Πτυχιακή εργασία: Προστασία ψηφιακών πνευματικών δικαιωμάτων και η συνεισφορά του οργανισμού Creative Commons

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων –

Η συνεισφορά του οργανισµού Creative Commons
Μαρίνος Ι. Παύλου
Επιβλέπων: Παναγιώτης Γεωργιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ
AΘΗΝΑ
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων – Η συνεισφορά του οργανισµού
Creative Commons
Α.Μ.: 1115200300175
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ:
Παναγιώτης Γεωργιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα εργασία µελετά τον όρο «προστασία των ψηφιακών πνευµατικών

δικαιωµάτων». Εξηγά την σηµασία του, διαπραγµατεύεται την ανάγκη ύπαρξής του και
εντοπίζει όλους τους ενδιαφερόµενους και εµπλεκόµενους φορείς και παράγοντες γύρο
από αυτόν. Στην εργασία παρουσιάζονται όλες οι µέθοδοι και τεχνικές προστασίας των
ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων σε σχέση µε τους χώρους εφαρµογής τους, τα
πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατά τους. Αφού γίνεται µια αναφορά στην σχετική
ισχύουσα νοµοθεσία τόσο σε Παγκόσµιο και Ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και σε τοπικό
(Ελλάδα και Κύπρος), µας παρουσιάζονται όλοι οι διεθνείς οργανισµοί που
δραστηριοποιούνται γύρο από την προστασία, προώθηση ή απόρριψη των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων. Εκτενής αναφορά και «γνωριµία» γίνεται µε τον οργανισµό
«Creative Commons» και την δραστηριοποίηση του από το 2007 και στην Ελλάδα. Μας
εξηγείται η προσέγγισή του, οι ιδέες του, ο τρόπος δράσης του, και πώς, µέσα από την
διαφορετικότητά του από τους άλλους οργανισµούς, προτείνει αλλά και προσφέρει
λύσεις στα θέµατα που προκύπτουν σχετικά µε την προστασία των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων. Λύσεις που τόσο οι ισχύουσες τεχνικές, η νοµοθεσία όσο
και οι υπόλοιποι οργανισµοί αποτυγχάνουν να εφαρµόσουν. Τέλος, η εργασία
προσεγγίζει τα κοινωνικά, οικονοµικά και πολιτικά ζητήµατα που σχετίζονται µε το θέµα
καταλήγοντας σε σχετικά συµπεράσµατα και προτείνει λύσεις σχετικά µε την στάση που
πρέπει κανείς να τηρεί απέναντι στην προστασία -ή µη- των ψηφιακών πνευµατικών
δικαιωµάτων.
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: Ψηφιακά Πνευµατικά ∆ικαιώµατα
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ∆ΙΑ: Προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων, πειρατεία,

Λογισµικό ανοικτού κώδικα, Παράνοµη αντιγραφή ψηφιακού έργου,
Άδειες Χρήσης
Προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων – Η συνεισφορά του οργανισµού Creative Commons
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ...................................................................................................................... 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ .............................................................................................................. 4
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ........................................................... 7
ΠΡΟΛΟΓΟΣ .................................................................................................................... 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ .............................................................................................. 9
1.1 Τι είναι η Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων .............................. 9
1.2 Γιατί υπάρχει τέτοιος όρος; Από που προέκυψε η ανάγκη προστασίας; ............ 9
1.3 Τι πρέπει να προστατεύεται, από ποιους και γιατί; ........................................... 11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ∆ΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ........................... 12
2.1 Γνώσεις από τον χώρο της πληροφορικής και του ∆ιαδικτύου ......................... 12
2.1.1 Παραγωγή ψηφιακού πνευµατικού έργου ...................................................... 12
2.1.2 Αποθήκευση και ανάκτηση ψηφιακού πνευµατικού έργου ........................... 13
2.1.3 Προβολή – Προώθηση πνευµατικού έργου ................................................... 14
2.1.4 Πώληση και Κέρδος από ψηφιακό πνευµατικό έργο ..................................... 15
2.2 Νοµικές Γνώσεις ............................................................................................... 17
2.3 Κοινωνική – Πολιτιστική Επίγνωση, Ηθική ....................................................... 18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ .............................. 20
3.1 Τεχνικά µέτρα προστασίας ελέγχου πρόσβασης .............................................. 20
3.1.1 Κρυπτογραφία ........................................................................................... 20
3.1.2 Ηλεκτρονικές υπογραφές ........................................................................... 21
3.1.3 Ψηφιακά πιστοποιητικά .............................................................................. 22
3.1.4 Συσκευές και Προγράµµατα αναπαραγωγής που εφαρµόζουν TPM ......... 22
3.1.5 Σύστηµα κωδικοποιηµένου περιεχοµένου ................................................. 23
3.1.6 Ασύµµετρος Κατακερµατισµός Εφαρµογών............................................... 24
Μαρίνος Ι. Παύλου 4
3.1.7 Ψηφιακά Εισιτήρια ..................................................................................... 25
3.2 TPMs για έλεγχο χρήσης .................................................................................. 25
3.2.1 Macrovision ................................................................................................ 25
3.2.2 Σύστηµα διαχείρισης σειριακής αντιγραφής ............................................... 25
3.2.3 Προστασία Περιεχοµένου από ψηφιακή µετάδοση .................................... 27
3.2.4 Πρωτοβουλία Ασφαλούς Ψηφιακής Μουσικής ........................................... 27
3.3 ∆ιαχείριση Ψηφιακών ∆ικαιωµάτων ..................................................................... 28
3.3.1 Σύστηµα διαχείρισης και αξιοποίησης των πνευµατικών δικαιωµάτων του

ψηφιακού περιεχοµένου ......................................................................................... 28
3.3.2 Σύστηµα µοναδικής αναγνώρισης .............................................................. 29
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΡΩΤΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ DRM KAI TPM ........ 30
4.1 Προβλήµατα µε τα TPMs. ................................................................................. 30
4.1.1 Πρόβληµα µε τη ∆έσµευση συσκευής (Device Binding) ............................. 31
4.1.2 Πρόβληµα µε το CSS - To DeCSS ............................................................ 31
4.2 Πρόβληµατα µε τις τεχνολογίες προστασίας χρήσης ........................................ 32
4.2.1 Macrovision ................................................................................................ 32
4.2.2 Πρωτόκολλο ασφαλούς ψηφιακής µετάδοσης ........................................... 32
4.2.3 Πρωτοβουλία για Ασφαλή Ψηφιακή Μουσική ............................................ 33
4.2.4 Το «αναλογικό χάσµα» (Analog Hole) ....................................................... 33
4.2.5 Υδατογραφήµατα ....................................................................................... 34
4.3 Προβλήµατα µε το DRM ................................................................................... 34
4.4 Ιδεολογικό – ηθικό υπόβαθρο........................................................................... 35
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ∆ΙΕΘΝΗΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ – ΤΟΠΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ............................ 38
5.1 Νόµοι που αφορούν το DRM σε Η.Π.Α και Ε.Ε ................................................ 38
5.1.1 Το Digital Millennium Copyright Act ........................................................... 39
5.1.2 Η νοµοθεσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση....................................................... 39
5.2 Νόµιµοι Λόγοι αντιγραφής Περιεχοµένου ......................................................... 39
5.2.1 ∆ίκαιη Χρήση (Fair Use)............................................................................. 40
5.2.2 Τεχνολογική Αποδοτικότητα....................................................................... 40
5.3 Ελληνικός Νόµος Περί Πνευµατικής Ιδιοκτησίας............................................... 40
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ – ΚΙΝΗΜΑΤΑ –ΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ................................................................................. 42
6.1 Οργανισµοί Υπέρ της ∆ιατήρησης των Copyrights και της αυστηρής εφαρµογής
του DRM .................................................................................................................... 43
6.1.1 ∆ιεθνείς οργανισµοί, συµµαχίες, τάσεις...................................................... 43
6.1.2 Εταιρίες παροχής υπηρεσιών DRM. .......................................................... 44
6.1.3 Ελλάδα ....................................................................................................... 45
6.2 Οργανισµοί εναντίον της πνευµατικής ιδιοκτησίας και του DRM, υπέρ των
δωρεάν πνευµατικών έργων. ..................................................................................... 45
6.2.1 ∆ιεθνείς Οργανισµοί ................................................................................... 46
6.2.2 Ελλάδα ....................................................................................................... 48
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΤΑ CREATIVE COMMONS ΩΣ Η ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ ............................ 52
7.1 Γνωριµία ........................................................................................................... 52
7.2 Άδειες και Αδειοδότηση .................................................................................... 53
7.3 Συµβάλλοντες: Project και ∆ηµιουργοί ............................................................. 55
7.4 Aναζήτηση και εύρεση έργων µε άδειες creative commons .............................. 56
7.5 ∆ιεθνοποίηση αδειών Creative Commons ........................................................ 56
7.6 Ο οργανισµός Creative Commons στην Ελλάδα – Τελετή έναρξης Εργασιών . 57
7.6.1 Τα κύρια σηµεία της οµιλίας του Laurence Lessig ..................................... 58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΘΕΣΗ ............................................ 61
ΑΝΑΦΟΡΕΣ .................................................................................................................. 63
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
∆ιάγραµµα 1 : Bangeman E., “DRM, lock-ins, and piracy: all red herrings for a music
industry in trouble”, 22 Nov. 2007, http://arstechnica.com/news.ars/post/20070412-drm-
lock-ins-and-piracy-all-red-herrings-for-a-music-industry-in-trouble.html (σελ. 10).
∆ιάγραµµα 2: Άδειες Creative Commons, και συνδυασµοί αδειών (σελ. 49).
Εικόνα 1: Ορατό υδατογράφηµα σε εικόνα για χρήση σε έκθεση, “Tools for

watermarking and image processing”, Watermark.com, http://www.watermarker.com/
watermark-protector/watermark-examples.aspx, Επίσκεψη στις 10 Σεπ. 2008. (σελ. 17).
Εικόνα 2: Ορατό υδατογράφηµα σε εικόνα για χρήση ως δείγµα, “Tools for

watermarking and image processing”, Watermark.com, http://www.watermarker.com/
watermark-protector/watermark-examples.aspx, Επίσκεψη στις 10 Σεπ. 2008. (σελ. 17).
Εικόνα 3: Λογότυπο των Creative Commons, www.creativecommons.org, Επίσκεψη

στις 13 Σεπ. 2008. (σελ. 53).
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η παρούσα πτυχιακή εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προπτυχιακού

Προγράµµατος Σπουδών του Τµήµατος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, της
σχολής θετικών επιστηµών, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών,
κατά την περίοδο Σεπτέµβριος 2007 – Σεπτέµβριος 2008. Για την ολοκλήρωση της
απαιτήθηκε ενδελεχής έρευνα κυρίως στο διαδίκτυο, σε πηγές επί το πλείστον
Αµερικάνικης προέλευσης, αλλά και Ελληνικής. Για το σηµαντικότερο κοµµάτι της
εργασίας που αφορά στα Creative Commons, οι πηγές ήταν η επίσηµή τους ιστοσελίδα
(www.creativecommons.org) και το ελληνικό ηλεκτρονικό επιχειρηµατικό φόρουµ
(www.ebusinessforum.gr).
Σε αυτό το σηµείο επιθυµώ να ευχαριστήσω θερµά τον επιβλέποντα της εργασίας µου,
Καθηγητή κ. Παναγιώτη Γεωργιάδη, που µου έδωσε την ευκαιρία να εκπονήσω την
παρούσα πτυχιακή εργασία µε τίτλο που επέλεξα εγώ, για την καθοδήγηση ειδικά στις
αρχές αλλά και καθ’όλη τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας και για την κατανόηση
που έδειξε καθ’όλη τη διάρκεια της συνεργασίας µας σχετικά µε τις αργοπορίες µου.
Τέλος, θέλω να πω «ευχαριστώ» στην οικογένειά µου για την οικονοµική και όχι µόνο
στήριξη όλα αυτά τα χρόνια που ζω και σπουδάζω στην Αθήνα, καθώς και την
αρραβωνιαστικιά µου για όλα όσα µου προσφέρει.
Αθήνα 2008,
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Τι είναι η Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων
Μιλώντας για Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων, εννοούµε την ανάγκη

που έχουν οι εκδότες ηλεκτρονικών περιοδικών και βιβλίων, οι παραγωγοί ∆ιαδικτυακής
τηλεόρασης και ραδιοφώνου, εταιρίες µουσικής, δηµιουργοί λογισµικού, ηλεκτρονικών
πολυµέσων και παιχνιδιών καθώς και business-to-business επιχειρήσεις που
δραστηριοποιούνται στο ∆ιαδίκτυο, να ελέγχουν τους τελικούς χρήστες ως προς την
χρήση και την πρόσβαση στα πνευµατικά τους έργα και να επωφελoύνται οικονοµικά
από αυτές, αλλά και την προστασία των δικαιωµάτων των τελικών χρηστών στην
πρόσβαση και χρήση αυτών των πληροφοριών για παραγωγή γνώσης. (Foroughi,
Albin, Sharlett, 2002).
Ειδικότερα, η «∆ιαχείριση Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων» (Digital Rights

Management – DRM) επιχειρεί να ελέγξει την χρήση των Ψηφιακών µέσων µε το να
απαγορεύει την πρόσβαση, αντιγραφή ή µετατροπή τους από τους τελικούς χρήστες.
(Wikipedia, 2007).
1.2 Γιατί υπάρχει τέτοιος όρος; Από που προέκυψε η ανάγκη προστασίας;
Το ∆ιαδίκτυο απλοποίησε τη διάθεση ψηφιακού περιεχοµένου σε παγκόσµιο επίπεδο.

Υποσχέθηκε µείωση του κόστους της υποβιβάζοντας τον ρόλο των µεσαζόντων που
παράγουν, διανέµουν και πουλούν φυσικά αντίγραφα. Η ψηφιακή εποχή όµως
δηµιούργησε µια «παγίδα» για τους παραγωγούς: Κατέστησε δυνατή την πρόσβαση
στο πνευµατικό τους έργο από τελικούς καταναλωτές οι οποίοι το χρησιµοποιούν χωρίς
να πληρώνουν για αυτό. (Ham, Atkinson, 2003).
Για να κατανοήσουµε καλύτερα τους λόγους ύπαρξης της Προστασίας Ψηφιακών

Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων αλλά και την ανάγκη για προστασία, αρκεί να συζητήσουµε
για... µουσική! Η κωδικοποίηση αρχείων µουσικής µε το πρότυπο mp3 βοήθησε την
ταχεία διανοµή µουσικών κοµµατιών µέσω του ∆ιαδικτύου λόγω του µικρού τους
µεγέθους. Μέσα σε µικρό χρονικό διάστηµα αναπτύχθηκαν µέθοδοι και τεχνολογίες
κωδικοποίησης, αναπαραγωγής και ανταλλαγής µουσικών κοµµατιών mp3 µε
ραγδαίους ρυθµούς, τόσο που η εδραίωση των mp3 επηρέασε την οικονοµική
κατάσταση των δισκογραφικών εταιριών και γενικά του τζίρου της µουσικής
βιοµηχανίας. Ο τρόπος που αποκτούµε, ακούµε και ανταλλάζουµε µουσικά κοµµάτια
άλλαξε ριζικά. Το ποιος επωφελείται και το ποιος ζηµιώνει επίσης ανατράπηκε. Ο Όρος
«πειρατεία της Μουσικής» εµφανίστηκε για να δώσει την µορφή παρανοµίας, ακόµα και
εγκληµατικότητας στην διαδικασία δωρεάν αναπαραγωγής και διανοµής µουσικών
κοµµατιών. Σε µια έρευνα που πραγµατοποίησε η Βρετανική εταιρία δηµοσκοπήσεων
“Enders Analysis” σχετικά µε τις πωλήσεις µουσικής από το 2001 µέχρι της
προβλεπόµενες (σηµειωµένες µε “e” στο διάγραµµα) πωλήσεις µέχρι το 2012,
προκύπτει το εξής διάγραµµα:
∆ιάγραµµα 1: Πωλήσεις µουσικών δίσκων από το 2001 µέχρι το 2012(πρόβλεψη).
Από αυτό φαίνεται πως ακόµα και αν πωλείται προστατευµένο ως προς την αποκόµιση
κέρδους από αυτό (µε τρόπο που παρουσιάζεται αργότερα στην παρούσα εργασία)
ψηφιακό µουσικό υλικό, οι συνολικές πωλήσεις σε εκατοµµύρια δολάρια παρουσιάζουν
µια συνεχή και αισθητή πτώση. «Οι παγκόσµιες πωλήσεις µουσικής θα πέσουν στα 23
δισεκατοµµύρια δολάρια το 2009, λίγο πάνω από τις διπλάσιες πωλήσεις 45
δισεκατοµµυρίων του 1997 και λιγότερες κατά 16% από αυτές του 2006.» (Bangeman,
2007). Παρόλα όµως τα αρνητικά επακόλουθα για την βιοµηχανία της µουσικής, πρέπει
κανείς να δει και τα οφέλη προς τους τελικούς χρήστες, τους «µουσικόφιλους».
Παρόµοια ζητήµατα, ποικίλης κλίµακας και διαφορετικών χαρακτηριστικών, ανέκυψαν

και στην περίπτωση διανοµής ψηφιακών αντιγράφων κειµένου, βιβλίων, άρθρων,
περιοδικών, καθώς και στατικών εικόνων και βίντεο. Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες, οι
∆ιαδικτυακοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθµοί, οι ηλεκτρονικές εκδόσεις και τα
ηλεκτρονικά ΜΜΕ γενικότερα, επηρεάζονται από την ευκολία διάδοσης του
περιεχοµένου τους και σίγουρα τους αφορά η προστασία των ψηφιακών πνευµατικών,
όπως αφορά και τους τελικούς χρήστες όλων των πιο πάνω.
1.3 Τι πρέπει να προστατεύεται, από ποιους και γιατί;
Στην εργασία επιχειρείται να γίνει κατανοητό πως η Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών

∆ικαιωµάτων αφορά τόσο τους δηµιουργούς, όσο και τους χρήστες των πνευµατικών
έργων. Οι δηµιουργοί των πνευµατικών έργων πρέπει να αναγνωρίζονται και να
αµείβονται τόσο ηθικά όσο και υλικά. Οι άνθρωποι-τελικοί χρήστες πρέπει να έχουν
δικαίωµα πρόσβασης σε αυτά τα έργα, στην γνώση γενικότερα, στην πνευµατική
µόρφωση. Για να προωθείται και να αναβαθµίζεται η γνώση, πρέπει κανείς να µπορεί
να αξιοποιεί την υπάρχουσα, για να κτίζει πάνω της τη νέα, έχοντας τόσο τα οικονοµικά
µέσα που απαιτούνται όσο και την κατάλληλη υποδοµή για να την βρίσκει αλλά και για
να την προωθεί.
Άρα, πρέπει µε κάποιο τρόπο να βρεθεί κάποιος ή κάτι που να βρίσκεται ανάµεσα στα
δύο στρατόπεδα µε σηµαίες από την µια το κέρδος και από την άλλη την διάδοση της
δωρεάν γνώσης και χρήσης, που να προστατεύει αν είναι δυνατόν και τους δύο. Αυτός
ο κάποιος πρέπει να γνωρίζει τις ισχύουσες πρακτικές, τη νοµοθεσία, να έχει την
απαραίτητη τεχνογνωσία και τα κίνητρα να προωθεί την προστασία των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων όπως αυτή περιγράφεται στο παρόν κοµµάτι. «Τα προϊόντα
εκµετάλλευσης των πνευµατικών δικαιωµάτων, όλοι οι διεθνείς οργανισµοί που
ασχολούνται µαζί τους, οι ισχύουσες νοµοθεσίες που τους δίνουν ισχύ, οι πολιτικοί και
κοινωνικοί µηχανισµοί που τα νοµιµοποιούν, πρέπει να οργανωθούν σε ένα χαλαρά
οργανωµένο αλλά ισχυρά συνεκτικό υβριδικό δίκτυο για να αντιµετωπίσουν την
κατάσταση» (Gillespie, 2006).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ∆ΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
Για να µπορέσει κανείς να καταλάβει πως προκύπτει το ζήτηµα της παραβίασης και
προστασίας των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων και για να προτείνει λύσεις, θα
πρέπει να γνωρίζει καλά τις τεχνικές µε τις οποίες γίνεται η ψηφιοποίηση των
πνευµατικών έργων, η αποθήκευσή τους, η διανοµή τους και τους κινδύνους και
απειλές που προκύπτουν από αυτές τις ίδιες τις µεθόδους. Η ραγδαία ανάπτυξη και
διάδοση της πληροφορικής και κατά συνέπεια του ∆ιαδικτύου είναι οι παράγοντες –
κλειδιά στην όλη συζήτηση.
2.1 Γνώσεις από τον χώρο της πληροφορικής και του ∆ιαδικτύου
Η πληροφορική εισέβαλε σε όλους τους τοµείς της ζωής µας: εργασία, επικοινωνία,
ψυχαγωγία, ενηµέρωση, αγορές, εκπαίδευση. Ήταν λοιπόν φυσικό ότι οι δηµιουργοί
πνευµατικού υλικού θα την χρησιµοποιούσαν για να παράξουν ψηφιακό πνευµατικό
έργο και να την χρησιµοποιήσουν για να καλύψουν όλες τις ανάγκες που προκύπτουν
από την παραγωγή του: αποθήκευση και ανάκτηση των έργων, προβολή και
προώθησή τους, πώληση και αποκόµιση κέρδους από αυτά, διανοµή και ανταλλαγή
τους ανάµεσα στους δηµιουργούς αλλά και σε όλους τους φίλους της τέχνης. Τα
προβλήµατα προστασίας των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων ανακύπτουν µέσα
από κάθε µία από αυτές τις λειτουργίες και άρα είναι απαραίτητο κανείς να έχει τις
απαιτούµενες γνώσεις σχετικά µε τον τρόπο που εκτελούνται και τις τεχνικές
λεπτοµέρειες που διέπουν την κάθε µια, µε σκοπό να εντοπίσει και να επιχειρήσει να
διορθώσει τις «αδυναµίες» που δηµιουργούν το πρόβληµα.
2.1.1 Παραγωγή ψηφιακού πνευµατικού έργου
Από τη στιγµή που κάποιος δηµιουργός αποφασίζει να χρησιµοποιήσει έναν

