TUS KAMPI

Tus sinavinda Son Vuru§u iyi Yapmak i<;in ...

Turkiye'nin en iyi hoea kadrosu

Slnav basans: i«;in stratejiler

En guncel notlar

Bilgi tctn tum subelerimiz ya da WWW.tu5.com

~ehir drsmdan gelenler i~in ayrtca konaklama trnkanlan olusturulur,

A ve B KiTAPCIKLARI KAR~ILA~TIRMASI

Oegerli meslektaslan rruz;

Sinavda iki tor kitapcik verilmektedir. iki kitapcik arasinda sadece brans siralamalan farkhdrr. Brans ici sorulann srralamasr, seceneklerinin siralamalan ve doqru cevap secenekleri degi:;;memektedir.

Basan dilekleriyle ...

B KiTAPCIGI

TEMEL BiLiMLER

1 - 5. Sorular : Fizyoloji 6 -15. Sorular : Anatomi

16 - 20. Sorular : Histoloji-Embriyoloji 21 - 40. Sorular : Mikrobiyoloji

41 - 60. Sorular : Biyokimya

61 - 80. Sorular : Farmakoloji

81 - 100. Sorular: Patoloji

A KiTAPCIGI

TEMEL BiLiMLER

1 - 10. Sorular : Anatomi

11 - 20. Sorular : Fizyoloji-Histoloji-Embriyoloji 21 - 40. Sorular : Biyokimya

41 - 60. Sorular : Mikrobiyoloji

61 - 80. Sorular : Patoloji

81 - 100. Sorular : Farmakoloji

KLiNiK BiLiMLER

1 - 30. Sorular : Pediatri

31 - 60. Sorular : Oahili Bilimler

(Oahiliye + Oahili Kucuk stajlar)

61 -75. Sorular : Kadm Oogum

76 - 100. Sorular : Cerrahi Bilimler

(Genel Cerrahi + Cerrahi Kucuk stajlar)

KLiNiK BiLiMLER

1 - 30. Sorular : Oahili Bilimler

(Oahiliye + Oahili kucuk Stajlar)

31 - 60. Sorular : Pediatri

61 - 85. Sorular : Cerrahi Bilimler

(Genel Cerrahi + Cerrahi kucuk. Stajlar)

86 - 100. Sorular : Kadin Oogum

MAYIS 2011 OONEMi 5. OENEME SINAVI CEVAP ANAHTARI

TEMEL BiLiMLER CEVAP ANAHTARI

KLiNiK BiLiMLER CEVAP ANAHTARI

1. B 26. 0 51. C 76.C 101. A 126.C 151.0 176. B
2. C 27.A 52. A 77. B 102. E 127.C 152. E 177. A
3. E 28.A 53. 0 78. B 103. C 128. 0 153. B 178. E
4. E 29.A 54. E 79. A 104.0 129. 0 154. E 179.A
5. C 30. E 55. 0 80. E 105. C 130. B 155. B 180.A
6. C 31. E 56. C 81. C 106.A 131. C 156. B 181. E
7. 0 32. 0 57. C 82. E 107. E 132. E 157. B 182.0
8. 0 33. 0 58. C 83. 0 108.A 133. 0 158.A 183. B
9. A 34. 0 59. A 84. E 109.0 134.C 159.0 184. E
10.C 35. E 60.A 85. A 110. C 135.A 160.A 185. B
11. E 36.C 61. C 86.A 111. E 136. 0 161.0 186. B
12.C 37. B 62. E 87.C 112.0 137.C 162.A 187.A
13. E 38.C 63.A 88. 0 113. C 138. E 163.0 188. C
14. A 39. B 64.C 89.C 114. A 139.C 164.C 189. E
15. C 40. E 65. 0 90. B 115. E 140. E 165. B 190. C
16. E 41.0 66.C 91. E 116. A 141. C 166.0 191.0
17. B 42. E 67. B 92. B 117. A 142. E 167. B 192. E
18.A 43. B 68. 0 93. B 118. B 143.0 168.A 193.A
19.0 44. A 69.A 94. B 119. C 144.0 169. B 194. C
20. 0 45.C 70.A 95. A 120. B 145. E 170. E 195. B
21. B 46. B 71.0 96. E 121. E 146. C 171. E 196.0
22. B 47. C 72.C 97. A 122. E 147. C 172.C 197. E
23.C 48. E 73. 0 98.C 123. E 148. B 173.C 198. C
24. A 49. B 74. E 99. 0 124.0 149.A 174. E 199.0
25. C 50. A 75. B 100.0 125. C 150.C 175.0 200. A

II BL cevap anahtan ile ilgili tartrsrna ve degi:;;iklikleri www.tusdata.com/denemesinavlari adresinden takip edebilirsiniz II A KiTAPCIGI

MAVIS 2011 DONEMi 5. DENEME SINAVI TEMEL BiLiMLER TESTi SORU VE ACIKLAMALARI

Bu testte srrasryla Anatomi, Fizyoloji - Histoloji - Embriyoloji, Biyokimya, Mikrobiyoloji, Patoloji, Farmakoloji sorulan ve aciklarnalan bulunmaktadrr,

1. A~agldakilerden hangisi fissura orbitalis superior'dan geCfip, anulus tendineus communis'ten gecmez?

A) Nervus abducens

B) Nervus trochlearis

C) Nervus oculomotorius ramus superior 0) Nervus oculomotorius ramus inferior E) Nervus nasociliaris

Dogru cevap: B

Anulus tendineus communis'ten (Zinn Halkasr) geCfen yaprlar:

- Nervus opticus

- Nervus oculomotorius (ramus superior ve ramus

inferior)

- Nervus nasociliaris (n. ophthalmicus'un dah)

- Nervus abducens

Arteria ophthalmica

Vena ophthaimica'iar (bazen)

Fissura orbitalis superior'dan geCfen yaprlar: - Nervus oculomotorius

- Nervus trochlearis

- Nervus ophthalmicus'un dallan (nervus frontalis, nervus lacrimalis ve nervus nasociliaris)

- Nervus abducens

- Vena ophthaimica'iar

2. A~agldaki kaslardan hangisi, trigonum cervicale anterius ve posterius arasmdaki srrun yapar?

A) Musculus trapezius

B) Musculus splenius capitis

C) Musculus sternocleidomastoideus 0) Musculus digastricus

E) Platysma

Dogru cevap: C

Boyun uggenleri on (trigonum cervicale anterius) ve arka (trigonum cervicale posterius) olmak uzere ikiye aynhr, iki uggen arasindaki sinm, musculus sternocleidomastoideus yapar.

Nervus opticus

FISSURA ORBIT ALIS SUPERIOR

ANULUS TENDINEUS COMMUNIS (ZINN HALKASI)

Nervus lacrlmalls Nervus frontalis

Nervus trochlearis

Vena ophthalmica superior

FISSURA ORBIT ALiS INFERIOR

ophthalmica

Nervus oculomotorius, ramus inferior

Nervus nasoclllarls Nervus abducens Nervus oculomotorius, ramus superior

$ekil (Soru 1): Anulus tendineus communis'ten ve fissura orbitalis superior'dan gec;en yapilar

A KiTAPCIGI

TRIGONUM CIERVICALE ANTE,RIUS

Trigonum sulbmental'8 Trigonum submanclbulare Trigonum carotlcurn

Trigonum musculare

-,

TRIGONUM CERVICAL.E POSTERIUS

Trigonum supraclavieulere

$ekil (Soru 2): Boyun uc;genleri

3. A~agldaki sinirlerden hangisinin, kolun abduksiyon hareketinde sag lam olmasi gerekmez?

A) Nervus suprascapularis

B) Nervus axillaris

C) Nervus accessorius

D) Nervus thoracicus longus

E) Nervus thoracodorsalis

Dogru cevap: E

Kolun abduksiyon hareketinde, saqlarn olmasi gereken kaslar; musculus supraspinatus, musculus deltoideus, musculus trapezius ve musculus serratus anterior'dur. Dolayrsiyla bu kaslann sinirlerinin de saqlarn olmast gerekir. Bu sinirler, strasi ile; nervus suprascapularis, nervus axillaris, nervus accessorius ve nervus thoracicus longus'dur. N. thoracodorsalis, musculus latissimus dorsi'nin siniridir. Bu kas, kolun abduksiyon hareketinde degil, adduksiyon hareketinde islev yapar.

4. Nervus accessorius'un spinal parcasmm hasarmda a~agldaki hareketlerden hangisi etkilenir?

A) Kolun ilk 15 derecelik abduksiyonu,

B) Kolun dl~ rotasyonu,

C) Scapula'run ig rotasyonu,

D) Scapula'run protraksiyonu,

E) Scapula'run disa-yukan rotasyonu,

Dogru cevap: E

Nervus accessorius'un spinal parcasi, musculus trapezius'u ve musculus sternocleidomastoideus'u innerve eder. Musculus trapezius, musculus serratus anterior ile birlikte scapula'run drsa-yukariya doqru rotasyonunu saqlar; yani cavitas glenoidalis'i yukanya baktmr, Bu hareket, kolun 90 dereceden sonraki abduksiyonunda olur.

5. Meatus nasi medius'da obstriiksiyona neden olan ~iddetli blr odern, a~agldakilerden hangisinin drenahru etkilemez?

A) Sinus maxillaris

B) Sinus frontalis

C) Ductus nasolacrimalis

D) Cellulae ethmoidales anteriores

E) Cellulae ethmoidales mediae

Dogru cevap: C

Soruda dolayh olarak, meatus nasi medius'a acilrnayan olusurn sorulmaktadrr, Ductus nasolacrimalis, meatus nasi inferior'a aglldlgl icin meatus nasi medius'daki bir obstruksiyondan etkilenmez.

PARANAZAL SiNUSLER

• Sinus frontalis ve sinus sphenoidalis, yenidoqanda bulunmayan paranazal sinuslerdir,

• Etmoidal sinusler labyrinthus ethmoidalis'tedirler.

• Meatus nasi medius'taki recessus frontonasalis'e sinus frontalis acrhr,

• Meatus nasi medius'taki infundibulum ethmoidale'ye cellulae ethmoidales anteriores'ler acihr.

• Meatus nasi medius'taki bulla ethmoidalis'e cellulae ethmoidales mediae'ler acrhr,

• Meatus nasi medius'taki hiatus semilunaris'e sinus maxillaris acrhr,

• Meatus nasi superior'a cellulae ethmoidales posteriores'ler acihr.

Etmoidal sinUsler, orbita medial duvor-mdodrr-lcr-. Bu nedenle, ozellikle arka grup etmoidal sinUslerin infeksiyonlcrt orbital yaydlm gosterir ve optik siniri tutar.

4

Concha nasalis superior'un yukarlslndaki recessus sphenoethmoidalis'e

sinus sphenoldalls a!;llIr

Recessus frontonasalis

Infundibulum~Jlq~ ethmoidale

Bulla ethmoidalis

Meatus nasi superior

Hiatus semilunaris

Meatus nasi inferior'a ductus nasolacrimalis acrhr

l}ekil (Soru 5): Meatus nasi'lere acrlan yapilar

6. Mandibula'ya depresyon ve protraksiyon yaptrran kas a§agldakilerden hangisidir?

A) Musculus temporalis

B) Musculus pterygoideus medialis

C) Musculus pterygoideus lateralis 0) Musculus masseter

E) Platysma

Dogru cevap : C

Agzi hem acan (mandibula'ya depresyon yaptrran) hem de mandlbula'yi one iten (protraksiyon yaptiran) kas, musculus pterygoideus lateralis'tir.

A KiTAP<;IGI

<;iGNEME KASlARI

• Dart gift gigneme kasi vardir. Musculus temporalis, musculus masseter, musculus pterygoideus medialis ve musculus pterygoideus lateralis.

Hepsini nervus trigeminus'un d al i alan nervus mandibularis innerve eder.

Ductus parotideus ve nervus facialis'in dallan, musculus masseter'in uzerinden geger.

Agzi acan tek c;igneme kasi musculus pterygoideus lateralis'tir. iki basi arastndan arteria maxillaris ile nervus buccalis geger.

AGZIN A<;llMASINA YARDIMCI OlAN KASLAR

Platysma

• Musculus mylohyoideus Musculus geniohyoideus

• Musculus digastricus'un venter anterior'u

7. Ligamentum denticulatum'lar, a§agldaki sec;eneklerde verilrnis hangi yapilar arasmda uzamr?

A) Medulla spinalis - Pia mater

B) Pia mater - Arachnoidea mater

C) Arachnoidea mater - Dura mater

D) Pia mater - Dura mater

E) Dura mater - Periosteum

Dogru cevap: D

Ligamentum denticulatum'lar, 21 cifttir. Pia mater'in altindaki subpiyal dokudan baslayrp dura mater'e uzarurlar. Boylece medulla spinalis'i askrda tutarlar.

Musculus pterygoideus medialis

l}ekil (Soru 6): Cigneme kaslan

5

A KiTAPCIGI

~ekil (Soru 7): Ligamentum denticulatum

8. Falx cerebri'nin serbest alt ucundan baslayrp, vena magna cerebri ile birleserek sinus rectus'u olusturan dural sinus a~agldakilerden hangisidir?

A) Sinus sagittal is superior B) Sinus sigmoideus

C) Sinus occipitalis 0) Sinus sagittal is inferior

E) Sinus petrosus inferior

Dogru cevap: 0

Falx cerebri'nin serbest alt ucundan baslayip, vena magna cerebri ile birle~erek sinus rectus'u olusturan dural sinus, sinus sagitalis inferior'dur.

SINUS SAGITTALIS SUPERIOR (SSS)

• En buyuk dural sinustur,

BOS subaraknoidal bosluktan esas olarak bu dural sinuse bosalir.

Falx cerebri'nin ust kenannda seyreder.

Arka ucunun geni~lemesine confluens sinuum (CS) denir.

SINUS SAGITTALIS INFERIOR (SSI)

Falx cerebri'nin alt kenan nda seyreder ve sinus rectus' a acihr

SINUS RECTUS (SR)

Falx cerebri ile tentorium cerebelli'nin birlesrne yerindedir.

• Beynin en buyuk veni olan vena magna cerebri (Galen veni) ve sinus sagittalis inferior bu sinuse aYIIIr. Bazi kaynaklarda "bu iki yapi birleserek sinus rectus'u olusturur' ifadesi geyer.

SINUS TRANSVERSUS (ST)

Sol sinus transversus, sinus rectus'un devarrudir.

Sag taraf sinus transversus, confluens sinuum'dan baslar.

SINUS SIGMOIDEUS (SS)

Sinus transversus'lann devami drr ve foramen jugulare'den itibaren vena jugularis interna olarak devam eder.

SINUS OCCIPITALIS (SO)

En kucuk dural sinustur, Confluens sinuum'a acilan tek dural sinustur,

SINUS PETROS US INFERIOR (SPI)

Sinus cavernosus'u vena jugularis interna'ya birlestlrir, Foramen jugulare'den geyip, vena jugularis interna'ya acihr (sinus petrosus superior - SPS, sinus transversus'a acihr).

SINUS SPHENOPARIETALIS (SSP)

Sinus cavernosus'a acrlan tek dural sinustur,

SSP

55

ST

~ekil (Soru 8): Dural slnusler

6

~ Tek olan dural sinCisler

- Sinus sagitta lis superior

- Sinus sagitta lis inferior

- Sinus occipitalis

- Sinus rectus

9. Nucleus motorius nervi trigemini a~agldaki kaslardan hangisinin innervasyonunu saglamaz?

A) Musculus digastricus, venter posterior

B) Musculus tensor tympani

C) Musculus mylohyoideus 0) Musculus temporalis

E) Musculus pterygoideus lateralis

Dogru cevap: A

Musculus digastricus'un venter posterior'u nervus facialis (VII. kranyal sinir), venter anterior'u nervus trigeminus (V. kranyal sinir)'un mandibular dah tarafindan innerve edilir.

Nervus trigeminus en kahn kranyal sinirdir. 4 ctekirdegi vardrr:

• Nucleus mesencephalicus nervi trigemini: Yuzun proprioseptif duyusu ile ilgili gekirdektedir.

• Nucleus principalis nervi trigemini: Yuzun dokunmabasing duyulannrn 2. noronlan bu gekirdektedir. Kornea refleksi ile ilgili beyin sap: cekirdsqidir.

• Nucleus spinalis nervi trigemini: Yuzun agn-Isl duyulanmn 2. noronlan buradadrr,

• Nucleus motorius nervi trigemini: yekirdekten cikan motor lifler, mandibular dal icinde; gigneme kaslan, musculus tensor tympani, musculus tensor veli palatini, musculus mylohyoideus ve musculus digastricus'un venter anterior'unu uyanr.

NT

$ekil (Soru 9): Nervus trigeminus'un dallan

Ganglion trigeminale (GT)'den 3 dal crkar,

NERVUS OPHTHALMIC US (NO; V1):

Sinus cavernosus'un drs duvanndan geger ve uc dal verir. Nervus lacrimalis, nervus frontalis ve nervus nasociliaris. Bu dallar, fissura orbitalis superior'dan gegerek orbita'ya gelir. Saf duyudur.

NERVUS MAXILLARIS (NMX; V2)

Sinus cavernosus'un lateral duvannda seyreder. Foramen rotundum'dan gegerek fossa pterygopalatina'ya girer. Oaha

A KiTAPCIGI

sonra fissura orbitalis inferior'dan gegip, orbita'ya gelir. Saf duyudur.

NERVUS MANDIBULARIS (NMD; V3)

Foramen ovale'den geger ve fossa infratemporalis'e gelir. Motor ve duyu lifleri icerir,

Og onernli dal verir:

• Nervus lingualis

• Nervus alveolaris inferior

• Nervus auriculotemporalis

Trigeminus lezyonunda; aglz aglldlglnda, gene lezyon tarafina deviye olur. Kornea refleksi ve aksrrma refleksi kaybolur.

1 o. A~agldaki seceneklerde verllrnls kaslardan hangisinin motor innervasyonu foramen jugulare'den gecten bir krnktan etkilenmez?

A) Musculus palatoglossus

B) Musculus sternocleidomastoideus

C) Musculus styloglossus

0) Musculus stylopharyngeus E) Musculus trapezius

Dogru cevap: C

Musculus styloglossus, ekstrinsik bir dil kas: olup; nervus hypoglossus tarafmdan innerve edilir. Nervus hypoglossus, kranyumu foramenjugulare araclllgl ile degil, osoccipitale'deki canalis nervi hypoglossi'den terk eder.

Foramen jugulare'den ise; vena jugularis interna, nervus glossopharyngeus (musculus stylopharyngeus'u innerve eder) nervus vagus (Iarinks kaslanru innerve eder) ve nervus accessorius (Iarinks, farinks ve yurnusak damak kaslanru - segeneklerde verilen musculus palatoglossus'u - ve musculus sternocleidomastoideus ile musculus trapezius'u innerve eder) geger.

11. A~agldaki bolqeler den hangisinde bipolar noron bulunmaz?

A) Retina B) Olfaktor mukoza

C) Vestibuler gangliyon 0) Koklear gangliyon

E) Medulla spinalis on boynuz

Dogru cevap: E

Temel bi/giyi o/fmeyi amaf/ayan bir sorudur. uzannlarma gore noronlar 3 alt gruba aynhr:

• Psodounlpolar noronlar: Duyu gangliyonlarmda bulunurlar.

• Bipolar noronlar: Sornarun karsihkh kutuplanndan cikan bir akson ve dendritten olusrnustur, Retinada, olfaktor mukozada (bolunebilen tek noron), vestibuler koklear gangliyonda bulunurlar.

• Multipolar noronlar: Bir akson ile iki veya daha fazla dendritten olusur, Vucutta en fazla bulunan noron tipidir. Motor noronlar multipolar noronlardrr. Merkezi sinir sistemi ve medulla spinalis on boynuz noronlan bu tiptir.

7

A KiTAPCIGI

12. A~agldakilerden hangisi granillosit kok hilcresidir?

Dogru cevap: E

A) Promiyelosit C) Miyeloblast

B) Miyelosit 0) Granulosit E) Metamiyelosit

hjaret/eyici enzim/er, biyokimyada da konuterdendu: Bu neden/e bilinmesi etmektedir.

Katalaz ve urik asit oksidaz, peroksizomlar icin belirleyici iken; asit hidrolazlar, lizozomlar icin; glukoz 6-fosfataz, granullu endoplazmik retikulum icin; glutamat dehidrogenaz, mitokondri icin; glikozil transferaz ise Goigi cisirnciqi icin biyokimyasal belirleyicilerdir.

sorulabiJen onem arz

Dogru cevap: C

Temel ve spot bilgi sorusu sorutmustur. lpucu ise hticreterln sonundaki ek/erdedir. Blastlar, sit/erden once otusuner.

Granillopoez srrasryla 5 asarnada gerCfekle~ir:

1. Miyeloblast

2. Promiyelosit

3. Miyelosit

4. Metamiyelosit

5. Granulosit

Promiyelosit donernlnde ilk olarak azurofilik granuller gorulur.

Miyelosit donernlnde icerdikleri granullere gore notrofll, eozinofil ve bazofil miyelosit olarak aynhrlar,

Normalde granillositler metamiyelosit evresinde dolasrrna gegmezler. Fakat infeksiyon srrasinda gorulebilir (sola kayma). Bunlara bant hilcreler denir.

14. Deri ve kemikte en fazla bulunan kollajen tipi a~agldakilerden hangisidir?

A) Tip I kollajen C) Tip III kollajen

B) Tip II kollajen 0) Tip IV kollajen E) Tip V kollajen

Dogru cevap: A

Kollajen tipleri; Patoloji ve Histoloji brenstennae sorutmus olan ve yine sorulabiJecek ortak konulardan birisidir.

• Tip I kollajen; kemik, tendon, deri

• Tip II kollajen; kikrrdak

• Tip III kollajen; damar duvan ve duz kas

• Tip IV kollajen; bazal membran

• Tip V kollajen; plasental bazal membranda yogun olarak bulunur.

13. Katalaz a~agldaki organellerden hangisinin lsaretleylcl enzimidir?

A) Lizozom C) Mitokondri

B) Granullu endoplazma retikulum 0) Goigi cisirnciqi

E) Peroksizom

Kok Hiicre

Committed Hiicreler

Matur Hiicreler

Monoblast Promonosit Monosit

. r @==>'6" ==> '0" ==> f?::S\ Makrofaj

Granuloslt- ~ ~ \...Kf

makrofaj

CFU fi

[~ Myeloblast prom~elosit MY~losit Meta~yelosit

.. ~ @~IQ'==> t5'==> tep ==> ~ Notrofil

Mlyelold ~ ~ ~ 'Q;)

kok hucre inofilCFU ~ © fFV.. ~

~-@~~Q;==> a ==>~==>~ Eozlnotll

\Bazofil CFU Myelosit Promyelosit Myelosit Metamyelosit

\ "='@~(Q)==>©=@==>©==> e~o Masthiicresi

'-.... @ Myelosit Promyelosit Myelosit Metamyelosit Bazofil

MegakaryOS~FU~ ® ==> ~~) ==> c; () Plateletler

©~MegakaryOblast Megakaryosit

Eritroid CFU

o Primitif/matur

~@~~==>@==>O

Pluripotent Kok Hiicre

Proeritroblast Bazofilik PolikromatofilikOrtokromatik Retikulosit Kirrmzr

eritroblast eritroblast Eritroblast kan

hiicresi

L. __ ... _ ... _ .. _ ... _ ... _ ... _ ... _ .. _ .. _ ... _ ... _ .. ... _ ... _ ... _ .. _ .. _ ... _ ... _ ... _ ... _ .. _ .. _ ... ... _ ... _ ... _ ... _. __ ... _ ... _ ... _ ... _ ... _ ... ... _ .. _ ... _ ... _ ... _ ... _ .. _ .. _ ... _ ... _ ... _ ... ... _

Timus

. -

Kemiklligi

$ekil (Soru 12): Kan hucrelerinin erqinlesme sureci

8

A KiTAPCIGI

ra--;~~~~;~~~-I-~-~--;~;~--~~~~~;-~-I-~~:--~-~-~~~~~--~;-~~;~;;~---------'

, ribozomlar ile sentezlenir. Fosfolipidler ve membran proteinleri, endoplazmik retikulumdan peroksizomlara aktarrlrr.

Sitozolik ribozomlar

c

Zellweger sendromu, enzim proteinlerinin transportundaki eksiklige bagll peroksizomlann defektif birikimiyle olan oliimciil durumdur. Yeni sentezlenrnls peroksizomal enzimler, sitozolde kahr ve sonunda yrkrhrlar. Zellweger sendromlu hastalann hiicrelerinde

bo, peroksizomlar bulunur. : _ _._ _._ _ ,

II Katalaz peroksizomun major proteini; H,02'yi H,o'ya yikar, Katalaz, apokatalaz molekiillerinin peroksizomda tetramer olarak birlesrnesidlr.

