KLM ETLER

BLM 8

90
KUTUP KLM
Scaklk her zaman 0Cnin altnda, toprak kar ve buzla kapl, bitki yok, yerleik hayata rastlanmaz.

70

TUNDRA KLM

SOUK KLMLER En scak ayn ortalamas 10Cden dk

En scak ayn ortalamas 10Cyi gemez. Scaklk ok dk. Uzun gndzlerin yaand dnemde kar ve buzlar erir. Toprak bataklk halini alr. Bitki rts Tundradr. Yerlemeye elverisiz.

60

OKYANUS KLM

SERT KARASAL KLM

Klar uzun ve sert, yazlar ksa ve scak.Yllk scaklk fark ok fazla. En fazla ya yazn. Bitki rts tayga Orta Kuak karalarnda (Sibirya, Kanada ve ABDde grlr)

40

Scak akntlar ve Bat rzgrlarnn etkisinde Ya rejimi dzenli. Yazlar serin, klar lk. Bitki rts kark orman. Bat Avrupa kylarnda grlr.

AKDENZ KLM
Yazlar scak-kurak, klar lk ve yal. Kar ya ve donma olaylar seyrek grlr. Bitki rts maki, tantc bitkisi, zeytin. Genelde Akdeniz kylarnda grlr.

MUSON KLM
Yaz bol yal, k kurak. Bitki rts muson ormanlar. Gneydou Asya da (Japonya, in, Seylan, Hint Yarmadas) grlr. Muson rzgrlarnn etkisindedir.

ILIMAN KLMLER Yllk scaklk ortalamas 20Cden dk

30 20 10 0

L KLM
Nemlilik ve yllk ya ok az. Gnlk scaklk fark ok fazla. Bitki rts kurakl ot ve allar. Yerlemeye elverisiz.

SAVAN KLM
Yaz yal, k kurak. Ekvatoral klime oranla ya az, scaklk fark belirgin. Bitki rts savanlardr.

SICAK KLMLER Yllk scaklk ortalamas 20Cden yksek

EKVATORAL KLM
Yksek scaklk. Btn yla dalm bol ya. Yllk ve gnlk scaklk fark ok az. Bitki rts yamur ormanlar. Yerlemeye elverisiz. Yerleme iin yksek yerler seilmi. (Amazon ve Kongo Havzalar, Endonezya)

Ekvator

klim eitleri ve zellikleri

Scaklk Ya mm 400 300 200
Ekvator

Ya

Scaklk C 40 30 20 10 0

100
Amazon Havzas Kongo Havzas Gneydou Asya adalar

O M N M H T A E E K A Aylar

Ekvatoral klim
Ya (mm) 500 400 300 Scaklk Ya Scaklk (C) 30 25 20 15

Ekvator Brezilya

200 100 0 1 2 3 4 5 6 7 Aylar 8 9 10 11 12

10 5 0

Savan (Subtropikal) klimi

Taklamakan Kzlkum Gobi

Ekvator Kuzey Afrika Arabistan Namib Avustralya

Atacama

l klimi

155

klim eitleri
Ya (mm) 500 400 300
Ekvator Hindistan

Scaklk (C) Ya (mm)

Scaklk (C) 35 30 25 20 15 10

200 100 0 O M N M H T A Aylar E E K A

5 0

Muson klimi
Akdeniz kylar

Ya mm 150 125
Kaliforniya Krfezi

Scaklk Ya

Scaklk C 35 30 25 20 15 10 5 0

100
Ekvator

75 50 25

Orta ili Kap Blgesi Gney Avustralya

Akdeniz klimi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar

Ya mm 150 100
Bat rzgr Ekvator

Scaklk Ya

Scaklk C 30 20 10 0

50 0 O M N M H T A E E K A Aylar

Ilman Okyanus klimi

Scaklk
Sibirya

Ya (mm) 120 90 60 30
Ekvator

Ya

Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 0 5 10 15

OM NM H T A E E K A Aylar

Sert Karasal klim

Ya (mm)
Kanada Alaska Grnland skandinavya Kuzey Asya

Scaklk Ya

Scaklk (C)

50 40 30 20 10 0
Ekvator

25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 5 10 Aylar 15 20 25 30

KUZEY BUZ DENZ

Kuzey Grnland

Tundra klimi
Scaklk Ya mm 40 30 20 10 0 Scaklk C 40 30 20 10 0 OMNMH T A E E K A 10 20 30 40 Ya

Ekvator

ANTARKTKA

Kutup klimi

Kutup klimi KLM ETLERNE AT SICAKLIK VE YAI GRAFKLER

(GRAFKLER KUZEY YARIMKREYE ATTR.)

