T.C.

FIRAT NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS TARH ANABLM DALI

13 NUMARALI VE 1727-1730 TARHL MHMME ZEYL DEFTER (Deerlendirme- Transkripsiyon- Dizin)

YKSEK LSANS TEZ

DANIMAN Prof. Dr. Orhan KILI

HAZIRLAYAN Zeynep KURT

ELAZI- 2005

T.C. FIRAT NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS TARH ANABLM DALI

13 NUMARALI VE 1727-1730 TARHL MHMME ZEYL DEFTER (Deerlendirme- Transkripsiyon- Dizin)

YKSEK LSANS TEZ

Bu tez /./2005 tarihinde aadaki juri tarafndan oybirlii/ oy okluu ile kabul edilmitir.

Danman Prof. Dr. Orhan KILI

ye

ye

Yukardaki Jri yelerinin mzalar Tasdik Olunur. Do. Dr. Ahmet AKSIN

Mdr ZET Yksek Lisans Tezi 13 NUMARALI VE 1727-1730 TARHL MHMME ZEYL DEFTER (Deerlendirme-Transkripsiyon-Dizin) ZEYNEP KURT Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Tarih Anabilim Dal

ncelediimiz 13 Numaral Mhimme Zeyli Defteri; ounlukla Revan, Gence, irvan, Tebriz, Tiflis, Erzurum eyaletlerindeki idarecilerle yaplan dorudan ya da dolayl yazmalar iermektedir. Deftere kaydedilen hkmlerde; vergilendirilmesi istenen topraklarn yazlmas ve merkeze bildirilmesi, isyanlarn bastrlmas, snr boylarnda bulunan kalelerin muhafazas, snr hududunun belirlenmesine dair hkmler nemli yer tutmaktadr. Defterin son ksmlar iilerin saldrlarna kar olarak balatlan Dou Seferi ile ilgili hkmleri iermektedir.

ABSTRACT High Licence Tesis 13 th. NUMBER AND THE DATE FROM 1717 to 1730 MHMME ZEYL NOTEBOOK (Evaluation- Transcription- Index) ZEYNEP KURT The Universitey Of Frat Social Science Institute History Main Science Department

That we examined the 13 th. Number Mhimme Zeyli Notebook includes the documents that were written by the directors of Erzurum, Tiflis, Tebriz, irvan, Gence, Revan. Assumptiens that were written in to the notebook includes the acts as the lands which had to be taxed wanted to be written and informed to the goverment, put down rebelliens, defence of the castled along the borders, determination of the lines of bordes were taken important place in this notebook.

The last part of the notebook includes the assumptions of East War against to Shii attacks.

NDEKLER
ZET.I ABSTRACT.II NDEKLERIII NSZIV GR 1

BRNC BLM
I- 13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNN DEERLENDRLMES5 II13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNDEK HKMLERN ZETLER..14

KNC BLM
13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNN TRANSKRPSYONU76 BBLYOGRAFYA..265 DZN266 ZGEM..275

NSZ
Gemi ile gelecek arasnda bir kpr grevi gren ve devletlerin hafzas olarak telakki edebileceimiz arivler, Trk tarihi iin olduu kadar Dnya tarihi iin de nemli bir yere sahip olmulardr. Devletlerin, milletleraras siyasi platformlarda ve lke iinde karlat i ve d meselelerin ancak eldeki ariv malzemesinin deerlendirilmesiyle zlebilecei; bu sebeple btn siyasi, ekonomik, idari, kltrel ve dier milli meselelerle ilgili alnacak her trl kararda arivlerin yararlanlacak en gvenilir ve objektif kaynak olduu, bugn devletler hukukunun da kabul ettii bir gerektir. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanlnda yer alan defter serilerinden en nemli olanlarndan birisi mhimme defterleridir. Mhimme defterlerinin tasnifi yapldktan sonra bulunan dier mhimme defterleri ayr bir tasnife tabi tutulmu ve Mhimme Zeyli Tasnifi altnda toplanmlardr. Mhimme Zeyli Tasnifinde 17 defter kaytldr. Biz bunlardan 13 numaral Mhimme Zeyli Defterini transkribe edip hkm zetlerini kararak bu konuda bir katkda bulunmay arzuladk. Yaplan tm almalarda olduu gibi bu almada da mutlaka baz hata ve eksiklikler bulunmaktadr. Bu eksik ve hatalarm iin zr dilerim. almalarm esnasnda karlatm glkleri giderme hususunda benden yardmlarn esirgemeyen ok deerli hocam Prof. Dr. Orhan KILIa teekkr bir bor bilirim.

Zeynep KURT Elaz- 2005

GR
Babakanlk Osmanl Arivinin nemli kaytlarndan olan mhimme defterleri, Divan- Hmayunda tutulan kaynaklarn en belli bal olandr. Ne zamandan beri tutulmakta olduu bilinmeyen bu defterlere adndan da sosyal, nemli kararlar kaydedilmektedir. Osmanl Arivinde 961-1323/1553-1905 tarihleri arasnda tutulmu 266 tane mhimme defteri mevcuttur2. Bilinen en eski tarihli mhimme defteri ise Topkap Saray Mzesi Arivinde E.12321 numarada kaytl ve 951/1544 tarihli deftedir. Mhimme defterleri Divan- Hmayunda tutulan tek defter deildir. Bunun dnda Tahvl, Ruus, Nme vs. konularna gre baka defterler de tutulmutur1. Mhimme defterlerinde Divan- Hmayunda grlen ve karara balanan her konuya ait hkme rastlanmaktadr. Ancak bu hkmler defterin adndan da anlalaca ehhemm-i umur dan konulardr. Fakat buradaki ehemiyetin takdiri Divana aittir. te yandan mhimme defterine, hkmlerin sadr olduu Divanlara mhimme, rikab mhimmesi, ordu mhimmesi, kaymakamlk mhimmesi gibi adlar verilmektedir. Mhimme defterleri, padiahn stanbul veya Edirnede bulunuu srasnda sadrazam bakanlnda toplanan Divandan kan mhim emirlerin kayd olunduu defterlerdir. Rikab mhimmesi, sadrazamn seferde olduu zaman yerine kalan ve Rikab Kaymakam denilen bir vezirin riyasetinde toplanan Divandan kan kararlar ihtiva etmektedir. Ordu mhimmesinde, serdar- ekrem olan sadrazamn ordunun banda seferde iken toplad Divanda alnan kararlar yer almaktadr. Kaymakamlk mhimmesinde ise padiah ve sadrazamn birlikte seferde olduu veya stanbul dnda bulunduu srada bakentte braklan kaymakam riyasetinde toplanan Divanda alnan kararlarn kayd olunduu defterlere denilmktedir2.1 Defterlerdeki kaytlar, asl fermanlarn suretleri hviyetindedir. Sadrazamn bakanlnda; Kubbe Vezirleri, Anadolu ve Rumeli Kazaskeri, defterdar ve niancnn
Ayegl HSEYNKLOLU, 74 Numaral Mhimme Defteri Katalou, (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Semineri), Elaz, 1999, s.1. 2 F. Ahmet EK, Mhimme Defteri Terminolojisi, (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Semineri), Elaz, 1998, s.III.
1

anlalaca gibi, Divan-

Hmayun toplantlarnda grlen, devletin i ve d meselelerine ait siyasi, askeri,

katld Divan toplantlarnda alnan kararlar, padiah tasdikinden getikten sonra kronolojik sra iinde defterlere kaydedilmitir. Mhimme defterlerinin tertibinde ekil ve muhteva ynnden bir tekml gze arpmaktadr. Klasik dneme ait (1553-1642) ilk defterler balk tamazlar. Yazlar daha karmaktr. lk sayfalarda balk yerine sadece kayt tarihini belirten Arapa toplant gn ve onun hemen altnda ay ve yl yazldr. Mhimme defterlerindeki hkm tarihlerinin yazl ilk dnemlerde yukarda bahsedildii zere balk tarih atmak suretiyle olmutur.Daha sonralar bu usulden vazgeilerek, gnler, evil, evst, ve evhir tabirleriyle onarl dilimler halinde ifade olunmaya balanlmtr3. XVII. yzyln ortalarndan itibaren mhimme defterlerinde yer alan baz konular ayrlarak baka defterlere kayd edilmeye balanmtr. Bu da phesiz mhimme defterlerinin muhteva bakmndan fakirlemesine yol amtr4. 1648 ylndan itibaren ikayet ile ilgili hkmler iin ikayet defterleri ad altnda ayr defterler dzenlenmitir. Bu meyanda 1699 ylnda nme-i hmayun 1707de Msra gnderilen fermnlar, 1747de kalebend hkmleri, 1787de gizli emirler, 1863te mlk tevcihat 1869da makine fabrika imtiyaz ve kilise kaytlar mhimme defterlerinden ayrlarak baka defterlere kayd olunmaya balanmtr. XVIII. yzylda devlet ilerinin Divn- Hmyundan Paa Kapsna kayd, Bb- Alnin, ynetimde arlnn hissedilmeye balad dnemlerde, yava yava padiah fermanlarnn yerini sadrazam buyruldular almaya balam ve buyruldular iin Ayniyat Defteri ad altnda yeni bir defter serisi tutulmaya balamtr. Bununla birlikte mhimme kaytlarn tutan Divan kalemleri az saydaki ktip kadrosu ile sadret tekilat iinde yer alarak, devletin yklna kadar eski grevini srdrmtr. Bert, nian, ferman, nme gibi Osmanl diplomatik belgelerinde muayyen bir yazma forml tatbik edilmitir. Buna gre belgeleri on ksmda ele almak mmkndr: 1. Davet 2. Tura (Padiahn Nian)2
Neat ST, 83 Numaral Mhimme Defteri ( M.1627- 1628/H. 1036- 1037 ), (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Tezi), Elaz, 2000, s.2. 4 F. Ahmet EK, Mhimme Defteri Terminolojisi, s.III.
3

3. nvan ve Elkab 4. Muhatabn Ad ve Elkab 5. Dua 6. Nakil ve bla 7. Emir 8. Tekid ve Tehdid 9. Tarih 10. Yer Davet ve tura mhime defterlerinde yer almaz. nk mhimme defterlerindeki hkmler daha nce de bahsedildii gibi esas belgelerin sretleri ve msveddesi durumundadr. nvan ve elkaba gelince, padiah baka hkmdarlara bir mektup gnderdii takdirde nce kendi nvan ve elkablarna yer vermektedir. Bu da daha ok nme-i hmayunlarda grlr. Fakat mhimme defterlerinde sretleri kaydedilen nme-i hmayunlarda padiahn nvan ve elkabna yer verilmemitir. Bundan sonraki forml ise muhatabn elkabdr. Mhimme defterlerinde muhatabn elkabna nadiren yer verilmi umumiyetle Rumeli beylerbeyine hkm ki.. Halep beylerbeyisine hkm ki.. veya Sabk irvan hakimi Ebu Bekir Mirzaya hkm ki. yada Demirkapuda Vezir Osman Paaya hkm ki gibi hitap edilenin rtbe ve mevkisi veya ismi ile dorudan konuya girilmektedir. Elkabtan sonra dua ve hayr cmlecii gelmektedir. Mesela vezirler iin adm-Allahu tecl iclaleh beylerbeyi iin dme ikbleh , kadlar iin zidefazlhu, aa, mteferrika avu vs. rtbedekiler iin de zide mecdh, dme mecdhu zide kadruhu gibi formller kullanlmtr. Buraya kadar olan ksm belgenin giri protokoldr. Bundan sonra belgede asl mevzuya girilmektedir. Bu ksmn birinci blm nakil ve ibladr. Burada bir olay anlatlmakta hkmn yazlmasna sebep olan konu aklanmakta ve akabinde buyurdum ki denilerek emir ksmna geilmektedir. ok defa buyurdum ki den sonra bir iki kelimelik boluk braklarak hkm-i erfm ile varduk da yada vusul buldukda denilerek devam edilmektedir. Buyurdum ki forml ile balayan ksm emir ksmdr. Burada ne yaplmas ve nasl hareket edilmesi gerektii muhataba emr edilmektedir. yet emr edilen husslar yerine getirilmemise konunun ehemmiyetine gre muhatab eedd-i ikb ile

muteb olunaca veya daha a bir ifadeyle asla zrnz makbl olmaz eklinde tehdid edilmektedir. Son ksmda ise tarih ve hkmn yazld yer belirtilmektedir 5. 3 Bizim incelemi olduumuz defter, 13 numaral ve 1727-1730 tarihli Mhimme Zeyli Defteridir. Mhimme Zeyli Defterleri h. R.980-1135 / m. 1572-1780 tarihleri arasnda hazrlanm 17 adet defterden mteekkildir. Bu seride 17. srada zikredilen defter, Mhime-i Mektm ksmna ait olmasna ramen, defterlerin tasnifi srasnda yanllkla buraya dahil edilmitir. Mhimme Zeyli Defterleri, daha nce zikredilmi olan ana mhimme defterleri serisinden yanllkla dier defterler gruplarna karm bulunan mhimme defterlerinden olumutur. Karan defterlerin zamanla tasnifler neticesi ortaya kmalarndan sonra mhimme zeyli ad altnda bir grup tekil etmitir6.

Neat ST, 83 Numaral Mhimme Defteri ( M.1627- 1628/H. 1036- 1037 ), s.2, 3, 4. Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi, (Hazrlayanlar: Yusuf hsan GEN, Abdlmecid MUTAF, Mustafa KK, Sinan SATAR, brahim KARACA), Ankara, 1992, s.90, 91.
6

BRNC BLM

I- 13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNN DEERLENDRLMES 13 Numaral Mhimme Zeyli Defteri, H. Evil-i Cemaziyel-ahir M. 1139 (M. Ocak sonlar 1727) trihi ile Evst- Rebiyl-ahir 1143 (M. Ekim sonlar 1730) trihleri arasnda verilmi olan hkmleri iermektedir. Bu yllar, pdiahlar silsilesi ierisinde 27 sene pdiahlk yapm bulunan III. Ahmed devrinin sonlarn gsterir. Defterde 304 hkme yer verilmitir. Bu hkmlerden 296s III. Ahmed devrine, geriye kalan sekizi ise ondan sonra tahta geen Sultn I. Mahmud dnemine aittir. Defter, dvn bir hatla kaleme alnm olup, 75 sayfadr. lk sayfa botur. Yazlar pek okunakl olmayan belki de zerinden uzunca bir zaman gemesi sebebiyle mrekkepler silikletiinden kark bir grnm arz etmektedir. Defterdeki yazlara baklarak 6-7 ktibin kaleminden kt sylenebilir. Mhimme defterlerinde nce tarih yazlr. Ayn gn iinde yazlan hkmler iin ayr ayr tarih yazlmaz, hkmler sralanr. Fakat bizim incelediimiz 13 Numaral Mhimme Zeyli Defterinde ise hkmn sonuna tarih yazlmtr. Tarihlemelerde gn belirtilmeyip, sadece hicri olarak evil, evst, evhir eklinde ayn balar, ortalar ve sonlar zikredilmektedir. Ay isimleri de ksaltmalar eklinde yer almaktadr. Mesela; M: Muharremi, S: Saferi, Ra: Rebl Evveli, R: Rebl- hiri, B: Recebi, : aban, N:Ramazan, L:evvali, Za: Zilkadeyi, Z: Zilhicceyi gstermektedir. Defterde verilen hicri tarihleri miladi tarihlere evirirken; evili ayn bei, evst ayn on bei , evhiri ise yirmi bei dnp yle hesapladk. Defterdeki ilk tarih birinci hkmn sonuna yazlan Evil-i Cemziyel-hir 1139- Ocak sonlar 1727dir. Bu tarihte hkm yazldktan sonra geriye dnlerek Cemaziyel- Evvel 1139- Aralk sonlar 1726 tarihinde bir hkm yazlmtr. Evst- Cemziyel-hir 1139- ubat balar 1727 tarihli sekiz hkm kaydedilmitir. Evil-i Receb 1139- Mart ortalar 1727de iki hkm yazlmtr. Evil-i aban 1139- Mart sonlar 1727 tarihli iki hkm kaydedilmitir. Bir ay aradan sonra evst- Ramazan

10

1139- Mays balar1727de iki hkme yer verilmitir. Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 tarihinde alt hkm yazlmtr. Yine bir ay aradan sonra evst- Zilkade 1139- Temmuz balar 1727 tarihinde hkm yer almaktadr. Daha sonra evil-i Zilhicce 1139- Temmuz sonlar 1727de iki hkm; evst- Zilhicce- Austos balarnda bir hkm deftere kaydedilmitir. Bylece 1139-1727 ylnda bir tanesi 1726 ylnda yazlm olmakla beraber toplam 31 konu nemli addedilerek deftere yazlmtr. Bu tarihlemelerden sonra 1140-1727/1728 ylna ait hkmlere geilmitir. Bu yla ait ilk tarihleme olan evst- Muharrem 1140- Eyll balar 1727de bir hkm kaydedilmitir. Daha sonra evhir-i Muharrem aynda bir hkm yazldktan sonra geriye dnlerek evst- Muharrem aynda iki hkm; evhir-i Muharrem aynda bir konu karara balanmtr. Bir ay aradan sonra atlan Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727de yirmi bir hkm kaydedilmitir. Daha sonra ki tarih olan evhir-i Rebl Evvel 1140- Kasm balar 1727de 5 hkm karara balanmtr. Daha sonra gelen 64., 65., 75., 81. ve 85. hkmler mkerrer hkmlerdir. Daha sonra atlan evst- Rebl hir 1140- Kasm sonlar 1727de iki hkm; evhir-i Rebl hir 1140- Kasm sonlar 1727de iki hkm; Evhir-i Rebl hir- Aralk balarnda ise bir hkm kaydedilmitir. Evil-i Cemziyel- Evvel 1140-Aralk ortalar 1727 tarihinde bir hkm; evhir_i Cemziyel-Evvel 1140- Ocak balar 1728 ylnda on bir hkm karara balanmtr. Evhir_i Cemziyel-hir 1140- Ocak balar 1728de iki hkm; evst- Cemziyel-hir 1140- Ocak sonlarnda bir hkm kaydedilmitir. Daha sonra geriye dnlerek evil-i Cemziyel-hir Ocak ortalarnda iki hkm; evhir-i Cemziyel-hir ubat balarnda iki hkm yazlmtr. Defterde geriye dnk tarihlere ska rastlanlmaktadr. Daha sonra Recep aynda toplam 10 hkm; aban aynda 2 hkm kaydedilmitir. Ramazan, evval ve Zilkade aynda hi hkm yoktur. ay aradan sonra Zilhicce ayna ait toplam hkm bulunmaktadr. 11401727/1728 ylna ait toplam doksan bir hkm bulunmaktadr. Bu tarihlemelerden sonra 1141-1728/1729 ylna ait hkmlere geilmitir. Bu yla ait ilk tarihleme evhir-i Muharrem 1141- Austos sonlar 1728dir. Muharrem aynda iki hkm, Safer aynda drt hkm yazldktan sonra geriye dnlerek Muharrem aynda hkm yazlmtr. Tekrar Safer aynda on sekiz hkm karara balanmtr. Rebl- Evvel aynda bir hkm yazldktan sonra geriye dnlerek Safer ayna ait yedi hkm bulunmaktadr. Tekrar Rebl- Evvel aynda dokuz hkm; Rebl-hir aynda alt hkm ;

11

Cemziyel Evvel aynda iki hkm kaydedilmitir. Geriye dnlerek Rebl-Evvel aynda iki hkm; Cemziyel- hir aynda alt hkm; Receb aynda dokuz hkm; aban aynda iki hkm kaydedilmitir. Zilkade ayna ait hkm yoktur. Bir ay aradan sonra Zilhicce ayna ait toplam sekiz hkm bulunmaktadr. 1141-1728/1729 ylna ait toplam doksan be hkm bulunmaktadr. Bu tarihlemelerden sonra 1142-1729/1730 ylna ait hkmlere geilmitir. Bu yla ait ilk tarihleme olan evil-i Muharrem 1142Temmuz sonlar 1729da bir hkm yazldktan sonra geriye dnlerek Zilhicce 1141 ylna ait bir hkm bulunmaktadr. Daha sonra Zilkade 1142 ylna ait bir hkmden sonra tekrar geriye dnlerek Zilhicce 1141 ylna ait bir hkme yer verilmitir. Safer ayna ait iki hkm kaydedilmitir. Drt ay aradan sonra Cemziyel hir aynda bir hkm; Rebl- Evvel aynda hkm yazldktan sonra Cemziyel- hir aynda bir hkm deftere kaydedilmitir. Daha sonra Receb aynda iki, aban aynda on bir ;Ramazan aynda drt; geriye dnlerek evval aynda iki; Ramazan, evval ve Zilkade aynda bir; Zilhicce aynda ise alt hkm yazlmtr. 1142-1729/1730 ylna ait toplam 37 hkm bulunmaktadr. Daha sonra 1143-1730 ylna ait hkmlere geilmitir. Bu yla ait ilk tarih evhir-i Muharrem 1143- Austos balar 1730dur. Muharrem aynda hkm; Safer aynda iki hkm yazldktan sonra geriye dnlerek Muharrem ayna ait drt, Safer ayna ait yirmi alt hkm kaydedilmitir. Rebl-Evvel aynda dokuz hkm; son ay olan Rebl-Ahr aynda ise alt hkm yazlmtr. 1143 ylna ait toplam hkm says yirmi bedir. Defterde kronolojiye pek uyulmad tarih sralamalarndaki dzensizlikten

anlalmaktadr. Gn belirtilmedii iin de o ayn tam olarak hangi gnne tekabl ettiini kestirmek glemektedir. Deftere bir ayda en fazla yirmi sekiz, en az bir hkm kaydedilmitir. Defterde hkmn yazlmad aylara da rastlamak mmkndr. Defterde dikkatimizi eken bir husus en ok Safer aynda hkmn yazlm olmasdr. Defterde 133. hkmn tarihi f EvS, sene 1141 eklinde yazlmtr. Yazlmayan gnn tarihi evil, evst veya evhir olabilir diye biz bu ksm bo brakp; sadece ay ve yl deerlendirdik. Yine 281. hkmn yl yanllkla 1143 yerine 1134 yazlmtr. Defterde 18. hkmn son ksm yazlmamtr. Ancak itimad klasun buyurdum ki diye bitmesi gerekir.

12

Defterin sayfa numaralar, sayfalarn yanna verilmitir. Defterin hkm numaralar ise orijinal olmayp, her hkmn bana sonradan kurun kalemle verilmitir. Bir sayfada ok defa 3-4 hkm yer almtr. Ancak bir sayfaya bazen ksa olan 9-10 hkmn yazld da olmutur. Hatta bazen bir sayfaya uzun olan tek bir hkmn yazld da grlmektedir. Defterde kelimeler ktipler tarafndan bazen eksik yazlmtr. Biz unutulan yerleri tamamladmzda parantez iinde belirttik. Dizini hazrlarken mhimme defterindeki orijinal sayfalar esasa aldk. Metin transkribe edilirken; okunuunda tereddt edilen kelimelerin yanna parantez iinde kliesi yazlmtr. Hi okunamayan kelimelerin sadece kliesi yazlmtr. Orjinal metinde bo braklm yerler de parantez iinde bo ( bo ) eklinde gsterilmitir. Defterdeki ilk hkm; Sivas eyletindeki kadlara ve Mara nibine, son hkm ise Aydn muhassl Vezr Abdullah Paaya yazlmtr. Aradaki bir hkmden sonra, Bir sreti. denmek sretiyle uzun uzadya hkm yazlmayp, bu ekilde zetlenerek kayda geirilmitir. Bu ekilde defterde doksan tane sret hkm yer almaktadr. Be tane de mkerrer hkm bulunmaktadr. Emirler, ok deiik makm ve vazfelerde bulunan idrecilere gnderilmitir. Bazen bir hkm bir idareciye hitb ederken, ayn anda birka makm ilgilendiren hkmlere de rastlanlmaktadr. Defterde ekseriyetle gnderilen ahsn makm ve ismi emrin hemen banda yer almakla birlikte, makm bildirilip ismi zikredilmeyen hkm bulunmaktadr. Bu hkmlerde (96, 108, 195 nolu hkmler) isim yeri bo braklmtr. Yer yer bu durumu hkm aralarnda geen ve belirli bir grevle bir yerden baka bir yere tyin edilen mbir, muharrir gibi zel grevle gnderilen memurlarn isimlerinde de rastlamaktayz. Defter, aada sralanan ahslar iin verilen hkmleri iermektedir:

Bir kd ve bir naibe Birka kdya Birka kdya ve bir kdya

1 1 1

13

Bir mutasarrfa Elviye alaybeylerine Birka alaybeyine Birka kdya ve bir vilayet ayanna Bir muhafza Bir beylerbeyine Bir seraskere Lezgi taifesinin alim, subay ve ayanlarna irvan Han El-Hac Davud ve irvann ulema ve eraf ile dier halka Bir valiye Elviye beylerine irvan tarafnda hududla grevli Dervi Mehmed Paaya irvan Hanna Bir sancakbeyine Elviye beyleri ve kap halkna Karsn gnll yeminli aalar, kethda ve ihtiyarlar ve btn askerlerine Birka kdya, bir mtesellime Bir mutasarrfa, bir muhafza Tiflis Kalesi sa ve sol cenah aalarna btn askerleriyle birlikte Halduvar Kalesinin gnll aalarna btn askerleriyle birlikte Bir vali, bir kapcbana Bir vali, bir defterdara Bir kapcbana Dergh- Mualla Kapcbana Abaza tarafna memur askere babu olan vezir shak Paazde Yusufa Bir beylerbeyi ve birka kdya ar ve kendisine tabi alimlere, ileri gelenlere, yneticilere Tala ve tabileri, alim ve ileri gelenlerine Bir muharrire Erzurumda hkmet ve elviye mutasarrflarna Tiflis yerli kuvvetlerine

30 35 4 1 49 22 3 1 1 20 2 1 11 22 1 1 6 3 1 1 1 1 1 5 1 1 1 1 4 1 1

irvan Han El-Hac Davud Hana, Dastan emirlerine, ulema, ayan ve halkna 1

14

Elviye alaybeyleri, zema ve tmar sahiplerine Elviye beylerine bal adamlarla memurlara Bir mtesellime Kad, naib ve kethda yerlerine Yenieri subay Hasei mere Vezirler, beylerbeyiler, mevaliler, sancakbeyleri, kadlar, mtesellimler, kethda yerleri, yenieri serdarlar, hassalar, vakflar, kasabalar, ky subaylar, vilayet ayanlar ve i sahiplerine Bir mutasarrf, kad, dizdar ve yenieri subayna Dier subaylar, ileri gelenler ve i sahiplerine Bir mtesellim, bir gmrk emini ve yenieri subayna Sipah Terakkili Aas Bekire Silahdar Terakkili Aas el-Hac Mehmede Ulufeciyan- Yemin Aas Sleyman ve azeban- Yemin Aas smaile Ulufeciyan- Yer Aas Ahmed ve azeban- Yeser Aas Ahmede nallu cemaati reisine Bir beylerbeyi, bir muharrire Bir kad, bir kaymakama Dergh- Ali Kapcbana Birka muhafz ve irvan Hanna Bir vali ve irvan Hanna Bir kaymakama Bir muhassla Bir molla, kad ve mtesellime Dastan emirlerine Bir muhafza, kap kullarna ve yerli kulu zabitanna ve dier komutanlara Bir muhafza, beylerbeylerine, kap kullar ve yerli kulu zabitanna veelviye Alaybeylerine ve dier komutanlara Bir mtesellim, bir dizdar ve dier subaylara Elviye mutasarrfna Bir alaybeyine, zema ve tmr sahiplerine

1 1 1 7 1

1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 3 1 1 1 2 1 1 1

Beylerbeyiler, mevali, sancakbeyleri, kadlar, kethda yerleri, yenieri serdarlar,

15

Bir muhafza, kap kullar zabitlerine ve dier asker zabitanna Dergah- Ali topular zerine zabit olan Altm Dokuzuncu Halil orbacya Top arabaclar zabitine Ocakda Seksuncuba olan Ahmede Serdengeti bayraklar kadesine memur Haseki Hseyine Dergah Muallam yenierileri, serdengeti bayraklar ka de eden memur Haseki Hac Osmana

1 1 1 1 1 1

erik olarak daha ok vergilendirilecek topraklarn yazlp py-i tahta bildirilmesi, isynlarn bastrlmas, snr boylarnda bulunan kalelerin muhfazas ana unsur olarak gze arpmaktadr. Defterdeki hkmler konularna gre yle bir tasnife tabi tutulabilir:

1) Tyin ve grevlendirme emri: 1, 11, 12, 13, 26, 27, 29, 35, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 59, 60, 61, 64, 65, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 89, 95, 96, 97, 98, 99, 103, 114, 115, 120, 121, 125, 126, 127, 128, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 154, 158, 159, 179, 180, 181, 182, 203, 208, 219, 221, 222, 225, 227, 228, 229, 230, 231, 234, 235, 236, 268, 278, 287, 288, 289, 302, 303, 304 nolu hkmler. 2) Vergi shiplerinin dzenlenmesi ve vergi toplanmas emri: 2, 19, 23, 24, 86, 87, 88, 194 nolu hkmler. 3) Vergiye tb arzilerin yazlmas emri: 186, 187, 192, 193, 206, 207, 215 nolu hkmler. 4) Emre itaatsizlik, grevi ihml ve tazr emri: 3, 58, 168, 169, 170, 173, 184, 262, 290, 291, 295, 296, 299, 300 nolu hkmler. 5) Emre itaatsizlik nedeniyle cezlandrma emri: 4 nolu hkm. 6) Grevi ihml ve halka zulmedenlerin cezlandrlmas emri: 16, 174 nolu hkmler. 7) Grevden azil emri: 176, 183 nolu hkmler. 8) Herhangi bir sua kar belirtilen zrn pdiaha kabl hkm: 17 nolu hkm.

16

9) ehrin bayndr hle getirilmesi emri: 216, 226 nolu hkmler. 10) Halk himye ve emniyetinin salanmas emri: 14, 15, 130, 131, 191 nolu hkmler. 11) Bir ahsn emniyetinin salanmas, kamasnn engellenmesi emri: 163, 164, 175, 177, 178, 248 nolu hkmler. 12) Bir yerden baka bir yere gitme izni: 104, 105, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 204, 205, 209, 210 nolu hkmler. 13) Grevden firr edenlere dir hkm: 113, 118 nolu hkmler. 14) Mslman syi ldrmenin cevz fetvs: 136, 137 nolu hkmler. 15) Sefer yardm emri: 10 nolu hkm. 16) Asker yazm emri: 155, 156, 157 nolu hkmler. 17) Savaa hazrlk yaplmas emri: 250, 251, 252, 253, 254, 257 nolu hkmler. 18) Bayrak ama emri: 152, 153 nolu hkmler. 19) Askeri silahlandrma emri: 5, 6, 7, 8, 185 nolu hkmler. 20) Asker saym ve eksiklerin bildirimi emri: 119, 263 nolu hkmler. 21) Sava mhimmtnn defterlere kayd emri: 301 nolu hkm. 22) Kale yapm iin hesap defteri tutulmas emri: 212, 213, 246 nolu hkmler. 23) Kale tmirt ve noksanlarnn tamamlanmas emri: 223 nolu hkm. 24) Dikkt ve teyakkuzda bulunma emri: 30 nolu hkm. 25) Maiyyete grevlendirilen asker saysn bildiren hkm: 266, 267 nolu hkmler. 26) Kale savunmas emri: 270, 271, 272, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 292, 293 nolu hkmler. 27) Ekiy ve slerin bastrlmas emri: 20, 21, 22, 32, 34, 70, 91, 92, 93, 94, 106, 108, 109, 110, 111, 112, 122, 123, 124, 129, 132, 133, 134, 135, 150, 151, 165, 166, 167, 214, 220, 232, 233, 237, 238 nolu hkmler. 28) Destek birlii gnderilmesi vey yardma gitme emri: 100, 160, 239, 258, 259, 273, 274, 275, 276, 277, 279 nolu hkmler. 29) Askerin sancak vey mansbna dnme izni emri: 217, 218 nolu hkmler.

17

30) Srgne yollama grevlendirmesi: 161 nolu hkm. 31) Srgn olduunu bildirim emri: 162 nolu hkm. 32) Hududun belirlenmesi emri: 171, 172, 242, 243, 244, 245 nolu hkmler. 33) Snr ehri caddelerinden gei izni: 247 nolu hkm. 34) Snr gei izni verilmesi: 211 nolu hkm. 35) Bulunduu greve devm emri: 260, 261 nolu hkmler. 36) Yeni pdihn tahta clsu ve ihsn hkm: 297, 298 nolu hkmler. Bu almada dikkatimizi eken bir husus, dnemin imknlar nisbetinde ok ksa zaman aralklaryla bir emrin ok uzak beldelere ulatrlm olmasdr. Gnmzde ran topraklar ierisinde yer alan Gence, irvn, Revn gibi ehirlerin, o zamanki saltanat merkezi olan stanbula uzakl gz nnde bulundurulduunda bugn dahi bir mektubun ulatrlmas belki birka haftay aacaktr. O zamann artlarnda belki de at zerinde birka aylk mesafe olan bu ehirlerle bir ay ierisinde birka defa haber alverii gerekletirilebilmitir. Baka bir husus ise, bilhassa dou blgelerinde yer alan tmr ve zemet shiplerinin saltanatn merkezinden uzaklatka pdihn emrine itaatte isteksiz davranmalardr. Snr boylarndaki bir kaleyi muhfaza emriyle grevlendirilen alaybeylerinden bir ksm, emre itaatte geveklik gsterip, birka defa pdiah tarafndan ikaz edilip, tehditler savrulduktan sonra ancak hareket edebilmektedir. Yer yer tembellik gsterenler, topraklar ellerinden alnp bakasna devredilmek sretiyle cezalandrlmaktadrlar. Emre itaat edenler ihml edilmeyip, onlar da zaman zaman samur krk elbiselerle, ilemeli kllarla, hanerlerle onore edilip dllendirilmektedirler. Defter, baz trih olaylara k tutmaktadr. Sonlara doru hareketlilik ba gstermekte, iilerin saldrlarna mukabele olarak balatlan Dou Seferine yer verilmektedir.

18

II- 13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNDEK HKMLERN ZETLER Evil-i Cemziyel-hir 1139-Ocak sonlar 1727 Sayfa No: 2 Hkm No: 1 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Mara nibine: Sivas ve Mara Eyletlerinin sancak alaybeyleri ile btn sancaklarn zemet ve tmr shiplerinin, Erzurum vlisi olup Gence cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paann maiyyetine katlp gereken din ve devlet grevlerini yerine getirmelerini; bu grevden kandklar takdirde tmr ve zemetlerinin baka ahslara devredileceini bildiren hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1139-Ocak sonlar 1727 Sayfa No: 2 Hkm No: 2 Erzurum ve Kars Eyletlerinde bulunan kadlara: Erzurum ve Kars Eyletlerine bal ky ve kasabalarda tmr ve zemet shiplerinin kimler olduunu dzenleyen hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1139-Ocak sonlar 1727 Sayfa No: 2 Hkm No: 3 Trabzon Eyletinde bulunan kadlara ve Ahstha kadsna: Trabzon Eyletine bal baz kasaba ve kylerde bulunan tmr ve zemet shiplerinin Tiflis muhfazasyla grevli olmalarna ramen bu greve gitmemelerinden dolay bulunduklar blgenin alaybeylerinin bayra altnda dn ve devlet grevlerini yerine getirmek zere nevrza kadar toplanmalar, aksi takdirde zemet ve tmrlarnn bakalarna devredilmesine dir hkm. Evil-i Cemziyel-Evvel 1139- Aralk sonlar 1726 Sayfa No: 3 Hkm No: 4 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Mara Eyleti zemet ve tmr shiplerinin bir iki defa anlamazlna sebep olacak hareketlerde bulunarak izinsiz fermnsz hizmeti terk ederek firr eyleyen

19

alaybeylerinin bildirilerek bu drt alaybeyinin zemet ve alaybeyliklerinin bakalarna tevch olunarak ibret olmas iin bir baka yere srgn edilmelerine dir hkm. Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Sayfa No: 3 Hkm No: 5 Erzurum Eyletinin elviye alaybeylerine: Zuem ve tmr shipleri devlet-i aliyyenin askerleri olduklar seferlere tokmak tfeksiz olarak katldklar tespit edildiinden btn alaybeylerinin emirleri altndaki askerlere tokmak tfek ve mkemmel silahlar temin etmelerine dair hkm. Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Hkm No: 6 Bir sreti Sivas Eyletinin elviye alaybeylerine: Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Hkm No: 7 Bir sreti Mara Eyletinin elviye alaybeylerine:

Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Hkm No: 8 Bir sreti Kars Eyletinin alaybeylerine: Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Sayfa no: 3 Hkm No: 9 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Zuem ve tmr shiplerinin askerlere tokmak tfek ve mkemmel silahlar almasnn temin edilerek bir tek mzrakl asker bulundurulmamasna dair sk tembihat ieren hkm.

20

Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Sayfa No: 4 Hkm No: 10 Mara Eyletinde bulunan kadlara ve vilyet aynna: Mara Beylerbeyi Mehmed Paann tertipli kapu halk ile savata gsterdii stn baardan dolay kendisine ve kapu halkna, imdd- sefernin denmesine; bu emre muhalefetten kanlmasna dir hkm. Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Sayfa No: 4 Hkm No: 11 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Defterhne-i mire ktiplerinden Tiflis tahrrine gnderilen hsan Ali ldnden dolay yerine Rhi Mustafann Tiflise grevlendirilmesine dir hkm. Evst- Cemziyel-hir 1139-ubat balar 1727 Sayfa No: 4 Hkm No: 12 Bir sreti Tiflis muhfzna: Zikredilen Rhi Mustafann Tifliste ktiplikle istihdm edilmesine dir hkm. Evil-i Receb 1139- ubat sonlar 1727 Sayfa No: 5 Hkm No: 13 Ocakda grevli Seksoncu ba Ahmede: Zaarcba olup hl Gence seraskeri olan vezr Mustafa Paann maiyyetine memur olan el-Hc Ahmedin veft etmesinden dolay zaarcbala mahsus altm drt askerle Mustafa Paann askerlerine katlp hizmet ve hareket etmesine dir hkm. Evhir-i Receb 1139- Mart ortalar 1727 Sayfa No: 5 Hkm No: 14 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya: Yeni fethedilen Revan memleketi halknn himye ve korunmasna zen gsterilmesine, halka satap tecvze yeltenenlerin cezlandrlmasna dir hkm. Evhir-i Receb 1139- Mart ortalar 1727

21

Hkm No: 15 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Evil-i aban 1139- Mart sonlar 1727 Sayfa No: 5 Hkm No: 16 ldr ve Tiflis Eyletlerine vli olup Tiflis muhfz shk Paaya: nceleri servet ve makmdan ber bir pespye iken pdih tarafndan onurlandrlarak Tiflis vliliine getirilen shk Paaya ora halkn saldr ve tecvzlerden korumakla grevli olduu hatrlatlarak grevini ihml ettii, askerlerin halka zulmedip haksz yere cezlandrdklar haberinin mtevtir olarak pdiha ulat bildirilip iddetli bir ekilde uyary ierir hkm. Evil-i aban 1139- Mart sonlar 1727 Sayfa No: 5 Hkm No: 17 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Snr komutanlar, avular kethds, alaybeyleri ve sir zuem ve tmar shipleri pdiha adam ve mektup gndererek ran seferinden itibaren u na kadar yazl kl sava ve muhsaradan bir an geri durmayp dn u devlet iin altklar ve ilelerinin perian olduuna dir bilgi vermeleri mnsebetiyle bu sene bulunduklar hizmetlerinde alp gelecek sene klaklarna dnerek g toplayabileceklerine dir hkm. Evst- Ramazan 1139- Mays balar 1727 Sayfa No: 6 Hkm No: 18 Muhammed Kuluhana: Tiflis muhfz shk Paa vstasyla pdiha ball ve sadkati sebebiyle Khit Eyletinin cizyesini demek artyla kendisine verilmesini bildirir hkm. Evst- Ramazan 1139- Mays balar 1727 Sayfa No: 6 Hkm No: 19

22

Khit Beylerbeyi Muhammed Kuluhana: Khit Eyletinin cizyesini ve elde edilen rehinleri vezr vstasyla pdiha ulatrmak artyla ihsn olunan eyletin gelirlerini adam gndermek sretiyle pdiha zamnnda ulatrmas ve ehri gzelce ynetip ekiyy def etmesine dir hkm. Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Sayfa No: 6 Hkm No: 20 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Treyen ekya nedeniyle Zaryub, Gke, Mezraa ve Alagz ve Nahcvan blgelerinde emniyet kalmadndan Tebriz seraskeri Ali Paa ile irtibata geilip ekiyann sindirilmesi, elindeki mallarn alnmas, huzur ve sknun salanmasna dair hkm. Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Hkm No: 21 Bir sreti Tebriz cnibi Seraskeri vezr Ali Paaya: Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Sayfa No: 6 Hkm No: 22 Revn muhfz vezr Mustafa Paaya: Revn blgesinde bir takm slerin yola gelmekle birlikte hl hkmdara kar isyn eden ekiyy itate zorlamaya ve gerekli tedbirleri almaya ve emniyet ve syii salamaya dair hkm. Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Sayfa No: 7 Hkm No: 23 Khit Beylerbeyi Muhammed Kuluhana: Ballk ve sadkati ile ekiyy sindirmesi karlnda Beylerbeyilik pyesi ve ocakln kendisine verildiini, halktan toplanan cizyenin zamnnda ulatrlmasn hatrlatan hkm.

23

Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Sayfa No: 7 Hkm No: 24 ar ve Tala blgesinde bulunan Lezgi tifesinin limleri, subaylar ve aynna: Khit Eyletinin ehl-i zimmet olup cizyelerini zamnnda Muhammed Kuluhana vermelerini ve adamlarn isyndan uzak tutmalarn bildiren hkm. Evil-i evval 1139- Mays sonlar 1727 Sayfa No: 7 Hkm No: 25 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvan blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: irvn Hn Dvud Hna bal Lezgi tifesinin Moskov ariesine bal Kazaklarn brgirlerini gasbettiklerini ve bunlarn shiplerine geri verilerek barn salanmasn bildiren hkm.

Evst- Zilkade 1139- Temmuz balar 1727 Sayfa No: 7 Hkm No: 26 Acakal Sanca mutasarrf Receb Paaya: stn hizmetlerinden dolay Beylerbeyilik pyesi verildiini ve Lori kalesi muhfazasyla grevlendirildiini bildirir hkm. Evst- Zilkade 1139- Temmuz balar 1727 Sayfa No: 7 Hkm No: 27 irvn Hn el-Hc Dvud ve irvn ulem ve erf ile dier halka: Bar ve gven iinde Gence ve irvn blgesi Seraskeri olan vezr Mustafa Paayla mektuplama ve mzkere ile birlikte makbl olan usl zere hareket etmelerine dir hkm. Evst- Zilkade 1139- Temmuz balar 1727 Sayfa No: 8 Hkm No: 28

24

Gence Seraskeri Vezr Mustafa Paaya: Tiflis Kalesi muhfazasnda bulunan Gle Sanca mutasarrf Ali Paann, Khit Beylerbeyi Muhammed Paann maiyyetine takviye birimi olarak memuriyetini bildiren hkm. Evil-i Zilhicce 1139- Temmuz sonlar 1727 Sayfa No: 8 Hkm No: 29 irvn Hn el-Hc Dvud Hn, Dastan emrleri ve irvann ulem, ayn ve halkna: Hallerinin dzeltilmesi ve emniyet ve selmetlerinin pdihn sorumluluu altnda bulunduunu, gerekli durumlarda Gence ve irvn blgesi Seraskeri vezr Mustafa Paa ile iletiim kurarak birlikte uygun ekilde hareket edilmesini bildirir hkm. Evil-i Zilhicce 1139- Temmuz sonlar 1727 Sayfa No: 8 Hkm No: 30 Erzurum vlisi olup, Gence ve irvn cnibi Seraskeri Vezr Mustafa Paaya: irvn hn el-Hc Dvud Hn ve irvn ulem ve ahlsinin yazmalar netcesinde birlikte hareket etmelerini tavsiye ile bilhassa hudd dhilinde bulunan yerlerin muhfazasnda ihml ve msmahaya izin verilmeyip, teyakkuzda bulunulmasn bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1139- Austos balar 1727 Sayfa No: 9 Hkm No: 31 irvn Hn el-Hc Dvud Hna: Devlet ilerinde gsterilen ihtimmlarndan dolay pdihn hilat-i fhiresi ile dllendirildiklerini, terf ettiklerini belirten; ayrca gerek snrlarn korunmasnda ve gerekse devlet ilerinin yrtlmesinde ihtimmn korunmasn bildiren hkm. Evst- Muharrem 1140- Eyll balar 1727 Sayfa No: 9 Hkm No: 32 Erzurum vlisi olup Gence blgesi Seraskeri olan vezr Mustafa Paaya:

25

Revn snrna bitiik olan Gencede yerleik bulunan Karaorlu Krtleri nmnda slerin etecilere rehberlik ettikleri, kyleri yama edip apulculuk yaptklar, askerleri ldrdkleri, civr ehirlerde erzk yaktklar, adam ldrdkleri belirtilerek maiyetinden bir grup askeri kumandan tayin edip; Sivas, Erzurum, Kars, Mara ve Krdistn Eyletlerinden ok miktarda asker takviyesiyle bu slerin kesinlikle zrlerinin kabul edilmeyip; ounun ldrlp, kalanlarn da gerei gibi intizma sokularak mnsip bir yere yerletirilmesini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1140- Eyll ortalar 1727 Sayfa No: 10 Hkm No: 33 Mara Beylerbeyi Rivanzde Muhammede: Karaorlu Krtlerine kar vezr Mustafa Paann askerlerinin kumandanlnda Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa ve Krdistn askerleriyle zerlerine yrnp dalara ve ormanlara kaarlarsa bile takip edilip elebalarnn ldrlerek geriye kalanlarnn sindirilerek nizma sokulup uygun bir yere yerletirilmelerini bildiren hkm. Evst- Muharrem 1140- Eyll balar 1727 Sayfa No: 11 Hkm No: 34 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paaya: Karaorlu Krtlerine kar Gence ve irvn cnibi Seraskeri vezr Mustafa Paann askerlerinin maiyyetinde Krdistan askerleriyle beraber olup slere kar yaplmas gerekenleri bildiren hkm. Evst- Muharrem 1140- Eyll balar 1727 Sayfa No: 11 Hkm No: 35 Erzurum Eyleti mutasarrf, Gence ve irvn cnibi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: Sivas Eyleti elviye alaybeyleri, zuem ve tmar shipleri ran seferinden beri yaplan sava ve muhfazalardan erzaklarn tkettiklerinden bu askerleri maiyetine alarak Gence ve irvn snrlarnn nizm salanncaya dek yannda grevlendirildiklerini bildirir hkm.

26

Evhir-i Muharrem 1140- Eyll ortalar 1727 Sayfa No: 11 Hkm No: 36 Sivas Eyleti elviye beylerine: Gence ve irvn taraflarnn nizm henz salanmadndan kendilerine izin kncaya kadar Gence ve irvn cnibi Seraskeri vezr Mustafa Paann maiyetinde bulunmalarnn gereini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Sayfa No: 12 Hkm No: 37 irvn tarafnda kat huddla grevli olan Dervi Mehmed Paaya: ran topraklaryla alakal olarak, Rus snr huddunun, belirli aralklarla nineler konulmak sretiyle belirlenmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Sayfa No: 12 Hkm No: 38 Kars Beylerbeyi Ali Paaya: Gencenin muhfaza ve asyii iin silahl 400 askerle birlikte Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine girmesini emreden hkm. Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 39 Bir sreti Mara Beylerbeyi Rivnzde Muhammed Paaya: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 40 Bir sreti Aksaray Sancakbeyine: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 41

27

Bir sreti Tekmen Sancakbeyi Yusufa: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 42 Bir sreti Malazgird Sancakbeyi Seyyid Hseyin Beye: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 43 Bir sreti Hns Sancakbeyi brahim Beye: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 44 Bir sreti Elekird Sancakbeyi Osman Beye: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 45 Bir sreti Nahcvan Sancakbeyi Muhammed Beye: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 46 Bir sreti Zrud Sancakbeyi Ali Beye: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 47 Bir sreti Kk Ardahan Sancakbeyi Ali Beye: Mkemmel ve tertipli kapu halk ile Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine girmelerini emreden hkm.

28

Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Sayfa No: 13 Hkm No: 48 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Gencenin muhfazas ve syii iin sancaklarn tammnn zuem ve tmr shipleriyle birlikte Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine girmesini emreden hkm. Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 49 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 50 Bir sreti Sivas Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 51 Bir sreti Mara Eyletinin elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 52 Bir sreti Kars Eyletinde bulunan elviye beylerine ve kapular halkyla: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 53 Bir sreti Karsn gnll-yeminli aalar, kethd ve ihtiyrlarna, btn askerlerine:

29

Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Sayfa No: 13 Hkm No: 54 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paaya: Daha nce emrolunduu halde Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine girmedii anlaldndan bir an nce Gence muhfazasna katlmasn ihtr eden hkm. Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 55 Bir sreti elve Sancakbeyi Ahmed Paaya: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 56 Bir sreti Malazgird Sancakbeyine: Evhir-i Safer 1140- Ekim ortalar 1727 Hkm No: 57 Bir sreti Diyadin Sancakbeyine: Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine katlmay emreden hkm. Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 13 Hkm No: 58 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Sivas mtesellimine: Sivas eyletinin zuem ve tmr shipleri daha nce Gence ve irvn Seraskeri Mustafa Paann maiyyetine girmekle emrolunduklar halde izinsiz olarak firr ettiklerinden onlar tehdd eden ve bir an nce grev yerlerine gelmedikleri takdirde zr ve cevaplar kabul edilmeyerek iddetle cezalandrlacaklarn bildiren hkm.

30

Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 14 Hkm No: 59 ldr ve Tiflis Eyletleri mutasarrf, Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Khit Beylerbeyi Muhammed Paa Topkaraaa Kalesi muhfazasnda bulunduundan ona destek olmak iin Tiflis eyletinde bulunan Kazak Sanca mutasarrf Ali Paa ve Su muht Sancakbeyi Abdullah Beyin, Tiflis Kalesi sa ve sol cenah askerlerinin, ayrca Halduvar Kalesi gnll aalarnn btn askerleriyle birlikte Topkaraaa Kalesini muhfazaya memur olduklarn bildiren hkm. Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 14 Hkm No: 60 Tiflis Eyletinde bulunan Kazak Sanca mutasarrf Ali Paaya: Topkaraaa Kalesi muhfazasyla grevli olduunu bildiren hkm. Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 14 Hkm No: 61 Su muht Sancakbeyi Abdullah Beye: Kapu halk ile birlikte Topkaraaa Kalesi savunmasyla grevli olduunu bildiren hkm. Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Hkm No: 62 Bir sreti Tiflis Kalesi sa ve sol cenh aalarna btn askerleriyle birlikte: Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Hkm No: 63 Bir sreti Halduvar Kalesinin gnll aalarna btn askerleriyle birlikte: Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727

31

Hkm No: 64 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Sivas mtesellimine: ( Not: Bu hkm 13. sayfadaki 58 nolu hkmn tekrardr. ) Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 15 Hkm No: 65 Kars Beylerbeyi Ali Beye: ( Not: 65-74. hkmler, 12. sayfadaki 38-47. hkmlerin tekrardr.) Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Sayfa No: 16 Hkm No: 75 Erzurum Eyletinin elviye alaybeylerine: ( Not: 75-80. hkmler 13. sayfadaki 54-57. hkmlerin tekrardr.) Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Hkm No: 81 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paaya: ( Not: 81-84. hkmler, 13. sayfadaki 54-57. hkmlerin tekrardr.) Evhir-i Rebl-Evvel 1140- Kasm balar 1727 Hkm No: 85 ldr ve Tiflis Eyletleri mutasarrf ve Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ( Not: Bu hkm 14. sayfadaki 59. hkmn tekrardr.) Evst- Rebl-hir 1140- Kasm sonlar 1727 Sayfa No: 16 Hkm No: 86 Erzurum vlisi olup Gence cnibi Seraskeri olan Mustafa Paa ve Kapcbalarndan Ali Paazde Mehmede: Fethedilen ran topraklarnn ve Gence blgesinin bir an nce btn ehir, kasaba ve kylerinin; bunlarn akar ve gelirlerinin, tmr, zemet ve ocaklarnn belirlenerek yazlmasn bildiren hkm.

32

Evst- Rebl-hir 1140- Kasm sonlar 1727 Sayfa No: 17 Hkm No: 87 ldr vlisi olup Tiflis muhfz olan vezr shk Paa ve Tiflis defterdr Abdurrahmana: Tiflis memleketine ait btn ky, kasaba, balar, yaplar ve bunlara ait her trl gelirlerinin belirlenerek hibir ey gizli braklmakszn yazlmasn bildiren hkm. Evhir-i Rebl-hir 1140- Aralk balar 1727 Sayfa No: 17 Hkm No: 88 Erzurum vlisi olup Gence cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paaya: Gence memleketinin gelirlerinin yazl olarak bildirilmesi geciktiinden dolay bir an evvel bu iin bitirilmesi ve ihmalkrlk gsterilmemesini bildiren hkm. Evil-i Cemziyel-Evvel 1140-Aralk ortalar 1727 Sayfa No: 18 Hkm No: 89 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Sivas mtesellimine: Daha nce Gence ve irvn cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paann maiyyetine memurlar iken toptan firar eden Sivas Eyleti zuem ve tmar shiplerinin sonradan k geene kadar burada kalmalarna msaade edilmiti. Bu hkmn bozularak bir an nce emredilen yere gitmelerini ve geveklik gsterilmemesini bildiren hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Sayfa No: 19 Hkm No: 90 Erzurum vlisi olup Gence ve irvn cnibi Seraskeri vezr Mustafa Paaya: artala Lezgileri ekiysnn bir ksmnn Khita bir ksmnn da Gence Eyletinin Hlhta toprana gelerek kylere basknlar dzenlemesi nedeniyle, sleri bastrmak iin emrine verilen askerleri bildiren ve bunlar gerei gibi grevlendirerek bir an nce syii salamasn tekd eden hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728

33

Sayfa No: 20 Hkm No: 91 Byezid Sanca mutasarrf Mahmuda: artala ekiylarn bastrmak iin Gence ve irvn cnibi Seraskeri Mustafa Paaya memur olarak gitmesini emreden hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Hkm No: 92 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Nha: Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Hkm No: 93 Bir sreti elve Sancabeyine: Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Hkm No: 94 Bir sreti Diyadin Sanca beyi Hmide: Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Sayfa No: 20 Hkm No: 95 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Sivas mtesellimine: Gence ve irvn cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paann maiyyetine memurlar iken toptan firar eden Sivas Eyleti zuem ve tmar shiplerinin bir an nce bulunduklar yerden karak vezir Mustafa Paann maiyyetine girmeleri, aksi takdirde iddetli ekilde cezalandrlacaklarn bildiren hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Sayfa No: 20 Hkm No: 96 Dergh- Muall kapcbalarndan ( bo )a. artala ekiyasnn Khit ahlsi ve Gence havlsinde apulculuk etmesi nedeniyle Gence ve irvn cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paann emrine memur

34

olarak grevlendirilen Byezid, Malazgird, elve ve Diyadin Sancakbeylerini kapu halklar ile birlikte bir an nce emredildikleri memuriyetlerine gtrmekle grevlendirildiini bildiren hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Sayfa No: 21 Hkm No: 97 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: artala ekiyasnn eylemleri nedeniyle Gence ve irvn Seraskeri vezr Mustafa Paann maiyyetine girmeyi emreden hkm. Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Hkm No: 98 Bir sreti Mara Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Hkm No: 99 Bir sreti Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Cemziyel-Evvel 1140-Ocak balar 1728 Sayfa No: 21 Hkm No: 100 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: artala ekiyas nedeniyle Gence ve irvn Seraskeri vezr Mustafa Paaya destek birlii gndermesini bildiren hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1140-Ocak ortalar 1728 Sayfa No: 22 Hkm No: 101 Vezr shk Paazde Yusufa: Yerine getirdii vazfelerden dolay pdihn hilat-i fhiresi ile dllendirildiklerini ve ayrca esirler hakknda yaplmas gerekenleri aklayan; ayrca maiyyeti altndaki askerlerin i bittikten sonra yerlerine dnebileceklerini bildiren hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1140-Ocak ortalar 1728

35

Sayfa No: 22 Hkm No: 102 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Abaza tifesine kar verilen stn hizmetlerinden dolay pdihn hilat-i fhiresi ile dllendirildiklerini, maiyyeti altndaki askerlerin yerlerine dnebileceklerini bildiren hkm. Evst- Cemziyel-hir 1140-Ocak sonlar 1728 Sayfa No: 23 Hkm No: 103 Revn muhfz vezr Mustafa Paaya: Revn Kalesini muhfaza tedbirlerini aldktan sonra Revn halkn yaknda bulunan yaylalara kendisi de beraber olmak zere askerleri muhfazasnda emniyetlerini salamak zere gtrp zamn geldiinde tekrar yayladan indirmeye izin veren hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1140-Ocak ortalar 1728 Sayfa No: 23 Hkm No: 104 Erzurum vlisi olup Gence ve irvn cnibi Seraskeri olan vezr Mustafa Paaya: Maiyyetinde bulunan Mara Beylerbeyi Mehmed Beyin hastal sebebiyle tedv ve istirhati iin Maraa gitmesine izin veren hkm. Evil-i Cemziyel-hir 1140-Ocak ortalar 1728 Sayfa No: 23 Hkm No: 105 Mara Beylerbeyi Rivanzde Mehmed Beye: Tedv ve istirahat iin Maraa gitmesine izin ve ruhsat veren hkm. Evhir-i Cemziyel-hir 1140-ubat balar 1728 Sayfa No: 23 Hkm No: 106 Erzurum vlisi olup Gence ve irvn cnibi nizmna memr vezr Mustafa Paaya: Tebrz eyletinin klliyetli muktaatndan Makan ve akvan ve sir illeri halknn isyn etmesi nedeniyle Tebrz muhfz vezr Ali Paa ve irvn Hn el-Hc

36

Dvud Hn ile birlik olup Ker ve Aras geitlerini tutarak tek bir fert dahi karmadan syiin salanmasn emreden hkm. Evhir-i Cemziyel-hir 1140-ubat balar 1728 Hkm 107 Bir sreti irvn Hn el-Hc Dvud Hna: Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 24 Hkm No: 108 Dergh- Muall kapucuba ( bo )ya: r ve Tala ekiysnn Khit Eyleti ve Gence blgesinde kyleri yamalamalarndan dolay Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paay, Malazgird Sancakbeyi Nuhu ve elve Sancakbeyi Ahmedi, Diyadin Sancakbeyini mkemmel ve tertipli kapu halklar ile birlikte, Erzurum vlisi olup Gence ve irvn cnibi nizmna memur olan vezr Mustafa Paaya destek olarak biran nce gtrmesini bildirilen hkm. Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 24 Hkm No: 109 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paaya: r ve Tala ekiyasnn yama ve kyllere tasallutundan dolay Gence ve irvn cnibinden sorumlu vezr Mustafa Paaya destek olarak gitmesini bildiren hkm. Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 25 Hkm No: 110 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Nuha: Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Hkm No: 111 Bir sreti elve Sancabeyi Ahmede:

37

Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Hkm No: 112 Bir sreti Diyadin Sancabeyi Hmide: Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 25 Hkm No: 113 Sivas Eyletinde bulunan kadlara ve Sivas mtesellimine: Daha nce bahsi getii zere Erzurum vlisi vezr Mustafa Paann emrine hizmet etmek zere gnderildikleri halde bir trl bu emre uymayan Sivas Eyleti zuem ve tmr shiplerini, iddetle cezlandrlacaklar tehddinde bulunarak emre itaat edilmesini bildiren takviye hkm. Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 25 Hkm No: 114 Erzurum Eyletinde bulunan kadlara ve Erzurum mtesellimine: Gence ve irvn cnibinden sorumlu vezr Mustafa Paann maiyyetine memur olarak, Erzurum Eyleti zuem ve tmr shiplerinin kuvvetlilerinin harlk olarak bir an nce gitmeleri, aksi halde dirliklerinin bakalarna verileceini bildiren hkm. Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Hkm No: 115 Bir sreti Mara Beylerbeyisine ve Mara Eyletinde bulunan kadlara: Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Sayfa No: 26 Hkm No: 116 r ve kendisine tb limlere, ileri gelenlere, yneticilere: Tala ve tbleri, lim ve ileri gelenlerin Tiflis muhfz vezr shk Paaya gnderdikleri mhrl dilekelerin ulatn, Topkaraaa Kalesindeki stn baar ve hizmetlerinin takdr edilip mslman olduunun pdiha ulatrlmas hasebiyle halfeye itaat etmesi, kendisine dl olarak Grcistan ve irvn taraflarnda yaplan

38

seferlere ve muhfazalara katlmak artyla Kabuhay ve Khit tarafnda Kank nehri ve Gvaz suyu evresinde bulunan blgelerin kendisine ihsn edildiini bildirir hkm. Evst- Receb 1140-ubat sonlar 1728 Hkm No: 117 Bir sreti Tala ve tbleri, lim ve ileri gelenlerine: Evhir-i aban 1140-Nisan balar 1728 Sayfa No: 26 Hkm No: 118 Erzurum vlisi, Gence ve irvn cnibi nizmna memur olan vezr Mustafa Paaya: Hemedan taraflarnda serasker olan vezr Ahmed Paann maiyyetinde grevlendirilmek zere drt bin siphi ve silahdar serdengetiler yazlp gnderilmiken daha sonra bar gereklemesiyle bunlarn bir ksm gerekli yerlerde, bin tanesi de vezr Mustafa Paann maiyyetinde grevlendirilmilerken yaplan saymlarda bir ksmnn firr ettii ve bir ksmnn da tyin edildikleri mahalle gitmedii tespit edildiinden bunlarn saylarnn tam olarak tespit edilerek isimlerinin pdiha yazl olarak bildirilmesini emreden hkm. Evhir-i aban 1140-Nisan balar 1728 Sayfa No: 27 Hkm No: 119 Gence muharriri Kapucuba Ali Paazde Mehmede: Gence ve irvn cnibi nizmna memur olan vezr Mustafa Paann maiyyetine tayin olunan bin kadar askerin saylarnn ve isimlerinin belirlenerek, bunlardan ellerine tayin belgeleri verilmemi olanlara bu esnda belgelerinin de verilmesini bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1140-Temmuz sonlar 1728 Sayfa No: 27 Hkm No: 120 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ahsunlu ekiysnn bir an nce yakalanp kklerinin kurutulmas iin shk Paann olu Yusuf Beyin, Tebrz muhfz Yusuf Paa maiyyetinde 5000 silahl askerle grevlendirildiini bildiren hkm.

39

Evst- Zilhicce 1140-Temmuz sonlar 1728 Hkm No: 121 Bir sreti Van vlisi vezr Mustafa Paaya: Evst- Zilhicce 1140-Temmuz sonlar 1728 Sayfa No: 28 Hkm No: 122 Erzurum vlisi olup, Gence muhfz olan vezr Mustafa Paaya: ahsunlu ekiysnn yok edilmesi iin ya bizzat kendisinin vey bu uygun deilse olu Ali Beyin bin kadar silahl askerle Tebrz muhfz Yusuf Paaya yardma gitmesini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1141-Austos sonlar 1728 Sayfa No: 28 Hkm No: 123 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ahsunlu ekiyasn bastrmak iin olu Yusuf Beyin henz emredilen yere gitmedii haber alndndan bir an nce yardma gnderilmezse shk Paann katline fermn verilecei tehddini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1141-Austos sonlar 1728 Hkm No: 124 Bir sreti Van vlisi vezr Mustafa Paaya: Evil-i Safer 1141-Eyll balar 1728 Sayfa No: 28 Hkm No: 125 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Gencenin istikrr ve savunmas iin zuem ve tmr shiplerinin Gence muhfazasna memur olduklarn bildiren hkm. Evil-i Safer 1141-Eyll balar 1728 Hkm No: 126 Bir sreti Sivas Eyleti elviye alaybeylerine:

40

Evil-i Safer 1141-Eyll balar 1728 Hkm No: 127 Bir sreti Mara Eyleti elviye alaybeylerine: Evil-i Safer 1141-Eyll balar 1728 Hkm No: 128 Bir sreti Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Muharrem 1141-Austos sonlar 1728 Sayfa No: 29 Hkm No: 129 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Tebriz muhfz Yusuf Paann lm nedeniyle, ahsunlu ekiyasn bastrmak zere bir an nce yerine olunu brakp Tebrize giderek vezir Ali Paa ve Hemedan muhfz vezr Mustafa Paa ile durum deerlendirmesi yaparak sratle hareket etmesini bildiren hkm. Evst- Muharrem 1141-Austos ortalar 1728 Sayfa No: 29 Hkm No: 130 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Aslen Tiflis Eyletinden olup grdkleri zulm ve basklar nedeniyle Revana yerlemi olan rey snfnn kendileri istemeksizin tekrar Tiflise geri dnmeye zorlandklar haberi ulatndan, onlarn gnl holuuyla Tiflise geri dnmeye ikn edilmeye allmasn bildiren hkm. Evst- Muharrem 1141-Austos ortalar 1728 Sayfa No: 29 Hkm No: 131 Gence muhfz olan vezr Mustafa Paaya: Aslen Gence Eyletinden olup Revn lkesinde yerleik oturan rey snfndan bazlarnn zorla ve baskyla eski vatanlarna dnmeye zorlandklar haberi alndndan, bundan sakndrlarak mlyemetle eski vatanlarna gitmeye tevik edilmesini bildiren hkm.

41

Evil-i Safer 1141-Austos balar 1728 Sayfa No: 30 Hkm No: 132 irvn Hn Serhay Hna: Kapu halk ve Dastan tarafndan imkn lsnce sekin askerle birlikte ahsunlu ekiysnn yola getirilmesi iin grevlendirildiini, baarlar iin kendisine pdihn hilat-i fhiresi ve keskin klcyla ihsn olunduunu bildiren hkm. Ev. Safer 1141-Eyll 1728 Sayfa No: 30 Hkm No: 133 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: artala Lezgilerinin isyn edip Topkaraaa Kalesine saldrmak zere olduklar haberi alndndan Tiflis muhfz vezr shk Paa ile istire ve ittifk ile kklerinin kazlmasn emreden hkm. Ev. Safer 1141-Eyll 1728 Hkm No: 134 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 31 Hkm No: 135 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: artala Lezgilerinin isyn, ehzde Muzur smilin de fitne ve festlaryla isynn Kzlba, Terkime ve Ermeniler arasnda yaylarak byk bir birlik meydna getirmelerinden dolay zerlerine gnderilen be bin sekin askerle bastrlp zr beyn etmeleriyle pdih tarafndan itaate devm etmeleri kaydyla affedilmilerken bu ahidlerini bozmalarndan dolay Tiflis muhfz vezr shk Paa, ldr Eyleti zuem ve tmr shipleri, Trabzon Eyleti zuem ve tmr shipleri, Revn tarafndan olup Tiflis muhfazasnda memur olan yenieriler ve serdengeti aalar, Topkaraaa Kalesi muhfazasnda olan Mehmed Kulu Paa, Erzurum Eyleti elviye ve mutasarrflar, Sivas Eyleti mutasarrf vezr Ali Paa, Kars Beylerbeyinin olu Ali Beyin sekin askerleriyle birlikte bir an nce Tebrzde birleerek Gence muhfz vezr Mustafa Paann da balarna bakomutan olarak geip sleri bastrmalarn emreden hkm.

42

Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 32 Hkm No: 136 Daha nce Gence muhfzna yazlan emr-i erf ile birlikte giden fetvnn sretidir. Knunlara ve pdiha itaat etmeyip isyn ederek fitne ve fesd karp uyarldklar halde halkn maln gasb edip yamalayanlarla sava yapmann ve onlar ldrmenin ciz olduunu bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 32 Hkm No: 137 Osmanl memleketinin bir yerinde Mslman Krtlerden bir grubun mslmanlarn sultn olan pdiha itatten ayrlarak hurc etmeleriyle zerlerine Mslman askerlerle gidildiinde dvlarnda srr edip savaa hazrlananlarla savalp ldrlmelerinin ciz olduunu bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 32 Hkm No: 138 Erzurum Eyleti Hkmet ve elviye mutasarrflarna: ar ve Tala Lezgilerini bastrmak zere Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetinde memur olduklarn bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 139 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 140 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 141 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Sivas Eyleti elviye alaybeylerine:

43

Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 142 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Mara Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 143 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ar ve Tala Lezgilerini bastrmak zere ldr Eyletinin zuem ve tmr shipleri, Tiflisin kapkulu ve yerli askerleri ve kendi kapu halkyla birlikte Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetine memur olduklarn bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 144 Bir sreti Tiflisin yerli kuvvetlerine: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 145 Bir sreti ldr Eyleti elviye alaybeylerine ve btn sancaklarn zuem ve tmr shiplerine: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 146 Bir sreti ldr Eyleti elviye beylerine bal adamlarla memrlar iin: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 34 Hkm No: 147 Revan mtesellimi brahim Kethdya: ar ve Tala Lezgilerini yola getirmek iin sekin be yz svriyi balarna bir komutan tayin edip mkemmel silahl olarak Gence muhfz Mustafa Paann maiyyetine gndermeye memur olduunu bildiren hkm.

44

Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 148 Bir sreti Khit Beylerbeyi olup, Topkaraaa Kalesi muhfazasnda olan Mehmed Kulu Paaya: Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 34 Hkm No: 149 Trabzon alaybeyine: sleri yola getirmek iin, sancan btn zuem ve tmr shipleriyle birlikte Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetinde grevli olup bir an nce ihmlkrlk gsterilmeksizin Topkaraaa Kalesine gitmesini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 34 Hkm No: 150 Trabzon vlisi vezr Abdurrahmn Paaya: ar ve Tala Lezgilerinin Topkaraaa blgesine suikasti ve kyleri yamalamalar sebebiyle, Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetinde grevlendirilen Trabzon Eyletinin alaybeyi ile btn zuem ve tmr shiplerini bir an nce vakit kaybetmeden yerlerinden karp grevlendirildikleri yere sevk etmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 35 Hkm No: 151 Kangr Sanca mutasarrf Selim Beye: ar ve Tala Lezgilerini yola getirmek iin kapu halk ve kendisine bal adamlaryla birlikte Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetine memur olduunu bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 35 Hkm No: 152 Divrii ve Malatya ve (bo) ve (bo) blgesinde bayrak amakla grevli Haseki Hac Osmana: Topkaraaa blgesine on tane bayrak gndermesini bildiren hkm.

45

Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 153 Bir sreti Erzurum Eyleti kazlaryla Kars kazsnda serdengeti bayraklar amakla grevli Haseki Hseyine: On bayrak gndermesini bildiren hkm.

Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Sayfa No: 36 Hkm No: 154 skdardan Anadolunun sol kolu bitimi ve sa ve solunda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Lezgi tifesinin yola getirilmesi iin Gence muhfz vezr Mustafa Paann asker artrmna ihtiyc bulunduundan, gnlk be ake verilmek zere siph olanlar iinden savaa elverili be yz terakkli askerin isimlerinin yazlarak vezr Mustafa Paann maiyyetinde grev yapmak zere gnderilmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 155 Bir sreti Anadolunun orta kolu Sivas ve lbasanl ve sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Yine be yz terakkli siphi yazlmas iin. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 156 Bir sreti Anadolunun sol kolu sonlar ve sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Yine be yz terakkli siphi yazlmas iin. Evhir-i Safer 1141-Eyll sonlar 1728 Hkm No: 157 Bir sreti

46

Anadolunun orta kolu sonlar ve sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Yine be yz terakkli siphi yazlmas iin. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 37 Hkm No: 158 skdardan Anadolunun sa, sol ve orta kollar bitimi, sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Gence ve Topkaraaa blgesinde korunmas gereken yerlerde Lezgi ekiysnn imhs ve dier grevler iin Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetine verilen askerlerin bir an nce grevlendirildikleri yere gitmeleri ve kendilerine verilen vazfeyi eksiksiz yerine getirmeleri; aksi takdirde sadece kulaklar kesilmekle kalnmayp iddetli bir ekilde cezalandrlacaklarn bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Hkm No: 159 Bir sreti Rumelinin sa ve orta kolu sonlar ve sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 37 Hkm No: 160 Bir sreti Tiflis muhfazasnda yenieri subay Haseki mere: ar ve Tala Lezgilerine kar Tiflisde bulunan odalar ve yenieri ve serdengeti aalarnn, Tiflis muhfz shk Paann maiyyetinde Gence muhfz vezr Mustafa Paaya destek vermekle grevlendirildiklerini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 37 Hkm No: 161 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: irvn eski hn olup Gencede ikmet eden el-Hc Dvud Hnn btn oullar, kardeleri ve ilesiyle birlikte Rodosa yerletirilmelerini bildiren hkm.

47

Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 37 Hkm No: 162 irvn eski hn el-Hc Dvud Hna: Oullar, kardeleri ve btn ile halkyla birlikte Rodosa srgn edildiini bildiren hkm.

Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 38 Hkm No: 163 Genceden Rodos adasna varncaya kadar yol zerinde bulunan vezrler, beylerbeyiler, mevller, sancak beyleri, kadlar, mtesellimler, kethd yerleri, yenieri serdrlar, hssalar, vakflar, kasabalar, ky subaylar, vilyet aynlar ve i shiplerine: irvn eski Hn el-Hc Dvud Hnn btn evld u yliyle birlikte bulunulan mahalle ulamas durumunda kamasn engelleyecek ekilde banda nbetiler bekleterek arlanmas ve sa slim askerler eliinde bir sonraki yerleim birimine kadar ulatrlarak, Rodosa varncaya dek bu ekilde mumele edilmesine dair hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 38 Hkm No: 164 Rodos Sanca mutasarrf, kads, dizdr ve yenieri subayna: irvn eski Hn el-Hc Dvud Hnn btn evld u yliyle birlikte emn ve korunmu bir yerde barndrlarak serbest brakldklarna dir ikinci bir hkm gelene dek bir tanesinin dahi salverilmemesini ve kamalarna mn olunmasn emreden hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 38 Hkm No: 165 Tebrz eski muhfz olup u anda Sivas Eyletine mutasarrf olan vezr Ali Paaya:

48

ar ve Tala Lezgilerinin isynlar ve yamalar nedeniyle ihtiya hsl olduundan btn kapu halkyla birlikte Gence muhfz vezr Mustafa Paann maiyyetine destek olarak memur olduunu bildiren hkm. Evst- Rebl-Evvel 1141- Ekim ortalar 1728 Sayfa No: 39 Hkm No: 166 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Anadolu ve Tebriz Eyletlerine mutasarrf olup Tebriz blgesinde grevli asker grubunun komutan olan vezr Mustafa Paann ahsunlu ekiyasnnn bir ksmn ldrd, kalanlarn da yaral olarak kat haberi ile birlikte bundan sonra Tebriz komutan vezr Mustafa Paa ile haberleilerek dier asker komutanlaryla birleilip; ar ve Tala Lezgileri, ahsunlu, lt ve Ahamt ekiyas, Ermeni ve dier Ust ve Maknt ekiyalarnn gereken ekilde sindirilerek yola getirilmeleri iin ne gerekiyorsa yaplp, bu noktada btn g ve kuvvetin kullanlmasn bildiren hkm. Evil-i Rebl-hir 1141- Kasm balar 1728 Sayfa No: 39 Hkm No: 167 irvan Hn Serhay Hna: ahsunlu ekiysnn yaptklar ve onlar zerine gnderilen askerlerin onlar takip ettikleri gzergh anlatlarak, askerler Tebrize ulamakta olduklarndan bir an nce Tebrize giderek Gence muhfz vezr Mustafa Paann bilgisi dhilinde Tebriz blgesi komutan vezr Mustafa Paa ile haberleilerek ekiynn kknn kaznmas iin elden gelen btn gayretin gsterilmesini bildiren haber. Evil-i Rebl-hir 1141- Kasm balar 1728 Sayfa No: 40 Hkm No: 168 skdardan Anadolunun sol kolu bitimi ile sa ve sollarnda bulunan kad, nib ve kethd yerlerine: Daha nce ar ve Tala Lezgileri tifesinin yola getirilmesi iin Gence muhfz vezr Mustafa Paann asker artrmna ihtiyc bulunduundan, gnlk be ake verilmek zere siph olanlar iinden savaa elverili be yz terakkli askerin isimlerinin yazlarak vezr Mustafa Paann maiyyetinde grev yapmak zere

49

gnderilmesi istenmiti. Henz bu askerlerin yerlerine ulamad haberi alndndan emre harfiyen uyulup bir an nce askerlerin yerlerine ulatrlmas, asker hazr ise vakit kaybetmeden hemen yola koyulmas; aksi takdirde bu emrin dier emirler gibi alglanmamas, iin vehmeti nedeniyle gsterilecek herhangi bir ihmlkrlk sebebiyle sorumlularn iddetli ekilde cezalandrlacaklarna dair hkm. Evst- Rebl-hir 1141- Kasm ortalar 1728 Sayfa No: 41 Hkm No: 169 Elekird Sancabeyi smail Beye: ar ve Tala Lezgilerini yola getirmek iin Gence muhfz vezr Mustafa Paann asker artrmna ihtiya duyulduundan daha nce ona destek olmak zere kapu halk ve vefl adamlaryla grevlendirildii halde bu greve henz gitmediinden onun azarlanm olduunu ve bir an nce bu greve gitmezse, vey herhangi bir tembellii grlrse azledilmekle kalnmayp iddetle cezlandrlacan bildiren hkm. Evst- Rebl-hir 1141- Kasm ortalar 1728 Hkm No: 170 Bir sreti Malazgirt Sancabeyi Nuh Beye: Evhir-i Rebl-hir 1141- Kasm sonlar 1728 Sayfa No: 41 Hkm No: 171 Gence muhfz olup irvn blgesi nizmyla grevli bulunan Mustafa Paaya: irvn Eyletinin son bulduu yerden Semmr nehrine kadar Ruslar ile ayrlan hudd henz belirlenmediinden Ruslarla bu hususta bir anlamazlk sz konusudur. Greli mahallinin hangi tarafta kalaca henz belli olmamken Rus arnn Bak elisi Grelinin kendi taraflarnda bulunduunu iddia etmitir. Bu durumun aydnlatlmas iin drst ve hakinas birinin grevlendirilerek adletli bir ekilde Grelinin hangi tarafta kaldnn belirlenip bu anlamazla son verilerek dostluk ve barn muhfazasnn salanmas, pdiha da bunun yazl olarak bildirilmesini emreden hkm.

50

Evhir-i Rebl-hir 1141- Kasm sonlar 1728 Sayfa No: 42 Hkm No: 172 Gence muhfz olup irvn cnibi nizmyla grevli bulunan Mustafa Paaya: Greli mahallinin huddunun belirlenmesi iin her iki tarafn belirlemi olduu vekillerinden adletli iki kiinin tespiti ile bu iin aydnlatlmasn ve ekimelere son verilerek her iki taraf arasnda dostluk ve barn muhfazasnn temini hakknda hkm. Evil-i Cemziyel-Evvel 1141- Aralk balar 1728 Sayfa No: 42 Hkm No: 173 Sivas Eyleti mutasarrf Ali Paaya: Gence muhfz vezr Mustafa Paann emrinde grevlendirilmiken, askerin disiplinsizlii ve baboluu nedeniyle gzergh zerinde bulunan, Tebrizden Erzuruma gelirken yol zerindeki halka zulmettii, halk perian ettii haberleri pdiha ulatndan asker zerindeki disiplini temin edip bir an nce emredilen grev mahalline ulamasn bildiren hkm. Evil-i Cemziyel-Evvel 1141- Aralk balar 1728 Sayfa No: 42 Hkm No: 174 skdardan Erzuruma ve oradan da Sivas Eyleti mutasarrf olup Gence tarafnda grevlendirilen vezr Ali Paann Genceye varncaya kadar urad yerlerde bulunan beylerbeyiler, mevl, sancakbeyleri, kadlar, kethd yerleri, yenieri serdrlar, dier subaylar, ileri gelenler ve i shiplerine: Vezr Ali Paann disiplinsizlii nedeniyle askerlerden bir ksm Tebrzde bulunan vilyet halk ve fakirlerden eitli zulm ve zorbalkla bir ok mal gasb edip biriktirdiklerinden, bir ksm firr edip kimin blgesinde bulunuyor ise yakalanp uygun bir kalede hapsederek haklarndan gelinmek zere isim ve bilgilerinin pdiha bildirilmesini emreden hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 42 Hkm No: 175

51

Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: irvn eski hn el-Hc Dvud Hnn sarayda kalmas ve irvn blgesi ile ilgili meseleleri mzkere iin oullar, kardeleri, zel adamlar ve hizmetileri ile birlikte aal da geriden gelmek zere pdihn zel silahrlerinden Mustafann eliinde, yol zerindeki erzk ve zhireleri mliyece karlanmak zere gnderilmesini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1141- Ekim balar 1728 Sayfa No: 43 Hkm No: 176 irvn eski hn el-Hc Dvud Hna: Hnlktan azledilip hnl bakasna devredilmesiyle, blgeyle ilgili konular grmek zere pdihn huzruna gelmesini emreden hkm. Evst- Cemziyel-hir 1141- Ocak ortalar 1729 Sayfa No: 43 Hkm No: 177 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Mliye eski tezkirecisi Sleyman eliyle, ehzde Tahmasb tarafndan eli olarak gnderilen Veli Mehmed Hnn yazs ulatndan, ikinci bir emre kadar elinin Erzuruma emniyetli bir ekilde nakledilmesi ve orada ikmet ettirilmesini bildiren hkm. Evst- Cemziyel-hir 1141- Ocak ortalar 1729 Sayfa No: 43 Hkm No: 178 Erzurum mtesellimi, gmrk emni ve yenieri subayna: Gence tarafna gelen Veli Mehmed Hnn Erzuruma ulanca orada ikmet ettirilmesi, ikinci bir emre kadar ne stanbul tarafna ne de ran tarafna bir adm bile hareket ettirilmemesine dir hkm. Evhir-i Cemziyel-hir 1141- Ocak sonlar 1729 Sayfa No: 44 Hkm No: 179 Siph Terakkli Aas Bekir Aaya: Daha nce Tebriz muhfz Mustafa Paann maiyyetinde grevlendirilmiken azgnlar bertaraf edildiinden oraya gitmeye gerek kalmadndan bir an nce ve

52

sratle Tiflise gidip orada kalarak Gence muhfz vezr Mustafa Paann emri zere hareket etmesini, askere gz kulak olarak yol gzerghnda bulunan halka rahatszlk vermemesini bildiren hkm. Evhir-i Cemziyel-hir 1141- Ocak sonlar 1729 Hkm No: 180 Bir sreti Silhdr Terakkili Aas el-Hc Mehmede: Evhir-i Cemziyel-hir 1141- Ocak sonlar 1729 Hkm No: 181 Bir sreti Ulfeciyn- Yemn Aas Sleyman ve Azebn- Yemn Aas smil Aaya: Evhir-i Cemziyel-hir 1141- Ocak sonlar 1729 Hkm No: 182 Bir sreti Ulfeciyn- Yesr Aas Ahmed ve Azebn- Yesr Aas dier Ahmed Aaya: Evil-i Receb 1141- ubat balar 1729 Sayfa No: 44 Hkm No: 183 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Bundan nce Erzurum Eyleti hkmet ve mutasarrflarnn maiyyetine memurlar tayin edilmiken ve bunlarn grev yerlerine acele olarak gitmeleri defalarca belirtilmiken, bazlarnn memuriyete gitmekten kandklar ve emre itaatsizlikleri haberi alndndan, bu memurlarn mutasarrf olduklar hkmet ve elviye ellerinden alnarak hak eden baka itaatkr kimselere devredilip grevlendirilenlerin pdiha yazl olarak bildirilmesini emreden hkm. Evil-i Receb 1141- ubat balar 1729 Sayfa No: 44 Hkm No: 184 Adana Eyletinde bulunan elviye alaybeylerine:

53

Gence muhfz vezr Mustafa Paann asker artrmna ihtiyc olduundan onun yannda grevlendirildiklerini, alaybeylerinin bayraklarn ap, zuem ve tmr shiplerini bayraklar altnda toplayarak bir an nce tayin blgelerine gitmelerini, aksi halde iddetle cezlandrlp dirliklerinin bakasna devredileceini bildiren hkm. Evil-i Receb 1141- ubat balar 1729 Sayfa No: 45 Hkm No: 185 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Gence savunmas iin daha nce bildirilen her bir bayra yz ellier asker olmak zere Erzurum ve Kars yresinden on bayrak, Harret, Divrii, Malatya, irmen, Honke ve b- Thir blgelerinden on bir bayrakla toplam bin yz elli asker olmak zere yirmi bir bayrak yenieri serdengetileri yazdrlmas emredilmiken bunlarn te birinin eksik olduu, yazlanlarn ounun da silahsz olduklarndan bir an nce eksiklerin tamamlanp silahsz hibir asker braklmamasn bildiren hkm. Evst- Receb 1141- ubat ortalar 1729 Sayfa No: 45 Hkm No: 186 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Dier blgelerin yazm ya bitmi veya bitmek zere iken, Gence ehrinin bir gn nce yazmnn tamamlanmas en nemli ilerden olduu halde haber alnmadndan ne durumda olduu bilinmemektedir. Bu nedenle Gence taraf yazclarndan olan Ali Paazde Muhammede emredilip eksik kalan yerlerin yazmnn bir an nce bitirilmesi salanarak, pdihn huzruna yazc ile birlikte gnderilmesini bildiren hkm. Evst- Receb 1141- ubat ortalar 1729 Sayfa No: 45 Hkm No: 187 Gence tarafna yazc olarak tyin olunan Ali Paazde Muhammede: Gence tarafyla ilgili yazm pdiha ulatrlmadndan bir an nce yazm bitirilerek defterleri huzra getirmesini, aksi halde iddetle cezlandrlacan bildiren hkm.

54

Evst- Receb 1141- ubat ortalar 1729 Sayfa No: 45 Hkm No: 188 Diyarbakr eski vlisi vezr brhim Paaya: ahsunlu ekiysna kar giriilen mcdelede irvn Hn Serhay Hn ile tam bir ittifak ierisinde hareket ederek stn baar gsterip ganimetler kazanmasndan dolay pdihn hilat-i fhiresi samur krk elbise ile dllendirildiini, bunun Tebrz muhfz vezr Mustafa Paa tarafndan giydirilmesi ve ardndan Revn muhfazasna grevlendirildiini bildiren hkm. Evst- Receb 1141- ubat ortalar 1729 Sayfa No: 46 Hkm No: 189 irvn Hn Serhay Hna: Diyarbakr vlisi olup Tebriz tarafna gnderilen vezr brhim Paa ile ahsunlu ekiyasna kar tam bir uyum ve ittifak ierisinde hareket ederek stn baar elde etmesinden dolay pdih tarafndan bir hilat-i fhire samur krk elbise, bir kl ve bir de haner ile dllendirilip bundan sonra da Gence muhfz vezr Mustafa Paa maiyyetinde ar ve Tala Lezgilerinin yola getirilmesinde tam bir ciddiyet ierisinde disiplinle hareket etmesini bildiren hkm. Evst- Receb 1141- ubat ortalar 1729 Sayfa No: 46 Hkm No: 190 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Diyarbakr vlisi olup Tebriz tarafnda grevlendirilen vezr brhim Paa ve irvn Hn Serhy Hnn pdih tarafndan gnderilen birer samur krk hilat-i fhire, birer kl ve birer de haner ile dllendirilip ayrca ar ve Tala Lezgilerinin yola getirilmeleri iin gereken ekilde nem gsterilerek hareket edilmesini bildiren hkm. Evhir-i Receb 1141- ubat sonlar 1729 Sayfa No: 47 Hkm No: 191 Revn Eyleti mutasarrf vezr brhim Paaya:

55

Revn Eyletinin m gibi sulak ve verimli bir arziye ship olup, halk seferler ve askerlerin yamalar neticesinde baka memleketlere dalm olduklarndan halka mlyemet ve efkt gsterilerek tekrar Revna yerlemesi temin edilip, Revnn eski mmur hline getirilmesi iin ne gerekiyorsa yaplmasn, fukara halkn ezilmemesi ve gzetilmesini bildiren hkm. Evil-i aban 1141- Mart balar 1729 Sayfa No: 47 Hkm No: 192 Revn muhfz vezr brhim Paaya: Revn blgesinin zemet ve tmr gelirlerini gizlemeksizin, hakkati zere son derece hassas bir incelemeyle, gizli ve ak olarak aratrp en ksa zamanda bir akesi noksan yazlmamak kaydyla huzra bildirilmesini emreden hkm. Evil-i aban 1141- Mart balar 1729 Hkm No: 193 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Tiflis blgesinin gelirlerinin belirlenmesi iin hkm. Evil-i aban 1141- Mart balar 1729 Sayfa No: 48 Hkm No: 194 ldr vlisi olup Tiflis muhfz olan vezr shk Paaya: ldr Eyletinde zemet ve tmr shiplerinin ounun yeteri miktarda asker beslemedikleri tespit edilmi olduundan bunlarn bir ksmnn dirliksiz kimselere devredilmesi, Gence, Tiflis ve Revn blgelerinde muhfazaya gitmesi gerekenlerin muhfazaya gnderilmesi, bundan kananlarn dirliklerinin bakalarna devredilmesi, hlsa bu blgedeki tm zemet ve tmr shiplerinin dzen ve intizmnn salanmasn bildiren hkm. Evil-i aban 1141- Mart balar 1729 Sayfa No: 49 Hkm No: 195 Kapucu balarndan olup Gence muharriri olan ( bo ) ya:

56

Gence muhfz vezr Mustafa Paann Allh rzs iin yaptrd cm ve medreseye vakfettii gelirler masraflara yeterli gelmediinden Gence Sancana bal Hnikh Karyesinin kendisine pdih- ihsn olarak verildiini bildirir hkm. Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Sayfa No: 49 Hkm No: 196 Sivas vlisi vezr Ali Paaya: Daha nce bay ve isynlar mehr olan ar ve Tala Lezgilerine kar gsterdii gzel almalar ve stn baarlarndan dolay Sivas eyletindeki makmna dnebileceine dir bildirilen hkm. Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Sayfa No: 49 Hkm No: 197 ldr ve Tiflis Eyletleri mutasarrf olup Tiflis muhfz olan vezr shk Paaya: Daha nce bay ve isynda bulunan ar ve Tala Lezgilerinin yola getirilmesi iin yapt stn hizmetler netcesinde, slerden alnan rehinler ile birlikte Tiflise dnmesine izin veren ve orann muhfazasna dikkt etmesini bildiren hkm. Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Sayfa No: 49 Hkm No: 198 Sivas Eyletinin elviye alaybeylerine: Gence muhfz vezr Mustafa Paa maiyyetinde dn u devlet iin memleketlerinden uzakta drt be seneden beri tm zuem ve tmr shiplerinin hizmetlerinin takdre yn bulunup memleketlerine dnlerine izin verildiini bildiren hkm. Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Hkm No: 199 Bir sreti Mara eyletinin elviye alaybeylerine: Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729

57

Hkm No: 200 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeylerine: Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Hkm No: 201 Bir sreti Erzurum Eyletinin elviye alaybeylerine: Evil-i Ramazan 1141- Nisan balar 1729 Sayfa No: 50 Hkm No: 202 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya: Maiyyetinde grevlendirilen Adana, Erzurum, Sivas, Mara ve Kars Eyletleri gibi blgelerden gelen zuem ve tmr shiplerinden ihtiya kalmayanlara memleketlerine dnmeleri iin izin verilebilecei, ihtiya olanlarn da uygun yerlerde grevlendirilerek alkonabileceine dir hkm. Evhir-i Ramazan 1141- Nisan sonlar 1729 Sayfa No: 50 Hkm No: 203 Rumeli Beylerbeylii pyesiyle Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya: Gence muhfz vezr Mustafa Paann veft nedeniyle onun yerine tyin olunduunu, Afgan, irvn, Rus, Acem, ahsunlu, Lezgi ve Grc gruplarnn arasnda stratejik bir blgede bulunduu iin bir an nce vazfe yerine giderek ileri adletle yrtmesini bildiren hkm. Evhir-i Ramazan 1141- Nisan sonlar 1729 Sayfa No: 50 Hkm No: 204 Rumeli Beylerbeylii pyesiyle Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya: Gence muhfazasnda bulunan erbaa blkleri ve kapu halknn o tarafta kalmasna lzum kalmadysa geri dnmelerine izin verilmesini bildiren hkm. Evhir-i Ramazan 1141- Nisan sonlar 1729 Sayfa No: 50 Hkm No: 205

58

Sivas vlisi vezr Ali Paaya: Daha nce mansbna dnmesine izin verilmiken Gence muhfz vezr Mustafa Paa veft ettiinden dolay muhfazay ele alarak Gencenin ilerini yrtmesi, yeni muhfz geldikten sonra mansbna dnebileceini bildiren hkm. Evhir-i evval 1141- Mays sonlar 1729 Sayfa No: 51 Hkm No: 206 Gence Beylerbeyi olup Gence muhfazasnda bulunan brhim Paaya: Gence memleketinin yazm iin Ali Paazde Muhammed yazc olarak tyin olunup gnderilmiken veft eden vezr Mustafa Paann ihmli netcesinde bu i geciktirilip bitirilmediinden dolay bir an nce bitirilemeyen kk byk btn ky, kasaba ve yerleim yerlerinin yazlarak bitirildikten sonra icml ve mufassallar huzrda balanmak zere tahrr defterlerinin yazcyla birlikte cilen gnderilmesini bildiren hkm. Evhir-i evval 1141- Mays sonlar 1729 Sayfa No: 51 Hkm No: 207 Gence memleketinin tahrrine memur olan Ali Paazde Muhammede: Daha nce Gence muhfz iken veft eden Mustafa Paann ihmliyle birlikte bu ite Ali Paazde Muhammedin de tembelliinin rolnn bulunduu vurgulanarak bir an nce bu ii tamamlayp en ksa srede defterlerle birlikte kendisinin de huzra gelmesini bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Sayfa No: 51 Hkm No: 208 Sbk Gence muhfz mteveff Mustafa Paann kapclar kethds Sleymana: irvn hn Serhy Hnn, Ruslarla ilikide devlet-i aliyyeyi temsl edebilecek, saltanat mersimlerini bilen, Osmanl-Rus snr sorunlarna vkf gvenilir bir kimseyi istemesi mnsebetiyle kapclar kethds Sleymann, Serhy Hnn maiyyetine tyin olunduunu bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729

59

Sayfa No: 51 Hkm No: 209 irvn Hn Serhy Hna: Gz Kumuk taraflarnda baz hususlar halletmek iin yerine bir mtesellim brakarak Sleyman Bey refkatiyle oraya gidip, drt ay iinde tekrar dnerek Ruslarla yaplan anlamalara riyet edilmesini bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Sayfa No: 52 Hkm No: 210 nallu Cemati reislerinden Mirza Ali Beye: nallu ve Afar gruplarnn yaylalarna gitmeleri ve ilerini dzenlemek iin irvn Hn Serhay Hnn iltimslar zere onlarn bana mtesellim tyin olunduunu bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Sayfa No: 52 Hkm No: 211 Rumeli Beylerbeyi pyesiyle Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya: Rusya tarafndan yanlarnda senedleriyle gelenlere ve bu taraftan yol emirleriyle gidenlerin gidi ve dnlerine engel olunmayp slimen geilerine izin verilmesini bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Sayfa No: 52 Hkm No: 212 Rumeli Beylerbeylii pyesiyle Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya: irvn Eylet snrlarnn her taraf ak ve giren kan belli olmadndan halkn emniyeti ve selmeti iin zikredilen lzmlu yerlerin aratrlarak kaleler yaplmas iin ne kadar masraf gideceinin hesap edilerek defterler tutulmas, kaleler iin tutulan defterlerle birlikte proje ve plnlarnn gnderilmesini bildiren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Hkm No: 213 Bir sreti Tiflis ve Revn muhfzlarna:

60

Evst- Zilhicce 1141- Temmuz ortalar 1729 Sayfa No: 53 Hkm No: 214 Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya: Daha nce yola getirilmi olan ar ve Tala Lezgilerinin ellerinden alnan ky ve kasabalara tekrar tasallut etmeleri ve fesatlar sebebiyle Tiflis muhfz vezr shk Paa ile Revn muhfz vezr brhim Paa ile birlikte yeteri miktarda askerle zerlerine gidilerek bastrlp kyllerin zararlarnn tazmin edilmesini emreden hkm. Evhir-i Zilhicce 1141- Temmuz sonlar 1729 Sayfa No: 53 Hkm No: 215 Rumeli Beylerbeyi pyesi ile Gence Beylerbeyi olan brhim Paaya ve Dergh- Muallm kapucu balarndan olup Gence muharriri olan Ali Paazde Muhammede: ran topraklarndan ele geirilen en kk bir yer braklmadan btn ehir, kasaba ve kylerin gelirlerinin yazlarak icml ve mufassallarnn huzrda balanmasna dir hkm. Evil-i Muharrem 1142- Temmuz sonlar 1729 Sayfa No: 54 Hkm No: 216 Tiflis Eyleti mutasarrf vezr shk Paaya: Yeni fethedilen Hemedan ehrinin btn gelirleriyle birlikte shk Paaya bahedildiini, burasnn verimli bir arziye ship olduunu, tekrar eski bayndr hle getirilmesi iin evreye dalm olan ahlnin ehre davet edilerek onlara kar efkatli bir yaklamla hareket edilmesini, ilerinden isyn edenlere kar tviz verilmeyip haklarndan gelinmesini ve ksa zamanda ehrin tekrr mmur ve bayndr hle getirilmesini bildiren hkm. Evhir-i Zilhicce 1141- Temmuz sonlar 1729 Sayfa No: 54 Hkm No: 217 Kangr Sanca mutasarrf Selim Beye:

61

Daha nce ar ve Tala Lezgilerini sindirmek zere grevlendirilmiken bu iin tamamlanmasndan sonra farkl hizmetlere tyin edilmiken mansb olan Kangrya dnmesini emreden hkm. Evst- Zilkade 1142- Haziran balar 1730 Sayfa No: 54 Hkm No: 218 Gence Eyletine mutasarrf ve Gence muhfazasnda bulunan ( bo ) Paaya: Mara Eyletinin zuem ve tmr sahiplerinin seferden afvedilip, zabt ve nizm verilmek zere sancaklarna dnmelerine izin veren hkm. Evst- Zilhicce 1141- Temmuz sonlar 1729 Sayfa No: 55 Hkm No: 219 Halep Alaybeyisi ( bo )a: Daha nce Halebin zuem ve tmr shipleri ile birlikte Gence muhfazasyla grevli iken Tebriz tarafna memur olduklar kendilerine bildirilmiken tekrar ihtiya sebebiyle Gencede kalarak verilen grevleri yerine getirmelerini emreden hkm. Evst- Safer 1142- Eyll ortalar 1729 Sayfa No: 55 Hkm No: 220 Revn muhfz vezr brhim Paaya: ar ve Tala Lezgileri yola getirildikleri halde Gence, Revn ve Tiflis blgelerinin ortasnda tekrar fitne fesd karmalar, Revn yaknlarnda Karaorlu ekiyas ile kapusuz levendlerin halka zulm ve dmanlklar tespit edildiinden ikinci bir emir gelene kadar Revnn muhfazasnda kalnarak Karaorlu ve levendt ekiyasnn bastrlarak halkn korunmasn bildiren hkm. Evhir-i Safer 1142- Eyll ortalar 1729 Sayfa No: 55 Hkm No: 221 Gence Beylerbeyi brhim Paaya: Lori Kalesi muhfazasnda bulunan askerlerin istedikleri mevcibin asker saysna nazaran fazlal ve kalenin yol ura olmamas hasebiyle muhfazasna

62

ihtiya bulunmadndan kenarndaki duvarn yklarak, askerlerin baka yerlere tyin edilmelerini bildiren hkm. Evst- Cemziyel-hir 1142-Ocak balar 1730 Sayfa No: 55 Hkm No: 222 Dergh- muallm kapucu balarndan olup eski Arpa Emni olan Ali Aaya: Revn Eyleti hssa mushibi olan Mehmed Paaya ihsn edildiinden, Ali Aann becerikli biri olmasndan dolay onun emrine kimmakm tyin olduunu bildiren; ayrca Revn muhfz brhim Paaya durumalarda Mustafann mbir tyin edilip, Erzuruma hareket edilerek tyin olunan mbirle birlikte bir an nce Revna giderek buyrulan emir ve ilerin yerine getirilmesini bildiren hkm. Evst- Rebl-Evvel 1142- Ekim balar 1729 Sayfa No: 56 Hkm No: 223 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Tiflis yaknlarnda bulunan Topkaraaa Kalesinin etrf ar ve Tala Lezgileri ve dier ekiylarn sna olarak kullanldndan onlarn hile ve zararlarndan muhfaza iin kalenin eitli tmir ve noksanlarnn tamamlanmasna izin veren hkm. Evst- Rebl-Evvel 1142- Ekim balar 1729 Sayfa No: 56 Hkm No: 224 Gence Eyletine mutasarrf olan vezr brhim Paaya: Daha nce rzya uygun hareketlerinden dolay Rumeli beylerbeylii pyesiyle Gence eyleti ihsn edilerek muhfazasyla grevlendirilmiken imdi de muhfazada ve dier ilerde gsterilen basretli yaklamlar ve halka gsterilen efkat ve hizmetlerinden dolay hilat-i fhire olarak samur krk elbise ihsn olunduunu bildiren ve irvn Hn Serhy Hn ile gerekli yazmalarn salanarak hizmetlerin meveret yoluyla ittifk ierisinde yrtlmesini bildiren hkm. Evst- Rebl-Evvel 1142- Ekim balar 1729 Sayfa No: 56 Hkm No: 225

63

Gence Eyletine mutasarrf olan vezr brhim Paaya: En yksek sadret mertebesine terf olunup resm ilerde kullanlan tur, divitler ve edevt teslmi iin Dmat Ali Paann grevlendirildiini bildiren hkm. Evst- Cemziyel-hir 1142-Ocak balar 1730 Sayfa No: 57 Hkm No: 226 Revn kadsna ve dergh- muallm kapucu balarndan Revn Eyleti Kimmakm Aliye: Revn fethedildiinde gnderilen emirle, askerlerin basks nedeniyle baka yerlere g eden halkn tekrar eski topraklarna dnerek Revnn tekrar nceki mmur ve bayndr hle getirilmesi iin brhim Paa vezr tyin olunup, gerekeleri sralanp tekidle halka mlyemet gsterilmesi ve adletle idre edilmesi vurgulanmken; vezrin aksi hareketlerde bulunduu, mal biriktirip halka bu ynde basklar uygulayarak birok ek vergilerle halk fakirletirdii haberleri ulatndan eitli isimler altnda halktan toplanan bu vergiler vezr adletli bir ekilde yarglanp, bu durumdan haberdar olan hitler dinlenilmek sretiyle vezrin, aldklarn tazmn hussunda hibir zr kabl edilmeyip iddetle uygun bir dille knanarak, aldklar son kuruuna varncaya kadar eksik braklmadan tazmn edilerek te ikisi gnl holuuyla mrye braklp Revnn ayr bir haznesinde toplanp, te birinin ise hak shiplerine datlarak defterleri tutulup huzra yazl ve mhrl olarak gnderilmesini bildiren hkm. Evhir-i Receb 1142-ubat ortalar 1730 Sayfa No: 57 Hkm No: 227 ldr Eyletinde bulunan elviye beylerine: Tiflis Kalesinin muhfazasna tyin olunduklarn ve Tiflis muhfz vezr shk Paa maiyyetinde bil-ittifk hizmetle vazfeli olduklarna dir hkm. Evhir-i Receb 1142-ubat ortalar 1730 Sayfa No: 57 Hkm No: 228 ldr Eyletinde bulunan elviye alaybeylerine:

64

nce srayla yrtlen Tiflis Kalesinin muhfazas terk edilerek u andan itibaren ldrda bulunan zuem ve tmr shiplerinden belli miktar askerle muhfazaya memur olduklarna dir hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 58 Hkm No: 229 Kk smi Paaya: Isfahan taraflarnda brm isimli h yanls bir kimsenin ortaya karak bir takm uydurma yaz ve resimler ortaya kararak halk etrfna toplayp isyna tevk etmesinden dolay bu snin bastrlmas iin Gence muhfz vezr brhim Paann maiyyetinde tm kapu halkyla berber grevlendirildiklerini bildiren hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Hkm No: 230 Bir sreti eki mutasarrf Ali Paaya: Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Hkm No: 231 Bir sreti Kars ve Erzurum mutasarrf Ali Paaya: Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 58 Hkm No: 232 Erzurum Eyletinin elviye alaybeylerine: Isfahan taraflarnda fitne fesat karan, brm isimli ekiyann bastrlmas iin Gence muhfazasnda olan vezr brhim Paann maiyyetinde btn zuem ve tmr shipleriyle birlikte grevlendirildiklerini bildiren hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Hkm No: 233 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeylerine:

65

Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 58 Hkm No: 234 Ber vech-i arpalk Karasi Sancana mutasarrf olan Slihe: ak brma kar Gence muhfz brhim Paann maiyyetine tyin olunarak hizmet vermesine dir hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 59 Hkm No: 235 Bir sreti Ber vech-i arpalk Aliye Sanca mutasarrf olan brhime: Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Hkm No: 236 Bir sreti Ber vech-i arpalk Divrii Sanca mutasarrf olan Recebe: Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 59 Hkm No: 237 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ak brmn bastrlmas iin daha nce gnderilen askerlere takviye olarak yeni birliklerin gnderilmesi, ayrca Grcistan halknn kalblerinin kazanlmas ve ilerinin dzene sokulmas iin Gence muhfz vezr brhim Paaya yardm edilmesi, aksi takdrde hibir zrn kabl edilmeyeceine dir hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 60 Hkm No: 238 irvn Hn Serhy Hna: ak brmn yola getirilerek fitnenin nlenmesi iin imkn lsnce ne kadar asker gnderilebiliyorsa Gence muhfz vezr brhim Paann desteklenmesine dir hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 60 Hkm No: 239 Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezr brhim Paaya:

66

ak brm yola getirmek zere emrine gnderilen subay ve askerlerin miktrn, yaplmas gerekenleri bildiren hkm. Evhir-i Ramazan 1142-Nisan ortalar 1730 Sayfa No: 61 Hkm No: 240 Dergh- l kapucu balarndan Mustafaya: Tebrz Eyletinde bulunan Karada Hanlna tb ahsunlu ve benzer yamaclar tkip edilip sindirilmi ve bir ksm eman almken, birbirlerini kkrtmalar netcesinde firr ederek bir ksm tekrar yama ve apulculua balamlardr. Bu sebeple zerlerine giden Serhy Hn, Yedi Tepelerde onlar yakalam ve sabah onlar imh edecekken onlarn bulunduu yerle kendileri arasnda Rus adrlarnn olduu haberiyle duraklam, daha sonra ekiylar ellerinde bulunan mallarn te birini ve kayk cretlerini Ruslara vermek sretiyle, nehrin kar kysnda yenilerde yaptklar bir kaleye gtrmeleri artyla Ruslarla bir anlama yaptklarndan, Osmanl ile Ruslar arasndaki dostluk ve anlamalarn bozulmamas iin ihtiyatla hareket edilip henz kar kyya gememi ekiy ile mallarnn bir ksm ele geirilerek Ruslardan sler istenmi, fakat hibir cevap alnamamtr. Bu slerin ksa zaman sonra Rus tarafnda da yama ve apulculua baladklar ve bunlarn Ruslarn himyesinde olduu ifde edilmekle birlikte slerin Osmanl tarafna ellerindeki mallarla birlikte teslm edilmeleri ve Ruslardan gelen haberlerin doru olup olmadnn anlalmas iin Rus elisiyle grmek sretiyle duruma aklk kazandrlp pdiha bildirilmesini emreden hkm. Evhir-i Ramazan 1142-Nisan ortalar 1730 Hkm No: 241 Bir sreti Gence muhfz vezr brhim Paaya, baka bir sreti irvn Hn Serhy Hna ve baka bir sreti Tebriz muhfz vezr Mustafa Paaya: Evhir-i Ramazan 1142-Nisan ortalar 1730 Sayfa No: 62 Hkm No: 242 Dergh- Muallm kapucubalarndan Mustafaya:

67

Derbend blgesinde Ruslarla anlamazlk bulunan snr ky ve kasabalarnn zmlenerek hangi tarafta braklmas gerektiine ve bu problemin nasl zlmesi gerektiine dir hkm. Evhir-i Ramazan 1142-Nisan ortalar 1730 Hkm No: 243 Bir sreti Ayr ayr olmak zere Gence muhfzna ve irvn Hnna. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Sayfa No: 62 Hkm No: 244 Dergh- l kapucubalarndan Mustafaya: Tebrz, Erdebil ve Geyln blgesinde Osmanl ile Ruslar arasnda zmlenmemi snr blgelerinin nasl halledileceine ve anlamazln ne ekilde sonulandrlacana dir hkm. Evhir-i aban 1142-Mart ortalar 1730 Hkm No: 245 Bir sreti Tebrz vlisine ve irvn Hnna: Evhir-i Ramazan 1142-Nisan ortalar 1730 Sayfa No: 62 Hkm No: 246 Dergh- l kapucubalarndan olup baz nemli iler iin irvna memur olan Mustafaya: Kur nehri ile Arasn birletii yerlerde emh ehri yaknnda ve Kre isimli mahalde birer kale ve Kble semtinde ve Dastann beri tarafnda baz mevzlerde kale benzeri binlar yapmak emniyet asndan gerekli olduundan, irvn Hn Serhy Hnn yanna tyin olunan Sleyman Bey ve ehil kimselerle istire edilerek kale bin edilecek yerler anlamalara uygun yerler ise gerekli tmir ve bin masraflar uzman kiilerce tespit ettirilerek tespit defterlerinin huzra imzl ve mhrl olarak ulatrlmasn emreden hkm. Evst- evval 1142-Mays balar 1730

68

Sayfa No: 63 Hkm No: 247 Dergh- Muallm kapucubalarndan Mustafaya: Kaya ehrinde bulunan yol ve caddelerden gelip geenlere engel olunmamas ve bu durumun anlamalara uygun ekilde zmlenmesine dir hkm. Evst- Zilkade 1142-Haziran balar 1730 Sayfa No: 63 Hkm No: 248 Rodos Sanca mutasarrfna, kadsna, dizdrna ve yenieri zbitine: Eski irvn Hn el-Hc Dvud Hnn ilesi ve kardeleriyle birlikte gezip tozmas iin kaleden kmasna engel olunmayarak, gidi gelite berberlerine yeteri miktarda muhfz verilerek bir yolunu bulup kamasna engel olunmasn bildiren hkm. Evil-i Zilhicce 1142-Haziran sonlar 1730 Sayfa No: 63 Hkm No: 249 Gence muhfz vezr brhim Paaya: Snak ekysna kar giriilen mcdelede hizmetlerinden dolay irvn Hn Serhy Hn, eki Beylerbeyi Ali Paa, Mah Beylerbeyi Kk smi Mehmed Paann samur krk, kl vesire mcevherler ile dllendirilmeleri, Tebrz cnibi ba komutan vezr Mustafa Paa ile haberleilerek gereken ekilde hareket edilmesini, deiik yerlere tyin edilen Serhy Hn, Ali Paa ve Kk smi Mehmed Paa ile Dastan emirlerini Maan zerinden grev yerlerine ulatrlmasna ihtimm gsterilmesini bildiren hkm. Evhir-i Zilhicce 1142-Temmuz ortalar 1730 Sayfa No: 64 Hkm No: 250 Gence muhfz vezr brhim Paaya: Kzlbalara kar dou tarafna sava hazrlklar yapldndan ordusunu savaa hazrlamasn bildiren hkm. Evhir-i Zilhicce 1142-Temmuz ortalar 1730 Hkm No: 251

69

Bir sreti Revn Kimmakm ( bo ) na: Evhir-i Zilhicce 1142-Temmuz ortalar 1730 Hkm No: 252 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Evhir-i Zilhicce 1142-Temmuz ortalar 1730 Hkm No: 253 Bir sreti Kirmn hn muhassl vezr Hasan Paaya: Evhir-i Zilhicce 1142-Temmuz ortalar 1730 Hkm No: 254 Bir sreti Khit Beylerbeyine: Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730 Sayfa No: 64 Hkm No: 255 Revn muhfz vezr Mustafa Paaya: Snak ekiys reislerinden brm ve Sapgann yenilip gleri krlarak baz arkadalarnn Revna bal Uack yzbas yanna firr ettiklerini, bunlar aratrp haklarnda gerekli cezy vererek durumu ordu-yu hmyna bildirmesini emreden hkm. Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730 Hkm No: 256 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Tiflis tarafna kaan Snak ekiysn aratrp haklarndan gelmesini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730

70

Sayfa No: 64 Hkm No: 257 Gence muhfz vezr brhim Paaya: Acemlerin snra yakn yerlerde saldrlar dzenleyip snr huddunu inemelerinden dolay yaplacak sefere Muharremin 18inde stanbuldan hareket edileceini, Kzlba ve Rfzlere kar ordusunu hazrlayp cesretlendirmesini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730 Sayfa No: 64 Hkm No: 258 Karaman vlisi vezr Ahmed Paaya: ar ve Tala Lezgileri ekiysnn Tiflis civrna saldr ve tecvzleri haberi alndndan bir an nce bin adet sekin askeriyle Tiflis muhfz vezr shk Paaya yardma gitmesini emreden hkm. Evil-i Safer 1143-Austos sonlar 1730 Hkm No: 259 Bir sreti Trabzon vlisi vezr Abdurrahmn Paaya: Sekiz yz adet kapusu halk ile yardma gitmesini emreden hkm. Evst- Muharrem 1143-Temmuz sonlar 1730 Sayfa No: 65 Hkm No: 260 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Gence muhfz vezr brhim Paann maiyyetinde kalarak gerekli dn ve devlet ilerinde hizmet etmelerini bildiren hkm. Evst- Muharrem 1143-Temmuz sonlar 1730 Sayfa No: 65 Hkm No: 261 Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Daha nce Gence muhfz vezr brhim Paa emrine tyin olunduklarndan hl ayn grevde kalarak din ve devlet ilerini yerine getirmelerini, aksi hareketten kanmalarn hatrlatan hkm.

71

Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730 Sayfa No: 65 Hkm No: 262 Erzurum Mollasna, Erzurum Eyletinde bulunan kadlara ve Erzurum mtesellimine: Daha nce Erzurum eyletinde bulunan tm elviye alaybeyleri ile btn zuem ve tmr shiplerinin Gence muhfz vezr brhim Paann maiyyetine tyin olduklar bildirilmiken bir ksm zuem ve tmr shiplerinin grev yerlerine henz ulamadklar haberi geldiinden bunlarn bir an nce evlerinden ve yurtlarndan karlarak tyin yerlerine gnderilmeleri, aksi hareket edenlerin tmr ve zemetleri ellerinden alnarak hak eden kimselere devredilip Genceye gnderilmelerini bildiren hkm. Evhir-i Muharrem 1143-Austos balar 1730 Sayfa No: 65 Hkm No. 263 Gence muhfz vezr brhim Paaya: Maiyyetinde grevlendirilen Erzurum Eyleti zuem ve tmr shiplerinin Genceye ulaanlarnn yoklamas yaplarak, oraya ulamayanlarn zemet ve tmrlarnn bakasna devredilmesi iin isim ve resimleri tespit edilip huzra bildirilmesini emreden hkm. Evil-i Safer 1143-Austos ortalar 1730 Sayfa No: 65 Hkm No: 264 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: ar ve Tala Lezgileri ekiysna kar maiyyetinde grevlendirilen askerlerin ne miktar olduunu bildiren ve gerekli yerlerde bunlar istihdm etmesini emreden hkm. Evil-i Safer 1143-Austos ortalar 1730 Sayfa No: 66 Hkm No: 265 Revn muhfz vezr Mustafa Paaya: ar ve Tala Lezgileri ekiysnn tecvzlerine kar 500 askeri Tiflise gndermesini emreden hkm.

72

Evst- Safer 1143-Austos sonlar 1730 Sayfa No: 66 Hkm No: 266 Gence muhfz vezr brhim Paaya: ar ve Tala Lezgilerinin tecvzleri nedeniyle her an Tiflis muhfz vezr shk Paa ile irtibt ierisinde olup ihtiya nnda hemen imddna yetimesini bildiren hkm. Evst- Safer 1143-Austos sonlar 1730 Sayfa No: 66 Hkm No: 267 Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Revn muhfz vezr Mustafa Paann, kethdsyla birlikte be yz askeri maiyyetine gnderdiini ve vezr Mustafa Paa ile srekli haberlemesini bildiren hkm. Evil-i Safer 1143-Austos ortalar 1730 Sayfa No: 66 Hkm No: 268 Trabzon Alaybeyine: ar ve Tala Lezgilerinin tasallutu nedeniyle Trabzon Eyletinin btn zuem ve tmr shipleriyle birlikte Tiflis muhfz vezr shk Paann maiyyetine tyin olunduklarn bildiren hkm. Evst- Safer 1143-Austos sonlar 1730 Sayfa No: 66 Hkm No: 269 Aydn muhassl vezr Abdullah Paaya: ar ve Tala Lezgilerinin Tiflis blgesine tecvz nedeniyle be yz askeri Tiflis muhfz vezr shk Paann maiyyetine hazrlayp gndermesini emreden hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 67 Hkm No: 270 Gence muhfz vezr brhim Paaya:

73

ah tarafndan daha nce gnderilen bar elisi ile bar anlamas yaplm iken, Tahmas Kulu Hnn bana toplad Rfz ve Kzlbalarla bu anlamay bozup Osmanl memleketine saldrya cesret ettii ve Tebrze yaklat haberi alndndan, yet Genceye saldrrsa Gence Kalesini muhfazaya son derece gayret gstererek top, tfek ve havanlarla mukvemet gsterip asker zyit vermekten ok gzlerini korkutmaya allarak hareket edilmesi, yardmc askerler oraya ulancaya kadar Kzlbalarn oyalanmas, yet herhangi bir ekilde dmann kaleyi ele geirmesine sebep olunacak olursa kesinlikle zrnn kabul edilmeyip lmle cezlandrlacan, bu sebeple basret ve dikkatle hareket etmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 271 Bir sreti Revn muhfz vezr Mustafa Paaya: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 272 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 67 Hkm No: 273 irvn Hn Serhy Hna: Kzlbalar Tebrze ulap kazy ele geirdikleri haberiyle birlikte otuz bin kadar askerin yardma gnderildii haber verilerek, yakn bir zamanda irvna da ulaacaklarndan dolay ehri muhfazaya azam dikkat gsterilip, Tebrz cnibine memur vezr brhim Paa ile Revn ve Tiflis vezrleriyle irtibt hlinde olunup istire ile hareket edilmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 274 Bir sreti eki Beylerbeyi Ali Paaya:

74

Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 275 Bir sreti Mh Beylerbeyi Kk smi Mehmed Paaya: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 276 Bir sreti Dastan emrlerine: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 68 Hkm No: 277 irvn Hn Serhy Hna: Ordunun stanbuldan kp ksa zamanda Kzlbalara ulaacan, bu nedenle dier vezrlerle haberleip ittifk ierisinde memleketin muhfazas iin azam gayret gsterilmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 68 Hkm No: 278 Karaman vlisi vezr Ahmed Paaya: Daha nce ar ve Tala Lezgilerine kar Tebrz blgesine tyin edilmiken Tahmas Kulu Hnn berberindeki Kzlbalarla birlikte saldrs nedeniyle, gnderilen ordu o tarafa yetiene kadar Revn Kalesini muhfazaya tyin edildiini, acele muhfazaya yetiip Revn muhfz vezr Mustafa Paa ile birlikte ittifk ierisinde hareket ederek kaleyi muhfaza etmesini emreden hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 69 Hkm No: 279 Karaman vlisi vezr Ahmed Paaya: Saraydan gnderilen ordunun dou blgesine ulat, ordu oraya ulancaya kadar Revn Kalesinin muhfazasna azam dikkat edilmesi, herhangi bir ihml netcesi kale derse zrne baklmayp lmle cezlandrlacan bildiren hkm.

75

Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 69 Hkm No: 280 Karaman vlisi vezr Ahmed Paaya: Bir nceki hkm takviye olan bu hkmde henz Revn kalesine hareket edilmemise bir an nce kaleye ulalarak, Revn muhfz vezr Mustafa Paa ile ittifk ve gnl birlii ierisinde tam bir ciddiyetle hareket edilmesi, kalenin ierisinde be, on bin asker barnabildii halde yz bin kiilik dman ordusuna rahatlkla karlk verilebilecek derecede fethi zor bir kale olduu tekd edilerek savunmada ihmlkrlk gsterilmemesi, aksi halde hepsinin boynunun vurulacan belirten hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 70 Hkm No: 281 Revn muhfz vezr Mustafa Paaya, kap kullarna ve yerli kulu zbitnna ve dier komutanlara: Kalenin savunmasnda ihmlkrlk ve tembellik gsterilmemesine dir hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 282 Bir sreti Gence muhfz vezr brhim Paaya, muhfazada olan beylerbeylerine, kap kullar ve yerli kulu zbitnna ve elviye alaybeylerine ve dier komutanlara: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 283 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya, muhfazaya memur kap kullar ve yerli kulu zbitnna ve elviye alaybeylerine ve dier komutanlara:

Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 284 Bir sreti

76

Van muhfz vezr Mustafa Paaya, muhfazaya memur elviye alaybeylerine ve kap kullar ve yerli kulu zbitnna, dier komutanlara:

Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 285 Bir sreti Kars mtesellimine ve Kars Kalesi dizdrna ve dier subaylara: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 70 Hkm No: 286 Kars Beylerbeyi Nur Mehmede: Daha nce Tebrz muhfazasna grevlendirilmiken u anda Kars Kalesinin snr kalesi olmas mnsebetiyle muhfazas daha elzem bulunduundan hemen Kars Kalesine dnp ieriye girerek muhfazasna dikktle ihtimm gsterilmesini bildiren hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 70 Hkm No: 287 ldr Eyleti elviye alaybeylerine: Tiflis Kalesi muhfazasna tyin olunduklarndan, Tiflis muhfz vezr shk Paa ile tam bir ittifk ierisinde hareket edilmesini emreden hkm. Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Hkm No: 288 Bir sreti ldr Eyleti elviye mutasarrflarna: Evhir-i Safer 1143-Eyll balar 1730 Sayfa No: 71 Hkm No: 289 ldr Beylerbeyi Yusuf Paaya: Tiflis Kalesi muhfazasnda asker artrmna ihtiya duyulduundan, bir an nce btn kapu halk ve vefl silahl askerleriyle birlikte bir an nce Tiflise gidip vezr

77

shk Paa ile tam bir ittifk ierisinde dn ve devlet iin muhfazaya gyet ihtimm gsterilmesini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Sayfa No: 71 Hkm No: 290 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Daha nce Gence muhfz vezr brhim Paann maiyyetine tyin olunduklar halde henz grev mahalline gitmedikleri renildiinden, cezy hak ettikleri bildirilmekle birlikte bir an nce tyin yerlerine gitmeleri, aksi halde birliklerinin datlacan ve kendilerinin de ldrleceklerini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Hkm No: 291 Bir sreti Trabzon Alaybeyine, Trabzon Eyletinin btn zuem ve tmr shiplerine: Tiflis Kalesi muhfazasna gitmelerini bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Sayfa No: 71 Hkm No: 292 Gence muhfz vezr brhim Paaya: Rfz ve Kzlbalarn Tebrzi istl ettikleri haberiyle birlikte yet Gence Kalesine saldrrlarsa Tebrz cnibine memur bakumandan olan vezr brhim Paadan yeteri miktrda asker istemesini, kalenin muhfazasna azam dikkat gsterilmesini, kalenin dmesi hlinde lmle cezlandrlacaklarn bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Hkm No: 293 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shk Paaya: Evst- Rebl-Evvel 1143- Eyll sonlar 1730 Sayfa No: 72 Hkm No: 294

78

Gence muhfz vezr brhim Paaya, Gence muhfazasndaki kap kullar zbitlerine ve dier asker zbitnna: ar ve Tala Lezgileri ve Kzlbalarn Genceye taarruzlar tahmn edildiinden tm kale komutanlar birlikte hamiyet-i dniye uruna btn gayretlerini gstereceklerine dir yemn ettiklerinden pdih tarafndan hilat-i fhire ve rtbelerinin ykseltilmesiyle dllendirildiklerini, bir mbir vstasyla kendilerine hediyelerinin iletildiini, kendilerine destek olarak asker gnderildiini ve kaleden kmadan dmana kar sava yaplmasn bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Sayfa No: 72 Hkm No: 295 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Daha nce deflarca kendilerine Gence Kalesi muhfazasna tyin olunduklar hatrlatlp bir an nce tyin yerlerine gitmeleri emredilmiken, hl gitmedikleri haberi alndndan, cezya layk olduklar bildirilmekle berber her hl u krda yine de bir an nce cilen Gence Kalesine giderek hizmet etmeleri, aksi takdirde dirliklerin datlp iddetle cezlandrlacaklarn bildiren hkm. Evil-i Rebl-Evvel 1143- Eyll ortalar 1730 Hkm No: 296 Bir sreti Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Evhir-i Rebl-Evvel 1143- Ekim balar 1730 Sayfa No: 73 Hkm No: 297 eki Beylerbeyi Ali Paaya: Yeni pdihn tahta oturduunu, adna sikke bastrp bundan sonra hutbelerin kendi adna okunmasn bildiren, ihsn olarak da bir hilat-i fhire kymetli bir elbise hediye gnderildiini bildiren hkm. Evhir-i Rebl-Evvel 1143- Ekim balar 1730 Hkm No: 298 Bir sreti

79

Mh Beylerbeyi Kk smi Muhammed Paaya: Evil-i Rebl-hir 1143- Ekim ortalar 1730 Sayfa No: 73 Hkm No: 299 Erzurum Eyleti elviye alaybeylerine: Daha nce Gence Kalesi muhfazasna tyin olunduklar deflarca kendilerine bildirilmiken hl tyin yerlerine gitmediklerinden cezya mstehak olup yine de lzmundan dolay bir an nce tyin yerlerine gitmelerini bildiren hkm. Evil-i Rebl-hir 1143- Ekim ortalar 1730 Hkm No: 300 Bir sreti Kars Eyleti elviye alaybeylerine: Evil-i Rebl-hir 1143- Ekim ortalar 1730 Sayfa No: 73 Hkm No: 301 Revn Kalesi muhfazasnda Dergh- l topular zerine zbit olan altm dokuzuncu Halil orbacya: Daha nce Revn Kalesinde ayn grevde bulunan otuz dokuzuncu Abdullah orbacnn yerine tyin olunup, mevcut toplar ve tophne mhimmtn defterlere kaydedip, yerli yerinde onlar koruyup kullanarak emirlerine uymayanlar isim ve resimleriyle huzra bildirmesini emreden hkm. Evst- Rebl-hir 1143- Ekim sonlar 1730 Sayfa No: 74 Hkm No: 302 Daha nce top arabaclar zerine zbit olan el-Hc Mehmede: Tebrzden yola kan dergh- l top arabaclar askerleriyle birlikte Van Kalesi muhfazasna tyin olunduunu bildiren, bir an nce tyin yerlerine gitmesini emreden hkm. Evst- Rebl-hir 1143- Ekim sonlar 1730 Sayfa No: 75 Hkm No: 303

80

Karaman Eyletine mutasarrf olup Revn tarafna memur askerlerin ba kumandan olan vezr Rstem Paaya: Rfz ve Kzlbalarn yok edilmesiyle Revn taraflarna gnderilen askerin bakomutan olarak tyin olunduunu, emri altnda grevli bulunan askerleri tantan, bunlar Gence, Revn, Tiflis ve dier gerekli grlen yerlerde istihdm etmesini emreden hkm. Evst- Rebl-hir 1143- Ekim sonlar 1730 Sayfa No: 75 Hkm No: 304 Aydn muhassl vezr Abdullh Paaya: Revn ve Gence taraflarnn muhfazasnda ihtiya duyulduundan bir an nce kapu halk ve sekin vefl adamlaryla birlikte Karaman Eyletine mutasarrf olup Revn cnibine memur asker grubunun seraskeri olan vezr Rstem Paann emrine girmelerini bildiren hkm.

81

KNC BLM

13 NUMARALI MHMME ZEYL DEFTERNN TRANSKRPSYONU

82

Defter s. 1 Botur. Defter s. 2 Gence cnibine: Hende-i kuyd- ahkm- umr- mhimme der zamn sadr- sudrl-vzer Hazreti brhim Paa tabakat ve f ayn Hazret-i Mehmed Efendi Resl-Kttb nl- mtemnn el-vkc f evst- cemaziyel-ahir sene tsca ve selsn ve mie ve elf min hicreti men lehu elc

izzetu ve-eref Hkm: 1 Sivas Eyletinde vkic olan kdlara ve Mara nbne hkm ki: Sivas ve Mara Eyaletinin elviye alay beyileri cummen sancaklarnn zcema ve

erbb- tmryla ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizml-clem Erzurum valisi olup Gence cnibi ser-caskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maiyyetine memr olmular iken Sivas sancanda Kelemgamz ( Sursaray ( Amasya sancanda Kerein ( nhiyesinde Kykhac ( ) nhiyesinde ) nm karye ve gayrdan alt bin ake tmr mutasarrf olan Mustafa ve ) nhiyesinde Alumaa nm karye ve gayrdan be bin ) ) nm ) nm karye ve gayrdan bin be yz otuz be ake tmra

be yz ake tmra mutasarrf olan Sleyman ve yine Amasya sancanda Arcuma ( mutasarrf olan brahim ve Divrii sancanda Avack nhiyesinde Sirkasulu ( orum sancanda Divansakr ( nhiyesinde Marmrakr (
c

karye ve gayrdan on bir bin drt yz doksan sekiz ake tmra mutasarrf olan Yusuf ve ) nhiyesinde Bayndr nm karye ve gayrdan iki bin ) nm karye ve gayrdan on iki bin yz ake tmra be yz yirmi iki ake tmra mutasarrf olan Ahmed ve yine orum sancanda Divan ili mutasarrf olan mer ve yine orum sancanda ve nhiyesinde Sarbey nm karye ve gayrdan elli dokuz bin yz ake zecmete mutasarrf olan Ahmed veled-i vezr Receb Paa ve Divrii sancanda Kesir nhiyesinde Ramak nm karye ve gayrdan yirmi iki bin drt yz ake zecmete mutasarrf olan Halil veled-i Mehmed ve yine Sivas sancanda ve nhiyesinde Keklik nm karye ve gayrdan otuz be bin dokuz yz yirmi dokuz ake zecmete mutasarrf olan Mehmed ve brahim veledn- cOsmn ve Marca sancanda ve nhiyesinde Mut- Kavvsn ( ) ve gayrdan bin yedi yz seksen ake tmra mutasarrf olan Hseyin veled-i Mehmed memr olduklar sefer-i hmayna gitmemek zere birer tertib ile kaytlarna erh virdirib csakir-i slmn taclline bis ve bd olduklar vukcu zre der-i devlet-medrma carz ve iclm olunmala mezbrlarn vech-i merh zre Defter-i Hknde

83

kaydlar zerine virdiklerin tasrb-i refc ve terkn ve alaybeyileri bayra altna varup iktiz iden hidemt- din ve devlet-i caliyyeme kym eylemeleri fermnm olman siz ki mevlnay mm ileyhimsiz ib emr-i erfim ile vuslnde mazmn- emr-i erfi mezkrlara icln ve icat ve her birisi memr olduklar zere varup alaybeyleri bayraklar altnda mevcd bulunmayanlarn zecmet ve tmrlar hara tevch olunaca muhakkak ve mucahhed olduunu kendilerine bir hoa tefhm ve savb- memrlarna irsline tekayyd ve ihtimam eyleyb ser-i m ihml ve msheleden be gyet ihtirz olunmak in emr-i erif yazlmtr. F Evil-i C sene : 1139 Hkm: 2 Bir sreti Erzurum ve Kars Eyletlerinde vkc olan kdlara hkm ki: Erzurum Sancanda Tercan- cUlya nhiyesinde Mermer ( sancanda Eskarin ( nhiyesinde Kiyaspur ( Rank ( ) nhiyesinde Ovack ( ) nm karye ve gayrdan on bir bin yz otuz ake tmra mutasarrf olan cAli ve yine Erzurum ) nm karye ve gayrdan iki bin ake tmra mutasarrf olan Mehmed veled-i Yackb ve yine Erzurum sancanda Kur-y Erzincn ) nm karye ve gayrdan krk drt bin iki yz ake zecmete mutasarrf olan cOsmn cAbdullah ve yine Erzurum sancanda Kr-y Erzincn nhiyesinde ) nm karye ve gayrdan otuz iki bin be yz ake zecmete mutasarrf olan ) sancanda Haca ( ) nhiyesinde Osni ( ) nm sdk Mehmed ve Kurt (

karye ve gayrdan on bir bin ake tmra mutasarrf olan cAli ve Karahisar- ark sancanda Ordu nhiyesinde Karaca cmer nm karye ve gayrdan drt bin be yz ake tmra mutasarrf olan Seyyid Yusuf ve Kars sancanda Kordus Kaya nhiyesinde Mesaz ( nm karye ve gayrdan yirmi bir bin ake ze mete mutasarrf Mehmed in Hkm: 3 Trabzon Eyaletinde vkc kdlara ve Ahstha kdsna hkm ki: Trabzon Eyaletinin ve Ahstha sancann alaybeyleri cummen sancaklarnn zcem ve erbb- tmryla Tiflis muhfazasna memr olmular iken Trabzon sancanda Rize nhiyesinde Maara Birek ( Hakaca ( ) nm karye ve gayrdan yirmi bin be yz otuz be ake zecmete mutasarrf olan Hac cmer ve yine Trabzon sancanda Trabzon nhiyesinde ) nm karye ve gayrdan krk bin be yz yirmi yedi ake zecmete mutasarrf olan Seyyid cOsman ve yine liv-y mezbra iti nhiyesinde Kknar nm karye ve gayrdan
c

84

alt bin ake tmra mutasarrf Ahmed veled-i cAli ve yine liv-y mezbrda Of nhiyesinde Kuvala ( ) nm karye ve gayrdan on be bin ake tmra mutasarrf olan

Defter s. 3 Ahmed Han Seferli veled-i Mteferrika cOsman ve yine liv-y mezbrda iti nhiyesinde cemcat-i msellemn- karye-i Ohur ( ) ve gayrdan alt bin iki yz ake tmra mutasarrf ) nm karye ve gayrdan olan Yusuf ve Ahstha sancanda Of nhiyesinde Merbc (

seksen be bin ake zecmete mutasarrf olan Sleyman memr olduklar muhfazaya gitmemek zre birer takrb ile kaytlarna erh virdirip caskir-i slmn taclline bcis ve bd olduklar carz ve iclm olunmala mezbrlarn vech-i merh zre Defter-i Hknden kaytlar zerine virdirdikleri erhleri refc ve terkn ve alaybeyleri bayra altna varp iktiz iden hizmet-i din ve devlet-i caliyyeme kym eylemeleri fermnm olman siz ki mevln-y mm ileyhimsiz i bu emr-i erifim ile vuslnde mazmn- emr-i erfimi mezkrlara iclm ve icat ve her birisi memr olduklar zre bayraklar altna varp iktiz iden hizmet-i
c

aliyyede kym eylemeleri in tenbh ve tekd ve nevrz- firze dek memr olduklar zre

varp alaybeyleri bayra altnda mevcd bulunmayanlarn zecmet ve tmrlar hara tevch olunaca muhakkak ve mukarrer olduun kendlerine bir hoa tefhm ve savb- memrlarna irsline tekayyd ve ihtimm eyleyb ser-i m ihml ve mshaleden be-gyet ihtirz olunmak in yazlmtr. F Evil-i C sene: 1139 Hkm: 4 Hl Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paaya hkm ki: Sdde-i Sacdetime mektup gnderb Marca Eyleti zcema ve erbb- tmrnn bir iki defac ihtilfna bcis hareket-i n sezlar zuhr eyledikde menc ve defc olunmu iken emhiden cavdet ve Genceye gelindikde ekseri hevlarna tabic alaybeyileri olub bil izin ve bil fermn hizmete muhafaza-y terk ve firar eylediklerin ic lm itmen ile zikr olunan erbb- tmr nlerine db firara terbb ile ifsd ve ihlal eyledikden sonra kendleri dahi macan firar iden drt nefer alaybeyilerin zecametleri ve alaybeylikleri hara tevch olunub kendleri dah cibreten lis-siryire ahz ve cAvrat ( ) adasna nefy ve icl olunmalar in emr-i erifimle mbir tacyn ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin mektbunda tahrr olunduu zre hidemt- mebrrelerinden bil izn ve fermn firr iden erbb- tmrn bir dah bir tarkiyle tmarlar ak olunmamak artyla mahallinde bulunan

85

sancak mlzmlarna ve sir mstahkata tevch eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur buyurdum. F Evil-i Ca 1139 Hkm: 5 Erzurum Eyletinin elvye alaybeyilerine hkm ki: Zcem ve erbb- tmr- devlet-i calyyemin mctemed b caskrinden olmalaryla memr olduklar sefer ve cihda tokmk tfenk ve mkemmel silah ile gitmeleri knn- kadm-i devlet-i calyyemden olmala metrislerde ve alay cenklernde her biri tokmak tfenkl bulunub bi cavnillhl-melikil-vehhb acdya galebe ve zaferyb olmak myesser olub eylet caskrinin memr olduklar sefer ve muhafazaya tfenksiz gitmesi hilf- knn iken hl eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrnn ekseri tfenksiz olduu iclm olunman mezbrlarn sefer ve muhfazada tfenksiz olunub cebnlar sfat ile muttasf olmalar cayb ve cr olduundan gayr hilf- knn- kadm olmala cmlesine knn- kadm zre tfenk aldrlb ahvlleri nizm- kadmine rcc olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i calyyemden olman siz ki alay beyilerisiz sancanzn zcem ve erbb- tmrndan tfenksiz olanlar tfenk alub ilerinden bir mzraklu bulunmamak zre gerei gibi tenbh ve cmlesne tokmak tfenk aldrub knn- kadm zre ahvllerine nizm virb ve bacdettenbh itmeyb tfenksiz bulunanlarn zecmet ve tmrlar tfenkl sancak mlzmlerine virilmek zre carz eyleyesiz hilfna rz ve cevz gstermeyesiz bu huss ihtimm- lzm olan ehemm-i umr- dn devlet-i calyyemden olmala yle ki bu emr-i mhmde ihml ve msmahanz sebebiyle bundan sonra nefertnzdan bir ferd tfenksiz bulunacak olur ise alaybeyileriniz hara tevch ve kendiniz dah muhaz olacanz mukarrer bilb ona gre hazre zere hareket ve nefertnzdan bir ferd mzraklu bulunmamak zre cmlesine tfenk aldrub knn- kadm zre ahvllerine hsn-i nizm virb ser-i m hilfndan be-gyet mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C sene: 1139 Hkm: 6 Bir sreti Sivas Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 7 Bir sreti

86

Marc a Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 8 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 9 Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercasker olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Zcem ve erbb- tmr devlet-i caliyyemn muctemed b, caskirnden olmalaryla memr olduklar sefer ve cihda tokmak tfenk metrslerde ve alay cenklerinde herbiri tokmak tfenkler bulunub b cavnllhl-melkl-vehhb acdya galebe ve zaferyb olmak myesser olub eylet caskrinin memr bulunduklar sefer ve muhfazaya tfenksiz gitmeleri hilf- knn iken maciyyetine memr olan eyltn zcem ve erbb- tmrnn ekseri tfenksiz bulunub cebbnlar sfat ile mutasarrf olmalar cayb ve cr olduundan gayr hilf- knn- kadim olmala cmlesine knn- kdm zre tfenk aldrlub ahvlleri nizm- kadmine ircc olunma in alay beyilerine tenbh ve tekdi mtemil evmr-i erfem sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin mezkrlara knn- kadm zre tfenk aldrlub ilerinde bir ferd mzraklu bulunmamak zre tarafndan dah alaybeyilerine Defter s. 4 muhkem tenbh ve tekd eyleyb ihtif itmeyen alaybeyileri cazl ve nefertlarndan dah tfenksiz bulunanlarn dirlikleri hra virilmek zre carz ve iclm eyleyesin bu hussa ihtimm olunmak mertebe-i vcbda olmala ziyde tekayyd ve ihtimm ile mezkrlarn cmlesine tfenk aldrlub nizm- kdmlerine ircc eyleyb nevcamm msmahaya rz ve cevz gstermemek bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C sene: 1139 Hkm: 10 Marc a Eyletinde vkic olan kdlara ve acyn- vilyete hkm ki: Emrl-merl-kirm hl Marca Beylerbeyisi olan Mehmed dme ikbluh milletin ve mrettib kapusu halk ile sefer-i hmynda hdemt- dn ve devlet-i calyyede mcidd sc olmala imdd- seferyesinin tahsli mktez olman siz ki mm leyhmsz i bu emr-i erfim ile vuslnde seferler vaktinde eylet-i merkme mutasarrflarna virilegelen imdd- seferyeyi hadd-i evst zre tevzc ve ccleten tahsl ve bit-tamm mr-i mrn-

87

mm ileyh tarafna ed ve teslm eyleyb hilfna rz ve cevz gstermeyesiz mr-i mrn- mm leyhn sefer-i hmynda mesrif-i kesresi olmala imdd- seferiyesinin bir gn evvel tahsl ve ed ve teslmi mhm ve muktez olman bir gn mukaddem tahsl ve tarafna ed ve teslme ihtimm eyleyb hilfndan ihtirz ve ictnb eyleyesiz dey yazlmdr. F Evst- C sene: 1139 Hkm: 11 Erzurum valisi olub Gence cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Defterhne-i cmirem kttbndan bundan akdem Tiflis tahrrine gnderilen hsn cAli fevt olub yerine har ktb irsl olunmak in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmlc

lem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tahrr itmekle Defterhne-

i cmirem kttbndan mukaddem ol taraflara tahrr hizmetiyle gnderilb hl Gencede meks zere olan kdvet erbbt-tahrr vel-kalem Ruhi Mustafa zde kadruh el-hlet hzh bir hizmet ile megul olmamala Tiflise varub mukeddem fermn olunduu vechile memr olanlar ile hzmet-i ktbetde olmak zere Tiflise irsl olunmak in ifthrul emcd veliclm itmein sen ki vezr-i mrn ileyhsin mm ileyhin iclm mcebince merkm Ruhi Mustafa zde kadruhyu Tiflise irsl eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C sene: 1139 Hkm: 12 Bir sreti Tiflis muhfzna mezbr Tiflise geldikden sonra kitbetde isthdm eyleyesin dey yazlmdr. Hkm: 13 Ocakda seksoncuba olan Ahmed zde mecduhya hkm ki: Zaarcba olub hl Gence sercaskeri olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizaml clem vezrim el-Hc Mustafa Paa edmallhu tecl icllehunun mayyetine memr el-Hc Ahmed bi emrillhi tecl veft itmekle sen ki mm ileyhsin emekdr ve krgzr olduun ecilden cavtf- caliyye ve cavrif-i seniyyeden i bu bin yz otuz dokuz senesi cemziyel-hirinin yirmi sekizinci gn zaarc balk sana tevch ve cinyet ve ihsn ve zaarcbalara mahsus olan altm drt cemcatn ortas hl Gence tarafnda olmala bir gn evvel mahalli mezbra varub sercaskeri mrn ileyhin rey-i savbddi zere hizmet ve

88

hareket ve zabt u rabt- nefert ile vkc olan umr- mhimmenin itmm ve temiyetine bezl-i kudret eylemen fermn olunman gerekdir ki inallahu tecl bir gn evvel sercaskeri mrn ileyhin bulunduu mahalle varub rey-i savbddi zere hizmet ve hareket ve zabt u rabt- nefert ile vkc olan umr- mhimmenin itmm ve temiyetine bezl u sacy kudret eyleyesin ve ol cnibde olan hasekiler ve yaya balar ve vun ve blk balar ve serdengedi aalar ve bayrakdarlar ve odabalar ve bil-cmle odalar ve serdengeti nefert seni zerlerine aa ve zbt bilb sznden tara ve reyinden hrc vazcu hareketde bulunmayub itacat ve inkyd zere olalar ve sen dahi cmle umrunu kavcd-i ahkm- erc-i erf ve knn- kadm ve emr-i mnfe tatbk itmekde ser-i m inhirf itmeyb dim sercasker-i mrn ileyhin rey-i savbddi ile camel ve hareket iderek hidemt- mstahsenei mebrre ve mesc-i celle-i mekre vcda getirmeye mcidd sc olub nmerd hareketten be gyet geri ve teh eyleyesin dey dergh- mucallm yenierileri aas Hasan Aa dme culuvvuh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcbince camel ve hareket ve hilfndan be gyet ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i B sene: 1139 Hkm: 14 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Bi tevfkllhi tecl temn-i bld ve terfh-i cbd ehemm-i vcbtdan olub hussan Revan memleketi feth-i cedd olmala recyasnn himyet ve synet ve perkende olanlarn dah iktzs zere hareket ile yerlerine getirilib biz ber-y hsn-i nizm ve macmr ve abadn olmas iktiz-y merm- hayrencm- pdihnem olmala sen ki vezr-i mrn ileyhsin memleket-i merkmenin b cavnillhi tecl hfz ve hrset ve recy ve bersnn himyet ve synetlerine ihtimm ve dikkat eyleyb ve recy ve beryya tecadd ve tecvze cesret iden olur ise eer casker ise zbtleri macrfetiyle tedb ve terhb ve eer casker olmayub zbert maklesi ve sr paa kapusu tavfinden ise cal eyy-i hlin ahz olunub tahrb-i memleket ve taczb-i ahl ve racyyete cesretleri in bil tehrin msthkk olduklar cezlarn tertb eyleyb gerek varo ahalisinin ve gerek kur recysn himyet Defter s. 5 ve etrf ve eknfa perkende olanlarn dah istimlet ve iktzsna gre hareket ile cal eyy hln kaldrub yerlerine nakl ve iskn velhsl sen vzer-y czmmn ered ve krgzr olmanla memleket-i merkmenin her vechle hsn-i nizmnda senden keml-i ihtimm ile