Peroksizomal membrandan sitozole geri donmeslnl engellemek iQin,her monomere Hem eklenir. Peroksizomlar karacigerde (hepatositler) bol bulunur.

'----fj-p-~~-t-~-i-~-i-~-i-----~-~-i-~-;;-----~~it---~-i-~-y~-li-~~-i-----(-g-~-~-~-i-i-i-kj"~----

C-terminaldeki Ser-Lys-Leu) sayesinde peroksizomun iC krsirnlanna yonlendirilirler. Diger amino asit sinyalleri proteinleri peroksizom rnernbraruna yonlendirir. Hedef gosteren amino as it sinyaller aynlmazlar.

Hem

Katalaz Tetrameri

l;jekil (Soru 13): Peroksizomun etkinligi

Tablo (Soru 13): Organeller
Organel ve Fraksiyon Biokimyasal Marker Temel Fonksiyonlan
Cekirdek DNA DNA:dan RNAsentezi (transkripsiyon)
Mitokondriyon Glutamat dehidrogenaz Sitrik asit siklusu, oksidatif fosforilasyon
Ribozom Yuksek ribozomal RNA igerigi HOcre icerisinde kalacak yapisal protein sentez yeri (glikoliz
enzimleri, sitoplazmik veya membran proteinleri gibi)
GranOIiO endoplazmik GI u koz -6- fosfataz HOcre disma verilecek ya da lizozomal enzimlerin sentezi
retikulum
DOz vuzlu endoplazmik GI u koz -6- fosfataz Lipit - kolesterol - steroid harmon sentezi, karbohidrat rnetabollzmasr,
retikulum ksenobiotiklerin (sitokrom p450) oksidasyonu, Ca+2 depolanrnasi
Lizozom Asit hidrolaz Asit hidrolazlarla pek cok rnakromolekulun yikrrm - hucre igi sindirim
HOcre zan Na' -K-ATPaz, HOcre ici ve drsina dogru molekOllerin tasmrnasi
5'-nOkleotidaz HOcre adezyonu, sinyal iletimi, zar potansiyeli olusturrna
Goigi bile§igi Glikozil transferaz Proteinlerin hucre igi struflanmasr; karbonhidratlar ve sulfatlan n
eklenmesi, lizozom olusurnu, hucre ici zar trafigi
Peroksizom Katalaz, urik asit oksidaz Bazi yag asitleri (uzun zincirli yag asitlerinin beta-oksidasyonu) ve
aminoasitlerin yrkrrru
HOcre iskeleti OzgOI isaretleyici enzimi yoktur Mikrofilaman-mikrotObOlier e Yaptsal destek ve hareket
Ara filamanlar ~ Yaprsal destek
Sitozol Laktat dehidrogenaz Glikoz, yag asit sentezi 9

A KiTAPCIGI

15. Meissner pleksusu a~agldaki sindirim sistemi tabakalarmdan hangisinde bulunur?

A) Lamina propria C) Submukoza

B) Muskularis mukoza 0) Muskularis propria E) Seroza

Dogru cevap: C

ismi gazel kendi gazel Meissner. Eski bir TUS sorusudur. Derideki Meissner ile karujtlrmayallm Wtfen. Deride bulunan Meissner cisimcikleri dokunma baStnf reseptoradar ve aym zamanda iki nokta eynmmd« onemlidirler. Dermal papil/a/arda bulunur.

1. Mukoza:

• Epitel

• Lamina propria (yogun gland icerir)

• Muskiilaris mukoza (duz kas lifleri icerir, mukozanm peristaltizmini saqlar)

2. Submukoza:

• Meissner pleksusu bu tabakada bulunur.

• Bu pleksus gastrointestinal bezlerin s alqi kontroliinden sorumludur.

3. Muskularis propria:

• Ger(fek kas tabakasrrun ve Auerbach pleksusunun bulunduqu tabakadrr,

• Auerbach pleksusu, peristaltik hareketlerin diizenlenmesinde gorev yapar.

• GiS i(feriginin lumen boyunca ilerletilmesini saqlar.

4. Seroza:

• Muskularisi orten visseral peritondur.

Mezenter

Epithelium }

Lamina propia Mukoza

mucosae

$ekil (Soru 15): Gastrointestinal sistemin katmanlan

16. Uyaran slddetl ile aksiyon potansiyeli arasmdaki ili~ki i(fin a~agldakilerden hangisi dogrudur?

A) Uyaran siddeti artarsa aksiyon potansiyelinin suresi uzar.

B) Uyaran siddeti azahrsa aksiyon potansiyelinin suresi azahr,

C) Uyaran siddeti artarsa aksiyon potansiyelinin arnplitudu artar.

0) Uyaran siddeti azahrsa aksiyon potansiyelinin arnplitudu artar.

E) Uyaran siddeti artarsa aksiyon potansiyelinin frekansi

artar. 10

Dogru cevap: E

Temel bir Fizyoloji

amaf/anmaktadlr.

• Aksiyon potansiyelinin olusurnu hep ya da hi(f ilkesine uyar. Voltaja baqtml: sodyum kanallanru acabilen bir uyan, aksiyon potansiyeli olustururken; hucreyi esik degere getiremeyen, yani voltaja baqrrnl: sodyum kanallartru acarnayan uyanlar aksiyon potansiyeli olusturrnazlar. Yani aksiyon potansiyeli ya olusrnaz ya da olusursa hep ayru sure ve amplitudde olur. lste bu olaya hep ya da hi(f ilkesi denir.

• Olusan aksiyon potansiyelinin siiresi ve amplitiidii (genligi) sabittir.

• Uyaran siddeti artsa da aksiyon potansiyelinin siiresi ve amplitiidii degi~mez.

• Uyaranm slddetl artarsa, sinir hucresinin olusturduqu aksiyon potansiyeli frekansi artar.

• Uyaranm siiresi artarsa, aksiyon potansiyellerinin toplam desar] zamaru uzar.

biJgisini

sorgulamak

17. A~agldakilerden hangisi hem prokoagiilan hem de protein C'yi aktifleyerek antikoagiilan etkinlik gosterir?

A) von - Willebrand faktor C) Fibrinojen

B) Trombin 0) Protein C E) Protein S

Dogru cevap: B

Bekledigimiz bir TUS sorusudur. Temel biJginin bilinmesi ve bu biJginin diger biJgilerle sentez ediJebiJmesi emectenmtstu:

Trombin, pihrtlasrna kaskadi sirasmda gorev alarak koaqulasyonu tetikler. Bir yandan da trombornoduline baqlanarak inaktif durumdaki protein-C'yi aktifler ve antikoaqulan sistemde de gorev ahr,

Fibrinojen ve von-Willebrand faktor, koaqulasyon sisteminin parcasryken; protein-C ve protein-S antikoaqulan sistemin parcasidrr,

18. A~agldaki hormonlardan hangisi adenohipofizdeki asidofilik hiicrelerden salqrlarur?

A) Buyurne hormonu B) Luteinizan hormon

C) Folikul stirnulan hormon 0) Tiroid stirnulan hormon

E) Adrenokortikotropik hormon

Dogru cevap: A

Spot biJgi sorusudur.

Adenohipofizden cok sayrda hormon salqrlarur. Bunlardan GH (buyurne hormonu) ve prolaktin asidofil hucrelerden salqilarurken; LH, FSH, TSH ve ACTH ise bazofilik hucrelerden salqilarur.

19. A~agldakilerden hangisinin plazmada azalmasr durumunda sinirve iskelet kaslarmda uyanlrna onernll derecede kolaylasrr?

A) Klor C) Fosfat

B) Organik anyonlar 0) Magnezyum

E) Potasyum

Dogru cevap: D

Bilinmesi gereken bir temel bi/ginin yorumlanarak cevaplanabi/ecegi bir sorudur. Ezbere gerek yok!!!

Hucrenin uyanlabilirliqi icin hucre icine sodyum iyonunun gln~lnln kolaylasrnasi gereklidir. Hucre membraru yuzeyindeki protein igerigi nedeniyle negatif yukludur. Bu protein rnolekullerinin bir krsrru cesitli pozitif yuklu iyonlar tarafindan uzerleri kaplanrmstir, Bu pozitif yuklu iyonlann konsantrasyonunun azaldrq: durumlarda hucre rnernbrarunda proteinlere bagll olan krsirn azalacak, dolayrsiyla pozitif yuk alaru olusturmadrqi icin sodyum iyonunun hucre icine giri~ini kolaylastiracaktrr. Ozellikle magnezyum ve kalsiyumun bu sekilde etkileri mevcutlur. Orneqin, hipokalsemi durumunda kiside karpopedal spazm, ebe eli, tetani gibi uyanlabilirliqin arttlgl durumlar ortaya cikar.

20. A~agldakilerden hangisi zorlu ekspirasyonda gorev yapan kaslardandrr?

A) Skalen kaslar B) Diyafragma

C) Sternokleidomastoid kas D) Eksternal oblik kaslar

E) Eksternal interkostal kaslar

Dogru cevap: D

Temel bir bi/gi sorusudur. Solunum mekanigi konusunda bu tarz bir sorunun TUS'ta flkmasl muhtemeldir.

Egzersiz srrasmda solunum hrzrrun ve derinliqinin artmasi icin diyafragma, eksternal interkostal kaslar, skalen kas ve sternokleidomastoid kas, inspirasyona yardrrn eder. Ekspirasyon normalde pasif bir olaydrr. Egzersiz ve astim gibi durumlarda ise ekspirasyona yardrrnci kaslar devreye girer. Bunlar:

• Rektus abdominis

• internal oblik kas

• Eksternal oblik kas

• internal interkostal kas DiKKAAAAATTTT!!!!!

EKSpiRASYONDA iNTERNAL, iNSpiRASYONDA

EKSTERNAl iNTERKOSTAl KAS KASILlR!!!

21. SaC(, trrnak ve deri gibi yerlerde bol miktarda bulunan ve sisteinden zengin olan protein hangisidir?

A) Jelatin C) Melanin

B) Keratin D) Miyozin

E) Kollajen

Dogru cevap: B

Bu soruda keratin proteininin temel bazl 6zellikleri sorgulanmaktadlr.

a-Keratinler sag, trrnak ve drs epidermal tabakada bulunur. Sag a keratini tamamen a helikslerden meydana gelir. a keratinler kornsu polipeptid zincirleri arasinda kovalent disiilfid capraz baglarl saqlayan ve boylece cozulrneye ve gerilmeye direncli lifler yapar. Sisteinden zengindir. Yaprlannda bolca disiilfid bag olusumu ile beraber fazlaca sistin iC(erir. Yapisal sertliqini veren yapismda bol miktarda bulunan disulfid baqlandrr,

Jelatin deriden, beyaz bag dokulanndan ve hayvan kemiklerinden elde edilen bir ge~it protein olup, bilesimi

A KiTAPCIGI

onun on maddesi olan kollajenle ayrudrr. Jelatin, esansiyel aminoasit olan triptofaru icermez.

Melanin koyu renki bir pigment olup deri, sag, goz vb. bulunrnaktadrr. Melanin, tirozin metabolizrnasmda olusan bir urundur,

Aktin ve miyozin miyofibrillerin major proteinleridir. Miyofibrillerin % 75'i su ve % 20'si de proteinden olusur, Miyozin kas proteinlerinin % 55'ini yapar ve kahn flamanlan olusturur. Kas dokusunda bulunan major miyozin, tip lI'dir. Tip I miyozin monomerik yapida olup, membran yuzeylerine baqlarur. Miyoflamanlarla hucre membraru arasindaki baqlantiy: saqlar, Miyozin bir gift aglr zincir ve iki gift hafif zincir icerir, Globular bas ve fibroz krsrrn olmak uzere iki krsrrndan olusur, ATPaz aktivitesi vardir ve Faktine baqlarur. iskelet kasindaki miyozin, aktin baqlayarak aktomiyozin olusturur ve bu kompleksin olusurnuyla miyozin basrrun ATPaz aktivitesi artmhr,

Kollajen sert ve cozunrnez bir protein ailesinden gelmektedir ve vucutta en fazla bulunan proteindir (tum vucut proteinlerinin % 25'ini olusturur). Fibroblast, osteoblast, kondroblast ve odontoblastlardan sentezlenmektedir.

Kollajen a-zincirleri ad: verilen ve a-heliks yapismdan biraz farkh olan helikslerden meydana gelir. a-zincirleri, a-heliksten farkh olarak sol el donusune sahiptirler ve heliksin her donusunde yaklasik olarak 3 aminoasitlik kahnti icerirler,

a-zincirlerinin hepsi 1.000 aminoasit icerir, Aminoasit sayrsi acisindan esit olan a-zincirler aminoasit igerigi bakrrnmdan az da olsa farkhhklar gosterirler. Bu nedenle farkh azincirleri (a1 ve a2 vb.) bir araya gelerek farkh kollajen tipleri olusmaktadrr.

a-zincirlerin aminoasit dizesi incelendiqinde de yaprlanrun cok basit olduqu anlasihr. a-zincirler (Gly-X-Y) 333 seklinde ifade edilebilecek bir polipeptitlir. Yani kollajende yaklasik olarak her uc aminoasitlen biri glisindir. Kollajende prolin ve hidroksiprolin aminoasitleri de fazla miktarda bulunduqu icin gogu kaynakta a-zincirlerinin yaprsi Gly-X-prolin veya Gly-X-OH prolin seklinde de gosterilmektedir. Sonuc olarak kollajende % 35 glisin, % 21 prolin, hidroksiprolin, % 11 alanin yer alrnaktadrr.

22. A~agldakilerden hangisi insanlarda sitozolik de-novo yag asit sentezinin ~ iiriiniidiir?

A) Malonik asit C) Asetil KoA

B) Palmitik asit D) Suksinil KoA E) Palmitoleik asit

Dogru cevap: B

Bu soruda fok temel bir biyokimyasal bilgi 6/fU/mektedir.

insanda sitozolik yag asit sentezinde son urun 16 karbonlu doyrnus bir yag asidi olan palmitik asitlir. Palmitik asitleki karbonlann ilk ikisinin kaynaq: cekirdek olarak kullarulan asetil KoA iken, digerlerinin kaynaq: malonil KoA'dlr. De-novo yag asit sentezinde;

1. Basamak: Asetil KoA'dan malonil KoA olusurnu, asetil KoA karboksilazla saqlarur,

• lslern ATP gerektirir.

• Koenzim biyotindir (prostetik grup).

• Vag asidi sentezinde diizenleyici basarnaktrr,

• CO2 kaynaq: olarak HC03 gerektirir.

11

A KiTAPCIGI

2. Basamak: Malonil KoA olustuktan sonra yag asidi sentezi bir "coklu enzim kompleksi" olan "yag asidi sentaz enzimi" ile gergekle~ir.

Her seferinde gittikge uzayan yag asidi zincirine, malonil KoA'dan gelen 2 C'lu birim sokulur. Bu reaksiyonlar yedi kez tekrarlarup yag asidi 16C'a ulasmca sentez sonlarur, Bbylece tamamen doyrnus bir palmitat rnolekulu olusur, Malonil KoA de-novo yag sentezinin ilk ara urunu ve palmitik asit son iiriiniidiir.

23. Ore siklusunda net kaybi gozlenen ve iirenin iki azotundan birini veren aminoasit a~agldakilerden hangisidir?

A) Glutamat C) Aspartat

B) Ornitin O)Alanin

E) Glutamin

Dogru cevap: C

Bu soruda, are siklusuna katJlan aspartata farkll bir yakla!jlm istenmektedir. Soruyu zottestiren, secenekiere yerle!jtirilen glutamattlr. Glutamatm sadece azotu reaksiyona ketslmekte iken, aspartat batanayle are siklusuna katilir.

Orenin yapismda iki azot bulunur. Bu azotlardan birinin kaynaqi serbestamonyak olup, digerinin kaynaq: aspartattir, Arqininosuksinat sentaz tepkimesi ile ikinci azot yapiya katrhr, Bu tepkimede aspartat ve sitrullin aspartatm amino grubu yolu ile birbirine baqlarur. Tepkime ATP gereksinir. Bu tepkimede aspartatm sadece azotu degil, ayru zamanda karbonlan da reaksiyona katrlrnaktadrr.

Glutamat ure siklusuna tamamen katrlmarnaktadrr. Glutamattan glutamat dehidrogenaz reaksiyonu ile olusan serbest amonyak ve alfa ketoglutarat olusur, Sadece serbest amonyak ure siklusuna girmektedir.

Ore siklusunun son reaksiyonunda arjininin arjinaz ile yrkrlrnasi sonucu ure ve ornitin olusur, Ornitin daha sonra karbomoil fosfat ile birleserek sitrullini olusturrnaktadrr. Ornitin ure siklusunda tekrar tekrar olusan ve sonra kullarulan bir ara urundur,

Alanin ve glutamin ure siklusuna direkt olarak katrlrnaz.

24. Hipoglisemi, hiperlipidemi, laktik asidoz ve hiperiirisemi ile seyreden glikojen depo hastallgl a~agldakilerden hangisidir?

A) von Gierke hastahqi B) Pompe hastahqi

C) Forbes & Cori hastahq: 0) Anderson hastahq:

E) McArdle hastalrq:

Dogru cevap: A

Tip 1 von Gierke hastallgl: 1a --+ Glukoz 6 fosfataz eksik, 1 b --+glukoz 6 fosfat translokator, 1 c --+ fosfat translokator eksiktir. Hipoglisemi olusur, Pentoz fosfat yoluna giri~ artar, riboz 5 fosfat sentezi a rta r. Buna bagll olarak purin katabolizrnasi artar ve hiperiirisemi ve gut gbrulur. Karaciqer, bobrek ve baqrrsak etkilenir. Yagll karaciqer ve masif hepatomegali izlenir. Laktik asit, urik asit, keton cisimleri ve lipitler artrmsnr, Oepolanan glikojende artma vardir, fakat depolanan glikojenin yaprsi normaldir.

Tip II Pompe hastahq): Lizozomal a-glukosidaz eksiktir, yenidoqamn lizozomal enzim defektidir. Oefekt karaciqer, kas, kalp vb. organlarda, yayqm olarak bulunur. Sitozolde vakuollerde glikojen birikimi vardrr. Kan glukozu normaldir. Ciddi kardiyomegali izlenir. Genellikle erken olum izlenir. Glikojen yaprsi normaldir.

Tip III Forbes & Cori hastallgl: Dallan yrkan enzim yoktur, amilo 1-6 glukozidaz eksiktir. Enzim; Illa'da kas ve karacigerde, Illb'de ise karaciqerde eksiktir. Dalh polisakkarit birikimi soz konusudur; limit dekstrinosis de denir. Karaciqer ve kas etkilenir. Hipoglisemi olmaz. Normal mental geli~im izlenir. Laktat, urik asit, total kolesterol ve trigliseridler normaldir. Miyopati, hepatomegali ve geli~me geriligi izlenir.

Tip IV Anderson hastallgl: Amilopektinosis, dallandrran enzim yokluqu soz konusudur. Hayatm ilk yrllannda kalp ve karaciqer yetmezliqine bagll olurnler izlenir. Siroz, hepatomegali, asit, yukselrnis transaminaz duzeyleri ve normal glukoz toleransi vardrr, Anormal yapida glikojen birikimi sadece Tip III ve Tip IV'te goriiliir.

Tip V McArdle hastallgl: iskelet kasi glikojen fosforllazt eksik. iskelet kas: etkilenir, karaciqer enzimleri normaldir. Aglr egzersiz boyunca kasta laktat duzeyi artrsi olamaz. Zeka geli~imi normaldir. Egzersiz boyunca kramplar izlenir. lleri yasta miyoglobinuri izlenir. Prognozu iyidir.

25. Porfirin senteziyle sitrik asit siklusunu blrlestlren molekiil a~agldakilerden hangisidir?

A) Asetil KoA C) Suksinil KoA

B) Fumarat 0) Suksinat

E) Glisin

Dogru cevap: C

Porfirin sentezi ve sitrik asit siklusunun birtesme noktss, sorgulanmaktadlr.

Porfirin sentezinde baslanqic asamasi ve son ug asarna mitokondride, ara asarnalar ise sitozolde gergekle~ir; olgun eritrositler mitokondrileri olrnadrq: icin hem uretemezler. Porfirin rnolekullerinin tum karbon ve azot atornlan iki yapi tasmdan gelir: Glisin (aminoasit) ve siiksinil KoA (sitrik asit donqusunde bir ara madde). Glisin ve suksinil KoA, ALA sentazrn katalizlsdiqi bir reaksiyonla Al.Aolusturmak uzere bir araya gelir. Sitrik asit siklusuyla porfirin sentezi siiksinil KoA iizerinden blrlesrnektedlr, Bu reaksiyon, koenzim olarak pridoksal fosfata gereksinim gbsterir ve bu basamak porfirin sentezinde hiz ktsttlayrct basarnaktrr. Ayru zamanda keton cisimlerinin yikrrrunda asetoasetat aktivasyon icin suksinil KoA uzerinden sitrik asit siklusuyla birlesir.

Aminoasit, yag ve karbohidrat metabolizrnasi asetil KoA uzerinden birlesrnektsdir.

Fumarat sitrik asit siklusu ile ure siklusunu birlestirrnektedir.

26. Bilirubinin detoksifikasyon siirecinde UDP-glukuronil transferaz enzimi hangi asarnada gorev yapar?

A) Bilirubinin kanda alburnine baqlanrnasi

B) Bilirubinin hepatositler tarafindan alburninden

ahnmasi

C) Bilirubinin hepatositlerden sekresyonu 0) Bilirubinin hepatositlerde konjugasyonu

E) Bilirubinin baqrrsakta urobilinojene donusumu

Dogru cevap: D

12

A KiTAPCIGI

Glisin + sukslnil KoA

8-Aminolevulinik asid (ALA)

8-AminolevUlinik asid sentetaz (ALA sentaz-1) (PP) (mitokondri)

ALA sentaz inhibitorleri:

Hemin= Protoporfrlnlx+Fe" Hem

Hematin

Fazla glukoz

•

Fenobarbital tipi KC'de sitokromlarla metabolize edilen llaclar

Kanamalar

IV hemoliz tablolan

Kanm ekstravazasyonu v.b. durumlar pozitif olarak uyanr

•

•

•

$ekil (Soru 25): Porfirin sentezinin denetleyici reaksiyonu

Bu soruda klasik ve temel bir biJgi sorgulanmaktadlr.

Hem proteinlerinden hem salmrrm ve bilirubine donii~iimii aglrllkll olarak RES'te, yani karaciger, dalak ve kemik iligi rnononukleer fagositer hucrelerinde olusur. Renal tubular epitelyal hucreler, hepatositler ve makrofajlar da bazi durumlarda bilirubin olusurnuna katrhrlar,

RES hucrelerinde hemoproteinlerden hem sahndiktan sonra hemen hem oksijenaz sistemi ile etkileserek biliverdin olusturur. Hem oksijenaz sistemi, hem katabolizrnasmdaki hiz krsitlayrci basarnaktrr. Hem tarafindan uyarihr ve aktivitesi icin 02 ve NADPH gerektirir. Bu enzim hucrelerin mikrozomal fraksiyonunda yer ahr, fakat mikrozomal P450 oksijenaz sisteminden farkhdrr, Reaksiyon srrasmda Fe+2 uzaklastmhr ve tekrar kullaruhr ve 1 mol karbon monoksit glkl~1 olur. insanda karbon monoksit uretirni temel olarak bu metabolik yolda gergekle~tirilirve solunum havasrndaki karbon monoksit miktanrun olcurnu hem turnover'ini degerlendirmek arnact ile kullarulabilir,

Biliverdin suda cozunur bir bilesik olduqu icin, sud a cozunrne ozellikleri daha zayrf olan bilirubine gore cok daha kolay tasmabilir. insanda biliverdinin bilirubine donusumunun avantaji, bilirubinin plasentayi biliverdine gore cok daha kolay gegebilmesidir. Bu yolla fetus hem katabolitlerini anne dolasirm yolu ile uzaklastrrabilir.

Biliverdin NADPH'a bagll olarak cahsan sitozolik bir enzim olan biliverdin rediiktazla bilirubine donusur,

Ekstrahepatik dokularda olusan bilirubin karaciqere albiiminle nonkovalent olarak baqlanarak tasrrur. Bilirubinin albumine baqlanrnasi ile dokulara gegi~i engellenir ve bilirubin toksisitesinden dokular korunrnus olur. Bu kompleksin olusmasi nedeni ile de bilirubin normalde idrarda saptanamaz.