υπολογιστή για να παράξει το έργο του, αυτόµατα εκτίθεται στους κινδύνους που
εγκυµονεί η χρήση ενός υπολογιστή στον οποίο θα δηµιουργηθεί το έργο. Αν κάποιος
θέλει να προστατεύσει το έργο του από αυτούς τους κινδύνους πρέπει να ξεκινήσει από
την προστασία του υπολογιστή. Αυτό προαπαιτεί γνώσεις σχετικές µε τα λειτουργικά
συστήµατα και τα τρωτά σηµεία ασφαλείας τους µαζί µε τους τρόπους εκµετάλλευσής
τους αλλά και προστασίας του δηµιουργού από αυτά. Θα πρέπει να γνωρίζει και να
εφαρµόζει «καλές» τεχνικές προγραµµατισµού στον υπολογιστή στον οποίο
δηµιουργείται ένα έργο, να εντοπίζει και να αποφεύγει τις «κακές» τεχνικές
προγραµµατισµού, να τις αναγνωρίζει όταν τις βλέπει και να ξέρει πως να προστατευτεί
από αυτές που ήδη υπάρχουν (και δυστυχώς υπάρχουν πολλές που ήδη
εφαρµόστηκαν στα υφιστάµενα υπολογιστικά και λειτουργικά συστήµατα). Πιο
συγκεκριµένα, κανείς πρέπει να είναι εξοικειωµένος µε όρους όπως «υπερχείλιση
µνήµης» (buffer overflow), «∆ιαχείριση ∆ικαιωµάτων ανάγνωσης, εγγραφής,
πρόσβασης χρηστών και διεργασιών» κλπ (M.Stokely 2008). Οι κίνδυνοι για την
προστασία των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων που προκύπτουν από τους πιο
πάνω όρους, καθώς και οι ισχύουσες τεχνικές προστασίας για αυτό το ζήτηµα αλλά και
για τα επόµενα που ακολουθούν αναλύονται στο επόµενο κεφάλαιο.
2.1.2 Αποθήκευση και ανάκτηση ψηφιακού πνευµατικού έργου
Από τη στιγµή που ένα έργο δηµιουργείται, αυτόµατα αποθηκεύεται και σε ένα µέσο.
Άρα υπάρχει η ανάγκη να γνωρίζουµε τις τεχνικές ασφαλούς αποθήκευσης δεδοµένων,
σωστής, γρήγορης και εξουσιοδοτηµένης ανάκτησης και αντιγραφής τους, αλλά και τις
τεχνικές επιθέσεων στο αποθηκευµένο υλικό. Όροι όπως «ψηφιοποίηση»,
«κρυπτογράφηση», «αντίγραφα ασφαλείας», «ανάκτηση δεδοµένων» , «πολιτική
πρόσβασης» πρέπει να είναι εντελώς κατανοητοί και εφαρµόσιµοι από όποιον θα ήθελε
να µελετήσει τα προβλήµατα και τους κινδύνους για την προστασία των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων και να προτείνει λύσεις.
Ο µελετητής της προστασίας των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων πρέπει να

γνωρίζει ότι είναι συνήθης τακτική να ψηφιοποιείται ήδη υπάρχον πνευµατικό έργο πριν
αυτό αποθηκευτεί σε κάποιο ηλεκτρονικό µέσο. Ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, εικονικά
µουσεία και γκαλερί τέχνης, ∆ιαδικτυακοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθµοί, και ηλεκτρονικές
εκδόσεις ασχολούνται µε την ψηφιοποίηση έργων. Για να προστατευτούν οι δηµιουργοί
των υπό ψηφιοποίηση έργων, οι µεσάζοντες – ψηφιοποιητές τους, αλλά και όσοι θέλουν
να έχουν πρόσβαση σε αυτά, θα πρέπει να µελετηθούν «καλές τεχνικές
ψηφιοποίησης». Σύµφωνα µε HPCL (High Performance Computing Lab) του
πανεπιστηµίου Πάτρας «Ο κύκλος ζωής της ψηφιοποίησης είναι όλες οι απαραίτητες
ενέργειες που ακολουθεί ένας οργανισµός, για να επιτύχει την ψηφιοποίηση του
πολιτιστικού περιεχοµένου του. Ο κύκλος ξεκινά από τον αρχικό σχεδιασµό του
προγράµµατος ψηφιοποίησης, επεκτείνεται στην καθ’ αυτό ψηφιοποίηση των

αντικειµένων και καταλήγει σε ζητήµατα προβολής, µακροπρόθεσµης διατήρησης και
επαναχρησιµοποίησης του ψηφιακού περιεχοµένου.» Περισσότερες λεπτοµέρειες για
τις καλές τεχνικές ψηφιοποίησης θα δοθούν στο επόµενο κεφάλαιο.
Όσον αφορά στην σπουδαιότητα της «σωστής» και «ασφαλούς» αποθήκευσης και
ανάκτησης ψηφιακού πνευµατικού έργου, ενδεικτική είναι η έκθεση του Privacy Rights
Clearing House Που παρουσιάζει ο Tom Olzak (2006) στο άρθρο του “Data Storage
Security”. Σύµφωνα µε αυτή την έκθεση, στην Αµερική µόνο, αναφέρθησαν το 2006
πάνω από 500 000 άτοµα τα οποία έπεσαν θύµατα περιστατικών που είχαν να κάνουν
µε την αποθήκευση δεδοµένων: χαµένες ή και κλεµµένες ταινίες αντιγράφων
ασφαλείας, Χόκινγκ, υφαρπαγή κωδικών πρόσβασης σε βάσεις δεδοµένων, µη
εξουσιοδοτηµένη πρόσβαση σε αποθηκευµένα δεδοµένα, παράνοµη αντιγραφή
δεδοµένων.
2.1.3 Προβολή – Προώθηση πνευµατικού έργου
Ένα πνευµατικό έργο σχεδόν πάντα δηµιουργείται µε σκοπό να γίνει ευρέως γνωστό. Η
επανάσταση που έφερε τόσο η πληροφορική γενικά, όσο και το διαδίκτυο ειδικότερα
κατέστησαν αυτή την ανάγκη εξαιρετικά εφικτή. Το γεγονός αυτό όµως έρχεται µε το
τίµηµά του: «Έγινε όσο ποτέ πριν ευκολότερο για τους καταναλωτές να έχουν
πρόσβαση σε περιεχόµενο (πνευµατικού έργου) χωρίς να πληρώνουν για αυτό» (S.
Ham, R.D. Atkinson, 2003). Πρέπει κανείς να γνωρίζει τους κανόνες που διέπουν την
δηµόσια προβολή πνευµατικού έργου σε παγκόσµιο πλέον επίπεδο εφόσον το έργο
εκτίθεται µέσω κάποιας ιστοσελίδας, αλλά και τις µεθόδους αντιγραφής υπό προβολή
έργου. Για παράδειγµα, ο µελετητής της προστασίας ψηφιακών πνευµατικών
δικαιωµάτων πρέπει να είναι ενήµερος ότι κατά τη διάρκεια προβολής µιας ταινίας σε
ένα κινηµατογράφο, µπορεί κάποιος χρησιµοποιώντας µια µικρή ψηφιακή κάµερα να
καταγράψει ολόκληρη την ταινία και µισή ώρα µετά το τέλος της προβολής η ταινία να
είναι διαθέσιµη για κατέβασµα από κάποιο ιστότοπο σε όλο τον κόσµο χωρίς κανένα
κόστος. (S. Ham, R.D. Atkinson, 2003).
Βέβαια, επειδή οι τρόποι αντιγραφής ενός έργου όταν αυτό προβάλλεται είναι σήµερα
πάρα πολλοί, είναι απαραίτητο να γνωρίζει τις µεθόδους αποτροπής της αντιγραφής,
ανίχνευσής της όταν γίνεται, τις δυνατότητες που του παρέχει ο νόµος για τιµωρία
αυτών που προβαίνουν σε παράνοµη αντιγραφή, τους τρόπους αντίδρασης για µείωση
των συνεπειών από αυτή και –ιδανικά- την παροχή κινήτρων τόσο στους δηµιουργούς
όσο και στους επίδοξους αντιγραφείς για την εξεύρεση µιας µέσης λύσης σε αυτό το
φαινόµενο.
Ένας µελετητής πρέπει να έχει υπόψη του ότι τα προϊόντα προώθησης ενός ψηφιακού
πνευµατικού έργου όπως: διαφηµίσεις, δείγµατα του έργου, αποσπάσµατα από αυτό, η
µουσική από κάποια ταινία, η περίληψη κάποιου βιβλίου, ή η παρουσίαση από
οποιοδήποτε µέσο ενός έργου, είναι και αυτά έρµαια «κακής» χρήσης και ότι οφείλει στη
µελέτη του να ασχοληθεί µε την προστασία τόσο των δηµιουργών τους, όσο και µε την
απρόσκοπτη πρόσβαση σε αυτά όλων όσων το επιθυµούν. Στο επόµενο κεφάλαιο
αναφέρονται τρόποι προστασίας υποπροϊόντων ενός έργου, όµοιων µε αυτά που
αναφέρονται πιο πάνω.
2.1.4 Πώληση και Κέρδος από ψηφιακό πνευµατικό έργο
Θα ήταν υποκρισία αν παραβλέπαµε το γεγονός ότι στις πλείστες περιπτώσεις η

παραγωγή ψηφιακού πνευµατικού έργου τελικά αποσκοπεί στην αποκόµιση κέρδους.
Ολόκληρες εταιρίες παραγωγής ψηφιακού πνευµατικού έργου έχουν δηµιουργηθεί και
δραστηριοποιούνται σήµερα σε όλο τον κόσµο, µε κάποιες από τις οποίες να
σηµειώνουν τεράστια κέρδη σε όλη την υφήλιο. Οι Εταιρίες παραγωγής ταινιών και
µουσικής βρίσκονται στο επίκεντρο της συζήτησης, αφού από τη µια είναι αυτές που
επενδύουν τεράστια ποσά στη δηµιουργία και προώθηση πνευµατικού έργου που
διανέµεται παγκοσµίως και είναι γύρω από αυτές που αναπτύσσεται και οργιάζει το
παρασκήνιο σχετικά µε τις νοµικές και οικονοµικές διαµάχες που έχουν, τις στρατηγικές
συνεργασίες που συνάπτουν, τις αλληλοσυγχωνεύσεις και αγοραπωλησίες της µιας µε
την άλλη, και από την άλλη είναι αυτές που προφητεύουν και διατυµπανίζουν την
καταστροφή της τέχνης και των δηµιουργών τους, αλλά και των ιδίων από την διάδοση
του διαδικτύου, και είναι αυτές που προβαίνουν σε ανελέητο κυνηγητό «πειρατών».
Ακόµη περισσότερο, είναι αυτές που καταδεικνύονται ως οι υπαίτιοι του όλου
προβλήµατος που ακούει στον όρο «προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων»
αλλά και οι κάτοχοι της λύσης του.
Είναι ταυτόχρονα οι ίδιες που προωθούν προσιτούς και ελκυστικούς τρόπους διάδοσης
και αναπαραγωγής αντιγραµµένου και ψηφιοποιηµένου πνευµατικού έργου (mp3
players, iPod και podcasting, συσκευές αντιγραφής αποθηκευτικών µέσων όπως
CD/DVD writers, φτηνά αποθηκευτικά µέσα όπως CD/DVD εγγραφής µεγάλης
χωρητικότητας και επαναχρησιµοποιήσιµα, λογισµικό αντιγραφής και διαµοιρασµού

ψηφιακού έργου κλπ), αλλά και αναπτύσσουν συνεργασίες για την καταπολέµηση της
πειρατείας. Η Sony είναι µόνο µια αντιπροσωπευτική εταιρία που στην επίσηµη
ιστοσελίδα της µας καλωσορίζει µε τα εξής λογία (µεταφρασµένα από εµένα):
«Καλωσορίσατε στον κόσµο της Sony: Μουσική, Ταινίες, Τηλεόραση, Ηλεκτρονικά
παιχνίδια, Ηλεκτρονικές Συσκευές». ∆ηλαδή διαφηµίζει ότι ασχολείται ταυτόχρονα µε
την παραγωγή µουσικής, κινηµατογραφικών ταινιών, συσκευών αναπαραγωγής τους,
και αποθηκευτικών µέσων. Από την άλλη όµως, δραστηριοποιείται και µε τη σύναψη
συµµαχιών µε σκοπό την καταπολέµηση της πειρατείας, όπως η συνυπογραφή της στο
“Digital Millennium Copyright Act” το 1996. (Wikipedia, 2008).
Ένας µελετητής πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά ότι υπάρχουν εταιρίες που «ζουν» από
το κέρδος που αποφέρει η πώληση ψηφιακού πνευµατικού έργου και ότι θα έκαναν τα
πάντα για να το µεγιστοποιήσουν. Επίσης πρέπει να γνωρίζει ότι υπάρχουν και οι
µικροί –ανεξάρτητοι από εταιρίες- δηµιουργοί. Για αυτούς η αποκόµιση κέρδους είναι
ζήτηµα καλλιτεχνικής ή και ακόµα φυσικής επιβίωσης. Θα πρέπει να ξέρει να διαχωρίζει
τις µεθόδους που εξυπηρετούν και προστατεύουν τον κάθε ένα, και να µπορεί να
διακρίνει τις σκοπιµότητες πίσω από τις ενέργειες των εταιριών αλλά και των
ανεξάρτητων δηµιουργών, διαβλέποντας και τα αποτελέσµατα που µπορεί να
επιφέρουν.
Ένας µελετητής θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη του και τις ηθικές αξίες των εταιριών,
των ανεξάρτητων δηµιουργών αλλά και των τελικών καταναλωτών. Η υπερτίµηση ενός
µουσικού άλµπουµ δεν σηµαίνει το ίδιο µε την υπερτίµηση της συνταγής ενός
φαρµάκου για την καταπολέµηση µιας ανίατης ασθένειας, ούτε της υπερτίµησης µιας
εργασίας επιστηµονικού ενδιαφέροντος που µπορεί να προώθηση τη γνώση όπως αυτή
παρέχεται σε ένα πανεπιστήµιο. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γνωρίζει ότι ορισµένοι
µηχανισµοί προστασίας των καταναλωτών βλάπτουν τους ανεξάρτητους δηµιουργούς
και ότι κάποιοι άλλοι που προστατεύουν τις εταιρίες µπορεί να παραβιάζουν
ανθρώπινες ελευθερίες. Οι µηχανισµοί και οι µέθοδοι που εφαρµόζονται είναι πάντοτε
ευάλωτοι σε καλόβουλες ή κακόβουλες παραβιάσεις, και άρα πρέπει να γνωρίζει ότι η
επένδυση κεφαλαίου σε αυτούς εγκυµονεί κίνδυνο αποτυχίας, ενώ όταν πετυχαίνουν
κινδυνεύουν να στερήσουν την διάδοση της τέχνης, της γνώσης, της πνευµατικής
καλλιέργειας των καταναλωτών.
2.2 Νοµικές Γνώσεις
Ένας παράγοντας που συνέβαλε αποφασιστικά στην εξάπλωση του φαινοµένου που
ονοµάζεται «ηλεκτρονική πειρατεία» όταν ακόµα αυτό βρισκόταν στην αυγή του, ήταν η
έλλειψη νοµικών ρυθµίσεων για την προστασία των ψηφιακών πνευµατικών
δικαιωµάτων. Όταν άρχισε να αντιγράφεται και να διανέµεται το πρώτο παράνοµο
λογισµικό και τα πρώτα CD µουσικής, το νοµικό σύστηµα πιάστηκε απροετοίµαστο,
καθώς δεν υπήρχαν σχετικοί νόµοι για την απαγόρευση ή και ποινικοποίηση της
«πειρατείας», αλλά ούτε και για την προστασία των καταναλωτών από τις πρώτες
ενέργειες στις οποίες κατέφευγαν οι εταιρίες για να αυτοπροστατευτούν. Με την άφιξη
της ψηφιακής εποχής, το Κογκρέσο αναγκάστηκε να τροποποιήσει την νοµοθεσία περί
πνευµατικών δικαιωµάτων για να «απαγορεύσει την εµπορική διάθεση λογισµικού» το
1990. Αυτή όµως η τροποποίηση δεν έλυνε όλα τα προβλήµατα, γιατί η τεχνολογία
εξελισσόταν µε γοργούς ρυθµούς και αυτοί που ασχολούνταν µε τους υπολογιστές είχαν
βρεί τρόπους να παρακάµψουν τους κανονισµούς της τροποποίησης. Για παράδειγµα,
σύµφωνα µε το νόµο «No Electronic Theft” του 1997, οι άνθρωποι που από πρόθεση
διένειµαν προστατευµένο λογισµικό χωρίς να έχουν χρηµατικό όφελος, δεν µπορούσαν
να διωχθούν νοµικά. Όπως γίνεται φανερό λοιπόν, η νοµοθεσία παίζει κρίσιµο ρόλο στο
όλο θέµα της προστασίας ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων, γιατί είναι αυτή που θα
«οπλίσει» µε ισχύ τις όποιες ενέργειες γίνουν και είναι αυτή που θα επιβάλει την
εφαρµογή τους.
Ο µελετητής του θέµατος, πριν προτείνει λύσεις, θα πρέπει να γνωρίζει αν αυτές

µπορούν να έχουν νοµική υπόσταση, αν µπορούν να τεθούν υπό την οµπρέλα
υπαρχουσών νοµικών ρυθµίσεων, η αν έρχονται σε αντιπαράθεση µε αυτές. Θα πρέπει
να έχει επίγνωση ότι η νοµοθετική πολιτική και για αυτό το ζήτηµα, χαράζεται πλέον
από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Παγκόσµιους οργανισµούς και νοµοθετικά σώµατα
και ότι µέχρι στιγµής «τρέχουν» ή έχουν ήδη υλοποιηθεί πολλά προγράµµατα που
επιχειρούν να ρυθµίσουν νοµικά το πρόβληµα. Ενδεικτικά αναφέρεται το έργο
«Προστασία & ∆ιαχείριση των Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων Ψηφιακού Περιεχοµένου»
που συνέταξε το Εργαστήριο Ψηφιακών Συστηµάτων & Επεξεργασίας Ψηφιακών
Μέσων του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου στα πλαίσια του Επιχειρησιακού
Προγράµµατος «Κοινωνία της Πληροφορίας».
2.3 Κοινωνική – Πολιτιστική Επίγνωση, Ηθική
Πέρα από τα καθαρά τεχνικά ζητήµατα γύρω από την προστασία των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων, πέρα από οικονοµικές αναλύσεις και τους δικαστικούς
νόµους, επειδή το θέµα έχει µέχρι σήµερα πάρει τεράστιες διαστάσεις και δεν γνωρίζει
γεωγραφικά ούτε πολιτιστικά σύνορα, ένας µελετητής είναι σκόπιµο να έχει και
επίγνωση σχετικά µε τα κοινωνικά αίτια που οδήγησαν στο πρόβληµα, τις επιπτώσεις
που µπορεί να φέρνουν στην κάθε κοινωνία τα όποια µέτρα µπορούν να ληφθούν, και
τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες επιτυχίας ή αποτυχίας τους.
Οι νόµοι περί πνευµατικής ιδιοκτησίας δεν µπορεί να είναι το ίδιο αυστηροί σε µια
υπανάπτυκτη χώρα όπου η πρόσβαση στη γνώση είναι δύσκολη, και σίγουρα δεν είναι
θεµιτό οι ελάχιστοι µικροί δηµιουργοί πνευµατικού έργου σε αυτή να µην ανταµείβονται
για το έργο τους. Η επένδυση τεράστιων κεφαλαίων για την εφαρµογή αυστηρών
τεχνικών απαγορεύσεων παράνοµης αντιγραφής πνευµατικού υλικού πάνω σε
συσκευές µπορεί να αποδειχθεί ανώφελη και να γνωρίσει παταγώδη αποτυχία.
Χαρακτηριστικότατο παράδειγµα είναι ένας Νορβηγός έφηβος που κατάφερε να
«σπάσει» το Content Scramble System (CSS), ένα σύστηµα που ενσωµατωνόταν σε
οικιακά DVD Players και που απαγόρευε την αναπαραγωγή παράνοµων αντιγράφων
ταινιών, και να µοιραστεί τον τρόπο που το έκανε µε εκατοµµύρια χρήστες του
∆ιαδικτύου. Για την εφαρµογή του συστήµατος αυτού συνεργάστηκαν οι µεγαλύτερες
εταιρίες παραγωγής κινηµατογραφικών ταινιών του Hollywood επενδύοντας τεράστια
ποσά στην έρευνα και εφαρµογή του, και πολύτιµες εργατοώρες, ενώ το είδαν να
αποτυγχάνει µέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. (Gillespie, 2006).
Η επίγνωση του σκεπτικού των Χάκερς, των «Κοινωνικών Μηχανικών», των

Φιλελευθεριστών που πιστεύουν ότι όλα στη ζωή πρέπει να είναι δωρεάν είναι
αναγκαία, γιατί η δύναµη που έχουν να ανατρέπουν τα σχέδια των εταιριών είναι πάνω
από υπολογίσιµη. Πρέπει ο µελετητής να είναι ενήµερος για την ύπαρξη οργανισµών
(αφιλοκερδών και µη) και για τη δράση τους γύρω από την προώθηση και διανοµή
δωρεάν πνευµατικού υλικού, για τη δράση των πολέµιων αυτών των οργανισµών, και
για τη στρατηγική που ακολουθούν.
Ο µελετητής πρέπει να γνωρίζει ότι µια κοινωνία αντιδρά ενεργά στην όποια
προσπάθεια περιορισµού των ελευθεριών της, και αντίστοιχα, µια εταιρία αντιδρά στην
προοπτική µείωσης των κερδών της. Πρέπει να έχει καλά υπόψη του ότι οι ηθικές αξίες
της κάθε κοινωνίας είναι διαφορετικές, και ότι το τι είναι παράνοµο και ανήθικο διαφέρει
από άνθρωπο σε άνθρωπο, ειδικά στην περίπτωση διάθεσης δωρεάν πνευµατικού

έργου που προάγει την γνώση, την µόρφωση, την ψυχαγωγία, την υγεία.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Στη διεθνή βιβλιογραφία συναντάται ο όρος “Technical Protection Measures” (TPM),

δηλαδή «Τεχνικά Μέτρα Προστασίας». Αυτός ο όρος αναφέρεται στις τεχνολογίες που
ελέγχουν ή/και περιορίζουν τη χρήση και την πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόµενο σε
συσκευές που έχουν εγκατεστηµένες αυτές τις τεχνολογίες. Επιπρόσθετα, το DRM
(Digital Rights Management), η ∆ιαχείριση Ψηφιακών ∆ικαιωµάτων βασίζεται στο TPM
για να υλοποιήσει αυτούς τους ελέγχους και τους περιορισµούς. (Fact Sheet, 2006). Το
παρόν κεφάλαιο παρουσιάζει όλες τις υφιστάµενες τεχνολογίες Προστασίας που
εφαρµόζονται σήµερα, και τις τακτικές που ακολουθεί το DRM και που αποσκοπούν στη
διαχείριση, έλεγχο και περιορισµό στην πρόσβαση των χρηστών σε ψηφιακό
πνευµατικό έργο.
Τα TPM συχνά κατηγοριοποιούνται βάσει των λειτουργιών τους. Μια συχνά

