Professional Documents
Culture Documents
Su tm by hoangly85
id11701062 pdfMachine by Broadgun Software - a great PDF writer! - a great PDF creator! - http://www.pdfmachine.com http://www.broadgun.com
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bi 1 Gii hn v lin tc
I. S THC V HM S
1.Cc s thc v ng thng thc
Cc s thc l nhng s c th biu din di dng thp phn nh :
trong du ba chm () ch dy cc k s sau du chm thp phn ko di n v
hn .
Cc s thc c th c biu din v mt hnh hc bi cc im trn 1 ng thng,
c gi l ng thng thc nh minh ha di y:
Tp hp tt c cc s thc (hay ng thng thc ) s c k hiu l R.
Trn tp hp cc s thc ta c hai php ton c bn + v * vi mt s tnh cht i s
quen thuc bit . T ta cng c php ton tr (-) v php chia (/) cho s khc 0.
Ngoi ra trn R ta cng c mt th t thng thng v vi th t ny ta c mt s
tnh cht c vit di dng cc bt ng thc nh sau:
Nu a,b, v c l cc s thc th ta c
a < b a+c <b+c
a < b a-c <b-c
a < b v c > 0 ac <bc
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
a < b v c< 0 bc <ac
c bit : a < b -b <-a
a > 0 > 0
Nu (a v b cng l s dng )
hay (a v b cng l s m )
Th ta c :
R c mt s tp hp con quen thuc l tp hp cc s t nhin N ,tp hp cc s
nguyn Z, v tp hp cc s hu t Q . Theo th t "bao hm trong " th
N c Z c Q c R
Cc s thc khng thuc Q c gi l cc s v t .
K hiu cc khong on v na khong :
Vi a v b l cc s thc , ta k hiu :
(a ,b ) l { x e R / a< x <b}
[ a,b ] l {x e R / a <=x <= b}
[a,b) l {x e R / a <= x < b }
(a ,b ] l { x e R / a < x <=b}
(a, ) l {x e R / x > a}
[a, ) l { x e R /x >= a}
( - ,b) l {x e R /x < b }
( - b] l {x e R /x <= b}
( - , ) l R
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Ghi ch : Ngi ta cn chng minh c rng R c tnh cht y . Theo tnh
cht ny th mi tp s thc khc rng b chn trn u c cn trn ng (tc l chn
trn nh nht). Tng t , mi tp s thc khc rng b c chn di ng.
K hiu "gi tr tuyt i:
Gi tr tuyt i ca mt s thc x ,k hiu bi |x|, c nh ngha nh sau :
T ta c mt s tnh cht di y:
(1) Vi mi
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Lu rng v mt hnh hc , | x| biu din khong cch t im x n im 0 trn
ng thng thc . Tng qut hn l :
| x-y| = khong cch gia x v y
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
2. Hm s
nh ngha:
Mt hm s f t mt tp D vo IR l mt quy tc cho ng vi mi x e D l mt phn
t duy nht f (x) e R.
Mt hm s thng c cho di dng cng thc nh cc v d sau:
Khi hm s c cho bi mt cng thc nh hm s g(x) trn th tp hp tt c cc
x m g(x) xc nh c gi l min xc nh ca hm s.
V d: Min xc nh ca hm s l tp hp cc s thc x sao cho :
x
2
4 > 0
x s -2 hay x > 2
Vy min xc nh l : ( - , -2 ] [ 2 , )
th ca hm s:
th ca hm s f l ng biu din trong mt phng Oxy c phng trnh y=f(x).
N bao gm tt c cc im (x , f(x)) vi x chy trong min xc nh ca hm s.
V d :
1) th hm s y = x
2
2) th hm s y = x
3/2
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Tng, hiu, tch, thng ca cc hm s:
Cho f v g l 2 hm s, v c l mt hng s. Ta nh ngha cc hm f+g, fg, f.g, f/g
v c.f bi cc cng thc sau:
(f + g) (x) = f(x) + g(x)
(f - g) (x) = f(x) - g(x)
(f . g) (x) = f(x) . g(x)
(c.f) (x) =c.f(x)
Hp ni ca cc hm s:
Hp ni ca f(x) v g(x) l 1 hm s c k hiu l gof v c nh ngha bi :
(go f) (x) = g(f(x) )
Min xc nh ca go f l tp hp cc gi tr x sao cho f(x) e min xc nh ca g.
V d: Hm s y = c min xc nh l tp hp tt c cc s thc x
sao cho
hay x e (1, 2). Vy min xc nh l D = (- , 1] [2, + ).
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
III. CC DNG V NH
1 . Hm tng ng ,VCB ,VCL
nh ngha 1:
Cho hai hm s f(x)v g(x) khng trit tiu trong mt khong quanh x
o
( c th loi
tr x
o
). Ta ni f(x) tng ng vi g(x) khi x -> x
o
nu:
Khi y , ta vit :
f(x) ~ g(x) khi x -> xo
Hoc l : khi x -> x
o ,
f(x) ~ g(x)
Tnh cht : Khi x -> x
o
(i) f(x) ~ g(x)
(ii) f(x) ~ g(x) g(x) ~ f(x)
(iii) f(x) ~ g(x) v g(x) ~ h(x) f(x) ~ h(x)
V d : Khi x -> 0, ta c :
sin x ~ x ln(1+x) ~ x
tg x ~ x ex -1 ~ x
arcsin x ~ x arctg x ~ x
nh ngha 2:
Cho f (x) xc nh quanh x
o
(c th loi tr x
o
). Ta ni f (x) l mt i lng v cng
b khi x -> xo vit tt l VCB , khi
Trong trng hp ta c (hoc + , hoc - ) ta ni f (x) l v cng ln
(vit tt l VCL) khi x -> x
o
V d:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Khi x -> 0 , ta c x, ln(1+x), 1 cos x l cc VCB.
