You are on page 1of 45

Kirişli döşemeler

•Dört tarafından kirişlere oturan döşemeler


•Kenarlarının bazıları boşta olan döşemeler
•Boşluklu döşemeler
•Düzensiz geometrili döşemeler

bir tarafı kirişli


üç tarafı boşta
döşeme
(Konsol döşeme)

İki tarafı kirişli


iki tarafı boşta
döşeme

Üç tarafı kirişli
bir tarafı boşta Kiriş
döşeme

Dört tarafından
kirişli döşeme kolon

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 154
Döşeme tasarım yükü

•Döşemeye etkiyen sabit ve hareketli yükler genelde düzgün yayılıdır.


•Yükün birimi kN/m2 dir.
yük
•Depremde döşemenin eğilmediği, rijit bir diyafram gibi davrandığı, deprem
kuvvetini kirişler ile birlikte kolondan-kolona aktardığı varsayılır. Bu nedenle
moment hesabında deprem dikkate alınmaz.
Pd=1.4g+1.6q döşem
e

Katmanları: Kaplama, tesviye betonu, betonarme betonu, sıvadan oluşur. Kaplama; ahşap parke, mermer, seramik veya mozaik karo benzeri
malzemeler ile yapılır. Kalıp düzgün yapılamadığından betonarme betonunun üst yüzü aynı kotta olmaz. Tesviye betonu ile her nokta
aynı kota getirilir. Tesviye kalınlığı kalıbın ne denli düzgün yapıldığına, betonun ne denli düzgün döküldüğüne bağlıdır, önceden tam
olarak bilinemez. Küçük döşemelerde az, büyük döşemelerde çok, 3-10 cm gerekebilir. Ortalama 5 cm normal kabul edilir. Sıva
kalınlığı da önceden tam bilinemez, 2-3 cm civarında olur.

Sabit yük: Döşeme betonarme betonu, tesviye betonu, kaplama ve sıva ağırlıklarının toplamından oluşur. Varsa, asma tavan ağırlığı ve benzeri
ağırlıklar da hesaba katılır. TS ISO 9194-1997 Ek A ve Ek B tablolarında inşaatlarda malzemelerin karakteristik yoğunlukları
verilmiştir. Bu tablolar yardımıyla döşeme karakteristik sabit yükü belirlenir. Sabit yük g ile gösterilir.

Hareketli yük: İnsan yükü, eşya ağırlıkları, kar yükü, depolanmış malzeme gibi, zamanla yeri ve değeri değişebilen yüklerdir. TS498-1997 Çizelge 7
de konut odaları, balkon, merdiven, kütüphane ve birçok farklı amaçla kullanılan döşemelerde alınması gereken karakteristik hareketli
yükler tanımlanmıştır. Döşeme karakteristik hareketli yükü bu çizelgeden alınır. Yarım duvar taşıyan döşemenin hareketli yükü
1.5 ~ 2.0 kN/m2 artırılır. Hareketli yük q ile gösterilir.

Tasarım yükü: Sabit yükün 1.4 ve hareketli yükün 1.6 katının toplamıdır (TS500-2000), Pd ile gösterilir:
Pd =1.4g+1.6q
Döşemenin statik ve betonarme hesapları Pd tasarım yükü ile yapılır (deprem dikkate alınmadığından).

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 155
Örnek: Döşeme yükü analizi

Bir konutun salon döşemesinin katmanları verilmiştir. Döşemenin


karakteristik sabit, karakteristik hareketli ve tasarım yükünü
belirleyiniz.

Mermer kaplama
2 cm

Tesviye 5 cm

Döşeme betonu
10 cm

Sıva 2.0 cm

ÇÖZÜM:

Döşeme 0.10 . 25 = 2.50 kN/m2


Tesviye 0.05 . 22 = 1.10 “
Kaplama 0.02 . 27 = 0.54 “
Sıva 0.02 . 20 = 0.40 “
-------------------------------------

sabit yük g = 4.54 “


hareketli yük q = 2.00 “
Tasarım yükü pd = 1.4 . 4.54+1.6 . 2.00 = 9.56 kN /m2

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 156
Dört tarafından kirişli döşemeler
Yapılarda karşılaşılan döşemelerin çoğunluğu dört tarafından kirişe oturur, dikdörtgen geometrilidir ve yükü düzgün yayılıdır. Bu tür döşemeler yapının en
güvenli elemanlarıdır, hemen hiç göçmezler. Ancak; çok ince yapıldıklarında, fazla sarkma olur, sallanırlar ve konfor rahatsızlığı yaratırlar. Plak iç
kuvvetlerinin (moment, kesme) analitik hesabı çok karmaşık ve kısıtlıdır. El hesapları, yeter doğrulukta, tablolar yardımıyla yapılır. En iyi hesap yöntemi
Sonlu Elemanlar Metodudur, yazılım gerektirir. İlerideki konularda açıklanacak olan el hesabının anlaşılabilmesi için bazı tanımlar yapmak gerekir.

Tanım 1:

Lu: uzun kenar (akstan- aksa)


Lk: kısa kenar (akstan- aksa)

çalışan döşeme
bir doğrultuda
Bir kenar
sürekli
Lu
≤ 2 ise, iki doğrultuda çalışan döşeme
Lk
Lu
> 2 ise, bir doğrultuda (kısa doğrultuda) çalışan döşeme
Üç kenar

Dört kenar

Üç kenar
sürekli

sürekli

Lk
sürekli

denir. Döşemenin çalıştığı doğrultuda büyük momentler oluşur.

Tanım 2:
İki komşu kenar

kiriş
sürekli

Üç kenar

Döşemenin kirişe oturan bir kenarı komşu bir döşemenin de bir kenarı ise,
sürekli

döşeme bu kenar boyunca sürekli (ankastre) dir. Komşu döşemesi olmayan


kolon
kenara süreksiz kenar denir. Sürekli kenar boyunca mesnet momenti oluşur.
Komşu döşeme olmamasına rağmen, plağın kenarı bir perdeye veya çok rijit bir
kirişe oturuyorsa bu kenarı sürekli kabul etmek uygun olur.

döşeme
iki doğrultuda Tanım 3:
çalışan döşeme

Lknet: döşemenin kısa doğrultuda, kiriş yüzünden-kiriş yüzüne ölçülen net


açıklığıdır. Çok geniş olmayan kirişlerde (250~300 mm) Lknet≈Lk alınabilir,
hesaplarda sonuçlar çok değişmez.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 157
Döşeme kenar koşullarının hesaplarda gösterilişi
Döşeme kenarlarında sürekli, süreksiz veya boşta olması durumunu
vurgulamak için taralı çizgi, sürekli çizgi ve kesik çizgi kullanılır.

Taralı çizgi ≡ Sürekli kenar:


Taralı çizgi kenarın sürekli olduğu, döşemenin kenar boyunca
çökemediği ve dönemediği (ankastre olduğu) anlamındadır.

•Bir kenar kirişe veya perdeye oturuyor ve komşu döşemenin de


ortak kenarı ise,
•Bir kenar rijit bir perde veya kirişe bağlı ise

sürekli varsayılır. Sürekli kenar boyunca mesnet momenti oluşacak


anlamındadır.

Sürekli çizgi ≡ Süreksiz kenar:


Sürekli çizgi kenarın süreksiz olduğu, yani döşemenin kenar boyunca
serbestçe dönebildiği (mafsallı olduğu) anlamındadır.
•Bir kenar kirişe veya duvara serbestçe oturuyorsa,
•Bir kenar kirişe bağlı fakat kirişi döndürebiliyorsa,
süreksiz varsayılır. Süreksiz kenar boyunca mesnet momenti
oluşmayacak anlamındadır.

Kesik çizgi ≡ Boşta kenar:


Kesik çizgi kenarın boşta olduğu, yani döşemenin kenar boyunca
çökebildiği ve serbestçe dönebildiği anlamındadır.
Ly

•Bir kenar hiçbir yere (kiriş, duvar, perde) oturmuyorsa


Boşta kenar varsayılır. Boşta kenar boyunca kenara dik yönde
moment oluşmaz. Ancak, boşta kenar boyunca sarkma fazla olur,
büyük moment oluşabilir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 158
Döşemede moment dağılımı

Dört tarafından kirişlere oturan ve tüm kenarları sürekli ve düzgün yayılı yüklü
döşemenin 1 m genişliğindeki sanal şeritleri boyunca oluşan momentlerin dağılımı
şekilde verilmiştir. Şeklin incelenmesinden aşağıdaki yorumlar yapılabilir:

•Açıklıkta, her iki yönde, moment pozitiftir.


•Açıklıkta en büyük moment açıklık ortasındadır.
•Mesnetlerde moment negatiftir.

Döşeme •En büyük mesnet momenti mesnet ortasındadır.

