Kirişlerde sınır değerler Benzeri ERSOY/ÖZCEBE S.

275-277

çekme tarafı
(depremde çekme - basınç)

basınç tarafı

çekme tarafı

basınç tarafı
(depremde çekme - basınç)

Ln: kiriş net açıklığı φ: boyuna donatı çapı

Lc: sarılma bölgesi uzunluğu ρ: çekme donatısı oranı
c: donatının komşu açıklığa uzatılma miktarı ρ’: basınç (veya montaj) donatısı oranı
a: ilk ve son kolonda donatının kolon içindeki uzunluğu ρ1: mesnet üstündeki donatının oranı
b: donatının komşu açıklıkta devam ettirilememesi durumunda ρ’1: mesnet altındaki donatının oranı
(örneğin:ilk ve son mesnette) boyuna donatının 900 aşağı veya φw: açıklıkta etriye donatısı çapı
yukarı kıvrılan kısmının uzunluğu
ρw: açıklıkta etriye donatısı oranı
bw: kiriş genişliği
s: açıklıkta etriye adımı (aralığı)
h: kiriş yüksekliği
s’: sarılma bölgesinde etriye adımı (aralığı)
t: tabla kalınlığı
φgövde: gövde donatısı çapı
cc: net beton örtüsü
bk: kolonun kirişe dik kenarı ρgövde: gövde donatısı oranı
hk: kolonun kirişe paralel kenarı e: etriye genişliği

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 136
 KĐRĐŞLERDE SINIR DEĞERLER
Zorunlu koşullar
Tanım Ek öneri Açıklama
TS 500-2000 Deprem Yön.-2007

min bw 20 cm 25 cm 25 cm
max bw bk+h bk+h - 1
min h 30 cm , 3t 30 cm , 3t 40 cm , Ln /12
max h - 3.5 bw , Ln /4 - 2

min Ln /h 2.5 sürekli kirişte - - 2

1.5 basit kirişte
min ρ 0.8 fctd /fyd - -
max (ρ-ρ’) 0.85 ρb - ρl =0.235 fcd/fyd 3
max ρ 0.85 ρb , 0.02 0.85 ρb , 0.02 -

max ρ1 0.85 ρb , 0.02 0.85 ρb , 0.02 -

min ρ’ - ρ1/4 -

max ρ’1 - 0.85 ρb , 0.02 -

min ρ1 0.8 fctd /fyd 0.8 fctd /fyd -

min ρ’1 - 0.5 ρ1 , 0.8 fctd/fyd -

max (ρ1-ρ’1) 0.85 ρb 0.85 ρb ρl

min Lc 2h 2h - Sarılma bölgesi

max s 0.5 h 0.5 h 20 cm

min s - - 10 cm

max s’ h/4 , 15 cm h/4 , 15 cm , 8φmin s /2 ,10 cm φmin: boyuna donatı min çapı

min s’ - - 5 cm
bw>40 cm kirişlerde 4, 6,… kollu etriye
max e - - 35 cm
kullanılmalı

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 137
 Zorunlu koşullar
Tanım Ek öneri Açıklama
TS 500-2000 Deprem Yön.-2007
Gelecek ders
min φ 12 mm 12 mm - Ersoy/Özcebe
ve/veya Aydın
max φ - - 24 mm tablolarınızı
getiriniz !
min φw 8 mm 8 mm
max φw - - 12 mm
min ρw 0.3fctd/fywd - - fywd: etriye dayanımı

min a - 0.4 l b - 4

min b - 12φ -

min (a+b) - lb 50φ Kenetlenme boyu

min c - Ln/4 Kenetlenme boyu

min (hk+c) - l b , 50 φ Komşu açıklıktan gelen veya mesnet ek

donatısı için kenetlenme boyu

max Nd 0.1 fck Ac 0.1 fck Ac - 5

max Vd 0.22 fcd Ac 0.22 fcd Ac -

min φgövde 10 mm 12 -

min ρgövde 0.001 - - 6

min cc 2 cm(içte) - 3 cm (içte-dışta) 7

2.5 cm (dışta)
min donatı aralığı 2.5 cm , φ - 5 cm 7
min beton sınıfı C16/20 C20/25 C25/30

