LA NOVA Revista galega de difusin cultural e social

Director Antonio Daz Fernndez Subdirector Xos Carlos Garca Gonzlez Consello de Redaccin Carlos de Torres, Xulio Couxil Vzquez, Xulio Simn Ra, Pura Salceda Carballeda, A. do Neto. Correccin: Vagalume Producins Culturais Colaboran neste nmero: Anxos Sumai, Amelia Lpez, Henrique Fernndez Snchez, Manuel Surez Surez, Emilio L. Lpez Arias, Manuel Rodrguez Julan, Amparo Centeno, Paco Ascn, Armando Fernndez, Mariano Goikoa Otero, Galiciaberta, e Culturagalega.org Deseo Capa: A. Diaz Producin e autoedicin: ACEGA-Edicins Impresin: Grficas Rey Dep. Legal: B-26.985-95 R.M.: M-1296612-1.989 Autorzase a reproducin do contido desta revista sempre que se cite a sa procedencia e o autor, sendo comunicado entidade que edita esta publicacin. LA NOVA non se identifica, necesariamente coas opinins recollidas nos artigos polos seus autores Xaneiro de 2012 N 52 Edita A.C.G. ROSALA DE CASTRO Ra Federico Soler, 71, 08940-Cornell Tel.: 93 375 11 03 Fax: 93 375 10 95 Mailto: acgrdecastro@yahoo.es Presidente: ALFONSO RICO GARCA Sguenos en: Facebook.com/acgrdecastro e Facebook.com/lua_nova Colaboracins Lua_nova@terra.es

Limiar
Xa temos nas mans a nosa La Nova, despois dunha obrigada parntese, por razns evidentes nos tempos de crise que estamos sofrindo todos os sectores da sociedade, e que para as entidades galegas afectan dun xeito preocupante dado que os seus ingresos se reducen drasticamente polos recortes que as diferentes institucins das que dependen a maior parte dos seus recursos, estn a facer. E como as actividades que se organizan cada vez teen un custe econmico maior, pois a situacin non doada e s queda reducir actividades ou xestionar mellor e reducir custes para poder seguir coas actividades mis necesarias, e nesta lia estamos na nosa Entidade, por iso coidamos que esta revista siga viva, necesario. Este ano cumprimos 25 anos da primeira edicin de La Nova: Sau por primeira vez al polo vern de 1987, desde entn percorremos un longo camio, cheo de dificultades que fomos superando. A etapa que nos toca vivir hoxe coido que a peor, pero nestes 25 anos nos que unha longa ringleira de colaboradores de todo tipo apostaron por este proxecto, entre todos conseguimos esta vosa revista que un referente para os galegos da dispora. Unha morea enorme de traballos publicados que, todos eles desde as pticas dos seus autores, sempre promoveron e fixeron pas, Galicia. A todos estes colaboradores, escritores, anunciantes, socios, etctera, o noso agradecemento. Foron 25 anos de moitas e boas novas que xermolaron nun proxecto de divulgacin cultural galega en Cornell no ano 1986, 25 anos de La Nova, 25 anos de Certame de Poesa en Lingua Galega Rosala de Castro, 25 anos de programa de radio en galego Sempre en Galiza que desde Rdio Cornell, de forma ininterrumpida, leva divulgando Galicia semana a semana, as como outras moitas actividades. Por outra banda o pasado ano 2010, tamn conmemoramos o trinta aniversario da nosa entidade, Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, que quen fai posible que La Nova cumpra 25 anos, as como outra morea de actividades que cada ano se levan a cabo en Cornell, a cidade que acolle desde o ano 1980 a sede desta Entidade e a que participa nas actividades socioculturais de Cornell dun xeito determinante. Nesta edicin queremos amosarlles unha mostra, dun xeito resumido, daquelas actividades que ao longo dos trinta anos de andadura fixeron que a nosa Entidade sexa unha das mis significativas en Catalua, as como na Galicia do Exterior. No referente actual situacin das entidades galegas en Catalua e a sa problemtica, nestes difciles tempos, queremos manifestar o noso compromiso de participar con todas elas na solucin dos problemas dun xeito unitario dacordo vontade da maiora das mesmas, e impulsar proxectos colectivos que dignifiquen a sa natureza deixando de lado os intereses individuais e persoais para acadar os obxectivos xerais que precisan as nosas colectividades. Neste senso estamos convencidos que o futuro pasa por sumar e non dividir, impulsar proxectos como o que viu a luz no 2010 entre as entidades, Casa Galega deL Hospitalet, Toxos e Xestas de Barcelona, Agarimos de Badalona e Rosala de Castro de Cornell coa creacin da Banda de Gaitas XUNTANZA de Catalunya. Son imprescindibles para asegurarse o futuro. Por ltimo quixera referirme ao anuncio do Goberno Galego sobre a nova Lei de Galeguidade que parece ser pretenden aprobar no Parlamento nos primeiro meses de 2012 e que a grande maiora de entidades non coecen o seu borrador. Coido que unha Lei que principalmente regular a futura normativa do Goberno Galego coas Entidades Galegas no Exterior, debera ter moitsima mis informacin e comunicacin coas Entidades. Coidamos que preciso que os nosos representantes da Comisin Delegada teen a obriga e o deber de informar a tdalas Entidades para, dun xeito democrtico, aportar tdalas suxestins e propostas que se consideren oportunas diante da Xunta de Galicia, ou alomenos na Secretara Xeral de Emigracin.

Antonio Daz Fernndez antonidiaz1952@gmail.com

LUA NOVA

ndice

Una entitat arrelada a la ciutat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pasamento de Isaac Daz Pardo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rosala de Castro 31 anos de historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Homenaxe a Jos Montilla Aguilera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 anos de La Nova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Xogos de lecer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sempre en Galiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 anos de Sempre en Galiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A festa galega en Cornell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Novo exito da festa galega de Cornell . . . . . . . . . . . . . . . . . . Certame de poesa en lingua galega Rosala de Castro . . . Certame de narrativa Rosa Reboredo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grupo Folclrico Galego Rosala de Castro . . . . . . . . . . . . . . . . Actividades artsticas e culturais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Manualidades e traxes galegos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Galegos en Catalunya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1920 e a revista Ns . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Crnicas de emigracin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tempo andado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5 6 9 14 15 19 20 21 22 24 26 31 34 37 39 40 42 43 46 47 49 50

LUA NOVA

Un apartamento nas aforas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A mia aldea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forza Fisterra! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Una entitat arrelada a la ciutat

Jos Montilla i Aguilera
Expresident de la Generalitat de Catalunya

El meu primer contacte amb la Associaci Cultural Galega Rosalia de Castro es va produir en la primera meitat dels 80, coincidint amb la meva presncia a lajuntament de Cornell desprs de les eleccions de 1983. Ja era llavors una entitat caracteritzada per la seva activitat i el seu comproms amb la ciutat. La seva implicaci amb altres entitats culturals ja data daquells inicis. Em ve a la memria el viatge realitzat a Lugo a mitjans dels 80 (85 86) per assistir convidat per lajuntament de Lugo a les festes de San Froilan. Junts amb els amics de Rosalia de Castro, ens van acompanyar una representaci de lentitat Amics de la Sardana. Veure ballar sardanes a San Froilan de Lugo, va ser tot un esdeveniment a la ciutat, exemple de lhospitalitat i obertura, com vaig poder comprovar personalment. Lentitat (Rosalia de Castro) ha desenvolupat des daquells anys una continuada activitat cultural i ciutadana. Per una banda, de promoci, difusi i coneixement de la cultura dorigen de molts dels seus associats. Galcia, la seva cultura, la seva llengua, la seva gastronomia, sn ara molt ms conegudes pels ciutadans de Cornell. I ha estat ms preservades per aquelles persones nascudes en aquelles terres, a les que recorden i admiren com a les seves arrels. Fidelitat a les seves arrels i comproms amb Cornell i Catalunya. La nostra ciutat ha estat construda, feta al llarg daquestes dcades per persones parlant en catal, castell, gallec,... i ltimament per altres llenges, cultures, orgens.

Laportaci de ciutadans i ciutadanes nascudes a Galcia ha estat i s molt important. Avui les manifestacions culturals de lentitat sn conegudes i fetes seves per molts ciutadans de Cornell, no nascuts a Galcia, i ni tan sols amb famlia dorigen gallega. Galcia, est present en la nostra ciutat, en la seva gent, en les seves festes, en els seus records, en les seves relacions, en la seva amistat. Una mostra dall s la celebraci del Certamen de Poesia Festa de les lletres gallegues -, la festa del Corpus en Can Mercader, amb lofrena floral a la poetisa que dna nom a lentitat, i moltes altres activitats al llarg de lany. Avui lo gallego forma part del patrimoni cultural del conjunt dels ciutadans de Cornell. s cultura catalana. Ha estat desenes les persones que al llarg daquests quasi tres dcades han dedicat esfor, temps i sacrifici a treballar per lentitat, que s treballar pels ciutadans i ciutadanes i per la ciutat, Cornell, que tots estimem. Durant quasi vint anys he pogut viure des de lalcaldia de la ciutat aquesta collaboraci, entrega i dedicaci de les diferents juntes de lentitat. A tots ells el meu reconeixement i agrament. Estic segur que lentitat, adaptant-se als canvis que es produeixen a la nostra societat, s i seguir sent un instrument al servei dels ciutadans que vulguin una societat ms culta i cohesionada, ms justa i solidria. Valors, tots ells, que serveixen per unir i seguir construint aquesta ciutat, Cornell i aquest el nostre pas, Catalunya.

LUA NOVA

Pasamento de ISAAC DAZ PARDO

Por: A. do Neto

A morte sorprenda ao histrico galeguista, empresario e activista cultural, Isaac Daz Pardo o pasado das 5 de xaneiro aos 91 anos de idade na Corua, por mor dunha pulmona. Co seu falecemento remata unha das traxectorias vitais mis importantes para entendermos o galeguismo e a evolucin de Galicia ao longo dos ltimos cen anos. O seu enterro tivo lugar o venres 6 de xaneiro, pola tarde no cemiterio de Boisaca, en Compostela.
Isaac Daz Pardo (1920-2012) resulta fundamental para coecer a evolucin do noso pas ao longo do sculo XX. Testemuo do galeguismo de preguerra e da sa aniquilacin polo franquismo, traballador incansable durante os anos escuros, conexin imprescindible coa cultura galega na emigracin e peza fundamental na configuracin da nosa cultura na etapa autonmica, a figura do recentemente falecido emerxe como unha constante na historia da nosa cultura ao longo dos ltimos cen anos. Nado en 1920 na compostel ra das Hortas, o fillo do histrico galeguista e pintor Camilo Daz Balio amosou moi cedo tanto o seu compromiso poltico como a paixn pola creacin artstica. Xa con 16 anos realizou carteis e participou activamente na campaa a prol do Estatuto de Autonoma desde a sa militancia socialista. Abandonada, pola guerra, a militancia activa na poltica, comezou a pintar de xeito sistemtico durante a contenda, refuxiado na casa do seu to na Corua, realizando a sa primeira exposicin individual nesta cidade no 39. Entre 1940 e 1942 desenvolve a sa carreira artstica en Madrid cunha bolsa de creacin da deputacin da Corua e toma contacto co deseo industrial nunha das primeiras experiencias de formacin deste tipo que se desenvolven no estado. No 42 obtn unha nova bolsa para viaxar por Italia e coecer a pintura renacentista. Continuou unha carreira crecente dando clases en Barcelona, ampliando estudos e Londres e sendo recoecido como un dos grandes novos valores da pintura galega. No entanto, en pleno xito, en 1948 decidiu abandonar a prctica profesional da pintura, anda que continuara producindo diferentes obras ao longo da sa vida. Foi s un ano despois cando comezara a actividade industrial que marcou o resto da sa biografa, coa posta en marcha de Cermicas do Castro, en Sada. En 1951 presentou as primeiras pezas desta iniciativa, e deu o salto a Bos Aires en 1955 fundando La Magdalena, unha nova empresa de cermica, cidade onde se instalara, con diferentes viaxes a Galicia, ata 1968. En Arxentina desen-

volveu un intenso contacto co exilio galeguista, que se fixo especialmente prximo con Lus Seoane e revista Galicia emigrante. Esta experiencia reafirmou o seu interese pola vangarda e o deseo como ferramentas de desenvolvemento e renovacin cultural. No 63, os dous creadores desenvolven o proxecto de recuperar a experiencia da cermica de Sargadelos, coa que Raimundo Ibez realizara a primeira tentativa, falida, de industrializacin en Galicia. A iniciativa pretenda, de xeito semellante, ser unha semente para un novo proxecto de pas, actuando como base para toda unha serie de entidades que abordaran a investigacin, a producin e a creatividade como ferramentas para o desenvolvemento galego. Como parte do mesmo, crean nese mesmo ano Edicis do Castro, centrada na recuperacin da memoria histrica de Galicia e mais na investigacin da sociedade e da economa do pas, e que publicou mis de mil ttulos, entre eles o imprescindible Memorias dun neno labrego de Neira Vilas. Pola sa banda, o Laboratorio de Formas de Galicia, tamn no 63. Pretenda investigar a orixe e evolucin das formas desenvolvidas ao longo da historia do pas. A estas entidades sumouse, en 1970, o Museo Galego de Arte Contempornea Carlos Maside, centrado na producin artstica do pas posterior a Castelao, a coincidir coa apertura da fbrica de Sargadelos. A este complexo de entidades anda se sumar, no 72, o Seminario de Es-

LUA NOVA

tudos Cermicos, centrado na investigacin encol deste material, no 78 o Instituto Galego da Informacin, como foro de documentacin e debate, e que pretenda ser a base do xornal Galicia, que finalmente non chegou a sar. Este conglomerado industrial e cultural, supora a grande obra que dedicou a sa vida, e deixou unha pegada fundamental na cultura galega desde a sa constitucin. Nun momento no que a cultura do pas careca de apoio institucional, o labor de mecenado e de apoio que se desenvolveu desde o complexo Sargadelos foi fundamental para favorecer a reflexin e a recuperacin do labor cultural desenvolvido no exilio. A rede de galeras que a firma creou no mundo funcionaron, e anda funcionan como autnticas embaixadas da cultura galega, coa fusin de arte, deseo e literatura propia destes espazos, e a cermica de Sargadelos conseguiu constiturse como un autntico smbolo de Galicia. De xeito parello ao seu traballo empresarial e do seu labor de mecenado, Daz Pardo non abandonou o seu labor creativo. Entre outras tarefas, abordou abondosas colaboracins en prensa, a realizacin de carteis de cego, ou a escrita ensastica e dramtica, con ttulos como Midas. O ngulo de pedra, Paco Pixias. Historia dun desleigado contada por il mesmo (con Celso Emilio Ferreiro), Xente do meu rueiro, Presencias galegas na arte dos nosos das, Teatro en Israel, Galicia hoy (con Lus Seoane), Volverlles a palabra, Homenaxe aos represaliados do franquismo, O Marqus de Sargadelos, ou Castelao para aln de participar en todo tipo de foros e eventos. Desde a posta en marcha destes proxectos e ata practicamente o seu falecemento, Daz Pardo configurouse como un elemento fundamental da cultura do pas, cun intenso labor de mecenado e patrocinio desde as sas empresas, as galeras Sargadelos a funcionar como centros culturais por todo o pas e contactos en todos os mbitos polticos e culturais. Eu son un templagaitas e un limpamerdas definase a mido, apuntando a sa capacidade de colaborar con todo tipo de gobernos e entidades, ao tempo que se reafirmaba na sa condicin de conservador libertario. Conservador polo seu esforzo en manter o legado da cultura do pas e, especialmente, o traballo do galeguismo de preguerra, e libertario polos seus ideais sociais, que nunca abandonou. Nos seus ltimos anos de vida, Daz Pardo viu como se sucedan s homenaxes sa figura desde todo o espectro cultural e poltico. Exposicins, actos, nomeamentos honorarios como Acadmico de Ciencias ou Fillo Predilecto e Adoptivo de diferentes Concellos, a Medalla de Ouro de Galicia ou a Medalla ao Mrito no Traballo. De xeito paralelo, a primeira dcada do sculo XXI foi tamn a que viu o que el mesmo definiu como o seu maior fracaso. A perda de control do Grupo Sargadelos a mans doutros socios do complexo obrigoulle a abandonar o Instituto Galego da Informacin e levar o inmenso legado artstico e documental que al reunira supuxeron un grave revs para o histrico galeguista. A isto sumouse pouco tempo despois un duro debate dentro da sa propia familia sobre o destino que se lle deba dar a estes bens. Finalmente, un acordo coa Xunta permitiu que o seu legado se depositase na Cidade da Cultura durante un perodo de sesenta anos. Na institucin facilitarase o seu acceso a investigadores e dixitalizarase un material histrico no que se incle a propia biblioteca persoal do defunto, as como das empresas que el fundou, do Seminario de Estudos Galegos e mesmo de persoeiros como Lorenzo Varela ou Manuel Daz Rozas. Nos ltimos tempos, Daz Pardo, afastado da xestin empresarial, fora espazando a sa presenza pblica e traballo cultural, aqueixado xa dos males da idade.

A cultura do pas chora a Isaac Daz Pardo

O mundo da cultura lamenta o falecemento de Isaac Daz Pardo, e glosa a importancia do seu traballo. Recollemos as reaccins de pesar a este triste acontecemento. Destacados representantes de diferentes sectores amosaron o seu pesar apuntando a importancia histrica da figura que acaba de desaparecer.
Xos Lus Mndez Ferrn, presidente da Real Academia Galega: Supn para min unha perda moi sentida, desde o punto e hora en que fun o seu amigo desde 1956, cando o coecn no 25 de xullo. Non un mrito, pero probablemente son un dos seus mis antigos amigos, por razns de idade. Nel conctanse unha serie de valores que o converten nunha figura irrepetible. nense os mritos dun empresario de xito e eficaz, cun traballo como pintor que continuou despois no deseo, o debuxo e a escultura. Como editor, monograficamente volcado na memoria histrica, abre unha nova etapa no coecemento do franquismo e dos seus horrores no noso pas coa edicin de Galicia hoy, s sas expensas. Apoiou o que eu considero todas as boas causas neste pas e foi o prototipo do que, na tradicin do que eu procedo, chamamos os bos e xenerosos. Ramn Villares, presidente do Consello da Cultura Galega: unha das figuras mis grandes do sculo XX. Sobre todo na cultura, a arte e o deseo, e mesmo na empresa. Se houbese que salientar elementos substanciais da sa biografa, destacara a sa propia formacin como neno republicano, formado no taller do seu pai e rodeado por moita xente vencellada ao Seminario de Estudos Galegos e Xeracin Ns. Puido absorver aquela tradicin de cultura republicana que era moi innovadora e moi moderna. Non se pode esquecer a sa condicin de artista precoz, que xa nos anos 40 conseguiu sorprender como pintor. Logo tivo unha dimensin como persoa dialogante que conseguiu conectar co exilio, especialmente con Seoane, Rafael Dieste, Nez Ba ou Antn Baltar. Esa relacin unha das marcas da sa traxectoria vital, porque non era s relacin co exilio, senn que pretenda gardar o legado republicano para unha Galicia futura. E de a ven a sa obsesin por recuperar o Seminario de Estudos Galegos ou facer unha editora como Edicins do Castro dedicada memoria, e tantos outros traballos. Finalmente, dira que foi unha persoa que se destacou pola sa condicin de emprendedor e de home prctico. Na historia do galeguismo cultural s veces abunda en exceso o discurso ou a retrica. E el, en ocasins para desesperacin do seu amigo Seoane, era un home que tentaba levar prctica as ideas. E a est o Laboratorio de Formas, Cermicas do Castro ou todo o Grupo Sargadelos, con todo o que supn. Isto permitiulle ser un excelente embaixador da cultura galega no exterior, e ser un referente para os que nos vian visitar e no Castro ou Sagardelos va later unha Galicia moderna a travs dos seus libros, os seus carteis e o seu trato. Por todo isto Isaac un nome de ouro na Historia da cultura do pas, e non s da cultura, tamn na Historia grande de Galicia.

