STOJANU NOVAKOVIU Uz hridi ivota i studene jave Pod svojijem krstom i ti si se peo, No pred mrazom nisi saginjao glave,

Jer bog tvome srcu dade oganj vreo. Ko orlovi jaki iz rodnih gnijezda, ija srca nigda zadrhtala nisu, Letio si gori... I sada na visu Stoji, ko hrast jedan, pod spletom zvijezda... Kako li nas toplo tvoja dua grije Usred ovih kobnih i sumornih dana! Nad nama ko stablo blagoslova bdije, I mi svi plod zlatan beremo joj s grana... Nek je blagosloven onaj trenut mio Kad te sjajna rodi njedro srpske grude! Ta ti jedan, stare, dostatan bi bio Pa da srpski narod vazda slavan bude! Po gorama naim, po polju i luci Prosuo si uma svijetle planete... I mi danas, evo, ko ocu dijete, Svi stupimo tebi sa kapom u ruci. Blagoslovi, stare! Nek narataj cio Velik djelom bude ko ti to si bio!

Aleksa anti, 1912.godine

BIOGRAFIJA

Stojan Novakovi, knjievnik, naunik, prevodilac, diplomata i politiar, i akademik, roen je 13. novembra 1842. godine u apcu, pod imenom Kosta. Njegovi preci su,po miljunju nekih istoriara, najverovatnije, poetkom 19. veka, doseljeni iz Trebalja u Hercegovini. Stojanov otac, Jovan, koji je roen 1812. godine u apcu, bio je siromani stolar. Oenio se apankom Janjom, sa kojom je imao troje dece: sina Kostu i keri Ljubicu i Jelenu. Oba njegova roditelja bila su dugoveni i doivela su duboku starost. Svoje detinjstvo Kosta je proveo u apcu, u dananjoj Masarikovoj ulici, nedaleko od raskrsnice sa ulicom Brae Nedia. U apcu je zavrio osnovnu kolu i Niu gimnaziju. O kolovanju u osnovnoj koli nema sauvanih podataka, dok je abaku gimnaziju pohaao od 1853. do 1857. Godine. Bio je meu najboljim acima. Za vreme njegovog kolovanja u gimnaziji, najistaknutiji profesori abake gimnazije bili su Stojan Bokovi, istoriar i prevodilac, profesor i rektor Velike kole, ministar prosvete i diplomatski predstavnik, i Jovan Ili, tada ve afirmisani pesnik. Oni su imali znatnog uticaja na Kostin razvoj i formiranje. Za nastavak njegovog kolovanja posebno se zaloio profesor Bokovi, koji je, kao autoritetna linost, uspeo da ubedi njegovog siromanog oca Jovana da ga poalje u Beograd na dalje klolovanje. Viu gimnaziju u Beogradu upisao je 1857. godine. iveo je u tekim uslovima i siromatvu, izdravajui se od stipendije i sopstvenog rada. Najvie se druio sa imenjakom Kostom Popoviem iz Jeevice, najboljim uenikom
2