min kanca boyu 6φ , 5 cm 10φ , 10 cm(düz) 10φ ,10 cm

6φ , 8 cm(nervürlü) (her tür çelik için)

min çelik sınıfı S220a S220a (etriye) S420a Sadece nervürlü çelik kullanınız!
S420a, S420b (boyuna)
max çelik sınıfı - S420a , S420b S420a b sınıfı çelikten kaçınınız!
min çekme donatısı sayısı - 2φ12 3φ12
min montaj donatısı sayısı 2φ12 2φ12

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 138
AÇIKLAMALAR:
1. Kiriş genişliği sınırlaması 7. Net beton örtüsü ve net donatı aralığı (Bakınız: TS500-2000, S. 44)
kolon

cc ≥ 2 cm (içteki kirişlerin net beton örtüsü)

kiriş
cc ≥ 2.5 cm (dıştaki kirişlerin net beton örtüsü)
c’c ≥ 2.5 cm (net donatı aralığı)
c’c ≥ φ
cc ve c’c ≥ agrega max tane çapının üçte dördü
cc c’c
bw ≤ bk+h cc ≥ 3 içte, dışta tüm kirişlerde önerilir.Yangına 3-4
saat dayanıklılık istenirse cc≥4 cm olmalı.
2. Bu koşulu sağlamayan kirişler, yüksek kiriş olarak tasarlanır ve donatılır (Bak.
Çift sıra donatı önerilmez.
DY/2007, Madde 3.4.2.5).
3. Donatı oranı sınırlaması
ρl = 0.235 fcd/fyd (deplasman, çatlak sınırlaması. Bak: ERSOY/ÖZCEBE, S. 260
Paragraf 5.4.2)
4. l b kenetlenme boyunun hesabı için TS 500-2000 sayfa 40, madde 9.1.2 ye bakınız.

5. Bu koşulun sağlanmaması durumunda kolon olarak boyutlandırılır (Bak. DY-

2007, Madde 3.4.1.2).
6. Gövde donatısı

Bak: TS500-2000, S. 23. DY-2007, Madde 3.4.2.5 Yetersiz paspayı düşük aderansa ve paslanmaya neden olur !

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 139
 Kiriş kesit hesabı ERSOY/ÖZCEBE S. 259-271

Uygulamada iki farklı problem türü ile karşılaşılır:

1)Taşıma gücü hesabı
Bu problem türünde kesit boyutları, malzeme, donatı alanı ve donatının yeri bilinir. Kesitin
kırılma anında taşıyabileceği iç kuvvet (taşıma gücü) aranır.
Genelde, mevcut bir yapının durumunun belirlenmesinde karşılaşılan problem türüdür. Bundan
önceki konularda bu problem türünün çözümü kirişler için anlatılmıştı.

2)Kesit hesabı
Yeni bir proje yapılırken karşılaşılan problem türüdür. Mühendisin elinde sadece mimari proje
vardır. Bu problem türünde kesit boyutları, malzeme, iç kuvvetler (moment, kesme, normal
kuvvet, v.b.) ve donatı alanı bilinmemektedir. Statik hesapların yapılabilmesi (iç kuvvetlerin
hesaplanabilmesi) için kesit boyutlarının bilinmesi gerekir.
•Önce kesit boyutları ve malzeme Mühendis tarafından seçilir. Bunun için basit ve yaklaşık ön
d

Md

hesaplar yapar, deneyimini ve önsezisini kullanarak karar verir (taşıyıcı sistem seçimi-kalıp
h

planı çizimi aşaması).