89

hizmet-i mebrre melhz- hmynum olmala bsret zere hareket ve eylet-i merkmenin muhfazasnda ve recy ve berynn himyet ve synetlerinde gerek ebn-i seble tacadd ve tecvz iden olur ise onlarn dah ahz ve ele getrb tertb-i cezlaryla zamn- mddet iktirn- pdihnemde memleket-i merkme macmr ve abadan olub cmme-i enm sde-i pester istrahat ve undemihd- refhde olmalarna bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i B sene: 1139 Hkm: 15 Bir sreti Tiflis muhfz olan vezr shak Pya vech-i merh zere: Hkm: 16 Hl ldr ve Tiflis Eyletlerine mutasarrf olub Tiflis muhfz olan vezr shak Paaya hkm ki: Sen mukaddem sermye-i servet ve serverden beri bir pespye beylerbeyi iken mahz- cinyet-i caliyye-i hdvne ve ml- mekrim-i seniyye-i pdihnemden rtbe-i
c

uly- vezrete icd ve icl ve ber vech-i damme Tiflis Eyleti gibi bir eylet-i kesr emcedi

dahi tevch ve ict olunmak Tiflis ve ol havllerde vkc feth-i cedd olan memlikin hfz ve hraset ve recysnn ekiy ve bgneden himyet ve syneti in irde ve ihtiyr olunmu ber muctd- meksd- aks iken Lezgi tifesinin zulm ve tacaddlerinin defcu refcne ihtimam eylemediinden mcda tarafndan dah zulm ve tacaddi ile Tiflis recys perkende ve pern olduklar tevtr ihbr ile rtbe-i shhate resde olmala seni nevm-i gafletden ikz in i bu emr-i erfim isdr ve ile irsl olunmudur. mdi vuslnde lzm- carz-
c

ubdyyetin olduun zere hareket ve mezbr adamlarn tedmr ve tektr ve kapunda

mstevfa casker besleyb Lezgi tifesinden recy tecaddye tasadd idenler ahz ve ele getrb ercan mstahkk olduklar cezlar tertb ve zulm ve tecaddleri defcu refc ve mezbr tarafndan ve etbc ve adamlarn taraflarndan recy fukarsna cevr ve tecaddi ve b gayr-i hakkn bir ake ve bir cebe alnmasna katc rz ve cevz gstermeyb dim himyet ve synet ve zhr- icr- cadlet ve istimletleriyle perkende olanlarn dah yerlerine getrb v ve iskn ile memleketin yevmen ve fe yevmen kesret-i racyyet ile cumrnna bezl-i tb tvn eyleyb zerre kadar hilfndan ziyde hazer eylesn yle ki bundan sonra Lezgi tifesinin zulm ve tecddilerinden recyy himyet ve synet itmeyb veyhut tarafndan ve

90

etbc ve adamlarn taraflarndan recy fukars hilf- erc-i erf rencde ve bi gayr-i hakkn bir ake ve bir cebe alnd semc-i hmyn- pdihneme lhk olursa bil emnin cezn tertb olunaca mukarrer ve muhakkak olduunu yaknen maclm idinb ona gre basret zere hareket ve memleket ve recynn hfz ve hrset ve ekiynn defcu refc ve recy ve berynn himyet ve synetlerine bezl-i makdr ve sacy- bi kusr eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye teh ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i sene: 1139 Hkm: 17 Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sivas Eyletinin har dizdr ve avular kethds ve elviye alaybeyileri ve sir zcem ve erbb- tmr Sdde-i Sacdetime adam ve
c

arzuhl gnderb ran Seferi

vukcundan il hzl-n mtevliyen yaz ve k muhrebe vukuyla ve muhfaza ve muhsaradan bir an mnfekk olmayub ekseri yayan ve zecmet ve tmarlar dah yol zerinde vkic olduundan ekseri perkende ve yz kuru hsl olur tmarlarndan ancak yirmi kuru harlklar gtrb ol dah brgrlerine kifyet in ahvalleri mkedder olduun bildirb inallhu tecl bu sene-i mbrekede hidemt- caliyyede kym bezl-i kudret idb ed-y hizmet eylediklerinden sonra sene-i tiye klasn vilyetlerinde klayub kendlerine kuvvet hsl oldukda yine evvel bahrnda memr klnan mahalde mkemmel ve mretteb mevcd olmak zere bir ktc mahzar birle istidc-y cinyet ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin cadem-i iktidarlarn sen dah mektbun ile iclm eyledn ecilden inallhu tecl bu sene-i meymenede ed-y hizmet eylediklerinden sonra sene-i tiyede klaklar olan vilyetlerine varub rm eylemeleri bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evil-i sene: 1139 Defter s. 6 Hkm: 18 Cenb- emret-meb eylet-nisb devlet intisb Muhammed Kuluhan zde anuhya hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz olan vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh vestatyla rikb- kmyb- pdihneme irsl

91

eyledn carzan gelb vsl ve hlsa-i mazmn- ihls nmnuna cilm-i cihn r-y pdihnem muht ve ml olmudur, dergh- cln- hilfet destghma olan huls-
c

ubdyyet ve sadkatn sebebiyle hakknda lemecn- pertev-enzr- hdvnemi istdc ve

Khit Eyleti cizye-i erciyyesin iltizam artyla sana tevch olunmas vezr-i mrn ileyh tarafndan dah carz ve iltms olunman muctemed rehinlerinin vezr-i mrun ileyhe teslm ve tarafndan der-i devlet-medrma adam gnderb cizye-i erciyyeyi iltizm ider isen mscde-i hmynum erzn klnacan mukarrer bilb na gre camel ve hareket idesn yle bilesn calmet-i erfe. F Evst- N sene: 1139 Hkm: 19 Cenb- emret meb eylet-nisb devlet intisb hl Khit Beylerbeyisi Muhammed Kuluhan dme ikbluhya hkm ki: Dstr- mkerrem mr- mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh vestatyla rikb- kmyb- pdihneme irsl eylediin carzan gelb vsl ve hlsa-i mazmn- ihls nmnuna cilm-i cihn r-y pdihnem muht ve ml olmudur, dergh- cln- hilafet destghma olan huls-
c

ubdyyet ve sadkatn mstedcsnca hakknda lemecn- pertev enzr- hdvnemi istdc

ve Khit Eyleti cizye-i erciyyesin iltizm ve muctemed rehinlerini gndermek artyla sana tevch olunmas vezr-i mrn ileyh tarafndan dah carz ve iltims olunman urt- merkme zre cavtf- caliyye-i hdvnemin eylet-i merkme cinyet ve ihsnm olmala ibu emr-i erfim ile vuslnde muctemed rehinlerini vezr-i mrun ileyhe teslm ve tarafndan der-i devlet-medrma adam gnderb cizye-i erciyyeyi iltizm ve vakit ve zamannda ed ve memleket-i merkmenin hsn-i nizmnda ve ekynn defcu refcinde ve ihtimm ile mesc-i mebrre vcda getrmeye bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur. F Evst- N sene: 1139 Hkm: 20 Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezr

Mustafa Paaya hkm ki: Dstr- mkerrem mri mufahham nizmul clem ve hl Revan muhafz olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan der-i devlet-medrma mektub ve kimesi gelb hlsa-i mazmnunda Revan mlhaktndan olan Zaryub

92

) nhiyesi Gence snana muttasl olmak hasebiyle bundan akdem cisyn zere iken

baczlar istman itmeleriyle vezr-i marun ileyh tarafndan emn virilb ilerine bir asn blk ba nasb ve irsl ve mezbrlar bir mikdar cizye evrk alub akesini Revana irsl ve sirleri dah itcta mller olub lkin itcat zere olan Gke ve Mezrca ( ) nhiyeleri ve Dere Alagze ekiy-y merkme s-i kasd ve hasretden hl olmayub ve Karaorlu ekiys dh snak ekiys ile mttefik olmalaryla Zaryub nhiyesi ekiy-y merkmenin hasreti havfndan klliyet ile itcate mtereddid olub snak gilesi ber taraf olmadka Zaryub( ) ve Gke ve Mezraca( ) ve Alagz ve Nahvan taraflarndan emniyet ve istirahat mmkn olmaduun iclm itmekle ekiy-y merkmenin gmllaryla ahvllerinin sret-i mstehkkaya ifr ve hsn-i nizmt virilmek ehemm-i umr- devlet-i caliyyemden olub ancak bu husus yalnz vezr-i mrun ileyhin ihtimmyla husule gelecek umrdan olmayub sen ki vezr-i mrun ileyhsin tarafndan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmulc

lem Tebriz cnibi Sercaskeri vezrim cAli Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan ittifak

ve ittihd ile ihtimm- lzm gelen umr- mhimmeden olmala bu hussun temiyetinde ittifk ve ihtimm eylemesi in vezr-i mrun ileyhe dah tavsiye ve tenbhi mtemil emri erfim sdr ve irsl olunman sen ki vezr-i mrun ileyh ileyhsin sen dh vezrn- mrun ileyhim ile haberleb ittifk ve ittihd ve iktizsna gre hareket ile bi cavnillhi tecl ekiy-y merkmeyi gerei gibi gml ve cal eyyi hlin dre-i itcata idhal ve ahvllerini bir rbta-i kaviyyeye rabt ve hsn-i nizm virmeye ziyde ikdm ve ihtimm eyleyb bu hussda zerre kadar ihml ve msmahaya rz ve cevz gsterilmemek bbnda yazlmdr. F Evil-i L sene: 1139 Hkm: 21 Bir sreti Tebriz ve Meraga Eyletlerine mutasarrf olub Tebriz cnibi Sercaskeri olan vezr c Ali Paaya: Hkm: 22 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin tarafndan der-i devlet-medrma iki ktca memhr kimelerin gelb hlsa-i mefhmundan Revan mlhaktndan olan Zaryub ( ) nhiyesi Gence snana muttasl olmak hasebiyle bundan akdem cisyn zere iken bazlar istmn itmeleriyle emn verlb ilerine alarndan birisi suba tacyn ve irsl ve mezbrlar bir mikdr cizye evrk alub akesini Revana irsl ve sirleri dah itcate mller olub lakin hl 93

itcat zere olan Gke ve Mezraca ve Dere Alagz ahllerine ekiy-y merkme s-i kasd hasretden hl olmayub ve Karaorlu ekys dah snak ekys ile yekel olmalaryla Zaryub nhiyesi ekiy-y merkmenin hasreti havfndan klliyet ile itcatde mtereddid olub mdem ki snak glesi bertaraf olmadka Zaryub ve Gkeda ve Mezraca ve Alagz ve Nahvan taraflarnda emniyet ve istrhat mmkn olmayub mezbrlarn ez kcim gleleri Gence ve Tebriz tarafna mevkf olduun iclm itmekle mezbrlarn gmllaryla ahvlleri bir nizm- mstahsene ifr olunmak ehemm-i umr- devlet-i clyyeden olman bu hussun temyeti in dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mfahhameyn nizmeyilc

lem Gence taraf sercaskeri vezrim Mustafa Paa ve Tebriz cnibi Sercaskeri vezrim cAli

Paa edmallhu tecl icllehum seninle haberleb ittifk ve ittihd ve iktzsna gre hareket ile ekiy-y merkmeyi gerei gibi gml ve cal eyyi hl dire-i itcata idhl ve ahvllerini bir rbta-i kaviyyeye rabt ve hsn-i nizm virmeye ziyde ihtimm ve ikdm eylemeleri in tenbh ve tekdi mtemil baka baka emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu huss in vezrn- mrun ileyhim ile haberleb vechi merh zere ittifk ve ittihd ve iktizsna gre camel ve hareket ile ekiy-y merkmeyi gerei gibi gml ve cal eyy-i hl dre-i itcata idhl ve ahvllerini bi sret-i mstahseneye ifr ve hsn-i nizm virmeye hadd-i tm ve ihtimm- ml kelm eyleyesn dey yazlmdr. F Evil-i L sene: 1139 Defter s. 7 Hkm: 23 Hl Khit Beylerbeyisi Muhammed Kuluhn dme ikbluhya hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mfahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh vestatyla rikb- kmyb- pdihneme irsl eylediin carzan gelb vsl olub hlsa-i mzmn- ihls-nmnuna cilm-i cihn-ry pdihnem muht ve aml olmudur. Dergh- cln- alempenh destghm olan huls-
c

ubdiyyet ve sadkatin mstedcsnca hakknda lemecn- pertev-enzr- hdvnemi istdc

ve Khit Eyleti cizye-i ercyyesin iltizm ve Lezgi ekiy defcu refclerinde ihtimm ve muctemed rehinlerini gndermen artyla beylerbeyilik pyesiyle ber vech-i ocaklk sana tevch olunmas vezr-i mrun ileyh tarafndan dah carz ve iltims olunman hakknda ftb- cihntb- cinyet-i pdihnem ziy-gster olub urt- merkme zere cavtf-
c

alyye-i mlknemden eylet-i merkme sana beylerbeyilik pyesiyle ber vech-i ocaklk

94

tevch ve hssa hilc-i fhire-i mlknemden bir sevb-i huluvvet-i muris behcet-i sultn ihsn- hmynum olub ile irsl olunmudur. Ledel-vusl cazme-i pdihnem olan hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi hutuvat- taczm ve usl ile istikbl ve telsem d- sadkat punu ziver ve izhr- mufharet-i evfer eyledkden sonra eylet-i merkmenin zabt ve rabtndan ve ekiy-y merkmenin defcu refclerinde ve recy ve berynn himyet synetlerinde ve iltizmn zere mtecahhd olduun cizye malnn beher sene vakit ve zamnyla sitne-i sacdetime adam irsl ve teslm-i Hazine-i cmirem itdrb temn-i bild izhr- sr- cadl dd ile hidemt- mebrre vcda getrmeye cidd-i tm ve kem yenba ikdm ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evl-i L sene: 1139 Hkm: 24 ar ve Tala ve ol havlde vkc Lezgi tifesinin culem ve zbtn ve acynna hkm ki: Khit Eyleti ahlisi taraf- devlet-i calyyeme itcat ve cizye-i erciyyeyi kabul itmeleriyle devlet-i calyyemin ehl-i zimmet recysndan olub ve mezbrlarn iltimsiyle eylet-i merkme hanzdeleri olan Muhammed Kuluhna tevch ve ihsn- hmynum olmala siz ki mm ileyhimsiz elyevm memleket-i mezbreden Kenyez ve Kur recysnn dahl ve tacarruz olunmamak zere adamlarnz zabt u rabtda ihtmm eyleyb hilfna rz ve cevz gstermekden be gyet ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i L sene: 1139 Hkm: 25 Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paaya hkm ki: Moskov ariesi tarafndan stne-i sacdetimde mukm kapu kethds carzhl idb hl irvan hn el-Hc Davud Han dmet-maclhinin havze-i hkmetinde olan Lezgi tifesi Bak tarafndan Moskov ariesine tbic Kzaklarn yz elli alt res brgrlerini
c

ahz ve gasb eyledklerin iclm ve hilf- sulh u salh gasb olunan brgrleri istrdd olunmak

bbnda istdc-y cinyet itmein sen ki vezr-i mrun ileyhsin i bu emr-i erfim vslnde Hn- mrun ileyh tarafndan haber gnderb zikr olunan Kazklarn vech-i

95

merh zere hilf- sulh u salh gasb olunan brgrlerin geri istirdd ile ed-y urt- sulh u salh olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i L sene: 1139

Hkm: 26 Hl beylerbeyilik pyesiyle Aakala ( Paa zde Ahmed dme ikbluhya hkm ki: Sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin senden din ve devlet-i caliyyeme lyk hidemt- mebrre melhz- hmynum olman liv-i mezbr beylerbeyilik pyesiyle ber-vech-i arpalk sana tevch ve ihsn- hmynum olub Lori ( ) Kalcas muhfazasna memr olmusundur, imdi milletin ve mretteb kapun halk ile kalkub savb- memra cazmet ve bir gn akdem Lori Kalcasna varub muhfazasna kym ve bicavnillhil-melkil-callm emr-i muhfazada ve zabt u rabt- memleket ve hsn-i nizm- vilyetde tekayyd ve ihtimm ile hidemt- mekre vcda getirmeye bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Za sene: 1139 Hkm: 27 irvan Han el-Hc Dvud dmet-meclhiye ve irvann culem ve suleh ve sr ahlsine hkm ki: Sye-i devlet-i calyyeme iltic idenlerin himyet ve synetleri b-i kirm ve ecdd-
c

) Sancana mutasarrf olan Receb

zmm enrallhu tecl berahnehm hazertndan mevrus cdet-i hasene-i ehriyri ve

drne-i mstahsene-i tcdr olmala her vechle himyet ve synet ile terfh-i hal ve tatmn-i yalnz aks-y murd- hmyn- pdihnem olduunu mukarrer ve muhakkak bilb umrunuzda bir gne teevv ve ztrba dmeyb iktiz iden umr ve hussunuzu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence ve irvan cnibleri Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ile mktebe ve mrsele ile mzkere ve makl ve makbl olan vech zere camel ve hareket eyleyesiz dey yazlmdr. F Evst- Za sene 1139 Defter s. 8 Hkm: 28

96

Gence Sercaskeri vezr Mustafaya Paaya hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mfahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh Sdde-i Sacdetime mektb gnderb emrl-merilkirm eylet-i ldr elviyesinden Gle ( ) Sanca mutasarrf cAli Paa dme ikbluh ) Tiflis Kalcas muhfazasnda bundan akdem sen ki vezr-i mrun ileyhsin emhi (

cnibine cazmetin esnasnda maciyyetinle gtrb cavdet ve hl Gencede meks ve ikmet ve ol tarafda tackb-i askere bcis ve ol cnibde dah lzmu olmaduundan gayr bu defca Khit beylerbeyilii cinayet ve ihsnm olan emrl-cmeril-kirm Muhammed Paa dme ikbluhnun nasb ve takrr ve takviyet-i umrin maciyyetine mr-i mrn- mm ileyhin tacyni muktez ve krgzr ve hizmet cr olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin mr-i mrn- mm ileyh hizmeti mezbreye memr tacyn olmak bbnda hkm-i hmynum virilmek ricsna carz eyled ecilden vech-i merh zere camel olunmak in yazlmdr. F Evst- Za sene 1139 Hkm: 29 Mcibince camel oluna dey cnvnna hatt- hmyn- evket makrn kede klnmtr. irvan Han el-Hc Dvud Han dmet meclhiye ve mer-i Dastan dme
c

zzuhuma ve irvann culema ve suleh vesir acyn ve ahlisine hkm ki: Der-i devlet-medrma irsl eylediiniz kdlar gelb vsl ve hlsa-i mazmnlarna

ilm-i cihn-r-y pdihnem muht ve ml olmudur b-i kirm ve ecdd- czmm

enrallhu tecl berhnehum zamn- sacdet iktirnlarndan ber eslf- sadkat ittisfnz ittihd- dn ve ictikd- yakn muktezsnca taraf- devlet-i clyyemize mntem ve sye-i saltanat- seniyyemizde mahm ve merc olagelmeniz ile fm bacd dah cdet-i hasene-i b ve ecdd- beht-rikdmz zere merhim-i tabc islm-perver-i pdihnem muktezsnca her vechle himyet ve synet ile terfh-i hl ve tatmni yalnz aks-y murd- hmyn- pdihnem olduunu mukarrer ve muhakkak bilb umrunuzda katc bir vechle tev ve ztrba dmeyb iktiz iden umr ve hussunuzu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence ve irvan cnbi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ile mktebe ve mrsele ile mzkere ve mnsib olan vech-i vech zere
c

amel ve hareket eyleyb hilfna rz ve cevz gsterilmemek bbnda fermn- clnm

sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Z sene: 1139 97

Hkm: 30 Mcbince camel oluna dey cnvnna hatt- hmyn- evket makrn kede klnmdr. Hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnbi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paaya hkm ki: Der-i devlet-medrma bu defca irsl eylediin mektb ve kmen ve irvanlnn kdlar vrd idb, hlsa-i mazmnlar maclm- hmynum olmudur. Serhy ve Byk sminin telf ve istimletleri lzme-i vakt hlden idn tahrr eylemisin el-hlet hzh cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet iktisb hl irvan hn el-Hac Dvud Hn dmet meclhi ve Serhay ve smi ve sr mer-i Dastan ve irvann culem ve sir ahlsine hitben telf ve itstimletleri mteml bir ktca emr-i erf sdr ve irsl ve iktiz iden umrlarn seninle mktebe ve mrsele ile mzkere ve mnsib grld vech zere hareket eylemeleri tavsiye olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin tarafndan dah cmleye ve mahssan Serhaya ve smiye ve sirlerine istimlet ve celb-i hatrlarn mstedc kdlar tahrr ve iftihrul-emcd vel-ekrim Mir cAli Dervi dme mecduh ile gnderilen terft- mlkne mezbr kendlere teslm ve zr-i cenh- ehriyrye alnmalar iktiz itmekle tarafndan aa-y mm ileyh yedyle irsl veyhud getrdb kendlerine yannzda ilbs ve teslm ve izhr- nevazi ve muktez-y vakt hle gre ne vechle mucmele olunmak lzm ise ona gre camel ve hareket ile tatyb-i htr ve telf-i kulb ve istimletlerine dikkat ve ihtimm ve dhil-i hudd olan mahallerin temnlerinde ve sl- mazarratdan hfz ve hrsetleri hussunda dah ihml ve msmahaya rz ve cevz gstermeyb iktizs zere
c

amel ve hareket ile bir emr-i n merd hudsundan synet ve vikyet olunmakda ziyde

tekayyd ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Z sene: 1139 Defter s. 9 Hkm: 31 irvan Han el-Hc Dvud Hana hkm ki: rsl eylediin kdlar der-i devlet-medrma gelb vsl ve hlsa-i mefhmtna
c

ilm-i cihn-r-y pdihnem muht ve ml olmudur. Estr- hilfet-ynem mezd-i

ihtissnz muktezsnca harekt- mstahseneniz rz-y hmyn- mlknemi istclb ve mezbr dahi ol tarafn fermn- hmynum zere temyet-i umrunda hsn-i ihtimmnz

98

melhz- pdihnemiz olmala hal ve nnz terfc ve icl ile emrinize takviyet in hakknzda tr-i ctfet-i hsrevnem pertev-endz- mekremet olub hssa hlac-i fhire-i hdvnemden sana samr- fizs-srra kaplu bir sevb hilcat-i mrisl-behcet-i sultan
c

inyet ve ihsn- mlknem olman ile irsl olunmudur ledel-vusl ihsn- hmynum

olan hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi hutuvt- taczm ve tekrm ile istikbl ve telsm ve d- sadkat perverine zver ve zhr- mbht- evfer ve inaallahu tecl ol tarafn gerek tahdd-i hudd ve gerek tanzm-i umr- memleket ve sir cuhde-i ihtimmna lzm ve mterettib olan umr ve husslarna fermn- hmynum zere nizm ve hsn-i hitm virmeye ziyde ihtimm eyleyesiz dey yazlmdr. F Evst- Z sene: 1139 Hkm: 32 Hl Erzurum valisi olub Gence taraf Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Revan hudduna muttasl Gence topranda mtemekkin Karaorlu ekrd nmnda olan tife-i biye Revan fethinden ber kh etecilere karub yamaclara rehnmlk ve kh kend balarna frsat bulduka itacata giren recy-y gret ve Revan memleketi feth-i cedd olmala nevhsinden perkende olan recyay istimlet ile mahall-i kadmlerine v ve iskn olunduka ekiy-y merkme rahat virmeyb hasretden munfasl olmamalaryla mezbrlardan kahr ve tedmri lzm gelenlerin icdm ve istslleriyle mcadsnn bir mahall-i mucayyene v ve iskn ve ahvllerine nizm virilmek senin lzime-i cuhde-i ihtimmn olduundan mcad ve mukaddem zerlerine cml ve zbt nasb eyledn Sekbanolunu ve maciyyetlerinde olan iki bayrak ricalini cummen katl eylemiler iken yine ahz-i intikm ve gmallarnda imd ve msmaha ile ekvetlerinin izdiydna bis ve bd ve tarafndan ve Tebriz tarafndan eky-y merkmenin zerlerine kifyet mikdr adam gnderilb gmllarna ihtmm olunmak in emr-i erfim sdr oldukda dah gnderilen caskrin zerlerine uslu ve cakll babu nasb eyleyb nefr-i cm sretl hert balarna cemc ve tahrb-i kur iderek kapan iinde birbirlerine mulk olup Karaorlunun yurduna vardklarnda mezbrlarn yurtlarndan gp ormanlarda ihtif itmeleriyle tevakkuf ve ihtimm ile bir i grlmediinden mcad onlar dah recy fukarsna envc- hasret ve hl dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Revan muhafz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan der-i devlet-medrma mektb kimesi ve akd kudtilmslimn Revan kads Mevln
c

Ali zdet- feziluh dah

arz gelb hlsa-i

mefhmlarndan eky-y merkmenin fesd ve ekvetleri yevmen fe yevmen meyyed 99

olub kendlere tbic olmayanlar dah mezbrlara tebacyyet ve cemcyyet-i kesre ile Dere Alagz ( ) nhiyesine calel-gafle hcm ve muhfazasnda olan sol kol aasn ve nefertndan vfr adam ehd ve Herher nmnda yz elli hneli bir macmr ve abadn karye-yi bil-klliye nehb ret ve karye-i mezbrede mukaddem cemc olunan zahreyi yama ve bki kalan dahi ihrk bin-nr itmeleriyle Revan tarafndan imkn- mertebe bayraklar tacyn ve muhfazada ihtimm ve bir ka eyym bu minval zere muhfaza olunur iken hl eky-y merkme iki blk olub bir bl Nahvan cnibinde meml olmayan bir mahalden zuhr ve bir bl dah hatra gelmeyen Dereiek ( ) nhiyesine Tokluca ( ) nam karye-yi nehb ret itmeleriyle fukarnn ahvli mkil ve hl yerl ocakl olan nhiyenin nizmna bu eky takrbi ile halel tr olub bu minvl zere kalur ise sirleri dah halelden masn olmayacaklar bedh olduu carz ve iclm ve eky-y merkmenin bu kadar fezhatlarndan sonra yine Gence tarafna teredddden hl olmayub bu tacynde vchlarndan bir ka pekeler ile tarafna varub bizler cs deiliz lkin iimizde bacz erzl maklesi tazelik hasebiyle kend hallerinde durmayub bacz vakitde yaramazlk iderler amm giderek teennc ile onlar dah salh kabl iderler dey ictizr eyledikleri haber alnmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin eky-y merkmenin vech-i merh envc- fezhatlar zuhr itmekden hl deil iken ictizrlarna ictibr sret-i cafv ve imzyla mucmele olunmak katc ciz olmadndan mcad eky-y merkme Gence topranda olub ve hl senin bi hamdillhi tecl maciyyetinde Sivas ve Erzurum ve Kars ve Marca eyletleri ve dah sir tavif-i caskeriyeden vfir casker olmala eky-y merkmenin lzmul-istsl olanlarnn cummen kahr ve tedmr ve istislleri ile mcadasnn bir mahall-i mnsibe iskn ve v ve ahvllerine gerei gibi nizm virilmesi senin cuhde-i ihtimmna lzm umrdan olub ve senden matlb- hmyn- pdihnem olmala ibu emr-i erfim ile vuslnde bu husus in emrl-meril-kirm Marca Beylerbeyisi Rivanzde Muhammed dme ikbluhyu babu nasb ve tacyn ve yanna maciyyetinde olan caskerden ve kapun halkndan ve emrl-meril-kirm Bayezid Sanca Mahmud Paay kapusu halk ve cireti caskerleriyle ve sir mer-i Krdistan dah Krdistan caskeriyle mr-i mrn- mm ileyh ile macan tacyn ve iki sercasker olmak zere eky-y merkmenin zerlerine tesyr ve zahreleri Revan cnibinden virilmek zere mliye tarafndan emr-i erfimle tacyn olunmala bi tevfkillhi tecl eky-y merkmenin zerlerine vardklarnda eky-y merkme uslb- sbk zere yurdlarndan gb yine ormanlara ve har mahallere tahml iderler ise mukeddem Tebriz tarafndan gnderilen casker msill terk itmeyb mr-i mrn- mm ileyh maciyyetinde olan caskir ile eky-y merkmenin yurdlarna nzl ve adrlar ile ikmet ve tefahhus ve tecesss ve iktizsna gre hareket ile birden ikiden ele getrmee 100

ikdm iderek eky-y merkmeden ele girenleri icdm ve izle ve fesd ve ekvetde eedd ve ihtiyr olanlar cal eyyi hlin kmc ve kalc ve iddetlerin kesr ve tezll ile mcadsn fm bacd zulm ve fesd ve ekvete cesret itmeyecek mertebe gml olunduktan sonra mnsib olan mahalle iskn ve ahvllerine nizm virmedike gerye cavdet itmemek zere tavsiye ve tenbh ve ihtimm- tm eyleyesin eky-y merkmenin gerei gibi gmllarnda ihml olunacak olur ise tacadd ve hasretlerinden Revan nevhsinin racyyetinden hl ve harb olmasna bcis olacaklar nmyn olmala vusl-i emr-i erfde katc tehr ve tevakkuf itmeyb fermn- hmynum zere derhal Marca beylerbeyisi mr-i mrn- mm ileyhi babu ve eylet caskeri ve kapun halk ve sir mnsib olan caskirden ve mm ileyh Mahmud Paa ve mer-i Krdistan ile Krdistan casakirinden iki bin mikdr casker ile ekiy-y merkmenin zerlerine tesyr ve minvl-i tahrr zere camel ve hareket ile eirrsnn bil-klliye kahr ve tedmr ve mcadsnn gerei gibi hsn-i nizmlar virilmedike cavdet itdirmeyb bu emr-i mhimmin vech-i merh zere tahsn ve itmmnda zerre kadar tehvn ve tehrden be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesin bu hussun bil tehr temiyet ve icrs mertebe-i vcbdan id vzh ve nmyn olmala yle ki cavk ve tehr in bacz tedb ve zr dah rd eylemek ihtimli olur ise katc ictibr ve s olunmayaca yakinen muhakkak ve muharrer bilb ona gre ihtimm ve bu emr-i mhimmi tehr ve mdfaca kaydna dmeyb basret zere hareket ile bil tehr temiyet ve itmmna mbderet eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye tevakk ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evst- M sene: 1140 Defter s. 10 Hkm: 33 Hl Marca Beylerbeyisi olub dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmlc

lem Gence ve irvan cnibi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl

icllehnun maciyyetinde olan Rivanzde Muhammed dme ikbluhya hkm ki: Revan hudduna muttasl Gence topranda mtemekkin Karaorlu ekrd ekys Revan fethinden ber gh etecilere karub yamaclara rehnmlk ve gh kend balarna frsat buldaka itcata giren recyy gret ve Revan memleketi feth-i cedd olmala nevhsinden perkende olan recyy istimlet ile mahall-i kadmlerine v ve iskn olunmadka eky-y merkme rahat virmeyb ve gmllarna ihtimm olunmadndan yevmen fe yevmen fesd ve ekvetleri itidd bulub bu yaknda Dere Alagz ( )

101

nhiyesinde calel-gafle hcm ve muhafazasnda olan sol kol aasn ve nefertndan vfir adam ehd ve Herher nmnda yz elli hneli bir macmr karyeyi nehb gret eylemeleriyle Revan tarafndan imkn mertebe bayraklar tacyn ve muhfazada ihtimm ve bir ka eyym bu minvl zere muhfaza olunur iken eky-y merkme iki blk olub bir bl Nahvan cnibinden meml olmayan bir mahalden zuhr ve bir bl dahi Dereiek ( nhiyesinde Tokluca ( ) ) nam karyeyi nehb gret itmeleriyle fukarnn ahvli mkl ve

bu hal zere kalur ise nevh-i Revann racyyetinden hli ve harb olmasna bcis ve bd olacaklar nmyn olduun carz ve iclam olunmala eky-y merkmenin eirrsnn cal tarkil-istsl kahr ve tedmrleri ve ducafsnn bir mahall-i mnsibe iskn ve nizm- halleriyle er ve mazarratlarnn defcu refci ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i
c

aliyyemden olub ve sen mr-i mrn- kirammn yarar ve mdebbir ve eccat-perver olmanla

bu emr-i mhmmin temiyetine senden mesc-i mebrre melhz- hmyn- pdihnem olman bu huss in babu nasb ve tacyn ve maciyyetine sercasker-i mrun ileyhin maciyyetinde olan tavif-i caskerden ve kapusu halkndan ve emrl-meril-kirm hl Byezid Sanca mutasarrf Mahmud dme ikbluh ve maciyyetiyle Krdistan caskirinden iki bin mikdr gzde casker tacyn eylemesi in mufassal ve merh emr-i erfimle tavsiye ve tenbh ve mr-i mrn- mm ileyhin dh Krdistan caskerleriyle macyyetine memriyyetini mcir emr-i erfim sdr ve zahreleriniz dah maliye tarafndan emr-i erfimle tacyn olunmala ibu emr-i erfim ile vuslnde tehir ve tevakkuf eylemeyb sercasker-i mrun ileyhin maciyyetine tacyn eyledii caskiri mr-i mrn- mm ileyhin dah Krdistan caskiriyle yanna stshb ve bi tevfkillhi tecl eky-y merkmenin zerlerine
c

azimet ve mahalline varldkda eky-y merkme yurdlarndan gb

ormanlklara ve scir mahallere tahassun itmi bulunurlar ise ger cavdet eylemeyb yurtlarna nzl ve adrlar ile ikmet ve tefahhus ve tecesss ve ele getrlmelerinde iktizsna gre hareket ile ahz ve ele girenlerin vcd- habset-ldlarn icdm ve izle ve cal eyyi hlin eirrsn cummen kahr ve tedmr ve mcadsn gerei gibi gmldan sonra ve bir mahall-i mnsibe v ve iskn ve min bacd bir drl fesd ve ekvete cesret itmeyecek vech-i merh ahvllerini bir sret-i merbeye ifr ve hsn-i nizm virmedike bir hat ve geriye
c

avdet eylemeyb bu emr-i mhimmin cal eyyi hlin temiyet-i itmm ile mesc-i cemilen

mebrr ve mekr olmala sdk- niyyet ile bezl-i kudret ve sacy ve kudret eyleyb mikdr- zerre hilfna rz ve cevz gstermekden ziyde tevakk ve mcnebet eyleyesn eky-y merkmenin kahr ve tedmr ve istslleriyle err mazarratlarnn defcu ve refci ehemm-i vcibt- dniyye ve ehemm-i mhm- saltanat- seniyyemden olmala bu hussda mebzl olan mesc- mebrren izcat olunmayub mkft olunacan muhakkak ve mukarrer bilb 102

ona gre basret zere hareket ve bu hizmet-i celle-i dn devlet-i caliyyemin ed ve tekmlinde dmen dermiyn- gayret ve hamiyyet ve bi cavnillhi tecl memr olduun vech zere camel ve hareket ile eky-y merkmenin eirrsnn kahr u tedmri ve ducafsnn mahall-i mnsibe isknlaryla senden meml- hmyn olduu zere hidemt- mekre vcda getrmeye ziyde ikdm ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i M sene: 1140 Hkm: 34 Hl Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paaya hkm ki: Revan hudduna muttasl Gence topranda Karaorlu ekys Revan fethinden ber gh etecilere karub bayclara rehnmlk ve gh kend balarna frsat bulduka itcata giren recyy gret ve Revan memleketi feth-i cedd olmala nevhsinden perkende olan recyy istimlet ile mahall-i kadmlerine iskn olunduka eky-y merkme rahat virmeyb ve gmllarnda ihtimm olunduundan yevmen fe yevmen fesd ve ekvetleri itiyt bulub nevh-i Revana sl-i hasretden hl olmamalaryla bu hl zere kalursa fukarnn ahvli mkl ve harb-i memlekete bcis ve bd olacaklar mukarrer olduu carz ve iclm olunmala eky-y merkmenin eirrsndan cal tarkil-istsl kahr u tedmr ve mcadsnn bir mahall-i mnsibe v ve isknlar ile fim bacd bir gne ekvete cesret itmeyecek vech zere bir sret-i mstahseneye ifr ile bild ve cbd zerinden defci err u mazaratlar ehemm-i vcibt- dniyye ve akdm- umr- saltanat- seniyyemden olmala bu huss in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum vlisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde olan tavif-i caskirden maciyyetini fermnm olan caskire emrl-merilkirm hl Marca Beylerbeyisi olan ve Rivanzde Muhammed dme ikbluhya mufassal ve merh evmir-i erfemle babu nasb ve tacyn ve lzm gelen zehir dah mliye tarafndan emr-i erfimle tacyn olunmala eky-y merkmenin zerlerine varldkda yurdlarnda bulunmayub ormanlklara ve har mahallere gm bulunur ise yurdlarna nzl ve adrlar ile Defter s. 11 ikmet ve eky-y merkmeyi tetebbuc ve tecesss ve iktizsna gre hareket ile ele girenlerinin vcd- habset-ldlarn icdam ve izle ve cal eyyi hlin eirrsn bil-klliye kahr u tedmr ve ducafsn bir mahall-i mnsibe v ve iskn ve ahvllerine hsn-i nizm

103

virilmedike bir hatve gerye cavdet olunmamak iin tenbh-i hmynum olub sen mr-i mrn- kirmmn nm-ver ve eccat-perver olmanla bu emri mhimmin temiyet ve itmmnda senden mesc-i cemle melhz- hmyn- pdihnem olmala sen dah kapun halk ve Krdistan caskeriyle mr-i mrn- mm ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusundur. mdi ibu emr-i erfim ile vslnde mkemmel ve mretteb kapun halk ve Krdistan caskeri mr-i mrn- mm ileyhin maciyyetiyle eky-y merkmenin zerlerine varub eer eky-y merkme yurdlarndan gb ormanlklarda ve har mahallerde tahassun itmi bulunur ise mr-i mrn- mm ileyh ile macan yurdlarna nzl ve adrlar ile ikmet ve eky-y merkmenin ele getrlb kahr u tedmrlerinden mcadsnn mnsib olan mahalle v ve isknlaryla ahvallerine hsn-i nizm virilmein mr-i mrn- mm ileyh ile keml-i ittifk ve ittihd ve yerlerine muvfakat ile hizmet-i mebrre vcda getrmee bezl-i kudret ve sarf- miknet eyleyb zerre kadar hilfna rz ve cevz gstermeyesin bu huss ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmdan olduu nmyn olmala vcda gelen mesc-i cemilenin mens olmayub fevid-i cezile mhede ideceini mukarrer ve muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve cal eyyi hlin mr-i mrn- mm ileyh ile ittifk ve yerlerine muvfakat ile bu hizmet-i celle dn devlet-i caliyyemin ed ve itmmnda mesc-i mebrre vcuda getrb ser-i m hilffndan be gyet ittik ve ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evst- M sene: 1140 Hkm: 35 Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sivas Eyletinin tmr defterdr ve avular kethds ve elviye alaybeyileri ve sir zucem ve erbb- tmr geen sene recebinden Sdde-i Sacdete carzuhal ve bir ktca mahzar gnderb ran seferi vukcundan ber vkc olan muhrrebt ve muhfazalardan menfiden olmayub ve zecmet ve tmrlar mahsl dah mesrif-i seferiyelerine vef itmediin bildirb sene-i mezbrede hidemt- caliyyemde kym ve sene-i tiye klasn vilyetlerinde klayub kendlerine rutbet hsl oldukda yine evvel baharda memr klnan mahalden msellemeden ve mretteb mevcd olmak zere istdc-y cinyet ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin tarafndan dah mektbunla iclm olunmala sene-i tiyede klaklar olan vilyetlerin kethdlarna izin virilmek zere sana hitben emr-i erfim sdr olmudu; lkin Gence ve irvan taraflarnn nizm henz hitm-pezr olmamala banda mucteber ve mntebih caskeri muhtac olub ve zucem ve erbb- tmr ise devlet-i caliyyemin mucteberin caskirinden 104

olmala beher hl ol havlinin nizm pezr-y hitm oluncaya dek eyleti merkme
c

askirinin maciyyetinde bulunmalar lzm ve mdebber olmala eylet-i merkme caskiri

kem fil-evvel maciyyetine memr olmulardr. mdi mezbrlara ihsn hv emr-i erf virilmidir dey czr ve cillet ve bahaneye tasaddi itdirmeyb vech-i merh zere Gence ve irvan taraflarnn nizm resde-i hsn-i hitm oluncaya dek maciyyetinde alkoyub kf emvl iktiz iden hidemt- caliyyede bera-y savbddn zere icml ve istihdm ve tekrar mezkrlarn vilyetleri tarafna gitmeleri in izn-i hmynumu mcir emr-i erfm vrd olmadka cavdur hafidlerine izin ve ruhsat virmemek bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evst- M sene: 1140 Hkm: 36 Sivas Eyletinin elviyeleri beylerine hkm ki: Siz ki mm ileyhimsiz geen sene recebinde tarafnzdan ve eylet-i merkmenin tmr defterdr ve avular kethds ve zcem ve erbb- tmr taraflarndan Sdde-i Sacdetime carzuhl ve bir ktca mahzar gelb ran Seferi zuhrundan beri vkic olan muhrebat ve muhfazalardan mnfekk olmayub ve zecmet ve tmrlarnz mahsl dah mesrif-i seferiyenize vef itmediin bildirb sene-i merkmede klayub kendnde rutbet hsl oldukda yine evvel baharda memr klnan mahalle mkemmel ve mretteb mevcd olmak zere istidc-y cinyet ve maciyyetinde memr olduunuz dstr- mkerrem mr-i mufahham nizml-clem Erzurum valisi olub Gence ve irvan chibi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehu tarafndan dah mektbuyla iclm olunmala sene-i tiyede klaklarnz olan vilyetinize gitmenize izin virilmek zere sercasker-i mrun ileyhe hitben emr-i erfim sdr olmudu; lkin Gence ve irvan taraflarnn nizm henz hitm pezr olmamala vezr-i mrun ileyhin yannda mucteber ve mucten casker bulunmak lzme-i vakt ve cdet olub ve zcem ve erbb- tmr ise devlet-i caliyyemin mucteddye
c

askerinden olman beher hl ol havlnin nizm- pezr-y hitm oluncaya dek nefertnz

ile sercasker-i mrun ileyhin maciyyetinde bulunmanz lzm ve lbdd olmala ol tarafn ahvli nizm pezr oluncaya dek yine kem fil-evvel sercasker-i marun ileyhin maciyyetine memr olmusuzdur. mdi mukeddem izni hv emr-i erf virilmidir dey czr ve bahaneye tasadd eylemeyb vech-i merh zere Gence ve irvan taraflarnn nizm resde-i hsn-i hitm oluncaya dek sercasker-i marun ileyhin maciyyetinde kem fil-evvel iktiz iden hidemt caliyyede ber-y savbdd zere camel ve hareket eyleyb tekrar vilyetinize gitmeniz in izn-i hmynumu mcir emr-i erfim vrid olmadka cavdet ve riccat eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. 105

F Evhir-i M sene: 1140 Defter s. 12 Hkm: 37 Hl mrcalem irvan tarafnda katc- hudda memr olan Dervi Mehmed dme mecduhya hkm ki: Bundan akdem taraf- devlet-i caliyyem ile Moskov ar beyninde memleket-i rana mtecallik ahz u ict olunan temessklerde emh ( ) ehrinden Bahr-i Hazar tarafna sahh-i kmill-cayr sacatler ile mey-i mutavasst zere istikmet zere yrnb Bahr-i Hazarda dery kenarna vardklarnda emhden deryya varnca her ka sacat gelmi ise tesls olunub ve deryadan balanub slsn olan mahalle nian vazc klnub emh ehri tarafnda olan sls devlet-i caliyyenin zr-i hkmetinde olub emh Hannn tasarrufunda ve Bahr-i Hazar taraf olan slsn Moskov arnn tarafnda kala ve ar- mrun ileyh zabtnda olan Derbend Kalcasnn derya kenarndan kara tarafna kezlik mey-i mutavasst ve istikmet ile yrnb yirmi iki sacat tamam olduu mahalle nian vazc olunub emh ile Bahr-i Hazar beyninde vazc olunan niandan Derbend mukabiline vazc olunan niana varnca sa ve sola sapmakszn istikmet ile yrnb mnsib olan ninlar vazc iderek Derbend karsna vazc olunan niana varla irvan Eyleti nihyet bulduu mahalde derya kenrndan kara tarafna mey-i mutavasst ile yirmi iki sacat yrnb nian vazc ve Derbend karusuna vazc olunan niandan irvan nihyetinde vakic ibu niana hatt- mstakm ile varla ve emh ile Bahr-i Hazar arasnda vazc olunan nindan irvan Eyleti nihyet bulduu niana gelince tahdd olunan mahallerin kara taraf- devleti-i caliyyenin zr-i hkmetinde ve irvanda vakic Bahr-i Hazar taraf ar- mrn ileyhin tasarrufunda kala ve yine emh ile Bahr-i Hazar arasnda vazc olunan niandan Nehr-i Kur ( ) ile Nehr-i Arasn mctemic olub res-i hudd ictibar olunan mahalle varnca hatt- mstakm ile gidilb ve ol hatt- mstakmin kara taraf- devlet-i caliyyemde ve Bahr-i Hazar cnibi ar- mrun ileyh tarafnda kala Nehr-i Arasn Nehr-i Kura mlk olduu mahallin bir taraf devlet-i
c

aliyyemde ve bir taraf ar- mrun ileyh ve bir taraf cAcem memleketi olmak zere ittihd

olunub hudd- selse mecmac olmala zikr olunan mahalde devlet-i caliyyem huddu dhlinde kcde-i serhad zere emr-i muhfazaya kym in devlet-i caliyyem tarafndan kalca bin olunmak ciz ola kezlik Moskov ar dah kend huddu dhlinde kalca yaplmas ciz ola ve her ne vakit bin olunmak murd olunur ise tarafeyn birbirleriyle haberleb ve ciz grlen kalcalar dh huddlara er sacat mesfede bin oluna ve tarafeynden bu huddlar hak ve cadl zere gerei gibi tefrk ve temyz ve calyimler vazc 106

in iki tarafdan bu misill umrda istihdm olunmu mcerrebl-etvr ve kr gzr ve sulh ve salha hyr-hh muhadddler tacyn olunmak zere mestr ve mukayyed ve geen sene bacz mahaller tahdd olunub ancak bacz kusru kalmala sen ki mm ileyhsin devlet-i
c

aliyyem riclinin umr-dde ve muctemedn caleyh krgzr ve sadkatkr olmanla dstr-

mkerrem mr-i mufaham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun reyiyle hudd ahvline vukf ve ucru olan bi-garaz kimesneleri yanna istshb ve Moskov huddu vekli ile berbere gelb tarafeynden alnub virilen temesskt mcebince tarafeynin hudd ve snrlarn hak ve
c

adl zere temyz ve tefrk eylemen in emr-i erfimle memr klnmanla henz tahdd

olunmayan mahalleri dah mukeddem ve hl memr olduun vech zere vezr-i mrun ileyhin macrifetiyle hak ve cadl zere temyz ve tefrk ve calyim-i mucayene vazcyla itmmna dikkat ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1140 Hkm: 38 Kars Beylerbeyisi cAli dme ikbluhya hkm ki: Bi cavnillhi tecl Gencenin muhfaza ve sir iktiz iden tetimmt- ftht ve itmm- hsn-i nizm in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizm'l-clem hl Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan taraflar Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun yannda caskir-i nusrat-mezhrimin tevfr ve teksri muktez olmala sen ki mr-i mran- mm ileyhsin bir ka seneden ber sercasker-i mrun ileyhin maciyyetinde vkic olan ftht ve gazavt- caliyyede vcda gelen mesc-i hmdeniz mebrr ve mekr olmudur berhordr olasn fim bacd dah Gencenin muhfazasnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede izhr- gayret ve hamiyyet ile senden mesc-i mebrre melhz- hmynum olman kem fil-evvel drt yz nefer gzde ve tmmus-silh kapun halk ve adamlarnla sercasker-i mrun ileyhin maciyyetiyle Gence muhfazasna kym ve gerek emr-i muhfaza ve gerek sir iktiz iden hidemt- dn u devlet-i caliyyemde sercaskeri mrun ileyhin ber-y savbdd zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee ikdm ve ihtimm eyleyesn vcda gelen mesc-i cemlen zyi olmayub husl- memlun ile memnn ve mesrr olacan mukarrer bilb ona gre basret zere hareket ve hidemt- mekre vcda getrmeye bezl-i tb ve ihtimm ve dikkat eyleyb tehvn ve taksrden ve kapun halk ve adamlarn ve fermnm olan

107

mikdrdan noksan zere olmakdan be gyet tevakk ve mcnebet eylemen bbnda ferman-
c

lnm sdr olmudur. F Evhir-i S sene: 1140 Hkm: 39 Bir sreti

Marca Beylerbeyisi Rivanzde Muhammed dme ikbluhya sekiz yz nefer kapusu halk ve adamlaryla: Hkm: 40 Bir sreti Aksaray Sancabeyi (bo) dme czzuhya mkemmel kapusu halk ile: Hkm: 41 Bir sreti Tekman Sancabeyi Yusuf dme czzuhya mkemmel ve mretteb kapusu halk ile sene-i sbkdan ziyde adamlaryla kem fl-evvel: Hkm: 42 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Seyyid Hseyin dme czzhya mkemmel ve mretteb kapusu halk ile sene-i sbkadan ziyde adamlaryla kem fl-evvel: Hkm: 43 Bir sreti Hns Sancabeyi brahim dme czzuhya mkemmel kapusu halk ile sene-i sbkadan ziyde adamlaryla kem fil-evvel: Hkm: 44 Bir sreti Elekird Sancabeyi cOsman dme czzuhya bin be yz nefer kapusu halk ve adamlaryla: Hkm: 45 Bir sreti Ber vech-i ocaklk Nahvan Sancabeyi Muhammed dme czzuhya vech-i merh zere mkemmel ve mretteb kapusu halk ile sene-i sbkadan ziyde adamlaryla: Hkm: 46 Bir sreti 108

Zrud ( ) Sancabeyi cAli dme czzuhya vech-i merh zere mkemmel ve mretteb kapusu halk ve sene-i sbkadan ziyde adamlaryla: Hkm: 47 Bir sreti Ardahan- Kk Sancabeyi cAli dme czzuhya vech-i merh zere mkemmel ve mretteb kapusu halk ile sene-i sbkadan ziyde adamlaryla: Defter s. 13 Hkm: 48 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Siz ki mm ileyhimsiz bir ka seneden ber vkic olan ftht- celle ve gazavt- seniyyede icl-y kelime-i dn-i mbn in vcda gelen hidemt- celleniz mebrr ve mekr olmudur berhordr olasz; ancak bi lutfillhi tecl fetih ve teshri myesser olan Gencenin muhfazas ve tacbiye-i hsn-i nizm- ehemmi umr- devlet-i caliyyemden olub ve eslfnz bu gne hidemt- caliyyede sadkat ve istikmet zere bezl-i tb tvn idegelb sizden dah uur- dn ve devlet-i caliyyemde izhr- gayret ve hamiyyet ile hidemt- celle melhz- hmynum olman kem fil-evvel sancaklarnzn cummen zucem ve erbb- tmryla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmu'l-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetiyle Gence muhfazasna memr olmusuzdur. mdi kem fl-evvel Gencenin muhfazasna kym ve emr-i muhfaza ve sir iktiz iden hidemt- celle-i din devlet-i
c

aliyyemde sercasker-i marun ileyhin rey-i savbdd zere camel ve hareket ile hidemt-

mebrre vcda getirmeye bezl ve sacy ve tvn eyleyesiz uur- dn u devlet-i caliyyemde vcda gelen mesc-i hamiyyetiniz mens olmayub mebrr ve mekr ve dny ve cukbda semeresi mhade ve manzr olacanda itibh eylemeyb ona gre bsret zere hareket ve hilfndan be gyet mcnebet itmeniz bbnda fermn- cln sdr olmudur. F Evhir-i S sene: 1140 Hkm: 49 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 50 Bir sreti Sivas Eyletinin elviye alaybeyilerine:

109

Hkm: 51 Bir sreti Marca Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 52 Bir sreti Kars Eyletinde vkic elviye beylerine kapular halkyla: Hkm: 53 Bir sreti Karsn gnllyn- yemnlyn aalarna ve kethd ve ihtiyarlarna ve bilcmle nefertlarna: Hkm: 54 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa dme ikbluhya hkm ki: Sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bundan akdem bin nefer gzde ve tvn kapun halk ve adamlarnla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizamul-clem hl Erzurum vlisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr olmu iken henz mahall-i memra varmadn iclm olunmala imdi ibu emr-i erfim ile vuslnde mukeddem ve hl memr olduun zere bir gn akdem sercasker-i mrun ileyhin yanna varub Gence muhfazasna kym ve emr-i muhfaza ve sir iktiz iden hidemt- dn u devlet-i caliyyemde mesc-i mebrre vcda getrb bcis-i czz u rifcatin olmaa ikdm ve ihtimm eyleyb hilfndan ziyde hazer eyleyesin uur- dn u devlet-i caliyyemde husl- pezr olan hidemt- pesendden zyic olmayub mebrr ve mekr olacan mukarrer bilb ona gre basret zere hareket ve bundan akdem Genceye varub muhfazasna kym eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1140 Hkm: 55 Bir sreti elve Sancabeyi Ahmed dme adamlaryla: Hkm: 56 Bir sreti
c

zzuhya be yz nefer kapusu halk ve

110

Malazgird Sancabeyi (bo) dme czzuhya mkemmel ve mretteb kapusu halkyla: Hkm: 57 Bir sreti Diyadin Sancabeyi (bo) dme czzuhya mkemmel ve mretteb kapusu halkyla: Hkm: 58 Sivas Eyletinde vkc kdlara ve Sivas mtesellimine hkm ki: Sivas Eyletinin zcem ve erbb- tmr dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Erzurum vlisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memrlar iken bila izin aleybeyileri ile macan firar eyledikleri vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala siz ki mm ileyhimsiz ibu emr-i erfim ile vslnde eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrn ve alaybeyilerini evlerinden ve yerlerinden ve bulunduklar mahallerden taccl calet-taccl ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve irsl eyleyb bu emr-i mhimde zerre kadar ihml ve msmahadan be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesiz mezbrlarn bir gn evvel mahall-i memrlarna varub mevcd bulunmalar mhim ve muktez olmala yleki mezbrlar
c

acleten ihrc ve irsl eylemekde nevcamm ihml ve teksl sebebiyle ilerinden bir ferd kb ile muckab ve mucahaz olacanz yaknen bilb ona gre basret zere hareket ve bu

yerlerinde kalacak olur ise bir vechle czr ve cevbnz is olunmayub her biriniz eedd-i
c

hussda zerre kadar msmaha eylemeyb cmlesini taccl-calet-taccl yerlerinde ihrc ve vezri mrun ileyhin yanna irsl eyleyb ser-i m hilfndan begyet ihtirz ve ictinb irsl eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i Ra sene: 1140 Defter s. 14 Hkm: 59 ldr ve Tiflis Eyletlerine mutasarrf olub Tiflis muhfz olan vezr shak Paaya hkm ki: Der-i devlet-medrma irsl eylediin kimen vrd idb hlsa-i mazmnunda Khit Beylerbeyisi Muhammed Paa Topkaraaa ( ) Kalcas muhfazasna kym ve lkin Lezgi tifesi memleket-i mezbreden keff-i yed itmeyb bay ve cinadlarnda ya bir cy- srr olmalaryla kalca-i mezbrenin muhfaza ve rahnedr olan mahallerin tacmrine mberet eylemek in cAli Paa dh binden ziyde svari casker ile irsl ve tacmr-i kalcaya 111

itigal zre iken ar ( ( ) ve Aib (

) ve Tala (

) ve Buladar (

) ve Bani Ahmedl (

) ve Badar

) ekys calel-gafle kalca-i merkme kurbunda vkic Hansaray nam

mahalle dhl ve kalcada olanlar tazyke urc itmeleriyle imdd ve icnetleri in tacyn eylediin kapun halk ve bir mikdar svari piyade Grc caskeri ile Tahmoris Mirza bilittifk eky-y merkmenin zerlerine varub muhrebe lkin eky-y merkmenin tahassun eyledikleri mahalden ibcdlar mmkn olmamala bir mikdr geri ekilib tekrr istimdd itmeleriyle eky-y merkmenin defc-i gileleri in mceddeden cemc olunan ldr ve Tiflis caskeri maciyyetine yz nefer ve yedi sekiz yenieri serdengedisi bayraklar kde ve top ve cebehne mhimmt ve zehir ile tesyr ve irsl olundukda henz mahalline varmazdan mukaddem eky-y merkme haberdr olub mrdelerin carabalara tahml ve firar itmeleriyle toplar ve mhimmt ve cebehne dern- kalcaya dhl ve hl gnderilen casker mahalli mezbrede meks ve ikmet ve dern- kalcada muhfzn sknlar ve zehir anbar ve top tabyalar tacmr ve hendekleri hufr ve tathr ve zikr olunan Hansaray Kalcaya havle olmala hedm itdirlb ancak kalca-i merkmenin istihkm ve gerei gibi muhfazas Khit ve Tiflis memleketlerinin imret ve hsn-i nizmna bcis olmala ziyde muhfzn tacyn ile istihkm muktez olman carzn mcebince tacyn olunan yenieri ve cebeci ve topu ortalarndan ve hl vazc olunan serdengeti bayraklarndan mcd eylet-i Tiflisde vkc Kazak Sanca mutasarrf cAli Paa ve Su Muht (
c c

) Sancabeyi cAbdullah dme ) Kalcasnn gnllyn aalar

zzuh ve Tiflis Kalcasnn yemn ve yesr ve Halduvar (

alel-cumm nefertyla kalca-i merkme muhfazasna tacyn olunmak zere carz ve inh

itmek ile vech-i merh zere memriyetlerini mcr baka baka evmir-i erfem sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin mezkrlar memr olduklar zere kalca-i merkme muhfazasna irsl ve ikmet ile kalca-i merkmeye istihkm ve inaallhu tecl evvel baharda nizm ne vechile virilmek iktiz ider ise bir gn akdem der-i devlet-medrma
c

arz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i Ra sene: 1140 Hkm: 60 Hl Tiflis Eyletinde vkic Kazak Sanca mutasarrf cAli dme ikbluhya

hkm ki: Topkaraaa Kalcasnn muhfazasnda teksr-i muhfzn ile istihkmna ihtimm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin teden ber olhavlide vkc olan hidemt- devlet-i caliyyemde sacy-i mevfrun zuhra gelmekle hl mutasarrf olduun Kazak Sanca sana ber vech-i ocaklk tevch ve 112

kalca-i merkme muhfazasna tacyn olunman in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl ldr ve Tiflis Eyletlerine mutasarrf olub Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh carz itmekle vezr-i mrun ileyhin iclm- mcebince liv-i mezbr cavtf- caliyye-i mlknemin sana ber vech-i ocaklk kemkn ibk ve tevch ve mkemmel ve mretteb kapun halkyla kalca-i merkmenin muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur. mdi ibu emr-i erfim ile vslnde katc tehr ve tevakkuf eylemeyb mkemmel ve mretteb kapun halkyla bir gn akdem kalca-i merkmeye varub muhfazasna kym ve bi cavnillhil-melkil-callm kalca-i merkme muhfazasnda olan paalar ile ittifk ve ittihd ile gerek emr-i muhfazada ve gerek sir iktiz iden hidemt-
c

aliyyede vezr-i mrun ileyhin rey-i savbdd zere camel ve hareket ile hidemt-

mebrre vcda getrb ser-i m hilfndan begyet ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evhir-i Ra sene: 1140 Hkm: 61 Su Muht ( ) Sancabeyi cAbdullah dme czzuhya hkm ki:

Topkaraaa Kalcasnn muhfazasnda teksr-i muhfzn ile istihkmna ihtimm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala sen ki mr-i mm ileyhsin mkemmel ve mretteb kapun halk ile kalca-i merkmenin muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur. mdi ibu emr-i erfim ile vslnde katc tehr ve tevakkuf eylemeyb mkemmel ve mretteb kapun halk ile kalkub bir gn evvel kalca-i merkmeye varub muhfazasna kym ve bi cavnillhil melkil-callam kalca-i mezbre muhfazasnda olan paalar ile ittifak ve ittihd ile gerek emr-i muhfazada ve gerek sir iktiz iden hidemt-
c

aliyyede dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz olan

vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrb ser-i m hilfndan be-gyet ihtirz ve ictinb eyleyesin dey yazlmdr. F Evhir-i Ra sene: 1140 Hkm: 62 Bir sreti Tiflis Kalcasnn yemn ve yesr aalarna cummen nefertlaryla: Hkm: 63

113

Bir sreti Halduvar ( Hkm: 64 Sivas Eyletinde vkic kdlara ve Sivas mtesellimine hkm ki: Mkerrerdir. (Not: Bu hkm 58 nolu hkmn mkerreridir.) Defter s. 15 Hkm: 65 Kars Beylerbeyisi cAli dme ikbluhya hkm ki: Mkerrerdir. (Not: 65-74 hkmler, 12. sayfadaki 38-47. hkmlerin mkerreridir.) Hkm: 75 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Mkerrerdir. (Not: 75-80. hkmler, 13. sayfadaki 48-53. hkmlerin mkerreridir.) Defter s. 16 Hkm: 81 Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa dme ikbluhya hkm ki: Mkerrerdir. (Not: 81-84. hkmler, 13. sayfadaki 54-57. hkmlerin mkerreridir.) Hkm 85 ldr ve Tiflis Eyletlerine mutasarrf olub Tiflis muhfz olan vezr shak Paaya hkm ki: Mkerrerdir. (Not: Bu hkm, 14. sayfadaki 59. hkmn mkerreridir.) Hkm: 86 ) Kalcasnn gnllyn aalarna calel-cumm nefertlaryla:

114

Mcibince camel oluna dey cunvnna hatt- hmyn- evketmakrn kede klnmtr. Erzurum valisi olub Gence cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya ve Dergh Mucallm Kapucbalarndan cAli Paazde Mehmed dme mecduhya hkm ki: Bi cavnillhil subhneh ve tecl makbz- kabza-i teshr-i pdihne ve mazbt- dest-i clemgr-i hsrevnem olan memlik ve bldnn ird- tabicsi her ne ise zabt ve tahrr olunmak devlet-i caliyye-i ebedyyl-istimrrn drne-i mstahsenesinden olmakdan n kiver-i randan feth-i myesser olan bild ve emsrn calel-infrd tahrr in evmir-i
c

aliyyem gnderilmekle Gence memleketinin dah mceddeden tahrri in mukeddem

fermn- cln gnderilmi iken bacz mevnic-i cika takrbi ile emr-i tahrr mevkf- cukde-i tehr olmuidi bi meiyyetillhi tecl incikd bulan sulh u salh mstelzim-i itminn ve cenh olub bi hamdillhi sbhaneh ve tecl memlik karn- syi ve emniyet ve cmme-i halik rehn-i rm ve istirhat olmalaryla mceddeden tahrrlerine rc ve mbderet itdirilmek muktez-y vakt ve halden olub calel-huss Gence memleketi cumrn- karr ve emkin ve kesret-i ktn u sevkin ile mtevtir ve mehr olmak cihetiyle iradndan emvl-i mevfre ve mebl-i gayr- mahsre hsl olaca mtecayyin olman bu sretde zabt ve tahrri mezd-i dikkat ve keml-i basrete muhtc olduu zhir ve ikr olub ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu misill cumr- cazime ve hutb- Defter s. 17 cesmede senin hsn-i kifyet ve mezd-i kiyset ve reviyyetine ictimd- sedd-makrn- mlknem olmala huss- mezbr senin rey-i rezn ve seddne ihle ve takld ve dergh- mucallm kapucu balarndan mm ileyh Mehmed dme mecduh hussan muharrir ve defterhne ktiplerinden (bo) zde kadruh dah ktip tacyn olunman imdi ibu emr-i erfi clnm vslnde Gence memleketinin bir hatve mahalli hric kalmamak zere mbir-i mm ileyh macrifetiyle tahrrine mberet ve memleket-i merkmede vkic kur ve kasabt recylaryla bilcmle emlk ve cakrt ve arzi ve bt ve cmme-i merhil ve ciht ve ribc ve ziyc ve sir tahrri iktiz iden acr ve rsmtdn bir maddesi mestr ve mektm ve terk olmamak artyla bir hoa tahrr ve defter ve taraf- mrden zabt olunmas mnsib olanlar havss- hmyn in ifrz ve zecmet ve tmr olmala cesbn olanlar vech-i mergb ve tavr matlb zere zecmet ve tmra tefrk ve kifyet mertebesin mrliv havssna tahss ve yerl kullarna ocaklk ve yazlmas istisvb olunanlar dah ocaklk tacyn ve bi tevfkh subhneh ve tecl vech-i dilpezr zere bil kusrn itmm ve tekml itdirdikden sonra muharrirlere icml ve mufassallarn baladub Defterhne-i cmiremde hfz olunmak in 115

defterlerin der-i devlet-medrma irsl eylemekde dikkat ve beyhde yere imrr- vakit ve zaman ile tactil-i maslahata ruhsat ve cevaz gstermeyb mddet-i yesrede husl-pezr olmasna bezl ve sacy ve dikkat eyleyesin sen ki mbir-i mm ileyhsin bu hussa memriyetin mutlka ztnda merkz olan kbiliyyet ve isticdd ve vfr- edd seddna vsk ve ictimaddan neet ider bir halde olub bu babda senden muktez-y sadkat ve mstedc-y istikmet zere hidemt- mebrre ve acml-i mekre matlb ve muntazar olmala katc bir mahalde tevakkuf ve rm eylemeksizin keml-i srcat ve itb ile mahalline varub hizmeti memrenin temiyetine kym ve mbderet ve emr-i tahrrde vezr-i mrun ileyhin rey-i rezn-i bhirt-temkni ile camel ve hareket eyleyb blda tafsl ve teferruc olunduu zere vech-i vech ile memleket-i mevcdeyi tahrr ve mukrenet-i tevfk-i hak ile bir gn mukaddem itmm ve tekml eyledikden sonra ikml ve mufassallarn baladub defterlerin der-i devlet-medr- mlkneme getirmekde tekayyd eyleyesn hsl- kelm huss- mezbr aczam- umr- devlet-i caliyyemden olub bir an evvelce itmm ve tekml olunmas etemm-i maksad- hsrevnem olmala siyk- merh zere memleket-i merkmeyi keml-i dikkat ve teharr ile tahrr ve defter eyleyb ric ve efcat ve tamac- hma tebecyyet ile beytl-ml-i mslimne gadr ve zarar irtikbndan ittifk ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evst- R sene: 1140 Hkm: 87 Mcibince camel oluna dey cunvnna hatt- hmyn- evket makrn kede klnmdr. ldr valisi olub Tiflis muhfz olan vezr shak Paaya ve Tiflis Defterdr
c

Abdurrahman zde mecduhya hkm ki: Bi cavnillhi tecl makbz- kabza-i teshr-i pdihne ve mazbt- dest-i clemgir-i

hsrevnem olan memlik ve bldnn rd- tabcsi her ne ise zabt ve tahrr olunmak devlet-i
c

liyyemin drne-i mstahsenesinden olub calel-huss kiver-i randan mukaddimetl-hayr

ftht olan Tiflis memleketi cumrn- karr ve emkin kesret-i katn ve sevkin ile mehre bir memleket-i macmre olmala memleket-i mezbrede vkic kur ve kasabt ve arazi ve bt ve riyc ve ziyc ve emlk ve cakrt ve cmme-i merhil ve ciht ve sir tahrri iktiz iden acr ve rsmt her ne ise bir maddesi mektm ve mestr braklmamak artyla mceddeden tahrr ve devlet-i caliyyem kanunu zere icml ve mufassallar balanub Defterhne-i cmiremde hfz olunmak zere icml ve mufassallar defterleri der-i devlet

116

medr- mlkneme irsl olunmak in mukeddem emr-i erfim sdr ve irsl klnm idi memleket-i mezbrenin tahrri fermn olunan mddet-i vfire mrr idb imdiye dek itmm ve tekml lzm iken henz haber ve eseri zuhr itmeyb lkin huss- mezbr aczam- umr- devlet-i caliyyemden olmala bir gn mukaddem resde hsn-i hitm ve bir an evvel yed-i rey akvem-i nizm olmas kaz-i rey-i emniyet-i hdvnem olmala imdi ibu emr-i erfim-i celll-kadrim vslnde imdiye dek emr-i tahrr hitam-pezr olmu ise bir an tehr ve tevakkufa ruhsat ve cevaz gstermeksizin kusrunu dah tahrr ve defter ve ber vech-i taccl itmm ve tekml eyledikten sonra mukeddem erefyfte-i sudr olan fermn- cell-nm mcebnce icmal ve mufassallarn balayub defterhne-i cmiremde hfz olunmak zere icml ve mufassalar defterlerin ber vech-i msracat der-i sacdetime irsl itmekde dikkat ve mikdr- zerre tehvn ve tefsldan be gyet ittik ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- R sene: 1140 Hkm: 88 Erzurum valisi olub Gence cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Mukeddem Gence memleketinin tahrri in emr-i erfim sdr ve irsl olunmu iken

ba z mevnic sebebiyle tehr ve hl bi hamdillh tecl memlik karn-i emn emn ve memleket-i merkme cumrn- kur ve emkin kesret-i ktn ve sevkin ile mehr ve mtevtir olmak ciheti ile rdndan emvl- mevfure ve mebli-i gayr- mahsre hsl olaca nmyn ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu misill umr- cazmede senin hsn-i kifyet ve mezd-i rd reviyyetine ictimd tabc- hmynum olmala huss- mezbr senin rey-i rezinine ihle ve Dergh- Mucallm Kapucubalarndan iftihrul-emcid vel-ekrim
c

Ali Paazde Mehmed dme mecduh hussn muharrir ve defterhne ktiblerinden (bo)

zde kadruh dah ktib tacyn olunman mbir-i mm ileyh macrifetiyle tahrrine mberet ve memleket-i merkmede vkic kur ve kasabt ve recylaryla bil-cmle emlk ve cakrt ve arz ve bt ve cmme-i merhil ve ciht ve ribc ve ziyc ve sir tahrri iktiz iden acr ve rsmatlarndan bir maddesi mestr ve mektm kalmamak artyla bir hoa tahrir ve defter ve taraf- mrden zabt olunmas mnsib olanlar havss- hmynum in ifrz ve zecmet ve tmr olmaa cesbn olanlar vech-i merb ve tavr- matlb zere zecmet Defter s. 18

117

ve tmra tefrk ve kifyet mertebesin mr liv hssna tahss ve yerl kullarna ocaklk virilmesi istisvb olunanlar dah ocaklk tacyn ve bi tevfkillhi tecl vech-i dil-pezr zere bil kusrin ikml ve tekml itdikden sonra muharrrlere icml ve mufassallarn baladub Defterhne-i cmiremde hfz olunmak in defterlerin der-i devletmedrma irsl eylemekde dikkat ve beyhde yere imrr- vakit ve zaman ile tactl-i maslahata ruhsat ve cevz gstermeyb mddet-i yesrde husl-pezr olmasna bezl-i vscu kudret olunmak in sana ve kapucu ba- mm ileyhe hitben tenbh ve tekdi mtemil hatt- hmyn- evket makrnumla mucanven ve mufassal ve merh emr-i erfim eref-bah- sudr olmu idi. Memleket-i merkmenin kem yenba ber vefk-i dil-hh bir gn akdem tahrr ve itmm aks-y murd- hmynum olmala ihtimmen ibu emr-i erfim dah sdr ve ile irsl olunmudur. mdi sen ki vezr-i mrun ileyhsin memleket-i merkmenin mukaddem sdr ve irsl olunan hatt- hmyn- evket makrnumla mucanven mufassal ve merh emr-i erfim urtu zere tahrr ve tekmline kapucu ba- mm ileyhe imdd ve icnet ve bir gn mukaddem pezr-y hsn-i hitm olmasna ziyde ihtimam ve dikkat eyleyb nevcamm tesmuh ve teksle rz ve cevz gstermeyesin bu hussun bir sacat mukaddem itmm ve ikmli senden matlb- pdihnem olmala basret zere hareket ve ihml ve terh ile imrr- vakit eylemeyb bu emr-i mhimmin zerine olub ve kapucu ba- mm ileyhe icnet ile bir gn evvel itmm ve tekmline mbderet eyleyb ser-i m hilfndan be gyet ittik ve mcnebet eyleyesn dey yazlmdr. F Evhir-i R sene: 1140 Hkm: 89 Sivas Eyletinde vkic kdlara ve Sivas mtesellimine hkm ki: Sivas Eyletinin zcem ve erbb- tmr dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvn cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memrlar iken bil izin alaybeyileri ile macan firr eylediklerin bundan akdem vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala siz ki mm ileyhimsiz eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrnn ve alaybeyilerin mbir tacyn olunan (bo) zde kadruh macrifetiyle evlerinden ve yerlerinden ve bulunduklar mahallerden taccl calet-taccl ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna irsl eylemeniz in tenbh-i ekyedi mtemil emr-i erfim sdr olunmu iken eylet-i merkrme zcem ve erbb- tmr bir mikdar eyym- it defc olmak in iki aya dein vilyetlerinde meks ve altm bir gne dein memr olduklar mahallerden gitmek zere kaytlarna toptan erh virilmek in bir tarkyla emr-i erf sdr itmeleriyle mezbrlar mddet-i meks in 118

muchhar tarih ile yedimize fermn- cl aldk dey mahall-i memra gitmekde tecadd ve muhlefet eyledikleri mbir-i mm ileyh tarafndan iclm olunmala mezbrlarn bir gn akdem mahall-i memra varub mevcd bulunmalar mhim ve muktez olman vech-i merh zere meksleri in sdar eyledikleri emr-i erfin kayd terkn ve erhleri refc olunmudur. mdi siz ki mm ileyhimsiz ibu emr-i erf vslnde eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrnn ve alaybeyilerini katc meks ve tevakkuf itdirmeyb cacleten evlerinden ve yerlerinden ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna irsl eyleyb bu emr-i mhimde zerre kadar ihml ve msmahadan be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesiz mezbrlarn bir gn akdem mahall-i memrlarna varub mevcd bulunmalar lzime-i hlden olmala yle ki cacleten ihrc ve irsl itmekden mikdr- zerre ihml ve tekslnz sebebi ile ilerinden bir ferd yerlerinde kalacak olur ise bir vechle czr ve cevba kdir olmayub eedd-i cukbet ile muckb olacanz yaknen mukarrer bilesiz ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin senin dah nevcamm teksln zuhr idecek olur ise sen dah muckab ve muchaz olacan muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve mezbrlar taccl calet-taccl yerlerinden ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve sl eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye teh ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ca sene: 1140 Defter s. 19 Hkm: 90 Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Bu defca der-i devletmedrma gnderdiin kaimenin hlsa-i mefhmunda artala ( ) Lezgileri ekys tenbh ile mtenebbih olmayub yanlarnda bulunan Tekel (
c c

