Professional Documents
Culture Documents
41
Ters asl bir huffa a peyliyor kendine Kafes stnden baypas, tamu patentli kevser Kele tnel vermiler: dekatlonda gkta! Atar, toplar...topunda be yldz nar ekstresi Sarmsak ye, eti kes, yaklatrma stresi, dense de kancllara, elenk ine, ot kavur! vur savur inadna ktlar inimize Haram yuvar - ham yuvar - ham yuvar-haram yuvar- diye diye korunup avunsa da trbedar, Hadesin habisleri damda delleniyorlar U iek - U u iek!- iektik bir zamanlar Firarlar srarla pazara nektar sap pydlar palamardan. Ahir bir ahte kadar cezzarn hali duman. om trpan krk dizdar gslyor gmrkte. Bipayan bir payidarla kaarl sekiz kaar, yedi ambar havyar buhar edip katlar. Kendine geldi Kozmos: imdi Kaos hkmdar! Zvanayla ya emip mezar kapatan tccar, seyyara vurmu ii Bengi Suya tezghtar aranyor halite; sakalarda beka, aktarlarda anahtar! Oysa doruktakiler oktan bititirdiler emektar canavar k yok levhasna. Zebell perevinden kim kald ki yadigr: kadrolu zebanimiz, ylan uyruklu Kerber! Ama Bayku Hanmlar, Deli Belks, Kebuter, Bunak Bahar, Ahter, Nevber, Kehribar ve kulvar torbacs Ondleci Mnevver, bizleri dev tartacn ne derece dengeli olduu konusunda tenvir edip gittiler. Balamoz, Kartalo... otuz, otuzbir... Drt efkat yuvasnn huzurunu kirletip, Otuzle otuzdrt...dalyaya zel tertip! Canfer Ayfer Lusifer Mehmet Mmtaz TUZCU
BR D MMARSNE GR N NOTLAR - 2
Rafet ARSLAN
Bakalam ve Ykmn Mimarisi: Matta'lar
ili'li Srrealist Roberta Matta,1911 de mimarlk fakltesinden mezun oldu ama o ressaml tercih etti. Mimarln ilevselliin tuzandan kurtarp, d resimlerine katarak... 1938 ylnda Minotaure dergisinde Matta'nn bir i mekan izimine yer verilmiti. Vertigo duygusuna kar g kazandrmak iin bina korkuluklar olmayan merdivenler, deiken eyalar, hareketli duvarlar ve aynalar ile bezenmiti. Tasarlad diil ve akkan bir apartman dairesiydi. Bir nevi modern travmadan kurtulmak iin anne karnna dn projesi. 1962'de ise bakrdan ve alminyumdan bolukta sallanan bir bina tasarlad 'uyanan adamn minimal evi'. Kap ve pencerelerin olmad bu binada, duvarlar hareketliakkan ve baz duvarlar da transparand. Dlerin akkanln ve geikenliini tayan bu bina, insann bilinaltn da vurmas iin tasarlanmt. Uzun yllar sonra J.G.Ballard'n Al Kumsallar adl topik sahil mekannda, oturanlarnn psikolojisine gre ekillenen bir mimari modeliyle karlatmda, Matta'ya mahcup bir selam gndermek istedim. Situasyonisteydi (ama iinde iirsellii saklayarak). Bu ykm sembolik bir ykmdr sonuta, nk Clark'n sorunu binalarla deil, onlar var eden sistemledir. Bunun tesinde sevgiyle deler, keser, ykar binalar; bu yaplarla isel, duygulanmsal(affective) bir ba iindedir. Ykm eylemini iirsel bir tren, cokun bir ayin ritmiyle gerekletirir. Sistemin ve insann tesinde her eyi bozulmaya, rmeye, yok olmaya iten kaosun kara-maddesi entropiyi ruhunda hissetmektedir. Bu yzden 1975'te Manhattan adasndaki terk edilmi bir binada yapt delme eylemini 'tarihin hznl bir ann iaretlemek' olarak adlandrr. Bakn 'biz daha ok metaforik boluklar, aralklar, artkmekanlar ve henz deerlendirilmemi alanlarla ilgiliydik' diye zetler tavrn ve entropinin kurban mekanlara bu ilgi 1990'l yllarda Stockholm Srrealist Grubunca deersiz mekanlarn ruhuna dair bir saha almas olan 'Atopos' kuramnn domasn tetikler. Bizler; artk Clark, Debord, Ballard'n gibi kahinlerin nceden grd, vahi bir gsteri alan olarak kentin paralaryz. Kentsel, ruhsal, hissel ykm da iinde tayan kocaman bir yok olu pln. Yakn gelecein gladyatr arenalarn dleyen var m aramzda? Bu sorunun yantn deil ama bu sorunun sorulacan Situasyonist militan Ivan Chtcheglov, Yeni Kentilik in Reete de oktan haber vermiti: Msy Corbusier'nin fabrika ve hastanelere, bir de gelecein hapishanelerine yarar tarz kendisinin olsun: O hala kilise inaatna el atmad m? O kalitesiz betonarme ynlar altnda insan byle ezmek istemesi iin bir ahsiyetin nasl bastrlm duygular besliyor olduuna dair hibir fikrim yok surat irkin, dnya grleri ondan da irkin. Betonarme, ki mekann havadaki bir eklemlenmesini, cayr cayr yanan gotiin de stne karak salayabilecek kaliteli bir malzemedir. nsan kolaylkla serseme evirebilir. Ama Corbusier'nin herhangi bir maketi bende hi vakit kaybetmeden intihar etme isteini uyandran tek imgedir. Onun civarlarndayken needen arta kalan her eyin rengi solar. Akn da tutkunun da- zgrln de' (alntlar: Doxa, say 5, Eyll 2007) 2010-2011