Khi x -> 0
+
, ta c ln(x), l cc VCL
Khi x -> + , ta c x, ln(x), ex l cc VCL
Ghi ch : Cc khi nim v hm tng ng, VCB v VCL cng c nh
ngha tng t nh hai nh ngha trn khi xt gii hn v tn, tc l khi xt x - >
, hoc x -> + , hoc x -> - .
2. By dng v nh.
Gi s ta xt gii hn ca f(x) v g(x)trong cng mt qa trnh bin i ca
x.Khi
1) Ta ni f (x) g (x) c dng v nh - nu f (x) v g (x) cng tin v + (hoc
l - ).
2) Ta ni f(x).g (x) c dng v nh o . nu:
f (x) l VCB v g (x) l VCL , hoc l:
f (x) l VCL v g (x) l VCB
3) Ta ni c dng v nh nu f(x) v g (x) u l cc VCB
4) Ta ni c dng v nh nu f(x) v g(x) u l cc VCL
5) Ta ni f(x)
g(x)
c dng v nh 0
0
khi f (x) v g (x) u l cc VCB.
6) Ta ni f(x)
g(x)
c dng v nh
0
nu f(x) -> + v g (x) l VCB.
7) Ta ni f (x)
g(x)
c dng v nh 1 nu f(x) -> 1 v g (x) l VCL .
3. Quy tc thay th tng ng khi tnh gii hn.
nh l : Gi s ta xt gii hn trong mt qu trnh bin i ca x. khi y :
f (x) ~ g (x) v g (x) c gii hn L
f(x) c gii hn L. (L hu hn hoc v hn)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
v
V d: Tnh
Khi x -> 0, ta c : x . ln(1+x) ~ x . x = x
2
=>
Vy:
4. So snh cc VCB , v cc VCL
nh ngha: Xt x -> a (a e R , hoc a l v tn )
Gi s u = f (x)v v = g (x) l cc VCB . Khi :
(i) Ta ni u v v c cng cp nu
(ii) Ta ni u c cp cao hn v nu
(iii) Ta ni u c cp thp hn v nu
V d : Khi xt x -> 0, ta c 1 cos x v x
2
l 2 VCB cng cp , 1 cos x l VCB cp
cao hn ln(1+x)
nh ngha: (So snh VCL)
Gi s f(x) v g (x) l 2 VCL khi x -> a . Ta ni
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
(i) f (x) c cng cp vi g (x) nu
(ii) f(x) c cp cao hn g (x) nu
(iii) f(x) c cp thp hn g(x) nu
V d: Khi x -> + , ta c x v cng cp , x
3/2
c cp cao hn
nh l: Gi s f (x) v g(x) l cc VCB khi x -> a .Ta c:
(i) Nu f(x) c cp nh hn g(x) th f(x) g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) Nu f(x) cng cp g(x) v f(x) ~ f
1
(x), g(x) ~ g
1
(x) th :
f(x) - g(x) ~ f
1
(x) - g
1
(x)
vi iu kin f(x) v g(x) khng tng ng.
nh l: Gi s f(x) v g(x) l cc VCL khi x -> a. Ta c:
(i) Nu f(x) c cp ln hn g(x) th:
f(x) g(x) ~ f(x) khi x->a
(ii) Nu f v g cng cp nhng khng tng ng, v: f(x) ~ f
1
(x), g(x) ~ g
1
(x) th :
f(x) - g(x) ~ f
1
(x) - g
1
(x)
V d: Khi x - > + , ta c:
3x
4
+ x + 1 ~ 3x
2
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
IV. KH DNG V NH
Nh bit , ta c th dng cc quy tc tnh gii hn trong trng hp khng phi
dng v nh v cc quy tc thay th tng ng tnh gii hn . Trong trng hp
gp cc dng v nh : - , 0. , , v ta c th phn tch biu thc n
gin hay thc hin cc quy tc thay th tng ng , c bit l p dng vic th
tng ng cho VCB v VCL c trnh by trong cc nh l mc II trn . i
vi cc dng v nh 0
0
, 1 v
0
ta thng dng cng thc bin i sau y :
(u > 0)
ri xt gii hn ca v. lnu
Ngoi ra , i vi cc dng v nh v ta cn c th p dng quy tc L
Hospitale. Quy tc ny s c trnh by trong phn p dng ca o hm trong
chng sau .
Di y chng ta s xt mt s v d minh ha cho cc phng php kh dng v
nh nu trn.