) tifesinin ) )

bir mikdr Khit tarafna varub ve bir mikdr dah Gence Eyletinde Halhta ( ihrc ve cavdetlerinde Gence Eyletinde bulunan Tekelye dah basmak zere Fik (

toprana gelmeleriyle cem yyet-i azim ile Khit Eyletinde bulunanlarnn zerine varub tarafnda cemcyyetleri haber alnmala yirmi frisin bayrayla Memalu olu cOsman Bey ve Hemedan tarafndan Gence tarafna memr olan silhdar serdengedileri ol semte der nehri Gerek ( ) tarafnda olan geitler muhfazasna tacyin olunub ancak mezbrlarn gml ile ahvllerine nizm virilmedike ekvetleri mndefic olmak mmkn olmayub ve eky-y merkm zararn metin karyede olub krgir kuleleri olmala muhsaralar beer vukyye

119

atar iki top ve iki ktca hamriye mavtine ve be bin mevcd piydeye ve hl Gencede mevcd olan Erzurum ve Marca Eyletleri ve silahdar serdengedilerinden mcad Sivs Eyleti zcem ve erbb- tmrnn ve Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa ve Diyadin ve elve ve Malazgird beylerinin gelmelerine muhtac ve bunlardan mcad Erzurum ve Kars tarafndan yz ellier neferli elli bayrak piyde Dergh- cl yenierileri serdengedileri kde olunmak ve top ve mhimmat ve casker geirmek in birka ktca ester almak dah iktiz itmekle yedi sekiz nefer marangoz irsl olunmak zere carz ve inh itmekle birka seneden ber vukc bulan seferler takrbi ile iktiz iden mesrif-i kesreye harc ve sarf olunan hazin emvl-i mryye zarar ve hasardan hri olub ve bu huss in klliyetli sefer iktiz itmez iken mceddeden casker tahrri ve teksr-i mesrif ile itlf- emvl-i mriyye hsl olmala hl Tiflis ve Revan ve Gence ve Lori ( ) ve Kori ( ) ve Topkaraaa Kalcalarnda mevcd olan Dergh- Mucallm yenierileri ve sir kapm kullarndan ol mikdar piyde casker ocaklar tarafndan tacyin ve tertb ve Sivas eyletinin zcem ve erbb- tmrnn yerlerinden ihrc ve yanna tesyrleri in mteckben mkerrem mbairler ile evmir-i erfem sdr ve irsl ve emrl meril-kirm Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa ve Diyadin ve elve ve Malazgird sancaklar beylerinin dah mkemmel ve mretteb kaplar halk ve mstevfi adamlaryla yanna memriyet ve tesyrleri in tenbh ve tekdi mtemil evmir-i erfem ile Dergh- Mucallm kapc balarndan iftihrul-emcid vel-ekrim (bo) dme mecduh mbir tacyin ve irsl ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh dah bu huss in seninle haberleb ol tarafta muhfazalarda olan eylet caskirinden ve paalardan ve sir tavif-i caskeriyeden muktez olanlar yanna irslde reyine muvfakat eylemesi in emr-i erfimle tavsiye ve tenbhi hmynum olub ve marangozlar dah irsl ve hl yannda olan eyletler ve sir tavif-i caskeriyeden mcad silahdar serdengedileri dah ol tarafda olman bu huss in cenb- emret-meb eylet-nisb irvan Han el-Hc Davud Han dmet-meclhi ve Dastan paalarndan aczamul-meril-kirm Serhay ve Kk Osmi ( ) ve sir mnsib olan paalar ile dah haberleb iktizs zere hareket ve eky-y merkmenin zerlerine bin-nefs gerei gibi gitmek mi iktiz ider yoksa Marca Beylerbeyisi Rivanzde Mehmed Paa ve Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa dme ikbluhmdan birisini tavif-i caskire babu nasb ve tacyn ve tesyr itmek mi iktiz ider her ne vechle camel ve hareket olunmak mackl ve mstahsen ise ona gre camel ve hareket ile eky-y merkmenin gmllarna ve ahvllerini bir rbta-i kaviyyeye rabt ile ahvllerine hsn-i nizm virmee ihtimm- ml kelm ile bu gilenin dah defcu refcine

120

bezl-i nakdine-i vsc u kudret ve itmm- maslahat ile mesc-i cemlen pezr-y hsn-i hitm olmasna sarf- miknet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i Ca sene: 1140 Defter s. 20 Hkm: 91 Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud dme ikbluhya hkm ki: Lezgi tifesinden artala ekys kend hallerinde durmayub Khit Eyleti ve Gence havlisinde vkic kury basub recy ve beryya sl-i mazarratdan hl olmamalaryla eky-y merkmenin gmllar in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde teksr-i casker-i eccat perver mhim ve muktez olub ve sen mr-i mrn- kirmmn nm-ver ve eccat perveri olman ile bu emr-i mhimde senden mesc-i cemile melhz- hmyn- pdihnem olman sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin ibu emr-i erfim Dergh- Mucallm kapc balarndan mbir tacyn olunan iftiharul emcid vel-ekrim (bo) dme mecduh ile vuslnde mkemmel ve mretteb kapn halk ve mstevf tammus-silh gzide adamlarnla vezr-i mrun ileyhin yanna varub tife-i merkmenin gml ve ekysnn tedmr ve istsllerin vezr-i mrun ileyhin rey-i savbdd zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrmekle ikdm ve ihtimm eyleyesn bu huss devlet-i caliyyemin ehmem-i umrundan olmala senden meml bulunduu zere zhr- gayret ve hamiyyet ile bir gn akdem mstevf ve tmmus-silh adamlarnla kalkub vezr-i mrun ileyhin yanna varub mezbrlarn gmllarnda rey-i savbddi zere hareket ile hidemt- cemlen mebrr ve mekr olmala ihtimm- ml kelm eyleyb zinhr ser-i m hilfna rz ve cevz gstermekden fevkal-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i Ca Sene: 1140 Hkm: 92 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Nuh dme czzuhya: Hkm: 93 Bir sreti elve Sancabeyi dme czzuhya:

121

Hkm: 94 Bir sreti Diyadin Sancabeyi Hmid dme czzuhya: Hkm: 95 Sivas Eyletinde vkic kdlara ve Sivas mtesellimine hkm ki: Sivas Eyletinin zcem ve erbb- tmr dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memrlar iken bil izin alaybeyileri ile macan firr eyledikleri bundan akdem vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala siz ki mma ileyhimsiz eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrn ve alaybeyileri mbr tacyin olunan (bo) zde kadruh macrifetiyle evlerinden ve yerlerinden ve bulunduklar mahallerden taccl calet-taccl ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve irsl eylemeniz in tenbh-i ekyedi mtemil emr-i erfim sdr olunmu iken eylet-i merkme zcem ve erbb- tmr bir mikdr eyym- it defc olunmak in iki aya dein vilyetlerinde meks ve altm gne dein memr olduklar mahalle gitmek zere kaytlarna topdan erh virilmek in bir tark ile emr-i erf sdr itmeleriyle mezbrlar bir mddet meks in muahhar tarih ile yedimize fermn- cl aldk dey mahall-i memra gitmekte tecalll ve mcnebet eyledikleri mbir-i mm ileyh tarafndan iclm olunman mezbrlarn bir gn akdem mahall-i memra varub mevcd bulunmalar mhim ve muktez olman vech-i merh zre meksleri in sdr eyledikleri emrin kayd terkn ve erhleri refc olunmala katc meks ve tevakkuf itdirmeyb cacleten evlerinden ve yerlerinden ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna irsl eylemeniz in tekrar tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl olunmu idi. Mezbrlarn bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varub mevcd bulunmalar muktez olmala tekd ve isticcl in ibu emr-i erfim dah sdr ile irsl olunmudur. mdi vuslnde mezbrlar henz savb- memrlarna irsl olunmam bulunur ise katc meks itdirmeyb cal eyyi hlin cacleten ihrc ve irsl eyleyb bu emr-i mhimde zerre kadar ihml ve msmahadan be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesiz yle ki cacleten ihrc ve irsl eylemekden mikdr- zerre ihml ve tekslnz sebebi ile ilerinden bir ferd yerlerinde kalacak olur ise bir vechile czr ve cevba kdir olmayub eedd-i cukbet ile muckab olacanz yaknen mukarrer bilesiz ve sen ki mbir-i mm ileyhsin senin dah nevcamm teksln zuhr idecek olur ise sen dah muhaz ve muckab olacan muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve mezbrlar dah taccl calet-taccl yerlerinden ihrcve

122

vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve sl eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye teh ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i Ca sene: 1140 Hkm: 96 Dergh- Mucallm Kapcbalarndan (bo) dme mecduhya hkm ki: Lezgi tifesinden artala ekys kend hallerinde durmayb Khit Eyleti ve Gence havlisinde vkic kurya apub recy ve beryya sl-i hasret ve fesd ve ekvetden hl olmamalaryla eky-y merkmenin gmllar in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine tevfr-i caskir muktez olmala hl emrl-meril-kiram Bayezid Sanca Mahmud Paa dme ikbluh ve mefhirlmeril-kirm Malazgird Sancabeyi Nuh ve elve Sancabeyi Ahmed ve Diyadin Sancabeyi (bo) dme czzuhum mkemmel ve mretteb kaplar halk ve mstevf adamlaryla vezr-i mrun ileyhin yanna tenbh ve tekdi mtemil baka baka evmir-i erfe ile memr Defter s. 21 ve mm ileyhimi memr olduklar vech zere bir gn akdem kaldrub vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr in sen mbir tacyin olunmanla cacleten kalkp mahallerine varub mm ileyhimin her birini memr olduklar vech zere mkemmel kapular halk ve mstevf yarar adamlaryla mberetinle yerlerinden kaldrub savb- memra tesyr ve bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna gtrb mevcd eylemekde ziyde ikdm ve ihtimm eyleyesin bu hss devlet-i caliyyemin ehemm-i mhimmtndan olman bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna mm ileyhimin mevcd itdirilmesinden baka ikdm ve ihtimm matlb- hmynum olman bu huss nevcamm msmahan zuhruyla mezkrlar vakit ve zamnyla vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve mevcd itmeyecek olur isen bir vechile czr ve cevbn is olunmayacan muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve cal eyyi hlin cacleten mkemmel ve mretteb kapular halk ve mstevf adamlaryla kaldrub vakit ve zamanyla vezr-i mrun ileyhin yanna gtrb zinhr ser-i m ihml ve teksl ile tehr-i maslahata bcis olmakdan be gyet ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i Ca Sene: 1140

123

Hkm: 97 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: artala Lezgileri ekys kend hallerinde durmayub Khit tarafnda ve Gence havalisinde vkic itacat zere olan kur zerine apub zarar ve hasretden hl olmamalaryla eky-y merkmenin tedmr ve gmllar ile ahvallerine hsn-i nizm virilmek in dstr mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehya mufassal ve merh emr-i erfimle tavsiye ve tenbh-i hmynum olman siz ki mm ileyhimsiz eky-y merkmenin tedmr ve gmllarnda sancaklarnn zcem ve erbb- tmryla vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrb ser-i m hilfndan be gyet ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i Ca sene: 1140 Hkm: 98 Bir sreti Marca Eyleti elviyesi alaybeyilerine: Hkm: 99 Bir sreti Kars Eyleti elviyesi alaybeyilerine: Hkm: 100 Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: artala ( Tekel ( Eyletinde Hlhta ( dah basmak zere Fik ( ) Lezgileri ekys tenbh ile mtenebbih olmayub yanlarnda bulunan ) tifesinin bir mikdr Khit tarafna varur ve bir mikdr dah Gence ) toprana gelmeleriyle cemciyyet-i cazme ile Khit Eyletinde ) tarafndan cemciyyetleri haber alnmala dstr- mkerrem

bulunanlarnn zerlerine varub taraca ve cavdetlerinde Gence Eyletinde bulunan Tekell mr-i mufahham nizmul-clem Gence ve irvan cnibi Sercaskeri vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan frisn bayraklaryla Memallu cOsman Bey ve Hemedan tarafndan Gence tarafna memr olan silahdar serdengedilerinin ol semte der Nehr-in Kerin ( ) etrfnda olan Keeler ( ) muhfazasna tacyn olunub ancak mezbrlarn gml ile ahvllerine hsn-i nizm virilmedike ekvetleri mndef olmak mmkn olmayub eky-y merkme sarp yerde metn karyede olub krgir kuleleri olmala top ve 124

humbara ve piyde ve svri mkemmel casker ile zerlerine varlmak iktiz eyledii vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala Tiflis ve Gence ve Topkaraaa ve Revan ve Lori ve Kori Kalcalarnda muhfazada olan Dergh- Mucallm Yenierileri ve sir kapum kullarndan iktizs mertebe piyde caskir ocaklar tarafndan tacyn ve tertb olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu huss in maciyyetinde olan eylet caskirinden ve Topkaraaa ve sir klc muhfazasnda olan paalardan ve sir tavif-i caskerden dah mnsib olduu vechle vezr-i mrun ileyhin yanna casker tertb ve tesyr eylemen muktez olman imdi ibu emr-i erfim vslnde vezr-i mrun ileyh ile haberleb vechi merh zere maciyyetinde olan eylet caskerinden ve kapun halkndan ve Topkaraaada ve sir klcda olan paalar ve sir tavif-i caskeriyyeden mnsib olduu vech zere vezr-i mrun ileyhin reyine muvfakat ile casker ifrz ve zerlerine kethdn veyahud har mnsib olan bab nasb ve vezr-i mrun ileyhin maciyyetine varub bu emr-i mhimmin temyet ve itmmnda rey-i savbddi zere camel ve hareket itmeleri in tavsiye ve tenbh ile tesyr ve irsl eyleyb eky-y merkmenin lzm gelen gml ve tedmr ve feklleriyle gile-i fesd ve ekvetlerinin defc ve refc ve bertaraf olman vezr-i mrun ileyh ile ittifk ve reyine muvfakat ile bezl-i nakdine vsc ve kudret eyleyb ser-i m hilfna rz ve cevz gstermemen bbnda fermn- clnm yazlmtr. F Evhir-i Ca sene: 1140 Defter s. 22 Hkm: 101 Bundan akdem s-i hareketleri zhir olan Abaza tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezr shk Paazde Yusuf zde mecduhya hkm ki: Vldin dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehya tahrr eylediin kdn mrun ileyh tarafndan der-i devletmedrma vrd idb hlsa-i mefhmunda maciyyetine memr piyde ve svri Ahstha caskeriyle Fa nam mahalle vrdunda Akba ve Ddyan mlkleri dah maciyyetine girb savb- memra cazmet zere iken Dergh- Mucallm Kapcbalarndan iftiharul-emcd vel-ekrim brahim dme mecduh ile sdr ve irsl olunan hatt- hmyn evketmakrunumla mucanven emr-i erf-i clnm matlb- mnif Hseyin zde mecduh ile Abaza Beyi Rostom ( ) ve Mzrakan ( ) ve sir resya tahrr ve tefhm olundukdan sonra mesfr cmle tavad ve eztavarlar ve tarafna gelmekle ahvl gerei gibi nezket ile virilen nizm zere ilerinde olan yaramazlarn zabt ve min bacd muhafzn

125

taifesine ve hmele ve sir ebn-i seble bir drl sl-i mazarrat eylememek ve hicbe tacbr olunur on dokuz caded kayklarn tesellm ve ihrk olunmak ve bacdel-yevm mcedded kayklar yaplub ry- deryda bulunur ise mrye zabt ve dernunda olanlar ahz ve istirkk olunmak ve zuhr iden ekvet sebebi ile madb- cenb- hilfet mebm olmala firar iden Baht Giray Sultan memleketlerine varr ise bir vechile kabl olunmayub ihrc olunmak ve Sohum Kalcasna iktiz iden kereste ve kire ve tana icnet eylemen ve mukaddem Yatuh ( ) nam mahalde tarafna teslm eyledikleri sr-y mslmnden mcad el-yevm hayatta olan esirleri teslm eylemek ve bu rt ve kuyd zere sadkat ve istikmet ile ed-y hizmete tacahhd ve tahassn cahd eylememek in kend olu ve sir muctemed tavadlarndan yedi nefer rehin virb drd Sohum Kalcasna ve olu ile Fa Kalcasnda hfz ve hilf zuhr idecek olursa virilen rehinleri bil emn katl ve memleketleri tahrb ve kahr ve tedmr olunmak zere ve yirmi be gne dek rehinlerin ve kayklarn teslm ve sr-y mslmni tahls in mm ileyh Hseyin ve Fa mahkemesinden dah bir nib koulub meznen
c

avdet ve ackd in itmm- hizmete dein drt nefer tavad macrfet-i ercle Fa Kalcasna

teslm olduun iclm itmenle zuhra gelen sacy-i cemln mebrr ve mekr olmudur berhurdr olasn hl hakknda neyyr-i pdihnem drahn olub hssa hlac-i fhire-i hdvnemde sana bir sevb hilcat-i mrisl-behcet-i sultn cinyet ve ihsnm olub ile irsl olunmudur vslnde mezd-i taczm ve icll ile istikbl ve leb-i tekrm ile telsm ve iktis ve zhr- mfharet-i evf eyledikten sonra bu urt ve kuyd zere virilen nizm hccet-i erciyye olub ve macmln bh temessk alnub sr-y mslimni tahls ve hicbeleri ihrk ve mesfrun olu ile yedi nefer rehinlerin alub beher sene tecdd olunmak zere drd Sohum Kalcasna ve olu ile Fa Kalcasna vazc ve hfz ve hrsetlerine ihtimm olunmak zere tenbhi lzm gelenlere muhkem tenbh ve tavsye ile bu hizmet-i celle resde-i hsn-i hitm oldukda kapucu ba- mm ileyhi alnan hccet-i macmln bh temessk ile der-i devletmedrma icde ve maciyyetine memr olan tavif-i caskeriye dah yerlerine cavd ve riccatlarna izin ve ruhsat ve sen dah Tiflis tarafna cavdet eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i C Sene: 1140 Hkm: 102 Hl Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: Der-i devletmedrma irsl eylediin mektbun ve olun Yusuf Bey ve Dergh-

Mucallm Kapcbalarndan brahim dme mecduhumnn kdlar gelb vsl ve hlsa-i mefhmlarna cilm-i cihn-r-y pdihnem muht ve aml olmudur. Olun mm ileyhin 126

kdnda tahrr eyledii zere Abaza tifesiyle virilen hsn-i nizmda vcda gelen sacy-i cemle mebrur ve mekr olmala hakknda neyyr-i cinyet-i hdvnem lemecn ve hssa ve hlc-i fhire-i mlknemden bir sevb hilcat-i mrsl-behcet-i sultn catyye-i pdihnem olub tife-i merkmenin tacahhdleri hccet-i ercyye olunub ve macmln bh temessk ahz ve beher sene tecdd olunmak zere yedi nefer muctemed rehinlerinin drd Sohum Kalcasna ve Rostomun olu ile Fa Kalasna vazc ve hfz zere tenbhi lazm gelenlere tenbh ve sr-y mslimn tahls ve hicbeler ihrk olunub bu hizmet-i celle itmm olundukda kapucuba- mm ileyhi hccet ve temssk ile der-i devletmedrma icde ve maciyyetine memr olan tavif-i caskeriyenin yerlerine cavd ve riccatlarn izin ve ruhsat virb kendisi dah Tiflis tarafna cavdet itmesin emr-i erfim sdr ve tarafndan sl olunmak zere irsl olunmala ledel-vsl olu mm ileyh hilcat-i fhire ile erefbah- sudr olan emr-i erfimi tarafna irsl ve mazmn- emr-i erfim zere camel ve hareket eylemesin tavsiye ve tenbh olunmak bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evil-i C sene: 1140 Defter s. 23 Hkm: 103 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin sdde-i sacdetime mektb gnderb nefs-i Revan ve kurs ahllerinin Revann cnib-i arksinde vkic er ve beer sacat mesfede yaylaklar olub uhr- sayfyede eyym- hrrada Revann seciyyet-i havasna tb-ver-i ikmet olmadklarndan n evkt- mucayyenelerinde kub ve vlileri dah macan gidb muhfaza itmek
c

det-i beled iken bir ka seneden ber ol tarafn ihtilli sebebi ile vakt-i

mucayyenelerinde yaylaklarna klmamala gerek caskeri ve gerek ahlsinin eyym- hrrada seciyyet-i havadan baczlar helk ve baczlar marz olmala muctd- kadm zere eyym- hrrada recy fukars yaylaklarna kub ve b hamdllhi tecl ol taraflar karn-i emniyet olub bir taraftan bir drl mahzr olmamala sen dah ahli-i mezbreyi muhfaza in macan kub vaktiyle cavdet eylemek zere istzn ve Revann dern ve brnunda skin
c

ulem ve suleh ve eimme ve huteb ve erbb- tmr ve zcem ve fukar ve ducafs

mahzar birle iclm itmeleriyle Kalca-i Revann muhfzas hussunda bir vechle gilesi ekilmeyb gerei gibi her vechle umr- muhfazaya istihkm virilmek artyla izn-i hmynum erzn klnman imdi sen ki vezr-i mrun ileyhsin muctd zre yaylaa klagelen eyymda kageldikelri yaylaklarna kmalarna izin ve ruhsat virb ve senin dah

127

macan kman muktez ve mnsib olub bir vechle mahzru yo ise macan kub ve lkin kalca-i mezbrenin hfz ve hrsetine kifyet mikdr muhfzn alkoyub ve yerine dah kethdn veyahud bir zabt ve rabta kdir muctemedn caleyh kimesneyi tacyn ve takrr ve emr-i muhfaza ve zabt u rabt- memleketde bir vechle gilesi ekilmemek zere keml-i mertebe basret zere hareket ve kem yenbai ihtimm ve dikkat olunmak bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C sene: 1140 Hkm: 104 Hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezr Mustafa

Paaya hkm ki: Emrl-meril-kirm Marca Beylerbeyisi Mehmed dme ikbluh bir ka seneden ber maciyyetinde vkic olan hidemt- caliyyeye kym ve memr olduu umr ve hususlarn ed ve temiyetine bezl-i sacy ve ihtimm eyleyb bu defca Karaorlu Seferi
c

avdetinde bi kadillhi tecl at tekerlenb mucleceye muhtc olman mansb olan

Marcaa gitmesine izn-i hmynum erzn klnmak bbnda carz ve iclm itmekle mr-i mrn- mm ileyhin memr olduu hidemt- din devlet-i caliyyemde sacy-i cemli nmyn olub hl rz olan cilletine muclece ve istirahat in mscadeye yn olman sen ki vezr-i mrun ileyhsin mr-i mrn- mm ileyhe mansbna varub cilletine mdvt in izin ve ruhsat virmek bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i C sene: 1140 Hkm: 105 Marca Beylerbeyisi Rivanzde Mehmed dme ikbluhya hkm ki: Sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bir ka seneden ber dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Erzurum vlisi olub Gence ve irvan cnibi Sercaskeri olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde vkic olan hidemt- cellede kym ile nice kere sacy-i cemlin vcda gelb bu defca Karaorlu Seferi cavdetinde bi kadillhi tecl atn tekerlenb mucleceye muhtc olduun ecilden mdvt in mansbn olan Marcaa gitmek in izin ve ruhsat virilmek zere vezr-i mrun ileyh tarafndan carz ve iclm olunman vcda gelen hidemt- mebrren mukbelesinde mscade-i hmynum erzni olman ile izin ve ruhsat virilmek zere vezr-i mrun ileyhe emr-i erfim sdr ve irsl olunman ibu emr-i erfim vslnde kendne muclece ve

128

mdvt in mansbn olan Marcaa cavdet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i C Sene: 1140 Hkm: 106 Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi nizmna memr vezr Mustafa Paaya hkm ki: Tebriz Eyletinin klliyetl muktactndan Makan ( ) ve ahvan ( ) vesir

illerin halk dire-i itcattan hurc ve cibilliyetlerinde merkz olan ekvetleri muktezsnca dim tarassud- frsat ve gh ve bgh hafiyyeten birer mikdr svarileri kub kurb- civarda bulunan da nevhisinde baczlarna taht ve tarac ve recy kursna sl-i zarar ve hasretden hl olmayub ve zerlerine casker tacyn olundukda baczs irvan tarafna ve baczlar Moskovlu iine firar eylemek cdeti mstemirreleri olman mezbrlarn lzm gelen tedb ve gmllaryla itcata ircc ve ahvllerine gerei gibi hsn-i nizm virilmek in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul clem Tebriz muhfz vezrim cAli Paa edmallhu tecl iclleh evvel baharda bin-nefs zerlerine memr olub lkin vezr-i mrun ileyhin hareketinde mukaddem haberleilb Nehr-i Ker ve Aras macberlerinin sedd bendleriyle ilerinden bir ferd firar itdirilmemek zere sen ki vezr-i mrun ileyhsin tarafndan ve cenb- emret meb eylet nisb sacdet iktisb hl irvan Han el-Hc Davud Han dmet meclhi tarafndan kifyet mikdr adam tacyn ve muhfaza olunmak muktez olmala bu husus in Hn- mrun ileyhe tavsiye ve tenbhi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl olunman imdi sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu emr-i mhim in vezr-i mrun ileyh ve Hn- mrun ileyh ile haberleb vezr-i mrun ileyhin hareketinde mukaddemce Defter s. 24 nehreyn-i merkmeyn macberlerine Han- mrun ileyh tarafndan tacyn olunan adamlarndan mcad tarafndan dah mstevf adamlar tacyn ve zikr olunan macberlerin gerei gibi hfz ve hrset ile eky-y merkmeden bir ferdi mrr ve cubr itdirmemee ziyde ihtimm ve dikkat eyleyb bu emr-i mhimde mikdr- zerre ihml ve msmahaya rz ve cevz gstermemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i C Sene: 1140 Hkm: 107 Bir sreti

129

Hl irvan Han el-Hc Davud Han dmet meclhiye: Hkm: 108 Dergh- Mucallm Kapucubalarndan (bo) dme mecduhya hkm ki: Lezgi tfesinden ar ve Tala ekys kend hallerinde durmayub Khit Eyleti ve Gence havlisinde vkic kurya apub recy ve beryya sl-i hasret ve fesd ve ekvetten hl olmamalaryla eky-y merkmenin gmallarn hl Erzurum vlisi olub ve Gence ve irvan cnibi nizmna memr olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde tevfr-i caskir muktez olmala hl Bayezid Sanca mutasarrf Mahmud Paa dme ikbluh ve Malazgird Sancabeyi Nuh ve elve Sancabeyi Ahmed ve Diyadin Sancabeyi (bo) dme czzuhum mkemmel ve mretteb kapular halk ve mstevf adamlaryla vezr-i mrun ileyhin yanna varmalarn tenbh ve tekdi mtemil baka baka evmir-i erfemle memr ve mm ileyhimi memr olduklar vech zere bir gn akdem kaldrub vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr in sen mbir tacyin olunmu idin mezbrlarn nevrz- firzda vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd bulunmalar mhim ve muktez olmala hl ihtimmen her birine baka baka tenbh ve tekdi mtemil evmir-i erfem sdr ve irsl olunmala sen ki kapucu ba- mm ileyhsin mm ileyhimden her birini memr olduklar vech zere mkemmel kapular halk ve mstevf yarar adamlaryla mberetinle yerlerinden kaldrub savb- memra tesyr ve nevrz- firzda vezr-i mrun ileyhin yannda mm ileyhimin mevcd eylemekden ziyde dikkat eyleyesin bu husus devlet-i caliyyemin ehem-i mhiminden olmala nevrz- firzda vezr-i mrun ileyhin yannda mm ileyhimin mevcd itdirilmesine senden ikdm ve ihtimm matlb- hmyn- pdihnem olmala bu hussda msmaha zuhruyla mezkrlar nevrzda vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd itmeyecek olur isen bir vechle czr ve cevbn s olunmayacan muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve cal eyyi hlin cacleten mkemmel ve mretteb kapular halk ve mstevf adamlaryla kaldrub nevrzda vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd eyleyb ser-i m ihml ve msmaha ile tehr-i maslahata bcs olmakdan be gyet ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- B Sene: 1140 Hkm: 109 Byezid Sanca mutasarrf Mahmud dme ikbluhya hkm ki:

130

Lezgi tifesinden ar ve Tala ekys kend hallerinde durmayub Khit Eyleti ve Gence havlisinde vkic kury basub recy ve beryya sl-i mazarratdan hl olmamalaryla eky-y merkmenin gmllar in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum vlisi olub Gence ve irvan cnibi nizmna memr olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde teksr-i caskir-i eccat perver mhim ve muktez olub ve sen mr-i mrn- kirmnn memr ve eccat perveri olman ile bu emr-i mhimde senden mesc-i cemle melhz- hmyn- pdihnem olman dergh- mucallm kapucubalarndan mbir tacyin olunan iftihrul emcid velekrim (bo) dme mecduh mberetiyle sana sdr ve irsl olunan emr-i erfimle mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf tmmus-silh gzde adamlarnla vezr-i mrun ileyhin yanna memr olmuidin. Senin memr olduun vech zere nevrz- firzda vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd bulunman mhim ve muktez olmala ibu emri erfim dah ihtimmen sdr ve ile irsl olunmudur. mdi vslnde mukaddem ve hl memr olduun zere mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf yarar adamlarnla kapucuba- mm ileyh mberetiyle kalkub nevrz- firzda vezr-i mrun ileyhin yanna varub mevcd bulunub rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrmee ikdm ve ihtimm eyleyesn. Bu huss devlet-i caliyyemin ehemm-i umrundan olmala senden mecml olunduu zere zhr- gayret ve hamiyyet ile nevrz- firzda mstevf ve tmmuss-silh adamlarnla vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd bulunub mezbrlarn gmllarna rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- cemlen mebrr ve mekr olmaa ihtimm- m l kelm eyleyb zinhr ser-i m Defter s. 25 hilfna rz ve cevz gstermekden fevkl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- B sene: 1140 Hkm: 110 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Nuh dme czzuhya: Hkm: 111 Bir sreti elve Sancabeyi Ahmed dme czzuhya: Hkm: 112

131

Bir sreti Diyadin Sancabeyi Hamid dme czzuhya: Hkm: 113 Sivas Eyletinde vkic kdlara ve Sivas mtesellimine hkm ki: Sivas Eyletinin zcem ve erbb- tmr dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum valsi olub Gence ve irvan cnibi nizmna memr olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memrlar iken bil izin alaybeyileriyle macan firr eyledikleri bundan akdem vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala siz ki mm ileyhimsiz eylet-i merkume zcem ve erbb- tmrn ve alaybeyilerin mbir tacyn olunan (bo) zde kadruh macrifetiyle evlerinden ve yerlerinden ve bulunduklar mahallerden tacclen ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve irsl eylemeniz in tenbh-i ekdi mtemil emr-i erfim sdr olunmu iken eylet-i merkume zcem ve erbb- tmr bir mikdr eyym- it defc olunmak in iki aya dein vilyetlerinde meks ve altm gne dein memr bulunduklar mahalle gitmek zere kaytlarna toptan erh virilmek in bir tarkle emr-i erf sdr itmeleriyle bir mddet meks in muahhar tarihiyle yedimize fermn- cl aldk dey mahall-i memra gitmekden tacalll ve muhlefet eyledikleri mbir-i mm ileyh tarafndan iclm olunman vech-i merh zere mekslerin sdr eyledikleri emr-i erfin kayd terkn ve erhleri refc olunmala katc meks ve tevakkuf itdirilmeyb cacleten evlerinden ve yerlerinden ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna irsl eylemeniz in tekrar iki defca dah evmir-i erfem sdr ve irsl olunmu iken hl mahall-i memra vardklar vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala ihtimmen ibu emr-i erfim dah sdr ve ile irsl olunmudur imdi vslnde mezbrlar henz savb- memrlarna irsl olunmam bulunur ise katc meks ve tevakkuf itdirmeyb cal eyyi hlin cacleten ihrc ve irsl eyleyb bu emr-i mhimde zerre kadar ihm ve msmahadan be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesiz yle ki cacleten ihrc ve irsl eylemekde mikdr- zerre ihml ve msmahanz sebebi ile ilerinden bir ferd yerlerinde kalacak olur ise bir vechle czr ve cevba kdir olunmayub eedd-i cukbet ile muckab olacanz yaknen mukarrar bilesiz ve sen ki mbir-i mm ileyhsin senin dah nevcamm tehsln zuhr idecek olur ise sen dah muhaz ve muckab olacan muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve mezbrlar taccl calet-taccl yerlerinden ihrc ve vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve sl eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye teh ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm olmudur. F Evst- B sene: 1140 132

Hkm: 114 Erzurum Eyletinde vkic kdlara ve Erzurum mtesellimine hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence ve irvan cnibi nizmna memr vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr olan Erzurum eyleti zcem ve erbb- tmrnn kuvvetlce olanlar harlk gitmekle mezbrlar elendirilmeyb sercan ihrc ve yanna irsl olunmak muktez olduun iclm itmein siz ki mm ileyhimsiz ile vslnde harlklardan her bir nhiyede birer neferi kalub mcada harlk nmyla gelenler elendirilmeyb bulunduklar yerlerinden ihrc ve sercan vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve irsl eyleyb hilfna rz ve cevz gsteremyesiz mezbrlardan her bir nhiyede birer neferden mcads rz- nevrzda vezr-i mrun ileyhin yannda mevcd bulunmazlar ise dirlikleri hara tevch olunduu mukarrar olduu cmleye iclm ve icat ve sizin dah bu hussda ihml ve tekslnz zuhr idecek olur ise muhaz ve muckab olacanz muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve mezbrlardan her bir nhiyede kalacak birer nefer harlklardan mcadsn ihrc ve irslda ihtimm ve dikkat eyleyb ser-i m hilfndan be gyet sdr ve ihtirz eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- B sene: 1140 Hkm: 115 Bir sreti Marca Beylerbeyisine ve Marca Eyletinde vkic kadlara: Defter s. 26 Hkm: 116 ar ve tevbici culem ve sulehs zde cilmuhum ve acyn ve ress zde kadruhuma hkm ki: Tarafnzdan ve Tala ve tevbici culem ve sulehs ve acyn ve ress taraflarndan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem mr-i sabbet-pezr ve mdebbir-dilir eccat-semr hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehya mhrl mahzarlarnz vrd idb hlsa-i mazmnunda zuhr iden harekt- n-hemvrnzdan rcc ve inyet-i ve etcllhe ve etcrresle ve lul-emri minkm nass- celln-nassna imtislen cenb- hilfet mebma zhr- itcat ve Topkaraaa Kalcasnn iktiz iden hizmet ve icnetinde edd-i nitk- istikmetde ve bu lozer ekysnn gzerghlarn sedd bend ve

133

defc-i mazarratlarnda ihtimm ve Grcistan ve irvan taraflarnda zuhr iden sefer ve muhfazalarda tekmlen bulunmak zere tacahhd ile mukaddem ve hl taht- tasarrufunuzda olan Cebell-feth ve Kernuman ( Kabuhay (
c

) ve Seki ( ) ve Gvaz (

) cnibinde vkic ) suyu muhtnda olan

) ve Kahit tarafnda Nehr-i Kank (

nhiye-i Atisi ve tife-i Padar ve Ahil ve Bay Ahmedl ve Lalalu ber vech-i macet size nyet ve ihsn- pdihnem olmak zere edn-y cafv u merhimi hidvneme teebbs itmeniz ile ehl-i slamdan olduunuza binen sulinize mscade-i hmynum erzn klnmak bbnda vezr-i mrun ileyh tarafndan sitne-i sacdet-iyneme carz ve iltims olunman vezr-i mrun ileyhin iltims zere ehl-i slamdan olduunuza ihtirmen tacahhdnz zere camel ve hareket ve cdde-i itacatta sbit-kadem olmanz artyla iset-i sbkanz karn-i
c

afv- hmynum olub mekrim-i

aliyye-i pdihnemden arazi-i

merkme Tala ahalisiyle size cinyet ve ihsn ve yedinizde ibk ve madem ki tacahhdnze muayir hareketiniz zhir olmaya yedinizden nezc olunmayacan mukarrer bilb ve lkin tacahhdnz zere iktiz iden hidemt- caliyyemde sizi ikmet ve ed ve ikmet-i rey-i zere hareketiniz in zerinize bi zbt nasb ve tacyn olunmak lzm ve lbdd olmala vezr-i mrun ileyh ile syleb rey-i ile camel ve hareket eylemenz in zerlerinize devlet-i caliyyem tarafndan bir paa nasb ve tacyn olunmak m iktiz ider yoksa iinizden bir ihtiyr eylednz kimesne mi nasb ve tacyn olunmak mnsibdir vezr-i mrun ileyh macrfetiyle zerinize bir zbt tacyn olunub bu hussa dah hsn-i nizm virildikden sonra arzi-i merkmeyi kem kn zabt ve tasarruf ve devm- cmr ve devletim edciyesine mdvemet ve mvzbet eyleyb tacahhudnze muyir hareketden be gyet teh ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- B sene: 1140 Hkm: 117 Bir sreti Tala ve tevbici culem ve sulehsna ve acyn ve ressna: Hkm: 118 Hl Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi nizmna memr olan vezr Mustafa Paaya hkm ki: Mukaddem Hemedan tarafndan sercasker olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim Ahmed Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde iktiza iden hidemt- calyyede icml ve istihdam olunmak in mreddeden drt bin nefer siph ve

134

silhdr serdengedileri tahrr ve tesyr olunub bacdeh muslaha vkic olmala ol mikdr serdengedi caskerinin ol tarafda lzmu kalmadna binen birer mikdr lzmu olan mahallere ve bin nefer silahdar serdengedileri dah iktiz iden hizmet-i caliyyede icml ve istihdm olunmak zere emr-i erflie maciyyetine tacyn olunub lkin nefert- merkmeden vfiri esn-y muslahada firr ve biraz dah tacyn olduklar mahale gitmeyb vfir nmevcudlar olduu haber alnmala gerei gibi yoklanmalarn mbir tacyn olunmak zere iken tarafndan kimen gelb nefert- merkme Genceye vsllerinde tacyntlar dokuz yz nefer olmak zere virilb bacdeh tecesss olundukda noksan zere olduu nmyn olmala hl yedi yz nefer tacynt virdiini iclm itmisin iclmn zere zabtn ve nefertn mecmcu in ol mikdar tacyn virilmekden nefert- merkme yedi yzden dah noksan zere olduu emr-i bedh olmala mezbrlarn yoklamalarnda ziyde tahrr olunmak muktez olub olub ve hl mukbeleden yanlar imzal ibtid tezkireleri ihrc ve Dergh- Mucallm Kapucubalarndan iftihrul emcid vel-ekrim (bo) dme mecduh ve mukbele hulefsndan (bo) zde kadruh tacyn ve irsl olunmala vslnde nefert- merkmeyi huzrunda kapucu ba- mm ileyh macrifetiyle ziyde teharr ve tekayyd iderek her birini ruslaryla yoklayub ve yedlerinde olan rus sonradan eline girmi olmayub ibtd tahrrlerinde yedlerine virilb isimleri mutbk ve ol vakitden ber ve hizmeti caliyyede mevcud olanlarn isimlerini irsl olunan tezkirelerde mukbele halifesine tahrr ve yedlerinden ruslar alnub halfe-i merkma teslm ve der-i devletmedrma irsl ve eer nefert- merkmenin mddetleri tamam olmu ise herkesin tezkirelerini yedlerine teslm ve henz mddetleri tamam olmam ise tezkireleri yannda hfz ve mddetleri tammnda yedlerine teslm eyleyb lkin yoklama hussunda ziyde teharr eyleyb nmevcd olan nefertn sonradan baz kimesneler yedine giren ruslara ictibr ile tezkire virilmekden ziyde ittik olunmak bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evhir-i sene: 1140 Defter s. 27 Hkm: 119 Mbir tacyn olunan Gence muharriri Kapucuba cAli Paazde Mehmed dme mecduhya hkm ki: Bundan akdem mceddeden drt bin nefer siph ve silahdar serdengedileri tahrr ve Hemedan cnibine tacyn ve tesyr olunub bacdeh muslaha vkic olmala oltarafda lzmu olan mahalde tacyn olunandan mcad bin nefer silahdr serdengedileri iktiz iden hidemt-

135

c c

aliyyede icml ve istihdm olunmak zere dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmullem Erzurum valisi olub Gence ve irvan cnibi nizmna mecmr olan vezrim Mustafa

Paann maciyyetine tacyn olunub lkin nefert- merkmeden vfir-i esn-y tarikat- muslahada firr ve biraz dah tacyn olunduklar mahalle gitmeyb vfir-i nmevcdlar olduu haber alnmala yoklamalar in mbir tacyn olunmak zere iken vezr-i mrun ileyhin kimesi gelb nefert- merkme Genceye vsllerinde tacynatlar dokuz yz nefer olmak zere virilb bacdeh tecesss olundukda noksn- zuhr ve hl yedi yz nefer tacynt virdiin iclm ve iclmn zere zbitn ve nefertn mecmcu in olmikdar tacyn virilmekden nefert- merkme yedi yzden dah noksn olduu nmyn olmala yoklamalarnda ziyde tekayyd ve teharr olunmak muktez olman mukbeleden yan imzlu ibtid tezkireleri ihrc ve sen ki mm ileyhsin senden sadkat ve istikmet melhz olmala bu hussa mbir ve mukbele hulefsndan (bo) zde kadruh seninle macan tacyn olmala nefert- merkme vezr-i mrun ileyhin huzrunda macrifetinle ziyde teharr olunarak reslaryla yoklanub ve yedlerinde olan rus sonradan eline girmi olmayub ibtid tahrrlerinde yedlerine virilb imdi mutbk ve ol vakitden ber hidemt- caliyyede mevcd olanlarnn isimlerini zikr olunan tezkirelerde mukbele hfilesine tahrr ve yedlerinden ruslar alnub halfe-i merkmeye teslm ve der-i devletmdarma irsl ve eer nefert- merkmenin mddetleri tamm olumu ise herkesin tezkireleri vezr-i mrun ileyhin yannda hfz ve mddetleri tammnda yedlerine teslm itmek in vezr-i mrun ileyhe tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki mbir-i mm ileyhsin kalkub halfe-i merkme tezkireler ile mahalline vardkda nefert- merkmeyi vech-i merh zere vezr-i mrun ileyh huzrunda mberetinle keml-i teharr ve tekayyd iderek ruslaryla yoklanub ruslar isimlerine mutbk ve hn-i tahrrden ber hidemt-
c

aliyyede mevcd olanlarnn isimlerini zikr olunan tezkirelerde mukbele halfesine tahrr ve

yedlerinden ruslar alnub halfe-i merkmeye teslm olunub lkin senden melhz- hmynum olan sadkat ve istikmet muktezsnca bu hussda ziyde tekayyd ve ihtimm ve basret zere hareket eyleyb nmevcd olan nefertdan sonradan bacz kimesneler yedlerine giren ruslara ictibr ile tezkire virilmekle mrye gadr olunmakdan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhiri sene: 1140 Hkm: 120 Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki:

136

ahsunlu ekys s-i kasd ve cemciyyet-i cazme ile Erdebil tarafna gelb ve mukaddem zhr- cisyn ile kzlba tarafna firar iden cAbdurrezzak balar olduu iclm olunmala eky-y merkmenin cacleten tedmr ve istslleri esbbna teebbs ile defc-i err mazarratlar ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde olun kdvetl-emcid vel-acyn Yusuf Bey zde mecduhya (bo) bin mikdr yarar ve gzde tmmus-silh caskir ile bu husus in tacyn ve bir gn mukaddem dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz muhfz vezrim Yusuf Paa edmallhu tecl icllehnun yanna varub bi
c

avnillhi tecl eky-y merkmenin tedmr ve istsllerinde rey-i savbddi zere camel

ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemesi bbnda tavsiye ve tenbh ile taccl calet-taccl irsl eyleyb katc bir an tehr ve tevakkufa rz ve cevz gstermeyesin eky-y merkmenin defc-i gile-i fesdlar devlet-i caliyyemin aczm- umrundan olub ve bu hussun taccli muktez olduu muhtc- beyn olmayub zhir ve cyn olmala cyzen billhi tecl bu emr-i mhimde nevcamm ihml ve teksln sebebiyle olun mm ileyh sercan vezr-i mrun ileyhin yanna erimeyb eky-y merkmenin ferce bulmasna bcis olacak olur isen bir vechile czr ve cevbn s olunmayaca zhir ve ikr olmala zinhr bu emr-i mhimde katc tehir ve tevakuf eylemeyb clet-taccl olun mm ileyhi (bo) bin mikdr gzde casker ile vezr-i mrun ileyhin yanna tacyn ve sercan ve ccilen vech-i merh zere tenbh-i ekd ile irsl ve sl ve bu gilenin defcine ziyde ihtimm eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye ittik ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Z Sene: 1140 Hkm: 121 Bir sreti Van vlisi vezr Mustafa Paaya: Kethds kapusu halkndan mstevf gzde caskir ile tacyn ve Vann yerl nefertnn cmlesini ve eylet-i Vann cummen zcem ve erbb- tmrn dah maciyyeti ile tacyn ve bir gn mukaddem irsl

Defter s. 28 Hkm: 122

137

Hl Erzurum Eyletine mutasarrf olub Gence muhfz olan vezrim Mustafa Paaya hkm ki: Bacz temiyeti muktez umr- memleket in Genceden taraya hareket eylediin bu tarafa vrd iden mektb ve kimelerinden istinbt ve ol taraftan tevrd idenler dah haber virb ve el-hlet hzih ahsun ekys cemcyyet-i cazme ve s-i kasd ile Erdebil havlisine gelb ve mukaddem zhr- cisyn ile kzlba tarafna firr iden cAbdurrezzk olduu iclm olunmala eky-y merkmenin bi cavnillhi tecla kahr- tedmri esbbna
c

acleten teebbs ile defcu refc-i err u fesadlar ehemm-i mhamm- devlet-i calyyemden

olub sen ki vezr-i mrun ileyhsin vzer-y czammn efdal ve eredi ve tedrik ve tedbr cihetlerinden etemm ve emcedi olmanla bu hususda senden mesc-i mebrre ve dn ve devleti caliyyeme lyk hidemt- mekre melhz- hmynum olman ibu emr-i erfim ile vslnde bu husus in bin-nefs kendin gitmen mackl ve mnsib ise ve emrl-merilkirm olun cAli dme ikbluhyu iktizs mikdr casker ile Gence muhfazasnda takrr ve emr-i muhfazada ihtimm eylemesi in gerei gibi tavsye ve tenbh ve sen katc meks ve tevakkuf eylemeyb caskir-i mteksire ile sercan ve cclen Tebrize erib dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz muhfz vezrim Yusuf Paa edmallhu tecl iclleh ile ittifk ve ittihd ve iktizs zere hareket ile bi cinyetillhi tecl eky-y merkmenin cemcyyetlerin tefrk ve kahr ve istslleriyle mesc-i cemle vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyesin ve eer senin bin-nefs gitmen mackl ve mnsib deil ise kethdn veyhud olun mr-i mrn- mm ileyhi maciyyetinde olan tavif-i caskeriyeden (bo) bin mikdr yarar ve gzde tmmus-silh casker ile tacyn ve bir sacat mukadem vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin tedmr ve istsllerinde rey-i savabddi zere camel ve hareket ile hidemt- hamde vcda getrmee bezl-i makdr eylemeleri in tenbh ve tekd ile taccl eyleyesin vel-hsl senin rey-i rezn ve tedbr-i sadkat karnine ictimd- hmynum olmala bu emr-i mhimde senden nms- seniyyeme lyk mesc-i cemle matlb- hmyn- pdihnem olmala bu hususda ne vechle hareket eylemek devlet-i caliyyeme tbic ve muktez ise ona gre hareket eyleyb ancak bu hususda taccl muktez olduu muhtc- beyn olmamala bin-nefs kendin gitmen lzm ve lbdd ise bir an akdem bin-nefs kendin ve eer kendin gitmen mackl ve mnsib deil ise kethdn veyahud olun mm ileyhi vech-i merh zere (bo) bin mikdr gzde
c

asker ile tacyn ve bir sacat mukaddem tenbh ve tekd ile vezr-i mrun ileyhin yanna irsl lnm yazlmdr.

ve sl ve cal eyyi vechin kn bu gilenin defcu refcine ihtimm eylemen bbnda fermn-
c

138

F Evst- Z Sene: 1140 Hkm: 123 Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: Hl ahsunlu ekys bacz lt ve mt ile tehzzb ile Erdebil tarafna geldikleri bundan akdem iclm olunmala eky-y merkmenin cacleten tedmr ve istsalleri esbbna teebbs ile defc-i err mazarratlar ehemm-i mhamm- lzmul-ihtimm devlet-i
c

aliyyemden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin kdvetl-emcid vel-acyn olun Yusuf

Bey zde mecduhyu (bo) bin mikdr yarar ve gzde ve tmmus-silh casker ile bu huss in tacyn ve bir gn evvel Tebrize varub bi cavnillhi tecl eky-y merkmenin tedmr ve istsllerinde mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemesi bbnda tavsye ve tenbh eylemen in mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve irsl olunmudu hl Tebriz muhfz vezr Yusuf Paa fevt olmala eky-y mezbr gelb Erdebili muhsara eyledikleri haberi gelmekle bu emr-i mhimde taccl-i aksl-gye mhim ve muktez olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde henz irsl olunmam ise katc bir an tehr ve tevakkufa rz ve cevz gstermeyb mukaddem memr olduun vech zere olun mm ileyhi ol mikdr casker ile hl Tebriz muhfz olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim (bo) Paann yanna ol sacat irsl eyleyb hilfna rz ve cevz gstermeyesin eky-y merkmenin defc-i gile-i fesadlar devlet-i caliyyemin aczam- umrundan olub ve bu hussun taccli muktez olduu muhtc- beyn olmamala cyzen billhi tecl bu emr-i mhimde nevcamm ihml ve teksln sebebi ile olun mm ileyh sercan Tebrize erimemek ihtimli olur ise bir vechle
c

zr ve cevbn s olunmayub bil emn katl olunacan zhir ve ikr olman zinhr bu

emr-i mhimde katc tehr ve tevakkuf eylemeyb calet-taccl olun mm ileyhi (bo) bin mikdr gzde casker ile sercan ve ccilen irsl ve bu gilenin defcine ziyde ihtimm eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye ittik ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i M sene: 1141 Hkm: 124 Bir sreti Van vlisi vezr Mustafa Paaya:

139

Kethdsn kapusu halknn mstevf gzde casker ile tacyn ve Vann yerl nefertnn cmlesi ve Eylet-i Vann cummen zcem ve erbb- tmrn dah maciyyeti ile ve bir gn muhaddem. Hkm: 125 Eylet-i Erzurumun elviye alaybeyilerine hkm ki: Bi tevfkillhil-melikil-callm Gencenin hsn-i nizm istikrr ve istihkm buluncaya dek muhfazasna ihtimm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala siz ki mm ileyhimsiz sancaklarnzn cummen zcem erbb- tmr ile kem filevvel Gence muhfazasna memr olmusuzdur imdi kem fil-evvel cummen nefertnz olan zcem ve erbb- tmr ile Gence muhfazasna kym ve bi cavnih tecl gerek emr-i muhfazada ve gerek sir iktiz iden hidemt- devlet-i caliyyemde dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- pesendde vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyb ser-i m hilafndan ziyde ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, dey yazlmdr. F Evil-i S sene: 1141

Hkm: 126 Bir sreti Sivas Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 127 Bir sreti Marca Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 128 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Defter s. 29 Hkm: 129 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki:

140

ahsunlu ekys ve bacz lt ve mt tecemmuc ve s-i kasd ile Erdebil havlsine geldikleri bundan akdem iclm olunmala eky-y merkmenin bi tevfkillhi tecl def-i err u fesadlar ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olub sen vzer-y czmmn ackal ve ered ve tedarik ve tedbr cihetlerinden etemm ve emcedi olmanla bu hususda senden mesc-i mebrre ve dn devleti caliyyeme lyk hidemt- mekre melhz- hmynum olman bu husus in bin-nefs kendin gitmen mackl ve mnsib ise emrl-meril-kirm olun cAli dme ikbluhya iktizs mikdr casker ile Gence muhfazasna takrr ve sen
c

askir-i mecmre ile sercn Tebrize erib ve eer senin bin-nefs gitmen mackl ve

mnsib deil ise kethdn veyhud olun mr-i mrn- mm ileyhi maciyyetinde olan tavif-i caskeriyeden (bo) bin mikdr gzde casker ile tacynve bir sacat mukaddem irsl eylemen in mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve irsl olunmu idi el-hlet hzih bu esnda bi iradetillhi tecl Tebriz muhfz vezr Yusuf Paa fevt olmala ahsun ve sir eky ferce bulub Erdebili muhsara eyledikleri haberi gelmekle senin bin-nefs kendin gitmen iktiz itmekle ibu emr-i erfimile vslnde katc tehr ve tevakkuf eylemeyb olun mr-i mrn- mm ileyhi iktizs mikdr casker ile Gence muhfazasna takrr ve emri muhfazada ihtimm eylemesi in gerei gibi tavsiye ve tenbh ve sen sercan ve ccilen
c

askir-i sire ile kalkub birgn evvel Tebrize varub Tebrizde olan vezr cAli Paa ve

Hemedan muhfz vezr Mustafa Paa dah Tebrize gelmek zere yahud cmle ile bir yere gelb mvere ve mzkerede sonra bu gilenin defcu refcinde mesc-i cemle vcda getrmee ziyde ikdm ve ihtimm eyleyesin bu gilenin taccl aksl-gye mhim ve muktezi ve senin rey-i rezn ve tedbr-i isbet karnine ictimd- hmynum olmala bu emr-i mhimde senden mesc-i mebrre matlb- pdihnem olmakla zinhr mikdr- zerre tevakkuf ve terh eylemeyb cacleten kalkub bir an akdem Tebrize vsle mbderet ve iktizsna gre ittifk zere hareket ile bi cavnillhi tecla eky-y merkmenin defcu refclerinde hidemt- mekre vcda getrmee bezl-i takrne-i vscu kudret eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i M sene: 1141 Hkm: 130 Hl Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: Hl Revan lkesinde mutavattn olan esnf- recydan baczlar kadmi Tiflis recysndan olmak zere ve Tiflis Eyletine nakl ve iskn teklifi ile tarafndan mbir tacyn ve rencde olunduu semc-i hmynuma resde olub recy-y merkme fil-hakka Tiflis recysndan olduklar takdrce evtn- kadmelerin beyhde terk itmeyb kesret-i 141

mezlimden n biz-zarre ihtiyr- kirit cazimet eyledikleri bedheten maclm bir macn olmala bu makle zulmden cadem-i himye sebebiyle terk-i evtan idb himyet ve synet olunduklar Revan lkesine varub tavattun ve yerleb syi ve emniyyet zere olan recyy tekrar zulm-dde ve mteneffir olduklar mahalle cebren nakl ve iskn teklfi ile rencde olunmalarna katc rz-y hmynum olmayub vedyic-i halik- arz- sema olan recy ve bery himyet ve synet olunduklar mahalde skin ve bu kcde-i mstahsene zere herkes hkmeti recysn himyet idb cmlesi cadlet-i pdihnemde mreffehl-hl ve mutmainnl-bl ve bi memnillhil-melikil-mtecl feth-i cedd olan olan memlik-i mahrseme kesret ve rabet ile macmr ve mlml olmak aks-y ml-i hayr-melim olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin hl Revan lkesinde mutavattn ve mtemekkin olan recy-y siz kadmi Tiflis recysndansz ve tahrr dah olunmusuzdur dey mbirler tacyn ve cebren nakl ve iskn teklifi ile tarafndan rencde olunmakdan be gyet ittik ve ihtirz ve cadlet ve raciyyetperverlik mesleine slik olub zulmden pern olan recyy kend taleb ve dilhhlar ile kadmi vatanlarna rabet itdirmekle mnci-i ehvl-i dny ve
c

ukb olan harekete sacy eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evst- M sene: 1141 Hkm: 131 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Hl Revan lkesinde mutavattn olan esnf- recydan baczlarn kadmi Gence

recysndan olmak zere Gence Eyletine nakl ve iskn teklfi ile tarafndan mbir tacyn ve rencde olunduu semc-i hmynuma resde olub recy-y merkme fil-hakka Gence recysndan olduklar takdirce taleb-i emn istikmetleri in terk-i evtn idb himyet ve synet olduklar Revan lkesine varub tavattun ve yerleb syi ve emniyet zere olan recyy tekrar mteneffir olduklar mahalle cebren nakl ve iskn teklfi ile rencde olunmalarna katc rz-y hmynum olmayub vedyic-i hlik- arz u sem olan recy ve bery hmyet ve synet olunduklar mahalde skin ve bu kcde-i mstahsene zere herkes hkmeti recysn himyet ve synet idb cmlesi sye-i
c

adlet-i pdihnemde

mreffehl-hl ve mutmainnl-bl ve bi mennillhil-melikil-mtecl feth-i cedd olan memlik-i mahrsem kesret-i raciyyet ile macmr ve mlml olmak aks-y ml-i hayrmelim olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin hl Revan lkesinde mutavattn olan recyy siz kadmi Gence recysndansz ve tahrr dah olunmusuzdur dey cebren nakil ve iskn teklfi ile tarafndan rencde olunmakdan ittik ve ihtirz ve bu makle pern olan recyy zhr- refet ve merhmete kend taleb ve dilhhlar ile kadmi vatanlarna rabet 142

itdirmekle mnci-i ahvl-i dny ve cukb olan harekete sacy ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evst- M sene: 1141 Defter s. 30 Hkm: 132 Tebriz czlerine nakl olunmudur. Hl irvan Han Serhay Han dmet- meclhiye hkm ki: ahsunlu ekys meknt ve bacz lt ve ahmt ile Erdebil tarafnda tecemmuc ve tehazzb ile fesd ve ekvete tesaddleri der-i devlet-medr hsrevneme carz ve iclm olunmala eky-y merkmenin cacleten kahr ve tedmr ve istslleri esbbna teebbs itf-y tesre fesadlar ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olman bu husus in Gence ve Tiflis ve Van ve Diyarbekir ve Krdistn ve Erdilan hussan Anadolu taraflarndan ve sir mahallerden caskir-i mtehsire memr klnub ve sen ki Hn- mrun ileyhsin hssaten er- efrhte devlet-i caliyyem ve car- yemn-i saltanat- seniyyem olmanla bu emr-i mhimde senden din ve devlet-i caliyyeme lyk ve nms- saltanat- seniyyeme muvfk hidemt- celiyye ve mesc-i cezle matlb- hmyn- pdihnem olmala mstevf kapun halk ve Dastan tarafndan imkn- mertebe gzde
c

asker-i mevfr ile memr klnmanla hakknda neyyir-i ctfet-i mlknem lemecn ve

Kulzum- b girn- cinyet-i hnem feyezn idb emrine takviyet ve hl nna terfc ve teznn in hssa hlac-i fhire-i mlknemden bir sevb semmr- fizs-srra kaplu hilcat mrisl-behcet-i sultn ve esyf- ftihatl-eknf pdihnemden bir kabza-i imir-i hadd tedmr-i hkn ihsn hmynum olub ibu emr-i erfle tebliine memr olan ile irsl olunmudur ledel-vsl icr-y mersim-i taczm ve icll ile istikbl ve hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi ifh- taczm ve tekrm ile telsm ve d- hamiyyet-perverine iktis ve zver ve emr-i zafer-i t serm tekaldd ile iktisb- mbht ve mufharet-i evfer eyledikten sonra senden meml tabc- saf makrn-u pdihnem olan gayret ve hamiyyet muktezs zere ittibc ve adamlarndan ve Dastan caskerinden imkn- mertebe caskir-i mteksire ile hareket ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz olan vezr-i stde pezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun macrfetiyle Tebriz tarafna
c

atf- cnn- cazmet ve Moskov hudduna uramamak zere Nehr-i Kerden Karaba tarafna

ve ondan tekrar Nehr-i Arasdan mrr ve cubr ve bi cavnillhi tecl eky-y merkmenin zerlerine cazmet olundukda anda olan vzer-y czmmla mrsele ve mktebe ile mzkere ve mvere ve ittifk- r karr-dde olan vechi vech zere hareket ile bi 143

avnillhi tecla eky-y merkmenin kahr ve istisl ve tertbi neklleriyle er ve

mazarratlarn defcu refc de mesc-i mebrre ve mesir-i mekre vcda getrmee bezl-i nakdne-i ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i S sene: 1141 Hkm: 133 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Bundan akdem artala Lezgileri Tiflis muhfz vezrim shak Paa vestatyla der-i devlet medrma carz u mahzar gnderb cenb- macdelet-meb- pdihneme itcat ve inkyd itmeleriyle hl ve n pezrini terfic ve icl olunub kendlere icr-y ahkm- erciyye in kad nasb olunmu iken cahde vef eylemeyb refc-i liv-i bay ve tuyn ve zhr- ekvet ve csyn idb Topkaraaa Kalcasna sikasd zere olduklar Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala tife-i mezkrenin hilf- cahd misk zhr- fesd ve ekvet ile bu mackle harekt- n merdyyeleri tedbleri iktiz idb kalca-i merkme ve sir olhavlde olan bild ve cibl zerlerinden menc ve defci ehemm-i mhmm- devlet-i
c

aliyye ve elzem-i levzm- saltanat- seniyyemden olub ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin

sen vzer-y czmmn ered ve nmdr ve mdebbir ve eccat-icr olub senden hidemt- mekre zuhra gelmek meml- tabc- saf-makrn- hsrevnem olmala vezr-i mrun ileyh ile haberleb birbiriniz ile ittifk ve ittihd idb keml-i gayret ve hamiyyet ve sr- celdet ve eccat ve cavn-i inyet ve rabet ile tife-i mezkrenin zerlerine varub kahr ve istislleriyle er ve mazarratlarn kalca-i merkme ve ol havlide olan bild ve cibl zerlerinden defc ve refc ikdm- tm ve say- ml kelm idb hidemt- mebrre ve mesc-i mekre vcda getrmekde bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Ev...* S sene: 1141 Hkm: 134 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya: Defter s. 31 Hkm: 135 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki:
*

Evdan sonraki ksm yazlmam; evil, evst veya evhir olabilir.