Osman ERKAN3 3
Gregor
Suzan SARI
imdi ncelikle iir tarzlarnn experience', yani kendilerinden nceki kodlu bilgi biimlerini alglama konusunda farkllklar arz ettikleri kadar, alglama ayn kalsa bile farkl davran ve deerlendirme biimleri gelitirdiklerini de sylemek mmkn. Geleneksel iir tarzlar kodlu bilgiyi, daha dorusu kurall dilbilgisine ikin logic'i bir tehdit olarak grmeyebiliyor szgelimi. Doal olarak 'experience'a bir mdahaleyi ngrmeyebiliyorlar haliyle. Ve bylesi bir experience'n ortaya koyduu experimentation da experience haline eklemlenirken experience' sreenletiriyor, onu dntrmek yerine. Byle bir iddiayla hareket etmiyor, gelenei oaltmasna ramen experience zerinden gelenei dntrmeyi hedeflemiyor. Geleneksel iirin ya da iitsel-ses merkezli szel kltrn uzants bir iirin ses ve onun logici ile herhangi bir sorunu olmad iin deneysel iirin ve daha zelde mesela grsel iirin kayglarn tamyor grnyor. Buna karlk deneysel iirin experience' karlay daha atmal bir durum arz ediyor. Deneysel iir ses odakl yapy bozmak iin anlam bozmay tercih edebildii gibi, bazen de bunun tam tersini deneyerek anlam odan ses dzensizlikleri yaratarak deitirmeyi duyumsayabiliyor. Experience' mesafeli gibi grnen ama aslnda olduka isel olan bir yerden, onu oluturan kod ve dizgeleri zerinden yenilemeyi hedefliyor deneysel iir. Experience algsn bozan bir experimentation'n yarataca yeni experience, deney ncesi experience'a eklemlenirken onu da dntrm oluyor. Geleneksel iirin experience algs
3 ise ok daha yakn gibi grnmesine karn experience durumunu kendisinden darda yani belli bir sosyal-politik alanda karlyor, aslnda bylelikle bir o kadar da biimsel kalyor! Grsel iire gz atacak olursak geleneksel iir tarzlar gibi davranmad gibi dier deneysel iir tarzlarnn yaklamn da sergilemiyor. Yani ne geleneksel iir gibi akn ne de deneysel iir tarzlar gibi ikin bir duyumsama gelitiriyor. Sanki sesmerkezli iiri dier deneysellerin yapt gibi dntrmeye almak yerine onu dorudan kknden kurutmaya alyor. Sesin meruluunu tartlr klyor. Dolaysyla tm anlam eksenlerini yani kendisinden nceki tm logos biimlerini, experience'lar (kazanlm tecrbeleri) devrimci bir ekilde yadsyor. Kendi experimentation' zerinden kendi experience'n yaratyor. Fakat bu bile malzemesinin nceki experience hali olmasn engellemeyecektir. nk yadsnan olmadan yadsyan olamayaca ve merulaamayaca gibi, kendi grsel experimentation'ndan ortaya kacak experience' bile muhatab olmadan var olamaz. Hatta unu da sylemek yanl olmaz: dier deneysel iir trlerinin zellikle ses iirleri, somut iirler ve yapskm iirlerinin sorunsallatrd sesmerkezliliin ykntlar arasnda dolamaktadr grsel iir. Dolaysyla, ykntlarn arasnda salam kalm grsel kltrel iktidar gibi dier baz tehdit merkezlerini ok daha kolay bir biimde alglayabilecek konumdadr. Kendi tecrbesi baka bir tecrbenin ykntlarndan gzn ayrdnda nne kmtr. 5
ARK
gemii aylak Ayaklar titreyen bir halk Trps Boyunca olu kz Kzan boyunca mr Birinci cephe: dnya Harptir Harplerde oullama bir Terk ediler irsidir Evlerde Yoklua domu oul Yoklua belenir kinci cephe: Nedamettir Ululanm parmaklar emesiz yaraya Halk o parma kracak Koydunsa kafana Onuru onarmak rrse etsiz tensiz Lo avare semiren ark Onar onuru aranarak Canna katas gelir nsann Canna en krler Kof ayartmalar Saygn erkler erkekler Bahar geende Katarsn gene Canndan gesem Can rmaklarda Gzlerinin igemii ok taze henz Ko beni Azat et gideyim Gelemezsem kasabaya Yalnz git ldm syleme fakat nc cephede Vurulduumu akaralmazla Zinhar zinhar zinhar Vural KAYA
toparlayalm! avucuma tuz doldum zktlem yaralarmdan balyor yuttum avucumu karnmn yarsnda biriktim telefonumu sessizce sessize aldm kitaplar kapattm salarm tam bu dizeden ayrdm kalarm at at at sevitim modemin fiini ektim ohhhhhhhhgazm smail ASLAN
D u y u r u
II. ZEM ETNKAYA R DL
Zemi etinkaya iir dl 30 Mays 2011de Endls Kitap Kahvede dzenlenen bir trenle Tahamml eridi adl kitabyla Cafer Keklikiye verildi.
