ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ

Μιχάλης Η. Χαντές

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Ορθοπαιδική Κλινική

Το γόνατο είναι η δεύτερη σε σειρά άρθρωση που
τραυματίζεται συχνότερα στις αθλητικές
δραστηριότητες.
 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Τραυματισμοί γόνατος 15%
Τραυματισμοί ποδοκνημικής 25%

Αναγκαιότητα χειρουργείου

Γόνατο 45%
Ώμος 8%
Καρπός-χέρι 7%

Αιτία για μακρόχρονη απουσία από

αθλητικές δραστηριότητες
www.ortho-uth.org
 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Αγόρια
Αμερ. Ποδόσφαιρο 58%
Ποδόσφαιρο 21%
Πάλη 10%
Μπάσκετ 7%
Baseball 4%

Κορίτσια
Ποδόσφαιρο 56%
Μπάσκετ 23%
Volleyball 11%
Softball 9% www.ortho-uth.org
 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ
Δεν είν αι δυν ατή η εμφάν ιση της εικόνας. Ί σως ν α μην επαρκε ί η μν ήμη του υπολ ογ ιστή γ ια το άν οιγ μα της εικόνας ή ίσως η εικόν α να έχ ει
καταστραφεί. Επαν εκκιν ήστε τον υπολ ογ ιστ ή και αν οίξτε ξαν ά το αρχείο. Αν εμφαν ίζεται ακόμα το κόκκιν ο x, ίσως ν α πρέπει ν α διαγ ράψετε την
εικόν α και ν α την εισαγ άγ ετε ξαν ά.

Κεφάλι μάτια 16%

Ώμος 4%

Στήθος αυχένας
Ράχη 6%
Χέρι αγκώνας 8%

Γόνατο 19% Ισχίο-κοιλιά 4%

Πόδι 30%
 Ταξινόμηση τραυματισμών
Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis)

Οξείς τραυματισμοί
Δεν είν αι δυν ατή η εμφάν ιση της εικόνας. Ίσω ς ν α μην επαρκε ί η μν ήμη του υπολ ογ ιστ ή γ ια το άν οιγ μα της εικόνας ή ίσω ς η εικόν α να έχ ει καταστραφεί. Επαν εκκιν ήστε τον υπολ ογ ιστ ή και αν οίξτε ξαν ά το αρχείο. Αν
εμφαν ίζεται ακόμα το κόκκιν ο x, ίσως ν α πρέπει ν α διαγ ράψετε την εικόν α και ν α την εισαγ άγ ετε ξαν ά.
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
Οι παθήσεις -τραυματισμοί του μυοσκελετικού
από υπερ-χρήση (over-use injuries)
είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων – κυκλικών
δυνάμεων στους μύες, τένοντες και στα οστά
 ΕΝΤΟΠΙΣΗ
Τένοντες: τενοντίτιδα

Οστά: κατάγματα εκ κοπώσεως (stress fractures)

Μύες: χρόνιο σύνδρομο διαμερίσματος

 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ - ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ

Η επίδραση ισχυρών δυνάμεων πάνω σε

συγκεκριμένα ανατομικά στοιχεία
(μύες, τένοντες, οστά) έχει ως αποτέλεσμα την
δημιουργία μικροτραυματισμών.
Η αδυναμία του σώματος λόγω της συνεχιζόμενης
καταπόνησης οδηγεί τελικά σε πόνο και δυσλειτουργία
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis)
Αιτιολογία:
Εσωτερικοί παράγοντες

•Ηλικία: 40-60 έτη μεγάλη συχνότητα

•Φύλο: πιο συχνό σε άνδρες
•Ανατομικές ανωμαλίες: ανισοσκελία, έσω στροφή
κνήμης κ.λ.π.
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis)
Αιτιολογία:
Εξωτερικοί παράγοντες

Καιρικές συνθήκες: πολύ κρύο, πολύ ζέστη κ.λ.π

Λάθη προπόνησης: απότομη έναρξη, όχι διατατικές
ασκήσεις, λάθος τεχνική.
Συνθήκες γηπεδικές: σκληρό - ανώμαλο δάπεδο
ακατάλληλα υποδήματα
Έγχυση στεροειδών
 Τενοντίτιτδα επιγονατιδικού τένοντα
(jumper’s knee)

Πολύ συχνή σε άλτες, αθλητές βόλλευ, μπάσκετ

Ποδόσφαιρο
Λίγο μετά την έκφυση του τένοντα
(Osgood-Schlatter,
Johansson-Larsen στα παιδιά)
 Τενοντίτιτδα επιγονατιδικού τένοντα
(jumper’s knee)