Alburninle beraber karaciqere tasman bilirubine, karaclqer hiicresinde diiz endoplazmik retikulumda iki rnolekul glukuronik asidin eklenmesiyle bilirubinin suda gozunurlugu artar. Bu konjugasyon reaksiyonu bilirubin UDP - glukuronil transferaz tarafindan katalizlenir. Glukuronik asit vericisi olarak UDP-glukuronik asit kullaruhr,

27. A~agldakilerden hangisinin, proteinlerin tersiyer yaprsmm olusurnunda etkisi yoktur?

A) iki veya daha fazla polipeptit subunitinin birlesrnesi

B) Polar reaksiyon

C) Hidrofobik etkilasimler

D) Non-polar reaksiyonlar

E) Disulfid baqlan

Dogru cevap: A

Bu soruda asltnda tersiyer yaptntn degiJ, kuarterner yaptntn en temel ozelliginin ne oldugunun bilinmesi istenmektedir.

Primer ve sekonder yapidaki protein zincirlerinin rnolekul ici ve birbirleri ile yapilanrnalar sonucu olusan protein yaprsrna tersiyer yapt denilir. Sekonder yapi hidrojen baqlan ile karakterize iken, tersiyer yapi ge~itli bolqelerdeki ge~itli baqlarla olusur, Globular proteinlerin sulu cozeltilerinde atomlar rnolekullerin merkezinde yuksek konsantrasyonda olacak sekilde yogunla~lr. Hidrofobik yan zincirler icte, hidrofilik olanlar dista yer ahr, Hidrofobik etkilesimler tersiyer yaprrun olusurnunda en onernli gugtur. Tersiyer yaprrun bozulmasi icin hidrojen baqlanrun kopanlrnasi gerekir. Polipeptit icindeki tum hidrofilik gruplar hidrojen bag Ian veya elektrostatik etkilesirnlerde yer ahr,

Tersiyer yaplyl stabilize eden etkiler: Bir disiilfid bagl iki sistein kalmtrsrrun sulfidril (-SH) gruplannln sistin kahntrst olusturacak sekilde kovalent olarak baqlanmasrdir. Bu bag uc boyutlu yaprrun stabilitesine onernli katkrlar saqlarnaktadtr. Diger etkilasirnler; hidrofobik etklleslrnler, hidrojen baqlan, iyonik etklleslrnler ve van der Waals baglarl olarak sayrlabilir,

Bir krsrm protein tek polipeptid zincirinden meydana gelir. Bunlar monomerik proteinlerdir. Birgogu da yaprsal olarak benzer veya tamamen ilgisiz bir veya daha fazla polipeptit zincirinden meydana gelir. Bu zincirlerin duzenlenrnesine proteinlerin kuarterner yaprst ad: verilir. Yani bir proteindeki birden fazla polipeptit zincirinin birbiriyle etklleslrnl kuarterner yapl olusurnunda onemlldlr, tersiyer yapl ile ilgili degildir.

13

A KiTAPCIGI

28. Kolesterol biyosentezinde hrz krsttlayrci basamak a~agldakilerden hangisidir?

A) 3-Hidroksi-3-metilglutaril KoA --+ Mevalonat

B) izopentenil pirofosfat --+ Oimetilallil pirofosfat

C) Geranil pirofosfat --+ Farnesil pirofosfat 0) Farnesil pirofosfat --+ Skualen

E) Squalen --+ Lanesterol

Dogru cevap: A

Kolesteroldeki tum karbonlar (27 karbon) asetattan (asetil KoA'dan) gelir. NAOPH indirgeyici ekivalanlan saqlar, Sentez hem sitozol hem de endoplazmik retikulumda bulunan enzimlerle beraber sitozolde gen;:ekle~ir.

Once iki tane asetil KoA rnolekulu asetoasetil KoA tiyolaz enzimi ile, asetoasetil KoA olusturrnak icin birlesir. Sonra ucuncu bir asetil KoA, HMG KoA sentazla katalizlenen bir reaksiyonla yapiya eklenir ve HMG KoA meydana gelir. 6 karbonlu bir bilesik olan mevalonatm HMG KoA'dan sentezlenmesi kolesterol sentezinde hrz ktsrtlayrci basarnakttr, Bu basamak endoplazmik retikulumda olusur ve indirgeyici olarak 2 mol NAOPH kullaruhr ve 1 mol KoA sahrur. Geri donusurnsuzdur.

Mevalonattan CO2 kaybedilmesi ile izoprenoid birimlerin olusumu: Magnezyum, ATP kullaruhr, Og basamak sonunda 1 mol CO2 glkl~1 ile beraber kolesterol sentezinde ilk ortaya cikan izoprenoid birim olan isopentenil pirofosfat olusur,

Altl tane izoprenoid birimin bir ara urun olan skualen yapmak iizere kondansasyona ugramasl: izopentenil pirofosfat (C5) once izomeri olan dimetilallil pirofosfata dbner. 1 izopentenil (C5) ve 1 dimetilailil pirofosta (C5) bir araya gelerek geranil pirofosfati (C10) yapar. Sonraki basamakta 1 geranil (C 10) ve 1 izopentenil pirofosfat (C5) biraraya gelir ve farnesil pirofosfati (C15) yapar. Son basamakta 2 tane farnesil pirofosfat (C15) bir araya gelerek skualeni (C30) olusturur.

Skualen daha sonra lanosterole cevrlllr: NAOPH, FAOH2 ve 02 kullaruhr,

Lanosterol, bir dizi reaksiyonla uc metil grubunu kaybeder ve sonunda kolesterol olusur,

29. Molekiil aglrllgl ~ olan ve klasik kompleman yolunu aktive edebilen immiinglobiilin a~agldakilerden hangisidir?

A) lrnrnunqlobulin G B) lrnrnunqlobulin A

C) lrnrnunqlobulin M 0) lrnrnunqlobulin 0

E) lrnrnunqlobulin E

Dogru cevap: A

immiinglobiilin G (lgG):

• Plazmada en fazla bulunan ve rnolekul aglrllgl en az

olandir.

• ikincil yarutta ana antikordur.

• Elektroforezde gamma bandinda yer ahr,

• IgG1, IgG2, IgG3 ve IgG4 olmak uzere dort tipi bulunur. En fazla IgG1 bulunur.

• Bakterileri opsonize ederek fagositozu kolaylastmr. lrnrnunqlobulin Mise kornplernaru aktifleyerek dolayh yoldan opsonize eder. Bu opsonin olan C3b'yi uretir,

• Kompleman fiksasyonu ile bakteri oldurulrnesini artmr, Kornplernaru klasik yoldan uyanr (lgM > IgG3 > IgG1 > IgG2).

• Bakteri toksinleri ve virusleri notralize eder.

• Makrofaj, trombosit ve lenfosit yuzeyinde G1 ve G3'e ait reseptbrler yer ahr,

• Plasentayi geger (G3-G1).

• Yan ornru 21 gundur.

immiinglobiilin A:

A1 ve A2 olmak uzere 2 tipi vardrr,

• Elektroforezde beta bblgesinde yer ahr,

• Salqtsal IgA bakteri ve viruslerin rnuko z zarlara tutunmasiru engeller.

• En guglu antiviral etkili antikordur.

• Kompleman fiksasyonu yapmaz. Kornplernaru klasik yoldan aktive etmez.

Alternatif kompleman yolunu cahstmr,

immiinglobiilin M:

• M1 ve M2 olmak uzere 2 alt tipi vardrr,

• Elektroforezde beta ve gamma arasrnda yer ahr,

• Molekul aglrligl en fazla olandrr, Bu nedenle intravaskuler yerlesirnlidir.

• Bir antijene verilen birincil yarutta uretilir,

• Kornplernaru fikse eder. Klasik kompleman yolunun en iyi aktlvatorlldur,

Plasentayi gegmez.

• B hucreleri yuzeyinde antijen reseptoru vardir. Makrofaj ve nbtrofillere baqlanrnaz.

• En guglu antibakteriyel etkiye sahiptir.

• Yan ornru 5-8 gundur.

immiinglobiilin D

• lslevi tam bilinmiyor.

• Bircok B hucresinin yuzeyinde ve aynca serumda da bulunrnustur,

• Yan ornru 2-3 gundur.

immiinglobiilin E

Allerjenle karsrlasmca mast hucreleri ve bazofillerden histamin ve vazoaktif madde sahrurruna yol acarak asm duyarhlik durumuna aracihk eder.

• Plazma yan ornru 2-3 gundur. Serumda en dii~iik miktarda bulunan immunglobiilindir.

30. A~agldakilerden hangisi siiksinat dehidrogenazl yansmah olarak inhibe eder?

A) Oimerkaprol C) Barbituratlar

B) Karbonmonoksit 0) Arsenat

E) Malonat

Dogru cevap: E

Elektron transport zinciri tnhtbitortertnden yamjmalt inhibisyon yapan ma/onat sorgulanarak onemtnln altt fizilmi!jtir.

Dimerkaprol, antimisin A, miksotiazol, stigmatellin:

Sitokrom b'den c'ye elektron tasmrnasrru bloke eder (kompleks III).

14

Malonat: Yapisal olarak suksinata benzer ve kompleks II'yi yani suksinat dehidroqenazi yansrnah olarak inhibe eder.

SiyanUr, karbonmonoksit, hidrojen suttur, sodyum azit:

Sitokrom oksidazi inhibe eder. Sitokrom a3'den CuB'ye elektron gegi~ini engellerler.

Rotenon, amytal, sekobarbital, piericidin A: FeS merkezden ubikinona elektron tasmrnasrm bloke eder (kompleks I).

Arsenat fosfat analoqudur,

31. Trlacllqllserol ve fosfolipit sentezi i«in ortak olarak kullamlan ara madde a~agldakilerden hangisidir?

A) Sfingozin B) Sitidin nukleotidler

C) Uridin nukleotidler D) NADPH

E) Fosfatidik asit

Dogru cevap: E

Bu soruda teme/ bir bi/gi dikkatli bir bakl!j/a sorgu/anmaktadlr.

Diagilgliserol-3-fosfat (fosfatidik asit) hem triagilgliserol hem de fosfolipitlerin sentezinde ortak kullarulan bir maddedir. Triagilgliserol sentezinde kullarulacaksa fosfatidik asit bir fosfatazla defosforile edilir ve acil KoA tarafindan acillenir, Fosfolipitler uretilecekse fosfatidik asit, CDP-diagilgliserol ve pirofosfat veren bir tepkimede CTP tarafindan etkinlestirilir,

Sfingozin iskeleti sfingolipitlerin sentezinde kullaruhr,

Sitidin difosfat (CDP), fosfolipit sentezinde fosforil kolin, diagilgliserol ve diger rnolekullerin tasryicrsrdrr.

Uridin difosfat (UDP), monosakkarit turevlerini, bilirubin, laktoz, galaktoz ve mannoz metabolizrnasr, glikojen sentezi gibi ge~itli reaksiyonlara tasrr,

NADPH ve NADH niasinin biyolojik aktif sekilleridir, NADPH, indirgeyici biyosentez reaksiyonlan nda, Hp 2 indirgenmesinde, Sit P450 sisteminde, lokositler ve fagositozda gereklidir.

32. Pilokarpin iyontoforez ter testinin tarusal olarak kullamldlgl hastallk a~agldakilerden hangisidir?

A) Herediter sferositoz B) Wilson hastalrq:

C) Akondroplazi D) Kistik fibrozis

E) Familyal hiperkolesterolemi

Dogru cevap: D

Ter testinin kistik fibrozis tctn tamsa/ degerini bilen/ere ko/ay bir soru niteliginde.

Kistik fibrozis (defektif iyon kanall hastallgl): Kistik fibrozis (KF) ciddi ve rolatif olarak sik gbrulen herediter bir hastalrktrr. Yaklasik olarak %5 beyaz Amerikan tasryrcidrr,

Klinik olarak; respiratuvar kanal ve sinuslerde kronik bakteriyal infeksiyon, pankreatik ekzokrin fonksiyon bozukluguna bagll olarak sindirim bozukluklan ve yag malabsorbsiyonu, vas deferens'in anormal geli~imine bagll olarak erkek infertilitesi gbrulmektedir.

Hastalarda klor kanallanru requle eden cAMP baqrrnh kistik fibrozis transmembran proteini'nde (CFTR) defekt vardrr. Hastalarda CFTR'yi kodlayan (kromozom 7) gende 3 baz eksiktir ve buna bagll olarak CFTR proteininde 508. pozisyondaki fenilalanin kaybolrnustur. Buna bagll olarak klor kanallan bozulur ve vizkozitesi artrms sekresyonlar

A KiTAPCIGI

ortaya cikar. Bu hastalikta en kullarush laboratuvar testi nicel pilokarpin iyontoforez ter testidir. Terde klorurun 60 mmoll L'nin uzerinde olmasi tam koydurucudur. Ter testinde dort parametre bakrlir, Bunlar; klorUr, soydum, iletkenlik ve ozmolaritedir.

33. A~agldakilerden hangisi DNA'nm «itt heliksine katilan DNA dizelerinde aym yonde okunduklarmda aym olan dizelere veri len addrr?

A) Nukleozorn C) Ekson

B) intron

D) Palindrom E) Promoter bblge

Dogru cevap: D

Palindrom: Ayru yone doqru yazildiklannda esit olan karsihkh DNA dizeleridir. Orneqin 5'-GAATTC-3' dizesine komplementer olan DNA zinciri 3'-CTTAAG-5' duro Eger bu ikinci parca 5' yonUnden okunursa 5'-GAATTC-3' oldugu gorUliir.

hnRNA'da intronlar (protein kodlamayan bblgeler) ve eksonlar (protein kodlayan dizeler) diye adlandmlan iki krsim bulunur.

Okaryotik DNA ile beraber histon ad: verilen bazik proteinlerin sikrca birbirine baqlanrrus sekline nUkleozom denir.

DNA uzerinde bulunan ve transkripsiyona ugrayacak gen bblgesinin basmda bulunan RNA polimeraz tarafindan tarunan nukleofid dizesine promoter bolge denir.

34. A~agldakilerden hangisi osteogenezis imperfekta hastaliqmda gorUlen bulgulardan birisi degildir?

A) Tip I prokollajeni kodlayan gende mutasyon

B) Mavi sklera

C) Azalrrus kemik yogunlugu

D) Lens dislokasyonu

E) Sirtta karnburlasrna

Dogru cevap: D

Osteogenezis imperfekta; kemik kitlesinde jeneralize azalma (osteopeni) ile karakterize bir hastahktir, Otozomal resesif olarak kalrtrhr, yogu hastada tip 1 prokollajeni kodlayan gende hata vardrr, Genellikle tek bir glisinin mutasyon ile sisteine dcnusmesiyle olusur. Hastalarda, asm kmlqan kemikler, dis anormallikleri, yara iyilesrnesinde gecikme ve srrtta kamburlasrna, mavi sklera ve lsltrne kaybi izlenir.

Lens dislokasyonu, osteogenezis imperfektada degil, Marfan sendromu ve homosistinuride gbrulmektedir.

35. A~agldaki vitaminlerden hangisi karboksilasyon tepkimelerinde gorev allr?

A) Retinoik asit

B) Vitamin B12

C) Folik asit

D) Tiyamin pirofosfat

E) Vitamin K

Dogru cevap: E

15

A KiTAPCIGI

Normalde bin;ok karboksi/asyon reaksiyonunda gorevli olan vitamin biyotindir. Ancak bu sorudaki amaf, karboksillenmede gorev alan diger vitaminin, yani K vitamininin ayncallkll yerinin altmm fizilmesidir.

K vitamini, Faktor II, VII, IX, X protein C ve protein S gibi pihtrlasrna faktbrlerinin aktivasyonu, aynca kemik proteinlerinden osteokalsinin aktivasyonu icin gerekli olan gama - karboksiglutamat birimlerinin olusumu gibi karboksillenme reaksiyonlannda koenzim olarak islev gbrur.

Biyotin doqal besinlerde yayqm olarak bulunan bir imidazol turevidir. Biyotin, karboksilasyon reaksiyonlannda bir koenzimdir. Aktive edilrnis karbondioksitin tasryrcrsi olarak gbrev yapar. Piruvat karboksilaz, asetil KoA karboksilaz, propionil KoA karboksilaz reaksiyonlannda kullarulmaktadrr,

Retinoik asit: Retinalin oksidasyonuyla olusan asit turevidir. Retinoik asit vucutta indirgenemez ve bu yuzden retinal ya da retinole donusernez. Bu nedenle retinoik asit buyurne ve geli~mede etkilidir; fakat A vitamininin gbrme ve urerne ile ilgili olan etkilerinde gbrevli degildir. Vitamin A, steroid hormonlarda olduqu gibi hucre ici reseptbr sistemleri ile etkilasir. Daha sonra reseptbr-vitamin A kompleksi cekirdeqe geger ve spesifik proteinlerin sentezi uyanlarak etki gbsterir. Retinoik aside ait cekirdek reseptbrleri tarumlanrrustrr.

Vitamin B12 (kobalamin)'nin koenzim sekilleri, siyanidin yerine 5'-deoksiadenozinin gegtigi 5'-deokadenozilkobalamin (ahsrlmarrus karbon-kobalt bagl olusturarak) ve siyanidin yerine bir metil grubunun gegtigi metilkobalamindir.

5'-deoksiadenozilkobalamin metilmalonil KoA rnutazin koenzimidir. Eksikliqinde metil malonil asidemi olusur, Metilkobalamin ise homosisteinden metionin sentezini gergekle~tiren metionin sentazm koenzimidir.

Folik asit ve folat birer rnolekul p-aminobenzoik asit (PABA) ve glutamik aside baqlanrrus pteridin bazrndan olusur. Dolasrrndaki temel form N5 - metil tetrahidrofolattrr, Tetrahidrofolatrn etkin bir tek karbonlu birim tasryrcrsidrr, Metil, metilen ve formil gruplannln transferini gergekle~tiren enzimlerin koenzimidir.

Tiyamin pirofosfat, aldehit biriminin aktanldrq: tepkimelerin koenzimidir. Bu tip tepkimlerin iki tipi vardrr:

1. a-keto asitlerin oksidatif dekarboksilasyonu:

• a-KG dehidrogenaz,

• Piruvat dehidrogenaz

• l.osin, izolosin ve valinin gibi dalh zincirli aminoasit dehidrogenaz

2. Transketolaz reaksiyonu: a-ketollerin yrkrrru ve olusurnunda koenzim olarak rol oynar (brnek heksoz monofosfat yolu).

Tiyamin, tiyamin trifosfat formunda ise periferal sinir membranlannda yer ahr, Asetil kolin sentezinde ve translokasyon reaksiyonlannda kullaruhr,

36. A~agldaki metabolik aktivitelerden hangisi veya

hangilerinin sentezi tamamen mitokondriyaldir?

I. Glikoliz

II. Sitrik asit siklusu III. Porfirin sentezi

IV. Keton cisimlerinin sentezi V. Ore siklusu

A) I veV C) II ve IV

B) II ve III

D) III, IV ve V E) I, III ve IV

Dogru cevap: C

Ana metabolik aktivite/erin gerfekle§tigi organellerin bilinmesi geregi tizertne nezutenmis bir soru.

Bazl metabolik aktivitelerin ger(fekle~tigi organeller:

Glikoliz; sitoplazma

Glukoneogenez; mitokondri, sitoplazma, endoplazmik

retikulum

Sitrik asit siklusu; mitokondri De-novo yag sentezi; sitoplazma Beta oksidasyon; mitokondri

Keton cisimlerinin sentezi ve yrkrrru; mitokondri Kolesterol sentezi; sitoplazma, endoplazmik retikulum

Ore siklusu; ilk iki basarnaqi mitokondri, digerleri sitoplazma Porfirin sentezi; ilk ve son uc basarnaqi mitokondri, digerleri sitoplazma

37. A~agldaki hormonlardan hangisinin reseptoru hiicre lclnde degildir?

A) Kalsitriol C) Kortizol

B) Oksitosin D) Tiroksin E) Retinoik asit

Dogru cevap: B

Oksitosin, peptit hormondur ve reseptoru hiicre yiizeyindedir. Kalsitriol, tiroid horrnonlan, progesteron, vitamin D ve kortizoliin reseptoru hiicre lclndedlr,

Tablo (Soru 37): Hormon suuflanrun genel
ozellikleri
GRUPI GRUPII
Steroidler, Polipeptidler,
iyodotironinler, proteinler,
kalsitriol glikoproteinler,
katesolarnin
Coziiniirliik Lipofilik Hidrofilik
Transport Evet Hayrr
proteinleri
Plazma yan Uzun (saatlerden Kisatdakikalar)
omru gunlere)
Reseptor lntraselluler Plazma
rnernbraru
cAMP, cGMP,
Ca+2 , kompleks
Mediator Reseptbr-hormon fosfo-inozitollerin
kompleksi metabolitleri,
kinaz kaskadlan,
vb HORMONLARIN ETKi MEKANizMALARINA GORE SINIFLANDIRILMASI

l.Reseptoru hiicre lcinde olan hormonlar:

• Androjenler

• Kalsitriol 1,25[OH]-D3

16

• Ostrojenler

• Glukokortikoidler

• Mineralokortikoidler

• Progestinler

• Retinoik asid

• Tiroi hormonlan (T3 ve T4)

II. Hucre yuzey resept6rlerine baglanan hormonlar

A.ikincil habercisi cAMP (Gs) olanlar:

• I3-Adrenerjik Katesolarninler

• Adrenokortikotropik hormon (ACTH)

• Antidiuretik hormon (AOH)

• Follikul uyanci hormon (FSH)

• Glukagon

• Kalsitonin

• Koriyonik gonadotropin, insan (hCG)

• Kortikotropin sahci hormon (CRH)

• Lipotropin (LPH)

• l.uteinlestirici hormon (LH)

• Melanosit uyanci hormon (MSH)

• Paratiroid hormonu (PTH)

• Tiroid uyanci hormon (TSH)

Adenilat siklaz inhibisyonu yapanlar (Gi):

• a2-adrenerjik reseptbrler

• Anjiotensin II

• Asetilkolin

• Somatostatin

• Opiyoidler

B.ikinci haberci cGMP:

• Atriyal natriuretik faktor (ANP)

• Nitrik oksit (NO)

• Brain natriuretik peptid ( BNP )

• Prostaglandin F2-alfa (PGF2a)

c. ikinci habercisi kalsiyum veya inositol-P, olanlar (G q) (veya her ikisi):

• a-1-Adrenerjik Katesolarninler

• Anjiyotensin II

• Antidiuretik hormon (AOH, vazopressin)

• Asetilkolin (rnuskarinik)

• Gastrin

• Gonadotripin sahci hormon (GnRH)

• Kolesistokinin

• Oksitosin

• P maddesi

• Tirotropin sahci hormon (TRH)

• Trombositten tureyen buyurne faktoru (POGF)

O.ikinci habercisi bir kinaz veya fosfataz selalesi olanlar:

• Buyurne hormonu (GH)

• Epidermal buyurne faktoru (EGF)

• Eritropoietin

• Fibroblast buyurne faktoru (FGF)

• insulin

• lnsuline benzer buyurne faktbrleri (IGF-I, IGF-II)

A KiTAPCIGI

• Prolaktin (PRL)

• Koriyonik somatomammotropin (CS)

• Sinir buyurne faktoru (NGF)

• Trombositten tureyen buyurne faktoru POGF)

38. A~agldakilerden hangisi RNA'nm posttranskripsiyonel modifikasyonuna ornek degildir?

A) mRNA'nln 5' ucunda 7-metilguanozin sapka olusurnu.

B) intronlann cikanlrnasr.

C) Bazi prokaryotik ve bkaryotik proteinlere aktivasyonlan icin kovalent olarak baqlanrrus prostetik grup eklenmesi.

0) Transfer RNA'da ge~itli bazlann modifiye edilerek anormal bazlar uretilrnesi.

E) 18S rRNA'nln cesitli proteinlerle kompleks yaparak 40S ribozomal alt unit olusturrnasr.