MM-NNUM HULYADAN
ben bir trabzaaanm kvrck kllar kabzasnda kz bana tutunur ser'i hooo iken basamakta bir basamak daha basama bedduasna merdvaaanm nereye ksa klrgden it ekilen iftliklerde bahevaaana bak mide bulandka bulank suda balk daha sin-dirim'e lm'e'sin cenazede levaaazm-aaat gmt tmseinde diz dve dve-sin bu sin psrk deil nnde noktal kuzini var trabzaaanm caaanm benim kavak tutamak sokanda duda yapsn arklarn ben bir trabzaaanm l bala bile alk alk bakan deniz mahsulleri mezaaadnda basamak basamak gam burulur kvrck kllardan nerdbaaanda uyuyan kza ninni selaaa ilk namazla son namaz aras nafile bir yaamsn s'dan buharlaan civre sodca s ben bir trabzaaanm ezaaanma menaaareye dne dne eytan nerdbaaan cordella er'e fe be (bir daha) er'e fe be klavyede wait please yenilenir erler saaahifede mahya alt gzelim benim menaaare glgem ben sa imaaame sen mezzine selam-et mim kokarken gmlsn gvdem lutfen nizaaar'e Bnyamin DEMR
PLN LM
kendisine dhil enerji yaz bir kar kartrlyorsa alerjiyle azdan makata i pil gideri: hacet neye depo arj vakti hacetten edememe. can fiber yuvarlandka iir iletiyor elektrot psikozun aerob otu negatif bitkisel poz istif bir ak u deilse pozitif akye aklama yerden bitmeme, tarihe balanma ters zekaya karbon ba hepten saik tketicilere saprofit evk atksz. bilim adamlar bu sayede doldular st ve alt pozitif ve negatif ahiretin orannda kaldlar yeni nesil inceydi kalemdi, bolard kommniteye aykr yzer gezer tek kutup stten ste eklendike ok daha hzl daarckl besin ana taklnm ayn p kutusunda arj edilemeyen istatistiklerimiz nelerdi: kanser, kansz, ksr. topraa karanlar var merkezde-sinir sisteminde elletilenler de nikelajl sakat doadan zuhur krpe ve has asabi hassasiyetleri kartel piller. en tozlu yardmcmz olan (tarih) gel zaman git zaman hayatmzdan kp, telefon ve mzik alar arasnda kaybolabilir, kaybolup eko yapabilir, sistem uzun satrlara dolmadan boalmadan dolmadan herbivorlar boalmadan karnivorlar imal edilen kalp pilinde ihmal edilen karnaval. Murat STBAL 7
imdiki Zaman Kalp imdiki zamana atar imdi, imdi. kpeklerin gemii yok sadece nn kirlenmesi sava gerekli, kan ieri kan dar krbalar boluu akarsu ve hcre yaayan sevilmez, arpar zlemle pencerelere gecmii boar pimanlk olmadan kaplar sessizce kapatlrken sonunda zaman actmaya balar.
Amy MACLENNAN
ev. mit ener TA
Amy MacLennan, Gney San Franciscoda yetiti.u anda Oregon'da yayor. Notre Dame niversitesinde ngilizce masteri yapt. Kendisi u anda Cortland Review dergisinin editr. Chautauqua airler ve Yazarlar Derneinin bakan.
DADAKY
Orda BirKy VarUzamda
Ses Teli Kuram
alis: ltfen, hangi yne gitmemiz gerektiini syler misiniz? biri:-da, -da huzurdaki beyazta hi benzemeyen beyazttaki eski binalardan birindeki corafyaya inen merdivenlerde yzm evirdiim srada bir akademisyen byle adn aldn sylyordu dadakyn.. o zaman aklma gelmemiti, baka birinden duyunca dndm: Bir kitap ad deilmi Huzur zuhur etmediinden anlamamm demek ki, dadaky adn kyllerin da, da diye tekrarlayndan geldiine inanmak istememitim. Byk ve grkemli anlatlar istiyordum, evrenin balangcndaki byk patlama gibi. Hala bunlar istiyorsun Can ve Arp, imlya inanmak. Oysa bu, dnyann en basit, adeta bir cebir muadelesini hatrlatacak kadar basit bir ite imdi balkesirin bir kynde dadakyde kentlilerin suyunu itikleri imenlerin zerinde karmda biber ve domates sakslarna bakarak geiriyorsun gnn, paradoks yok bunda. Gzlerini kapat, rzgarn sesini dinle, iiri duymak istiyorsun sen. u esriklik denen samal dnme artk, sara krizi deildi amanlarn kard seslere neden olan, belki bir migren. Migrene tapamazsn Can Arp. Hayr Lewis Carroll da tapmad. Nasl bir migren hali hayal ediyorsun Can? Szckle dilin sembolik ilikisini byle mi kracaksn sen? Gstergeyi dayadn tahta merdiven mi sanyorsu n, bir adm aa indiinde sesi anlam merkezinden kurtaracan, in o merdivenden Arp, bak krlyor mu basamaklar, o krk seslerden ses iir yapabilir misin bir bak. Khlebnikov'u unut, Kruchenhykh'i unut, zaum'u hatrla. Hayr hayr Arp, bu i Marinetti'yle olmaz, duyamazsn