BIÊN

SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 1

ĐỘC LẬP TUYẾN TÍNH VÀ PHỤ THUỘC TUYẾN

TÍNH (ĐỀ SỐ 01)
*Biên soạn: Thầy Đặng Thành Nam – website:
www.vted.vn
Video bài giảng và lời giải chi tiết chỉ có tại www.vted.vn
Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian giao đề)
Mã đề thi
001
Họ, tên thí sinh:..................................................................... Trường: ...........................................

Combo Toán cao cấp dành cho Sinh viên khối ngành kinh tế
Đăng kí khoá học tại đây: https://goo.gl/FQ5oca

1. Biểu diễn tuyến tính
• Cho hệ m véctơ n chiều X1 , X 2 ,..., X m . Véctơ X ∈ ! n được biểu diễn tuyến tính qua m véctơ
X 1 , X 2 ,..., X m nếu tồn tại m số thực α1 ,α2 ,...,αm sao cho X = α1 X 1 + α2 X 2 + ...+ αm X m .
• Đẳng thức trên tương đương với: α1 ,α2 ,...,αm là nghiệm của hệ phương trình tuyến tính gồm n
phương trình và m ẩn α1 ,α2 ,...,αm có ma trận hệ số mở rộng A = ( X1 X 2 ...X m X ) trong đó các
véctơ X1 , X 2 ,..., X m , X được viết dưới dạng cột:
Ví dụ 1: Hãy biểu diễn véctơ X = (7,11,−6) qua các véctơ X1 = (1,3,−2), X 2 = (3,4,−1), X 3 = (5,5,1).
Giải. Giả sử X = α1 X1 + α2 X 2 + α3 X 3 khi đó α1 ,α2 ,α3 là nghiệm của hệ phương trình có ma trận hệ số
mở rộng
⎛ 1 3 5 7 ⎞⎟⎟ −3d1+d2 ⎛⎜⎜ 1 3 5 7 ⎞⎟⎟ ⎛ 1 3 5 7 ⎞⎟⎟
⎜⎜ ⎜⎜
⎟ ⎟ ⎟
A = ⎜⎜⎜ 3 4 5 11 ⎟⎟⎟ ⎯ ⎯1 ⎯⎯ →⎜⎜⎜ 0 −5 −10 −10 ⎟⎟⎟ ⎯ ⎯ →⎜⎜⎜ 0 −5 −10 −10 ⎟⎟⎟.
2d +d2 d2 +d3
⎯
⎜⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟
⎜⎝ −2 −1 1 −6 ⎟⎟⎠ ⎜⎝ 0 5 11 8 ⎟⎟⎠ ⎜⎝ 0 0 −1 −2 ⎟⎟⎠
⎧⎪α + 3α + 5α = 7 ⎧⎪α = −1
⎪⎪ 1 2 3 ⎪⎪ 1
Vậy ⎨−5α2 −10α3 = −10 ⇔ ⎪⎨α2 = 6 . Vậy X = −X1 + 6 X 2 − 2 X 3.
⎪
⎪⎪ ⎪⎪
⎪⎪α3 = −2 ⎪⎪α3 = −2
⎩ ⎩
Ví dụ 2: Tìm m để véctơ X = (3,−1,11,m) biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (2,1,3,8), X 2 = (1,3,0,5), X 3 = (−1,2,2,2).
Giải. Giả sử X = α1 X1 + α2 X 2 + α3 X 3 khi đó α1 ,α2 ,α3 là nghiệm của hệ phương trình có ma trận hệ số
⎛ 2 1 −1 3 ⎞⎟
⎜⎜ ⎟
⎜⎜ 1 3 2 −1 ⎟⎟⎟
mở rộng A = ⎜⎜ ⎟.
⎜⎜ 3 0 2 11 ⎟⎟⎟
⎜⎜ ⎟⎟
⎝ 8 5 2 m ⎟⎠
Khử ẩn ma trận hệ số mở rộng:

BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 1
2 BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN

⎛ 1 −1 3 ⎞⎟⎟
2 ⎛ 1 3 2 −1 ⎞⎟
⎜⎜ ⎜⎜ ⎟⎟
⎜⎜ ⎟⎟ ⎜⎜ 2 1 −1 ⎟⎟
A = ⎜⎜ 3 2 −1 ⎟⎟ ⎯doichod1&d
1 ⎯ ⎯ 2
⎯⎯ → ⎜⎜ 3 ⎟⎟
⎟
⎜⎜ 0 2 11 ⎟⎟⎟
3 ⎜⎜ 3 0 2 11 ⎟⎟
⎟⎟
⎜⎜ ⎟⎟ ⎜⎜ ⎟⎠
⎝ 8
5 2 m ⎠ ⎝ 8 5 2 m
⎛ 1 3 2 −1 ⎞⎟⎟ ⎛ 1 3 2 −1 ⎞⎟
−2d1+d2 ⎜⎜ ⎜⎜ ⎟⎟
⎜ ⎟
5 ⎟⎟ 5 2 ⎜⎜⎜ 0
−3d1+d3
−8d +d4 ⎜ 0 −5 −5 ⎟ −
1
d 1 1 −1 ⎟⎟
⎯ ⎯1⎯⎯ →⎜⎜ ⎟ ⎯ ⎯⎯ →⎜ ⎟⎟
⎜⎜ 0 −9 −4 14 ⎟⎟⎟ ⎜⎜ 0 −9 −4 14 ⎟⎟
⎟⎟
⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎠
⎜⎝ 0 −19 −14 m+ 8 ⎟⎠ ⎜⎝ 0 −19 −14 m+ 8
⎛ 1 3 2 −1 ⎞⎟⎟ ⎛ 1 3 2 −1 ⎞⎟⎟
⎜⎜ ⎜⎜
9d2 +d3⎜⎜ 0 1 1 ⎟
⎟⎟ −d3+d4 ⎜⎜ 0 1 1 ⎟⎟
19d2 +d4
⎯ ⎯ ⎯⎯ →⎜ ⎜ −1 ⎟⎟ ⎯ ⎯ ⎯→⎜ ⎜ −1 ⎟⎟.
⎜⎜ 0 0 5 ⎟⎟ ⎜⎜ 0 0 5 ⎟⎟
5 ⎟⎟ 5 ⎟⎟
⎜⎜ ⎜
⎜⎝ 0 0 0 m−16 ⎟⎟⎠
⎝ 0 0 5 m−11 ⎟⎠
Vậy điều kiện là hệ có nghiệm ⇔ m−16 = 0 ⇔ m = 16.
2. Độc lập tuyến tính và phụ thuộc tuyến tính của một hệ véctơ
• Cho m véctơ n chiều X1 , X 2 ,..., X m . Xét đẳng thức: α1 X1 + α2 X 2 + ...+ αm X m = On (*). Đẳng
thức này tương đương với hệ tuyến tính tổng quát gồm n phương trình và m ẩn α1 ,α2 ,...,αm có
ma trận hệ số là A = ( X1 X 2 X m ), trong đó các véctơ X1 , X 2 ,..., X m viết dưới dạng cột.
• Hệ gồm m véctơ n chiều X1 , X 2 ,..., X m được gọi là độc lập tuyến tính nếu (*) chỉ xảy ra khi
α1 = α2 = ... = αm = 0, tức hệ tuyến tính thuần nhất có ma trận hệ số A có nghiệm tầm thường
duy nhất, tức quá trình biến đổi ma trận hệ số A kết thúc dưới dạng tam giác.