generacije. Sa njim je, u poetku, delio sobu u blizini Kalemegdana. Neto kasnije, preselio se u oskudni sobiak u susedstvu, da bi mogao vie uiti i raditi. Mada su stanovali odvojeno, imenjaci su se hranili i radili zajedno, kao ekspeditori Srpskih novina, tri dana nedeljno. Delimino su se bavili i prevoenjem. Novembra 1858. godine, Popovi i Novakovi pokrenuli su rukopisni list Ocenitelj, koji je izlazio etvrtkom i nedeljom, danima kad u koli nije bilo nastave. Ubrzo su im se pridruili i drugi nadareni uenici. U novembru 1859. godine, Novakovi je bio meu osnivaima akog knjievnog (uenog) drutva, koje je pred svoje lanove, budue istaknute kulturne i javne radnike, postavilo prilino visoke zahteve svaki je nedeljno morao predati bar po jedan tabak prevoda ili originalnog rukopisa. ako knjievno drutvo ugasilo se u junu 1861. godine, nakon odranih 46 redovnih sednica, na kojima je itan veliki broj akih radova i voena o njima una polemika. Novakovi se pokazao kao prevodilac ve u VI razredu Gimnazije, kada je, u zemunskoj Podunavci, 1858. godine, objavio svoje prve prevode Metastazio i Arapi u pustinji. Njegov knjievni rad zapoeo rukopisnim delima Ocenitelj i ako ueno drutvo. U Ocenitelju je "objavio" prve pesme, kritike i novele, a na sastancima akog uenog drutva itao je svoje prevode iz publicistike i knjievnosti, pored pesama i novela. Godine 1860. kada je zavrio Gimnaziju Novakovi se, upisao na Licej,na pravni odsek. Tamo su tada kao profesori radili istaknuti nauni radnici onoga vremena: Josif Pani, Janko afarik, uro Danii koji je imao presudan uticaj na Novakovia. Danii je umeo da zapazi sklonosti i sposobnosti svojih studenata i da ih podrava i usmerava u radu, ak i kad zavre kolovanje na Liceju. Tokom studija Novakovi se, 1862. godine, prikljuio optoj modi toga vremena i umesto "nesrpskog" imena Kosta, uzeo "srpsko" Stojan.

Studije na Liceju je zavrio 1863. godine i potom poeo da radi u dravnoj slubi kao inovnik u Ministarstvu finansija, da bi uskoro postao pisar u Dravnoj tampariji. Oenio se vrlo mlad,sa 22 godine, 1864. godine sa Jelenom, kerkom Jovana Kujundia Valjevca, nekad terzije i imunog oveka, odnosno sestrom svog dobrog prijatelja Milana Kujundia. Godine 1865., postao je suplent, a od 1866. i profesor Prve beogradske gimnazije. U decembru 1865. godine, postao je redovan lan Srpskog uenog drutva, na predlog predsednika Drutva Jovana Gavrilovia i koji je jednoglasno prihvaen. U januaru 1867. godine jednoglasno je izabran za sekretara Srpskog uenog drutva. Zastupa Drutvo na otvaranju Jugoslovenske akademije u Zagrebu i na otkrivanju spomen-ploe Dositeju Obradoviu u akovu, 1867. godine. Iz Prve beogradske gimnazije biva premeten 1869.godine na mesto bibliotekara Narodne biblioteke i kustosa Muzeja u Beogradu. U te svrhe, 1872. godine je putovao u Berlin, Lajpcig, Be, Grac i Prag, da bi upoznavao organizaciju rada inostranih biblioteka i muzeja. Ubrzo nakon toga.u septembru te godine, postavljen je za profesora Visoke kole, na mesto smenjenog Jovana Bokovia. U to vreme je bio i nastavnik srpskog jezika i knjievnosti maloletnom Knezu Milanu. Aprila 1873. godine postao je ministar prosvete u kabinetu Jovana Ristia. Prvi put je bio ministar nepunih sedam meseci. Drugi put je imenovan za ministra prosvete i crkvenih poslova, posle mesec dana, 25. novembra 1873. godine, i ovoga puta je na toj dunosti proveo nepunih 11 meseci. U periodu od 1875 1880. godine, ponovo je profesor na Velikoj koli, da bi, 19. oktobra 1880, po trei put bio izabran za ministra prosvete,na toj dunosti je bio nepune tri godine. Novakovi je bio jedan od osnivaa Napredne stranke 1880.godine. Posle smrti Garaanina bio je i lider ove Stranke.
4