istediin ses iiri o kafayla. Szckleri balarndan kurtarmak, zgr szckler! Szcklerle uzlama, uzakla Can Arp, u szck ii ses oyunlar da iine yaramayacak gerekten bil. Aklnn boyundurluundan ka Can Arp, ayaa kalkarak m? ok glerek belki, nereden bilebilirim? Hugo Ball, ona ne dersin C an, szcksz iir? Kabare Voltaire gnlerini mi hatrlatmak istiyorsun bana? Evet, yani sadece mahlas deilseniz. Zrih'teki o iiri hatrlarsn Arp, Janco'yla, Ball'la, T z a ra ' y l a , H u e l s e n beck'le Ama ona szcksz de denilemezdi. O kadar tedeydi ki o enerji, o anlk kemeke hali. Domatesleri ek gneten Can Arp, sra optofonetie geldi. Hausmann? Ses iirin tipografik izdm mmkn m sence? Bu domates fidesinin glgesi gibi deil, byle bir ey dnmyorsun Schwitters aslnda dndm, o da ortofonetii kulland m? Bak ben tipografili deilim. Ursonate. Ursonate sus. 8 8
rakete rinnzekete rakete rinnzekete rakete rinnzekete rakete rinnzekete rakete rinnzekete rakete rinnzekete Ses kaydediciyi de kapa, ne duyacan zannediyorsun, byle mi en ierdeki simyaya dokunacaksn? Bedenden sesi byle mi koparacaksn, yaptrsan azna, sesi byle mi paralayacaksn, birletireceksin ve tekrar bleceksin? renebildiin bu mu Ball'dan Schwitters'tan? Bu yaptn Heidsieck'ten beri biyopsidir ancak. Samalayamyorsun bile Arp. Biyopsiymi, nerden alnm, ne iin alnm, hangi tan iin altn standart? Akln boyundurluundan kurtaryorum seni Arp, szcklerin iini boaltmak m, balamsz kullanmak m onlar zgrletirmek iin kullandn yol Arp, biyopsiymi, samalama. Szcklerle iim yok benim, nasl olmaz Arp, nereye dndryorsun yzn sen? Seslere.
Anlam aramyorum Arp, yle sesler aryorum ki Elektrik sprgesi sanlan faks sesi istiyorum Arp, byle buyursun faks istiyorum, kad eki sesini istiyorum, o kad sktrmamasn dilerken yazlarn kn grdmde duyduum i rahatlamasn yok etmek istemiyorum. Metni byle ldremem. Her ey. Bir para ip, lahanann ii ite, metni byle ldremezsin. Zmbann her vuru sesine bir anlam yklem iken, ka tlar birletirdiinde doru yerden kuvvet uygulam, zmba kadn zerinde kendi zerinde dndnde ya biraz az kuvvet harcanm ya da ok, seslere o kadar ok anlam ykledim ki Arp, bunu nasl kracam? Kaoooooooooos. Ctrl tuu ok baslmaktan ilk bozulan klavyemde. yle deil. Ses iiri okurken iki saks arasnda abuk meyve versinler diye kurun rengi braktn topraklarn arasnda katlarn zerinde yazdklarn bu kadar m? El yazn sakla Can Arp. Sakslar topla, her iki elinde birer kat, sakslar kollarnn arasnda evet, i skntn unutma, bu ses iiri de unutma, anlam yklediin btn sesleri de yklen, zaten seninle, o senin iirin Arp, zmba seslerin, ayan vuruun, admlarndan tanyn girecei, telefonun sesinden i hat m d hat m tanyn, sorana nasl olduunu sorduklarnda alrsn sen de deyiin, o faksn tuhaf sesi, taramayla kark tak sesi, o tak sesinde rahatlayn, bilgisayarn aarken o ilk uzun biipte tamam herey yolunda hissin. Bunlar senin iirin Can Arp, okunan hibir iir deil, yoksa. Ursonate sus. Bunda paradoks yok.
Can Arp
9 9 9
Taziye
siz lrseniz biz zlrz. bir ift eldiven eskiyen rengine kader der. kaplarn erkeklii eiklerini dver. azalr salar klarn. lrseniz zlrz. Herkese yle yakr ki benzemek. yoksa hangimiz susturur bu dipsiz kuyuyu batmasn diye kimsenin cesareti kimseye bir olur korunuruz. hem deil mi ki ilenmek nsz harflerin ayinidir. nasl olsa bir sabah olacana varr. silinir yrrlnz. lrsnz. biz yalnzca zlrz . Adem YELYURT
10
Dil lemesi - 1
Ercan Y. YILMAZ
porno italyan
tefini ald pamuk klodundan odun soyulmu, vastas ak o iplikti, gsm severdi o etlerini dokundururdu yatama skn ettiinde atlaklar gnein izgilerinde saten kremleri ve saten rtleri popolar popolar byk popolar taar avcunu doldurduunda parmak aralarndan ya dokun,trnaklarmdan muzdarip iziyorum ses tellerini kesik izgilerini snmeden dokunmayacam burnuna cmbzla kknden hasat. sen bir kavanoz domates kabuklarn ltfen soy beraber sralm. parla seven dillerin halkalar yeil tutam sakallarndan. kapan gstermek istiyorum dikilerini gstermek istiyorum diilerin. kvrmlarn bir hi bir ip o renksiz bir Bezelye, benzeyenleri toparlad.