LUA NOVA

Na ltima visita a Barcelona

Manuel Bragado, presidente da Asociacin de Escritores:Gulliver Pardo unha das nosas insignias nacionais do sculo XX. A perda dunha persoa como el irremplazable, tanto polo seu labor como editor, como polo seu traballo como empresario cultural, pintor, ilustrador e sobre todo como configurador da galeguidade contempornea. Supn un home-rede que soubo empregar as linguaxes do seu tempo para comunicar ese compromiso da causa nacional de Galicia. Xos Neira Vilas: Podo dicir que foi unha grande perda para Galiza a morte de Isaac. Anda est por valorar axeitadamente a transcendencia da sa obra, non s como artista ou como home de iniciativas empresariais, senn como home xeneroso. El dbao todo pola cultura, entregbase en corpo e alma. Sabas que cando houbese que organizar algo no Instituto Galego da Informacin ou na fabrica de Sargadelos, non haba nin que lle pedir permiso e podase estar al dous ou tres das. Era un home dunha xenerosidade que anda haber que a contar. Vctor Freixanes, director da Editorial Galaxia, sinala que pouco a pouco visenos a xeracin dos histricos, qudannos practicamente Xaime Illa Couto e Avelino Pousa Antelo. Isaac era un pouco a ponte entre a Galicia de aqu e a Galicia do exilio, esa ponte simblica que conseguiu concretar no proxecto Sargadelos con Lus Seoane. Era un pulmn incansable da cultura galega, e deixa unha marca que esa visin da cultura que non se fecha en si mesma, senn que busca noutros mbitos, no mundo da empresa, na economa e nas industrias culturais a sa capacidade competitiva. Supuxo unha marca de modernidade no galeguismo do sculo XX. Con Lus Seoane formaron aquel grupo de soadores de Bos Aires que souberon moi ben

que haba que manter firme a dignidade e que tamn haba que voltar e dar aqu a batalla. E fixrono ben. Alberte Nez Feijoo, Presidente da Xunta de Galicia, calificou ao finado como o mellor exemplo dunha vida dedicada a un compromiso chamado Galicia, e apuntou que Daz Pardo un espello no que mirarnos todos os galegos. Anxo Lorenzo, secretario xeral de Cultura, lembrou que a figura de Daz Pardo vai pasar a formar parte dos nosos mitos, do noso imaxinario colectivo porque foi un creador en sentido absoluto. Ademais, no discurso que pronunciou unha vez xurado o seu novo cargo, apuntou que personalidades como Isaac Daz Pardo poen de manifesto que posible construr pas con vontade. O Conselleiro de Cultura, Jess Vzquez, amosou o seu fondo pesar polo pasamento do humanista, emprendedor, intelectual e artista, ao que cualificou de figura irrepetible da cultura galega e de peza especial da nosa cultura. Vzquez apuntou que debe ser un exemplo a seguir porque sempre dunha postura de mxima liberdade, independencia e compromiso impulsou iniciativas culturais para dinamizar a sociedade nuns tempos difciles sen institucins democrticas e autonmicas. O conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria, Xess Vzquez, anunciou que a Xunta est a traballar nunha homenaxe deste xigante da nosa cultura, pero non quixo precisar mis detalles. Pola sa banda, desde o Museo do Pobo Galego, do que presida o Padroado, sinalan que con el desaparece talvez o derradeiro representante dunha xeracin de intelectuais e emprendedores galeguistas que marcaron a historia de Galicia no sculo XX. Fonte: Portal da Cultura Galega

LUA NOVA

Rosala de Castro 31 anos de historia

Texto e fotos: Antonio Daz Fernndez O prximo 25 de xullo, da da Patria Galega, cmprense 32 anos da presentacin pblica da Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro. Mis de seis lustros de presenza galeguista na cidade de Cornell e por extensin en Catalua, unha presenza chea de actividades en prol da Cultura Galega, unha longa ringleira de actos e de persoas que nestes 31 anos deixaron a sa pegada de galeguismo, un galeguismo integrador e conivente en plena harmona coa cidade, coa cultura que nos acolleu, nun pas, Catalua, con connotacins culturais moi similares, e das que participamos en igualdade e formamos parte coma cidadns de pleno dereito, dentro do tecido social de Cornell. Trinta e un anos de historia que sen dubida se escriben con letras relucentes. A finais da dcada dos setenta, un grupo de galegos/as residentes na cidade de Cornell de Llobregat (Barcelona), na que entn vivan uns 5000 galegos segundo o censo municipal daquel entn, comezamos a cavilar no proxecto de fundacin dun lugar onde tiveramos un sitio para expresa-las nosas inquedanzas, as inquedanzas dunha cultura propia e pertencentes a unha etnia diferenciada, cunha lingua, cunhas costumes e unha idiosincrasia que nos era de seu. Con este fin comezaron as xuntanzas e conversas entre ns para conseguilo devandito proxecto, que rematara coa fundacin da Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, urxida da proposta dun reducido grupo de amigos que amais da amizade todos tiamos un interese comn, o sentirnos fillos dun pas, dunha nacin, dunha terra, e da que queriamos amosa-las sas arelas. Todas estas xuntanzas, que tiveron lugar durante o ano 1979 e principios do oitenta, se celebraban no Bar Delicias, un bar galego dos que entn haba na cidade de Cornella, e an a tomar corpo nunha xuntanza celebrada o da 20 de xuo de 1980, celebrada xa no local social que uns das antes alugaramos na ra Bur (hoxe Praza Galicia), ese da elxese unha comisin xestora que actuara como motor base encargarse da redaccin inicial duns estatutos que marcaran as pautas a seguir. Al, naceu tamn o nome da entidade. Al, nacera esta entidade que co paso do tempo marcara un sitio definitivo na historia das entidades galegas na dispora. Esta Comisin Xestora estaba composta polos seguintes membros: Presidente: Manuel Rodrguez Julin: Vicepresidente: Henrique Fernndez Snchez: Tesoureiro: Antonio Daz Fernndez: Secretario: Ignacio Garca Couso, e arroupada por unha ringleira de amigos e colaboradores que todos eles tiraron decididamente do temn deste barco na sa primeira singradura, tripulacin entre a que se atopaban persoas que moitas delas anda hoxe seguen traballando en Rosala, e outras que por diferentes motivos xa non estn, nomes como: Xos Lus Gutirrez, Emilio Lpez Dupn, Manuel lvarez,

Inauguracin da Praza de Galicia (5/11/1.980). O Presidente fundador da Entidade, Manuel Rodriguez Julin entrgalle un agasallo ao alcalde de Cornell, Federico Prieto.

Comenzos do grupo de musica e danza, 1.980.

Primeiro concurso de gaiteiros 1.980.

Na Festa Galega de Can Mercader 1986, organizada pola entn Cordinadora, Rosala de Castro, Centro Galego, I. Galega de Mollet e Saudade.

LUA NOVA

Xos lvarez, Amparo Centeno, Arximiro Fernndez, Enrique Daz, Fina Daz, Lusa Amarante, Xaqun Garca, Xos Gutirrez, Ovidio Fernndez e Verta Fernndez, xunto coa Comisin Xestora e outras persoa que mis esporadicamente daban apoio s nosas accins, configuran os cementos desta casa. Foi o 25 de xullo de 1980, da da Patria Galega, cando se presentou pblico esta entidade coincidindo coa popular festa galega que entn se celebraba nas Planas, s aforas de Barcelona, mediante a distribucin 6.000 carteis anunciadores da festa, as como en tdolos puntos de encontro tradicional de galegos en Barcelona, e a venda de rifas para a creacin dun fondo que xunto coa contribucin dos fundadores cubrira os gastos da adquisicin do local e desenvolvemento da entidade. O 21 de setembro a Comisin Xestora convoca a primeira Asemblea Xeral dos socios fundadores que asisten 47 persoas cuxos nomes constan na acta fundacional depositada entn no Goberno Civil de Barcelona, nesta asemblea a Comisin Xestora presenta o redactado dos Estatutos da Entidade as como a Acta constitucional que foron aprobados por unanimidade. Froito do esforzo de todas aquelas persoas que empuxaron a entidade desde o seu inicio o da 5 de outubro do mesmo ano foi inaugurada a Praza de Galicia polo entn alcalde de Cornell Federico Prieto, este foi o primeiro acto publico da entidade e o comezo dunha serie de actividades en cadea que desembocaran anos adiante na realidade actual da entidade. Ese mesmo da brese pblico a subscricin e admisin dos primeiros socios numerarios da Asociacin. Neste acto tamn se fai publico o ideario da asociacin e os fundamentos bsicos que os fundadores lle deron Entidade coa adquisicin do compromiso publico feito perante os asistentes, dndolle lectura por parte do Secretario da Comisin Xestora, Ignacio Garca, declaracin de principios fundacionais da Asociacin, principios que para ns anda hoxe seguen vixentes. A partir de aqu a mquina rosaliana mvese con ritmos desiguais e tempadas de expansin e retroceso pero compre sinalar que os locais sitos na Praza de Galicia pasaran provisionalmente Avda. Lia Elctrica para logo asentarse definitivamente no lugar actual. Distintas directivas foron enchendo o proceso da entidade. Directivas presididas sucesivamente por Manuel Rodrguez; Avelino Lpez; Manuel Vzquez; Henrique Fernndez Snchez, Manuel Lpez, Ricardo Prez Anta, Ana Beln Martinez Avelleira e o actual, Alfonso Rico Garca. Despois dun perodo de escuridade, duns dous anos fortemente politizados pola incursin masiva de persoas do que entn era Alianza Popular durante o cal se sucederon tres presidentes e unha comisin xestora provisional, o da 8 de febreiro de 1986 a raz da presin popular de parte dos socios fundadores convcanse eleccins xerais nas que sau elixido presidente da mesma, Henrique Fernndez Snchez que xunto coa sa Xunta Directiva presenta longo do seu mandato unha Colocacin do Monolito de Rosala. Can Mercader 1.990.

Trobada de entidades, Cornell, 1.991.

10

LUA NOVA

Exposicin de manualidades, rectora de Cornell, 1.993.

serie de ideas que toman forma concreta e que hoxe constiten a bandeira mxica da entidade. Estamos a falar dos Premios Nacionais de Poesa en Lingua Galega Rosala de Castro, o programa radiofnico Sempre en Galiza que inicia a sa andaina o 16 de abril de 1986 dirixido por Manuel Rodrguez Julin. Nace no mesmo ano a revista LA NOVA dirixida por Antonio Daz Fernndez e escrita integramente en galego e onde colaboraron importantes intelectuais e escritores que plasmaron a realidade social e cultural galega, as como a da dispora, tamn se fan neste mandato os trmites para a colocacin do monolito na honra da nosa musa Rosala de Castro, no Parque de Can Mercader, proxecto que tomara corpo no ano 1.990. Conferencias significativas, tboas redondas, concursos de formacin, recitais e un longo etctera de actos tomaron vida, embrionronse a partir destas eleccins. A maquinaria interna rosaliana volva a estar en marcha. Aquela idea do 1980 iniciaba unha vida chea de ofertas de todo tipo e extremadamente atractivas para a colectividade galega ou non galega, non s xa do Baixo Llobregat, senn tamn da rea metropolitana de Barcelona. As, pois, un grupo de persoas con inquedanzas culturais ben definidas asumiron o reto de facer historia desta entidade e para ilo potenciaron o xa feito para aumentalo e engadindo outros actos importantes. CAN MERCADER UN LUGAR DE PEGADA GALEGA (1990-2011) Neste senso, no mesmo epicentro verde de Cornell no ano 1990 rguese o monumento nosa poetisa universal Rosala de Castro, da que procede o nome da nosa Asociacin, no parque Can Mercader xustamente onde se celebra a nosa festa anual coincidindo coa Festa Maior da cidade, o Corpus. Esta festa acada xitos sen precedentes na Comunidade Galega en Catalua, a ela concorren milleiros de galegos, e importantes personalidades da vida pblica, poltica e cultural. En Can Mercader xa se celebrara a Festa das Letras Galegas, durante cinco anos do 1983 ata 1987, organizada pola entn Coordinadora de Entidades Galegas composta por Rosala de Castro, Centro Galego de Barcelona, Agrupacin Cultural Galega Saudade e A Nosa Galiza de Mollet, convertndose hoxe este parque nun lugar de referencia galeguista en Catalua. Ese ano de 1990, A.C.G.Rosala de Castro, fixo un grande esforzo para que o evento que se celebrou os das 4, 5, e 6 de xuo, tivera a calidade e a concorrencia que mereca. Actuacins de importantes orquestras e a colaboracin dos grupos galegos de Catalua fixeron que lucira con esplendor o encontro de galegos mis importante de Catalua. Din as crnicas da poca que acudiron a Can Mercader 80.000 visitantes. Consoldase o concurso de poesa, o programa radiofnico Sempre en Galiza, a revista La Nova. Xunto a ilo o Grupo de Danza acada resonancia e importancia. Aparece o Obradoiro de Traballos Manuais dirixido polo Sr. Rico, e o de pintura dirixido por dona Amelia

Polas ras de Santiago.

Programa de radio Sempre en Galiza.

LUA NOVA

Grupo de Baile de Saln.

11

Lpez, o de investigacin e confeccin de Traxes Galegos dirixido por Alivia Cibeira, realzanse os cursos de Iniciacin e Perfeccionamento de Lingua Galega. Nos locais da entidade aparecen exposicins pictricas de artistas de relevancia, destacando as de Masito Bier, Carlos Pinela, M. Montign, A. Quiroga, Po Costa, A. Salom, S. Armesto, Manolo Barcia, Ricardo Outes, Paco Asco, Luciano Couselo, Anxo Baranga, etc. A creacin dun grupo de teatro a principios dos 90 con xente da entidade e dirixido por Amelia Lpez, nace cunha decidida vocacin de traballar na investigacin e desenvolvemento do teatro galego, este proxecto convertido no que hoxe a compaa de teatro galego ANDORIA que comezaba a sa andaina coa representacin da obra O Mencieiro Forza e no seu repertorio representou unha importante escolleita do teatro galego. Cine, fotografa, excursins, xiras e intercambios culturais con outras entidades forneas etctera, configuran e acervo cultural da A.C.G. Rosala de Castro. Ademais da revista La Nova, coa edicin dos libros: Certame Rosala de Castro de poesa en lingua galega publicado en 1994, que recolle os poemas gaadores da primeiras cinco edicins do premio nacional de poesa que organiza a Entidade; HOMENAXE A LUS SEOANE publicado en 1995, e no ano 2001 presntase o segundo volume que recolle a edicins dos seguintes cinco anos do certame de poesa Recompilacin Certame Rosala de Castro (1992-1997). Desde esta edicin este traballo foi esmorecendo e hoxe est pendente a edicin que falta dos ltimos dez anos, e afloraron outras actividades como os xogos de lecer, e o baile de saln que hoxe aglutina, se cadra, maior parte dos socios da entidade. Nestes momentos a actual Xunta Directiva mantn a idea de preservar, conservar e consolidar esta realidade sen esquecer que cada acto aglutina a un considerable nmero de persoas que na cidade de Cornell, fan posible, sacando tempo tempo, vivir Galicia en Catalua. Todas estas persoas son os autores, moitas veces annimos, da nosa historia, unha historia escrita na escuridade, no traballo e na honestidade. Somos conscentes de que a tarefa non doada ter continuidade e, tamn que a historia escrbese desde os toneis sagrados das xentes non consagradas. Esta nosa historia escrbese conxuntamente, tamn, coas outras entidades galegas e non galegas e cos seus xa nomeados intercambios culturais. Esta historia escrbese co nome de cada socio, de cada simpatizante, de cada persoa que pasa un da pola sede social da entidade, de cada colaborador/a que escribe un artigo para a nosa revista ou fala no noso programa de radio, ou colabora economicamente publicitando o seu negocio, ou cada medio de comunicacin que lle da relevancia aos actos que organizamos. Nestes intres a A.C.G. Rosala de Castro esta rexida pola seguinte Xunta Directiva: Presidente: Alfonso Rico Garca Vicepresidente: Antonio Daz Fernndez Secretario: Antonio Rodriguez Cancio Tesoureiro: Ral Gmez Danta Vocais: Ricardo Prez Anta Antonio Lombarda Fernndez Xos Carlos Garca Gonzlez Xulio Couxil Vazquez

Xunta Directiva 1994.

Elecions Xunta Directiva.

O grupo de Rosala en Can Mercader 1992.

Magosto.

12

LUA NOVA

Exposicin do fotgrafo lvaro Martnez Leiro.

Xos Manuel Beiras, visitou a Entidade.

Joan Revntos, visita a Entidade xunto co alcalde de Cornell Jos Montilla.

Ramn Villares.

Personaxes importantes da Cultura Galega tamn nos visitaron, aqu vemos a Xess Rabade e Helena Villar Janeiro. Dario Xhan Cabana.

O Presidente da Xunta de Galicia visitou a Entidade. Excursin Delta do Ebro, outra das actividades da entidade.

LUA NOVA

Diada de Catalunya, ofrenda floral en Cornell.

Eleccions actual Xunta Directiva.

13

Homenaxe a Jos Montilla Aguilera

Nomeado Presidente de Honor da A.C.G. Rosala de Castro
O pasado vern, no marco da Festa Galega que a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro celebrou no Parque de Can Mercader, fxose o acto de homenaxe ao ex-presidente da Generalitat de Catalunya, Jos Montilla Aguilera, coa concesin do cargo honorfico e vitalicio de Presidente de Honra da Entidade, en recoecemento seu labor levado a termo desde a sa traxectoria poltica a prol da colectividade galega en Catalua, e moi especial da A.C.G. Rosala de Castro de Cornell. O acto celebrouse o sbado da 25 de xuo de 2011, pola tardia no Parque de Can Mercader da cidade de Cornell, perante unas 10.000 persoas que abarrotaban o recinto da tradicional Festa Galega que organiza, cada ano, a entidade galega de Cornell co gallo da sa Festa Maior. Jos Montilla reciba os honores dos directivos e socios de Rosala de Castro que quixeron agradecerlle a sa fidelidade Entidade, desde os seus comezos como alcalde de Cornell pasando polo cargo de Ministro de Industria do Goberno de Espaa, as como desde a sa mxima responsabilidade como Presidente da Generalitat de Catalunya, que a pesar da sa abarrotada axenda, Montilla sempre tivo un oco nela para achegarse a Rosala de Castro e dar un alento de nimo, unha colaboracin de calquera tipo, e sobro todo as axudas econmicas para poder levar a bo termo as sas actividades. Esas axudas que hoxe estn a recortar mis lonxe de calquera xustificacin, desde os dous gobernos o de Galicia e o de Catalua, unha actitude que durante o pregn da festa o alcalde de Cornell, Antonio Balmn lles recordou, e tamn as promesas feitas en anos anteriores, dicndolles que est moi ben o apoio moral pero para seguir facendo actividades hai que manter o econmico, como fai o Concello que el preside, e non escudarse na crise, por que esta crise para todos, e senn non vean aqu a lucirse prometendo cousas que logo non cumpren. Os agasallados xunto co xa Presidente de Honra da A. C. G. Rosala de Castro, foron o director do programa de radio Lonxe da Terra e xerente de Radio Tele Taxi, Manolo Valds, como Socio de Honra da entidade polo seu labor de difusin das actividades das entidades galegas en Catalua, e moi especial de Rosala de Castro. Tamn como socio de Honra a Ferrn Bello Hernaiz pola sa contribucin ao desenvolvemento das actividades das entidades galegas de Catalua desde o seu cargo de Director do Centre de Cultura de Cultura Popular i Tradicional de la Generalitat de Catalunya, un labor da que hoxe tdalas asociacins e casa rexionais de Catalua, tanto galegas como doutras comunidades, botan moito en falta. Tamn foi recoecido o labor a prol da colectividade galega en Catalua de Lus Lamas como presidente da Federacin de Entidades Culturais Galegas en Catalua. E como colofn do evento a presentacin pblica da BANDA DE GAITAS GALEGAS XUNTANZA DE CATALUNYA, un proxecto que aglutina a xuntanza de mozos e mozas dos grupos das entidades galegas, Casa Galega de LHospitalet, Toxos e Xestas de Barcelona, A.C.G. Rosala de Castro de Cornell e A.C.G. Agarimos de Badalona. O evento estivo arroupado, ademais do multitudinario pblico, das xuntas directivas das catro entidades, os membros do Goberno Municipal de Cornell e o delegado do Goberno Cataln en Barcelona, Salvador Jorba. Botamos a faltar, tanto neste acto como noutros que ao longo dos das de festa se fixeron, a un representen da Xunta de Galicia. Antonio Daz

14

LUA NOVA

Manolo Valds

Ferrn Bello

Lus Lamas

25

anos

LA NOVA
de
Xos Carlos G. Gonzlez
Mentres a entidade naca e medraba ala polos comezos dos anos 80, os responsables da entidade sempre quixeron un medio de comunicacin escrito que recollese inquedanzas, actividades, opinins e noticias da nosa colectividade en Cornell, en Catalunya e a realidade dunha Galicia que por aqueles tempos estaba moito mis lonxe que hoxe en todos os sensos, desde todos os puntos de vista. Houbo que esperar uns anios mis desde a fundacin da entidade e foi posible gracias ao empeo dun equipo que por aqueles tempos lideraba Henrique Fernndez Snchez. Foi no mes de xuo de 1987 cando a nosa entidade puxo na ra o primeiro nmero de LA NOVA. Desde entn a historia da nosa asociacin cultural e da comunidade galega de Catalunya est documentada en textos e fotos nas pxinas. Desde entn as opinins dos nosos socios e dos mellores escritores de Catalunya e Galicia tiveron un espacio destacado naquelas pxinas. D a casualidade que o seu director entn o mesmo que dirixe na actualidade esta publicacin, Antonio Daz Fernndez, un esforzo considerable, unha responsabilidade levada excelencia, un compromiso coa entidade e coa nosa cultura que debe ser recoecido nestas pxinas, debe ser recoecido por todos ns, socios, colaboradores, directivos e autoridades, unha laboura impagable que debe ser amosada a toda a sociedade, un exemplo para todos ns. Antonio Daz dirixiu os primeiros 32 nmeros (os primeiros 8 anos) de LA NOVA, os anos mis difciles, os anos nos que botar adiante este proxecto tia moitos mis atrancos que hoxe, ademais de que cada nmero da revista era esperado con especial entusiasmo por todos porque nin haba moitas publicacins destas caractersticas nin era sinxelo atopar publicacins en lingua galega nuns anos onde anda haba que xustificarse por ter e falar un idioma que algns consideraban inferior. E sei ben o que

Xa hai vinte e cinco anos desde que naceu a mtica, recoecida e para todos ns indispensable LA NOVA, rgano de informacin e voceiro da nosa entidade, boletn cultural que recolleu nestes anos a historia da nosa entidade, tamn a da comunidade galega de Catalunya e da que est fra de Galicia, ao tempo que nas sas pxinas podemos seguir o percorrido social, cultural e poltico que a nosa terra, Galicia, fixo ao longo desta etapa histrica para todos ns, unha etapa na que a lingua galega e a nosa cultura en xeral volveron a ser protagonistas non s no pas senn de xeito fundamental na emigracin. Se vinte e cinco anos son de salientar, imaxinen vostedes a importancia deste nmero, desta revista que hoxe ten vostede nas mans, o nmero 52, un nmero especial que fai historia entre as publicacins desta natureza. Moitas das publicacins irms da nosa, revistas ou boletns de entidades culturais e asociativas galegas na emigracin son de carcter anual, e todas elas saben da importancia de cumprir coa cita anual, e tamn os seus responsables saben do complicado que darlle vida cada ano a estas publicacins. Neste senso a nosa LA NOVA tamn foi especial porque naceu con carcter trimestral, e se facemos por riba as contas comprobamos que deberan ser 80 nmeros os publicados, diferencia esta que ben indica o complicado que foi para os equipos que a puxeron en marcha en cada ocasin, anda que este 52 debe ser considerado como un xito e como un impulso cara ao futuro, tendo en conta que nestes ltimos dez anos publicamos un especial anual de Can Mercader (boletn da festa a xeito de programa de festas que veu a cumprir un papel moi importante dentro das nosas publicacins, o que completou a perioricidade da LA NOVA habitual a tres por ano, mis o especial de Can Mercader. Por iso quero insistir no xito que supn este 52 (especial 30 Aniversario) para a publicacin LA NOVA.