V d 1:
Tm v
Khi x -> + , ta c :
=>
Khi x -> + , ta c :
~
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
=>
V d 2:
Tm
Khi x-> 0 , ta c :
2x + sin 3x ~ 5x
sin
2
x ~ x
2
2x + sin 3x + sin
2
x ~ 5x
sin 4x + ln(1+x) ~ 4x
+ x =5x
sin 4x + ln(1+x) - x
2
~ 5x
suy ra :
Vy:
V d 3:
Tm
Khi x -> 0, ta c:
=>
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Vy:
V d 4:
Tnh gii hn
Ta c dng v nh . Bin i:
Khi x ,ta c:
V
Suy ra
V
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
V. HM S LIN TC
1 . nh ngha
(i) Cho hm s f(x) xc nh trn mt khong cha xo. Ta ni f(x) lin tc ti xo nu
(ii) Cho f (x) xc nh trn vi [ xo, xo + o ] vi s > 0. Ta ni f (x) lin tc bn phi ti
xo nu:
(iii) Cho f(x) xc nh tn ( xo - o , xo
] vi s > 0
Ta ni f(x) lin tc bn tri ti xo nu:
Mnh : f lin tc ti x
o
<=> f lin tc bn tri v lin tc bn phi ti x
o
nh l: Cho f(x) v g(x) l cc hm s lin tc ti xo. Khi ta c :
(i) f(x) + g(x) v f(x) . g (x) cng lin tc ti xo
(ii) lin tc ti xo vi iu kin
(iii) | f (x) | lin tc ti xo
.
nh l: Nu hm s f(x) lin tc ti x
o
v hm s g(u) lin tc ti u
o
= f(x
o
) th
hm s hp h (x) =gof(x) lin tc ti x
o.
2.Tnh cht ca hm hm s lin tc trn mt on
nh ngha: Hm s f(x) c gi l lin tc trn on [a,b] nu:
(i) f(x) lin tc trn khang (a,b) ,tc l f (x) lin tc ti mi xoe (a,b)
(ii) f(x) lin tc bn phi ti a.
(iii) f(x) lin tc bn tri ti b.
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Lin quan n hm s lin tc trn mt on , ngi ta chng minh c nh l
sau y:
nh l: Cho hm s f(x) lin tc trn [a,b]. Khi ta c:
(i) f c ga tr nh nht v ga tr ln nht trn [a,b]
(ii) t m = min {f(x)/ x e [a,b]}
M = max {f(x) / x e [a,b]}
Ta c f ([a,b] ) =[m,M]
(iii) Cho mt s thc yo ty thuc [m,M], ta c xoe [a,b] sao cho yo=f(xo)
H qu: Nu f lin tc trn [a,b] v:
f(a) .f(b) <0
Th phng trnh f(x) =0 c nghim trong khong (a,b).
BI TP CHNG I
1. Tnh cc gii hn sau:
(a > b)
2.Tnh gii hn :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
3.Tnh gii hn :
4.Xc nh a v b sao cho cc hm s sau y l lin tc trn IR.
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
5.Chng minh rng phng trnh
2x
3
6x+1=0
C 3 nghim trn on [-2,2]
6.Chng minh rng cc phng trnh sau y c nghim :
2x
2
5x
3
-2x-1=0
2
x
+3
x
= 6
x
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bi 2 o hm v vi phn ca mt s bin
I. KHI NIM V O HM
1.nh ngha:
Cho hm s f(x) xc nh trong mt khong cha x
o
. Nu t s c gii
hn e R khi x x
o
th ta ni f c o hm ti x
o
v gi tr ca gii hn trn c gi
l o hm ca hm s f ti x
o
. o hm ca f ti x
o
thng c k hiu l: f(x
o
)
Cc k hiu khc ca o hm :
Cho hm s y = f(x). Ngoi cch k hiu o hm l f(x) ta cn c mt s cch k
hiu khc nh sau:
yHay y
x
ngha hnh hc ca o hm :
x= x
o
+h
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
PT l tip tuyn ti
H s gc ca tip tuyn vi ng cong l
Vy phng trnh tip tuyn vi th hm s y = f (x) ti Mo(xo
f(x) l:
y-y
o
= f(x
o
) . (x- x
o
)
trong y
o
=f(x
o
)
2. Lin h gia o hm v tnh lin tc
nh l: nu f(x) lin tc ti x
o
th f(x) lin tc ti x
o
3. Bng o hm thng dng
(1) C=0 (C l hng s)
(2)
c bit:
(3) (sin x)= cos x
(4) (cos x) = -sin x
(5)
(6)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
II. CC QUY TC TNH O HM
1.o hm ca tng, hiu, tch , thng
nh l: Nu u(x) v v(x) u c o hm theo bin x th ta c:
(u + v)= u+ v
(u.v)= u.v+u.v
H qu :
(u
1
+u
2
un )=u
1
+u
2
++u
n
2. o hm ca hm s hp
nh l:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Xt hm s hp y = f(u(x)). Gi s u(x) c o hm ti xo v f(u) c o hm ti
uo=u(xo). Khi y, hm s y = f(u(x)) c o hm ti xo v y(xo) = f(uo). u(xo).