Ozan YILDIZ 11
sakin bir biimde oturuyorum. oturduum yer oturduum yerde. hibir ey anlatmak istemediimden eminim. burada kaset taklabilir. milyon kez Hibir ey anlatmak istemiyorum ya da muhtemelen sing of life. yanan ttsnn hi acelesi yok. benim de. ve fakat aniden learning to fly. aniden hepimizin acelesi var. her eye. distance. ne olduumdan haberim yok. sadece sigara iiyorum. beylik laflara da yer yok. sakin, sadece oturuyorum, oturduum yer oturduum yerde, tts yan yanyor, kl tablada ve mekanik bir ses: zsuyu konuuyor. hala learning to fly, gittike eriyen ses hala mekanik. kimyas neydi huzurun? memelerin gzlerimin ortasnda hala hafif. bir kenti batan ayaa ykmaya hazrlanyor bu defa ses. sert olmann biimleriyle atal, arkadan nefesleri bak korosu. ve en doru yant hi sorulmam bir soruya ve the dogs of wall antik bir tiyatronun arkaik glen yzleri. Disstance~ diye okunan garip enstrumanlarn sesi. kenti ykmaya geldikleri doru; kulamdan omzuma doru erirken eski uzun gitar. imdi hepsinin acelesi hala var. bir de saksafon. dua, papaan notalarla sonlanrken one slip. tm evrenin bilgileri bir bir yklendi silinmek zere bir gn. tu sesleri. erken erkein almaktan korkmayan azndaki basamaklar gcrdayan merdiven. o benim. hi umrumda deil hibir ey. sadece bir sigara daha yakacam. hayat ok alnacak fakat one slip inatla sigaram bitirmeyecek lmekin. tts yavaa. dansn seyrediyorum duvarda l nehir glgelerinin. sanrm beni dnyorsun one the turning away. sanrm iek kz. yavaa yzm prenses julia. 12
parman tele dokunduu yerde bir kez daha su aleti gitar. syd kzm ok seviyor; o, rya yazarken kendi kabuslarna bile. bu dn. bu dnde kk lsdler tutacak gelinliin yerde srnen tllerini. canm lsdler birer birer yet another movie. aklmdaki blues, le yiyor enfes cinnet! ilk nlemimsin sanrm. kelimelerin kime? sesindeki atal hangi yemee? bir bir yantlanarak btn sorular zaman gittike ileri, en ileri. gerisi malesef. imdi tm iliklerimizi buradaki gitar solosuyla paralyoruz parampara yet another movie, kimyamzdan aa karak kin, knna kserek bak rahatlyoruz. tm tarih eriyen o seste biimini buluyor en asl. velhasl byk bir insanln en gerek resmi ekiliyor kumsalda. devam round and around. bara bara round and around. round and around. bir barp bir susarak, bir barp bir... round and around. sanki salondaki btm kimseler tek el tek el tek el atele tek tek tek ldrld. gayet iyi. gzlerinden perim a new machine. gerek yok, takunyalarn karmadan gir ierime tak tak tak. saatin nesi olursun yavrum? hayr! ldrasya hibir ey. geometri datyor, atlas yrtla yrtla tamamlanyor susmayacak o canavar ve her at elbette istemeden dahil oluyor her savaa. tren istemiyorsa rayn, kabullenmiyorsa, burada trenin hi suu yok ve terminal frost geileri, iki da aras kurulan kprden hayr gelmeyecek hibir sla. imdi bir karar vermemiz gerekiyor. usturann bakanlk yapt intihar konferans deil mi ki dnya da brooklynden alsancaka, terminal frost geileri, saniyede ayr ayr yzlerce boyutta. gerimde eskil a new machine. biz onun cenazesini o cenin olmazdan evvel kldk. sokak terbiyesi grmtk bir hepimiz. Ne demeli ki bitmeye yakn, nasl anlatlmal sar ve dilsiz arkcnn sahnedeki o zgn tahribat? anlatmadan sorrow, Tek kelime etmeden. zgr ASAN
kati ve ar hnla skm bir boluktan bahsedilerek. Oysa aklmz ne ie yarar bilmiyorum, bence gzden emirleri de alr iirin bir yerine koyar. Sonra da ' de ki gel hadi gel gidelim yleyse/ onlarn gitmeyecei yere'. te Serkan In iin sylenecek en nemli delillerden biri de budur benim iin. imdi aslnda airin bu iiri baka bir bak asndan yakalama istei nemli, ve olmasn, ve gereklemesini de istediimiz bir istek olmasna ramen red ile yol almas bir kopuun gerekletii anlamna gelmez. Red kiisel bir tavr olduundan aslnda dar bir bak da verebilir aire. airin sanatsal gc yerinde olmasna ramen enstrmanlar zayflar. 