• Hệ gồm m véctơ n chiều X1 , X 2 ,..., X m được gọi là phụ thuộc tuyến tính nếu tồn tại m số thực
α1 ,α2 ,...,αm không đồng thời bằng 0 sao cho đẳng thức (*) xảy ra, tức hệ tuyến tính thuần nhất
có ma trận hệ số A có vô số nghiệm, tức quá trình biến đổi ma trận hệ số A kết thúc dưới dạng
hình thang.
Ví dụ 1: Xét sự phụ thuộc tuyến tính của hệ véctơ X1 = (2,1,−1), X 2 = (1,5,−2), X 3 = (3,−7,2).
Giải. Xét hệ phương trình tuyến tính thuần nhất có ma trận hệ số:
⎛ 2 1 3 ⎞⎟⎟ ⎛ −1 −2 2 ⎞⎟
⎜⎜ ⎜⎜ ⎟⎟
⎜ ⎟
A = ⎜⎜ 1 ⎟ doichod1&d 3
5 −7 ⎟⎟ ⎯ ⎯ ⎯ ⎯⎯ →⎜⎜⎜ 1 5 −7 ⎟⎟⎟
⎜⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟
⎜⎝ −1 −2 2 ⎟⎟⎠ ⎜⎝ 2 1 3 ⎟⎟⎠
⎛ −1 −2 2 ⎞⎟ ⎛ −1 −2 2 ⎞⎟
⎜⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎟
⎟ d2 +d3 ⎜⎜
d1+d2
→⎜⎜⎜ 0 3 −5 ⎟⎟⎟ ⎯ ⎯ 3 −5 ⎟⎟⎟.
2d +d3
⎯ ⎯1 ⎯ ⎯→⎜⎜ 0
⎜⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟
⎜⎝ 0 −3 7 ⎟⎟⎠ ⎜⎝ 0 0 2 ⎟⎟⎠
Quá trình khử ẩn kết thúc dạng tam giác nên hệ véctơ độc lập tuyến tính.
Ví dụ 2: Tìm m để hệ véctơ X1 = (−1,3,2), X 2 = (2,4,−3), X 3 = (5,5,m) độc lập tuyến tính.
⎛ −1 2 5 ⎞⎟ ⎛ −1 2 5 ⎞⎟ ⎛ −1 2 5 ⎞⎟
⎜⎜ ⎟⎟ 3d 1+d2
⎜⎜ ⎟ 1 ⎜⎜ ⎟⎟
⎜ ⎟ 2d1+d3 ⎜ ⎟
⎟ − d +d
⎜ ⎟⎟.
Giải. Có A = ⎜⎜ 3 4 5 ⎟⎟ ⎯ ⎯ ⎯→⎜⎜ 0 10 20 ⎟⎟ ⎯ ⎯ ⎯ ⎯ →⎜⎜ 0 10
2 3
10 20 ⎟⎟
⎜⎜ ⎟⎟ ⎜⎜ ⎟⎟ ⎜⎜ ⎟⎟
⎜⎝ 2 −3 m ⎟⎠ ⎜⎝ 0 1 m+10 ⎟⎠ ⎜⎝ 0 0 m+ 8 ⎠
Vậy hệ véctơ độc lập tuyến tính khi và chỉ khi m+ 8 ≠ 0 ⇔ m ≠ −8.