LUA NOVA

15

escribo porque levo mis de 20 anos investigando nesta batalla das linguas e dos seus falantes por ser recoecidos e respectados. A renovacin de La Nova veu da man dun novo director, un mozo daquela con moitas ideas, con moita capacidade e con moita responsabilidade, Emilio Lus Lpez Arias, quen mudou o estilo, as roupas e a cara das revistas sen mudar os principios fundacionais e os piares bsicos que a sustentaban. Desde 1995 ata o 2004 a revista renovou a imaxe en das ocasins pola chegada destes cambios de direccin. Trala direccin nica de Emilio L. Lpez ata o ano 2000, a xunta directiva decidiu impulsar este proxecto coa entrada na direccin de quen escribe, Xos Carlos G. Gonzlez, compartindo a direccin con Emilio Lus, un tndem que tamn traballaba no programa de radio, o Sempre en Galiza, incorporando publicacin moitas das interesantsimas cousas que acontecan nas ondas de Rdio Cornell. O mis importante desta etapa foi que Antonio Daz, o histrico responsable da publicacin, sempre estivo vinculado revista, colaborando, aportando experiencia e coecementos, tendo en conta que o director cultural e o director tcnico eramos mozos ilusionados e comprometidos mais inexpertos, en comparacin co noso mestre e predecesor Antonio Daz. Foron moitos e moi importantes os colaboradores e membros do equipo de redaccin que pasaron pola nosa publicacin ao longo destes 25 anos e de 50 nmeros. Daquela, recordemos que era un mes de xuo de 1987, baixo a direccin de Antonio Daz, o equipo de redaccin estaba composto por Xos Lus Gutirrez, Ramn Lpez Prez (que dirixira uns anos o noso programa de radio Sempre en Galiza), Xulio Cougil Vzquez (actual responsable do programa de radio), Ricardo Prez Anta (o noso presidente salvador) e un home que non que forme parte da historia da nosa entidade senn que a historia viva da nosa entidade, tanto desde Cornell como desde Galicia, pois daquela resida en Catalunya e xa van uns anos que vive e traballa nas Ras Baixas, Xulio Simn Ra, que colaborou na meirande parte destas 52 publicacins ao tempo que estivo con ns case todas as semanas en directo desde as ondas de Rdio Cornell, mis de 25 anos traballando desinteresadamente coa entidade tanto no medio escrito como na radio, un luxo que nunca poderemos pagar como merece, anda que temos a sorte de poder contar coa sa presencia algunha vez ao ano coincidindo co acto central do Certame de Poesa. No primeiro nmero debemos destacar un destacado elenco de colaboradores, temas e noticias: salienta o limiar este novo camiar que comeza coa edicin deste novo proxecto, deste medio divulgativo no que

se pretende facervos partcipes a toda a sociedade, socios e persoas identificadas coa asociacin; porque a motivacin deste proxecto non outra que a de adicar este esforzo colectivo ao espallamento da nosa cultura, da nosa lingua e das actividades asociativas, un traballo feito con moitas limitacins e realizado por xente non profesional pero con moitas ilusins e ganas de deixar unha memoria do que aconteceu na entidade e na realidade de Galicia. por iso que este primeiro nmero comezaba cunha entrevista a Henrique Fernndez Snchez, presidente da entidade no tempo de nacer estes proxectos culturais; Antonio Daz reforzaba este traballo de divulgacin cun artigo sobre a Lei da Galeguidade, que a que nos afecta hora de ejercer os nosos dereitos coma galegos no exterior (recorden que novamente est na axenda do debate poltico e do Parlamento de Galicia para a sa actualizacin); Xulio Cougil nos achegaba a informacin deste xa nado Certame de Poesa en Lingua Galega Rosala de Castro (organizado pola nosa entidade); Pilar Bouso faca unhas notas biogrficas de Rosala de Castro e Ramn Lpez faca unha breve escolma da nosa literatura ademais de achegarnos un traballo sobre a Galicia actual; Xulio Simn nos amosaba os hrreos galegos e outro traballo sobre o que aconteca en Galicia no senso cultural (A movida Galega), mentres o equipo de radio salientaba os temas tratados no programa durante aquelas datas, e o equipo de redaccin faca unha memoria das actividades realizadas. Xa no nmero 2, Ramn Lpez afiaba a pluma significando o importante papel a xogar da nosa revista: La Nova consciente que cmpre espallar aspectos bsicos e urxentes da Historia de Galicia que explicarn, en definitiva, outros compoentes bsicos (literatura, arte, traballo, costumes, relixin, maxia). Desligar aspectos deste tipo do marco xeral da historia supn, entendo, cercenar ou cando menos minimizar unha comprensin global e totalizante de aspectos que esta revista vai tocando algunha que outra vez. Poamos para rematar un exemplo: sera difcil entender a Rosala se non entendemos denantes o seu marco histrico; Rosala cantou sangrantemente a emigracin porque naqueles momentos a emigracin desangraba a Galicia. Outro exemplo significativo para entender o proceso poltico de hoxe: un modo de producir, unha economa de semisubsistencia non integrada nas grandes correntes comerciais do momento dannos unha Galicia anda no camio da transformacin non consolidada. No nmero 3, de finais de 1987, a xunta directiva faca un balance ou unha memoria dos dous anos e o presidente, Henrique Fernndez Snchez enumeraba todo o que nestes dous anos se tia feito: a convocatoria do

16

LUA NOVA

I Certame de Poesa Rosala de Castro; a creacin do programa de radio Sempre en Galiza, que leva desde entn fiel e puntual cita de cada sbado (unhas tempadas pola ma e outras, como agora, de 6 a 8 do sern); por aquelas primeiras publicacins sabemos que visitaron a entidade conferenciantes tan importantes e queridos como Manuel Rodrguez, Basilio Losada, Iolanda Daz, Ignasi Riera, Lus Gonzlez, Xos Lois Garca, Xos Antn Pet Posse e Alfredo Conde; tamn tivemos a oportunidade de escoitar bandas como a de Sober, os grupos Millodiro, Brath, Taranis, Fuxan os Ventos, ou as orquestras Trbol, Os Arquinos e Finisterre. de salientar s persoas e comercios que fixeron posible o nacemento e o mantemento desta publicacin. Se ben temos o orgullo de dicir que tivemos con eles varios detalles cando conmemoramos os 15 anos da publicacin e no 2008, despois de mis de 20 anos de colaboracin, honrando familia de Manuel Cotos (Casa Cotos e Fincas Aragal) e familia que rexenta Colchonera Montserrat por ser os que colaboraron economicamente anunciando os seus negocios desde o nacemento de LA NOVA ata hoxe. Xunto con eles, un longo cartafol de amigos que puxeron publicidade para facer viable este medio de comunicacin: Comercial Framir, Casa Daro, Supermercados Lpez, Bar Rambla de Bellvitge, Auto Escola Palacios, Sports Centre, Asesora Yolanda, La Caixa, Caixa de Barcelona, A Galocha Productos Galegos, Droguera Perfumera Molsa; VS e Ediciones Jorgl, Autocares Snchez, Sastrera CONFER, Muebles Cervera, Sanitarios Doval, Restaurante Fernndez Rincn de Len, Bar Arlequn, Restaurante OChispa e tantos e tantos amigos que quixeron botar o ombreiro para tirar adiante con este proxecto, destacando tamn a Lus Meire co seu Mesn Morria. Foron moitos cousa que fai imposible enumeralos a todos un por un, desde quen se anunciou unha ou varias veces ata os comentados Cotos e Montserrat que levan mis de 20 anos con ns. A todos queremos adicarlles estas lias e agradecerlles o interese por manter este proxecto vivo. Na actualidade son moitsimos os que colaboran coa revista e coa publicacin especial de Can Mercader e lle queremos significar aos lectores destas publicacins que vaian da nosa parte a estes negocios porque son amigos, son de confianza, son quen de merecer que lle devolvamos a fidelidade coa que nos axudan en cada nmero. Queremos suliar tamn a unha empresa galega de Cornell que comezou con ns esta andaina de La Nova desde a parte tcnica: Copistera Cornell foi quen editaba nos primeiros tempos a revista que hoxe est impresa e maquetada en Grficas Rey de Cornell. A primeira segue con ns anda que a outro nivel, quen

se ocupa de facernos impresins, copias e outro tipo de papelera, mentres que Grficas Rey hoxe ten unha boa parte das publicacins galegas que se fan en Catalunya (imprimiu a revista dos galegos de Lleida, de Sabadell, de Badalona, de Barcelona, da Federacin,). Gracias tamn a todos eles por facernos mis fcil o traballo e acompaarnos nos cambios, na modernizacin, na actualizacin. Non tardaran en incorporarse ao equipo varias persoas fundamentais para este proxecto editorial. Manuel Rodrguez Julin tera un espacio no que achegarnos moitas cousas interesantes; Xess Galn comezara a contarnos e cantarnos cousas do seu courel querido; Ernesto Vale Carballes, desde Miami, nos faca moi asisadas anlises do noso colectivo emigrante; Josefina Gonzlez, tamn integrada no equipo de radio, participaba con asiduidade; Jorge Nez Vila tamn tia a sa columna de opinin e espallamento da nosa cultura; e a nosa benquerida e sempre lembrada Rosa Reboredo, quen adicaba todo o seu saber nosa publicacin; e como non, Masito Beir, quen incluso desde Padrn comezou a facer as portadas con orixinais que hoxe constiten un tesouro patrimonial da nosa entidade, unha verdadeira galera de arte teriamos coa coleccin de pinturas de Masito, ademais de colaborar tamn con artigos de fondo e comentarios semanais no programa de radio. Todo isto foi xa coa chegada dunha nova xunta directiva presidida por Manuel Lpez. Despois chegaron novos colaboradores como o citado Emilio Lus Lpez, tamn colaborara Oliver Fernndez, Amelia Lpez (con textos e debuxos, ademais de ser algn deles portada, Moncha Prieto, Suso Lpez Gaioso, Jess Fernndez, Pura Salceda, Moncho Ramos, Serxio Seoane, e os debuxos e tamn portadas de Amparo Centeno e moitos dos mis importantes escritores e literatos de Galicia que sera tan longa a enumeracin que o deixamos para os investigadores e os que queiran escudriar na fantstica historia desta publicacin que hoxe tedes nas mans, nun nmero moi especial para todos ns, o 52 Especial 25 Anos de La Nova, toda unha aventura chegar aqu, si Antonio, ata o 52, unha andaina chea de ancdotas e de esforzos colectivos, en especial, o do seu histrico e actual director, Antonio Daz. Non me gustara pasar por alto unhas notas recollidas da prensa do momento por A. do Neto que falan por si soas. Co ttulo de Consellos, a revista n 6 publicaba o seguinte: Que se escriba e fale en galego, depende de ti! Fala en galego sempre que poidas, coa familia, cos amigos, e aqueles que sabes que te entenden, anda que ata agora lle falases en casteln.

LUA NOVA

17

Ten respecto con todo aquel que fale outra lingua, mais esixe que os outros tamn respecten a ta. No noso pas, dirxete en galego a todos, na ra, na escola. Vers que te entenden. Se ves que algun se esforza en falar o noso idioma, demstralle que valoras o seu esforzo. Respecta as diferencias locais da lingua. Esta a riqueza do galego, como a de todas as linguas. Toma a decisin de escribir os apuntamentos en galego. A partir de hoxe pon o teu nome en galego se do teu agrado. Le revistas, libros e xornais en galego, escoita e visiona emisins de radio e televisin na nosa lingua. Non perdas o tempo en discutir cos inimigos declarados da lingua do pas. Dixaos de lado. Se tes como lingua familiar o casteln, intenta falar e escribir o galego, sen apurarte. Non te avergonces dos defectos de pronuncia ou escrita, respectar o galego pero non usalo, iso si que estropea o idioma. Toda persoa que defenda a sa propia lingua sen agredir a ningun ten a razn da sa parte. Por artigos coma este, publicados na LA NOVA al polo 1988, cando a situacin non era a de hoxe, cando anda era complicado empregar o idioma galego, cando anda haba atrancos e a situacin non estaba normalizada, desde a revista da A.C.G. Rosala de Castro fixemos as mellores campaas de normalizacin lingstica, a mellor promocin da nosa lingua e da nosa cultura, unha laboura altura das institucins mis importantes do noso pas, non esquecendo nunca que foi un traballo feito a mis de mil quilmetros de distancia da nosa terra, unha distancia que non a de hoxe, un tempo no que publicar en galego ou facer radio en galego non s era complicado, caro e esforzado tanto en Galicia como desde a emigracin organizada. Cantos premios, mencins e gabanzas merecen os nosos mestres e devanceiros! Por qu o nome, por qu LA NOVA? Moi sinxelo. Todo o mundo se rexe polos ciclos lunares. Incluso na poca dos grandes avances tecnolgicos, Galicia vive de cara la, e todos sabemos que a la nova enxerga un ciclo de boanza, de productividade, de froitos, de xermolos da natureza, de crecemento ao noso redor. Qu mellor nome para un xermolo cultural tan fermoso, lonxevo e productivo. Nace agora unha nova proposta a partir destes primeiros 52. Vio novo en odres vellos. Vellos buratos en galochas novas. Adaptados xa ao novo milenio e nova sociedade na que estamos inmiscidos, LA NOVA renova as sas enerxas e inicia con novos bros deste equipo sempre aberto a quen queira formar parte deste colectivo comprometido coa nosa asociacin e o colectivo de galegos emigrantes que apostan por compartir nun colectivo afn as sas inquedanzas a prol da nosa cultura e dos intereses xerais desta galeguidade que vai cambiando do mesmo xeito que cambia a sociedade na que vive. A nosa entidade, a A.C.G. Rosala de Castro de Cornell, as institucins de Catalunya e de Galicia que nos

patrocinan, os anunciantes que con ns colaboran, os que teen algo que contar e os que queren informarse, todos, sen excepcin, facemos posible unha realiade que debe enchernos de orgullo a todos, esperando coas mans abertas cada novo nmero desta fermosa LA NOVA que, desde hai 25 anos (52 nmeros) sae do prelo coa esperanza de ser compartida con todos vs. Quizais non sabido por todos pero esta publicacin tirou desde o seu nacemento mis de 3.000 exemplares por nmero e se pode atopar en todas as entidades galegas do mundo (que son mis de 450, que son autnticas embaixadas de Galicia), nas bibliotecas e institutos de Galicia, e en case todas as institucins culturais e polticas de Galicia e Catalunya. Un esforzo enorme da entidade e das institucins, polo que seguiremos reclamando ese apoio que tanta falta fai desde todos os mbitos. A historia da nosa entidade est abondo escrita, todos a coecen pola transcendencia e importancia dos feitos colectivos desta asociacin. Foi un pacto de estreita colaboracin entre os socios, os colaboradores e os amigos que conforman esta grande familia. Superada xa a etapa de loita comprometida pola rexeneracin da nosa lingua e da nosa cultura, as nosas actividades e a publicacin desta revista teen hoxe outro fin, ademais de rescatar para a historia os feitos que nos aconteceron e que entre todos puidemos levar a cabo: temos que colaborar para que nas segundas e futuras xeracins non se perda ese engado pola nosa terra, esas ganas de coecela e coecernos, debemos apostar por que os mis novos saiban manter e empregar a nosa lingua e gozar das belezas da nosa cultura, sen esquecer que son fillos xa doutras terras mais teen, gracias a ns, fondos alicerces galegos. Este proxecto una forma mis de practicar Galicia desde unha terra, Catalunya, amiga, nai e fogar. Desde estas pxinas tentaremos seguir agradando a quen por aqu se achega. Esperamos que con este esforzo colectivo poidamos achegarnos un pouquio mis terra e nosa cultura. Esperamos que esta especial LA NOVA que hoxe tedes nas mans sexa un instrumento de cultura, de integracin, de respecto, de reflexin, de espallamento das nosas inquedanzas e expresins artsticas. Tedes a xanela aberta para asomarvos e a porta aberta para entrar. Colaborade se que queredes para facer medrar este esprito galego e galeguista da nosa comprometida colectividade. Co voso aprecio seguro que quedaremos ben pagos. Gracias a todos os que fixeron posible este fermoso 52. En especial aos fundadores e aos continuadores. E ao seu mximo responsable, a Antonio Daz, forza viva e responsable de que este proxecto siga vivo e con moi boa sade. A por outros tantos! Al nos veremos, amigos. Mentres, ddelle importancia ao que tedes nas mans, que tanto costou e que tanto queremos.

18

LUA NOVA

Xogos de lecer
Un dos capitais mis importantes desta entidade , sen lugar a dbidas, o capital social, os socios e socias e os amigos dela, eles son os protagonistas de cada actividade, de cada acto, e do acontecer diario e, como lxico, neste amplo abano social como corresponde a unha entidade sociocultural, plural e independente, os gustos e goces son dabondo variados, de a que teamos pblico para toda clase de actividades. Neste senso as principais actividades que a coto se dan dentro dos nosos locais sociais son os xogos de lecer. Os xogos de lecer son unha actividade ideal para o goce de pequenos e adultos, de que a coto poidamos ver nenos xogando aos seus xogos infants, e maiores tamn, as cartas son os xogos mis caractersticos nos maiores, o Tute e a Brisca os mis populares, as mulleres a Brisca e os home o Tute. Cada ano se celebran os campionatos tanto de Tute como de Brisca que mbolos dous gozan dunha moi boa sade, a participacin nestes eventos abondosa, tamn se practican outros xogos como o Domin, Axedrez, Damas, etc unha boa forma de facer tempo, facer sociedade e de darlle contido ao tempo de lecer, dentro das actividades da entidade.

LUA NOVA

19

Sempre en Galiza
Manuel Rodrguez Julin Que quere dicir esta verba? Seguro que se nos ocurren a todos moitas cousas; no caso que me ocupa, neste pequeno repaso historia destes ultimos 30 anos de ROSALA DE CASTRO, traeme memoria, ou nos trae memoria de todos cantos colaboramos coa idea, primeiro para organizar, logo xestionar a formalizacin, legalizacin, facer os estatutos e finalmente inaugurar, o que hoxe , sen ningunha dbida, a Asociacin Cultural Galega mis emblemtica. Varias razns teen confludo para que sexa as. Como foi o caso do nome de ROSALA DE CASTRO, logo xuntronse tantos e tantos socios capaces de colaborar altruistamente, e cantos dunha forma moi ESPECIAL, capaces de poer a sa sapiencia ao sevizo desta entidade, e por mis a cumprir cos seus obxectivos como a cultura galega; todos aportando o seu saber no campo da literatura, da msica, da lingua, o teatro, a pintura, a gastronoma, etctera. Gustarame deixar aqu constancia de cada unha das moitas persoas s que fago referencia, pero correra o risco de ser inxusto, por esquecemento de algun, e ademais certo que todos e cada un dos socios ten sido, e seguir sendo, moi importante.

ser moi til para a divulgacin das actividades da entidade, e da Cultura Galega en xeral. Parece que foi onte, e xa pasaron 30 anos, polo que creo que SEMPRE EN GALICIA sinnimo de algo mis profundo que unha fermosa frase. Captulo aparte, e non podemos esquecelo, a revista LA NOVA, moi ben xestionada por ANTONIO DAZ como director e un grande equipo na sa redaccin. Outra das ferramentas de divulgacin importantsima ao longo da vida desta entidade. Co que facer reconto global da vida de ROSALA DE CASTRO, como entidade, cos seus medios e con tdolos seus colaboradores, co Concello como institucin mis cercana, a Generalitat, a Xunta de Galicia, as Deputacins, etctera, vxoo en positivo, nembargantes eu non me dou por satisfeito con canto puiden aportar ao longo deste anos. Tdolos socios, dende o nmero un ata o tres mil, debemos empearnos en que esas tantas actividades ao longo de tdolos anos que se veen realizando, continen amplindose e mellorando, e dende SEMPRE EN GALICIA e LA NOVA, sigan divulgndose. Trinta anos de existencia ben teen pagado a pena.