144

Bu defca der-i devletmedrma irsl eyledn kimen vrd idb mefhmunda ar ve Tala Lezgilerine taraf- devlet-i caliyyemden bu kadar incm ve ihsn olunmu iken kend hallerinde durmayub zhr- csyn ve tuyn ile tecemmuc ve tahrb ve ahzde Muzur smacilin fitne ve ihtilli dah Lezgi ve Kzlba ve Terkime veErmeni beynlerinde gnden gne yc
c

bulmala

ar

ve

Tala

Lezgilerine

cenb-
c

emret-meb

eylet-nisb ma delet-iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet- me lhi tarafndan dah tenbh olunmu iken mtenebbih olmayub cemciyyet ile bir iki defca Eylet-i Khitn bacz kursn ve Kask ( ) nhiyesinin ekseriyeti nehb gret idb ve Nehr-i Kerden bir mikdr ) ve emkurda ( ) dah iki karyeye ekys geb Gence Eyletinde Halhta (
c

erib hayvntlar srdkden sonra mh- Muharremin yirmi dokuzuncu gn cemciyyet-i azme ile Kask nhiyesine varub zabt ve recysn yine taraflarna itacat itdirb bir mikdr ) Lezgilerinin dah emkur tarafna gelmee hazr olduklarn atlular dah Karaaac altna seirdb muhfazada olanlarn tarada bulunan hayvntlarn srb ve arlatak ( Seki mutasarrf cAli Paa tarafna iclm itmekle Lezgilerin bu tuyn- zuhur ideli bacz iktiz iden mahallere casker tacyn olunmala hl Gencede Karaaa imddna gnderilecek
c

asker olmayub ve Hn- mrun ileyhi dah Dastan tarafndan gelecek caskeri henz

gelmeyb geldikleri halde dah onlar Hn- mrun ileyh ile ahzdenin Muzur smacilin fitnesi defcine gitmek zere olman mukaddem tahmn olunduu zere ar ve Tala zerlerine sefere be bin mevcd piyde dergh- cl yenierileri ve serdengedileri ve Gence muhfazasnda kalacaklardan mcad be bin nefer gzde atlu tacyn olunmak muktez olduunu iclm itmekle ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i ebed-mddetime iltic ve carz- huls- cubdiyyet ve iset-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cadde-i itacatte sbit kadem olub ser-i m inhirf ve fermn- vcibl-zcnma muyir hareket itmemek zere carz u mahzar birle tacahhd ve istirhm itmeleriyle mekrim-i clemml- pdihnemden hallerine merhmeten ictizrlar kabl ve meslleri cafv ve cinyet hidvnemle meml ve vilyetlerine icr-y ahkm- erciyye in kad tacyn olunmu iken tife-i merkme ber msdk- yet-i kerme ellezne yenguzn cahdellhi min bacd misgh ve yegtecun m emrillh bih en ysal ve yufsidun fil-erdin laike hml-hasrn hulf-i vacd ve nakz- cahd ile refc-i liv-i fesd ekvet itmeleriyle ber mceb-i fetv-y erf tedmr ve gmal ve tertb-i cez ve neklleri ile fitne ve fesdlarnn bild ve cibd zerlerinden defcu refci ehemm-i umr- diniyyeden olman sen ki vezr-i mrun ileyhsin bu husus in memr ve maciyyetine dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tiflis muhfz vezr shak Paa edmallhu tecl iclleh ldr Eyletinin zcem ve erbb- tmr ve elviye mutasrrflar ve darb u harbe kdir olanlar ve yerl kulu ve mkemmel ve mretteb 145

kapusu halk ile ve Trabzon Eyletinin dah zcem ve erbb- tmr ve Revan tarafndan dah be yz nefer gzde svri ve Tiflis muhfazasnda olan Dergh- Mucallm Yenierileri ve Serdengedi aalar ve Topkaraaa Kalcas muhfazasnda olan Mehmed Kulu Paa kapusu halk ve yannda mevcd olan tavad ve aznavurlaryla memr ve Dergh- Mucallm Yenierileri serdengedilerinden bin nefer serdengedi ve be yz nefer siph terakklisi ve be yz nefer dah silahdar terakklisi ve blkt erbaca aalar cummen nefertlaryla ve Eylet-i Erzurumun hkmet ve elviye mutasarrflar dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem sbk Tebriz muhfz olub hl Sivas Eyletine mutasarrf olan vezrim cAli Paa edmallhu tecl iclleh dah Sivasdan mtesellimi yediyle imdd- seferiyesin tahml ve Tebrizde kapusu halk ve adamlarn tevfr ve maciyyetine varmak zere memr ve sen cmlenin zerine babu nasb ve tacyn olunmanla ibu emr-i erfim ile vslnde emrlmeril-kirm Kars Beylerbeyisi olun cAli dme ikbluhyu veyhud har mnsib grdn kifyet mikdr adamlar ile Gence muhfazasna tacyn ve takrr ve sen maciyyetine istishb idecein casker ile kalkub blda zikr olunduu zere maciyyetine tacyn olunan tavif-i caskeriyede dah istishb ve ittifk ve ittihd ve zhr- gayret ve hamiyyet ve r-i mezd-i celdet ve hsn-i tedbr ve tedrik ve eky-y merkmenin zerlerine varub bi
c

avnillhi tecla tazyk ve gmllaryla cemciyyetlerin tefrk ve ilerinden res-y fesd

olanlarn ahz ve mstahk olduklar cezlarn tertb ve sir tedbi lazm gelenleri dah iktizsna gre tedb ve mcadsnn fim bacd bir gne hilf erc-i erf ve muyir-i emr-i mnf ser-i m tecadd ve fesda tesaddleri zuhr itmeyecek vech zere ahvllerine sret-i msthsene zere nizm virb err fesdlarndan bild ve cibd temn ve tatmne bezl-i tb tvn eylemen bbnda eref-bah- sudr olan hatt- hmyn- evketmakrnum mcibince fermn- clnm yazlmdr. F Evhir-i S Sene: 1141 Defter s. 32 Hkm: 136 Blda Gence muhfzna tahrr olunan emr-i erif ile macan giden fetv-y erfenin sretidir. Gence cnibinde bir mahalde mtemekkin bir tife tecemmuc ve fitne ve fesda mberet itmeleriyle kend hallerinde olub fesddan beri olmalar in men lehul-emr tarafndan tenbh olundukda mtenebbihler olmayub nice kurlar basub hayvanatlarn ve sir emvllerini nehb gret ve katc- tark ve envc- zulme mberet itmeleriyle taraf- sultandan tife-i mezbreyi ahz ve erlerini defca memr olan zeyd-i vli tife-i mezbreyi

146

ahz murd itdikde mezbrlar erc-i erfe ve emr-i sultniye itcat itmeyb muhrebe sadedinde olsalar emr-i ulil-emr ile tife-i mezbre ile muktele idb erlerini defc in katl itmek ciz olur mu? El-cevb vcibdir. Hkm: 137 Memlik-i cOsmniyeden bir mahalde mtemekkin ekrd- mslminden bir tife seyyids-seltin sultnul-mslimin pdihmz hazretlerine itcatdan hurc idb el-hakku mecan vel-velyet len iddicsyla bi mevzicde mctemicler olub hilf- erc efcl-i kabhalarn zhr itmeleriyle inkyd itdirmeleri in taraf- sultandan tacyn serdr casker-i slmla zerlerine vardkda cemciyyetlerini dadub itcat ve inkyd itmelerin sdr olan emr-i sultnyi iclm itdikde mezbrlar itcat itmeyb mteheyyien lil-ktl cemciyyetleri zere dacvalarnda musrr olsalar ol halde tife-i mezbrenin hkm-i ercsi nedir? Beyn buyrula. El-cevb bler olub ktlleri mercdur. Hkm: 138 Eylet-i Erzurumda hkmet ve elviye mutasarrflarna hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem catebe-i caliyye-i pdihneme iltic ve itcat ve cerim-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcattan ser-i m inhirf itmemek zere tacahhd itmeleriyle hallerine merhameten ictizrlar kabl ve meslleri mscade-i caliyye-i mlknemle meml olmu iken mezbrlar nakz- cahd ile
c

alem-efrz- fesd ve ekvet ve cemciyyet ile Topkaraaa ve havlsine s-i kasd ve bacz

kur ve nevh recysna sl-i hasretden hl olmamalaryla mezbrlarn gml ve tertb-i cez ve neklleri iktiz itmein bu huss in dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mfahhameyn nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehum bacz tavif-i casker ile memr ve cmlenin zerine Gence muhfz vezr-i mrun ileyh babu tacyn olunmala maciyyetinde casker-i celdet-eserin tevfri lzm ve lbdd olman siz ki mm ileyhimsiz siz dah mkemmel kapularnz halk ve cair ve kabilinizden mstevf gzde adamlarnz ile babu olan vezri mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i rifim ile vslnde mkemmel kapularnz halk ve cair kabilinizden mstevf yarar ve gzde adamlarnzla cacleten kalkub vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin gml ve tertb-i cez ve nekllerinde ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede rey-i savbddi 147

zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrb bu emr-i mhimde ser-i m tehvn ve taksriniz zhir olman be gyet ittik ve ihtirz eyleyesiz yle ki bu husus devlet-i caliyyemin ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmndan iken her kangnzn ihml ve teksl zuhr idecek olur ise cazliniz ile iktif olunmayub ibu ctb ile muckab olacanz muhakkak bilb ona gre bu emr-i mhimde ser-i m ihml ve teksle rz ve cevz gstermemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i S Sene: 1141 Hkm: 139 Hl Gence muhfazasnda olan Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i caliyyeme iltic ve cerim-i sbkalarndan isticf ve fim bacd cdde-i itcattan ser-i m inhirf itmemek zere tacahhd itmeleriyle hallerine merhameten ictizarlar makbl ve meslleri mscade-i caliyye-i pdihnemle meml olmu iken mezbrlar nakz- cahd ile zhr- cisyn ve ekvet ve cemciyyet ile Topkaraaa ve etrf havlye s-i kasd ve bacz recyya sl-i hasretten hl olmalaryla mezbrlarn gmallar iktiz itmein bu huss in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh memr ve mciyyetine bacz tavif casker tacyn ve vezr-i mrun ileyh cmleye babu nasb olunmala siz ki mm ileyhimsiz siz dah cummen nefertnz ile mezbrlarn gmllarnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede kem fil-evvel vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee ziyde ihtimm ve dikkat eyleyb ser-i m hilfndan be gyet ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 140 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 141 Bir sreti Gence muhfazasnda olan Sivas Eyleti elviye alaybeyilerine: Hkm: 142

148

Bir sreti Gence muhfazasnda olan Marca Eyleti elviye alaybeyilerine: Defter s. 33 Hkm: 143 Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i caliyyeme carz- huls- cubdiyyet ve zhr- itcat ve cerim-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet itmeleriyle ictizrlar kabl ve meslleri cavtf- caliyye-i clem-uml- hidvnemle meml ve ilerine icr-y ahkm- erciyye in kd nasb ve tacyn olunmu iken mezbrlar hulf-i vacd ve nakz- cahd ile clem-efrz- fesd ve ekvet ve nush u pend olundukda sdmend olmayub bir iki defca Khitn bacz kursn ve Kask ( ) nhiyesinin ekseriyetini nehb gret ve Nehr-i Kerden bir mikdr ekys geb Gence Eyletinde Halhta ve emkurda dah iki karyeye erib hayvnatlarn srdkden sonra mh- Muharremin yirmi dokuzuncu gn cemciyyet-i cazme ile Kask ( ) nhiyesine varub zabt ve recysn yine taraflarna itcat itdirb bir mikdr ) Lezgileri dah emkr tarafna gelmee hazr olduklar atlular dah Karaaac altna seirdb muhfazada olanlarn tarada bulunan hayvntlarn srb ve arl atak ( dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan kimesiyle iclm ve eky-y merkmenin gml ve tertb-i cez ve neklleriyle err fesdlarnn defcu refci ehemm-i vcibt- diniyye ve elzem-i mhmm- saltanat- seniyyemden olman bu huss in vezr-i mrun ileyh memr ve maciyyetine memr olanlara babu nasb ve tacyn olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin sen dah ldr Eyletinin zcem ve erbb- tmr ve elviye mutasarrflar ve darb ve harbe kdir olanlar ve Tiflisin kapkulu ve yerl nefert ve kapun halk ile vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde tarafndan Tiflis muhfazasna makl ve mnsib grdn kifyet mikdr adamlar ile tacyn ve takrr ve sen ldr Eyletinin zcem ve erbb- tmr ve elviye mutasarrflar ve darb ve harbe kdir olanlar ve kapukulu ve yerl nefert yanna istishb ve mkemmel kapun halk ile kalkub vezr-i mrun ileyhin maciyyetine varub ittifk ve ittihd ile eky-y merkmenin zerlerine varub tazyk ve gml ve ilerinden res-y fesd olanlarnn tertb-i cezlarnda ve sir tedbi lzm gelenlerinin tedbleriyle mcadsnn fim bacd bu gne fesda tesaddi itmeyecek vech zere ahvllerine kav nizm virilmekde vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddine muvfakat ile mesc-i cemle vcda getrmee bezl-i tb

149

 tvn eylemen bbnda eref-bah- sudr olan hatt- hmyn- evketmakrnum mcebince fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 144 Tiflis yerl kuvvetlerine hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i caliyyeme iltic ve itcat ve fim bacd cdde-i itcatta sbit kadem olmak in tacahhd eylemiler iken hl nakz- cahd ile zhr- csyn ve ekvet ve Topkaraaaa ve havlsine s-i kasd ve sl-i hasretden hl olmamalaryla mezbrlarn gml ve tertb-i cez ve neklleri ile bild ve cibd zerlerinden defc-i fesd ve mazarratlar muktez olman bu huss in dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehm bacz tavif-i casker ile memr ve cmlenin zerlerine Gence muhfz vezr-i mrun ileyh babu nasb ve tacyn olunmala siz dah cummen nefertnz ile Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyh macan babu olan vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim vslnde bil-cmle nefertnz ile kalkub Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyh ile macan babu olan vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin gml ve tertb ve nekllarnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- pesendde vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemeniz bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 145 Bir sreti

ldr Eyletinin elviye alaybeyilerine bil-cmle sancaklarnn zcem ve erbb- tmr ile memrnler in: Hkm: 146 Bir sreti Eylet-i ldrn elviye beylerine mstevf adamlaryla memrnler in: Defter s. 34 Hkm: 147 Hl Revan mtesellimi brahim kethd zde mecduhya hkm ki:

150

ar ve Tala Lezgileri bundan akdem catebe-i caliyye-i pdihneme iltic ve carz- huls- cubdiyyet ve iset-i sbkalarndan isticfa ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcatta sbit kadem olub fermn- hmynuma muyir vadc ve hareket itmemek zere tacahhd itmeleriyle hallerine merhameten ictizrlar kabl ve meslleri mscade-i caliyye-i hidvnemle meml ve ilerine icr-y ahkm- erciyye in kd nasb ve tacyn olunmu iken mezbrlar hulf-i vacd ve nakz- cahd ile calem-efrz- fesd ve ekvet ve tecemmuc ile Topkaraaa Kalcas tarafna s-i kasd ve etrf- havlde olan kur ve nevh recysna sl-i mazarrat ve hasretden hl olmamalaryla mezbrlarn gml ve tertb-i cez ve neklleri ile defcu refc-i err u mazarratlar iktiz itmekle bu huss in dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa ve Tiflis muhfz vezrim ishak Paa edmallhu tecl icllehum bacz tavif-i celdet-muzhir ile memr ve cmlenin zerine Gence muhfz vezr-i mrun ileyh babu nasb ve tacyn olunmala sen ki mm ileyhsin mesrifleri dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmulc

lem Revan muhfz olan dmd- muhteremim vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl

iclleh tarafndan grlmek zere be yz nefer gzde tmmus-silh svri casker techz ve tertb ve zerlerine bir babu nasb ve Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin maciyyetine gndermek zere memr olmusundur ibu emr-i erfim ile vslnde cacleten be yz nefer yeni ve gzde svri casker tertb ve techz ve zerlerine tarafnzdan bir mukaddem ve bahadr ve icml-i caskere kdir kimesneyi kimesneyi babu nasb ve birgn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve rey-i savbddi zere camel ve hareket eylemelerin tenbh ve tekd eyleyb bu hussda ser-i m tehvn ve taksre rz ve cevz gstermekden begyet ittik ve ihtirz eylemek bbnda eref-bah- sudr olan hatt- hmyn- evketmakrnum mcebince fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 148 Bir sreti Kahit Beylerbeyisi olub Topkaraaa Kalcas muhfazasnda olan Mehmed Kulu Paaya: Kapusu halk ve yannda mevcud olan tavad ve aznavurlar ile memrnlerin. Hkm: 149 Trabzon alaybeyisine hkm ki: Sen ki miralay- mezkrsun bundan akdem nefertnla Tiflis muhfazasndan meznen Trabzona gelmi bulunmanz ile Trabzonda zuhr iden ekynn ahz ve ele 151

getrlmesinde iktiz iden hizmete kym in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Trabzon valisi vezrim cAbdurrahman Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr olunmudunuz el-hlet hzih Lezgi ekys zhr- cisyn ve ekvet ve tecemmuc ve tehazzb ile Topkaraaa Kalcasna ve havlsine s-i kasd ve fesda cesret itmeleriyle mebrlarn lzm gelen gml ve tertb neklleriyle defc-i err mazarratlar in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh mufassal ve merh emr-i erfimle memr olmala vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde caskir-i celdet-mzhirin tevfr ve teksri muktez olmala sen ki miralay- merkmsun sancann cummen zcem ve erbb- tmryla macan bu husus in vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim vslnde katc tehr ve tevakkuf itmeyb bayran kde ve bil-cmle zcem ve erbb- tmr bayran altna alub sercan ve ccilen Topkaraaa Kalcasna varub eky-y merkmenin gml ve tertb-i cez ve neklleriyle defcu refc-i fesdlarnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyemde vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- tesyrin vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyesin bu emr-i mhimde taccl lzm ve lbdd olmala senin bir gn akdem mahall-i memra varman muktez olman yle ki teksln zuhr itmek ihtimli olur ise bir vechile cevba kdir olmayub ve nefertndan dah gir varanlarn dirlikleri hara tevch olunaca mukarrar olmala ona gre cmle nefertna ifhm ve bir gn mukaddem cmle nefertnla mahall-i memra erib ser-i m hilfndan ziyde ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn yazlmdr. F Evhir-i S Sene: 1141 Hkm: 150 Hl Trabzon vlisi vezr cAbdurrahman Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i caliyyeme iltic ve carz-
c

ubdiyyet ve iset-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcattan

ser-i m inhirf itmemek zere tacahhd itmeleriyle mekrim-i caliyye-i pdihnemden ictizrlar kabl ve mesclleri cavf cinyet-i hidvnemle meml olmu iken hl nakz- cahd ile refc-i liv-i cisyn ve fesd ve Topkaraaac tarafna s-i kasd ve bacz nevh ve kur recysna sl-i hasretden hl olmamalaryla mezbrlarn gml in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh bacz tavif-i caskeriye ile memr ve cmleye babu tacyn olunmala macyetinde caskerin tevfri muktez olman Trabzon Eyletinin alaybeyisi ile cummen zcem ve erbb- tmr dah emr-i erfimle vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve 152

tacyn ve birgn akdem mahall-i memra varmalar lbdd ve lzm olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim mbir tacyn olunan ile vslnde eylet-i merkmenin zcem ve erbb- tmrn taccl calet-taccl mbir-i mm ileyh macrifetiyle evlerinden ve yerlerinden ihrc ve katc elendirmeyb alaybeyileriyle macan savb- memrlarna tesyr ve birgn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmalarna ziyde ikdm ve ihtimm eyleyb bu emr-i mhimde mikdr- zerre ihml ve msheleye rz ve cevz gstermekden begyet ittik ve ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Defter s. 35 Hkm: 151 Ber vech-i arpalk Kangr Sancana mutasarrf olan Selim dme ikbluhya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem catebe-i caliyye-i pdihneme carz- cubdiyyet ve itcat ve cerim-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcatte sbit kadem olmak zere tacahhd itmeleriyle hallerine merhameten ictizrlar kabl ve meslleri mscade-i caliyye-i hidvnemle meml olmu iken hulf-i vacd ve nakz- cahd ile
c

alem-efrz- cisyn tuyn ve Topkaraaa Kalcas tarafna s-i kasd ve etrf ve havlde olan

kur ve nevh recysna sl-i mazarrat ve hasretden hl olmamalaryla mezbrlarin gml ve tertb-i cez ve neklleriyle defcu refc-i err u fesdlarin dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehma bacz tavif casker ile memr ve mrun ileyh Mustafa Paa cmleye babu nasb ve tacyn olunmala yanna
c

asker-i celdet-eserin tevfr ve teksri muktez olub ve sen mr-i mrn- kirmmn memru

olmanla sen dah mkemmel kapun halk ve mstevf adamlarnla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve bir sacat mukaddem mahall-i memra varman muktez olman liv-i merkmda mucayyen olan imdd- seferiyen tahsli in emr-i erfim sdr ve irsl olunmudur imdi ibu emr-i erifim ile vslnde cacleten imdd- seferiyeni cahz u kabz ve kapun halk tekml ve mstevf yarar tmmus-silh adamlarnla kalkub cmleden mukaddem Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin gml ve terkb-i cez ve nekllerinde ve sir iktiz iden hidemt- caliyyemde vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb u tvn eyleyesin senin bir gn mukaddem memr olduun vech zere mahall-i merkma

153

cmleden mukaddem varman muktez ve senden matlb- hmyn- pdihnem olmala yle ki bu emr-i mhimde nevcamm teksln zuhr idecek olur ise bir vechile czr ve cevbn s olunmayub ckb- edd ile muckab olacan yaknen mukarrer bilb ona gre basret zere hareket ve zinhr tehr ve tevakkuf eylemeyb taccl calet-taccl mstevf adamlarnla cmleden mukaddem vezr-i mrun ileyhin yanna varub mesc-i mebrre vcda getrmekde ziyde ikdm ve ihtimm eyleyb ser-i m hilfndan ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 152 Divrii ve Malatya ve (bo) ve (bo) cniblerinden Dergh- Mucallm Yenierileri serdengedi bayraklar kde itmee memr Haseki Hac cOsman zde mecduhya hkm ki: Tebriz muhfazas in ol taraflardan kde olunmas fermn olunan on caded serdengedi bayraklar cacleten tekml ve Topkaraaa Kalcasnda ve Lezgi ekysnn kahr u tedmrlerinde ve sir ol havlde iktiz iden hidemt- caliyyenin kllsinde dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezr Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde bulunub tacyn eyled hidemt- caliyyede kym ve rey-i zere camel ve hareket eyleyb hidemt- mebrre vcda getrmekde dikkat eylemek zere bir gn akdem ve bir sacat mukaddem vezr-i mrun ileyhin yanna eridirilmesi in sacy ve ihtimm olunmak bbnda fermn- cl sdr olmala irsl olunub vslnde sen ki haseki-i mm ileyhsin vech-i merh zere mukaddem Tebrize gelmek in fermn olunan on
c

aded serdengedi bayraklarnn ber mceb-i emr-i erf tammen nefert ile cacleten tekml

ve yerlerinden ihrc ve sercan ve clen Topkaraaa Kalcas tarafna gnderb Gence muhfz vezri mrun ileyhin maciyyetine sl ve reyi zere hidemt- caliyyede kym itdirb itmm- hidmete bezl-i kudret eyleyesin ve siz ki bayraklar kde olunan serdengedi aalarsz bir gn ve bir sacat evvel vrub vakt zamnyla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine erimeyecek olursanz czr ve cevbnz s olunmayub hakknzdan gelineceini muhakkak bilb tehr ve tevakkufdan herbiriniz be gyet ihtirz eyleyesiz dey dergh- mucallm yenierileri aas olan Hasan Aa dme culuvvuh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcebince camel oluna dey yazlmdr. F Evhir-i S Sene: 1141 Hkm: 153

154

Bir sreti Erzurum Eyleti kazlaryla Kars Kazasndan serdengedi bayraklar kdesine memr Haseki Hseyine: On caded bayrak in. Defter s. 36 Hkm: 154 skdardan Anadolunun sol kolu nihyetleri ve yemn ve yesrlarnda vkic kdlar ve nibler ve kethd yerlerine hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde caskir-i zafer-meserin tevfr ve teksri iktiz itmekle Gence ve Topkaraaa ve havlsinde muhfzas iktiz iden mahallerde hizmet-i muhfazada ve Lezgi ekysnn kahr u tedmrlerinde ve sir ol havlde iktiz iden muhrebe ve muktele ve hidemt- sirenin cmlesinde bir sene bulunmak artyla ebn-i siphiyndan be yz nefer terakkl tahrri ehemm-i umr- diniyye ve elzem-i mhmm- saltanat- seniyyeden olmala tahrr olunacak nefert tahrr ve tekml ve zabt u rabt in ocak riclinden sefer grm yarar ve kr gzr bir aa tacyn ve ebn-i siphiyndan cenk ve harbe kdir ve ecc ve bahdr yiitlerden olmak zere intihb ve vezr-i mrun ileyhin yanna vardklar gnden bir sene tammna dein muhrebe ve muhfaza ve muhsara ve sir her ne hizmete tacyn olunurlar ise bil tereddd kym ve senesi tammnda tezkreleri virilmek artyla yevm be ake terakk ile be yz terakkl nefert Anadolunun sol kolu yemn ve yesrndan ve mnsib olan mahallerden cacleten tahrr ve bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmak ve tahrr-i neferta kimesne muhlefet kaydnda olur ise bil tevakkuf kalca-bend ve haklarndan gelinmek zere fermn- cl sdr olman ocan emekdr ve krgzr avularndan kdvetl-emsil vel-akrn (bo) avu zde kadruh ile macan (bo) avu ve bir nefer halife tacyn ve irsal olunmudur inallhu tecl her kangnzn taht- kazsna dhil olduklarnda gerekdir ki sdr olan fermn- cell-n mazmn- mnfi zere yarar ve tvn mkemmel ve msellah cenk ve harbe kdir yiitlerden be yz nefer terakkl tahrr ve ihtiyr ve camel-mnde olanlar tahrr eyleyb hilf- emr-i erf vazc ve hareketden be gyet ihtirz eyleyesiz ve siz ki kaz-i mezbrlarda vkic kethd yerlerisiz bu hussda kemer-i gayret-i dermiyn idb ve tahrri fermn olunan beyz nefer terakkl nefertn tahrr itdirmede dikkat-i tmm ve sacy-i ihtimm eyleyb gerek skin olduunuz kazalarda ve gerek sir kazlarda hizmet-i sefere istihdma lyk ve sez olan nefert synet ve himyet itmeyb ihtif idenleri dah bi eyy-i hlin tahrr

155

itdirmekde ziyde ihtimm eyleyesiz cyzen billhi tecl nefert- merkmenin tahrrinde ihml ve tekslnz zuhr ider ise bir drl cevba kdir olamayub her biriniz eedd-i ckb ile muckab ve muhkem haklarnzdan gelinmesini emr-i muhakkak ve mukarrar bilesiz ve siz ki ocak tarafndan tahrr-i neferta memr olan avular zde kadruhumsuz siz ocan emekdr ve krgzr olduunuz ecilden bu emr-i mhimmenin tekml-i sizin cuhde-i ihtimmnza ihle ve taraf- devlet-i caliyyemden murahhas klnmszdr gerekdir ki bu hussda gece ve gndz hb ve rhat terk ve kemer-i gayreti dermiyn idb yarar ve bahadr ve cenk ve harbe kdir yiitlerden tahrr ve birgn evvel tekml itmee sacy ve ihtimam eyleyesiz ve kethd ve gayrlar hizmet-i sefere sezvr olan nefert tahrr itdirmekde sizlere muhlefet ve neferta ship kar olur ise bu misill umr- mhimmenin tactline bcis olan kimesneleri sirlerine mcib-i cibret in sdr olan fermn- cl mcebince bil tevakkuf kalca-bend idb bu tarafa iclm eyleyesiz ve sen ki terakkl aas (bo) zde kadruhsun ocan emekdr ve krgzr olduun ecilden nefert- merkmna terakkl aas nasb ve tacyn olunmusundur gerekdir ki bayran kde ve urt- merkme zere tvn ve cenk ve harbe kdir mntehb yiitlerden beyz nefer terakkl tahrr ve esn-i tarkde ve meccnen meklt ve merbt mutlebesiyle ve recy fukrsn rencde ve remde itdirmekden begyet ihtirz ve ictinb idb bu emr-i mhimmi sir vakte kys itmeyb bir gn evvel ve bir sacat mukaddem tekmline msracat ve dikkat ve zamnyla vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde mevcd ve rey-i savbddi zere hareketde ve hizmet eylemekde dikkat-i tmm ve sacy ve ihtimm eyleyesiz cyzen billhi tecl sdr olan fermn- clnm urt ve kuydunun hilf zuhr ider ise vechen minel-vch cevba kdir olamayub eedd-i
c

tb ile muctab olacan emr-i mukarrar ve muhakkak bilb ona gre hareket ve hilfndan

begyet ictinb eyleyesiz dey iftihrul-emcid vel-ekrim bil-ficil sipahiler aas olan Dervi Mehmed dme mecduh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcebince camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1141 Hkm: 155 Bir sreti Anadolunun orta kolu Sivas ve lbasanlu ( kudt ve nvvb ve kethd yerlerine: ) ve yemin ve yesrlarnda vkic

Yine beyz nefer siph terakkls tahrri in mm ileyh Dervi Mehmed Aann mektbu mucebince. Hkm: 156

156

Bir sreti Yine Anadolunun sol kolu nihyetleri ve yemn ve yesrlarnda vkic kdlar ve niblere ve kethd yerlerine: Beyz nefer silhdr terkkls tahrri in Silahdar Aas Ahmed Aann mektbu mcebince. Hkm: 157 Bir sreti Anadolunun orta kolu nihyetleri ve yemn ve yesrlarnda vkic kudt ve nvvb ve kethd yerlerine: Yine be yz nefer silahdr terakkls tahrri in yine Silahdr Aas Ahmed Aann mektbu mcebince. Defter s. 37 Hkm: 158 skdardan Anadolunun sa ve sol ve orta kollar nihyetleri yemn ve yesrlarnda vkic olan kudt ve nvvb zde fazluhum ve kethd yerlerine hkm ki: Gence ve Topkaraaa havlsinde muhfazas iktiz iden mahallerde hizmet-i muhfazada ve Lezgi ekysnn kahr u tedmrlerinde ve hidemt- sirenin cmlesinde Gence muhfz dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun reyi ile camel ve hareket ve ne mekle hizmete tacyn ider ise tacyn eyledii hidemtda bil tereddd kym eylemeleri in blkt- erbaca aalar
c

ummen nefertlaryla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve Revana olmalar in

fermn- cl sdr olmala ber mceb-i emr-i cl kdvetl-emsil vel-akrn (bo) avu zde kadruh tacyn ve irsl olunmudur inallhu tecl vslnde gerekdir ki taht- kazlarnzda vkic olan blkt- erbaca nefertlarn habr ve gh ve ocaklar seferl olub gittiklerini kendlere tefhm eyleyesiz ve siz ki ol cniblerde olan slfz-zikr blkt- erbaca nefertlarsz gerekdir ki sdr olan fermn- cell-n mcebince bir gn evvel ve bir sacat mukaddem sercan ve caclen yerlerinizden hareket ve ocaklarnza mlhak olub memr olduunuz hidemt- pdihde bezl-i makdr itmee dikkat-i tm ve sacy ve ihtimm eyleyesiz cyzen billhi tecl vakit ve zamnyla ocaklarnza erimekde cadem-i ihtimm ve tekslnz vkic olur ise vechen minel-vch cevba kdir olamayub esmleriniz katc olmala iktif olunmayub eedd-i ctb ile muctab ve muhkem haklarnzdan gelinecein muhakkak bilb ona gre hareket eyleyesiz dey iftihrul-emcid vel-ekrim hl Silahdar Aas el-Hc Ahmed ve Sipahiler Aas Dervi Mehmed dme mecduhum taraflarndan

157

mhrl mektb virilmekle vech-i merh zere camel eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i Ra sene: 1141 Hkm: 159 Bir sreti Rmilinin sa ve orta kolu nihyetleri ve yemn ve yesrlarnda vkic olan kudt ve nvvb ve kethd yerlerine: Hkm: 160 Bir sreti Tiflis muhfazasnda yenieri zbiti Haseki cmer zde mecduhya hkm ki: Izhr- cisyn ve ekvet ve Topkaraaa Kalcasna ve havlsine s-i kasd ve sl-i hasret iden ar ve Tala Lezgilerinin kahr u istisl ve tedb ve gmllar in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhafz vezr shak Paa edmallhu tecl iclleh ile Tiflisde olan odalar ve yamakn- Dergh- cl yenierileri nefert ve serdengedi aalar memr olmalaryla vezr-i mrun ileyhin maciyyeti ile gidb hizmet-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb kudret eylemeleri fermn olman vslnde sen ki haseki-i mm ileyhsin kalca-i mezbrede olan odalar ve serdengedi aalaryla macan vezr-i mrun ileyh ile gidb rey-i savbddi zere camel ve hareket iderek hizmet-i mstahsene-i mebrre vcda getrme bezl-i kudret ve sarf- miknet idb nmerd hareketden begyet teharr ve mcnebet eyleyesiz dey iftihrul-mer vel-ekbir bil-ficil dergh- mucallm yenierileri aas Hasan Aa dme culuvvuh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcebince camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i Ra sene: 1141 Hkm: 161 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Bi hasebil-iktiz hkmetden cazl olunan hanlarn biraz mddet kayrlncaya dek bir mnsib cezrede ikmetleri knn ve kcide-i devlet-i caliyyem olmala kdve-i hnn pniyn- sve-i kber-i Dastn- sbk irvan Han olub hl Gencede ikmet zere olan el-Hc Dvd Hn zde mecduhnun dah bil-cmle oullar ve karndalar ve ehl cylyla Rodosda ikmeti fermnm olmala ibu emr-i erfim mbir tacyn olunan ile vslnde hn- mm ileyhi bil-cmle oullar ve karndalar ve ehl cylyla mbir-i mm ileyh ile macan Rodosa irsl eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. 158

Hkm: 162 Kdve-i hnn- pniyn sve-i kber-i Dastan sbk irvan Han olan el-Hc Davud Han zde mecduhya hkm ki: Bi hasebil-iktiz hkmetden cazl olunan hnn- sbka biraz mddet bir mnsib olan cezrede ikmet ve kayrlncaya dek emr-i mac in sayid tacyni ile terfh ve irhat teden ber knn ve kcide-i devlet-i caliyyem olduuna binen sizin dah ber vech-i muharrer oullarnz ve karndalarnz ve bil-cmle ehl cyliniz ile Rodosda ikmetiniz fermn- hmynum olmala ibu emr-i erfim ile vslnde dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh macrifetiyle vech-i merh zere oullarnz ve karndalarnz ve bil-cmle ehl-i
c

yliniz ile mbir-i mm ileyh ile macan kalkub Rodosa varub ehrinin ender fer- htr lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Defter s. 38 Hkm: 163 Genceden cezre-i Rodosa varnca yol zerinde vkic vzer-y
c

ile ikmet ve devm- cmr devletim edcyesine mdvemet zere olmanz bbnda fermn-
c

zm ve

beylerbeyiler ve mevl-i kram ve sancakbeyleri ve kdlar ve mtesellimler ve kethd yerleri ve yenieri serdarlar ve havss ve evkf ve kasabt ve kra zbitleri ve acyn- vilyet ve sir i erleri zde kadruhuma hkm ki: Sbk irvan Han olub Gencede ikmet zere olan el-Hc Davud Hann drt nefer olu ve iki nefer karnda ve bil-cmle ehl cyliyle Rodosa nakli in emr-i erfimle (bo) mbir tacyn olunmala mezkrlar mbir-i mm ileyh ile her kangnzn taht- kazsna gelb dhil olurlar ise mahfuz mahallere kondurub ve mbir-i mm ileyh macrifetiyle zerlerine bekiler tacyn ve firr ve gaybet eylemeleri ihtimlinden emniyet gelecek vechle leyl nehr bekledb ve gider olduklarnda yanlarna kifyet mikdr adamlar koub muhfazalarnda ihtimm olunarak minen ve slimen birbirinize irsl ve sl ve bu vechle herbiriniz menzil ve merhilde muhfazalarnda ziyde takayyd ve ihtimm iderek Rodosa sl eyleyb bu hususda ser-i m msmaha ve taksr ile mezkrlarn bir tarkle firr ve gaybetlerine bcis olmakdan begyet ihtirz eyleyesiz cyzen billhi tecl bu hussda mshele gaybet ve firrlarna bcis olacak olursanz her kangnzn taht- hkmet ve kazsnda vukc bulmak ihtimli olur ise bil tehr tertb-i cez olunacan yaknen 159

muhakkak bilb ona gre ziyde basret zere hareket ve gerek menzilde ve gerek yollarda muhfaza zere ziyde ikdm ve ihtimm ile birbirinize irsl ve sl iderek minen ve slimen Rodosa sl eyleyb ser-i m hilfndan gyetl-gye hazer ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. Hkm: 164 Rodos Sanca mutasarrfna ve kdsna ve dizdarna ve yenieri zbitine hkm ki: Sbk irvan Han olan el-Hc Davud Hann drt nefer olu ve iki nefer karnda ve bil-cmle ehl cyliyle Rodosa nakli ve anda ikmeti fermnm olmala siz ki mm ileyhimsiz Hn- mezkr oullar ve karndalar ve ehl cylini bir mahfuz mahalde ikmet itdirb mdem ki har mahalle nakilleri in emr-i erfim varmadka birisini mahall-i hara salvermekden ve bir tarkle gaybet ve firrlarndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Hkm: 165 Sbk Tebriz muhfz olub hl Sivas Eyletine mutasarrf olan vezr cAli Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem taraf- devlet-i ebed-mddetime iltic ve carz- huls- cubdiyyet ve iset-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcatde sbit kadem olub ser-i m inhirf itmemek zere carz u mahzar birle tacahhd ve istirhm itmeleriyle mekrim-i clemml- pdihnemden hallerine merhameten ictizrlar kabl ve meslleri cafv ve cinyet-i hidvnemle meml olmu iken mezbrlar hulf-i vacd ve nakz- cahd ile refc-i ryet-i cisyn ve ekvet ve bir iki defca Eylet-i Khitn bacz kursn nehb gret ve Neh-i Kerden bir mikdr ekys geb Gence Eyletinde Halhta ve emkurda iki karyenin hayvntn srb ve bir mikdr atlular dah Topkaraaa Kalcas altna segirdb tarada bulanan hayvntlarn srb bunun emsli zulm- fesd ve ekvetden hl olmadklar dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan carz ve iclm olunmala ber mceb-i fetv-y erfe mezbrlarn tedmr ve gml ve tertb-i cez ve neklleriyle fitne ve fesdlarn bild ve cbd zerinden defcu refci ehemm-i umr- dniyyeden olmala bu huss in vezr-i mrun ileyhe hatt- hmynumla mucanven emr-i erfimle memr ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa 160

edmallhu tecl iclleh mkemmel kapusu halk ve eyleti caskeri ve kapukulu ve yerl nefert ile vezri mrun ileyhin maciyyetine memr ve piyde ve svri ve bacz casker dah memr ve tacyn ve Gence muhfz vezr-i mrun ileyh cmleye babu nasb ve tacyn klnub ve bu esnda bacz lt ve ahmtn dah cisyn ve tuyn zhir olmala vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde casker-i celdet-eserin tevfr ve teksri muktez olman sen ki vezr-i mrun ileyhsin sen dah mkemmel ve mretteb kapun halk ve gzde ve mstevf adamlarnla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn klnmanla Eylet-i Sivasdan imdd- seferiyenin tahsl in emr-i erfim sdr olunmudur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde imdd- seferiyen Sivasda mtesellimin tarafndan ahz u kabz ve tarafna irsl olunmak zere sen Tebriz tarafndan kapun halk ve gzde adamlarn cacleten tevfr ve teksr ve doru Tebrizden kalkub babu olan vezr-i mrun ileyhin yanna varub bi cavnillhi tecla eky-y merkmnun gml ve tertb-i cez ve nekllerinde ve sir iktiz iden hidemt- caliyyenin temyet ve ed ve tekml ve icrsnda vezr-i mrun ileyh ile ve ittifk ve ittihd ve rey-i svabddine muvfakat ile hidemt- mebrre ve mesc-i mekre vcda getrmee bezl-i tab tvn eyleyb ser-i m hilfndan ihtirz ve ittik eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Defter s. 39 Hkm: 166 Hl Gence muhfaz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Anadolu ve Tebriz Eyletlerine mutasarrf olub Tebriz cnibine memr tavif-i caskere babu olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan der-i devletmedrma mektb ve kimesi gelb hlsa-i mazmnunda memr olduu zere mkemmel caskeriyle Tebrize vslnde ehzde-i mzevvir-i ekvet-makarr ahsunlu ekysyla Erdebil kurbunda Mkin (
c

nm mahalde olduklar haber alnmala ma iyyetine memr olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Diyarbekir valisi vezrim brhim Paa edmallhu tecl icllehyu kapusu halk ve bir mikdar casker ile eky-y merkmenin zerlerine tesyr ve grh- eky cnd- muvahhdin cazmetinden gh olub bir vechile tb-ver-i mukvemet olmayacaklarn mhede itmeleriyle frka olub firr eylediklerinde caskir-i slm
c c

akablarna db Mkin nhiyesi nihyetinde mfrakat iden grhdan Mkk (

Aireti frkasna mlk ve muhrebeye tesadd eylediklerinde cavn-i Bri ile eky-y

161

merkme trmr ve ekseri carza-i imir-i dimr olub mevcd olan bin mikdr hneleri nehb gret ve kusran ve gnimen avdet ve bundan mukaddemce zmre-i ekydan Kel cAli Sultan ve Meraa ( melcn ile Heterud ( ) ve Kili ( ) ve sir bu misill res-y ekydan baczlar vfir ) nm mahalle gelb birka caded kury zabt ve cevnib-i

erbacadan drt bin mikdr ekyy balarna cemc ve ekvete cesret eylediklerinde drtyz elli mikdr levendt ile kapusu halkn tacyn ve tekrar casker tertb ve irsl eylemek zere iken tarafeyn
c c

alel-gafle birbirlerine mlk ve cenge mberet eylediklerinde bi

inyetillh tecl caskir-i slm zafer-yb ve ekynn ressndan Diyetli cAli ile bin

neferden mtecviz eky kalt ve bkleri mecrhen firr eylediklerin iclm ve lillhil-hamd her fadan cars- feth ve zafer rnm ve cilveger olmala hsn-i hitm- maslahata mbderet lzime-i hlden olub ve Tebriz tarafna memr olan tavif-i caskerin ekseri Tebrize vrd ve bkleri dah can karb tevrd itmek zere olmala cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han olan Serhay Han dmet meclhi dah mukaddem memr olduu zere etbc ve Dastan caskerinden imkn mikdr caskir-i mteksire ile bir gn akdem macrifetinle savb- memra cazmet ve Moskov hudduna uramamak zere Nehr-i Kerden Karada tarafna ndan tekrar Nehr-i Arasdan cubr ve babu olan vezr-i mrun ileyh ile mktebe ile haberleb istisvb olunan vech zere hareket ile eky-y merkmenin bil-kllye kalc ve kamc ve istsllerine ihtimm eylemesi in tekrar tavsiye ve tenbh-i hmynumu mtemil mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde Hn- mrun ileyhin memr olduu vech zere hareket ile birgn akdem savb- memra varmasnda ziyde tekayyd ve ihtimm idb ancak gerek senin maciyyetine ve gerek Tebriz tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezr-i mrun ileyh maciyyetine bu kadar
c

asker tacyn ve tesyr olunmala bu defca gerek ahsunlu ve lt ve ahmt ekysnn ve ) ekysnn dah

gerek ar ve Tala Lezgileri ve Gence Eyletinde Kzlba zamannda yzba nmnda olub hl cisyn ve tuynlar zhir olan Ermeni ve sir cust ve Maknt ( gerei gibi gml ve icdm ve izleleri icb idenlerinin izle-i vcdlaryla ol memeleketlerin hsn-i nizm iktiz-y murd- pdihnem olmala bu hussda vezr-i mrun ileyh senin ile mktebe ile haberleb her ahvli mzkere ve mvere ve zikr olunan tavif-i ekysnn defcu refcleri in senin ile ittifkan mberet mi iktiz ider yoksa Gence tarafna bir mikdr casker irsl olunmak m iktiz ider her ne vechle camel ve hareket olunmak mackl ve mnsib grlr ise ona gre camel ve hareket vel-hsl tarafna bu kadar
c

asker tertb ve tesyr olunmala bu defca bi tevfkillhi tecl ol taraflarn kffe-i umruna

kem yenbai hsn-i nizm virilmek matlb- hmynum olman tavif-i merkmenin 162

tedmr ve gmllarnda iktizsna gre hareket ile ikdm ve ihtimm ve eer mukvemetden meys ve zhr- cacz ile istmn iderler ise bu makle mteebbis-i ezyl-i cafv emn olan tifenin kav rehnleri alnub fim bacd bir drl fikri ekilmeyecek vech zere emn ve ahvllerini nizm- msthseneye ifr ve ekvetlerinden ihtirz idenleri at ve bist ve sir emvl ve eylar ganmet-i guzt olmak zere bil-klliye tedmr ve itsl ve izle-i vcd- habset-ldlaryla fitne ve fesdlarn defcu refc ve bi cavnillhi tecla ol memleketlerin kffe-i umruna hsn-i nizm virilmek zere vezr-i mrun ileyhe emr-i erfimle tavsiye ve tenbhi hmynum olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin sen dah minvl-i merh zere vezr-i mrun ileyh ile haberleb ittifk- r ile iktizs zere camel ve hareket ile fim bacd ol taraflarn bir drl gilesi ekilmeyecek vech zere kem yenbai kffe-i umrunu hsn-i nizma ifra ile mesir-i cemle vcda getrmee bezl-i tb tvn olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Ra sene: 1141 Hkm: 167 Hl irvn Han olan Serhay Han dmet- meclhiye hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Anadolu ve Tebriz Eyletlerine mutasarrf olub Tebriz cnibine memr tavif-i caskere babu olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan der-i devlet-medrma mektb ve kimesi gelb hlsa-i mazmnunda mukaddem cemciyyet-i kesre ile Erdebil zerine gelen ahsunlu ve lt ve ahmt ekysnn vfiri tucme-i imr ve mcads mahzlen firr eyledikden sonra tekrr ehzde-i mzevvr-i ekvet makarr ahsunlu ekysyla Mkin ( ) nm mahalde olduklar haber alnmala dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmulc

lem hl Diyarbekir vlisi olub memren casker-i mevfr ile Tebrize gelen vezrim

brahim Paa edmallhu tecl icllehyu kapusu halk ve bir mikdr casker ile eky-y merkmenin zerlerine tesyr ve grh- eky cnh- muvahhdin cazmetinden gh olub bir vechle tb-ver-i mukvemet olmayacaklarn mhede itmeleriyle frka olub firr eylediklerinde caskir-i slm akablarna db Mkin nhiyesi nihyetinde mfrakat iden grhdan Mkk (
c

) cAreti frkasna mlk ve muhrebeye tesadd eylediklerinde

avn-i Br ile eky-y merkme trmr ve ekser-i carza-i imr-i dimr olub mevcd olan ) ve sir bu

bin mikdr hneleri nehb gret ve caskir-i mansre muzafferen ve tammen cavdet ve bundan mukaddemce cmle-i ekydan Kelb cAli Sultan ve Meraga ve Kili ( misill res-y ekydan baczlar vfir melcn ve Heterd ( ) nm mahalle gelb

birka caded kury zabt ve cevnib-i erbacadan drt bin mikdr ekyy balarna cemc ve 163

ekvete cesret eylediklerinde babu olan vezr-i mrun ileyh drt yz elli mikdr levendt ile kapusu halkn tacyn ve tekrar casker tertb ve irsl eylemek zere iken Defter s. 40 merkmlar calel-gafle birbirlerine mlki ve cenge mberet eylediklerinde bi cinyetillhi tecl caskir-i nusret-meb zaferyb ve ekynn ressndan Diyetli cAli ile bin neferden mtecviz eky katl ve bkleri mecrhan firr ve maktllerin kelleleri Tebrize irsal olunduun iclm ve lillhil-hamd her tarafdan cars- feth ve zafer rnm ve cilveger olub ve lkin gerek ahsunlu ve gerek lt ve ahmatdan bu misill fesd ve ekvete cesret iden dallet-nihdlarn at ve bist ve emvl ve eylar bil-cmle ganmet-i guzt olmak zere bil-kllye icdm ve izleleri ve curk- mefsedetlerinin katc ve hasmi ile ol memleketlerin temn ve tathri aks-y murd- pdihnem olmala sen ki Hn- mrun ileyhsin hssa-i ir- frzn- ddmn- devletim ve arrs- nihl- saltanatm olmanla bu emr-i mhimde senden lyk- din devlet-i caliyye ve yeste-i nms- saltanat- seniyyem olur hidemt- celletl-sr melhz ve matlb- hmyn- pdihnem olub ve bu huss in Tebriz tarafna memr olan caskir-i nusretmezhirim ekseri Tebrize tevrd idb siri dah karben vrd zere olmala senin dah mukaddem memr olduun vech zere bir gn akdem mahall-i memra vrdun muktez olman ibu emr-i erf-i cihn-meknma ihtimmen sdr ve ile irsl olunmudur vslnde her ne mahalde bulunur isen tehr ve tevakkuf eylemeyb ztnda merkz olan sadkat ve necbet aslet muktezsnca zhr- gayret ve hamiyyet ile etbc ve adamlarndan ve Dastan caskerinden imkn- mikdr- caskir-i mteksire ile dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh macrifetiyle savb- memra cazmet ve Moskov hudduna uramamak zere Nehr-i Kerden Karada tarafna ve andan tekrar Nehr-i Arasdan mrr ve cubr ve bi tevfkillhi tecl eky-y merkmenin zerlerine cazmet olundukda babu olan vezr-i mrun ileyh ile mrsele ve mktebe ile mzkere ve mvere ve rey-i reznine muvfakat ve istisvb olunan vech-i vech zere hareket ile bi
c

avnillhi tecla eky-y merkmenin bil-klliye kalcu kamc ve istsl ve tertb-i neklleriyle

defc-i er ve fesd ve temn-i bildda mesc-i mebrre ve mesir-i mekre vcda getrmee cidd-i tm ve bezl-i nakdne-i ihtimm- m l kelm eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i R sene: 1141 Hkm: 168

164

skdardan Anadolunun sol kolu nihyetleri ve yemn ve yesrlarnda vkic kdlar ve nibler ve kethd yerlerine hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde caskir-i zafer-mesirin tevfr ve teksri iktiz itmekle Gence ve Topkaraaa havlsinde muhfazas iktiz iden mahallerde ve ar ve Tala Lezgileri ekysnn gml ve tedmrlerinde ve sir ol havlde iktiz iden muhrebe ve muktele ve hidemt- sirenin cmlesinde bir sene bulunmak artyla ebn-i siphiyndan be yz nefer terakkl tahrri ehemm-i umr- dn devlet-i caliyyemdan olmala tahrr olunacak nefert tahrr ve tekml ve zabt u rabt in ocak riclinden sefer grm yarar ve krgzr bir aa tacyn ve ebn-y siphiyndan cenk ve harbe kdir ve ecc ve bahadr yiitlerden olmak zere intihb ve vezr-i mrun ileyhin yanna vardklar gnden bir sene tammna dein muhrebe ve muhfaza ve muhsara ve sir her ne hizmete tacyn olur ise bil terddd kym ve senesi tammnda tezkresi virilmek artyla yevm be ake terakkl be yz nefer terakkl nefert Anadolunun sol kolu ve yemn ve yesrndan ve mnsib olan mahallerden cacleten tahrr ve bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmak ve tahrr-i neferta kimesne muhlefet kaydnda olur ise bil tereddd kalca bend ve haklarndan gelinmek fermn- hmynum olman ocan emekdr ve krgzr avularndan kdvetl-emcid vel-akrr (bo) avu zde kadruh ile macan (bo) avu ve bir nefer halfe tacyn ve irsl olunman her kangnzn taht- kazsna vsl olduklarnda yarar ve tvn mkemmel ve msellah cenk ve harbe kdir yiitlerden be yz nefer terakkl tahrr ve ihtiyr ve camel-mnde olanlar tahrr itmeyb hilf- fermn vazc ve hareketden ihtirz ve siz ki zikr olunan kazlarda vkic kethd yerlerisiz bu hussda kemer-i gayreti dermiyn idb ve tahrri fermn olan be yz terakkl nefertn tahrr itdirb dikkat-i tm ve sacy ve ihtimm eyleyb gerek skin olduunuz kazlarda ve gerek sir kazlarda hizmet-i sefere istihdma lyk olan nefert synet ve himyet itmeyb ihtif idenleri dah bi eyyi hlin tahrr itdirmekde ziyde ihtimm eyleyesiz cyzen billhi tecl nefert- merkmenin tahrrinde ihml ve tekslden ziyde ihtirz ve siz ki ocak tarafndan tahrr-i neferta memr olan ocan emekdr ve krgzr olduunuz ecilden bu emr-i mhimmin tekmli sizin cuhde-i ihtimmnza ihle ve taraf- devlet-i caliyyemden murahhas klnmanz ile bu hussda gece ve gndz hb rahat terk ve kemer-i gayreti dermiyn idb yarar ve bahadr ve cenk harbe kdir yiitlerden tahrr ve bir gn evvel tekml itmee sacy ve ihtimm eyleyb ve eer kethd yerleri ve gayrlar hizmet-i sefere sezvr olan nefert tahrr itdirmekde siz kara muhlefet neferta shib kar olur ise bu misill umr- mhimmenin

165

tactline bcis olan kimesneleri sirlerine mcib-i cibret in sdr olan fermn mcebince bil tevakkuf kalca bend idb bu tarafa iclm eyleyesiz ve sen ki terakkl aas (bo) zde kadruhsun ocan emekdr ve krgzr olduun ecilden nefert- merkmna terakkl aas nasb ve tacyn olunmanla bayran kde ve urt- merkme zere kuvna ve cenk ve harbe kdir yiitlerden be yz nefer terakkl tahrr ve esn-y tarkde kuvvet ve meccnen meklt ve merbt mutlebesiyle recy fukarsn rencde ve remde itdirmeyb bu emr-i mhimmi sir vakte kys itmeyb bir gn evvel ve bir sacat mukaddem vakit ve zamnyla tekmline msracat ve zamnyla vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde mevcd ve rey-i savbddi zere hareket ve hizmet itmekde dikkat-i tm ve sacy ve ihtimm eylemen in iftiharul-emcid vel-ekrim bil-ficil siphiler aas olan Dervi Muhammed dme mecduh tarafndan virilen mhrl mektb mcebince tenbht ve inzrt mtemil ve merh emr-i erfim bah- Defter s. 41 sudr olan krk elli kere mrr itmekle imdiye dek zikr olunan terakkl nefertn tahrr ve tekml ve savb- memra sl ve tesyr eylemeniz lzm iken henz tekml ve tesyrinizden bir haber ve eser zhir olmayub ve nefert- merkmenin bir gn akdem vslleri ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olduu vezr-i mrun ileyh tarafndan mektb ile der-i devlet-medrma carz ve iclm olunmala zikr olunan terakkl nefert tekml olunmu ise katc bir mahalde tehr ve tevakkuf olunmayub sen ki terakkl aas mma ileyhsin cmlesin bayran altna alub bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmaa dikkat-i tm ve eer henz tekml olunmayub noksan var ise siz ki kdlar ve kethd yerleri ve vun- mm ileyhimsiz bu hususda gerei gibi ittifk ile birgn evvel tekml ve savb- memrlarna irsl ve tesyre ziyde ikdm ve ihtimm eyleyb bu hussu sire kys ile tactl-i maslahat mhimmeye bcis olmadan begyet hazer eyleyesiz yle ki
c

yzen billhi tecl bu hussda her kangnzn mukaddem sdr olan emr-i erfim mugyir

vazc ve hareketli veyhud ihml ve teksl sebebi ile nefert- merkme bir gn akdem tekml ve vezr-i mrun ileyh tarafna sl olunmamak ihtimli olur ise bu gne emr-i mhimmin tehrine bcis olanlar nethst ile muht zere haber alnub beled-i zaman eedd-i
c

ukbet ile mczat olunaca yaknen muhakkak bilb zinhr bu emr-i mhimmi sire kys

eylemeyb mukaddem sdr olan emr-i erfim mcebince camel ve hareket ve henz noksan var ise bir an akdem tekml ve vezr-i mrun ileyhin yanna bir an akdem tesyr ve sle ikdm ve ihtimm ve ser-i m hilfndan gyetl-gye ittik ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr.

166

F Evil-i R sene: 1141 Hkm: 169 Elekird Sancabeyi smacil dme czzuhya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri bundan akdem catebe-i caliyye-i pdihneme iltic ve itcat ve cerim-i sbkalarndan isticf ve zhr- nedmet ve fim bacd cdde-i itcatdan ser-i m inhirf itmemek zere tacahhd itmeleriyle hallerine merhameten ictizrlar kabl ve meslleri mscade-i caliyye-i mlknemle meml olmu iken mezbrlar nakz- cahd ile
c

alem-efrz- fesd ve ekvet ve cemciyyet ile Topkaraaa ve havlsine s-i kasd ve bacz

kur ve nevh recysna sl-i hasretden hl olmamalaryla virilen fetv-y erfe mcebince mezbrlarn gml ve tertb-i cez ve neklleri iktiz itmein bu huss in dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehma bacz tavif
c

asker ile memr ve cmlenin zerlerine Gence muhfz vezr-i mrun ileyh babu tacyn

olunmala maciyyetinde caskir-i nusret-eserin tevfri lbd olmala sen ki mm ileyhsin sen dah mkemmel kapun halk ve cair ve kabilinden mstevf ve gzde adamlarnla babu olan vezr-i mrun ileyhin maciyyetine mecmryetini mcr emr-i erfim sdr ve irsl olunmu iken henz savb- memra varmadn vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala mesl ve mucteb olmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde mukaddem ve hl memr olduun zere mkemmel kapun halk ve cair ve kabilinde mstevf ve yarar ve gzde adamlarn ile cacleten kalkub bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin gml ve tertb-i cez ve neklleriyle ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrb ser-i m tehvn ve taksrden be gyet ittik ve ihtirz eyleyesin yle ki bundan sonra dah mkemmel kapun halk ve mstevf adamlarnla cacleten babu olan vezr-i mrun ileyhin yanna varmayub yahud kapun halk mkemmel ve mstevf olmayub bu gne emr-i mhimde taksrin ikr olur ise cazlin ve iktif olunmayub eedd-i cukbet ile muckab olacan yaknen muhakkak ve muharrer bilb ona gre hareket ve eer selmet-i hlin sana lzm ise bu emr-i mhimde ser-i m ihml ve teksle rz ve cevz gstermeyb taccl calet-taccl mkemmel kapun halk ve cair ve kabilinden mstevf adamlarnla bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmaa mbderet ve mikdr- zerre hilfndan ziyde hzer ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- R sene: 1141

167

Hkm: 170 Bir sreti Malazgird Sancabeyi Nuh dme czzuhya: Hkm: 171 Hl Gence muhfz olub irvan cnibi nizmna memr olan Mustafa Paaya hkm ki: Moskovlunun bacz nizclar sebebi ile irvan eyleti nihyet bulduu mahalden Nehri Semmra gelince tahdd olunacak hudd henz tahdd ve tarafnda kalacak yerler temyz olunamamala Greli kang tarafda kalaca maclm deil iken Moskov arnn Bak tarafnda olan elisi Greli Moskov tarafnda kalmak mlhazasyla nizcdan hl olmaduu iclm olunman bu huss in tarafeynin vkels ittifk ile mahalline varub mucyene ve mhede ve hak ve cadl zere grlb zikr olunan Greli irvan huddundan hri mahalde midir yoksa irvan huddu dhilinde midir ve irvan huddu dhilinde olduu halde
c

ahidnnme-i hmyn mcebince taraf- devlet-i caliyyemde kalacak mahallerden midir

yoksa ar- mrun ileyh huddu dhilinde kalacak yerlerden midir sahhi zere carz ve iclm ile ber mceb-i cahidnme-i hmyn bu nizca faysal virilmek dostluk ve sulh ve salh mebbedin eritinden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde bu huss in tarafndan bir muctemed ve mstakm ve ehl-i hak kimesneyi tacyn eli-i mm ileyhe dah mektb tahrr ve maciyyet ile mahall-i nizcn zerine varlub mucyene ve mhede ve hak ve cadl zere grlb zikr olunan Greli irvan huddundan hari mahalde midir yoksa irvan huddu dhilinde midir ve irvan huddu dhilinde olduu halde devlet-i caliyyem huddu dhilinde mi kalacakdr yoksa ar- mrun ileyh huddu dhilinde mi kalacakdr hakkati zere tahsl-i ttlc eyledikden sonra maclm- hmynum olub cahidnme-i hmynum mcebine camel ve dostluk ve sulh ve salh- mebbed muktezsnca faysal virilb defc-i nizc olunmak in sahhi hakkat zere der-i devlet medrma carz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i R sene: 1141 Defter s. 42 Hkm: 172 Hl Gence muhfz olub irvan cnibi nizmna memr olan vezr Mustafa Paaya hkm ki:

168

Moskovlunun bacz nizclar sebebi ile irvan Eyleti nihyet bulduu mahalden Nehri Semmra gelince tahdd olunacak hudd henz tahdd ve tarafeynde kalacak yerler temyz olunmamala Greli kang tarafda kalaca maclm deil iken Moskov arnn Bak tarafnda olan elisi Greli Moskovlu tarafnda kalmak mlhazasyla nizcdan hl olmad iclm olunman bu huss in tarafeynin vkels ittifk ile mahalline varub mucyene ve mhede ve hak ve cadl zere grlb zikr olunan Greli irvan huddundan hri mahalde midir yoksa irvan huddu dhilinde midir ve irvan huddu dhilinde olduu halde
c

ahidnm-i hmyn mcebince taraf- devlet-i caliyyemde kalacak mahallerden midir yoksa

ar- mrun ileyh huddu dhilinde kalacak yerlerden midir shhati zere carz ve iclm ber mceb-i cahidnme-i hmyn bu nizca faysal virilmek dostluk ve sulh ve salh- mebbedin eritinden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde bu huss in tarafndan bir muctemed ve mstakm ve ehl-i hak kimesneyi tacyn ve eli-i mm ileyhe dah mektb tahrr ve maciyyet ile mahall-i nizcn zerine varlub mucyene ve mhade ve hak ve cadl zere grlb zikr olunan Greli irvan huddundan hri mahalde midir yoksa irvan huddu dhilinde midir ve irvan huddu dhilinde olduu halde devlet-i
c

aliyyem huddu dhilinde mi kalacakdr yoksa ar- mrun ileyh huddu dhilinde mi ahidnme-i hmyn mcebince camel ve dostluk ve sulh ve salh- mebbed muktezsnca

kalacakdr hakkati zere tahsl-i ittlc eyledikden sonra maclm- hmynum olub
c

hareket ile faysal virlb defc-i nizc olunmak in shhati ve hakkati zere der-i devlet medrma carz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i R sene: 1141 Hkm: 173 Sivas Eyletine mutasarrf olan vezr cAli Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin kapun halkn zabt u rabta cadem-i ihtimmndan n Genceye memriyetin emr-i erfi vrdundan mukaddem mansbn tarafna hareket itmi bulunmanla Tebrizden Erzuruma gelince yol zerinde ve yemn ve yesrnda cibdullha etbcnn zulm ve tecaddlerinin nihyeti olmad ve ahlsini bil-klliye perin olub enlikden eser kalmad resde-i semc-i hmyn- pdihnem olmala tehevvr-i hmynma bcis olmudur fim bacd kapun halkn zabt u rabt eyleyb bundan sonra dah tarafndan ve etbcn taraflarndan cibdullha bir drl zulm ve tecadd olunmakdan ziyde hazer ile vedyic-i hlikul-bery olan skkn- memleket ve fukar-y raciyyet mikdr- zerre zulm ve tecadd olunmamaa ihtimm ve mukaddem ve hl memr olduun zere bir gn evvel dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz olub 169

maciyyetine memr tavif-i caskere babu olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun yanna varub kahr ve tedmr-i eky ve hsn-i nizm- memleketde vezr-i mrun ileyh ile ittifk ve ittihd ve rey-i reznine muvfakat ile mesc-i mebrre vcda getrb mkft- hkneme mbderet eyleyb zerre mikdr hilfndan gyetl-gye ittik ve mcnebet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ca sene: 1141 Hkm: 174 skdardan Erzuruma ve ondan dah dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Sivas Eyletine mutasarrf olub Gence tarafna memr olan vezrim cAli Paa edmallhu tecl icllehnun bulunduu mahalle varub gelince yol zerinde ve yemn ve yesrnda vkic olan belerbeiler ve mevli ve sancakbeyleri ve kdlar ve kethd yerleri ve yenieri serdarlar ve sir zbitn ve acyn- vilyet ve i erlerine hkm ki: Vezr-i mrun ileyhin etbcndan her biri vezr-i mrun ileyhin makm- ve rehveti hasebi ile Tebrizden ahli-i vilyet ve fukar-y raciyyetden envc- zulm ve tecadd ile emvl-i vfire celb ve iddihr itmiler iken hl vezr-i mrun ileyh Gence tarafna memren cazmet itmekle baczlar firr eyledikleri istidc olunmala ol makle firrler kangnzn taht- hkmet ve kazlarnda bulunurlar ise cal eyyi hlin cahz ve mnsib olan kalcalarda habs ve kalca bend eyleyb haklarndan gelinmek zere isim ve resimleriyle der-i devlet-medrma carz ve iclm eyleyb bu hussda zerre kadar ihml ve msmahadan begyet ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ca sene: 1141 Hkm: 175 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Kdvet-i hnn- pniyn sve-i kber-i Dastan sbk irvan Han olan el-Hc Davud Han zde culuvvuhnun sitne-i sacdet-medrma gelb meks ve ikmet eylemesi ve ol tarafa mtecallik bacz umr ve hussun mzkere ve isticlm in bu tarafa gelmesi muktez olmala huss- mezbr in kendye emr-i erfim sdr ve hssa silahorlarmdan kdvetl-emcid vel-acyn Mustafa zde mecdhu mbir tacyn ve yollarda lzm gelen zd ve zahre virilmek zere mliye tarafndan emr-i erfim sdr ve kends ve oullar ve karndalar ve havss- etbc ve huddm ile ilerce gelb aal gerden gelmek zere on

170

be res menzil brgiri ahkm dah irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin mm ileyh el-Hc Davud Hn Defter s. 43 aal gerden gelmek zere ber vech-i muharrer oullar ve karndalar ve havss- etbc ve huddm ile fermn olunduu zere salt ve sebkbr mbir-i mm ileyh ile der-i devletmedrma irsl eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Hkm: 176 Kdvet-i Hnn- pniyn sve-i kber-i Dastan sbk irvan Han olan el-Hc Davud Han zde culuvvuhya hkm ki: Siz mukaddem cmleden evvel catebe-i caliyye-i pdihneme ilticda mbderet ve
c

arz- huls- cubdiyyet ve devlet-i ebed-mddetime hidemt- cemlen sebkat idb el-hlet

hzih irvan Hanl bi hasebil-iktiz hara tevch olunmala sizin sitne-i sacdetmedrma gelb meks ve ikmet eylemeniz ve ol tarafa mtecallik bacz umr ve hussun mzkere ve isticlm in bu tarafa gelmeniz muktez olman sitne-i sacdetime gelinceye dek vkic olan menzil ve merhilde lzm gelen zd ve zahreniz virilmek in mliye tarafndan emr-i erfim sdr ve aalnz gerden gelmek zere oullarnz ve karndalarnz ve havss- etbc ve huddmnz ile svr ve ilerce gelmeniz in on be res menzil bargiri ahkm- dah sdr ve ibu emr-i erfim hssa silahorlarmdan mbir tacyn olunan kdvetl-emcid vel-acyn Mustafa zde mecduh ile irsl olunmala ledel-vsl aalnz gerden gelmek zere siz elenmeyb dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh macrifetiyle salt ve sebkbr irsl olunan menzil ahkm- mikdrnca oullarnz ve karndalarnz ve havss- etbc ve huddmnz ile menzil brgirlerine svr ve mbir-i mm ileyh macan sitne-i scdetime gelmee msracat eylemeniz bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1141 Hkm: 177 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Kdvetl-emcid vel-acyn sbk mliye tezkirecisi Sleyman zde mecduh yediyle

irsl olunan mektb ve kimen ve ehzde Tahmasb tarafndan eli olmak zere gelen Veli 171

Mehmed Hann takrri gelb vsl ve manzr- hmynum olub eli-i mezbrun tekrar emr-i erfim vrduna dek Erzuruma nakl ve ondan ikmet ve tacynt virilmek muktez olmala bu huss in Erzurum mtesellimine ve gmrk eminine ve yenieri zbitine emr-i erfim sdr ve irsl olunman sen ki vezr-i mrun ileyhin ibu emr-i erfim ile vslnde eli-i mm ileyhin yanna tarafndan kifyet mikdr adamlar koub muhfazasnda ihtimm olunarak Erzuruma nakil ve sl ve mm ileyhime teslm ettirmen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C Sene: 1141 Hkm: 178 Erzurum mtesellimine ve gmrk emnine ve yenieri z bitine hkm ki: ehzde Tahmasb tarafndan eli olmak zere Gence tarafna gelen Veli Mehmed

Hann Erzuruma nakil ve tekrar emr-i erfim vrduna dek Erzurumda ikmet ve tacynt virilmek muktez olman merkm Veli Mehmed Han Erzuruma nakil ve size teslm olunmak zere dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehy emr-i erfim sdr ve irsl olunman siz ki mm ileyhimsiz merkm Veli Mehmed Han Erzuruma gelb dhil oldukda mukaddem ehzde-i mm ileyh tarafndan gelb Erzurumda ikmet itdirilen elisinin ikmet itdirildii mahall-i mahfzda ikmet ve mliye tarafndan sdr ve irsl olunan emr-i erfim mcebince tacynt virilb tekrar ne vechile emr-i erfim vrid olur ise ona gre camel ve hareket eyleyb madem ki tekrr emr-i erfim vrid olmadka gerek bu tarafa gerek ran tarafna bir hatve hareketine ruhsat ve cevaz gsterilmemek bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C Sene: 1141 Hkm: 179 Siph Terakkl Aas Bekir zde kadruhya hkm: Bundan akdem Gence cnibinde lzmunuz olmayub Tebriz muhfz dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde vkic olan hidemt- caliyyede bulunmanz in evmir-i caliyye gnderilmidi lkin bi cavnillhi tecla Tebriz tarafnda vukc bulan bacz gavid bertaraf olub nefert- merkmenin dah Tebriz cnibinde lzmu olmayub her tarafa semt ve mnsib olan mahalde ikmet eylemeniz iktiz itmekle imdi bulunduunuz mahalden cavdet ve nefertnz

172

ile varub Tiflisde meks ve ikmet ve iktiz iden hidemt- caliyyede Gence muhfz dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbddi zere camel ve hareket eylemen in bu defca tekrar fermn-
c

lnm sdr olmala ber mceb-i emr-i cl kdvetl-emsil vel-akrn (bo) avu zde

kadruh tacyn ve irsl olunmudur inaallahu tecl vslnde gerekdir ki fermn- celln Defter s. 44 mcebince bulunduunuz mahalden taccl calet-taccl cavdet ve bil tevakkuf fermn olunduu vech zere mecmr olduunuz Tiflis cnibine vakit ve zamnyla varub meks ve ikmet ve urt- sbka zere yedlerinizde olan rus- hmyn mcebince vkic olan hidemt- caliyyede bezl ve sacy ve kudret eyleyesiz cyzen billhi tecl sdr olan fermn-
c

lnn urt ve kuydu hilf zuhr idecek olur ise vechen minel-vch bir trl cevba

kdir olamayacanz mukarrer ve muhakkak bilb ona gre encm- kr mlhaza eyleyesiz ve esn-y tarkde kt ve meccnen meklt ve merbt mutlebesiyle vedic-i halikulbery olan recy fukrsn rencde ve remde itdirmekden begyet ihtirz ve ictinb itdirb fermn olduu vech zere bir an evvel ve bir sacat mukaddem sercan ve cclen savbmemrunuzda mevcd olmaa sacy ve ihtimm ve dikkat-i tm virb hilf- emr-i cln vazc ve hareketden be gyet tevakk ve mcnebet eylemeniz bbnda iftihrul-emcid velekrim bil-ficil Siphiler Aas Dervi Mehmed dme mecduh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcebince camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i C sene: 1141 Hkm: 180 Bir sreti Silahdr Terakkl Aas el-Hc Mehmede: Silahdar Aas Ahmed dme mecduhnun mektbu mcebince. Hkm: 181 Bir sreti Ulfeciyn- Yemn Aas Sleyman ve cAzebn- Yemn Aas smcil zde mecduhmaya: Siphiler Aas Dervi Mehmed Aa dme mecduhnun mektbu mcebince. Hkm: 182
c

173

Bir sreti Ulfeciyn- Yesr Aas Ahmed ve cAzebn- Yesr Aas dier Ahmed zde mecduhmya: Silhdar Aas Ahmed dme mecduhnun mektbu mcebince. Hkm: 183 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Bundan akdem Eylet-i Erzurumun hkmet ve elviye mutasarrflarnn maciyyetine memriyetlerin mr evmir-i erfemle mbir tacyn ve irsl ve bacdeh ihtimmen isticcllerin dah bid-defet evmir-i erfemle tenbh ve tekd olunmu iken mezkrlardan baczlar cadem-i itcat ile savb memra gitmekde muhlefet eyledikleri tacyn olunan mbir tarafndan carz ve inh olunduundan mcad tarafndan dah iclm olunman mezkrlardan evmir-i caliyyeme cadem-i itcat ile memr olduu hidemt- dn devlet-i
c c

aliyyemden ib ve imtinc idenlerin mutasarrf olduklar hkmet ve elviye zerlerinden refc umr- lzime ve kcide-i mardyyesinden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin

ve mstahkkna tevch ile hidemt- caliyyemde kym itdirilmek din devlet-i caliyyemin
c

mezkrlardan fermn- hmynuma cadem-i itcat ile henz maciyyetine varmayanlarn zerlerinde olan hkmet ve elviye hardan maciyyetinde hidemt- caliyyede bulunarak mahal ve mstahk kimesnelerden intihb ve tavsiye olunmak zere der-i devlet-medrma
c

arz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i B sene: 1141 Hkm: 184 Adana Eyletinde vkic elviye alaybeylerine hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim

Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde bacz hidemt- caliyyenin temiyeti in casker-i nusret-eserimin teksri muktez olmala siz ki mm ileyhim alaybeylerisiz sancaklarnzn cummen zcem ve erbb- tmr ile vezr-i mrun ileyhin yanna memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde bayraklarnz kde ve sancaklarnzn zcem ve erbb- tmrn bayraklarnz altna alub cacleten kalkub savb- memra cazmet ve bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varub iktiz iden hidemt-
c

aliyyede rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i pesendde vcda getrmee

ziyde sacy ve dikkat eyleyesiz sizin bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmanz muktez olmala tehvn ve taksriniz zuhr idecek olur ise cevba kdir olmayub ve

174

nefertnzdan dah ger kalanlarn dirlikleri hara tevch olunaca mukarrer olmala cmleye tefhm ve bir gn evvel kalkub sercan ve caclen vezr-i mrun ileyhin yanna varmaa mbderet eyleyb ser-i m hilfndan be gyet ihtirz ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i B Sene: 1141 Defter s. 45 Hkm: 185 Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin maciyyetinde bulunub Gence muhfazasnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede rey-i savbddin ile camel ve hareket eylemen artyla her bir bayra yz ellier nefer olmak zere Erzurum ve Kars cniblerinden on bayrak ve Harret ( ) ve Divrii ve Malatya ve irmen ve Honke ( ) ve b- thir cnibleri ve ol havliden dah on bir bayrak ki mecmcu bin yz elli nefer olmak zere yirmi bir bayrak yenieri serdengedileri tahrr olunmak in evmir-i caliyyem sdr olunmudu lkin memr olanlarn cadem-i tekayyd ve ihtimmlarndan n tahrr eyledikleri nefertn slsn mertebesi nks olduundan mcad bayra altnda mevcd olanlarn dah ekseri silahsz olub bunlarn noksanlar tekml ve atlardan mcad bir mikdr serdengedi itdirilmee muhtc bu defca memhr kimen ile thrr ve iclm itmen ile cenk ve harbe kdir yarar ve tvn ve tmmus-silh yiitlerden olmak artyla mukaddem fermn olunan bayraklarn noksn olan nefert tekmil itdirilmek in ekd-i edd evmir-i caliyyem ile dergh- mucallm yenierileri oca tarafndan mukaddem ve msrac mbirler tacyn olunduundan gayr her bir bayra yine yz ellier nefer olmak artyla mceddeden dokuz bayrak serdengedi nefert dah tahrr olunmak zere fermnm olmala tahrrine memr olan mbir doru Erzuruma varub seninle haberleb yine Erzurum ve Kars taraflarndan m tahrrini mnsib grrler yoksa ol havl ve etrafda sir mahallerden mi yazlmasn irde ederler hsl- kelm sen ki vezr-i mrun ileyhsin ne tarafdan itdirilmesini mnsib grr isen ol mahalden dokuz bayrak serdengedilerin tahrrlerine mberet ve bir neferi noksan olmayub ilerinden birisi silahsz bulunmamak artyla olmikdr serdenged nefertn cacleten tahrr ve tekml ve sercan ve caclen Genceye gtrb iktiz iden hidemt- caliyyemde kym eylemek zere mahssan yenieri oca tarafndan mbir tacyn ve irsl olunman sen ki vezr-i mrun ileyhsin keyfiyyetinden habr ve gh olub her ne mahalden mnsib grr isen ocaklar tarafndan memr olan mbirleri macrifetleriyle mceddeden fermn olunan dokuz bayrak

175

serdengedi nefertn tahrr ve mukaddem fermn olunan yirmi caded bayraklarn dah noksanlarn tekml itdirmeleri in Divn- Hmynum tarafndan emr-i erfim tahrri bbnda iftihrul-mer vel-ekbir bil-ficil ba defterdrm olan cAli dme culuvvuh iclm eylemein mm ileyhin iclm mcebince camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i B sene: 1141 Hkm: 186 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Gence memleketinin bir gn akdem tahrr ve tekmli ehemm-i mhmm- lzmulihtimmdan olub ve sir eyletlerden baczlar hitm-pezr ve baczsnn dah itmm vakt-i karbeye gelmi iken Gence tarafnn tahrri henz resde-i hsn-i hitm olduu maclm olmadndan mcad ne mikdr mahalleri tahrr ve ne mikdr kusru kaldn dah haberi vrd eylemeyb ol tarafn dah cacleten tahrr ve tekmli muktezi olmala mukaddem sdr olan mufassal ve merh emr-i erfim urtu zere kusr kalan mahaller dah tahrr ve tekml ve icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere defterlerin bir gn akdem bu tara(fa) getrmesin dergh- mucallm kapucu balarndan olub Gence taraf muharriri olan cAli Paazde Muhammed dme mecduhya tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde memleket-i merkmeden henz ne mikdr mahaller tahrr olunmayub kusr kalm ise bir gn akdem tahrrine tarafndan muharrir-i mm ileyhe icnet ve mukaddem sdr olan mufassal ve merh emr-i erfim urtu zere bir hatve yer hric kalmamak vechi zere tahrr ve tekml ve icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere defterleriyle muharrir-i mm ileyhi bir gn akdem der-i devlet-medrma irsl eyleyb bu emr-i mhimde ser-i m ihml ve msmahaya rz ve cevz gstermekden be gyet ittik ve ihtirz eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- B sene: 1141 Hkm: 187 Dergh- Mucallm Kapucubalarndan olub Gence tarafna muharrir tacyn

olunan Ali Paazde Muhammed dme mecduhya hkm ki: Gence memleketinin mceddeden tahrr ve bir gn akdem pezr-y hsn-i hitm olmas ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmdan olur ve senden keml-i ihtimm ile bir gn

176

evvel itmm meml olunur iken sir eyletlerden baczlar hitm-pezr ve baczs dah itmma krb olmu iken Gence tarafnn tahrri henz resde-i hsn-i hitm olduu maclm olmaduundan mcad ne mikdr kusru kaldnn dah haberi vrd eylemeyb ve ol tarafn dah cacleten tahrr ve tekmli muktez olman imdi sen ki mm ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde memleket-i merkmenin mukaddem sdr olan mufassal ve merh emr-i erfim urtu zere tahrrinden ne mikdr kusr kalm ise tahrr ve tekml ve icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere defterlerini der-i devlet medrma getrb beyhde yere imrr- vakit ve zamn ile tehr-i maslahata bcis olmadan be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesin yle ki bundan sonra dah ihml ve teksl ile bu maslahat- mhimmenin tehrine bcis olacak olur isen bir vechle czr ve cevbn s olunmayub muhaz ve muckab olacan yaknen muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve mukaddem sdr olan mufassal ve merh emr-i erfim urtu zere memleket-i merkmeden ne mikdr mahaller tahrr olunmayub kusr kalm ise bir hatve yer hric kalmamak zere cacleten tahrr ve tekml ve icml ve mufassallar bu tarafa balanmak zere defterlerin bir gn evvel der-i devlet medrma getrmee ziyde ikdm ve ihtimm ve ser-i m hilfndan gyetl-gye ittik eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evst- B sene: 1141 Hkm: 188 Sbk Diyrbekir vlisi vezr brahim Paaya hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehya irsl eyledn mektb ve kimen vezr-i mrun ileyh tarafndan der-i devlet medrma irsl olunmala manzr- hmynum olub hulsa-i mazmnunda cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet- meclhi ile hsn-i vifk ve ittihd zere hareket ile ahsunludan destres olduunuz ekyy bi cavnillhi tecla kahr u tedmr ve emvl ve eylar ganimet-i guzt- caskir-i nusrat masr klndktan sonra mukaddem Karada Han iken firr iden Abdurrezzk ve nallu Mirza cAli ve Hseyin Bey onbe mikdr ihtiyaryla Kefen Ber Ker (
c