V d:
3. o hm ca hm ngc
nh l:
Nu hm s y = y(x) c o hm y(xo) = 0 v nu c hm ngc x = x(y) lin tc ti
yo=y(xo), th hm ngc c o hm ti yo v:
4. o hm ca hm s c dng y = u(x)
v(x)
vi u(x)>0
Ta c:
V d:
y = x
x
(x > 0)
Ta c: y =
= x
x
. (lnx+1)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
III. O HM CP CAO
Gi s f(x) c o hm ti mi x thuc mt khong no . Khi y f(x) l mt hm s
xc nh trn khong . Nu hm s f(x) c o hm th o hm ny gi l o
hm cp 2 ca f(x), k hiu l f(x). Vy :
f(x)= (f(x))
Ta cn k hiu o hm cp 2 l :
Tng qut, o hm ca o hm cp n-1 c gi l o hm cp n. o hm cp n
ca f(x) c k hiu l vy:
o hm cp n ca f(x) cn c k hiu l:
V d : Tnh y
(n)
vi y=sinx
(*)
Cng thc (*) trn c th c chng minh bng phng php qui np.
IV .VI PHN
1.Vi phn cp 1
nh ngha:
Xt hm s f(x) xc nh trn 1 khong quanh xo. Ta ni f kh vi ti xo . Khi ta c
mt hng s A sao cho ng vi mi s gia A x nh ca bin x, s gia ca hm l Af
( x
0
+ Ax ) - f ( x
0
) c th vit di dng :
Af = A.Ax + 0(Ax)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Trong 0(Ax) l VCB cp cao hn A x khi A x 0
Biu thc A.A x c gi l vi phn ca f(x) ti xo ng vi s gia A x v c k hiu
l df
Vy: df = A.A x
nh l: Hm s f(x) kh vi ti xo khi v ch khi f(x) c o hm ti x
o
. Khi ta
c:
df = f(x
o
) . A x
T nh l trn vi f(x) = x ta c dx = A x
Do biu thc vi phn ca mt hm s y=y(x) s c vit di dng :
dy = y. dx
Ghi ch:
T nh ngha ca vi phn trn v cng thc : dy = ydx
Ta c: nu y(x) = 0 th dy v A y l 2 VCB tng ng khi A x 0
Gi s y = f(x) v x = (t). Xt hm hp y = f( (t)), ta c:
Do dy = y
x
. x
t
.dt = y
x
.dx
Vy dng vi phn dy ca hm y = f(x) khng thay i d x l bin c lp hay l hm
kh vi theo bin c lp khc. Tnh cht ny c gi l tnh bt bin ca biu thc vi
phn.
T cc qui tc tnh o hm, ta c cc qui tc tnh vi phn nh sau :
d(u+v)=du + dv
d(u.v)=v.du + u.dv
2. Vi phn cp cao
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Gi s hm s y=f(x) kh vi trn mt khong no . Nh th vi phn dy=y.dx l
mt hm theo x trn khong v nu hm ny kh vi th vi phn ca n c gi l
vi phn cp 2 cu y v c k hiu l d
2
y.Vy:
Tng qut, vi phn cp n ca hm s y c k hiu l dny v c nh ngha bi:
Ta c th kim chng d dng cng thc sau:
V d : Vi y= sin x, ta c:
dy= cosx dx
Nhn xt: Cng thc vi phn cp cao:
( n > 2 )
khng cn ng na nu x khng phi l bin c lp
V. CC NH L C BN
1. Cc tr a phng v nh l Fermat
nh ngha:
Hm s f(x) c gi l t cc i a phng ti xo nu c mt ln cn quanh im
xo sao cho vi mi x thuc ln cn ny ta c :
f(x) s f(xo)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Khi nim cc tiu a phng cng c nh ngha tng t. Cc i a phng
v cc tiu a phng c gi chung l cc tr a phng.
nh l (Fermat):
Nu hm s f(x) t cc tr a phng ti x
o
v c o hm ti xo th f(x
o
)=0
Chng minh:
Gi s f(x) t cc i a phng ti x
0
v c o hm ti x
o
. Khi f(x) xc nh
trn 1 khong ( x
o
-o , x
o
+ o )vi mt o > 0 v trn khong ny ta c:
Vi mi A x < o
Do :
Suy ra f(x
0
) = 0
2. nh l Rolle
Nu f(x) lin tc trn [a,b], c o hm trong khong (a,b) v f(a)=f(b) th tn ti c e
(a,b) sao cho f(c)=0
Chng minh:
Nu f(x) l hm hng trn [a,b], th f(x) = 0. x e (a,b). Vy ta c th gi s f(x)
khng hng trn [a,b]. V f(x) lin tc trn on [a,b] nn f([a,b]) = [m,M] vi m = M.
Ta c f(a) = m hay f(a) = M. Ta xt trng hp m = f(a). (trng hp M = f(a) th
tng t). Do m = f(a) = f(b) v m e f([a,b]) nn - c e (a,b) sao cho f(c) = m. Ta s
chng minh f(c)=0
Vi h nh c+h e (a,b) ta c:
V f(c+h) f(c) > 0
Suy ra f(c) = 0
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
3. nh l Lagrange
Nu hm s f(x) lin tc trn [a,b] v c o hm
trn (a,b) th tn ti c e (a,b) sao cho:
f(b) - f(a) = f(c) . (b-a).