χρησιµοποιούµενη διάκριση συχνά γίνεται µεταξύ των TPM που ελέγχουν την
πρόσβαση σε ψηφιακά πνευµατικά έργα και αυτών που ελέγχουν τη χρήση των έργων.
3.1 Τεχνικά µέτρα προστασίας ελέγχου πρόσβασης
Η πρώτη κατηγορία χρησιµοποιείται για να αποτρέψει µη εξουσιοδοτηµένα άτοµα από

το να έχουν πρόσβαση σε ψηφιακά πνευµατικά έργα λειτουργώντας ως νοητή-ψηφιακή
κλειδαριά (Fact Sheet, 2006). Για να «κλειδώνεται» και να «ξεκλειδώνεται» ένα ψηφιακό
πνευµατικό έργο, συχνά χρησιµοποιούνται κωδικοί πρόσβασης και κρυπτογραφία.
3.1.1 Κρυπτογραφία
Η κρυπτογραφία είναι η επιστήµη της κρυπτογράφησης και της αποκρυπτογράφησης. Η

κρυπτογράφηση είναι η κωδικοποίηση απλού κειµένου σε µια µη αναγνώσιµη και µη
επεξεργάσιµη µορφή από όσους δεν κατέχουν τον κώδικα που χρησιµοποιήθηκε κατά
την κωδικοποίηση. Ο κώδικας αυτός ονοµάζεται «κλειδί κωδικοποίησης». Η
αποκρυπτογράφηση είναι η διαδικασία µετατροπής του κρυπτογραφηµένου µηνύµατος
σε κανονικό αναγνώσιµο και επεξεργάσιµο κείµενο. Όσο η κρυπτογράφηση τόσο και η
αποκρυπτογράφηση, γίνονται µε ειδικό λογισµικό που είναι κάποιες φορές
ενσωµατωµένο στο λειτουργικό σύστηµα ή και σε ειδικές αποσπώµενες συσκευές που
λειτουργούν ως φυσικό αντίστοιχο του µεταλλικού κλειδιού που ξεκλειδώνει µια

κλειδαριά, έχοντας αποθηκευµένο µέσα τους τον κώδικα αποκρυπτογράφησης. Η
κρυπτογραφία επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών σε «µεταµφιεσµένη» µορφή
κρατώντας έτσι το περιεχόµενο κρυµµένο από άγνωστους ή µη εξουσιοδοτηµένους
παραλήπτες. (Fact Sheet, 2006).
Σύµφωνα µε τον Rich Mogull, αναλυτή συστηµάτων (2005), είναι «νόµος» να

κρυπτογραφείται οποιαδήποτε πληροφορία βρίσκεται εν κινήσει, είτε σε φορητούς
υπολογιστές, είτε σε φορητά αποθηκευτικά µέσα και πολύ περισσότερο όταν διαδίδεται
µέσα από οποιασδήποτε κλίµακας δίκτυα είτε µε τη µορφή αρχείων, είτε
επισυναπτόµενης αλληλογραφίας. (T. Olzak, 2006). Ένας ακόµα νόµος του ίδιου
αναλυτή είναι ότι πρέπει να κρυπτογραφείται οποιαδήποτε πληροφορία δεν εµπίπτει
στην εργασία κάποιου εξουσιοδοτηµένου προσώπου. Για παράδειγµα, ένας τεχνικός
που δουλεύει σε ένα τηλεοπτικό πλατό δεν πρέπει να έχει πρόσβαση σε µη
κρυπτογραφηµένο ψηφιακό υλικό από το αρχείο ταινιών του καναλιού. Εφαρµόζοντας
τους δύο αυτούς νόµους, το πνευµατικό έργο µπορεί (θεωρητικά) να ελέγχεται ως προς
την πρόσβαση, µεταποίηση και διακίνηση του µόνο από εξουσιοδοτηµένα άτοµα που
κατέχουν το κλειδί της κρυπτογράφησης του έργου. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η
κρυπτογράφηση να εφαρµόζεται µε τους ενδεικνυόµενους τρόπους και από
καταρτισµένο προσωπικό µε τέτοιο τρόπο που να είναι «άτρωτο» οτιδήποτε
κρυπτογραφείται, χωρίς αυτό να το καθιστά δύσχρηστο ως προς τον τελικό
εξουσιοδοτηµένο χρήστη.
3.1.2 Ηλεκτρονικές υπογραφές
Μια παρόµοια µε αυτή της κρυπτογράφησης µέθοδος χρησιµοποιείται για τη δηµιουργία

«ψηφιακών υπογραφών» που µπορούν να χρησιµοποιούνται για την πιστοποίηση της
ταυτότητας ενός προσώπου για να µπορεί να διαπιστωθεί αν δικαιούται να έχει
πρόσβαση σε ένα ψηφιακό έργο. Μια απλή ψηφιακή υπογραφή αποτελείται από τον
κώδικα του κρυπτογραφηµένου µηνύµατος. Όταν ένα άτοµο υπογράψει το µήνυµά του
και το στείλει σε ένα άλλο µαζί µε ψηφιακή υπογραφή, το άλλο άτοµο µπορεί να
αποκρυπτογραφήσει την υπογραφή χρησιµοποιώντας το κλειδί αποκρυπτογράφησης
και να συγκρίνει το αποτέλεσµα µε το κείµενο που έλαβε. Εάν είναι ταυτόσηµα, µπορεί
να υποθέσει ότι το µήνυµα έφτασε πράγµατι από τον αποστολέα του και όχι από
κάποιον άλλο. (Fact Sheet, 2006).
3.1.3 Ψηφιακά πιστοποιητικά
Μια τρίτη µέθοδος πιστοποίησης που είναι όµοια µε τις ψηφιακές υπογραφές είναι τα
«ψηφιακά πιστοποιητικά». Τα πιστοποιητικά αυτά ταυτοποιούν τους χρήστες στον
ψηφιακό κόσµο και διανέµονται έναντι τρίτου από εταιρίες γνωστές ως «Αρχές
Πιστοποίησης». Ένα πιστοποιητικό περιέχει τον αριθµό έκδοσής του, τον σειριακό
αριθµό χρήστη, τον αλγόριθµο που χρησιµοποιήθηκε για τη δηµιουργία της υπογραφής
του, το όνοµα της Αρχής Πιστοποίησης που το εκδίδει, την ηµεροµηνία λήξης του
πιστοποιητικού, το όνοµα χρήστη, το δηµόσιο κλειδί κρυπτογράφησης και την ψηφιακή
υπογραφή του χρήστη. Τα πιστοποιητικά αυτά παίζουν σηµαντικό λόγο στην ασφάλεια,
αφού οι διαχειριστές συστηµάτων µπορούν να ρυθµίζουν τους servers να δέχονται µόνο
πιστοποιητικά υπογεγραµµένα από συγκεκριµένες Αρχές Πιστοποίησης. (Fact Sheet,
2006). Μια πασίγνωστη εταιρία που δρα ως «Αρχή πιστοποίησης» είναι η
VeriSign.(www.VeriSign.com ).
Για να αυξηθεί περισσότερο η ασφάλεια στο ∆ιαδίκτυο και να αξιοποιηθούν οι

προαναφερθείσες µέθοδοι, έχουν αναπτυχθεί ειδικά πρωτόκολλα ασφαλούς
επικοινωνίας που µπορούν να χειρίζονται µόνο την κρυπτογράφηση και την
αποκρυπτογράφηση της πληροφορίας. Ένα παράδειγµα είναι το προτόκολλο
στρώµατος ασφαλούς σωλήνωσης (Secure Socket Layer Protocol – SSL). Το
πρωτόκολλο αυτό λειτουργεί ως εργαλείο πιστοποίησης και για άλλα πρωτόκολλα
∆ιαδικτυακών εφαρµογών όπως το HTTP, SMTP, TELNET, FTP κλπ.
3.1.4 Συσκευές και Προγράµµατα αναπαραγωγής που εφαρµόζουν TPM
Από τη στιγµή που εφαρµόστηκε η κρυπτογραφία ως µοντέλο, έχουν αναπτυχθεί

πολλές µέθοδοι που συνδέουν τα κρυπτογραφηµένα αρχεία ψηφιακού πνευµατικού
έργου µε τις συσκευές ή τα προγράµµατα αναπαραγωγής τους µε τέτοιο τρόπο ώστε τα
τελευταία να συµπεριλαµβάνουν υλικό ή λογισµικό που θα επιτρέπει την αναπαραγωγή
του κρυπτογραφηµένου υλικού µόνο από αυτά. (Fact Sheet, 2006). Μερικές από αυτές
τις µεθόδους παρουσιάζονται πιο κάτω:
Σφραγισµένο περιεχόµενο (Sealed Content): Σε αυτή την µέθοδο το ψηφιακό

περιεχόµενο κρυπτογραφείται και µπορεί µόνο να ανοιχθεί όταν υπάρχει ένα µοναδικό
και αυθεντικό «κουπόνι» (token) εγκατεστηµένο στη συσκευή. Το κουπόνι αυτό δεν
µπορεί να αντιγραφεί, µε αποτέλεσµα το περιεχόµενο να µην µπορεί να αναπαραχθεί
σε άλλη συσκευή.
∆έσµευση συσκευής (Device Binding): Η µέθοδος αυτή χρησιµοποιεί τη µοναδική

ταυτότητα των ηλεκτρονικών µερών µιας συσκευής (σκληρός δίσκος, επεξεργαστής
κλπ) για να φτιάξει το κλειδί αποκρυπτογράφησης του περιεχοµένου.
Έµπιστο πρόγραµµα αναπαραγωγής (Trusted Player): Μερικές συσκευές ανάγνωσης

ηλεκτρονικών βιβλίων βρίσκουν το κλειδί αποκρυπτογράφησης µέσα στο ίδιο το
περιεχόµενο του βιβλίου. Ο συγγραφέας του ηλεκτρονικού βιβλίου µε αυτό τον τρόπο
επιτρέπει την ανάγνωση του βιβλίου του µόνο µέσα από συγκεκριµένες συσκευές. Σε
κάποιες άλλες περιπτώσεις η συσκευή µπορεί να διαβάζει και απροστάτευτο κείµενο,
αλλά µε την προσθήκη επιπρόσθετου λογισµικού.
Έµπιστη συσκευή αναπαραγωγής (Trusted Device): Με την προσθήκη µικρής

βυσµατούµενης συσκευής πάνω στη συσκευή αναπαραγωγής, αυτή µπορεί να
λειτουργεί όπως ένας Trusted Player. Κάποιες συσκευές µπορούν να διαβάζουν
προστατευµένο κείµενο αλλά δεν µπορεί να εγκατασταθεί πάνω τους επιπρόσθετο
λογισµικό ή απαιτείται επιπρόσθετος κωδικός για την αναπαραγωγή πολυµεσικού
υλικού.
Σε αυτό το σηµείο είναι χρήσιµο να διευκρινιστεί ότι παρουσιάζοντας τις πιο πάνω
µεθόδους, αναφερθήκαµε µόνο στους τρόπους µε τους οποίους ελέγχουν την
πρόσβαση στο πνευµατικό υλικό για ανάγνωσή του, χωρίς να εξετάσουµε καθόλου πως
αντιµετωπίζουν την περαιτέρω χρήση του (αντιγραφή, αποθήκευση, εκτύπωση κλπ).
(Fact Sheet, 2006).
3.1.5 Σύστηµα κωδικοποιηµένου περιεχοµένου
Content Scramble System (CSS). Το σύστηµα αυτό δηµιουργήθηκε για να προστατεύει

τις ταινίες που κυκλοφορούν γραµµένες σε DVDs, και διέπεται από τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά:
• Τα περιεχόµενα των DVD είναι κρυπτογραφηµένα
• Τα κλειδιά που επιτρέπουν την αναπαραγωγή των DVD είναι επίσης

κρυπτογραφηµένα
• Μόνο οι συσκευές που είναι κατασκευασµένες µε άδεια από το CSS µπορούν να

αναπαράγουν τις ταινίες στα DVD.
• Οι συσκευές απαγορεύουν την αντιγραφή περιεχοµένου από τα DVD εκτός

εξαιρετικών περιπτώσεων.
Από τη στιγµή που µια συσκευή αναπαραγωγής υλικού εξασφαλίσει άδεια από το CSS,
εξυπονοείται ότι «αποδέχεται» και λειτουργεί σύµφωνα µε τους ακόλουθους κανόνες:
• Το περιεχόµενο που αποκρυπτογραφείται από τη συσκευή πρέπει να

προστατεύεται από µη εξουσιοδοτηµένη χρήση από «µέσα» από τη συσκευή. Με
λίγα λόγια από αποσυναρµολόγηση και µετατροπή της συσκευής.
• Τα περιεχόµενα των DVD µπορούν να αναπαράγονται σε συγκεκριµένες

συσκευές εξόδου όπως αναλογικές εξόδους µε τεχνολογία που εµποδίζει την
αντιγραφή (µε τρόπους που θα δούµε αργότερα) όπως αναλογικά VCR, και
ασφαλείς ψηφιακές εξόδους όπως είναι το DTCP που θα δούµε επίσης
αργότερα.
• Συσκευές που πωλούνται σε διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες µπορούν να

αναπαράγουν DVDs που φτιάχτηκαν ειδικά για αναπαραγωγή στις ίδιες ζώνες.
• Οταν οι κατασκευαστές των συσκευών που έχουν άδεια από το CSS

παραβιάζουν τους κανόνες διώκονται δικαστικά.
• Τα στούντιο παραγωγής ταινιών δικαιούνται να κωδικοποιούν τα ίδια τις ταινίες

τους και να απαγορεύουν την αντιγραφή των DVDs τους. (Fact Sheet, 2006).
3.1.6 Ασύµµετρος Κατακερµατισµός Εφαρµογών
Asymmetric Application Segmentation (AAS). Είναι η τεχνική αφαίρεσης ενός κοµµατιού

από τον εκτελέσιµο κώδικα ενός προγράµµατος, αποθήκευσής του σε έναν
αποµακρυσµένο server και η αντικατάσταση του κενού που δηµιουργείται από ειδικό
κοµµάτι κώδικα, τον «γάντζο» (hook). Όταν ο χρήστης εκτελεί το πρόγραµµα, σε
κάποια στιγµή απαιτείται να εκτελεστεί το κοµµάτι του κώδικα που λείπει. Τότε
διαβάζεται από τη µνήµη ο κώδικας του «γάντζου». Μέσω αυτού του κώδικα, το
πρόγραµµα επικοινωνεί µε τον server που κρατά τον αρχικό κοµµάτι του κώδικα που
λείπει από το πρόγραµµα, κάνει πιστοποίηση του χρήστη, ζητά από τον server να
εκτελέσει τον κώδικα, και παίρνει το αποτέλεσµα και το επιστρέφει στον τοπικό
υπολογιστή για χρήση από το πρόγραµµα. (Fact Sheet, 2006).
3.1.7 Ψηφιακά Εισιτήρια
Πρόκειται για πλαστικές κάρτες οι οποίες πιστοποιούν τον χρήστη και που καταµετρούν
τις φορές που ένα κοµµάτι ψηφιακού πνευµατικού έργου χρησιµοποιείται. Αυτές οι
κάρτες µπορούν να πιστοποιούν χρήστες και να καταµετρούν χρήσεις ακόµα και όταν
το περιεχόµενο σταλεί µέσω email ή όταν αντιγραφεί. (Fact Sheet, 2006).
3.2 TPMs για έλεγχο χρήσης
Αυτή η δεύτερη κατηγορία από TPMs επιτρέπει στους κατόχους δικαιωµάτων πάνω στα
ψηφιακά πνευµατικά έργα να ελέγχουν όλες τις χρήσεις που µπορεί να κάνει κανείς στα
έργα (έλεγχος µη εξουσιοδοτηµένης αντιγραφής, ελεγχόµενη αντιγραφή κλπ), ακόµα και
όταν επιτευχθεί νόµιµη και πιστοποιηµένη πρόσβαση σε αυτά. (Fact Sheet, 2006).
Παρακάτω παρουσιάζονται κάποια από τα πιο δηµοφιλή TPMs για αυτό το σκοπό:
3.2.1 Macrovision
Ο όρος αυτός δεν φαίνεται να έχει ακριβή ελληνική µετάφραση. Πάντως, αναφέρεται σε
µια µέθοδο προστασίας από αντιγραφή στους αναλογικούς καταγραφείς βιντεοκασετών
(VCRs) που χρησιµοποιείται για να αποτρέπει –και όχι να απαγορεύει- την αντιγραφή
προ-καταγεγραµµένων βιντεοταινιών. Αν µια προστατευµένη ταινία αντιγραφεί, οι
εικόνες από το αντίγραφο θα παίζονται σκοτεινές και ασταθείς πάνω σε µια συσκευή
VCR µε προστασία Macrovision. To Macrovision χρησιµοποιείται για προστασία των
εταιριών που προσφέρουν συνδροµητική και “pay-per-view” τηλεόραση, καθώς και
εταιριών ενοικίασης και πώλησης βιντεοταινιών. (Fact Sheet, 2006)
3.2.2 Σύστηµα διαχείρισης σειριακής αντιγραφής
Serial Copy Management System (SCMS). Αυτό το σύστηµα αποτρέπει την παράνοµη
παραγωγή πολλών γενεών ψηφιακών αντιγράφων (αντίγραφα των αντιγράφων) από
ένα αυθεντικό έργο προστατευµένο από νόµους πνευµατικής ιδιοκτησίας. Αυτό γίνεται
µε την βοήθεια υδατογραφηµάτων (watermarks). Ένα υδατογράφηµα είναι πληροφορία
ψηφιακά κωδικοποιηµένη και ενσωµατωµένη µε φανερό η κρυµµένο τρόπο µέσα στο
ίδιο το ψηφιακό έργο. Η πληροφορία από ένα υδατογράφηµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί
για να ταυτοποιήσει το έργο ή τον δηµιουργό του, να εντοπίσει τα αντίγραφά του, και
στην περίπτωση του φανερού υδατογραφήµατος, να το καταστήσει ακατάλληλο για
αναπαραγωγή ή εκθεσή του.(Φανταστείτε µια γκαλερί τέχνης που να φιλοξενεί µια

έκθεση φωτογραφίας, όπου οι φωτογραφίες να φέρουν ορατά υδατογραφήµατα όµοια
µε την εικόνα 1 που ακολουθεί). Τα υδατογραφήµατα επίσης χρησιµοποιούνται σε έργα
που χρησιµοποιούνται µόνο για λόγους διαφήµισης και προώθησης, ή ως δείγµατα.
Εικόνα 1: Ορατό υδατογράφηµα σε εικόνα Εικόνα 2: Ορατό υδατογράφηµα σε εικόνα

για χρήση σε έκθεση για χρήση ως δείγµα
Τα υδατογραφήµατα ενσωµατώνονται στο έργο (είτε εικόνας, είτε κειµένου, είτε βίντεο,
είτε ήχου) µε τη χρήση ειδικού λογισµικού. Το ίδιο λογισµικό µπορεί να ανιχνεύσει την
ύπαρξη αόρατου υδατογραφήµατος σε ένα έργο να εξάξει όλες τις πληροφορίες που
φέρει , και µπορεί να το αφαιρέσει µόνο εφόσον είναι το ίδιο που το ενσωµάτωσε). Ένα
αόρατο υδατογράφηµα πρέπει να µην αλλοιώνει την αρχική εικόνα του έργου αλλά να
είναι ανιχνεύσιµο, ενώ ένα ορατό υδατογράφηµα πρέπει να µην µπορεί να αφαιρεθεί
εύκολα από µη εξουσιοδοτηµένους χρήστες. (Εργαστήριο Ψηφιακών Συστηµάτων &
Επεξεργασίας Ψηφιακών Μέσων Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστηµίου, 2000- 2006)
Στο ίδιο κλίµα, οι καλές τεχνικές ψηφιοποίησης περιεχοµένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
προτείνουν όλες οι εικόνες αλλά και τα βίντεο ή ηχητικά αποσπάσµατα να είναι
διαθέσιµα στο διαδίκτυο σε πολύ χαµηλή ανάλυση ή ευκρίνεια, είτε να προστίθεται σε
αυτά θόρυβος, ή να υπόκεινται σε γεωµετρικούς µετασχηµατισµούς, φιλτράρισµα,
οριζόντια και κάθετη µετατόπιση frames κλπ, ούτως ώστε όποιος θέλει να µπορεί να τα
βλέπει, αλλά να µην του είναι χρήσιµα για αντιγραφή και άλλη χρήση. (Εργαστήριο
Ψηφιακών Συστηµάτων & Επεξεργασίας Ψηφιακών Μέσων Ελληνικού Ανοικτού
Πανεπιστηµίου, 2000- 2006).
3.2.3 Προστασία Περιεχοµένου από ψηφιακή µετάδοση
Digital Transmission Content Protection (DTCP). Ο σκοπός αυτής της τεχνολογίας είναι
να αποτρέπει µη εξουσιοδοτηµένη διανοµή οπτικοακουστικού υλικού που υπάρχει στο
σπίτι σε ψηφιακή µορφή σε αποκρυπτογραφηµένη µορφή. Αυτή η τεχνολογία ελέγχει
την µετάδοση χρησιµοποιώντας µια συσκευή «πηγή» µε DTCP (καλωδιακή ή
δορυφορική τηλεόραση, DVD Player, PlayStation) η οποία αναπαράγει το
οπτικοακουστικό υλικό και µια πηγή «νεροχύτη» η οποία το προβάλλει (Απλή οικιακή
τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής, VCR). Η συσκευή «νεροχύτης» (sink device)
προγραµµατίζεται µε τρόπο που να µην µπορεί να διανέµει το περιεχόµενο που
προβάλλει στο διαδίκτυο. Η τεχνολογία εκδίδει και αυτή µε τη σειρά της ειδικές άδειες,
όπως κάνει και η CSS που είδαµε πιο πριν. (Fact Sheet, 2006).
3.2.4 Πρωτοβουλία Ασφαλούς Ψηφιακής Μουσικής
Secure Digital Music Initiative (SDMI). Από τη στιγµή που η κρυπτογράφηση δεν
εφαρµόστηκε στα απλά CD µουσικής, η µουσική µπορεί εύκολα να αντιγραφεί και
µάλιστα να συµπιεστεί µε το πρότυπο mp3 και να αναπαραχθεί ή να διανεµηθεί
πανεύκολα στο διαδίκτυο, σε φορητές συσκευές, σκληρούς δίσκους, κάρτες µνήµης,
κινητά τηλέφωνα κλπ. Για να αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα στην προστασία των
ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων που προέκυψαν από αυτό, ανέλαβε πρωτοβουλία
µια τεράστια οµάδα από 200 εταιρίες και οργανισµούς που εκπροσώπευαν τον χώρο
της πληροφορικής, των ηλεκτρονικών συσκευών, τις τεχνολογίες της ασφάλειας, την
παγκόσµια δισκογραφία και τους παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου, να καταγράψει
οδηγίες και προδιαγραφές που σκόπευαν στην υλοποίηση τεχνολογιών προστασίας
των εµπορικών µουσικών κοµµατιών.
Οι οδηγίες αυτές διακήρυτταν ένα «άτρωτο» και αδιάβλητο σύστηµα κρυπτογράφησης