Sempre en galiza

20

ademais unha ferramenta de luxo, que est a disposicin da asociacin, un programa na Radio Municipal de Cornell, moi ben dirixido actualmente polo socio Xulio Couxil. Ao longo destes trinta anos foi conducido por varios socios, cadaqun coa sa idiosincrasia e particular direccin, pero todos cun obxectivo comn: a divulgacin da Cultura Galega, e o engrandecemento da entidade ROSALA DE CASTRO. Lembro que nunha reunin dos socios fundadores optamos por darlle este nome ao programa, entre outros que se presentaron, quizais reflexando ese sentimento que nos levou a organizar esta entidade, para que nese entorno puideran estar cantos galegos e simpatizantes quixesen achegarse al. Con ese nome presentmonos ao Concello para solicitarlle o espacio na emisora municipal. Concedronnos o horario, e a Xunta Directiva de ROSALA, nomeoume director do mesmo. Non lembro o da, pero si que lembro e recordo a emocin de verme diante dun micrfono por primeira vez, fronte luz VERMELLA e logo VERDE, a diante. Un medio de comunicacin excelente que a bon seguro , foi e

LUA NOVA

25 anos de Sempre en Galiza

Xulio Cougil Vazquez
Nunha anterior edicin desta nosa revista La Nova, publicouse unha breve historia relacionada coa emisin do programa SEMPRE EN GALIZA, de Radio Cornell. Patrocinado pola nosa A.C.G. Rosala de Castro, naca o da 16 de abril do 1986 este programa, que se ven emitindo ininterrumpidamente tdolos sbados de 18 a 20horas. O seu nome era unha referencia-homenaxe ao libro de Castelao do mesmo nome (Sempre en Galiza). O seu primeiro director, e primeiro Presidente da nosa Entidade, Manuel Rodrguez Julin, estivo fronte do mesmo. Na sa realizacin tivo varios directores: Ramn Lpez Prez, durante oito anos; Josefina Gonzlez Gonzlez, Emilio Lus Lpez Arias, Xos Lamela Bautista, Pilar Carracelas, Xos Carlos Garca Gonzlez e actualmente Xulio Cougil Vzquez. Moitos foron os seus colaboradores habituais e moitas son as persoas que pasaron polos estudios de Radio Cornell para falar das nosas cousas, pero moi particularmente de todo o referente s actividades e acontecementos relacionados coa A.C.G. Rosala de Castro, e coa comunidade galega en Catalua. Os colaboradores que semana a semana participaron, desinteresadamente, na realizacin do mesmo como locutores, nas tarefas de produccin, entrevistas, reportaxes... etctera, como dixemos, son moitos. Seguro que nos esqueceremos dalgns, pero quixeramos nomear, a modo de lembranza os seguintes: Xulio Simn, Montse, Mari Paz, Rosa Reboredo, Lus Bernedo, Mila Centeno, Adela, Maruxela Danoz, Antn Fernndez, Mirian Lpez, Iria Fernndez, Kike Fernndez, Manuel Rodrguez Lpez, Masito Beir, Paco Rivas, Manoel Carrete, Antonio Daz, Serxio Seoane... Que nos disculpen o resto dos moitos colaboradores, que xa dixemos, participaron connosco, pero non queremos ser cansinos coa nosa exposicin. Se tiveramos que facer unha lista das entrevistas e conversas que mantiveron neste programia, despois de mis de 25 anos de andadura, seguro que precisaramos un espazo moi longo, pero quixera-

25

mos facer mencin aqu das personalidades seguintes: X.L.Aranguren, Camilo Jos Cela, Manuel Fraga, Camilo Nogueira, X.M.Beiras, Ral Alfonsn, Alvaro Pino, Fernando Romay, etctera. Unha longa lista de personalidades, escritores, poetas, deportistas, msicos, polticos... Na outra parte, noutras seccins do programa tamn tivemos a participacin e aportacin musical de case tdolos grupos musicais e folclricos de Galicia. Quizis sexamos un referente de tdolos programas de radio en galego que se emiten en Catalua. Unha fiestra aberta a toda a comunidade galega, obxectiva e independente, que trata de realizar o seu cometido con seriedade e en galego. Emitimos actualmente no mesmo horario do comezo, de seis a oito do sern os sbados. O equipo est composto por Xulio Cougil Vzquez, Mara Royo (periodista), Antonio Daz, Serxio Seoane e Xos Carlos G.Gonzlez. Dende Galicia seguimos a recibir as crnicas de Xulio Simn Ra, e as aportacins poticas e creativas de Paco Rivas. Estamos a traballar para mellorar e adaptarnos s novas tecnoloxas. Dende hai un tempo confeccionamos unha pxina, na que se poden voltar a escoitar os programas emitidos, para poder ofrecer aos moitos ontes que nos seguen dende os mis insospeitados lugares do mundo. Aproveitando Internet temos constancia de que nos escoitan e nos seguen moitos galegos no exterior. Podedes comprobalo na nosa pxina: http://semprengalicia.blogspot.com/, seguro que atoparedes moitas cousas interesantes e novidades que imos poendo a medida que imos recibindo informacins e tentando achegar toda a actualidade que nos envan nosa redaccin. Aproveitamos esta publicacin para animar a todos aqueles que o desexen para que participen connosco nesta fermosa tarefa da radio en galego. Sera bo aproveitar esta ferramenta para que os nosos alumnos, socios e simpatizantes, poidan empregala para o seu disfrute e difusin das mltiplas actividades e inquedanzas que seguro teen. A radio est disposicin dos seus usuarios, que sodes todos vosoutros: colaboradores, socios, seguidores e simpatizantes...

LUA NOVA

21

A festa galega en Cornell

Autoridades que asistiron inauguracin do Monlito de Rosala o 16 de xuo de 1990

Era o 16 de xuo de 1990 cando a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro de Cornell, culminaba un dos seus grandes soos, un proxecto no que nos ltimos anos vian traballando con tesn directivos e socios da entidade para levar a cabo esta obra tan aloumiada por todos. Ese da nun dos mis fermosos parques da Catalua, Galicia chantaba o smbolo da sa literatura, da sa poesa, Rosala de Castro era inmortalizada despois de 115 anos do seu pasamento, grazas s esforzos desta entidade galega en Cornell, e a colaboracin plena do Concello de Cornell co seu alcalde D. Jos Montilla en cabeza, e tamn axuda da Xunta de Galicia. Al, ese da se daban cita as tres institucin, representadas naquel entn, por Manuel Lpez presidente de Rosala de Castro, Jos Montilla alcalde de Cornell e Fernando Amarelo de Castro (Secretario Xeral para as Comunidades Galegas da Xunta de Galicia) e numerosos representantes e autoridades de tdolos mbitos da sociedade catalana e galega, e contan as crnicas, que arroupados por 60.000 galegos que vieron a Can Mercader desde moitos lugares de Catalua, para honrar a nosa poetisa universal. Despois de moitos anos de traballo cheo de ilusin, -e como cumio dos dez anos de andadura da Asociacin-, na preparacin dun acto tan extraordinariamente importante, do que sempre nos sentiremos ledos os compoentes de Rosala de Castro, e moi especialmente os que naquel entn participamos do evento, conseguase levantar o monumento que desde entn mis nos lembra a Galicia en Catalua, en honra a ela, a sa poesa, seu desgarrado canto de saudade e amor, sen esquece-lo seu papel no rexurdimento das nosas letras, Rosala de Castro. O monlito que lembra a poetisa levantase nun lugar preferente do fermoso parque, esculpido en pedra polo artista lucense Manuel Mallo, no marco dun escenario desde entn ligado a Galicia e a colectividade galega en Catalua. Lembran as crnicas, que a choiva veu a bautizar tan maxestosa figura, en pedra galega, fondo un cadro perfecto o verdor da herba, e as gaitas que interpretaban o Himno

Ano 1994

22

En 2009

Galego, resaltando en letras douradas un lema, A A.C.G. ROSALA DE CASTRO lembra a insigne poetisa, 16-0690. E os diferentes lados:
Venderonllo o Carro e os leiros que tia deixronlle soio da roupa vestida Mara, eu son mozo pedir non dado eu vou polo mundo para ver de ganalo Galicia est probe mundo me vou adios, adios, prenda do meu corazn

Ano 2010

Belidos e desgarrados versos cos que Rosala denunciaba a sangra da emigracin galega xa en vida sa, e que hoxe estn plenamente vixentes, no acontecer de Galicia e de tantos e tantos galegos espallados polo mundo adiante. Unha grande festa, celebrada durante o fin de semana, adornou o acto, e sen darse conta asentou un feito histrico. Aquel fin de semana comezaba, naca, un acontecemento que desde entn atrae a multitudes, cada ano, como a Festa Galega de Can Mercader, que cada anos polo Corpus organiza Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro coincidindo coa Festa Maior de Cornell e tamn como peche dos actos conmemorativos das Letras Galegas. Desde entn a celebracin deste evento sen dbida transcende s contidos dunha popular romara galega, comezando cada ano cun dos actos mis emotivos e tamn de contido patritico que se celebran na dispora galega, como a Ofrenda Floral a Rosala de Castro, e a que acoden cada ano milleiros de galegos de tdolos recantos da xeografa catalana, que aproveitan esta cita nun lugar de encontro familiar e de amizade, e que mesmo tempo visita a Can Mercader para lembra-la memoria da nosa Musa. Os ramallos de flores que durante todo ano, a coto, se poden ver perante o monumento a Rosala, constiten unha mostra, de lugar de veneracin, de moitos galegos e non galegos que teen por musa a Rosala de Castro. Convertndose as Can Mercader nun lugar cada vez mis visitado polos galegos residentes en Catalua, as como moitos que veen doutros lugares, e mesmo de Galicia que visitan o parque e o monumento a Rosala como lugar de vencello de galeguidade. Texto e fotos: Antonio Daz Fernndez Ano 2010

2010, Representantes do PSC

Jos Montilla visita a festa en 2011

2011, Representantes da FEGALCAT, na Ofrenda a Rosala

23

Novo exito da festa galega de Cornell

A popular Festa Galega de Cornell (Barcelona), que organiza a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro presidida por Alfonso Rico Garca, cada ano polo Corpus Festa Maior de Cornell, volveu un anos mis a recoller xitos sorprendentes nestes tempos de crise, ademais este ano que coincidiu coa festividade de San Xon houbo catro das de celebracin unindo esta tradicional verbena en Catalua coa celebracin da Festa Maior de Cornell . O Parque de Can Mercader, volveu a lucir o seu esplendor e cumpriu con tdalas expectativas, durante os das 23, 24, 25 e 26 de xuo, milleiros e milleiros de galegos asistiron aos diferentes actos, facendo que esta Festa Galega siga sendo unha cita ineludible dentro dos actos programados en Cornell, co gallo das sas festas patronais, e tamn como acontecemento no que se dan cita unha grande maiora de galegos residentes en Barcelona. Os actos festivos comezaron o xoves pola tardia coa homenaxe aos socios da entidade na celebracin, no recinto da festa, dunha Cea de Irmandade que asistiron arredor de 200 persoas, socios de Rosala de Castro, as como amigos doutras entidades, o Tenente Alcalde, Antonio Martinez e a Rexedora do Barrio da Gabarra onde ten a sede social a A.C.G. Rosala de Castro, Aurora Mendo, entre outras autoridades e representantes doutros estamentos socioculturais de Cornell, e na que se lles homenaxeaba coa Insignia de Prata da Entidade aos socios: Xulio Couxil, Manuel Carracedo, Antonio Gil e Alfredo Carracedo na persoa da sa viuda Socorro Ramos, que este ano cumpriron 25 anos de antigidade na Asociacin, acto que seguiu coa tradicional verbena a cargo da orquestra NEVADA, e unha multitudinaria Queimada Galega para celebra como se merece a noite do San Xon. O venres pola tarde iniciouse o ronsel de actuacins dos grupos galegos e catalns de msica e danza que durante os seguintes tres das lle deron contido festa, coas sas espectaculares actuacins, desenvolvndose ao xeito das grandes festas galegas nas que non faltan, ademais das gaitas, os diferentes produtos da gastronoma galega, que este ano vieron especialmente desde Galicia da man da empresa Pulpalia de Lugo. Polbo, empanada, lacn, churrasco, pementos, etc., ademais dos ricos vios do pas, xunto coas orquestras: Nevada e Bora Bora, que se encargaron de amenizar as multitudinarias verbenas que durante as tardes e noites da fin de semana encheron o recinto de Can Mercader. Unha festa que volveu a rende homenaxe poetisa que lle d nome a entidade, coa celebracin da Ofrenda Floral, un acontecer de identidade galega que se levou a cabo o sbado pola ma, nun

24

LUA NOVA

emotivo acto no que o alcalde de Cornell, Antonio Balmn, xunto co presidente da Asociacin, Alfonso Rico, e o representante da Generalitat de Catalunya, Mart Barber do Departamet de Governaci presidiron o acto depositando o tapiz de flores representando as bandeira de Galicia e Catalua. Asemade, socios e amigos, entidades e institucins pblicas renderon unha sentida homenaxe de Catalua e Galicia musa das nosas letras, depositando o seu correspondente ramallo de flores a beira do Monlito de Rosala de Castro, son dos himnos cataln e galego, interpretados pola banda de gaitas da A.C.G. Rosala de Castro, ante o numeroso pblico que cada ano acude ofrenda, as como representantes dos diferentes estamentos polticos e socioculturais de Catalua, os representantes da Corporacin Municipal de Cornell en pleno, e as diferentes entidades galegas de Catalua. Significar este ano a ausencia de representantes da Xunta de Galicia nos diferentes actos, agardamos que tean bosa xustificacin por que vanllas a pedir, o mesmo que eles lle piden s entidades que xustifiquen, multiplicadas por cinco, as poucas axudas que lles dan. A Entidade organizadora aproveitou o evento para facer publico o nomeamento do expresidente da Generalitat de Catalunya, Jos Montilla Aguilera como Presidente de Honor da A. C. G. Rosala de Castro, en recoecemento labor levada a termo desde a sa traxectoria poltica a favor da colectividade galega en Catalua, e moi especial a A.C.G. Rosala de Castro. Tamn agasallou como socios de honra a Mano-

lo Valdes director do programa de radio Lonxe da Terra e xerente da Radio Tele Taxi polo seu labor de divulgacin das actividades da Entidade, as como do resto da colectividade galega en Catalua e a Ferrn Bello Hernaiz pola sa contribucin ao desenvolvemento das actividades das entidades galegas de Catalua desde o seu cargo de Directo do Instituto Cataln de Cultura Popular e Tradicional, unha labor da que hoxe tdalas asociacins e casa rexionais de Catalua, tanto galegas como doutras comunidades, botan moito en falta. Tamn foi recoecida a labor a prol da colectividade galega en Catalua de Lus Lamas lvarez como presidente da Federacin de Entidades Culturais Galegas en Catalua. Ademais de tdalas actuacins que estiveron altura que a Festa merece, no eido gastronmico, numerosas familias se deron cita sombra das centenarias rbores de Can Mercader, para degustar de xantares campestres e compartir unha fin de semana gozosa con amigos e familiares, unha xuntanza gastronmica e festiva na que se citan cada ano amigos e familiares da colectividade galega de Catalua, que compartiron con socios e amigos da entidade organizadora unha gran festa galega en Catalua. Asemade os asistente tamn puideron ollar exposicins de libros, pinturas, msica, etc., a cargo da produtora Serxiofolk, as como abundante informacin sobre turismo de Galicia e o Camio de Santiago. Antonio Daz Fernndez

LUA NOVA

25

Certame de poesa en lingua galega

Rosala de Castro
Xos Carlos G. Gonzlez

25 anos
Dentro do proxecto cultural e literario que a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro acababa de comezar coas eleccins de 1986 e xunto coa edicin da revista La Nova e o programa de radio Sempre en Galicia, crase tamn o Certame Nacional de Poesa en Lingua Galega Rosala de Castro. A principios do ano 1987 convocase a primeira edicin deste certame coa idea de promove-la poesa galega e os novos poetas que saran do noso pas, e tamn como homenaxe insigne poetisa que d nome a esta asociacin galega. Cumprindo esta tarefa desde os seus comezos ata hoxe, participaron neste certame o mis salientable dos escritores que cultivan a primeira das artes da nosa lingua, a poesa. Poetas noveis, aficinados e mesmo consagrados participaron cos seus traballos logo da historia do Certame que na actual edicin, recentemente organizada, cumpriu xa a XXV edicin. Un cuarto de sculo, 25 anos consecutivos da edicin deste certame, certame que na actualidade conta cunha inmensa simpata dentro dos aconteceres poticos do pas e na emigracin galega, no que levan participado poetas de tdolos lugares do mundo, al onde os galegos e os seus descendentes se atopan e cultivan esta arte literaria na nosa lingua: desde calquera punto de Amrica ata os fixos poetas que tdolos anos participan desde Australia ou Nova Zelanda. Figuras da nosa literatura como o escritor Mndez Ferrn calificaba este certame xa no ano 1992 no limiar do primeiro libro editado do concurso, Certame Rosala de Castro de Poesa en Lingua Galega (1986-1991), que recolle a recopilacin dos gaadores das primeiras cinco edicins do concurso, con estas verbas: No intre da presentacin deste vizoso florilexio de versos galegos colleitos en Barcelona cabera salientar en primeiro lugar o empeo cultural e patritico dos emigrados nosos que, en Cornell, convocan ao abeiro da asociacin Rosala de Castro un concurso que, vista dos resultados que tedes agora na mao, sera xusto calificar como un dos mis relevantes de cantos se dan no mbito da nosa lingua. Eu coido que se non o mis importante editado en lingua galega hoxe, se lugar a dbidas, si o mis importante que se deu na Galicia Exterior longo da sa historia, e os mesmos participantes dannos a razn, dado o seu interese ano tras ano por participar no Certame, e segundo as valoracins dos diferentes

xurados que se encargaron nestas edicins de dar a coecer os gaadores, non s o nmero de participantes altamente positivo senn que a calidade dos traballos presentados Certame, xeralmente e salvo contadas excepcins, dunha calidade excelente. O catedrtico Dr. Basilio Losada Castro prologaba o segundo libro publicado no ano 2000 Certame de Poesa Rosala de Castro (1992 1996), despois dunha fermosa anlise da emigracin galega longo da historia e dos centros galegos, remata o seu limiar con estas verbas: ... A Asociacin Cultural Galega Rosala de castro leva xa moitos anos en vangarda deste esforzo cultural. unha andaina fecunda e nobre que xustifica a sa existencia fronte atona e ineficacia de tantas outras asociacins. Fermoso sera que algns destes rapaces e rapazas que fan nestas pxinas as sas primeiras armas no terreo da creacin literaria, chegue un da a ser un gran escritor, unha figura das nosas letras. Se algn da fose realidade este desexo, a A.C.G. Rosala de Castro tera xustificada cabalmente a sa existencia e merecera, anda mis fondamente, a gratitude de tdolos galegos. E esta antoloxa supoera un fito histrico que xustificara o sacrificio de tantos directivos e de tantos socios como, longo de anos, veen sostendo esta actividade. Sera un honor para eles, para todos ns e para o noso pas. Pola calidade dos traballos e polos personaxes gaadores do certame, fai que o Certame neste intre goce dunha inmellorable sade e as expectativas de futuro son engaiolantes para todos ns que estamos redor deste importante evento cultural galego feito en Cornell, e o que mis importante, para a Cultura Galega e para o noso Pas.