) den

tarafnza gelb istmn itmeleriyle rehinleri alnub emn virildii arz ve inh ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tebriz muhfz olub Tebriz tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh dah iclm Defter s. 46

177

ve sir tahrr olunan keyfiyyta dah ilm-i cihn-r-y pdihnem muht ve aml olmala huzz ve inbist- htr- saf-mezhir-i pdihneme bcis olman vcda gelen mesc-i cemlen mebrr ve mekr olmudur berhurdr olasn hliy hakknda neyyir-i cinyet-i
c

aliyye-i pdihnem pertev-efken ve kuzlum-sekrn- mekrim-i hidvnem mteltm ve

mevczen olub hssa hilca-i fhire mlknemden sana bir sevb semmr- fizs-srr kaplu hilcat-i mrisl-behcet-i sultn cinyet ve ihsnm olub Tebriz tarafna memr tavif-i
c

askere babu olan vezr-i mrun ileyh macrifetiyle ilbs olunmak zere ile irsl

olunmudur imdi vslnde cinayet ve ihsnm olan hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi ifh- taczm ve tebcl birle telsm ve takbl ve d- hamiyyet-puna iks ve zhr- mfharet-i evf eyledikden sonra cacleten kalkub sana cinyet ve ihsnm olan Revana varub muhfazasna kym ve Eylet-i Revann hsn-i nizmna bezl-i tb tvn eylemen bbnda yazlmdr. F Evst- B sene: 1141 Hkm: 189 Hl irvan Han Serhay Han dmet- meclhiye hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehya irsl eyledn mektb ve kimen vezr-i mrun ileyh tarafndan der-i devlet medrma sl olunmala manzr- hmynum olub dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Diyarbekir valisi ve Tebriz tarafndan tesyr olunan tavif-i caskere babu olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh ile ittifk ve hsn-i vifk zere hareket ile ahsunlu ekysndan destres olduunuz ekyy kahr u tedmr ve emvl eylar ganim-i guzt- masr oldukdan sonra mukaddem Karada Han iken firr iden cAbdurrezzk ve nallu Mirza cAli ve Hseyin Bey on be mikdr ihtiyrlaryla Kefer Ber Kerden tarafnza gelb istmn itmeleriyle rehinleri alnub istimlet virildii ve sir tahrr olunan keyfiyyta cilm-i clem r-y pdihnem muht ve aml olub huzz ve inbist- htr- saf-mezhr-i pdihneme bcis olmala vcda gelen mesc-i cemlen mebrr ve mekr olmudur berhurdr olasn hliya hakknda fitb- clem-tb-
c

inyet-i mlknem lemecn ve bahr-i zhir-i mekrim-i pdihnem feyezn idb hssa

hilca-i fhire-i hidvnemden size semmr- fizs-srra kaplu bir sevb hilcat-i mrislbehcet-i sultn ve esyf ftihtl-eknf- hsrevnemden bir kabza imir-i cadv-tedmri shib-krn ve bir murassac haner-i meymenet-cevher-i hsrevn cinyet ve ihsnm olub ile irsl olunmudur ledel-vsl mersim-i taczm ve icll ile istikbl ile hilcat-i fhire-i ve kisvei zhiremi ifh taczm ve tekrm birle telsm ve iktis ve d- hamiyyet-perverine zver ve 178

emir-i zafer-tesrimi zb-i miyn- celdet eser ve haner-i hmyn- peykerimi zb-i kemer ve zhr- mbht ve mufharet-i evfer eyledikten sonra kalem-rev-i hkmetinde olan recy ve berynn himyet ve synetinde ve hsn-i nizm- memleketde cidd-i tm ve sir taraf- devlet-i caliyyemden temiyeti iktiz iden umr ve husslarda ve ar ve Tala Lezgilerinin tedb ve gmllerinde dah Gence muhfz vezr-i mrun ileyh macrifetiyle temiyet ve edsnda ihtimm- ml kelm ile fim bd dah mesc-i cemle vcda getrb celb-i rz-y ymn-iktiz-y pdihneme bezl-i tb tvn eyleyesiz. F Evst- B sene: 1141 Hkm: 190 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Der-i devlet-medrma irsl eyledn mektb ve kimen ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Diyarbekir valisi olub Tebriz tarafndan tesyr olunan tavif-i caskere babu olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun ve cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhinin mektblar vrd idb hlsa-i mazmnlarnda ahsunludan destres olduklar eky-y bi
c

avnillhi melikil-kdir kahr u tedmr ve emvl ve erzaklar ganim-i guzt- nusret-masr )den taraflarna gelb istmn itmeleriyle

olub ve Karada Han iken firr iden cAbdurrezzk Paa ve nallu Mirza cAli ve Hseyin Bey onbe mikdr ihtiyarlaryla Kefen Ber Ker ( rehinleri alnub emn virilb istimlet olunduu carz ve inh olunman elhamd lillhi tecl huzz ve inbist- htr- saf-mezhir-i pdihneme bcis olmudur eky-y merkmenin tedmr ve tenklleri ecazz- emn-i mlknem idi bi hamdillhi tecl husle mevsl olmala senin dah bu huss in gerek han- mrun ileyhin caskir-i mteksire ile emhden hareketi emrinde ve eer icml-i tedbr-i mstahsene ile savb- memruna sevk-i tesyrde vcd pezr olan sacy- mevfrun mebrr ve mekr olmudur berhurdr olasn hl hn- mrun ileyhin vcda gelen mesc-i mebrresi mukbelesinde mekrim-i seniyye-i mlknemden bir sevb semmr kaplu hilcat-i fhire ve birer kabza kl ve haner cinayet ve ihsnm olub nvzi ve istimlet-i mtemil emr-i erfimle hl rikb- hmynumda haseki olan (bo) zde mecduh tebli hizmetine tacyn ve irsl ve fim bacd dah iktiz iden hususlarda ve ar ve Tala Lezgilerinin tedb ve gmllarnda rey-i reznine muvfakat ile ihtimm ve dikkat eylemesi in tavsiye olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin Defter s. 47

179

Haseki-i mm ileyhin yanna adamlar koub ve ktlar yazub terft- hmynumu vestatnla kendye sl ve gerek ar ve Tala Lezgilerinin ve gerek sir gmllar muktez olan ekynn tedb ve gmllar mukaddem memr olduun vech ve iktizs zere hareket ile ihtimm- maslahat ve hsn-i nizm- memlekete sarf- nakdne-i ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey buyurdum ki. F Evst- B sene: 1141 Hkm: 191 Mcebince camel oluna dey cunvnna hatt- hmyn- mehbet-makrn kede klnmdr. Hl Revan Eyletine mutasarrf olan vezr brahim Paaya hkm ki: Feth-i cedd olan Revan Eyleti am mnendi kesirl-cedv yer metn ve mahsldr memleket olmala bir-reyi tasluhur-raciyyet ve bil-cadli tmlekl-beriyyet mefhm- hikmet-mersmu zere hsn-i ihtimm- cenb- hilfet-mebm zere rfk ve mlyemet ile seferler esnsnda kerr ferr-i caskerden etrfa mteferrik olan recy evtn- kadmelerine ircc ve ikmet ve mezlim ve tacaddiytdan himyet ve bast bist- efkat olunarak bi hamdillhi tecl memleket-i merkme recys karn-i refh ve emniyyet olmalaryla meymin-i rfk ve mlyemet ile eylet-i mezbrede vkic mri muktact ve cizye mallar dah tezyd ve terakk kabl eyled resdes rtbe-i tahakkuk ve shhat olman innallhe yemuru bil-cadli vel-ihsn nush- kermi mstedcsnca mrct- kann- cadlet ile memleket-i merkmenin yevmen fe yevmen izdiyd- cumrn ve evvelkiden ziyade macmr ve abadan olmas aks-y murd ve cygr-i fudm olub ve sen ztnda cakl- sf ve istikmet-i vfi ile mevsf olmanla mezd-i cinyet-i caliyye-i pdihnemden acl-y mertib-i devlet-i caliyyem olan rtbe-i vl-y vezret-i acl ve hssaten ir-efrhte-i devletim ve ars- yemn-i saltanatm olmanla senden rz-y ymn-i iktiz-y mlkneme muvfk harekt- hamde ve hidemt- pesendde melhz- tabc- saf-makrn- hidvnem olduuna binen Revan Eyletinin istill-i zabt in cizyesi defterdrl refc ve ilg ve eref-yfte-i sudr olan mufassal ve merh emr-i erfimde bast ve temhd olunan urt- mtecaddide ve kuyd- mteekkide ile eylet-i mezkre cavtf- caliyye-i mlknemden sekiz yz rm kese ake mal ile sana tevch ve ihsnm olub ve refc olunan defterdarlk kalemiyesi ve sir cavid-i mucayyenesi fim bacd bil-klliye tarafna cid ve rcic olmala katc fukarya bir drl cevr ve tacadd olunacak hlet olmaman eslfn gnlerinden olageldii zere ber vech-i ictidl muktact ve cizye mallarnn mahsl- tabcileri olmikdr

180

ml- mryi istif eyledikden sonra mesrif-i lzimene vef idecek mertebelerden efzn ve mstevf m bakiye dah hsl olaca bedhiyytdan olmala mal iltizmna ake zam olunmudur dey bahane ile recy fukarsna teklif-i kka tahml olunmasna katc rz-y hmynum olmad maclmun olub sen devlet-i caliyyemin ir- hss- bhirl-ihtiss olmanla inallhu tecl makarr- hkmetine dhil olduunda vlin cdiln hayrun min matarin vbilin mazmn- hikmet-nmnu zere meslek-i cadl ve vdi-i pnihd ve rfk ve mvsta ictibr ve zabt u rabt- memleket ve himyet ve synet-i raciyyet ve icnet-i fukar ve kahr u tenkl zaleme ve erbb- ekvetde eslfn eserlerine iktif ile tahsl emvl-i mryyede bezl-i cidd-i evf ve muktact ve cizyeyi muctedil ve recy-perver kimesnelere tefvz ve iltizm eyleyb zalemeden olanlara deruhde eylemekden ziyde ittik ve etrfa em g tutub sirren ve calenen teharr ve istiks birle ilerinden cevr ve ictisfa tesadd idenleri olur ise bil tevakkuf ahz ve ercan hakknda lzm geleni icr eyledikden sonra ol makle zalemeyi diyr hara tard ve icla ve eylet-i merkme recysndan etrfa mteferrik olanlardan bakiyye kalanlarnn dah kulblarn telf ve tatmn ile evtn- kadmelerine celb ve iskn ve hl mevtn- asliyyelerinde tavattun idenlere iktizsna gre tohum ve badar virb ve sir malzemelerine dah imdd ve icnet ile cmlesini zircat ve hrsete tevk ve terb iderek rz be rz terakki-yi cumrn- memleket ve nizm- hl-i raciyyete bin-nefs dikkat ve ihtimm eyleyesin vel-hsl kllkm rcn ve kllkm mescln can raciyyetini hads-i erfi muktezsnca senden zhr- sr- adlet ile hsn-i nizm- memleket matlb olmala zikr olunan zamme bahanesiyle vedyic-i hlikul-bery olan recy fukarsna sinn-i sbkadan ziyde ake tarh ve tevzci iktiz itmez iken maczzallhu tecl irtikb olunduu sretde muhaz ve muckab olacan yaknen mukarrer ve muhakkak bilb ser-i m hilfndan gyetl-gye mcnebet ve memleket-i merkmenin hsn-i nizm ve sir mevdda imcn- nazar ve dikkat-i teemml ile lziml-inh olan hususlar calet-tafsl tahrr ve der-i devlet medrma carz ve iclm ve memleket-i merkmenin murd- hmynum zere keml-i hsn-i nizmnda fevkl-had dikkat ve ihtimm ile hakknda olan hsn-i zann- pdihnemi tasdke bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i B sene: 1141 Hkm: 192 Revan muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Tevfk-i rabbni ve cinyet-i caliyye-i samedni birle bir memleketin fetih ve teshri myesser oldukda o memleketin muhfazasna tacyn olunacak tavif-i caskeriyenin virilecek 181

ulfe ve tacynatlaryla sir mesrif-i mhimmesi grldkden sonra tahamml mertebede

beytl-ml- mslimne dah irsliye tacyn olunmak in evvel emirde kur-y macmre ve arzi-i mnbitesi havss- hmyna tahss ve vasatl-hl olanlarndan eylet ve elviye mutasarrflarna mikdr- kifye hss tacyn olunub mcads vech-i ictidl zere zecmet ve tmra tertb klnmak devlet-i caliyye-i ebediyyl-istimrrmn drne-i mstahsenesinden olmala mukaddem Revan memleketinin tahrri fermnn oldukda bu kcide-i haseneye mrc olunmak hussu mtecaddid evmir-i caliyyem ile tenbh ve tekd olunmu iken tahrre memr olanlar cadem-i istikmetlerinden n tamac- hma tebaciyyet idb meslek-i sadkatdan cudl ve inhirf ile cdet-i mardyye-i kadmi muktezsnca hss- hmyna tahss klnacak kur-y macmreyi intihb ve ekall-i kall yazular ile eylet-i mezkrede on drt zecmet ve drt yz doksan cadet tmr olmak zere tahrr ve rvet nmiyle nice akeler alub diledikleri kimesnelere tevzic ve taksm itmeleriyle bu cihetden beytl-ml- mslmine
c c

azim gadr ve hasret tertb eylednden katc- nazar zcem ve erbb- tmr devlet-i aliyyemin caskir-i mucted-bahsndan olmala hn-i iktizda calel-fevr memr olduklar

mahalde tecemmuc ve tehad itmelerin sancaklar altnda skin olmalar kavnn-i kadmeden iken eylet-i merkmede zecmet ve tmr mutasarrflarnn ekser ve alebi Kars ve Ahstha ve Erzurum ahlisinden olmalaryla ekser evktlarn kend vilyetlerinde gerdklerinden sonra mahsl vaktinde gelb tmr ve zecmetleri mahsltn ahz u kabz ve dercakab yine vilayetlerine cavdet ve riccat eyledikleri mevsk bir kimesneler haber virmeleriyle bu sretde vakt-i hcetde hizmet-i lzimelerinde mevcd bulunmayacaklar mukaddime-i halden isticr ve istidll olunub ve calel-huss Defter s. 48 kl ictibriyle tahrr eyledikleri zecmet ve tmrlarn hsllar kadr-i kifyeden bir ka mertebe efzn olduu hadd-i tevatr ve istihda resde olmala her birisinni birka kl olmaa tahamml var iken n-mstahk birer kimesnenin cabes yere mekeli olmak ihtill-i nizma bcis olduu zhir ve ikr olmak cihetiyle hfz- nizm- devlet in muharrirlerin hynet-i irtikb eyledikleri tertb ilg ve her bir zecmet ve tmrn cal vechis-shha hsllar bilinb bacdeh knn- kadme ricyet ile tacdl ve tesviye olunarak sret-i ictidle ifr olunmas rtbe-i mefrzede olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin der-i sacdetimden mbir tacyn olunan ile ibu emr-i erfi celll-kadrm vslnde bu huss aks-y murd- hmynum olduun bilb keml-i basret ve intibh zere camel ve hareket ve rec ve himye ile ketm ve setr eylemek kaydna dmeyb hakkat-i hal zhire karmakda bezl-i vsc u kudret eyleyerek macrifet-i erc ve mbir-i mm ileyh macrifetiyle sirren ve

182

alniyeten cal vechit-taharr istiks ve tefahhus ve her bir zecmet ve tmrn hsllar her ne

ise bir akesi noksan yazlmamak artyla baka baka mfredt zere tahrr ve defter itdirb mucaccelen der-i sacdetime irsal eyleyesin bu merm- hayr-encmn bi-tevfkihi sbhneh ve tecl karn-i hsn-i nizm olmas ecazz- metlib-i mlknem olmala senden meml ve muntazar olduu vech zere bu maddede icr-y mersim-i basret itmen lzm iken meslek-i hilfa zhib olmak ihtimlin olur ise bir tark ile cevba kdir olamazsn ona gre camel ve hareket idb ser-i m hilfna ruhsat ve cevaz gstermekden be gyet tevakk ve ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i sene: 1141 Hkm: 193 Bir sreti Tiflis Eyletinde dahi on bir zecmet ve yz otuz yedi tmr tahrr olunmala Tiflis muhfz vezr shak Paaya: Siyk- merh zere baka emr-i erf yazlmdr. Hkm: 194 ldr valisi olub Tiflis muhfz olan vezr shak Paaya hkm ki: Zcem ve erbb- tmr devlet-i caliyye-i ebediyyl-istimrrmn caskir-i muctedbahsndan olmala hfz ve hrset-i memleket in nizm- hllerine tekayyd mhim ve muktezi olub ve el-yevm ldr Eyletinde ber mceb-i defter-i hkn yedi yz seksen yedi tmr ve yz zecmet ve yirmi iki caded yurtluk ve ocaklk haslar olmala knn- kadm zere mstakillen sefere eer kimesnelerin zerlerinde bulunmak iktiz eylediinden baka eylet-i mezkre macmr ve abadn bir memleket olman zecmet ve tmrlarnn haslar kesr olub her birisinin rd ile birka nefer kimesnenin sefere emesine tahamml var iken zikr olunan zecmet ve tmrlarn ekser ve alebi yutluk ve ocaklk beylerinin etbc zerlerinde ve baczlar dah sened-i tmr olmala bir mahalle memr olduklarnda bayraklar altnda kuydtndan nks cemc-i kall bulunub bir ie ve hizmete yaramadklarndan katc- nazar Tiflis ve Gence ve Revan memleketlerinin bi tevfkhi sbhneh ve tecl kabza-i teshire girmesi takrbiyle ldr Eyleti i elde kalmala zcem ve erbb- tmrnn o havlde mnteh-y serhad olan mahaller muhfazalarnda bulunmalar art klnmak lzime-i halden olub ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin ztnda merkz olan vfr- sadkat ve mezd-i istikmet muktezsnca vazc- meml zere bu hussun sret-i nizma ifr senden matlb olmala imdi der-sacdetimden mbir tacyn olunan ile ibu emr-i erf-i clnm vslnde eylet-i merkmede ber mceb-i defter-i hkn mukayed 183

olan ol mikdr tmr shiblerinin birisi dah yutluk ve ocaklk beylerine mtecallik olmayub balu bana sefere eer yarar ve tvn kimesneler olmaa ve ilerinde bila shib olan ve sened-i tmrlar dirliksiz olan mstahk yiitlere virilmek zere noksanlar tekml ve mukayyed olan yz nefer zcemnn her birisini memr olduklar mahallere kendlerinden gayr ikier nefer hizmetkrlaryla gidb hizmet-i memrelerinde mevcd bulunmak ve yurtluk ve ocaklk mutasarrflarnn dah shibleri yoklanub hsllarnn tahammllerine gre haber ve noksan zere her birisinden on beer nefer ictibriyle mecmcu yirmi iki nefer ocaklk beyleri yz otuz nefer yarar ve tvn adamlaryla sefer vermek artyla sret-i hsn-i nizma ifr olundukdan sonra bunlarn beher sene nsf kend vilyetlerinde ikmet idb nsf- har- mnvebe tarki zere beher sene cal tarkil-mnsafa Tiflis ve Revan muhfazalarna ve Revana iktiz itmez ise Gence muhfazasna gidb bir sene hizmet-i muhfazada kym birle iktiz iden hidemt- caliyyede muhfz paalarn rey-i seddleriyle
c

amel ve hareket ve seneleri tekmlinde zcem ve erbb- tmr ve yurtluk ve ocaklk

c

beylerinden vilyetlerinde ikmet idenleri bunlarn yerlerine bayraklaryla gelb Tiflis ve Revana veyhud Genceye dhil olduklarndan sonra muhfazada olanlarn avd ve incivklarna muhfz paalar taraflarndan izin ve ruhsat virilb evre vilyetlerine cavdet eylemek ve mddet-i mucayyenesi tekmlinden mukaddem hizmet-i muhfazada karar veyhud nbetini gelmi iken hizmet-i muhfazaya gitmekden nkl idenler her kim olur ise olsun bil tevakkuf yurtluk ve ocaklklar ve zecmet ve tmrlar terk-i hizmet eyledikleri in refclerinden mstahk olanlara tevch olunmak zere urt- vkca ile taht- zbtaya idhl eyledikden sonra mcibince defter-i hknden kaytlarna erh virilmek in sercan ve
c

aclen der-sacdetime tahrr ve iclm eyleyesin eylet-i mezbre mddet-i medde zerinde

olub ve fil-asl kend vatan ve memleketin olmak takrbiyle zcem ve erbb- tmrn ekseri sana veyhud akrab ve mtecallikatndan olan yurtluk ve ocaklk beylerine mnsib olduklarndan kendleri himye in mdfaca kaydna db matlb olan nizm tayir itmek sevdsnda olur isen bir drl cevba kdir olamazsn imdi o misill mlhazt- fsideyi hatrndan karub fermn olunduu zere nizm- mezkrun ber vefk- meml husl-pezr olmasnda biz-zt dikkat ve ihtimm birle rz-y ymn-iktiz-y mlknemi tahsle cidd-i tm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur,buyurdum ki. F Evil-i Sene: 1141 Defter s. 49 Hkm: 195

184

Dergh- Mucallm Kapucubalarndan olub Gence muharriri olan (bo) dme mecduhya hkm ki: Gence muhfz dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun taleben li merdtillhi tecl bin ve imr eyled cmic-i erf ve medrese-i mnifeye vakf eyled musakkaftn ird mesrifine kifyet itmemekle Gence Sancanda yirmi drt arazisinden Hnikh karyesi tarafndan cmic-i erfe vakf olmak zere havss- hmyndan tefkk ve kendlere temlk olunmak iin istidc-y cinyet itmekle iltimsna mscade erzn olmala karye-i merkme hudd ve snryla vezr-i mrun ileyhe temlk olunmak zere fermn olunmala lkin Gence Eyletinin henz tahrr-i defterleri gelmediinden Defterhne-i cmirede kayd tashh olunman imkn olmamala zikr olunan Hnikh karyesi vezr-i mrun ileyh tarafndan Gencede ihy olunan cmic ve medresenin mesrif-i mucayenesine vakf olmak zere cavtf caliyye-i hsrevnemden ihsn ve temlk ve defter-i tahrre vakf olmak zere tahrr eylemen in divn- hmynum tarafndan emr-i erf tahrri bbnda bil-ficil ba defterdrm cAli dme mecduh iclm itmekle mm ileyhin iclm mcebince fermn- clnm yazlmdr. F Evil-i Sene: 1141 Hkm: 196 Hla Sivas vlisi vezr cAli Paaya hkm ki: Bundan akdem bay ve cisynlar zhir olan ar ve Tala Lezgilerinin gmllarnda mesc-i cemlen zhir ve beddr olub ve el-hlet hzih tife-i merkme istmn itmeleriyle rehinleri alnub emn virilmekle senin mansbn olan Sivasa cavd ve insrfa izin ve ruhsat virilmek zere dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh carz ve iclm itmekle vcda gelen sacy- cemlen mebrr olub mansbna cavdetine izn-i hmynum erzn klnmdr ibu emr-i erfim ile vslnde vezr-i mrun ileyhin macrifetiyle mansbn olan Sivasa cavdet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i N sene: 1141 Hkm: 197 ldr ve Tiflis Eyletlerine mutasarrf olan Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki:

185

Bundan akdem bay ve cisyanlar zhir olan ar ve Tala Lezgilerinin gmllarnda mesc-i cemlen beddr olub el-hlet hzih tife-i merkme istmn itmeleriyle rehinleri alnub sen ki vezr-i mrun ileyhsin Tiflise gtrmek zere sana virildii dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan carz ve iclm olunmala vcda gelen sacy- cemlen mebrr olub Tiflise cavdetine izn-i hmynum erzn klnmdr imdi ibu emr-i erfim ile vslnde Tiflise cavdet ve muhfazasna kym ve nizm- umruna dikkat ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evil-i N sene: 1141 Hkm: 198 Sivas Eyletinin elviye alaybeylerine hkm ki: Birka seneden ber dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde iktiz iden hidemt- dn devlet-i caliyyemde sancaklarnzn zcem ve erbb- tmrlaryla bezl-i tb tvn eyleyb ve hl hallerinize zacf tr olmala vilyetlerinize izin ve ruhsat virilmek zere vezr-i mrun ileyh tarafndan carz ve iclm olunub fil-hakka drt be seneden ber ehl
c

ylinizden dr ve hidemt- caliyyede tahsl-i rz-y hmynum in bezl-i makdr itmeniz

ile sacyleriniz mebrr ve mekr olmala hallerinize merhameten vilyetlerinizi cavdete izn-i hmyun erzn klnmdr imdi ibu emr-i erfim ile vslnde vezr-i mrun ileyhin macrifetiyle bil-cmle sancaklarnz zcem ve erbb- tmryla vilyetlerinize cavdet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur,buyurdum ki. F Evil-i N sene: 1141 Hkm: 199 Bir sreti Marca Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 200 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 201 Bir sreti Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine:

186

Hkm: 202 Hl Gence muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin mhrn dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem Tiflis muhfz vezrim shak Paa ve Sivas vlisi vezrim cAli Paa edmallhu tecl icllehumnn mhrleriyle memhr der-i devlet medrma irsl eyledn bir ktca kimenin hilfna mefhmunda bundan akdem iclm olunduu zere ar ve Tala Lezgilerinin inhizmndan sonra Defter s. 50 vezrn- mrun ileyhimnn Topkaraaacndan hareketlerinden mukaddem tife-i mezbrenin kadlar Murtaza cAli ve Hac Aa yanlarna gelb istimn itmeleriyle Genceye bile getrb bacdeh arl el-Hc smacil ve Bykl Ramazan dah Genceye gelb ve getrdkleri kt fim bacd taraf- devlet-i caliyyeme itcatta sbit kadem ve Khit ve Grcistanndan keff-i yed itmek urtunu mutazammn olmala muktez-y vakt ve hle gre emn virilmesi mnsib grlmekle kadlar ve mukaddem gelen adamlaryla emn buyruldusu irsl ve sonra gelen el-Hc smacil ve Bykl Ramazan rehin olmak zere shak Paa ile Tiflise irsl olunmala maciyyetine tacyn olunan Haleb ve Adana Eyletleri ve dokuz bayrak serdengedi ol tarafa varncaya dek bir gile kalmamak ihtimli olur ise Erzurum ve Sivas ve Marca ve Kars zcema ve erbb- tmr vilyetlerine cavdete izin virilmek ve kime-i ihrca dah Sivas valisi cAli Paa dah mansbna gitmek zere izin ve ruhsat klnmak husslar ve sir tahrr olunan keyfiyyta cilm-i cihn-r-y pdihnem muht ve mil olub vcda gelen sr- mesc-i ve hsn-i tedbrin mebrr ve mekr olmudur berhurdr olasn hl iclmn zere mrun ileyh cAli Paann mansbna ve Erzurum ve Sivas ve Marca ve Kars Eyletlerinin alaybeyileri ve zcema ve erbb- tmrnn dah vilyetlerine cavdetleri in izin ve ruhsat mcir baka baka evmir-i erfem sdr ve tarafna irsl ve gerek bunlarn ve gerek sir paalardan dah lzmu olanlar kem kn alkoyub lzmlar olmayanlara izin virilmesi yine senin rey-i reznine ihle olunmala iktizs ve mnsib grdn vech zere camel ve hareket ve izin verilmesi mnsib olanlara izin ve ruhsat ve maciyyetinde lzmu olanlar alkoyub kem yenba tekml-i nizm- ahvli memleket ile hsn-i hitm- mesc-i mebrrene bezl-i nakdne-i vscu kudret eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i N sene: 1141 Hkm: 203

187

Rumili Beylerbeylii pyesiyle Gence Beylerbeyisi olan brahim Paa dmetmeclhiye hkm ki: Sbk Gence muhfz olan Mustafa Paa vefat idb ve memleket-i Gence, Afgan ve irvan ve Moskov ve cAcem ve ahsunlu ve Lezgi ve Grc tifelerinin vasatnda vkic olmala bi cavnillhi tecl hfz ve hrseti ve recy ve berynn himyet ve syneti ve erbb- fesd ve ekvetin defcu refciyle hsn-i nizm- memlekete kdir bir stdenleri ve karrn-y raciyyet-perver ve mardiyyl-eser beylerine tacyn ve takrr olunmak ehemm-i umr- devlet-i caliyyemden olub ve sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin nice mddetten ber vzer kethdl hizmetinde bulunmanla recy-perverlik ve kapu halknn zabt ve rabtnda ihtimm- tm ve sir umr- hsn-i nizm- memlekete vukf- tmmyla macrf ve mehr olmanla senden her vechile rz-y hmynuma muvfk harekt- hasene ve din devlet-i
c c

aliyyeme lyk hidemt- mstahsene melhz- tabc- saf-makrn- pdihnem olmala avtf-
c

aliyye-i mlknemden eref-bah- sudr olan hatt- hmyn- mevhibet-

makrnum mcebince Rumeli Beylerbeyilii pyesiyle Gence Eyleti sana tevch ve ihsnm olub muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile sana her ne mahalde vsl bulur ise katc bir an tehr ve tevakkuf eylemeyb serican ve ccilen savb- memra sarf- cnn- cazmet ve birgn akdem Genceye varub muhfazasna kym ve mteveff-y mrun ileyhin etbc ve kapusu halkn istishb ve istihdm ve bi
c

inyetillhil-melikil-callm hfz ve hrset-i memleket ve icry hsn-i hkmet ve murct-

mersim-i cadlet ve hrset siynet-i skkn- memleket ve recy ve beryy zhr- sr- merhim efkat ve iktiz iden umr ve husslar cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet iktisb irvan Han Serhay Han dmet- meclhi ile mktebe ve mrsele ile mzkere ve mvere ve lzimt-temiye olan husslarda ve hsn-i nizm- memlekete dir kffe-i umrun temiyet ve icr ve tetmn ve edsnda ihtimm- tm ile senden meml-i hmynum olduu zere hidemt- cemle vcda getrb sacyn mebrr ve mekr olmaa bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i N sene: 1141 Hkm: 204 Rumili Beylerbeylii pyesiyle Gence Beylerbeyisi brahim Paa dmet- meclhiye hkm ki:

188

Gence muhfazasnda olan blkt- er(baa) ve kapu halknn ol tarafda mekslerinin lzmu kalmad ise istshb- rey-i reznin ile bu tarafa cavdet ve riccatlarna izin ve ruhsat virmen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i N sene: 1141 Hkm: 205 Sivas vlisi vezr cAli Paaya hkm ki: Bundan akdem mansbna cavdet in emr-i erf sdr ve irsl olunmudu lkin Gence muhfz Mustafa Paa veft itmekle muhfz- cedd varnca sen yine Gencede meks ve tevakkuf ve iktiz iden umru ryet ve muhfz cedd vardkdan sonra mansbna cavdet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i N sene: 1141 Defter s. 51 Hkm: 206 Gence Beylerbeyisi ve Gence muhfazasnda olan brahim Paa dmet- meclhiye hkm ki: Gence memleketinin tahrri in bundan akdem Dergh- cl Kapucu balarndan
c

Ali Paazde Muhammed dme mecduh muharrir tacyn ve irsl olunmuken Gence

muhfz mtevaff Mustafa Paann ihmli ve cadem-i tekayyd ve ihtimm- sebebiyle iki seneye karbdir beyhde tehr ile karn-i ihtimm ve pezir-y hsn-i hitm olmayub muharrir-i mm ileyhin dah bu hussda nevcan teksl zhir olub mukaddem eref-yfte-i sudr olan emr-i cell-n urtu zere memleket-i merkme tahrrinin bir gn evvel tahrr ve itmm ve karn-i hsn-i hitm oldukdan sonra icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere tahrr-i defterleriyle muharrr-i mm ileyhin bir an mukaddem itmm- tahrr ile icde ve ircc ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmdan olmala imdiye dek tahrr olunan mahallerden mcad kusur kalan nevh ve kury ve cz ve kll bikc ve zyc her ne ise birgn akdem ve bir sacat mukaddem muharriri mm ileyhe gerei gibi tahrr ve itmm itdirb bacdet-tekml icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere tahrr defterleriyle bir an mukaddem cavdet itdirb ser-i m hilfndan ihtirz ve tevakk eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i L sene: 1141

189

Hkm: 207 Dergh- Mucallm kapucu balarndan olub Gence memleketinin tahrrine memr olan Ali Paazde Muhammed dme mecduhya hkm ki: Sen ki mm ileyhsin memr olduun tahrr-i emnet sbk Gence muhfz mteveff Mustafann cadem-i tekayyd ve ihtimm- sebebiyle iki seneden ber beyhde tehr ile karn-i itmm ve pezr-y hsn-i hitm olmayub senin dah bu hususda nevcan teksln zhir olmala mukaddem eref-yfte-i sudr olan emr-i celil-nm urtu zere memleket-i merkme tahrrinin birgn evvel resde-i hsn-i hitm oldukdan sonra icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere tahrr defterleriyle bir gn evvel bu tarafa gelmen ehemm-i mhmdan olmala bu huss in emrl-meril-kirm hl Gence Beylerbeyisi brahim Paa dmet-meclhiye tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdar ve irsl olunmala bu emr-i mhimde cidd-i tm ve bir gn akdem tahrr ve itmmna ikdm ve ihtimm ve imdiye dek tahrr olunan mahallerden mcad bk kalan nevh ve kury ve czc ve kll ve bikc ve zyc dahi bir gn akdem ve bir sacat mukaddem gerei gibi tahrr ve itmm ve bacdet-tekml icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere defterleriyle bu tarafa cavdet ve bir an mukaddem itmam- hizmete mbderet eyleyb ser-i m ihml ve tekslden begyet ihtirz ve mcnebet eylemen bbnda fermn- olmudur,buyurdum ki. F Evhir-i L sene: 1141 Hkm: 208 Sbk Gence muhfz mteveff Mustafa Paann kapclar kethds olan Sleyman zde mecduhya hkm ki: Cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhi catebe-i caliyye-i mlkneme mektb gnderb hn- mrun ileyh devlet-i
c c

lnm sdr

aliyye-i ebed-mddetimin kemer-bend-i sadkat ve iye-berd- cubdiyyet-i olmala

huls- taviyyeti muktezsnca iktiz iden hidemt- celle-i dn devlet-i caliyyemde rz-y hmyn- pdihnem zere harekete muvaffak olmas in umur- serhadd-i mansre ve Moskovlu ahvlini carz ve iclmda kendn tasdk ve kavnn-i devlet-i caliyyemi ifde ve tahkk in ricl-i devlet-i caliyyemden yin ve mersimi saltanat- seniyyemi crif ve Moskovlu ile olan erit-i musleme ve hudd ahvline vkf bir muctemed-i caliyye kimesne maciyyetinde olmak zere tacyn olunmak bbnda istidcy cinyet itmekle sen ki mm ileyhsin ztnda rd ve istikmet ile macrf ve mteveff-y mrun ileyhin kapclar

190

kethdl hizmetinde ve hudd katcnda dah iftihrul-emcid vel-ekrim Dervi Mehmed dme mecduh maciyyetiyle bulunmanla her hussa vukfun olman senden basret ve istikmet ile hareket Moskovlu ile mbeynde meyyed olan sulh u salh- meyyedin
c

ahidnme-i hmynum mcebince eritine ricyetde ihtimm olunmak melhz olmala

hn- mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmudur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde kalkub hn- mrun ileyhin maciyyetine varub anda ikmet ve kavnn-i devlet-i
c

aliyyemin ifdesinde ve Moskovlu ile mbeynde mekked olan muslaha-i meyyedenin

eritini himyet ve synetde keml-i mertebe ihtimm ve dikkat eyleyb ve eer Moskovlu tarafndan muyir-i urt- msleme vazc ve hareket zuhr ider ise cacleten shhati zere der-i devlet-medrma carz ve iclm ve cevbna muntazr olub bacdeh ne vechile fermn- hmynum vrid olur ise ona gre camel ve hareket olunub hilf zere vazc ve hareket olunmakdan begyet ittik ve mcnebet olunmak bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evst- Z sene: 1141 Hkm: 209 Hl irvan Han Serhay Han dmet- meclhiye hkm ki: Vilyetiniz olan Gzi Kumuk taraflarndan bacz hussun nizm iktiz itmekle yerinize bir mtesellim nasb ve tacyn ve kendiniz ol tarafa varub iktiz iden umr ve husslar ryet ve drt aya dek yine irvana cavdet eylemek zere izin ve ruhsat- pdihnemi iltims eylediinden kapclar kethds Mehmed zde mecduh ve immetiniz hizmetinde olan Muhammed zde cilmuh takrr ve ifde itmeleriyle izn-i hmynum erzn klnman iltimsnz zere hl der-i devlet-medrmdan maciyyetinize tacyn olunan kdvetl-emcid vel-acyn Sleyman zde mecduh refkatiyle macan vilyet-i mezkreye varub bi tevfkh tecl ryet ve nizm muktez olan husslar grb hsn-i nizm virb ve ol havlde carz ve iclm muktez olan ahvli der-i devlet-medrma carz ve iclm ve drt aya dek makarr- hkmetiniz olan irvana cavdet eyleyb lkin Moskovlu tarafna hilf- urt- sulh u salh ve muyir-i cahidnme-i hmyun mikdr- zerre tecvz ve bir gne hlet-i gayr- mardiyye vukc bulmamak zere keml-i mertebe ihtiyt zere hareket ve hilfndan ittik ve mcnebet olunmak bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evst- Z sene: 1141 Defter s. 52 Hkm: 210

191

nallu cemcat rcessndan Mirza cAli Bey zde mecduhya hkm ki: Sen ki mm ileyhsin taraf- devlet-i caliyyeme itcat ve istmn ve ztnda sadkat ve istikmetin nmyn olmala nallu ve Afar cemcatlarnn friul-bl yaylaklarna varmalar ve tanzm-i ahvlleri in mtesellim nasb ve tacyn olunman in cenb- emretmeb eylet-nisab sacdet-iktisb hl irvan Han olan Serhay Han dmet-meclhi iltims itmeleriyle hn- mrun ileyhin iltimslar zere cemcat- merkmeye mtesellim nasb ve tacyn olunmusundur imdi cemcat-i merkmenin friul-bl yaylaklara varmalar ve hsn-i nizm- halleri hussunda hn- mrun ileyhin rey-i savbddleri zere camel ve hareket ve sir kurb- civrlarnda olub devlet-i caliyyeden mtevahhi olan cemcatlarn dah temn ve irhalar hussunda iktizasna gre emniyet ve istimlet ve taraf- devlet-i caliyyeden htrhhlar zere itmnn ve ictmd virilb her vechle telf ve terb ile hsn-i itcata ircc olunmalar hussunda keml-i ihtimm ve dikkat ve bezl-i vscu kudret itmee zuhra gelen mesc-i cemlen mebrr ve mekr olacan yaknen mukarrer bilb ona gre hidemt- pesendde vcda getrmee ziyde ihtimm ve dikkat eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, dey yazlmdr. F Evst- Z sene: 1141 Hkm: 211 Hl Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Beylerbeyisi olan brahim Paa dmetmeclhiye hkm ki: Kdvet acynil-milletil-meshiyye Moskov arnn sitne-i scdetimde mukm kapu kethds (bo) hatimet cavkibuh bil-hayr Sdde-i Sacdetime carzuhal gnderb hl Bahr-i Hazarda olan Moskov ceneral mh- Nisann on drdnc gn Gence tarafndan kapu kethds mm ileyhe gnderdii ulak ehacya ( ) vsl ve cenb- emret meb hkmet-nisb sacdet iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhiye haber verdikde han- mrun ileyh Gence Beylerbeyisi tarafna mektb tahrr idb istzn edeyim dey cevab virb on gn mrrundan sonra Gence beylerbeyisi cevz gstermemi dey mrruna mmnacat ve ger cavdet itdirdikde ceneral-i mezkr Ejderhan ( yoluyla Gir ( ) ) cnibinden mahss ulak gnderb bu hussun sebebini isticlm eylediin

iclm ve fim bacd sitne-i scdetimden Bakye gitmek zere ehac ve Gence yoluyla gnderdii ve Adana tarafndan gelen ulaklarna mmnacat olunmayub muctd zere maciyyetlerine adamlar tacyn ve cminen ve slimen mrr ve cubr itdirilmek bbnda istidc-y cinyet itmein devlet-i caliyye-i ebed-meddimle muslaha zere olan mlk-

192

nesrnn iktiz iden meslihleri in yedlerinde senedleriyle der-i devlet-medrma irsl eyledikleri ve der-i devlet-medrmdan dah yedlerine yol emri virilb ircc olunan adamlarnn mrr ve cubrlarna mmnacat olunmayub ber mceb-i cahidnme-i hmyn himyet ve synet ile minen ve slimen mrr ve cubr itdirilmek lzm ve lbd olmala sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bu huss in hn- mrun ileyh ile haberleb bu keyfiyeti iclm ve ifde ve Moskovlu tarafndan yedlerinde senedleriyle gelenlerin ve bu tarafdan yol emirleriyle gidenlerin iyab ve zihblarna mmnacat olunmayub ber mceb-i
c

ahidnme-i hmyun himyet ve synet ve minen ve slimen mrr ve cubrlarna ihtimm

ve dikkat olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Z sene: 1141 Hkm: 212 Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Beylerbeyisi olan brahim Paa dmetmeclhiye hkm ki: Muzft- memlik-i pdihnemden olan irvan Eyleti ular zr-i him-y himyeti mehbettma iltica idb devlet-i caliyye-i edediyyl-istimrrma gerden-dd-i ribka-i tcat ve ser-nihde-i kemend-i mtbacat olmalaryla zerlerine hfd- cenh- refet ve bast- bist- efkat birle mahmiyl-etrf tutulmalar lzime-i n- devlet-i caliyye ve vcibe-i cuhde-i saltanat- seniyyemden olduundan katc- nazar eyleti mezkre mnteh-y hudd- slmiyede vkic her cnibi kde bir memleket olmala muhfaza-i hudd- bild ve muhrese-i emvl-i cibd in hn-i iktizda tehassun idecek hsna eedd-i ihtiyc ile muhtclar olub calel-huss Nehr-i Kre ile Arasn mlk olduu mahalde devlet-i caliyyem huddu dhilinde kalan yerde vkic olan geit Tebriz ve Erdebil ve Mecn cniblerinden ve sir ol havl ve etrfdan gelb giden tccr ve msfirinin memerr ve macberi vkic olman memleket-i ecnib ve ayr duhlnden muhfaza in zikr olunan geidin hfz ve zabt olunmas emr-i ehemm iken macber-i mezkr mahfz ve mazbt olmayub memlekete duhl ve hurc idenlerin keyfiyetleri maclm olmamakdan n sedd-i sur- memleket ili tekin kalub raciyyet rtbe-i macrzada olduundan mcad emh ahlisinin vakt-i hcetde kendlere melz ve melce olacak kalcalar olmamala keyd mazarrat- dmandan bir vechile tumannet ve emniyetleri olmayub caled-devm altnda vahetden hl olmamalaryla memleket-i mahrsetl-meslik-i pdihnemde syi ve emniyet ve ry ve tumannet hussuna vesile olmak iin Nehr-i Ker ile Arasn mlteksnda vkic olub devlet-i caliyyem snr dhilinde olan geid mahall-i kurbunda bir kalca ve ehr-i emh kurbunda dah bir kalca bin itdirilmek muktez-y vakt hlden olduunu Eylet-i irvann culem ve suleh 193

ve bil-cmle ahlisi mahzarlaryla carz ve inh ve cenb- emret-meb eylet-nisb devletintisb hl irvan Han olan Serhay dmet-meclhi dah mektb ve kimesiyle tahrr ve iclm idb f nefsil-emr bu misill serhadd-i slmiyede vkic olan memlik-i pdihneme tecvz ve zvvr ve msfirinden vrid ve sdr olanlarn keyfiyetleri bilinb ecnib ve ayr dhlnde muhfaza in vkic olan meslik ve mecbirin gerei gibi zabt ve rabt ile sedd-i sur olunmak drne-i mstahsene-i cihndrden olduundan baka ehr-i emh ahlilerinin vakt-i iktizda etfl ve nisvnlarn vazc ve hfza medr olmak in taleb ve iltims eyledikleri kalcalarn bin olunmas emr-i muktez olub ancak ibtid-y hlde kef ve mucyeneye muhtc olduuna binen kefi in fermn- cl sdr olmala huss- mezbr sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin senin cuhde-i tekayyd ve ihtimmna taclk ve ihle klnub sen dah tarafndan sbk Gence muhfz mteveff Mustafa Paann kethds olan cAli zde mecduhyu mbir tacyn ve irsl idb ol tarafa vardkda zikr olunan mahallerin zerlerine varlub macrifet-i erc ve hn- mrun ileyhin macrifetiyle keif hussuna rca mbderet ve cahidnme-i hmyn urtuna ricyet olunarak Nehr-i Ker ve Nehr-i Arasn mlteksnda devlet-i caliyyem huddu dhilinde vkic geid-i mezbrun kurbunda mnsib ve mstahsen grlen mahalde bir kalca ve kezlik ehr-i emh kurbunda dah bir kalca yaplmak zere kef ve mucyene ve bu maddede fikr-i camk ve teemml-i dakik ile gerei gibi tedbr ve mlhaza olunacak az casker ile muhfazas mmkn olacak vechile tarh- cenb ve resm-i merb zere heyet ve sretleri dah resm ve tasvr olundukdan sonra ahli-i memleket taraflarndan ber vech-i muctd olacak beden icnetden mcad ne kadar mesrif ile olaca ve ne makle mhimmt ve camele iktiz idecei ne mikdr ve ecnsn cretci ile baka baka tahrr ve defter ve mhimmtnn kang tarafdan tedriki eshel ve enseb ise her bir maddesinin zerine tahrr ve iret olunarak ber vech-i tekml kef ve defter olunduktan sonra yaplacak kalcalarn resimleriyle mmz ve mahtm keif defterleri der-i sacdetmedrma irsl ve keyfiyyeti calet-tafsl carz ve iclm olunub bacdeh her ne vechile fermn olunur ise ona gre camel ve hareket olunmak zere divn- hmynum tarafndan emr-i erfim tahrri in iftihrul-mer vel-ekbir bil-ficil Badefterdrm olan cAli dme
c

uluvvuh iclm itmein mma ileyhin iclm mcebince, camel ve hareket ve hilfndan

begyet ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Z sene: 1141 Defter s. 53 Hkm: 213 Bir sreti dah 194

Tiflis ve Revan muhfzlarna yazlmdr. Hkm: 214 Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Beylerbeyisi olan brahim Paa dmetmeclhiye hkm ki: Bundan akdem zhr- cisyn ve tuyn ile fesd ve ekvete ictisr iden ar ve Tala Lezgilerinin gmllar in zerlerine casker tacyn olundukda mezbrlar berhem-zede-i inhizm ve fm bacd tavk- itcat-i devlet-i caliyyemi zver-gerden-i cubdiyyet eyleyb cadde-i itcatdan ser-i m inhirf itmee tacahhd ile mteebbis-i ezyl-i cahd emn olmalaryla iset-i sbkalar cafv ve imz olunmu iken mezbrlar yine kendi hallerinde durmayub Gence muktactndan Nehr-i Ker kenarnda vkic bacz karye ahlsini gret ve mukaddem fuzlen zabt itmeleriyle yedlerinde nezc olunan karyelere tekrar tacarruz ile cibilletler merkz olan fesd ve ekveti icrya mterakkb- frsat olduklar iclm olunmala mezbr Gence ve Revan ve Tiflis gibi eyletin vasatnda icra-y fesdlarna emn ve zaman virilmek lyk olmayub gerek mezbrlarn ve gerek Snak ekysnn fesd ve ekvete tesaddleri zuhrunda sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bir tarafdan sen ve bir tarafdan dah dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh ve bir tarafdan dah dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Revan muhfz vezrim brahim Paa iktizsna gre tertb-i
c

asker calel-fevr tacyn ve irsl ve yhud bin-nefs kendleriniz lgar ve keml-i ittifk ve

tedmr-i gmllaryla mazarratlarn defc u refc olunmak lzm ve lbdd olmala bu huss in vezrn- mrun ileyhimya tenbh ve tekdi mtemil evmir-i erfem sdr ve irsl olunman sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin vezran- mrun ileyhim ile haberleb eky-y merkmenin vech-i merh zere tecemmuc ve fesd ve ekvete tesaddleri zuhr eyledikde iktizsna gre hareket ve calel-fevr kifyet mikdr casker tertb ve tesyri ve yhud bin-nefs kendnz lgar ve keml-i ittifk ve ittihd zere hareket ile gml ve tertb i neklleriyle defc-i err u fesdlarnda cidd-i tm ve ikdm ve ihtimm eylemen bbnda fermn- cln sdr olmudur. F Evst- Z sene: 1141 Hkm: 215 Hl Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Beylerbeyisi olan brahim Paa dmetmeclhi ve Dergh- Mucallm kapucu balarndan olub Gence muharriri olan cAli Paazde Muhammed dme mecduhya hkm ki:

195

Bi cavnillhi subhneh ve tecla feth ve teshri myesser olan memlik ve bldnn rd- tabcsi her ne ise zabt ve tahrr olunmak devlet-i caliyye-i ebediyyl-istimrrn kavid-i mstahsenesinden olmala kef randan teshri myesser olan bild ve emsrn dah calelinfird tahrri in muharrirler tacyn olundukda muzft- memlik-i cihndrden olan Gence Eyletinde vkic emlk ve akrt ve arzi ve bt ve mme-i merhil ve ciht ile sir tahrri iktiz iden acr ve rsmtn bir maddesi hri kalmamak artyla bi ecmacihim tahrr ve defter olundukdan sonra taraf- mrden zabt olunmas enseb ve evl olanlar havss- hmyndan olmak zere bakaca ifrz ve tmr ve zecmet olmala yn ve cesbn olanlar dah vech-i merb ve tavr- matlb zere zecmet ve tmr in tefrk ve temyz ve kifyet mertebesi dah mirliv havssna tahss ve yerl kullarna ocaklk virilmesi mansb olanlar dah ocaklk tacyn olunmak zere bundan akdem sudr iden fermn- clnla muharrir-i mm ileyh Muhammed dme mecduh muharrir ve Defter-i Hkn ktiblerinden Rhi Mustafa dah ktib tacyn olunub bacdet-tekml icml ve mufassallar bu tarafda balanmak zere defterleri der sacdete gnderilmek zere fermn olunmu idi sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin tarafndan bu defca ktlar gelb hlsa-i mefhmunda muharrir-i mm ileyhin hizmet-i memresi resde-i hsn-i hitm olub lkin tahrr eyledii kur ve arzisinin icml ve mufassallar sitne-i Scdet tarafnda baland sretde bacde zaman ol taraflarda hudd ve snra ve bacz kur ve mezrica mtecallik sudr ve zuhr idecek mnzat- mtenevvicann fasl u hasm rtbe-i tecassre resde olaca mtehammilt- umrdan olduuna binen tahrr olunan mahallerin icml ve mufassallar ol tarafda balanmas nizm- memlekete bcis olacak hltdan olduunu tahrr ve iclm itmen ile f nefsil-emr ol makle tahrr olunan kur ve arznin keyfiyyt ve kemiyyt ol taraflarda bedheten mehd ve mtecayyn olduu cihetden icml ve mufassallar ol tarafda balanmas bacz sehv ve hatadan synete bd olacak hlt- merdiyyeden olduu bedhiyyt- umrdan olduundan baka mr-i mrn- mm ileyhsin devlet-i caliyyenin hayr-hhn- drnesinden olub sadhat ve istikmet ve fetnet ve kiyset-i mucten ve msellem ve calel-huss mddet-i meddeden ber havl-i randa tevakkuf ve ikmetin sebebiyle esbb- zbta-i memlikden olan keyfiyyt- itba vukf- tm ve ttlac m l kelmn olduu eit ile zikr olunan tahrr defterlerinin icml ve mufassallar macrifetin ve balanub ve hn-i iktizda mrcacat in bir sreti dah Gence Hazinesinde zabt ve hfz olunmas mahz- isbet olmala bu vakte dek tahrr eyledikleri kur ve arzi ile sir mevdd- mteferrikadan havss- hmyn olmaa yn olanlar mr muktaca olmak zere ifrz ve sir tmr ve zecmet ve ocaklk ve mirliv havsss olacak kur ve mezrici dah vech-i mnsib-i zere tacyn ve tahss eyledikden sonra Gence Eyleti intih-y serhadd-i slmiyeden olub etrf ve eknf- akvm- mteferrika ve ecyl-i 196

mtenevvica ile meml olduuna binen hudd- memleket ve merz bm- eyleti muhfaza ve hrset in mnsib grld mertebe zcem ve erbb- tmr tedriki dah rtbe-i vcbda olan kazydan olub lkin tahrr defterlerinin icml ve mufassallar baland esnda bir karye veyhud bir mezracann iki ve yhud kl tmr olmaa tahamml var iken sehven veyhud himyeten bir kl tmr ictibr olunmas takll-i caskere ve sucbet-i hrset-i kive ebd olacak hlt- gayr- mardyeden olmala bu bbda senden meml ve muntazar olan sadkat ve fetnet muktezsnca keml-i basret ve ziyde ihtimm ve dikkat ile hareket eyleyb ol makle tmr ve zecmet olmak zere tahrr olunan kur ve mezric ile sir acr ve rsmt her ne ise bir kl olmaa tahamml mertebesinden ziyde mscade ile takll-i caskere bd olacak vecihlerden ziyde ihtirz olunarak sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin macrifetin ve mbir tacyn olunan muharrr-i mm ileyh macrifetleriyle zecmet ve tmr ictibr olunan her bir klcn hadd-i ictidl zere icml ve mufassallar balanub gerek mirliv hssna tacyn olunan kur ve mezric ve gerek bacz yerl neferta ocaklk virilecek muktactda dah ziyde basret ve intibh zere hareket olunub vech-i ictidline kem yenba mrct olunarak sir havss- hmyn karyeleriyle macan onlarn dah icml ve mufassallar balandkdan sonra hn-i iktizda mrcacat in bir sreti Gence Hazinesine vazc ve hfz olunub asl defterleri Defterhne-i mirede hzf olunub asl defterleri Defterhne-i mirede hzf olunmak in der-i devlet-medrma irsl olunmak lkin bu emr-i hatr devlet-i caliyyenin cmleden ehemm olan umr- mhimmesinden olmala bu bbda beytl-ml-i mslmini synet ile kendlerden hidemt- mekre zuhru meml ve mtevakkac iken taraf- hilfa slk ile meslek-i istikmetden cudl ve inhirf gsterilb mahsl-dr olan kur-y macmreyi mirliv havss ve zecmet ve tmra tahss ile taraf- mrye gadri irtikb itmek veyhud bir karyenin hslna gre bir ka kl olmaa tahamml var iken tamac- hma tebaciyyet ile bir kl ictibr itmek misill hareketleri zhir olur ise bir drl cevba kdir olamayub netice-i halde ctb- edde mazhar olacaklarn bir hoa teemml ve tefekkr ile bu emr-i cazm ve hitb- cesmde gerei gibi sadkat ve istikmeti ed idb sizden matlb olan vech-i merb zere emr-i tahrre sret-i hsn-i nizm virmeleri in divn- hmynum tarafndan emr-i erfim tahrri bbnda iftihrul-mer vel-ekbir bil-ficil Badefterdrm olan cAli dme culuvvuh iclm itmekle vech-i merh zere camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i Z sene: 1141 Defter s. 54 Hkm: 216 197

Tiflis Eyleti mutasarrf vezr shak Paaya hkm ki: Bi lutfillhil-melikil-mezd feth-i cedd olan Hemedan memleketi vuscat-i arzi ve enh ve kesret-i menfic ve kur ile bir eylet-i kesrl-cedv olmala bir-rifk tesluhurraciyyet ve bil-cadli tmlekl-beriyyet mefhm- hikmet-mersmu zere hsn-i ihtimm- pdihnem muktezsnca hareket ve fukar-y raciyyete rfk ve mlyemet ile seferler esnsnda tecaddiyt- caskerden etrfa mteferrik olan recy evtn- kadmelerine ircc ve ikmet ve mezlim ve tecaddiytdan himyet bast- bist- efkat olunarak bi hamdillhi tecl memleket-i merkme recys karn-i zamn ve emniyet olmalaryla meymin-i rfk ve mlyemet ile eylet-i mezbrda vkic mr muktact tezyd ve terakk kabl eyled resde-i rtbe-i tahakkuk ve shhat olman innellhe yemuru bil-cadli vel-ihsn nass- kermi mstedcsnca mrct- knn- cadlet ile memleket-i merkmenin yevmen fe yevmen izdiyd- cumrn ve evvelkiden ziyde macmr ve abadn olmas aks-y murd ve cygr-i fudm olub ve sen ki vezr-i mrun ileyhsin vezrete icl ve hssaten r- efrhte-i devletim ve ars- dest-i saltanatm olmanla muhfaza-i merkmeye memr olaldan ber ictidl zere hareket ve zhr- sr- hsn-i hkmet eylemenle fim bacd dah senden rz-y ymn-iktiz-y mlkne ve muvfk- harekt- hamde ve hidemt- pesendde melhz- tabc- saf-makrn- hdvnem olduuna binen Hemedan Eyletinin istikllen zabt in defterdarl refc ve erefyfte-i sudr olan mufassal ve merh emr-i erfimde bast ve temhd olunan urt- mtecaddde ve kuyd- mteekkide ile eylet-i mezkre bin yz krk bir senesi Mart ibtidsndan cizyesiyle drt yz elli kese ake mal ile sana tevch ve ihsnm olub ve refc olunan defterdarlk kalemiyesi ve sir cavid-i mucayyenesi fim bacd bil-klliye tarafna rcic ve cid olmala katc fukarya bir drl cevr ve tecadd olunacak halde olmaman ber vech-i ictidl muktact ve cizye mallarnn mahsl- tabclerinden ol mikdr ml- mryi istf eyledikden sonra mesrif-i lzimene vef idecek mertebelerden efzn fiz dah hsl olaca bedhiyytdan olmala senden matlb- hmyn pdihnem olduu zere vlin cdiln hayrun min matarin vbilin mazmn- hikmetnmnu zere meslek-i cadl ve vdi-i p-nihd ve rfk ve mvsta ictibr ile fukary ve raciyyeti himyet ve synetde ihtimm ve dikkat iderek tahsl-i emvl-i mriyyede bezl-i ciddi evf ve muktact ve cizyeyi muctedil ve recy perver kimesnelere tefvz ve ilzm eyleyb zalemeden olanlara deruhde eylemekden ziyde ittik ve etrfa em ve g tutub sirren ve
c

alenen taharr ve istiks birle ilerinde cevr ve ictisfa tesadd ederi olur ise bil tevakkuf ahz

ve ercan hakknda lzm geleni icr eyledikden sonra ol makle zalemeyi diyr- hara tard ve icl ve eylet-i merkme recysndan etrfa mteferrik olanlardan bakiyye kalanlarn dah

198

kulblarn telf ve tatmn ile evtn- kadmelerine celb ve iskn ve hl mevtn- asliyyelerinde tavattun idenlere istimlet ve iktizsna gre tohum ve badr ve sir malzemelerine imdd ve icnet ile cmlesini zircat ve hrsete tevk ve terb iderek rz be rz terakk-i cumrn- memleket ve nizm- hl-i raciyyete bin-nefs ihtimm ve dikkat eyleyesin vel-hsl kllkm racin ve kllkm mescln can raciyyetih hads-i erfi muktezsnca senden zhr- sr- cadlet ile hsn-i nizm- memleket matlb- hmynum olman eylet-i merkmenin ziydeye tahamml var iken ol mikdra virilmein vedyic-i hlikul-bery olan recy fukarsna sinn-i sbkadan ziyde ake tarh ve tevzci iktiz itmez iken maczzallh irtikb olunaca sretde muhaz ve muckab olacan mukarrer ve muhakkak bilb ser-i m hilfndan gyetl-gye mcnebet ve memleket-i merkmenin hsn-i nizm ve sir mevdd- lzmul-ihtimmna cibret ve imcn- nazar ve dikkat ve teemml ile lzmul-inh olan hususlar der-i devlet-medrma carz ve iclm ve memleket-i merkmenin murd- hmynum zere keml-i hsn-i nizmnda fevkl-had dikkat ve ihtimm ile hakknda olan hsn-i zann- pdhanemi tasdke bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i M sene: 1142 Hkm: 217 Ber vech-i arpalk Kangr Sancana mutasarrf olan Selim dme ikbluhya hkm ki: Sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bundan akdem carzlar zhir olan ar ve Tala tifesinin tedb ve gmllar in sbk Gence muhfz mteveff Mustafa Paann maciyyetine memr ve tacyn olunmu idin hl itmm- hizmet ile cavdetinde Kazak Sanca muhfazasna ve zahire nakline tacyn ol hizmeti dah itmm itmekle ol havlde lzmun kalmad dey emrl-meril-kirm hl Gence Beylerbeyisi brahim Paa dmet-meclhi seni Tiflis tarafna irsl ve imdiki halde Tiflis tarafnda dah meksine bcis bir halde olmamala mansbna cavdetine izin ve ruhsat virilmek zere dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh mektbla iclm itmein sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde mansbn olan Kangrya cavdet eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i Z sene: 1141 Hkm: 218

199

Rumili

Beylerbeylii

payesiyle

Gence

Eyletine

mutasarrf

ve

Gence

muhfazasnda olan (bo) Paa dmet- meclhiye hkm ki: Medine-i Marcada skin culem ve suleh ve eimme ve huteb ve sdt ve nkab ve bil-cmle meyih ve fukar Sdde-i Sacdetime mahzar gnderb Marca Eyletinin zcem ve erbb- tmr ark seferi zuhrundan bu ana gelince yedi seneye karb seferde ve bi hamdillhi tecl Tiflis ve Revan ve Gence ve irvan cnibi muhfazasnda ve bil-cmle muhrebe ve fthtda mevcd ve hizmet-i vfireleri sebkat idb lkin mezkrlarn kurnu tebdl olduundan mcad vilyetlerinin etrf ve eknf Trkman ve Ekrd ve Eskn ekysnn memerr ve makarlar olmala karyelerinin ekseri bil-klliye perkende ve perin ve zircat ve hrsetden hliyetl-hliye kalman birka seneden ber gelen harlklar tehdest ve bcis-i sedd-i ramak olacak bir eye mlik olmadklarndan n emlk ve emticaya mlik olanlar dah emvl ve eylarn frht ve sknlarna varnca borlu yedinde olub bir vechile tecayye iktidarlar olmayub il hzihil-n kendleri ve cylleri sil mesbesinde nn- yevmiye muhtc ve halleri gyetl-gye mkedder ve dier gn ve mahall-i merhamet olmala kendlerinin ve cyllerinin bk ve h ve eninlerine merhameten memr olduklar seferden cafv ve kendlerine bir mikdr refhiyet gelinceye dek vilyetlerine gelb meks ve ikmet eylemeleri in emr-i erfim virilmek bbnda istidc-y merhamet ve akd-kudtilmslimn Marca kads Mevln Yusuf zdet-feziluh dah vech merh zere carz itmein mezbrlar ark seferine ibtid olduu gnden ber vkic olan sefer-i emh ve Tiflis ve Gencede sercasker paalar yannda alaybeyileri bayra altnda mevcd bulunub memr olduklar muhsara ve muhfazada bezl-i vcd iderek hizmet idb mahall-i refet ve sezvr ctfet-i mlknem olmalaryla sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin mezkrlar varub sancaklarnda skin ve zecmet ve tmrlarna zabt ve nizm virilmek zere seferden cafv olunmalar bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Za sene: 1142 Defter s. 55 Hkm: 219 Haleb alaybeyisi (bo) zde kadruhya hkm ki: Sen ki miralay- mezkrsun bundan akdem eylet-i merkmenin zcem ve erbb- tmryla Gence muhfazasna memr olmu iken Tebriz tarafna memriyetiniz in emr-i erfim sdr ve irsl olunmu idi el hlet hzihi Gence muhfazasnda kalmanzn lzmu olduunu emrl-meril-kirm hl Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Beylerbeyisi

200

olan brahim Paa dmet-meclhi der-i devlet-medrma mektbuyla carz ve iclm itmekle kem fil-evvel Gence muhfazasnda kalmak zere memr olmusuzdur imdi Eylet-i Halebin cummen zcem ve erbb- tmryla kem fil-evvel Gence muhfazasnda kalub emr-i muhfazada ve sir iktiz iden hidemt- caliyyenin edsnda mr-i mrn- mm ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i vscu kudret olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Z sene: 1141 Hkm: 220 Revan muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Bundan akdem zhr- cisyn ve tuyn ile fesd ve ekvete cesret iden ar ve Tala Lezgilerinin gmllar in zerlerine casker tacyn olundukda mezbrlar berhem-zede-i inhizm ve fim bad tavk- itcatda devlet-i caliyyemi zver-gerden-i cubdiyyet eyleyb cdde-i itcatdan ser-i m inhirf itmemei tacahhd ile mteebbis-i ezyl-i cafv emn olmalaryla iset-i sbkalar cafv ve imz olunmu iken kend hallerinde durmayub Gence muktactndan Nehr-i Ker kenarnda vkic bacz karye ahlsinin emvlini gret ve mukaddem fuzl zabt eyledikleri karyeler yedlerinde nezc olmu iken tekrar tacarruz ile cibilletlerinde merkz olan fesd ve ekveti icrya mterakkb frsat olduklar iclm olunmala mezbrlar Gence ve Revan ve Tiflis gibi eyletin vasatnda olmalaryla icr-y fesdlarna emn ve zaman virilmeyb gerek mezbrlarn ve gerek Snak ekysnnn fesd ve ekvete tesaddleri zuhrunda dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh ve emrl-meril-kirm Gence muhfazasnda olan brahim Paa dmet-meclhi ile haberleb ittifak ve ittihd ve iktizsna gre hareket ile gml ve tertb-i neklleriyle defci serr-u fesdlarndan ihtimm olunmak zere vezr-i mrun ileyhe mr-i mrn- mm ileyhe ve sana baka baka mufassal ve merh evmir-i erfem sdr ve irsl olunmu idi el-hlet hzih tarafndan deri devlet-medrma kimen gelb hlsa-i mefhmunda huss- mezbr in bu esnda Revan tarafndan casker gndermenn fidesi olmaduundan gayr ol tarafda Karaorlu ekys ve kapusuz levendt tifesinin dah recy nefertna zulm ve cudvnlar mukarrer olmala huss- mezbr in gidild halde Revan gibi bir memleket-i macmrenin recysnn pern olmasna ve ml- mrinin ger noksnna bcis ve bd olacaklar nmyn olman mezbrlarn zerlerine sefer olunmak irde olduu halde ziyde piyde casker tedrikiyle itn sensllne tehr olunmak mnsib olman Revan cnibinden taraf- hara casker gnderilmeyb kend eyletinin muhfazasna ihtimm olunmak bbnda emr-i erfim 201

iltims eylemek ile sen ki vezr-i mrun ileyhsin huss- mezbr in sana tekrar emr-i erfim vrd itmedike hareket ve casker gndermeyb eylet-i Revann muhfazasnda ve Karaorlu ve Levendt ekysnn defc ve refcleri ve recy ve berynn himyet ve synetlerinde bezl-i nakdne-i ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- S sene: 1142 Hkm: 221 Gence Beylerbeyisi brahim Paaya hkm ki: Gence muhfz vezr Mustafa Paann tertb ve nizm mcebince Lori Kalcas muhfazasnda be bin be yz yetmi be ake yevmiye ile be yz nefer yerl kullar olub senev on alt bin drt yz krk alt gur ile bir rubc mevcibleri Gence cizyesinden virilmek zere beratlar virilb her bir neferine ehriye birer kile hnta tacyn olunduu ba muhsebeden der kenr olunub zikr olunan mahal kalca nmnda bir palanka olub cnib-i arksi Tiflis ve cnib-i imlisi ldr ve cnib-i garbsi Kars ve cnib-i cenbsi Revan olmala Genceye kurbiyyet ve ittisl cihetlerinden bir drl mnsebeti yo iken mteveffa mrun ileyhin kend feth eyled bir mahal olmala iine kullar vazc ve mesrifi Gence tarafndan grlmek zere tahss klnub ancak el-hlet hzih garb tarafndan bir dvr olub cevnib-i siresinde katc dvr olmaduundan gayr fil-asl vadc dah muhfaza-i memleket in olmayub cAcem tifesi yaylak kdklarnda ahml-i saklelerin vazc idegelmeleriyle
c

Acem vaktinde cal hlih kalmasnn cilleti madde-i mezkre olub lkin yol ura ve

derbend bir mahalde olmamala el-hlet hzih bir drl muhfazasnn lzmu ve iktizs yoiken onalt bin drt yz krk alt gur mevcib ile on bin kile mikdr zahire talebinden hl olmadklarn sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin mektbunla iclm ve kalca-i merkmenin katc lzmu olmayub bu ana dek beyhde mesrife bcis olduu muhtev-y mektbunda istinbt olunduuna binen erefsudr bulan hatt- hmyn- evket makrnum mcebince mevcd olan der ve dvr dah hedm ve nefertnn kaydlar refc ve terkn ve muhfazasnda olan kapu kulu nefert ocaklar taraflarndan mahall-i hara nakl olunub yerl kullarnn imdiye dek bil mcib aldklar mevcibleri kendlere incm olunmak mukbelesinde gzete mevcib ve zahire taleb eylemeleri in Divn- Hmynum tarafndan emr-i erfim tahrri bbnda hl Badefterdrm olan cAli dme culuvvuh iclm itmein vech-i merh zere camel olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1142

202

Hkm: 222 Dergh- Mucallm kapucu balarndan olub sbk Arpa Emni olan cAli Aa dme mecduhya hkm ki: Revan Eyleti cavtf- caliyye-i hidvnemden dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl hssa mushibim ve dilr-i muhteremim Mehmed Paa edmallhu tecl icllehya tevch ve ihsn- hmynum olub ve sen ki kapucu ba mm ileyhsin yarar ve krgzr ve mcerrebl-etvr olduuna binen eylet-i mezbreye sen ve kimmakm nasb ve sbk Revan muhfz olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehyu ashb- hukkla murfacaya hl rikb- hmynda mir ahr- sni olan Mustafa dme mecduh mbir tacyn olunub sen dah srcatle hareket ve Erzurumda mbir-i mm ileyhe mlk oldukdan sonra macan Revana dhl ve fermnm zere mevdd- ittifk ile grmeniz muktez-y hlden olmala sen ki kapucu ba mm ileyhsin sercan ve caclen ocandan hareket ve Erzurumda mbir-i mm ileyhe mlk ve macan Revana varub sen mstakillen kimmakm olub fermnm olan umr ve hussun icrsna ihtimm eyleyesin dey yazlmdr. F Evst- C sene: 1142 Defter s. 56 Hkm:223 Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: Tiflis kurbunda vkic Topkaraaa Kalcasnn etrf ar ve Tala Lezgileri ve bacz ekynn makarr ve mevlar olmala ol taraflar keyd ve mazarrat- ekydan irha ve temn hussunda murd- cazim iken hric-i kalcada hendei olduundan baka hisr ve tbeleri dah olmamala bu halde iyi muhfazas emr-i mkl olub lkin kalca-i mezbrenin o havlyi hrset in lzm gelen olduu emr-i bedhi olman memh emken termm ve tacmrine taraf- devlet-i caliyyemden mscade buyurulmak in muhfazasna memr olanlar memhr mahzarlaryla sdde-i devletmedr- mlkneme carz ve iclm itmeleriyle f nefsil-emr tacmr ve termm itdirilmesi lzm- halden olub ve Tiflis cnibinde bu makle ebniyede icml in iktiz iden camelinin vefret ve kesret zere bulunduu zhir ve ikr olduundan gayr Tiflis semtinde bulunmak takrbiyle senin nezret ve macrifetin inzmmiyle tacmir itdirilmesi mnsib ve mstahsen grlmekden n bu mhim cell senin cuhde-i ihtimmna taclk ve tefvz klnman sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim vslnde tarafndan kethdn veyhud etbcndan kethdna bedel olacak muctemed ve 203

mstakm ve kimesneyi mahss mbir tacyn ve kalca-i mezbreye irsl eyleyb bu bahane ile beyhde mesrif-i kesreyi mcib olmamak ve el-yevm bulunduu hlet zere takviyet ve istihkm virilmek artyla tacmr ve termm olunan muktez olan mahallerin keif ve defter ve memhr ve mmz defterlerin der-sacdetime irsl eyledikden sonra taraf- devlet-i
c

aliyyemden haber vrduna intizr ile katc tevakkuf eylemeyb tacmrat- mezkre in

iktiz iden cameleyi Tiflis cnibinden ihrc ve sir mhimmt- lzimeyi tedrik ve irsl ve bil tevakkuf emr-i tacmre ve urc ve mberet ve mbdele itdirb muhtc- tacmr olan mahallerin mehm emken tacmr ve temm ve lzm gelen camele icrt ve sir mesrifinin bin yz krk senesinin mahsb olmak zere cuhdende olan Tiflis hazinesi irsliyesi malndan virb cavn cinyet-i rabbn ile bir gn mukaddem itmm ve tekml ve bil kusr hsn-i hitm bulduunu der-i devlet-medrma carz ve iclm eyleyesin el-hlet hzih bu huss ehemm-i umr- devlet-i caliyyemden olmala sana sipri ve tefvz klnmasn mutlak hsn-i ictimd- hmynum olmakdan neet ider bir let olub ancak beytl-ml- mslimnin cabesde itlf ve izcat olunmasna rz-y hmynum olmamala imdi bu bbda senden meml ve mtevakkac olduu zere keml-i basret ve intibh ile camel ve hareket idb beyhde yere lzmundan ziyde bir ake sarf olunmamak zere mesrifini bir hoa zabt eylemekde gyetl-gye ihtimm ve dikkat ve bi tevfkih sbhneh ve tecl bir gn mukaddemce tacmr ve tekmlinde bezl ve sacy ve kudret eyleyb tehvn ve teksl misill hareketden be gyet ittik eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Ra sene: 1142 Hkm: 224 Hl Gence Eyletine mutasarrf olan vezr brahim Paaya hkm ki: Senden her vechile rz-y hmynuma muvafk hareket melhz- tabc- saf-makrn pdihnem olmala bundan akdem sana Rumili Beylerbeyilii pyesiyle Gence Eyleti ihsn- hmynum olub muhfazasna memr olmu idin el-hlet hzih emr-i muhfazada ve sir hidemt- caliyyede basret ve ictidl zere hareket-i hasene ve etvr- mstahsenen nmyn olub bundan byle dah senden hfz ve hrset-i vilyet ve himyet ve synet-i fukar-y raciyyet ve evvelkiden ziyde memleketin macmr ve abadn olmasna sacy ve dikkat ile hidemt- pesendde matlb- hmyun- pdihnem olman cavtf- caliyye-i hsrevnemden sana rtbe-i culy-y vezret cinyet ve hl ve nna taltf ve tevk in hssa hlac- fhire-i hidvnemden semmr- fizs-srra kaplu bir sevb hilcat-i mrisl-behcet-i sultn ihsn- hmynum olub kdvetl-emcid vel-acyn hl silahdar- sadr- aczam olan
c