156

klim eitleri
klim eitleri ve Ya Rejimleri

Ekvatoral ve Muson, en fazla ya alan iklim tipleridir. Bir blgede grlen iklim zellikleri hakknda en doru bilgiyi doal bitki rts verir. Doal bitki rts, Yetitirilen tarm rnleri Toprak trleri

Ekvatoral iklim : Btn yl dzenli ve bol ya alr. Savan iklimi : Yaz mevsimi yal, k mevsimi kurak geer. Muson iklimi : Yazlar yal, klar kurak geer. r lk ve yaldr. Okyanus iklimi : Her mevsim ya alr. l iklimi : Belli bir ya rejimi yok. Tundra iklimi : Scak devresi yal Kutup iklimi : Ya ok az ve kar eklinde ZETLE KAVRAM DERSHANELER Akdeniz iklimi : Yazlar scak ve kurak, kla-

Akarsu rejimi Konut tipleri bir blgenin iklim tipi hakknda bilgi verir.

klim; Doal bitki rts Tarm etkinlikleri Toprak trleri Akarsu rejimleri Ekonomik faaliyetler Konut tipleri Nfus dal Hayvan dal Giyim kuam ekli zerinde etkilidir.

Farkl iklim tiplerinin ortaya kmasnda enlem en nemli etmendir. Bir lkede deiik byk iklim tiplerinin grlmesi enlem farknn fazla olmas ile ilgilidir. Yllk scaklk farknn en fazla olduu iklim tipi Sert Karasaldr. Ekvatoral iklimde hep yaz, kutup ikliminde ise hep k mevsimi yaanr. Ya rejimi en dzenli olan iklim tipleri Ekvatoral ve Okyanus klimleridir. Savan, Muson ve Sert karasal iklim tipleri en Avrupa ktasnda l iklimi grlmez. Gnlk scaklk fark l ikliminde en fazladr. Akdeniz, Okyanus ve karasal iklim tiplerinde drt mevsim belirgin olarak yaanr. Kutup, l, Ekvatoral ve Tundra iklimleri yerlemeye uygun deildir. Ekvatoral iklimde insanlar yerleme iin yksek yerleri seerler. Enlem fark fazlal nedeniyle iklim eitliliinin en fazla olduu ktalar Amerika ve Asyadr. klim koullar asndan yerlemeye en elverili kta Avrupadr. Dnencelerin gemesi nedeniyle l ikliminin en yaygn olduu kta Afrikadr. Akdeniz kliminde kar ya ve donma olay ender olarak grlr. KAVRAM DERSHANELER fazla ya yaz mevsiminde alrlar.

spanya ve Fransada Akdeniz, Karasal ve Okyanus ikliml tiplerinin de grlr. Farkl iki lkede ayn tarm rnlerinin yetitirilebilmesi iklim tiplerinin benzerliine kanttr. Sert karasal iklim tipi, karalarn az yer tutmas nedeniyle Gney Yarmkrede pek etkili olmaz. Ekvatoral, Ilman Okyanus ve Sert Karasal iklim tiplerinde ormanclk nemli bir ekonomik faaliyettir. l ve karasal iklim tiplerinde kerpi evler, ekvatoral, savan, muson ve okyanus iklimlerinde ise ahap evler yaygndr. Kutuplara gidildike dk scaklk nedeniyle tarm rnlerinin yetitirilemedii snra tarmn kutup snr ad verilir. Bu snr kara-deniz dal ve akntlara bal olarak sapmalar gsterir. Tropikal karalarn bat kylarndaki souk su akntlar kylarda llemeye neden olmutur. Kuru tropikal hava ktlelerinin etkisi nedeniyle Akdeniz lkeleri yazn ya almaz. Kuraklk ve dk scaklk insanlarn ekonomik etkinlik alanlarn snrlar. Aa trlerinin yatay ve dey ynde deimesinin nedeni scaklk ve yatr.

157

TEST 23

klim eitleri

BLM 8

1. Aadaki iklim tiplerinden hangisinin yllk ya miktar en azdr? A) Akdeniz B) Savan C) Muson D) Ilman okyanus E) Tundra

5. Aada verilen iklim tipi ile tantc tarm rnleri arasndaki eletirmelerden hangisi yanltr? A) Muson Pirin B) Akdeniz Zeytin C) l Hurma

2. Muson iklimi ile ilgili aadaki zelliklerden hangisi yanltr? A) B) C) D) E) Doal bitki rts muson ormanlardr. Muson rzgarlarnn etkisiyle ortaya kmtr. Yllk scaklk fark en az olan iklim tipidir. Yaz mevsimi bol yaldr. K mevsimi kurak gemektedir.