Tada je pod pokriviteljstvom Ministarstva prosvete i crkvenih dela, pored crkve, potpadale su i: osnovne kole, gimnazije i realke, uiteljske kole, Bogoslovija, Velika kola, Narodna biblioteka, Muzej, Dravna tamparija i Narodno pozorite. Kao ministar prosvete i crkvenih poslova, Novakovi je vrsto reio da unapredi rad prosvetnih i kulturnih institucija. U te svrhe, za vreme njegovog mandata, donet je velik broj zakona i zakonskih propisa, od kojih su najznaajniji: Zakon o osnovnim kolama (1882), Zakon o uiteljskim platama (1881), Izmene i dopune Zakona o ustrojstvu gimnazija (1873, 1881. i 1882.), Zakon o regulisanju plata profesorskih (1875), Izmene u Zakonu o ustrojstvu uiteljske kole (1881), Zakon o nadziravanju kola (1881), Izmene u Zakonu o ustrojstvu Bogoslovije (1873), Izmene Zakona o ustrojstvu Velike kole (1873, 1880), Zakon o Narodnoj biblioteci i Muzeju (1881), itd. Zakon o osnovnim kolama iz decembra 1882. godine je bio veoma cenjen i hvaljen, pre svega od prosvetnih radnika. Njime je ogranieno vreme trajanja osnovnog kolovanja na est godina, pohaanje nastave je postalo obavezno, svaka kola je morala imati svoju knjinicu i zbirku nastavnih sredstava. Zakonom o uiteljskim platama prilino je popravljen socijalni i materijalni poloaj uitelja, ije su prinadlenosti dobrim delom vezane za rezultate rada. Reforma gimnazija usledila je u decembru 1873. godine. Gimnazijsko uenje je produeno sa est na sedam godina, a uveden i je prijemni ispit iz srpskog jezika, istorije, rauna i zemljopisa, kao i ispit zrelosti. Materijalni poloaj profesora srednjih kola, Velike kole i Vojne akademije znatno je popravljen i ovakvo stanje je ostalo sve do 1898. godine. Godine 1873, na Novakovievu inicijativu, otvoreno je drugo odeljenje Bogoslovije, koje je imalo zadatak da priprema uitelje i svetenike za srpske zemlje pod turskom vlau. Zakonom o ureenju, usvojenim prethodne godine, je znatno je popravljen materijalni poloaj svetenika, naroito seoskih. Po tom zakonu je svetenik od svakog oporezovanog dobijao po dva dinara godinje.

Novakoviev je na Velikoj koli otvaranjao nove katedre, drugaijem grupisanju nauka i potenciranju na uenju stranih jezika. Zakonom o Narodnoj biblioteci i Muzeju, odreeno je da Bibliotekom rukovodi bibliotekar, a Muzejem profesor arheologije, koji je istovremeno kustos Muzeja. Ustanovljen je Odbor, ije lanove bira zbor profesora Velike kole koji se brine o nainu korienja knjinog fonda i muzejskih zbirki. Godine 1883, Stojan Novakovi postaje lan Dravnog saveta, a 1884. ministar unutranjih poslova u Garaaninovoj vladi, ali je ve idue godine dao ostavku jer mu se inilo da Garaanin isuvie poputa Kralju Milanu i stranim bankama. Zatim je ponovo postao lan Dravnog saveta. Oktobra 1886. godine, postavljen je na mestu poslanika u Carigradu od strane Kralje Milana. Ve do kraja 1886. godine, na osnovu meunarodnog prava, zakljuio je privremenu konzulsku konvenciju sa Turskom. Godinu dana kasnije je otvorio nae konzulate u Solunu i Skoplju, ime je omoguen aktivniji rad meu srpskim ivljem na teritorijama pod turskom upravom. Godine 1888. uspostavljen je elezniki saobraaj sa Turskom, preko Ristovca i Caribroda; iste godine, stupio je na snagu i na prvi trgovinski ugovor sa Turskom. S. Novakovi se starao i o otvaranju srpskih kola u Makedoniji, sa naim nastavnicima i udbenicima. U Carigradu, Solunu i Skoplju, uz saglasnost turskih prosvetnih vlasti, otvaraju se srpske knjiare i prodaju srpske knjige. Novakovi je ponovo postavljen za poslanika u Carigradu krajem 1897. godine,, gde je nasledio neuspenog dr Vladana orevia. Zbog izmenjenih okolnosti, sada Novakoviem nisu bili zadovoljni ni u Beogradu ni u Carigradu, nalazei "da je krut, da sa Turcima zatee i da mnogo popuje". Zato je u martu 1900. godine, premeten u Pariz radei kao poslanik nekoliko meseci. Nakon toga mu je Kralj Aleksandar dao uputstva za poslaniku slubu u Petrogradu. U Petrograd je stigao u jesen 1900. godine gde se bavio diplomatijom. Posvetio se studijama o postanju Srbije, izvlaei iz ruskih arhiva nove i nepoznate dokumente. Na politikom planu, Novakovi je bio veoma cenjen, potovan i uvaavan zbog svoje izuzetne radne snage, metodinosti i istrajnosti, dubokog poznavanja naih kulturnih, nacionalnih i istorijskih pitanja i primernog patriotskog dranja. Ostavio je znaajnog traga kako u spoljanjoj, tako i u unutranjoj politici nae zemlje.
6