24.sayfadaki delilse biraz sava kazanmann (kendi iinde) aklamas: 'gznz ektiinizde/ sessizce gitti ite' denilerek gzden yaylan enerjinin gcnden bahsediliyor. Bylece hi bir ey kalmadndan yani yine bir boluk durumuna gnderme yaplyor. Gzn olmad yerlerde oluan bu boluk fikri bir sonraki iirinde dayanaklarndan biri oluyor. Ve imge denilmiyor nedense, remiz deniliyor srarla, bu imge fikrinin ortadan kalkmasna deil de imge sznn ortada kalmasna neden olabilir. Ve u dizeler bu kartl ok gzel de belgeliyor: 'nerede aacaktn? Ve ki de dil Remizlere gelse de, pimansa Sarldnz eylerin Arasndaki boluu ektik.' Bu kitapta baz iirlerin bir gz deliline gzelleme gibi kotarld dnlebilir. Fakat 32.sayfada 'de ki siz hep sonsuzdan, snrszdan bahsettiniz/ mphemiyet denizinin merkezi eperi yoktur.' denilerek grme fiiline yine bir gzelleme yaplyor. Byle olmasna ramen alttan alta belirsiz veya sonsuz olann geliemeyecei, becerilemeyecei ynnde bir ana fikrin olamayaca syleniyor. Buradan, yine yaz cehenneminde oluan n k olamayaca da anlalabilir. Modern dnya eyaya tapan bir dnyadr. Bunun yolunu aralar insanoluna ki insan sadece grdn deerlendirsin. Grmek dnmeye bir admdr fakat tek bana bir adm deildir. Bu anlamyla okunduunda lp biemeyeceimiz dnya envanteri de olduka kabarktr. Yine yle bitirelim, kapal iir yoktur fakat mahrem iir vardr
MAHRA
Eksilenlerden kalanlara yolculuk balang noktasnda Portelere samayan anahtarlar, kilit notas Sessizlie brnenlerin kabuu sevgili-de, nezii de Nazik dolaklklardan sessiz deirmenlere saldryor Tepe taklak gelen bardaklardan yalananlar Haznesinde incinenler, kofullarnda laktik heyecanlananlar Yorgun youn iliklerine ileyen yamur ve souun Eskimi eksikmi bayat, kalakta Nefes koyu;kesif kokularla Akkan akide kendi eriyiine alkan,,, sefadar Sulkuslarnda kaybolduum bir rzgar Kafadar ktklerden mcrim krdan ayrntya Yetikinleen ikil herkl olup ykyor gnl duvarlarn Kle sahip tabla ablak emanetlerle shri! Sevginin srgnleri zehirliyor kimi zaman umut sakzn Uyarlar geceyarlar yakar yalnzlk anzn Yayla ene, dile damak aras szda gidip gelen pan inendike sren ac salnsnda kyamet kopan Nihai zerk zifte misafir cierden yapkan Murdar klklar klcklarn kenetleriyle ama Klklara dman, kendinden olmayanlar besbelli Iklarla szlen krmz patiskalar yzm skalar da ans dn ambole,arplan kasvetle gidiat karambole Doru yn tayininesende Mahra sahralarnda susuz kalp gzyana boulmak, Akn amuruna dmek yok!
Hasan KARAYEL
14
B.K.: Bir dnem iin, yani 'Dnarl Tansklarda' gibi iirler iin bahsettiin yklan btnsellik aslnda hep yle devam etmeyecekti. Yani parallk bildiimiz parallk hali deil. Bugn anlatlan parallk hali deil. Sen dizgedeki parallktan bahsediyorsun. Zihindeki parallk ise bir btne hizmet eder zaten. Eninde sonunda zihindeki paralln neden zihinden baladn aklamak zorunda birisi. Biz de onu aklamaya alyoruz. Bu iirde gelinen evrenin etrafnn deimesi, buradaki biim aray budur. Yani yapbozyap evresine geerken yapboz evresindeki yapnn bir katalizr grevi greceini dnerek iddiada bulunuyoruz. Bu katalizr u: bir yap baka bir yapya giderken o yapy baka bir yapya evirir, ama kendisi o yapya dahil olmaz. Ve artk oluan yeni yapnn eski yapyla alakas yoktur. Yapbozyap evresi de budur ite. imdi biz bu zihinsellikten bahsediyoruz. Buna klasik iirsel kavramlar iinde baktmzda olay aklayamayz zaten. Biz bunun aklanamayacan sylyoruz. Mesela senin iirine baknca bunu aklayamyorum. nk hibir ekilde aklanabilecek yaplardan olumuyor. Bu yzden baka bir ekilde bakmak lazm. Senin iirine dizge ii de bakabilirim, ama eksik kalr. Bunun iin kapallkla itham ediliyoruz. Sen oysa kendi evrenini deitiriyorsun. Bunu niye yapyorsun? inde bulunduumuz dnya artk deiti. Ne kadar ikin de olsak etkileniyoruz dardaki so yutluktan. Kendi bireysel zelliklerini katp etkilenerekfarkllayorsun. Bunu kabul etmek gerekir. air megalomanln da, kendi kiisel zelliini de yanstmak zorunda.
olduunu sylyoruz hep, ama almlanmadktan sonra da bir anlam yok! Bunun almlanmas iin bir sre gerektii muhakkak. O sre ise zamanla baz eylerin olgunlama ve evrilmesiyle alakal. kinci Yeni'nin karmak bir iirden u anda anlalr bir iire dnmesinin nedeni zihnimizde o karmak srelerin olgunlap alarak iirin yekparelemesi, btnlemesidir.