D) Ilman okyanus Pamuk E) Sert karasal Buday

KAVRAM DERSHANELER

6. Aadaki iklim tiplerinin hangisinde yerleik hayata rastlanlmaz? A) Ekvatoral iklimde B) Muson ikliminde C) l ikliminde D) Kutup ikliminde E) Sert karasal iklimde

3.

Ekvator

Yukardaki Dnya haritasnda etki alanlar belirlenmi olan iklim ile ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr? A) B) C) D) E) Doal bitki rts makidir. Ya maksimumlar k mevsimindedir. Kar ya ve donma olaylar seyrek grlr. Yazlar scak ve kuraktr. Alize rzgarlarnn etkisindedir.

7. Aadaki iklim tiplerinin hangisinde gnlk scaklk farklar en fazladr? A) l B) Muson D) Ekvatoral KAVRAM DERSHANELER C) Savan

E) Ilman okyanus

8. Aadaki lkelerden hangisinin kylarnda "Akdeniz iklim zellikleri" grlmez? A) Fas B) Portekiz C) ngiltere E) talya

4.
2 1

D) Yunanistan

Ekvator 2 3 5

9. Aadakilerden hangisi Ekvatoral iklimin zellikleri arasnda yer almaz? A) Gnlk scaklk farklarnn ok az olmas B) K mevsiminin kurak gemesi C) Alize rzgarlarnn etkisinde kalmas D) Srekli alak basn alan durumunda olmas E) Bitki rtsnn ok gr ve zengin olmas

Yukardaki Dnya haritasnda iaretlenmi merkezlerin hangisinde kn akarsularn donma olasl en fazladr? A) 1 D) 4 B) 2 E) 5 C) 3

158

klim eitleri
10. Aadakilerden hangisi lman okyanus iklimine ait bir zellik deildir? A) Bitki rts kark ormanlardr. B) 40 60 enlemleri arasnda grlr. C) En geni etki sahas bat ve kuzey bat Avrupa kylardr. KAVRAM DERSHANELER D) Scak su akntlar ve bat rzgarlarnn etkisindedir. E) Toprak tipi terra-rossalardr. 13.
Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 O M N M H T A E E K A Ya (mm) 240 200 160 120 80 40

Scaklk Ya

Yukardaki grafikte aylk ortalama ya ve scaklk deerleri verilen blge ile ilgili hangi yarg doru olur? A) K yalar kar eklinde dmektedir. B) Fiziksel paralanma ok belirgindir. C) Akarsu rejimi dzenlidir. D) Yazlar scak ve kurak, klar lk ve yaldr. E) Yaz mevsiminde bol ya isteyen rnler rahatlkla yetiebilir.

11.

20

Ekv. B

Yukardaki ekilde savan iklimi etkisindeki iki farkl merkez verilmitir. B merkezi yl ierisindeki en bol yal dnemi yaarken, A merkezi kurak dnemi yaamaktadr. Bu durum aadaki aylarn hangisinde gzlenir? KAVRAM DERSHANELER A) Haziran B) Aralk D) Temmuz C) Eyll E) Mays 14. I. Akdeniz iklimi

20

II. Muson iklimi III. Ilman okyanus iklimi IV. Ekvatoral iklim Yukardaki iklim tiplerinin hangisinde tarmda sulama nemli bir sorun durumundadr? A) Yalnz I B) II ve IV C) Yalnz III

D) Yalnz II

E) I ve III

12. Aadaki iklim tiplerinin hangi ikisinde yllk scaklk fark en azdr?

15. I.

Ekvatoral klim

II. Muson iklimi III. Akdeniz iklimi IV. Ilman okyanus iklimi Yukardaki iklim tiplerinden hangi ikisinin etkili olduu alanlarda akarsu rejimleri dzenlidir? A) I ve II B) I ve IV D) II ve III C) II ve IV

A) Ekvatoral Karasal B) Muson Akdeniz C) Savan Karasal D) Ilman okyanus Akdeniz E) Ekvatoral Savan

E) I ve III

159

klim eitleri
16. Aadaki lkelerden hangisi iklim zellikleri ynnden lkemize en az benzerlik gsterir? A) talya B) spanya C) Gney Afrika Cumhuriyeti D) Yunanistan KAVRAM DERSHANELER E) Brezilya 19. Aadaki blgelerin hangisinde l iklimi grlmez? A) Arap Yarmadasnda B) Kuzey Afrikada C) Orta Asyada D) Bat Avrupada E) Bat Avustralyada

17. Savan, Muson ve Karasal iklimin benzer zellii aadakilerden hangisidir? A) Ya ekli B) Bitki rts tr C) Yllk scaklk fark D) En yal mevsimleri E) Yllk ya miktarlar

20. lkbahar yalaryla yeeren yaz kurakl ile sararp kuruyan kurakl ve seyrek ot topluluklarna "bozkr" ad verilir. Buna gre aadaki lkelerin hangisinde doal olarak bozkra rastlamak mmkndr? A) ngiltere B) Endonezya D) ran C) Ekvator