και υδατογραφηµάτων το οποίο θα προστάτευε τα µουσικά κοµµάτια από µη
εξουσιοδοτηµένη αναπαραγωγή και χρήση (αντιγραφή και διαµοιρασµό). Τα
αποτελέσµατα αυτού του κολοσσιαίου και πολλά υποσχόµενου εγχειρήµατος
εξετάζονται στο επόµενο κεφάλαιο, µαζί µε τα αποτελέσµατα όλων των άλλων, καθώς
το επόµενο κεφάλαιο εξετάζει τους παράγοντες αποτυχίας όλων αυτών των µέτρων.
3.3 ∆ιαχείριση Ψηφιακών ∆ικαιωµάτων
Digital Rights Management (DRM). ‘Όπως έχουµε προαναφέρει, µε τον όρο DRM
εννοούµε αφ’ ενός τις τεχνολογίες που περιγράφονται πιο πάνω (TPM), και αφετέρου
τις διαδικασίες σε διαχειριστικό επίπεδο που απαιτούνται για να ελέγξουν (µε σκοπό
τελικά να περιορίσουν ή να απαγορεύσουν) την πρόσβαση σε ψηφιακό πνευµατικό
έργο και την χρήση του. Σε αυτό το σηµείο εξετάζουµε τις διαδικασίες σε διαχειριστικό
επίπεδο που ακολουθούνται (ή που προτείνεται να ακολουθούνται), έτσι όπως
παρουσιάζονται από το Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Κοινωνία της Πληροφορίας» που
έλαβε χώρα από το 2000 µέχρι το 2006 στην Ελλάδα µε την στήριξη του Γ’ Κοινοτικού
Πλαισίου Στήριξης.
3.3.1 Σύστηµα διαχείρισης και αξιοποίησης των πνευµατικών δικαιωµάτων του

ψηφιακού περιεχοµένου
Το σύστηµα αυτό χρησιµοποιεί µια από τις σύγχρονες γλώσσες διαχείρισης

πνευµατικών δικαιωµάτων και βασίζεται σε διεθνή πρότυπα µεταδεδοµένων για τη
διαχείριση δικαιωµάτων πολυµεσικού υλικού. Για παράδειγµα µπορεί να χρησιµοποιεί
µια «Γλώσσα Έκφρασης ∆ικαιωµάτων» (Rights Expression Language – REL). Με αυτές
τις γλώσσες µπορεί κανείς να δηµιουργεί αξιόπιστες άδειες και εξουσιοδοτήσεις οι
οποίες να περιγράφουν τους περιορισµούς στη χρήση ενός ψηφιακού αντικειµένου
σύµφωνα µε τα πνευµατικά του δικαιώµατα. Μια από αυτές τις γλώσσες µπορεί να
πλοιροί τους περιορισµούς, τους κανόνες και τις προδιαγραφές που ορίζονται από την
MPEG-21 REL, η οποία «σχεδιάστηκε για να παρέχει τη λειτουργικότητα που απαιτείται
από του ιδιοκτήτες ψηφιακού περιεχοµένου να δηµιουργούν έµπιστες και ασφαλείς
άδειες για το περιεχόµενό τους οι οποίες να µπορούν να χρησιµοποιούνται από τον
δηµιουργό του περιεχοµένου µέχρι τον τελικό του καταναλωτή. Οι ειδικοί έφτιαξαν την
MPEG-21 REL καθοδηγούµενοι από 48 απαιτήσεις που συνετάχθησαν από ιδιοκτήτες
περιεχοµένου, κατασκευαστές συσκευών και µεσάζοντες» (Rights.com, 2003). Αυτή η
γλώσσα χρησιµοποιείται µε την βοήθεια του Λεξικού Πληροφοριών για τα ∆εδοµένα
(Rights Data Dictionary – RDD) και την XrML, (Extensive Rights Markup Language) που
αποτελεί την τεχνολογική πλατφόρµα στην οποία στηρίζεται η MPEG-21 REL και
παρέχει ένα σύνολο από λειτουργίες και υπηρεσίες κατάλληλες για τη διαχείριση των
δικαιωµάτων.
Η Microsoft έχει την δική της πλατφόρµα DRM, το “Microsoft DRM”, του οποίου όµως οι
αρχές προσοµοιάζουν µε όσα περιγράφονται πιο πάνω. Ο Microsoft Windows media
player που είναι προεγκατεστηµένος σε όλες τις εκδόσεις των Windows διαχειρίζεται τα
ψηφιακά έργα µουσικής και βίντεο σύµφωνα µε τις αρχές του Microsoft DRM, και πολλά
από τα έργα που διανέµονται είτε από την Microsoft είτε από εταιρίες µε τις οποίες
συνεργάζεται, φέρουν την προστασία που παρέχει η πλατφόρµα.(www.Microsoft.com ,
2008).
3.3.2 Σύστηµα µοναδικής αναγνώρισης
Digital Object Identifier (DOI) του διεθνούς οργανισµού IDF (International DOI
Foundation). Βασίζεται στην ανάθεση ενός µοναδικού αναγνωριστικού σε κάθε ψηφιακό
αντικείµενο και παρέχει ένα σύνολο από λειτουργίες και πολιτικές διαχείρισης που
σχετίζονται µε τον κύκλο ζωής του αντικειµένου στο ∆ιαδίκτυο. Μέσω εγγραφής ένας
οργανισµός εφοδιάζεται µε ένα µονοσήµαντο αναγνωριστικό που το συνδέει µε ένα
ψηφιακό αντικείµενο και την µονοσήµαντη διασύνδεσή του µε το σύνολο των
µεταδεδοµένων του και των περιορισµών που απορρέουν από αυτά.
Τα µεταδεδοµένα για την προστασία και διαχείριση των πνευµατικών δικαιωµάτων

ψηφιακών έργων είναι:
1. Ονόµατα: οµάδες ανθρώπων µε διαφορετικές ιδιότητες, όπως είναι ο δηµιουργός, ο

ψηφιοποιητής, ο παραγωγός και γενικά όποιος µπορεί να αποκτήσει αξιώσεις επί
των δικαιωµάτων.
2. Περιορισµοί χρήσης: δικαιώµατα για εµπορική εκµετάλλευση, για εκπαιδευτική

χρήση κλπ.
3. Υποχρεώσεις: συνθήκες που πρέπει να ικανοποιούνται για να είναι νόµιµη η χρήση.
4. Στοιχεία επικοινωνίας του κατόχου ή του διαχειριστή των δικαιωµάτων του έργου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΤΡΩΤΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ DRM KAI TPM
Το δύσκολο µέρος του προβλήµατος της προστασίας των ψηφιακών πνευµατικών

δικαιωµάτων, και ειδικότερα της καταπάτησής τους είναι ότι «Η πειρατεία δεν είναι µια
µαζική εγκληµατική συνοµωσία, αλλά οι συλλογικές ενέργειες εκατοµµυρίων –κατά τα
άλλα- νοµοταγών και ευυπόληπτων ανθρώπων-χρηστών του ∆ιαδικτύου όλων των
ηλικιών που έχουν εξοικειωθεί µε την κουλτούρα ότι το δωρεάν περιεχόµενο είναι το
σήµα κατατεθέν του ∆ιαδικτύου». (S.Ham and R.Atkinson 2003). Ακόµα χειρότερα
«Αυτή δεν είναι καν µια µάχη ανάµεσα σε µεγιστάνες εταιριών πολυµέσων και µιας
χούφτας κυβερνο-φιλελευθέρων που απλά θέλουν να αναθεωρήσουν το νόµο περί
πνευµατικής ιδιοκτησίας». (S.Ham and R.Atkinson 2003).
Μετά από το διάβασµα του κεφαλαίου 3 της παρούσας εργασίας, θα έλεγε κάνεις ότι µε
τόσες µεθόδους, τεχνικές, τεχνολογίες και τις τόσες συµµαχίες που συνέπτυσσαν, έχει
λυθεί, ή τουλάχιστον έχει περιοριστεί, το πρόβληµα της προστασίας των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων. Όµως µακράν απέχει αυτό από την πραγµατικότητα. Έστω
και αν εφαρµόζονταν µε απόλυτη επιτυχία όλα τα πιο πάνω, θα είχε λυθεί το πρόβληµα
µόνο από την πλευρά των επιχειρηµατιών και των δηµιουργών του περιεχοµένου, και
όχι από την πλευρά των τελικών καταναλωτών. Οι τελευταίοι θα πλήρωναν αδρά για
ένα ψηφιακό περιεχόµενο πάνω στο οποίο δεν θα είχαν καµία δικαιοδοσία. Ίσως να
είναι αυτός ο σπουδαιότερος λόγος που όλες αυτές οι τεχνολογίες είτε δεν είναι αρκετές
είτε αποτυγχάνουν. Σε αυτό το κεφάλαιο αναλύονται οι λόγοι αποτυχίας (ή µη
επάρκειας) της κάθε µιας από τις µεθόδους που αναφέρονται πιο πάνω, καθώς και όλοι
οι άλλοι κοινωνικοί, πολιτιστικοί και οικονοµικοί λόγοι για την συνέχιση της ύπαρξης του
προβλήµατος µε την κάθε µέθοδο αλλά και γενικότερα. Η συµπαθής οµάδα των hackers
δεν θα µπορούσε να µείνει έξω από τη συζήτηση!
4.1 Προβλήµατα µε τα TPMs.
Όπως έχουµε ήδη αναφέρει στο 3ο κεφάλαιο, οι τεχνολογίες των TPMs χωρίζονται σε
τεχνολογίες προστασίας πρόσβασης και τεχνολογίες προστασίας χρήσης. Ο
διαχωρισµός αυτός πολλές φορές αποτυγχάνει να είναι διακριτός, µε αποτέλεσµα να
καθίστανται οι τεχνολογίες ευάλωτες. Ένας νόµος που θα κάλυπτε την µια κατηγορία
ίσως να άφηνε την άλλη εκτεθειµένη, ή η ίδια τεχνολογία που υποστηρίζει την µια, να
εκθέτει την άλλη. Επιπρόσθετα µια τεχνολογία ενώ φτιάχτηκε µε την πρόφαση να
προστατεύει και τους χρήστες, η ίδια µπορεί να κάνει τη ζωή τους δύσκολη.
4.1.1 Πρόβληµα µε τη ∆έσµευση συσκευής (Device Binding)
Ας πάρουµε την περίπτωση ενός καταναλωτή που αγόρασε άδεια για περιεχόµενο που
είναι ασφαλισµένο µε device Binding. Έχουµε δει ότι αυτή η άδεια είναι άµεσα
συνδεδεµένη µε το υλικό της συσκευής αναπαραγωγής. Στην περίπτωση που ο
καταναλωτής επιθυµεί να χρησιµοποιήσει το περιεχόµενο που αγόρασε σε έναν φορητό
υπολογιστή, ενώ η άδεια έχει τον αριθµό µητρώου του σκληρού δίσκου του
επιτραπέζιου του υπολογιστή, δεν θα µπορεί να το κάνει. Ακόµα χειρότερα, αν κάποτε ο
σκληρός δίσκος του επιτραπέζιου του υπολογιστή σταµατήσει να λειτουργεί (πράγµα
που µπορεί να συµβεί στον καθένα ανά πάσα στιγµή), το περιεχόµενο του ακόµα και αν
είναι αποθηκευµένο αλλού για λόγους ασφαλείας, δεν θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί
ξανά αν έχει άδεια Device Binding συνδεδεµένη µε τον δίσκο που σταµάτησε να
λειτουργεί.
4.1.2 Πρόβληµα µε το CSS - To DeCSS
To CSS, το πολυδάπανο και πολλά υποσχόµενο αυτό σύστηµα έπεσε θύµα ενός
έφηβου Νορβηγού χάκερ και µερικών φίλων του, πού από τη στιγµή που κατάφεραν να
το παρακάµψουν δηµιουργώντας το “DeCSS” την τεχνολογία δηλαδή που εφάρµοσαν
για να παρακάµψουν το σύστηµα, έστειλαν στο ∆ιαδίκτυο όλες τις λεπτοµέρειες για το
πως το έκαναν και οδηγίες για όλους όσους θέλουν να κάνουν το ίδιο. Ηθικό δίδαγµα;
Όσο θα υπάρχουν Χάκερς, τα συστήµατα, όσο πολυδάπανα και να είναι, µπορούν να
σπάσουν, και το κυριότερο, εν µια νυκτί, µπορούν να ενηµερωθούν όλοι οι χρήστες του
διαδικτύου για αυτό, µε αποτέλεσµα να ακυρώνεται η αξία τους σε παγκόσµιο επίπεδο
µέσα σε µια µέρα.
Το DeCSS αποκρυπτογραφεί το περιεχόµενο που είναι προστατευµένο µε CSS, και το

αντιγράφει στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή. Στη συνέχεια το περιεχόµενο (αν
πρόκειται για ταινία) κωδικοποιείται µε το πρότυπο DivX για να παραχθεί αντίγραφο
ίδιας ποιότητας µε το αρχικό, µικρότερο όµως σε µέγεθος, καθιστώντας το εύκολα
διαµοιράσιµο µέσω του ∆ιαδικτύου. Η ειρωνεία βρίσκεται στο γεγονός ότι το πρότυπο
DivX ανατήχθηκε από τη Sony και άλλες εταιρίες για να γίνει εφικτό το video streaming
στο ∆ιαδίκτυο! (Fact Sheet, 2006).
4.2 Πρόβληµατα µε τις τεχνολογίες προστασίας χρήσης
Οι περισσότερες τεχνολογίες προστασίας χρήσης που είδαµε, απαγορεύουν την

αντιγραφή περιεχοµένου. Το streaming όµως, (µετάδοση σε πραγµατικό χρόνο)
κάποιου βίντεο στο διαδίκτυο από κάποιον που έχει άδεια χρήσης αλλά όχι αντιγραφής,
δεν απαιτεί την αντιγραφή του από αυτόν, αλλά επιτρέπει την παρακολούθησή του από
χρήστες που δεν έχουν εξουσιοδότηση να το βλέπουν. Ακόµα περισσότερο, αυτοί οι
χρήστες µπορούν µε τη βοήθεια ειδικού λογισµικού να καταγράφουν ότι βλέπουν µέσω
streaming , δηµιουργώντας αντίγραφα χωρίς αυτοί να έχουν άδεια για αντιγραφή. (Fact
Sheet, 2006).
Αυτό το πρόβληµα σήµερα γίνεται προσπάθεια να αντιµετωπιστεί από τις εταιρίες µε

την θέσπιση νόµων και εφαρµογή τεχνολογιών που απαγορεύουν ΚΑΙ την διάδοση ενός
έργου. Βέβαια, αυτή η προσπάθεια έχει την ίδια τύχη µε τις άλλες, µιας και από την µια
οι νόµοι για λόγους που θα δούµε αργότερα δεν καταφέρνουν τίποτα, και από την άλλη
οι τεχνολογίες «παραδίδονται» στα χέρια των Χάκερς.
4.2.1 Macrovision
Η τεχνολογία αυτή εκµεταλλεύεται ένα τσιπ του VCR που ρυθµίζει την ευστάθεια της
εικόνας και την ισορροπία των χρωµάτων και του φωτός. Όταν ένας χρήστης
προσπαθήσει να αναπαράγει παράνοµα αντιγραµµένο βίντεο σε VCR µε προστασία
Macrovision, το VCR παρεµβαίνει στη λειτουργία αυτού του τσιπ για να αλλοιώσει το
αποτέλεσµα. Αγοράζοντας όµως ένα εξωτερικό σταθεροποιητή σήµατος, ένας χρήστης
µπορεί να αναθέσει σε αυτόν την ρύθµιση της ευστάθειας της εικόνας, και έτσι η
αντιγραµµένη ταινία αναπαράγεται κανονικά χωρίς προβλήµατα. Ενώ κάποιες εταιρίες
επενδύουν χρήµα και εργατοώρες για την καταπολέµηση της πειρατείας, κάποιες άλλες
(και σε κάποιες εξωφρενικές περιπτώσεις ακόµα και αυτές οι ίδιες εταιρίες) σπεύδουν
να κερδοσκοπήσουν φτιάχνοντας τεχνολογίες και συσκευές για να παρακάµπτουν τα
µέτρια προστασίας από την πειρατεία. Άρα όσα µέτρα και να εφαρµόζονται, από τη
στιγµή που το κέρδος των εταιριών θα είναι αυτοσκοπός, πάντα θα εφευρίσκονται και
επί πληρωµή αντίµετρα.
4.2.2 Πρωτόκολλο ασφαλούς ψηφιακής µετάδοσης
Αριθµός τεχνικών παράκαµψης αυτού του πρωτοκόλλου ήδη κυκλοφορεί ευρέως στο
∆ιαδίκτυο. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί πως τελικά αυτή η µέθοδος δεν εµποδίζει την
πολλαπλή αντιγραφή ψηφιακά προστατευµένων έργων όταν αυτή γίνεται από το ίδιο
πρωτότυπο προστατευµένο CD που αποκρυπτογραφήθηκε µια φορά νόµιµα από
εξουσιοδοτηµένο χρήστη. Οι τεχνικές προστασίας απέτυχαν να προβλέψουν όλες τις
δυνατές.
4.2.3 Πρωτοβουλία για Ασφαλή Ψηφιακή Μουσική
Οι εµπνευστές αυτής της πρωτοβουλίας ήταν τόσο σίγουροι για το αδιάβλητο αυτής της
µεθόδου που τόλµησαν να προκαλέσουν ανοικτά όλους τους επίδοξους Χάκερς να
προσπαθήσουν να σπάσουν τα κρυπτογραφηµένα έργα τους και µάλιστα όποιος θα το
κατάφερνε θα βραβευόταν! Όταν ένας ερευνητής κατάφερε να πάρει το βραβείο, άρχισε
να δέχεται απειλές από τους συµβάλλοντες στην πρωτοβουλία για µηνύσεις αν
τολµούσε να δηµοσιεύσει την τεχνική κρυπτογράφησης που ανακάλυψε όταν
χρησιµοποιούσαν. Ο ερευνητής τελικά βρέθηκε σε δίκη και σε αυτήν κέρδισε το
δικαίωµα να δηµοσιεύσει τα ευρήµατα του για εκπαιδευτικούς και επιστηµονικούς
λόγους ελεύθερα. Στην ίδια δίκη κατάφερε να εξασφαλίσει δεδικασµένο δικαίωµα σε
όλους να δηµοσιεύουν οποιαδήποτε αντίµετρα σε µέτρα προστασίας ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων για χάρη της εκπαίδευσης και της επιστήµης. Οι εταιρίες
πλέον δεν µπορούν να βασίζονται στην απαγόρευση ενηµέρωσης των χρηστών για να
εφαρµόζουν απαγορεύσεις. Κάτι τέτοιο εξάλλου θα ήταν ανήθικο αφού δικαίωµα στην
ενηµέρωση και τη γνώση πρέπει να έχουν όλοι.
4.2.4 Το «αναλογικό χάσµα» (Analog Hole)
Οποιαδήποτε συσκευή αναπαραγωγής ψηφιακού υλικού, προστατευµένου ή µη,

χρειάζεται να µετατρέπει το ψηφιακό σήµα σε αναλογικό (σε ήχο και σε φως) για να το
παραδώσει στον τελικό χρήστη για «κατανάλωση». Ο ήχος και το φως δεν µπορούν να
υποστούν οποιαδήποτε µορφή προστασίας ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων. Έτσι
ένας χρήστης εφοδιασµένος µε ένα µαγνητόφωνο µπορεί να ηχογραφήσει οτιδήποτε
βγαίνει από τα µεγάφωνά του, σε αποδεκτή ποιότητα, και να το διανέµει στο ∆ιαδίκτυο.
Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για ταινίες, βρίσκουµε πληθώρα αντιγράφων ταινιών τα οποία
παράγονται απο βιντεογραφηµένη προβολή της αντίστοιχης ταινίας σε κάποια
κινηµατογραφική αίθουσα µε τη χρήση µιας φορητής ψηφιακής βιντεοκάµερας. Αν και

ήδη θεσπίστηκαν νόµοι για αυτό το ζήτηµα, η παρανοµία συνεχίζεται κανονικά. Όλη
αυτή η κατάσταση αποκαλείται «Analog Hole», δηλαδή το χάσµα στη προστασία που
προκαλείται από την µετατροπή του σήµατος από ψηφιακό σε αναλογικό.
4.2.5 Υδατογραφήµατα
Τα υδατογραφήµατα όταν είναι ορατά µπορούν να αφαιρεθούν µε ειδικά προγράµµατα

αν και αφήνουν µικρές αλλοιώσεις στο αποτέλεσµα. Τα αόρατα υδατογραφήµατα από
την άλλη αφαιρούνται µετά από συµπίεση του αρχείου που τα φέρει.
Ακόµα και όταν ένα έργο φέρει µη αφαιρούµενο υδατογράφηµα, άµα διανεµηθεί
παράνοµα, συνήθως προορίζεται για «παράνοµη» χρήση από «παράνοµους»
παραλήπτες οι οποίοι δεν είναι λογικό να κόπτονται και ιδιαίτερα για την ύπαρξη
υδατογραφήµατος στο έργο που χρησιµοποιούν αφού δέχονται το γεγονός πώς «ότι
πλήρωσαν, αυτό έλαβαν». Το γεγονός ότι το υδατογράφηµα µπορεί να βοηθήσει στον
εντοπισµό του έργου δεν φαίνεται να λειτουργεί κατασταλτικά µιας και η πληροφορία ότι
το πνευµατικό σου έργο αντιγράφεται καθηµερινά από ένα εκατοµµύριο χρήστες, τον
χρήστη Α στην Αµερική, τον χρήστη Β στην Αυστραλία, τον χρήστη Χ στην Τανζανία,
δεν είναι αρκετή για να σε βοηθήσει να το αποτρέψεις κιόλας. Το µανιφέστο των Χάκερς
λέει: «µπορείτε να σταµατήσετε έναν από µας, αλλά δεν µπορείτε να τους σταµατήσετε
όλους», και φαίνεται να µην έχει άδικο.
4.3 Προβλήµατα µε το DRM
Οι τεχνολογίες αλλά και οι πρακτικές του DRM σχεδιάστηκαν για να έχουν την µέγιστη
αποτελεσµατικότητα σε προσωπικούς γενικής χρήσης υπολογιστές. Όταν κάποιος
χρησιµοποιεί ειδικευµένα µηχανήµατα, τότε µπορεί να παρακάµπτει πολλά µέτρα
ασφαλείας που υιοθετεί το DRM.
Πέρα όµως από αυτό το πρακτικό µέρος του προβλήµατος, µε το DRM γενικότερα
προκύπτουν και τα ακόλουθα θέµατα «αρχής» :
• Η Μη ξεκάθαρη ενηµέρωση των τελικών χρηστών και άρα µη σύνεση τους για τη
χρήση απαγορευτικών µέτρων πάνω στο ψηφιακό πνευµατικό έργο που
αγόρασαν.
• Η αυτόµατη εγκατάσταση επιπρόσθετου λογισµικού στον υπολογιστή των