KNJIEVNI RAD STOJANA NOVAKOVIA Kao to je ve reeno, poeci Novakovievog knjievnog rada vezani za gimnazijsko kolovanje, rukopisni list Ocenitelj i ako ueno drutvo. Prve dve pesme Zloinac i Junak, objavio je u Danici 1860. godine. Nadalje, pesme je obajvljivao u Danici, Javoru, Letopisu, Licejki i Vili. Jedinu zbirku pesama tampao je 1862. godine, pod naslovom Pevanija. Kao prevodilac je bio veoma produktivan. Prevodio je Petrarku, Hajnea, Getea, Gajbela, Pukina, Ljermontova, Koljcova, Kozlova, Tolstoja, erbinu, evenka, Mickijevia, Pjenjkovskog, Rankea, era, Voltera, ajkovskog, Gogolja, Druinjina, Fekovia i eekovskog, kao i delove Mahabharate, a prevode je uglavnom objavljivao u Danici, Vili, Licejki, Vidovdanu i Javoru Rankeovu Srpsku revoluciju, erovu Istoriju opte knjievnosti, Volterovog Karla XII, kao i dva ovea slovenska speva Pukinovog Kavkaskog roba i Mickijevievu Grainu Pisao je pripovetke, putopise i romane. Pripovetke Junaki grob, Nesreni anelak, Kob, Lepa Nereanka, Vampir, Kaluer i Leposava, objavljivao je u Licejki, Vidovdanu, Javoru i Vili, u periodu od 18621865. godine; putopisne beleke S Morave na Vardar, Brusa i Pod zidinama Carigrada, objavio je u Godinjici i Letopisu, a 1913. godine i jedini roman Kaluer i hajduk. Zbirku pesama Pevanija je objavio 1860.godine i ona je oznaila prekretnicu u Stojanovom r adu. Njegovom poezijom pozabavio se Kosta Ruvarac, ija je kritika bila "poraavajua" i predstavljala "hladan tu za Novakovia". Mladom poeti se, na uljudan nain, skoro prijateljski, savetuje da se okane "pojanja" i da se lati kakvog drugog posla na knjizi. Novakovi je ovakve ocene stoiki podneo, a zabeleeno je da je Kostu Ruvarca i docnije jako cenio i uvaavao. Iste godine, svoj rad Lak pogled na razvitak srpske knjievnosti, Novakovi je odneo na ocenu svom profesoru i prijatelju uri Daniiu, ali su i njegove ocene bile poraavajue. Danii je sav rukopis "ivrljao pisaljkom", nalazei gole tvrdnje umesto dokazivanja i "aroganciju i obrecivanje" umesto skromnosti.
7