26

LUA NOVA

GAADORES DO CERTAME
ANO PRIMEIRO PREMIO 1987 Daro Xohn Cabana Fragmentos de amor e nostalxia 1988 Fiz Vergara Vilario Canto de amor en dous tempos 1989 X. Carlos Gomez Alfaro Aln 1990 Fiz Vergara Vilario Alborada 1991 X. Carlos Gmez Alfaro Nai garete 1992 Martn Veiga Alonso Como un arco no tempo 1993 Manuel Celso Matalobos Cancioneiro Serodio Santandresino 1994 Xavier Garcia Fernndez Papel de nvoa 1995 Marta Fernndez Vias A la branca 1996 Alexandre Nerium Cidadela (o verxel de sete fontes) 1997 Isabel Fernndez Lpez Bgoas baldeiras 1998 Xon Neira Lpez Os nenos da froita do tempo 1999 Carlos Penela Martn Ptalas fras ondas Silva Plath 2000 Baldo Ramos As follas da memora 2001 Ramn Manuel Vilar Landeira O meu pobo son botas de goma 2002 Juan Carlos Fuentes Moledo En boca de amante 2003 Elvira Ribeiro Tobo Adiviote un amant eterno 2004 Alberte Momn Noval Opasado nas horas 2005 Rada Rodriguez Mosquera Historia dos efectos 2006 Gustavo Peaguda Prez Homenaxe imboluntario 2007 Brais Gonzalez Prez Veo sen mns do profundo 2008 Cruz Martinez Vilas Amante tocado pola antropofaxia 2009 Israel Martinez Veiga A cidade da chuvia 2010 Xos Manuel Formoso Lago Palabras para Retellar 2011 Israel Martinez Veiga Truxenche a cuvia SEGUNDO X. Carlos Gomez Alfaro ndice de tebras X. Carlos Gomez Alfaro Elexa Rafa Vilhar Desde o teu corpo Miro Villar A dozura das horas Xos Manuel Garcia Rivas Tempos ardidos no profundo... Mara Dolores Couto Cotelo Como unha onda Xos Manuel Outeiro G. Vontade de vivir Martn Veiga Alonso Os restos dun naufraxio Xos Lus Santos Cabanas Encetando o tempo en cinco anacos Baldo Ramos O exilio da pedra Marcelino Sisto Deibe Zaloma do pescador Modesto Fraga Cando alumea a sombra Xos Emilio Vicente Caneda Noite Ana Vzquez Estvez Desacougo Enma Pedreira Entra contigo nesta luz... Xon Xos Garca Lpez Eido de luz e olvido Emma Pedreira Lombarda Nuca vira tal lenguaxe do mar Olalla Cocia Lozano Aqu pechada Iolanda Lpez Lpez Contaminacin acustica Alba Cid Fernndez Potica Cncava Xerarado Quinti Prez Ailalalelo Luz Airado Bello Noite pechada Xos Manuel Formoso Lago Cinzas que en espiral perforan o espazo Luz Airado Bello Para ti meu ban Rafael Xon Muoz Castro Setembro TERCEIRO Miro Villar Entra na eternidade dos teus sonos Miro Villar Intervalo Perplexo Xos Manuel Daz Maceda Feitizo David Garcia Vidal Nao (poema dun tolo namorado Moncha Prieto Eterno viaxeiro... Marta Dacosta Alonso Fragmentos Anxo Lus Vzquez Latas Desde que te teo Heriberto X. Villar Patio Poesa urbana Heriberto X. Villar Patio Praza publica Xos Carlos Caneiro No tempo das cireixas Antn Riveiro Coello O mar de escamas Rexina R. Vega Contra o vendaval Xurxo Alonso Alexandra en cinco actos Cecilio Lago Gnzalez Dun tempo xamais esquecido Xavier Franqueira Gonzlez Ameite Xos Anxel Carams Bouzn Mentres Modesto Fraga Caderno rodiniano Frenando Daz-Costroverde Gmez Comisura Rafael Xon Muoz Castro Mar Israel Martinez Veiga A batalla dende a eclipse Pablo Bouza Sarez Na procura da morte Alba Cid Fernndez Traxecto de raxeiras e auganeves Anxo Manuel Rodrguez Ratel A ltima ecolalia do Ferreiro do Burgho Israel Martinez Veiga Falemos Xos Manuel Costas Currs Amalia

LUA NOVA

27

Certame de Poesa Rosala de Castro 2010 Primeiro premio 2010 Autor: Xos Manuel Formoso Lago
O poeta un finxidor./ Finxe tan completamente/ que ata finxe ser dor/ a dor que en verdade sinte. (Fernando Pessoa) As a mia vida,/ pedra,/ coma ti (Len Felipe)

Palabras para retellar a imaxinacin e desconxelar os alentos

I A la xa cumpriu idades, e non fede nin fai ruido, sementa bicos polos ros, repta polas sombras da fraga, e acaria os berros dos guerreiros e guerreiras que o vento espalla, mentres os corvos agoiran. A natureza, coas sas forzas, salvaxe, esgrevia, -puro silencio que respiramergllase no corpo do bardo, spelle o seu ser, afeito a loubar tribo, e na noite estrelecida dalle soos de fogueiras, de outonos de castaas e de noces, soos de flores que non saben de meles nin de abellas, soos de luceiros da alba que as sas pegadas aluman, e soos de auga, sculo a sculo galope no granito das idades, aplacando sedes. II Arestora, nestes tempos de liberdade nos que as fronteiras s existen para a heteroxeneidade, o sol est no mar, tras de Fisterra, e na Rovoeira Sacrata ofrecmoslle unha plegaria, para que os seurros e os lemavos xunto coas outras tribos, chegados dunha longa noite de pedra, na procura dos ancestrais segredos que agocha o murdago cortado coa fouce dourada, na outra banda das promesas, atopen o Santo Graal. III Arden gorxas claudicadas, das que os sons que xorden manteen intacta de cuspe unha xeada virxindade polo silencio mancada, gorxas que aceptan a mgoa da mollada pedra. E hai bocas que minten, impregnadas do cotin, pois xa ningun namora cos fieitos na beira do ro, baixo a quietude da espesura. E outras, en carne viva, que se xunguen procurando a luz da verdade, esa que non pode rexistrarse na dor de tantos sculos feridos de morte, pois a verdade non ania nas palabras, nelas agoniza e esvaese, a verdade non habita nun lugar nin nun tempo, tan s no silencio que queda despois do baleiro que vai deixando a adulteracin da historia. IV E mentres a la dorme, caladiamente, enrriba das tellas, eu quero abrir amplamente as mias mans e entregar o que eu coezo desta terra: silveiras, braas, falar polo baixio, tanto soar contigo, medrar a ta sombra, e palabras, palabras sinxelas, coas que retellar a imaxinacin e desconxelar os alentos.

28

LUA NOVA

Certame de Poesa Rosala de Castro 2009

Primeiro Premio 2009 Autor: Israel Martnez Veiga

A cidade da chuvia
a chuvia e baixo a sa epiderme fra a chuvia ntima a reclamar horizontes dourados doutros novembros que ofrecen os licores do mar que respiran as areas a chuvia e baixo a sa epiderme fra depositaremos un poema un orfanato de crepsculos para levantar os tambores da saudade onde a chuvia sexa chuvia e a ta luz de magnolia infinita a chuvia esa calma intensa que insaciable bica o canto da pedra faina triste melanclica mentres a tarde cae rendida coma un suburbio ou unha derrota a chuvia esa queixa de adulto que se fai poema que peta dura contra as fiestras demasiado baixas facndose cicatriz ou puta errante ou naufraxio a chuvia invencible e secreta que xa quixeran para si os amantes ou a propia msica mentres rouba o corazn infantil primavera e faise noite cubrindo faiados de laranxas violns claudicados e humildes tormentas neste mar ao que regreso depositarei en epitafio tdalas cicatrices que alimentaron a gastada memoria da mia estirpe desnutrida coma un orculo no que arrecende nauseabunda a anunciacin das infancias e suplicarei a derradeira pedra ntima reclamada pola chuvia dos outonos afundida lenemente baixo o corazn aberto pola espada coa que presinto que o meu corpo incendiar o latido revelado da mia propia morte baixo a anunciacin e o designio da cinza nesta cidade da chuvia

LUA NOVA

29

XXVI CERTAME DE POESIA EN LINGUA GALEGA ROSALA DE CASTRO

Bases 1. O poema estar escrito en Lingua Galega e ter un mnimo de TRINTA e un mximo de CEN versos. Admitranse conxuntos de poemas de temtica comn, sempre que non excedan dos CEN versos. 2. Os traballos enviaranse en sobre sen remite e sen indicacin algunha referente personalidade do autor, enderezo da Asociacin: Ra Federico Soler, 71, 08940-Cornell (Barcelona). Noutro sobre pechado figurar no exterior o primeiro verso do poema e no interior do mesmo sobre constar: Nome e apelidos, enderezo, DNI, telfono e correo electrnico do autor. 3. Deber enviarse SETE copias dos poemas, en formato normal, sen encadernar ou grapar, antes do da 15 de OUTUBRO de 2012. 4. A A.C.G. Rosala de Castro nomear Xurado entre personalidades relevantes da creacin e da critica. 5. O veredicto dos premios darase a coecer nas Xornadas Culturais a celebrar no Outono de 2012 6.Os poemas premiados podern ser editados pola Asociacin na forma ou medio que considere conveniente. As como todos os presentados Certame. 7. Os premios consistirn: 1 premio: 500 2 premio: 300 3 premio: 200 8. Os premios entregaranse na Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, unha vez realizado o fallo por parte do xurado. Os premiados deber facilitar os seus traballos en soporte informtico tipo documento Word organizacin 9. O feito de concursar, supn acepta-las resolucins do xurado as como as bases do Certame. Non se devolvern os orixinais 10. O xurado poder declarar os premios desertos si estima que a calidade dos traballos non a necesaria. Bases

IX CERTAME DE NARRATIVA ROSA REBOREDO

Co fin de honrar a memoria de Rosa Reboredo Civeira e asemade seguir no labor de consolidacin da nosa cultura e a promocin da nosa lingua, a A. C. G. Rosala de Castro de Cornell convoca o CERTAME DE NARRATIVA ROSA REBOREDO , mantendo viva a chama dun labor honesto e impagable a prol da colectividade galega de Catalunya desde as sas responsabilidades como cargo institucional da Generalitat de Catalunya e como membro da xunta Directiva da nosa entidade. Rosa Reboredo distinguiuse por traballar pola integracin da galeguidade nesta terra de adopcin que Catalunya, e impulsou o espallamento das culturas galega e catal nestas das terras, salientando sempre os principios ticos, valores humanos e o civismo hora de expresar o que a nosa idiosincrasia. Dotado con CINCO CENTOS EUROS (500), convocamos a IX edicin do CERTAME DE NARRATIVA ROSA REBOREDO CIVEIRA de acordo coas seguintes bases: 1. Poder concorrer ao certame calquera persoa, sen limitacin de idade ou nacionalidade, que presente os seus textos nas linguas, Galego ou Cataln, linguas obxecto de promocin deste certame, reservndose a entidade convcante os dereitos de edicin dos traballos presentados. Os orixinais (narracin ou conxunto de narracins) debern ser inditos. A extensin debe estar comprendida entre as DAS e SETE pxinas (en A4, a dobre espacio, mecanografado en letra de corpo tamao 12). 2. A temtica dos traballos deber estar enfocada a achegar sociedade os valores humanos mis exemplares, ofrecer xuventude modelos de civismo, solidariedade, convivencia e respecto polos demais e polo medio ambiente. A literatura debe contribur formacin responsable dos nosos fillos e a mellorar a nosa sociedade. 3. De cada orixinal debern presentarse SETE copias sen encadernacin nin grampa, antes do 15 de outubro de 2012, remitndoos enderezo da A.C.G. Rosala de Castro, Ra Federico Soler, 71, 08940, Cornell de Llobregat, Barcelona. 4. Os orixinais irn precedidos de ttulo ou lema sempre baixo pseudnimo. Nun sobre pechado (plica) irn os datos reais relativos ao texto e ao autor (ttulo real, nome completo do autor, DNI, telfono, enderezo e mail), indicando no exterior do sobre IX CERTAME DE NARRATIVA ROSA REBOREDO. 5. O xurado estar composto por persoeiros salientables da creacin e da crtica e ser nomeado pola organizacin. A decisin do xurado ser inapelable e darmola a coecer durante as Xornadas Culturais que se celebran anualmente polo Outono. O xurado poder declarar o premio deserto se o estima conveniente. 6. A entidade convocante resrvase os dereitos de publicacin e traducin dos orixinais presentados no medio e formato que estime oportuno, sen lmite de exemplares nin de edicins, permitindo ao autor calquera outra posible edicin posterior baixo acordo e comunicacin expresa coa entidade convocante, citando sempre o certame e a entidade. 7 A participacin neste CERTAME significa a completa aceptacin das presentes bases e tamn das decisins do xurado designado.

LUA NOVA

8 O xurado poder declarar os premios desertos si estima que a calidade dos traballos non a necesaria. Non se devolvern os orixinais

30

Certame de narrativa

ROSA REBOREDO
mesmo que desde o departamento de Benestar Social de la Generalitat, no que tamn desempeou postos de alta responsabilidade. Rosa destinguiuse, especialmente, por traballar sempre pola integracin da colectividade nesta patria de adopcin, que ela tanto quera, Catalunya, e impulsando sempre o desenvolvemento das culturas Galega e Catalana. A pesar de que aqu en Catalunya dispoa dunha moi boa situacin profesional, o seu corazn sempre estivo en Galicia, a sa arela era ir a vivir a ela, paradoxicamente, esa viaxe era o comezo da sa ilusin, xa que se dirixa a Galicia para incorporarse ao seu novo posto de traballo na Xunta de Galicia, mais un fatdico accidente, non s truncou a vida dunha persoa de 32 anos, tamn truncou unha ilusin por servir a Galicia. Este Certame Literario vn a manter viva esa ilusin, a travs da verba escrita daquelas conciencias que aspiran a manter un esprito de fraternidade entre mbalas das culturas. GAADORES DO CERTAME Primeira edicin, 2004 Autora: Marta Amigo Olmos Obra: Avui somniar amb tu Segunda edicin, 2005 Autor: Francisco Castro Veloso Obra: Venres desesperado Terceira edicin, 2006 Autor: Alberto Ramos Daz Obra: Margarita Feng Shui Cuarta edicin, 2007 Autora: Juana Cortes Amunrriz Obra: O Cazador Quinta edicin, 2008 Autor: Xavier Cabs i Manyosa Obra: Buganvillia de paper Sexta edicin, 2009 Autor: Xulio Romero Surez Obra: A rbore da Santa Catalina Stima edicin 2010 Autores: Herminia Dionis Piquero e Manuel Cuadrado Basas Obras: El Beso azul/ Milhojas Oitava edicin 2011 Autor: Vctor Balcells Matas Obra: Pensar en els altres

Co fin de honrar a memoria de Rosa Reboredo Civeira e asemade seguir no labor de consolidacin da nosa cultura e a promocin da nosa lingua, as como a do pas que nos acolleu, Catalunya, a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro, desde o ano 2004 convoca o CERTAME DE NARRATIVA ROSA REBOREDO, para seguir as mantendo viva a chama dun labor honesto e impagable a prol da colectividade galega de Catalunya feito por Rosa, desde as sas responsabilidades como cargo institucional da Generalitat de Catalunya e como membro da xunta directiva da nosa entidade. Rosa Reboredo distinguiuse por traballar pola integracin da galeguidade nesta terra de adopcin que Catalunya, e impulsou o espallamento das culturas galega e catal, salientando sempre os principios ticos, valores humanos e o civismo hora de expresar o que a nosa idiosincrasia. Esa foi a herdanza que nos deixou e ns, na sa memoria, pretendemos con este Certame ser dignos promotores dela. Rosa Reboredo, naceu en 1970 en Alemania, a onde emigraron os seus pais. De moi cativa trasladouse coa sa familia a Cornell (Barcelona) onde residiu ata a sa trxica morte en accidente de trafico en 2003, comezou de menia a bailar no Grupo de Danza da A. C. G. Rosala de Castro, entidade que sempre estivo vencellada, participando activamente nas sas actividades e na que ocupou diversos postos na sa Xunta Directiva, as como noutras actividades como a direccin do programa de radio Sempre en Galicia e tamn no consello de redaccin da revista La Nova, cando nos deixou ocupaba a Vocala de Relacins Institucionais. Avogada, xuz, e doutora en Dereito Internacional, nos ltimos anos da sa vida ocupou un posto de alta responsabilidade no Departament de la Presidncia de la Generalitat de Catalunya, polo que o seu labor redor da colectividade galega en Catalunya era enormemente recoecida, unha traballadora incansable na dinamizacin cultural da mesma, o

LUA NOVA

31

VII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2010

Autor: Manuel Cuadrado Basas

SARAIDA UNHA

Ten case idade de home, pero anda transpira a temeridade insegura dun neno>. As pensou Saraida cando o viu aparecer na sa habitacin, anda trastornada polo ltimo visitante. -Vin a despedirme como corresponde. Ma convertereime en guerreiro, e debo coecer muller antes de que me perda nas batallas que vou atoparme. -A ambos lles soou soberbia a frase oca que el levaba tempo repetndose. Ela deixoulle facer e foi descubrindo que, tras a torpeza do futuro guerreiro, haba uns ecos estraos, que pugnaban por sar. Finalmente, o mozo volveu ser neno. Vio a confesin: -Saraida, escitame: teo un peso que non podo levar comigo. Sei ver co corazn, sei acariar coa mirada, sei entender cun rozamento e con todo iso xa non o necesito. Cultivei durante anos a tenrura, pero todo iso estorbarame na guerra, no meu novo oficio. Asusta contemplar noutro o malgaste das tas propias carencias. Saraida tamn sabe de caricias. Un sabor amargo. El continuou revelando o que levaba dentro: -Vou entregarche a mia tenrura. Desde hoxe xa non me serve. A muller quedou tiritando na cama mentres o va sar bruscamente. Agora xa era o home que os demais estaban esperando fose. Sempre hai unha loita en algures, e ao guerreiro non lle faltaron combates onde alcanzar vitorias e fama. Era especialmente desapiadado cos inimigos, e estrito cos seus exrcitos. Dican que non coeca a piedade, e ningun o viu nunca xamais dicir ou facer nada que non fose tanxible. Os mandatarios tombano ao seu servizo, porque tia un sentido do deber mis frreo que as puras intencins de calquera xefe idealista. Mentres tanto, Saraida tamn gaou fama. A sa redobrada tenrura moveulle a intentar dedicacins menos duras, pero xamais ningun a aceptou por perder a marca do virtuoso. O desexo alleo seguiu chamando sa habitacin, e Saraida acollao con tal coidado que lle deu un aura divina. Os que puideron coecela contaban que nos seus peitos achaban a axitacin da propia mocidade perdida, mesturada co acougo do primeiro colo, materno, irrecuperable. A muller pareca baleirarse con cada un, pero sempre tia calor reservada para todos, tan desvalidos chegaban ata ela.

Os rumores deste portento atraeron ao gobernador, un tirano fincado no poder, que xustificaba os seus excesos pola defensa da fronteira. O gobernador oa as confidencias de quen coeceran a Saraida, e en vixilias atormentadas incendiaba a sa necesidade de posula. Por fin, unha noite de incgnito, o xerarca presentouse a mendigar as mornezas daquela muller. Desde aquel momento as visitas menudearon, cada vez con menos sixilo, ata que chegou o punto en que o quebranto do seu desposeimiento fixo ao poderoso valerse do exrcito para levar a Saraida prisioneira a palacio, onde el podera acaparar as sas caricias. Ela, ata cativa, non puido deixar de servir tenrura ao home debilitado que arroupaba cada noite coas sas mans. A fronteira do Norte acabou cedendo, e as hordas invasoras entraron a sangue e lume, roturando casas e ras. A xente fuxa ao coecer o nome do mercenario que dirixa a sa milicia irrefreable cara ao palacio. Al, coas sas propias mans, o guerreiro pasou a coitelo ao gobernador. Ocupadas as dependencias do tirano, no medio do silencio fumarento, propagouse un choro sen consolo: no patio onde se arrefriaba o cadver do gobernador, haba aparecido Saraida, xemendo mentres pua en orde os cabelos do seu secuestrador, allea s burlas da tropa. Irrompendo a escena, o guerreiro tomou a Saraida en andas e levoulla ata a alcoba, resolto a cumprir un ritual blico que el nunca antes permitiuse na sa rixidez, pero que agora estaba disposto a arrogarse, sen saber moi ben por que, chamado por unha beleza quiz recordada. Saraida descubriu que, por primeira vez en moito tempo, producalle frialdade o achegamento dun home, pois s perciba orgullo nel. Con todo, o guerreiro non se comportou como un ladrn; non forzou ningn limiar, senn que se descubriu a si mesmo repartindo un tacto que algunha vez foi seu. Entn ela recoeceuno, e sumou o seu achegue ata a plenitude. Co tempo chegaron a ser un, creando un ser novo que os englobaba. Logo de tanto loitar por fronteiras alleas, ao final eles atopronse tan cerca que perderon a capacidade do contacto, pois coincidan de tal modo que xa non podan saber onde terminaba un ou onde empezaba o outro pero isto unicamente chamou a atencin aos que lles rodeaban, que eran moitos.

32

LUA NOVA

VII Certame de narrativa ROSA REBOREDO 2010

Autora: Herminia Dions Piquero

O BICO AZUL LEMA: BRISCA

Soou que o seu rostro de veludo cubrase de verrugas escuras e que a pel dos brazos afrouxbaselle ata enredarse coas mangas do vestido, e na sa mocidade de beldad necia e insegura, mandou arrincar o xardn de almendros que durante milenios alegraron o camio do Sur da Cidade Imperial. Higueras!, ordena que se planten por centos. O seu aya dxolle que o leite da planta o mellor para vencer s carnosidades. E que cos seus friegas tamn consegue endereitar aquilo que se abate. O gracioso que esta tolemia de cambiar almendros por higueras provocouna un pesadelo, a princesa s ten 12 anos, que msculo pdeselle descolgar se est na fortaleza da vida!. Ademais, ordear as follas encerra un perigo para o que non est afeito. O lquido irritante, acre, parece que morda. Algunha vez traballando coas sas follas enchinme de bochas que me provocaron as bgoas mis rabiosas; que vixe moito o que pretenda domar a unha higuera? Non, non fomos afortunados cos soberanos que xestionan os nosos destinos, o que lle sucede anda mis estpido e corrupto. Tristes momentos nos que goberna o desatino e a frivolidade!. Se vivsemos en tempos da raa Mur!, ela si que era fermosa, pero non pola harmona e graza das sas faccins, senn pola extraordinaria sagacidad coa que lle dotou a natureza. Con ela o noso imperio rebrot da sequedad das guerras, colmando tesouros e almacns coa abundancia da paz. Baixo o seu mandato ningn inverno foi malo, porque non faltaban sementes nos celeiros nin nenos que non acudisen escola cun puado de amndoas no oco da man. Contareiche a sa historia mentres arrincamos o almendral. Que crime tan impo!. O nico que me consola que ela non pode ver a traxedia, segundo explicoume o meu av, e a el, o av do seu av, adoraba estas rbores altas como tres homes. A raa Mur era a esposa principal do emperador Ger-Guis, disto far xa mil anos. El, casouse outras cen veces mis e apenas visitaba dama que lle deu cinco fillos homes, a cal mellor adornado de virtudes. Gozaba da sa atencin por aquel entn a bela Dine, unha muller ambiciosa e cruel que desexaba, por encima de calquera outra cousa, que fose a sa vstago o herdeiro nico da dinasta. Para iso, convenceu ao soberano a trabarse en guerras tan absurdas como feroces, e que os seus primoxnitos fosen os caudillos que loitasen na mesma fronteira coa morte. As perdeu Mur aos catro maiores, dignos de amor e de cancins heroicas porque deixaron o seu alento valente no campo de batalla. O pequeno anda era un neno que nin sequera alcanzaba o estribo do cabalo, pero tema pola sa vida porque adiviaba os sinistros plans que aquela reservaba para a sa familia. Por dereito, Ka-Yn, que como se chamaba o infante, debera, no seu da, acceder ao trono. Pero, ai!, o que a tinta dispn coas sas leis e cdigos, a tinta tamn o emborrona Persuadiu ao monarca para que establecese a seguinte clusula de sucesin: Declararase herdeiro universal, ao fillo home da esposa en cuxos brazos morra o emperador. Dine pensaba que, sen ningunha dbida, sera o seu peito o que Ger-Guis eligira para enterrar a sa cara. Mais non contou coa intelixencia clara da primeira muller. Vers que pasou. Decatada do novo decreto que lles condenaba, a ela e ao seu fillo, ao esquecemento e a miseria, foi, no mis estrito dos segredos, ata a casa que ocupaba o xefe de xardineiros, e que anda hoxe a mesma que ocupo eu, e pediulle que moese, no po mis fino e sutil, as drupas de tres amndoas secas, unha delas da especie amarga. Unha vez o tivo, mesturouno con mel de azahar e pintouse os beizos con esa pomada, tendo moito coidado de non tragarse a mestura. Logo vestiuse esplendidamente, escondendo o loito que invada as sas entraas no mis profundo do corazn. No cabelo, unha coroa de flores de almendro daban aroma aos seus pulsos, devolvendo a lozana a quen a mirase. Dirase que a envolva a mesma primavera de bonita e radiante que estaba. Pediu audiencia nas habitacins privadas do emperador e ningun puido nin quixo, cortarlle o paso. Cando el a viu, fxoa entrar ata o mesmo leito. Onde a acomodou entre a suavidade das almofadas de seda. Non poda apartar a vista da sa boca, clida e brillante como o sol que xa se ocultaba no trazo do horizonte. Dine, a esa hora, regaaba s sas criadas por deixar arrefriar a auga da baeira. Ger-guis bicouna, anda que saba que ela nunca abrira os beizos, desde que deixou de ser a sa nica esposa negoulle ese privilexio. El apartou a cara para preguntarlle polo estrao sabor do seu carmn. Era doce e amargo ao mesmo tempo? -Por suposto, o amor doce e a sabedora que d a vellez non deixa de ser amarga? -contestou ela ofrecndolle de novo a sa boca-. Ao fundirse a saliva co veleno acendeuse o desexo del, que a tomou cunha paixn intensa e avasaladora, nunca antes sentida. Despois a sa respiracin fxose mis lenta, a habitacin empezou a virar ao redor da sa vista extraviada. Buscou os seos de Mur e al apoiou as tempas que galopaban atolondradamente, imaxinou que era o final e, cun ltimo xesto, indicoulle que estaba de acordo coa xustiza da morte. Cando entraron os ministros e senescales a espertar ao emperador, atoprono fro nos brazos quentes da que fose a sa primeira esposa. Ela cubriuse o rostro cun pano, pois a desnudez do seu corpo obrigbaa a sentir vergoa, e esperou con paciente dignidade a que se levantase o cadver unha vez que se tomou acta do suceso. Ka-Yn, foi nomeado herdeiro universal, anda que a sa nai, ata a maiora de idade, rexera os asuntos de estado xunto cos asesores de palacio. Como xa che dixen, foron tempos de dicha e prosperidade, nos que os xardineiros cobrabamos unha bolsa de ouro cada vez que retoaba un almendro. En canto prfida Dine, tola de celos e angustia gritou que o seu seor fora asasinado, proba diso era o ton azul que se lle quedou na pel. Mur replicou con voz alta e elocuente que, que outra cor, se non era o do ceo, quera que tivese o gran emperador defunto, unha vez que xa se atopaba cos seus iguais no paraso. E foi tan segura e convincente no seu argumento, que ningun se atreveu a obxectarlle nin un suspiro