2 BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 3

Ví dụ 3: Chứng minh rằng nếu hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } phụ thuộc tuyến tính và véctơ X m không biểu
diễn tuyến tính qua các véctơ X1 , X 2 ,..., X m−1 thì hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m−1 } phụ thuộc tuyến tính.
Giải. Vì hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } phụ thuộc tuyến tính nên tồn tại m số thực α1 ,α2 ,...,αm không đồng
thời bằng 0 sao cho α1 X1 + α2 X 2 + ...+ αm X m = On .
Do X m không biểu diễn tuyến tính qua các véctơ X1 , X 2 ,..., X m−1 nên αm = 0.
Vậy α1 X1 + α2 X 2 + ...+ αm−1 X m−1 = On .
Mặt khác m−1 số thực α1 ,α2 ,...,αm−1 không đồng thời bằng 0 nên hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m−1 } phụ
thuộc tuyến tính.
3. Các định lí về độc lập tuyến tính và phụ thuộc tuyến tính
Định lí 1: Một hệ véctơ n chiều có số véctơ lớn hơn hoặc bằng hai. Hệ véctơ đó phụ thuộc tuyến tính
khi và chỉ khi có một véctơ trong hệ được biểu diễn tuyến qua các véctơ còn lại.
Hệ quả: Hệ gồm hai véctơ X ,Y phụ thuộc tuyến tính khi và chỉ khi X ,Y tỷ lệ và ngược lại X ,Y độc
lập tuyến tính khi và chỉ khi X ,Y không tỷ lệ.
Định lí 2: Cho hai hệ véctơ n chiều { X1 , X 2 ,..., X m } và {Y1 ,Y2 ,...,Yk }.
Nếu m > k và mọi véctơ X i (i = 1,2,...,m) được biểu diễn tuyến tính qua hệ véctơ {Y1 ,Y2 ,...,Yk } thì hệ
véctơ { X1, X 2 ,..., X m } phụ thuộc tuyến tính.
Hệ quả: Mọi hệ véctơ n chiều có số véctơ lớn hơn số chiều (lớn hơn n ) thì hệ véctơ đó phụ thuộc
tuyến tính.
Ví dụ 1: Chứng minh rằng nếu hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } ⊂ ! n độc lập tuyến tính và tồn tại véctơ
X ∈ ! n không biểu diễn tuyến tính qua hệ véctơ { X 1 , X 2 ,..., X m } thì m ≤ n−1.
Giải. Giả sử m > n−1 suy ra hệ véctơ X1 , X 2 ,..., X m , X có số véctơ là m+1> n lớn hơn số chiều của
! n nên phụ thuộc tuyến tính. Vì vậy tồn tại m+1 số thực α1 ,α2 ,...,αm ,α không đồng thời bằng 0 sao
cho
α1 X 1 + α2 X 2 + ...+ αm X m + αX = On .
Do X không biểu diễn tuyến tính qua hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } nên α = 0.
Vậy α1 X1 + α2 X 2 + ...+ αm X m = On ⇔ α1 = α2 = ... = αm = 0 (do hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } ⊂ ! n độc lập
tuyến tính). Vậy α1 = α2 = ... = αm = α = 0 (mâu thuẫn với m+1 số thực α1 ,α2 ,...,αm ,α không đồng
thời bằng 0). Vậy ta có điều phải chứng minh.
Câu 1. Hãy biểu diễn tuyến tính véctơ X = (16,7,−1) qua các véctơ
X 1 = (1,−1,3), X 2 = (2,1,1), X 3 = (5,3,−1).
Câu 2. Hãy biểu diễn véctơ X = (7,11,−6) qua các véctơ X1 = (1,3,−2), X 2 = (3,4,−1), X 3 = (5,5,1).
Câu 3. Tìm m để véctơ X = (3,−1,11,m) biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (2,1,3,8), X 2 = (1,3,0,5), X 3 = (−1,2,2,2).
Câu 4. Hãy biểu diễn tuyến tính véctơ X = (−3,1,−20,25) qua các véctơ
X 1 = (1,2,3,4), X 2 = (−1,5,6,1), X 3 = (−2,3,−2,5).
Câu 5. Hãy biểu diễn tuyến tính véctơ X = (7,26,−7,−28) qua các véctơ
X 1 = (4,2,1,−1), X 2 = (1,−4,2,5).

BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 3
4 BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN

Câu 6. Hãy biểu diễn tuyến tính véctơ X = (3,−5,−10,15) qua các véctơ
X 1 = (3,−2,4,5), X 2 = (1,1,7,−3), X 3 = (0,2,3,−4).
Câu 7. Hãy biểu diễn tuyến tính véctơ X = (1,−2,0,7) qua các véctơ
X 1 = (1,3,4,5), X 2 = (2,2,−1,3), X 3 = (3,5,1,−2), X 4 = (−4,7,2,4).
Câu 8. Xét sự phụ thuộc tuyến tính của hệ véctơ X1 = (2,1,−1), X 2 = (1,5,−2), X 3 = (3,−7,2).
Câu 9. Tìm m để hệ véctơ X1 = (−1,3,2), X 2 = (2,4,−3), X 3 = (5,5,m) độc lập tuyến tính.
Câu 10. Xét sự phụ thuộc tuyến tính của các hệ véctơ sau:
⎪⎧⎪ X 1 = (2,1,−1) ⎪⎧⎪ X 1 = (1,1,−1,−1) ⎪⎧⎪ X 1 = (1,−2,1,−1) ⎪⎧⎪ X 1 = (−1,3,2)
⎪⎪ ⎪⎪ ⎪⎪ ⎪
a) ⎨ X 2 = (1,5,−2) . b) ⎨ X 2 = (2,6,3,2) . c) ⎨ X 2 = (3,3,5,−2) . d) ⎪⎨ X 2 = (2,4,−3) .
⎪⎪ ⎪⎪ ⎪⎪ ⎪⎪
⎪⎪ X 3 = (3,−7,2) ⎪⎪ X 3 = (5,9,0,−1) ⎪⎪ X 3 = (0,−9,−2,1) ⎪⎪ X 3 = (5,5,m)
⎩ ⎩ ⎩ ⎩