•Sonra el veya bilgisayar ile kesit iç kuvvetlerini belirler (yapısal analiz aşaması). Bu aşamadan
sonra kesit boyutları, malzeme ve kesitin taşımak zorunda olduğu iç kuvvetler bellidir. Ancak,
bu iç kuvvetleri taşıyacak donatı alanının ne olduğu ve kesitin neresine nasıl konulacağı
bilinmemektedir.
•Đşte, bu sorunun cevabını aramaya kesit hesabı denilmektedir (betonarme hesap aşaması).
Çözüm; analitik , tablolar veya bilgisayar yazılımı ile yapılır. Analitik çözüm uygulama
açısından pratik olmamaktadır. Günümüzde bilgisayar çözümü ağırlıklı olarak öne çıkmaktadır.

Analitik çözüme örnek olarak en basit durum olan tek donatılı dikdörtgen kesit ele alınacak ve
tüm diğer kesitler tablolar ile hesaplanarak konu kavratılmaya çalışılacaktır.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 140
 Tek donatılı dikdörtgen kesit hesabı -Analitik çözüm
Verilenler:
Kesit boyutları, malzeme, kesiti zorlayan

k1c/2
tasarım momenti.

a=k1c
k1c

c
Đstenen:
Verilen momentin güvenle taşınabilmesi

d-k1c/2
d
için As ne olmalıdır?

h
ÇÖZÜM:
Yapılacak çözüm şu koşulları sağlamalı:
1.Kiriş denge altı donatılmalı.
2.Bulunacak donatı alanı momenti karşılamalı.

Yatay denge:
0.85fcd k1cbw-As fyd=0 Hesap sırası:
1. K hesaplanır.
Moment dengesi:
2. c hesaplanır. 0<c<d aralığına düşen değeri alınır.
As fyd (d-k1c/2)=Md
3. As hesaplanır.
Bu iki denklemde iki bilinmeyen vardır: As ve c. K bir
4. As alanını karşılayan uygun donatı çap ve sayısına karar verilir (ders
sabit olmak üzere,
notlarının sonundaki ekler bölümünde verilen donatı çubuk alanları
Md tablosuna bakınız). Bu işlem yapılırken hesaplanan alana en yakın çubuk
K =
b w d 2 fcd çap ve sayısı aranır. Çoğunlukla birden çok seçenek söz konusu olur.
Seçilen çubukların kesite sığmasına, çok kalın olmamasına, en az üç çubuk
c=
d
k1
(1 m 1 − 2.353K , ) 0<c<d
olmasına ve temin edilebilir olmasına özen gösterilir.
5. Seçilen donatının oranının alt ve üst sınırları kontrol edilir.
f
As = 0.85 cd k1cbw 6. Çizim yapılarak donatının nasıl yerleştirileceği gösterilir.
f yd

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 141
Dikdörtgen kesit hesabı - Analitik çözüm - ÖRNEK
Verilenler:

470 mm
Kiriş ve kesit boyutları, karakteristik yükler ve
malzeme: C25/30/S420a. Şantiye denetimi iyi.
Đstenen:

30
Moment diyagramları

Kirişin yükleri güvenle taşıyabilmesi için As donatı

alanı ne olmalıdır? Donatı çap ve sayısını belirleyiniz,
kesiti çiziniz.

