Αιμορραγία

Η κάκωση και η διατομή των αιμοφόρων αγγείων έχει ως

αποτέλεσμα την αιμορραγία, την έξοδο δηλαδή του αίματος από
τα αγγεία προς τον περιβάλλοντα χώρο.
Ανάλογα με το είδος του αγγείου που έχει ραγεί η
αιμορραγία διακρίνεται στα ακόλουθα τρία είδη: την αρτηριακή,
τη φλεβική και την τριχοειδική.
α. Αρτηριακή αιμορραγία
Η αιμορραγία αυτή προέρχεται από τη διατομή μιας
αρτηρίας και χαρακτηρίζεται ως σημειακή και σφύζουσα, καθώς
το αίμα αναβλύζει από ένα σημείο με πίεση και κατά ώσεις,
σύμφωνα με τους παλμούς της καρδιάς, ενώ το αίμα έχει ανοικτό
ζωηρό ερυθρό χρώμα, επειδή είναι πλήρως οξυγονωμένο.
β. Φλεβική αιμορραγία
Η αιμορραγία αυτή προέρχεται από τη διατομή μιας φλέβας
και χαρακτηρίζεται ως σημειακή και συνεχής, καθώς το αίμα
αναβλύζει από ένα σημείο ήπια και χωρίς ώσεις, ενώ το αίμα έχει
ερυθροκύανο χρώμα, επειδή περιέχει λιγότερο οξυγόνο από το
αρτηριακό και περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.
γ. Τριχοειδική αιμορραγία
Η τριχοειδική αιμορραγία είναι το πιο συνηθισμένο είδος
αιμορραγίας, το οποίο συνυπάρχει σε κάθε κάκωση ιστών. Όταν
αποτελεί το μοναδικό είδος αιμορραγίας, όπως συμβαίνει στις
περιπτώσεις με εκδορές, το αίμα αναβλύζει από πολλά σημεία και
πολύ αργά, ενώ το χρώμα του είναι ενδιάμεσο μεταξύ του
χρώματος του αρτηριακού και του φλεβικού αίματος

Κάθε αιμορραγία πρέπει να σταματά γρήγορα, επειδή οι

κίνδυνοι από τη μεγάλη απώλεια του αίματος μπορεί να είναι
μεγάλοι, όπως είναι η πρόκληση της Οξείας Κυκλοφορικής
Ανεπάρκειας (Shock) ή ακόμη και ο θάνατος.
Στον ενήλικα η απώλεια 500 ml αίματος δεν έχει σχεδόν
καμία επίπτωση στο άτομο, καθώς αντιμετωπίζεται
αποτελεσματικά με την ανακατάταξη των υγρών του οργανισμού
από τους ρυθμιστικούς του μηχανισμούς.
Όταν η απώλεια του αίματος φθάσει την ποσότητα των 1500
ml, τότε αρχίζουν να εμφανίζονται τα κλινικά συμπτώματα και τα
σημεία της βαριάς αιμορραγίας, τα οποία οφείλονται στην
ελάττωση του αίματος των αγγείων, όπως είναι η ελάττωση της
αρτηριακής πίεσης, του εύρους του σφυγμού και του επιπέδου της
συνείδησης, ή και στην αντίδραση του οργανισμού στην
αιμορραγία, όπως είναι η αγγειοσύσπαση του δέρματος και των
βλεννογόνων, το αίσθημα δίψας, η ταχυσφυγμία και η ταχύπνοια,
με τα οποία διασφαλίζεται η λειτουργία των ζωτικών οργάνων του
οργανισμού.
Ο οργανισμός του ανθρώπου διαθέτει ειδικούς μηχανισμούς,
για να μειώνει και τελικά να σταματά την αιμορραγία. Για το
σκοπό αυτό σε κάθε διατομή του αγγείου τα κομμένα άκρα του
συσπώνται και η αρτηριακή πίεση του αίματος ελαττώνεται, με
αποτέλεσμα να μειώνεται και η απώλεια του αίματος. Ακόμη στην
περιοχή της κάκωσης τα ιστικά στοιχεία ενεργοποιούν τον
πηκτικό μηχανισμό του εξαγγειωμένου αίματος, με αποτέλεσμα
να δημιουργούνται οι θρόμβοι, οι οποίοι αποφράσσουν τα
κομμένα άκρα του αγγείου. Όσο πιο αργή είναι η ροή του αίματος
στην περιοχή του κομμένου αγγείου τόσο πιο εύκολα
σχηματίζονται οι θρόμβοι του αίματος.
Η περίπτωση αιμορραγίας, σε ελαφρά ή σοβαρότερα
ατυχήματα, επιβάλλει την άμεση παροχή πρώτων βοηθειών από
το περιβάλλον, έως την λήψη της ενδεδειγμένης ιατρικής
βοήθειας. Στις περιπτώσεις τραυμάτων στον αυχένα, στη ράχη ή
στο κεφάλι δεν πρέπει να μετακινείται καθόλου ο τραυματίας,
μέχρι να έρθει ιατρική βοήθεια.
 Σε μεγάλη εσωτερική ή εξωτερική αιμορραγία
παρατηρούμε τα ακόλουθα:
• Ωχρότητα
• Δέρμα ψυχρό και υγρό
• Επιπόλαιη αναπνοή
• Γρήγορο και αδύναμο σφυγμό
• Δίψα
• Ανησυχία
• Πιθανή απώλεια των αισθήσεων