E) Hollanda

KAVRAM DERSHANELER

18. En scak ayn ortalamas 10C'yi gemez. Ya miktar 250 mm'nin altndadr. Topraklar uzun sre donmu durumdadr. Yukardaki zellikleri verilen iklim tipi aadakilerden hangisidir? A) Tundra B) Savan C) Karasal

21. Aadaki bitki rts trlerinden hangisinin yaygn olarak grld bir merkezde drt mevsimin belirgin olarak yaand sylenebilir? A) Savan C) Maki B) Muson ormanlar D) Tundra E) Yamur ormanlar

D) Muson

E) Akdeniz

160

BLM 8
1.

klim eitleri

TEST 24

4. Aadakilerden hangisi Ekvatoral iklim tipinin grld blgelerin zelliklerinden deildir? A) B) C) D) E) Amazon ve Kongo Havzalarnda etkilidir. Ykanm verimsiz topraklara sahiptir. Ya btn yla dalmtr. Yksek yerler yerlemeye daha uygundur. Fiziksel paralanma fazladr.

Ekvator

Yukardaki haritada taral olarak gsterilen iklim tipi ile ilgili yarglardan hangisi yanltr? A) Ya rejimi dzenlidir. B) Bitki rts kark ormanlardr. C) Yllk scaklk fark azdr. D) Bat rzgarlarnn etkisindedir. E) Yllk scaklk ortalamas 20 C'nin stndedir. KAVRAM DERSHANELER

5. Ilman okyanus iklimi hangi zellii ile Ekvatoral iklim tipine benzerlik gsterir? A) B) C) D) E) Yetitirilen tarm rnleri Yllk scaklk ortalamalar Yalarn btn yla dzenli dalmas Ayn rzgar sisteminin etkisinde kalmas Yllk ya miktar

2. Aadaki iklim tipi, etkili olduu blge eletirmelerinden hangisi yanltr? A) Ekvatoral iklim Amazon ve Kongo havzalar B) Muson iklimi Kanada ve Sibirya'nn kuzeyi KAVRAM DERSHANELER C) Akdeniz iklimi Akdeniz kylar, Kaliforniya, Avusturalya ve Afrika'nn gneyi D) Sert karasal iklim Sibirya, Dou Avrupa, Kanada ve ABD'nin i ksmlar E) l iklimi Byk Sahra, Arap Yarmadas, Orta Asya

6. Aadaki tabloda be farkl merkezin en scak ve en souk ay scaklk ortalamalar verilmitir.

Merkez I II III IV V Temmuz sc. (C) 27 35 5 28 25 Ocak sc. (C) 23 2 26 25 20

Buna gre bu merkezlerin hangisinde drt mevsim daha belirgin olarak yaanr? A) I D) IV B) II E) V C) III

3.

Yazlar yal geen Bitki rts Tayga ormanlar olan Akarsular yln bir blmnde donan Fiziksel paralanmann etkili olduu

7. Aadakilerden hangisi karasal iklimlerin temel zelliidir? A) Yllk scaklk ortalamasnn yksek olmas B) Ya maksimumlarnn k mevsimine rastlamas C) Yllk scaklk farknn fazla olmas D) Bal nemliliin yksek olmas E) Ya rejiminin dzenli olmas
161

iklim tipi aadakilerden hangisidir? A) Muson C) Kutup B) Akdeniz D) Orta Kuak Karasal E) Savan

klim eitleri
8. Aada doal bitki rts ile yetitikleri ortam eletirilmitir. Hangisi yanltr? A) Orman Yl boyu yal ortam B) Savan Yl boyu yksek scaklk, yaz ya C) Maki Ilman k, scak ve kurak yaz D) ayr Az yal serin yaz, souk k KAVRAM DERSHANELER E) Step ok yal scak yaz, souk k A) Akdeniz Muson B) Muson Karasal C) Ekvatoral l D) Savan Akdeniz E) Tundra l 11. Gnlk scaklk farklarnn en az ve en fazla olduu iklim tipleri hangi seenekte doru eletirilmilerdir?