Dogru cevap: C

RNA'nm posttranskripsiyonel rnodlflkasyonlan:

1) Ribozomal RNA (rRNA): Hem bkaryotik hem de pro karyoti k hucrelerde ribozomal RNA'lar "preribozomal (45S) RNA" adi verilen uzun, oncul rnolekullerden sentezlenir. Prokaryotlann 23S, 16S ve 5S'lik ribozomal RNA'lan tekbir oncul rnolekulden sentezlenir. Okaryotlann 28S, 18S ve 5.8S'lik rRNA'lan da tek bir oncul rnolekulden sentezlenir. 18S rRNA, proteinlerle kompleks yaparak 40S ribozomal alt uniti olusturur. 28S, 5.8S ve 5S rRNA'lar proteinlerle kompleks yaparak 60S ribozomal alt urunu olusturur. Ribozomal alt uniteler nukleer porlar aracrhq: ile sitoplazmaya geger, mRNA ile kompleks yaparve 80S ribozomlar olusur

2) Transfer RNA (tRNA): RNA polimeraz III tRNA'lari sentezler. Prokaryotik ve bkaryotik tRNA'lar da oncul rnolekullerden sentezlenir. tRNA'lara nukleotidil transferaz enzimi ile dizenin 3' ucuna -CCA dizesi takihr, Aynca bazi bazlar modifiye edilerek anormal bazlar da uretilir, Posttranslasyonel modifikasyonla uridin, psodouridine, ribotimidine ve dihidrouridine cevrilir,

3) Mesenger RNA (mRNA): RNA polimeraz II tarafmdan (fekirdekte sentezlenen RNA molekulune primer transkript veya heterojen nukleer RNA (hnRNA) da denilir. hnRNA'lar sitozolik mRNA'da bulunan dizeleri de icerir, Bir seri modifikasyon sonrasi olgun sitoplazmik mRNA'lar olusur,

A. 5' sapka olusurnu: Bu hnRNA'da olusan ilk degi~imdir. l?apkaYI 7 -metilguanozin olusturur, Guanozin trifosfat 5' ucuna guaniltransferaz tarafmdan trifosfat bagl ile baqlarur, l?apka translasyonun bastarnasma yardrmci olur ve mRNA'nm dayamkllllgmi artmr,

B. Poli-A kuyrugu eklenmesi: mRNA'nln 3' ucuna poli A polimeraz tarafindan 40-200 adet aden in nukleotidi eklenir. Bu poli-Akuyruqu mRNA'larm dayamkllllgmi artmr ve nukleusdan (flkl~larim hrzlandmr, mRNA sitozole girdikten sonra poli-A kuyruqu gittikge krsaltrhr,

C. Intronlarm uzakla~tlrllmasl:_hnRNA'da intronlar (protein kodlamayan bolqeler) ve ekzonlar (protein kodlayan dizeler) diye adlandmlan iki krsirn bulunur. Primer transkripten intronlar uzaklastmhr, ekzonlar birlestirilir ve olgun RNA olusur,

17

A KiTAPCIGI

Bazi prokaryotik ve bkaryotik proteinlere aktivasyonlan icin kovalent olarak baqlanrms prostetik grup eklenmesi posttranslasyonel modifikasyona bir brnektir.

39. A~agldakilerden hangisi hiicre bolunrneslne hazrrlik asarnasmda, riboniikleotidlerin deoksi formlarma cevrlrnlnde rol alan bir enzimdir?

A) Adenozin deaminaz C) Ksantin oksidaz

B) Ribonukleotid reduktaz D) Guanozin deaminaz

E) 5'-nukleotidaz

Dogru cevap: B

Nukleotidlerin deoksi formlanna cevrirni sadece difosfat formlannda olur. Bu reaksiyonda rol alan enzim riboniikleotid rediiktaz enzimidir. Nukleotid difosfatlar 2'-karbonunun indirgenmesiyle deoksi nukleotid difosfatlar (dNDP) olusur, Enzim sadece hucre bolunrnesine hazirhk asarnasrnda, hucreler DNA sentezlerken aktiftir. indirgenme tiyoredoksin, tiyoredoksin reduktaz ve NADPH gerektirir. Tiyoredoksin glutatyon benzeri bnemli bir antioksidandrr,

Adenozin deaminaz, ksantin oksidaz, guanozin deaminaz, 5' - niikleotidaz enzimleri ise purin nukleotid yrkrrruna katilan enzimlerdir.

40. A~agldakilerden hangisi ankonjuge hiperbilirubinemi nedenlerinden birisi degildir?

A) Yenidogarun fizyolojik sanllgl

B) Crigler-Na]ar sendromu

C) Gilbert hastahqi

D) Toksik hiperbilirubinemi

E) Dubin-Johnson sendromu

Dogru cevap: E

Bu soruda fok temel bir bUgi sorgulanmaktadlr.

Kronik idiyopatik Sarlilk (Dubin-Johnson Sendromu):

Otozomal resesif olarak kalitrlan bu bozukluk konjuge hiperbilirubinemi nedenlerindendir. Karaciqerden safraya konjuge bilirubinin salqilanmasmdaki kusurhiperbilirubinemiye neden olrnaktadir.

Yenldoqarun Fizyolojik Sarlllgl: Ankonjuge hiperbilirubineminin en sik nedeni olan bu durumda hizlanrrus hemoliz ve bilirubinin yakalanma, konjuge edilme ve salqilanrnas: icin kullarulan hepatik sistemin olqunlasrnarnrs olmasi soz konusudur.

Crigler-Najjar Sendromu, Tip I: Otozomal resesif olarak kalrtrlan bu bozuklukta bilirubinin konjugasyonunda birincil metabolik bir kusur vardir. Karaciqer dokusunda UDPglukuroniltransferaz etkinliqinin kalrtsal eksikliqine bagll siddetli konjenital sarihkla karakterizedir. Hastallik genelde ilk 15 ay icinde olurnle sonuclanrnaktadrr.

Gilbert Hastaliqr: Ankonjuge hiperbilirubineminin eslik ettigi kompanze hemolize bagll bir hastalrktrr.

Toksik Hiperbilirubinemi: Kloroform, karbontetraklorur, asetaminofen vb neden olduqu toksinle olusturulrnus karaciqer islev bozukluqu sonucu ankonjuge hiperbilirubinemi gbrulmektedir.

41. A~agldakilerden hangisi bakterilerde sitoplazma zanrun bir ozelligi degildir?

A) Secici gegirgenligi saqlar,

B) Solunum islevini gergekle~tirir.

C) Penisilin baqlayan proteinlerin sentez yeridir.

D) Endotoksin bzelligi gbsterir.

E) Sitoplazrna zanrun ige krvnrn yaptlgl yerler mezozom adrru ahr,

Dogru cevap: D

AMP I

IMP

I

GMP

I

H20 NH +

~ }- 4

Inozin

Adenozin

lAdenozin deaminaz

Riboz 1-fosfat

Guanozin

_P_ii_70_ns_~_oii_r~_~_~_ti_d ~ Rlboz 1-fosIaI

Hipoksantin 02+H20~

( Ksantin oksidaz . H20f~

Guanin

~oh;drolaz

Ksantin

02+H20:1'

l Ksantin oksidaz

H202 '------------

Orik asid

$ekil (Soru 39): Plirin nlikleotid katabolizmast

18

Sitoplazmik membran gorevleri soyle ozetlenebilir:

• Bu bolqe selektif gegirgenlik ve maddelerin transportunda kilit gorev ahr,

• Hucre duvanrun protein sentezi icin gerekli enzimler hep burada yapihr (biyosentez).

• Maddeleri p arcalayan hidrolitik enzimler (beta laktamaz, IgA proteaz) burada yapihr. Penisilinaz buna iyi bir ornektir; gram pozitif bakterilerde cevreye, gram negatif bakterilerde periplazmik arahqa sahrur, Aynca ekzotoksinlerin de sentez/salqi birimidir.

• Bakterilerde solunum lslevlnl goren sitokromlar sitoplazma zarmda bulunurlar ve bu ozelligi ile sitoplazma zar okaryotlarm mitokondri i~levini gormektedir denilebilir.

Mezozomlar ise sitoplazma zanrun krvnrnh girintileridir. Septumda (septal) ya da baska bir bolqede (lateral) olusabilirler, Septal mezozom nukleoidin (DNA) tutunma yeridir. Bakterinin bolunrnesinde rol oynar. Lateral mezozomlara plazmidler tutunabilir, spor olusurnunda ve aynca sekresyonda rol ahrlar, Virulansla ilgileri yoktur.

Endotoksin: yogu gram (-) bakterinin LPS yapismdaki lipit - A rnolekulu endotoksin olarak gorev yapar. Bu yapi lSI ve proteazlara direnclidir, Ate~ olusurnu, sepsis bulgulan, gibi pek cok tablo olusurnunda rolu belirlenmistir. Bu tablo bakteri turune ozgul degildir. Bu yapi bakteri olumunden sonra ya da bakteri urerken ortaya cikar, hatta bazi antibiyotikler endotoksinin buyuk miktarlarda dolasrrna gegmesine neden olabilirler (Herxheimer reaksiyonu).

42. A~agldaki bakterilerden hangisi artropodlarla bulasmaz?

A) Rickettsia typhi

B) Borrelia recurrentis

C) Francisella tularensis

D) Borrelia burgdorferi

E) Leptospira interrogans

Dogru cevap: E

Bakteriler icerisinde artropodlarla bulasabilen bakteri sirurh sayrdadrr. Bu konuda en iyi bilinen bakteriler Riketsiya turleridir. Riketsiya turleri icerisinde Coxiella burnetii insanlara solunum ve sindirim ile bulasabilir, Aynca spiroketlerden Borrelia turleri de sinek ve kene ile bulasabilirler. Ozellikle B.burgdorferi'nin kene ile bulasi sikhkla sorulmaktadir.

Francisella tularensis ise srkhkla ormandan kirli sularla, tavsanlardan ve infekte hayvanlardan temasla bulasabildiqi gibi ayru zamanda kenelerle de bulasabilir,

• Rickettsia rickettsi

• Rickettsia conori

· Borrelia burgdorferi • Borrelia recurrentis

· Francisella tularensis • Ehrlichiosis

· Babesia microti

· Nairoviriis (Klrlm Kongo)

A KiTAPCIGI

43. A~agldaki bakteri eslernelerlnden hangisinde beta laktam tedavisi iyi bir secenek degildir?

A) Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus

B) Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia trachomatis

C) Streptococus pneumoniae, Pasteurella multocida

D) Neisseria gonorrhoeae, Bacillus anthracis

E) Neisseria meningitidis, Treponema pallidum

Dogru cevap: B

Beta-Iaktam tedavisinin oncelikli olduqu bakteriler ve betalaktam tedavisinin verilrnediqi bakterilerin kesinlikle bilinmesi gereklidir. Beta laktam tedavisinin tercih edildigi bakterilerin basmda streptokoklar gelmektedir. Ozellikle Streptococcus pyogenes, Streptococcus agalactiae, Streptococcus pneumoniae bilinmelidir. Aynca Treponema pallidum, Bacillus anthracis kokenlerinde de seckin tedavi penisilindir.

Ancak Staphylococcus aureus, Moraxeliia catarrhalis, Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae, Bacteroides fragilis gibi bakterilerin urettikleri penisilinaz enzimi nedeniyle penisilin ve ampisilin iyi bir tercih degildir.

Aynca kopek ISlnglna bagll yurnusak doku infeksiyonuna neden olabilen Pasteurella rnultoclda'run penisilin duyarllllgi tedavi dismda tarusinda da degerlidir.

Beta-Iaktam tedavisinin kullarularnadrqi en onernli bakteriler Mycoplasma ve Chlamydia turleridir. yunku bu bakterilerden Mycoplasma turlerinin duvar yaprsi yoktur. Chlamydia turlerinin ise duvannda beta-Iaktamlann hedefi olan peptidoglikan yaprsi bulunmarnaktadrr.

44. Dis cekimi sonrasi endokardit olan bir hastarun ahnan kan kulturunde gram negatif kokobasil saptanrrustrr. Yapilan pasajlarda kanh agarve cikolatamsi agarda ureyen bakteri MacConkey agarda urernernistir.

Bu tablodan sorumlu en olasl etken a~agldakilerden hangisidir?

A) Haemophilus aphrophilus

B) Staphylococcus aureus

C) Viridans grubu streptokok

D) Pseudomonas aeruginosa

E) Coxiella burnetii

Dogru cevap: A

Bu sorunun amaci oncellkle srklrkla endokardite enden olabilen bakterilerin mikrobiyolojik tamsrru sorqularnaktrr,

Sikhkla endokardite neden olan stafilokok ve streptokoklar gram pozitif koklardrr. Kanh agar ve cikolatarnsi agarda urerler, ancak gram negatiflerin secici besiyeri MacConkey agarda ureyemezler.

Pseudomonas aeruginosa gibi gram negatif bakteriler ise kanh agar dismda ayru zamanda MacConkey agarda urerler,

Coxiella burnetii ise rutin besiyerlerinde ureyernez.

HACEK grubu (Haemophilus, Actinobacillus, Cardiobacterium, Eikenella, Kingella) olarak adlandmlan endokardit etkenleri ise kanh ve cikolata besiyerinde urerler, ancak MacConkey agarda ureyemezler. Gram negatif kokobasil olarak gorunurler. Haemophilus aphrophilus bu grupta en sik sorulandrr,

HACEK grubuna mikrobiyoloji olarak hem Gram boyama hem de kultur ozellikleri ile cok benzeyen bakteri ise Brucella

19

A KiTAPCIGI

turleridir. Brucella tiirleri kan kulturunde yavas urerler, Gram negatif kokobasil olarak gbrunurler. Daha sonra yapilan pasajlarda yine rutin besiyerleri olan kanh ve cikolatarnsi agarda urerler,

45. Nedeni bilinmeyen ates etiyolojisi ile infeksiyon hastaliklan servisine yatan bir AIDS'li hastadan alinan balgam brneklerinin boyanrnasmda Erlich Ziehl Neelsen pozitif comak saptanrrustrr. Lbwenstein-Jensen agarda ureyen bakterinin niasin testi negatif bulunrnustur. LbwensteinJensen agarda bakteri kolonileri rsikta fotokromojen ozellik gbstermi~tir.

A~agldakilerden hangisi en olasl etkendir?

A) Mycobacterium tuberculosis

B) Actinomyces israelii

C) Mycobacterium kansasii

D) Nocardia asteroides

E) Rhodococcus equi

Dogru cevap: C

Sorunun emect Mycobacterium tarleri ve bu gruba yakm o/an Nocardia ve Rhodococcus tarlerinin eytnct tsrusuu irde/emektir.

Mycobacterium tuberculosis kompleks grubu bakteriler Lowenstein-Jensen agarda yavas urerler ve niasin testleri pozitiftir. Niasin testi negatif bir Mycobacterium'dan bahsediliyorsa akhrruza atipik Mycobacterium turleri gelmelidir. Bu grupta bzellikle AIDS'li hastalarda en dikkat ceken turler; Mycobacterium avium intacellulare ve Mycobacterium kansasii'dir. Bu iki bakterinin ayrrt edilmesinde MAC besiyerinde mat koloniler yaparken, Mycobacterium kansasii ise fotokromojendir.

Soruda adt geCfen Nocardia tiirleri de ayru besiyerinde urerler, Uremeleri bazen haftalaca surebilir, Ancak hem Gram hem de Erlich Ziehl Neelsen (EZN) boyama ile boyanan filamenter cornaklar seklinde gbrulurler.

Rhodococcus turleri ise sorularda yine bagl~lk sistemi baskrlanrrus ve hayvan temasi olan olgularda gram ve EZN pozitif kokobasil olarak verilmektedir.

46. A~agldakilerden hangisi Rickettsiae cinsi bakterilerle ilgili dogru degildir?

A) Zorunlu hucre ici parazitidirler.

B) Hucre duvannda peptidoglikan icermezler,

C) Artropodlarla bulasirlar

D) Olusturduklan temel patoloji; vaskulittir,

E) Tarulannda sikhkla serolojik ybntemler kullaruhr,

Dogru cevap: B

Rickettsiae cinsi bakteriler bircok bzelligi ile diger bakterilerden farkhdrr, bncelikle zorunlu hiicre iCfi olmalan, hiicre kiiltiiriinde uretilebilmeleri, Gram boyama ile boyanmamalan, artropodlarla bulasrnalan ve temel patolojinin vaskiilit olmasi cok dikkat ceken bzellikleridir. Taruda genellikle serolojik testier kullarulmaktadrr (Weil - Felix aglutinasyon testi gibi). Tedavilerinde tetrasiklin kullarulrnasi da dikkat cekici farklandrr, Bu bakterilerin birbirlerinden en temel farklan bulasan artropodlann farkh olrnasrdrr. R.prowazekii bit, R.typhi pire ile ve diger bircok Rickettsiae turu ise kene ile bulasir.

Coxiella burnetii bircok bzelligi ile digerlerinden fakhdrr, bncelikle insanlara solunum ve glda ile bulasabilir, Hucre icerisinde ozel bir vakuolde urernesi, vaskulit yapmamasi ve taruda Weil - Felix aglutinasyon deneyi yaptlrnamasi ile dikkat cekicidir, bnemli bir pnomoni ve endokardit etkenidir. Klamidyalarm hucre duvan vardrr; ancak peptidoglikan (murein) bulunmaz.

Mycoplasmalann hem hucre duvan hem de peptidoglikan (murein) bulunmaz.

47. Hastanede yatmakta olan bir hastarun kan kulturunde urerne saptanrrus ve yapilan Gram boyamada gram negatif cornaklar gbrulmu~tur. Bakterinin ileri tarurnlarna testlerinde oksidaz testi negatif, laktoz pozitif, indol testi pozitif bulunrnustur.

Bu tablodan sorumlu en olasl etken a~agldakilerden hangisidir?

A) Pseudomonas aeruginosa

B) Salmonella typhimurium

C) Escherichia coli

D) Acinetobacter baumanii

E) Stenotrophomonas maltophilia

Dogru cevap: C

Soruda temelde sorgulanan bilgi, gram negatif comeklenn tamm/anma testleridir. Hastane infeksiyonu sorulan, ishal sorulan, non-fermentatif comekienn aYlrt edilmesi ile ilgili tam sorular aym !jablonla fozU/ebilir.

Oncelikle ilk test oksidaz testidir. Oksidaz testi negatif ise bundan sonra ilk test laktoz kullanrrmdrr. Laktoz pozitif ise bncelikle E.coli, laktoz negatif ise Salmonella veya Shigella turleri akla gelmelidir. Proteus iireaz pozififliqi ile; Klebsiella turleri ise mukoid kolonileri ile sorulrnaktadrr,

Oksidaz pozitif verilen olgularda bakteri non-fermentatif ise rnavi-yesil kolonilerden bahsediliyorsa; akla Pseudomonas aeruginosa, antibiyotikler duyarh ise Burkholderia cepacia; Gram boyamada rnarn kanadi gbruntusunden bahsediliyor ve kulturde ancak mikroaerofil ortamda ureyebiliyorsa Campylobacter; deniz urunu kaynakh bir ishalden bahsediyorsa Vibrio tiirleri akla gelmelidir.

48. Ornek alma ile ilgili olarak a~agldakilerden hangisi yanllstlr?

A) Kan kulturu eriskinlerde en az 10 mL ahnmahdrr,

B) ldrar brnekleri laboratuvara gbnderilene kadar

buzdolabinda bekletilmelidir.

C) Floral: bblgelerden anaerop kultur yapilmamahdtr.

D) Epiglotitlerde boqaz degil kan kulturu ahnmahdrr,

E) Goz infeksiyonlannda konjunktival suruntu ahnmasi yeterlidir.

Dogru cevap: E

KU/tara/ma yontemleri fok slk sorulan birsoru olmamakla birlikte bilinmesi gereken konulardan birisidir.

Kultur almada en bnemli faktbrlerden birisi alman brneklerin BOS haric buzdolabinda saklanmasr; floral: bblgelerden anaerop kultur icin brnek ahnmamasi ve genel olarak suruntu brneklerinin tercih edilrnadiqinin bilinmesidir.

20

A KiTAPCIGI

Oksidaz pozitif

GRAM NEGATiF COMAK

f

~ Ornek alma

Kan kiil+iir-ii 5-10 mL kan ile vcprlmchdu-

BOS ekime kadar etiivde scklonmchdrr (nazi 1

bakteriler)

Idrar 4 derecede (buzdelebi) scklonmch

Otit, siniizit +crusmdc ekUvyonla ve nazofaringeal vrkomo ile kUltUr chnmoz

Apselerde surun+u ornegi uygun degildir

Goz infeksiyonlcr mdc korneal kazmtl clmmchdrr

Oksidaz negatif

• ENTEROBACTERIACEAE (Fermentatif) - E. coli (Laktoz, indol (+), metalik retle)

- Salmonella (Laktoz negatif, H2S (+), hareketli)

- Shigella (Iaktoz negatif, H2S (-), hareketsiz)

- Klebsiella (kapsiillii, hareketsiz)

- Proteus (Laktoz neg, iireaz (+), swarming)

- Serratia (kirrruzr, dezenfektan direnci)

• ACINETOBACTER

- (Non-fermentatif, hareketsiz, kokobasil, tedavide SAM)

·STENOTROPHOMONAS

- (Non-fermentatif, hareketli, imipeneme dlrencll, TMP-SXT tedavisi)

• PSEUDOMONAS AERUGINOSA

- Non-fermentatif, mavi - ye~il pigment, yaruk, kistik fibrozis, otitis ekstema, lens keratiti

• BURKHOLDERIA CEPACIA - Kistik Fibrozis

• CAMPYLOBACTER

- Mikroaerofil, 42 DC de iireme, bakteri filtresi ile tam, Marll kanadr, ishal, tavuk, Guillain-Barre

• HELICOBACTER (iireaz)

Vibrio ] Halofil,

Aeromonas deniz iiriinleri

Plesiomonas is hal

$ekil (Soru 47): Gram negatif cornak identifikasyonu

~ KUltCir

Horch bolgeden anaerop kiiltiir yapdmaz Balgamdan anaerop kUltUr yapdmaz

Balgam kUltUrleri gram boyama ile birlikte

degerlendirilmelidir.

Brankoalveolar lavaj orneginde anaerop kUltUr uygun

T.bc kiil+iir-ii sabah bclqommdon vcprlmoh Uretritli olgularda idrar kiil+iir-ii vcprlmomchduEpiglottit nazofarinks killttirii kontrendikedir Epiglottit kan kiil+iir-ii uygundur

Bogmacada cksiir+rne plagl uygulanmaz,

nazofarinksten crnek chnmchdrr

idrar kulturunde kantitasyon onernlidir

49. A~agldakilerden hangisi canll virUs asrsrdrr?

A) HDCV kuduz asis:

C) Hepatit B asis:

B) Rotavirus asis:

D) HepatitA asrsi E) influenza asrsi

Dogru cevap: B

Canll virUs asrlan: yigek, polyomiyelit (Sabin), krzarruk, kabakulak, rubella, sugigegi, adenovirus (3, 4, 7, 21), san humma, rotavirus,

Olii virUs asuan: Hepatit A (tum virus), polyomiyelit (Salk), kuduz (tum virus).

SubUnit asilan: Hepatit B virus, insan papilloma virus (HPV), infuenza.

50. A~agldaki virUs eslernelerlnden hangisinin viremi yapma olaslllgi en azdrr?

A) Rinovirus, respiratuvar sinsityal virus

B) Varicella zoster virus, influenza virus

C) Krzarruk virusu, respiratuvar sinsityal virus

D) Hepatit B virusu, rotavirus

E) insan immunyetmezlik virusu, poliovirus

Dogru cevap: A

Varicella zoster virUs (VZV): Primer olarak sugigegl tekrarladrqrnda zona olusturur. Sadece insan da hastalik yapar. Bulasrna solunum yoluyla olur. Derideki lezyonlar da bulastmcidrr. Solunum yolundan girip birinci viremi ile RES tutulumu ve buradan ikinci viremiyi yaparak deriye ulasir. Dokuntu gbvdede belirgin ekstremitelerde daha azdrr, Dokuntu gene Ide saptanan bir bulgudur.

RinovirUs: Genellikle ust solunum yollanru tutup sikhkla da nezle etkeni olarak saptanrnaktadrr.

Krzarmk: Virus darnlacrk infeksiyonu ile bulasir. Yaklasik 7- 14 gun inkubasyondan sonra klinik bulgular geli~ir. Solunum yollannda bulasrna ve gogalma sonrasi virus lenfatiklerde yayihr ve rnononukleer hucrelerde sinsisya ile dey hucreler olusturur. Sonrasinda sistemik yayrhrn ile pek cok bblgeye ulasir (konjunktiva, solunum yollan, gastrointestinal sistem, uriner sistem, deri kapillerleri, lenfatikler, MSS).

21

A KiTAPCIGI

HBV: Bulasrnada kan en buyuk bneme sahiptir. Sperm, tukuruk, sot, vajinal sivrlar gibi vucut sivrlannda bulunabilir. En sik kan yoluyla, cinsel temas, degum sirasinda bulasrna olrnaktadrr. Ayru aile icinde horizontal bulas olabilmektedir. yok az miktar kan bulasabilrnesi icin yeterlidir. Bulasrna ya~1 ve HBV infeksiyon oranlanna gbre bblgeler dusuk, orta ve yuksek endemisite bblgelerine aynlrruslardrr ve ulkerniz orta endemisite (HBsAg (+) oraru % 2-10) bblgesinde yer almaktadrr, Yaklasik 1-3 ay kulucka dbnemi sonrasi akut hepatit geli~ir. Asemptomatik, ikterik, anikterik seyir olabilir. Yaklasik %1 olgu fulminan seyirlidir. Eriskinlerin yaklasik %90'1 tamamen iyilssirken, %10 olgu kroniklesir. Altt ay sonra HBsAg (+) devam eden

olgular kronik infeksiyon olarak tarumlarurlar, Bu olgulann bir kisrrunda hie klinik bulgu yoktur ve transaminazlan normal bulunur.