Zabrinut i oaloen, Danii pita: "Je li pisac izgubio volju biti izvanredan ovek?". Na sreu, Novakovi je ove negativne kritike pravilno shvatio, polako zapostavljao svoje angaovanje u lepoj knjievnosti i sve vie se okretao nauci. Spektar njegovog naunog interesovanja je veoma irok. Agilni i pedantni biografi i bibliografi su doli do zamane i impozantne cifre od oko 400 objavljenih naunih radova. U oblasti istorije knjievnosti, dva su glavna Novakovieva dela: Istorija srpske knjievnosti (1867. i 1871.) i Srpska bibliografija (1869). Oba dela su veoma obimna i sintetina. U svojoj Bibliografiji, ogromnim trudom, popisao je sve srpske knjige objavljene od 1741. do 1867. godine. Poto je izdao knjigu 1869, nastavio je dalje da radi, godinu po godinu, od 1868-1876., i sve to publikovao u Glasniku Srpskog uenog drutva. Sem ovih kapitalnih dela, objavio je veliki broj rasprava, lanaka i zasebnih dela najrazliitije vrste, posveenih istoriji srpske knjievnosti, nauci o jeziku, ivotu naih svetaca i muenika, slovenskoj mitologiji, etnografiji i arheologiji i optekulturnim pitanjima. Objavljivao je i narodne umotvorine (pesme, prie i zagonetke). Njegovo angaovanje je vrlo znaajno i obimno u istorijskoj nauci, mada su ga, generalno, posebno privlaili nemanjiki period i Prvi srpski ustanak. Novakovieva znaajnija dela iz ove sfere su: Zakonik Stefana Duana, cara srpskog (1870), Zemljite radnje Nemanjine (1877), Novo Brdo i Vranjsko Pomoravlje u istoriji srpskoj XIV i XV veka (1879), Srpske oblasti X i XII veka (1880), Poslednji Brankovii u istoriji i u narodnom pevanju (1886), Srbi i Turci XIV i XV veka (1893), Ikov mir (1903), Ustanak na dahije (1904), Vaskrs drave srpske (1904), Tursko carstvo pred srpski ustanak (1906), Ustavno pitanje i zakoni Karaorevog vremena (1907), Nemanjike prestonice (1911) i Zakonski spomenici srpskih drava srednjeg veka (1912). Stojan Novakovi je umro 1915.godine, sa perom u ruci , piui svoje memoare.

BIBLIOTEKARSTVO STOJANA NOVAKOVIA

Rad Stojana Novakovia na istoriji srpske knjievnosti je veoma znaajan za bibliotekarstvo i bibliografiju uopte. On ,u uvodnom tekstu Istorije srpske knjievnosti o ovoj temi kae : Dva su uzroka koja su me namerila da se latim posla ovog, o kome sam najradije mislio vie vremena, a naroito poslednjih godina. Prvi je krajnja oskudica ovakove knjige u naoj knjievnosti. Drugi je, to predajui sam u beogradskoj gimnaziji ovu nauku, smtrah za dunost popuniti ovim ogledom dananju nau oskudicu i u koli i u knjievnosti neka poslui za temelj ili meni ili drugome za bolje delo - pa sam zadovoljan. Smatrao sa se poglavito,da bude koliko je moguno jasnije pregled celine i da budu to ivlji na vidiku glavni momenti razvitka u naoj istoriji knjievnosti i misli u njima.stoga sam se u novijoj knjievnosti svuda klonio bibliografijskog reanja dela,koliko je to moglo podneti.Kad doekamo te izae bibliografija srpska u hronologijskom redu, oko koje sam i sam namislio raditi, nee biti teko njome se posluiti za pobrajanje koje bi sve bilo sa ovim neudesno,1 Stojan Novakovi je istovremeno radio na Srpskoj bibliografiji i Istorije srpske knjievnosti, tako da su ove dve knjige usko povezane i uslovljene. Istraivai njegovog rada naroito naglaavaju da je drugo izdanje Istorije iz 1871.godine plod njegovih bibliografskih istraivanja objavljenih u Srpskoj bibliografiji. Autori poput Jovana Subotia , Jovana Ristia i Lukijana Muickog svoj rad na biobibliografijama i bibliografijama smatrali radom na istoriji knjievnosti, dok je Stojan Novakovi sainio prvu pravu istoriju knjievnosti kod Srba. Istoriju srpske knjievnosti S .Novakovi je eleo da sastavi tako to e sistematizovati ranija istraivanja stranih i domaih autora o istoriji srpske knjievnosti. Njegova Istorija knjievnosti iz 1867.godine je podeljena na dva dela: prvi u kome se radi o staroslovenskom jeziku i njegovom odnosu prema srpskom jeziku, i drugi koji govori o istoriji knjievnosti i podeljen je na tri dela: 1) stara knjievnost pravoslavnih Srba, 2) knjievnost srba katolika i dubrovaka knjievnost, 3)nova knjievnost Srba. U ovom izdanju on iznosi samo elementarne ,opte poznate injenice o porekliu glagoljice i irilice i reformi ruske irilice Petra
1