12.
2 3 Ekvator 1 4 5

9. Yerekilleri gznne alnmadnda aada ya ve scaklk grafikleri verilen iklim tiplerinin hangisinde akarsular tamacla en elverilidir?
Scaklk Ya Scaklk C 40 30 20 10 0

A)Ya (mm)
500 400 300 200 100 0 1 2 3 4

Scaklk Ya

Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5

B) Ya
mm 400 300 200 100 0

Yukardaki Dnya haritasnda numaralarla gsterilen yrelerin hangisinde kuraklk en belirgindir? A) 1 D) 4

35 30 25

6 7 Aylar

8 9 10 11 12

O M N M H T A E E K A Aylar

B) 2 E) 5

C) 3

C) Ya
mm 150 125 100 75 50 25 0 Scaklk Ya

Scaklk C 35 30 25 20 15 10 5 0

D)Ya (mm)
500 400 300 200 100 0

Scaklk (C) Ya (mm)

Scaklk (C)

20 15 10 5 O M N M H T A Aylar E E K A

E)

Scaklk

Ya (mm)

Ya

Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 0 5 10 15

KAVRAM DERSHANELER

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar

13. En dzenli ve en dzensiz ya rejimine sahip iklim tipleri hangi seenekte doru eletirilmilerdir? A) B) C) D) E) Ekvatoral l Akdeniz Kutup Muson Savan Orta Kuak Karasal Akdeniz Ekvatoral Akdeniz

120 90 60 30 0 OM NM H T A E E K A Aylar

14. Yeryzndeki byk iklim tiplerinin ortaya kmasnda aadakilerden hangisi etkili olmamtr? A) B) C) D) E) Enlem Yerekilleri Srekli rzgarlar Kara ve deniz dal Bitki rts

10. Aadaki lkelerin hangisinde Ilman Okyanus iklimi grlmez? A) Hollanda D) ran
162

B) ngiltere

C) Fransa

E) Norve

klim eitleri
15. Aadaki yrelerin hangisinde Akdeniz iklimi grlr? A) Sibirya C) Hint Yarmadas B) Kap Blgesi D) Japonya E) Arap Yarmadas 16. Yksek enlemlerde yer almasna ramen Norve ve skoya gibi lkelerde lman iklim grlr. Bu durumun temel sebebi aadakilerden hangisidir? A) Yerekillerinin sadelii B) Gulf Stream scak su aknts C) Kuzeyden gelen ltc rzgarlarn etkisi D) Bak durumu E) Gne nlarnn dme as
A)Ya (mm)
Scaklk Ya Scaklk (C) 30 25 20 15

19. Aadaki yerlerin hangisinde Ekvatoral iklim grlmez? A) Gney Amerika'da Amazon havzasnda B) Gneydou Asya'da Malezya yresinde C) Afrika'da Kongo havzasnda D) Avusturalya'nn gneyinde KAVRAM DERSHANELER E) Endonezya takmadalarnda

20. Yaz mevsiminin scak ve kurak, yllk ya miktarnn 600 mmden az olduu yrelerin doal bitki rts bozkrdr. Buna gre aadaki scaklk ve ya grafiklerinden hangisi doal bitki rtsnn bozkr olduu bir yreye aittir?
Scaklk Ya Scaklk C 40 30 20 10 0

B) Ya
mm 400 300 200 100 0

17.

Scaklk (C) 35 30 25 20 15 10 5 0

Scaklk Ya

Ya (mm)

500 400 300

300 225 150 75 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar 0

200 100 0 1 2 3 4 5 6 7 Aylar 8 9 10 11 12

10 5 0

O M N M H T A E E K A Aylar

C)

Ya (mm)

Scaklk (C)
Scaklk (C) Ya (mm)

D)Ya (mm)
500 400 300

Scaklk (C) Ya (mm)

Scaklk (C) 35 30 25 20 15 10

100

30 20

50 10 0 0 10

200 100 0 O M N M H T A Aylar E E K A

KAVRAM DERSHANELER

Yukarda ya ve scaklk grafii verilmi olan iklim tipi ile ilgili yarglardan hangisi yanltr? A) Yalar btn yla dalmtr. B) Scaklk farklar azdr. C) Ya minimumlar sonbahardadr. D) K mevsimi lktr. E) En yal mevsim yazdr. 18. Karadeniz Blgesi ky iklimine uyum salam bir bitki, aadaki yrelerin hangisinde doal olarak yetitirilebilir? A) Fas - Cezayir Kylarnda B) ngiltere Kylarnda C) Basra Krfezi Kylarnda D) talya Kylarnda E) Suriye - Lbnan Kylarnda

A O M N MH T AE E K
Aylar

5 0

E)

Scaklk

Ya (mm)

Ya

Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 0 5 10 15

120 90 60 30 0 OM NM H T A E E K A Aylar

163

TEST 25
1.

klim eitleri

BLM 8

3. Libya, Msr, Arap Yarmadas ile Avustralya'nn orta ve bat kylarnda etkili olan iklim tipi aadakilerden hangisidir? A) Muson B) Akdeniz C) Ekvatoral D) Sert Karasal E) l

Ekvator

I.