χρηστών, χωρίς την αποδοχή από αυτούς των όρων χρήσης του συγκεκριµένου
λογισµικού προστασίας και η έκθεσή τους σε πιθανούς κινδύνους.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Sony, όπου για να εφαρµοστούν τα µέτρα
ασφαλείας τον έργων που διένειµε, εγκαθιστόταν στον υπολογιστή του χρήστη
αυτόµατα λογισµικό το οποίο αποδείχτηκε ζηµιογόνο για τον υπολογιστή. Το
λογισµικό αυτό εµπίπτει στην κατηγορία των rootkits, προγραµµάτων που
επιτρέπουν την παράνοµη πρόσβαση αποµακρυσµένων χρηστών στον
υπολογιστή του «θύµατος» , κάτοχου ψηφιακού πνευµατικού έργου της ίδιας της
Sony.
• Η απαίτηση από τα συστήµατα ασφαλείας όπως οι χρήστες να αποκαλύπτουν τα

προσωπικά τους στοιχεία για να αποκτήσουν πρόσβαση σε προστατευµένο
υλικό, και το «φακέλωµα» των προτιµήσεών τους και τον συνηθειών τους για
εκµετάλλευση από διαφηµιστικές εταιρίες.
• Η εγκατάσταση σύνδεσης µε τον κατασκευαστή µέσω του διαδικτύου κάθε φορά

που θέλει ένας χρήστης να αναπαράξει ψηφιακό προστατευµένο υλικό µπορεί να
αποσπάσει το ip του και να τον «παρακολουθεί» για τυχόν απόπειρες
«παρανοµίας»
• Αποτυχία οριστικής αφαίρεσης του λογισµικού που εγκαθίσταται από τα

συστήµατα προστασίας. (Fact Sheet, 2006).
4.4 Ιδεολογικό – ηθικό υπόβαθρο
Το γεγονός ότι, κατά τα άλλα, νοµοταγείς πολίτες που δεν θα σκέφτονταν καν να
κλέψουν ένα CD από το ράφι κάποιου καταστήµατος, δεν βρίσκουν τίποτα το κακό στο
να κατεβάζουν µουσική από το διαδίκτυο, ίσως να αποτελεί και την πτυχή του
προβλήµατος που είναι και η πιο δύσκολη. Κάποιοι χρήστες το κάνουν και ως πράξη
«επανάστασης» εναντίον των «λαίµαργων πολυεθνικών εταιριών παραγωγής
µουσικής» που συνωµοτούν µεταξύ τους να κρατούν τις τιµές των πνευµατικών έργων
ψηλές. ‘Ένας λόγος που οδηγεί τον κόσµο να σκέφτεται έτσι, είναι το γεγονός ότι πλέον
περιµένουν ότι το ∆ιαδίκτυο είναι εδώ για να παρέχει δωρεάν περιεχόµενο το οποίο
µέχρι τώρα συνηθίζαµε να πληρώνουµε στο “offline” περβάλλον (περιοδικά, εφηµερίδες
κλπ). Ένας άλλος λόγος είναι το γεγονός ότι τα ΜΜΕ που απευθύνονται στο κοινό
έχουν λανθασµένα συνδέσει την αξία ενός πνευµατικού έργου µε την τιµή του µέσου
που το φέρει. Ο κόσµος δηλαδή νοµίζει ότι ένα πλαστικό δισκάκι µαζί µε το κουτί και το
εξώφυλλό του φέρουν όλη την «δίκαιη» αξία και για αυτά είναι αποδεκτό να
πληρώνουµε, ενώ θεωρούν την περιεχόµενη σε αυτό ταινία ότι προέρχεται από µια
ανεξάντλητη πηγή από την οποία είναι αποδεκτό να µην πληρώνουµε ότι πάρουµε.
Η κουλτούρα της πειρατείας επίσης ενθαρρύνεται και από την ανωνυµία που προσφέρει
στους χρήστες το ∆ιαδίκτυο. Ακόµα και οι χρήστες που κατανοούν πλήρως γιατί είναι
παράνοµο να προβαίνουν σε πράξεις πειρατείας, συνεχίζουν να τις διαπράττουν αφού
ξέρουν ότι υπάρχει πάρα πολύ µικρός κίνδυνος να συλληφθούν και να υποστούν
οποιαδήποτε συνέπεια. Το γεγονός ότι εκατοµµύρια άλλοι το κάνουν, δίνει στους
χρήστες την εντύπωση ότι οι πράξεις τους, αλλά και η ίδια τους η παρουσία στο
∆ιαδίκτυο δεν είναι πάρα µια σταγόνα στον ωκεανό που δεν πρόκειται ποτέ να
εντοπιστεί ή να ξεχωρίσει.
Ένας παράγοντας που ενθαρρύνει την πειρατεία, είναι ένας σεβαστός αριθµός από
κυβερνο – φιλελεύθερους (cyberliberterians) που υιοθετούν την ιδεολογία που αρνείται
την νοµιµότητα του σκεπτικού των πνευµατικών δικαιωµάτων, προτιµώντας καλύτερα
την ιδέα ότι η πληροφορία δεν µπορεί να είναι ιδιοκτησία κανενός. Λιγότερο ακραία
στάση κρατούν κάποιοι καθηγητές νοµικής όπως η Pamela Samuelson και ο Lawrence
(ή Larry) Lessing, εµπνευστής των Creative Commons που µελετώνται σε επόµενο
κεφάλαιο, που έχουν αναπτύξει ρητορική σχετικά µε την δίκαιη χρήση των πνευµατικών
έργων µε σκοπό να επωφελούνται όλοι από αυτά (fair use) και τα όρια το νόµου περί
πνευµατικής ιδιοκτησίας. (S.Ham, R.D. Atkinson 2003).Όπως επίσης θα δούµε, έχουν
σήµερα δηµιουργηθεί και δραστηριοποιούνται διεθνείς οργανισµοί για αυτό το σκοπό.
Επιπρόσθετο σε όλα αυτά τα ζητήµατα, είναι και το γεγονός ότι υπάρχουν σήµερα
δεκάδες οργανισµοί που προωθούν το λογισµικό ανοικτού κώδικα, αλλά και το δωρεάν
λογισµικό και ψηφιακό περιεχόµενο. Έτσι ένας χρήστης µπορεί εύκολα και καθόλα
νόµιµα να προµηθευτεί µε λογισµικό για όλες τις χρήσεις, από το λειτουργικό σύστηµα
Linux, µέχρι και το τελευταίο utility, χωρίς να πληρώσει το παραµικρό και να έχει και τη
δυνατότητα να το εκµεταλλευτεί όπως αυτός θέλει. Αν µετρήσουµε και την ευρεία
διάδοση του YouTube όπου ο κάθε ένας µπορεί να βρει βίντεο για οποιαδήποτε χρήση
(που µε κάποια µικρά δωρεάν εργαλεία µπορούν να αποθηκευτούν στον σκληρό δίσκο
του υπολογιστή), αλλά και τα εκατοµµύρια podcasts που κυκλοφορούν ελεύθερα και
νόµιµα, τα αµέτρητα torrents κάθε είδους (ηλεκτρονικά βιβλία, µουσική, ηλεκτρονικά
παιχνίδια, βιντεοταινίες, τηλεοπτικές εκποµπές κλπ), και τα αρχεία που κυκλοφορούν
µέσα στα p2p δίκτυα, µπορούµε να καταλάβουµε γιατί οι χρήστες αρνούνται να
πληρώσουν για την απόκτηση οποιουδήποτε κοµµατιού πνευµατικού έργου και τους
κακοφαίνεται όταν ακούν το πόσο χρεώνουν οι δηµιουργοί του και σε πόσους
περιορισµούς υπόκεινται ακόµα και όταν το αγοράσουν. Τέλος, αντιλαµβανόµαστε ότι
τα «µέτωπα» που έχει να «πολεµήσει» όποιος θέλει να λύσει το πρόβληµα της
προστασίας των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων είναι πάρα πολλά. Εξ’ άλλου οι
Χάκερς θα είναι πάντα εκεί, έτοιµοι και πρόθυµοι να «ξεκλειδώσουν» όποια κλειδαριά
φτιαχτεί που θα τους περιορίζει.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
∆ΙΕΘΝΗΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ – ΤΟΠΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Αφού είδαµε όλες τις τεχνολογίες και τις µεθόδους που εφαρµόζονται µε σκοπό την
προστασία των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων, και αφού είδαµε ότι από µόνες
τους έχουν αρκετά τρωτά σηµεία, είναι σκόπιµο να δούµε και τις νοµοθεσίες οι οποίες
µπορούν να δώσουν ισχύ στην εφαρµογή τους, αλλά και που µπορούν να αξιοποιηθούν
στην αναζήτηση λύσεων σε αυτό το πρόβληµα.
Λόγω Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι ισχύει σε όλη την επικράτεια της, ισχύει και στην
Ελλάδα. Κάποια διαφορετικά πράγµατα ισχύουν στις Η.Π.Α. Θα ξεκινήσουµε λοιπόν
από τις Η.Π.Α και θα φτάσουµε στην Ελλάδα. Ό,τι γράφεται για την Ελλάδα ίσχυε από
το 1993 µε πιθανότητα κάποια πράγµατα να άλλαξαν, ενώ για τις Η.Π.Α λογικά ισχύει
ακόµα και σήµερα. Ο όρος “Copyrights” που εµφανίζεται εδώ αλλά και σε όλη την
έκταση της εργασίας αναφέρεται στα δικαιώµατα ενός δηµιουργού πάνω στην
πνευµατική του ιδιοκτησία, όπως αυτά ορίζονται από τους νόµους κάθε χώρας.
5.1 Νόµοι που αφορούν το DRM σε Η.Π.Α και Ε.Ε
Τα συστήµατα διαχείρισης ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων έλαβαν νοµική

υπόσταση και ισχύ µε την συµφωνία περί πνευµατικών δικαιωµάτων τις WIPO (World
Intellectual Property Organization) του 1996. Το άρθρο 11 της συµφωνίας απαιτεί από
τα κράτη που υπέγραψαν την συµφωνία να εφαρµόσουν νόµους εναντίον τις
παράκαµψης της προστασίας του DRM.
Η συµφωνία αυτή εφαρµόστηκε στα περισσότερα κράτη του WIPO. Η υλοποίησή της
στην Αµερική είναι το “Digital Millennium Copyright Act” (DMCA), ενώ στην Ε.Ε η
συµφωνία υλοποιήθηκε από Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Copyrights το 2001, που
ζητούσε από τα κράτη-µέλη να υλοποιήσουν νοµικά µέτρα προστασίας έναντι στις
τεχνολογίες παράκαµψης του DRM. Εξαίρεση αποτέλεσε η Γαλλία που ενώ υλοποίησε
τέτοια µέτρα, προσέθεσε στο νόµο το ότι τα µέτρα αυτά πρέπει να είναι δυσλειτουργικά.
Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις από τις Η.Π.Α. (Wikipedia, 2008). Ακόµα και τα νοµικά
µέτρα όταν αυτά δεν εφαρµόζονται οµοιόµορφα σε όλο τον κόσµο, δεν είναι ικανά να
περιορίσουν το πρόβληµα.
5.1.1 Το Digital Millennium Copyright Act
Αποτελεί προέκταση του Αµερικάνικου νόµου περί Πνευµατικής ιδιοκτησίας του 1998, ο
οποίος ποινικοποιεί την παραγωγή και διάδοση της τεχνολογίας που επιτρέπει στους
χρήστες να παρακάµπτουν τεχνικά µέτρα απαγόρευσης της αντιγραφής έργων, όταν η
τελευταία γίνεται µε σκοπό να παραβιάσει τα δικαιώµατά τους κατόχου τους.
Η αντίστροφη µηχανική (reverse engineering) υφιστάµενων συστηµάτων επιτρέπεται

από το νόµο κάτω από ορισµένες συνθήκες, όπως για διαλειτούργηκότητα µε διάφορα
πακέτα λογισµικού. Όσον αφορά στην αποκρυπτογράφηση προστατευµένου
περιεχοµένου από προγράµµατα ανοικτού κώδικα, παρουσιάζεται πρόβληµα µε την
εφαρµογή του νόµου, µιας και αυτή εξαρτάται από τις προθέσεις των δηµιουργών του:
αν η αποκρυπτογράφηση γίνεται για χάρη συµβατότητας µε ανοικτού κώδικα
λειτουργικά συστήµατα δεν διώκεται, αλλά αν γίνεται για να παραβιάσει τα δικαιώµατα
των κατόχων τους και για να ενθαρρύνει και άλλους να το κάνουν, τότε θεωρείται
παράνοµη. (Wikipedia, 2008). Βέβαια, και εδώ, η διάκριση δεν είναι ξεκάθαρη.
5.1.2 Η νοµοθεσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Τον Μάιο του 2001, Η Ε.Ε πέρασε την «Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Copyrights», µια
υλοποίηση της συµφωνίας του WIPO που αντιµετώπιζε πολλά ζητήµατα που
αντιµετώπιζε και το DMCA. Στις 25 Απριλίου 2007, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
υποστήριξε αυτή την οδηγία. Επιπρόσθετα υιοθέτησε µιαν αναφορά σχετική µε την
εναρµόνιση των εθνικών µέτρων για την καταπολέµηση της παραβίασης των
Copyrights. Μια νέα οδηγία (η οποία µέχρι τη στιγµή που γράφτηκε το συγκεκριµένο
άρθρο δεν είχε εκδοθεί) θα υποχρέωνε τα κράτη-µέλη να αντιµετωπίζουν ως ποινικό
αδίκηµα οποιαδήποτε παραβίαση της νοµοθεσίας που είχε θεσπίζει η διεθνής επιτροπή
Copyrights , µε τιµωρίες από πρόστιµα µέχρι φυλάκιση αναλόγως της βαρύτητας του
αδικήµατος. Τα δικαιώµατα πατέντας και η αντιγραφή για µη-εµπορικούς, προσωπικούς
λόγους έµειναν έξω από την σφαίρα επιρροής της οδηγίας.
5.2 Νόµιµοι Λόγοι αντιγραφής Περιεχοµένου
Υπάρχουν ορισµένοι νόµιµοι λόγοι που το ψηφιακό πνευµατικό έργο µπορεί να

αντιγραφεί και να χρησιµοποιηθεί χωρίς να παραβιάζει οποιαδήποτε νοµοθεσία. ∆ύο
από τους σπουδαιότερους που προστατεύονται από το νόµο παρουσιάζονται πιο κάτω:
5.2.1 ∆ίκαιη Χρήση (Fair Use)
Η «∆ίκαιη Χρήση» σχεδιάστηκε για να προστατεύει συγκεκριµένες µη-εµπορικές

χρήσεις προστατευµένου περιεχοµένου, πρωταρχικά για εκπαιδευτικούς λόγους. Για
παράδειγµα, ένας καθηγητής µπορεί να αντιγράψει ένα κοµµάτι µιας ιστορικής ταινίας
και να το παρουσιάσει κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του σε µια τάξη του γυµνασίου.
Για λόγους κριτικής έργων, επίσης επιτρέπεται η αντιγραφή και χρήση αποσπασµάτων.
Για παράδειγµα ένας κριτικός µυθιστορηµάτων µπορεί να περιλάβει αυτούσια κοµµάτια
από την περίληψη ενός έργου όπως αυτή είναι γραµµένη στο πίσω µέρος του βιβλίου.
Να σηµειωθεί πως το Fair Use δεν είναι απόλυτο δικαίωµα ούτε ένα καλό των
Copyrights που αξίζει να υπολογίζεται πάνω από όλα τα άλλα χαρακτηριστικά τους.
(S.Ham, R.D. Atkinson 2003).
5.2.2 Τεχνολογική Αποδοτικότητα
Κάποια παιχνίδια για Ηλεκτρονικό Υπολογιστή αποδίδουν καλύτερα όταν αυτά

αντιγράφονται από το CD που τα περιέχει στον σκληρό δίσκο του ΗΥ. Πολλοί Παροχείς
∆ιαδικτυακών Υπηρεσιών αποθηκεύουν (αντιγράφουν δηλαδή από τον server που τα
φιλοξενεί) σε proxy servers αρχεία από συχνά προσπελάσιµες σελίδες για ελάττωση της
κίνησης των πακέτων στο ∆ιαδίκτυο. Και στις δύο περιπτώσεις η αντιγραφή είναι
καθόλα νόµιµη, µε αναγνωρισµένη την αναγκαιότητά της από το Αµερικάνικο Κογκρέσο,
τους δηµιουργούς παιχνιδιών και από τους παροχείς διαδικτυακού περιεχοµένου.
(S.Ham, R.D. Atkinson 2003).
Εδώ αξίζει να σηµειωθεί µια παρερµηνεία του όρου «Αντιγραφή Αρχείων»: Στην
περίπτωση των peer-to-peer δικτύων όπως το Gnutella, αυτό που γίνεται όταν ένας
χρήστης πάρει ένα αρχείο από έναν άλλο, δεν είναι ούτε «ανταλλαγή», ούτε
«διαµοιρασµός» . Είναι ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ. Και από τη στιγµή που δεν εµπίπτει στις δύο πιο
πάνω κατηγορίες, είναι παράνοµη! (S.Ham, R.D. Atkinson 2003).
5.3 Ελληνικός Νόµος Περί Πνευµατικής Ιδιοκτησίας
Ο νόµος περί πνευµατικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα, είναι πανοµοιότυπος µε τους

νόµους των υπόλοιπων χωρών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την παρούσα στιγµή
κρίνεται άσκοπη η παράθεση ενός µακροσκελούς νοµικού κειµένου στα πλαίσια αυτής
της εργασίας.
Ο νόµος υπάρχει και αφορά και προστατεύει µόνο τους δηµιουργούς και τους
µεσάζοντες ενός πνευµατικού έργου. Ούτε προβλέπει τίποτα για την απρόσκοπτη και
φτηνή (αν όχι δωρεάν) διάδοση του πνευµατικού έργου, ούτε η εφαρµογή του (ακόµα
και κατά γράµµα) λύνει οποιοδήποτε σκέλος του προβλήµατος της προστασίας των
ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων. Προς ενίσχυση αυτής της άποψης, αναφέρω το
γεγονός ότι δεν µπόρεσα να βρω κάπου δηµοσιοποιηµένο νόµο που να προβλέπει
ειδικά για τα ψηφιακά πνευµατικά δικαιώµατα. Αυτό µάλλον εξηγεί εν µέρει και γιατί
στην Ελλάδα επικρατεί η κατάσταση όπως θα περιγραφεί στον επίλογο της παρούσας
εργασίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ – ΚΙΝΗΜΑΤΑ –ΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Στο Κεφάλαιο 3, είδαµε µια πληθώρα από τεχνικά µέτρα προστασίας των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων.
Υπάρχουν σήµερα οργανισµοί και εταιρίες οι οποίες παρά τη γνώση του γεγονότος ότι
όλα αυτά τα µέτρα είναι ευάλωτα, επιµένουν να πιστεύουν ότι η εφαρµογή τους
αυστηρά και ανυποχώρητα µπορούν να λύσουν το πρόβληµα. Αυτοί οι οργανισµοί
χρησιµοποιούν και την υπάρχουσα νοµοθεσία για να κτίσουν ένα απόρθητο τείχος από
τεχνικές απαγορεύσεις και περιορισµούς γύρω από τα ψηφιακά έργα πνευµατικής
δηµιουργίας, κάνοντας την απόκτηση τους εφικτή µόνο σε όσους πληρώνουν (αδρά) για
αυτή.
Υπάρχουν κάποιοι άλλοι οργανισµοί, κινήµατα και τάσεις που πιστεύουν ότι όλα στη
ζωή πρέπει να είναι δωρεάν. Γνωρίζουν ότι κανένα µέτρο δεν µπορεί να τους εµποδίσει,
και εκµεταλλεύονται τα κενά των νόµων για να προωθούν την πλήρως ελεύθερη
διακίνηση, αντιγραφή και διαµοιρασµό ψηφιακού πνευµατικού έργου, κυρίως µέσω του
∆ιαδικτύου. Αυτοί βέβαια οι οργανισµοί αδιαφορούν πλήρως για την υλική αµοιβή των
δηµιουργών και των µεσαζόντων, υπονοµεύοντας (όπως στηρίζουν οι αντίπαλοί τους)
την ίδια την πνευµατική δηµιουργία.
Η δηµιουργία αυτών των δύο τάσεων ήταν αναπόφευκτη, µπροστά στην γνώση ότι ούτε
τα µέτρα προστασίας από µόνα τους, ούτε οι νόµοι από µόνοι τους µπορούσαν να
δουλέψουν και µόνο µέσα από τη σύναψη συµµαχιών και το σχηµατισµό οµάδων θα
µπορούσε να αλλάξει το τοπίο. Σε αυτό το κεφάλαιο γνωριζόµαστε µε κάποιους από
τους σπουδαιότερους εκπροσώπους συµµαχιών και οµάδων τις κάθε τάσης, και
αφήνουµε προς προβληµατισµό το αν είτε η εφαρµογή της µιας τάσης είτε της άλλης
µπορεί να λύσει οριστικά το πρόβληµα, που τελικά δεν είναι άλλο από τα
αλληλοσυγκρουόµενα συµφέροντα των κατηγοριών των ανθρώπων που υποστηρίζει η
κάθε τάση: από την µια των δηµιουργών, παραγωγών και µεσαζόντων των έργων και
από την άλλη των τελικών χρηστών. Αν και αυτή η εργασία δεν επικεντρώνεται στην
προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων που αφορούν λογισµικό, οι οργανισµοί
που δραστηριοποιούνται, ασχολούνται ως επί το πλείστο µε το λογισµικό. Παρακάτω
παρουσιάζονται ΚΑΙ αυτοί. Όλα τα στοιχεία για τον κάθε οργανισµό προέρχονται από
την επίσηµή του Ιστοσελίδα, εκτός αν δηλώνεται διαφορετικά. Οι επίσηµες ιστοσελίδες
των οργανισµών είναι διαθέσιµες στις αναφορές.
6.1 Οργανισµοί Υπέρ της ∆ιατήρησης των Copyrights και της αυστηρής
εφαρµογής του DRM
Οι οργανισµοί αυτοί δραστηριοποιούνται κυρίως στο εξωτερικό, και –καθόλου

