού σύμφωνα με τό κεφάλαιο Ζ΄ Χάρτη ΗΕ.
Τέλος, η ατελής διολίσθηση των ειρηνευτικών επιχειρήσεων προς το κεφά-
λαιο Ζ΄ Χάρτη ΗΕ θέτει επί νέας βάσης το ζήτημα της χρήσης βίας από τις ει-
ρηνευτικές δυνάμεις του νέου τύπου. Η εξαιρετικά περιορισμένη δυνατότητα
προσφυγής στα όπλα από τις ειρηνευτικές δυνάμεις επικρίθηκε ως λόγος ανα-
ποτελεσματικότητας ήδη κατά την επιχείρηση στο Κογκό (1960-1964), οπότε δια-
τυπώθηκε και ως αίτημα διεύρυνσης της εντολής της ONUC. Οι αιτιάσεις επα-
νήλθαν με την ίδια και μεγαλύτερη ένταση μετά τις επιχειρήσεις των ΗΕ στην
Σομαλία αλλά και τη Ρουάντα47 και στην πρώην Γιουγκοσλαβία.48 Τα δραματικά
γεγονότα που σημειώθηκαν σε σχέση με τις δυνάμεις αυτές οδήγησαν προς την
κατεύθυνση της διεύρυνση της δυνατότητας προσφυγής των ειρηνευτικών α-
ποστολών σε ένοπλη βία. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτήθηκε θεσμικά από τη Δή-
λωση του Προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας μετά την εξέταση από το Συμ-
βούλιο του «Οδηγού για την Ειρήνη». Στην Δήλωση αυτή αποτυπώθηκε χωρίς
περιστροφές η πρόθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας να λαμβάνει τα ενδεδειγ-
μένα μέτρα κατά των μερών που δε σέβονται τις αποφάσεις του, καθώς και το
δικαίωμα του να επιτρέπει στις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ όλα τα απαραί-
τητα μέτρα για την εκπλήρωση της εντολής που έχουν λάβει, συμπληρωματικά
προς το «φυσικό δικαίωμα άμυνας»49, το οποίο αναγνωριζόταν παραδοσιακά.
Διαπιστώνομε ότι στη λογική του Συμβουλίου Ασφαλείας υπεισέρχεται η απο-
δοχή της απειλής ή της χρήσης βίας από κυανόκρανους, ως κύρωσης για τη μη
συμμόρφωση των αντιπάλων μερών προς τις αποφάσεις του Συμβουλίου.
Το περίγραμμα δράσης των ειρηνευτικών αποστολών του ΟΗΕ καθίσταται με
αυτόν τον τρόπο δυσδιάκριτο, χωρίς ωστόσο να εντάσσονται οι αποστολές στη
λογική των μέτρων εξαναγκασμού, κάτι που θα σήμαινε μεν ανατροπή όλης της

A/55/305–S/2000/809, παράγραφος 60.

45
Την ορθότητα της λύσης αυτής συζητά με το πλεονέκτημα της μεταγενέστερης εμπειρίας και πρακτικής
ο M.K. Carroll, «From Peace(keeping to War: The United Nations and the Withdrawal of UNEF», Middle East
Review of International Affairs, Vol. 9, No. 2, 2005, pp. 72-93.
46
Διεθνές Δικαστήριο ΟΗΕ, Ορισμένες δαπάνες των ΗΕ (άρθρο 17, παράγραφος 2 του Χάρτη), γνωμοδότη-
364 Αγορά Χωρίς Σύνορα

Η χρήση βίας από τις εικόνας, αλλά θα επέτρεπε μία σαφή προσέγγιση στο
δυνάμεις, που συγκροτούν θεμελιώδες ζήτημα της προσφυγής στην χρήση βίας.
Εύγλωττο παράδειγμα της θαμπής εικόνας που δημι-
τις ειρηνευτικές δυνάμεις
ουργήθηκε είναι η εξουσιοδότηση που χορηγήθηκε
παρεμβολής, δεν στην UNPROFOR «ενεργώντας σε αυτοάμυνα» για την
επιτρέπεται παρά μόνο κατ’ προστασία των λεγομένων ‘ασφαλών περιοχών’ στην
εξαίρεση, σε περίπτωση Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου η χρήση βίας επιτρεπόταν,
νόμιμης άμυνας. αλλά για περιορισμένο θεματικά (ανθρωπιστική προ-
στασία) και τοπικά (προστασία των ‘ασφαλών περιο-
χών’) σκοπό.50 Η σύγχυση μεταξύ νόμιμης άμυνας και προστασίας ‘ασφαλών πε-
ριοχών’, η οποία δε μπορεί παρά να είναι εσκεμμένη αποσκοπώντας απλώς στην
τήρηση κάποιων προσχημάτων, είναι ολοφάνερη. Η ερμηνεία της παραγράφου
9 της απόφασης 836 (4 Ιουνίου 1993) οδηγούσε αναπόφευκτα στην κατά πλά-
σμα δικαίου εξίσωση της επίθεσης κατά των ‘ασφαλών περιοχών’ και των πλη-
θυσμών (αμάχων και μαχητών), που είχαν καταφύγει σ’ αυτές με επίθεση κατά
των τμημάτων της UNPROFOR, που είχαν ταχθεί να προστατεύουν τις ζώνες αυ-
τές.

Συμπεράσματα
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η δύσκολη συμβίωση των στοιχείων που ει-
σήχθησαν στο σύστημα των ειρηνευτικών δυνάμεων των ΗΕ κατά την σύσταση
της UNEF, και παρέμειναν σε ισχύ μέχρι το τέλος της ενάτης δεκαετίας του ει-
κοστού αιώνα, με τα νεώτερα τα οποία εμφανίζονται από το 1990 και εξής51 ο-
δηγούν σ’ ένα είδος ‘διχασμού προσωπικότητας’ μεταξύ συναινετικού χαρακτή-
ρα δυνάμεων παρεμβολής και δυνάμεων που διολισθαίνουν προς μέτρα κατα-
ναγκασμού (κεφάλαιο Ζ΄ Χάρτη ΗΕ) ως επίσης μεταξύ επίβλεψης της ειρηνευ-
τικής διαδικασίας και επιβολής της ειρήνης, ο οποίος δημιουργεί προβλήματα
στην επιτυχημένη εκπλήρωση της αποστολής των ειρηνευτικών δυνάμεων. Κα-
θίσταται επομένως απαραίτητο να βρεθεί ένα πρότυπο ειρηνευτικών αποστολών
των Ηνωμένων Εθνών που θα λαμβάνει υπ’ όψιν την εμπειρία των ειρηνευτικών
δυνάμεων τύπου UNEF αλλά θα την αφομοιώνει στις σύγχρονες συνθήκες και α-
παιτήσεις.

ση, 29 Ιουλίου 1962, Συλλογή νομολογίας Διεθνούς Δικαστηρίου, 1962, pp. 163-165.
47
UNOSOM - UN Operation in Somalia· UNAMIR - UN Assistance Mission for Rwanda.
48
K.E. Cox, «Beyond Self-defense: United Nations Peacekeeping Operations and the Use of Force», Denver
Journal of International Law and Policy, Vol. 27, No. 1, 1999, pp. 239-243.
49
Δήλωση του Προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας (3225η συνεδρία), 28 Μαΐου 1993, UN Doc. S/25859,