Dinamik yksek basn

II. Denize uzaklk III. Scak su akntlar IV. Ykselti fazlal V. Souk su akntlar gibi faktrlerin hangileri etkili olmutur? A) II ve IV B) I ve V D) I ve III C) III ve IV E) II ve III

KAVRAM DERSHANELER

Yukardaki Dnya haritasnda taral olarak gsterilen l sahalarnn oluumunda;

4. I. l iklimi II. Ekvatoral iklim III. Step iklimi IV. Muson iklimi Yukardaki iklim tiplerinin hangisinde kerpi evlerinin bulunma olasl yoktur? A) Yalnz II B) II ve IV C) Yalnz IV D) I ve III E) Yalnz I

5. Daima yeil ve sk, balta girmemi ormanlar bu iklim blgelerinde gelimitir. Ormandaki aalarn boyu 40 60 metreyi bulur. Yukarda zellikleri verilen doal bitki rts aadaki iklim tiplerinin hangisine aittir? A) l B) Akdeniz C) Ekvatoral D) Tundra E) Sert Karasal

2.

6. Aadaki yrelerin hangisinde Ekvatoral iklim grlmez?

Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar Ya Scaklk Ya (mm) 300 250 200 150 100 50

KAVRAM DERSHANELER

A) B) C) D) E)

Endonezya takmadalarnda Gine Krfezi kylarnda Amazon havzasnda Kanada'nn kuzeyinde Kongo havzasnda

Yukardaki grafikte aylk scaklk ve ya deerleri verilen blge ile ilgili hangi yargya varlamaz? A) Akarsu rejimi dzenlidir. B) Ekvatoral klim kuandadr. C) Kar yalar grlmez. D) Mart ve eyll aynda yalar en fazladr. E) Bat rzgarlarnn etkisindedir.
164

7. Kuzey kutup noktas 6 ay srekli aydnlanmasna ramen, yllk scaklk ortalamas hi bir zaman 0C'nin zerine kmaz. Bunda; I. Istlan alann genilii II. Gne nlarnn dme as III. Gndz sresi uzunluu IV. Gne nlarnn fazla tutulmas V. Bitki rts faktrlerinden hangisi etkili olmamtr? A) Yalnz I B) II ve III C) Yalnz IV D) I ve V E) III ve V

klim eitleri
8.
Kalc kar snr Kuzey Gney Kalc kar snr

11. Aadaki iklim tiplerinin hangisinde kuraklk en belirgin zelliktir? A) Akdeniz D) Savan B) l C) Ekvatoral E) Muson

Gney

I. blge

II. blge

Kuzey

KAVRAM DERSHANELER

Yukarda iki farkl blgede kalc kar snrnn ykseltisi verilmitir. Buna gre bu iki blgenin aadaki zelliklerinden hangisinin kesinlikle farkl olduu sylenebilir? A) Ekvatora uzaklklarnn B) Yeraldklar yarmkrelerin C) zel konumlarnn D) Ekinokslardaki gece srelerinin E) Denize uzaklklarnn

12. Aadaki eletirmelerden hangisi yanltr? A) B) C) D) E) Libya l iklimi Banglade Muson iklimi Yunanistan Ilman okyanus iklimi Antartika Kutup iklimi Endonezya Ekvatoral iklim

13.

Ekvator

9.
5 3 Ekvator 4 2 1

Yukardaki Dnya haritas zerinde taral olarak gsterilen alanlarda, aadaki iklim tiplerinden hangisi grlmektedir? A) Akdeniz B) Muson C) Savan D) Ilman okyanus E) Ekvatoral

Yukardaki Dnya haritasnda iaretlenen blgelerin hangisinde bulutluluk oran en azdr? A) 1 D) 4 B) 2 E) 5 C) 3

KAVRAM DERSHANELER

14. Scak kuakta yer alan bir blgede "Tundra iklimini anmsatan zellikler" grlyorsa bu yer ile ilgili nasl bir yargya varlabilir? A) B) C) D) E) ok yksekte yer almaktadr. Denizden uzaktr. Souk su akntlarnn etkisindedir. Bal nemlilik oran yksektir. Gece sreleri ok uzundur.

10.

ABD, Kanada, Orta ve Dou Avrupa ile Sibirya'da grlr. Yllk scaklk fark ok yksektir. Klar ok sert ve uzun geer.