HAV: En sik drskida bulunur ama viremi yapan bir virustur,

~ Lokol Igo yomtmm onemli oldugu bcshco

virCisler

Respiratuvar sinsityal virus (bronslvoll+, pnornoni) Parainfluenzae virus (krup)

RinovirUs (nezle)

RotavirUs

Norwalk cjcru

Tablo (Soru 50): Kan dolasuru ile yayrlan
(viremi yapan) viri..islar
Yayrlirn yolu DNA virusleri RNA virusleri
Kizarruk,
EBV, CMV, HBV, kabakulak,
Lenfositler JC ve BK virus kizarmkcrk
(rubella)
virusleri, HIV
Monositimakrofajlar CMV Poliovirus, HIV,
kizarruk virusu
Nbtrofiller - Influenza virus
Eritrositler Parvovirus B19 Kolorado kene
ensefaliti virusu
Plazmada serbest - Toqavirusler,
pikornavirusler 51. A~agldaki antiviral llaclarla ilgili e~le~tirmelerden hangisi yanllstlr?

Antiviral

A) Maravirok

Uygulama Yolu Oral

Endikasyonu M-tropik virus nedenli HIV infeksiyonu

Alta herpesvirus infeksiyonlan Sitomegalovirus retiniti HIV-1 infeksiyonu

HIV-1 infeksiyonu

B) Asiklovir

C) Fomivirsen 0) Enfuvirlid

Oral, parenteral Oral

Parenteral

E) Raltegravir Oral

Dogru cevap: C

Son ytllarda antiviral ilat;larla ilgi/i geli!jme/er oldukt;a yuz gU/duracudur. Bunlardan birisi, HIV infeksiyonlulann yuz yuze olduklan sevimsiz ftrsatt;t bir infeksiyon olan ve etkin bir tedavi uygulanmazsa ktsa sure it;erisinde korWge neden olan CMV retinitinin tedavisinde umut verici bir ilat; olan fomivirsendir. intravitreal olarak uygulanan ve adeta dU!jmam kendi cephesinde vuran bir ilat; olmast ile ilgint; bir antiviraldir.

• Fomivirsen: lrnrnun sistem kusuru bulunan bireylerde geli~en retinitlerinin lokal tedavisinde oral degil, intraokuler (intravitreal) olarak uygulanan enjektabl bir antiviraldir.

• Maravirok: HIV CCR5 kemokin reseptbr antagonistidir.

HIV'in gp120'sinin V3 lupuna baqlarur. Bbylece CCR5 kemokin ressptorune baqlanrnasma engel olur. Oral formu vardrr.

• Asiklovir: Nukleozid revers transkriptaz inhibitorudur, Alfa herpesvirus (HSV ve VZV) infeksiyonlannda kullaruhr, Oral ve parenteral formlan vardir.

• Enfuvirtid: HIV-1 fUzyon inhibitorudur, Yeni kullarurna girmi~ enjektabl bir antiviraldir. HIV-2'ye etkisizdir. Viral gp 41 'e baqlarur ve virusun hedef hucreye fUzyonunun son asarnasiru engeller.

• Raltegravir: HIV integraz inhibitorudur, HIV-1 infeksiyonu tedavisinde kullarulan oral kullarumh bir antiviraldir. Arastrrrna asarnasinda olan elvitegravir de diger bir integraz inhibitorudur,

52. Tokat'ta cifcilik yapan kirk yasmdaki erkek hastayr, Hyalomma cinsi kene isrrdrktan 5 gun sonra 39°C ates, tum vucutta yayqrn ekimotik kanamalar ve bobrek yetrnezliqi olusmustur, i ki gun icerisinde Ibkopeni ve trombositopeni geli~en hasta, yayqrn kanama nedeniyle kaybedilmistir,

Bu tabloya neden olmast beklenen virus a~agldakilerden hangisidir?

A) Bunyavirus C) Hantavirus

B) Bati Nil atesi 0) Arenavirus E) Marburg virus

Dogru cevap: A

Son yillarda Hyalomma cinsi kenelerle insanlanrruza bulasan Kmm Kongo Hemorajik Ate~i hastahqtrun etkeni Bunyaviruslerdir.

Marburg vlrilslerl bu ailede bulunurlar. Maymunlardan insanlara ve insanlardan vucut salqilan ile diger insanlara bulasabilirler. Hemorajik ates olustururlar. Bu viruslar en yuksek mortaliteye, en siddetli kanamalara neden olur. Karaciqer nekrozlan srktrr,

Batt Nil Ate~i son gunlerde ulkernizde gbrulen, kuslarla tasman ve sivrisineklerle insanlara tesadufen bulasabilen ensefalit, menenjit gibi tablolara neden olabilen bir arbovirustur,

Arenavlrusler insanlara kemirgenlerin salqrlanndan bulasan viruslerdendir, Kronik multisistem tutulumu ve hemorajik atese neden olabilirler.

Hantavlrus ise vektoru olmayan hemorajik atese neden olan ve rodentlerle bulasabilen bir virustur,

22

A KiTAPCIGI

Tablo (Soru 52): Arboviri..isler
Hastahk Virus Vektor Klinik ozelliklerl Not
Venezuella at Alfavirus Sivrisinek Gribal infeksiyon, ensefalil
ensefaliti (Culex)
Dogu at ensefaliti Alfavirus Sivrisinek Gribal infeksiyon, ensefalil
Ban at ensefaliti Alfavirus Sivrisinek Gribal infeksiyon, ensefalil
Chikingunya Alfavirus Sivrisinek Gribal infeksiyon, miyalji, arlril
(Aedes)
Hemorajik ates, Karaciqer, b6brek Tropikal Afrika ve Amerika kitasma
San humma Flavivirus Sivrisinek ve kalp tutulurnu olur. gideceklere a~1 zorunludur.
(Yellow fever) (Aedes) %50 mortalilelidir. Siyah renkli KC'de siloplazmada Councilman
kusma, sanlik, proteinuri g6rulur. cisimcikleri
Sivrisinek Dokuntu, artralji, ates.
Dang Flavivirus (Aedes) Daha once infekle olanlarda
hemorajik Dang sendromu
Ban Nil virusu Flavivirus Sivrisinek Ates, lenfadenopali, dokuntu, Kuslarla tasrrur. ABD'de salqinlar
(Culex) yapar.
Japon ensefaliti Sivrisinek Japon ansefalili Uzak Dogu, Sl
St Louis, Murray Flavivirus Ansefalil
vadisi, Kunjin (Culex) Louis ansefalili
Kaliforniya (LaCrose) Bunyavirus Sivrisinek Ensefalil. Ates, dokuntu, miyalji
ensefaliti
Tatarcik hummasi Filebovirus Tatarcik Ates, miyalji, ansefalil, konjunkluvit. Ulkemizde varllgl bilinmekledir.
Rift vadisi hummasi Filebovirus Sivrisinek Ensefalil, relinil, hemorajik ates
Kmrn-Konqo Nairovirus Kene Hemorajik ates, hepalil Nozokomiyal bulas
hemorajik atesi Her b61gede artiyor
Ates (bifazik), miyalji,
dokuntu, meningoansefalil, Hemalopoelik hucre tutulurnu.
Kolorado kene atesi Collivirus Kene hepalosplenomegali, Yaymada viral anlijen DFA ile
Konjunktivil ... saplanabilir.
N6lropeni, 16kopeni
Vezikuler stomatit Vezikulo Tatarcik Grip benzeri hastalik
virus
Roboviruslar
Hantaan, Seoul, Hantavirus Yok Hemorajik ates, ARDS, renal Kucuk kemirgen crkartrlanyla
Belgrade, Pumula vb. tutulurnlu hemorajik ates. bulasrr
Lassa, LCMV Arenavirus Yok Lassa, hemorajik ates Kucuk kemirgen crkartrlanyla
LCMV. .. Aseplik menenjil bulasrr 53. A~agldaki kompleman komponentleri ve ozelllklerl ile ilgili ikililerden hangisi yanllstlr?

KOMPLEMAN KOMPONENTi A)C1q

B) C2

C)C3

bZELLiGi

Klasik yolu baslatan komponenl

En sik kompleman eksikligi nedeni Serumda en cok bulunan kompleman komponenli

Hedef yapida delik acan 8-12'li kompleks Opsonin 6zellige sahip lek kompleman komponenli

D) Properdin

E) C3b

Dogru cevap: D

Kompleman, Ttpta Uzmenltk smevt'mn gediklisidir. Lutien her Uf aktivasyon yolunu da biliniz: Antijene

baglanml§ haldeki bir IgM ya da iki tane IgG3 ve 1 varllgmda klasik yol, endotoksin varllgmda aktive olan alternatif yol veyahut da 6zellikle mantarlara kar§1 heztr klta bekleyen lektin yolu ...

Kompleman, hangi yoldan aktive olursa olsun sonunda ulasilmaya cahsilan dort arnac soz konusudur:

• Baglandlgl hucre veya bakteride delikler olusturmak ve ozmotik lizise yol acrnak (Iizis)

• Baz: komponentleri (C3a ve 5a) ile 16kositlerin inflamasyon b61gesine toplanrnasrru saqlarna etkisi olusturrnak (kemotaktik, anafilatoksik etki)

Antikorlann da yardirru ile hedefin kolayca fagosite edilmelerini saglarnak (C3b ile opsonizasyon)

• Gelisen ve serbest kalrnalan halinde doku hasanna yol acabilecek olan lmmiin komplekslerin temizlenmesi

23

A KiTAPCIGI

Endotoksin

Gram negatif bakteri

C3b

Ba

C3a

C5a

$ekil (Soru 53): Alternatif kompleman aktivasyonu

Normalde serumdaki inaktif bir kompleman komponenti, kompleks halde bulunan bir bnceki kompleman komponentlerinin turnu ile aktive edilir. Bu acidan kompleman komponentleri birer proenzimdir, zimojendir. Serumda en cok bulunan komponent C3, komplekste en cok bulunan komponent C9, en buyuk rnolekullu kompleman komponenti ise C1 q'dur. C1q, klasik yolun baslancrsrdrr,

En sik gbrulen kompleman eksikliqi C2 eksikliqidir,

Alternatif kompleman aktivasyonu (properdin yolu), gram negatif bakterilerin LPS uzantrlan ile karsilasan C3b komponentinin bu rnolekullere baqlanrnasi ile baslar. Bbylece bakteri membra nina baglanan C3b'ye bir alternatif yol proteini olan B faktortl yaprsrr. B fa ktoru, serin esteraz aktiviteli bir protein olan D taktorunun enzimatik etkisi ile Ba ve Bb'ye bolunur, Ba kompleksten aynhr, Bb ise C3b'ye yaprsrrus halde kahr, C3bBb, cabuk parcalanan, dayaruksiz bir komplekstir. Aktivasyonun surdurulebilrnesi icin C3bBb kompleksinin stabil halde bulunmast gerekir. Bir anlamda, yapisrlan yuzeyin dogru alqilarup alqtlanrnadrqrrun kontrolu ve onaylanrnast beklenir. Bu etkinlik, komplekse gelip baqlanan properdin (Faktor P) tarafmdan yerine getirilir.

54. En klsa yan - ornurtu antikor a~agldakilerden hangisidir?

A) lrnrnunqlobulin G B) lrnrnunglobulin A

C) lrnrnunqlobulin M 0) lrnrnunglobulin 0

E) lrnmunqlobulin E

Dogru cevap: E

Biyokimya sorulan iferisinde en kUfUk mo/ekullu o/an antikorun bilinip bilinmedigi sorgulanml!j, yani antikorlarm yapisal bir 6zelliginin bilinmesi istenmi!jti. Antikorlann fonksiyonel 6zelliklerini, en azmdan a!jagldaki kedenm biliniz.

55. A~agldaki tammlamalardan hangisi Dogal Katil (NK) hiicreler iCfin dogrudur?

A) Duyarh olduklan rnikroorqanizrnalan fagositozla ve

hucre igi hasarla oldururler

B) Primer olarak hucre dl~1 bakterileri hedef ahrlar,

C) Olqunlasrna surecini timusta gegirirler. 0) Lenfositlerin bir alt tipidirler.

E) Spesifik antijen cevabinda sayilan artmaktadrr,

Dogru cevap: D

Bu hucreler yapisal olarak sitoplazmada iri granulier bulunan lenfosit gbrunumundedirler. Olqunlasrna surecini timusta gegirmezler. TCR, C03 ve yuzeyel IgM ya da IgO tasrmazlar. C02, C016, C056 reseptbrleri tasrrlar.

Gbrevleri virusle infekte hucreleri, tumor hucrelerini, greft hucrelerini ve yuzeyine antikor baqlanrrus hucreleri oldurrnektir. Antikora baqrrnl: sitotoksisitede en etkin rol alan hucrelerdir,

56. Yirmi bes yasrndaki bir erkek hasta son uc gundur devam eden yuksek ates, siddetli kas agnlan, kann agnsl, ishal, gbz cevre sinde sislik ve dokuntu yakrnrnalan ile basvuruyor. Hastadan alman anamnezde bir hafta once gig kofte yedigi bgreniliyor. Yapilan fizik muayenesinde ates 37.8 DC, nabiz 96 vuru/dakika, arteriyel kan basmci 120170 mmHg olarak olculuyor. Periorbital bdem, kaslarda hassasiyet ve barsak peristaltizminde artma drsrnda patolojik bulgu saptanrruyor. Laboratuvar tetkiklerinde ise belirgin eozinofili ve serum CPK duzeyinde artrs dikkati cekiyor.

Tammlanan tabloya neden olabilme olaslllgi en fazla parazit a~agldakilerden hangisidir?

A) Wuchereria bancrofti B) Strongyloides stercoralis

C) Trichinella spiralis 0) Ascaris lumbricoides

E) Toxocara cati

Dogru cevap: C

24

A KiTAPCIGI

Tablo (Soru 54/1): immi..inglobi..ilinlerin bazi ozellikleri-1
Fonksiyon IgG1 IgG2 IgG3 IgG4 IgM IgA IgO IgE
Klasik kompleman aktivasyonu ++ + +++ - +++ - - -
Plasentaya geci~ (Fc ile) + + + + - - - -
Protein-A'ya baqlanrna +++ +++ - +++ - - - -
Van ornur (giin) 21 20 7 21 10 6 3 2 Tablo (Soru 54/2): immi..inglobi..ilinlerin bazi ozellikleri-2
Ig Serumda Aglr zincir Opsonin Molekul aglrhgl Ozellik
(%) tipi (kO)
G 75 Gamma + 150 Plasentadan geyer, opsonindir
A 15 Alfa - 160 Antiviraldir, lokal mukozal koruyucudur
M 10 Mu - 900 Antibakteriyeldir, otomatik antikordur
0 < 1 Delta - 180 B lenfosit farklrlasmasryla ilgilidir
E Eser Epsilon - 200 Reagenik antikor Helmintsiz TUS var mtdtr? Bu konu fok fok dolu ve zengin bir konudur. Sizin yerinizde olsak, 6zellikle su helmintleri bilmek tctn elimizden ge/eni yapardlk; kancall kurtlar, Trichuris trichiura, Trichinella spira lis, Strongyloides stercoralis, Fasciola hepatica, Schistosoma haematobium ...

Trichinella spiralis, hem ara konaq: hem de son konaq: ayru canh olan (domuz veya insan) bir nematoddur ($ekle bakrruz). Dolayrsiyla; eriskinleri ile gastrointestinal sistem bulgulan, ayru zamanda da larvalan ile miyalji gibi kas bulgulan verirler. ishal ve ardindan ates, kas agnlan, allerjik cilt dokunttllerl, periorbital odem ve eozinofili geli~ir. l.arvarun salglladlgl toksik urunlerin neden olduqu vaskulit tablolan belirebilir. Larva sayrstrun fazla olduqu ciddi olgularda aglr noro-psikiyatrik tablolar (psikoz, meningoensefalit, serebrovaskuler olaylar) geli~ebilir. Larvalann yerlesmesi sonucunda; miyokardit, ensefalit ve pnornoni tablolan belirebilir. Sonuc olarak, konjestif kalp yetrnezliqi ve diyafragma da etkilenrnisse respiratuvar arrest ile hastayi olurne gotlirebilir. Hasta yasayabilirse larva iceren doku kistleri dejenerasyon ile kalsifiye olurlar.