Οι αιμορραγίες ελέγχονται με κρύο νερό και άμεση πίεση με

καθαρό επίδεσμο, μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία. Το ίδιο
μπορείτε να κάνετε και σε ρινορραγίες, πιέζοντας σταθερά τα
πτερύγια της μύτης μεταξύ τους και εφαρμόζοντας πάνω της πάγο
ή κρύο επίδεσμο.
Όταν ο μηχανισμός αυτός από μόνος του δεν είναι επαρκής
για να σταματήσει η αιμορραγία, τότε υποβοηθείται με την τοπική
εφαρμογή των ακόλουθων μεθόδων των Πρώτων Βοηθειών:
• Εξετάστε αν υπάρχουν ξένα σώματα πάνω στο τραύμα και
αφαιρέστε τα προσεκτικά, σκουπίζοντας τα απαλά ή
ξεπλένοντάς τα με άφθονο νερό.
• Αν δεν υπάρχει σφηνωμένο ξένο σώμα στο τραύμα,
τοποθετήστε μια γάζα ή ένα καθαρό κομμάτι ύφασμα πάνω
 από την πληγή και πιέστε σταθερά με το χέρι σας για αρκετή
ώρα.
• Αν υπάρχει κάποιο σφηνωμένο ξένο σώμα στο τραύμα, μην
ασκήσετε πίεση πάνω του, αλλά περιφερικότερα του
τραύματος.
• Μην πειράζετε τυχόν θρόμβους του αίματος που
σχηματίζονται πάνω στην πληγή, γιατί η αιμορραγία θα
ξαναρχίσει.
• Αν το αίμα μουσκέψει τελείως τον επίδεσμο μην τον
απομακρύνετε, αλλά τοποθετήσετε ένα άλλο πάνω από αυτόν
και συνεχίστε να πιέζετε σταθερά.
• Κρατήστε τον ασθενή ζεστό και προσπαθήστε να τον
καθησυχάσετε.
• Αν η αιμορραγία δε σταματήσει, ζητήστε βοήθεια και
φροντίστε για την άμεση μεταφορά του πάσχοντος σε
νοσοκομείο.
• Μη λύνετε ποτέ τους επιδέσμους ενός τραύματος για να δείτε
αν σταμάτησε η αιμορραγία
• Πιέζουμε αρκετά ώστε να σταματήσει η αιμορραγία, χωρίς
όμως να μελανιάσει το άκρο από το σημείο της αιμορραγίας
και μετά.
• Αν διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο, χαλαρώνουμε λίγο την
επίδεση.
1. Ανύψωση του μέλους

Εικόνα 1. Η ανύψωση του μέλους που αιμορραγεί.

Η ανύψωση του μέλους που φέρει την κάκωση υψηλότερα

από το επίπεδο της καρδιάς ελαττώνει τοπικά την υδροστατική
πίεση του αίματος, επιβραδύνει τη ροή του μέσα στο αγγείο και
έτσι διευκολύνεται η αιμόσταση στην περιοχή (Εικόνα 1).

2. Εφαρμογή άμεσης πίεσης

Η εφαρμογή άμεσης πίεσης επάνω στην περιοχή του τραύματος
συμπιέζει και επιπεδώνει τα αγγεία της περιοχής, με αποτέλεσμα
να διακόπτεται η ροή του αίματος μέσα σ’ αυτά και έτσι
διευκολύνεται η τοπική αιμόσταση (Εικόνα 2).

Εικόνα 2. Η εφαρμογή της άμεσης πίεσης στο μέλος που αιμορραγεί.