•Kısa doğrultudaki momentler uzun doğrultudaki

x-x
M
momentlerden çok daha büyüktür.

r-r
•Bir yönde çalışan döşemelerin uzun doğrultusunda

M
Ki oluşan moment çok küçük olacaktır, ihmal edilebilir.
riş

riş
Ki

M •Açıklıklarda çekme alttadır. Her iki yönde de altta


y-y
çatlaklar oluşacaktır. Dolayısıyla döşemenin altına her
iki yönde donatı konulur.
•Mesnetlerde çekme üsttedir. Döşemenin mesnet
Mx-x : x-x doğrusu boyunca moment değişimi
üstlerinde çatlaklar oluşacaktır. Bu çatlakları
My-y : y-y doğrusu boyunca moment değişimi sınırlamak için mesnet üstlerine donatı konulur.
Mr-r : r-r doğrusu boyunca moment değişimi
•Açıklıkların üstünde basınç oluşur. Üstte donatı
gerekmez.
Deforme olmuş döşeme ve momentleri

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 159
Döşemede yükten oluşan çatlak şekli-deney plakları

Ezilm
e

Uzun
doğrultudaki
momentten
oluşan çekme
Üstten görünüş
çatlağı
Burulma
çatlakları
(450 eğimli) Kısa
doğrultudaki Çekme
momentten çatlağı
oluşan çekme
çatlağı

Alttan görünüş
Dört tarafından kirişlere serbest oturan deney plağı
Çekme
•Yükün etkisiyle plak aşağı doğru çöker, bir tekneyi andıran form alır. Alt tarafta çekme üst tarafta basınç oluşur, çatlağı
altta çatlak üstte ezilme olur.
•Kısa doğrultudaki momentten uzun doğrultuda geniş çatlaklar oluşur. Bunları sınırlamak için alt tarafa kısa
doğrultuda (çatlağa dik) donatı gerekir.
Alttan görünüş
•Uzun doğrultudaki momentten kısa doğrultuda daha ince çatlaklar oluşur. Bunları sınırlamak için alt tarafa uzun
doğrultuda (çatlağa dik) donatı gerekir.
•Her iki yönde yerleştirilen donatı bir ağ oluşturur. Dört tarafından kirişlere serbest
oturan kare deney plağı
•Köşelerde 450 açılı eğik çatlaklar oluşur. Ağ şeklindeki donatı bu çatlakları da sınırlar, çoğu kez ayrıca donatı
gerekmez.
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 160
Döşeme moment diyagramları

Sürekli kenar Süreksiz kenar

e e

-
1m 1m

Mym
ee m ee

Mym
e m e
Ly

Ly

+
1m

1m
e
e e

Mye -
Lx Lx
Mxe
- - Mxe
+ +
Mxm Mxm
Dört kenar sürekli Dört kenar süreksiz İki kısa kenar süreksiz İki uzun kenar süreksiz
İki uzun kenar sürekli İki kısa kenar sürekli

Mometler, her iki doğrultuda, plağın ortasından geçen 1 metrelik sanal şeritlerde hesaplanır. Momentin birimi kN.m/m dir.

Mxm : x yönündeki şeridin m noktasındaki açıklık momenti (altta çekme)


Mym :y yönündeki şeridin m noktasındaki açıklık momenti (altta çekme)
Mxe : x yönündeki şeridin e noktasındaki mesnet momenti (üstte çekme)
Mye : y yönündeki şeridin e noktasındaki mesnet momenti (üstte çekme)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 161
- Mye
e e e e
1m 1m
1m 1m

Mym
e m e e m e e m e e m e

Ly

+
1m
e e e e

-
Mye
Lx Lx Lx Lx
Mxe Mxe -
- Mxe
- - Mxe
+ +
Mxm + +
Üç kenar süreksiz Mxm Mxm
Mxm Bir kenar süreksiz
Bir kenar sürekli Üç kenar sürekli

İki komşu kenar süreksiz EK BİLGİ:


İki komşu kenar sürekli •İki doğrultuda çalışan döşemeye uygulamada Dall döşeme de denir.
•Bir doğrultuda çalışan döşemeye uygulamada Hurdi döşeme de denir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 162
TS500-2000 tabloları ile moment hesabı

Uygulamada karşılaşılan döşemelerin çoğu dikdörtgen geometrilidir, düzgün yayılı yükle yüklüdür ve dört tarafından kirişlere otururlar. Bu
koşullara uyan döşemelerin momentleri TS500-2000 Çizelge 11.1 (Sayfa 56) da verilen tablo yardımıyla çok basit bir yolla hesaplanırlar. Bu tablonun
benzeri bir sonraki sayfada verilmiştir. Tabloda kenarların sürekli veya süreksiz olmasına bağlı olarak 7 farklı döşeme tipi vardır. Döşemenin ortasından
geçen her iki doğrultudaki 1 m lik şeritlerin açıklık ve mesnetlerinde oluşan Mxm, Mxe, Mym ve Mye tasarım momentleri

1 2
Md =
1000
α pL
d knet

1 me

bağıntısından hesaplanırlar. Momentin birimi kN.m/m dir.

Md : Döşemenin açıklık veya sürekli kenarındaki Mxm, Mxe, Mym veya Mye tasarım momentlerinden herhangi biri m
ee ee
Pd : Döşeme üstünde yayılı olan tasarım yükü
Lknet: kısa doğrultudaki net açıklık (çok geniş olamayan kirişlerde Lknet≈Lk alınabilir)
α: Tablodan alınacak katsayı. Bu değer kısa doğrultuda m=Lu/Lk oranına bağlı olarak değişir, uzun doğrultuda m den
bağımsızdır.
e
e
Lu : Uzun kenar, Lx ve Ly den büyük olanı.
Lk : Kısa kenar, Lx ve Ly den küçük olanı. Lx
Mxe
- - Mxe
+
Mxm

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 163
Moment hesabı: TS500-2000 Çizelge 11.1 Sayfa: 56

Lu : uzun kenar
1 2 Lk: kısa kenar.
Md =
1000
α pL
d knet Lknet: kısa doğrultuda net açıklık.
(çok geniş olmayan kirişlerde Lknet ≈ Lk alınabilir)

Dört kenarından kirişlere oturan döşemelerde α sayıları

Lu Uzun açıklık
Döşeme
m= Kısa açıklık doğrultusunda α
Döşemetipi
tipi Lk doğrultusunda α
(m den bağımsız)
1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.75 2.0
Sürekli
kenar

-33 -40 -45 -50 -54 -59 -70 -83 -33


1 +25 +30 +34 +38 +41 +45 +53 +62 +25
-42 -47 -53 -57 -61 -65 -75 -85 -41
2 2
+31 +35 +40 +43 +46 +49 +56 +64 +31
-49 -56 -62 -66 -70 -73 -82 -90 -49
3
Süreksiz

+37 +42 +47 +50 +53 +55 +62 +68 +37


kenar

-56 -61 -65 -69 -71 -73 -77 -80 000


4 +44 +46 +49 +51 +53 +55 +58 +60 +44
000 000 000 000 000 000 000 000 -56
5 +44 +53 +60 +65 +68 +71 +77 +80 +44
-58 -65 -71 -77 -81 -85 -92 -98 -58
6 6 +44 +49 +54 +58 +61 +64 +69 +74 +44
000 000 000 000 000 000 000 000 000
7 50 +57 +62 +67 +71 +75 +81 +83 +50
Artı değerler açıklık momentlerine, eksi değerler mesnet momentlerine ait α değeridir.
Burada italik yazılmış α sayıları TS 500-2000 değerlerinin 1000 katıdır.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 164
Örnek: Döşeme momentlerinin TS500-2000 ile hesabı
Aşağıdaki tüm döşemelerin tümünde tasarım yükü Pd=9.56 kN/m2 dir. D5, D6 ve D7 döşemesinin tasarım momentlerini belirleyiniz.

e D5 döşemesinde:
D5
1m
Döşeme tipi:1 (dört kenar sürekli)
m=6/4=1.5<2 (iki doğrultuda çalışan döşeme)
e m e
Mxm= (45 /1000) . 9.56 . 42 = 6.88 kN.m/m
Mxe= (- 59 /1000) . 9.56 . 42 = -9.02 “
Mym= (25/1000) . 9.56 . 42 = 3.82 “
e
Mye= (-33/1000) . 9.56 . 42 = - 5.05 “
4m
Mx
e - - Mxe
+
Mxm

e D6 döşemesinde:
D6
1m
Döşeme tipi:2 (bir kenar süreksiz)
m=6/4=1.5<2 (iki doğrultuda çalışan döşeme)
e m e Mxm= (49/1000) . 9.56 . 42 = 7.50 kN.m/m
Mxe= (- 65/1000) . 9.56 . 42 = -9.94 “
Mym= (31/1000) . 9.56 . 42 = 4.74 “
Mye= (-41/1000) . 9.56 . 42 = -6.27 “
e

4m
Mxe
- Kısa doğrultudaki momentlerin uzun doğrultu
+
Mxm momentlerinden büyük olduğuna dikkat ediniz.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 165
D7
e D7 döşemesinde:
1m
Döşeme tipi:6 (bir kenarı sürekli)
e m e m=12/4=3>2 (bir doğrultuda çalışan döşeme). m=3 değeri tabloda yoktur, α
değerleri m=2 için alınacaktır. Tablodaki α değerlerinin değişimi incelendiğinde
gerçek değerin daha büyük olacağı anlaşılır..
e
Mxm= (44 /1000) . 9.56 . 42 = 6.73 kN.m/m
12 m
Mxm Mym= (74/1000) . 9.56 . 42 = 11.32 “
+ Mye= (- 98/1000) . 9.56 . 42 = -14.99 “

Öneri: Uygulamada bir doğrultuda çalışan döşemeler çoğu kez iki doğrultuda çalışan döşemelere veya dişli döşemelere komşu olurlar. Bu durumda bir
doğrultuda çalışan döşemelerin momentleri TS500-2000 tablosundan m=2 alınarak hesaplanır. Ancak bu şekilde hesaplanan kısa doğrultu momentleri
güvenli olmayacaktır. Bu nedenle aşağıdaki önlemin alınması önerilecektir:
•Bir doğrultuda çalışan döşemenin kısa doğrultusundaki momentleri aynı sınır şartlarına sahip ve aynı yükle yüklü kirişin momentlerinden küçük
olmamalıdır:
9

Pd

Bir ucu ankastre

mesnetli kirişte
Pd L2knet

diğer ucu basit


Mym ( kiriş ) =

momentler
128
1m
Lknet = 4 m

4m
= − Pd L2knet

Mym (kiriş)
Mye (kiriş )
Mym

+
+

8
Mym≥Mym(kiriş)
Mye≥Mye(kiriş)

--
-
Mye

Olmalı!
Mye (kiriş)

Mym (kiriş) =(9/128) . 9.56 . 42 =10.76 kN.m/m


Mye (kiriş) =-(1/8) . 9.56 . 42 = -19.12 “

Yukarıdaki örnekte TS500-2000 ile hesaplanan D7 döşemesinin açıklık momenti bu şartı sağlarken mesnet momenti sağlamamaktadır. Mesnet momenti
Mye= -14.99 kN.m/m< Mye (kiriş) = -19.12 olduğundan Mye= -19.12 kN.m/m alınmalıdır.