εκπληκτικό- συνήθως έχουν µέλη µεγάλες εταιρίες παραγωγής µουσικής και ταινιών, και
γενικά αντιπροσωπεύουν το στρατόπεδο των δηµιουργών (όχι όλων, γιατί υπάρχουν
και εξαιρέσεις), των παραγωγών και τον µεσαζόντων των ψηφιακών πνευµατικών
έργων.
6.1.1 ∆ιεθνείς οργανισµοί, συµµαχίες, τάσεις
WIPO (World Intellectual Property Organization)
Ο οργανισµός αυτός είναι διεθνής και αριθµεί 184 Μέλη – Χώρες, δηλαδή πάνω
από το 90% των χωρών του Κόσµου, οι οποίες καθορίζουν τις στρατηγικές
κατευθύνσεις και δραστηριότητες του οργανισµού συνερχόµενες σε συνελεύσεις,
επιτροπές και οµάδες εργασίας. Ο WIPO είναι ένα εξειδικευµένο πρακτορείο των
Ηνωµένων Εθνών που ιδρύθηκε (όπως διακηρύσσει) για να αναπτύξει ένα
ισορροπηµένο και προσβάσιµο σύστηµα Πνευµατικής Ιδιοκτησίας, που να
επιβραβεύει την δηµιουργικότητα, να υποκινεί την καινοτοµία και που να
συµβάλλει στην οικονοµική ανάπτυξη περιφρουρώντας ταυτόχρονα το κοινά
συµφέροντα. Βέβαια µέσα από τους πέντε στρατηγικούς στόχους που έθεσε ο
οργανισµός για το έτος 2008 – 2009 φαίνεται η στάση που κρατά απέναντι στην
προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων:
o Προώθηση ενός ισορροπηµένου συστήµατος Πνευµατικής Ιδιοκτησίας και

υλοποίηση των αναπτυξιακών του δυνατοτήτων
o Ενδυνάµωση της δοµής του συστήµατος Πνευµατικής Ιδιοκτησίας, της

σύστασής του και του Ανθρώπινου δυναµικού του.
o Εξελικτική ανάπτυξη της διεθνής νοµοθεσίας
o Παράδοση ποιοτικών υπηρεσιών στα διεθνή συστήµατα προστασίας
o Περισσότερη αποδοτικότητα στις λειτουργίες διαχείρισης και ελέγχου
International Intellectual Property Alliance (IIPA)
Συνασπισµός Ιδιωτικών εταιριών που σχηµατίστηκε το 1984 για να

αντιπροσωπεύει τις εταιρίες που βασίζονται στα Copyrights στις Η.Π.Α διµερείς
και πολυµερείς προσπάθειες να βελτιώσουν την διεθνή προστασία των
προστατευµένων µε πνευµατικά δικαιώµατα έργων.
Ο συνασπισµός αποτελείται από 1900 Αµερικάνικες εταιρίες που παράγουν και

διανέµουν όλα τα είδη λογισµικού, θεατρικές ταινίες, τηλεοπτικές εκποµπές,
βιντεοταινίες, ψηφιακές εκδόσεις οπτικοακουστικού υλικού (µουσική, δίσκους,
CDs, κασέτες), βιβλία, επαγγελµατικές εκδόσεις και περιοδικά (σε ηλεκτρονική
και έντυπη µορφή).
6.1.2 Εταιρίες παροχής υπηρεσιών DRM.
Για όσους δηµιουργούς, διανοµείς και µεσάζοντες ψηφιακού πνευµατικού έργου

επιθυµούν να εφαρµόζουν αυστηρά µέτρα προστασίας, έχουν δηµιουργεί και
δραστηριοποιούνται εταιρίες οι οποίες ειδικεύονται στην εφαρµογή των τεχνικών
µέτρων προστασίας πάνω στα έργα και προσφέρουν υπηρεσίες DRM. Παίρνοντας ως
παράδειγµα την εταιρία NetroMedia (www.netro.ca) που δραστηριοποιείται στην
Αµερική, αναφέρονται κάποιες χαρακτηριστικές υπηρεσίες από αυτές που προσφέρουν
στα πακέτα λογισµικού τους:
o Έλεγχος αριθµού αναπαραγωγών ενός κοµµατιού που φέρει άδεια
o Έλεγχος αριθµού αντιγραφής σε CD του έργου.
o Αριθµός µεταφορών του έργου σε άλλους υπολογιστές και συσκευές
o Μετατροπή από αδειοδοτηµένο κοµµάτι µε DRM σε αδειοδοτηµένο κοµµάτι µε

SDMI.
o Έλεγχος αν ένα κοµµάτι µπορεί να αποθηκευτεί
o Ρύθµιση του χρόνου αναπαραγωγής του κοµµατιού
Βέβαια αυτά τα πακέτα λογισµικού, αν και διαφηµίζουν ότι είναι άτρωτα, είναι
εκτεθειµένα πάντοτε στα προβλήµατα που αναφέραµε στο κεφάλαιο 4, και σε νέες
επιθέσεις από Χάκερς.
6.1.3 Ελλάδα
«Ο Οργανισµός Πνευµατικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) είναι ο µόνος αρµόδιος φορέας στην

Ελλάδα για τα θέµατα σχετικά µε την προστασία της Πνευµατικής Ιδιοκτησίας και
εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισµού. Ο ΟΠΙ στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του
ασχολείται γενικά µε κάθε πρόβληµα που εµφανίζεται στο χώρο της πνευµατικής
ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωµάτων, εκπροσωπεί την Ελλάδα στους
αρµόδιους διεθνείς οργανισµούς, διοργανώνει σεµινάρια και παρέχει πληροφορίες
σχετικά µε θέµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωµάτων.» (www.opi.gr,
2008). Γενικά, ο οργανισµός αυτός διακηρύττει ότι « [...] προωθεί τη δηµιουργία και
σέβεται τα δικαιώµατα εκείνων που συµµετέχουν στη διαδικασία αυτή, δηλαδή που
δηµιουργούν το έργο, που το καθιστούν προσιτό στο κοινό, που του δίνουν σάρκα και
οστά, που το θέτουν στην παραγωγή καθώς και εκείνων που το χρησιµοποιούν και το
απολαµβάνουν.» (www.opi.gr, 2008).
Βλέποντας τις αρµοδιότητές του, κανείς µπορεί να καταλάβει ότι ουσιαστικά αυτός ο
οργανισµός είναι υπεύθυνος για τη θεσµοθέτηση και την τήρησή της, της προστασίας
και της διάδοσης των copyrights:
o ασκεί νοµοπαρασκευαστική δραστηριότητα
o εκπροσωπεί την Ελλάδα στους αρµόδιους διεθνείς οργανισµούς και στα όργανα
της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
o επιµορφώνει και ενηµερώνει δικαστές, δικηγόρους, διοικητικούς υπαλλήλους,

δηµιουργούς, δικαιούχους συγγενικών δικαιωµάτων, φοιτητές και σπουδαστές
o εποπτεύει και ελέγχει τους Οργανισµούς Συλλογικής και Προστασίας
Ο οργανισµός έχει και άλλες αρµοδιότητες, αλλά οι πιο πάνω είναι αρκετές για να
διαφανεί ο σκοπός ύπαρξής του.
6.2 Οργανισµοί εναντίον της πνευµατικής ιδιοκτησίας και του DRM, υπέρ των
δωρεάν πνευµατικών έργων.
Αυτοί οι οργανισµοί, σε αντίθεση µε τους προαναφερθέντες, συνήθως εµπνέονται και

υποκινούνται από µια ιδεολογία, έχουν δικά του µανιφέστα, και δρουν µε γνώµονα
(όπως διακηρύττουν) το κοινό καλό, και εξυπηρετούν το ευρύτερο κοινό συµφέρον.
Έχουν συνήθως τους «πνευµατικούς τους πατέρες» οι οποίοι χαίρουν αναγνώρισης και
εκτίµησης ανάµεσα στα µέλη τους αλλά και ανάµεσα στους οργανισµούς.
Πολλοί από τους πολέµιους του DRM θεωρούν τον όρο «∆ιαχείριση Ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων» οξύµωρο. Υποστηρίζουν ότι το DRM διαχειρίζεται τα
δικαιώµατα (ή την πρόσβαση) µε τον ίδιο τρόπο που µια φυλακή διαχειρίζεται την
ελευθερία, και έτσι αναφέρονται σε αυτό µε τον όρο «∆ιαχείριση ψηφιακών
Απαγορεύσεων» (Digital Restrictions Management, δηλαδή παρερµηνεύουν το “R” στο
αρκτικόλεξο DRM). (Wikipedia, 2008) .
Μερικούς από τους σπουδαιότερους οργανισµούς µε έργο το οποίο διαδίδεται

παγκόσµια, βλέπουµε πιο κάτω.
6.2.1 ∆ιεθνείς Οργανισµοί
Electronic Frontier Foundation (EFF)
Ο καλύτερος τρόπος να παρουσιαστεί αυτός ο αφιλοκερδής βασισµένος σε

εισφορές οργανισµός είναι ένα απόσπασµα από την ιστοσελίδα του: «Από το
διαδίκτυο στο iPod, οι τεχνολογίες µεταµορφώνουν την κοινωνία µας
ενδυναµώνοντας µας ως ακροατές, πολίτες, δηµιουργούς και καταναλωτές. Όταν
οι ελευθερίες µας (και ειδικά αυτών µας των ιδιοτήτων) σε αυτό τον δικτυωµένο
κόσµο δέχονται επίθεση, ο οργανισµός ΕFF βρίσκεται στη πρώτη γραµµή
άµυνας. Από το 1990 που δηµιουργήθηκε συνεχίζει να αντιµετωπίζει ζητήµατα
αιχµής προστατεύοντας τον ελεύθερο λόγο, την δηµοτικότητα, την καινοτοµία και
τα δικαιώµατα των καταναλωτών µέχρι και σήµερα. Από την Αρχή, ο EFF κέρδιζε
για το κοινό συµφέρον σε κάθε κρίσιµη µάχη µε όποιον και ότι επηρέαζε τα
ψηφιακά πνευµατικά δικαιώµατα (των καταναλωτών)».
«Ενώνοντας την ειδικότητα δικηγόρων, αναλυτών πολιτικής, ακτιβιστών και

τεχνολόγων, ο EFF πετυχαίνει σηµαντικές νίκες εκ µέρους του κοινού. Ο EFF
παλεύει για ελευθερία πρωταρχικά µέσα σε δικαστήρια, είτε κάνοντας µηνύσεις
είτε συνηγορώντας υπέρ των εναγόντων, ακόµα και αν πρόκειται για την
κυβέρνηση των ΗΠΑ ή για µεγάλες εταιρίες. Κινητοποιώντας πάνω από 50000
πολίτες, ο EFF κτυπά τους «κακούς» νόµους. Επιπρόσθετα ο EFF ενηµερώνει
και επιµορφώνει τον τύπο και το κοινό.» (www.eff.org, 2008).
Free Software Foundation
Οργανισµός που προωθεί το ελεύθερο λογισµικό, δηλαδή το λογισµικό που δίνει

στον χρήστη την ελευθερία να το µοιραστεί, να το µελετήσει και να το
τροποποιήσει.
«Η χρήση ελεύθερου λογισµικού είναι η πολιτική και ηθική επιλογή της

βεβαίωσης του δικαιώµατος της γνώσης και της διάδοσης της στους άλλους. Το
ελεύθερο λογισµικό έγινε το θεµέλιο µια κοινωνίας γνώσης, όπου µοιραζόµαστε
τη γνώση µας µε τρόπο που οι άλλοι µπορούν να κτίσουν πάνω της και να την
απολαµβάνουν. [...] Οι εταιρίες πίσω από το «κανονικό» λογισµικό συχνά
κατασκοπεύουν τις δραστηριότητές µας (τις σχετικές µε το λογισµικό τους) και
µας απαγορεύουν το διαµοιρασµό τους µε άλλους. Και επειδή οι υπολογιστές
ελέγχουν πολλές από τις προσωπικές µας πληροφορίες και δραστηριότητες, µε
το «κανονικό» λογισµικό η ελεύθερη κοινωνία διατρέχει απαράδεκτο κίνδυνο.»
(www.fsf.org, 2008).
Ο οργανισµός αυτός χρηµατοδοτεί και υποστηρίζει το «GNU Project», ένα

µεγάλο έργο για δηµιουργία, διάδοση και συνεχή ανάπτυξη ενός εντελώς
ελεύθερου λειτουργικού συστήµατος που ξεκίνησε το 1984, και τελικά παρήγαγε
το λειτουργικό σύστηµα GNU/Linux. Επίσης ο ίδιος οργανισµός διατηρεί το
«Compliance Lab» , που χειρίζεται όλα τα ζητήµατα που είναι σχετικά µε την
αδειοδότηση των έργων του µε άδειες GNU GPL (τις οποίες βλέπουµε στην
µεθεπόµενη παράγραφο) και εξυπηρετεί την κοινότητα του ελεύθερου λογισµικού
µε το να παρέχει στο κοινό ενηµέρωση αυτές.
Free culture
Μέσα από το µανιφέστο του, αυτός ο οργανισµός διακυρήττει ότι: «Η αποστολή

του κινήµατός µας είναι να κτίσουµε από την αρχή µια δοµη ανοικτής κοινωνίας
και πολιτισµού από συµµετέχοντες, παρά µια κλειστή δοµή από λίγους
ιδιοκτήτες. Μέσα από τον εκδηµοκρατιστική δύναµη της ψηφιακής τεχνολογίας
και του ∆ιαδικτύου, µπορούµε να θέσουµε τα εργαλεία για δηµιουργία και
διάδοση, επικοινωνία και συνεργασία, εκπαίδευση και µάθηση, στα χέρια του
κοινού ατόµου — και µέσα από µια πραγµατικά ενεργή, ενωµένη και
ενηµερωµένη κοινωνία πολιτών, η αδικία θα µπορέσει αργά αλλά σίγουρα θα
εξαφανιστεί από τη γη». (www.freeculture.org, 2008).
Ο οργανισµός αυτός επιδίδεται στην υποστήριξη εταιριών και προσώπων που

βρίσκονται σε δικαστικές διαµάχες όταν οι πρώτες κατηγορούνται ότι
παραβιάζουν κανόνες πνευµατικής ιδιοκτησίας, ή πατέντες άλλων, συνήθως
µεγαλύτερων εταιριών ή οικονοµικά ισχυρότερων.
Copyleft
Είναι ένας οργανισµός που το όνοµά του αποτελεί λογοπαίγνιο της λέξης
«copyright” και αυτό γιατί περιγράφει την πρακτική να χρησιµοποιείται ο νόµος
περί copyrights για να αφαιρούνται οι περιορισµοί στη διανοµή αντιγράφων και
τροποποιηµένων εκδόσεων της πνευµατικής δουλειάς άλλων και να απαιτείται
από αυτές να φέρουν τις ίδιες ελευθερίες.
Το Copyleft είναι µια µορφή αδειοδοτήσεων που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για

να τροποποιήσει τα copyrights έργων όπως λογισµικού, κειµένου, µουσικής και
γενικά τέχνης. Γενικά οι άδειες αυτές δίνουν το δικαίωµα σε έναν δηµιουργό να
δώσει µε τη σειρά του δικαιώµατα και αναπαραγωγή, υιοθέτηση ή διανοµή της
δουλειάς του, αρκεί οποιαδήποτε αντίγρ;φα παραχθούν από αυτό, να φέρουν τα
ίδια δικαιώµατα. Οι Copyleft αδειοδοτήσεις βρήκαν ευρεία διάδοση στις GNU
GPL Άδειες. Παρόµοιες άδειες είναι διαθέσιµες και από τον οργανισµό Creative
Commons που θα παρουσιάσουµε λεπτοµερώς στο επόµενο κεφάλαιο.
6.2.2 Ελλάδα
Αν και στην Ελλάδα όλοι οι πιο πάνω οργανισµοί και των δύο τάσεων βρίσκουν
υποστηρικτές αλλά και υιοθέτηση και εφαρµογή των πρακτικών τους, είναι ενδιαφέρον
να αναφερθούν και κάποιο ντόπιοι οργανισµοί που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά
στο Ελληνικό περιβάλλον.
Digitalrights.gr
«Το digitalrights.gr αποτελεί έναν κόµβο πληροφόρησης για τα δικαιώµατα του

πολίτη στον ψηφιακό κόσµο. Μεταξύ άλλων, τα αντικείµενα δράσης
περιλαµβάνουν ιδιωτικό απόρρητο (privacy), ανοικτά πρότυπα (open standards),
πατέντες λογισµικού, πνευµατικά δικαιώµατα ψηφιακού περιεχοµένου, και
ελεύθερο λογισµικό.»
Στόχοι της πρωτοβουλίας:
o Η ενηµέρωση πολιτών, επιχειρήσεων, φορέων, δηµοσιογράφων και

πολιτικών για τα δικαιώµατα του πολίτη στον ψηφιακό κόσµο.
o Η αναγνώριση και επισήµανση των άµεσων και έµµεσων,

βραχυπρόθεσµων και µακροπρόθεσµων κινδύνων στους οποίους είναι
εκτεθειµένος ο πολίτης στην κοινωνία της πληροφορίας.
o Η δραστηριοποίηση και παρέµβαση ενάντια σε ενέργειες που

συνεπάγονται προσβολή και περιορισµό των δικαιωµάτων και ελευθεριών
του Έλληνα πολίτη στον ψηφιακό κόσµο.
o ∆ικαιώµατα του πολίτη στον ψηφιακό κόσµο
o ∆ικαίωµα στην δηκτικότητα
o ∆ικαίωµα ελεύθερης και ισόνοµης πρόσβασης στην πληροφορία -

∆ιαφανής και αειφόρος ηλεκτρονική διακυβέρνηση
o ∆ικαίωµα στην ελεύθερη χρήση νόµιµα αγορασµένων προϊόντων και

υπηρεσιών
o ∆ικαίωµα στην επιδίωξη της γνώσης και στην τεχνολογική ανάπτυξη
o ∆ικαίωµα στην ελεύθερη έκφραση και ψηφιακή κοινωνικοποίηση
Τρόποι δράσης:
o Ενηµέρωση µέσω ∆ιαδικτύου (µέσω ηλεκτρονικής ιστοσελίδας και

ταχυδροµείου)
o Συστηµατική παρακολούθηση σχετικής ειδησεογραφίας, νοµολογίας και

βιβλιογραφίας
o Ενηµερωτικές καµπάνιες (banners, flyers, συλλογή υπογραφών)
o Αρθρογραφία σε έντυπα και ηλεκτρονικά µέσα
o ∆ηµιουργία συνεργατικής εγκυκλοπαίδειας ψηφιακών ελευθεριών σε

Ελλάδα και Ευρώπη
o Ενηµέρωση δηµοσιογράφων, πολιτικών, συλλόγων
o ∆ιεύρυνση και οργάνωση πρωτοβουλίας
o Προσωπική πρόσκληση σε πιθανούς ενδιαφερόµενους
o Ενηµέρωση για δραστηριότητες σε οµάδες µε παραπλήσια πεδία

ενδιαφέροντος
o Οργάνωση µελών σε οµάδες εργασίας
o Αποµακρυσµένη συνεργασία στη συγγραφή κειµένων και συλλογή υλικού

(µέσω wiki)
o Ηµερίδες, επικοινωνία µε οµάδες παραπλήσιων δράσεων σε Ελλάδα και

εξωτερικό
∆ράσεις της πρωτοβουλίας:
Οι τρέχουσες δράσεις της πρωτοβουλίας επικεντρώνονται στα εξής θέµατα: την

διατήρηση προσωπικών δεδοµένων στο διαδίκτυο και τις τηλεπικοινωνίες
(διατήρηση δεδοµένων και µικροποµποί RFID), την χρήση ανοικτών προτύπων
στις δηµόσιες ηλεκτρονικές υπηρεσίες (ανοικτά πρότυπα), τους τεχνητούς
περιορισµούς στα δικαιώµατα χρήσης νόµιµα αγορασµένων ψηφιακών
προϊόντων (ψηφιακή διαχείριση πνευµατικών δικαιωµάτων), την ελεύθερη χρήση
ιδεών στην ανάπτυξη λογισµικού (πατέντες λογισµικού). (www.digitalrights.gr) .
Ένωση Χρηστών και Φίλων Linux Ελλάδος
«Η Ένωση Χρηστών και Φίλων Linux Ελλάδος (Hellenic Linux User Group -
HEL.L.U.G.) αποτελεί τον επίσηµο µη κερδοσκοπικό σύλλογο µε στόχο τη
διάδοση του λειτουργικού συστήµατος Linux, την υποστήριξη των χρηστών του
στην Ελλάδα καθώς και τη δηµιουργία κοινής βάσης τεχνογνωσίας σχετικά µε το
Ελεύθερο Λογισµικό γενικότερα.» (hellug.gr, 2008).
∆ραστηριότητες:
o Εξελληνισµός και ενσωµάτωση της Ελληνικής γλώσσας στο Linux.
o Παρουσία σε Ελληνικές (και µη) εκθέσεις, ηµερίδες, επιδείξεις.
o Παραγωγή ενηµερωτικού υλικού (έντυπου και ηλεκτρονικού).
o Ενηµέρωση κοινού µέσω άρθρων σε περιοδικά, εφηµερίδες κτλ.
o Συντήρηση ενηµερωτικών sites.
o Συνεργασία µε αντίστοιχους συγγενείς συλλόγους στο εσωτερικό και

εξωτερικό.
o ∆ιοργανώσεις εγκαταστάσεων Linux (Installfests) σε διάφορες οµάδες και

χώρους.
o Συναντήσεις στο Εργαστήριο του Συλλόγου για πειραµατισµό και δοκιµές

στις διανοµές του Linux και ανταλλαγή εµπειριών.
o Συγκεντρώσεις για προσωπική επαφή, επικοινωνία και διάχυση

τεχνογνωσίας µεταξύ των χρηστών Linux.
o Θεσµικές παρεµβάσεις προς την πολιτεία σε θέµατα τεχνολογίας και

λογισµικού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΤΑ CREATIVE COMMONS ΩΣ Η ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ
«Wanna Work Together?»
Όπως έχει γίνει φανερό, οι οργανισµοί, οι εταιρίες, τα κινήµατα και οι τάσεις που
επικρατούν, τείνουν να διαχωρίζονται σε δύο στρατόπεδα: στο στρατόπεδο των
υποστηρικτών της ύπαρξης των copyrights και της εφαρµογής του DRM, µε
«στρατιώτες» τις µεγάλες εταιρίες, τις κυβερνήσεις, τους παραγωγούς, τους µεσάζοντες
και κάποιους από τους δηµιουργούς, και στο στρατόπεδο των «φιλελευθέρων»,
θιασωτών της ελεύθερης και δωρεάν δηµιουργίας, χρήσης, διακίνησης και αντιγραφής
ψηφιακού πνευµατικού έργου, µε «στρατιώτες» κάποιου δηµιουργούς και τους τελικούς
χρήστες-καταναλωτές, απλού κόσµου.
Σε αυτό το κεφάλαιο θα προταθεί µια ενδιάµεση τάση που υπόσχεται να «σµίξει» τους
ανθρώπους των δύο στρατοπέδων, και να τους ενώσει κάτω από την ίδια στέγη. Αν
καταργηθεί ο διαχωρισµός αυτός, αν τα συµφέροντα δεν είναι αλληλοσυγκρουόµενα
αλλά αλληλοσυµπληρούµενα, αν πάψει το κυνηγητό µεταξύ κέρδους – δωρεάν, θύτη
µεγαλοεπιχειρηµατία και θύµατος καταναλωτή ή του θύτη «πειρατή» και του θύµατος
δηµιουργού, τότε αυτό που θα µείνει θα είναι µια κατάσταση όπου ο κάθε δηµιουργός
θα αµείβεται για το έργο του, οι παραγωγοί, οι µεσάζοντες και οι επιχειρηµατίες θα
βγάζουν κέρδη, και οι απλοί καταναλωτές θα απολαµβάνουν εύκολη, φτηνή, και άµεση
πρόσβαση στα ψηφιακά πνευµατικά έργα, και άρα στη ψυχαγωγία, στη µόρφωση, στη
γνώση, στην πνευµατική καλλιέργεια. Όλα αυτά είναι τα ιδανικά του οργανισµού
«Creative Commons».
7.1 Γνωριµία
«Share, Remix, Reuse - Legally».
«Μοιράσου, τροποιήσε, Ξαναχρησιµοποίησε – Νόµιµα» (creativecommons.org, 2008).