OIKKATI

ERI§KIN BARSAKTA KALIR

~~~

Domuz kasi i!(inde Larvalar dolastrna

kist ve larva I. barsakta ge!(9r1er di~i eriskln larva dogurur

$ekil (Soru 56): Trichinella spiralis (evrimi)

Wuchereria bancrofti filaryaz hastahqrmn etkenidir. Eriskinlerin lenf ncdullerine oturrnasiyla lenfatik blokaja ve elefantiyaza neden olur. Ozellikle alt ekstremiteyi ve genital organlarda siddetli lenfodern geli~ir.

Strongyloides stercoralis, imrnun yetmezliklilerde yayqm visseral larva infeksiyonlanna yol acar, Kasa ozel bir tropizmi yoktur.

Ascaris lumbricoides, embriyonlu yumurtalann yutulrnasi ile insanlara bulasir. Enterohepatik sirkulasyon ile karaciqere, oradan da kaval dolasrrn ile akciqerlere giden larvalar tekrar yutulur ve gastrointestinal sisteme ulasir. Erqinleserek serbestye dolasrnaya baslarlar; hicbir intestinal dokuya veya visseral dokulara yerlesrnez.

Toxocara cati, kedi dtskrsi ile bulasan visseral larva gOyU (larva migrans) hastahq: etkenidir. Kaslardansa visseral organlarda larva lezyonlanna neden olur.

57. Granulomatoz hepatit, pres lnuzof dal portal hipertansiyon ve ozofaqus varislerinin geli~imine neden olan en olasl parazit a~agldakilerden hangisidir?

A) Dicrocoelium dendriticum

B) Chlonorchis sinensis

C) Schistosoma mansoni

D) Paragonimus westermani

E) Fasciolopsis buski

Oogru cevap: C

Schistosoma mansoni ve nadiren Schistosoma japonicum nedenli ciddi infeksiyonlarda karaciqerde ortaya yl kan granulom ve fibrozis nedeni ile intrahepatik, preslnuzoldal portal hipertansiyon tablosu geli~ir. Buna bagll olarak ozefagus venalarmda varis, varislerde de ruptur meydana

25

A KiTAPCIGI

gelebilir. Bu olgularda bzefagus varis kanarnasr, en srk blum nedenini olusturur. Schistosoma mansoni'de sistemik tutulum fazladrr, ornuriliqin de olaya katrlrnasi ile lokalize felcler geli~ebilir.

Dicrocoelium dendriticum, koyunlann safra yolu parazitidir. Karada yasayan yurnusakcalardaki evrim sonucunda geli~en serkaryalar, kanncalara nadiren de bunlar aracihqryla insanlara bulasir. insanlarda hepatit, presinuzoidal portal hipertansiyon ve bzafagus varislerinin geli~imine neden olmaz.

Chlonorchis sinensis, safra yolu parazitidir. Metaserkarya bulunduran gig baliklann yenmesi ile insana bulasir. insanlarda gogunlukla asemptomatiktir. Ust abdominal agn, hepatomegali ve eozinofiliye yol acabilir, Kolanjiyokarsinomlar ile iliskisi gbsterilmi~tir.

Paragonimus westermani, iyi pisirilrneden yenen yengegler ile bulasir. Metaserkaryalar ince barsak duvanru delerek transperitoneal yoldan ulasti klan diyafraqrnayr, sonra da plevral kaviteyi geger. Akciger parankimine ulasrr, Tuberkuloz, kronik bronsit ya da bronssktaziye benzer belirtiler verir. Ozellikle sabahlan fazla olmak uzere kronik oksuruk, dispne ve hemoptizi gbrulur.

Fasciolopsis buski, uzak doguda gbrulen bir domuz ve kopek gastrointestinal trematodudur. Dev intestinal kurtcuk olarak da aruhr, insanlara bu hayvanlann drskrsi ile kirlenrnis su yesillikleriyle bulasir. Neden olduqu hastahk; genelde hafif, nadiren de kucuk cocuklarda ciddi gastrointestinal semptomlarla seyreder.

58. Amibik rektokolit tamsi lcln a~agldaki ifadelerden hangisi yanllstlr?

A) Diskrda Charcot-Leyden kristali gbrulebilir.

B) Diskidaki kistler lugol ile boyarur.

C) Diskrda bol miktarda notrofil, kist ve eritrosit bulunur.

D) Trofozoit ve kistler icin demir-hematoksilen ve trikrom boyamalar yaprhr,

E) Rektokolitte diskrdaki trofozoitlerin icinde eritrositler gbrulur.

Dogru cevap: C

intestinal infeksiyonda tarn disk: tetkiki ile konur. Amipli dizanteri tarusmda en iyisi, endoskop ile ulser tabarundan alman orneqin incelenmesidir:

• Diskrda fazlaca Charcot-Leyden kristali gbrulebilir.

• Direkt mikroskopi yarunda, Metilen Mavisi ve Lugol ile boyama yaprlrnahdtr. Bu boyamalarla trofozoit degil, kistler ararur,

• Trofozoit ve kistlerin gbrulebilmesi icin ise demirhematoksilen ve trikrom boyamalar kullarulir. Rektokolitte trofozoitlerin icinde eritrositler gbrulur.

• Rektokolitli hastalann diskrsmda kistve notrofil gbrulmesi beklenmez.

59. EI ve kollannda mikroapseleri bulunan bir hastadan alrnan doku materyalinde tek bir tomurcuk yaprrus kahn duvarh maya hucreleri gbruluyor.

Bu tablodan sorumlu en olasl etken a~agldakilerden hangisidir?

A) Blastomyces dermatitidis

B) Cryptococcus neoformans

C) Candida albicans

D) Histoplasma capsulatum

E) Paracoccidioides brasiliensis

Dogru cevap: A

Blastomyces dermatitidis toprakta bulunan mantann solunum yoluyla almrnasiyla akciqerlere ulasrr ve oradan yaYIIIr. Akciqer, deri, urogenital tutulum srktrr, gastrointestinal kanah pek tutmaz. Lezyondan alman brnekte buyuk, geni~ boyunlu tek tomurcuklu maya hiicreleri tipiktir. Kulturde uretilebilir, tedavi edilebilir.

Cryptococcus AIDS olgulannda en bnemli menenjit etkenidir. Taruda cirri rnurekkebi ile kapsullu mantarlann gbrulmesi ve kulturde uretilrnesi yeterlidir.

Candida en sik gbrulen frrsatci mantar infeksiyonudur. Histoplasma hucre ici yasarna bzelligi gbsterir. Primer olarak retikuloendotelyal sistemi infekte etmektedir. Taruda en Sl k kemik iligi aspirasyonu incelenmesi tercih edilir. Burada rnononukleer hucreler icinde kucuk, tomurcuklanan maya hucreleri seklinde gbrulebilir. Kulturde uretilebilir ve kolonisinde belirlenen tiiberkiillii makrokonidiler ve kiiCfiik gozya~1 sekllnde mikrokonidi ve hifler aynrnda faydalidrr

Paracoccidioides toprakta bulunan mantann inhalasyonu ile bulasir. yok uzun yillar sessiz kalabilir. Deri, solunum sistemi, lenfoid doku sikhkla tutulur. Kadinlarda hafif seyreder. Lezyonlardan alman brneklerde, bzellikle kulturde uretildiqinde zemini dar cok sayrda tomurcukla kapll tipik maya hiicreleri goriilebilir (Gemi diimeni).

60. Kiif sekllnde iirediginde tUberkiillii makrokonidyalar, mikrokonidya ve hif otusturan difazik mantar a~agldakilerden hangisidir?

A) Histoplasma capsulatum

B) Blastomyces dermatitidis

C) Coccidioides immitis

D) Paracocidiodes brasiliensis

E) Sporothrix schenckii

Dogru cevap: A

Histoplasma capsulatum tarusmda en sik kemik iligi aspirasyonu incelenmesi tercih edilir. Burada rnononukleer hucreler icinde kucuk, tomurcuklanan maya hucreleri seklinde gbrulebilir. Kulturde uretilebilir ve kolonisinde belirlenen tUberkiillii makrokonidiler ve kiiCfiik gozya~1 sekllnde mikrokonidi ve hifler aynrnda faydahdrr,

Blastomyces dermatitidis lezyondan alman brnekte biiyiik, geni~ boyunlu tek tomurcuklu, Cfift zonlu armuta benzer maya hucreleri tipiktir.

Coccidioides immitis taruda brnekte sferiillerin gbrulmesi tipiktir.

26

Paracocidiodes brasiliensis lezyonlardan alman orneklerde, ozellikle kulturde urefildiqinde zemini dar cok sayrda tomurcukla kapll tipik maya hiicreleri goriilebilir (gemi diimeni).

Sporothrix schenckii lezyondan ahnan orneklerde puro siqarasi seklinde maya hucreleri ve bu yapi cevrssinde asteroid cis imler (splendori reaksiyonu) gorulebilir. Kulturde urediqinde tipik hifleri ve hiflerin ucunda kastrnpati gibi kurneler olusturan sporlan tipiktir.

61. A~agldakilerden hangisi apoptozu uyaran bir surec degildir?

A) Sitoplazmaya sitokrom C glkl~1

B) FAS respor uyanrru

C) Bcl-2 gen aktivasyonu

D) Mitokondri zan gegirgenlik bozulmasi

E) Sitoplazmaya granzyme B giri~i

Dogru cevap: C

Bu soruda apopitozun mekanizma/an sorgulanmaktadlr. Bcl-2 geni apoptozu inhibe eden bir gendir.

Mitokondri zarrnda hasar ve gegirgenlik artrsi meydana gelirse sitoplazmaya cikan sitokrom C apopitozu uyanci bir etkiye sahiptir.

p53 geni Bax uzerinden apopitozu gergekle~tirir. FAS (C095) T lenfositlerde apopitozu uyanr. TNF reseptoru noronlarda apopitozu uyanr.

Granzim B enzimi CD 8 ve NK hucrelerinin tumor hucreleri ve virusle enfekte hucreleri etkisiz hale getirirken kullandtqi enzimdir. Bu hucreler etkisizlestirmeyi apopitozu uyararak yapar.

62. Vazodilatasyon, agrl ve atese yol acrna ozelllklerl olan inflamasyon medyatoru a~agldakilerden hangisidir?

A) l.okotrien C4 C) Prostasiklin

B) l.okotrien B4 D) Lipoksin A4 E) Prostaglandin E2

Dogru cevap: E

Bahsedilen medyator prostaglandin E2'dir. SaYllan butun !jlklar ara!jidonik asit metabolitleridir.

Lokotrlen C4, vazokonstriksiyon ve bronkokonstriksiyon yapar.

Lokotrlen B4 kemotaktiktir.

Lipoksin A4, notrofil kemotaksisini inhibe eder ve vazodilatatordur,

Prostasiklin vazodilatator ve antiaqreqandrr.

63. A~agldakilerden hangisinin eksikligi iltihabi hiicrelerin damar drsma «lkl~larmda soruna yol acar?

A) l.okosit fonksiyon antijen-1 C) von Willebrand faktor

E)C3b

B) CD14

D) Fibronektin

Dogru cevap: A

A KiTAPCIGI

Bu soruda, inflamasyonda htlcretertn hangi mo/ekulleri kullanarak damar dl!jtna flktlklan sorgulanmaktadlr.

Lokoslt (Ienfosit) fonksiyon antijen, bir integrin turevidir. integrinler, lokositlerin damardan gogu esnasmda ICAM-1, VCAM gibi endotel adezyon proteinlerine yapisan yuzey elemanlandir. Dolayrsi ile lokcsit gogunde onernli bir rolu vardrr.

C014 makrofajdaki endotoksin reseptorudur,

vWF, trombositleri subendotelyal kollajene baqlar. Fibronektin, hucreleri bag dokusu elemanlanna baqlar. C3b, opsonizasyon rnolekuludur.

64. A~agldaki durumlarm hangisinde venoz tromboz riskinde bir arns soz konusu degildir?

A) Faktor V leiden mutasyonu

B) Anti-fosfolipid antikor sendromu

C) von Willebrand faktor eksikligi

D) Antitrombin III eksikligi

E) Adenokarsinomlar

Dogru cevap: C

KoagU/asyon ve antikoagU/an madde/er TUS'ta slkllkla sorutmektsdtr:

von Willebrand faktor, kanda faktor 8'i tasiyan ve hemostatik trkac olusurnunda trombosit - subendotelyal kollajen adezyonunu saqlayan maddedir. Endotelin trombotik ozellikleri arasinda sayrhr, Eksikliqi tromboza degil, kanama egilimine yol agar.

Anti-fosfolipid otoantikor sendromunda endoteli yikan otoantikorlar tromboz egilimini arttmrlar

Adenokarsinomlarda tromboz egilimi artar.

Leiden mutasyonunda, direncli faktor V, protein C tarafindan yikrlrnaz.

Tum bu sayrlanlar trornboza egilim yaratrrlar thiperkoaqulabilite dururnlan).

65. Sjogren sendromunda en slk rastlanan otoantikor a~agldakilerden hangisidir?

A) Anti gift sarmal DNA C) p-ANCA

B) Anti histon antikoru D) Anti SS-A

E) Anti Scl-70

Dogru cevap: D

Anti SS-A ve Anti SS-B antikorlan sjoqren sendromunda pozitiftir.

Anti «ift sarmal DNA antikoru SLE'de, anti histon antikoru ilaca bagll lupusta, anti Scl-70 sklerodermada sik rastlanan anti ko ria rd I r.

p-ANCA otoimmun vaskulitlerden bir krsrrunda (ozellikle mikroskopik polianjiit ve Churge-Straus sendromunda) izlenir.

27

A KiTAPCIGI

66. A~agldakilerden hangisi venoz trombiisiin ugrayabilecegi degi~iklikler arasmda degildir?

A) Kopup embolize olmasi

B) Eriyip kaybolrnasi

C) Kalsifiye olmasi

D) Organize olmasi

E) Rekanalize olmasi

Dogru cevap: C

Trombus ile aterosklerozu birbirine kamjtlrmaymlz!

Trornbusler darnarlan tikayabilir, eriyebilir, embolize olabilir. Bazen organize veya rekanalize olabilir.

Damar duvannda kalsifikasyon aterosklerozda distrofik olarak veya hiperkalsemi durumlannda metastatik olarak gorulebilecek bir durumdur.

Bir trornbusun kalsifiye olmasr, on planda beklenen bir degi~iklik degildir.

67. Brons duvarmda eozinofil infiltrasyonu ve diiz kas hipertrofisi ile giden hastallk a~agldakilerden hangisidir?

A) Hipersensitivite pnornonisi

B) Bronsiyal astrrn

C) Amfizem

D) Streptokok pnomonisi

E) Tuberkuloz

Dogru cevap: B

Asnrn bir tip I hipersensitivite orneqidir, Brons duvannda eozinofil infiltrasyonu ve duz kas hipertrofisinin yarn sira bazal membran kahnlasrnasi ve goblet hucre hiperplazisi de gorulur.

Amfizemde kistik hava bosluklan ve bronsiyoler yikirn vardrr. Pnornonl, alveoler bosluklarda akut bir iltihaba yol acacaktrr, Hipersensitivite pnomonlsl hem tip III hem de Tip IV asm duyarhlik reaksiyonu sayihr ve alveoler seviyede izlenen bulgulara yol agar.

68. A~agldakilerden hangisi sigara ile ili~ki gosterdigi bilinen bir akciger hastallgl degildir?

A) Deskuamatif interstisyel pnornoni

B) Respiratuvar bronsiyolit

C) Bronkojenik karsinom

D) Panasiner amfizem

E) Kronik bronsit

Dogru cevap: D

Sigaranm yaptlgl hastallklar son zamanlarm popU/er konutenndendtr.

Sigara, ust loblarda sentrasiner amfizem yapar.

Panasiner amfizem daha siddetli bir tablo olup, alfa-1 antitripsin eksikliqinde gorulur.

Santral yerlasimli akciger kanserlerinde sigara iliskisi yuksekfir, Bunlar kiiCfiik hiicreli akciger kanseri ve skuarnoz hiicreli akciger kanserleridir.

Respiratuvar bronslyollt ve deskuamatif interstisyel pnomonl sigara ile iliskili restriktif akciger hastahklandir.

69. Miyokard infarktiisiiniin en slk yerle~im yeri a~agldakilerden hangisidir?

A) Sol ventrikul on yuz

B) Sol ventrikul arka yuz

C) Sag ventrikul on yuz

D) Sol ventrikul drs yuz

E) Sol atriyum arka duvar

Dogru cevap: A

En sik tikanan koroner arter "solon inen koroner arterdir". Bu nedenle en sik infarktus onun beslediqi sol ventrikul on duvan ve interventrikuler septum on krsrmda gorulur. ikinsi srrada sag koroner arter trkarur ve genellikle sag venfrikul ve septum arka krsirnda infarkta yol agar.

70. Obliteratif endarterit yapma ozelligi olan hastallk a~agldakilerden hangisidir?

A) Sifiliz

B) Henoch-Schonlein purpurasi

C) Hemolitik urernik sendrom

D) Hipertansiyon

E) Diyabet

Dogru cevap: A

Sifiliz obliteratif endarterit yapan hastahktir ve iltihap hucresinin plazmosit olmasi onernlidir.

Diyabet ve hipertansiyon, damar duvarlannda "hiyalen arteriyoloskleroz" yaparlar.

Henoch-Schonleln purpurasi mikroskopik polianjiit turevi olan bir otoirnmun vaskulittir,

Hemolitik iiremik sendrom, rnikrosirkulasyonda trornbuslerle giden bir "trombotik mikroanjiyopati"dir.

71. Barsak villuslarmda ekspansiyon ve lenfatik obstriiksiyon yaparak malabsorbsiyona yol acan hastallk a~agldakilerden hangisidir?

A) Laktoz intoleransi

B) Radyasyon enteriti

C) yolyak hastahqi

D) Whipple hastaliq:

E) Abetalipoproteinemi

Dogru cevap: D

Yakm zamanda TUS'ta flkan bir konu. Whipple hastallgl bu yonuyle de yeniden sorulmaya adaydlr.

28

Whipple hastalrqmda lamina propria'ya biriken makrofajlar, villuslan ekspanse edip lenfatik dolasrrru obstrukte ederler. Malabsorbsiyon buna baqlidrr. Biyopside PAS (+) makrofajlar gorulur.

Abetalipoproteinemide lipidler, enterik hucrelerde kahr, silornikron olarak kana verilemezler.

Radyasyon villuslan yikar.

C;olyak hastalrqrnda da malabsorbsiyonun sebebi iltihabi villoz yikrmdrr.

Laktoz intoleransmda villuslarda laktaz eksikliqi soz konusudur. Laktoz sindirilemez ve diyareye neden olur.

72. En slk goriilen pankreas ad acrk hiicreli turner a~agldakilerden hangisidir?

A) Gastrinoma

B) Karsinoid tumor

C) insulinoma

D) Glukagonama E)VIPoma

Dogru cevap: C

insulinoma en srk gorulen adacik hucreli turnordur ve benign kabul edilir.

En srk gorulen malign adacik hucreli tumor ise gastrinomadlr ve MEN sendromlanna eslik eder.

73. A~aglda glomeriilleri tutan hastallklardan hangisinin prognozunun digerlerine gore daha iyi olrnast beklenir?

A) Goodpasture sendromu

B) Fokal segmental glomeruloskleroz

C) Membranoproliferatif glomerulenefrit

D) Post-streptokoksik glomerulonefrit

E) Diffuz glomeruloskleroz

Dogru cevap: D

Post streptokoksik glomeriilonefritler bir proliferatif glomerulonefrit orneqidir ve gogunlukla kendiliqinden duzelir,

Fokal segmental glomeriiloskleroz nefrotik sendrom, kresentik glomeriilenefritler ise nefritik sendromla gidenler icinde en kotuleridir,

Goodpasture sendromunun bobrek tutulumu kresentik

glomerulonefrit orneqidir (tip I kresentik).

Membranoproliferatif glomeriilenefritler de kotu prognozlu olabilir. Hatta tip 11'leri renal transplanttan sonra tekrarlayabilir.

Diffiiz glomeriiloskleroz zaten kronik bobrek yetrnezliqi sebebidir.

A KiTAPCIGI

74. A~agldaki hastallklardan hangisinde santral sinir sisteminde immiinohistokimyasal olarak "patojen PrP pozitifliqi" gosterilemez?

A) Kuru hastahq:

B) Creutzfeldt-Jakob hastahq:

C) Gerstmann-Straussler-Schinker's sendromu

D) Fatal familial insomnia

E) Aizheimer hastahq:

Dogru cevap: E

Mutant PrP (Prion Protein), tum prion protein hastaliklannda beyin dokusunda gosterilebilir. Aizheimer haric sayilan tum diger segenekler prion protein hastahqrdrr.

Prion proteinler dezenfeksiyon yontemleriyle ortadan kaldmlamazlar,

Aizheimer hastahqmda beyinde A-13 amiloid protein birikir.

75. Adrenal bezlerinde bilateral biiyiime, ACTH seviyelerinde yiikselme, hiperpigmentasyon ve puberte prekoks bulunan bir cocukta en olasl tam a~agldakilerden hangisidir?

A) Otoirnmun iltihap

B) Enzim eksikligi

C) Adrenal bez turnoru

D) Primer hiperplazi

E) llac ahrurru

Dogru cevap: B

21 alfa hidroksilazm doqurnsal eksikliqinde (adrenogenital sendrom) glikokortikoid uretilernediqi icin ACTH ve MSH (pigmentasyon) a rta r. Bu da adrenalleri gift tarafli buyutur, Uyanlan steroid sentezi, soz konusu enzimin eksikliqinden dolayi daima seks steroidlerine saptiqmdan, seks steroidleri yukselir ve cinsiyet karakterlerinde androjenik yonde degi~imler olur.

76. A~aglda sayrlan durumlarm hangisinde hipofiz glandiiler hiicrelerinde "Crooke hyalin dejenerasyonu" goriilebilir?

A) Prolaktinoma

B) Akromegali

C) Cushing sendromu

D) Graves hastahqi

E) Diabetes insipidus

Dogru cevap: C

Sozu edilen durum steroidin yukselrnesine bagll olarak olusur. Bu degi~iklik, ekzojen ya da endojen kaynakh steroid artrslannda hipofiz glanduler hucreleri ustunde olusan negatif baski sonucu meydana gelir. Dolayrsiyla, hipofizin ACTH salqilayan hucrelerinde izlenen bir degi~ikliktir.

29

A KiTAPCIGI

77. Bir teratomun lclnde en fazla geli~mesi beklenen sekonder malign tumor a~agldakilerden hangisidir?

A) Serbz papiller karsinom

B) Skuambz hucreli karsinom

C) Bazal hucreli karsinom 0) Lenfoma

E) Tiroid papiller karsinom

Dogru cevap: B

Teratomun tek bnemli bzelligi, ug germ yapraqindan geli~mesi ve genellikle orta hatta olmasi degildir.

Teratomlardaki deriden geli~ebilen skuarnoz hiicreli karsinom en sik beklenen sekonder malignitedir. Oigerlerinin teratomda geli~me riski dikkate deger seviyede degildir.

78. A~agldaki kistlerden hangisinin on planda vulvaya yakm geli~mesi beklenir?

A) Gardner kisti C) Naboti kisti

B) Bartholin kisti 0) Morgagni kisti E) Luteal kisti

Dogru cevap: B

Bartholin kisti vajen cikrsmda vulva'ya yakin yerlesir. Gardner kisti vajende, Naboti kisti endoservikste, Morgagni kisti tuba'da crkma egilimindedir.

79. A~aglda sayrlan meme kanserlerinden hangisinde ostrojen, progesteron ve Her2/NEU reseptorlerinin ii(fii birden negatiftir?

A) Meduller karsinom

B) Luminal A invazif duktal karsinom

C) Musinoz karsinom 0) Papiller karsinom E) Tubular karsinom

Dogru cevap: A

Bahsedilen ozellik (triple negatif) 4 tip kanserde izlenir:

Mediiller karsinom, bazaloid tipte duktal karsinom, metaplastik karsinom ve santral fibrotik fokuslu karsinomlar.

Meduller karsinom bstrojen ve progesteron negatifligine ragmen nisbeten iyi prognozludur.

80. A~agldaki histolojik komponentlerden hangisinin eklemlerdeki pannus reaksiyonunun histolojisinde yer almasi beklenmez?

A) Kronik iltihap

B) Sinovyal hucre proliferasyonu

C) Granulasyon dokusu 0) Fibroblast ureyisi

E) Kikrrdak ureyisi

Dogru cevap: E

Zor gorunmesine ragmen basit bir sorudur.

Pannus, eklem icinde eklem krkrrdaqrna yaprsan reaktif bir sinovyal dokudur. iltihap, fibroblastlar, prolifere sinoviyal ve bag dokusu hucreleri icerir, Ustunde bulunduqu krkrrdaq: zamanla erode eder ve eklemin, ciplak kalan yuzeylerden fibrozisle yapismasmas sebep olur (ankiloz).

Pannus bzellikle romatoid artrit ve gut artritinde gbrulur.

81. A~agldaki tammlardan hangisi "bi yoe sde qertik" durumunu en iyi tammlar?

A) Ayru aktif maddeyi iceren rnustahzarlar arasrnda biyoeliminasyon acismdan fark olmarnasi

B) Ayru aktif maddeyi iceren rnustahzarlar arasinda sanal dagilim hacmi acismdan fark olmarnasi

C) Ayru aktif maddeyi iceren rnustahzarlar arasrnda biyoyararlarurn acrsmdan fark olrnarnast

0) Farkh aktif madde igermesine ragmen ayru reseptbrler uzerinden etki gbsteren rnustahzarlar

E) Farkh aktif madde igermesine ragmen ayru fizyolojik etkiyi gbsteren rnustahzarlar

Dogru cevap: C

Tamm/ar genel farmakolojinin degi§mez soruteruitr. Biyoyararlamm, biyoe§degerlilik, klinik ilat; eresurme faz/art her zaman soru kaynagldlr.

Farmasotlk e~degerlik: iki farkh preparatin ayru etken madde veya maddelerin ayru miktanru ayru veya benzer farmasbtik sekiller icerisinde icermesi,

Biyoe~degerlik: Farmasotik olarakesdeqer olan preparatlann ayru dozda verilisten sonra biyoyararlarurn (absorbsiyon hiz ve oraru) lanrun benzer olrnasrdrr.

Terapotlk e~degerlik: Bir preparatin etkinliqi daha once belirlenrnis olan baska bir preparat ile ayru maddeyi icermasi ve ayru etkinlik ve guvenligi gbstermesidir.

82. A~agldakilerden hangisi bir oksidasyon ornegi degildir?

A) Oeaminasyon C) S - oksidasyon

B) S - demetilasyon 0) Sulfoksit olusurnu E) N - asetilasyon

Dogru cevap: E

Biyotransformasyonda rol oynayan bu enzimler tarafmdan metabolize

genel farmakolojinin zor sorulen

Biyotransformasyon iki fazdan otusur:

FAZ 1 reaksiyonlar: Oksidasyon, reduksiyon ve hidroliz reaksiyonlandrr,

enzimler ve edilen ilat;lar eresmdedtr.