Burada verilen kiriş momentleri bu plağa aittir. Plağın kenar şartları değiştiğinde moment bağıntıları değişir. Basit kirişte Mym (kiriş)=PdLknet2/8, Mye=0; iki
ucu ankastre kirişte Mym (kiriş)=PdLknet2/24, Mye= PdLknet2/12 dir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 166
Boşta kenarları olan veya yükü düzgün yayılı olmayan plaklarda moment hesabı
Uygulamada bazı kenarları kirişlere oturmayan, bir veya birkaç kenarı boşta olan veya yükleri düzgün yayılı, üçgen, tekil, vb. olabilen döşemelere rastlanır.
Balkon ve merdiven kat sahanlık döşemeleri örnek olarak gösterilebilir.

Her tür yapıda en az bir iki tane bulunan bu tür döşemelerin statik hesapları TS500-2000 tabloları ile yapılamaz!. Çözüm için ya bilgisayar kullanılmalı
yada aşağıdaki, veya benzeri, kaynaklardan yararlanılmalıdır:

Çetmeli, E., Plaklar, İTÜ yayını, No.19, 1987.


Czerny, F., Tafeln für Recteckplatten, Beton-Kalender, Wilhelm&Sohn (hemen her yıl yeniden yayınlanır).

Boşta kenar
Pd

1 m
Solda görülen döşeme bu duruma bir örnektir. Döşemenin
Sürekli kenar

bir kenarı herhangi bir kirişe oturmamaktadır. Bu kenara


e m boşta kenar denir.
Lk
1m

Döşeme dört tarafından kirişe oturmadığından TS500-2000


tabloları ile moment hesabı yapılamaz. Çözüm için
-

e yukarıda verilen kaynaklara gerek vardır.


Mxe

Lu
Süreksiz kenar

M xe
-
+
M xm

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 167
Uçta iki adet
donatı (altta)
Bir kenarı sürekli diğer kenarları boşta (konsol) döşeme: Boşta kenar

Yapıların yaklaşık 1.5-1.6 m kadar cephe dışına çıkan balkon ve saçak Komşu döşemeden
gelen pilye (üstte)
döşemelerinde görülür. Döşeme sadece bir kenar boyunca yapıya bağlıdır. Bu
nedenle, hesap hatası yada yapım kusuru sonucunda çok kolay göçerler.

e
Döşemenin kirişe oturan kenarı süreklidir. Döşeme konsol çalışır. Statik Ek donatı (üstte)
hesap, birim genişlikteki ve aynı plak yükü Pd ile yüklü konsol kiriş gibi
yapılır. Kirişe oturan
sürekli kenar Dağıtma
donatısı (üstte)
Sürekli mesnette oluşan negatif moment mesnet üstünde çekme oluşturur.
Lk
Bu moment için hesaplanan donatı (ana donatı) mesnedin üstüne konur ve
Pd
plak ucuna kadar düz olarak uzatılır. Montaj kolaylığı sağlaması ve
donma-çözülme etkilerini azaltması için ana donatıların ucu aşağı
Pd L2k -
kıvrılarak bir miktar döşemenin altında geriye doğru uzatılır. Plak ucunun M xe = − sehpa Konsol
2 Komşu döşeme döşeme
altına bir veya iki φ8 çubuk konarak kıvrılan uçlara bağlanır.
Plağın uzun doğrultusunda moment yoktur. Ancak, konstrüktif olarak kiriş
φ8/25 minimum donatı konur (dağıtma donatısı) ve ana donatı çubuklarına
bağlanırlar.
Çökmüş
Betonlama sırasında üstteki donatıların ezilerek plak altına doğru yer
değiştirmesi çok karşılaşılan bir hatadır, yer yer (her m de en az bir adet)
konulacak sehpalarla önlenmelidir. Aksi halde, kalıp alınır alınmaz,
konsol döşeme göçecektir.

Çökmemiş

saçak (konsol)

Balkon (Konsol)
Donma-çözülme etkileri İnşaat sırasında göçmüş konsol döşeme Düğünde göçmüş balkon

kiriş Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 168
İki doğrultuda çalışan kirişli döşemelerde sınır değerler (TS500-2000)

Kenarların oranı m:
kısa doğrultudaki
uzun doğrultudaki donatılar
donatılar
Luzun Lu
m= = ≤2
Lkisa Lk
)
u ltu
doğr
Döşeme betonu kalınlığı h: (uz
u n
L α
h ≥ knet (1 − s )
15 + 20 4 (kısa doğrultu)
m Donatı aralığı t:
h ≥ 80 mm t ≤ 1.5 h (her iki doğrultuda)
t ≤ 200 mm (kısa doğrultuda)
h≥100 mm (önerilen) t ≤ 250 mm (uzun doğrultuda)
h≥150 mm (konsol, üzerinden taşıt geçen t≥50 mm (öneri)
döşemelerde, önerilen) Donatı çapı φ:
h≥150 mm (merdiven sahanlıklarında, büyük φ≥8 mm (çubuk)
boşluklu döşemelerde, önerilen) φ≥5 mm (hasır) A sk
ρk =
αs: Sürekli kenar uzunlukları toplamının Donatı oranları ρk , ρu , ρ : 1000 d k
(Ask, Asu mm2, dk ve du mm cinsinden)
döşeme çevresine oranıdır. Örnek: ρk≥0.0015 A su
ρu≥0.0015 ρu =
1000 d u
ρ≥0.004 (S220 için) ρ = ρk + ρu (Toplam donatı oranı)
ρ≥0.0035 (S420 ve S500 için)

Paspayı pp : Ask :1000 mm lik şeritteki donatı alanı (kısa doğrultuda)


pp ≥15 mm (kısa doğrultuda)
Asu :1000 mm lik şeritteki donatı alanı (uzun doğrultuda)
Faydalı yükseklikler dk , du : dk :faydalı yükseklik (kısa doğrultuda)
dk ≈ h-(pp+5) mm ≈h-20 mm du :faydalı yükseklik (uzun doğrultuda)
du ≈h-( pp+15) mm ≈h-30 mm ρk :donatı oranı (kısa doğrultuda, 1m lik plak şeridinde)
2 Lk + Lu ρu :donatı oranı (uzun doğrultuda , 1m lik plak şeridinde)
Lu + Lk Beton sınıfı: C16-C50 (en düşük C20/25 önerilir)
αs = αs =
2 Lk + 2 Lu 2 Lk + 2 Lu Çelik sınıfı: Her tür çelik (En düşük S420a önerilir)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 169
Bir doğrultuda çalışan kirişli döşemelerde sınır değerler (TS500-2000)
Bir doğrultuda
çalışan döşeme Ek donatı (üstte)
Kenarların oranı m:

L uzun L u
m= = >2
L kısa Lk

Döşeme betonu kalınlığı h:


h≥Lknet/25 (basit mesnetli, tek açıklıklı
döşemelerde) Dağıtma donatısı (altta
h≥Lknet/30 (sürekli döşemelerde) Donatı oranı ρk : Ana donatı ( altta uzun doğrultudaki
donatılar )
ρk ≥0.003 (S220 için) kısa doğrultudaki
h≥Lknet/12 (konsol döşemelerde) donatılar)
ρk ≥0.002 (S420 ve S500 için)
h≥80 mm
h≥120 mm (üzerinden taşıt geçen döşemelerde) Paspayı pp :
pp ≥15 mm (kısa doğrultuda)
h≥100 mm (öneri)
h≥150 mm (konsol ve üzerinden taşıt geçen Faydalı yükseklikler dk , du :
dk ≈ h-(pp+5) mm ≈h-20 mm Ask
döşemelerde, öneri) ρk = (Ask mm2, dk mm cinsinden)
du ≈h-( pp+15) mm ≈h-30 mm 1000d k
h≥150 mm (merdiven sahanlıklarında ve büyük
Ask :1000 mm lik şeritteki donatı alanı (kısa doğrultuda)
boşluklu döşemelerde, öneri)
Asu :1000 mm lik şeritteki donatı alanı (uzun doğrultuda)
Dağıtma donatısı Asu : Asek :1000 mm lik şeritteki ek donatı alanı (kısa kenar mesnetlerinde)
Donatı aralığı t : Asu ≥ Ask/5 (dağıtma donatısı) dk :faydalı yükseklik (kısa doğrultuda)
t≤1.5 h (kısa doğrultuda) ρk :donatı oranı (kısa doğrultuda, 1m lik plak şeridinde)
t ≤ 200 mm (kısa doğrultuda) Ek donatı Asek :
t ≤ 300 mm (uzun doğrultuda) Asek ≥ 0.60 Ask (ek donatı)
t ≤ 250 mm (uzun doğrultuda öneri) Asek ≥250 mm2 (S220 için)
Asek ≥170 mm2 (S420 için)
Donatı çapı φ :
φ≥8 mm (çubuk) Beton sınıfı: C16-C50 (en düşük C20/25 önerilir)
φ≥5 mm (hasır) Çelik sınıfı: Her tür çelik (En düşük S420a önerilir)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 170
Betonarme hesap-Donatı Hesabı
Döşemenin açıklık ve mesnetlerindeki Md tasarım momentleri 1 m lik döşeme şeridi için hesaplandığından ve döşeme kalınlığı h sabit olduğundan, kesit
1000xh boyutlu dikdörtgen olur. Bu nedenle donatı hesabı, hem mesnet hem de açıklık momenti için, tek donatılı dikdörtgen kiriş gibi yapılır. Döşemelere
basınç donatısı ve etriye konmaz. Denge altı donatı koşulu hemen hep sağlanır, kontrol genelde yapılmaz. Tüm döşemelerin önce açıklık sonra mesnet
donatıları hesaplanır. Donatı hesabında ve yerleştirilmesinde TS500-2000 sınır değerlerini mutlaka uyulur.

Açıklıkta donatı hesabı:


Kısa doğrultuda:
Pas payı en az 15 mm (genelde hep 15 mm),
faydalı yükseklik d ≈ h - pas payı- 5 mm ≈ h - 20 mm alınır.
Hesaplanan donatı kısa doğrultuda ve alta konur.
Uzun doğrultuda:
Faydalı yükseklik d ≈ h - Pas payı - 15 mm ≈ h - 30 mm alınır.
Hesaplanan donatı uzun doğrultuda ve alta konur (kısa doğrultudaki donatının üstüne).
Bilinenler: Malzeme (beton ve çelik sınıfları), kesit boyutları, faydalı yükseklik ve tasarım momenti.
İstenen: Döşemenin her 1 m genişliğindeki şeridine konacak As donatı alanı.
Çözüm: M.R. AYDIN, U. ERSOY tabloları veya benzeri bir tablo kullanılarak As belirlenir.

M.R. AYDIN tablolarına göre: kh hesaplanır, beton sınıfına ait sütunda kh değeri bulunur (gerekirse interpolasyon!), buna karşılık gelen ks değeri okunur, As
hesaplanır. Bir sonraki sayfada verilen tablo yardımıyla As alanı uygun donatı çapı ve adımlarına dönüştürülerek döşeme üzerine 1 pilye 1 düz olarak çizilir.
Çap, adım ve çubuk boyu donatı üzerine yazılır. Örneğin: φ8/360 L=6400.

U. ERSOY tablolarına göre: K hesaplanır, beton sınıfına ait sütunda K değeri bulunur (gerekirse interpolasyon!), buna karşılık gelen j değeri okunur, As
hesaplanır. Bir sonraki sayfada verilen tablo yardımıyla As alanı uygun donatı çapı ve adımlarına dönüştürülerek döşeme üzerine 1 pilye 1 düz olarak çizilir.
Çap, adım ve çubuk boyu donatı üzerine yazılır. Örneğin: φ8/360 L=6400.

Not: Bir doğrultuda çalışan döşemelerde uzun doğrultuda sadece düz donatı (dağıtma donatısı) konur, pilye konmaz! Bu tür döşemelerin kısa
kenarlarına ek donatı konur.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 171
100 cm döşeme genişliği için donatı alanları (mm2)
φ (mm)
t (cm)
Mesnette donatı hesabı: 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24

5.0 565 1005 1571 2262 3079 4021 5089 6283 7603 9040
İki komşu döşemenin ortak mesnedinde farklı momentler 5.5 514 914 1428 2056 2799 3656 4627 5712 6912 8225

oluşur. Bunlardan büyük olan Md olarak alınır. Md 6.0 472 838 1309 1885 2566 3351 4241 5236 6336 7540
t 6.5 435 773 1208 1740 2368 3093 3915 4833 5848 6960
Pas payı en az 15 mm (genelde hep 15 mm), 7.0 404 718 1122 1616 2199 2873 3636 4487 5430 6463
As 7.5 377 670 1047 1508 2052 2681 3393 4188 5068 6032

h
d ≈ h - pas payı - 5 mm ≈ h - 20 mm alınır.

d
8.0 353 628 982 1414 1924 2514 3181 3926 4751 5655
Gerekli donatı alanı As hesaplanır. 1000 mm
8.5
9.0
333
314
591
559
924
873
1331
1257
1811
1710
2366
2234
2994
2828
3695
3490
4472
4223
5322
5027
9.5 298 529 827 1190 1620 2117 2679 3306 4001 4762
Ancak aynı mesnette komşu döşeme açıklıklarından 10.0 283 503 785 1131 1539 2011 2545 3141 3801 4524
10.5 269 479 748 1077 1466 1915 2424 2991 3620 4309
gelen pilyeler (genelde) vardır. Komşu döşemelerin 11.0 257 457 714 1028 1399 1828 2314 2855 3455 4113
pilyelerinin toplam alanı Aspilye belirlenir. 11.5 246 437 683 983 1339 1749 2213 2731 3305 3934
12.0 236 419 654 942 1283 1676 2121 2617 3167 3770
Asek=As-Aspilye konulması gereken ek donatı alanı olur. 12.5 226 402 628 905 1232 1609 2036 2513 3041 3619
13.0 217 387 604 870 1184 1547 1958 2416 2924 3480
13.5 209 372 582 838 1140 1490 1885 2327 2816 3351
Yandaki tablo yardımıyla Asek donatı alanı uygun donatı çapı 14.0 202 359 561 808 1100 1436 1818 2244 2715 3231
ve adımlarına dönüştürülerek mesnedin üstüne çizilir. Çap, 14.5 195 347 542 780 1062 1387 1755 2166 2621 3120
15.0 189 335 524 754 1026 1341 1697 2094 2534 3016
adım ve çubuk boyu donatı üzerine yazılır. Örneğin: φ10/200 15.5 182 324 507 730 993 1297 1642 2027 2452 2919
L=2200. Ek donatının aralığı en fazla 330 mm dir. 16.0 177 314 491 707 962 1257 1590 1964 2376 2828
16.5 171 305 476 685 933 1219 1542 1904 2304 2741
17.0 166 296 462 665 905 1183 1497 1848 2236 2661
17.5 162 287 449 645 880 1149 1454 1795 2172 2585
18.0 157 279 436 628 855 1117 1414 1746 2112 2513
Hesaplarda kullanılacak birimler: 18.5
19.0
153
149
272
265
425
413
611
595
832
810
1087
1058
1376
1339
1698
1654
2055
2001
2445
2381
19.5 145 258 403 580 789 1031 1305 1611 1949 2320
Aşağıda verilen birimler kullanım açısından genelde 20.0 141 251 393 565 769 1005 1272 1572 1901 2262
21.0 135 239 374 539 733 957 1212 1496 1810 2154
uygundur: 22.0 129 228 357 514 700 914 1157 1428 1728 2056
23.0 123 219 341 492 669 874 1106 1366 1653 1967
Malzeme dayanımı : N/mm2 24.0 118 209 327 471 641 838 1060 1309 1584 1885
Moment: kN.m/m 25.0 113 201 314 452 616 804 1018 1257 1521 1810
26.0 109 193 302 435 592 773 979 1208 1462 1740
Faydalı yükseklik ve kesit genişliği: mm 27.0 105 186 291 419 570 745 942 1164 1408 1676
Donatı alanı: mm2 28.0
29.0
101
097
180
173
280
271
404
390
550
531
718
693
909
877
1122
1083
1358
1311
1616
1560
30.0 094 168 262 377 513 670 848 1047 1267 1508

Not: φ6 eski projelerin kontrolü amaçlıdır. Yeni projelerde kullanılmaz.

•Seçilen donatını aralığı 1.5 h değerini aşmamalıdır!


•Donatı aralığını 1.5 h ya yakın seçmek ekonomiktir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 172
Donatının Çizimi
Betonarme hesaplarda belirlenen döşeme donatıları kat kalıp
Bir doğrultuda planı üzerine çizilir. Çizimde aşağıda verilen noktalara
çalışan döşeme Ana donatı dikkat edilir:

•İlk önce kısa doğrultudaki donatılar yerleştirilir. Uzun


doğrultudaki donatı kısa donatılar üzerine yerleştirilir.
•Her donatı çubuğu üzerine çapı, aralığı (adımı) ve uzunluğu
Dağıtma donatısı yazılır.
çalışan döşeme
İki doğrultuda

•İki doğrultuda çalışan döşemelerde her iki doğrultuda bir


Ek donatı pilye bir düz donatı konur.
•Açıklıkta düz donatılar alttadır.
pilye
•Pilyelerin orta bölgesi altta, kenar bölgeleri üsttedir.
•Mesnet donatıları (ek donatılar) üsttedir.
düz •Pilye ve ek donatılar komşu döşemenin net açıklığının 1/4
üne kadar uzatılır. Pilyelerin üst kırılma noktasının kiriş
yüzüne mesafesi net açıklığın 1/5 i olmalıdır.
•Bir doğrultuda çalışan döşemelerde; ana donatı (kısa
doğrultudaki donatı) bir pilye bir düz olarak konur. Uzun
doğrultuda sadece düz donatı (dağıtma donatısı) konur, pilye
konmaz. Kısa kenarlara yönetmeliğin öngördüğü ek donatılar
konur.