Stojan Novakovid: Istorija srpske knjievnosti, Dravna tamparija, Beograd, 1867,str, 3-4.

Velikog, dok u drugom izdanju iz 1871.godine mnogo potpunije i sa naunim argumentima iznosi razliite stavove naunika i svoja gledita o postanku glagoljice i irilice odbacujui laika tumaenja o katolikoj glagoljici i odvajanju crkvene slube katolikih od pravoslavnih Slovena. Najvea razlika izmeu prvog i drugog izdanja Istorije srpske knjievnosti je u tome to u drugom delu pie o svom istraivanju starih srpskih tamparija,njihovih izdanja,izdavaa i majstora jo od 40 godina posle Gutemberga mnogo obimnije i detaljnije nego u prvom delu. Istorija srpske knjievnosti je preko trideset godina bila udbenik i prirunik koji su koristili aci i studenti, domai i strani naunici i knjievnici koji su se interesovali za srpsku kulturu i knjievnost, i kao takva, jedna od kljunih knjiga srpske kulture.

RETROSPEKTIVNA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIA

Svoj bibliografski Stojan Novakovi zapoinje u jod 1865.godine u asopisu Vila, na kom je radio kao urednik tri godine. Tada je radio i kao profesor srpskog jezika i knjievnosti u Beogradskoj gimnaziji. Tada je doao na ideju da napie za kolske potrebe Istoriju srpske knjievnosti i u njenom predgovoru najavljuje izradu srpske retrospektivne bibliografije. S.Novakovi je svakodnevno popisivao bibliografsku grau u Narodnoj biblioteci u Beogradu. Rukopis Bibliografije je bio zavren u januaru 1868.godine. Predao ga je Odseku za nauke literature,jezikoslovne i moralne Srpskog uenog drutva koje je odmah prihvatilo rukopis i odobrilo ga za tampanje, i ona je odtampana ve naredne godine pod nazivom Srpska bibliografija za noviju knjievnost 1741 1867.

10

Srpska bibliografija za noviju knjievnost 1741 1867. Stojana Novakovia sadri 3 291.jedinicu rasporeenu hronoloki, odrednica je prezime i me pisca,ali i ime prevodioca, prireivaa i preraivaa ako je Srbin. Za opisivanje svake jedinica, koristio je pravilo vernog preslikavanja naslovne strane, dok je za stariju grau koja mu nije bila dostupna preuzimao opise od drugih uvek navodei izvor. U ovoj bibliografiji su obuhvaene knjige i periodina publikacija: novine, asopisi i kalendari. Ova bibliografija je imala i svoje registre: autorski,imenski, struni, registar anonima i pregled po godinama. Stojan Novakovi je bibliografiju posmatrao u funkciji sitorije knjievnosti, za razliku od Muickog, afarika, Arnota i verovao je da ona mora da obuhvata sve struke i svaku tampanu publikaciju, bez obzira je li ona dostojna imena struke ili svoje vrste.2

TEKUA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIA

U Srpskoj bibliografiji popisane su publikacije zakljuno sa1867.godinom, a od 1868.godine u Glasniku Srpskog uenog drutva Stojan Novakovi nastavlja da izdaje tekuu nacionalnu bibliografiju, kojom se bavio i ranije kao urednik Vile. Novakovi je u ovom listu objavljivao vesti o novim naslovima i u anotacijama redovno beleio svoja zapaanja o ovim delima, a publikacije je opisivao prema formalnim i prema sadrinskim elementima. U listu Glasnik se bavio tekuom nacionalnom bibliografijom objavljujui podatke o publikacijama izdatim u periodu od 1867.do 1876.godine. U tekuoj bibliografiji, Novakovi je nastojao da realizuje svoje ideje o analitikoj obradi lanka. On je u tekuu bibliografiju uveo veoma znaajnu noviu,a to je beleenje upitne odrednice kojima prua informacije o lancima sadranim u naunoj publikaciji ili u zborniku radova. Novakovi je , svojim komentarima prvi pokuao da zavede pravila, odnosno da teorijski pojasni pojedina bibliografska pitanja.