Yukarda baz zellikleri verilen iklim tipi aadakilerden hangisidir? A) Sert karasal B) Akdeniz C) Muson

15. Aadaki lkelerin hangisinde yln byk ksm kurak geer? A) ngiltere B) Brezilya C) Japonya D) Cezayir E) Almanya
165

D) Savan

E) Kutup

klim eitleri
16.
1 3 5

19. Aadaki grafiklerde iki farkl merkezin aylara gre scaklk ve ya grafikleri verilmitir.
Ya Scaklk
Ya (mm) Scaklk (C) Ya (mm)

Ya Scaklk
Scaklk (C)

Ekvator

KAVRAM DERSHANELER

Yukardaki Dnya haritasnda numaralarla gsterilen iklim tiplerinden hangisinin oluumunda "scak su akntlar ve bat rzgarlar" byk etkiye sahiptir? A) 1 ve 5 B) 3 ve 4 D) 5 ve 4 E) 2 ve 3 C) 1 ve 3

160 140 120 100 80 60 40 20 0

30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 120 100 80 60 40 20 0

30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12

Aylar

Aylar

I. Merkez

II. Merkez

Grafiklerle ilgili bilgiler gznne alndnda bu merkezlerle ilgili I. Yarmkreleri farkldr. II. Ya rejimleri dzensizdir. III. K mevsimleri lktr. IV. Denize uzaklklar ayndr. V. Yerekilleri benzerdir. bilgilerinden hangileri dorudur? A) Yalnz I B) II ve V C) I, III ve IV

17.

Ekvator

D) Yalnz II

E) I, II ve III

Yukardaki Dnya haritasnda etki alan belirtilen iklim tipinin zellikleriyle ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr? KAVRAM DERSHANELER A) Klar ok uzun ve souktur. B) Yazlar yaldr, ksa srer. C) Doal bitki rts ine yaprakl ormanlardr. D) Yllk scaklk fark ok yksektir. E) Muson rzgarlarnn etkisindedir.

20. Aadaki grafikte bir yrenin ya ve scaklk grafii verilmitir.

C 20 mm 200

10

100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

18. Alak enlemlerde olmasna ramen tropikal blgelerin denizden iki bin metre yksekte kalan platolarnda orta kuaktakine benzeyen iklim koullar grlr. Bu durum iklim ile hangisi arasndaki ilikinin sonucunda ortaya kmtr? A) Enlem B) Bak C) Ykselti D) Kara ve deniz dal E) Okyanus akntlar
166

10
Scaklk Ya

Bu yreyle ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr? A) Yllk ya miktar 1000 mmden fazladr. B) Yllk scaklk fark 30Cdir. C) Ya ile scaklk ters orantldr. D) Kuzey Yarmkrede yer alr. E) K mevsimi souk geer.

BLM 8

SS SORULARI - klim eitleri

6.
Ya (mm)

SS

1. Akdeniz ikliminin grld blgelerin karakteristik bitki rts aadakilerden hangisidir? A) Bozkr D) Tundra B) Savan E) ayr C) Maki

3000 2000 1000 Aylar

O M N M H T A E E K A

KAVRAM DERSHANELER

2. Yazlar lk, klar souk ve her mevsimi yal geen bir blgenin, doal bitki rts aadakilerden hangisine uyar? A) Savan B) Orman D) Tundra E) Maki C) Bozkr

Yukardaki grafikte, Ekvatoral ikliminin grld blgelerdeki yllk ya dal verilmitir. Bu blgelerde yllk ya miktarnn yl iinde iki kez ykselmesi ne ile aklanabilir? A) Nemli hava ktlelerinin etkili olmasyla B) Srekli rzgar kuanda bulunmasyla C) Gne nlarnn Ekvator'a dik gelmesiyle D) Akarsu seviyelerinin ykselmesiyle E) Srekli alak basn alanlarnda bulunmasyla

3. Savan, hangi iklim tipinin doal bitki rtsdr? A) Ekvatoral C) Karasal E) Souk B) Subtropikal D) Ilman 7. Ege blgesinin ky iklimine uyum salam olan bir bitki, aadaki yrelerin hangisinde doal olarak yetiebilir? KAVRAM DERSHANELER A) spanya Portekiz kylar B) Belika Hollanda kylar C) Danimarka Norve kylar D) rlanda skoya kylar E) Finlandiya sve kylar

4. "K erken gelir, ok souk olur kar ortalama 80 gn toprak stnde kalr. Yaz da erken gelir, ok scak olur; karlar hzla erir. Yukarda hangi iklim tipinden sz edilmektedir? A) Tropikal C) Orta kuak karasal B) Akdeniz D) Okyanus E) Muson

8. Aadakilerden hangisi, ngiltere'nin her mevsim ya almasn salayan etkenlerden biridir? A) Yzey ekillerinin az engebeli olmas B) Akarsu ann sk olmas C) Orta kuakta yer almas D) Bat rzgrlarnn etkisinde kalmas E) Doal bitki rtsnn gr olmas

5. Topran derinlerdeki ksmnn yl boyunca donmu olarak kald ve ancak yaz aylarnda st ksmnn zld bir blgede ne tr bitki rts grlr? A) Savan D) Tundra B) Step E) Maki C) Tayga