•Kullanılan çelik S220 ise donatı uçlarına kanca yapılır


(kenetleme). S420 ve S500 çeliklerinde kanca yapılmaz.

NOT: donatı çap, adım ve boyları örnektir. •Donatı aralığı yönetmelik koşullarını sağlamalıdır. 1.5h
koşulu çok önemlidir!

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 173
Örnek: Bir katın döşemelerinin statik-betonarme hesabı
Bir konutun +320 kotu kat kalıp planı verilmiştir. D101 balkon, D102, D103, D104 oda, D105 koridordur. Odalar meşe parke, diğer hacimler mermer
kaplıdır. Kiriş ve kolon boyutları 25/50 cmxcm dir. Döşeme hesapları yapılacak ve gerekli çizimler hazırlanacaktır. Malzeme C20/25/S220a, şantiye
denetimi iyi.
ÇÖZÜM
Döşeme minimum kalınlıkları:
D101: h≥1500/12=125 mm

D102: m=6/4=1.5<2 (iki doğrultuda çalışıyor)


4000 14/ 20
h≥ (1− ) = 116mm
15+ 20 4
1.5
D103: m=6/4=1.5<2 (iki doğrultuda çalışıyor)

4000 20 / 20
h≥ (1 − ) = 106 mm
15 + 20 4
1 .5
D104: m=6/3.7=1.62<2 (iki doğrultuda çalışıyor)
3700 9.7 / 19.4
h≥ (1 − ) = 119 mm
15 + 20 4
1.62
D105: m=11.7/4=2.93>2 (bir doğrultuda çalışıyor)
h ≥4000/30=133 mm
+320 KOTU (1. KAT) KALIP PLANI 1/50 (küçültülmüş)
Seçilen: D101 için h=150, D102, D103, D104 için h=130, D105 için h=140 mm

Minimum kalınlıkları birbirine yakın olan döşemeler için ortak tek bir kalınlığa karar verilir. Seçilen kalınlık minimuma yakın olmalıdır. Gereksiz yere
çok kalın seçilmesi yapıyı ağırlaştırır ve maliyeti çok artırır. Örnekte D102, D103 ve D104 için h=120 mm seçilmesi daha uygun olurdu.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 174
Döşeme yük analizleri: Döşeme momentleri (TS500-2000):

D101: D101:
Döşeme 0.15 . 25 = 3.75 kN/m2 Mye= -16.11.1.52 /2 = -18.1 kN . m/m
Tesviye 0.05 . 22 = 1.10 “
D102:
Kaplama 0.02 . 27 = 0.54 “
Mxm=0.049 . 9.95 . 42 = 7.8 kN . m/m
Sıva 0.02 . 20 = 0.40 “
------------------------------------- Mxe= -0.065 . 9.95 . 42 = -10.3 kN . m/m
g = 5.79 “ Mym=0.031 . 9.95 . 42 = 4.9 kN. m/m
q = 5.00 “ Mye= -0.041 . 9.95 . 42 = -6.5 kN . m/m
Sadece hesaplarda kullanılmak üzere,
pd = 1.4 . 5.79+1.6 . 5.00 = 16.11 kN/m2 D103: kat kalıp planının bir şeması
Mxm=0.045 . 9.95 . 42 = 7.2 kN . m/m hazırlanacak ve hesap bilgileri bu
D102, D103, D104: Mxe= -0.059 . 9.95 . 42 = -9.4 kN . m/m şema üzerine yazılacaktır. Belirlenen
Döşeme 0.13 . 25 = 3.25 kN/m2 Mym=0.025 . 9.95 . 42 = 4.0 kN . m/m her yeni bilginin bu şemaya taşınması
Tesviye 0.05 . 22 = 1.10 “ Mye= -0.033 . 9.95 . 42 = -5.3 kN . m/m hem hesap hızını artırır hem de hata
Kaplama 0.01 . 6.9 = 0.07 “ olasılığını azaltır.
Sıva 0.02 . 20 = 0.40 “ D104:
-------------------------------------
Mxm=0.059 . 9.95 . 3.72 = 8.0 kN . m/m Şemadaki yatay oklar x yönü, düşey
g = 4.82 “ Mxe= -0.078 . 9.95 . 3.72 = -10.6 kN . m/m oklar da y yönü bilgilerini
q = 2.00 “ Mym=0.037 . 9.95 . 3.72 = 5.9 kN . m/m içermektedir.
Mye= -0.049 . 9.95 . 3.72 = -7.8 kN . m/m
pd = 1.4 . 4.82+1.6 . 2.00 = 9.95 kN/m2
D105:
D105: Mxm=0.044 . 10.96 . 42 = 7.7 kN . m/m
Döşeme 0.14 . 25 = 3.50 kN/m2
Tesviye 0.05 . 22 = 1.10 “ Mym=0.074 . 10.96 . 42 = 13.0 kN . m/m
Kaplama 0.02 . 27 = 0.54 “ Mye= -0.098 . 10.96 . 42 = -17.2 kN . m/m
Sıva 0.02 . 20 = 0.40 “
-------------------------------------

g = 5.54 “ Kiriş momentleri ile kontrol:


q = 2.00 “ Mym (kiriş)=(9/128) 10.96 . 42 =12.3< 13.0 
Mye (kiriş)= - (1/8) 10.96 . 42 = -21.9> -17.2 ?
pd = 1.4 . 5.54+1.6 . 2.00 = 10.96 kN/m2 Mye= -21.9 kN . m/m alınacak!

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 175
D105
Betonarme hesap:
h=140
m>2
Pd=10.96 fck=20, fcd=13.3 kN/mm2
7.7
Tip:6 fyk=220, fyd=191.3 N/mm2

φ10/130
φ8/130 φ12/300

13.0
dk=h-20, du=h-30 mm alınacak.

(604)
φ12/300 (387) (377)
(377) Hesaplarda AYDIN tabloları kullanılmıştır.

-21.9

φ12/200
φ12/190
φ12/190

(566)
(595)
(595)

D102 D103 D104 Açıklık donatıları:

-5.3
-6.5

-7.8
h=130 h=130 h=130
m=1.5 m=1.5 m=1.62 D102:
Pd=9.95 Pd=9.95 Pd=9.95 Mxm= 7.8 kN . m/m, dk=110 mm
Tip:2 Tip:1 Tip:3
110 1000
kh = = 12.46 ⇒ k s = 0.544
100 7.8
Mxm=7.8 -10.3 -9.4 7.2 -9.4 -10.6 8.0
Ask=104 . 0.544.7.8/110=386 mm2/m
φ8/195

φ8/155
Mym= 4.9

φ8/130 φ8/330 φ8/140 φ8/125


(258)
φ8/190

φ8/330
4.0

5.9

(324)
Seç.: φ8/130 (387 mm2/m)
(265)

(387) (153) (359) (153) (402)

Mym= 4.9 kN . m/m, du=100 mm

100 1000
kh = = 14.29 ⇒ k s = 0.541
-5.3

100 4.9
-18.1 -6.5

φ12/170
φ12/170

(665)
(665)

Asu=104 . 0.541. 4.9/100=265 mm2/m


D101
h=150
Seç.: φ8/190 (265 mm2/m)
Pd=16.11
ρk=387/(1000 . 110)=0.0035>0.0015 
ρu=265/(1000 . 100)=0.0026>0.0015 
ρ=0.0035+0.0026=0.0061>0.004 

 X yönü,  Y yönü

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 176
D103: D104: D105:
Mxm= 7.2 kN . m/m, dk=110 mm Mxm= 8.0 kN . m/m, dk=110 mm Mxm= 7.7 kN . m/m, du=110 mm

110 1000 110 1000 110 1000


kh = = 12.96 ⇒ k s = 0.544 kh = = 12.30 ⇒ k s = 0.544 kh = = 12.54 ⇒ k s = 0.544
100 7.2 100 8.0 100 7.7

Ask=104 . 0.544.7.2/110=356 mm2/m Ask= 104 . 0.544 . 8.0/110=396 mm2/m Asu= 104 . 0.544.7.7/110=381 mm2/m
Seç.: φ8/140 (359 mm2/m) Seç.: φ8/125 (402 mm2/m) Seç.: φ8/130 (387 mm2/m)

Mym= 4.0 kN . m/m, du=100 mm Mym= 5.9 kN . m/m, du=100 mm Mym= 13.0 kN . m/m, dk=120 mm

100 1000 100 1000 120 1000


kh = = 15.81 ⇒ k s = 0.540 kh = = 13.02 ⇒ k s = 0.542 kh = = 10.52 ⇒ k s = 0.550
100 4.0 100 5.9 100 13.0