Md
K=
bw d 2 fcd

Çözüm: K=138.8.106/(250.4702.16.67)=0.151
fcd=25/1.5=16.67 N/mm2, fctd=1.8/1.5=1.20 N/mm2
c=
470
(
1 m 1 − 2.353 ⋅ 0.151 ) c=
d
k1
(1 m 1 − 2.353K )
k1=0.85, ρb=0.0205, 0.85 ρb= 0.85 0.0205=0.0174
. 0.85
fyd=420/1.15=365.22 N/mm2
c=552.94 (1m0.803)c1=997.0 mm, c2=108.9 mm
Max ρ=min (0.0174, 0.02)=0.0174 c=108.9 mm.
f cd
Min ρ= 0.8.1.20/365.22=0.0026 16.67 As = 0.85 k1cbw
As = 0.85 0.85 ⋅108.9 ⋅ 250 f yd
365.22
Tasarım momenti: As = 898 mm2
Md=1.4 (31.25+50.0)+1.6.15.63=138.8 kN.m 2 2
Seçilen: 3φ20 (942 mm2) altta
Montaj: 2φ12 (226 mm2) üstte
ρ =942/(250.470)=0.0080 3 20
ρ < Max ρ

250
ρ >Min ρ
kesit

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 142
 Dikdörtgen kesit hesabı - Tablolar ile çözüm -ÖRNEK
Verilenler:
Kiriş ve kesit boyutları, karakteristik yükler ve
malzeme: C25/30/S420a. Şantiye denetimi iyi.
(g den) Đstenen:
Moment diyagramları

+
31.25 kN.m Kirişin yükleri güvenle taşıyabilmesi için As donatı
(q dan) alanı ne olmalıdır? Donatı çap ve sayısını belirleyiniz,
++ kesiti çiziniz.
15.63 kN.m

(G den)
++
50.0 kN.m
fcd=25/1.5=16.67 N/mm2, fctd=1.8/1.5=1.20 N/mm2, k1=0.85, ρb=0.0205, 0.85 ρb= 0.85.0.0205=0.0174, fyd=420/1.15=365.22 N/mm2,
Max ρ=min(0.0174, 0.02)=0.0174, Min ρ= 0.8.1.2/365.22=0.0026
Md=1.4(31.25+50.0)+1.6.15.63=138.8 kN.m

Çözüm için herhangi bir tablo kullanılabilir. Burada ERSOY/ÖZCEBE ve AYDIN tabloları kullanılacaktır.

Çözüm (ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.5 tablosu): Çözüm (AYDIN, Sayfa 5 tablosu):

K=bwd2/Md=250.4702/(138.8.103) =398 mm2/kNj=0.903 470 250
kh = = 6.31 → k s = 0.300
100 138.8
As= 138.8.106 /(365.22.0.903.470)=895 mm2
10 4 ⋅ 0.300 ⋅138.8 2 2
Seçilen 3φ20(942 mm2) altta As = = 886 mm 2

470 mm
470
Montaj: 2φ12 (226 mm2) üstte
Seçilen 3φ20(942 mm2) altta
3 20
ρ =942/(250.470)=0.0080 Montaj: 2φ12 (226 mm2) üstte
ρ < Max ρ
250

30
ρ > Min ρ
ρ =942/(250.470)=0.0080 kesit

ρ < Max ρ

ρ > Min ρ

NOT: Görüldüğü gibi, analitik ve tablo çözümlerinin sonuçları aynı değildir. Farklı varsayım ve yuvarlamalar nedeniyle biraz fark normaldir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 143
 Dikdörtgen kesit hesabı - Tablolar ile çözüm - ÖRNEK

Verilen kesitin Md momentini güvenle taşıyabilmesi için As ne

olmalıdır? Donatı çap ve sayısını belirleyiniz, kesiti çiziniz.
Malzeme: C20/25/S420a, şantiye iyi denetimli.

Çözüm:
fyd=420/1.15=365.22 N/mm2, fctd=1.6/1.5=1.07 N/mm2
ρb =0.0164, Max ρ=min(0.85 ρb=0.0139, 0.02)=0.0139, Min ρ = 0.8.1.07/365.22=0.0023

Çözüm(ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.4 tablosu): Çözüm(AYDIN, Sayfa 5 tablosu):

K=bwd2/Md=250.4702/117.103=472 mm2/kN  j=0.893 470 250
kh = = 6.87 → k s = 0.302
As=117.106/(365.22.0.893.470)=763 mm2 100 117