Chng minh
t k = , v xt hm g(x) = f(x) - f(a) - k.(x-a). Ta thy g(x) lin tc trn
[a,b], c o hm trn (a,b) v g(a) =g(b)=0. Do ,theo nh l Rolle ta c ce (a,b)
sao cho ce (a, b) sao cho: g(c) =0
V : g(x)=f(x)-k, nn:
g(c) = 0 f(c ) -k =0
f(c) =k
f (b)-f(a)=f(c).(b-a)
Minh ha hnh hc:
Gi s cung AB l th ca hm s f(x) tho iu kin ca nh l Lagrange trn
[a,b] nh hnh v. Khi trn cung AB phi c t nht mt im C c honh ce
(a,b) sao cho tip tuyn vi th ti C l song song vi ng thng AB.
Ch : Nu t h = b-a th ng thc trong nh l Lagrange c th c vit
li nh sau:
f(a + b) - f(a)= h . f(a+u h) vi 0 < u < 1
4. nh l Cauchy
Nu f(x) v g(x) l 2 hm s lin tc trn [a,b], c o hm trn (a,b) v g(x) = 0 ti
mi x e (a,b), th tn ti c e (a,b) sao cho:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Chng minh:
t k = . Do g(x) = 0 x e (a,b)
Nn theo nh l Rolle ta phi c g(a) = g(b) . Vy gi tr k l xc nh .
Xt hm s h(x) = f(x) - k.g(x)
Ta thy h(x) lin tc trn [a,b], c o hm trn (a,b) cho bi :
h(x)=f(x) - k.g(x).
Hn na h(a) = h(b) nn theo nh l Rolle ta c c e (a,b) sao cho h(c) = 0.
Suy ra:
Hay
VI. CNG THC TAYLOR
1.nh l Taylor
Nu hm s f(x) c o hm n cp n+1 trong mt khong cha xo v x th ta c
cng thc Taylor sau y :
trong c l mt s nm gia xo v x
Trong cng thc trn ta gi:
l phn d Lagrange trong cng thc Taylor
Ch :
1) S c trong cng thc Taylor cn c vit di dng:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
c = xo + u (x- xo) vi 0 < u < 1
2) Phn d Rn(x) cng cn c vit di dng:
tc l VCB cp cao hn (x - xo)
n
. Dng ny c gi l phn d dng Peano
Cng thc Taylor ca hm s f(x) thng c gi l khai trin Taylor ca hm s f.
Trong trng hp x
o
= 0, cng thc Taylor c dng :
Vi
V cng thc ny c gi l cng thc Maclaurin ca hm s f
2.Khai trin Maclaurin ca mt s hm s cp
Khai trin hm s : y = e
x
Vi mi k ta c y
(k)
(x) = e
x
v y
(k)
(0)=1
Vy :
Trong 0( x
n
) l VCB bc cao hn x
n
khi x -> 0.
Khai trin hm y=sin x
Ta c , nn:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Vy:
Vi 0 < u < 1
Tng t , ta c cc khai trin Maclausin sau y:
Khai trin cos x.
vi 0 < u < 1
Khai trin
Khai trin ln(1+x), x > -1
vi 0 < u < 1
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Khai trin v
vi 0<u <1
Khai trin arctg x
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
BI TP CHNG 2
1. Tnh o hm ca
2. Tnh gn ng chnh xc n 0,0001
3.Dng cng thc gn ng:
tnh ln (1,5) v nh gi sai s.
4. Tm gii hn ca cc hm s sau y khi x 0:
5. Tm gii hn ca cc hm s sau y khi x :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
6. p dng nh l Lagrange chng minh.
Vi xe (0,1)
Vi x>0
7. Kho st v v th cc hm s :
8. Vit cng thc khai trin Taylor ca hm s f(x) ti xo n cp n
9. Tm hin ca cc ng cong theo hm s :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
10. Phn tch 8 thnh tng ca 2 s dng sao cho tng lp phng ca 2 s ln
nht .
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bi 3 ng dng ca o hm
VII .NG DNG:TNH XP X V TNH GII HN
1.Tnh gn ng (hay tnh xp x ) v tnh gii hn
Ta thng dng khai trin Taylor v khai trin Maclaurin tnh xp x gi tr ca
hm f(x) sau khi chn n ln phn d Rn(x) c gi tr tuyt i khng vt qu
sai s cho php.
V d: Tnh s e chnh xc n 0,00001.
Trong cng thc khai trin Maclaurin ca hm s e
x
:
Vi 0 < u < 1
ta ly x=1 v n=8 th phn d R
8
tha:
Vy ta c th tnh e chnh xc n 0,00001 bng cng thc xp x sau
Ta cn c th dng khai trin Maclaurin tnh gii hn c dng v nh nh trong
v d sau y :
V d:
1) Tm
Ta c:
S dng khai trin Maclaurin ca sinx n cp 4, ta c th vit sinx di dng:
Vi
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Suy ra
Khi x 0
Vy:
2) Tm
p dng khai trin Maclaurin ca cc hm sinx v cosx ta c :
trong
Khi x 0
Vy
2. Quy tc LHospitale
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Nh nh l Cauchy, ngi ta chng minh c cc nh l di y m ta gi
l quy tc LHospitale. Quy tc ny rt thun li tm gii hn ca cc dng v nh
v .