Asu= 104 . 0.540. 4.0/100=216 mm2/m Asu= 104 . 0.542. 5.9/100=320 mm2/m Ask= 104 . 0.550.13.0 /120=596 mm2/m
Seç.: φ8/195 (258 mm2/m) Seç.: φ8/155 (324 mm2/m) Seç.: φ10/130 (604 mm2/m)

ρk=359/(1000 . 110)=0.0030>0.0015  ρk=402/(1000 . 110)=0.0036>0.0015  ρk=604/(1000 . 120)=0.005>0.003 


ρu=258/(1000 . 100)=0.0025>0.0015  ρu=324/(1000 . 100)=0.0032>0.0015 
ρ=0.0030+0.0025=0.0055>0.004  ρ=0.0036+0.0032=0.0068>0.004  Asek=0.60.604 =362 mm2/m>250 
Seç.: φ12/300 (377 mm2/m)

Kontrol:
Asu= 387 mm2/m> Ask/5=604/5 

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 177
Mesnet Donatıları:

D101-D102: D102-D103: D103-D104:


Mye= 18.1 kN . m/m, d=130 mm Mxe= 10.3 kN . m/m, d=110 mm Mxe= 10.6 kN . m/m, d=110 mm

110 1000
130 1000 110 1000 kh = = 10.68 ⇒ k s = 0.553
kh = = 9.66 ⇒ k s = 0.553 kh = = 10.84 ⇒ k s = 0.547 100 10.6
100 18.1 100 10.3

Ase= 104 . 0.553.18.1/130=770 mm2/m Ase= 104 . 0.547.10.3/110=512 mm2/m Ase= 104 . 0.553.10.6/110=533 mm2/m
Aspilye=265/2=133 mm2/m Aspilye=(387+359)/2=373 mm2/m Aspilye=(359+402)/2=381 mm2/m
Asek=770-133=637 mm2/m Asek=512-373=139 mm2/m Asek=533-381=152 mm2/m
Seç.: φ12/170 (665 mm2/m) Seç.: φ8/330 (153 mm2/m) Seç.: φ8/330 (153 mm2/m)

D102-D105: D103-D105: D104-D105:


Mye= 21.9 kN . m/m, d=120 mm Mye= 21.9 kN . m/m, d=120 mm Mye= 21.9 kN . m/m, d=120 mm

120 1000 D102-D105 ile aynı olduğundan: D102-D105 ile aynı olduğundan:
kh = = 8.10 ⇒ k s = 0.561
100 21.9

Ase= 104 . 0.561.21.9/120=1024 mm2/m


Aspilye=(604+265)/2=435 mm2/m
Asek=1024-435=589 mm2/m
Seç.: φ12/190 (595 mm2/m) Seç.: φ12/190 (595 mm2/m) Seç.: φ12/190 (595 mm2/m)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 178
NOT:
•Mesnet donatıları ve pilyeler,
devrilmeyecek ve yer değiştirmeyecek şekilde,
montaj donatıları ile sıkıca bağlanacaktır.

•Balkon donatılarını yerinde tutmak için


her bir metrede bir sehpa konulacaktır.

C20/25/S220a
CEM I 32.5R, TS EN 197-1
Den çok= 26 mm
S3
A0=0.20
I=1.0
Z2
R=8
XC1

+320 KOTU (1.KAT) KALIP PLANI 1/50 (küçültülmüş)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 179
Bir doğrultuda çalışan sürekli döşeme sistemi
Kamu yapılarında ve sanayi yapılarında aşağıda bir örneği görülen döşeme sistemleri ile oldukça sık karşılaşılır. Tüm döşemeler kısa doğrultuda
çalışmaktadırlar, Lu/Lk>2. Bu tür döşeme sisteminin statik hesapları döşemelerin kısa doğrultusunda alınan 1 m genişliğindeki döşeme şeridi için yapılır.
Çıkartılan şerit eşdeğer sürekli kiriş olarak çözülür. Burada gi, qi, pdi i. döşemedeki; sırasıyla karakteristik sabit, karakteristik hareketli ve tasarım
yükleridir. Bu yüklerin düzgün yayılı oldukları varsayılmaktadır.

Sürekli kirişin çözümü

a) Basit formüller ile çözüm:


TS500-2000 madde 11.2.2, sayfa 50 de verilen
formüller kullanılır. Kiriş yükleri plak tasarım
Döşeme şeridi
yükleri olarak alınır. Ancak, bu formüllerin
kullanılabilmesi için, yönetmelikte verilen
koşulların sağlanması gerekir.

b) Elverişşiz yüklemeler yapılarak çözüm:


Döşemelerin sabit ve hareketli (karakteristik)
yükleri için elverişsiz yüklemeler (dama
yüklemesi) yapılarak, açıklık ve mesnet
momentlerinin en büyük değerleri belirlenir.

Çözüm için kullanılacak


eşdeğer sürekli kiriş modeli

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 180
a) Basit formüller ile çözüm (TS500-2000, Madde 11.2.2-sayfa 50)

Uygulamada genelde Lk1, Lk2 ,..., Lkn açıklıkları birbirine eşit veya birbirine yakındır. TS500-2000’e göre, aşağıdaki koşulların sağlanması halinde, basit
formüller kullanılarak döşeme tasarım momentleri belirlenebilir.
Koşul 1: En az iki açıklık olmalı.
Koşul 2: Döşeme yükleri düzgün yayılı olmalı.
Koşul 3: Herhangi iki komşu döşemenin açıklıkları oranı 0.8 den büyük olmalı: Lküçük-komşu/Lbüyük-komşu ≥ 0.8
Koşul 4: Döşemelerin her birinin karakteristik hareketli yükünün karakteristik sabit yüke oranı 2 den az olmalı: qi/gi < 2

Açıklık ve mesnet tasarım momentleri için TS500-2000 de verilen basit formüller aşağıda özetlenmiştir.

İki açıklıklı kiriş üç açıklıklı kiriş

Dört veya daha fazla


açıklıklı kiriş

Formüller kısaca yorumlanırsa: Orta açıklıklarda aynı formül kullanılmaktadır. Orta mesnetlerde aynı formül kullanılmaktadır. İlk ve son mesnette
moment teorik olarak sıfırdır. Fakat plak rijit kirişlere oturduğundan bir miktar moment oluşacaktır. Yönetmelik bu mesnetleri yarı ankastre kabul etmektedir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 181
ÖRNEK: Bir doğrultuda çalışan sürekli döşeme sistemi
Bir okulun +360 kotu kat kalıp planı verilmiştir.
Kirişler 30/70 cmxcm boyutundadır. Tüm döşemeler
mozaik karo kaplıdır. Malzeme C2025/S220a, şantiye
denetimi iyidir. Döşemelerin donatıları belirlenecek ve
kalıp planı tamamlanacaktır.

ÇÖZÜM:
m=6.9/2.80=2.5>2, tüm plaklar bir doğrultuda çalıştığı ve
sürekli oldukları için sürekli kiriş çözümü yapılabilir. Şerit
döşemelerin kısa doğrultusunda herhangi bir yerden
döşeme alınabilir.
Döşeme şeridi
Döşeme kalınlığı:
h≥280/30=9.3 cm. Tüm döşemelerde h=10 cm seçildi.
Faydalı yükseklik=10-1.5-0.5=8 cm alınacak.

Döşeme yükleri:
Betonarme betonu 0.10•25 = 2.50 kN/m2
Tesviye 0.05•22 = 1.10 “
Kaplama 0.025 •22 = 0.55 “
Sıva 0.02•20 = 0.40 “
--------------------------------
g = 4.55 “
Hareketli q = 3.50 “

Döşeme tasarım yükü:


+360 Kotu Kalıp planı pd = 1.4•4.55+1.6•3.50 = 11.97 kN/m2
(Kiriş/kolon adları gösterilmemiştir)
Tüm döşemelerde tasarım yükü aynı.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 182
Tasarım momentleri ve donatı hesabı:

Herhangi iki komşu açıklığın oranı: Lküçük-komşu/Lbüyük-komşu = 2.80/2.80 = 1>0.8


Her açıklıkta karakteristik hareketli yükün karakteristik sabit yüke oranı: qi/gi = 3.50/4.55 = 0.77<2
olduğundan sürekli kirişin tasarım momentleri TS500-2000 Madde 11.2.2, sayfa 50 de verilen basit formüller ile yapılabilir.

-(11.97+11.97) (2.8+2.8)2/72 = -10.4

-(11.97+11.97) (2.8+2.8)2/72 = -10.4


-(11.97+11.97) (2.8+2.8)2/80 = -9.4

-(11.97+11.97) (2.8+2.8)2/80 = -9.4


-(11.97+11.97) (2.8+2.8)2/80 = -9.4
11.97•2.802/11= 8.5 kN. m/m

-11.97•2.802/24= -3.9
-11.97•2.802/24= -3.9

11.97•2.802/15= 6.3

11.97•2.802/15= 6.3
11.97•2.802/15= 6.3

11.97•2.802/15= 6.3

11.97•2.802/11= 8.5
Md -3.9 8.5 -10.4 6.3 -9.4 6.3 -9.4 6.3 -9.4 6.3 -10.4 8.5 -3.9
As (gerekli) 265 592 732 434 658 434 658 434 658 434 732 592 265
Açıklıkta donatı φ8/85 φ8/115 φ8/115 φ8/115 φ8/115 φ8/85
Çap/adım (mm2) (591) (437) (437) (437) (437) (591)
Mesnette donatı - φ8/230 φ8/220 φ8/220 φ8/220 φ8/230 -
Çap/adım (mm2) - (219) (229) (229) (229) (219) -
Not: Betonarme hesaplarda M.R. AYDIN tabloları kullanılmıştır.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 183
Uzun doğrultu donatıları:

Döşemelerin uzun doğrultularında


hesaplanan hiçbir moment yoktur. Bu
doğrultularda yönetmeliğin ön gördüğü
minimum donatı konulur.