10 4 ⋅ 0.302 ⋅117 3
Seçilen : 3φ18 (763 mm2) üstte As = = 752 mm 2
470
Montaj : 2φ12 (226 mm2) altta
Seçilen : 3φ18 (763 mm2) üstte 2 2

ρ =763/(250.470)=0.0065 Montaj : 2φ12 (226 mm2) altta 250

kesit
ρ < Max ρ
ρ =763/(250.470)=0.0065
ρ > Min ρ
ρ < Max ρ

ρ > Min ρ

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 144
 Tablalı kesit hesabı - Tablolar ile çözüm - ÖRNEK
1200 mm

100
Bir kirişin açıklık kesitindeki Md momentini güvenle
taşıyabilmesi için As ne olmalıdır? Donatı çap ve sayısını

Md=223 kN.m
500 mm
470

belirleyiniz. Malzeme: C20/25/S420a, şantiye denetimi iyi.

Md=223 kN.m

As=? As

250

fcd=20/1.5=13.33 N/mm2 , fctd=1.6/1.5=1.07 N/mm2, fyd=420/1.15=365.22 N/mm2

Max ρ=0.02, Min ρ= 0.8.1.07/365.22=0.0023, (ρ ≤ 0.85ρb kontrolü gerekmez!)

Çözüm(ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.12 tablosu): Çözüm(AYDIN, Sayfa 8 tablosu):

b/bw=1200/250=4.8≈ 4 ! (en uygun tablo) hf/d=100/470=0.21 ≈ 0.20 ! (en uygun tablo)
Kfcd=1200.4702.13.33/(223.106)=15.85 b/b0=1200/250=4.8 ≈5

t/d=100/470=0.21 ≈0.20  j=0.962 m= 223.106 /(1200.4702.13.33)=0.063ω=0.068

As=223.106 /(365.22.0.962.470)=1350 mm2 As=0.068.(13.33/365.22)1200.470=1400 mm2

Seçilen 4φ22(1521 mm2) altta

Seçilen 4φ22(1521 mm2) altta
2 2 2
Montaj 2φ12(226 mm ) üstte
Montaj 2φ12(226 mm2) üstte
ρ =1521/(250.470)=0.0129
ρ =1521/(250.470)=0.0129
ρ < Max ρ

ρ < Max ρ
4 22
ρ > Min ρ

ρ > Min ρ
250

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 145
 Kesit hesabı - Tablolar ile çözüm - PROBLEM

1.Yukarıda verilen kesitin Md momentini

güvenle taşıyabilmesi için As ne olmalıdır?
Donatı çap ve sayısını belirleyiniz. Boyuna ve
enine donatıları kesiti çizerek gösteriniz.
Şantiye denetimi iyi. Malzeme: C25/30/S420a

2.Aşağıda bazı kesit ve malzemeleri verilmiştir. Hepsinde şantiye denetimi iyidir. Önceki örnekleri dikkate alarak ve hiçbir hesap
yapmaksızın donatı çap ve sayısını belirleyiniz, kesitleri çiziniz.

100
200
100
500 mm

800 mm
470

Md=117 kN.m

As=?