nh l: (Quy tc LHospitale 1)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong khong (a,b) v g= 0 trong khong . Khi y,
nu:
th
nh l vn ng khi thay cho qu trnh x a
+
, ta xt qu trnh x b
-
hoc x c
vi ce (a,b). Trng hp a= - , b= + nh l vn ng.
nh l: (Quy tc LHospitale 2)
Gi s f(x) v g(x) c o hm trong (a,b) v g(x) = 0 trong khong . Khi y nu :
(i) f(x) v g (x) l cc VLC khi x -> a
+
,v
(hu hn hoc v tn)
th
nh l cng ng cho cc qu trnh x b
-
, x c e (a,b) v cho cc trng hp a =
- v b = +
Ch :
1) Khi xt trong quy tc lHospitale, nu thy vn c dng v nh hoc th
ta li c th p dng tip quy tc lHospitale
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
2) Quy rc lHospitale ch l iu kin c gii hn ca khng phi l iu
kin cn. Do , nu khng tn ti gii hn ca th ta cha c kt lun g v gii
hn ca
V d:
1) Tm
t v g(x) = x - sin x
Xt qa trnh x 0 ta c:
c dng v nh
cng c dng v nh
cng c dng v nh
Vy sau 3 ln p dng quy tc lHospitale ta suy ra:
2)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
3) Tm
Gii hn ny c dng v nh - . Ta c th bin i gii hn v dng v nh
p dng quy tc lHospitale nh sau:
4) Tm
Gii hn ny c dng v nh . Ta bin i nh sau:
Ta c:
Suy ra
VIII. NG DNG :KHO ST HM S
1. Chiu bin thin v cc tr a phng
nh l:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
iu kin cn v f(x) hng trn khong (a,b) l f(x) = 0 vi mi x e (a,b)
nh l:
Gi s f c o hm trn khong (a,b) . Khi iu kin cn v hm s tng
trn (a,b) l f(x) > 0 vi mi xe (a,b). Tng t , iu kin cn v hm s f(x)
gim trn (a,b) l f'(x) s 0.
T nh l ny, xt s bin thin ca hm s f(x) ta tnh o hm f'(x)v xt du
o hm. Vic xt du o hm cng cho ta bit cc tr a phng ca hm s theo
nh l sau y:
nh l: ( iu kin c cc tr a phng)
Gi s f(x) lin tc ti xo v c o hm trong mt khong quanh x
o
(c th tr im
x
o
). Khi ta c:
(i) Nu khi x vt qua xo m f(x) i du t sang + th f(x) t cc tiu a phng
ti x
o
(ii) Nu khi x vt qua xo m f'(x) i du t + sang th f(x) t cc i a phng
ti x
o
(iii) Nu khi x vt qua xo m f'(x) khng i du th khng c cc tr a phng ti
x
o
Ngoi cch kho st cc tr i phng bng vic xt du o hm cp 1 f'(x), ta cn
c th xt du ca o hm cp 2 f''(x) ti im x
o
, nh vo nh l sau :
nh l : Gi s f(x) c o hm cp 2 lin tc f''(x
o
)
v f'(x
o
)=0.
Khi :
(i) Nu f''(x
o
) > 0 th f(x) t cc tiu a phng ti x
o
(ii) Nu f''(x
o
) < 0 th f(x) t cc i a phng ti x
o
Ch : nh l trn c th c m rng v c pht biu nh sau: Gi s f(x)
c o hm cp n lin tc trn mt khong cha xo v gi s :
Khi :
(i) Nu n chn th f(x) t cc tr (i phng) ti x
o
Hn na nu f
(n)
(x
o
) >0 th f(x)
t cc tiu ti xo nu f
(n)
(x
o
) < 0 th f(x) t cc i ti x
o
(ii) Nu n l th f(x) khng t cc tr ti x
o
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Mt vn c lin quan n cc tr l tm ga tr nh nht v ga tr ln nht ca
mt hm s f(x) lin tc trn on [a,b]. tm gi tr ln nht v b nht ca f(x)
trn on [a,b] ta ch cn so snh cc ga tr ca f ti 3 loi im :
(1) Cc im dng ( tc l f' ti bng 0)
(2) Cc im k d ( tc l f' khng tn ti )
(3) Hai u nt a v b.
V d:
1) Tm cc khong tng gim ca hm s v tm cc tr a phng:
Ta c:
y= 0 ti ti x = 1 v ykhng xc nh ti x = 0
Bng xt du ca nh sau:
Vy hm s gim trong khong(- ,1) v tng trong (1,+ ). Hm s y t cc tiu ti
x=1. Vi y(1) = -3.
2) Tm gi tr nh nht cu hm s.
vi
Ta c:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Nhn xt rng trn khong th v tng nghim
ngt t 2 ln 1 trong . Do tnh lin tc ca nn c duy nht
sao cho:
Khi ta c bng xt du ca L(u )nh sau:
Suy ra ga tr nh nht ca L(u ) trn khong l:
2.Tnh li, lm v im un
nh ngha:
Hm s f (x) lin tc trn khong (a,b) c gi l li trn (a,b) nu vi mi x
1 ,
x
2 e
(a,b) v mi x
1
,x
2 e
(a,b) v mi o
e
[0,1] ta c:
Hm s f(x) c gi l lm trn (a,b) nu f (x) l li trn (a,b).