LUA NOVA

33

Grupo Folclrico Galego Rosala de Castro

Resumi-la historia do grupo de danzas e gaitas Rosala de Castro algo as coma resumir 30 anos dun longo traballo no eido da danza e a msica galega en Catalua, feito por unha magnfica ringleira de persoas de idades que van desde os catro anos ata os sesenta e algo, que pasaron pola asociacin a deixaron a sa pegada, ben tocando unha gaita, un acorden, un instrumento de percusin, unha pandeireta ou bailando unha danza galega enriba dun escenario, e moitas moitsimas hora de ensaios, esforzos, estudios, suores, etc. Esta historia comezaba precisamente cando a asociacin cumpra primeiro aniversario do seu primeiro acto pblico celebrado o da 5 de outubro de 1980 coa inauguracin da Praza de Galicia na cidade de Cornell, ano seguinte celebrouse na mesma praza unha festa de aniversario, e aquel da na mesma praza tamn se celebraba o primeiro concurso de gaiteiros que organizaba esta entidade, no que participaron diversos gaiteiros que xa andaban nos mesteres da organizacin da entidade coma Henrique Fernndez, Dositeo Lpez e Eduardo Arias e outros, xunto con cativos e novos que daban as sas primeiras notas. Este concurso foi o revulsivo que os rapaces de entn tiveron para enrolarse s ensaios de gaita e estudios de msica, comezando deste xeito o embrin que dara os froitos que hoxe o grupo leva acadado. Desde aquel da de outubro do 1981 foron moitos e diversos os andares desta escola, centos de rapaces aprenderon msica e a toca-los instrumentos mis tradicionais da nosa msica como a gaita, a pandeireta, as cunchas, os tambores ou o bombo, etc., as como os tradicionais bailes que nestes 30 anos tan dignamente representaron en infinidade de escenarios. Loxicamente houbo etapas xeracionais, moitos rapaces e rapazas, homes e donas que por diversos motivos deixaron de bailar ou tocar, anda que a grande maiora seguen ligados grupo animndoo coa sa presencia en numerosas actuacins, incluso desde o escenario se a ocasin ou o momento son propicios. Outros incorporronse e seguen incorpo-

34

LUA NOVA

rndose formando un corpo social con identidade propia que hoxe en da conta con arredor dun cento de membros de tdalas idades, uns que coa sa veterana nos brindan numerosos praceres nos escenarios, e outros que comezan os seus primeiros pasos, ou compases, e son os que garanten o futuro e aportan zume novo grupo, convertndose deste xeito en algo mis que un grupo de danza ou una banda de gaitas, senn que, ademais de exercer como verdadeira escola de msica e danza galegas, tamn exercen de formadores e transmisores do seu saber, xa que son varios dos seus compoentes os que exercen como profesores ensinando ao grupo e a outros rapaces doutras entidades galegas. Nesta xa longa andaina o Grupo Folclrico Rosala de Castro, ten acadado xitos importantes, e ten participado en eventos de salientable interese ou festivais de gran sona, como o Festival Internacional de Msica Tradicional de Cantonigrs, o Festival da Galicia Exterior en Santiago de Compostela, o Festival de Msica e Danzas Rexionais de Catalua, mesmo a participacin tamn coa actuacin no peche dos Xogos Olmpicos do Mediterrneo en Francia. En Galicia ten actuado en numerosas localidades e eventos importantes como nas festas do San Froiln en Lugo, no Festival Internacional de San Miguel de Reinantes na Maria lucense, e un longo etctera de municipios gracias participacin durante moitos anos na Liga de Bandas de Gaitas de Galicia e tamn no Campionato de Bandas. Como Banda de Gaitas Rosala de Castro, desde os comezos na Liga e no Campionato ata a actualidade, situouse sempre entre as mellores bandas de gaitas de Galicia. Na sa andaina como banda de gaitas comezou a destaca-la sa calidade cando decidiu, en 1998, participar no Liga Galega de Bandas de Gaitas e no Campionato Nacional de Bandas de

Gaitas de Galicia, comezando como e lxico no grao mis baixo, por imperativos da sa primeira participacin na liga, mais a sa calidade quedou patente desde a primeira participacin, e o seu paso pola liga foi trepidante, en tan s dous anos pasou do terceiro grao s primeiros postos da mxima categora, o primeiro grao, no que hoxe segue a participar conxuntamente coa Banda da Casa Galega de lHospitalet. Nese periplo de ascenso acadou tdolos premios e recoecementos posibles: no 1998 mellor banda exterior dentro da sa categora, e co segundo posto na clasificacin xeral subiu segundo grao; no 19992000 no segundo grao a sa participacin non ten parangn, gaa en tdalas fases, acadando o campionato de liga dentro da sa categora, as como o trofeo de mellor Banda da Galicia Exterior, pasando as primeira categora, onde compite coas mellores bandas, dado o feito de que cada trimestre ten que se desprazar desde Catalua a Galicia, soportando os moitos esforzos que isto comporta, tanto econmicos como fsicos, mais isto non lle impide estar nos primeiros postos, e claramente despuntar entre as demais bandas, de tal xeito que a sa participacin est creando expectativas entre os expertos, os afeccionados e os medios de comunicacin. Todos lembramos ver a nosa Banda de Gaitas Rosala de Castro de Cornell na TVG (Televisin de Galicia) aparecendo como unha das das mellores bandas de fra de Galicia e unha das dez mellores bandas galegas que compiten hoxe. O seu currculum impresionante. Os premios e recoecementos non deixan lugar s dbidas deste fermoso e magnfico traballo dos directivos, dos profesores, dos socios, dos pas, dos colaboradores e patrocinadores e, por suposto, dos protagonistas, os rapaces e rapazas que conforman o orgullo dos galegos en Catalua e o nome da A.C.G. Rosala de Castro de Cornell.

Ano 2011

LUA NOVA
Polas rias da Fonsagrada

35

ACTUACINS MIS SALIENTABLES DA BANDA DE GAITAS ROSALA DE CASTRO DE CORNELL (Barcelona). Xos Carlos Garca
1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 3 grao da VIII Liga Galega de Bandas de Gaitas. 4 Clasificado no 3 grao da IX Liga Galega de Bandas de Gaitas (1 clasificado na 2 Fase). 1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 3 grao da IX Liga de Bandas de Gaitas. 1 Clasificado no 3 grao do X Campionato Nacional de Bandas de Gaitas en Manzaneda. 1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 3 grao do X Campionato Nacional de Manzaneda. Actuacin no Concello de Celanova (Ourense) Participacin no Festiva Internacional de Msica Tradicional de Massans 1999. Colaboracin no Festival de Getxo (Pas Vasco), 1999, coas bandas de Xinzo de Limia, Celanova e Ciudad de Ferrol. Colaboracin con Hevia en Barcelona para a Televisin Holandesa, 2000 . Actuacin na entrega de premios Percebe de Ouro 2000 e colaboracin coa Real Banda de Gaitas da Deputacin de Ourense (Hotel Princesa Sofa Barcelona) 1 Clasificado no 2 grao da X Liga Galega de Bandas de Gaitas (1 clasificado nas tres fases). 1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 2 grao da X Liga Galega de Bandas de Gaitas. 4 Clasificado no 2 grao do XI Campionato Nacional de Bandas de Gaitas de Manzaneda. 1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 2 grao do X Campionato Nacional de Bandas de Gaitas de Manzaneda. Participacin no Certame de Bandas de Gaitas de Bobors 2000 (BoborsOurense). Participacin no Festival Internacional de Bandas de Huesca 2000. Actuacin na V e VI Cea da Androlla (2001 e 2001) organizadas pola ACG Rosala de Castro e o Concello de Navia de Suarna (Lugo). 7 Clasificado no 1 grao da XI Liga Galega de Bandas de Gaitas (sen poder participar na 3 fase) 1 Clasificado da GALICIA EXTERIOR no 1 grao da XI Liga Galega de Bandas de Gaitas (na 1 e 2 fase). Actuacin na Mostra de Folclore Galego Grandes Bandas de Gaitas en Badalona, 2001, xunto coas bandas de Cea, Toxos e Xestas de Barcelona e Agarimos de Badalona. Actuacin na Clausura do Congreso Internacional EMIGRACIN E MUNDO RURAL GALEGOS de Barcelona no Hotel Ritz, 2001, presidida polo Honorable Sr. Llus Franco, Conseller de Treball de la Generalitat de Catalunya e a Excma. Sra. Manuela Lpez Besteiro, Conselleira de Familia, Muller, Emprego e Xuventude da Xunta de Galicia. Actuacin na Homenaxe a don Xess Fernndez Cobelo no Hotel Princesa Sofa de Barcelona, 2001, presidida polo Honorable Sr. Jordi Vilajoana, Conseller de Cultura de la Generalitat de Catalunya, e o Ilmo. Sr. Fernando Amarelo de Castro, Secretario Xeral de Relacins coas Comunidades Galegas. Actuacin no Festival de Folclore Galego organizado polo Ajuntament de Sant Vicen dels Horts e Ateneu Cultural. Participacin na Inauguracin da Parque Rosala de Castro de Sant Andreu de la Barca organizado polo Ajuntament de Sant Andreu Diferentes actuaciones por Catalunya: Mollet, La Llagosta, Barcelona, Sallent, Rub, Sabadell, Terrassa, Lleida, Actuacin en Masquefa ano 1.990, cando os moz@s comezaban e os maiores eran cativos.

36

LUA NOVA

Actividades artsticas e culturais

Ao cumprir trinta anos a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro sntome na obriga de falar dunhas actividades nas que sempre participei e que gozaron de moita sade longo destes anos. Parece que a nosa escritora, Rosala de Castro, a cal deu nome a esta Asociacin, transmtenos certo magnetismo para seguir con moita forza e ilusin neste facer. Dende 1980 fomos conseguindo unha cadea longa de argolas fortes e sen ferruxe. Precisando moitas pedras e croios duros para ter columnas de feitos reais.

Obradoiro de manualidades
Foi en 1992 cando tiven a idea de impartir unhas clases de manualidades. As comezou a funcionar este obradoiro. Durante catro anos que estiven seu cargo pasaron 25 persoas en cada curso. As tcnicas que traballamos foron: pirogravado, gravado en cristal, pintura en telas, pintura con purpurinas, falso esmalte, cadros tridimensionais, estao e adornos florais con pasta rusa. Foron clases estimulantes e amenas, nas que todos aprendemos de todos. Eran alumnos de distintas idades e ocupacins: estudantes, amas de casa, persoas exercendo a sa profesin e xubilados. Cando terminaban as sas obras, vase na sa cara o xbilo que sentan. A observacin deste momento fxome lembrar aquela frase de Buckminster Fuller: Cuando estoy trabajando en un problema, jams pienso en la belleza, pero cuando he acabado, si la situacin es hermosa, s que es correcta. Perante os primeiros anos, foi importantsimo o obradoiro de traxes galegos (costura, corte e confeccin). Un grupo de nais xuntronse e traballaron con esta finalidade. Aproveito para felicitalas a todas, encabezando a lista a seora Alibia Civeira. No curso 1993-94 incorporouse a estas clases unha mestra palilleira, Mercedes Carmona, que con grande habilidade dirixiu esta complicada tcnica. Rematamos os cursos coa exposicin das obras na sala da Asociacin, na Reitora de Santa Mara de Cornell, e na Fundacin Sotelo Blanco de Santiago de Compostela. Pero como galegos que somos, tivemos que poerlle un toque final cunhas ceas de irmandade, que se celebraron respectivamente na A.C.G. Rosala de Castro, no Restaurante LEscut (Vallirana), no Nuevo Barquito (Castelldefels) e na sala de festas Scala (Calaf). Agora leva a direccin deste obradoiro de manualidades o Sr. Rico, persoa de gran sensibilidade artstica e grandes dotes para o ensino. Grazas Sr. Rico por continuar este labor. Obradoiro de pintura dirixido pola Sra. Amelia
37

Clases de debuxo e pintura

Vendo que hai persoas interesadas na pintura, temos unhas clases de debuxo e pintura na tcnica de acuarela.

Teatro
Por que facemos teatro? No meu caso, a finalidade primordial foi, e , que os nosos fillos tean a ocasin de falar galego, de ter anacos de vida galega, con todos os seus sentimentos, os seus comportamentos e a sa retranca. Desta maneira conseguir que moitos rapaces, nados aqu, comezasen a falar galego, dun xeito ldico e ameno. Beaumarchais dica: O teatro, esa arte que ten como lei primeira, e acaso nica, divertir instrundo. Por iso, o noso obxectivo a eleccin de obras divertidas. Despois buscamos a complicidade de moita xente da Asociacin. Entre as calidades dos actores, debemos buscar xente que sexa posuidora de capacidade de imitacin, creatividade, sensibilidade, intelixente, observadora e con moita memoria. A compaa de teatro chmase Anduria. A sa historia curta e intensa. Naceu no 1995, despois de votar os compoentes do elenco quedou bautizada democraticamente co nome de Anduria. As obras en escena, seica seguimos o flur da historia. Comezamos cunha obra de ambiente romano, seguimos cunha de fantasa, outra medieval, despois unha moderna e agora estamos con obras contemporneas. Nomeadas: O achado do castro, Un soo no teatro, Peticin de man, Raas de pedra, As vodas de Figaro, O prazo, A pousadeira, e a derradeira: Un servizo policial. Gustaranos seguir mesturando maxia e realidade, facendo teatro en Rosala de Castro. As alcanzariamos o obxectivo de transmitir cultura e divertimento pblico que nos rodea.

Donas
As donas de Rosala de Castro sempre estivemos moi presentes e colaboradoras en tdalas actividades desta Asociacin. Nestes trinta anos de historia, atopamos donas tanto na organizacin (formando parte da Xunta Directiva) como nas actividades (dirixindo ou participando). Actualmente temos unha muller xoven de presidenta, a quen lle desexamos moita sorte, e agradecndolle a sa valenta e esforzo. Esta Asociacin Galega est representada no Consell Municipal de la Dona por unha delegada e das substitutas. Asistimos a unha reunin mensual tdolos segundos martes de cada mes. A nosa misin transmitir as axudas e vantaxes deste Consell a toda muller que o precise. Non dubiden en poerse en contacto connosco. Apoiadas polo Consell, celebramos o Da Internacional da Dona (8 de Marzo), facemos actividades, participamos en cursos e na Universitat dEstiu. Amelia Lpez

38

LUA NOVA

Manualidades e traxes galegos

Traxe de lio natural A mediado da dcada dos 90, incorporbase como profesor ao Obradoiro de Manualidades da entidade o Sr. Juan Rico Sueiras, seguindo as cunha actividade que xa via facendo a sa labor baixo a direccin da Sra. Amelia Lpez, que pasaba a dedicarse mis pintura e ao teatro. Coa incorporacin do Sr. Rico este obradoiro seguiu realizando a sa actividade ata hoxe, levando a cabo unha importante actividade, na que mulleres e homes da A.C.G. Rosala de Castro se formaron no manexo das sas habilidades artsticas, pinturas, bordados, decorados, cadros tridimensionais, figuras e adornos florais, e innumerable actividades mis, forman o legado do obradoiro polo que levan pasado un incalculable nmero de socias/os da entidade. Moitos dos traballos que ilustraron as pxinas da revista La Nova, na sa longa vida, saron deste obradoiro. Os traballos feitos no obradoiro formaron o contido das exposicins que cada ano se fixeron nas salas da entidade. colaboraron na vestimenta da compaa de teatro Andoria, e nos disfraces do Entroido etc Baixo a direccin da Sra. Alibia, neste obradoiro fixronse diversos traxes galegos e os seus complementos, neste senso temos que salientar dous traballos importantes: un traxe de lio natural para o grupo e o traxe de gala da banda. Para a confeccin do traxe de lio natural, unha das xoias da entidade, de incalculable valor, tanto a Sra. Alibia como Amparo Centeno percorreron en Galicia as zonas de onde son, na percura das sabas de lio tecidas nos tradicionais teares, mbalas das deixaron as sas casas da aldea sen sabas naturais e as dos seus familiares a amigos, un traballo que hoxe non pagable con nada, e foi feito totalmente gratis. Un altrusmo non recoecido, que fixo que a entidade tea un vestiario, neste senso, que hoxe seria impensable levar a cabo. Foron moitas as puntadas que unhas cantas das nais, das mozas e mozos, que pasaron polo Obradoiro deron. E foron moi poucas as veces que este feito foi recoecido, menos das que merecen. Por iso neste balance dos trinta anos da entidades debemos destacar con letras relucentes, estas grandes apartacins consolidacin do proxecto rosaliano en Cornell. Estas foron as apartacins annimas que fixeron que a entidade sobrevivise e chegase a ter o peso no que hoxe na vida asociativa de Cornell, e na colectividade galega no exterior e mesmo en Galicia. Redaccin LN

Obraoiro de traxes galegos

Outra tarefa importante no contido das actividades da A.C.G. Rosala de Castro foi a Confeccin de traxes rexionais, case desde os seus comezos. A iniciativa partiu dunha das socias mis dinmicas, e tamn apreciada en Rosala como a Alibia Civeira que xunto cun grupo de nais das mozas e mozos do grupo de danza levaron a cabo a confeccin da maiora dos traxes galegos que o grupo da entidade luciu nas sas innumerables actuacins, mais o seu traballo non s se limitou aos traxes galegos, tamn

LUA NOVA

39

Galegos en Catalunya

Banda de gaitas xuntanza de Catalunya Un novo proxecto

Banda de Gaitas XUNTANZA de CATALUNYA nace da fusin de catro proxectos existentes dentro dese mesmo nmero de entidades culturais galegas en Catalunya. Baixo tres premisas fundamentais, Xuntanza une a catro entidades, catro cidades, catro xeitos de integrarse na sociedade catalana mantendo a idiosincrasia galega e o amor, a expresin e a promocin da cultura e a lingua galegas nun pas que entende, que respecta e apoia esta forma tan nobre de manter, desenvolver e promover a identidade e a cultura dun pobo A Casa Galega de L Hospitalet (entidade fundada en 1987, con mis de 700 socios), a Escola de Gaitas Toxos e Xestas de Barcelona (fundada en 1977, con mis de 400 socios), a A.C.G. Agarimos de Badalona (fundada hai 15 anos, con mis de 500 socios e unha magnfica canteira de rapaces e rapazas) e a Asociacin Cultural Galega Rosala de Castro de Cornell (fundada en 1980, con 600 socios) unronse neste proxecto para traballar desde a unidade, o apoio mocidade e a promocin das nosas das culturas, as nosas das terras, Galicia e Catalunya. XUNTANZA o resultado deste esforzo compartido, destas premisas de unidade, mocidade e cultura. mis que unha banda de gaitas ou un grupo humano. un exemplo de compromiso pola cultura, galega e catal, de respecto aos valores que nos fan cidadns dun pas como Catalunya, de unidade de esforzos, de recursos, de talentos. XUNTANZA est composta por mis de 200 mozos e mozas (de 8 a 30 anos) que conforman unha estrutura estable: unha banda de gaitas de 100 integrantes que representa

a Galicia e a Catalunya en diversos actos institucionais, unha banda de gaitas Jnior de 60 integrantes cos mesmos obxectivos anda que de menor idade e currculo, unha escola permanente de msica e baile tradicionais, folclore e solfexo, cun gran cadro de baile (uns 60 integrantes), varios grupos de cantareiras (unhas 40 integrantes) e un grupo de percusionistas e pandereiteiras (duns 50 integrantes) cun repertorio tradicional galego variado e moi representativo, cun repertorio de msica de cine (bandas sonoras coecidas internacionalmente) e cun repertorio de msica tradicional catalana co obxectivo de incorporar instrumentos tradicionais como o sac de gemecs, a gralla e o flaviol. XUNTANZA , en definitiva, o resultado de case 30 anos de investigacin, de formacin, de compromiso e de integracin dos nosos novos valores a un proxecto sociocultural, a un proxecto de compromiso cvico, de asociacionismo consciente e voluntariosos, de aposta polo talento, a formacin e a dedicacin, en suma, un proxecto de pas. Chegou agora o momento de recoller o froito de tanto esforzo. agora a hora de pr sobre os escenarios todo ese talento, toda esa capacidade, todos eses anceios e ilusins. Grazas ao compromiso dos integrantes de XUNTANZA, ao esforzo de pais e nais, ao traballo de todos os nosos socios e as respectuivas xuntas directivas das tres entidades, ao apoio dos nosos paisanos e vecios, e a inestimable colaboracin das institucins: Xunta de Galicia, Diputaci de Barcelona, Ajuntament de Cornell, Ajuntament de Barcelona e Ajuntament de LHospitalet, Ajuntament de Badalona, Xunta de Galicia (Secretara Xeral de Emigracin) e a Generalitat de Catalunya (Departament de Vicepresidencia) i Obra Social La Caixa.