Osman zde mecduh ile irsl olunmudur imdi vslnde cinyet ve ihsnm olan hilcat-i 204

fhire ve kisve-i zhiremi hutuvt- taczm ve icll ve istikbl ve ifh-i tekrm ile telsm ve d- hamiyyet puna iks ve zhr- mufharet-i evf eyledikden sonra hfz ve hrset-i memleket ve icr-y hsn-i hkmet ve murct- mersim-i cadlet ve recy beryya zhr- sr- merhim ve efkat ve iktiz iden mr ve hususlar cenb- emret meb eyletnisb sacdet-iktisb irvan Han Serhay Han dmet-meclhi ile mktebe ve mrsele ile mzkere ve mvere ve ittifk ve ittihd ve lzmut-temiye olan hususlarda ve hsn-i nizm memlekete dir kffe-i umrun temiyet ve icr ve tetmm ve edsnda ihtimm- tm itmen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Ra sene: 1142 Hkm: 225 Hl Gence Eyletine mutasarrf olan vezr brahim Paaya hkm ki: Rtbe-i culy-y sadrete terfc ve icl klnan vzerya tura-y erf hizmetiyle erefyb olan vzer-y kirm taraflarndan teslm-i resm-i tura in tur-y garr ve devt ve sir edevt ihd olunmak mersim-i devlet-i caliyyemden olduuna binen hl tur-y erfim hizmetinde olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem dmd- muhteremim vezrim cAli Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan deb-i kadm zere tury erf ve devt ve sir edevt ihd ve irsl olunmala vslnde icr-y mersim-i hsn-i telakk eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Ra sene: 1142 Hkm: 226 Revan kadsna ve Dergh- Mucallm kapucu balarndan olub Revan Eyletinin zabt u rabtna mtesellim ve kimmakm nasb ve tacyn olunan cAli dme mecduhya hkm ki: Bundan akdem bi cinyetillhi tecl feth ve teshri myesser olan damme-i memlik-i hsrevnem klnan Revan Eyletinin hn-i fethinde bacz recys sademt- leker ve kerr ferr-i caskerden istih ile o havl ve etrfa mteferrik olduklarna binen bacdel-feth eylet-i merkme recysna bast- bist- cadlet ve ner-i sr- mltafet ve istimlet birle celb ve cezb olunarak vre-beybn- tehassre olanlarnn kadmi yerlerine nakl ve v ve memleket-i merkmenin bi tevfkihi subhneh ve tecl icmr ve ihysna irde-i caliyye-i pdihnem tacalluk itmele mebdi-i feth ve teshrinden bu vakfe gelinceye dek telf-i kulb- bery ve terfh-i ahvl-i recyda bezl-i ciddi evf olunub mikdr- zerre zulm ve

205

tecaddye ruhsat ve cevz gsterilmemek zere ekd ve edd evmir-i caliyye ile peyder pey ve nev be nev tenbh ve tekd olunduundan baka fim bacd dah mezlim-i tecaddytdan sde ve sye-i refet mye-i hidvnemde emn syi ile unde olmalar in eylet-i merkmenin muhassllk vechi ile bir vezr-i cadlet imre tefvz olunmas akv-y esbb- nizmdan cadd olunmala mcerred refh- hl-i raciyyet ve husl-i icmr- memlekete vesle olmak in ziyde mal ile tacahhd idenlere ictibr olunmayub menfic-i Sriyeden Defter s. 57 katc- nazar ve zr-i destn raciyyete haml-i sakl olmadan tevakk ve hazer birle eylet-i merkme muhassllk vechi zere cal vechil-ictidl sekiz yz rm kese ake mal ile dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehya bundan akdem dercuhde ve tefvz olundukda dhil-i hayt- hkmetinde olan fukar-y raciyyet ve skkn- memlekete rfk- mvst zere mucmele ve herhalde zhr- hsn-i mucmele eyleyerek recyy tecaddden vikye ve cevr ve ictisfdan himye eylemeleri hussu erit-i sireye takym ve eylet-i mezkrenin vezr-i mrun ileyhe takld olunmasndan maksd- asl bu emr-i kll olduun kerreten bacde uhr iclm ve tefhm olunmala bunun hilfna hareket olunduuna rz-y hmynum yo iken vezr-i mrun ileyh eylet-i merkmeye iltizmen mutasarrf oldukdan sonra kendye telkn olunan vesyy lzimeye bir drl mrct kaydnda olmayub meslek-i hilfa slik celb-i malda mtehlik olmala dirlie mutasarrf olanlarn mahslt ve rsmt ve culfelerine tacarruz ve edn bahane ile cazl ve gasba tesadd idb bir takrb ile her birisinin hallerine zacf- kll tri olmala bir drl karra meclleri kalmayub ve kapu harc ve matbah harc ve mbiriye ve ukadiriye ve eli ve yoklamac harc ve imdd- seferiye ve hazariye nmyla alt yedi yz kese akelerin aldkdan sonra onunla dah kanacat itmeyb hilf- erc cerme nmyla zecren ve cebren bin be yz altm kese mikdr akelerin alub acyn ve recysnn intizm- umrlarn teferruk ve ihtille mtehavvil ve keyfiyet-i halleri ducret ve ztrba mtebeddil olmala ahvllerini dergh- cadlet-destghma carz in cmle tarafndan vekl eyledikleri kimesneler yedlerinde olan defter ve mahzar ile Divn- Hmynuma refc-i rukca-i itik eylediklerinde fukar-y raciyyetin tevahh- kulblarna meddi olacak bu makle cevr ve zulme bir drl rz-y hmaynum olmaduuna binen vezr-i mrun ileyhin hilf- erc-i erf zulmen ve cebren alduu hukk- cibdn red ve tahsli in fermn- hmynum sdr olub ve istirdd olunacak akelerin slsnn hsn-i rz ve ihtiyrlaryla taraf- mrye teberruc itmeleriyle sudr iden fermn- hmynum mcebince kdvetl-emcid vel-acyn mirahr- sn (bo) zde mecduh mstakillen mbir ve ba muhsebe ktibinden dah

206

kdvet erbtit-tahrir ver-rakam (bo) zde kadruh ktib tacyn ve ktdan bu defca mahzar ile gelen kimesneler dah mbir-i mm ileyhin yanna koubub cmlesi mahalline irsl ve sen ki Revan Kads Mevln-y mm ileyhsin bu hussa mvell nasb olunmanla mahalline vardklarnda iddic-y hukk iden sitem-ddegnn mecmcu meclis-i erc-i erfe ihzr ve hn-i murfacada katc bir cnibe teczb ve temyl gsterilmeyb ve bi vechin minel-vch bir tarafa gadr ve himye olunmayub kll hak ve cadl zere hareket olunarak vezr-i mrun ileyhin vekl-i ercsi muvcehesinde murfaca ve keyfiyet vukf ve ttlc olan mevskulkelim ve b garaz kimesnelerden sirren ve calniyeten tefahhus ve istiks ve her maddesi gyet teharr birle tefakkuh ve istikr olunub zerine sbt bulan maddeler tescl ve taraf- devlet-i
c

aliyyemden gnderilen ktib-i mm ileyh macrifetiyle dah calel-infird tahrr ve defter

olundukdan sonra ercan reddi iktiz iden hukk- fukar sen ki mbir-i mm ileyhsin macrifetin ve kimmakm- mm ileyh macrifetiyle vezr-i mrun ileyhden taleb ve eer edda tacazzr ve tacalll eylemek ihtimli olur ise haklarnda zecr ve kahr- mucmeleleri zuhr idecein bir hoa ifade ve tefhm olunarak cal eyyi hlin sbit olan akeler bil kusrin tahsl ve istidd ve gelen mahzarlarnda slsn- hsn-i rzlaryla mrye teberruc itmeleriyle vezr-i mrun ileyhden red ve tahsl olunan akenin slsn mr in ifrz ve ahz u kabz Revan hazinesinde bakaca bir mahalle vazc ve hfz olunub kusr kalan sls dah macrifet-i ercle cal kaderil-hss erbb- hukka defc ve teslm olundukdan sonra mfredt zere memhr ve mmz defterleri der sacdete irsl ve keyfiyet-i hl calet-tafsl tahrr ve iclm ve sen ki mbir-i mm ileyhsin ol tarafda ikmet ve bacdeh ne vechile emr-i erfim vrid olur ise ona gre camel ve hareket olunmak zere Dvn- Hmynum tarafndan emr-i erfim tahrri bbnda iftihrul-mer vel-ekbir bil-ficil Badefterdrm olan cAli dme culuvvuh iclm itmein vech-i merh zere camel olunub ser-i m hilfna cevz gsterilmekden be gyet ittik ve ihtirz olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- C Sene: 1142 Hkm: 227 ldr Eyletinde vkic elviye beylerine hkm ki: Tiflis Kalcasnn muhfazas mhim ve muktez olmala siz ki mm ileyhimsiz mkemmel ve mretteb kapularnz halk ve yarar ve mstevf adamlarnz ile kalca-i merkmenin muhfazasna memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim mbir tacyn olunan ile vslnde bil tehr mbir-i mm ileyh macrifetiyle mkemmel ve mretteb kapularnz halk ve yarar mstevf adamlarnz ile cacleten kalkub Tiflis Kalcasna 207

varub muhfazasna kym ve bi cavnillhil-melikil-callm emr-i muhfaza ve sir iktiz iden hidemt- dn devlet-i caliyyemde dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmulc c

lem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbddi zere amel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyb bu

hussda ser-i m tehvn ve tekslden be gyet ihtirz eyleyesiz ve sen ki mbr-i mm ileyhsin bir gn akdem mer-y mm ileyhimin kalca-i merkme muhfazasna kym itdirmeleri ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala bu hussda mikdr zerre rehvet ile tehr-i maslahata rz ve cevz gstermeyb bir gn akdem mm ileyhi mkemmel kapular halk ve mstevf adamlaryla kaldrub sevk ve tesyr ile kalca-i merkmeye gtrb muhfazasna kym itdirmekde ziyde dikkat ve ihtimm eyleyb hilfna rz ve cevaz gstermekden be gyet ittik olunmak bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evhir-i B sene: 1142 Hkm: 228 ldr Eyletinde vkic elviye alaybeyilerine hkm ki: Tiflis Kalcasnn muhfazas mhim ve muktez olmala mukaddem mnsebe tarkiyle virilen nizm bu sene-i mbrekede terk olunub bu defca Eylet-i ldrda olan yz nefer zcema kendilerinden gayr ikier nefer hizmetkrlaryla ve yedi yz seksen yedi nefer erbb- tmr dah cummen Tiflis Kalcasna varub muhfazasna kym eylemeleri fermn- hmynum olmala siz ki mm ileyhimsiz ibu emr-i erfim Dergh- Mucallm kapucu balarndan mbir tacyn olunan (bo) dme mecduh ile vslnde bil tehr bayraklarnz kde ve kapucu ba- mm ileyh macrifetiyle sancaklarnzda olan zcemy beylerin etbcndan olmamak artyla ikier nefer yarar ve tvn hizmetkrlaryla ve erbb- tmr dah tammen bayraklarnz altna cemc ve cacleten kalkub Tiflis Kalcasna varub muhfazasna kym ve emr-i muhfaza ve sir iktiz iden husst- caliyyede dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrmee ikdm ve ihtimm eyleyesiz sen ki kapucu ba- mm ileyhsin zikr olunan zcemy vech-i merh zere ikier nefer yarar ve tvn hizmetkrlar ve erbb- tmr dah tammen mberetinle evlerinden ve yerlerinden ihrc ve alaybeyileriyle macan
c

al cenhil-isticcl Tiflise gtrb muhfazasna kym itdirmekden cidd-i tm ve bezl-i

nakdne-i ihtimm eyleyb ser-i m rehvet ile tehr-i maslahtdan be gyet ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- clnm yazlmdr. 208

F Evhir-i B sene: 1142 Defter s. 58 Hkm: 229 Kk smi Paa dme ikbluhya hkm ki: Bundan akdem Isfahan tarafndan bacz ercif uycyla snakdan olan bram nam ak gy ki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eer i cmle cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub aki-yi merkm bramn yanna firr sadedinde olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunman aki-yi merkm bramn ve hevsna tbic olan ekynn bi
c

avnillhi tecl tedmr ve istislleriyle defc-i fesd ve ihtillleri ehemm-i mhmm- lzmul-

ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala huss- mezbr in vezr-i mrun ileyhe mufassal ve merh emr-i erfimle memr ve maciyyetine bacz tavif casker tacyn olunmala sen ki paa-y mm ileyhsin bu hususda senden devlet-i caliyyeme lyk mesc-i mebrre melhz- hmyn- pdihanem olman mkemmel kapun halk ve mstevf yarar ve eccat icr adamlarnla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde tehr ve tevakkuf eylemeyb mkemmel kapun halk ve yarar ve gzde adamlarnla
c

acleten kalkub vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y

merkmenin bi cinyetillhi tecl gml ve tertb-i cez ve nekllerinde rey-i savbddi zere camel ve hareket ile devlet-i caliyyeme muvfk hidemt- cemle vcda getrb sacyin mebrr ve mekr olmala ikdm ve ihtimm eyleyb ser-i m hilfna rz ve cevz gstermekden ziyde ittik ve ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 230 Bir sreti eki mutasarrf cAli Paaya: Hkm: 231 Bir sreti Kars Erzurum mutasarrf cAli Paaya:

209

Hkm: 232 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ercf uycyla snakdan olan bram nam ak ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrafa perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub aki-yi mesfr bramn yanna firr sadedinde olduklar dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunmala aki-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl lzm gelen gml ve kahr ve istislleriyle defc-i fitne ve ihtillleri ehemm-i mhmm- lzmulihtimm- devlet-i caliyyemden olmala bu huss in vezr-i mrun ileyhe mufassal ve merh emr-i erfle memr ve maciyyetine bacz tavif-i casker tacyn olunmala siz dah sancaklarnzn cummen zcem ve erbb- tmryla vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim ile vsl bulduu gibi bil tehr bayraklarnz kde ve sancaklarnzn cummen zcem ve erbb- tmrn bayraklarnz altna alub cacleten kalkub srcat ve isticcl zere hareket ile bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin lzm gelen gml ve tedmr ve istslleri defc-i fitne ve ihtilllerinde rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrb tehr ve terhden ziyde ihtirz ve ictinb eyleyesiz sizin bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmanz mhim ve muktez olmala yle ki bu emr-i mhimde tehr ve tevakkuf ile taksriniz zuhr itmek ihtimli olur ise bir drl czr ve cevbnz s olunmayub muhaz ve muckab olacanz yaknen muhakkak bilb ve nefertnzdan dah bayraklarnzdan geri kalan nefertnzn dirlikleri hara virilecei muhakkak olduu cmlesine ifhm ve icat ve zinhr tehr ve tevakkuf eylemeyb taccl calet-taccl kalkub keml-i srcat ve itb zere hareket ile bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varmaa mbderet eyleyb ser-i m hilfndan be gyet ihtirz ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 233 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 234

210

Ber vech-i arpalk Karasi Sancana mutasarrf olan Salih dme ikbluhya hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ercf ycu ile snakdan bram nm ak gy ki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub aki-yi mezbr bramn yanna firr sadedinde olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunman aki-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl tedmr ve istislleriyle defc-i fesd ve ihtillleriyle ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala huss- mezbr in vezr-i mrun ileyhe mufassal ve merh emr-i erfle memr ve maciyyetine bacz tavif casker tacyn olunmala sen ki mm ileyhsin mr-i mrn- kirmmn nm-ver ve eccat-perver ve sadkatkr ve kr-gzr olmanla senden her vechile devlet-i caliyyeme lyk hidemt- celle melhz- hmyn- pdihnem olmala liv-i mezbr cavtf- caliyye-i mlknemden sana cinyet ve ihsnm olub bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varman in menzil ahkm virilmek fermnm olman imdi sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin virilen ahkm mcebince menzil ve keml-i srcat ve itb zere bir gn evvel vezr-i mrun ileyhin yanna varub ol tarafda kapun halkn tertb ve tekml ve rey-i savbddi zere camel ve hareket eer vezr-i mrun ileyhin seni Gence muhfazas in kend yerine ikmet murd ider ise Defter s. 59 muhfazaya kym ve eer bir tarafa tacyn ider ise tacyn itdii hizmetin ed ve temiyetine mbderet vel-hsl rey-i savbddi zere ne gne hizmete tacyn ider ise edsna ikdm ve ihtimm ile senden melhz- hmynum olduu zere basret zere hareket ile mesc-i mebrre ve mesir-i mekre vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 235 Ber vech-i arpalk cAliye Sancana mutasarrf olan brahim dme ikbluhya

hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ekzb ve ercf ycuyla snakdan olan bram nm ak ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa 211

perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub ak-yi merkmun yanna firr sadedinde olduklar dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunmala ak-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl tedmr ve istislleriyle defc-i fitne ve ihtillleri ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala bu huss in vezr-i mrun ileyhe mufassal ve merh emr-i erfimle memr ve maciyyetine bacz tavif casker tacyn olunmala sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bu emr-i mhimde senden uur- dn devlet-i caliyyemde mesc-i mebrre melhz- tabc- hmyn- padihnem olmala mkemmel kapun halk ve mstevf tmmus-silh adamlarnla cacleten vezr-i mrun ileyhin yanna varmak zere memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile sana vsl bulduu gibi katc tehr ve tevakkuf itmeyb yerine bir adamn mtesellim nasb ve sen cacleten kalkub bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin lzm gelen gml ve tedmr ve istsllerinde rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee ziyde ikdm ve ihtimm eyleyb mikdr- zerre tehr ve terhden ziyde ihtirz eyleyesin senin memr olduun vech zere bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varman mhim ve muktez olmala yle ki bu hususda terh ve teksl ile taksrin zuhr itmek ihtimli olur ise bir vechile czr ve cevbn sa olunmayub muhaz ve muckab olacan muhakkak ve mukarrer bilb ona gre basiret zere hareket ve ibu emr-i erfim vsl bulduu gibi tehr ve tevakkufa rz ve cevz gstermeyb taccl calet-taccl mkemmel kapun halk ve mstevf adamlarnla kalkub keml-i srcat ve isticcl zere hareket ile bir gn evvel vezr-i mrun ileyhin yanna varmaa mbderet eyleyb zinhr zerre mikdr hilfndan be gyet ittik ve ihtirz eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 236 Ber vech-i arpalk Divrii Sancana mutasarrf olan Receb dme ikbluhya hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ercf ycuyla snakdan bram nm ak gy ki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub ak-yi merkm bramn yanna firr sadedinde olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz olan vezrim 212

brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunman ak-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl tedmr ve istislleriyle defc-i fesd ve ihtillleriyle ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala huss- mezbr in vezr-i mrun ileyh mufassal ve merh emr-i erfimle memr ve maciyyetine bacz tavif-i casker tacyn olunmala sen ki mm ileyhsin mr-i mrn- kirmmn nm-ver ve eccat-perver ve sadkatkr ve krgzr olmanla senden her vechile devlet-i caliyyeme lyk hidemt- cemle melhz- hmyn- pdihnem olmala liv-i mezbr cavtf- caliyye-i mlknemden sana cinyet ve ihsnm olub bir gn akdem vezr-i mrun ileyhin yanna varman in menzil ahkm virilmek fermnm olman imdi sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin virilen ahkm mcebince menzil ile keml-i srcat ve itb zere hareket ile birgn evvel vezr-i mrun ileyhin yanna varub kapun halk ol tarafta tertb ve tekml ve eky-y merkmenin bi cavnihi tecl gml ve tedmr ve istsallerinde vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile senden melhz- hmynum olduu zere mesc-i mebrre ve mesir-i mekre vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 237 Hl Tiflis muhfz vezr shak Paaya hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ercf ycuyla snakdan bram nm ak gy ki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb lkin mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub aki-yi mesfr bramn yanna firr itmeleriyle defc-i fitne ve ihtillleri in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan bir mikdr casker taleb eyledikde on alt bayrak ile ba aan tacyn ve irsl eyledn vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm ve teekkr olunmudur berhurdr olasn ancak ak-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl lzm gelen gml ve kahr ve istslleriyle defc-i fitne ve ihtillleri ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olmala bu huss in vezr-i mrun ileyh mufassal ve merh emr-i erfimle memr olmala emrine takviyet virilmek mhm ve muktez olman sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erifim ile vslnde bu emr-i mhimde basret zere hareket ve mukaddem irsl eyledn
c

askerden mcad tarafndan imkn ve iktizs mertebe casker tacyn ve irsl ile emrine

takviyet virb ve sfahan ahvli in Grcistan halknn istimlet ile telf-i 213

Defter s. 60 kulblar muktez olman bu hususda dah ihml ve mshele eylemeyb Grcistan ahlisinin istimletleriyle telf-i kulblarnda dah ihtimm vel-hsl gerek Gence tarafna imdd ve icnetde ve gerek Grcistan halknn tavtn-i bllerinde senden keml-i mertebe ihtimm ile mesir-i cemle matlb- pdihnem olmala ser-i m taksrin zuhr itmek ihtimli olur ise bir vechile cevba kdir olmayacan mukarrer ve muhakkak bilb ona gre hidemt ve ihtimm- m l kelm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 238 Hl irvan Han olan Serhay Han dmet-meclhiye hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan bacz ercf ycuyla snakdan olan bram nm ak gy ki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eeri cukal-y eccm vcd virmeyb ancak mezbrlardan ve sirden bacz chel gerek sanub ak-yi mezbr bramn yanna firr eyledikleri dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan memhr kimesiyle der-i devlet medrma iclm olunmala ak-yi merkm bramn ve hevsna tbic olanlarn bi cavnillhi tecl gml ve tedmr ve istislleriyle defc-i fitne ve ihtillleri ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olman eeri bu tarafdan vezr-i mrun ileyhin maciyyetine bacz tavif casker tacyn olunub ancak mukaddem Gence muhfz mteveff Mustafa Paa zamannda Snak ekysnn zuhr iden fitne ve ihtillleri defc in tarafnzdan casker tertb ve irsli vukc bulduu gibi bu defca dah vezr-i mrun ileyhe imdd ve icnet ile emrine takviyet virmek melhz- tabc- hmyn- pdihnem olmala ibu emr-i erfim ile vslnde mukaddem vukc bulan imdd ve icnetler misill bu defca dah imkn- mertebe
c

asker tertb ve bir gn akdem irsl ile vezr-i mrun ileyhe imdd ve icnet ve emrine

takviyet virmeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 239 Hl Gence Eyleti mutasarrf ve muhfz vezr brahim Paaya hkm ki:

214

Der-i devlet-medrma irsl eyledn memhr kimen vrd idb hlsa-i mefhmunda sfahan tarafndan bacz ercif ycuyla snakdan olan bram nam aki ah tarafndan olmak zere mzevvir rakam ihds ve sretlerin etrfa perkende itmekle eeri
c

ukal-y eccm ve vcd virmeyb ancak gerek mezbrlardan ve gerek sirlerden bacz

chel gerek sanub aki-yi mesfr bramn yanna firr itmekle bu huss smi Paaya tarafndan iclm olunduk da olunu tarafna irsl itmekle muhfazada olan kethdnn yanna tacyn idb lkin bu ihtillin defc in casker tedriki muktez olman mukaddem Gence muhfz Mustafa Paa zamannda kde olunmas fermnm olub ancak ol vakitde endn lzmu olmamala tehr olunan dokuz yenieri serdengedileri bayraklar ber mceb-i fermn- cl Karsdan ve ldrdan ve Erzurumdan doldurulmak in Gence muhfazasnda Dergh- Mucallm yenierileri aas macrifetiyle bacz mstahklara bayraklar kde ve bir sacat akdem gelb erimek in irsl olunmala Kars ve Erzurum eyletleri caskeri ve eki mutasarrf cAli Paa ve smi Paa tacyn olunmalarnn ve irvan halknn dah bir mikdr
c

asker tertb ve topu ve cebeci nefert tacyn olunmasnn lzmu olub ve bu huss in

bin-nefs kendin svr ve mberet itmen lzm gelir ise Gencede yerine ikmet in bir Reid Paa maciyyetine tacyn olunmak muktez olduun iclm itmekle hl mm ileyhim smi Paa ve cAli Paa ve cAliye Sanca mutasarrf brahim Paa ve Kars Beylerbeyisi cAli Paa mkemmel ve mretteb kapular halk ve mstevf adamlaryla ve Kars ve Erzurum Eyletlerinin elviye alaybeyileri cummen sancaklarnn zcem ve erbb- tmryla tenbh ve tekdi mtemil evmir-i erfemle maciyyetine memr ve mbirler tacyn ve irsl ve Anadolu tarafndan yzer nefer cebeci ve topu tahrr ve tarafna tesyr olunmak zere ocaklar tarafndan mektb ve evmr-i erfemle mbirler irsl ve Kars ve Erzurum ve ldr taraflarndan mukaddem sdr olan fermn- cl mcebince tahrrine mberet olunan dokuz bayrak yenieri serdengedilerinin bir gn evvel tahrr ve tekml ve tarafna tesyrler in Dergh- Mucallm yenierileri aas tarafndan virilen mektb mcebince emr-i erif sdr olub ocaklar tarafndan mbir tacyn ve irsl ve Diyarbekir Eyleti ve ol havl ve etrfndan her bayra ellier neferden yirmi bayrak olmak zere bin nefer mr piyde levendt tahrr ve tesyri in mliye tarafndan dah emr-i erfimle mbir tacyn ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan mukaddem imdd ve icnet in ba aasyla tarafna irsl olunan on alt bayrakdan mcad imkn ve iktizs mertebe casker ile imdd ve icnet ve emrine takviyet virmek in vezr-i mrun ileyhe dah tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl ve cenb- imret-meb eylet-nisab sacdet-iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhi dah mukaddem mteveff Mustafa Paa zamannda Snak 215

ekysnn defc-i gile-i fesdlar in tertb ve irsl eyled gibi bu defca dah tertb ve irsl ile imdd ve icnet eylemesi in emr-i erfimle tevch olunub ve hl ber vech-i arpalk Karasi Sanca mutasarrf Salih dme ikbluh bir reid ve krgzr ve eccat adam olmala srcat ve isticcl ile yanna varub eer bizzat bu huss in kendin svr ve mberet itmen iktiz ider ise Defter s. 61 mm ileyhi Gence muhfazas in yerine ikmet ve eer bir hizmete tacyn ider isen kym ve ed ve temiyetine ihtimm eylemek zere maciyyetine tacyn ve menzil ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ve bu emr-i mhimde iktizsna gre camel ve hareket ile eky-y merkmenin lzm gelen gml ve bi cavnillhi tecla tedmr ve istsl ve defc-i fitne ve ihtillleriyle senden melhz- hmyn- pdihnem olduu zere din devlet-i
c

aliyyeme lyk hidemt- mebrre ve mesc-i mekre vcda getrmee bezl-i tb tvn

eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i sene: 1142 Hkm: 240 Dergh- cl kapucu balarndan Mustafa dme mecduhya hkm ki: Tebriz Eyletinde vkic Karada Hanlna tbic ahsunlu ve bil-cmle mtt ve lt ve ahmt mukaddem devlet-i ebed-mddetim tarafna itcat ile kabl- raciyyet ve cmlesi zabt ve tasarruf olunmak ve cAbdurrezzk Han paalk ile Karada ve ahsunlu Vasf Kulu Han bil-cmle mtt hkim ve zbit nasb ve tacyn ve sene mikdr mezbrlarn teklf ve rsmtlar taraf- devlet-i caliyyemden ahz u kabz oldukdan sonra mezbrlar birbirlerini iv ve ifsd ile zhr- cisyn ve bir ka defca Tebriz ve Erdebil taraflarna ve havllerine cemciyyet-i cazme ile s-i kasd ve ittibc- fesda cesretleri zhir oldukda sademt- casker-i slm ile cemciyyetleri tefrk ve mnhezimen firar itmiler iken yine fesd ve ekvetlerinde srr ile memlik-i mazbtaya sl-i hasret ve zrrdan hl olmamalaryla eky-y merkmenin bi cavnillhi tecl kahr ve tedmrleriyle defc-i mazarrat ve fesdlar in techz ve icdd olunan caskir-i mevfre ile Tebriz tarafndan sbk Diyarbekir vlisi olan dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh ve irvan tarafndan dah bir mikdr casker ile hl irvan Han olan cenb- emret eylet nisb sacdet-iktisb Serhay Han dmet-meclhi memr klnmalaryla zerlerine cazmet ve mezkrlar tackib iderek Enkre nm mahalle vsllerinde eky-y merkme Yarm Tepe nm mahalde olduklar haberin almalaryla mahall-i mezbra

216

vardklarnda eky-y mezbre kalkub Yedi Tepelere gitmi bulunmalaryla casker-i slm Baharsuyu zerine nzl ve cales-sabh zerlerine varmada czimler iken ahsunlu arasnda Moskovlu adrlar olduun tecesss in ilerye giden caskirden baczlar gelb haber virmeleriyle yed ki dostluk yznden gelb eky-y merkme in istmn ve ahvlleri bir sret-i mstahseneye ifr olunmasn iltims iderler mlhazasyla vezr-i mrun ileyh ve hn- mrun ileyh caskir-i slm zabt u rabt ve iki gn meks ve tekrar adam gnderb tecesss eylediklerinde Moskovlu ile eky-y merkme cahd peymn ile mmeleklerinin slsn Moskovluya virmek zere ehl cyl ve emvl ve eylaryla kendlerin Salyan yakasnda bir ka seneden ber ihds eyledikleri kalcaya germek in glerin Nehr-i Kur kenarna eridrb ve be on macberden elli altm kadar kayklar ile mtecayyin ve ebehlerin zkymet emvl ve ey ve ehl cyl ve devb ve mevleriyle evvel be evvel imrr ve emvl ve sls mallarndan mcad kayk akesi ve bc nmyla dah ziyde akelerin ahz idb dostluk ve muslahaya muyir bu gne hile ve hudcalar bil-mucyene zhir ve caskir-i slm bir gn dah meks idecek olurlar ise cmlesin mmelekleriyle karuya gerb kabl ve himyet ideceklerin mhede itmeleriyle srcat ile hareket ve eky-y merkmeden bakiyye kalanlarnn bir mikdrn kahr u istsl ve bir mikdrn itcat ve ircc itdikden sonra mrun ileyhim gn kalcaya karb mahalde rm ve her end ki Moskovlu tarafna dmanlarmz gnderesiz dey haberler gnderb taleb eylediklerinde s olunmam iken acd-y devlet-i
c

aliyyemi bulduklar mahalle dek varmayub yine dostluk mersimine ricyet ve her vechile

sulh ve salha muvfk hareket ile Moskovlu tarafna zerre kadar zarar eridirmeyb keml-i ihtiyt ile ve ahsen-i vechile hareket itmiler iken Moskovlu tarafndan bir drl cevb gelmemekle bilhare caskir-i slm ile cavdet eylediklerin baka baka mektblar ve kimeleriyle der-i devlet-medrma carz ve inh ve sir res-y caskir slm dah baka baka mektblar ve kimeleriyle iclm itmeleriyle bu huss sulh u salha ve dostlua muyir mevddan olduu Moskov ar tarafna ve bavekiline iclm ve vech-i merh zere kabl ve himye olunan devlet-i caliyyem dmanlar mbeyninde sulh u salh- meyyed ve dostluk ve mddet-i mezkre muktezsnca bil-cmle emvl ve eylaryla devlet-i caliyyem tarafna red olunmak in dstr- ekrem mr-i efham nizmul-clem nzmu menzmil-mem mkemmils-saltanatil-uzm mrettib mertibil-hilfetil-kbr vezr-i aczam- stdeiyem ve dmd- mkerrem ve muhteremim brahim Paa edmallhu tecl iclleh ve dcafa bit-teydi iktidreh ve ikbleh tarafndan mufassal ve merh mektb tahrr ve iftihrul-emcid vel-ekrim mir calemlik pyesiyle tebline memr olan Mehmed dme mecduh ile irsl olunmu idi el-halet hzih Moskov arnn bavekili tarafndan cevb olmak zere tahrr ve irsl olunan mektbunun hlsa-i mazmnunda mrun ileyhim 217

brahim Paa ve Serhay Han cisyn zere olan ahsunlu zerine cazmetlerinde ahsunludan nice Urus taraflarna geb ilticlar kabl olunub ve kendleri Urus hudduna dhil olmayub bir drl ziyn olunmad dey iclmlar hilf- vkic olub Hn- mrun ileyh maciyyetinde olan zbtn ile Moskova tahss olunan yerlerden Beriyye Maan ( ) ve Salyana ( ) varmak ile iktif itmeyb Bahr-i Hazar sahilinde Nehr-i Kurda bin olunan kalcaya dein varub zikr olunan beriyyelerde Moskova tbic recyya envc- cadveti zhrdan sonra Nehr-i Kur ile Salyanda skin olanlardan nicelerin katl ve nicelerin esir ve mmeleklerin ahz eyledeklerinden gayr Salyann ekser kurlarn nehb gret ve eta urub ve Uruslarn bin itdikleri mahzenleri ve cemc eyledikleri zd ve zahreyi dah ihrk eylemilerdir dey tahrr eylemekle bu hususlarn mahallinde vukf- tmm- olan muctemedn caleyh ve bi garaz kimesnelerden tefti ve tefahhus ve istiks ile hakkati zhir olub ona gre camel ve hareket ile hak ve cadl zere faysal virilmek muktez olmala sen ki kapucu ba- mm ileyhsin devlet-i
c

aliyyem riclinin emekdr ve muctemedn caleyh ve mcerrebl-etvr ve istikmet-ir

olmanla bu huss in memr ve tacyn olunmusundur imdi dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ve Hn- mrun ileyh taraflarndan yanna bu hussa vukf ve ucru olan muctemedn caleyh ve bi garaz kimesneleri istshb ile mahalline varub Moskov ar vekili ile bir yere gelb maciyyeti ile bu hussu keml-i teharr ile hak ve cadl zere teft ve tefahhus eyleyb devlet-i caliyyem dmanlar olan eky-y blda zikr olunduu zere Moskovlu tarafndan kabl ve himye olduu vkic midir gayr- vkicmidir ve Han- mrun ileyh tarafndan Moskov arnn mektbunda tahrr eyled minvl zere Urus tifesine zarar ve hasreti mtehakkak mdr yoksa hilf mdr keml-i mertebe hakkati zere ttlc tahsl ve hak ve cadl zere faysal virb shhat ve hakkatini der-i devlet-medrma carz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evhir-i N sene: 1142 Hkm: 241 Bir sreti Gence muhfz vezr brahim Paaya baka ve irvan Han Serhay Hana baka ve Tebriz muhfz vezr Mustafa Paaya baka: Defter s. 62 Hkm: 242

218

Ancak bunun emr-i erfi cnvnna mcebince camel oluna dey hatt- hmyn- evket-makrn keide klnmdr. Dergh- Mucallm kapucu balarndan Mustafa dme mecduhya hkm ki: Bundan akdem iftihrul-emcid vel-ekrim Dervi Muhammed dme mecduh macrifetiyle tecdd olunan huddun Kaya tarafnda Kreli ve Dudaharal (
c

) ve Akkua (

) ve Dokuz karye ile ahda nam yaylaklar devlet-i aliyyem tarafna db ve ondan katc- nazar zikr olunan mahaller Gazi Kumuk lkesinden otmala eben can ceddin cenb- emret meb eylet-nisb sacdet-ikitsb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhinin zabt ve tasarrufunda olan mahallerden olman yine tarafndan zabt olunmak iktiz ider iken Moskovlu tarafndan mdheleden hl olmamalaryla hn- mrun ileyh tarafndan Derbend cenerli olub sbk hudd vekli olan Ceneral Romanofa mektblar tahrr ve
c

ahidnme-i hmyn ve stshb- hl-i mazmn muktezsnca Kreli ve Dudaharal ve

Akkua ve Dokuz karye ile ahda nam ve yaylaklara mdheleden menc murd eylediklerinde mesfrun hn- mrun ileyhe tahrr eyledii mektbun hlsa-i mefhmunda Kaya cnibinden olan karyeler dokuz karye deildir be karyedir ve ahda yaylaklaryla macan zikr olunan kurya tarafmzdan tacarruz olunmayub ancak Dudaharal ve Akkua cihetleri bizim snrmzda kaldndan mcad Derbende tbicdir dey cevb virmekle bu gne nizclar tarafeynin sulh- mebbed ve meveddet-i mekkedine mnf olan umrdan olmala hak ve cadl zere mahallinde tefti ve tefahhus ve mnzacun fh olan yerler mhede ve shhati zere der-i devlet medrma carz ve iclm olunmak in bundan akdem mteveff Gence muhfz Mustafa Paann kapclar kethds olub hl taraf- devlet-i
c

aliyyemden hn- mrun ileyhin yanna tacyn olunan Sleyman zde mecduh ile emh

Kads Eyyb zde fazluh tacyn olunmalaryla hn- mrun ileyh tarafndan dah mnzacun fih olan mahalleri iret in kethds Kaan Bey macan tacyn ve irsl olunman bu husus in mesfr Ceneral Romonof tarafndan dah kifyet mikdr adam ile bir kimesne tacyn olunmak iktiz ider iken mcerred kc- fitne ve fesd in bin-nefs kends kesret ve vefret zere casker ile gelb Kreliye uramak dey mcdele ve mhede olunmakdan mmnacat ve muhrebe ve mukteleye ikdm ve hilf- sulh u salh envc- fezhata ictirs nmyn olunmala mm ileyhim Sleyman ve Eyyb gerye
c

avdet ve ihbr ve hn- mrun ileyh tarafndan dah iclm olunmala sitne-i sacdetimde

mukm Moskov ar kap kethds getirilib bu keyfiyet ifhm ve mesfr Romanof bedhh- sulh u salh olmala bu gne dostluk ve muslahaya muyir harekt- encadan ihtirz itmemekle dostluk muktezsnca ol tarafdan cazl ve ibcd lzm ve Krelinin taraf- devlet-i

219

aliyyemden zabt mhim ve muktez ve dostluun devam ve istihkmna bcis olan umrdan vaz virilmek zere Kreli hudd ve snr kadmesiyle taraf- devlet-i caliyyemden zabt ve

olmala eer Moskovlu huddu dhilinde olan mahallerden ise dah yerine gayr mahalden
c

mesfr Romanof Derbendden refc ve ibcd ve yerine sulh u salha hayr-hh adam nasb ve tacyn ve dostlua layk vech zere camel ve hareket olunmak husslar mzkere olundukda kapu kethds mm ileyh minvl-i muharrer zere ar- mrun ileyh tarafna carz ve altm gne dek haberin getirmek zere tacahhd itmekle sen ki kapucu ba- mm ileyhsin devlet-i caliyyem riclinin umr- din ve muctemedn caleyh krgzr ve sadkatkr olmanla bu emr-i mhim in memr ve tacyn olmusundur kalkub varub dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence Eyletine mutasarrf olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun yanna varub mesfr Ceneral Romanof Derbend muhfazasndan cazl ve yerine har nasb ve tacyn oluncaya dek vezr-i mrun ileyhin yannda meks ve ikmet ve mdemki mesfr cazl olunmaya ilerye hareket itmeyb cenerl-i mesfrun cazli haberi geldikde vezr-i mrun ileyh tarafndan bu huss in tacyni fermnm olan adamlar istishb ve hn- mrun ileyh tarafndan dah yanna ol taraflarn mevcd ahvl ve arz ve hudd ve snrna vukf- tmm olan muctemedn caleyh ve mstakim adamlar alub bu huss in Moskov ar tarafndan mceddeden tacyn olunan murahhas vekili ile bir yere gelb evvel emirde Kreliyi hudd- kadmesiyle taraf- devlet-i
c

aliyyemden zabt ve mesfr Romanofun ikrr ve ictirf zere ahda yaylaklaryla macan

be pre karyeleri hn- mrun ileyh zabt itdikden sonra sir mnzacun fh olan yerler Moskov ar huddu dhilinde ve kadmden Derbende tbic olan yerlerden olmayub devlet-i
c

aliyyem huddu dhilinde veyhud kadmden Gazi Kumuka tb olub hn- mrun ileyhin

eben can ceddin tasarrufunda olan mahallerden ise yedine virilen sret-i cahidnme-i hmyn ve dostluk ve muslaha-i mebbede muktezsnca mrun ileyhe kemfil-evvel zabt itdirb ve eer cahidnme urtu zere irvan dhilinde olub hudd muktezsnca ar- mrun ileyh tarafna iktiz iden mahallerden ise ona gre hak ve cadl zere hareket ile iktizsna gre tekml ve min bacd nizc kalmamak zere tarafeynden temesskler ahz ve ict ve tarafeynin dostlua muyir nizcnn defc u refcine dikkat ve ihtimm olunmak bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i N sene: 1142 Hkm: 243 Bir sreti Baka baka Gence muhfz ve irvan Hanna: 220

Hkm: 244 Ancak bunun emr-i erfi klnmdr. Dergh- cl kapucu balarndan Mustafa dme mecduhya hkm ki: Bundan akdem taraf- devlet-i caliyye-i ebed-peyvendimle Moskov ar beyninde memleket-i rana mtecallik tarafeynden ahz ve ict olunan temesskler mcebince irvan Eyletinin dhilinde olub tahddi lazm gelen mahaller bundan esbak Dergh- Mucallm kapucu balarndan Dervi Muhammed dme mecduh macrifetiyle tahdd ve temyz olunub lkin irvan huddu nihyet bulduu Nehr-i Kur ile Nehr-i Arasn mlteksndan Tebriz ve Erdebil ve Geylana ( ) varnca miynede olan memleketler henz tahdd ve temyz ile mtecayyin ve mtemeyyiz olmaduundan bacz mevzicde c be c nizcdan hl olmamala zikr olunan mahallerin dah tahdd ve temyzi mhim ve muktez olman mahallerin Nehr-i Kur ve Nehr-i Arasn mlteks hudd- selse mecmac olub bir taraf devlet-i caliyyemin ve Bahr-i Hazar taraf Moskov arna tahss olunmala mbeynde kalan memleket cAcemde kalub devlet-i caliyyem ile ar- mrun ileyhin huddu miynnda hadd-i fsl ola dey ber mceb-i temesskt Moskov ar tarafna virilen cahidnme-i hmynumda mestr ve mukayyed olub ancak bu huss bacz urt ve muchedeye mebn olub urt- mezkre Moskov ar tarafndan icr olunmamala devlet-i caliyyemin kuvveti khiresiyle Erdebil ve havlsinde nice mahaller zabt ve tasarruf olunmala cahidnme-i hmynumun bu maddesi menshul-camel ve hadd-i fsl olmak zere cAceme kalacak memleketler dah devlet-i
c c

nvnna hatt- hmyn- evket makrn keide

aliyyemin dhil-i havza-i zabt ve tasarrufu olman bu mahallerde

Acemin ve

Moskovlunun calkas kalmayub fil-asl Bahr-i Hazar tarafnda Moskovluya tahss olunan mahaller kend taraflarnda kalub mcadya tecvz olunmamak vechi zere tahdd ve temyzi mhim ve muktez olmala sen ki kapucu ba- mm ileyhsin devlet-i caliyyem riclinin umr-dde ve muctemedun caleyh kr-gzr ve sadkatkr olmanla bu huss in memr ve tacyn olunmusundur imdi dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ve cenb- emretmeb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han Serhay dmet-meclhi marifetiyle hudd ahvline vukf ve ucru olan bi garaz kimesneleri yanna istishb ve Moskov huddu vekili ile bir yere gelb blda zikr olunduu zere Bahr-i Hazar tarafnda Moskovluya tahss olunan mahaller kendlerde kalub mcadya tecvz olunmamak vechi zere tahdd-i hudda mberet ve Erdebil havlsinde devlet-i caliyyemin zabt ve tasarruf- nihyet bulduu mahalle varnca vkic olan hudd ve snr hak ve cadl zere katc ve tahdd ve vazc- calyim 221

ile temyze ihtimm- tm ve Erdebil kurbunda ibtid Tebriz ve Erdebilin feth ve teshri esnsnda devlet-i caliyyem tarafna itcat ve bacdeh Bahr-i Hazara kurbiyyeti olmak iddicsyla Moskovluya mtbacat iden Astar ve Kerkanrd Defter s. 63 nam mahaller dah mnzacun fh olmala onlarn dah devlet-i caliyyem tarafna tekaddm ve urt- muchede zere kang tarafa iktiz ideceine tahsl-i vukf ve iktizsna gre tahdd ve temyzi ile tekml-i maslahata ikdm ve ihtimm eylemen bbnda fermn- clnm yazlmdr. Evhir-i sene: 1142 Hkm: 245 Bir sreti Tebriz vlisine ve irvan Hanna: Hkm: 246 Dergh- cl kapucu balarndan olub bacz umr- mhimme ile irvan tarafna memr olan Mustafa dme mecduhya hkm ki: Nehr-i Kur ile Arasn mlk olduu mahalde ve ehr-i emh kurbunda ve Kre nm mahalde birer kalca ve Kble ( ) semtinde ve Dastann beri tarafnda bacz mevzicde dah kalca mnendi eyler bin olunmak bcis-i emniyet-i ahli-i memleket olmala lzmu olduu cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han olan Serhay Han dmet-meclhi der-i devlet-medrma iclm ve Kble semtinde ve Dastann beri tarafndan bacz mevzicde iktiz iden kalca mnendi eyler kendileri tarafndan ve blda zikr olunan kalcalar taraf- devlet-i caliyyemden bin ve tacmr olunmak zere istidc-y cinyet itmeleriyle sen ki kapucu ba- mm ileyhsin mahalline vslnde huss- mezbru taraf- devlet-i
c

aliyyemden hn- mrun ileyh yanna tacyn olunan Sleyman zde mecduh ile ve sir

vukfu olanlar ile kem yenba tekayyd ile tefahhus ve mzkere eyleyb zikr olunan kalcalar ve kalca misill eylerin bin olunacak mahalleri cahidnme-i hmynuma muvfk mahaller ise macrifet-i ercle ve bin ahvline vukfu olanlar ile kef ve mucyene ve her bir kalcann mesrif-i bins in ne mikdr ake iktiz ider tahmn ve tashh ile tahmn ve calelinfird mmz ve maktm defteriyle der-i devlet-medrma carz ve iclm eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i N sene: 1142

222

Hkm: 247 Dergh- Mucallm kapucu balarndan olub Kaya tarafnda Zdehre (
c c

) ve

sir mnza un fh olan mahallerin fasl ve hasm- niz na ve Nehr-i Kur ve Arasn mlteksndan Geylana varnca miynede olan memleketlerin tahdd ve temyzine ve bacz husslarn tefti ve tefahhusuna memr olan Mustafa dme mecduhya hkm ki: Kaya iinde vkic tark cadde tccr ve zvvrn ve Gazi Kumuk ve sir yende v revendenin memerr ve macberleri olub kadiml-eyymdan ol tarkde mrr ve cubr idegelmeleriyle sen ki kapucu ba- mm ileyhsin yedine virilen mufassal ve merh evmir-i erfem mcebince memr olduun umr ve husslar temiyet ve icr ve tetmm ve ed eyledikden sonra bu hussa dah tekayyd ve ihtimam ve tarafeynde meyyed ve mekked olan bnyn- sulh u salh- meyyed muktezsnca fm bacd dah tarafnn tccr ve Gazi Kumuk halk h-rhdan mrr ve cubr idb kimesne mucraza ve mmnacat itmemek vech-i vech zere sret-i hsn-i nizma ifr ile bu hussa dah hsn-i hitm virmek bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- L sene: 1142 Hkm: 248 Rodos Sanca mutasarrfna ve kadsna ve dizdrna ve yenieri zbitine hkm ki: Sbka irvan Han olan el-Hc Davud Han drt nefer oullar ve iki nefer karndalar ve bil-cmle ehl cyliyle Rodosda bir mahfz mahalde ikmet itdirilb har mahalle salverilmemek in mukaddem emr-i erfimle Rodosa irsl olunmular idi el-hlet hzih hn- mm ileyh bacz evktde teferrc ve tenezzh in cezire-i mezbrede vkic tenezzhghlara kmak murd eyledikde kalcadan taraya kmasna mmnacat olunmakla cezire-i mezbrede vkic diledii mahalle gitmesine mmnacat olunmamak bbnda istidc-y
c

inyet itmekle siz ki mm ileyhimsiz han- mm ileyh cezire-i merkmede vkic ebd

olmayan mahallerden diledii mahalle varmasna mmnacat olunmayub ve lkin yle bir mahalle gitmek murad eyledikde yanna kalca-i mezbre mstahfzlarndan ve sir nefertdan kifyet mikdr adamlar koub macan gnderb gidide gelide muhfazasnda ihtimm olunub cezire-i mezbreden har mahalle gitmesinden ve bir tark ile gaybet ve firrndan be gyet ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- Za sene: 1142

223

Hkm: 249 Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Der-i devlet medrma irsl eyledn mektb ve kimen ve cenb- emret-meb eylet-nisb sacdet-iktisb hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhinin tarafna tahrr eyledii mektubu ve emirl-meril-kirm eki Beylerbeyisi cAli Paa ve Mah ( ) Beylerbeyisi Kk smi Mehmed Paa dme ikbluhumnn der-i devlet-medrma tahrr eyledikleri mektblar vsl bulub hlsa-i mazmnlarnda mr-i mrn- mm ileyhim zhr- gayret ve hamiyyet ile Dastan culems ve oullar ve beyzdeler ve sir Dastan bahadrlarndan vfir casker ile bin-nefs Gence sahrasna gelb ve hn- mrun ileyh dah karben bin-nefs gelmek zere olmala Snak ekysnn gml ve tertb-i cez ve nekllerinde tevakkuf olunmayub ecr- cibl yapraklanmadan zerlerine cazimet olunmak musammen olduu iclm olunmala gerek hn- mrun ileyhin ve gerek mr-i mrn- mm ileyhimnn taraf- devlet-i caliyyeme huls- cubdiyyet ve muktez-y sadkatleri zere hareketleri cenb- hilfet-mebm cindinde izdiyd- raciyyetlerine bcis olmala haklarnda hurid-i cihntb- cinyet-i mlknem dirahn ve cavtf- caliyye-i hidvnemden hn- mrun ileyhe semmr- fizs-srra kaplu bir sevb hilcat-i mrisl-behcet-i sultn ve bir murassac Atk- hkn ve mr-i mrn- mm ileyhimya dah birer sevb hilcat-i fhire ve birer mcevher elenk-zhire ihsnm olub inllhu tecl Snak gilesi ber taraf oldukdan sonra sir mer-i Dastan ile macan Maan zerinden Erdebile varub anda ikmet ile dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz muhfz olub Tebriz cnibine memr tavif-i caskere babu olan vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ile haberleb eer kendlerini yanna taleb ider ise yanna varub ve eer muhfz- memleket veyhud mdfaca ve kahr u tedmr-i acd-y bed-tynet in bir har mahalle tacyn ider ise kym ve uur- dn devlet-i caliyyemde hidemt- mebrre vcda getrmee bezl-i nakdne ihtimm eylemeleri in mufassal ve merh evamr-i erfem sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin bi cavnillhi tecl Snak ekys gilesi ber-taraf olduu gibi hn- mrun ileyhi ve mr-i mrn- mm ileyhimy ve sir mer-i Dastan Maan zerinden savb- memrlarna tesyr eylemekde ihtimm- tm eylemen bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evil-i Z sene: 1142 Defter s. 64 Hkm: 250

224

Gence muhfz vezrim brahim Paaya hkm ki: Bi tevfikillhi tecl cummen vzer-y czm ve mr-i mrn- kirm ve mer-y zevil-ihtirm ve bil-cmle Dergh- Mucallm yenierileri ve cebecileri ve topular ve top
c

arabaclar ve siph ve silahdrn ve gedikl ve culfel mteferrikgn ve Divn- ) bhadrlar ve

Hmynum ve Defter-i Hkn ktibleri ve kirdleri ve vun ve memlik-i Rumili ve Anadoluda vkic eylt ve elviyenin zcem ve erbb- tmr ve Bosna ( Msr- ndiretl-casrn gzde caskeri ve evld- ftihn ve mr levendn ve casker-i Tatar- dman ikr ve sir tavif-i caskeriye ve mkemmel ve mretteb cabede ve cibd ve yer kiverimiz sir ricl-i harb ktl-i zafersr ve caskir-i nusret-mesir-i encm-mr ile biliktiz ark cnibine sefer-i hmyn- nusret makrnum musammem ve muhakkak ve biz-zat cenb- hilfet mebm skdar- Bosna sye-endz- cizz icll olmak zere gurre-i Muharremde t- zfer-fr- nusret-itiml-i hkn ihrc ve skdar Sahrasna erefbah- ikbl olmas mukarrer olman sen ki vezr-i mrun ileyhsin iclm- hl in ibu emr-i erf-i cihn-metc- eref-itimlim sdr ve ile irsl olunmudur imdi vslnde vech-i merh zere ark cnibine sefer-i hmayn- nusret makrnum mukarrer ve muhakkak olduunu hal maciyyetinde olan tavif-i casker-i zafer-rehber zbitnna ve ihtiyarlarna ve sirlerine icln ve icat ve cmlesinin kulbuna ilk-y takviyet ile b cavn-i rabbil-cizzet hfz ve hraset-i memleket ve kahr u mubine nusret eylemee bezl sacy-i kudret eyleyb ve inne cndena lehml-glibn nass- kermi mstedcsnca caskir-i mansrem bi cavnillhi tecl ravfz ve kzlba- dallet-eser zerine mansr ve muzaffer olaca muhakkak ve mukarrer bilb kuvvet-i bz-y ecacatnza zacf ve ftr ve curzuna ruhsat gstermemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i Z sene: 1142 Hkm: 251 Bir sreti Revan kimmakm (bo) dme mecduhya: Hkm: 252 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya: Hkm: 253 Bir sreti

225

Kirmn hn muhassl vezr Hasan Paaya: Hkm: 254 Bir sreti Khit Beyberbeyisi: Hkm: 255 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: Snak ekysnn reisleri olan bram ve Sapgan ( ) nm akler mnhezimen ve

mnkesiren bacz rfeklaryla Revana tbic Uack yzbas yanna firr itmeleriyle dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan haklarnda tacyn olunan casker eky-y mesfrnu Uack ( ) dalarnda kaldrub baczlarn ahz idb ancak bakiyyets-syf olanlar firr idb Revan tarafna gidecekleri muhakkak olduun vezr-i mrun ileyh iclm itmekle sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde zikr olunan firrileri Revn cniblerinde gerei gibi tekayyd ve ihtimm ile tecesss ve tefahhus ve ol tarafa varanlar
c

al eyyi hlin ahz ve ele getrb bil tevakkuf cezlarn tertb ve keyfiyyet-i hli Ordu-yu

Hmynuma carz ve iclm eyleyb bu hussda ser-i m ihml ve mshele eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i M sene: 1143 Hkm: 256 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya: Zikr olunan firrileri Tiflis tarafna tecesss ve ele getrmek in. Hkm: 257 Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Tavif-i eccm- bed-fercmn hudda karb mahallerde tahadd ve inlarndan memlik-i mahrseme s-i kasdlar mnfehim olmala bil-iktiz ark seferine cazimet-i hmynum muhakkak olduu bundan akdem mufassal ve merh emr-i erifimle sana iclm olunmudu el-hlet hzih mizc- cenb- hilfet penhm cizz ikbl ile sacdet ve icll ile ibu muharreml-harmn on sekizinci hamis gn makarr- serr-i saltanat- seniyye ve mstakarr- erike-i hilfet-i caliyye olan stanbuldan nehdat ve sha-gerdn- mesha-i skdarda merbt- evtd ve teyd ve nusret olan ota- nusret-nitk- pdihnem eref226

bah- kudm- meymenet-lzm ve inallhu tecl karb-i savb- maksda cazimet-i hmyn- zafer-makrnum muhakkak olmala iclm- hl in ibu emr-i erf-i clnm sdr ve ile irsl olunmudur ledel-vsl mazmn- mnfini hl maciyyetinde olan tavif-i
c

asker-i zafer-rehberim zbitnna ve sirlerine iclm ve icat ve mukaddem tevecch-i

hmynum olduu zere cmlesinin kulbuna takviyet ile bi cavnillhi tecl hfz u hrset-i memleketde dilirne hareket ve din-i mbne nusret eylemekde bezl-i vsc kudret ve inne cnden le hml-glibn vac-i kermi zere bi teydillhi tecl cnd- slm mansr ve muzaffer ve ravfz ve kzlba makhr ve mdemmer olacan muhakkak bilb kuvvet-i bz-y eccatinize zacf ve ftr curuzna ruhsat gstermemeniz bbnda fermn- clnm yazlmdr. F Evhir-i M sene: 1143 Hkm: 258 Karaman vlisi vezr Ahmed Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin bundan akdem mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf adamlarnla hl Tebriz cnibi vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve bir iki defca dah isticclin in evmir-i erifem sdr ve irsl olunmu idi el-hlet hzih ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tasallut ve tacadd ve tecvzleri olduu dstr- mkerrem hl Tiflis muhfz olub maciyyetine memr tavif-i caskere babu olan vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan iclm olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin eky-y merkmenin defcu refc-i fesd ve ekvetleri ehemm-i umr- devlet-i caliyyemden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim vslnde Erzurumu gemi bulunur isen mukaddem memr olduun zere Tebrize varub ve eer Erzurumu teye gemeyb henz ol havlde bulunur isen calel-fevr taccl calet-taccl bin nefer mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf adamlarnla Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyhin yanna varub ittifk ve ittihd- r-y reznine muvfakat ile eky-y merkmenin defcu refc-i gile-i fesd ve ekvetlerinde iktiz iden umr ve hussda hidemt- mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyesin dey eref-bah- sudur olan hatt- hmyn- evket makrn mcebince fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i S sene: 1143 Hkm: 259 Bir sreti 227

Trabzon vlisi vezr cAbdurrahman Paaya: Sekiz yz nefer kapusu halk ile ancak doru Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyhin yanna varmak zere. Defter s. 65 Hkm: 260 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Siz ki mm ileyhimsiz sizin sancaklarnzn cumm zcem ve erbb- tmryla Snak ekysnn gml ve tedmr ve istislleri in dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve bacdeh dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Erzurum vlisi vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh Tebriz tarafna memr olmala iltimsna binen siz dah maciyyetiniz ile Tebriz tarafna memr klnmdnz elhlet hzih sizin kem fil-evvel Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde kalmanz muktez olmala Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde kalmak zere memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde eer Tebriz tarafna cazimet eylemiseniz yine cummen sancaklarnzn zcem ve erbb- tmryla Genceye cavdet ve eer Gencede bulursanz kem fil-evvel Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde kalub iktiz iden hidemt- din devlet-i caliyyemde rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i makderet eyleyb ser-i m hilfndan be gyet ittik ve ictinb eylemeniz bbnda ferman- clnm yazlmdr. F Evst- M sene: 1143 Hkm: 261 Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Siz ki mm ileyhimsiz bundan akdem dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve tacyn olmanz ile kem fil-evvel vezr-i mrun ileyhin maciyyetine memr ve tacyn olunmusuzdur imdi kem kn sancaklarnzn bil-cmle zcem ve erbb- tmryla vezr-i mrun ileyhin maciyyetinde olub emr-i muhfazada ve sir iktiza iden hidemt- din devlet-i caliyyemde rey-i savbddi zere camel ve hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eyleyb ser-i m hilfndan begyet ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm yazlmdr.

228

F Evst- M sene: 1143 Hkm: 262 Erzurum mollasna ve Erzurum Eyletinde vkic olan kadlara ve Erzurum mtesellimine hkm ki: Bundan akdem Erzurum Eyletinin elviye alaybeyileri ile bil-cmle zcem ve erbb- tmr dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve tacyn olunmular iken ekseri henz Genceye varmayub evlerinde ve yerlerinde olduklar vezr-i mrun ileyh tarafndan iclam olunub ve mezbrlarn bir gn evvel Genceye varub anda bulunmalar mhim ve muktez olmala huss- mezbr in (bo) mbir tacyn ve irsl olunmudur imdi siz ki mm ileyhimsiz ibu emr-i erif-i vcibl-imtislim vslnde eylet-i mezbrenin zcem ve erbb- tmrndan henz Genceye varmayub ger vilyetlerinde kalanlarn ferd-i vhid kalmamak zere cal eyyi hlin cmlesini bir gn evvel ve bir sacat mukaddem evlerinden ve yerlerinden ihrc ve bir gn mukaddem savb- memrlarna varmalar in her birine gerei gibi tenbh ve tekd ve sercan ve caclen irsl ve sle ziydesiyle ihtimam ve dikkat eyleyesiz eylet-i mezbrenin zcem ve erbb- tmrn Gencede yoklayub n-mevcd olanlarnn zecmet ve tmrlarn erbb- istihkka tevch olunmak in defter ve carz ve iclm eylemek zere vezr-i mrun ileyhe emr-i erfimle tenbh ve tekd olunmala ona gre henz Genceye gitmeyb vilyetlerinde kalanlar habr ve gh idb ve cal eyyi hlin cmlesini sercan ve caclen ihrc ve bir an mukaddem savb- memrlarna irsl ve sle ziydesiyle ihtimm ve dikkat ve hilfndan be gyet ihtirz ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i M sene: 1143 Hkm: 263 Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Bundan akdem Erzurum Eyletinin elviye alaybeyileriyle cummen zcem ve erbb- tmr maciyyetine memr ve tacyn olunmular iken ekseri henz Genceye varmayub evlerinde ve yerlerinde olduklar tarafnzdan iclm olunmala ol makle evlerinde ve yerlerinde kalub henz Genceye varmayan zcem ve erbb- tmrn mbir macrifetiyle bir gn evvel bir sacat mukaddem evlerinden ve yerlerinden ihrc ve Genceye irsl ve sl ve bir gn mukaddem yanna varmalar in tenbh olunub yle ki eylet-i mezbre zcem ve erbb- tmr macrifetinle Gencede yoklanub n-mevcd olanlarn zecmet ve tmrlar hara 229

tevch olunmak in defter ve carz ve iclm olunaca mukarrer olduun mcir Erzurum mollasna ve Erzurum Eyletinde olan kadlara ve Erzurum mtesellimine emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin eylet-i merkme zcem ve erbb- tmrn mbir tacyn olunan (bo) macrifetiyle yoklanub bundan sonra emr-i erfe cadem-i itcat ile savb- memrlarna gitmekde tehr ve tevakkuf ve yerlerinde kalub n-mevcd olanlarn zecmet ve tmrlar mstahkkna tevch olunmak in isim ve resimleri ve sancaklar ve zecmet ve tmrlarnn bal kalemleriyle calel-infird defter ve defteriyle keyfiyeti shhati zere der-i devlet medrma carz ve iclm bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i M sene: 1143 Hkm: 264 Tiflis muhfz vezrim shak Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tasallut ve tecadd ve tecvzleri olduu tarafndan iclm olunmala mezbrlarn defc-i gile-i fesd ve ekvetleri ve sir iktiz iden umr ve husslarnn icr ve temiyeti in Karaman Vlisi vezrim Ahmed Paa bin ve Trabzon Vlisi vezrim cAbdurrahman Paa sekiz yz nefer kapular halk ve adamlaryla ve Trabzon alaybeyisi cummen zcem ve erbb- tmryla ve hl Revan muhfz vezrim Mustafa Paa kapusu halk ve levendatndan be yz nefer svri gndermek zere ve Erzurum ve Kemah ve Karahisr- ark ve Tuzluay ve ol havlden tahrri fermnm olan beyz nefer svri ve be yz nefer piyde ve Erzurum taraflar ve ol havl ve etrfdan her bayra yzer nefer olmak zere bu defca tahrri fermnm olan on bayrak yenieri serdengedileri maciyyetine memr ve sen cmlesinin zerine babu nasb ve tacyn olunub ve Gence muhfz vezrim brahim Paa dah her br seninle haberleb ve
c

aled-devm ol havlye em g tutub hn-i iktizda casker ile sir vch- ett ile imdd

ve icnet eylemesi in hatt- hmyn- evketmakrnum ile eref-bah- sudr olan emr-i erfimle memr klnmala imdi sen ki vezr-i mrun ileyhsin vech-i merh zere maciyyetine memr olan vzer ve sir tavif-i caskeriyeyi gerek hizmet-i muhfazada ve gerek eky-y merkmenin def ve izleleri hussunda muktez-y vakt ve hlin tevld ediine gre icml ve istihdm ile devlet-i caliyyeme lyk mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i tb tvn eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i S sene: 1143 Defter s. 66

230

Hkm: 265 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tasallut ve tecadd ve tecvzleri olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz olub Tiflis tarafna memr babu olan vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan iclm olunmala mezbrlarn defc-i err u fesdlar in vezr-i mrun ileyhin maciyyetine bacz tavif casker memr ve tacyn olunmudur sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim ile vslnde sen dah kethdnn kapusu halk ve levendtndan be yz nefer svri tacyn ve calel-fevr vezr-i mrun ileyhin yanna gnderb eky-y merkmenin defc-i err mazarratlar ve emr-i muhfaza ve sir iktiz iden umr ve hussda rey-i savbddi zere
c

amel ve hareket eylemeleri hussunda tenbh ve tekd idb ser-i m hilfndan ziyde ittik

ve ihtirz eylemen bbnda eref-bah- sudr olan hatt- hmyn- evketmakrnum mcebince fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i S sene: 1143 Hkm: 266 Hl Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tasallut ve tecadd ve tecvzleri olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz olub Tiflis tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan iclm olunmala eky-y merkmenin defc-i gile-i err u fesdlar in vezr-i mrun ileyhin maciyyetine bacz tavif-i casker memr ve tacyn olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erifim ile vslnde sen dahi Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyh ile her br hareberleb ve caled-devm ol havlye em g tutub hn-i iktizda
c

asker ile ve sir vch- ett ile imdd ve icnet eylemekde ihtimm ve dikkat eylemen

bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- S sene: 1143 Hkm: 267 Tiflis muhfz olub Tiflis tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezr shak Paaya hkm ki: Hl Revn muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh kethdsyla macan kapusu halkndan ve levendtndan beyz nefer svri tertb ve tarafna gndermek 231

zere emr-i erifim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin ibu emr-i erfim vslnde vezr-i mrun ileyh ile haberleb fermn- hmynum olduu zere beyz nefer svriyi maciyyetine getrdb iktiz iden hidemt- caliyyemde rey-i savbddi zere icml ve istihdm eylemen bbnda yazlmdr. F Evst- S sene: 1143 Hkm: 268 Trabzon alaybeyine hkm ki: ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tasallut ve tecadd ve tecvzleri olduu hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan iclm olunmala sen ki miralay- mezkrsun eky-y merkmenin defcu refc-i ekvetleri in Trabzon Eyletinin
c

ummen zcem ve erbb- tmr ile vezr-i mrun ileyhin

maciyyetine memr ve tacyn olunmusuzdur imdi ibu emr-i erifim vslnde eylet-i mezbrenin bil-cmle zcem ve erbb- tmryla sercan ve caclen vezr-i mrun ileyhin yanna varub eky-y merkmenin defcu refc-i err u ekvetlerinde vezr-i mrun ileyhin rey-i zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrmee ziyde iltizm ve ihtimm eyleyesin dey yazlmdr. F Evil-i S sene: 1143 Hkm: 269 Aydn muhassl vezr cAbdullah Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin be yz nefer svri casker tertb ve techz ve kethdn veyhud kapucular kethdn veyhud bir makdr ve bahadr icml-i caskere kdir aan ile dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Badad vlisi olub sercasker-i hamiyyet perverim olan vezrim Ahmed Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine tesyr ve irsl eylemen in bundan akdem emr-i erfimle memr ve birka defc dah isticcl in evmir-i erfem sdr ve irsl olunmu idi el-hlet hzih ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tecadd ve tecvzleri olduu dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz olub Tiflis tarafna memr tavif-i caskere babu olan vezrim shak Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan iclm olunmala ekyy merkmenin defc-i gile-i fesdlar in zikr olunan be yz nefer svri casker Tiflis muhfz maciyyetime tesyr olunmak muktez olman ibu emr-i erifim ile vslnde sercasker-i mrun ileyh maciyyetine tarafndan tertb ve irsli fermnm olan be yz nefer

232

svri henz irsl olunmam bulunur ise cacleten Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyhin yanna tesyr ve irsl eyleyesin ve eer mukaddem fermnm olduu zere tesyr ve irsl olunmu bulunur ise tarafndan
c

iffetlerince mukaddem mbir tacyn ve irsl ve

bulunduklar mahalden Tiflis tarafna evirb bir gn evvel ve bir sacat mukaddem Tiflis muhfz vezr-i mrun ileyhin maciyyetine tesyr ve sle cidd-i tm ve ziyde ikdm ve ihtimm eylemen bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evst- S sene: 1143 Defter s. 67 Hkm: 270 Hl Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan sitne-i sacdet-iynma bacs ve irsl olunan elilerin ah tarafndan cakd-i sulh u salh murahhas olmak zere carz ve inh ve ezyl-i merhim-i caliyye-i pdihneme teebbs ve iltic itmekle terahhmen bacz meslne mscade-i hmynum erzn klnub cakd-i muslaha ile tarafeynden temesskt ahz u ict olunmu iken mezbrlar nakz- cahd eymn ve pv-y eytn-i ate olan Tahmas Kulu Han bana cemc eyled ravfz- kzlba- evb ile memlik-i randan dhil-i kabza-i tasarruf- hsrevnem olan memlike sikasde tecsr ve hl kaz-i Tebrize ibtidr eyled dstreyn-i mkerremeyn mreyn-i mufahhameyn nizmul-clem sbk Tebriz muhfz vezrim Mustafa Paa ve hl Erzurum vlisi vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehma taraflarndan iclm olunmala curk- gayret ve hamiyyet-i hidvnem haberbn olub mezbrlarn bi cavnillhi tecl kahr u tedmrleri in bu taraflardan krk bin mikdr kadar cnd- zafer-mevcd tertb ve techz ve ol taraflara tesyr olunmak ihtimm- tmm- pdihanem dergr olmala caskir-i merkm ol taraflara karben mrr ve btn Gencenin muhfazasnda cidd-i tm ve ihtimm- m l kelm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin tertb olunan caskir-i nusretmesirin sercan ve caclen ol tarafa vrdunu muhakkak ve mukarrer bilb ona gre kaviyyl-kalb olub maciyetinde olan tavif-i casker ile Gence Kalcasnn dernunda muhfazasna kym ve kzlba- evbn casker-i nhset-mesiri kalca-y merkmeye s-i kasd ile varr ise katc dernuna havf ve hayet getrmeyb ve muhafazada olanlara dah gayret virb acd-y bed-tnete dern- kalcadan top ve tfek ve havan ve sir edevt- cenk ile muhrebe ve mdfacalarnda bezl-i kudret ve sarf- miknet eyleyb ser-i m cebnetin zuhruyla dmana ferce virilmekden ziyde teh eyleyesin yle ki acd-y bed-rey ile