Παθοφυσιολογία:

Έκκεντρες συσπάσεις τετρακεφάλου

(απότομη προσγείωση-άλμα)
Υπερβολική ένταση στην προπόνηση

Αυξημένα φορτία στον τένοντα

Μικροτραυματισμοί-τοπική φλεγμονή
 ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Στάδιο Ι: πόνος μόνο μετά την δραστηριότητα

Στάδιο ΙΙ: πόνος κατά και μετά την δραστηριότητα
Στάδιο ΙΙΙ: πόνος και κατά την ξεκούραση
Στάδιο IV: Συνεχής – έντονος πόνος, κίνδυνος ρήξης
 ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ανάλογα με το στάδιο:
Αντιφλεγμονώδη
Ελεγχόμενη προπόνηση
Διατατικές ασκήσεις
Φυσικοθεραπεία
Ξεκούραση

Χειρουργείο
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis

Οπισθίων μηριαίων

Προσαγωγών
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis

Σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας

Πολύ συχνό σε δρομείς μεγάλων
αποστάσεων
Πόνος κατά μήκος του έξω μηριαίου
κονδύλου και στο φύμα του Gerdy
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis

Αιτιολογία πολυπαραγοντική
Συνθήκες που ασκούν δυνάμεις
ραιβότητας στο γόνατο
Μακρά διάρκεια θεραπείας
Ενδυνάμωση τετρακεφάλου
Διατάσεις λαγονοκνημιαίας ταινίας
 Τραυματισμοί από υπερ-χρήση
(overuse injuries-tendinosis
Πόνος επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης
(anterior knee pain)
Αίσθημα καύσους
Πολύ συχνό σε νεαρές αθλήτριες
Πόνος κατά τις δραστηριότητες
που απαιτούν κάμψη του γόνατος
Ή σε περιπτώσεις παρατεταμένης κάμψης
(movie sign)
Αποτέλεσμα παραγόντων που προκαλούν
μη φυσιολογική κύλιση της επιγονατίδας
πάνω στην μηριαία τροχιλία

Κάποια σημεία δέχονται μεγαλύτερες φορτίσεις

Πόνος στην συγκεκριμένη περιοχή

Αιτιολογία πολυπαραγοντική

ΚΥΡΙΩΣ ανισσοροπία των μυών

Σφιχτοί οπίσθιοι μηριαίοι
Αδύναμος τετρακέφαλος
Ατροφία έσω πλατέος

Ενίσχυση τετρακεφάλου
Διατάσεις οπισθίων μηριαίων
Ενδυνάμωση έσω πλατέος
Αιτιολογία:

Υψηλή επιγονατίδα
Δυσπλασία τροχιλίας
Έσω στροφή κνήμης
Αυξημένη πρόσθια απόκλιση
του αυχένα του μηριαίου
Αποτέλεσμα: αυξημένη κλίση
επιγονατίδας, υπεξάρθρημα
 Οξείς τραυματισμοί
Πολύ συχνοί
Δύσκολη συχνά η διάγνωση
Αφορούν κυρίως στοιχεία ενδοαρθρικά

Σύνδεσμοι
Χόνδρος
Μηνίσκοι
Μύες
Μυοτενόντια ομάδα
Τραυματισμοί μυών-μυοτενόντιας ομάδας

Πάρα πολύ συχνοί σε αθλητές

Αποτελούν το 50% του συνόλου

•Σύνθλιψη
•Διατομή
•Άμμεση πλήξη
•Κάκωση από έκκεντρη σύσπαση

•Θλάσεις
 Τραυματισμοί μυών-μυοτενόντιας ομάδας

•Αδύνατο σημείο η μυοτενόντια ομάδα

•Αποτυγχάνει όταν κατά την άσκηση γίνεται
έκκεντρη σύσπαση του μυός
•Συνήθως σε διάρθριους μύες (προσαγωγούς,
οπίσθιοι μηριαίοι, γαστροκνήμιος)
•Μερική ρήξη
•Ολική ρήξη (ρίκνωση-σύσπαση του μυός)
Διαβάθμιση μυικών τραυματισμών
5 πιο κοινές αιτίες για μυικούς τραυματισμούς

1. Επίδραση μεγάλου φορτίου/δύναμης στον μυ

2. Μυική ακαμψία
3. Μυική ανισσοροπία
4. Αδύνατοι μύες
5. Ηλικία αθλητή
6. Κακή/ανεπαρκής προθέρμανση
 Οξείς τραυματισμοί
Μηχανισμός κάκωσης:
Άμμεσος
Έμμεσος