Ο οργανισµός Creative Commons, που είναι ένας αφιλοκερδής οργανισµός που
ιδρύθηκε από τον Lawrence Lessing, καθηγητή Νοµικής του πανεπιστηµίου του
Stanford το 2001 και στεγάζεται στο San Francisco, παρέχει δωρεάν εργαλεία που
επιτρέπουν στους συγγραφείς, επιστήµονες, καλλιτέχνες και εκπαιδευτικούς να
σηµειώνουν εύκολα την δηµιουργική τους δουλεία µε τις ελευθερίες που θέλουν οι ίδιοι
να κουβαλούν. Τα creative commons µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να αλλάξουν οι

όροι των copyrights των έργων από «All rights reserved» («µε την επιφύλαξη κάθε
δικαιώµατος») σε «Some Rights Reserved» («µε την επιφύλαξη µερικών
δικαιωµάτων»). (creativecommons.org, 2008).
«Πολύ συχνά η διαµάχη για τον έλεγχο των ψηφιακών έργων και των δικαιωµάτων
πάνω σε αυτά, (όπως προαναφέραµε) καταλήγει σε δύο άκρα. Στον ένα πόλο έχουµε
την οπτική του πλήρους ελέγχου – έναν κόσµο στον οποίο η κάθε χρήση ενός έργου
ρυθµίζεται νοµικά και όλα τα πνευµατικά δικαιώµατά που φέρει επιφυλάσσονται από
τον δηµιουργό της. Στον άλλο πόλο υπάρχει η οπτική της αναρχίας – ένας κόσµος όπου
οι δηµιουργοί απολαµβάνουν ποικιλία ελευθεριών αλλά µένουν εκτεθειµένοι στην
εκµετάλλευση. Η ισορροπία, ο συµβιβασµός και η µετριοπάθεια που κάποτε διέκριναν
τα συστήµατα copyrights και που λάµβαναν υπόψη την καινοτοµία και την προστασία
ισάξια, τώρα έγιναν είδη προς εξαφάνιση.
Ο οργανισµός Creative Commons δουλεύει να ξαναφέρει στη ζωή αυτά τα

χαρακτηριστικά. (Στον οργανισµό) χρησιµοποιούµε το ιδιωτικά δικαιώµατα για να
δηµιουργούµε κοινά αγαθά: δηµιουργικές δουλειές απελευθερωµένες για καθορισµένες
χρήσεις. Όπως και τα κινήµατα του δωρεάν και το ανοικτού κώδικα λογισµικού, τα
κίνητρα µας είναι αυτά της συνεργασίας και της κοινωνικότητας, αλλά τα µέσα µας είναι
εθελοντικά και φιλελεύθερα. ∆ουλεύουµε για να προσφέρουµε στους δηµιουργούς τον
καλύτερο τρόπο να προστατεύουν τα έργα τους µε τρόπο που να εξυπηρετούνται και οι
δύο «κόσµοι», ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνουµε συγκεκριµένες χρήσεις τους –
διακηρύσσουµε το «some rights reserved»! » (creativecommons.org, 2008).
Εικόνα 3: Τα Creative Commons καθορίζουν το φάσµα δυνατοτήτων µεταξύ του full

copyright (επιφύλαξη όλων των δικαιωµάτων) και του public domain (κανένα δικαίωµα
δεν επιφυλάσσεται). Ο κύκλος µε το «cc» που βρίσκεται στο κέντρο είναι το λογότυπο
του οργανισµού.
7.2 Άδειες και Αδειοδότηση
Οι δηµιουργοί έργου που συµβάλλουν µε τα creative commons έχουν την δυνατότητα

εύκολα, µέσα από το site και µέσα σε ένα λεπτό, να εφοδιάσουν τα έργα τους µε τις
ακόλουθες άδειες (και τους συνδυασµούς τους):
Attribution.(Αναφορά)
Επιτρέπεται η αντιγραφή,
διανοµή, προβολή και η

δηµιουργία παραγώγων από το
έργο φτάνει να γίνεται αναφορά

στον δηµιουργό µε τρόπο που
By-Sa license
ο ίδιος θα ορίσει. Άδεια για Αναφορά, µε Share Alike περιορισµούς
Noncommercial.
(Μη εµπορική) Επιτρέπεται η
By-Nd license
αντιγραφή, διανοµή, προβολή Άδεια για Αναφορά, αλλά όχι για παράγωγα
και η δηµιουργία παραγώγων
από το έργο, αλλά για µη

εµπορικούς σκοπούς.
By-Nc license
Άδεια για Αναφορά, για µη εµπορική εκµετάλλευση
No Derivative
Works. (όχι παράγωγα).

Επιτρέπεται η αντιγραφή,
By-Nc-Sa license
διανοµή, προβολή του έργου
Άδεια για Αναφορά, µε Share Alike περιορισµούς για
αλλά όχι η δηµιουργία µη εµπορική χρήση
παραγώγων από αυτό.
Share Alike. By-Nc-Νδ license

Άδεια για Αναφορά, για µη εµπορική χρήση, χωρίς
(∆ιανοµή) Επιτρέπεται η να επιτρέπονται παράγωγα
διανοµή παράγωγων έργων
που θα φέρουν τα ίδια
δικαιώµατα (την ίδια cc
άδεια) µε το αρχικό εργο.
∆ιάγραµµα 2: Άδειες Creative Commons, και συνδυασµοί αδειών.
Όταν το προς αδειοδότηση έργο είναι λογισµικό, οι δηµιουργοί του µπορούν να το

εφοδιάσουν µε τις εξής άδειες:
CC-GNU GPL : Προσθέτει τα απαραίτητα µεταδεδοµένα και τo “Commons Deed”

(εξηγείται πιο κάτω) στην άδεια GNU GPL του FSF που παρουσιάστηκε στο
προηγούµενο κεφάλαιο.
CC-GNU LGPL : Προσθέτει τα απαραίτητα µεταδεδοµένα και το commons Deed

στην άδεια GNU Lesser General Public License του FSF.
BSD : ∆ίνει δικαιώµατα διαµοιρασµού και δηµιουργίας παραγώγων χωρίς όµως

να γίνεται χρήση του ονόµατος του συγγραφέα για επικύρωση παράγωγων έργων
χωρίς τουλάχιστον την προηγούµενη συναίνεσή του.
Όλες οι άδειες που εκδίδει ο Creative Commons εκφράζονται σε τρία επίπεδα:
1. Commons Deed: Μια απλή περιγραφή σε απλή γλώσσα της άδειας που
περιλαµβάνει και όλα τα σχετικά εικονίδια και σύµβολα.
2. Legal Code: Η νοµική ορολογία και περιγραφή που χρειάζεται για να είναι οι
άδειες έγκυρες στο δικαστήριο.
3. Digital Code: µετάφραση της άδειας σε γλώσσα µηχανής. Μεταδεδοµένα και

κώδικας που µπορούν να διαβαστούν από µηχανές αναζήτησης και άλλες
συσκευές και εφαρµογές για να αναγνωρίζουν ένα έργο από τους όρους χρήσης
του.
7.3 Συµβάλλοντες: Project και ∆ηµιουργοί
Ο οργανισµος τρέχει το project «Science Commons», όπου «σχεδιάζονται στρατηγικές

και εργαλεία πιο αποδοτικά στην επιστηµονική έρευνα βασισµένη στον παγκόσµιο ιστό.
(Στα πλαίσια αυτού του project) εντοπίζονται αχρείαστα εµπόδια στην έρευνα και
σχεδιάζονται πολιτικές κατευθύνσεις και νοµικές συµφωνίες για τον περιορισµό αυτών
των εµποδίων, και αναπτύσσεται τεχνολογία που καθιστά την έρευνα, τα δεδοµένα και
το υλικό πιο εύκολα προσβάσιµα και χρησιµοποιήσιµα. Στόχος είναι η επιτάχυνση της
µετατροπής των δεδοµένων σε γνώση, το ξεκλείδωµα την αξία της έρευνας µε τέτοιο
τρόπο ώστε περισσότεροι άνθρωποι να επωφελούνται από την δουλειά που κάνουν οι
επιστήµονες».
Ανάµεσα στους συµβάλλοντες στις άδειες creative commons συγκαταλέγονται µουσικοί,

ανεξάρτητες εταιρίες παραγωγής κινηµατογραφικών ταινιών, διανοµείς torrents,
µηχανές αναζήτησης (Yahoo!, Google, creative commons search page κλπ), υπηρεσίες
ανταλλαγής φωτογραφιών στο διαδίκτυο (To www.flickr.com είναι µια τέτοια υπηρεσία
όπου οι χρήστες ανταλλάζουν φωτογραφίες δίνοντας δικαιώµατα Creative Commons σε
αυτές, ενώ η υπηρεσία επιτρέπει την αναζήτηση και εύρεση φωτογραφιών µε βάση τις
άδειες χρήσης τους), επιστηµονικά περιοδικά κλπ. Μια λίστα µε συµβάλλοντες
παρουσιάζεται στο www.creativecommons.org/Commoners.
7.4 Aναζήτηση και εύρεση έργων µε άδειες creative commons
Για να έχει νόηµα να αδειοδοτεί κανείς το έργο του µε Creative Commons, πρέπει να
υπάρχει εύκολος τρόπος οι χρήστες να έχουν πρόσβαση σε αυτό, να βλέπουν τί
δικαιώµατα έχουν πάνω του, και να µπορούν να το χρησιµοποιήσουν. Σε αυτό το
σκοπό συµβάλλει η «Digital Code» έκφραση των αδειών. Με τη βοήθειά της, σε κάθε
έργο προστίθενται µεταδεδοµένα που περιγράφουν τις άδειες που φέρει. Έτσι, µε τη
βοήθεια του σηµασιολογικού ιστού, µπορεί κανείς χρησιµοποιώντας κάποια µηχανή
αναζήτησης όπως το Google ή το Yahoo! Να ανατρέξει σε αυτά τα µεταδεδοµένα και να
βρει τα έργα που φέρουν συγκεκριµένες Creative commons άδειες.
Στο site του Creative Commons υλοποιήθηκε και λειτουργεί µηχανή µετά-αναζήτησης
έργων µε αυτές τις άδειες µε τη βοήθεια άλλων µηχανών. Στο www.flickr.com υπάρχει η
δυνατότητα αναζήτησης µόνο φωτογραφιών που φέρουν συγκεκριµένες άδειες Creative
Commons. O νέος περιηγητής ιστού της Mozilla, ο Firefox έχει υλοποιεί
προεγκατεστηµένες λειτουργίες αναζήτησης έργων µε άδειες Creative Commons.
(Πλατάκης, 2008).
7.5 ∆ιεθνοποίηση αδειών Creative Commons
Με την διάδοση του διαδικτύου, οι σκοποί του Creative Commons µπορούν να

επιτευχθούν µόνο αν οι άδειες του διαδοθούν και εφαρµοστούν παγκόσµια. Γι’ αυτό το
σκοπό ο «Creative Commons international» (CCi), δουλεύει για την εισαγωγή του
πυρήνα των αδειών Creative Commons σε διαφορετικές νοµοθεσίες περί copyrights σε
όλο τον κόσµο. Η διαδικασία εισαγωγής περιλαµβάνει τόσο την γλωσσική µετάφραση
των αδειών, όσο και την νοµική προσαρµογή τους σε συγκεκριµένες περιοχές
δικαιοδοσίας. Αυτή η δουλεία γίνεται από εθελοντές σε κάθε περιοχή δικαιοδοσίας οι
οποίοι αφιερώνονται στο να «συστήσουν» τις άδειες στη χώρα τους και να έρχονται σε
επαφή συνεχώς µε επενδυτές σε µια προσπάθεια να τους πείσουν να υιοθετήσουν τις
άδειες στην περιοχή δικαιοδοσίας τους.
Η διαδικασία εισαγωγής περιλαµβάνει τα εξής βήµατα:
1. Τη σύσταση θυγατρικών τοπικών οργανισµών και την επιλογή τοπικών επί

κεφαλής του έργου εισαγωγής και επί κεφαλής νοµικών θεµάτων
2. Την υπογραφή συµφώνων συνεργασίας και κατανόησης (Memorandum Of

understanding - MOU) από τους επί κεφαλής και τον Creative Commons
3. Εσωτερική διοίκηση και καθορισµό χρονοδιαγραµµάτων
4. Επιθεώρηση πρώτου προσχεδίου αδειών από τον Chi
5. ∆ηµόσιες διαβουλεύσεις
6. Ο επί κεφαλής για νοµικά θέµατα εκδίδει δεύτερο προσχέδιο
7. Επιθεώρηση δεύτερου προσχεδίου από τον CCi
8. Ο επί κεφαλής έργου οριστικοποιεί τις άδειες και ρυθµίζει τις τεχνικές
λεπτοµέρειες
9. Η εθνική έκδοση των αδειών ξεκινά
Τη στιγµή που γράφτηκε αυτή η εργασία εκδίδονταν άδειες Creative Commons σε 45

χώρες αλλά ο αριθµός αυτός σήµερα συνεχώς αυξάνεται.
7.6 Ο οργανισµός Creative Commons στην Ελλάδα – Τελετή έναρξης

Εργασιών
Στην Ελλάδα η επίσηµη έναρξη των εργασιών του Creative Commons έγινε στις
13/10/2007. Στην επίσηµη τελετή που έγινε στην αίθουσα τελετών του Εθνικού και
Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών, παρευρέθηκε και απήυθυνε λόγο ο ιδρυτής
του οργανισµού Καθηγητής Laurence Lessig σε καθηγητές πανεπιστηµίων,
εκπροσώπους του τύπου, δικηγόρους και φοιτητές. Τα κύρια σηµεία της οµιλίας του θα
παρατεθούν πιο κάτω καθώς µέσα από αυτά διαφαίνεται το σκεπτικό πίσω από την
ίδρυση του οργανισµού, την ανάγκη ύπαρξης των αδειών Creative Commons, των
προβληµάτων που επιχειρούν να λύσουν και των στρατηγικών στόχων του οργανισµού.
7.6.1 Τα κύρια σηµεία της οµιλίας του Laurence Lessig
«Στις αρχές της Ίδρυσης της Αµερικής, το κόστος έκδοσης µια έντυπης εφηµερίδας ήταν
πολύ χαµηλό. Συγκεκριµένα κάποιος µπορούσε µε 2000 σηµερινά δολάρια να εκδίδει
µια εφηµερίδα. Αυτό το γεγονός οδήγησε πολλούς ανθρώπους να εκτυπώνουν και να
διανέµουν πολιτικές φυλλάδες σε όλη τη χώρα λαµβάνοντας µέρος στον πολιτικό λόγο.
Λίγο αργότερα το κόστος αυτό αυξήθηκε δραµατικά, µε αποτέλεσµα να οδηγήσει στο
«κλείδωµα» του ελεύθερου πολιτικού λόγου. Ήταν ο «φτηνός» λόγος που οδήγησε στην
επανάσταση της δηµοκρατίας ενώ ήταν ο «ακριβός» πολιτικός λόγος που ευθυνόταν για
τον εµφύλιο πόλεµο».
«Τη δεκαετία του 1920, το να µεταδίδεις το σήµα ενός ραδιοφωνικού σταθµού σε όλη
την επικράτεια του κράτους ήταν πολύ φτηνό, και αυτό επειδή τότε δεν υπήρχαν
κρατικές ρυθµίσεις για αυτό. Τότε, χιλιάδες ραδιοφωνικοί σταθµοί γνώρισαν δόξα,
σταθµοί µε πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό περιεχόµενο και όλοι µη-εµπορικοί! .
Όπως και στο «νεαρό» ∆ιαδίκτυο, το ράδιο ήταν το µέσο των ανθρώπων για να
µιλήσουν δηµόσια και να διαδώσουν τις ιδέες τους σε όλο τον κόσµο. Ένας σχετικά
συντηρητικός πρόεδρος των ΗΠΑ είχε δηλώσει για το θέµα: Είναι απαράδεκτο να
επιτρέψουµε αυτή η σπουδαία δυνατότητα να υποβαθµιστεί και να γίνει αντικείµενο
εµπορικών και διαφηµιστικών ψιλό-κουβέντων. Αργότερα βέβαια, η κυβέρνηση
κατάφερε να συµπυκνώσει όλους αυτούς τους ραδιοσταθµούς σε δύο κεντρικούς: Το
NBC και το CBS. Αυτό το κατάφερε µε το να δεσµεύσει όλο το ραδιοφάσµα και να το
υποβάλει σε ρυθµίσεις.»
«Πρόσφατα συνέβη κάτι παρόµοιο µε τους µικρούς ∆ιαδικτυακούς ραδιοσταθµούς.

Αυτοί οι ραδιοσταθµοί είχαν πολύ µικρό µουσικό ρεπερτόριο και περιορισµένη
θεµατολογία. Παρόλα αυτά, κάποιο από αυτούς είχαν ακροατές σε όλη την υφήλιο. Η
RIAA κατάφερε να περάσει ένα νόµο που όριζε τεράστια ποσά ως αντίτιµο για τα
πνευµατικά δικαιώµατα των έργων που µετάδιδαν αυτοί οι σταθµοί, ποσά αναντίστοιχα
µε αυτά που πλήρωναν οι «µεγάλοι» σταθµοί. Όταν οι υπεύθυνοι της RIAA ρωτήθηκαν
αν ένα τέτοιο µέτρο θα «έκλεινε» τους µικρούς σταθµούς, αυτοί απάντησαν: Εµείς έτσι
κι αλλιώς πιστεύουµε ότι πρέπει να υπάρχουν µόνο 5-7 µεγάλοι ραδιοσταθµοί ούτως
ώστε να κρατάµε την αγορά συγκεντρωµένη και πιο προβλέψιµη!».
«Οι κυβερνήσεις και οι µεγάλες επιχειρήσεις δουλεύουν µαζί για να εδραιώσουν τον
έλεγχό τους. Και δυστυχώς πάντα το ίδιο γίνεται: στην αρχή έρχεται ένα σπουδαίο
τεχνολογικό σοκ που επιτρέπει την ελεύθερη και φτηνή χρήση πνευµατικών έργων από
όλους, και µετά «Η αυτοκρατορία ξανακτυπά!». Οι κυβερνήσεις και οι εταιρίες παλεύει
να επανακτήσει τον «χαµένο» έλεγχο, και έρχεται να «κλειδώσει» αυτή την ελευθερία. Η
δηµιουργικότητα στο ∆ιαδίκτυο θα αφήσουµε να ακολουθήσει το ίδιο µοτίβο; Θα την
αφήσουµε στο τέλος να εξαφανιστεί; Ονοµάζουµε τη διαδικασία να συµµετέχουµε και να
αναδηµιουργούµε την κουλτούρα µας RW κουλτούρα (επανεγγράψιµη κουλτούρα,
όπου το RW είναι δανεισµένο από τα επανεγγράψιµα CD και DVD). Θα κάτσουµε να
µας την µετατρέψουν σε «Read Only» κουλτούρα; (όπως κάποια τσιπ ή δισκάκια στα
οποία δεν µπορούµε να γράψουµε πάνω παρά µόνο να διαβάσουµε ότι έγραψε ο
κατασκευαστής τους;). Η δηµιουργικότητα καταναλώνεται σε αυτή την κουλτούρα αλλά
ο καταναλωτής δεν είναι και δηµιουργός.»
«Γενικά στον 21ο αιώνα περάσαµε από τριών ειδών κουλτούρες (ως προς τα ψηφιακά
πνευµατικά µας δικαιώµατα):
1. Η πρώτη χαρακτηρίζεται από την ευκαιρία να αγοράζουµε κουλτούρα (µουσική

κυρίως) από οποιοδήποτε µέρος του κόσµου, σε οποιοδήποτε µέρος φτηνά και
άµεσα. ∆ηλαδή επαγγελµατικό έργο διανέµεται µέσα από µηχανισµούς του
εµπορίου.
2. Από το 2004 έχουµε την αναγέννηση της RW κουλτούρας µέσα από

ερασιτεχνικές δηµιουργίες που παράγονται σε µια διαµοιραζόµενη οικονοµία. Τα
Blogs, η Wikipedia κλπ προωθούν το REMIX: παίρνεις ελεύθερα στοιχεία από 2
ή περισσότερα έργα και φτιάχνεις ένα νέο δικό σου. Αυτός είναι
εκδηµοκρατισµός, µια νέα δύναµη στα χέρια του ελεύθερου λόγου, γνώµης και
δηµιουργίας.
3. Φτάνοντας στο 2008, Έχουµε µια υβριδική κουλτούρα εµπορικής και µη-
εµπορικής εκµετάλλευσης έργων, που αποτελεί την ωρίµανση της RW
κουλτούρας. Σε αυτή έχουµε µια κοινωνία που αναπτύσσει ελεύθερα
ερασιτεχνικό έργο, αλλά που αυτό είναι εµπορικά εκµεταλλεύσιµο. Ως
παράδειγµα πάρτε το flickr. Οι φωτογραφίες διαµοιράζονται δωρεάν, αλλά
αγοράστηκε από την Yahoo! για να ανεβεί η αξία του. Παρόµοια παραδείγµατα
αποτελούν η Wikipedia, το Yahoo! Answers, το Second Life, το facebook, το
YouTube. Όλα αυτά προσφέρουν δωρεάν υλικό για διαµοιρασµό αλλά βγάζουν
κέρδη από τις διαφηµίσεις που αναρτούν στις ιστοσελίδες τους. Αποτέλεσµα
όλων αυτών: η δηµιουργία µιας υβριδικής Read Only – RW κουλτούρας που