Bu btnselliin iine giremedike zihnindeki her arpma onda bir blnme ve paralanmaya yol ayor.
B.K.: Yani modlar yerine oturdu. Byle bakmak lazm, cra'ya da byle baklacaktr eninde sonunda. Yerinde durmuyor ki insanlk. Buradan baktnda zaten olay yakalyorsun. atallayor iir sz konusu olunca. Bu iiri daha ne kadar gtrebilecein, yazabilecein Mesela birisi adalet aryor, o yzden yazyor iiri. Herkesin kendi iinde kendine has bir sorunsal var, bunun iin yazyordur. Ama yazdn iirin de estetik klnp o minvalde okunmasn istersin. Klie yapnn iinde deil daha estetik bir yapnn iinde kaybolmak istersin. Korkuya malup olmamak lazm, ecele faydas yok nk! M..: Tabii sahip olduumuz iirden nerelere gidebiliriz sorusunun yedeinde akln stratejileri hi bitmez. Hayata kar yenik dmemek iin farkl direniler olacaktr iir ii. Son iirlerimde mesela yle yapyorum: sylem varm gibi davranp ya da klie varm gibi davranp onu kendi iinde kendi tuzayla vurmaya alyorum. Bu anlamda 'Hegemonyann nicel piksel bombardman' adl iirimde yapmaya altm buydu, teknolojiyi kendi zaaflarndan yakalamak! 'Paramparacklar' da yapmaya altm da buydu, medyay kendi klie sylemiyle rahatsz etmek. Bu da bir yapbozum aslnda. Yapbozumun bir sr teknii var. mge de yapy bozmann yntemlerinden biri olabilir. B.K.: iirden imgeyle bakabilmek de yapbozun iine gidebilecek bir dnce. M..: mgeci iir aslnda bir yap oldu. mgecilik baka imge baka. mgeci iirin bir yapya karlk gelen bir imge politikas vardr. Bunu da zmleyen iirler yazlmaya balandn gz nne aldmzda 'imge ld' dememiz bir zm deil. mgenin kendi hareket alannda farkl yapsal zmlemelere girdiini inkar edemezsiniz. Orijinal hareketli imgelerle olabilecek bir ey bu ama. B.K.: Son dnemde teknoloji iir hayatmza youn bir ekilde girmi durumda. Etkilenmemek olanaksz. Bir ekilde kalem kada dnmemiz gerekir ama bir trl beceremiyoruz. airlerin ounda bu halin geerli olduunu dnyorum. Artk nk dinamik temposu yksek bir dnyada yayoruz. Herkes youn, modernin gerekletirmek istedii insan tipi de bu bence. Ama eletirel bir dneme de girmek gerekiyor. Bu yap nereden zlebilirin denemelerinden biri senin ' Hegemonyann nicel piksel bombardman' nda grlebiliyor mesela. Eletirel bir yap var orda. Mehmet ztek 'Ben google deilim' demiti, yzeysel de olsa bir kar k gerekletirmiti. Ama sen iine dalarak eletirel bir tavr sergiliyorsun. Bunun tartmaya almas gerektiini dnyorum. Artk burada iirin mi internet ana malup olmas gerekiyor yoksa tersi mi geerli? Burada kendi kiisel ngrm sylersem, internet bir ekilde o hegemonik alandan uzaklatrlacak nk artk tehlike kapda. Devletler artk interneti stratejik yap olmaktan 15
Sen dizgedeki parallktan bahsediyorsun. Zihindeki parallk ise bir btne hizmet eder zaten.
M..: imdi kiisellik meselesinde yle bir amaz var, aslnda bizim iirimizin ortaya kyla ilgili bir anlamlandrma da olabilir bu. Btnsellikle karlaan insan kendi zihninde bir paralanma yayor. Bu btnselliin iine giremedike zihnindeki her arpma onda bir blnme ve paralanmaya yol ayor. Bizim iirimiz bu paralanmay saaltmaya ynelik bir hamle. Yani biz o btnsellii iirimizle ykmaya alyoruz. O dzensiz yaplar oluturarak ykmaya alyoruz. nk insanolu o btnselliin iinde kendini tanmlayamyor, yabanclayor. Bu ideolojik btnsellik olabilir. Teknolojik ya da kltrel entegrasyonla alakal bir btnsellik de olabilir. nsan bunun dna kmak isteyebilir. Tm bu aidiyetler onda ok byk bir bask oluturabilir, kendini gremiyor olabilir orada. Bu darbelerle mi, kent hayatyla m olutu yoksa cumhuriyetin kuruluundan ya da modernizmin oluumundan itibaren mi, bunlar sonraki mesele aslnda. Burada muhatabmz insan. nsan kendi iindeki paralanmay nasl yeni bir dinamizme evirebilir, mesele bu. iirin rol burada ortaya kyor. Yaamn iinde biri olarak air, hamlelerini iirle yapmay tercih etmitir. Benim cra'da grp algladm da budur. imdi tamam insann zgrletirilmesi adna nemli bir hamle