167

klim eitleri
9.
II III Ekvator IV V I

12. Aadakilerden hangisi, Hint yarmadasnn byk bir kesiminde kn kurak gemesinin nedenlerinden biridir? A) Karalarn i kesiminde yksek dalarn bulunmas B) Muson rzgarlarnn karadan denize doru esmesi C) Ekvator'a yakn olmas D) Kylarnda derin krfezlerin bulunmas E) Akarsu havzalarnn geni olmas

Yukardaki haritada numaralandrlm alanlarn hangisinde kurak iklim grlr? A) I D) IV B) II E) V C) III

KAVRAM DERSHANELER

13. Aadaki yerlerden hangisinde Akdeniz iklimi grlmez? A) B) C) D) E) Afrika'da Kap blgesi Kaliforniya yresi Avustralya'nn gney bats talya'nn gneyi Msr'n gneyi

10.

Obi

Tuna

Volga

14. Amazon ve Kongo nehirlerinde akmn fazla olmasnn nedeni aadakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) KAVRAM DERSHANELER Havzalarnda bitki rtsnn gr olmas Okyanusa dklmeleri Boylarnn uzun olmas Ekvatoral blgede olmalar Eimlerinin az olmas

Haritada gsterilen Tuna, Obi ve Volga nehirlerinin aa kesimlerindeki donma sreleri birbirinden farkldr. Bu nehirler, donma sresi en uzun olandan en ksa olana doru nasl sralanr? A) Tuna Obi Volga B) Volga Tuna Obi C) Obi Tuna Volga D) Obi Volga Tuna E) Volga Obi Tuna

15. I. Ekvatoral II. Muson III. Okyanusal IV. Savan V. Akdeniz Yukardaki iklim tiplerinin hangilerinde belirgin kurak dnem vardr? A) I ve III B) III ve V C) I - II ve IV D) II - III ve V E) II - IV ve V

11. Bozkr, aacn bulunmad ve otsu bitkilerin hakim olduu blgelerin doal bitki rtsdr. Buna gre, aadaki blgelerden hangisinin doal bitki rts bozkr olarak nitelenebilir? A) Bat Andolu C) Karadeniz E) Anadolu B) Akdeniz D) Marmara

16. Aadaki lkelerin hangisinde muson iklimi etkili deildir? A) Hindistan B) Japonya C) Malezya D) Irak E) Endonezya

168

klim eitleri
17. Aadaki haritada bir doal bitki rtsnn corafi dal gsterilmitir. 19. Step, (bozkr) yal mevsimde yeillenirken, yasz geen yaz mevsiminde sararp kuruyan ot topluluklarndan oluan bitki rtsdr. klim koullar gz nne alndnda, aadaki lkelerin hangisinde doal olarak step grlmesi beklenemez? A) ran KAVRAM DERSHANELER B) spanya C) ngiltere D) Trkiye E) Kazakistan

Ekvator

Bu dala dayanarak, bu bitki ile ilgili aadaki yarglardan hangisine varlabilir? A) Ilman iklimde yetiir. B) Her mevsim bol yaa gereksinimi vardr. C) K souklarndan etkilenmez. D) Souk rzgarlardan olumsuz ynde etkilenir. E) Her mevsim bol a gereksinimi vardr.

20. Aadaki lkelerin hangisinde, Akdeniz iklimi Okyanus iklimi Karasal iklim tiplerinin de grlr? A) Fransa B) talya C) Yunanistan D) Portekiz E) Hollanda

21.
1 2 4 Ekvator 3 5

18. Karasal iklimin zelliklerinden biri, yaz mevsimi ile k mevsimi arasndaki scaklk farknn fazla olmasdr. Buna gre aadaki aylk ortalama scaklk grafiklerinden hangisi karasal iklime ait olabilir?
A) B) Scaklk (C) Scaklk (C) 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 5 Aylar Aylar C) D) Scaklk (C) Scaklk (C) 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 5 10 Aylar Aylar E) Scaklk (C) 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 Aylar

KAVRAM DERSHANELER

Yukardaki haritada numaralanm yerlerden hangilerinin iklimleri arasndaki farkn temel nedeni karasallktr? A) 1 ve 2 D) 2 ve 5 B) 2 ve 3 C) 1 ve 4 E) 3 ve 5

22. Afrika Ktasnn hem kuzeyinde hem de gneyinde, Akdeniz iklimi grlen yerlerin olmas aadakilerden hangisine balanabilir? (2002 SS) A) Ortalama ykseltisinin fazla olmasna B) Her iki yarmkrede, orta kuakta topraklarnn bulunmasna C) Akarsu havzalarnn geni olmasna D) Okyanus kylarnda hem scak hem de souk su akntlarnn etkili olmasna E) Kylarnda girinti ve kntlarn az olmasna

169