Oksidasyon: En sik gbrulen biokimyasal ilac reaksiyonudur. llaca bir O2 rnolekulu eklenir veya hidrojen cikanhr. Buyuk bolurnu karaciger parankim hucrelerinde granulsuz endoplazmik retikulumda bulunan mikrozomal enzimler (sitokrom P450 veya NAOPH sitokrom P450 rsduktaz) tarafindan gergekle~tirilir.

30

Ornek: Alifatik (amobarbital, sekobarbital) veya aromatik halkalann hidroksillenmesi (fenitoin, propranolol), fenobarbital.

• N - dealkilasyon (morfin, aminopirin)

• 0 - dealkilasyon (kodein)

• Epoksidasyon

• S - dealkilasyon (diazepam)

• Sulfoksit olusurnu (klorpromazin)

• Oeaminasyon (amfetamin)

• Desulfurasyon (tiyobarbutal)

• S - demetilasyon

• S - oksidasyon (fenotiyazin grubu nbroleptikler)

Faz II reakslyonlari: Konjugasyon reaksiyonlandrr, llac rnolekulune veya metabolitine endojen bir substratm baqlanmasidrr. 6 sekilde meydana gelir:

1. Glukronik asidle konjugasyon

2. Sulfat ile konjugasyon

3. N - Q - S - metilasyon

4. N - asetilasyon

5. Glutatyon ile konjugasyon

6. Glisin ve glutamin ile konjugasyon

83. Nikotinik reseptorlerde asetil kolin a~agldaki mekanizmalardan hangisiyle etki gosterir?

A) G protein ve ikincil rnesajcrlann aktivasyonuyla

B) Ligandla regule olan transmembranbz enzimlerden tirozin kinazrn aktivasyonuyla

C) Ana metabolizmayi katalizleyen enzime direk baqlarup, inaktive ederek

0) Ligand baqrrnl: iyon kanallanru acarak

E) lntraseluler reseptbrlerle yer olan gen transkripsiyonunu regule ederek

Dogru cevap: D

Reseptorler ve yamta araclilk eden ikinci habercilere dikkat!!! Asetilkolin nikotinik reseptortere baglandlgmda sodyum kanallart af111r ve postsinaptik eksitator potansiye/olwjur.

lyon kanalma kenetli reseptorler:

• 5-HT3

• GABA-A

• Glisin

• NMDA AMPA

• Nikotinik

A KiTAPCIGI

Tablo (Soru 83): Hi.icre membranma baglanan
ilaclarm ve endojen maddelerin hi.icre i~i etki
mekanizmalanna ornekler
Adenilat siklazicAMP sistemini kullananlar
• Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
• Beta-agonistler
• 0,-, °5-agonistler
• Follikul stirnule edici hormon (FSH)
• Glukagon
• Histamin (H,)
• Insan koryonik gonadotropini (HCG)
• Kalsitonin
• Kortikotropin salqtlatrci hormon (CRH)
• Lipotropin (LPH)
• Luteinizan hormon (LH)
• Melanosit stirnule edici hormon (MSH)
• Paratiroid hormon (PTH)
Serotonin (5-HT4, 5-HT5' 5-HTs' 5- HTy)
• Tiroid stimule edici hormon
• V2-reseptbr agonistleri
cAMP diizeyini azaltanlar
• °2-agonistler
• O2-, 03-, °4-agonistler
• M2-, M4-agonistler
·Opioidler
• Serotonin (5-HT,)
• Somatostatin
Guanilat siklazlcGMP sistemini kullananlar
• Atrial natriuretik peptit (ANP)
• Nitrik oksit (NO)
IP3 diacilqliserol sistemini kullananlar
• o,-agonistler
·5-HT2
• Anjiotensin II (AT,)
• Bombesin
• Gonadotropin salqtlatrci hormon (GnRH)
• Histamin (H,)
• M,-, M3- ve M5-agonistler
·Oksitosin
• P maddesi
• Tirotropin salqtlatrci hormon (TRH)
• Trombosit aktive edici faktbr (PAF)
• V,-reseptbr agonistleri (AOH)
Kinaz veya fosfataz sistemlerini kullananlar
• Atriyal natriuretik faktor (ANF)
• Buyurne hormonu (GH)
• Epidermal buyurne faktoru (EGF)
• Fibroblast buyurne faktoru (FGF)
• insulin, insulin benzeri buyurne faktoru 1 (IGF-1)
• Koryonik somatomammotropin
• Prolaktin
• Sinir buyurne faktoru (NGF)
• Trombosit buyurne faktoru (POGF) 84. Otonomik gangliyonlarda depolarizasyonla blokaj yapan ilaCf a~agldakilerden hangisidir?

A) Klarizondamin C) Heksametonyum

B) Mekamilamin 0) Trimetafan E) Lobelin

31

A KiTAPCIGI

Tablo (Soru 82): Faz-I ilac metabolizmasi reaksiyonlan
Aromatik hidroksilasyonlar Propranolol, fenobarbital, fenitoin, amfetamin, varfarin,
fenil butazon
Alifatik hidroksilasyonlar Amobarbital, pentobarbital, sekorbarbital, digitoksin,
ibuprofen, klorpropamid
1.0ksidasyonlar Oksidatif dealkilasyonlar Morfin, kodein, teofilin, kafein, etilmorfin
a. Sitokrom p450 baglmll
oksidasyonlar N - oksidasyonlar Simetidin, klorpromazin, tioridazin
S - oksidasyonlar Simetidin, klorpromazin, tioridazin
Oeaminasyon Amfetamin, diazepam
Desulfirasyon Thiopental, paration
Flavin monooksigenaz Klorpromazin, amitriptilin, nortriptilin, desipramin, propil
b. Sitokrom P450'den baglmslz thiourasil, metimazol
oksidasyonlar Amin oksigenazlar Epinefrin
Oehidregenasyonlar Etanol, kloral hidrat
Azoreduksiyon Prontosil
2. Reduksiyonlar Nitroreduksiyon Kloramfenikol, klorazepam, dantrolen
Karbonil reduksiyon Metirapon, metadon, nalokson
Ester Prokain, suksinil kolin, aspirin, klofibrat
3. Hidroliz
Amidler Prokainamid, lidokain, indometasin Dogru cevap: E

Nikotin ve lobe/in gang/iyonlarda depolarizasyonlu blokaj otusturur. Bu madde/er aslmda nikotinik reseptbrtertn agonistidir. Trimetafan en kise etkili gang/iyon blokoriidur.

Tablo (Soru 84): Gangliyon blokorleri

Kompetitif blokorler

Oepolarizasyonla blok olusturanlar

Trimetafan kamsilat Heksametonyum Mekamilamin Pentolinium Klorizondamin

Nikotin Lobelin

Etkileri: Hem sempatik hem de parasempatik sistemi bloke ederler; yani otonom sinir sistemini ortadan kaldmrlar, Sonucta valsalva manevrasina alman refleks cevaplar azahr, Hipotansiyona neden olurlar. Ereksiyon (parasempatik) ve ejekulasyon (sempatik) gU91ugu ortaya cikar. Parasempatik sistemin etkilerini ortadan kaldmr, Midriyazis, GiS'te tonus ve motilite azalrnasr, dl~ salgl bezlerinin salqrsmda (anhidroz ve kserostomi) ve mide asit salqrsmda azalma, idrar retansiyonu gibi antikolinerjik yan etkiler olustururlar.

Gangliyon Blokorlerinin Kullaruhs Yerleri:

• Hipertansif kriz (= Trimetafan)

• Medulla spinalis zedelenmesinde geli~en otonomik hiperrefleksi (= Mekamilamin ve pentolinium)

Akut dissekan aort anevrizrnasr.

Trimetafan kamsilat: En krsa etki surelisidir, bu nedenle sadece lv inflizyon ile kullaruhr, Periferdeki nikotinik reseptorleri, santral sinir sistemindekilere gore relatif olarak daha fazla bloke eder. En onernli endikasyonlan; kontrollu hipotansiyon ve hipertansif kriz tedavisidir. Pulmoner vaskuler basmci azaltmak icin akut pulmoner odernde de kullaruhr,

Mekamilamin: iki tane onernli endikasyonu vardrr; omurilik zedelenmesine bagll otonomik hiperrefleksi tedavisi ve sigara tiryakilerinin detoksifikasyonu.

Bungaratoksin: Hem gangliyonlardaki hem de noromuskiller kavsaktaki nikotinik reseptorleri bloke eder. Yani hem otonom hem de somatik sinir sistemini ortadan kaldrnr.

85. A~agldakilerden hangisi "geri alrrn-t " lnhlbltoru degildir?

A) Glukokortikoidler C) Kokain

B) imipramin 0) Uvabain E) Amfetamin

Dogru cevap: A

Sempatik sinir sisteminde katekolaminlerin sentez ve Ylklmlan soru potansiye/i ta!jlmaktadlr.

Sinaptik aralikta etkiyi olusturan NA'nln eliminasyonunda en onernli mekanizma; NA'nln sahndrq: presinaptik norona geri ahnmasrdrr (geri-allm-1 = noronal up-take). Bu up-take'i gergekle~tiren olusurn, presinaptik noron hucre mernbrarunda bulunan sitoplazmik amin pornpasrdrr, Sitoplazmik amin pornpasrru kapatmak; noradrenalinin presinaptik norona

32

giri~ini engelleyecegi icin katekolaminerjik aktiviteyi artmr, Bu pompayi kapatan en bnemli maddeler;

• Trisiklik antidepressanlar (TAD)

• Kokain

• Amfetamin

• Fenoksibenzamin

• Uvabain gibi Na pornpasrru inhibe eden maddeler Sinaptik arallktaki noradrenalin bazen plazmaya kacak yapar. Plazmadaki noradrenalin endotel hucresi icine bir re-uptake'e daha ugrar ve etkisi sonlandmhr (qeri-ahm-Z = ekstranoronal up-take). Bu pompayi kapayan en bnemli maddeler sunlardrr:

• Glukokortikoidler I Mineralokortikoidler

• Fenoksibenzamin

• Teofilin

86. Dijitallerve diiiretikier beraber kullamllrken hasta belli arallklarla dikkatlice izlenmelidir. Bunun en onemli nedeni a~agldakilerden hangisidir?

A) Diuretikler potasyum seviyesini dusurur, hipokalemi

dijitallerin etkisini artmr,

B) Dijitallerde diureze neden olur.

C) Dijitallerin absorpsiyonu diuretikle inhibe olur.

D) Diuretik, dijitallerin toksik metabolitlerinin birikmesine neden olur.

E) Dijital ve diuretik ayru ybnde etkileserek dehidratasyona neden olur.

Dogru cevap: A

hat; etkile!jimleri tctn gazel bir omekttt Potasyum tutucu diUretikler haricinde diUretik dijital kombinasyonu kullamllyorsa hasta dikkatlice izlenmelidir. OiUretik kullammma bagll geli!jen hipoka/emi ciddi dijital toksisitesine neden o/abilir. Kardiyak aritmilere neden o/abilir. Oijital duyarllllgmm arUlgl durum/art unutmamak gerekiyor.

Dijital Duyarllllgmi Artiran Faktorler:

• Hipokalemi: Dijital duyarhlrqrru artiran en bnemli faktordur ve dijital intoksikasyonlannda cok sik gbrulur.

• Hiponatremi I Hipomagnezemi

• Hiperkalsemi

Asidoz: Hidrojenin tampon sistemi icin potasyum hucre drsina atrhr ve hidrojen hucre icine ahrur, Plazmada hiperkalemi vardrr, ancak hucre ici hipokalemiktir.

• Miksbdem: Metabolizmadaki yavaslarnaya baqlidrr.

• Kaseksi: Dijitalin kas dokuya sekestrasyonu vardrr, Kas dokusu azaldrq: zaman butun dijital kalbe ybnelir.

A KiTAPCIGI

• Bbbrek ve karaciqer yetrnezliqi

• Digoksin plazma duzeyini yukselten kardiyak ilaclar:

1. Bazi ilaclar digoksinin tubular atrhrruru inhibe ederler:

Verapamil - Diltiazem - Nitrendipin - Nifedipin I Kaptoprill Kinidin

2. Digoksini gizgili kaslardaki baqlanrna noktasindan kovan: Kinidin I Propafenon I Amiodaron I Flekainid

Dijitalle etkilesen en bnemli ilac kinidindir. Kinidin atriyumlardan kaynaklanan aritmilerde kullaruhr, Kinidin; guglu antikolinerjiktir. Yani AV gegi~i hrzlandmr, Atriyum fibrilasyonu olan bir kiside bu etki kontrendikedir. yunku atriyum fibrilasyonunu ventrikul fibrilasyonuna cevirebilir, Bu yuzden kinidin hicbir zaman tek basrna kullarulrnaz. Once hasta dijitalize edilir ve AV gegi~ baskilarur. Bbylece ventrikuller korunrnus olur. Dolayisiyla kinidin her zaman dijitalle birlikte kullaruhr, Ancak bu kombinasyonda dijitalin dozunu yan yanya dusurrnek gerekir. yunku kinidin dijitalin etkisini iki katrna crkanr,

Dijital Duyarllllgmi Azaltan Faktorler:

• Hiperkalemi

• Hipokalsemi

• Hipertiroidi

• Yenidoqan ve bebekler

• Yashhk: Yasrn ilerlemesiyle birlikte dijitalin kontraktilite etkisi belirgin olarak azahr, ancakaritmojen etkisi belirgin olarak a rta r. Bu nedenle dozu yukseltmek gerekir. Bu da toksisite riskini belirgin olarak artmr,

87. A~agldaki noromus kuler blokorlerd en hangisi etkisinin baslanqrcmda ge(fici kas fasikulasyonlarma yola(far?

A) Atrakuryurn C) Suksinil kolin

B) Mivakuryurn D) Tubokurarin E) Vekuronyum

Dogru cevap: C

Genelde gogas ve karm kaslarmda gorU/en fasikU/asyonlar saksinilkolinin ba!jlanglt;taki membran depolarize edici etkisinden kaynaklanmaktadlr.

Siiksinilkolin kloriir: Sinir-kas kavsaqrndaki kolinerjik reseptbrlere irreversibl baqlarurlar. Bu reseptbrleri baslanqicta ayru asetilkolin gibi aktive ederler. Ancak etkiyi olusturduktan sonra reseptbrlerden aynlmazlar ve surekli olarak bu reseptbrleri uyanrlar. Bbylelikle reseptbrde depolarizasyon olustururlar. Reseptbrde surekli bir depolarizasyon olusturrnalan nedeniyle, 0 reseptbr artik hicbir uyanya cevap veremez hale gelir ve bbylelikle blokaj geli~ir.

Spontan

Psodokolinesteraz

Tablo (Soru 87): Norornuskuler Blokorlerin Eliminasyonlan

Bobrek + Kc

• Mivakuryurn

• Suksinilkolin

• Gallamin (% 100)

• Tubokurarin

• Doksakuryurn

• Metokurin

• Pankuronyurn (% 80)

• Atrakuryurn

Bobrek

• Pipekuronyurn

Karaciger

• Vekuronyurn

• Rokuronyurn

• Rapakuronyurn

33

A KiTAPCIGI

Tum kas gev~eticiler icerisinde etkisi en cabuk baslayan ve en krsa siirendir (cunku plazmada psodokolinesteraz enzimi tarafindan parcalarur) ilk once KVS'de asetilkoline benzer muskarinik etki ile bradikardi, daha sonra sempatik gangliyonlarda nikotinik etki ile tasikardi olusturur.

D-tiibokiirarin: Histamin salirurruna yol agar (bu nedenle hipotansiyon ve bronkokonstriksiyona yol agar)

Atrakuryum bezilat I Cisatrakuryum bezilat: Oigerlerinden farkh olarak plazmada non-enzimatik olarak (Hoffman eliminasyonu), yani spontan parcalarurlar. Bu nedenle karaclqer ve bobrek bozu klu klarmda tercih edilen kas gev~eticilerdir.

Pankiironyum: Sadece norornuskuler kavsaktaki nikotinik reseptorleri bloke etmekle kalmaz, kalpteki M2 reseptorlerini de bloke edip taslkardl olustururlar. Buna vagolitik etki de denilmektedir. Bu etkiyi en belirgin olarak Gallamin olusturur ancak artik kullarulmarnaktadrr. En uzun etkili norornuskuler blokordur, Plazma psodokolinesterazlanru inhibe eder.

Rokiironyum I Rapakiironyum: Rokuronyum; kompetetif blokorler icerisinde etkisi en cabuk baslayandrr, Rokuronyurn; belirgin kardiyovaskuler yan etki yapmaz (vagolitik etki ile hafif bir tasikardi yapabilir) ve histamin sahrurruna yol acrnaz. Ani olurne yol agtlgl icin rapakuronyurn kullarurndan kaldmlrrustir.

Mivakiiryum: Kompetetif blokorler icerisinde en krsa etkilisidir.

Vekiironyum: Klinik kullarurnda en fazla tercih edilen kas gev~eticidir. Histamin sahrurruna en az neden olandir. Kardiyak stabilitesi en iyi olandir. Karaciqer yetmezliqinde etkisi biraz derinlesir ve uzar. Bobrek yetrnezliqinde etkisi belirgin degi~mez. Plasentayi onernli olcude gegmez; sezaryende bu nedenle tercih edilir.

88. Ylrrnldort yasrnda, motosiklet kazasmda kafa travmasi geCfiren bayan hastaya aktif kraniyal kanama drslandrktan sonra kafa iCfi basrncrru azaltmak iCfin a~agldaki diiiretikierden hangisi oncelikle tercih edilmelidir?

A) Loop diuretikleri

B) Karbonik anhidraz inhibitorleri

C) Tiyazidler

0) Ozmotik diuretikler

E) Potasyum tutucu diuretikler

Dogru cevap: D

Bu hastada kafa ifi besmct dU!jurmek tctn yukartdaki ilaf/ar arasmda en uygun o/an osmotik diUretiklerdir.

Ozmotik diiiretikier (mannitol, iire, glukoz): glomerullerden suzuldukten sonra tubullerden reabsorbsiyonu cok az olan veya hie olmayan, idrar ozmolitesini yukseltrnasi sonucunda lurnenden su ve sodyum reabsorbsiyonunu azaltan ilaclardir. Hucre ici ve vucut bosluklarinda bulunan stvryi dolasrrna ceker, Kafa ici basmcrrun arttlgl durumlarda kullaruhr,

Proksimal tubulde su reabsorbsiyonunu azaltrrlar, Etkileri Henle'nin inen koluna kadar sarkar. Su atrhrruru tuz atrhrruna gore daha fazla arttmr, Rolatif olarak hipernatremi olusturabilirler. En onernli endikasyonu; akut bobrek yetmezligidir. En onernli kontrendikasyonlan; konjestif kalp yetmezligi, akut akciger odeml, aniirik hastalar, aktif kraniyal kanarnalardrr,

Tablo (Soru 88): Dii.iretiklerin Etki Yerleri
Proksimal tiibiilde etki Karbonik anhidraz inhibitorleri
gosterenler Osmolik elkili diuretikler
Ksanlin turevleri
Furosemid
Henle krvnrru iizerinde Bumelanid
etki gosterenler Elakrinik asil
Civah diuretikler
Distal tiibiil iizerinde Tiazid ve benzerleri
Melolazon
etki gosterenler indapamid
Aldosleron anlagonislleri
Toplayrci tiibiil iizerinde (Spironolaklon ve Kanrenon)
etki gosterenler Triamleren
Amilorid 89. A~agldakilerden hangisinin angina pektoris tablosunu slddetlendlrrne olaslllgi en fazladrr?

A) Rezerpin C) Hidralazin

B) Guanetidin 0) Metildopa E) Propranolol

Dogru cevap: C

Burada refleks ta!jikardiye en faz/a neden o/an ilaf sorgulanmaktadlr. Hidra/azin olu!jturdugu !jiddetli ve direkt vazodilatasyon nedeniyle refleks ta!jikardiye neden olur. Kalbin oksijen taketiminde ertise bagll o/arak anjina pektorisi !jiddetlendirir.

Hidralazin: Oirekt guanilat siklazi aktive ederek arteriyallerin duz kaslariru gev~etir. Arteriyel dilatasyonu sonucu refleks tasikardi, su ve tuz tutulumu, kardiyak kontraktilite ve output artrsi, renin ve aldosteron sahrurrunda artrs ve buna bagll su-tuz tutulumu olusturur. Arteriyel dilatasyonu yapan ilaclar (minoksidil, hidrolazin diazoksit gibi) bu nedenlerle bir duretik ve beta blokorler kombine edilmeli. Aynca hidralazin epikardiyal koroner arterleri dilate etmez. Bu nedenle koroner hastahqi olan hastalarda parenteral uyqulanrnasi kontrendikedir.

Guanetidin: Antihipertansifolarak kullaruhr, SSS'ye gegemez, periferik etkilidir. Adrenerjik sinir uclannda vezikuller icerisine girerek NA'in yerini ahr (yalanci norotransrnitter) ve adrenerjik sinir uclannda membran stabilizasyonuna neden olarak NA saliverilmesini onler, Kokain ve trisiklik antidepresanlar gibi no ronal uptake (uptake 1) blokorleri guanetidinin etkisini azaltrr,

Rezerpin: Periferde ve santral sinir sisteminde bulunan sempatik sinir uclarmda noradrenalinin vezikuller icerisinde depolanmasiru saqlayan ve cahsrnak icin magnezyum ve ATP'ye ihtiyac duyan vezikiiler amin pompasrru irreversibl olarak inhibe eder. Adrenerjik sinir uclanrun yarn sira adrenal medulladaki depolan da bosaltir. Oopamin, serotonin, histamin depolariru bosaltrci etkisi de vardrr,

Metil DOPA: Gebeliqe bagll hipertansiyon olqulanrun tedavisinde kullaruhr, Metildopa, periferde ve beyinde sempatik sinir uclanna girerek noradrenalinin sentez yolaqma katihr ve alta, reseptor agonisti olan alfa-metilnoradrenaline (yalanci mediator) donusur, alfa-metilnoradrenalin vezikuller

34

icerisinde noradrenalinin yerini alir ve sinir ucuna geldiginde sallverilir (yalanci transmitter) Ancak metildopa'nm antihipertansif etkisi periferdeki alfa-metilnoradrenaline bagll degildir. Cunku bu madde periferde alta, adrenerjik reseptbrleri uyararak arteriyol ve venullerde kasilrnaya yol agar. Antihipertansif etki rnetildoparun bu madden in santral alfa adrenerjik reseptbrleri uyarrnasma baqlidrr. En bnemli avantajlanndan biri renal kan akrrnrrn artrrmasrdrr, Antihipertansif etkisine karsi tolerans geli~ir.

90. Miyokart infarktiisiine bagll ventrikiiler taslkardl a~agldaki llaclarm hangisinin lntravenoz alrrnryla onlenebilir?

A) Atropin C) Kinidin

B) Lidokain D) Digital E) Dobutamin

Dogru cevap: B

Akut miyokart infarktasune bagll ventrikU/er ta!jikardide iv lidokain kuttemtir: Dobutamin, digital, kinidin ve atropin ta!jiaritmiyi tndtikler. Lidokainin atriyal fonksiyonlar tizerinde etkisi fok ezdir.

Dobutamin I Dopamin: Kalpte 131-adrenerjik reseptbrleri (Gs tipi reseptbrler) uyararak cAMP duzeyini artmrlar, hucre ici kalsiyum duzeyini yukseltir ve pozitif inotropik etki olustururlar.

Lidokain: En dar spektrumlu antiaritmiktir. Sadece ventrikuler tasiaritmilerde kullaruhr, Plazmada a1-asit glikoproteine (bir akut faz reaktaru) baqlarur (kinidin gibi). MI gibi durumlarda bu proteinin plazma duzeyi yukselir ve lidokainin plazma duzeyi dusebilir,

ilk tercih olduqu endikasyonlar:

• Miyokart infarktusu sonrasi

• Dijital zehirlenmesi sonrasi

• TAD ilac zehirlenmesi sonrasi

Kinidin: Antikolinerjik etkisi bulunrnaktadrr. Bu nedenle, atriyumdan kaynaklanan aritmilerde kullarulacaksa; AV gegi~i baskrlarnak icin dijitalizasyon yapilrnadan kullarulmarnahdrr. Dijitalin dozu yan yanya azaltrhr, Cunku kinidin dijitalin etkisini iki katrna cikanr, En bnemli yan etkisi trombositopeni olusturmasidrr. Cinkonizm tablosu olusturabilir. Ufak dozlarda taslkardl olustururken, yiiksek dozlarda ise bradikardi olusturrnaktadrr.

~ Once bradikardi. sonra ta~ikardi ortaya !;Ikartan U!; ila!;:

• Atropin

• 5Uksinilkolin

• Dijitaller

~ Once ta~ikardi. sonra bradikardi ortaya !;Ikartan ila!;:

• Kinidin

A KiTAPCIGI

91. Miyokart infarktiisii sonrasi koroner arterine stent takilmak arnacryla perkiitan koroner cerrahiye almacak 58 yasmdakl hipertansif ve hiperkolesterolemik bir kadm hastaya onerilen eptifibatidin prhnlasrnayi onleyici rnekanlzrnast lcln a~agldaki ifadelerden hangisi en dogrudur?

A) Antitrombin 111'un aktivasyonuna neden olur

B) Prhtilasrna faktbrlerinin posttranslasyonel blokajma neden olur

C) Tromboksan uretirninin inhibisyonuna neden olur

D) Trombosit ADP reseptbrlerinin irrevesibl inhibisyonuna neden olur

E) Glikoprotein Ilblllla reseptbrlerinin resersibl inhibisyonuna neden olur

Dogru cevap: E

Trombosit agregasyonunu onleyen ilaf/ar yaygm o/arak kullamlan ilaf/ardlr. Bu gruptaki ttectenn isimleri ve etki mekanizma/an soru potansiyeli ta!jlyor.

Eptifibatid: Trombosit aggregasyonunda anahtar rol oynayan trombositlerin yuzeyinde bir integrin protein olan glikoprotein Ilblllla rsseptorunun geri donusurnlu inhibitorudur. Glikoprotein lib/Ilia reseptbr antagonistleri trombosit kaynakh koroner stendlerinin tl kanrnasrru bnlerler.

Absiksimab/Tirofiban/Eptifibatid: Glikoprotein Ilblllla reseptbrleri trombosit mernbrarunda bulunur ve fibrinojen trombin tarafindan aktive edilerek (fibrine donuserek) bu reseptbrlere baqlarur ve trombositler birbirlerine capraz baqla agregasyonu olusturur.

Glikoprotein Ilblllla reseptbrlerine baqlanmak icin fibrinojen ve von Willebrand faktoru rnolekulleri ile yansirlar ve onlann baqlanrnasiru engellerler. Bbylece trombosit agregasyonunun son basarnaqrru inhibe ederler. Agregasyonda krsrni inhibisyon yapan aspirin ve tiklopidinden daha fazla etkilidirler.

Akut iskemik koroner sendromlarda, koroner arter uzerindeki giri~imlerde ve stabil olmayan angina'da trornbus ile damar trkanrnasirn bnlemek icin, genellikle dusuk doz heparin ve aspirin ile birlikte kullaruhrlar,

Absiksimab; monoklonal antikordur. irreversibl etki olusturur. Tirofiban; glikoprotein Ilblllla reseptbrlerinin kompetitif antagonistidir.

Dazoksiben/Niktindol/Anagrelid: Tromboksan sentetaz

enzimini inhibe ederek TxA2 sentezini engellerler.

Sultroban ve daltroban; tromboksan A2 reseptbr antagonistidir.

Dipiridamol: Trombositlerde cAMP duzeyinin artrnasma neden olur. Koroner vazodilatator olarak uretilrnistir, ancak bu bakimdan etkisiz bulunmus bir ilactrr, Trombositlerde adezyonu ve agregasyonu inhibe eder. Bu etkiyi trombositin fosfodiesterazrru inhibe ederek cAMP duzeyini artmp ortaya cikartrr.