 Η άμεση πίεση είναι δυνατό να εφαρμοσθεί με τη βοήθεια
κάποιου αποστειρωμένου επιθέματος ή με τον συμπλησιασμό και
τη συμπίεση των χειλέων του τραύματος. Πρέπει να διαρκεί
τουλάχιστον για χρονικό διάστημα 5-15 λεπτών της ώρας και να
είναι τόσο ισχυρή, ώστε να σταματάει η αιμορραγία, αλλά να μην
επηρεάζεται η υπόλοιπη κυκλοφορία ή και τα νεύρα του μέλους.
3. Εφαρμογή έμμεσης πίεσης
Στις σπάνιες περιπτώσεις που η αιμορραγία δεν ελέγχεται με
τις παραπάνω μεθόδους, όπως είναι δυνατό να συμβαίνει στα
πολλαπλά τραύματα του μέλους, είναι δυνατό να εφαρμοσθεί η
έμμεση πίεση επάνω στο κύριο αγγειακό στέλεχος που αιματώνει
την περιοχή της βλάβης.
Με τη συμπίεση του αγγείου επάνω σε κάποιο οστό ή άλλους
συμπαγείς ιστούς του σώματος, τα τοιχώματα του αυλού του
συμπίπτουν και διακόπτεται πλήρως η ροή του αίματος από το
σημείο εκείνο και σε ολόκληρη την περιοχή του μέλους που
αρδεύεται από το αγγείο αυτό.
Στην περίπτωση αρτηριακής αιμορραγίας εφαρμόζεται
κεντρικότερη από την κάκωση και ως προς την καρδιά έμμεση
πίεση στο μέλος που φέρει την κάκωση, ενώ στην περίπτωση
φλεβικής αιμορραγίας εφαρμόζεται περιφερικότερη έμμεση
πίεση.
Οι κυριότερες θέσεις, στις οποίες πιο συχνά εφαρμόζεται η
κεντρικότερη έμμεση πίεση για τον έλεγχο της βαριάς αρτηριακής
αιμορραγίας, είναι οι ακόλουθες:

3α. Αποκλεισμός της καρωτίδας αρτηρίας

Ο αποκλεισμός της καρωτίδας αρτηρίας εφαρμόζεται για τον
έλεγχο της αιμορραγίας στον τράχηλο και στην κεφαλή και
επιτυγχάνεται με την εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα της αύλακας
που σχηματίζεται μεταξύ του πρόσθιου χείλους του
στερνοκλειδομαστοειδούς μυός και του πλαγίου της τραχείας, με
αποτέλεσμα τη συμπίεση του αγγείου μεταξύ των δακτύλων του
διασώστη και των αυχενικών σπονδύλων του πάσχοντος.

3β. Αποκλεισμός της βραχιονίου αρτηρίας

Ο αποκλεισμός της βραχιονίου αρτηρίας εφαρμόζεται για τον
έλεγχο της αιμορραγίας του άνω άκρου και επιτυγχάνεται με την
εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα του βραχίονα και κατά το έσω
χείλος του δικεφάλου βραχιονίου μυός, με αποτέλεσμα τη
συμπίεση του αγγείου μεταξύ των δακτύλων του διασώστη και
του βραχιονίου οστού.
Για λόγους εύκολης απομνημόνευσης σημειώνεται ότι η
διαδρομή της βραχιονίου αρτηρίας είναι παράλληλη περίπου με
την έσω ραφή του μανικιού του επανωφορίου του πάσχοντος
(Εικόνα 3).
 Εικόνα 3. Ο αποκλεισμός της βραχιονίου αρτηρίας.

3γ. Αποκλεισμός της μηριαίας αρτηρίας

Ο αποκλεισμός της μηριαίας αρτηρίας εφαρμόζεται για τον
έλεγχο της αιμορραγίας του κάτω άκρου και επιτυγχάνεται με την
εφαρμογή πίεσης στη μεσότητα της μηροβουβωνικής πτυχής, με
αποτέλεσμα τη συμπίεση του αγγείου μεταξύ του αντίχειρα του
διασώστη και του ηβικού οστού του πάσχοντος (Εικόνα 26).
H σταθερή εφαρμογή της έμμεσης αρτηριακής πίεσης
προκαλεί τη διακοπή της ροής του αίματος μέσα στο κύριο αγγείο
και σε όλους τους κλάδους του, με αποτέλεσμα τη διακοπή της
αιμάτωσης στην ευρύτερη περιοχή της βλάβης και την πρόκληση
ισχαιμίας στην περιοχή του μέλους που φέρει την κάκωση.