40

LUA NOVA

Obxectivos cumpridos
Un proxecto desta magnitude, apoiado por unha gran masa social e polas institucins pblicas, evidentemente ten que dar os seus froitos. Catalogado polo Presidente da Xunta de Galicia como o mellor e mis ambicioso proxecto da comunidade galega no exterior, un exemplo para os mis de 400 centros galegos repartidos por todo o mundo e definido polo Molt Hble. Jos Montilla como un orgullo para a comunidade galega de Catalunya, un orgullo para Galicia e tamn para Catalunya, XUNTANZA desenvolveu este ano varias campaas de promocin das nosas tres cidades, das nosas das terras, das nosas das culturas. Presentada en Cornell, nun enorme escenario no Parc Can Mercader, nas Festas do Corpus, ante mis de 20.000 persoas (e non esaxeramos), apadriados polo Molt Hble. Jos Montilla, recibimos os primeiros e calurossimos aplausos [sbado, 25 de xuo, 2011]. Como representante de Catalunya, XUNTANZA participou na XXI LIGA GALEGA DE BANDAS DE GAITAS, obtendo o cuarto posto global no PRIMEIRO GRAO e o terceiro posto global en categora JNIOR, o que valeu aos mis pequenos o ascenso a TERCEIRO GRAO, e a necesidade de preparar unha nova banda jnior para cubrir esta categora, un gran premio ao talento da nosa canteira. A liga ten das fases: a primeira tivo lugar en Pontevedra nun auditorio e a segunda en Villalba aire libre. Todo un xito para ser a primeira tempada na elite como XUNTANZA (xa participaramos por separado desde fai mis de 15 anos co mesmo xito e nu-

merossimos premios) [16 e 17 de abril, 1 fase; 30 e 31 de xullo, 2 fase]. Participacin nas Festas de Santa Tecla de Tarragona e da Merc en Barcelona. Coincidindo ambas o mesmo da, e co nimo de compracer s institucins anfitrionas, dividimos XUNTANZA en das bandas para actuar sinmultaneamente en Tarragona e en Barcelona. Ata as, ambas bandas foron as mis numerosas de cada evento, moi dignas representantes de Galicia e Catalunya, xunto a bandas de Balears, Aragn, Andaluca, Estremadura, Vilanova, Tarragona e Barcelona. Dous actos festivos de gran incidencia en ambas cidades, das grandes oportunidades de colaborar con entidades amigas nos actos mis importantes de cada cidade como son as festas patronais [Sbado, 24 de setembro, Tarragona e Barcelona]. Participacin no IV Encontro Folclrico organizado pola Mocidade da Sociedade A Nosa Xenebra en Suza. Invitados por esta intitucin irm, como representantes de Galicia en Catalunya, participamos cun repertorio de msica tradional galega e catal nun festival que abarrotaba o auditorio da Salle Communale de Plan-les Ouates (Genve) [Venres, sbado e domingo, 14-16 outubro, Suza]. Participacin no Festival Folclrico do Centro Galego de Tarragona organizado por esta institucin cultural galega e a Fegalcat, no Auditorio de Tarragona, como peche dos actos e interpretacin dos himnos galego e cataln [19 de novembro, Tarragona] Xos Carlos Garca

LUA NOVA

41

1920 e a revista Ns
Xulio Simn Ra
O 30 de outubro de 1920 saa ra o primeiro nmero da revista Ns. Co gallo de cumprirse o 90 aniversario da edicin do primeiro nmero da publicacin, tiveron lugar en Ourense unha serie de actividades entre as que hai que salientar unha sesin extraordinaria da Real Academia Galega, presidida por Xos Lus Mndez Ferrn, precedida por unha lectura de textos da revista Ns no Centro Cultural da Deputacin de Ourense. Tamn se constituu nesta cidade unha comisin cidad coa finalidade de desenvolver nos prximos anos diferentes iniciativas relacionadas coa xeracin Ns e coa revista, para conseguir que Ourense sexa declarada cidade cultural europea no 2020, centenario da revista Ns. Nese ano de 1920, Vicente Risco escriba a Teixeira de Pascoaes: Pois ben: eu quixera que no primeiro nmero, que sair pra o 1 de Setembro, o seu nome honrase as pxinas da nosa revista; quixera que me dera licencia pra inclulo entre os colaboradores de Ns. A revista, non saira en setembro, senn en outubro, pero si contara coa colaboracin de Teixeira de Pascoaes. Ser precisamente a travs desta revista que descubrir Blanco Torres, quen dirixa neste ano o xornal ferroln El Correo Gallego, o escritor saudosista portugus, a quen tratar longo tempo. Vela os colaboradores da revista as como o sumario do 1 nmero: Ns. Boletn Mensual da Cultura Galega, rgao da sociedade galega de pubricacis Ns. Director: Vicente Risco. Xerente: Arturo Noguerol. Redautor-xefe: Xavier Prado (Lameiro). Segredario da Redaucin: Xulio Gallego. Redautores: Ramn Cabanillas, Alfonso R. Castelao, Antn Losada Diguez, Ramn Otero Pedrayo, Florentino L. Cuevillas. N 1 (30 de outubro). Primeiras verbas Teixeira de Pascoaes: Fala do Sol. Vicente Risco: O sentimento da terra na raza galega. Philas Lebesgue: Poetas de Galizia. Florentino L. Cuevillas: Dos nosos tempos. Arturo Noguerol: O problema do traballo en Galicia. Archivo Filolxico e Etnogrfico de Galizia Os homes, os feitos as verbas: - Teixeira de Pascoaes e NS. - Philas Lebesgue. - Letras e artes galegas. - Libros. - Revistas Fora de testo: A roda de San Xon por Castelao. No n 2 da revista Ns, no apartado Os homes, os feitos, as verbas aparece o artigo As letras catalanas en Galizia e as letras galegas en Catalua que comeza as: Pol-a iniciativa de Toms Garcs, agudo e despexado inxenio cataln dhoxe en adiante, corresponsal de NS en Barcelona- vaise inaugurar, nas pxinas literarias de El Dia de Tarrassa das que nos ocupabamos no nmero derradeiro- a colaboracin dos escritores galegos. Cabanillas envioulles versos trements democi potica i patritica segn a expresin do Garcs. Do mesmo xeito, o noso amigo ofrcenos, respondendo s nosos requirimentos, traguer s pxinas de NS un reflexo da moderna cultura catalana Efectivamente, xa no n 3 da revista Ns Toms Garcs publica en cataln o artigo ngel Guimer, poeta. non s na revista Ns que hai referencias cultura catal, pois no n 128 de A Nosa Terra do 25 de setembro, publica Risco un resumo en galego do manifesto de Salvat Papasseit Contra els poetes amb minscula que aparecera dous meses antes en cataln. Este ano, As Irmandades da Fala organizan o 1 Da de Galicia e un dos seus membros, Luis Pea Novo, elixido concelleiro da Corua, sendo a primeira persoa que accede a un cargo pblico representando o nacionalismo galego. Ser o primeiro en utilizar a lingua de Rosala nun acto institucional (7 de xullo). No n 40 da revista Mondariz, do 20 de outubro, infrmase da sesin que en Mondariz celebrou a RAG co gallo do ingreso nela de Rey Soto e Cabanillas e da homenaxe que nela se lle rendeu a Murgua. Efectivamente, o 31 de agosto, Ramn Cabanillas entra na Real Academia Galega co discurso A saudade nos poetas galegos a quen lle contesta Eladio Rodrguez Gonzlez, secretario da Academia. O da antes fixrao Antonio Rey Soto co discurso El libro en Galicia, respondndolle o tamn cura Marcelo Macas. A homenaxe a Murgua no balneario de Mondariz foi por iniciativa dos irmns Peinador Lines. O acto foi presidido por Marcelo Macas, por ausencia do homenaxeado, debida a motivos de sade. Tomaron a palabra Vicente Risco, Rei Soto, Antn Vilar Ponte e Manuel Lezn. Tamn interveu a escritora inglesa Meakin. Deu por rematado o acto Marcelo Macas con esta frase: Ns os loitadores da pluma debemos berrar: Murgua e anchese Galicia. Mais a pesar do que poida parecer, as cousas para as nosas letras non an moi ben: o 15 de xuo, escribe Ramn Vilar Ponte en A Nosa Terra: Poucos pobos haber como o galego que tean feito tantos esforzos por desgaleguizarse, por perdere as sas caractersticas nazonaes mais tpicas e diferenzadoras... Todo o que un pobo calquera tea feito no senso que poderiamos chamar de suicidio espritual, fxoo Galicia por donare termo seu latexare difrenzal, revelador dunha persoalidade, eisponente dun pobo nico e orixinal.. No libro de ouro do Balneario escribe Ramn Cabanillas o 1 de setembro: As augas de Mondariz vieron a pr en claro que son Dos e a nosa Terra os mellores boticarios. E foi o maior acerto da nosa Terra e de Dos que llas puxeron nas mans casa de Peinador Ante as poucas ansias, a pasividade e os atrancos que poen hoxe en da os organismos que deberan de dar pulos nosa cultura, cmpren cada vez mis, persoas como Enrique Peinador, que ademais de xogar un importante papel na economa e no mundo empresarial galego, destacou tamn como mecenas da nosa cultura. Cando estou rematando estas letras entrome da mala nova da morte de Marcos Valcrcel (Ourense 1958). Unha gran perda para a cidade das Burgas e para a nosa cultura a deste historiador, escritor e xornalista que entre outras obras escribiu no 1996 A cidade da Xeracin Ns.

42

LUA NOVA

Crnicas de emigracin
Por: Mariano Goikoa Otero Secretara Xeral de Emigracin
EMIGRACIN DESTINA PRETO DUN MILLN DE EUROS AO PLAN DE FORMACIN DE INMIGRANTES E RETORNADOS Do total de mis de 150 cursos ao longo de 2011, desenvolveranse 87 co aval do Fondo Social Europeo Esta convocatoria estaba dotada inicialmente con medio milln de euros, pero Emigracin non desbota a posibilidade de realizar un esforzo complementario e asumir un aumento do 20% da partida orzamentaria, coa fin de reforzar os programas de integracin social e laboral do colectivo de inmigrantes e retornados a travs deses cursos impartidos directamente por entidades sen nimo de lucro. Asemade, merc a este aumento orzamentario, Emigracin poder incrementar o abano de cursos inicialmente proxectados con outros organizados e desenvolvidos pola propia Secretara Xeral. Desta maneira, intencin do departamento que dirixe Santiago Camba que, ao longo deste ano, se desenvolvan preto de 150 cursos para inmigrantes e retornados, espallados por toda a xeografa galega. Outras lias A imparticin de cursos especficos por parte de entidades sen nimo de lucro un dos piares bsicos do Plan de Formacin que desenvolve a Secretara Xeral da Emigracin. Pero ademais, en breve resolverase unha orde de axudas a entidades locais e concellos, un de cuxos eixos de financiamento a imparticin de cursos de formacin e reforzo educativo ao colectivo inmigrante. Mediante esta accin, agrdase que se leven a cabo polo menos outros 60 cursos formativos para este colectivo. A travs destes piares do Plan de Formacin, Emigracin destina en conxunto preto dun milln de euros ao ensino en habilidades e capacidades laborais co obxectivo da integracin de inmigrantes e retornados, ben mediante a imparticin de cursos directamente realizados pola Administracin autonmica, ou a travs da colaboracin activa de entidades sociais e concellos. Estes cartos xa abranguen os dotados para cursos de formacin avalados directamente polo Fondo Social Europeo (un total de 87, aos que se destinarn en torno aos 600.000 euros, impartidos por entidades sen nimo de lucro ou directamente pola Secretara, e que corresponden devandita convocatoria do DOG do 12 de xaneiro), e tamn as accins sinaladas no pargrafo anterior. CHEGAN A GALICIA OS PRIMEIROS RAPACES DA DISPORA PARTICIPANTES NOS CAMPAMENTOS DE VERN E DE TRABALLO DA XUNTA Na convocatoria deste ano, beneficironse mis de 300 fillos e netos de emigrantes galegos residentes no exterior

Os primeiros participantes nos Campamentos de Vern 2011 da Xunta de Galicia procedentes da dispora, beneficiarios da quenda correspondente primeira quincena de xullo, aterraron no aeroporto composteln de Lavacolla. Os 3 mis madrugadores, con orixe en Mxico, facano s nove da ma; s once da ma chegaban 2 participantes doutras Comunidades Autnomas espaolas; unha do medioda, 14 que provian de Venezuela; e s oito menos vinte da tarde, aterraban os 33 procedentes da Repblica Arxentina. Xa na ma do sbado da 2 chegarn os 31 restantes, que chegan desde Uruguai, ata completar os 83 totais desta primeira quenda. Estas 83 prazas, a as restantes ata un nmero superior s 300 neste vern, corresponden s reservadas a fillos e netos de emigrantes galegos no exterior nos Campamentos de Vern que organiza a Direccin Xeral da Xuventude, sufragadas pola Secretara Xeral da Emigracin.

LUA NOVA

43

Foron, nesta convocatoria de 2011, mis de 700 as solicitudes recibidas para un total de 336 prazas. Un ano mis, o pas do que proceden a maiora dos mozos a Repblica Arxentina, con 148, case a metade do total. Seguen despois Uruguai con 76, Venezuela con 52, Brasil con 20, e o resto dos beneficiarios proceden de Per, Mxico, Cuba, Chile, e Costa Rica. Hai tamn tres prazas que se reservaron para residentes noutras Comunidades Autnomas espaolas, e finalmente unha delas recaeu nun solicitante residente habitual en Francia. A Galicia do exterior Trtase dun nmero de prazas reservado ao colectivo da dispora, co obxectivo de fornecer as ligazns que relacionan a estes mozas e mozos coa terra dos seus familiares e que, en moitas ocasins, senten como propia por riba dos pases onde tean nacido. A iniciativa, para moitos deles e delas, supn a primeira posibilidade de coecer fisicamente a terra dos seus devanceiros, e as xeracins da sa familia que quedaron na Galicia territorial. Segundo atesoura a experiencia, nestes Campamentos de Vern, os fillos e netos na dispora comparten cos outros mozos galegos uns das de experiencias e intercambio que supoen un importante enriquecemento mutuo, especialmente no caso dos residentes habituais en pases de Amrica Latina, que son o 99 por cento dos beneficiarios. Os rapaces teen entre 14 e 17 anos, e estarn un total de 12 das en das instalacins dependentes da Xunta, a de Os Chacotes de Palas de Rei e o albergue de Gandaro, en Bergondo. Despois da sa estada nestas institucins, e sempre que os seus familiares se fagan cargo deles, poden ficar anda en Galicia por perodo mximo de 30 das. Campos de traballo Asemade, tamn arribaron ao aerdromo composteln os primeiros 4 mozos que participan en campos de traballo, iniciativa que combina a parte ldica dos campamentos de vern coa formativa. Neste caso, estes catro rapaces proceden de Mxico e beneficiaranse da modalidade medioambiental do programa nas instalacins autonmicas do Parque Nacional Martimo-Terrestre das Illas Atlnticas, concretamente en Ces.

PRESENTADO NO CONSELLO DA XUNTA O PLAN INTEGRAL DA EMIGRACIN PARA O PERIODO 2011-2013 O documento define 5 reas de actuacin, e establece 13 lias prioritarias, 36 programas, e 17 accins estratxicas En Xullo, a Secretara Xeral da Emigracin presentou no Consello de Goberno da Xunta o seu Plan Integral para o trienio 2011-2013, unha proposta que busca centrar as bases de actuacin do Goberno de Galicia coas entidades galegas, os emigrantes e os seus descendentes, con vistas a fortalecer e estruturar de forma operativa a a galeguidade no sculo XXI. O Plan estrutrase a travs de 5 reas definidas, que son a atencin socio-asistencial aos galegos residentes no exterior, a concepcin e desenrolo da galeguidade, a sociedade do coecemento na dispora, xuventude e muller, e atencin e planificacin do retorno (que incle a redaccin dunha Lei do Retorno, agora en fase de anteproxecto). Establcense 13 lias de actuacin prioritarias, 36 programas a desenvolver, e 17 accins estratxicas. Trece eixos Entre as trece lias de accin prioritarias, destaca o mantemento e potenciacin dos programas de axudas econmicas individuais a galegos residentes no exterior; do Programa Reencontros; do de axuda socio-asistencial a galegos residentes no exterior en situacin de precariedade a travs de axudas directas a centros ou comunidades galegas no exterior; de actuacins en favor das comunidades galegas no exterior; ou o de apoio infraestrutural s comunidades galegas no exterior. Outras lias son a intensificacin dos programas de escolas abertas presenciais destinados a cidadns galegos residentes no exterior; os seminarios de baile-msica e cocia tradicional galega dirixido s entidades galegas no exterior; os cursos preparatorios de lingua galega, para os niveis CELGA e de extensin cultural, destinados a galegos residentes no exterior e persoas interesadas no idioma e a cultura de Galicia; programas de axudas e subvencins destinadas s entidades galegas no exterior para a realizacin de proxectos promovidos pola xuventu-

44

LUA NOVA

de; e bolsas para cidadns galegos no exterior coa fin de realizaren estudos universitarios oficiais e de formacin profesional. Finalmente, completan o paquete desas 13 medidas prioritarias establecidas no Plan Integral da Emigracin 2011-2013 o programa de axudas para a participacin en actividades de campamentos e campos de traballo (dirixido a mozos de orixe galega ou descendentes de galegos que residan no exterior); as subvencins dirixidas a entidades galegas no exterior para realizar accins de informacin, orientacin e asesoramento para emigrantes galegos con vontade de retornar; e as axudas extraordinarias a emigrantes galegos e aos seus familiares. O GOBERNO GALEGO MANTER AS BOLSAS DE ESTUDOS PARA ESTUDIANTES DA DISPORA A Secretara Xeral da Emigracin pasa a asumir o financiamento do programa, ata o de agora compartido con outros departamentos autonmicos O Consello acordou autorizar a adquisicin de compromisos de gasto plurianual, por parte da Secretara Xeral da Emigracin, para facer fronte ao programa de bolsas destinadas aos cidadns galegos no exterior, coa fin de que realicen estudios universitarios oficiais, intercambios universitarios, e estudos de Formacin Profesional durante o curso acadmico 2011-2012. O acordo contempla como novidade que a Secretara Xeral da Emigracin asume o orzamento do programa, ata o de agora compartido con outros departamentos autonmicos. Cada beneficiario, cando estea matriculado nalgunha das tres universidades galegas, ou nalgn centro de Formacin Profesional da Comunidade Autnoma, recibir unha axuda anual de seis mil euros, cos que deber afrontar tdolos seus gastos persoais de aloxamento e manutencin, ademais dos de matrcula e gastos en material acadmico. S durante o primeiro ano de matrcula en Galicia percibir un complemento un pago nico doutros mil eurospara a viaxe de inicio de curso. No caso de que o beneficiario curse estudios por sistema de intercambio ( dicir, que o ttulo se expida

finalmente pola universidade de fra de Galicia), a conta rebixase ata catro mil euros se os estudos a cursar son unicamente para un cuatrimestre, se ben o destinatario pode igualmente gozar da axuda inicial de mil euros para viaxe. As bases da convocatoria estipulan que un 30 por cento da conta anual da axuda embrgase ata final de curso, de maneira que s se percibe no caso de que se tea aprobado, por parte do beneficiario, polo menos a metade dos crditos nos que se matriculou. Igualmente, para a renovacin de axuda no cursos subseguintes, deber ter superado polo menos o 70 por cento deses crditos. Ata o de agora, cada curso, arredor dunha trintena de mozos e mozas, na sa inmensa maiora fillos ou netos de emigrantes galegos na dispora, se teen beneficiado deste programa. A intencin do Goberno galego manter e, na medidas das posibilidades presentes e futuras, fornecer esta iniciativa, polo que significa de reforzo das ligazns entre a Galicia territorial e a do exterior, neste caso a travs do intercambio de saberes e coecementos.