250 mm

200
C20/25/S420a
C20/25/S420a
C25/30/S420a

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 146
 Kiriş boyutlandırma ve çizimi - ÖRNEK
Birim yükleme için
kesme
Birim yükleme için
kesme
Birim yüklemelere ait diyagramlar tasarım momentlerinin
kolayca hesaplanabilmesi için verilmiştir. Bu diyagramlar
kullanılmadan başka bir yol ile de (Cross, yazılım) bulunabilir.
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu
Verilenler:
Kiriş boyutları, kirişin g(sabit) ve q(hareketli) karakteristik yükleri,
birim yüklere ait kesme diyagramları, şantiye denetimi iyi.
Malzeme: C20/25
S420a (boyuna),
S220a (etriye).
Verilen kirişin paralel komşu kirişlere net mesafesi 3.0 m dir. Kiriş
şekilde görülen 25x50 cmxcm boyutlu kolonlara oturmaktadır.
Kiriş boyunca kesit a-a da ki gibidir.
Đstenen:
Kirişin boyuna donatılarını belirleyiniz ve gerekli çizimleri veriniz.
Not: Etriye hesabı henüz bilinmemektedir. Çizimlerde, yönetmeliklere
uygun, konstrüktif etriye kullanınız.
147
ÇÖZÜM
Birim yüklemeler için verilmiş olan kesme diyagramlarını kullanarak g den oluşan moment diyagramı; q ya ait en elverişsiz
yüklemelerden oluşan açıklık ve mesnet momentlerinin en büyük değerleri bulunabilir.

2.15 . 36 - 0.18 . 49 = 68.58 kN

-2.85 . 36 - 0.18 . 49 = -111.42 kN
0.43 . 36 + 2.22 . 49 = 124.26 kN
0.43 . 36 - 1.78 . 49 = -71.74 kN

0.5.68.58.1.91= 65.49 kN.m

65.49-111.42.(5-1.91).0.5 = -106.65 kN.m
0.5.71.74.1.46 = 52.37 kN.m

max Mq
(1.açıklık)
2.15 . 2.15 . 0.5 . 17 = 39.29 kN.m

max Mq
(2.açıklık)
1.78 . 1.78 . 0.5 . 21 = 33.27 kN.m

2.15 . 17 - 0.18 . 21 = 32.77 kN

-2.85 . 17 - 0.18 . 21 = 52.23 kN
(orta mesnet)
max Mq

0.5.32.77.1.93-0.5.52.23 (5.0-1.93) = -48.55 kN.m

Sadece G ve Q etkisi söz konusu olduğundan açıklık ve mesnet tasarım momentleri Md=1.4G+1.6Q yük birleşiminden hesaplanır.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 148
Tasarım momentleri:
1.4. 65.49+1.6.39.29 = 154.55 kN. m (1. açıklıkta)
1.4.52.37 + 1.6 . 33.27 = 126.55 kN. m (2. açıklıkta)
1.4 (-106.65)+1.6 (-48.55) = -226.99 kN. m (orta mesnette)

Etkili (çalışan) tabla genişliği:

K101 açıklığında b≤ 250+12 ⋅100=1450 mm, b ≤ 250+0.2⋅0.8 ⋅4500=970 mm
K102 açıklığında b≤ 250+12 ⋅100=1450 mm, b ≤ 250+0.2⋅0.8 ⋅3500=810 mm
Çalışan tabla genişliği biraz daha küçük ve her iki açıklıkta eşit alınacaktır, b=800 mm

C20/25/S420a malzemesi için:

fcd=20/1.5=13.33 N/mm2, fctd=1.6/1.5=1.07 N/mm2 , fyd=420/1.15=365.22 N/mm2

Açıklıklarda (tablalı!): Max ρ=0.02, Min ρ= 0.8.1.07/365.22=0.0023, (ρ ≤ 0.85ρb kontrolü gerekmez!)
Mesnetlerde (dikdörtgen!): ρb=0.0164, Max ρ=Min(0.85 ρb=0.0139, 0.02)=0.0139, Min ρ=0.8.1.07/365.22=0.0023

AÇIKLIK DONATILARI:

K101 açıklık (ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.12 tablosu): K102 açıklık (ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.12 tablosu ):
Md=154.55 kN.m, d=570 mm Md=126.55 kN.m, d=570 mm
b/bw=800/250=3.2 ≈4 ! (en uygun tablo) b/bw=800/250=3.2 ≈4 ! (en uygun tablo)
t/d=100/570=0.18 t/d=100/570=0.18
Kfcd= 800.5702 . 13.33 /(154.55.106)=22.4  j=0.973 Kfcd= 800.5702 . 13.33 /(126.55.106)=27.4  j=0.981
As= 154.55.106 / (365.22. 0.973. 570)=763 mm2 As= 126.55.106 / (365.22. 0.981. 570)=620 mm2
b=800 mm b=800 mm
Seçilen 5φ14 (770 mm2) altta Seçilen 4φ14 (616 mm2) altta
Montaj 3φ12 (339 mm2) üstte Md=154.55 kNm Montaj 3φ12 (339 mm2) üstte Md=126.55 kNm