Εικόνα 4. Ο αποκλεισμός της μηριαίας αρτηρίας.

 Για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος από τις σοβαρές
ισχαιμικές αλλοιώσεις των ιστών της περιοχής, ο έλεγχος της
αιμορραγίας με την εφαρμογή της κεντρικότερης έμμεσης πίεσης
της αρτηρίας πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σαν έσχατη λύση
και, όταν είναι τελείως αναγκαίο, η διάρκεια της εφαρμογής της
να μην υπερβαίνει τα 20 λεπτά της ώρας, επειδή στις
συνηθισμένες συνθήκες μεταβολισμού του ενήλικα μετά από αυτό
το διάστημα αρχίζουν οι μη αναστρέψιμες νεκρωτικές βλάβες των
ιστών.

3δ. Ίσχαιμη περίδεση του μέλους

Στις περιπτώσεις που υπάρχει μεγάλη αρτηριακή αιμορραγία
στο άνω ή στο κάτω άκρο του πάσχοντος είναι δυνατό να
εφαρμοσθεί και η ίσχαιμη περίδεση του μέλους πιο κεντρικά από
την περιοχή που αιμορραγεί.
Για την ίσχαιμη περίδεση του μέλους χρησιμοποιείται μια
ελαστική ταινία (tournique) ή ένας επίδεσμος από ύφασμα
πλάτους 5 cm περίπου.
Η ελαστική ταινία εφαρμόζεται με τάση και επιδένεται
κυκλικά στο κεντρικότερο τριτημόριο του βραχίονα ή του μηρού.
Ο υφασμάτινος επίδεσμος περιτυλίγεται μία έως δύο φορές
κυκλικά στο κεντρικότερο τριτημόριο του βραχίονα (Εικόνα 5) ή
του μηρού και τα άκρα του δένονται μεταξύ τους με κόμπο
(Εικόνα 5Α). Τα δεμένα άκρα του επιδέσμου περιστρέφονται με
τη βοήθεια μιας μικρής άκαμπτης ράβδου, η οποία τοποθετείται
ανάμεσά τους, με αποτέλεσμα η επίδεση να περισφίγγει σιγά-σιγά
το μέλος και να αποφράσσονται τα αγγεία του, καθώς
συμπιέζονται μεταξύ του επιδέσμου και του οστού (Εικόνα 5Β).
Η τοποθέτηση μικρού επιστρώματος επάνω στην περιοχή της
πορείας της αρτηρίας του μέλους προστατεύει το αγγείο και
καθιστά πιο ακίνδυνη την ίσχαιμη περίδεση.

Α Β

Εικόνα 5. Η αιμοστατική περίδεση του βραχίονα.

Το είδος αυτό της επίδεσης εφαρμόζεται μόνο σε μέλος, π.χ

στο χέρι ή στο πόδι και ποτέ στον θώρακα, κεφάλι, ή κοιλιά.

Κοψίματα και αιμορραγίες

Ατυχήματα συμβαίνουν πάντα, ακόμα και στους πιο
προσεκτικούς. Πρόληψη δεν υπάρχει. Αυτό όμως που μπορούμε
να κάνουμε είναι να γνωρίζουμε πως θα αντιμετωπίσουμε έγκαιρα
και σωστά ένα ατύχημα. Και επειδή ο σοφός λαός μας λέει: "των
φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν" ας δούμε τι θα
πρέπει να κάνουμε πριν βρεθούμε στη δύσκολη θέση.
Τα μικρά κοψίματα τα αντιμετωπίζουμε με καλό πλύσιμο για
να φύγουν τυχόν ξένα σώματα και βρωμιές και οξυζενέ καθώς και
ένα χανζαπλάστ για την επούλωση. Από κει και πέρα οι
αιμορραγίες αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση:
Ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός είναι το κόψιμο το οποίο
ως συνήθως επιφέρει αιμορραγία.
Κοψίματα
Ένα κόψιμο μπορεί να είναι μία λεία και ίσια τομή που έγινε
από κοφτερό όργανο (π.χ. μαχαίρι) ή μπορεί να είναι ένα τραχύ,
ανώμαλο τραύμα που προκλήθηκε από ένα αντικείμενο με
κοφτερές, ακανόνιστες άκρες, όπως είναι ένα εξάρτημα προς
επεξεργασία.
Αν το κόψιμο δεν είναι σοβαρό το απολυμαίνουμε και εν
συνεχεία το δένουμε με ένα επίδεσμο. Αν το κόψιμο αιμορραγεί
πολύ, ασκείστε δυνατή πίεση. Δέστε το με έναν επίδεσμο και
πηγαίνετε άμεσα για ιατρική εκτίμηση. Μπορεί να χρειαστούν
ράμματα, ενώ συνήθως αν το τραύμα είναι ακάθαρτο μια
αναμνηστική δόση αντιτετανικού εμβολίου είναι απαραίτητη αν
δεν έχετε εμβολιαστεί τα τελευταία 5 με 10 χρόνια.
Πρέπει να αποφεύγονται τα εξής:
Μη χρησιμοποιείτε στο κόψιμο σκόνη για τα τραύματα ή
αιμοστατικό βαμβάκι, γιατί η πληγή δε θα μπορεί να αεριστεί και
υπάρχει ο κίνδυνος μόλυνσης