προκαλεί «έκρηξη» στην ευκολία πρόσβασης αλλά και δηµιουργίας πνευµατικού
έργου. Σε αυτή, τα πάντα διαµοιράζονται και είναι κοινά.»
«Έχει λυθεί το πρόβληµα; Όχι όσο υπάρχει ο «πόλεµος» των υπέρµαχων των
Copyrights. Και δικαιολογηµένα υπάρχει, αφού είναι κατανοητό πως η ψηφιακή
τεχνολογία απειλεί τα Copyrights και οι δηµιουργοί δεν είναι όλοι πλούσιοι. Το θέµα δεν
είναι η ελεύθερη πρόσβαση αλλά το «ψωµί» των δηµιουργών. Ο τρόπος να τους
προστατεύσουµε έιναι να επιτρέψουµε και στις τρείς «κουλτούρες» να υπάρξουν, και
είναι εδώ που µπαίνει ο οργανισµός Creative Commons. Οι δηµιουργοί µέσα από τις
άδειές µας µπορούν να διαλέξουν τον τρόπο που το έργο τους µπορεί να
χρησιµοποιηθεί. Αυτός ο τρόπος δίνει την ευκαιρία στον καταναλωτή να δει ένα έργο, να
το αξιολογήσει, και αν θέλει να µπορεί να αγοράσει την έντυπη (η την αποθηκευµένη σε
κάποιο µέσο) αυθεντική µορφή του. Ευκολότερη γνωριµία µε ένα έργο οδηγεί σε
περισσότερες πιθανότητες αγοράς του, στην παραγωγή περισσότερων αντιτύπων του,
άρα µεγαλύτερου κέρδους από τους δηµιουργούς, τους µεσάζοντες και τους
επιχειρηµατίες. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που θεωρούν σωστό να διανέµουν
ελεύθερα και δωρεάν το έργο τους. Και αυτοί καλύπτονται µε αυτό τον τρόπο. Το
σύστηµα αδειών Creative Commons είναι απλούστερο προς κατανόηση για τον κόσµο
µε λιγότερο περίπλοκους νοµικούς όρους. Εµείς δουλεύουµε ΜΕ τα copyrights και όχι
εναντίον αυτών. Κρατάµε την ελευθερία που µας δίνουν οι νέες τεχνολογίες για το καλό
τον παιδιών µας, για να µπορούν να µην βλέπουν τον εαυτό τους ως «πειρατή» και ως
«εγκληµατία».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο Κύριος Lessig τόνισε ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να

παροτρύνονται να δηµοσιεύουν τις έρευνές τους σε επιστηµονικά περιοδικά που
φέρουν άδειες Creative Commons ούτως ώστε να βοηθούν στην ελεύθερη διάδοση της
γνώσης. Μετά από αυτό, ο καθηγητής του Τµήµατος Πληροφορικής και
Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών Κύριος
Λάζαρος Μεράκος δήλωσε ότι το ελληνικό πανεπιστήµιο προσφέρει σε αυτό τον σκοπό
µε τη λειτουργία της πλατφόρµας “E-class”, τις ζωντανές διαλέξεις µαθηµάτων και το
Πανελλήνιο Σχολικό ∆ίκτυο που προσφέρει ανάµεσα σε άλλα και εργαλεία ανοικτού
λογισµικού.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΘΕΣΗ
Τελικά η δουλειά του Μελετητή του προβλήµατος της προστασίας των ψηφιακών
πνευµατικών δικαιωµάτων δεν είναι εύκολη. Κατά τη διάρκεια της µελέτης του συναντά
πολλά και φαινοµενικά αποδοτικά τεχνικά µέτρα προστασίας των έργων,
υποστηριζόµενα και υποκινούµενα από µεγάλα ονόµατα εταιριών, πολλούς
επιστήµονες και πολλά χρήµατα. Συναντά και νόµους. Νόµους που ορίζουν επακριβώς
τι µπορεί κανείς να κάνει µε ένα ψηφιακό κοµµάτι ενός έργου, τι δεν µπορεί να κάνει µ’
αυτό, τι κυρώσεις θα έχει σε περίπτωση µη συµµόρφωσής του µε τους νόµους. Σε αυτό
το σηµείο, ακόµα και αν αυτά τα δύο (τα τεχνικά µέτρα και η νοµοθεσία) συνδυαστούν,
πάλι το πρόβληµα δεν φαίνεται να λύνεται. Στο επόµενο βήµα ο µελετητής γνωρίζει
µερικές δεκάδες οργανισµούς, συµµαχίες, κινήµατα και ιδεολογίες που έχουν ως
αντικείµενο την προστασία των ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων. Τώρα ελπίζει ότι
αυτοί θα βοηθήσουν στη λύση του προβλήµατος. Όµως πώς να το κάνουν όταν είναι
διαιρεµένοι σε δύο στρατόπεδα, όταν τα συµφέροντα που εκπροσωπεί το ένα
στρατόπεδο αντικρούονται µε αυτά που εκπροσωπεί το άλλο; Κάπου εδώ γνωρίζεται µε
τον οργανισµό Creative Commons που φαίνεται να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους. Οι
δηµιουργοί του έχουν όραµα, διορατικότητα, µεθοδικότητα. Προσπαθούν να δράσουν
ως «ειρηνευτική δύναµη» ανάµεσα στα δύο στρατόπεδα. Η δράση τους εξαπλώνεται
επιτυχώς σε όλο το κόσµο και βρίσκει και θετικό αντίκτυπο. Ο µελετητής τώρα
σκέφτεται: βρέθηκε λύση; Τώρα είναι όλοι ευχαριστηµένοι; Οι δηµιουργοί αµοίβονται για
το έργο τους και οι καταναλωτές απολαµβάνουν ελευθερίες ως προς τη χρήση του; Η
γνώση, ο πολιτισµός, η υγεία και η ψυχαγωγία µοιράζονται παντού απλόχερα και
δωρεάν ή έστω σε προσιτή τιµή;
Η κατάσταση στον κόσµο όσον αφορά τα ψηφιακά πνευµατικά δικαιώµατα δείχνει πως
δε λύθηκε το πρόβληµα και ακόµα χειρότερα, δεν υπόσχεται λύση σύντοµα. Στην
Ελλάδα η πειρατεία στη µουσική γνωρίζει «άνθιση» και οι «µικροί» καλλιτέχνες -
δηµιουργοί ζουν στο περιθώριο της δόξας και της αναγνώρισης, ακόµα και της
οικονοµικής ευµάρειας. Στις µεγαλύτερες χώρες, οι εταιρίες την ίδια ώρα που
εξαπολύουν κυνήγια πειρατών, αναπτύσσουν τεχνολογίες, συσκευές και διαδικτυακές
υπηρεσίες που βασίζονται στο «πειρατικό» περιεχόµενο για να επιβιώσουν. Τα κινητά
µας τηλέφωνα παρέχουν υπηρεσίες εύκολης ανταλλαγής αρχείων, τα mp3 players
πωλούνται σαν καραµέλες, ο αποθηκευτικός χώρος των συσκευών αναπαραγωγής

πολλαπλασιάζεται καθηµερινά µε το κόστος του να µειώνεται δραµατικά, ιστοσελίδες
που διαµοιράζουν torrents και προγράµµατα peer-to-peer λειτουργούν µε την
οικονοµική υποστήριξη εταιριών-διαφηµιστών κατά τα άλλα νοµοταγών και σε κάποιες
περιπτώσεις υπέρµαχων των Copyrights και η αντιγραφή κοµµατιών και η παραβίαση
µέτρων ασφαλείας γίνεται από µικρά δωρεάν προγράµµατα που δηµιουργούνται και
κυκλοφορούν καθηµερινά σε όλο το διαδίκτυο.
Το πρόβληµα για να λυθεί χρειάζεται πρώτα απ’ όλα θέληση να λυθεί. Αν η ύπαρξη του
δεν συνέφερε πραγµατικά τις µεγάλες εταιρίες, ίσως να ήταν διαφορετικά τα πράγµατα.
Οι καταναλωτές πρέπει να µάθουν να µην είναι άπληστοι, και να καταλάβουν ότι από τη
στιγµή που διατίθενται να δώσουν χρήµατα για να αγοράσουν ένα mp3 player και
µάλιστα ακριβό, τότε θα πρέπει να διατίθενται να πληρώσουν και για το πνευµατικό
έργο που θέλουν να απολαµβάνουν σε αυτό. Αυτή η κουλτούρα σε συνδυασµό µε την
µείωση των υπερβολικά φουσκωµένων τιµών των έργων από τις εταιρίες διαχείρισής
του ίσως να συνέβαλλε µε τη σειρά της στη λύση του προβλήµατος. Οι δηµιουργοί από
την πλευρά τους πρέπει να ενηµερωθούν για τις προοπτικές που τους ανοίγει το
διαδίκτυο: εξάπλωση του έργου τους σε όλο τον κόσµο, µεγαλύτερο κοινό,
περισσότερες πωλήσεις σε πιο χαµηλές τιµές, περισσότερο κέρδος.
Οι λύσεις που προτείνει ο Laurence Lessig φαίνεται ότι λειτουργούν εν µέρει. Μια
υπηρεσία που προσφέρει ελεύθερα πνευµατικό έργο, µπορεί να εξασφαλίσει
χρηµατικούς πόρους από άλλους τοµείς όπως είναι η διαφήµιση ή η προσφορά άλλου
είδους υπηρεσιών όπως η διανοµή των έργων σε φυσικά µέσα αποθήκευσης.
Οργανισµοί όπως ο Creative Commons πρέπει να εξαπλωθούν σε όλο το κόσµο, να

συνεργαστούν µε κυβερνήσεις και εταιρίες, να τύχουν αποδοχής από το ευρύ κοινό, να
εφαρµόσουν τις πρακτικές τους σε όλα τα επίπεδα µιας κοινωνίας και σε όλα τα στάδια
δηµιουργίας, παραγωγής, διανοµής και χρήσης των πνευµατικών έργων.
Οι όροι «πειρατές» και «πειρατεία», «αχόρταγες» και «άπληστες» εταιρίες, «αυστηροί»

και «περιοριστικοί» νόµοι πρέπει να σταµατήσουν να χρησιµοποιούνται, και όλοι µαζί
να συµπράξουν κάτω από την οµπρέλα ενός κοινού σκοπού, µε κοινό στόχο να
δώσουν οριστική λύση στο πρόβληµα που όσο η τεχνολογία αναπτύσσεται και το
διαδίκτυο εξαπλώνεται µόνο µεγαλύτερο θα γίνεται.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
1. A. Foroughi, M. Albin, S. Gillard, “Digital rights management: a delicate balance

between protection and accessibility,” Journal of Information Science, 28 (5) 2002,
pp.389-395. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
2. Wikipedia, the free encyclopedia, “Digital rights management”,

http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_rights_management, Επίσκεψη στις 18
Νοεµβρίου 2007. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
3. S. Ham, R.D. Atkinson, “Confronting Digital Piracy Intellectual Property Protection in

the Internet Era,” PPI Policy Report, Progressive Policy Institute, 31 Oct. 2003.
(Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
4. Bangeman E., “DRM, lock-ins, and piracy: all red herrings for a music industry in
trouble”, http://arstechnica.com/news.ars/post/20070412-drm-lock-ins-and-piracy-all-
red-herrings-for-a-music-industry-in-trouble.html, Επίσκεψη στις 25 Νοεµβρίου 2007.
5. T. Gillespie, “Designed to ‘effectively frustrate’: copyright, technology and the agency

of users, New media & society, SAGE Publications, London 2006. (Μετάφραση από
το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
6. M. Stokely, “Secure Programming”, FreeBSD Developers’ Handbook,

http://www.freebsd.org/doc/en_US.ISO8859-
1/books/developershandbook/secure.html, Επίσκεψη στις 14 Απριλίου 2008.
7. T. Olzak, “Data Storage Security”, Φεβρουάριος 2006,

http://adventuresinsecurity.com/Papers/ Data_Storage_Security.pdf, Επίσκεψη στις
09 Αυγούστου 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
8. Fact Sheet, Digital Rights Management and Technical Protection Measures, Office
of the Privacy Commissioner of Canada, Νοέµβριος 2006, Καναδάς,
http://www.privcom.gc.ca/fs-fi/02_05_d_32_e.asp, Επίσκεψη στις 09 Αυγούστου
2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
9. Sony Corporation, Κεντρική Ιστοσελίδα, http://www.sony.com/index.php, Επίσκεψη

στις 18 Αυγούστου 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
10. Wikipedia, the free encyclopedia, “Digital Millennium Copyright Act”, Επίσκεψη στις
18 Αυγούστου 2008, http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_Millennium_Copyright_Act.
11. Digital Natives, “Digital Piracy and Law”,

http://www.digitalnative.org/wiki/Digital_Piracy_and_Law, Επίσκεψη στις 22
Αυγούστου 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
12. Εργαστήριο Ψηφιακών Συστηµάτων & Επεξεργασίας Ψηφιακών Μέσων Ελληνικού

Ανοικτού Πανεπιστηµίου, «Προστασία και ∆ιαχείριση των Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων
Ψηφιακού Περιεχοµένου: Άξονας Προτεραιότητας: 1 – Παιδεία και Πολιτισµός,
Μέτρο: 1.3 Τεκµηρίωση, Αξιοποίηση και Ανάδειξη του Ελληνικού Πολιτισµού», Γ’
Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, Επιχειρησιακό Πρόγραµµα «Κοινωνία της
Πληροφορίας» 2000-2006.
13. High Performance Computing Lab (HPCL), «Ψηφιοποίηση: Καλές Πρακτικές και
Πρακτικές Οδηγίες», Πανεπιστήµιο Πάτρας,
http://digitization.hpclab.ceid.upatras.gr/index.php?action=good_practices ,
Επίσκεψη στις 22 Αυγούστου 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας
εργασίας).
14. Rights.com, “The MPEG-21 Rights Expression Language, A White Paper”,

RightsComLTD, London,
http://www.xrml.org/reference/MPEG21_REL_whitepaper_Rightscom.pdf,
Επίσκεψη στις 10 Σεπ. 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας
εργασίας).
15. Microsoft, “Digital Rights Management”,

http://www.microsoft.com/windows/windowsmedia/forpros/drm/default.mspx,
εργασίας).
16. Εφηµερίδα της Κυβέρνησης, ΦΕΚ Α' 25/4-3-1993, ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 2121,
http://www.fotoartmagazine.gr/01_ELLHNIKO/ARTHRA/ARTHRA/nomos2121.htm#,
Επίσκεψη στις 12 Σεπ. 2008
17. IIPA, “About IIPA”, http://www.iipa.com/aboutiipa.html, Επίσκεψη στις 13 Σεπ. 2008.

18. WIPO, “What is WIPO”, http://www.wipo.int/about-wipo/en/what/, Επίσκεψη στις 13

Σεπ. 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
19. Electronic Frontier Fountation, “About ”, http://www.eff.org/about , Επίσκεψη στις 13

Σεπ. 2008. (Μετάφραση από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
20. ΝetroMedia, “Services”,

http://www.netro.ca/Services/DRMProtection/tabid/348/Default.aspx?dia=drm,
εργασίας).
21. Οργανισµός Πνευµατικής Ιδιοκτησίας,

http://web.opi.gr/portal/page/portal/opi/opi.html/opiservices.html, Επίσκεψη στις 13
Σεπ. 2008
22. Free Software Foundation, www.fsf.org, Επίσκεψη στις 13 Σεπ. 2008. (Μετάφραση
από το συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
23. Wikipedia, the Free Encyclopedia, “Copyleft”, http://en.wikipedia.org/wiki/Copyleft, ,

εργασίας).
24. Digitalrights.gr, http://www.digitalrights.gr/tiki/tiki-index.php?page=About, Επίσκεψη

στις 13 Σεπ. 2008
25. Ένωση Χρηστών και φίλων Linux Ελλάδας. (HEL.L.U.G), «Ταυτότητα»,

http://hellug.gr/index.php/OSullogos/Tautothta , Επίσκεψη στις 13 Σεπ. 2008
26. Creative Commons, σχεδόν ολόκληρο το portal, www.creativecommons.org,

εργασίας).
27. Flickr.com, www.flickr.com , Επίσκεψη στις 13 Σεπ. 2008. (Μετάφραση από το

συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
28. Ελληνικό e-business forum, «Υλικό εκδήλωσης ελληνοποίησης των Creative

Commons”,http://www.ebusinessforum.gr/news/events/showevent/index.php?ctn=71
&language=el&kind=d_66, Επίσκεψη στις 13 Σεπ. 2008. (Μετάφραση από το
συγγραφέα της παρούσας εργασίας).
29. Μανώλης Πλατάκης, «Creative Commons – Άδειες προστασίας Πνευµατικής

Ιδιοκτησίας», Παρουσίαση στο µάθηµα «Ειδικά θέµατα υπολογιστικών συστηµάτων
και εφαρµογών», Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Ιούνιος 2008.

Πτυχιακή εργασία: Προστασία ψηφιακών πνευματικών δικαιωμάτων και η συνεισφορά του οργανισμού Creative Commons

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Πτυχιακή εργασία: Προστασία ψηφιακών πνευματικών δικαιωμάτων και η συνεισφορά του οργανισμού Creative Commons

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ∆ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων –

Επιβλέπων: Παναγιώτης Γεωργιάδης, Καθηγητής ΕΚΠΑ

Η παρούσα εργασία µελετά τον όρο «προστασία των ψηφιακών πνευµατικών

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: Ψηφιακά Πνευµατικά ∆ικαιώµατα

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ∆ΙΑ: Προστασία ψηφιακών πνευµατικών δικαιωµάτων, πειρατεία,

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ∆ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ........................................................... 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ .............................................................................................. 9

1.1 Τι είναι η Προστασία Ψηφιακών Πνευµατικών ∆ικαιωµάτων .............................. 9

1.3 Τι πρέπει να προστατεύεται, από ποιους και γιατί; ........................................... 11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ∆ΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ........................... 12

2.1.1 Παραγωγή ψηφιακού πνευµατικού έργου ...................................................... 12

2.1.2 Αποθήκευση και ανάκτηση ψηφιακού πνευµατικού έργου ........................... 13

2.1.3 Προβολή – Προώθηση πνευµατικού έργου ................................................... 14

2.1.4 Πώληση και Κέρδος από ψηφιακό πνευµατικό έργο ..................................... 15

2.2 Νοµικές Γνώσεις ............................................................................................... 17

2.3 Κοινωνική – Πολιτιστική Επίγνωση, Ηθική ....................................................... 18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟ∆ΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ .............................. 20

3.1 Τεχνικά µέτρα προστασίας ελέγχου πρόσβασης .............................................. 20

3.1.1 Κρυπτογραφία ........................................................................................... 20

3.1.2 Ηλεκτρονικές υπογραφές ........................................................................... 21

3.1.3 Ψηφιακά πιστοποιητικά .............................................................................. 22

3.1.4 Συσκευές και Προγράµµατα αναπαραγωγής που εφαρµόζουν TPM ......... 22

3.1.5 Σύστηµα κωδικοποιηµένου περιεχοµένου ................................................. 23

3.1.6 Ασύµµετρος Κατακερµατισµός Εφαρµογών............................................... 24

3.1.7 Ψηφιακά Εισιτήρια ..................................................................................... 25

3.2 TPMs για έλεγχο χρήσης .................................................................................. 25

3.2.1 Macrovision ................................................................................................ 25

3.2.2 Σύστηµα διαχείρισης σειριακής αντιγραφής ............................................... 25

3.2.3 Προστασία Περιεχοµένου από ψηφιακή µετάδοση .................................... 27

3.2.4 Πρωτοβουλία Ασφαλούς Ψηφιακής Μουσικής ........................................... 27

3.3 ∆ιαχείριση Ψηφιακών ∆ικαιωµάτων ..................................................................... 28

3.3.1 Σύστηµα διαχείρισης και αξιοποίησης των πνευµατικών δικαιωµάτων του

3.3.2 Σύστηµα µοναδικής αναγνώρισης .............................................................. 29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΡΩΤΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ DRM KAI TPM ........ 30

4.1 Προβλήµατα µε τα TPMs. ................................................................................. 30

4.1.1 Πρόβληµα µε τη ∆έσµευση συσκευής (Device Binding) ............................. 31

4.1.2 Πρόβληµα µε το CSS - To DeCSS ............................................................ 31

4.2 Πρόβληµατα µε τις τεχνολογίες προστασίας χρήσης ........................................ 32

4.2.1 Macrovision ................................................................................................ 32

4.2.2 Πρωτόκολλο ασφαλούς ψηφιακής µετάδοσης ........................................... 32

4.2.3 Πρωτοβουλία για Ασφαλή Ψηφιακή Μουσική ............................................ 33

4.2.4 Το «αναλογικό χάσµα» (Analog Hole) ....................................................... 33

4.2.5 Υδατογραφήµατα ....................................................................................... 34

4.3 Προβλήµατα µε το DRM ................................................................................... 34

4.4 Ιδεολογικό – ηθικό υπόβαθρο........................................................................... 35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ∆ΙΕΘΝΗΣ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ – ΤΟΠΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ............................ 38

5.1 Νόµοι που αφορούν το DRM σε Η.Π.Α και Ε.Ε ................................................ 38

5.1.1 Το Digital Millennium Copyright Act ........................................................... 39

5.1.2 Η νοµοθεσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση....................................................... 39

5.2 Νόµιµοι Λόγοι αντιγραφής Περιεχοµένου ......................................................... 39

5.2.1 ∆ίκαιη Χρήση (Fair Use)............................................................................. 40

5.2.2 Τεχνολογική Αποδοτικότητα....................................................................... 40

5.3 Ελληνικός Νόµος Περί Πνευµατικής Ιδιοκτησίας............................................... 40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ – ΚΙΝΗΜΑΤΑ –ΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ

6.1.1 ∆ιεθνείς οργανισµοί, συµµαχίες, τάσεις...................................................... 43

6.1.2 Εταιρίες παροχής υπηρεσιών DRM. .......................................................... 44

6.1.3 Ελλάδα ....................................................................................................... 45

6.2.1 ∆ιεθνείς Οργανισµοί ................................................................................... 46

6.2.2 Ελλάδα ....................................................................................................... 48

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΤΑ CREATIVE COMMONS ΩΣ Η ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ ............................ 52

7.1 Γνωριµία ........................................................................................................... 52

7.2 Άδειες και Αδειοδότηση .................................................................................... 53