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Hm s f(x) l li
Hm s f(x) l lm
V mt hnh hc, hm s f(x) l li trn 1 khong ngha l mi cung AB ca th
hm s u nm di dy cung AB.
Lu : Trong mt s gio trnh khc, ngi ta c th dng thut ng li v lm theo
ngha ngc vi y.
nh ngha im un:
im phn cch gia khong li v khong lm ca hm s y=f(x) c gi l im
un.
nh l di y cho ta cch dng o hm kho st tnh li, lm v tm im
un.
nh l:
(i) Gi s f(x) c o hm cp 2 f(x) trong khong (a,b). Khi hm s f l li
(tng ng lm) trn khong (a,b) nu v ch nu f(x) > 0 (tng ng, f(x)s 0) trn
(a,b).
(ii) Nu f(x) i du khi x vt qua xo th im (xo,f(xo)) trn th ca hm s
f(x) l mt im un.
V d: Xt tnh li, lm v tm im un cho hm s :
Min xc nh ca hm s l D = R \ {-1, +1}.
Tnh o hm :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bng xt du ca y:
Vy hm s y lm trn cc khong (- , -1) v (-1,0); li trn cc khong (0,1) v
(1,+ ). T , th hm s c 1 im un l M(0,0).
3. S kho st hm s
1) Tm min xc nh ca hm s y =f(x) ng thi nhn xt v tnh chn l, tnh tun
hon cu hm s rt gn min kho st.
2) Kho st s bin thin ca hm s v tm cc cc tr a phng. Tnh mt s gii
hn quan trng v lp bng bin thin ca hm s.
3) Kho st tnh li lm v im un.
4) Tm cc ng tim cn.
5) V th. v c th chnh xc ta cn xc nh cc im cc tr , im un,
giao im vi cc trc to v c th xc nh c tip tuyn ti cc im .
Ch : Cn lu cc trng hp sau y khi tm tin cn .
Th ng thng x = a l tim cn ng
Th ng thng y = b l mt tim cn ngang
Nu y = f(x) c dng f(x) = ax + b + x
Vi
Th ng thng y = ax + b l mt tin cn
Trong trng hp a = 0, ta ni tim cn ny l tim cn xin .
Lu rng cc h s a,b cu tim cn y = ax + b khi xt x (+ hay - ) c th
c tnh bi:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
V d : Kho st v v th hm s
Min xc nh : D = R \ {-1,+1}. Hm s y l hm s l.
Cc o hm:
Ta c ycng du vi 1-x
2
v:
ycng du vi 2x v ytrit tiu ti x = 0
Bng bin thin:
Tin cn ngang : y = 0
Tin cn ng : x = 1 ; x = -1
th ca hm s nh sau :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
IX. NG CONG THEO THAM S V NG CONG
TRONG TO CC
1 .ng cong theo tham s
Phng trnh tham s ca ng cong trong mt phng Oxy cho bi h 2 hm:
Trong t l tham s chy trn mt tp Dc R.
Khi t thay i im M( x(t),y(t) ) vch nn mt ng cong trong mt phng Oxy.
V d: ellipse c phng trnh tham s l:
9;
kho st ng cong theo tham s ta cng tin hnh tin cc bc nh i vi
hm s y = f(x).
Tm min xc nh , xt tnh chn l, tnh tun hon nu c.
Kho st s bin thin ca x v y bng cch xt du cc o hm x(t) v y(t) theo
t.
Tm cc tim cn
V th
2. ng cong trong ta cc
Ta cc:
xc nh v tr ca cc im trong mt phng, ngoi cch dng ta
Descartes(x,y) ta cn c th dng ta cc nh sau :
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
r = | OM| > 0
Ta c s lin h gia (x,y) v (r, )
9;
V 9;
Phng trnh ca ng cong trong ta cc c th c cho bi h thc
F(r, ) = 0
Hay r = f( )
V d:
Phng trnh r = a l phng trnh ng trn tm 0, v bn knh a. Phng trnh l
phng trnh ca na ng thng (hay tia) lp vi Ox mt gc
kho st ng cong trong ta cc ta cng c th thc hin cc bc nh
thng thng.
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bi 4 Nguyn hm v tch phn bt nh
I. NH NGHA & TNH CHT
1.nh ngha
Ta gi mt nguyn hm ca hm s f(x) trn (a,b) l mt hm F(x) m F(x)= f(x) ,
xe (a,b)
V d:
1) l mt nguyn hm ca f(x) = x trn R
2) F(x) = tgx l mt nguyn hm ca hm f(x) = 1 + tg
2
x trn cc khong xc nh ca
tgx.
nh l:
Nu F(x) l mt nguyn hm ca f(x) trn khong (a,b) th mi nguyn hm ca f(x)
trn khong (a,b) u c dng F(x) + C vi C l mt hng s.
nh ngha:
Nu F(x ) l mt nguyn hm f(x) th biu thc F(x) + C, trong C l hng s c th
ly gi tr ty , c gi l tch phn bt nh ca hm s f(x), k hiu l .
Vy:
Du c gi l du tch phn, f(x) l hm di du tch phn, f(x)dx l biu thc
di du tch phn v x l bin tch phn.