Πρέπει να γίνουν τα εξής:

• Εάν κοπείτε, πλύνετε καλά με άφθονο νερό την πληγή
• Καθαρίστε το κόψιμο με οξυζενέ.
• Σε περίπτωση που δεν έχετε οξυζενέ, μπορείτε να
χρησιμοποιήσετε σαπούνι τύπου Μασσαλίας και
άφθονο νερό
• Αφού στεγνώσετε την περιοχή καλά με αποστειρωμένη
γάζα, επαλείφετε με Betadine, κλείστε την πληγή με
αποστειρωμένη γάζα και στερεώστε με ένα τσιρότο
• Απευθυνθείτε στον ειδικό που θα εξετάσει το τραύμα
και θα σας χορηγήσει αντιτετανικό ορό, ο οποίος πρέπει
να γίνεται ενδομυϊκά μέσα σε 24 ώρες ανεξαρτήτου
λήψεως τροφής και ύδατος

Αιμορραγία των άκρων (χέρια - πόδια): Βάζουμε τον

ασθενή ύπτια χωρίς μαξιλάρι για να κυκλοφορεί το αίμα και στο
κεφάλι. Πιέζουμε με πολλές γάζες το σημείο που αιμορραγεί
δυνατά (χωρίς να αλλάζουμε τις γάζες) και δένουμε πιεστικά με
ελαστικό επίδεσμο. Εάν ο ασθενής δεν έχει διακομιστεί στο
νοσοκομείο σε μια ώρα τότε η περίδεση ξεσφίγγεται για 1-2 λεπτά
να κυκλοφορήσει το αίμα και ξανασφίγγεται.
 Αιμορραγία κεφαλιού: Τα τραύματα του τριχωτού της
κεφαλής είναι πολύ αιματηρά. Εδώ κάνουμε πιεστική επίδεση και
διακομίζουμε τον τραυματία στο νοσοκομείο για συρραφή του
τραύματος. Εάν η αιμορραγία είναι ενδοεγκεφαλική, βάζουμε τον
ασθενή ύπτια με το κεφάλι, ελαφρά ανασηκωμένο (για
διευκόλυνση της φλεβικής κυκλοφορίας) και τον μεταφέρουμε
στο νοσοκομείο.
Ρινορραγία: Βάζουμε το κεφάλι του ασθενή με μικρή κλίση
προς τα πίσω (όχι μεγάλη γιατί υπάρχει κίνδυνος εισροφήσεως
από αίμα). Πιέζουμε τη βάση της μύτης και κλείνουμε τα
ρουθούνια με βαμβάκι, βρεγμένο σε οξυζενέ. Το βαμβάκι δεν
πρέπει να μένει στα ρουθούνια της μύτης πάνω από 48 ώρες γιατί
υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης
Αιμορραγία από τα ούλα μετά από αφαίρεση δοντιού: Αιτία
στις αιμορραγίες αυτές είναι η εξαγωγή δοντιού. Κάνουμε πλύσεις
με οξυζενέ (μια κουταλιά οξυζενέ σε ένα ποτήρι νερό) και
πιέζουμε πάνω στην πληγή με αποστειρωμένη γάζα.
Αιμόπτυση: Είναι αιμορραγία από το στόμα. Εδώ δίνουμε
κρύα ποτά και διακομίζουμε τον ασθενή στο νοσοκομείο.
Αιματέμεση: Είναι η αιμορραγία από το πεπτικό σύστημα
(κυρίως στομάχι). Ακινητοποιούμε τον ασθενή και τον
διακομίζουμε στο νοσοκομείο αφού προηγουμένως διακόψουμε
κάθε χορήγηση τροφής ή ποτού από το στόμα.