Ακουστό «αισθητό» κρακ

Οίδημα
Έντονος πόνος
 Οξείς τραυματισμοί

Αίτια αιμάρθρου του γόνατος:

Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου (70%)

Εξάρθρημα επιγονατίδας
Ενδαρθρικό κάταγμα
Οστεοχόνδρινο κάταγμα
 Άμμεση θεραπευτική προσέγγιση

Διακοπή δραστηριότητας
Έλεγχος νευροαγγειακής λειτουργίας
Δεν είν αι δυν ατή η εμφάν ιση της εικόνας. Ί σως ν α μην επαρκεί η μν ήμη του υπολ ογ ιστή γ ια το άν οιγ μα της εικόνας ή ίσω ς η εικόν α να έχ ει καταστραφεί. Επαν εκκιν ήστε τον υπολ ογ ιστ ή και αν οίξτε ξαν ά το αρχείο. Αν εμφαν ίζεται ακόμα το κόκκιν ο x, ίσως ν α

Ψυχρά επιθέματα
πρ έπει ν α διαγ ράψετε την εικόν α και ν α την εισαγ άγ ετε ξαν ά.

Μεταφορά σε νοσοκομείο
 Μηχανισμός τραυματισμού
Άμεση πλήξη
Στροφικές κακώσεις
Δυνάμεις βλαισότητας-ραιβότητας
Συνδυασμούς δυνάμεων

www.ortho-uth.org
 Είδη κακώσεων του γόνατος

Μερική ρήξη συνδέσμου 32%

Contusions 15%
Πλήρης ρήξη συνδέσμου 13%
Βλάβες χόνδρου-μηνίσκων 9%
Κάταγμα 5%
Θλάσεις – Τενοντίτιδα 8%

Αναγκαιότητα χειρουργείου 16%

www.ortho-uth.org
 Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου

Χωρίς επαφή με τον αντίπαλο 60-70%

Με επαφή με τον αντίπαλο 25-30%

www.ortho-uth.org
 Ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου
30/100.000 ετησίως στην Δανία
Nielsen et al. J Trauma 1991

80/100.000 ετησίως στην Σουηδία (μεταξύ 10 -60 ετών)

Frobell et al. Scan J Med Sci Sport 2007

5.000 ρήξεις προσθίου χιαστού ετησίως στην Σουηδία

3.000 πλαστικές προσθίου χιαστού στην Σουηδία ετησίως

www.ortho-uth.org
 5.000 ρήξεις προσθίου χιαστού ετησίως στην Ελλάδα?

3.000 πλαστικές προσθίου χιαστού στην Ελλάδα ετησίως?

www.ortho-uth.org
 Σημαντικό πρόβλημα
85-90% των ασθενών με ρήξη του προσθίου
χιαστού κάτω από 25-30 ετών

50% των ασθενών με ρήξη του προσθίου χιαστού

θα αναπτύξουν οστεοαρθρίτιδα γόνατος
10-20 χρόνια μετά τον τραυματισμό

Νέος ασθενής με «ηλικιωμένο γόνατο»

www.ortho-uth.org
 Ρήξη προσθίου χιαστού

Σαφές επεισόδιο τραυματισμού

Αισθητό ή ακουστικό «κρακ»
Διακοπή της δραστηριότητας
Οίδημα (αίμαρθρο) αμέσως ή λίγο μετά

www.ortho-uth.org
 Οξείς τραυματισμοί

Αίτια αιμάρθρου του γόνατος:

Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου (70%)

Εξάρθρημα επιγονατίδας
Ενδαρθρικό κάταγμα
Οστεοχόνδρινο κάταγμα

www.ortho-uth.org
 Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου
Αστάθεια γόνατος
Καθημερινές Αθλητικές δραστηριότητες

www.ortho-uth.org
 Ρήξη προσθίου χιαστού συνδέσμου
Χειρουργική αντιμετώπιση σε αθλητές-νέους
Ασθενείς υψηλών απαιτήσεων
Πλαστική προσθίου χιαστού συνδέσμου
με αρθροσκοπική τεχνική
Μόσχευμα επιγονατιδικού τένονοντα
ή οπισθίων μηριαίων

www.ortho-uth.org
 Ρήξη οπισθίου χιαστού
Μηχανισμός κάκωσης
Κάκωση υψηλής βίας
Υπερέκταση
Πτώση στο κεκαμένο γόνατο
Dashboard injury
Εξάρθρημα γόνατος
 Ρήξη οπισθίου χιαστού
Οπίσθια συρταροειδής δοκιμασία
Το γόνατο σε 90°
οπίσθια μετατόπιση της κνήμης

www.ortho-uth.org
 Step-off test
Έσω κνημιαίος κόνδυλος φυσιολογικά 10 mm μπροστά
από τον έσω μηριαίο κόνδυλο