Dragan Barad: Bibliotekarstvo Stojana Novakovida, Srpska knjievna zadruga, Beograd,2002,str.100.

11

Od zapisa u ranijoj periodici, u kojoj je esto za jednu knjigu javljeno, a deset je proputeno bez rei, odskakala je najvie po pomenutim Novakovievim komentarima, kojima se korak po korak izgraivala teorija bibliografije, kao i po dopunama preuzimanim iz zagrebekog Knjievnika i novosadske Matice, ali i iz lista Bosiljak. Iz njih se postupno definisao i krug elememata, koje opis neizostavno treba da sadri, a iju je vanost, naroito podataka o izdavanju, za ivot jedne knjige i sveukupnu bibliografiju istakao tek Stojan Novakovi.3

PERSONALNA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIA

Kako se Stojan novakovi nije bavio sopstvenom biografijom,popisom njegovih radova su se bavili drugi autori. Bibliografija njegovih radova sastavljana je u vie navrata. Prva je izraena kada je izabran za lana srpske kraljevske akademije od strane Svetislava Vulovia i objavljena je u Godinjaku SKA 1887.godine. Drugu bibliografiju radova Stojana Novakovia je sastavio Momilo Ivani 1899.godine i objavio je u Novoj iskri, u kojoj nisu uneta sva dela ve samo najvanija u okviru selektivne personalne bibliografije. Trea bibliografija Stojana Novakovia objavljena je u okviru Godinjaka SKA 1910.godine. Ona sadri 379 jedinica i nije potpuna. Mladi Novakovi je bibliografija koju je sastavio Pavle Popovi i koja je objavljena 1921.godine u Spomenicima Stojana Novakovia , a doprinos u upotpunjavanju ove bibliografije dao je Radmilo Dimitrijevi radom Prilozi bibliografije radova S.Novakovia objavljenim u asopisu Prilozi za knjievnost, jezik, istoriju i folklor u Beogradu 1958. Godine.

Aleksandra Vrane: Srpska bibliografija u periodici 1776 1941,Beograd,1997str.66.

12

Bibliografiju posebnih izdanja Stojana Novakovia objavio je Miodrag ivkov u Bibliotekaru 17 1965.godine , a dopunio ju je Ljubomir Nikoli u radu Prilozi bibliografiji izdanja radova Stojana Novakovia 1979.godine. Ni do danas nije izraena potpuna i sveobuhvatna bibliografija Stojana Novakovia.

ZAKLJUAK

Doprinosi Stojana Novakovia srpskoj kulturi, istoriji, istoriji knjievnosti i jezika, bibliografiji i bibliotekarstvu, arheografiji i pravnih propisa iz ovoh oblasti , naalost, ni dan danas nisu sveobuhvatno istraeni i sagledani. Mnogi istraivai njegovog dela smatraju da je objavljeno nesrazmerno malo radova u odnosu na njegov znaaj.

13

Literatura :

Znameniti apani i podrinci / Branko aid. abac : Dragan Srnid,1998. Portreti iz novije srpske istorije/ Dimitrije orevid. Beograd : BIGZ, 1997. Bibliotekarsvo Stojana Novakovida/ Dragan Barad. Beograd : Srpska knjievna zadruga, 2002. Istorija srpske knjievnosti/ Stojan Novakovid . - Beograd : Dravna tamparija, 1867. Srpska bibliografija u periodici1776 -1941/ Aleksandra Vrane Beograd,1997. . -

14