LUA NOVA

45

Tempo andado
Henrique Fernndez Snchez
Trtase o conto dun neno que, embeleado nas sas ideas e pensamentos, mergullado na orfandade dos porqus sen resposta, e case sen querer, se foi alongando da vila at, e sen darse conta, verse perdido no bosque, logo de percorrer carreiros e corredoiras, aqueloutrado no murmurio dos adentros. A noite vuselle enriba, e con ela o descubrimento, por primeira vez, da nocturnidade en si. Nunca o neno se atopara nin reparara s, ante a inmensidade dun ceo limpo, de luar e estrelado, naquel gran espello nocturno. Daquela, decatouse que se perdera e pensou en correr, mais as pernas afrouxbanlle, o corazn a a mil por hora, e o tremor e o medo fixranse dono del, de tal xeito, que nin sequera tia azos para lanzar un berro redentor. Sentou aturuado e con pel de pita nunha pedra, e os seus labios vibraban ao comps dos dentes que relaban. Ergueuse como puido, e querendo camiar para algures, caeu na groba dunha estibada ficando patas arriba, ollando ao ceo e pensando que xa lle chegara a hora, que morrera, e que os lobos faran festa co seu corpo. Quedronselle, de speto, todos os esfnteres relaxados, facndose as necesidades polos pantalns. Xa non senta medo, o neno, seu maxn, percorran millns e millns de quilmetros para bater coas estrelas, ante o firmamento que remataba de descubrir o lonxe, na soidade nocturna na que todo vibraba o son dunha msica engaiolante que nunca escoitara. A curuxa, a gardua, o moucho, a raposa da morgaza, os ouleos, os grilos, os sapos, as ras, as fervenzas do regato ,todo aquilo que o matara de medo na tpeda escuridade, agora parecalle unha orquestra celestial. Viu entn, o neno, cmo unha fada de ledo sorriso, acompaada por tres anxos, o baixaban a recoller nun carro alado con estrelias de todas as cores. Tan grande lle pareceu o firmamento; que as arbores, as montaas, e todo canto o rodeaba, inclusive el mesmo, se lle faca diminuto e lonxano. As sombras da terra na que se achaba perdido, tornranse indiferentes e cativas ante o infindo espectculo celeste. O medo trocrase por unha curiosidade asombrosa. Tal foi a felicidade daquela viaxe sideral e de luz enxergada no seu esprito, que coidou que os seus ollos, se tornaran en das estrelias mis naquel novo mundo encantado, do que non quixera nunca mis sar. Perdera a nocin do tempo e do espazo. Non precisaba de palabras, nin de movementos, nin de ningn tipo de ordes. S tia que deixarse levar e ir naquel berce imaxinario que o neno perciba como un soo real. E vela que, de speto, quedouse durmido sen sentir as labazadas da cada, as raadas das silvas, ou o formigar das ortigas. Por sentir, non senta, o neno, nada do seu corpo; pois notara cmo se sara del mesmo a toda velocidade, para formar parte daquela enorme fantasa que o levara ao soo mis lindo e profundo que xamais tivera. Polo amencer, sentiu as lambiscadas, e o alento dun can que lle era familiar. O can ladrou, e unhas voces tremolentas preguntaban inquedas: -neno!, neno!. Onde ests? - Estou no ceo, estou no ceo! -respondeu eivado a criatura, mentres o luceiro da ma, se lle apareca multiplicado cun rpido pestanexar das menias dos ollos. Todos os buscadores, correron cara o cativo confundidos pola resposta. Ao chegar onda el, todo eran preguntas mesturadas con bicos e choros de alegra. O neno, xa non era o mesmo, era outro, e todos estaban preocupados polos novos razoamentos, a nova visin das cousas, o novo xeito de falar. Uns dican que debera ser o medo quen o cambiara, outros que estaba embruxado, outros que se tornara louco; e os que semellaban mis comprensivos, argumentaban que non haba que preocuparse que a cousa era pasaxeira O neno, falaba con tranquilidade, seguridade, e confianza en si mesmo: -eu morrn e tornei a nacer, recuncaba unha e outra vez cando lle dican que o va todo ao revs. Xa sei que difcil que entendades o que vin e vivn nesta longa noite da que nunca quixera retornar. E mis, moito mis complexo, para min o poder explicrvolo, e que o entendades -segua o neno-. Pois non hai palabras que o describan nin o expliquen. S vos podo dicir que estiven no ceo, que non sentn o paso do tempo, que non tia medo, nin dores, que non exista a cobiza, nin a envexa, nin a maldade, nin as enfermidades, nin as idades. Sinxelamente: es o que queres, e sempre queres o ben porque todo ben. Todo o mundo es ti, e ti es todo o mundo. O neno, xa non era o neno. Era moitas cousas mis, pero nunca un estrao. Pediu que se lle habilitase o fallado para durmir, e que tivera unha xanela moi grande e redonda derriba da sa cama para ver o firmamento. A nai, desconcertada e compasiva, maldica aquela noite que se lle perdera o seu neno; e o neno, respostballe sempre cun bico e un sorriso de felicidade: ti perdchesme, mia nai, e eu encontreime, deberas de estar feliz. At agora, sentame encerrollado, como se un cesto de uvas tapase a mia cabeza e s tivera dous buratios para mal ver e caer unha e outra vez vtima dos meus torpes tropezos. Agora, aprendn a voar e ser o meu propio mestre; e podo camiar cos ollos fechados sen caer en ningures. Ai meu fillo! -retrucaba a nai-. Eu tamn quero perderme, para encontrarme contigo. O cesto que cobre a mia cabeza, tenche ademais unha pedra que me rebenta as costas da e noite. Prdeme contigo!

46

LUA NOVA

Un apartamento nas aforas

Anxos Sumai
ron durante mis de vinte anos. Ceara soa, preparara o xantar do da seguinte para ela soa. Deitarase na cama, cedo, e vera a tele ata quedar durmida. Soa. Sentirase soa: Erguerase e almorzara diante da vent da cocia mentres a espertando pouco a pouco co barullo do trfico na ra. Sentiuse tristsima, pero non dixo nada. Non lle importaba tanto que el marchase, o que a amolaba era non ter tomado ela antes a decisin. Marchar ela. Alugar ela o apartamento nas aforas. Pero non dixo nada. El remexa o t sen bebelo, coa mirada posta sobre a mesa, a piques sempre de iniciar unha conversa na que lle explicara por que decidira deixala. Mesmo adiantou os dedos da man dereita para tocarlle a ela a man esquerda. Ela deixouse tocar, pero non o mirou. El dixo que o senta, pero ela ficou en silencio, pensando en que o gato xa tia dezasete anos e que un da calquera haba chegar do traballo e estara morto. Despois pensou, cunha nacente alegra, que a poerse a dieta, que comezara de seguida coa dieta da avea que lle recomendara unha compaeira de traballo. Podera facer a dieta tranquilamente, sen pensar no que a comer el. - De verdade que o sinto -insistiu el, procurando algunha reaccin na muller envisa outro lado da mesa. Pero ela non dixo nada. Pensaba en que se achegaba o vern e, xa que el marchaba, tirara toda a roupa e mercara outra nova. Desfarase tamn das sabas, tan vellas. Do colchn, tan incmodo. Das mantas, que case non abrigaban. Pedira caixas no super e encheras de cousas que, sen el, non a precisar para nada: a metade dos pratos, dos vasos, da cubertera..., a metade de todo. Mentres enviaba o t a grolios e insista en peteirar no sandwich, desfxose mentalmente de case todas as cousas que haba no piso. - o mellor para os dous -el volveu intentar a conversa. Pero ela non dixo nada. Estaba decidindo de que cor pintara as paredes. O recibidor quedara perfecto de cor laranxa, iluminado por esa lmpada estrambtica de ptalos brancos que mercara en Ikea. A sala estara preciosa en rosa e branco, coma unha torta de nata e amorodos. Empaquetara todas as cousas que ocupaban media sala e que el, seguro, nunca levara a ese apartamento nas aforas. Sorriu. O cuarto, o seu cuarto, sera de cor verde maz e verde esmeralda. E sorriu mis. Descolgara todas as cortinas que volvan a luz da

Unha tardia chegou casa despois do traballo e sorprendeulle atopalo na cocia preparando a merenda. A merenda que a ela mis lle gustaba: sandwiches de aguacate e tortias doces. El foi amable, moito mis amable que nos ltimos meses. Ofreceulle un cigarro, preparoulle un t verde con limn e pediulle, por favor, que sentase, que tian que falar. Sentaron os dous, un a cada lado da mesa. Ela non tia moi claro qu era o que a dicirlle, pero saba que deba ser algo importante. Saba que deba ser algo importante dende o momento en que o viu cociando, serio pero con esa expresin de alivio de quen acaba de tomar unha gran decisin. E non estaba errada. - Marcho -foi o que dixo el. - A onde? -preguntou ela. - Atopei un apartamento a bo prezo nas aforas. Ela non dixo nada. Tomou o t a chopios sen deixar de refregar os ollos. Mordiscou o sandwich amodo, porque pelaba. Estaba cansa e sentiuse triste. Sentiuse triste porque a ela tamn lle tera gustado alugar un apartamento nas aforas, de ser posible preto da praia. Pero el adiantuselle, as que lle tocaba a ela quedar no piso e sar apurada todas as mas para coller o metro ata a oficina. Haba ser ela quen chegase todos os das, esgotada, e batera abrir a porta da casa co papel pintado do recibidor. Despois vera o vello galo durmindo onda un radiador ou sobre o peitoril da vent. Lavara as mans debaixo da billa que pingaba seguido e que el, por mis que o intentou, non foi quen de arrombar. Secarase nunha desas toallas baratas de rizo de algodn que comparti-

LUA NOVA

47

ra tan pesada e colocara estores lixeiros, a xogo coas cores dos cuartos. Desmontara os mobles de madeira da cocia graxentos e escuros para convertela nun lugar lixeiro e luminoso, con electrodomsticos modernos. Sentiuse feliz pensar nas deliciosas comidas que preparara s para ela nunha cocia tan bonita. Desfarase, por fin, do sof sucio e afundido no que el botaba horas fumando, mirando a tele, falando por telfono, durmindo a sesta. - Marta vai vivir comigo -intentou poer na voz unha certa dbida, procurando aprobacin- Ben, non xusto agora pero xa sabes que, final, o noso vai en serio. Quera que o soubeses por min. Pero ela non dixo nada. Pensaba en que a ter un espazo mis na casa, un cuarto novo. Imaxinbao limpo, baleiro, pintado de brando, sen nada nas paredes, sen os residuos cerebrais que tinxan de nicotina as horas que el botaba pechado al, corrixindo pxinas e pxinas de libros para unha editorial. Onde el tia o sof, ela colocara unha chaise longue de simil piel granate que vira no ltimo catlogo de Ikea. Poera unha cesta de vimbio para o gato, lado do radiador, e unha lmpada de p para ler. E unha gran planta. Podera, por fin, ter plantas na casa porque a el non lle gustaban. Seica lle daban alerxia. Alegrouse tanto, de pronto, que el notouno e non pareceu moi contento coa reaccin. - De saber que che a sentar tan ben, tera marchado antes. Pero ela non dixo nada. Imaxinou o que sera volver casa e poder deitarse na chaise longue a ler un libro. Imaxinou o que sera levar os amigos e as amigas sen medo a ter que or ningn reproche, sen or a voz del pedndolle silencio porque tia que corrixir e corrixir pxinas e pxinas de libros. Imaxinouse, por fin, movndose pola casa en roupa interior ou encoira, escoitando a msica que lle gustaba, bebendo un par de copas o venres pola noite e moneando na cama toda a fin de semana sen preparar almozos, xantares e ceas. Sen facer coadas, sen ter que pasarlle o ferro a calzns, camisas e pantalns. Sen que el a privase da sa intimidade e lle esixise unha certa compostura. Sentiuse feliz. E tan feliz se sentiu que, cabo dixo: - Estou orgullosa de ti - tomou o ltimo chopo de t agarrando a cunca coas das mans. Comeu o sandwich e as tortias tan rpido que el non tivo tempo de disimular o medo que, cabo, lle produca semellante decisin. - Ests segura, mam? Pero a mam non dixo nada. Sorriu imaxinando como a amaarse o seu fillo no apartamento das aforas.

25 anos

Sempre en Galiza

SEMPRE EN GALIZA En radio Cornell (FM 104.6)

Tamn nos pode escoitar en: www.cornellaweb.com/Radio, e no enlace: http: //semprengalicia.blogspot.com/ O programa de radio da A.C.G. Rosala de Castro Dirixe Xulio Couxil Vazquez Todos os sbados, de 6 a 8 do sern As noticias en directo dende Galicia!

Escitanos!

25

48

LUA NOVA

A mia aldea
Armado Fernndez
Quero falarvos da aldea onde chorei por primeira vez. Sendo unha aldea mis entre moitas do Concello de Navia de Suarna da provincia de LUGO pero para min segue a ser a mis fermosa, con paisaxes extraordinarios Nesta aldea nacn, no dia de groria da Santa Cruz, 2-5-50. Algun podera confundirme con calquera Balbino de Neira Vilas, fillo de labrego. Al pasei friu, al comecei a camiar entre a lama, coma moitos outros nenos coidando do gando, coma moitos fillos dos labregos daquela zona. A mia aldea chmase Liares e a sa Freguesa Queizn. Entre Navia e A Fonsagrada temos a estrada comarcal que, anda sendo de segundo ou terceiro orde, os do lugar chammoslle a carreteira da cobra, pola cantidade de curvas que ten. Pero est aveirada por unha morea de rbores autctonos, carballos e vidueiras, castieiros amieiros e pieiros. O meu Liares conta cunha pequena capela adicada ao Santo patrn San Bertolameu, tamen conta cun Castro que seica non est catalogado pola Diputacin de Lugo polo que se di. Segundo me teen falado algunhas persoas maiores, uns din que da poca dos romanos, e outros que da data dos celtas, o caso que hoxe contina a ser unha horta, pero seu carn aparece unha foxa xa que se atopa nun pequeno cumio, e de ah deducen e dcese que ten que ser dos celtas. Liares est nos lmetes co concello de A Fonsagrada, conta tamen cun regueiro coecido coma o regato da pasada. Anda se poden contemplar unha ducia de casas, das cales so oito estn en pe, as outras ficaron chan polo paso do tempo, do silencio, da tristura e do esquecemento. Chegaron a vivir oitenta persoas, hoxe tan s viven, a coto, seis persoas. Dende hai catro anos conta con alumado pblico, pero as novas tecnoloxas coma a telefona e o Internet son anda escasas e lentas. Podiamos falar tamn doutros temas, que doen moito, como o mal trato que se lle fai propia natureza, sendo eles os que viven entre ela. Moitas veces penso que non a queren, sendo de balde como . O mesmo pasa cos monumentos capelas, horreos, o civismo brila pola sa asencia, eso que nalgns sitios poen certos medios. Por poer un exemplo: colcanse os plsticos dos silos da herva do gando, por veces teen que levalos lonxe, por eso digo que os medios son poucos, pero tamn ves que algn paisano que outro non est moito por ese labor de civismo, s se ve, en moitos casos o compadreo, o amiguismo pdese dicir que, con cada respiro hai un cacique, e que esto suceda nos tempos de hoxe... Tamn vexo que a despoboacin da comarca de Navia de Suarna moi grande. Xa estn a facer servizos en conxunto co concello de Cervantes no tema da recollida do lixo, e tamn se di que estes dous concellos tern que xuntarse, sobor de todo para moitos mis servizos, xa comenzan a ter aldeas baleiras Sabemos que nalgunhas non queda nin o can, que era o encargado de avisar quen chegaba aldea. As vai a cousa, nalgunhas tan s queda tristura e lamento do pasado, e historias mudas, tan s iso e con moita celeridade. A min deme a ialma porque teo as raices fortes da terra, e o ser de galego coma o carballo patrn dos celtas, e a lentitude do castieiro, e a fervenza da xesta. Sempre digo cando vou al, que vou a limpar os pulmns aldea onde chorei por primeira vez, sempre digo sobretodo s mis novos, que temos que refundir sin perder o noso pasado nin esquecelo. O pobo que esquence o seo pasado esqucese como pobo, as persoas chegan e pasan e o pobo queda, por eso que temos que deixar o noso pasado o mellor arranxado posible, o mellor que poidamos, deixar un bon herdo. Estas reflexins mias, dun fillo de labregos, que tiven a sorte de convivir cos avs paternos e os consellos deles. Era o seu saber, (dica a mia avoa, o home que de novo non traballa de vello dorme na palla).

LUA NOVA

49

Forza Fisterra!
Manuel Surez Surez
Dona Dispora aplaudiu con forza as palabras do xeneroso cabaleiro don Manuel Rivas na presentacin da sa novela Todo silencio na compostel praza de Cervantes. Que o escritor sexa un referente na literatura mundial non lle fai esquecer que neste noso curruncho atlntico erguronse mis de 300 escolas coas achegas que vieron da Arxentina, Cuba e Uruguai. Sempre repetimos esta cifra que grande pero segundo quen sabe mis deste tema, Vicente Pea Saavedra, son mis de catrocentas as que se fixeron. O profesor Pea sulia que mis de 330 delas foron de fundacin societaria e mais dun cento de creacin individual. Aqu temos un moi caracterstico xeito de axudar facendo patria. Os que emigraban tian un profundo sentimento de compromiso e solidariedade coa sa terra de orixe porque a sa vontade era a de superar as carencias das escolas pblicas do momento. Na novela de Rivas -que sen dbida ter un grande e merecido xito- entramos da man dos seus protagonistas no interior dunha destas escolas de emigrantes que agora est abandonada pero que anda garda pequenos tesouros que a luz amosa polas fendas do tellado. No chan atpase un mapa do mundo en madeira no que os continentes gardan algo do seu noutroura brillante verniz. O autor est homenaxeando a todos aqueles milleiros de corazns galegos que aforraron cartios para que na parroquia houbese unha boa escola onde os fillos se puidesen facer mellores persoas. Os que marchaban asuman un compromiso coas xeracins futuras e iso hai que recoecelo xa que outras comunidades no exterior rompen o elo coa orixe para dedicarse en exclusiva ao seu progreso persoal. Dona Dispora coece algunhas das moitas chafalladas que se fixeron co voto dos emigrantes pero iso non invalida que haxa que cortar ou eliminar. Os trampulleiros non foron os emigrantes senn os famosos axentes electorais contratados polos partidos polticos. Nos concellos razoable o establecemento dunha limitacin na participacin daqueles que levan moitos anos fra. O poeta Carlos Penelas est censado no concello paterno pero home sensato e di: Yo no puedo opinar sobre asuntos de Coirs xa que adems de no conocer a la gente que gobierna el municipio tamn veo que ac se tiene otra visin y sensiblidad sobre la cosa pblica. A filla montevideana de dona Balbina de Rebordelo, Raquel, pensa do mesmo xeito cando di que sera una atrevida si con mi voto inclinase la balanza para un lado sin saber si eso es lo mejor para el desarrollo del lugar en el que naci mi viejo. Hai que ser agradecidos. Calquera cidadn normal desaproba as medidas penalizadoras contra os herdeiros do sangue galego na dispora. Cun exemplo pdese entender mellor: chega ao aeroporto de Madrid a neta de Xoaqun de Morgadns e logo de preguntarlle polos cartos que trae no peto rexeitada e devolta ao seu pas de orixe. Non xusto pero o responsable non o funcionario de servizo no aeroporto senn o goberno que non lexislou no senso de establecer que o av da moza uruguaia xa pagou por ela cando axudou ao melloramento da educacin pblica. As debera ser pero non houbo sensibilidade ningunha. Poida que a maiora dos deputados pense que non se lle debe nada aos emigrantes. Claro que logo veen coas desculpas de mal pagador diante das queixas dos embaixadores americanos por expulsins sen causa xustificada cometendo unha inmoralidade ao mesmo tempo que se ofende a memoria dos devanceiros. Dona Dispora estivo en Fisterra. Ten al un bo amigo marieiro, Alexande Nerium, que escribe fermosos poemas nos que o mar o protagonista principal seguindo a singradura daqueles heroes fisterrns que no peirao de Avellaneda [Bos Aires] deixaron a sa pegada de irmandade. Naquela outra beira do mar naceu un poeta, Carlos Penelas, que adoitaba navegar por ras e prazas porteas pero que tia a sa gamela ancorada no mirador de Espenuca. En 1985 escribe uns versos titulados Fisterra que hoxe poden ler os visitantes do didctico Museo da Pesca instalado no castelo de San Carlos. Para todos aqueles negacionistas dos dereitos sociais dos emigrantes cmpre certificar que por enriba dos pasaportes est a forza sentimental de Galicia. Alexandre e Carlos son das persoas afastadas por doce mil quilmetros pero unidos pola mis forte e duradeira das aliaxes: aquela que sae do corazn. O encontro entre ambos creadores foi acompaado polas lixeiras ondas que paseniamente se an esparexendo para escribir no areal da Ribeira: Forza Fisterra!. FISTERRA Sobre las aguas poblaban el silencia cantos marineros. Alto y demorado, el bosque, parece renunciar al cielo y a los dioses junto a la niebla. Las huestes del rey Breogn rezan desde la punta de Riazor con las voces del recuerdo y la quietud. Inmviles los ojos y las manos descubren el horizonte intacto de las velas. La espuma de la aurora los sorprende con ancestrales cascos. Los hrreos ocultan la piedad de la piedra. Carlos Penelas

50

LUA NOVA