2.Cc tnh cht
(1)
(2)
(3)
3.Bng cc tch phn c bn
1)
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
2) ( o = -1 )
3)
4)
( a > 0, a = 1)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12) (h l hng s ty )
V d 1: Tnh:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
V d 2: Tnh:
II. PHNG PHP TNH TCH PHN
1.Phng php phn tch
Tch phn } f (x) dx c th c tnh bng cch phn tch hm s f(x) thnh tng ca
cc hm n gin hn hay d tnh tch phn hn :
f(x) = f
1
(x) + f
2
(x) ++fn
(x)
V p dng cng thc :
V d:
1)
2)
3) Tnh
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Vi n > 2:
Nh h thc ny ta c th tnh I
n
vi n ty .
2. Phng php i bin
Phng php i bin trong tch phn bt nh c 2 dng sau y :
Dng 1: Gi s biu thc di du tch phn c dng:
F(u(x)) . u(x)dx
Trong u(x) l mt hm s kh vi. Khi y ta c th i bin bng cch t u=u(x),v
c:
Dng 2: t x = (+) , trong (t) l mt hm kh vi, n iu i vi bin t,
ta c :
V d:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
1) Tnh:
t: u = x
2
+ 1, du = 2xdx
2) , vi u = sinx
3) Tnh:
t u = x
2
, du = 2xdx hay xdx =
4) Tnh
t u = e
x
. Ta c : du = e
x
dx, v:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
5) Tnh
t u = cos
2
x Ta c:
du = -2cos x sinx dx = -sin 2xdx
Suy ra:
6) Tnh
t: x = sint ;
t = arcsin x, ( -1 s x s 1)
Ta c: dx = cost dt
Suy ra
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
M
v t = arcsin x
Nn:
3.Phng php tch phn tng phn
Gi s u = u(x) v v = v(x) l cc hm s c o hm lin tc u= u(x) v v= v(x) :
Ta bit:
(u.v)= uv+u.v
hay u.v= (uv)-v.u
T suy ra cng thc:
Cng thc ny c gi l cng thc tch phn tng phn , v cn c vit di
dng :
Cng thc tch phn tng phn thng c p dng trong trng hp hm di du
tch phn c dng f(x) = u.vm hm g = v.uc tch phn d tnh hn.
Trong mt s bi ton, sau khi p dng cng thc tch phn tng phn v phi li
xut hin tch phn cho ban u vi h s khc, tc l :
Khi ta tnh c :
V d:
1)Tnh
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
t u = ln x
v= x
p dng cng thc tch phn tng phn, ta c :
2) Tnh
t u = arctg x
v= x ,
Ta c :
Suy ra :
3) Tnh
t u = sinx u= cos x
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
v= e
x
; v =
ex
tnh: ta t:
u
1
= cos x u
1
= -sinx
v
1
= ex
v
1
= ex
Suy ra:
Vy:
Suy ra:
4) Tnh (a > 0)
t
v= 1 v = x
Suy ra:
Ta c:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Do :
Suy ra
Vy:
5) Tnh
t ;
v=1 v = x
Suy ra :
Ta c:
Suy ra:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
6) Tm cng thc truy hi tnh tch phn
(a>0)
Ta c:
Vi n > 1, t:
v= 1 v = x
Suy ra:
Ta c:
Suy ra:
Vy:
BI TP CHNG 3
1. Tnh cc tch phn:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
2.Tnh cc tch phn:
3.Tnh tch phn bng phng php tch phn ton phn:
4.Tnh tch phn hm hu t.
5. Tnh tch phn hm lng gic.
6. Tnh tch phn hm v t.
7. Tnh cc tch phn sau:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
8. Tnh tch phn:
9. Lp cng thc truy hi v tnh tch phn:
v tnh I
4
v tnh I
6,
I
7
10. Tnh tch phn:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Bi 5 Tch phn hm hu t v hm lng gic
III. TCH PHN HM HU T
Cho tch phn trong l mt phn thc hu t ti gin theo x.
Nu bc ca P(x) > bc ca Q(x) th bng cch chia a thc P(x) cho Q(x) ta vit
c:
P(x) = Q(x) . S(x) + R(x), vi bc R(x) < bc Q(x)
Do :
V S(x) l mt a thc theo x nn c th tnh c mt cch d dng. Nh
vy ta ch cn tm cch tnh vi bc ca R(x) < bc ca Q(x).
Tch phn c th c tnh bng cch phn tch phn thc hu t
thnh tng ca cc phn thc hu t n gin hn da vo 2 mnh sau y.
Mnh 1: Mi a thc Q(x) vi h s thc u c th phn tch thnh tch ca
cc nh thc bc nht v cc tam thc bc 2 khng c nghim thc :
Trong cc tam thc x
2
+ px + q ,., x
2
+ px + qkhng c nghim thc
Mnh 2: Gi s phn thc hu t c bc ca P(x)<bc ca Q(x) v Q(x)
c dng
Trong cc tam thc (x
2
+ px + q),.,(x
2
+ px + q) khng c nghim thc. Khi y
phn thc hu t c th phn tch thnh tng ca cc phn thc n gin hn nh sau:
GIO TRNH TON CAO CP A1
Su tm by hoangly85
Trong cc h s A
1
, , Am, B
1
,., Bk, M
1
, N
1
,., Ml, Nl,, R
1
,
S
1
,..,Rl
,Sl