D1/D7/D13 dağıtma donatısı:


Asu =Ask/5 = 591/5=118 mm2/m
Seç.:φ8/250 (201 mm2/m)

D2/D8/D14 dağıtma donatısı:


Asu =Ask/5 = 437/5= 87 mm2/m
Seç.:φ8/250 (201 mm2/m)

D1/D7/D13 ek donatısı:
Asek =0.60 Ask=0.60.591=355 mm2/m
Seç.:φ8/140 (359 mm2/m)

D2/D8/D14 ek donatısı:
Asek =0.60 Ask=0.60. 437=262 mm2/m
Seç.:φ8/190 (265 mm2/m)

Diğerleri simetriden tamamlanmıştır.

NOT:
Mesnet donatıları ve pilyeler, devrilmeyecek ve yer değiştirmeyecek şekilde, +360 Kotu Kalıp Planı
montaj donatıları ile sıkıca bağlanacaktır. (Kiriş/kolon adları ve kaçıklıklar gösterilmemiştir)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 184
b) Elverişsiz yüklemeler yapılarak çözüm

Bir doğrultuda çalışan döşeme sisteminin herhangi komşu açıklıklarının oranı Lküçük-komşu/Lbüyük-komşu < 0.8 ise, veya herhangi bir açıklığın karakteristik
hareketli yükünün karakteristik sabit yüke oranı 2 veya daha büyük ise, bu durumda TS500-2000 de verilen basit formüller moment hesabı için
kullanılamazlar.

Eşdeğer kirişin çözümü için, kiriş tesir çizgileri dikkate alınarak, açıklık ve mesnet momentlerinin en büyük değerlerini veren elverişsiz yüklemeler
yapılması zorunludur. Örnek olmak üzere, 2. açıklığın ve 3. mesnedin moment tesir çizgilerinin görünümü ve bu momentleri en büyük yapan yükleme
durumları (dama yüklemesi) aşağıda gösterilmiştir. Kiriş bu tasarım yükleri altında herhangi bir yöntem ile (örneğin: el hesapları için CROSS)
çözüldüğünde 2. açıklığın ve 3. mesnedin en büyük tasarım momentleri bulunmuş olur. Dikkat edilirse, 1., 3, ..., açıklıklar için bir; 2., 4, ..., açıklıklar için
bir ve her iç mesnet için farklı bir yükleme durumu, dolayısıyla 2+iç mesnet sayısı kadar CROSS çözümü vardır. Buna göre, aşağıdaki 6 açıklıklı kiriş
için 2+5=7 farklı yükleme ve çözüm yapılmalıdır. Yükleme sayısının çokluğu bilgisayar kullanımını kaçınılmaz kılmaktadır.

1.4g2+1.6q2 1.4g3+1.6q3 1.4g5+1.6q5


1.4g1 1.4g4 1.4 g6
g1, g2, ...., :1., 2., ...., açıklıklardaki sabit (karakteristik) yük.
- -
q1, q2, ...., :1., 2., ...., açıklıklardaki hareketli (karakteristik) yük.
-
+ +
NOT:
3. Mesnetteki en büyük momenti veren yükleme
Dış mesnet tasarım momentleri en az = Pd L2 /24 alınmalıdır.
1.4g2+1.6q2 1.4g4+1.6q4 1.4g6+1.6q6
1.4g1 1.4g3 1.4g5

- - -
+ +

2. Açıklıkta en büyük momenti veren yükleme

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 185
Döşeme yüklerinin kirişlere aktarılması

Dört tarafından kirişli plaklar aşırı


yüklendiklerinde şekilde görülen kesik
çizgiler boyunca kırılırlar. Yeter bir
yaklaşıklıkla, plak parçalarının (üçgen,
trapez) oturdukları kiriş tarafından taşındığı
varsayılabilir.
Uygulamada temel kural şudur: Plak
köşelerinden çizilen açıortayların sınırladığı
plak alanın yükü kirişe aktarılacak yükü
≈45° oluşturur.

İki doğrultuda çalışan plak (dikdörtgen)


İki doğrultuda çalışan plaklarda kısa kirişlere
İki doğrultuda çalışan plak(kare)
üçgen, uzun kirişlere trapez yük aktarılır.
Kare plaklarda ise tüm kirişlere üçgen yük
aktarılır.
Bir doğrultuda çalışan plaklarda kısa kirişlere
aktarılan üçgen yük küçüktür. Bu nedenle
tüm yükün uzun doğrultudaki kirişler
tarafından taşındığı varsayılır. Bu durumda
uzun kirişlerin yükü düzgün yayılı olur.
Bir doğrultuda çalışan plak
Dişli döşemelerde yük aktarımı, kendi konusu
içerisinde ele alınacaktır.
Plakların taşıma gücüne eriştiğinde kırılma şekilleri
(alttan görünüşler)

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 186
Bir doğrultuda çalışan kirişli döşemeden kirişlere aktarılan yükler:

2-2 aksı kirişine giden


döşeme yükü

Lk
1-1 aksı kirişine giden

gk = g
2
döşeme yükü

L
qk = k q
2

1-1 ve 2-2 aksı kirişlerine aktarılan yükler

m=Lu/Lk>2 olan döşemenin yükü uzun doğrultudaki kirişlere eşit olarak


aktarılır. Kısa doğrultudaki kirişlere yük aktarılmadığı varsayılır.

g (kN/m2): döşemedeki karakteristik sabit yük


q (kN/m2): döşemedeki karakteristik hareketli yük
gk (kN/m): g yükünden kirişe aktarılan karakteristik yük
qk (kN/m): q yükünden kirişe aktarılan karakteristik yük

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 187
İki doğrultuda çalışan kirişli döşemeden kirişlere aktarılan yükler:

a-a aksı kirişine giden


a-a ve b-b aksı kirişlerine aktarılan üçgen yükler

döşeme yükü 2-2 aksı kirişine giden m=Lu/Lk ≤ 2 olan döşemenin yükü kenar kirişlere
döşeme yükü
b-b aksı kirişine giden şekilde görüldüğü gibi dağıtılır. Döşemenin mesnet
döşeme yükü durumu (sürekli veya süreksiz) dikkate alınmaz.
q
g

Lk
2

Köşe açılarının açı ortaylarının kesiştiği noktalar


Lk
2
qk =

birleştirilir. Böylece kirişlere aktarılacak döşeme


gk =

yükü bölgeleri üçgen ve trapez olarak belirlenmiş


olur.

Uzun doğrultudaki kirişlere trapez, kısa doğrultudaki


kirişlere üçgen yük aktarılmaktadır. Kare
döşemelerde tüm kiriş yükleri üçgen olur.

g(kN/m2): döşemedeki karakteristik sabit


yük
q (kN/m2): döşemedeki karakteristik
Lk hareketli yük
1-1 aksı kirişine giden gk = g
2 gk (kN/m): g yükünden kirişe aktarılan
döşeme yükü L
qk = k q karakteristik yük
2 qk (kN/m): q yükünden kirişe aktarılan
karakteristik yük

1-1 ve 2-2 aksı kirişlerine aktarılan trapez yükler

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 188
ÖRNEK: Kiriş yüklerinin belirlenmesi

Bir yapının +3.0 ve +6.0 m kotlarına ait kalıp planında döşeme yükleri gösterilmiştir.Tüm
kirişlerin üzerinde duvar vardır. İç duvar ağırlığı 2.40 kN/m2, dış duvar 4.20 kN/m2 dir.

K105, K108, K110 ve K117 kirişlerinin yükleri hesaplanacaktır.

ÇÖZÜM:

Bir kirişin üzerinde olabilecek karakteristik yükler:

•Kirişin kendi düzgün yayılı yükü (kN/m)


•Döşemelerden kirişe aktarılan üçgen, trapez, düzgün yayılı yükler (kN/m)
•Duvar düzgün yayılı yükü (kN/m)
•Saplama kirişlerden aktarılan tekil yükler (kN)

Kirişin sabit ve hareketli yükleri ayrı ayrı hesaplanır, toplanmazlar.

+3.0 ve +6.0 m kotları kalıp planı

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 189
K105 kirişi yükleri:
Döşeme yüklerinin kirişlere aktarılma şeması:
a) Karakteristik sabit yükler:

Kiriş 0.25 • (0.50-0.11) • 25 = 2.4 kN/m


Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “
D2 den (4/2) • 6.56 = 13.1 “
D5 den (4/2) • 7.72 = 15.4 “

15.4
13.1

6.0

2.4

4.0 m
K105 kirişi
B C

+3.0 ve +6.0 m kotları kalıp planı b) Karakteristik hareketli yükler:

D2 den (4/2) • 2.00 = 4.0 kN/m


K105 kirişine: D2 ve D5 den üçgen yükler, D5 den (4/2) • 2.00 = 4.0 “
K108 kirişine: D5 den üçgen, D7 den düzgün yayılı yük,
4.0
K110 kirişine: D7 den düzgün yayılı yük,
K117 kirişine: D4 ve D5 den trapez yükler 4.0

aktarılmaktadır.