ρ =770/(250.570)=0.0054 ρ =616/(250.570)=0.0043
As = ? As = ?
ρ < Max ρ
ρ < Max ρ

ρ > Min ρ
250 ρ > Min ρ
250

AÇIKLAMA: TS 500-2000 e göre montaj donatısı mesnet donatısının en az ¼ ü olmalıdır (bak: Kiriş sınır değerleri). Mesnette hesap henüz yapılmadığından donatısı belli değildir. Ancak
iyi bir tahmin yapılabilir.: Açıklıkta 154.55 kN.m moment için 763 mm2 donatı hesaplandı. Mesnette 226.99 kN.m moment için gerekli donatı, orantı ile, 763.226..99/154.55=1120.6 mm2
den biraz daha fazla olacaktır. Çünkü mesnette tabla çalışmamaktadır. Bu nedenle 1200 mm2 ye yuvarlayarak montaj donatısını 1200/4=300 mm2 tahmin edebliriz. Bu ise 2φ14 (308 mm2)
veya 3φ12 (339 mm2) ye karşılık gelir. Burada 3φ12 (339 mm2) tercih edilecektir.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 149
MESNET DONATILARI:
Mesnet donatıları hesaplanmadan önce açıklık donatılarının nasıl yerleştirileceğine karar verilmelidir. Çünkü açıklık donatıları da mesnette çekmeğe çalışacaktır.
Çubuklar farklı şekilde yerleştirilebilir:
1.Hesaplanan donatılar açıklığa konur ve komşu açıklığın ¼ ünde kesilir. Bu durumda ara mesnedin altında birinci açıklıktan 5φ14 ve ikinci açıklıktan 4φ14 olmak
üzere 9φ14 çubuk olacaktır. Mesnedin üstünde ise birinci açıklıktan 3φ12 ve ikinci açıklıktan 3φ12 olmak üzere 6φ12 olacaktır.
2.Çubuk boyu yeterliyse kesmeden boydan boya uzatılır. Kiriş toplam boyu 9 m ve yukarı-aşağı kıvrılan kısım 1 m düşünülünce 10 m çubuk boyu gerekir. Çubuklar
12 m olduğundan kesmek gerekmez. 1. ve 2. açıklığın altına 4φ14 boydan boya uzatılır. 1. açıklığa 1φ14 ayrıca konur ve ikinci açıklığın ¼ ünde kesilir. Üstte 3φ12
her iki açıklık boyunca uzatılır. Bu durumda mesnedin altında 5φ14 üstünde 3φ12 çubuk olur.

Donatılar elden geldiğince kesilmemelidir. Çünkü aderans daha iyi olacak ve mesnetlerde donatı yığılması önlenmiş olacaktır. Ayrıca daha az işçilik gerektirir. Bu
örnekte yukarıda verilen 2. yol tercih edilecektir.