karabilir uzak gelecekte. Mahremin ortadan kalkmasnn eletirilmesi gerekiyor. Bu iirinde konuma balonlar aarak eletirel tanmlamalara giriiyorsun. M..: Elbette orada iir airin kendi sentezini iermek zorunda. nternetin, Google'n bir trl birbirine dnemeyen, eklemlenemeyen sentezleri iir alanna girmez; iir onlar alp bir sentez retmeye alr. O yzden istediiniz kadar bilgisayarlardan rastlantsal olarak iirler yapn programlarla, ruh yok onlarda. air o an bir tua basarak seimde bulunuyor. air burada bilinli olarak bir tavr sergiliyor. Eer hegemonya ve teknoloji ya da herhangi baka bir ey ste karak iiri bastrmaya alyorsa, onlarn argmanlarn ve zaaflarn bile kullanabilecek bir ekilde yapacaktr bunu. Bu iirde benim daha ok zerinde durduum teknolojinin argmanlarn elinden almakt. te anotla katot arasndaki gerilimden bahsediyorum szgelimi. Pikselin bir tr alg ve bilgi sabitlii yarattn sylyorum bir yandan. Hibir piksel grntye gvenilemeyeceini, nk herhangi bir pikselin yanndaki pikselden bamsz altn ve bunlarn da bozulabileceklerini sylyorum. Piksel ve epik kelimeleri ok yakn olduu iin gizli de bir ba kuruyorum aralarnda. Piksel olan epik topyay ve kahraman yerletirmek iin kullanlyor. Ama o noktalardan herhangi birindeki bir arza benim zihnimi de etkiliyor, ne kahraman kalyor ne de topya. B.K.: Gelinmek istenen nokta da o zaten. O kahramann grntsel boyutu devreye sokularak kahramanlktan karlmak isteniyor. Sonuta, kahraman o grnt karmaasna sdrld. Ama gerei sahici klmyor. nternet de byle, orada birok kiiyle iletiime girebiliyorsun. Gerek bir etkileim mi tartlr. Bloglardaki tartmalar hep gdk kalyor. Tefrikann biraz gelimii bir yandan da bu. Ayda bir yaynladn bir eser imdi annda yaynda. 'saaltmn renk dizaynna reddi miras ruhtur' diyorsun bir dizede. O ruh zaten orada olsayd herkes ok abuk adapte olabilirdi internete. yileme halini yanstmyor internet, bir kaos halini yanstyor daha ok. Bu da eninde sonunda kendi entropisini kuracak ve nekahat devresi yaayp saaltm sonulandracak. u anda yaanan ok salkl deil anlamnda sylyorum. te burada kar duru gerekletiriyorsun, dijital bombardmann nasl etkisiz klnabileceini iirde gstermeye alyorsun. Bu anlamda nemli bir iir.
deney arasnda bir ilikiyi tartyordum, dntrme fazla yoktu ama. Kalplar kendileriyle arptrarak kar karya getirmeye alyordum. Burada ise tamamen imgeler yaratmaya alyordum, yapbozum nerdeyse yok. Kelime bozumlar varsa da ayn yapnn iinde kalyorlar hep. Kelimeler arasndaki iti kak daha az bu anlamda. B.K.: Bir de u var, internete almak daha zor. nk bombardman ok ve abartl. Temposu almay ya da bireysel stratejiler gelitirmeyi engelliyor. Kaosa sen de dahil oluyorsun. M..: Nicel bombardman derken onu kastediyorum. Nicel yani mulak bir durum var burada. Zihnin hangi snrlarda kavradn kestiremiyoruz. Niteliksel olup olmad da bir sre sonunda anlalabilecek ancak. Kresel tekno a zerimizden kalkt anda iimize kapattmz younluu aabileceiz. u anda yeni mistik dememin esprisi de bu. Teknolojinin iinde bir mistik dnem yayoruz. nsan ruhu teknolojik bombardmandan korunmak iin kendini kapatyor, zrhla. Ya da tam tersine bir yarma harekatna giriiyor hzla krlemesine. Rastlantsal dediimiz o bilin kopuu iirsel durumun anlam da bu olsa gerek.
Tam da l pikselin grnty bozduu an bizde mistik bir alm noktas oluturuyor.
B.K.: Yarma harekat iin iirin gc belki greceli olabilir burada. ok boyutlu bir hareket olduunu dnmek lazm. nternet sadece kiilerin elinde deil, devletlerin de elinde. Eninde sonunda hegemonik yapnn stratejisi bitecek, bitmek zorunda. nsan da kendini korumak zorunda. Basl matbuat dnyas byle bir durumda deil. M..: Peki burada internetin, teknolojinin zaaf nereden anlalacak diye sorulabilir. l pikselleri o amala kullanmtm ben, grntnn deitii an iin. Tam da l pikselin grnty bozduu an bizde mistik bir alm noktas oluturuyor. Gizdm diyorum, nokta.com vesaire Bu grntler piksel eksikliine ramen uydularla dnyamza tanmaya devam ediyorlar! Benim l pikselim bakasnda yok belki, bu fark yaratyor. Bu fark teknolojiye eninde sonunda zaaf olarak geri dnyor ve onu sorunsallatryor. Burada insann kendisi devreye giriyor. B.K.: Gizdm benim de ilgimi ekti. Yani o gizin insan elindeki modernitenin iinde olmadn biliyoruz. O hegemonik yap iinde gizi kontrol edemezler kesinlikle. Bu kontrolszln, kaosun iinde ilerliyor iir. Buradan kar kn gerekletiriyor bombardmann youn ate hattndan.