233

dern- kalcadan cenk cidlde ser-i m rehvet ve cebnlk idb cyzen billhi tecl acd-y bed-tynetin kalca-i merkmeye istilsna bcis olacak olur isen bir vechile czr ve cevbn s olunmayub katl ile mczt olunacan yaknen maclm idinb ona gre basret zere hareket ve zhr- gayret ve hamiyyet ile tertb olunan caskir-i zafer muzhirin ol havlye vrduna dek terk-i hb u rhat ile kalca-i merkmenin muhfaza ve muhresesinde bezl-i makdr ve sacy- b kusr eyleyb mikdr- zerre taksrden gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 271 Bir sreti Revan muhfz vezr Mustafa Paaya: Hkm: 272 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya: Hkm: 273 Hl irvan Han Serhay Han dmet-meclhiye hkm ki: Bundan akdem sfahan tarafndan sitne-i sacdet-iyneme nakl ve irsl olunan elileri ah tarafndan cakd-i muslahaya murahhas olduu carz ve inh ve ezyl-i merhim-i pdihneme teebbs ve iltic itmekle terahhmen bacz meslne mscade-i hmynum erzn klnub cakd-i muslaha ile tarafeynden temesskt ahz u ict olunmu iken mezbrlar nakz- cahd eymn ve pv-y eytn-i ate olan Tahmas Kulu Han- b imn maciyyetinde olan ravfz- kzlba- evb ile memlik-i randan dhil-i kabza-i tasarruf- hsrevnem olan mahallere s-i kasde tecsr ve maciyyetinde olan bil-cmle casker-i nhset eser-i kzlba ile Tebrize varub kazay istl itmekle bi cavnillhi tecl mezbrlarn kahr u tedmrleri ile icl-i kelime-i culy in curk- gayret ve hamiyyet-i slm-perver-i mlknem haber-bn ve bu taraflardan otuz krk bin ccn- cnd- zafer-mevcd tertb ve techz ve can karb tesyrlerine himmet-i cl mikdr- hidvnem dergr olmala tertb ve techz olunan
c

askir-i mezkrenin ol taraflara karben vrdlarna dek muhfaza-i memleket ve mdfaca-i

acd-y bed-tynet ihtimm ve dikkat olunmak ehemm-i esbb- diniyye ve etemm-i umr- saltanat- seniyyemden olub ve sizden ittihd- diniyye ve devlet-i caliyye ihtiss ve meveddet-i yakniyyeniz muktezsnca bu vakitlerde zhr- gayret hamiyyet ile hfz u hrset-

234

i memleket ve mdfaca ve tedmr-i acd-y bed-tynetde mesc-i mebrre ve mesir-i mekre melhz- tabc- hmyn- saf makrn- pdihnem olmala ibu emr-i erfim ile vslnde dstrn- mkerremn mrn- mufahhamn nizmul-clem hl Tebriz cnibine memr olan tavif-i caskir-i zafer mezhirime sercasker-i hamiyyet-perverim olan vezrim brahim Paa ve Revan muhfz vezrim Mustafa Paa ve Gence muhfz vezrim brahim Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehm ile haberleb iktizsna gre hareket ve tertb ve techz olunan caskir-i nusret-mesirin ol taraflara vrduna dek muhfaza-i memleket ve mdfaca-i acdda ittifk ve ittihd ile sacyiniz mebrr ve hizmet-i cemileniz mekr olmaa bezl-i himmet ve sarf- nakdne-i vscu kudret eyleyesiz bu vakitlerde dn-i mbne nusret ve devlet-i caliyyeme takviyet in vcda gelen mesc-i hamde ve hidemt- sacdeniz bir vechile zyic olmayub edcf- mudcaf mkft ile mutayyeb olacanz yaknen muhakkak ve mukarrer bilb ona gre basret zere hareket ve vzer-y mrun ileyhim ile haberleb hfz u hrset-i memleketde ve mdfaca-i icz-y bed-reyde makl ve mnsib grlen vech zere hareket ile sizden meml- hmynum olduu vech zere mesir-i mahmde vcda getrmekde bezl-i makdr ve sacy-i n mahsr eylemeniz bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 274 Bir sreti eki Beylerbeyisi cAli Paa dme ikbluhya: Hkm: 275 Bir sreti Mah Beylerbeyisi Kk smi Mehmed Paaya: Hkm: 276 Bir sreti mer-i Dastan dme czzuhuma: Defter s. 68 Hkm: 277 Hl irvan Han olan Serhay Han dmet-meclhiye hkm ki: Bi tevfkillhil-melikil-callm cumumen vzer-y czm ve mr-i mrn- kirm ve mer-i zevil-ihtirm ve bil-cmle Dergh- Mucallm yenierileri ve cebecileri ve tobular 235

ve tab carabaclar ve siph ve silahdr ve gedikl ve culfel mteferrikagn ve avun ve memlik-i Rumili ve Anadoluda vkic eylt ve elviyenin zcem ve erbb- tmr ve memlik-i Bosna bahadrlar ve Msr- ndiretl-casrn casker-i ecat-perveri ve evld- ftihn ve mr piyde ve svri levendt ve caskir-i Tatar- dman-ikr ve mkemmel ve mretteb cudde v catd ve sir tavif-i ricl-i harb ve ktl-i zfer-srn ve cnd- zfermevcd- encm-mr ile ark cnibine sefer-i hmyn- nusret-makrnum muhakkak olmala inallhul-melikl-mtecl dstr- ekrem mr-i efhm nizmul-clem nzmu menzimil-mem mkemmil u nmsis-saltanatil-kbra ve mtemmim mertibilhilfetil-cuzm vezr-i aczam- saf-iyem-i zafer-medr ve serdr- ekrem-i celll-mikdr ve dmd- mkerrem ve muhterem-i kaviyyl-iktidrm brahim Paa edmallhu tecl iclleh ve dcafe bin-nasri vet-teydi iktidreh ve ikbleh evil-i ehr-i Rebilevvelin bir yevmi mbrek-i nusret-kvm ve scat-i karins-sacdet-i ferruh-hrmet calem-i zafertevem-i Hazret-i Resl-i Ekrem ve Habb-i muhterem sallallhu caleyhi ve sellemin zr-i sye-i nusret-sayelerinde mukrenet-i teharr ve ikbl ve murfakat-i nusret ve icll ile sahry smn sha-i skdarda Ordu-yu Hmayn- sacdet-makrnumdan nehdat ve bir mahalde tevakkuf ve rm itmeksizin doru ark cniblerine cazmet ve cenb- hilfetmebm dah ecdd- czm ve b-i kirm nevverallhu tecl merkadehm hazertna iktid ve isr-i mahmdl-eserlerine slk ve iktif ile evvel bahr- meymenet-srda bir rz- firuz ve vakt-i sacd-i meymenet-efrzda cazamet ve icll ve evket ve ikbl ile hareket ve cavn
c c c

inyet-i Rabbil-cizzet ile cnib-i maksda cazmet ve icl-i kelime-i culy in cummen askir-i zafer-mesirim ile ravafz- kzlba- evbn dr ve diyrlarna dhl ve bi avnillhil-melikil-mtecl cummen caskir-i zafer ricl-i harb ktlini carsa-i samsm-

intikm sdk- niyyet ile tasmm-i hmyn- pdihnem muhakkak olmala inallhu tecl cnd- nusret-mevcdumun dr ve diyr- kzlbaa vrduna dek hfz u hrset-i memleket ve mdfaca-i acd-y bed-tynetde ihtimm ve dikkat olunmak ehemm-i vcibt- dniyye ve etemm-i um(r-) saltanat- seniyyemden olub ve sizden ittihd- dni ve devlet-i
c

aliyyeme ihtiss ve meveddet-i yakniyeniz muktezsnca bu vakitlerde zhr- gayret ve

hamiyyet ile hfz u hrset-i memleket ve mdfaca ve tedmr-i acd-y bed-tynetde mesc-i mebrre ve mesir-i mekre melhz- tabc- hmyn- saf-makrn- pdihnem olmala ibu emr-i erfim ile vslnde dstrn- mkerremn mrn- mufahhamn nizmulc

lem hl Tebriz cnibine memr olan tavif-i caskir-i zafer-mezhirime sercasker-i

hamiyyet-perverim olan vezrim brahim Paa ve Revan muhfz vezrim Mustafa Paa ve Gence muhfz vezrim brahim Paa ve Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehm ile haberleb iktizsna gre hareket ve Ordu-yu Hmyn- nusret makrnumun 236

ol taraflara vrduna dek muhfaza-i memleket ve mdfaca-i acdda ittifk ve ittihd zere mesc-i cemle vcda getrb hidemt- cemleniz mekr olmaa bezl-i himmet ve sarf- nakdne ve sacy ve kudret eyleyesiz bu vakitlerde dn-i mbne nusret ve devlet-i caliyyeme takviyet in vcda gelen mesc-i mekre ve hidemt- seddeniz bir vechile zyic olmayub edcf- mudcaf mkft ile mutayyeb olacanz yaknen mukarrer ve muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve vzer-y mrun ileyhim ile haberleb hfz u hrset-i memleket ve mdfaca-i ad-y tedmrde mackl ve mnsib grlen vech zere hareket ile sizden meml- hmynum olduu zere mesir-i mahmde vcda getrmekde bezl-i makdr ve sacy-i n-mahsr eylemeniz bbnda fermn- cln yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 278 Hl Karaman valisi vezr Ahmed Paaya hkm ki: Sen ki vezr-i mrun ileyhsin bundan akdem mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf adamlarnla Tebriz cnibine memr ve tacyn ve bacdeh ar ve Tala Lezgileri ekysnn Tiflis havlsine tecadd ve tecvzleri zuhr itmekle eer Erzurumu te gemi olunur isen Tiflise varub mezbrlarn mdfacalarnda ihtimm eylemen in sana mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve irsl olunmu idi el-hlet hzih cuhde-i eytn-i ate olan Tahmas Kulu Han- b-mn memlik-i randan dhil-i kabza-i tasarruf- pdihnem olan mahallere s-i kasde tecsr ve maciyyetinde olan ravfz- kzlba ile Tebrize gelb istla itmekle curk- gayret hamiyyet-i pdihnem haber-bn olub bu tarafda cecn- ricl-i harb ktlden otuz krk bin mikdr cnd- zafer-mevcd tertb ve techz ve can karb ol tarafa tesyr ve irsl klnmakda himmet-i vlt-himmet-i pdihnem dergr olmala tertb olunan caskir-i zafer-mezhirin ol tarafa vrduna dek Revan Kalcasnn muhfazasnda ihtimm- tm olunmak ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmdan olub ve sen vzer-y
c

zmmn kuvvet ve miknet ve kesret-i casker ile muhtr olmanla senden devlet-i caliyyeme

lyk hidmat- cemle matlb- hmynum olman Revan Kalcas muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf adamlarnla sercan ve caclen Revan Kalcasna varub dernuna dhl ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Revan muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ittifk ve ittihd zere kalca-i merkmenin muhfazasnda kym ve tertb olunan caskir-i nusret-mesir ol tarafa vrdana dek kalca-i merkmenin muhfazasnda ihtimm- tm ve eer acd-y bed-tynet s-i kasd ile kalca-i merkmeye varr ise dern- kalcadan top ve tfenk ve havan ve sir edevt- cenk ile muhrebe ve 237

mdfacalarnda bezl-i kudret ve sarf- mekinnet eyleyb ser-i m rehvetden be gyet ihtirz eyleyesin yle ki dern- kalcadan acd-y bed re(y) ile cenk ve muhrebede havf ve hayet ve cebnlk idb cyzen billhi tecl acd-y bed-tynetin ferce bulmasna bcis olacak olur isen bir vechile cevba kdir olmayub katl ile mczt olacan yaknen muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve zhr- gayret ve hamiyyet ve terk-i hb u rahat ile acd-y bedtynetin mdfaca ve tedmrlerinde bezl-i nakdne-i vscu kudret ile hidemt- cemlen mebrr ve mekr olmaa bezl-i sarf- tb tvn eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1143 Defter s. 69 Hkm: 279 Hl Karaman valisi vezr Ahmed Paaya hkm ki: Bi tevfikillhi tecl cummen vzer-y czm ve mr-i mrn- kirm ve mer-i zevil-ihtirm ve bil-cmle Dergh- Mucallm yenierileri ve cebecileri ve topular ve top
c

arabaclar ve siph ve silahdrn ve gedikl ve ulfel mteferrikagn ve vun ve

memlik-i Rumili ve Anadoluda vkic eylat ve elviyenin zcem ve erbb- tmr ve memlik-i Bosna bahadrlar ve Msr- ndiretl-casrn caskir-i eccat-perveri ve evld- ftihn ve mr piyde ve svri levendt ve caskir-i Tatar- dman-ikr ve mkemmel ve mretteb cudde vcatd ve sir tavif-i ricl-i harb ktl-i zafer-sr ve cnd- mevcd- encm-mr ile ark cnibine sefer-i hmyn- nusret-makrnum muhakkak olmala inallhul-melikl-mtecl dstr- ekrem mr-i efham nizmul-clem nzmu menzimil-mem mkemmil nmss-saltanatil-kbr ve mtemmim martibilhilfetil-cuzm vezr-i aczm- saf-iyem-i zafer-medr ve serdr- ekrem-i celll-mikdr dmd- mkerrem ve muhterem-i kaviyyl-iktidrm brahim Paa edmallhu tecl iclleh ve dcafe bin-nasri vet-teydi iktidreh ve ikbleh evil-i ehr-i Rebilevvelde bir yevm-i mbrek-i nusret-kvm ve scat-i karns-sacdet-i ferruhhrmet calem-i zafertevem-i Hazret-i Resl-i Ekrem ve Habb-i muhterem sallallhu tecl caleyhi ve sellemin zr-i sye-i nusret-vyelerinde mukrenet-i ymn ikbl ve murfakat-i nusret ve icll ile sahr-y smn-mesha-i skdarda Ordu-yu Hmyn- sacdet-makrnumdan nehdat ve bir mahalde tevakkuf ve rm itmeksizin doru ark cniblerine cazmet ve cenb- hilfet mebm dah ecdd- czm ve b-i kirmm nevverallhu tecl merkdehm hazertna iktida ve isr-i mahmdl-eserlerine slk ve iktid ile evvel bahr- meymenet-srda bir

238

rz- frzda ve vakt-i sacd-i meymenet-efrzda cazamet ve icll ve evket ve ikbl ile hareket ve cavn cinyet-i Rabbul-izzet ile cnib-i maksda cazmet ve icl- kelime-i culy in
c

ummen casakir-i zafer-mesirim ile ravfz- kzlba- evbn dr ve diyrlarna dhl ve

bi cavnillhi melikil-mtecl cummen ricl-i harb ktlini arsa-i samsm- intikma sdk- niyyet ile tasmm-i hmyn- pdihnem muhakkak olmala el-hlet hzih cnd- zafer-mevcdumun ol taraflara vrduna dek Revan Kalcasnn muhfazasnda ihtimm- tm olunmak ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmdan olub ve sen vzer-y czmmn kuvvet ve miknet ve kesret-i casker ile mmtz olmanla senden devlet-i caliyyeme lyk hidemt- cemle matlb- hmynum olman Revan Kalcas muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde mkemmel ve mretteb kapun (halk) ve mstevf adamlarnla sercan ve caclen Revan Kalcasna varub dernuna dhl ve hl Revan muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ile ittifk ve ittihd zere kalca-i merkmenin muhfazasna kym ve bi tevfikillhi tecl ordu-yu nusret-mesir ol tarafa vrduna dek kalca-i merkmenin muhfazasna ihtimm- tm ve eer acd-y bedtynet s-i kasd ile kalca-i merkmeye varrlar ise dern- kalcadan top ve tfenk ve havan ve sir edevt- cenk ile muhrebe ve mdfacalarnda bezl-i kudret ve sarf- miknet idb ser-i m rehvetden be gyet ihtirz ve ictinb eyleyesin yle ki dern- kalcada acd-y bed-rey ile cenk ve muhrebede havf ve hayet ve cebnlk idb cyzen billhi tecl acd-y bedtynetin ferce bulmasna bcis olacak olur isen bir vechile cevba kdir olmayub katl ile mczt olunacan yaknen mukarrer ve muhakkak bilb ona gre basret zere hareket ve zhr- gayret ve hamiyyet ve terk-i hb u rahat ile acd-y bed-tynetin mdfaca ve tedmrlerinde bezl-i nakdne-i vscu kudret ile hidemt- cemlen mebrr ve mekr olmaa bezl-i sarf- tb tvn eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemen bbnda yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 280 Karaman valisi vezr Ahmed Paaya hkm ki: Bundan akdem Revan Kalcasna memriyetini mcir emr-i erfim ile bir an mukaddem kalca-i merkmeye varub dernuna dhl ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Revan muhfz vezrim Mustafa Paa edmallhu tecl iclleh ile keml-i ittifk ve gnl birlii ile muhfazasnda ihtimm- tm eylemen in sana tenbh-i ekd olunmu idi el-hlet hzih mukaddem sdr olan emr-i erfim mcebince bir an akdem varub dernuna dhl ve muhfazasna kym eylemen ehemm-i umr- devlet-i caliyyemden 239

olmala ibu emr-i erfim vslnde henz kalca-i merkmeye varmam bulunur isen mukaddem memr olduun zere bir an akdem varub dernuna dhl ile ittifak ve ittihd zere muhfazasnda bezl-i tb tvn eyleyesin kalca-i merkme metnet ve hasnet ile macrf bir kalca-i sacbl-menl olub dernunda be on bin casker tehassun itdii halde yz bin dman muhsara eylese cavn-i hakkile bir nesneye kdir olmayaca zhir olmala cmleniz gnl birlii ile muhfazasna ihtimm idb cenk ve cidlde ser-i m taksrt eylemeyesiz cyzen billhi tecl teksl ve ihmlin sebebiyle kalca-i merkmeye bir zarar isbet ider ise ecdd-
c

zmm nevverallhu tecl merkdehm hazertnn ervh-

tayyibeleri in cmlenizin ber muktez-y erc-i erf balarn keserim ku olsanz pene-i gazab- pdihnemden biriniz halsn kalmak ihtimli yokdur encm- kr maclmun olub ona gre basret zere hareket ve kalca-i merkmenin dernunda tesebbt ile muhfazasnda cmle ile gnl birlii ve cidd-i ekd ile acd-y dn ve devlet-i caliyyemin mdfacasnda bezl-i tb tvn idb tahsl-i nk-nm ile dny ve hiretde sacyiniz mebrr ve mekr olmaa ikdm- tm idb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1143 Defter s. 70 Hkm: 281 Revan muhfz vezr Mustafa Paaya ve kapum kullar ve yerl kulu zbitnna ve sir res-y caskere hkm ki: Revan Kalcas keml-i metnet ve hasnet ile bir kalca-i savbl menl olub dernunda be on bin casker tehassun eyled halde yz bin dman muhsara eylese cavn-i hakkile bir nesneye kdir olamayaca zhir olmala cmleniz gnl birlii ile muhfazasnda ihtimm idb cenk ve cidlde ser-i m taksrt eylemeyesiz cyzen billhi tecl teksl ve ihmliniz hasebiyle kalca-i merkmeye bir zarar isbet ider ise ecdd- czmm enrallhu tecl berhinehm hazertnn ervh- tayyibeleri hakk in cmlenizin ber muktez-y erc-i erf balarn keserim ku olsanz pene-i gazab- hmyn- pdihnemden biriniz hals olmak ihtimli yokdur encm- kr yaknen maclmunuz olub ona gre basret zere hareket ve cmleniz keml-i ittifk ve ittihd ve gnl birlii ile kalca-i merkmenin muhfazasnda ihtimm ve dern- kalcada tesebbt ile acd-y dn devlet-i caliyyemin mdfacasnda bezl-i tb tvn idb tahsl-i nk-nm ile dny ve hiretde sacyiniz mebrr ve mekr olmaa

240

ikdm- tm eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda yazlmdr. F Evhir-i S sene: 1134* Hkm: 282 Bir sreti Gence muhfz vezr brahim Paaya ve muhfaza-i merkmede olan beylerbeyilere ve kapum kullar ve yerl kulu zbitnna ve elviye alaybeyilerine ve sir res-y caskere: Hkm: 283 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya ve muhfaza-i merkmeye memr kapum kullar ve yerl kulu zbitnna ve elviye alaybeyilerine ve sir res-y caskere: Hkm: 284 Bir sreti Van muhfz vezr Mustafa Paaya ve muhfaza-i merkmeye memr elviye alaybeyilerine ve kapun kullar ve yerl kulu zbitnna ve sir res-y caskere: Hkm: 285 Bir sreti Kars mtesellimine ve Kars Kalcas dizdrna ve sir nefert zbitlerine: Hkm: 286 Kars Beylerbeyisi Nur Mehmed dme ikbluhya hkm ki: Sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin bundan akdem sekiz yz nefer kapun halk ve msellah adamlarnla Tebriz muhfazasna memr ve tacyn ve Tebrizden kdkdan sonra dah dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz cnibi Sercaskeri vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine emr-i erfimle memr ve tacyn olunmu idin el-hlet hzih Kars Kalcas serhadd-i mansremde vkic olmala bi
c

avnillhi tecl hfz u hrsetinde ihtimm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden

olmala kalca-i merkme muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur ibu emr-i erfim ile vslnde kapun halk ile kalkub mansbn olan Kars Kalcasna gelb ol mikdr
*

Metinde yanllkla 1134 yazlm. Fakat dorusu 1143tr.

241

adamlarnla dernuna dhl ve kalca-i merkmenin yerl kulu ve sir nefert zbitleri ve ittifk ve ittihd ile muhfazasna ihtimm eyleyesin kalca-i merkme metnet ve hasnet ile sacbl-menl olub dernunda kifyet mikdr casker tehassun eyledii halde yz bin dman muhsara eylese cavn-i Hak ile bir nesneye kdir olamayaca zhir olmala cmleniz gnl birlii ile muhfazasnda bezl-i tb tvn eyleyb cenk ve cidlde ser-i m tehvn ve taksr eylemeyesiz cyzen billhi tecl teksl ve ihmliniz sebebi ile kalca-i merkmeye bir zarar isbet ider ise ecdd- czamm nevverallhu merkdehm hazertnn ervh- tayyibeleri in cmlenizin ber muktez-y erc-i erf balarn keserim ku olsanz pene-i gazab- pdihnemden biriniz hals olmak ihtimli yokdur encm- kr maclmun olub ona gre basret zere hareket ve sercan ve caclen kalca-i merkmeye gelb dernuna dhl ve tesebbt ile muhfazasnda gnl birlii ve cidd-i ekd ile acd-y dn devlet-i caliyyemin mdfacasnda bezl-i makdr ve sacy- b kusr idb tahsl-i nk-nm ile dny ve hiretde sacyiniz mebrr ve mekr olmaa ihtimm- tm eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetlgye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 287 ldr Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Tiflis Kalcasnn muhfazasnda ihtimm olunmak devlet-i caliyyemin ehemm-i mhmm- lzmul-ihtimmndan olmala siz ki mm ileyhimsiz sancaklarnz cummen zcem ve erbb- tmryla kem fil-evvel kalca-i merkmenin muhfazasna memr olmusuzdur kem fil-evvel kalca-i merkmenin dernunda ikmet ile muhfazasna kym ve dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehnun rey-i savbddi zere emr-i muhfazada ihtimm eyleyesiz kalca-i merkme metnet ve hasnet ile bir kalca-i menca olub dernunda be on bin
c

asker tehassun eyledii halde cavn-i Hak ile yz bin dman muhsara eylese bir nesneye

kdir olmayaca zhir olmala sir muhfazaya memr olanlar ile dah gnl birlii ile muhfazasnda ihtimm eyleyb cenk ve harbde ser-i m tahsrt eylemeyesiz cyzen billhi tecl teksl ve ihmliniz sebebiyle kalca-i merkmeye bir zarar isbet ider ise ecdd-
c

zmm nevverallhu merkdehm hazertnn ervh- tayyibeleri in cmlenizin ber

muktezy erc-i erf balarn keserim ku olsanz pene-i gazab- pdihnemden biriniz hals olmak ihtimli yokdur encm- kr maclmunuz olub ona gre basret zere hareket ve kalca-i merkme dernunda tesebbt ile kem fil-evvel muhfazasnda gnl birlii ve cidd-i ekd ile acd-y dn devlet-i caliyyemin mdfacasnda bezl-i tb tvn eyleyb tahsl-i nk242

nm ile dny ve hiretde sacyiniz mebrr ve mekr olmaa ikdm- tm idb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 288 ldr Eyletinin elviye mutasarrflarna: Mkemmel ve mretteb kapular halk ile kem fil-evvel kalca-i merkme muhfazasna kym eylemeleri in. Defter s. 71 Hkm: 289 ldr Beylerbeyisi Yusuf dmet-meclhiye hkm ki: Dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tiflis muhfz vezrim shak Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetinde teksr-i caskir-i celdet-eser ile emr-i muhfazaya takviyet virmek ehemm-i mhmm- devlet-i caliyyemden olmala sen ki mr-i mrn- mm ileyhsin mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf ve msellh cenkver adamlarnla Tiflis Kalcas muhfazasna memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emri erfim ile vslnde mkemmel ve mretteb kapun halk ve mstevf adamlarnla sercan ve
c

aclen kalkub bir an akdem Tiflise varub dernuna dhl ve vezr-i mrun ileyh ile ittifk

ve ittihd ve rey-i savbddine muvfakat ile muhfazasnda bezl-i tb tvn eyleyesin kalca-i merkme metnet ve hasnet ile bir kalca-i sacbul-menl olub dernunda be on bin
c

asker tehassun eyledii halde yz bin dman muhsara ile cavn-i Hak ile bir nesneye kdir

olamayaca zhir olmala sir muhfazaya memr olanlar ile dah gnl birliiyle muhfazasna ihtimm eyleyb cenk ve cidlde ser-i m taksrt eylemeyesin cyzen billhi tecl teksl ve ihmliniz sebebiyle kalca-i merkmeye bir zarar isbet ider ise ecdd-
c

zmm enrallhu tecl merkdehm hazertnn ervh- tayyibeleri in ber muktez-y

erc-i erf balarn keserim ku olsanz pene-i gazab- pdihnemden biriniz hals olmak ihtimli yokdur encm- kr maclmun olub ona gre basret zere hareket ve sercan ve
c

aclen mkemmel ve mretteb kapun halk ve adamlarnla kalca-i merkmeye varub

dernunda tesebbt ile muhfazasnda bezl-i tb tvn eyleyb tahsl-i nk-nm ile dny ve hiretde sacyiniz mebrr ve mekr olmaa ikdm- tm idb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb olunmak bbnda fermn- cln yazlmdr.

243

F Evhir-i S sene: 1143 Hkm: 290 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Bundan akdem bil-cmle sancaklarnzn zcem ve erbb- tmryla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun yanna memr ve tacyn olunmanz ile bir gn akdem yanna varub Gence Kalcasnn muhfazasna kym eylemeniz in size tenbh ve tekdi mtemil emr-i erfim sdr ve irsl olunmu iken henz varmadnz vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala mesl ve muckab olmusuzdur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde her ne mahalde bulunursanz bir an meks ve rm eylemeyb bil-cmle sancaklarnzn zcem ve erbb- tmryla sercan ve caclen Gence Kalcasna varub dernuna dhul ile muhfazasna kym ve vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile kalca-i merkmenin muhfazasnda ikdm ve ihtimm eyleyb ser-i m hilfndan ziyde ihtirz ve ictinb eyleyesiz bir gn akdem sizin kalca-i merkma varub muhfazasna kym eylemeniz ehemm-i vcibt- dniyye ve etemm-i mhmm- saltanat- seniyyemden olmala yle ki bundan sonra dah mikdr- zerre tehvn ve tekslnz zuhr idecek olur ise siz ki alaybeyilerisiz
c

azliniz ile iktif olunmayub bil tehr katl-i mczt olunursuz ve

nefertnzn dirlikleri dah refc olunub bir dah virilmek muhal olduun kendlere icln ve icat ve encm- krnz bir hoa tefekkr ve mlhaza idb ona gre bir an tehr ve terh eylemeyb bir an evvel ve bir sacat mukaddem kalca-i merkmeye varub dernuna dhl ile emr-i muhfazada vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt mebrre vcda getrmee ikdm ve ihtimm eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetlgye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1143 Hkm: 291 Bir sreti Trabzon alaybeyisine: Eylet-i Trabzonun bil-cmle zcem ve erbb- tmryla Tiflis Kalcasna varub muhfazasna kym eylemeleri in vech-i merh zere. Hkm: 292 Gence muhfz vezr brahim Paaya hkm ki:

244

Der-i devlet medrma irsl eyledn kdlarn gelb hlsa-i mazmnunda ravfz kzlba bi kazillhi tecl Tebriz istl itmekle Gence Kalcasnda teksr-i casker ile emr-i muhfazaya takviyet virilmek lzm- hlden olduun iclm itmenle cadvvllh ve cadvv-i Raslllh olan ravfz- kzlba Genceye s-i kasd ile hareket ider ise dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Tebriz cnibine memr caskir-i zafer-mezhire sercaskeri hmde-perverim olan vezrim brahim Paa edmallhu tecl iclleh maciyyetine memr olan tavif-i caskerden piyde ve svri kifyet mikdr casker tacyn ve takrr eyleyb kends dah taradan acd-y bed-reyin bi cavnillhi tecl imkn mertebe tazyk ve tedmrleri tedbri ile sizlerin py- sebtlarna ihtimm eylemesi in tenbht- ekde ve inzrt- eddeyi mtemil mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin acd-y bed-reyin Gence tarafna s-i kasd ile hareketi muhakkak olur ise sercasker-i mrun ileyhe tarafndan adam gnderb kifyet mikdr piyde ve svri
c

asker taleb ve kalca-i merkmeye getrdb muhfazasnda istihdm ve el-cennet tahte

zllis-syf innellhe yuhibbu-eccate vel-hayra macas-seyf ehdis-i erfesi mefhm- sacdet mersmu zere fezil-i gaz ve cihd- cmleye ifhm ve harridil-mmmne calelktl yet-i kerimesi msdknca cmleyi gaz ve cihda tahrd ve terb ve curk- eccatlarn tahrk ile bi cavnillhi tecl dern- kalcadan top ve tfenk ve sir edevt- harb ve cenk ile mdfaca-i acdda bezl-i makdr ve sacy-i b kusr ile mekrl-eser ve mahmds-siyer olmaa cidd-i evfer eyleyesin bi hamdillhi tecl Gence Kalcas metnet ve hasnet cihetinden bir kalca-i bedel olmala dernunda kifyet mikdr casker oldukda acd-y bedreyin zafer bulmayaca bil-bedhe ren ve ezhr olman yle ki hn-i iktizda acd-y bed-rey ile dern- kalcadan top ve tfenk ve sir lt- ktl ile muktele ve mdfaca olunman ser-i m tehvn ve taksr olunmala cyzen billhi tecl kalca-i merkmeye zarar isbet itmek ihtimli olur ise sen ve sir dern- kalcada olan zbitndan birisi ate-i kahr ve gazab- hsrevnemden bir vechile hals ve nect bulmayacanz yaknen muhakkak ve mukarrer bilb ona gre encm- krnz bir hoa tefekkr ve tedebbr ile kalca-i merkmenin bi cinyetillhi tecl muhfazasnda sebt- kadem ile cidd-i tm ve ihtimm- m l kelm eyleyb mikdr- zerre hilfndan gyetl-gye hazer ve mcnebet olunmak bbnda yazlmdr. F Evil-i Ra sene: 1143 Hkm: 293 Bir sreti Tiflis muhfz vezr shak Paaya: 245

Defter s. 72 Hkm: 294 Gence muhfz vezr brahim Paaya ve Gence muhfazasnda olan mr-i mrn ve kapum kullar zbitlerine ve sir tavif-i casker zbitnna hkm ki: Tarafnzdan Ordu-yu Hmynuma irsl eylednz carzu mahzarnz gelb bi kadillhi tecl Tebriz ahvli zuhrundan ber ar ve Tala tifesinden ve sir bacz eky ihtille bcis harekete tesadd ve ravfz- kzlba- evban dah Gence Kalcasna s-i kasd ile hareketi melhz olmala cmleniz bir yere gelb bi kadillhi tecl kalca-i merkmede zahre mstevf olmala ol hususdan memnl-gile olmanz ile zhr- gayret ve hamiyyet-i dniyye ile uur- dn ve devlet-i caliyyemde melcn-i mesfre ile bir kalncaya dek sdk- niyyet ve muhrebe ve mdfacalarnda bezl-i kudret eylemek zere ittifk ve muchede eylednz iclm eylemisiz bu gne cadvvullh ve cadvv Reslillh olan melcn-i mesfrenin muktele ve muhrebesinde ittifk ve sdk- niyyet ile mbyacanz bcis-i neyl-i rz-y Hd ve sebeb-i takviyet-i ercat-i arr olmala duc-y hayr-icbet eser-i pdihneme mazhar olmusuzdur berhurdr olasz kalca-i merkmeye kifyet mikdr piyde ve svri casker vazcyla emr-i muhfazaya takviyet virilmekde hl himmet-i vlbehet-i pdihnem dergr olmala dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Karaman Eyletine mutasarrf olub sercasker-i hamiyyet-perverim olan vezrim Ahmed Paa edmallhu tecl iclleh maciyyetine memr olan tavif-i casker ile cacleten Karaba tarafna varub anda mesned-nin ve ikmet ve maciyyetinde olan svri ve piyde caskerden ve tahrri fermnm olan dalkl serdengedi caskerinden kalca-i merkmeye kifyet mikdr
c

asker vadc ve eer melcn-i mesfre kalca-i mezbreye varub muhsara ile tazyk ider ise

kends dah maciyyetinde olan casker ile mnsib olan mahallerden meterisler alub mesfrlar muhrebe ile tazyk ve py- sebtlarnn tezelzl ve tedmrlerine ikdm ve ihtimm eylemesi in tenbht- ekide ve inzrt- eddeyi mtemil hatt- hmyn- evket-makrnum ile mucanven mufassal ve merh emr-i erfim sdr ve Dergh- Mucallm kapucu balarndan iftihrul-emcid vel-ekrim (bo) dme mecduh vezr-i mrun ileyhi kaldrub mahall-i mezbra gtrmek zere mahssen mbir tacyn ve irsl olunmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin hizmet-i muhfazada emrine takviyet ve nna mris-i cizz u rifcat olmak in hssa hlac-i fhire-i mlknemden sana bir sevb semmr- fizs-srra kaplu hilcat-i mrisl-behcet-i sultn ve kalca-i merkmede emr-i muhfazada bezl-i tb tvn iden res-y casker-i zafer-mesire dah bacis-i irtifc- rtbet ve iktisb- kuvvet kudret in yirmi sevb serser hilcat catiyye-i mlknem olub emr-i erfimle iktiz iden mesrif in 246

dah elli bin kuru virilb ile irsl olunmudur ledel-vsl cinyet i ihsnm olan hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi hutuvt- icll ile istikbl ve ifh- taczm ve tekrm ve telsm ve iktis ve hizmet-i muhfaza zhr- gayret ve hamiyyet ile bezl-i tb tvn iden res-y
c

asker in ihsnm olan hlac-i fhireyi dah ilbs ve zhr- mbht ve iktisb- mufharet

eyledikden sonra zhir olan gayret ve hamiyyet-i dniyye zere hareket ve mukaddem Hemedan ve Kirmanhn ve Tebrizde olduu zere mecn-i mesfre ile mukbele ve muktele in kalcadan tara kmayub dern- kalcada tehassun ve top ve tfenk ve sir edevt- cenk ile dern- kalcadan bi cavnillhi tecla muktele ve mdfacalarnda ittifk zere bezl-i miknet eyleyesiz bi cavnillhi tecl kalca-i merkmede kifyet mikdr casker mevcd olduu halde acd-y bed-rey bir nesneye kdir olmayacaklar zhir ve duc-y hayr- hidvne ve ymn-i tevecchi pdihnem sizinledir hayrun-nsrn olan cenb- rabblc

izzetden mesl memlum budur ki caskir-i slm mansr ve muzaffer ve acd-i lim

makhr ve mdemmer eyleye min bi ch-i Muhammedir-Reslil-emn hemn innellhe yuhibbu-eccate hads-i erfi mefhm- sacdet mersmu zere dmen-i gayret ve hamiyyet-i dermiyn ve harridl-mminne calel-ktl yet-i kermesi msdknca kalca-i merkmede olan cnd- muvahhidn f seblillh melcn-i mesfre ile ktle tahrd ve terb ve curk- ercatlarn tahrk ve ittifk ve ittihd zere dern- kalcadan muhrebe ile melcn-i mesfrenin tedmrlerinde bezl-i tb tvn eyleyb cyzen billhi tecl acd-y bed-rey ile dern- kalcada tehassun ile muhrebede ser-i m taksrniz zuhru ile kalca-i merkme zarar isbet idecek olur ise biriniz ate-i kahr- pdihnemden hals olmanz ihtimlini hayl-i muhl bilb ona gre basret zere hareket ve acd-y bed-rey ile muhrebe ve mdfacalarnda ser-i m taksrden gyetl-gye ihtirz ve mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur dey yazlmdr. F Evst- Ra sene: 1143 Hkm: 295 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Serhadd-i mansremde vkic Gence Kalcasnn muhfazas ehemm-i mhamm- devlet-i caliyyemden olmala siz ki mm ileyhimsiz bundan akdem sancaklarnzn bilcmle zcem ve erbb- tmryla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Gence muhfz vezrim Ahmed Paa edmallhu tecl icllehnun yanna memr ve tacyn olannz klluh bir gn evvel varub kalca-i merkmenin muhfazasna kym eylemeniz in size bid-defect ve kerrt ile tenbht ve inzrt mtemil evmir-i erfem sdr ve irsl olunmu iken henz varmadnz da iclm olunmala i bu cukbete mstahk olmusuzdur 247

imdi ibu emr-i erfim ile size her ne mahalde varub vsl olur ise bundan sonra katc bir an tehr ve tevakkuf ve bir yerde meks ve rm itmeyb mukaddem ve hl memr olduunuz zere bil-cmle sancaklarnzn zcem ve erbb- tmryla iki kona bir iderek keml-i srcat ve itb ile gidb taccl calet-taccl bir sacat evvel bir an mukaddem Gence Kalcasna varub dernuna dhl ile muhfazasna kym ve vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile kalca-i merkmenin muhfazasnda ikdm ve ihtimm eyleyb mikdr- zerre tehvn ve tekslden ve tebtur zere hareketden ihtirz ve ictinb eyleyesiz bir an mukaddem sizin kalca-i merkmeye varub muhfazasna kym eylemeniz ehemm-i umr- dniyye ve akdem-i mhmm- saltanat- seniyyemden olmala yle ki bundan sonra dah esn-i rhda tebtur zere hareket ve yollarda ayak sryb bir an evvel ve bir sacat mukaddem varmayub bir drl tehvn ve tekslnz zuhr idecek olur ise siz ki alaybeylerisiz katc bir drl czr ve cevbnz s ve cazliniz ile iktif olunmayub ve yalnz boynunuza eedd-i cukbet ile sire mcib-i cibret in bil tereddd katl olunacanzda katc itibh eyleyb ve nefertnzdan dah gerye kalanlarn dirlikleri hara virildiinden mcad onlarn dah cal eyyi hlin cezlar tertb olunaca mukarrer ve muhakkak bilb kendlere icln ve ifhm ve netce-i kr her biriniz tefekkr ve mlhaza ve ona gre iki kona bir ederek keml-i srcat ve itb ile gidb bir an akdem kalca-i mezbreye vsl ve dernuna dhl ile emr-i muhfazada vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre ve mesc-i mekre vcda getrmee her biriniz gerei gibi ikdm ve ihtimm ve hilfndan gyetl-gye ihtirz ve ictinb eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evil-i Ra sene: 1143 Hkm: 296 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Mukaddem Gence muhfz vezr-i mrun ileyhin yanna memr olmular iken varmayub ve hl Gence Kalcasnn muhfazas mhim ve muktez olmala bir sacat evvel sancaklarnzn bil-cmle zcem ve erbb- tmryla kalca-i mezbreye dhl ve vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere kalca-i mezbrenin muhfazasnda ve sir iktiz iden hidemt- caliyyede bezl-i kudret eylemek zere. Defter s. 73 Hkm: 297

248

eki Beyberbeyisi cAli Paa dme ikbluhya hkm ki: Hazret-i hdvendi vhibl-ml celle nuh cani-ebhi vel-mislin meymin-i teydt- ezeliyye ve temn-i tevfkt- nsbe-i ahvl-i sacdet-minvl-i mlknemde istihkk- kmile-i vehbiyye ve cebhe-i ml-i evketmel-i hsrevnemde olan kbiliyyet ve isticdd- mile-i gayr- mtenhiye muktezs zere emr-i lzimt-tescl-i saltanat ve icllim inn cecalnke halfeten fil-ard znetiyle mzeyyen ve tc-i b ibtihc- devlet ve ikbl-i ferhnde fartm fahkm beynen-nsi bil-cadl cunvn ile mucanven olub ittifk- r ve res-i dvr vzer-y czm ve culem-i kirm ve icmc ve ittrd- cmle-i havss u cavmmile ibu sene-i sels ve erbacn ve mie ve elf ehr-i rebcul-evvelinin on dokuzuncu gn ki pazar ertesidir serr-i saltanat- mevrseme bil-istihkk ve devlet ve ikbl ve sacdet ve icll ile icls ve libs- kermet iktibs ve cecalnkm halife fil-ard kmet-i vl-znet-i hsrevnem ilbs olunub hutbe ve sikke nm- erfim ile merref olman bu mevhibe-i cuzm ve catyye-i kbr-y ilhiyyenin cmle-i memlik-i mahrsemde hussan memleket-i ekide icln ve icat emr-i lzm olman hl ve nna taltfen hssa hlac-i fhire-i mlknemde sana bir sevb hilcat-i mrisl-behcet-i sultn cinyet ve ihsnm olman ibu emr-i erfim eref-yfte-i sudr olub ile irsl olunmudur. Ledel-vsl cinyet ve ihsnm olan hilcat-i fhire ve kisve-i zhiremi hutuvt- taczm ve icll ile istikbl ve iktis ve zhr- mufharet-i evf eyledikden sonra cenb- kdl-hct cls- hmynumu
c

mme-i mslimne bcis-i emn rhat ve sebeb-i syi refhiyyet ve cnd- muvahhidni

hemvre mansr ve muzaffer ve acd-i dn devlet-i caliyyemi makhr ve mdemmer eylemesi in culem ve suleh ve zhhd ve fukar ile refc-i ekff-i tazarruc ve mnctdan sonra vech-i merh zere serr-i saltanat ve cihnbn ve taht- clbht- kiver-sitn zere cls- shhatde mensum vukcunu memleket-i ekide icln ve icat ve envc- enlikler ve dumnlklar itdirmen bbnda fermn- clnm sdr olmudur. Evhir-i Ra sene: 1143 Hkm: 298 Bir sreti Mah Beylerbeyisi Kk smi Muhammed Paa dme ikbluhya: Hkm: 299 Erzurum Eyletinin elviye alaybeyilerine hkm ki: Gence Kalcasnn muhfazasnda ihtimm olunmak ehemm-i mhmm- devlet-i
c

aliyyemden olmala siz ki mm ileyhimsiz bundan akdem dstr- mkerrem mr-i 249

mufahham nizmul-clem hl Gence muhfz vezrim brahim Paa edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve bir gn akdem varub kalca-i merkme dernuna dhl ile muhfazasna kym eylemeniz in kirren ve mirren size evmir-i erfe sdr ve irsl olunmu iken hl kalca-i merkmeye cadem-i vrdunuz vezr-i mrun ileyh tarafndan iclm olunmala mesl ve muckab olunmusuzdur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde her ne mahalde bulunursanz bir an tevakkuf ve rm eylemeyb taccl calet-taccl cmle nefertnz ile Gence Kalcasna varub dernuna dhl ve emr-i muhfazada vezr-i mrun ileyhin ber-y savbddi zere camel ve hareket ile hidemt- mebrre vcda getrmee bezl ve tvn eyleyb hilfndan ziyde teh eyleyesiz yle ki bundan sonra dah savb- memrunuza bir an mukaddem varmakda ser-i m tehvn ve taksriniz zuhr idecek olur ise siz ki alaybeyilersiz bil emn siyseten katl ve nefertnzdan dah gitmeyenlerin dirlikleri hara virilmekle iktif olunmayub onlara dah tertb-i cez olunaca muhakkak olduun cmleye icr ve bir an mukaddem kalca-i merkmeye varub dernuna dhl ve cavn-i hak ile muhfaza ve muhresesinde vezr-i mrun ileyhin rey-i savbddi zere hareket eyleyb ser-i m hilfndan ziyde mcnebet eylemeniz bbnda fermn- clnm sdr olmudur. F Evil-i R sene: 1143 Hkm: 300 Bir sreti Kars Eyletinin elviye alaybeyilerine: Hkm: 301 Hl Revan Kalcas muhfazasnda Dergh- cl topular zerlerine zabit olan altm dokuzuncu Halil orbac zde kadruhya hkm ki: Bundan akdem kalca-i mezbrede Dergh- cl topular zerlerine zbit olan otuz dokuzuncu cAbdullah orbac refc olunub yerine bu tarafdan slb- sbk zere sen zbit nasb ve tacyn olunmanla inallhu tecl selmet birle vslnde kalca-i mezbrede olan toplar ve mhimmt- tophneyi ber mceb-i defter ahz kabz eyleyb yerl yerine vazc ve hfz ve hrset eyleyb ve nefertnn mevcd ve zabt ve rabt eyleyb memr olduun hizmet-i caliyye-i pdihde bezl-i makdr eyleyesin ve siz ki hizmet-i muhfazada olan orbaclar ve oda ba ve bevvbsz mm ileyh altm dokuzuncu Halil orbacy adamlarnza zbit eyleyb sznden tara ve reyinden hrice vazc ve hareket eylemeyesiz ve sen ki kalca-i mezbrede zbit olan altm dokuzuncu Halil orbac zde kadruhsun kalca-i merkmede olan nefertdan sznden tara ve reyinden hrice vazc ve hareket iderler var ise

250

ol maklelleri isim ve resimleri ve esmleriyle bu tarafa iclm idb ve sir vkic olan umr ve hussu dah iclmdan hl olmayasun dey hl topuba olan Hseyin zde mecduh tarafndan mhrl mektb virmekle mcebince camel olunmak in yazlmdr. Evil-i R sene: 1143 Defter s. 74 Hkm: 302 Kdvetl-emsil vel-akrn bundan akdem top carabaclar zerine zbit olan elHc Mehmed zde kadruhya hkm ki: Tebrizden kan Dergh-
c

l top

arabaclar nefertyla Erzurum cnibinde

c

olduunu iclm eylediinden n b fermn-

l Van Kalcas muhfazasna tacyn

olunduunuz ecilden gerekdir ki bir an tehr ve tevakkuf eylemeyb nefert- mezkre ile kalkub Van Kalcasna varub hizmet-i muhfazada per-zede-i dmn- himmet ve nefert- mezbre ile kalca-i mezbreye dhln bu tarafa iclm eyleyb hilfndan be gyet tevakk ve mcnebet eyleyesiz dey kdvetl-emsil vel-acyn top carabac ba Ahmed zde mecduh tarafndan mhrl mektb virilmekle mcebince camel olunmak bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- R sene: 1143 Defter s. 75 Hkm: 303 Karaman Eyletine mutasarrf olub Revan tarafna memr tavif-i casker-i zafer-

rehbere sercasker-i hamiyyet perver olan vezrim Rstem Paaya hkm ki:
c

Avn cinyet-i ehad ve ymn-i muccize-i Muhammedi ile muktez-y hamiyyet-i

slm-perver-i pdihnem zere ravfz- kzlban kahr u tedmrleriyle icl-i kelime-i dn-i mubn in Revan tarafna tacyn ve tesyrlerinde ihtimm- hmynum olan tavif-i caskir-i zafer-mzhirime bir vezr-i mahmdl-eser ve dstr- ehmet-perver ve memdhus-siyer sercasker-i nusret-rehber nasb ve tacyn olunmak ehemm-i umr- dniyye ve akdem-i mhmm- devlet-i caliyyemden olub resen-i devlet-i caliyyemin sadkatkr ve krgzr ve eccat-ikr olmanla senden her vechle dn devlet-i caliyyeme lyk ve crz- nms- saltanat- seniyyeme muvfk hidemt- cemle ve mesir-i celle meml-i tabc- hmyn- mlknem olman cavtf- caliyye-i mlknemden erefbah- sudr olan hatt- hmyn- mevhibet-makrnum mcebince sana rtbe-i vl-y vezret tevch ve ict ve bu rtbe-i 251

smiye ile hl-i nn terfc ve icl klnub Revan cnibine memr ve tertb olunan tavif-i
c

asker-i zafer-mesirime sercasker-i nusret-rehber nasbt ve tacyn ve mukaddem Tebriz

muhfazasndan kub sercasker-i sbk yanna memr olan Karahisr- ark Sanca mutasarrf Hasan Paa ve sbk Van Beylerbeyisi Mehmed Paa ve Erzurumun hkmet elviye mutasarrflar ve ve Diyarbekir Eyletinin zcem ve erbb- tmr ve kapum kullarndan mcad bundan mukaddemce ocak tarafndan tacyn olunan mucteber aalar ile mnsib mahallerden tahrri fermn olunan bin nefer siph ve bin nefer silahdr terakklleri ve bin nefer cebeci ve be yz nefer topu ve iki yz elli nefer top carabacs ve hams bin ba boa olmak zere tahrri fermn olunan bin nefer svri ve mceddeden tahrri fermn olunan be bin nefer piyde ve iki bin nefer svri levendt ve mukaddem Hemedan tarafna tahrri fermn olunan (bo) nefer piyde ve (bo) nefer svri levendtn nsf ve mukaddem Hemedan tarafna memr olan be yz nefer siph ve be yz nefer silahdr terakklleri ve mukaddem Tebriz taraf in tahrri fermn olunan be yz nefer siph ve be yz nefer silhdr terakklleri ve Sivas Beylerbeyisi brahim Paa bin nefer kapusu halk ve adamlar ve Hdvendigr Sanca mutasarrf cmer Paa ve Krehri Sanca mutasarrf Mimalozal ( ) cOsman Bey ve orum Sancabeyi Mihriman Bey mkemmel kapular halk ve mstevf adamlaryla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem Aydn Muhassl vezrim cAbdullah Paa edmallhu tecl iclleh tarafndan techz ve irsl olunan be yz nefer svri bil-cmle maciyyetine memr ve ocakdan irsl olunan yenieri zbiti dah yanna tacyn ve sir cecn- tavif-i caskerden dah maciyyetine tacyn ve tertb ile otuz krk bin nefere tekml olunmak musahhah ve mukarrer olmala sen ki vezr-i mrun ileyhsin
c

acleten kalkub savb- memra cazmet ve bir gn akdem varub maciyyetine memr olan

tavif-i caskeriyeyi yanna stshb ve makul (ve) mnsib olan mahallere meks ve ikmet ve bi cavnillhi tecl Gence ve Revan ve Tiflis ve sir muhfazas muktez olan mahallerin hfz u hrsetinde ve icl-y bed-reyin defcu refcu err-i mazarrat (ve) tedmrlerinde iktizsna gre hareket ile senden melhz- hmyn- pdihnem olduu zere mesc-i mebrre ve mesir-i mekre vcda getrmee bezl-i kudret ve sarf- kudret eylemen bbnda fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- R sene: 1143 Hkm: 304 Aydn Muhassl vezr cAbdullah Paaya hkm ki: Revan ve Gence taraflarnn muhfaza ve muhresesinde ihtimm olunmak ehemm-i

mhmm- lzmul-ihtimm- devlet-i caliyyemden olub ve sen vzer-y czmmn nsr ve 252

eccat-perveri olmanla senden her vechile dn ve devlet-i caliyyeme lyk hidemt- celle melhz- tabc- hmyn- saf-makrn- pdihnem olmala mkemmel ve mretteb kapun halk ve gzde ve mstevf tmmus-silh adamlarnla dstr- mkerrem mr-i mufahham nizmul-clem hl Karaman Eyletine mutasarrf olub Revan cnibine memr tavif-i
c

askir-i zafermezhirime sercasker-i hamiyyet-perverim olan vezrim Rstem Paa

edmallhu tecl icllehnun maciyyetine memr ve tacyn olunmusundur imdi ibu emr-i erfim ile vslnde kapun halkn cacleten tekml ve gzde tmmus-silh adamlarn tevfr ve teksr ve kalkub savb- memra cazmet ve bir gn akdem sercasker-i mrun ileyhin yanna varub mlhak ve mlk olub muhfaza-i memleket ve kahr u tedmr-i icl-y bed-tynetde sercasker-i mrun ileyh ile keml-i ittifk ve ittihd ve rey-i savbddi zere hareket ile mesc-i mebrre vcda getrmee bezl-i kudret ve sarf- miknet eylemen bbnda erefbah- sudr olan hatt- hmyn- evketmakrnum mcebince fermn-
c

lnm sdr olmudur, buyurdum ki. F Evst- R sene: 1143

253

BBLYOGRAFYA
Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi, (Hazrlayanlar: Yusuf hsan GEN, Abdlmecid MUTAF, Mustafa KK, Sinan SATAR, brahim KARACA), Ankara, 1992. EK, F. Ahmet; Mhimme Defteri Terminolojisi, (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Semineri), Elaz, 1998. HSEYNKLOLU, Ayegl; 74 Numaral Mhimme Defteri Katalou, , (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Semineri), Elaz, 1999. ST, Neat; 83 Numaral Mhimme Defteri ( M.1627- 1628/H. 1036- 1037 ), (Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Yksek Lisans Tezi), Elaz, 2000.

254

DZN A Abaza: 22 Abdullah Paa (Su muht Sancakbeyi): 14 Abdullah Paa (Aydn Muhassl): 66, 75 Abdurrahman Bey ( Tiflis Defterdar): 17 Abdurrahman Paa (Trabzon Valisi): 34, 64, 65 Abdurrezzak Bey (Karada Han): 45, 46, 61 b- Tahir: 45 Acar: 17, 53 Akba: 22 Adana: 44, 50, 52 Afgan: 50 Afar Cemaati: 52 Aakalca Sanca: 7 Ahstha :2, 3, 22, 47 Ahil Taifesi: 26 Ahmed Bey (Azeban- Yesar Aas): 44 Ahmed Bey (Seksuncu Ba): 4 Ahmed Bey (Ulufeciyn- Yesar Aas): 44 Ahmed Aa (Silahdar Aas): 36, 37, 44 Ahmed Paa (elve Sancakbeyi): 13,20, 24, 25 Ahmed Paa (Badad Valisi): 66 Ahmed Paa (Hemedan tarafndan Serasker): 26 Ahmed Paa (Karaman Valisi): 64, 65, 68, 69, 72 Ahmed Paa ( Gence Muhafz): 72 Ake: 56, 57 Akkua Yayla: 62 Aksaray: 15 Aliyye Sanca: 59, 60 Alagz: 6 Alaybeyi: 2,3,11,13,15,18,20,21,28,32,33,34,44,49,50,54,57,58,65,66,70,71,72,73 Ali (Kedhda): 52 Ali Aa (Dergh- Muallam Kapcba): 55 Ali Paa (Ardahan- Kk Sancakbeyi) :12 Ali Bey (Ba Defterdar): 45, 49, 52, 53, 55, 57 Ali Bey (Revan Mtesellimi): 56 Ali Paa (Zrd Sancakbeyi): 12 Ali Paa (Kars Beylerbeyisi): 12, 15, 31, 60 Ali Paa (Kars, Erzurum Mutasarrf): 58 Ali Paa (Kazak Sanca mutasarrf): 14 Ali Paa (Seki Mutasarrf): 31, 58, 60, 63, 67, 73 Ali Paa (Sivas Valisi): 49, 50 Ali Paa (Gle Sanca Mutasarrf): 8 Ali Paa (Tebriz cnibi Sercaskeri): 6, 23, 29, 31, 38, 42 Avrat Adas: 3 Ali Paazde Mehmed ( =Muhammed ) ( Dergh- Muallm Kapcba): 16, 17,45,51,53 Ali Paazade Mehmed (Muharrir): 17, 27

255

Altmdokuzuncu Halil orbac (Dergh- Ali Topular Zbiti ): 73 Alumaa Karyesi : 2 Amasya: 2 Anadolu: 36, 37, 39, 40, 60, 64, 68, 69 Arcuma Nhiyesi : 2 Ardahan- Kk: 12 Arpa Emini: 55 Astar: 62 Aib Ekyas: 14 Avack Nhiyesi : 2 Aydn: 66, 75 B Badar Ekyas: 14 Badad: 66 Baharsuyu: 61 Bak: 7, 41, 42, 52 Bani Ahmedl Ekyas: 14 Bay Ahmedl Taifesi: 26 Bayndr Karyesi: 2 Bekir Bey (Sipah Terakkil Aas): 43 Ber Vech-i Arpalk: 7, 35, 54, 58, 59, 60 Ber Vech-i Ocaklk: 7, 12, 14 Beriye Maan: 61, 63 Beyazid Sanca: 9, 13, 16, 19, 20, 24 Beylerbeyi: 38, 42 Beytl- ml: 17,47, 56 Bosna: 64, 68, 69 Buladar Ekyas: 14 Byk smi: 8 C- Cebeci: 14, 64, 68, 69, 75 Cizye: 6, 7, 47, 54, 55 ar ve Tala: (=artala): 7, 14, 19, 20, 21, 24, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 38, 39, 40, 41, 46, 47, 49, 53, 54, 55, 56, 64, 65, 66, 68, 72 ar: 26 arlatak Lezgileri: 31, 33 ldr: 5, 8, 14, 16, 17, 31, 33, 48, 55, 57, 60, 70 irmen: 45 iti Nhiyesi: 2,3 orum: 2,75 D Ddyan: 22 Dastan: 8, 19, 30, 31, 37, 39, 40, 42, 43, 63, 67 Defterdarlk: 47, 54 Defterhne- cmire: 4,17,18,49,53 Derbend: 62 Dere Alagz: 6, 9, 10

256

Dereiek Nahiyesi: 9,10 Dervi Mehmed ( irvan tarafnda hudd memuru) :12 Dervi Mehmed (Kapclar Kethdas): 51 Dervi Mehmed ( =Muhammed ) ( SipahilerAas): 36, 37, 40, 44, 62 Dervi Muhammed (Dergah- Muallam Kapcba): 62 Divn- Hkni Ktibleri: 64 Divanili Nhiyesi: 2 Divansakr Nhiyesi: 2 Divrii: 2, 35 ,45, 59 Diyadin: 13, 19, 20, 24, 25 Diyarbekir: 30, 39, 60, 75 Dizdar: 38, 63, 70 Dudaharal Yayla: 62 E-F Ejderhan: 52 El_Hac Mehmed (Silahdar Terakkil Aas): 43 Elekird Sanca: 12,41 El-Hac Davud Han: (irvan Han): 7, 8, 9, 19, 23, 24, 37, 38, 42, 43, 63 El-Hac Mehmed (Top Arabaclar Zbiti): 74 El-Hac Mustafa (Defter Emini): 4 El-Hac Mustafa (Zaarc Ba): 4 Enkre: 61 Erdebil: 27, 28, 29, 30, 39, 52, 61, 62, 63 Erdilan: 30 Ermeni: 39 Erzurum:2, 3, 4, 5, 9,13, 15, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 31, 32, 35, 42, 44, 45, 47, 49, 50, 55, 58, 60, 64, 65, 68, 71, 72, 73, 74, 75 Eskarin Nhiyesi: 2 Faik: 19, 21 Fa Kalesi: 22 G Gzi Kumuk: 51, 62, 63 Gedikl: 64, 68, 69 Gence: 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 60, 61,63, 65, 67, 71, 72, 73, 75 General Romanof (Derbend Generali): 62 Geylan: 62,63 Gir :52 Gke Nhiyesi : 6 Gkeda: 6 Gle Sanca: 8 Greli : 41, 42 Gur: 55 Gmrk Emini: 43 Grcistan: 26, 50, 59, 60 Grc: 14, 50 Gvaz Nehri: 26

257

H Hac Aa (Kad): 50 Hakaca Karyesi:2 Halduvar Kalesi: 14 Haleb: 50, 55 Halhta (=Halhta): 19, 31, 33, 38 Hamid Bey (Diyadin Sancakbeyi): 20, 25 Hanikh Karyesi: 49 Hanke: 45 Hansaray: 14 Harret: 45 Hasan Aa (Dergh- Mucallm Yenierileri Aas): 4, 35, 37 Hasan Paa (Karahisr- ark Sanca Mutasarrf): 75 Hasan Paa (Krmanhn Muhassl): 64 Haseki Hac Osman: (Serdengedi bayraklar kade eden memur): 35 Haseki Hseyin: (Serdengedi bayraklar kade eden memur): 35 Haseki mer (Yenieri Zabiti): 37 Hemedan: 19, 21, 26, 27, 29, 54, 72, 75 Heterud: 39 Hns: 12 Hnta: 55 Hoca Nhiyesi : 2 Humbara : 21 Hccet-i eriyye: 22 Hdvendigr Sanca: 75 Hseyin Bey (Topuba): 73 sfahan: 58, 59, 60, 64 brahim Bey (Kapcba): 22 brahim Paa (Revan Mtesellimi): 34 brahim Paa: (Hns Sancakbeyi): 12 brahim Paa (Aliyye Sanca Mutasarrf): 59, 60 brahim Paa (Diyarbekir Vlisi): 39, 45, 46, 61 brahim Paa (Erzurum Valisi): 65, 67 brahim Paa (Gence Beylerbeyisi): 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 70, 71, 72, 73 brahim Paa (Revan Mutasarrf): 47, 53, 55 brahim Paa (Sivas Beylerbeyi): 75 brahim Paa (Tebriz Memuru): 68, 70, 71 brahim Paa: (Sadr- sudurl vzer ) :2 bram (ak): 58, 59, 60, 67 cml: 17, 18, 45, 51, 53 ltizam: 47 mdd- Hazeriyye: 57 mdd- Seferiye: 57 nallu Cemaati: 52 ran Seferi: 5 ran: 43, 53, 62, 67, 68

258

shak Paa (Tiflis Muhfz): 4, 5, 6, 7, 8, 14, 16, 17, 19, 21, 22, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 38, 41, 48, 49, 50, 53, 54, 55, 56, 57, 59, 60, 64, 65, 66, 67, 68, 70, 71 shak Paazde Yusuf (Vezir): 22, 27, 28, 29 smail Aa (Azeban- Yemn Aas): 44 smail Paa (Elekird Sancakbeyi) :41 K Kabuhay: 26 Kad: 2, 4, 13, 14, 18, 20, 25, 30, 31, 33, 34, 36, 38, 40, 41, 42, 56, 57, 63, 65 Khit: 6, 7, 8, 14, 19, 20, 21, 24, 26, 31, 33, 34, 38, 50, 64 Kime: 6, 9 14, 19, 27, 28, 31, 39, 43, 45, 46, 49, 58, 59, 60, 63 Kaimmakam (Kaymakam): 56 Kangr Sanca: 35, 54 Kank Nehri: 26 Karaba: 30, 72 Karaca cmer Karyesi : 2 Karaorlu Ekys: 6, 9, 10, 55 Karaorlu Seferi: 23 Karada: 39, 40, 45, 61 Karahisar- ark: 2,65,75 Karaman: 64, 65, 68, 69, 72, 75 Karasi Sanca: 58 Kars: 2, 3, 9, 12, 13, 19, 21, 28, 31, 32, 35, 45, 47, 49, 50, 55, 58, 60, 65, 70, 72, 73 Kask: 31, 33 Kaya: 62 Kazak Sanca: 14, 54 Kefen Ber Ker: 45, 46 Keklik Karyesi: 2 Kelemgamz Nhiyesi: 2 Kemah: 65 Ker Nehri: 23, 30, 31, 33 Kerein Nhiyesi: 2 Kerkanrd: 62 Kernuman: 26 Kesir Nhiyesi:2 Kethdn: 21, 27, 28, 29, 34, 36, 37, 38, 40, 41, 42, 50, 51, 52, 56, 60, 66 Kble: 63 Krehri Sanca: 75 Kykhac: 2 Kile: 55 Kirmanhn: 64, 72 Kiyaspur Karyesi: 2 Kordus Kaya Nhiyesi: 2 Kori Kalesi: 19, 21 Kknar Karyesi: 2 Kur Nehri: 38, 39, 40, 52, 53, 55, 61, 62, 63 Kra-y Erzincan Nhiyesi: 2 Kurt Sanca: 2 Kuvala Karyesi: 2 Kulzum: 30

259

Kk smi Mehmed Paa (=Muhammed) (Mah Beylerbeyisi): 63, 67, 73 Kk smi Paa: 58, 60 Krdistan: 9, 10, 11, 30 Kre Nehri: 52 Kreli Yayla: 62 L Lalalu Taifesi: 26 Levendat Ekyas: 55 Lezgi Tifesi: 5, 7, 14, 24, 35, 36, 37, 50 Lori Kalesi: 7, 19, 21, 55 Lozer Ekyas: 26 M Maara Birek Karyesi: 2 Mah: 63,73 Makan: 23 Maknt Ekyas: 39 Malatya: 35, 45 Malazgird: 12, 13, 19, 23, 24, 25, 41 Mara: 2, 3, 4, 9, 10, 13, 19, 21, 23, 25, 28, 32, 49, 50, 54 Marmrakr Karyesi: 2 Mecn: 52 Mehmed Paa (Van Beylerbeyi): 75 Merbi Karyesi : 3 Meraa: 6 Mermer Karyesi: 2 Mesaz Karyesi: 2 Mevln cAli (Revan Kads): 9 Mevlana Yusuf (Mara Kads): 54 Mezraca Nhiyesi : 6 Msr: 68, 69 Mzrakan (Abaza Beyi): 22 Mihriman Bey: (orum Sancakbeyi): 75 Mimalozal Osman Bey (Krehri Sanca Mutasarrf): 75 Mir cAli Dervi: 8 Miralay: 34, 55, 66 Mirza Ali Bey (nallu Cemaati Reisi): 45, 46, 52 Moskov ar: 12, 41, 42, 52, 61, 62 Mufassal: 10, 17, 18, 21, 39, 45, 47, 51, 53, 54, 55, 58, 59, 61, 63, 68, 71, 72 Muhammed Kuluhan (=Mehmed Kulu Paa) (Kht Beylerbeyi) :6, 7, 8, 14, 31, 34 Muhammed Paa (Nahvan Sancakbeyi): 12 Muharrir: 27 Muhasslk: 56, 57 Muktac: 47, 53, 54, 55 Murtaza Ali Bey (Kad): 50 Mustafa Bey (Dergh- Al Kapcba): 61, 62, 63 Mustafa Bey: (Hassa Silahr) : 42, 43

260

Mustafa Paa ( Erzurum Eyaletine Mutasarrf, Gence Muhafz, irvan Sercaskeri): 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 49, 50, 51, 52, 54, 55, 60, 62 Mustafa Paa (Hemedan Muhafz): 29 Mustafa Paa (Tebriz canibi memuru): 39, 43, 45, 61, 62, 63, 64, 67 Mustafa Paa (Van Muhafz): 70 Mustafa Paa (Van Valisi): 27, 28 Mut- Kavvsan: 2 Mkk Aireti: 39 Mkin Nahiyesi: 39 Mtesellim: 13, 14, 18, 20, 25, 34, 38, 43, 51, 52, 56, 59, 65, 70 N Nahvan: 6, 9, 10, 12 Nib: 2, 22, 36, 40 Nevrz: 24, 25 Nuh Bey (Malazgird Sancakbeyi): 20, 24, 25, 41 Nur Mehmed Paa (Kars Beylerbeyi): 70 O- Ocaklk: 17, 18, 53 Of Nhiyesi: 2,3 Ohur Karyesi: 3 Ondokuzuncu Abdullah orbac (Dergh- Ali Topular Zbiti): 73 Ordu Nhiyesi: 2 Osman Bey (Silahdar- Sadrazam): 56 Osman Paa: (Elekird Sancakbeyi): 12 Osni Karyesi: 2 Ovack Karyesi: 2 mer Paa (Hdvendigr Sanca Mutasarrf): 75 P-R Padar Taifesi: 26 Ramak Karyesi:2 Rank Karyesi:2 Receb Paa (Divrii Sanca Mutasarrf ):59 Recep Paazde Ahmed (Aakalca Sancana Mutasarrf): 7 Revan: 4, 6, 9,10, 19, 21, 23, 29, 31, 34, 37, 46, 47, 48, 53, 54, 55, 56, 57, 64, 68, 69, 70, 73, 75 Rivanzde Muhammed Paa (=Mehmed) (Mara Beylerbeyisi) :4, 9,10, 12, 19, 23 Rize Nhiyesi: 2 Rodos: 37, 38, 63 Rostom (Abaza Beyi): 22 Ruhi Mustafa (Defter-i Hakani Ktibi): 53 Rumili: 37, 50, 52, 53, 54, 55, 56, 64, 68, 69 Rstem Paa (Karaman Mutasarrf): 75 Rsmt: 17, 53, 57, 61 S Salih Paa: (Karasi Sanca Mutasarrf): 58, 60

261

Salyan: 61 Sancakbeyi: 38, 42 Sapgan (aki): 64 Sarbey Karyesi:2 Sekbanolu: 9 Seki (=eki): 26, 31, 58, 60, 63, 67, 73 Selim Bey (Kangr Sanca Mutasarrf): 35, 54 Semmur Nehri: 41, 42 Serhay Han (irvan Han): 19, 30, 31, 39, 45, 46, 50, 51, 52, 60, 61, 62, 63, 67, 68 Serhay Paa: 8, 19 Seyyid Hseyin Bey: (Malazgird Sancakbeyi): 12 Snak Ekyas: 6, 53, 55, 60, 63, 64, 65 Sikke: 73 Sirkasulu Karyesi : 2 Sivas: 2, 3, 5, 9, 11, 13, 18, 19, 20, 25, 28, 31, 32, 36, 38, 42, 49, 50 Sohum Kalesi: 22 Su muht Sanca: 14 Sursaray Karyesi: 2 Sleyman Bey (Kapclar Kethdas): 51, 62 Sleyman Aa (Ulufeciyn- yemn Aas ): 44 Sleyman Bey (Kapcba): 63 Sleyman Bey: (Maliye Tezkirecisi): 43 ahda Yayla: 62 ahsunlu Ekyas: 27, 28, 29, 30, 39, 40, 45, 46, 50, 61 ahvan: 23 ahzde Muzur smail: 31 am: 47 ehzde Tahmasb: 43 elve: 13, 19, 20, 24, 25 emh : 3,8,12,46,52,54,62,63 emkur: 31, 33, 38 ehac: 52 irvan: 3, 7, 8, 11, 12, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 30, 31, 41, 42, 43, 50, 51, 52, 54, 61, 62, 63 T Tahmas Kulu Han: 67, 68 Tala: 26 Tebriz: 6, 9, 23, 27, 28, 29, 30, 31, 35, 38, 39, 40, 42, 43, 45, 46, 52, 55, 61, 62, 63, 65, 67, 68, 70, 71, 72, 74 Teklif-i akka: 47 Tekel Taifesi: 19, 21 Tekman: 12 Temlk: 49 Tercan- cUlya Nhiyesi: 2 Tiflis: 2, 4, 5, 8, 14, 16, 17, 19, 21, 22, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 41, 43, 44, 48, 49 ,50, 53, 54, 55, 56, 57, 64, 65, 66, 68, 70, 71, 75 Tokluca Karyesi: 9,10

262

Top Arabacs: 64, 68, 69, 74, 75 Topu: 14, 64, 68, 69, 75 Topkaraaa Kalesi: 14, 21, 26, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 50, 56 Trabzon :2, 31, 34, 44, 65, 66, 71 Tuzluay: 65 U- Ulfe: 47 Ulufel Mteferikagn: 64, 68, 69 Uack Da: 64 skdar: 36, 37, 40, 42, 64, 68, 69 V-Y Van: 27, 28, 30, 74, 75 Vukyye: 19 Yarm Tepe: 61 Yatuh: 22 Yedi Tepe: 61 Yenieri Oca: 45 Yenieri Serdar: 38, 42 Yurtluk Ve Ocaklk: 48 Yusuf Bey: (Tekman Sancakbeyi): 12 Yusuf Paa (ldr Beylerbeyisi): 71 Z Zbit: 26, 27, 38, 43, 63, 70 Zrd: 12 Zaryub Nhiyesi: 6 Zdehre: 63

263

ZGEM

1979 ylnda Tuncelinin emigezek ilesinde dodum. lk ve ortaokulu emigezekte okudum. Lise tahsilimi stanbul Zeynep Kmil Salk Meslek Lisesinde tamamladm. 2002 ylnda Frat niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Tarih Blm dnem 2. si ve Fen-Edebiyat Fakltesi dnem 3. s olarak mezun oldum. Ayn yl Frat niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Tarih Anabilim Dalnda Yksek Lisans yapmaya hak kazandm. Yine ayn yl Elazn Baskil lesinin itua-Gneli lkretim Okulunda snf retmeni olarak greve baladm. Halen Elaz alar-12 Eyll lkretim Okulunda grev yapmaktaym. Evli ve bir kz ocuu annesiyim.

264