Eritrositlere adenozin uptake'ini de inhibe ederek kanda adenozin etkinliqini artmr, Adenozinde trombositlerde adenilat siklazi aktive ederek cAMP duzeyini yukselfir, Aspirinle sinerjik etkilasirne girer. Bu nedenle birlikte kullarulabilir,

En bnemli kullarurn endikasyonu, protez kalp kapakcikh hastalarda trornbus olusurnuna bagll tromboembolik olaylann bnlenmesidir (aspirin veya oral antikoaqulanlarla kombine edilerek).

35

A KiTAPCIGI

Tiklopidin/Klopidogrel: On ilactirlar. Damar endotelindeki zedelenme sonucu aktive edilen trombositlerin saliverildikleri adenozin difosfatrn (ADP) cevredeki diger trombositlerin yuzeyindeki ADP reseptbrlerini stirnule ederek onlan aktive etmesini engeller. Bu reseptoru irreversible bloke ederler. Tiklopidin, fibrinojenin trombositlere yaprsrnasrru da bloke eder.

Bunlann bnemli endikasyonlan akut koroner send rom, tromboembolik SVO, perkUtan giri~imle stent takrlan hastalardir,

~ Bu ila~larm enel etki mekcnizmclcn

~ TxA2 sentezinin czcltrlmost

Trombositlerde fosfolipaz A2 inhibisyonu:

Steroidler

COX inhibisyonu: NSAl1

Tromboksan sentetaz inhibitorleri: Dazoksiben, Niktindol

~ Trombositlerde cAMP dUzeyinin cr+mcsi • Dipiridamol

~ Trombositte Gi ile kenetli ADP reseptor blokcji • Tiklopidin / Klopidogrel

~ Glikoprotein IIb/IIla reseptor blokcji • Absiksimab / Eptifibatid /Tirofiban

92. A~agldakilerden hangisi serotonin reseptorleri Uzerinden etkisini gostermez?

A) Siproheptadin C) Ketanserin

B) Bromokriptin D) Sumatriptan E) Risperidon

Dogru cevap: B

Grup ozelliklerini ve ba!jllk altma dikkat etmeyi gerektiren bir soru. Serotonin reseptorleri araclllglyla etki gosteren i1af/ar ve klinik kullamm/an a!jaglda verumistir. Bromokriptin; etkisini dopamin reseptor agonisti o/arak gosteren bir i1aftlr.

Ketanserin I Ritanserin: Vazokonstriktbr etkili iki reseptbr olan 5-HT 2 ve a1 reseptbrlerini bloke ettigi icin, guglu vazodilatasyon olusturur. Raynaud sendromunun tedavisinde kullarulan en guglu ilaclardir.

Triptanlar (Sumatriptan I Naratriptan I Rizatriptan):

Sumatriptan etkisi en cabuk baslayan, naratriptan etkisi en uzun suren ve rizotriptan biyoyararlarurru en fazla olandrr, 5-HT1B/D reseptbr agonisti etkileri ile beyindeki arteriyovenbz santlan kapatrr, Migren bas agnslnln akut atak tedavisinde kullaruhr, Profilakside yeri yoktur.

Metizerjid: 5-HT2 reseptbrlerine parsiyel agonist, 5- HT1 reseptbrlerine ise antagonisttir. Migrenin proflaktik tedavisinde kullaruhr, akut atakta kullarurru yoktur, hatta nobeti siddetlendirebilir, Dumping sendromunda da kullaruhr, Retroperitoneal fibrozis ve subendokardiyal fibrozis Sl k olusturduqu yan etkilerdir.

Pizotifen: Migren proflaksisinde kullarulan 5-HT2 reseptbr blokorudur,

Siproheptadin: H1, 5-HT2 ve Ach antagonistidir. ACTH sahrurruru azaltir. Histamin ve serotonini inhibe ettigi icin istahi artmr, Mide karsinoidlerinin tedavisinde kullaruhr,

Buspiron: SSS'de 5-HT1A reseptbrlerinin parsiyel agonistidir ve anksiyolitik etki ortaya cikartrr.

Ondansetron I Granisetron I Dolasetron I Tropisetron:

Tropisetron en uzun etkili ve en guglusudur. 5-HT3 reseptorlerinin blokajl ile antiemetik etki olusturur. Kemoterapi alan hastalarda daha iyi bir tercihtir.

Metoklopramid: 5-HT 4 reseptbr agonisti ve 5-HT 3 reseptbr antagonistidir. Aynca dopamin O2 reseptbrlerini de bloke eder. Hem antiemetik etki, hem de mide bosalmasrru htzlandmci etki olusturur.

Sisaprid I Renzaprid: 5-HT4 agonistidirler. Hem mide bosalrnasrru hizlandmrlar, hem de alt bzefagus sfinkter basmcrru artmrlar, Belirgin kardiyotoksik etkileri vardrr.

Risperidon, klozapin ve amoksapin de 5-HT2 antagonisti olan antipsikotik ilaclardrr. Selektif serotonin geri ahrn inhibitbrleri (fluoksetin ve sertralin) ise antidepresan ve istah azaltrci etkilere sahiptirler.

93. A~agldakilerden hangisi mitojenik etkilidir?

A) Kalsitonin geni ile iliskili peptit B) Endotelin

C) Substans P D) Nbropeptit Y

E) Vazoaktif intestinal peptit

Dogru cevap: B

ACE inhibitorlerinin antimitojenik etkilerinin oldugu ve buna bagll o/arak ozellikle konjestif kalp yetmezliginde kullamldlklarmda ya!jam silresi ve kalitesini ertmitkten iyi bilinmektedir. Anjiyotensin gibi mitojenik etkiye sahip o/an endotelin ve bu otakoidin sentezini ve reseptorlerini bloke eden i1af/ar gundemdeki i1af/ardlr.

Antimitotik Etkililer

• NO

• ANP

Mitojenik Etkililer

• A-II

• Endotelin

Kalsitonin geni ile lllsklll peptit (CGRP): Tiroidin C hucrelerinde sentezlenir ve sahrur, Bilinen en 9UCflii vazodllatator maddedir.

Vazoaktif intestinal peptid (Vip): Asetilkolinin kotransmitteridir. Etki kahbi NO'ya benzer (her yeri gev~etir). Bilinen en 9UCflii bronkodllatator maddedir. Ereksiyondan dolayh olarak sorumludur (primer sorumlu olan NO'dur).

Substans P: Kapsaisin reseptbrleri uzerinden etki gbsterir. Kapsazepin; Substans P reseptbr blokorudur, Lokal olarak uyqulandrqmda sadece agn duyusunu ortadan kaldmr, Diger duyulan etkilemez. Ozellkle yamk analjezisinde kullarulrr, Agrmm periferden santrale iletiminde primer role sahiptir. Etki kahbi histaminin etki kahbina uyar (vazodilatasyon ve diger duz kaslarda konstriksiyon).

Noropeptld Y: lstalu artmr, Bu otakoidin endojen blokoru leptin isimli bir maddedir.

Endotelin: Bigendotelin (proendotelin), endotelin converting enzim (ECE) tarafindan endoteline cevrilir, ECE, metaloproteaz niteliqinde bir endopeptidazdrr. Bu donusum aS11 olarak endotelde gergekle~ir.

Fosforamidon isminde bir madde bu donusumu bloke eder. Fosforamidon ECE'den baska bradikinin ve atriyal natriuretik peptidi (ANP) yikan notral endopeptidazi da inhibe eder.

Butun otakoidlerin sahrurru hizh gergekle~ir. En bnemli istisna endotelindir. Diger otakoidlerin tersine yavas sahrur,

Yavas geli~en ve etkisi uzun sUren bir vazokonstriksiyon olusturur. GUCfIii endojen vazokonstrlktor maddedir.

36

Bobrek damar yatagl en duyarh yerdir. Renal kan akrrmru ve glomeruler filtrasyon hiztru azaltrr, Su ve tuz retansiyonu yapar. Nonvaskiiler diiz kaslan da kasar.

Histamin salmrrnrna yol acan en giiCfIii endojen maddedir.

Sempatik stimiilasyon olusturur (A-II gibi). Prolnflamatuvardrr

Mitojeniktir. Su etkiyi damar duz kas hucrelerindeki kardiyomiyositlerde, fibroblastlarda ve bobrek glomerullerinde mezenjiyal hucrelerde olusturur,

Pozitif inotrop etkilidir.

Atriyumlardan ANP sallverilmesini arnnr,

Bosentan: Endotelin reseptbrlerinin (ET-A ve ET-S) blokorudur, Pulmoner arteriyel hipertansiyon tedavisinde kullaruhr,

94. Lokal anesteziklerlesinirblokajl ile ilgili a~agldakilerden hangisi en dogrudur?

A) Siok baslamasi infekte dokuda en hrzhdrr,

S) Siok baslamasi miyelinsiz kucuk caph liflerde en

hrzhdrr,

C) Siok baslamasi hipokalsemide en yavastrr, 0) Siok baslamasi hiperkalemide en hrzhdrr,

E) Siok baslamasi sinir gbvdesinin periferinde merkeze oranla daha yavasnr.

Dogru cevap: B

KU'lUk 'lapll sinir lifleri lokal anesteziklere, buyuk 'lapll Iiflerden daha hessestsr ve daha hlzll bloke olurlar. Lokal anesteziden 'llkl§ta ilaem lokal konsantrasyonu da ezeur, aneak kU'lUk lifler bloke olmaya devam eder ve lokal anestezik etkiden en ge'l kurtulurlar.

Lokal anestezikler: Uygun yogunlukta kullaruldrqmda, uygulama yerinden baslayarak, sinir iletimini gegici bloke eden maddelerdir. Membranda sodyuma karst permeabilitede blokaj olustururlar ve membran stabilizasyonu gergekle~tirirler. Dolayrsiyla dl~ ortamda sodyum konsantrasyonunun artmlmasi etkisinde azalma ortaya cikartrr. Ekstraselluler kalsiyum duzeyinin yukselrnesi lokal anestezikleri antagonize eder. Potasyum duzeyinin yukselmesi ise, lokal anesteziqin etkisinde artrs olusturur, Ayru yere tekrarlayan lokal anestezik uyqularnasi tasiflaksiye neden olur. Lokal anestezik solusyonunda hidroklorur tuzunun kullarulrnasi ile ortam asiditesi artar ve lokal anesteziqin etkisi azahr, Ayru nedenle infekte dokulara lokal anestezik infiltre edilirse etki olusrnaz, cunku ekstraselluler pH dusuktur, Lokal anestezikler gogunlukla a1-asid glikoproteine baqlarurlar (bzellikle amid yapida olanlar).

Lokal Anestezik'ierin sinir liflerine etkileri: ilk once miyelinsiz, kucuk caph lifler (istisnasi Af'.. lifleridir) ve iletim hrzi yavas lifler (agn duyusunu ileten Af'.. ve C lifleri gibi) bloke olurlar. LA'lara duyarlihklan su sekilde srralarur: Ll> C > B> y=l3>a

Lokal anesteziklerle duyularm kaybolma srrasi ~u seklldedlr:

Agn

• Sicakhk

• Ookunma

• Propriosepsiyon

• Motor

Kaybolan duyulann geri dbnmesi ise tam tersi sira ile olur.

A KiTAPCIGI

Tablo (Soru 94): Sinir liflerinin lokal
anesteziklere duyarhhgl
Sinir Ufi Anatomik Fonksiyon Bl09a
Tipi Yerlesim Duyarllilk
A lifleri
Kaslann ve
Aa eklemlerin Motorve
afferent ve propriyosepsiyon +
efferentleri
Ai3 ++
Ay Kas igcigi Kastonusu ++
efferenti
Senrorial kokler Agn, srcakhk,
Ao ve afferent +++
periferal sinirler dokunma
B lifleri Pregangliyonik Vazomotor, ++++
sempatik visseromotor
C lifleri
Sempatik Postgangliyonik Vazomotor, ++++
sempatik visseromotor
Dorsal Senrorial kokler Agn, srcakhk,
kbk ve afferent dokunma ++++
periferal sinirler 95. Prostat hipertrofisi olan Parkinson hastalarmda a~agldaki llaclardan hangisi dikkatle kullarulmalrdrr?

A) Senztropin C) Pergolid

S) Entakapon 0) Ropinirol E) Selejilin

Dogru cevap: A

Parkinson hastallgmm tedavisinde, dopaminerjik etkinligi ertiren ila'llarm yam str« santral etkili antikolinerjik ila'llar da kuttemtir: Bu ttectenn beziten trihekzifenidil, biperiden ve benztropindir. Bu gruptaki ila'llar idrar retansiyonuna neden olduklan tctn prostat hipertrofisi o/an ki§ilerde kuuenumemetuur.

Benztropin: Uriner retansiyon ve gastrointestinal bozukluk yapabilir ve prostat hipertrofili veya obstruktif gastrointestinal rahatstzhqi olan hastalarda dikkatli kullarulmahdrr ve dar acrh glokomda kontrendikedir, Parkinsonda bu srruf ilaclarin kullarurru ile ilgili relatif kontrendikasyonlar muskarinik reseptbrlerde asetilkolini bloke eden ilaclarla ayrudrr.

Pergolid: Postsinaptik 01 ve O2 reseptbrlerini aktive eder. Entakapon I Tolkapon: Periferik etkili COMT inhibitbrleridir. Tolkaponun santral etkileri de vardrr,

Ropirinol I Pramipeksol: Ergo derivesi olmayan yeni dopa min 02-3 reseptbr agonistleridir. Post sinaptik O2 reseptbrleri uyanrlar.Ayru zamanda presinaptikoto reseptbrleri de uyanrlar. Sinaptik arallga dopamin sahrurmru azaltrrlar, Boyleee oksidatif strese bagll norodejenerasyon azalrr, Noroprotektlf etkilidirler

Selejilin: MAO-S enziminin selektifve irreversibl inhibitorudur. Oopamin metabolizrnasi sonucu ortaya cikan serbest radikallere bagll dopaminerjik noron tahribatrru onlsdiqi

37

A KiTAPCIGI

dusunulrnektedir (Noroproteksiyon). Hastahqm ba~langl(f donernlnde kullarulrr,

Amantadin: Hem dopaminerjik, hem de antikolinerjik etkisi vardrr. Livedo reticularis olusturabilir,

9S. Morfinin a~agldaki durumlardan hangisinde kullamlmast kontrendike degildir?

A) Adrenal yetmezlik B) Safra kesesi cerrahisi

C) Hipotiroidizm D) Gebelik

E) Pulmoner cdern

Dogru cevap: E

lntrevenbz morfin sol ventriku/ yetmezliginin e!jlik ettigi pulmoner odem kaynakll dispnede renetieticuur. Nefes darllgmm algllanmasmm aza/masl, anksiyetenin ortadan kalkmasl ve kardiyak pre/oad'm (venoz basmcm dU!jmesi) ve afterload'm (periferik rezistansm dU!jmesi) ezetmest bu etkiyi saglayan mekentzmetertur.

Opioidler Addison hastalannda ve hipotiroidlerde abartih cevaba sebep olurlar, kafa yaralanmalannda intrakraniyal basmci arttrrdiklanndan kontrendikedirler ve safra yollannda kas spazrruna sebep olabilirler. Dogum srrasmda verildiqinde yenidoganda solunum depresyonuna sebep olabilirler.

Opiyatlarm Kontrendikasyonlan:

• Kafa travrnasi

• Konvulsif hastaliklar

• KOAH ve kor-pulmonale

• Hipovolemi Adrenal yetmezlik

• Gebelik

• Prostat hipertrofisinde

97. Sefalosporinler arasmda en giiCfIii anti-anaerop etkisi olan ve B. fragilis'e kar~1 en giiclii etki gosteren sefalosporin a~agldakilerden hangisidir?

A) Sefoksitin C) Seftazidim

B) Moksolaktam D) Seftriakson E) Sefoperazon

Dogru cevap: A

Beta laktam antibiyotiklerden o/an sefa/osporinler tctn spesifik bazl ozelliklerin bilinmesi gerekiyor.Antibiyotikler tcind« soru potansiyeli yuksek konulardan biri.

Sefoperazon: Safra yoluyla en cok atrlan sefalosporindir. BOS'a gegemeyen tek 3.jenerasyon sefaperazondur.

Sefoksitin: Sefalosporinler arasinda en guglu anaerob etkisi olan ve B. fragilis'e karsi en guglu etki gosterendir.

Perfore apandistte tek basma etkili sefalosporin, sefoksitindir. Sefaklor: Serum hastahq: benzeri duruma yol acabilir, Sefalotin: Stafilokoklar'a karst en etkili sefalosporindir. En krsa etkili sefalosporindir.

Sefazolin: Rutin cerrahi proflakside ilk tercihtir. Kemige cok iyi penetre olur. Osteomiyelit tedavisinde ilk tercihtir.

Moksolaktam: Sefalosporinler icinde en ciddi kanama diyatezine neden olan antibiyotiktir, sefamandol ve sefoperazon da kanama diyatezine yol acabilir, Santral sinir sistemine cok iyi geger.

Seftazidim: Anfipsodornonal etkisi en yuksek olan sefalosporindir.

Seftriakson: Gonokok infeksiyonlannda ilk tercihtir. Safra kesesinde "safra camuru" olusturabilir, En uzun etkili sefalosporindir.

Sefotaksim: SSS'ye en iyi gegendir. Menenjit tedavisinde iyi tercihlerdir.

Sefuroksim:

H.influenza'ya en etkili 2. kusak

sedfalosporindir.

Sefsulodin: Sadece antlpsodornonal etkisi olan bir sefalosporindir.

Sefazolin: Cerrahi oncesi profilakside en sik kullarulan sefalosporindir.

• Disulfiram benzeri alkol intolerans: sefaperazon ve sefamendol kullanan hastalarda gorulebilir.

• 3.jenerasyon sefalosporinler rezistan gram (-) bakterilere karst etkilidirler ve kan-beyin bariyerini gegebilirler.

98. izoniazidin yavas asetillenmesinde neden olarak g,n slk karsrlasilan hangisidir?

A) Hipertiroidizm

B) Pulmoner hastaliklar

C) Genetik varyasyonlar

D) Cinsiyete bagll varyasyonlar

E) Diyabet

Dogru cevap: C

Genetik polimorfizm yava!j asetillemede en flok kar!jlla!jllan nedendir. Yava!j asetilleyen fenotip %50 slkllkla gorOWr. Polimorfizm Irklara gore degi!jir. Yava!j asetilleyici ki!jilerde doz ezettitmest toksikasyonlart onter.

N-asetilasyona ugrayan ilaclar: Hips

• Hidralazin

• izoniyazid

• Prokainamid

• Sulfonarnidler

izoniyazid: Sadece tuberkulozda etkilidir; bu yuzden cok dar spektrumludur. Mevcut antituberkuloz ilaclarin en guglusudur. "Mikolik asit" sentezini inhibe eder. Boylece bakterinin aside dayarukh olma ozelligi kaybolur. Hem kavite icindeki hizh gogalan hem de intraselluler (makrofaj ici) bakterilere etkilidir. Karaciqerde N-asetilasyon ve hidroliz ile inaktive edilir (once faz II, sonra faz I reaksiyonuna ugrar).

VAN ETKiLERi:

• En srk yan etkisi cilt dokuntusudur,

• Piridoksin eksikligine bagll olarak periferik noropatl

geli~tirebilir.

• SLE benzeri tablo ortaya cikartrr.

• Hepatotoksiktir.

• GSPD eksikligi olanlarda kullarulrnamahdrr,

• Teratojenik degildir.

Aluminyum iceren antasitler absorbsiyonunu azaltrr,

• En sik olusturduklari yan etkiler; deri dokuntusudur, Aynca ates, vaskulit, a rtraIji ve proksimal interfalangial eklemlerde sislik, methemoglobinemi olusturabilir.

38

99. Hedef hUcrelerde ostrojen reseptorlerini bloke eden ve postmenopozal meme kanserinde kullarulan ilaCf a~agldakilerden hangisidir?

A) Klomifen sitrat C) Finasterid

B) Flutamid

0) Tamoksifen sitrat E) Oanazol

Dogru cevap: D

Parsiyel agonistik etkisi o/an ilaf/ar slkllkla soru o/arak kanjlmlza flkIY0r. Tamoksifen ostrojen reseptorlerinin parsiyel agonisti o/an bir itectir.

Tamoksifen: Hedef hucrelerdeki bstrojen reseptbrlerinin parsiyel agonistidir. Agonistik etkinliqi, kemiklerde ve lipoprotein metabolizrnasmda belirgindir. Pre ve postmenapozal dbnemdeki bstrojen reseptoru pozitif rnetastazh meme kanseri olqulanrun palyatif tedavisi icin ve aynca mastektomiden sonra adjuvant olarak kullaruhr, Meme kanserli hastarun bmrunu uzatrr, postoperatif nuks riskini azaltir. Kronik kullarurru halinde koroner kalp hastahqi insidanstru %20 dolayrnda azaltrr ve osteoporozu yavaslatir. Endometriyumda ostrojenik aktivitesi vardrr, Endometriyal hiperplaziye neden olur

Amenore veya anovulatuvar rnenstruel siklus nedeniyle krsir olan kadrnlann tedavisi icin klomifen gibi kullarulabilir, En sik yan etkisi steak basrnasr, bulanti ve kusrnadrr, Lbkopeni ve trombositopeni olusturabilir, Yuksek dozda seyrek de olsa retinopati yapabilir. Kemik metastazi olan hastalarda hiperkalsemi yapabilir.

Toremifen: Tamoksifene benzer, ancak ondan farkh olarak; Kemik mineral dansitesini artrrrnaz, biraz dusurur, Total ve LOL kolesterolu du~urdugu halde, HOL kolesterolu azaltir.

Raloksifen: Meme kanseri hucresinin gogalmaslnl antibstrojen etkisiyle inhibe eder. Osteoporozun bnlenmesi ve tedavisi icin kullaruhr, Vertebra ve kalca kmklanrun insidans hiztru dusurur, Premenapozal kadinlarda endometriyum kahnhqrru artrrrnaz ve rnenstruel siklusu bozmaz. Oerin ven trombozu riskini artmr,

Oroloksifen: Tamoksifenden vucutta aktif metabolit olarak olusur. Peri ve postmenapozal meme kanserini baskilar. Endometriyumda proliferasyon yapar.

Oanozol: Normal fizyolojide SSS'de nbronlardan FSH ve LH sahrur, LH periferden testosteron olusturur. Testosteron; reseptbrlerine baqlarur ve etki olusturur, Aynca SSS'ye gider ve nbronlardaki reseptbrleri etkiler. Gonadotropin sahrurruru azaltrr, (-) feedback etkisi olusturur,

Oanazol; zayrf androjenik bir maddedir. Periferde testosteron gibi reseptbrleri uyanr. SSS'ye de geger. Testosteron reseptbrlerini orada da uyanr. Gonadotropin sahrurruru keser. Androjenik, buna karsrlik antigonadotropik bir maddedir. En bnemli kullarurn endikasyonlan endometriyozis ve idiopatik trombositopenik purpura'drr.

Flutamid: Testosteron reseptbr blokorudur, Prostat

kanserinde kullaruhr, Hepatotoksiktir.

Finasterid: 5a-reduktaz enziminin inhibitorudur, Erkek tipi frontal kellik ve benign prostat hiperplazisi tedavisinde kullaruhr,

A KiTAPCIGI

100.Tiazolidinedionlar tarafmdan aktive edilen nUkleer peroksizom prolifator-aktive reseptor-v (PPAR-y) reseptorlerl dokularm insUline duyarllllgmi hangi mekanizmayla arttrrrrlar?

A) Adenilat siklazrn aktivasyonu ve intraseluler cAMP konsantrasyonunun arttmlmas:

B) GLUT-2 glukoz tasryrcrlanrun seluler bir inhibitor ile inaktivasyonu

C) Glikojen kmlrna yolaqrnda anahtar bir enzim olan asit glukozidazln inhibisyonu

0) Glukoz utilizasyonuyla iliskili genlerin transkripsiyonunun regulasyonu

E) insulin reseptbrlerini fosforlayan bir tirozin kinazrn aktivitesini uyararak

Dogru cevap: D

PPAR - gamma reseptorleri niikleer reseptor ailesine aittir. Bu reseptorler aktive edildiklerinde, karbonhidrat ve lipidlerin metabolizmaslyla ili!jkili proteinleri kodlayan genlerin transkripsiyonunu dtizentediklet! yer o/an fekirdege geferler.

Troglitazonl Rosiglitazon I Pioglitazon: Nukleer peroksizom prolifatbr-aktive reseptor-v'mn (PPARy) selektif olarak agonistleridir. Hedef hucrelerde insulin duyarhhqtru artmrlar, Etki gbsterebilmesi icin vucutta insulin bulunmasi sarttrr, Odern onemll yan etkileridir. [leri evre kalp yetmezliginde kontrendikedir. Kilo aldirablllrler,

Meglitinidler (repaglinid/nateglinid): ATP baqrrnh K+ kanallanru bloke edip (sulfonilureler gibi) insulin sahrurruru artmrlar. Postprandiyal hiperglisemiyi en iyi requle eden ilaclardrr,

a-GLUKOSioAZ iNHiBiTORLERi (AKARBOZ I MiGLiTOL I VOGLiBOZ): Oisakkaritler ahrunca a-glikozidaz enzimi tarafindan monosakkaritlere parcalarur ve monosakkaritler vucuda absorbe edilirler. Akarboz c-qlikozidazi bloke eder. aglikozidaz bloke olunca disakkarit monosakkaride cevrilernez. Oisakkarit vucuda absorbe edilemez. Atrhr gider. Tip I diyabette insulinle beraber, tip II diyabette ise tek basma veya baska bir oral hipoglisemikilagla beraber kullarulabilir, Kendisi hipoglisemi yapmaz ancak bzellikle postprandiyal hiperglisemiyi bnler. Barsakta emilemeyen karbonhidratlar, yogun bakteri faaliyetine neden olarak gaz, gerginlik ve ozmotik diyareye neden olur.

SULFONiLURE TUREVLERi: Pankreas 13 hucrelerinde; ATP baglmll K+ kanallanru bloke edip (drsanya K+ glkl~1 azahr), insulin salrrurruru artmrlar. Kronik uygulamada hedef hucrelerde insUlin duyarllllgmi arnnrtar, Serum glukagon duzeyini dusururler, Glukozu normal duzeyinin de altrna indirip hipoglisemi ortaya crkartabilirler (Biguanidler hipoglisemi yapmazlar). Laktat dUzeyini azaltrrlar (biguanidler ise laktat duzeyini artmr). Antilipolitik etkilidirler (biguanidler ise lipolitiktirler).

Tolbutamid: Birinci jenerasyon sulfonilurelerin en krsa

etkilisidir. Kisa etkili olduqu icin yaslilarda en guvenlisidir.

Gliburid (Glibenklamid): Etki gucu en yuksek olan ikinci jenerasyon sulfonilure turevidir. ikinci jenerasyon sulfonilureler birinci jenerasyona gbre daha potenttirler.

BiGUANiO TUREVLERi (METFORMiN I BUFORMiN I FENFORMiN): Karacigerde glukoz uretirnini azaltrrlar ve insulinin yag ve kas dokusunda etkisini artinrlar. Obez hastalarda ilk tercih olarak kullaruhrlar, Bobreklerden atihrlar; Bobrek yetmezliginde kontrendikedirler. Tip 2 OM de makrovaskUler kornpllkasyonlan azalttrklan gosterilmi~tir. Laktik asidoz olusturabilirler, B12 vitamin eksikligi olusturabilirler, KetonUriye neden olabilirler. Teratojeniktirler.

39