K105 kirişi

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 190
K108 kirişi yükleri: K110 kirişi yükleri:

a) Karakteristik sabit yükler: a) Karakteristik sabit yükler:

Kiriş 0.25 • (0.50-0.135) • 25 = 2.3 kN/m Kiriş 0.25 • (0.50-0.15) • 25 = 2.2 kN/m
Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “ Duvar (3.0-0.50) • 4.20 = 10.5 “
D5 den (4/2) • 7.72 = 15.4 “ D7 den (3.6/2) • 8.41 = 15.1 “
D7 den (3.6/2) • 8.41 = 15.1 “

15.4 15.1

15.1

6.0 10.5

2.3 2.2

K108 kirişi
K110 kirişi

b) Karakteristik hareketli yükler: b) Karakteristik hareketli yükler:

D5 den (4/2) • 2.00 = 4.0 kN/m D7 den (3.6/2) • 3.50 = 6.3 kN/m
D7 den (3.6/2) • 3.50 = 6.3 “

4.0

6.3 6.3

K108 kirişi
K110 kirişi

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 191
K117 kirişi yükleri:

a) Karakteristik sabit yükler:

Kiriş 0.25 • (0.50-0.12) • 25 = 2.4 kN/m


Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “
D4 den (4/2) • 7.72 = 15.4 “
D5 den (4/2) • 7.72 = 15.4 “
15.4

15.4
6.0

2.4 Hesaplanan yükler bir sonraki sayfada tablo halinde


K117 kirişi gösterilmiştir.

b) Karakteristik hareketli yükler:

D4 den (4/2) • 2.00 = 4.0 kN/m


D5 den (4/2) • 2.00 = 4.0 “

4.0

4.0

K117 kirişi

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 192
Kiriş yükleri tablosu (g sabit yüklerinden) Kiriş yükleri tablosu (q hareketli yüklerinden)

+3.0, +3.0,
+6.0 Açıklama +6.0 Açıklama
Kotu Kotu
K101 ... ... ... ... ... K101 ... ... ... ... ...
25/50 25/50
... ...

K105 2.4 Kiriş K105 4.0 D2 den


6.0 Duvar
13.1 D2 den 4.0 D5 den
25/50 15.4
25/50
D5 den
... ...

K108 2.3 Kiriş 4.0 D5 den


6.0 Duvar K108
6.3 D7 den
25/50 15.1 D7 den 25/50
15.4 D5 den

... ...
2.2 Kiriş 6.3 D7 den
K110 10.5 K110
Duvar
25/50 15.1 D7 den 25/50 a, p
a, p
... ...
2.4 Kiriş 2, 4.0 D4 den
K117 6.0 Duvar K117
2, 15.4 D4 den 2, 4.0 D5 den
25/50 2, 15.4 D5 den
25/50

... ...
P : kN, a: metre cinsinden

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 193
Üçgen ve trapez yüklerin düzgün yayılı eşdeğer yüke dönüştürülmesi
Üçgen ve trapez yükler bilgisayar ile yapılan hesaplarda kullanılır. El hesaplarında, üçgen ve trapez kiriş yükleri ile çalışmak, yorucu ve zaman alıcıdır.
El hesaplarında üçgen ve trapez yükler yerine bunların aşağıda verilen eşdeğer düzgün yayılı karşılıkları kullanılabilir. Üçgen ve trapez yüklerin
ankastrelik momentleri eşdeğer yüklerin ankastrelik momentleri ile aynıdır. Ancak, açıklık momentleri ve kesme kuvvetleri farklı olur. Bu nedenle,
bilgisayar ile yapılan hesaplarda mutlaka üçgen ve trapez yükler kullanılmalı, eşdeğerleri kullanılmamalıdır.

Lk pL k
p p eşdeğer =
2 3

Eşdeğeri
Lk Lk

Lk pL k 1
p p eşdeğer = (1.5 − )
2 3 2m 2

Eşdeğeri
Lu Lu

Lk: döşemenin kısa kenarı (=kısa kenardaki kiriş açıklığı)


Lu: döşemenin uzun kenarı (=uzun kenardaki kiriş açıklığı)
m = Lu/Lk
p:döşemenin yükü (g veya q)
peşdeğer:üçgen veya trapez yük yerine kullanılabilecek düzgün yayılı eşdeğer yük

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 194
ÖRNEK: Kiriş yüklerinin eşdeğer düzgün yayılı yük olarak belirlenmesi

A B C D

4 K110 25/50 Bir yapının +3.0 ve +6.0 m kotlarına ait kalıp planında döşeme
D7 h=15 cm yükleri gösterilmiştir.Tüm kirişlerin üzerinde duvar vardır. İç duvar
g=8.41 kN/m2 ağırlığı 2.40 kN/m2, dış duvar 4.20 kN/m2 dir.
3.6

q=3.50 kN/m2

3 K108 25/50 K105, K108, K110 ve K117 kirişlerinin yüklerini düzgün yayılı
D4 D5 D6 eşdeğer yük olarak belirleyiniz.
K117 25/50

h=12 h=12 h=12


6m

g=7.72 g=7.72 g=7.72


q=2.00 q=2.00 q=2.00 ÇÖZÜM:

K105 kirişine: D2 ve D5 den üçgen yükler,


2 K105 25/50
K108 kirişine: D5 den üçgen, D7 den düzgün yayılı yük,
D1 D2 D3
K110 kirişine: D7 den düzgün yayılı yük,
h=10 h=10 h=10
K117 kirişine: D4 ve D5 den trapez yükler
4

g=6.56 g=6.56 g=6.56


q=2.00 q=2.00 q=2.00
aktarılmaktadır. Hesaplarda üçgen ve trapez yükler yerine düzgün
1
yayılı eşdeğer karşılıkları kullanılacaktır.
4 4m 4

+3.0 ve +6.0 m kotları kalıp planı

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 195
K105 kirişi yükleri: K108 kirişi yükleri:

a) Karakteristik sabit yükler: a) Karakteristik sabit yükler:

Kiriş 0.25 • (0.50-0.11) • 25 = 2.4 kN/m Kiriş 0.25 • (0.50-0.135) • 25 = 2.3 kN/m
Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “ Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “
D2 den (4/3) • 6.56 = 8.7 “ D5 den (4/3) • 7.72 = 10.3 “
D5 den (4/3) • 7.72 = 10.3 “ D7 den (3.6/2) • 8.41 = 15.1 “

2.4 2.3

6.0 6.0

8.7 10.3
10.3 15.1

K105 kirişi K108 kirişi

b) Karakteristik hareketli yükler: b) Karakteristik hareketli yükler:

D2 den (4/3) • 2.00 = 2.7 kN/m D5 den (4/3) • 2.00 = 2.7 kN/m
D5 den (4/3) • 2.00 = 2.7 “ D7 den (3.6/2) • 3.50 = 6.3 “

2.7 2.7

2.7 6.3

K105 kirişi K108 kirişi

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 196
K110 kirişi yükleri: K117 kirişi yükleri:

a) Karakteristik sabit yükler: a) Karakteristik sabit yükler:


m=6/4=1.5
Kiriş 0.25 • (0.50-0.15) • 25 = 2.2 kN/m Kiriş 0.25 • (0.50-0.12) • 25 = 2.4 kN/m
Duvar (3.0-0.50) • 4.20 = 10.5 “ Duvar (3.0-0.50) • 2.40 = 6.0 “
D7 den (3.6/2) • 8.41 = 15.1 “ D4 den 7.72 • 4/3 • (1.5-1/ (2 • 1.52 ) = 13.2 “
D5 den 7.72 • 4/3 • (1.5-1/ (2 • 1.52 ) = 13.2 “
2.2

2.4
10.5
6.0
15.1
13.2
4.0 m K110 kirişi
13.2
A B
K117 kirişi

b) Karakteristik hareketli yükler: b) Karakteristik hareketli yükler:

D7 den (3.6/2) • 3.50 = 6.3 kN/m D4 den 2.00 • 4/3 • (1.5-1/ (2 • 1.52 ) = 3.4 kN/m
D5 den 2.00 • 4/3 • (1.5-1/ (2 • 1.52 ) = 3.4 kN/m
3.4
6.3
3.4
K110 kirişi
4.0 m
K117 kirişi

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 197
Kiriş yükleri tablosu (g sabit yüklerinden) Kiriş yükleri tablosu (q hareketli yüklerinden)

+3.0, +3.0,
+6.0 Açıklama +6.0 Açıklama
Kotu Kotu
K101 ... ... ... ... ... K101 ... ... ... ...
25/50 25/50

... ...

2.4 Kiriş K105 2.7 D2 den


K105 6.0 Duvar
8.7 D2 den 25/50 2.7 D5 den
25/50 10.3 D5 den

.... ...

K108 2.3 Kiriş K108 2.7 D5 den


6.0 Duvar D7 den
10.3 D5 den 25/50 6.3
25/50
15.1 D7 den

... ...

2.2 Kiriş K110 6.3 D7 den


K110 10.5 Duvar
15.1 D7 den 25/50
25/50

2.4 Kiriş K117 D4 den


K117 6.0 Duvar
3.4
13.2 D4 den 25/50 3.4 D5 den
25/50 13.2 D5 den

... ...

P : kN, a: metre cinsinden

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 198

You might also like