⎪⎧⎪ X 1 = (4,3,−1,2)
⎪
e) ⎪⎨ X 2 = (2,−2,4,5) .
⎪⎪
⎪⎪ X 3 = (−2,9,−13,−13)
⎩
Câu 11. Tìm m để véctơ X = (−3,−2,1,m) biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (2,1,m,−1), X 2 = (1,3,−1,2), X 3 = (2,−1,−3,−1).
Câu 12. Chứng minh rằng với mọi m hệ véctơ X1 = (2,3,4,−1), X 2 = (−1,2,−2,1), X 3 = (3,m,4,2) độc
lập tuyến tính.
Câu 13. Chứng minh rằng với mọi m véctơ X = (−m,2,m) luôn biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (1,3,m), X 2 = (−2,−1,1), X 3 = (4,2,−3).
Câu 14. Chứng minh X1 = (1,1,1), X 2 = (1,1,2), X 3 = (1,2,3) độc lập tuyến tính và hãy biểu diễn véctơ
X = (6,9,14) qua các véctơ X 1 , X 2 , X 3.
Câu 15. Chứng minh rằng nếu hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } phụ thuộc tuyến tính và véctơ X m không biểu
diễn tuyến tính qua các véctơ X1 , X 2 ,..., X m−1 thì hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m−1 } phụ thuộc tuyến tính.
Câu 16. Chứng minh rằng nếu hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } ⊂ ! n độc lập tuyến tính và tồn tại véctơ
X ∈ ! n không biểu diễn tuyến tính qua hệ véctơ { X 1 , X 2 ,..., X m } thì m ≤ n−1.
Câu 17. Tìm m để hệ véctơ X1 = (−1,3,2,1), X 2 = (2,4,−3,−1), X 3 = (1,2,3,4), X 4 = (5,5,5,m) độc lập
tuyến tính.
Câu 18. Chứng minh rằng nếu hệ véctơ { X1 , X 2 ,..., X m } ⊂ ! n độc lập tuyến tính và khi thêm vào véctơ
X ∈ ! n ta được hệ véctơ { X1, X 2 ,..., X m , X } phụ thuộc tuyến tính thì véctơ X được biểu diễn tuyến
tính một cách duy nhất qua các véctơ X1 , X 2 ,..., X m .
Câu 19. Tìm m để véctơ X = (1,2,3,m) biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (−1,2,−3,5), X 2 = (2,1,4,6), X 3 = (−3,2,5,7).
Câu 20. Tìm m để véctơ X = (1,2,3,4,m) biểu diễn tuyến tính qua các véctơ
X 1 = (−1,2,−3,5,1), X 2 = (2,1,4,6,3), X 3 = (−3,2,5,7,−1), X 4 = (−2,3,−1,4,5).

Combo Toán cao cấp dành cho Sinh viên khối ngành kinh tế

4 BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 5

Đăng kí khoá học tại đây: https://goo.gl/FQ5oca

Hiện tại Vted.vn xây dựng 2 khoá học Toán cao cấp 1 và Toán cao cấp 2 dành
cho sinh viên năm nhất hệ Cao đẳng, đại học khối ngành Kinh tế của tất cả
các trường:
1 Khoá: PRO S1 - MÔN TOÁN CAO CẤP 1 - ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH
2 Khoá: PRO S2 - MÔN TOÁN CAO CẤP 2 - GIẢI TÍCH
Khoá học cung cấp đầy đủ kiến thức và phương pháp
giải bài tập các dạng toán đi kèm mỗi bài học. Hệ thống
bài tập rèn luyện dạng Tự luận có lời giải chi tiết tại
website sẽ giúp học viên học nhanh và vận dụng chắc
chắn kiến thức. Mục tiêu của khoá học giúp học viên
đạt điểm A thi cuối kì các học phần Toán cao cấp 1 và
Toán cao cấp 2 trong các trường kinh tế.
Sinh viên các trường ĐH sau đây có thể học được combo này:
- ĐH Kinh Tế Quốc Dân
- ĐH Ngoại Thương
- ĐH Thương Mại
- Học viện Tài Chính
- Học viện ngân hàng
- ĐH Kinh tế ĐH Quốc Gia Hà Nội
và các trường đại học, ngành kinh tế của các trường ĐH khác trên khắp cả
nước...
Combo Toán cao cấp dành cho Sinh viên khối ngành kinh tế
Đăng kí khoá học tại đây: https://goo.gl/FQ5oca

BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – PRO S1 – ĐẠI SỐ TUYẾN TÍNH – DUY NHẤT TẠI VTED.VN 5