Step-off 0-5 mm 1ου βαθμού

Step-off 5-10 mm 2ου βαθμού
Step-off >10 mm 3ου βαθμού
 Δοκιμασία ενεργητικής σύσπασης τετρακεφάλου
Ασθενής ύπτιος
Γόνατα-ισχία σε 90°
Ενεργητική σύσπαση τετρακεφάλου
Σταθεροποίηση άκρου πόδα
Φέρνει την κνήμη εμπρός

www.ortho-uth.org
 Ρήξη έξω θυλακοσυνδεσμικού συστήματος
Σπάνια μεμονωμένη
Συνδυάζεται με ρήξη του οπισθίου χιαστού
και λιγότερο του προσθίου χιαστού

www.ortho-uth.org
 Ρήξη έξω θυλακοσυνδεσμικού συστήματος

Έλεγχος έξω στοιχείων Έλεγχος έξω στροφής

ποδιού
με δοκιμασία ραιβότητας
Διαφορά πάνω από 10°
παθολογική

www.ortho-uth.org
 Ρήξη έσω θυλακοσυνδεσμικού συστήματος

Έλεγχος έσω στοιχείων με δοκιμασία βλαισότητας

1ου βαθμού 0-5 mm

2ου βαθμού 5-10 mm
3ου βαθμού πάνω από 10 mm

www.ortho-uth.org
 Κακώσεις/ρήξεις των μηνίσκων του γόνατος

• Απορρόφηση κραδασμών
• Αύξηση επιφάνειας αρθρικών επιφανειών
• Θρέψη άρθρωσης
• Ελάττωση συντελεστή τριβής
• Μεταφορά φορτίου
• Σταθερότητα της άρθρωσης
 Κακώσεις/ρήξεις των μηνίσκων του γόνατος

•Ιστορικό (στροφικός τραυματισμός

του γόνατος)
•Block κάμψης - έκτασης
•Πόνος στο μεσάρθριο διάστημα.
•Αναπαραγωγή του πόνου κατά τις στοφικές
δοκιμασίες McMurray, Appley.
•Πόνος στο έσω ή έξω μεσάρθριο διάστημα
σε αθλητικές ή καθημερινές δραστηριότητες
•Οίδημα.

www.ortho-uth.org
 ΕΙΔΗ ΡΗΞΕΩΝ
Κάθετη Οριζόντια

Ακτινοειδής Λοξή

www.ortho-uth.org
Ρήξη έσω μηνίσκου δίκην λαβής κάδου
Χόνδρινες βλάβες
 Πρόληψη τραυματισμών του γόνατος
Γυναίκες αθλήτριες 4-6 φορές περισσότερες
πιθανότητες να πάθουν ρήξη του προσθίου χιαστού

Στοχευμένη νευρομυική προπόνηση

(neuromuscular training)
 Πρόληψη τραυματισμών του γόνατος

Hewett et al. AJSM 2006

Στατιστικά σημαντική μείωση των ρήξεων

του προσθίου χιαστού με το πρόγραμμα

27 ρήξεις προσθίου χιαστού σε 3200 αθλήτριες

που έκαναν το πρόγραμμα

110 ρήξεις προσθίου χιαστού 3700 αθλήτριες

που δεν έκαναν το πρόγραμμα
www.ortho-uth.org
 The FIFA 11+ program

Web-site: f-marc.com/11plus

Πρόγραμμα ασκήσεων για

Πρόληψη-μείωση τραυματισμών
του γόνατος
The FIFA 11+ program
 Πρόληψη τραυματισμών του γόνατος

Brushoj et al AJSM 2008

Όχι αποτελεσματικά τα προγράμματα για την

πρόληψη τραυματισμών από υπερχρήση

Πόνος πρόσθιας επιφάνειας του γόνατος

Γόνατο αλτών
Σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας
Medial Tibial Stress Syndrome

www.ortho-uth.org
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το γόνατο είναι μια άρθρωση «εκτεθειμένη»
σε τραυματισμούς.

Πολλά ανατομικά στοιχεία με διαφορετική

λειτουργία.

Η αναλογία της σοβαρότητας των τραυματισμών

και η αποχή από την αθλητική δραστηριότητα είναι
είναι μεγάλη

Εξειδικευμένα προγράμματα (νευρομυική προπόνηση)

μπορούν να μειώσουν τους τραυματισμούς www.ortho-uth.org
www.ortho-uth.org