K101-K102 mesnet (ERSOY/ÖZCEBE, Sayfa B.4 tablosu ):

Md= -226.99 kN.m, d=570 mm
K=250.5702 / (226.99.103)=373.8 mm2/kN j=0.860 Mesnet momentinin
gerektirdiği donatı alanı
As=226.99.106/ (365.22.0.860.570)=1268 mm2 Tabla çekme bölgesinde
olduğundan çalışmaz, kesit
Asek= 1268-339=929 mm2 Mevcut 3φ12 düşülüyor. As = ? dikdörtgen alınacak
Seçilen ek: 3φ20 (942 mm2) üstte
Momenti karşılamak için konulan ek dontı. Çubuk çapı, Md=226.99 kNm
yığılmayı önlemek için, kalın seçilmiştir).
ρ =(942+339)/(250.570)=0.0090
250
ρ < Max ρ

ρ> Min ρ

Mesnet altındaki donatı üstündekinin

Kontrol: yarısından az olamaz.
Orta mesnet altta: 770 mm2 > (942+339)/2=641 mm2

Açıklıklarda üstte: 339 mm2 > (942+339)/4=320 mm2

Montaj donatısı mesnet donatısının
¼ ünden az olamaz.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 150
 Şantiyeye gidecek çizimlerin hazırlanması - Kiriş açılımı :
Hesaplar özetlenirse; K101 kirişinin alt tarafına 5φ14, üst tarafına 3φ12 , K102 kirişinin alt tarafına 4φ14, üst tarafına 3φ12 ve orta mesnedin üstüne 3φ20 ek donatı
konulacaktır. 4φ14 her iki açıklıkta ortak olduğundan ve toplam çubuk boyu 12 m yi aşmayacağı için kesilmeden boydan boya uzatılacaktır. K101 açıklığına 1φ14
eklenerek bu açıklık da 5φ14 ile donatılmış olacaktır. 1φ14, ikinci açıklıkta gerekli olmadığı için, kesilecektir. Montaj donatıları da, her iki açıklıkta aynı
olduklarından, kesilmeden boydan boya uzatılacaktır. 3φ20 mesnet ek donatısı da açıklıkların üstünde gerekli değildir, kesilecektir. A ve C kenar mesnetlerinde
donatılar 900 kıvrılarak kiriş derinliğince uzatılacak, kenetlenme iyileştirilecektir. Kesilen donatılar net açıklıkların dörtte birine kadar uzatılacaktır.
Nasıl hesaplanacağı henüz bilinmediğinden konstrüktif olarak φ8 çift kollu etriye kullanılacaktır. Etriye adımı (aralığı) açıklıklarda 20 cm, sarılma bölgelerinde
(2h=120 cm mesnet yüzünden itibaren) sıklaştırılarak 10 cm alınacaktır. Boyuna donatılar nervürlü (gevrek) olduğundan kanca yapılmayacaktır. Etriye kancalı
yapılacaktır.
Kirişin 1/20 ölçekli boyuna ve en az bir enine kesiti çizilir. Her bir donatı çubuğunun açılımı kirişin altına çizilir. Çubukların kıvrım boyları, toplam boyları, adet ve
çapları üzerine yazılır. Çubukların açılım sırası şöyledir: Mesnet üst ek donatıları, açıklık üst donatıları, gövde donatıları (varsa), açıklık alt donatıları, mesnet alt ek
donatıları.
Bu düşünceler ışığında hazırlanan, şantiyeye gidecek çizim aşağıda verilmiştir. Çizimin, gerçek projelerdeki gibi olmasına özen gösterilmiştir. Mesnet donatıları 25
cm gövde genişliğine sığmadığı için 2 adet çubuk tablaya yerleştirilmiştir.

A B C
5 5 5
5
a b
K101 25/60 K102 25/60 a-a
10 3Ø12 10 10 3Ø12 10
Ø8 3Ø12
20 20 Ø8
Ø8 Ø8 5Ø14
5Ø14 4Ø14

120 120 120 25

120 a b
25 25 25 25
450 b-b
350
500 cm 400 cm 25 3Ø12+3Ø20
25
5Ø14

3Ø20 L= 250 25

944 3Ø12 L= 994 19

10
25 25
54 54
25 25
944 4Ø14 L= 994 19
Etr. Ø8/20
25 Ø8/10
635 1Ø14 L= 660
L= 166

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, http://mmf.ogu.edu.tr/atopcu 151